1 0000

ปารชาต ออนทมวงค

นกวชาการอสระ

การประยกตแผนทวถนธรรมเพองานดานการพถนาเมอง

กรณศกษา iDiscover City Walks Application

การประยกตแผนทวฒนธรรมเพองานดานการพฒนาเมอง กรณศกษา iDiscover City Walks Application

ปารชาต ออนทมวงค

นกวชาการอสระ

แผนงานนโยบายสาธารณะเพอการพฒนาอนาคตของเมอง

ศนยศกษามหานครและเมอง วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต กนยายน 2559

ก

สารบญ

หนา

สารบญ ก สารบญตาราง ค สารบญรป ง บทท 1 บทน า 1

1.1 ทมาและความส าคญในการศกษา 1 1.2 วตถประสงคการศกษา 3 1.3 ขอบเขตการศกษา 3 1.4 วธด าเนนการศกษา 4

บทท 2 แผนทวฒนธรรมกบการพฒนาเมองโดยการปกปองรกษามรดก 5

ของเมอง 2.1 แผนทวฒนธรรม 5 2.2 ความจ าเปนของการพฒนาเมองโดยการปกปองรกษามรดก 12

ของเมอง 2.2.1 มมมองดานเศรษฐกจ 12 2.2.2 มมมองดานสงคม 19 2.2.3 มมมองดานสงแวดลอม 24

2.3 การพฒนาเมองภายใตบรบทเมองยคใหม 25 2.3.1 เมองสรางสรรค 25 2.3.2 เมองสขภาวะ 29

บทท 3 กรณศกษา iDiscover City Walks Application 33 3.1 ความน า : iDiscover City Walks 33 3.2 โครงสรางและองคประกอบของเสนทางเดนเทา iDiscover 37 City Walk

ข

สารบญ (ตอ)

หนา

3.2.1 การก าหนด/ระบประเดน 38 3.2.2 การก าหนดตวแปรทเปนเงอนไข 38 3.2.3 การก าหนดรายการแผนท 44 3.3 ปฏบตการสรางเสนทางเดนเทา iDiscover City Walks 47 ยานเมองเกาล าปาง 3.3.1 การส ารวจและสมภาษณ 48 3.2.2 การสงเคราะหขอมล 50 3.2.3 การบนทกขอมล 50 บทท 4 ขอคนพบจากการศกษา 54 เอกสารอางอง 56 ภาคผนวก 59

ค

สารบญตาราง

ตารางท หนา 3.1 ตวอยางการบนทกขอมลตามเคาโครง (Template) เนอหาทใชแสดง 53 ใน iDiscover City Walks Application

ง

สารบญรป

รปท หนา

2.1 แผนทเมองสรางสรรคทแสดงในหนาหลก (Home) ของเวบไซตเครอขาย 6 เมองสรางสรรคแหงยเนสโก 2.2 แผนทเมองสรางสรรคทเลอกแสดงเฉพาะประเภทเมองแหงดนตร (Music) 7 2.3 ชอเมอง สญรปแสดงประเภทของเมองสรางสรรค (Icon) และภาพประกอบหลก 8 2.4 ขอมลทเปนประโยชน ขอมลทเปนเนอหาสาระหลก และภาพประกอบเพมเตม 9 2.5 แบบจ าลองการจางงานเปรยบเทยบกรณการกอสรางอาคารใหมกบการอนรกษ 13 อาคารเกา 2.6 การกอใหเกดรายไดในสาขาการผลตหลกของประเทศสหรฐอเมรกา 14 2.7 สงดงดดใจหลกทดงดดใหนกทองเทยวมาเยยมชมมลรฐเวอรจนา สหรฐอเมรกา 15 2.8 ผลกระทบของยานประวตศาสตรทมตอมลคาทรพยสนบนทดนในสหรฐอเมรกา 17 2.9 การเพมมลคาทรพยสนบนทดนในเมองสตอนตน มลรฐเวอรจเนย สหรฐอเมรกา 18 2.10 “บานพพธภกด” อาคารเกาแกทางประวตศาสตรทกลมสตรสายบรรวมกนระดม 22 เงนทนเพอใชในการอนรกษ และเปดใหองคกรตางๆ ใชพนทเพอจดกจกรรม สาธารณะ 3.1 iDiscover City Walks Application แนะน าเสนทางเดนเทาเพอเยยมชมมรดก 33 ของเมอง 3.2 เสนทางเดนเทาทเปดใหเขาชมจาก iDiscover City Walks Application 34 3.3 iDiscover City Walks Application จ าแนกตามขอบเขตพนทด าเนนงาน 36 ทเปดใหดาวนโหลดแบบไมมคาใชจาย 3.4 ตวอยางเสนทางทเปดใหเขาชมโดยมคาใชจาย (Sham Shui Po, Wan Chai – 37 Buy Walk) และไมมคาใชจาย (Sai Kung – Start) 3.5 เกณฑในการคดเลอกเสนทาง iDiscover City Walks 39 3.6 เสนทาง iDiscover City Walks ยานไซกง (Sai Kung) เขตบรหารพเศษฮองกง 40 3.7 ขอบเขตของขอมลเสนทางเดน iDiscover City Walks 5 ประเภท และสญรป 42 (Icon)

จ

สารบญรป (ตอ)

รปท หนา

3.8 ตวอยางของแหลงมรดกทางวฒนธรรมตามเสนทาง iDiscover City Walks 43 ยานไซกง (Sai Kung) เขตบรหารพเศษฮองกง 3.9 ตวอยางเนอหาประกอบชดขอมลของแหลง/จดทน าเสนอตามเสนทาง 45 iDiscover City Walks ยานไซกง (Sai Kung) เขตบรหารพเศษฮองกง 3.10 ตวอยางเนอหาประกอบชดขอมลของแหลง/จดทน าเสนอตามเสนทาง iDiscover 46 City Walks (ซาย) เรองทวไปใหอานเพมเตม (Read More) และ (ขวา) ชดขอมลภาพประกอบ (Gallery) 3.11 ตวอยางของขอมลทตองการจากการส ารวจและสมภาษณครงท 1 49 (ศาลเจาแมทบทม) 3.12 ตวอยางของขอมลทตองการจากการส ารวจและสมภาษณครงท 1 49 (ราน Grandma’s Café) 3.13 แผนทแสดงจดทนาสนใจ จ าแนกเปน 5 ประเภท ตามเกณฑ iDiscover City 51 Walks Application 3.14 (ราง) เสนทางเดนเทา iDiscover City Walks ยานเมองเกาล าปาง 52

1

บทท 1 บทน ำ

1.1 ทมำและควำมส ำคญในกำรศกษำ

“การพฒนาเมอง” เปนค าส าคญทปรากฎตวในวงกวางมาเปนเวลานานไมต ากวาครงศตวรรษนบตงแตการสนสดลงของสงครามโลกครงทสอง ประกอบกบสถานการณความเปนเมอง ทเพมสงขนทวทกมมโลก องคการสหประชาชาตระบวาปจจบนประชากรสวนใหญของโลกอาศยอยในเขตเมอง โดยในป ค.ศ. 2007 เปนปแรกในประวตศาสตรทประชากรเมองมจ านวนสงกวาประชากรชนบท ซงตลอดระยะเวลากวา 6 ทศวรรษทผานมา ไดเกดการพฒนาเขาสความเปนเมองอยางรวดเรวและยงคงมแนวโนมเพมสงขนอยางตอเนอง ทงนในป ค.ศ. 2050 มการคาดการณวาจ านวนประชากรทอาศยในเมองจะมมากขนถงรอยละ 66 ของประชากรโลกทงหมด (ป ค.ศ. 1950 รอยละ 30 ปจจบนคอป ค.ศ. 2014 รอยละ 54) หรอกลาวไดวาในป ค.ศ. 2050 สองในสามของประชากรโลกอาศยอยในเขตเมอง และเมอพจารณาถงอตราการพฒนาเพอเขาสความเปนเมองจะพบวาภมภาคเอเชยมแนวโนมการเตบโตในอตราสงทสดเมอเทยบกบภมภาคอนในป ค.ศ. 2050 คอ รอยละ 64 ซงแตกตางจากยโรปทมอตราความเปนเมองเพมขนเพยงประมาณรอยละ 7 เนองจากเปนภมภาคทมระดบความเปนเมองสงอยแลว1 “การพฒนาเมอง” จงยงทวความส าคญมากขนตอเนองไปในอนาคต

“การพฒนาเมอง” ในบรบทของประเทศไทย และตามความเขาใจของผคนในสงคม เนนความส าคญไปทการผงเมองทด เพราะเขาใจวาการพฒนาเมองเปนเรองทางกายภาพ เกยวของกบการจดวางโครงสรางพนฐานและการใชทดนใหเหมาะสมกน ตวอยางแนวทาง/วถทาง/เครองมอ/นวตกรรมการพฒนาเมองตามหลกการผงเมอง (Planning Principles) ทรจกกนเปนอยางด อาท เมองใหม (New Town) เมองอทยานนคร (Garden City) การควบคมการเตบโตเมองอยางชาญฉลาด (Smart Growth) การจดรปทดนเพอการพฒนาพนท (Land Readjustment) การพฒนาพนทโดยรอบสถานขนสงมวลชน (Transit-oriented Development หรอ TOD) เปนตน อยางไรกตาม การพฒนาเมองแทจรงแลวมเนอหาทครอบคลมกวางขวางในหลายดาน ทงโครงสรางทางกายภาพ วถชวต/คณภาพชวตของประชาชน ทเกยวของกบกจกรรมทางเศรษฐกจ สงคม และสภาพแวดลอม รวมไปถงพฤตกรรมสวนบคคลของประชาชนในเมอง

1 Department of Economic and Social Affairs, United Nations. (2014) “World Urbanization Prospests: The 2014 Revesion (Highlights)”. Retrieved from https://esa.un.org/unpd/wup/Publications/Files/WUP2014-Highlights.pdf (15 September 2016).

2

“การพฒนาเมองโดยการปกปองรกษามรดกของเมอง” เปนหนงในแนวทางการพฒนาเมองทมความส าคญเพมมากขนในปจจบน เนองจากมความเกยวของกบชาวเมองหลากหลายประเดน ทงโครงสรางกายภาพทเกดจากการอนรกษบานเกาอาคารเกา ดานวถชวต/คณภาพชวตของประชาชน ทเกยวของกบกจกรรมทางเศรษฐกจ สงคม และสภาพแวดลอม ดวยการใชพนทบานเกาอาคารเกาทผานการอนรกษไวเปนอยางดเปนเวทจดกจกรรมตางๆ เพอกระตนเศรษฐกจของชมชน ขยายฐานการมสวนรวมของประชาชน สนบสนนใหเกดสงแวดลอมเชงสรางสรรคเพอเปนแรงบนดาลใจใหปจเจกชนเกดการพฒนาคณภาพชวต ทงในดานกาย จต สงคม และปญญา น าไปสเปาหมายเมองสขภาวะไดในทายทสด การพฒนาเมองโดยการปกปองรกษามรดกของเมองจงมความส าคญในบรบทโลกยคปจจบนเปนอยางยง ทงน องคการการศกษา วทยาศาสตร และวฒนธรรมแหงสหประชาชาต ส านกงานประจ ากรงเทพฯ (UNESCO Bangkok) ไดน าเสนอเครองมอในการด าเนนงานเพอปกปองรกษามรดกทางวฒนธรรม (Tools for Safeguarding Culture) ประกอบดวย การประยกตระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอบรหารจดการทรพยากรทางวฒนธรรม (GIS and Cultural Resource Management) แผนทวฒนธรรม (Cultural Mapping) และ Cultural Diversity Lens

“แผนทวฒนธรรม” เปนเครองมอทถกน าไปใชในหลากหลายวตถประสงค แตภายใตกรอบการท างานดานการพฒนาเมอง แผนทวฒนธรรมเปนเครองมอพนฐานในการปกปองรกษาความหลากหลายทางวฒนธรรม (Safeguard Cultural Diversity) โดยมเปาหมายเพอสรางการรบร อตลกษณของเมอง ซงเปนผลจากการทชาวเมองเขาไปมสวนรวมในการเกบขอมลทางวฒนธรรม ผคนจงเกดความรความเขาใจเกยวกบมรดกทางวฒนธรรมของตน อกทงยงสงเสรมความตระหนกถงความหลากหลายของวฒนธรรมทมอยในเมอง ซงความตระหนกดงกลาวจะน าไปสการสรางแรงบนดาลใจและคณคารวม (Core Value) ในการปกปองรกษาจารต ประเพณ วฒนธรรม และทรพยากรของเมอง นบเปนมตหนงของการพฒนาเมองทน าไปสเปาหมายเมองสขภาวะไดดงทกลาวไวขางตน

การศกษาในครงนจงเกดขนเพอชใหเหนถงความส าคญ/ความจ าเปนของการพฒนาเมองโดยการปกปองรกษามรดกของเมอง โดยเลอกศกษาการประยกตเครองมอแผนทวฒนธรรม ภายใตฐานทรองรบ (Platform) แผนทและชดขอมลทเปนแอปพลเคชน (Application) บนโทรศพทมอถอ ไดแก iDiscover City Walks Application ทด าเนนการโดยกลมองคกรเพอสงคมทใชชอวา “Urban Discovery” ในเขตบรหารพเศษฮองกง โดยม Dr.Ester Van Steekelenburg เปนผกอตง และไดรเรมด าเนนการจดท าเสนทางเดนเทา iDiscover City Walks ในประเทศไทย ภายใต “โครงการฝกอบรมการจดท านครล าปางใหเปนเมองนาอยโดยการปกปองรกษามรดกอนมคณคาของเมอง” ระหวางวนท 10 – 15 มกราคม พ.ศ. 2559 (แสดงก าหนดการในภาคผนวก ก) ซงไดรบการ

3

สนบสนนจากการเคหะแหงประเทศไทย มลนธ นยม ปทมะเสว International Institute for Asian Studies (IIAS) และ AIM โดยก าหนดใหบรเวณยานเมองเกาล าปางเปนพนทด าเนนการ/ปฏบตการ

1.2 วตถประสงคกำรศกษำ

เพอศกษาการประยกตแผนทวฒนธรรมเพองานดานการพฒนาเมอง กรณศกษา iDiscover City Walks Application และเพอศกษารายละเอยดขนตอนในระยะปฏบตการของการจดท าเสนทางเดนเทา iDiscover City Walks โดยใชการด าเนนงานบรเวณยานเมองเกาล าปางเปนกรณศกษา

1.3 ขอบเขตกำรศกษำ

การศกษาการประยกตแผนทวฒนธรรมเพองานดานการพฒนาเมอง กรณศกษา iDiscover City Walks Application เ นนประเดนการพฒนาเมองดานการอนรกษ /การปกปองรกษา (Safeguarding) มรดกของเมอง ขอบเขตเชงเนอหาจงเกยวของกบการจดท าแผนทวฒนธรรม ความจ าเปนของการพฒนาเมองโดยการปกปองรกษามรดกของเมอง พจารณาจากมมมองดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม รวมถงประเดนการพฒนาเมองภายใตบรบทเมองยคใหม อนไดแก เมองสรางสรรค และเมองสขภาวะ (Healthy City หรอ “เมองนาอย” เมอแปลตามบรบทของประเทศไทย) ตลอดจนแนะน า iDiscover City Walks Application โดยเนนไปทข นตอน/กระบวนการปฏบตงานในการจดท าเสนทางเดนเทาเพอการเยยมชมมรดกของเมอง ซงมพนทด าเนนการอยในเมองส าคญของทวปเอเซย สามารถประมวลขนตอน/กระบวนการปฏบตงานของ iDiscover City Walks ไดเปน 3 ระยะคอ ระยะท 1 การออกแบบฐานทรองรบแผนทและขอมล (Designing Platform) ประกอบดวย 3 ขนตอนคอ การก าหนด/ระบประเดน การก าหนดตวแปรทเปนเงอนไข และการก าหนดรายการแผนท อาศยตวอยางจากเสนทางเดนเทา iDiscover Hong Kong ประกอบการอธบาย ระยะท 2 ระยะปฏบตการ (Operating and Processing) มขนตอนการปฏบตงานเกยวของกบการส ารวจและสมภาษณ การสงเคราะหขอมล และการบนทกขอมล โดยใชกรณศกษาการจดท าเสนทางเดน iDiscover City Walks ยานเมองเกาล าปางเปนหลก สวนการสรปผลงานและการเผยแพรสสาธารณะจะเปนการด าเนนงานในระยะท 3 ซงบทบาทหนาทหลกจะคนสUrban Discovery ผเปนเจาของ iDiscover City Walks Application อกครง จงไมอยในขอบเขตการศกษาในครงน

4

1.4 วธด ำเนนกำรศกษำ

การประยกตแผนทวฒนธรรมเพองานดานการพฒนาเมอง กรณศกษา iDiscover City Walks Application มวตถประสงคเพอศกษาการประยกตแผนทวฒนธรรมเพองานดานการพฒนาเมอง กรณศกษา iDiscover City Walks Application และเพอศกษารายละเอยดขนตอนในระยะปฏบตการของการจดท าเสนทางเดนเทา iDiscover City Walks โดยใชกรณศกษายานเมองเกาล าปาง ซงการศกษาในครงนเปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) วธการในการศกษา (Research Methodology) ประกอบดวย การศกษาวจยเชงเอกสาร และการศกษาวจยภาคสนาม มรายละเอยดดงน

การศกษาวจยเชงเอกสาร (Documentary Research) ใชการคนควารวบรวมขอมลจากเอกสารชนปฐมภมและทตยภม ในประเดนการจดท าแผนทวฒนธรรม ความจ าเปนของการพฒนาเมองโดยการปกปองรกษามรดกของเมอง ในมมมองดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม รวมถงประเดนการพฒนาเมองภายใตบรบทเมองยคใหม ไดแก เมองสรางสรรค และเมองสขภาวะ (Healthy City หรอ “เมองนาอย” เมอแปลตามบรบทของประเทศไทย) เพอใชเปนกรอบแนวคดเชงทฤษฎในการวเคราะหและสงเคราะหขอมลตอไป

การศกษาวจยภาคสนาม (Field Study Research) เปนการเกบขอมลภาคสนามโดยใชการสงเกตอยางมสวนรวมในประเดนการจดท าเสนทางเดนเทา iDiscover City Walks ยานเมองเกาล าปาง ภายใตโครงการฝกอบรมการจดท านครล าปางใหเปนเมองนาอยโดยการปกปองรกษามรดกอนมคณคาของเมอง ระหวางวนท 10 – 15 มกราคม พ.ศ. 2559 โดยผวจยมสวนรวมในทกขนตอนของระยะปฏบตการ ไดแก การส ารวจและสมภาษณ การสงเคราะหขอมล และการบนทกขอมล

ผลการศกษาน าเสนอดวยการอธบายเชงพรรณนา (Descriptive Method) จากการวเคราะหขอมลเชงคณภาพ ซงเปนการวเคราะหขอมลทมเนอหาความบรรยาย (Content Analysis) โดยการจดประเภทของขอมล (Categories) เพอเชอมโยงขอมล อธบายประเดนตางๆ และวเคราะหขอมลตามแนวคดทเกยวของ อนน าไปสความเขาใจปรากฏการณทศกษาในทายทสด

5

บทท 2 แผนทวฒนธรรมกบกำรพฒนำเมองโดยกำรปกปองรกษำมรดกของเมอง

2.1 แผนทวฒนธรรม

แผนทว ฒนธรรมในมมมองขององคการการศกษา วทยาศาสตร และวฒนธรรมแหงสหประชาชาต หรอยเนสโก (UNESCO) เปนเครองมอและเทคนควธทส าคญมากในการอนรกษสนทรพยทางวฒนธรรมของโลก ทงชนดทมรปลกษณและไมมรปลกษณ (The World's Intangible and Tangible Cultural Assets) การจดท าแผนทวฒนธรรมเตมไปดวยวธการและกจกรรมจ านวนมากทเกยวของกบการเกบรวบรวมและจดการขอมลโดยอาศยการมสวนรวมกบชมชน (community-based participatory data collection and management) เพอน าเขาสการจดท าแผนททซบซอนโดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS)2 อยางไรกด การจดท าแผนทว ฒนธรรมอาจจะมองคประกอบทนอกเหนอไปจากการเขยนแผนทตามขนบ (goes beyond strict Cartography) จงไมควรยดตดกบรปแบบของผลลพธทได เนองจากขอมลทเกบรวบรวมไวสามารถน าเสนอไดหลายรปแบบ (represented through a variety of formats) ตงแตแผนทภมศาสตร แผนภม แผนภาพ ภาพถายทางอากาศ ภาพดาวเทยม ฐานขอมลสถต และอนๆ

ปจจบนแผนทวฒนธรรมเปนเครองมอทถกน าไปใชในหลากหลายวตถประสงค แตภายใตกรอบการท างานของ UNESCO แผนทวฒนธรรมเปนเครองมอพนฐานในการปกปองรกษาความหลากหลายทางวฒนธรรม (Safeguard Cultural Diversity) โดยมเปาหมายเพอสรางการรบร อตลกษณของชมชน ซงเปนผลจากการทชมชนเขามามสวนรวมในการเกบขอมลทางวฒนธรรม ผคนจงเกดความรความเขาใจเกยวกบมรดกทางวฒนธรรมของตน ซงเปนการชวยเสรมสรางส านกอตลกษณของชมชน อกทงยงสงเสรมความตระหนกถงความหลากหลายของวฒนธรรมทมอยในชมชน ซงความตระหนกดงกลาวจะน าไปสการสรางแรงบนดาลใจและคณคารวม (Core Value) ในการปกปองรกษาจารต ประเพณ วฒนธรรม และทรพยากรของชมชนตอไป

การน าแผนทวฒนธรรมไปประยกตในการด าเนนงานภายใตองคการยเนสโกทเหนเดนชดตวอยางหนงคอแผนทเมองสรางสรรคทแสดงในหนาหลก (Home) ของเวบไซตเครอขายเมองสรางสรรคแหงยเนสโก (UNESCO Creative Cities Network หรอ UCCN) (รปท 2.1) มการก าหนดสญลกษณรปปกหมดแสดงต าแหนงทตงของเมองสรางสรรคทจ าแนกออกเปน 7 ประเภท โดย 2 UNESCO Bangkok. (2013) “Cultural Mapping”. Retrieved from http://www.unescobkk.org/culture/tools-and-resources/tools-for-safeguarding-culture/culturalmapping/ (5 September 2016).

6

เลอกใชสทแตกตางกนใหแกสญลกษณรปปกหมดของเมองแตละประเภท ไดแก สแสดแสดงเมองแหงหตถกรรมและศลปะพนบาน (Crafts and Folk Arts) สเหลองแสดงเมองแหงงานออกแบบ (Design) สน าเงนแสดงเมองแหงภาพยนตร (Film) สเขยวแสดงเมองแหงอาหาร (Gastronomy) สฟาแสดงเมองแหงวรรณกรรม (Literature) สมวงเมองแหงสอศลปะ (Media Arts) และสชมพแสดงเมองแหงดนตร (Music) ทงน ผเยยมชมสามารถเลอกดต าแหนงทตงของเมองเฉพาะประเภทไดจากแถบสแสดงชอประเภทของเมองทอยดานลาง ตวอยางการเลอกแถบสชมพ เพอแสดงต าแหนงทต งเฉพาะเมองแหงดนตร (Music) จ านวน 18 แหง แสดงในรปท 2.2 จากนนผใชงานสามารถเขาชมรายละเอยดของแตละเมองโดยเลอกไปทสญลกษณรปปกหมดบนแผนท การออกแบบชดขอมลของแตละเมอง มองคประกอบดงน

ทมา : http://en.unesco.org/creative-cities/

รปท 2.1 แผนทเมองสรำงสรรคทแสดงในหนำหลก (Home) ของเวบไซต เครอขำยเมองสรำงสรรคแหงยเนสโก

7

ทมา : http://en.unesco.org/creative-cities/

รปท 2.2 แผนทเมองสรำงสรรคทเลอกแสดงเฉพำะประเภทเมองแหงดนตร (Music)

1) ชอเมอง สญรปแสดงประเภทของเมองสรางสรรค (Icon) และภาพประกอบหลก (รปท

2.3) 2) ขอมลทเปนประโยชน (Practical Information) ประกอบดวย (รปท 2.4 กรอบสชมพ

บานเยนดานขวา) 2.1) ทตงของเมอง (Location of point) 2.2) ปทเรมเปนสมาชก (Member since) 2.3) ชองทางตดตอผประสานงานในพนท (Contact) 2.4) ไฟลแนบแสดงรายงานการตดตามตรวจสอบสถานการณของเมองสมาชก

(Membership Monitoring Reports) (ถาม) 2.5) ชองทางเขาถงแหลงขอมลทเกยวของ (Related Links) (ถาม)

3) ขอมลทเปนเนอหาสาระหลก (Key Information) และภาพประกอบทสอดคลองกบเนอหาทน าเสนอ จ านวน 2-4 ภาพ ซงในสวนของเนอหาประกอบดวย (รปท 2.4)

8

3.1) รายละเอยดของเมองในบรบทเมองสรางสรรค (About the Creative City) 3.2) คณคาของเมองในฐานะทเปนเมองสรางสรรค (Added Value)

ทมา : http://en.unesco.org/creative-cities/

รปท 2.3 ชอเมอง สญรปแสดงประเภทของเมองสรำงสรรค (Icon) และภำพประกอบหลก

ตวอยางการประยกตแผนทวฒนธรรมกบการด าเนนงานเรองเมองสรางสรรคของเครอขาย

เมองสรางสรรคแหงองคการยเนสโกแสดงใหเหนวาการจดท าแผนทวฒนธรรม (Cultural Mapping) เปนเรองทเกยวของกบการเกบรวบรวมและบรหารจดการขอมลทางวฒนธรรมเพอน าเสนอโดยใชแผนท (หรออาจจะเปนภาพถายทางอากาศ ภาพดาวเทยม ทแสดงใหเหนต าแหนงทตงของสงทตองการศกษาได) เผยแพรผานชองทางประเภทตางๆ เชน เวบไซต หรอแอปพลเคชนบนโทรศพทเคลอนท ทงน กระบวนการจดท าแผนทวฒนธรรมประกอบดวยขนตอนตางๆ อยางนอย 3 ขนตอน เรมจากการก าหนดกรอบและวางแผนการท างาน กระบวนการสรางแผนท และสดทายคอการเผยแพรและประเมนผล ซงคมอแตละเลม เอกสารแตละเรอง ก าหนดขนตอนและรายละเอยดการด าเนนการแตกตางกนออกไปในรายละเอยด จงไมมรปแบบและขนตอนการด าเนนงานทแนนอนตายตว แตสามารถปรบเปลยนใหเหมาะสมกบทรพยากรในการด าเนนงานได อยางไรกด เครอขายเมองสรางสรรคแหงประเทศแคนาดา (Creative City Network of Canada) ไดพฒนาคมอ

9

ทมา : http://en.unesco.org/creative-cities/

รปท 2.4 ขอมลทเปนประโยชน ขอมลทเปนเนอหำสำระหลก และภำพประกอบเพมเตม

10

การจดท าแผนทวฒนธรรม (Cultural Mapping Toolkit)3 ทแสดงขนตอนการด าเนนงานตางๆ ไวอยางละเอยดและเขาใจงาย มรายละเอยดดงน

กำรวำงแผน (Stage 1 – Planning) ขนตอนท 1 พจารณาก าหนดประเดน (Determine Objectives) โดยการประชมปรกษาหารอ

รวมกบคนในชมชน (Community Meeting) เพอคนหาประเดนทจะน าแผนทว ฒนธรรมไปประยกตใช รวมถงเพอสรางส านกความเปนเจาของใหคนในชมชน ไปพรอมๆ กบใหขอมลเพอสรางความรความเขาใจเกยวกบการจดท าแผนทวฒนธรรม

ขนตอนท 2 ระบประเดน (State the Objectives) เปนการระบวาจะใชแผนทวฒนธรรมไปประยกตกบเรองหรอสถานการณใด (Pillai, J. เรมตนการด าเนนงานจากขนตอนน เรยกวา Mapping Brief4 ซงประกอบดวยขอมลพนฐานของพนทศกษา วตถประสงคและเหตผลในการจดท า การน าขอมลไปใช ผใชขอมลเปนใคร และระยะเวลาทตองการใชขอมล)

ขนตอนท 3 ก าหนดตวแปรทเ ปนเงอนไข (Set Parameters) ไดแก ระดบของพนทด าเนนการ (Scale) เปนชมชน ยาน เมอง หรอภาค ขอบเขตของเรอง/ขอมล (Scope) และผใหขอมล (Respondents)

ขนตอนท 4 ประเมนความพรอมในดานตางๆ (Estimate Readiness) โดยเฉพาะงบประมาณ ก าลงคน และระยะเวลาด าเนนการ

ขนตอนท 5 รวบรวมทรพยากร (Assemble Resource) โดยเฉพาะทรพยากรมนษยหรอก าลงคนทตองใชในการด าเนนงาน รวมถงเจาหนาทจากองคกรทองถน และองคกรภาคอนๆ

กำรออกแบบโครงกำร (Stage 2 – Project Design) ขนตอนท 6 ตงค าถามในการเกบรวบรวมขอมล (Frame the Fundamental Questions)

โดยน าประเดนทไดจากขนตอนท 2 มาตงเปนค าถามเพอใชในการเกบรวบรวมขอมล ตวอยางเชน หากจะใชแผนทวฒนธรรมไปประยกตเพอแสดงอตลกษณทางวฒนธรรม การตงค าถามจงควรเปนวา “เราเปนใคร?” “อะไรคอสนทรพยหรอตนทนทางวฒนธรรมหลกของเรา?” “อะไรคอลกษณะเฉพาะทท าใหเราโดดเดน?” “อะไรคอสงทเราจะพดหรอน าเสนอแกคนแปลกหนา?” อยางนเปนตน

ขนตอนท 7 ก าหนดรายการแผนท (Inventory) เรมจากการจดแบงกลมประเภทขอมล ดงเชนกรณเมองสรางสรรคแหงยเนสโก ทจดแบงกลมขอมลเพอใชแสดงบนแผนทออกเปน 7 กลม

3 Creative City Network of Canada. “Cultural Mapping Toolkit” . Retrieved from https://www.creativecity.ca/database/files/ library/cultural_mapping _toolkit.pdf (5 September 2016). 4 Pillai, J. (2013) Cultural Mapping: A Guide to Understanding Place, Community and Continuity. Malaysia: Strategic Information and Research Development Center. p.26.

11

ตามการแบงประเภทเมองสรางสรรคทง 7 ประเภท และการก าหนดโครงสรางฐานขอมลหรอจดชดขอมลทตองการน าเสนอประกอบกบแผนท ในกรณเมองสรางสรรคแหงยเนสโก ชดขอมลทน าเสนอมขอมลทเปนประโยชน (Practical Information) ประกอบดวย ทตงของเมอง ปทเรมเปนสมาชก ชองทางตดตอผประสานงานในพนท ไฟลแนบแสดงรายงานการตดตามตรวจสอบสถานการณของเมองสมาชก และชองทางเขาถงแหลงขอมลทเกยวของ และชดขอมลทเปนเนอหาสาระหลก (Key Information) ประกอบดวย รายละเอยดของเมองในบรบทเมองสรางสรรค และคณคาของเมองในฐานะทเปนเมองสรางสรรค รวมถงภาพประกอบทสอดคลองกบเนอหาทน าเสนอ

ขนตอนท 8 ออกแบบการส ารวจและสมภาษณ (Design Survey and Interview Questions) โดยใหความส าคญกบการตงค าถามผใหขอมลหลกและผ ใหขอมลสนบสนน (Core and Supporting Respondents)

กำรปฏบตงำน (Stage 3 – Implementation) ขนตอนท 9 ตดตอชมชน (Contacting the Community) เพอลงเกบขอมล ขนตอนท 10 บนทกขอมล (Tallying and Entering Results) ตามแผนทไดวางไว กำรสงเครำะหขอมล (Stage 4 – Synthesis) ขนตอนท 11 รางแผนทแบบคราวๆ (Roughing out the Map) จากขอมลทเกบรวบรวมได

ซงในเบองตนจะมขอมลอยเปนจ านวนมาก ขนนจงเหมอนการคดเลอกขอมลทตรงกบรายการชดขอมลทวางไว

ขนตอนท 12 แปลงรายการตางๆ ลงบนแผนท (Converting an Inventory to Map) โดยการน าขอมลตางๆ ทคดเลอกไวแลว ผนวกเขากบระบบสญลกษณของแผนท

ขนตอนท 13 วเคราะหและตความ (Analysis and Interpretation) เพอตอบค าถามหลกทวา “แผนททจดท าขนแสดงหรอสะทอนสถานการณไดอยางตรงไปตรงมาหรอไม ” (The map faithfully represent the situation?)

หลงจากจดท าแผนทวฒนธรรมเสรจเรยบรอย ระยะตอไปเปนการสรปผลงาน (Stage 5 – Finalizing the Report) และการเผยแพรสสาธารณะ (Stage 6 – Going Public) ตามแผนการด าเนนงานทก าหนดไวในระยะเรมตน สงทควรตระหนกในขนตอนน คอการวางแผนเพอตดตามตรวจสอบการใชงานแผนทวฒนธรรมทได น าไปสการปรบปรงขอมลเปนระยะ เนองจากวฒนธรรมมพลวต สามารถเปลยนแปลงไดตลอดเวลา

12

2.2 ควำมจ ำเปนของกำรพฒนำเมองโดยกำรปกปองรกษำมรดกของเมอง

2.2.1 มมมองดำนเศรษฐกจ

การสรางเศรษฐกจของเมองโดยใชการปกปองรกษามรดกทางวฒนธรรมของเมองเรมตนจากความเขาใจในจดเดน (Identity) ของเมอง ดงเชน เมอคดถงความโรแมนตค (Romantic) ผคนสวนใหญจะคดถงเมองปารส (Paris) เมอคดถงศาสนา (Religion) ผคนสวนใหญจะคดถงเมองเยรซาเลม (Jerusalem) เมอคดถงความทะเยอทะยาน (Ambition) ผคนสวนใหญจะคดถงมหานครนวยอรค (New York) เมอคดถงการเรยนร (Learning) ผคนสวนใหญจะคดถงเมองออกฟอรด (Oxford) และเมอคดถงการเงน (Money) ผคนสวนใหญจะคดถงฮองกง (Hong Kong) เปนตน แตปจจบน ประเทศในเอเชยก าลงมงสรางสงทเหมอนกน เชน บานจดสรร คอนโดมเนยม อาคารสง อกทงใหความส าคญเรองการปกปองรกษามรดกทางวฒนธรรมของเมองคอนขางนอย สงผลใหเกดการสญเสยจดเดนหรออตลกษณของเมอง ทงน ภายในป ค.ศ. 2050 แนวโนมประชากรทวโลกจ านวน 2 ใน 3 จะอาศยอยในเมอง ดงนน ถาเมองไมสามารถสรางความแตกตางได เมองนนกจะเสยเปรยบในเชงการแขงขนไปในทสด

ปจจบน มขอโตแยงเรองการปกปองรกษามรดกของเมองในมตตางๆ ไมวาจะเปนมตทางสงคม วฒนธรรม ประวตศาสตร สถาปตยกรรม หรอแมกระทงในเชงเศรษฐกจ มรดกทางวฒนธรรมของเมองจงมความเสยงสงหากเมองนนมงบประมาณนอยหรอมงบประมาณไมเพยงพอ สงผลใหหลายเมองมการละเลยอาคารเกา ดงเชน ในประเทศอนโดนเซย เมยนมา หรอเขตบรหารพเศษฮองกง เปนตน อยางไรกด มผลการศกษาในเชงประจกษหลายกรณทชใหเหนถงผลดทางเศรษฐกจจากการอนรกษมรดกของเมองซงในเบองตนพจารณาไดวาการอนรกษมรดกของเมองกอใหเกดการจางงาน ทงการจางงานทางตรงทเกยวของกบงานการอนรกษอาคารเกาและการจางงานทางออมอนๆ การอนรกษมรดกของเมองยงเปนการฟนฟเขตเมองชนในใหกลบมามชวตชวา มลคาทรพยสนบนทดนเพมสงขน อกทงยงดงดดใหเกดกระแสการทองเทยวในแหลงมรดกทางวฒนธรรม การเพมขนของจ านวนนกทองเทยวสงผลใหเกดธรกจขนาดกลางและขนาดยอมของคนในพนท ทเกยวของกบการทองเทยวตามมาอกเปนจ านวนมาก ซงสามารถอธบายรายละเอยดในแตละเรองไดดงน

1) กำรสรำงงำน (Job Creation) การกอสรางอาคารบานเรอนขนใหมเนนการใชเครองไมเครองมอชวยทนแรงพอๆ

กบการจางแรงงานคน ขณะทการซอมแซมอาคารเกาจะใชแรงงานคนมากกวา การอนรกษอาคาร

13

เกาจงสงผลใหเกดการสรางงานทางตรงทเกยวของเพมขนถงรอยละ 10-20 (รปท 2.5) และผลการศกษาในประเทศสหรฐอเมรกาชใหเหนวาสาขาการอนรกษฟนฟ (Rehabilitation) กอใหเกดรายไดสงสดราว 762,000 ดอลลารสหรฐ ซงสงกวาสาขาการกอสรางใหม (New Construction) และสาขาอตสาหกรรมการผลต (Manufacturing) ทกอใหเกดรายไดราว 653,000 และ 515,000 ดอลลารสหรฐ ตามล าดบ (รปท 2.6) ทงน การอนรกษอาคารเกายงสรางความตองการชางฝมอทองถนผมความเชยวชาญในงานสถาปตยกรรมและศลปกรรมแบบดงเดม อกทงการใชวสดกอสรางในทองถนเพออนรกษอาคารเกายงชวยลดการน าเขาวสดกอสรางจากภายนอกพนททมราคาแพง การใชทงชางฝมอและวสดในทองถนจงเปนการสงเสรมใหเมองมความยงยนเพมขนในระยะยาว

ทมา : Dr.Ester Van Steekelenburg (2016a)

รปท 2.5 แบบจ ำลองกำรจำงงำนเปรยบเทยบกรณกำรกอสรำงอำคำรใหมกบกำรอนรกษอำคำรเกำ

14

ทมา : Dr.Ester Van Steekelenburg (2016a)

รปท 2.6 กำรกอใหเกดรำยไดในสำขำกำรผลตหลกของประเทศสหรฐอเมรกำ

2) กำรฟนฟเขตเมองชนใน (Inner City Revitalization) ประสบการณจากประเทศเนเธอแลนดชใหเหนวาทกหนงยโรทไดรบการสนบสนน

จากกองทนการบรณะฟนฟของประเทศเนเธอรแลนด (The Dutch Restoration Fund) จะกระตนใหเกดการลงทนสมทบเพมเตมจากภาคเอกชนสงกวาถง 3 เทา เงนเหลานกอใหเกดการจางงานโดยตรง และประเมนวาทกปทการบรณะฟนฟอนสาวรยถกเลอนออกไป จะท าใหคาใชจายสงขนถงรอยละ 15 นคอผลเสยทางเศรษฐกจของการไมอนรกษมรดกของเมองเสยตงแตวนน

ในประเทศสหรฐอเมรกา ความส าเรจเกอบทงหมดของโครงการฟนฟเขตเมองชนในเกดจากการผนวกรวมเอาการอนรกษแหลงประวตศาสตรเขาไปเปนองคประกอบหลกของยทธศาสตรการด าเนนงาน ตวอยางเชน ชมชนตดถนนสายหลก (Main Street Communities) ในชวงระยะเวลาเกนกวา 25 ปทผานมา ไดรบการสนบสนนเงนทนเพอปรบปรงสภาพทางกายภาพจ านวน 23.3 พนลานเหรยญสหรฐ โดยเปนโครงการกอสรางและฟนฟอาคารจ านวน 107,179 แหง สามารถเพมจ านวนธรกจใหมไดถง 67,000 ธรกจ และสรางงานใหมไดกวา 308,370 งาน ขณะทเมองตนส เมองหลวงของประเทศตนเซย การบรณะฟนฟมรดกของเมองในพนทจตรสเกาเมดนา (Old Medina) ท าใหเกดการกลบเขามาอยอาศยของชนชนกลาง มการเกดขนของธรกจใหม มลคาของสนทรพยบนทดนมราคาเพมสงขน และการกลบมาลงทนโดยเจาของสนทรพยบนทดนนน

15

3) กำรทองเทยวในแหลงมรดกทำงวฒนธรรม (Heritage Tourism) การทองเทยวในแหลงมรดกทางวฒนธรรม (Heritage Tourism) เปนสวนหนงของ

การทองเทยวเชงวฒนธรรม (Cultural Tourism) ซงเปนสาขาหลกของอตสาหกรรมการทองเทยวทมอตราการเจรญเตบโตสงอยางรวดเรว ซงเปนผลจากการขบเคลอนของผคนในยค Baby Boom ทมอตราการเกดของประชากรสงในชวงทศวรรษท 1950 ปจจบนประชากรกลมนกลายเปนคนกลมใหญทมก าลงซอสงและใหคณคากบมรดกทางวฒนธรรมอนดงามของผคนในพนทตางๆ ทวโลก ปจจบนนกทองเทยวเชงวฒนธรรมเปนกลมนกทองเทยวทใชระยะเวลาพ านกอยในจดหมายปลายทางยาวนานกวานกทองเทยวกลมอน มอตราการกลบมาเทยวซ าสงในหลายพนท และทส าคญคอมการใชจายเงนเพอการทองเทยวตอครงสงกวานกทองเทยวกลมอนถง 2.5 เทา

ประสบการณจากประเทศสหรฐอเมรกาชใหเหนวาสงดงดดใจหลกทดงดดใหนกทองเทยวมาเยยมชมมลรฐเวอรจนา ทงกลมทมาเยอนเปนครงแรก (First Time Visitors) และกลมทมาเทยวซ า (Repeat Visitors) ไดแก อาคารเกาแกทางประวตศาสตร (รปท 2.7) ในประเทศจน ก าแพงเมองจนเปนแหลงมรดกทางวฒนธรรมทมนกทองเทยวทงในประเทศและตางชาตหลงไหลมาเยยมชมกวา 24 ลานคนตอป ขณะทเมองเกาลเจยง เมองทเคยหลบใหลในชวงเวลาหลายรอยป ปจจบนกลายเปนแหลงทองเทยวทไดรบความนยมสง มนกทองเทยวจ านวนกวา 11 ลานคนตอป สรางรายไดใหเมองทมผอยอาศยเพยง 1.4 แสนคน กวา 1.6 พนลานเหรยญสหรฐตอป

ทมา : Dr.Ester Van Steekelenburg (2016a)

รปท 2.7 สงดงดดใจหลกทดงดดใหนกทองเทยวมำเยยมชมมลรฐเวอรจนำ สหรฐอเมรกำ

16

เมองเกามะละกา เปนเสาหลกดานการทองเทยวของรฐมะละกา สหพนธรฐมาเลเซย มาตงแตป ค.ศ. 1985 และไดรบการประกาศใหเปนเมองมรดกโลกในป ค.ศ. 2008 ปจจบนสามารถดงดดนกทองเทยวไดถง 4 ลานคนตอป สวนมาเกาเปนเมองทมการเพมขนของนกทองเทยวแบบกาวกระโดดภายหลงไดรบการประกาศใหเปนเมองมรดกโลกในป ค.ศ. 2005 โดยในป ค.ศ. 2001 มาเกามนกทองเทยวราว 9.1 ลานคน และเพมขนเกนกวารอยละ 100 เปน 18.7 ลานคนในป ค.ศ. 2005 จากนนจ านวนนกทองเทยวกเพมขนอยางตอเนองเปน 22 และ 28 ลานคนในป ค.ศ. 2010 และ ค.ศ. 2012 ตามล าดบ ซงประมาณวารอยละ 60 ของการคาปลกลวนเกดขนในเขตเมองเกาของมาเกา

ปจจบนมรดกทางวฒนธรรมของเมองกลายเปนจดขายหลกของการทองเทยว ดงเชน เมองเหมองแรหลายแหงในประเทศออสเตรเลยทก าลงไดรบความนยม ซงเปนผลจากการก าหนดยทธศาสตรใหใชสนทรพยทเปนมรดกของเมองอยางเหมองแรเกามาเปนจดขายเพอการทองเทยว หนงในนนคอเมองเบนดโก (Bendigo) รฐวกตอเรย ซงไดรบรางวล Heritage Award ในป ค.ศ. 2013 ขณะทโรงแรมประเภท Heritage Hotel ทมสถาปตยกรรมเชงอนรกษจะไดรบความนยมและมราคาสงกวาโรงแรมทวไป เปนตน

4) กำรเพมมลคำทรพยสนบนทดน (Property Values) ในหลายประเทศ เชน สหรฐอเมรกา มผลการศกษาวจยทแสดงใหเหนวาการ

อนรกษอาคารในยานประวตศาสตรสงผลตอการเพมมลคาทรพยสนบนทดนในหลายพนท เมองโคลมเบย เมองหลวงของมลรฐแคโรไลนาใต (Columbia, South Carolina) มมลคาทรพยสนบนทดนในยานเมองเกาเพมขนรอยละ 26 ตอป ซงเปนการเพมทเรวกวาอตราการเพมของตลาดอสงหารมทรพยในภาพรวม สวนเมองโบฟอรต (Beaufort) ทอยในมลรฐเดยวกนนน บานในยานเมองเกามอตราการขายสงกวาบานทอยนอกเขตเมองเกาในบรเวณเดยวกนถงรอยละ 21 (รปท 2.8)

ขณะทสถตจากเมองทง 6 แหงในมลรฐแมรแลนด (Maryland) และเมองสตอนตน มลรฐเวอรจเนย (Staunton, Virginia) กแสดงผลไปในทศทางเดยวกน ในกรณมลรฐแมรแลนด อตราการเพมมลคาทรพยสนบนทดนในยานเมองเกาสงกวาเขตเมองทงหมดถง 5 แหง ไดแก เมอง Annapolis, Chestertown, Frederick, Laurel และ Mt.Vernon-Baltimore ยกเวนเมอง Berlin ทมอตราการเพมมลคาทรพยสนบนทดนในยานเมองเกาและเขตเมองทงหมดใกลเคยงกน (รปท 2.8) กรณเมองสตอนตน มลรฐเวอรจเนย ผลการศกษาพบวาในชวงเวลาเกอบ 10 ป ตงแตป ค.ศ. 1987-1995 อตราการเพมมลคาทรพยสนบนทดนในยานเมองเกาทง 4 แหงสงกวายานทไมใชเมองเกาอยางเหนไดชด โดยยานทไมใชเมองเกา (กราฟแทงสแดง รปท 2.9) มอตราการเพมมลคาทรพยสนบนทดนต าทสดคอรอยละ 51.1 สวนมลคาทรพยสนบนทดนในเขตเมองเกาอก 4 แหงลวนมอตรา

17

การเพมสงกวาทงสน ไดแก รอยละ 51.9, 54.2, 62.8 และ 66.0 ในยานเมองเกา Newtown, Beverly, Gospel Hill และ Stuart Historic District ตามล าดบ

ในประเทศสงคโปร อาคารบานเรอนทอยใกลเคยงกบศนยกลางทางประวตศาสตรของเมองมคาเชาสงกวาอตราคาเชาในภาพรวมรอยละ 10-20 ขณะทราคาสนทรพยในตลาดทอยอาศยในรอบสบปทผานมากมลกษณะเชนเดยวกน กลาวคอ ทอยอาศยในยานประวตศาสตรมมลคาสงขนเฉลยรอยละ 200 เมอเทยบกบราคาซอขายคอนโดมเนยมทเพมขนเพยงรอยละ 150 เทานน ขณะทผลการศกษาวจยผอยอาศยในเมองอสตนบล ประเทศตรก ชชดวาประชาชนยนดทจะจายเงนจ านวนมากขนเพอซอหรอปรบปรงอาคารบานเรอนในยานเมองเกาเพอเปนการรบประกนวาบรรยากาศและสภาพแวดลอมบรเวณละแวกบานใกลเคยงจะไมเปลยนแปลงไปในระยะยาว

ทมา : Dr.Ester Van Steekelenburg (2016a)

รปท 2.8 ผลกระทบของยำนประวตศำสตรทมตอมลคำทรพยสนบนทดนในสหรฐอเมรกำ

18

ทมา : Dr.Ester Van Steekelenburg (2016a)

รปท 2.9 กำรเพมมลคำทรพยสนบนทดนในเมองสตอนตน มลรฐเวอรจเนย สหรฐอเมรกำ

5) กำรบมเพำะธรกจขนำดเลก (Small Business Incubation) ในทวปยโรปและอเมรกาเหนอ มากกวารอยละ 80 ของงานใหมเกดจากธรกจขนาด

กลางและขนาดยอม ในประเทศก าลงพฒนา รอยละ 99 ของงานใหมเกดจากธรกจขนาดเลก ยานเมองเกาเปนอกท าเลหนงทธรกจขนาดกลางและขนาดเลกสามารถเกดขนและด ารงอยไดในภาวะทม การแขงขนสง ตวอยางเชน ยานหถง (Hutong) ตรอกเลกๆ ในเมองปกกง สาธารณรฐประชาชนจน ทมสภาพการตงถนฐานบานเรอนและชมชนแบบในศตวรรษท 16 ซงกลายเปนเหยอของการฟนฟเมองขนานใหญในชวงทศวรรษท 1990 ปจจบนพนทสวนใหญของหถงถกนกพฒนาทดนกวานซออยางรวดเรวเพอซอมแซม ปรบปรงและเปลยนการใชประโยชนใหเปนยานการคาและบรการรองรบการทองเทยวเชงวฒนธรรม ซงจะดงการจางงานธรกจขนาดกลางและขนาดยอมใหเขาไปในพนทอกเปนจ านวนมาก อกตวอยางหนงในเขตบรหารพเศษฮองกง แมจะมอาคารเกาเหลออยนอย แตเมอเรวๆ นไดมการรเรมโครงการอนรกษโดยไมท าลายอาคารเกาเสอมโทรมใจกลางเมอง แตจะใชอาคารดงกลาวเปนศนยบมเพาะความรดานการออกแบบ เปนตน

19

เหนไดวาการสรางเศรษฐกจของเมองโดยใชการปกปองรกษามรดกทางวฒนธรรมของเมองมปจจยสงเสรมคออทธพลของโลกาภวฒนทเออใหการอนรกษมรดกของเมองขยายตวขนอยางรวดเรวทวทกมมโลก ปฏเสธไมไดวากจกรรมทเชอมโยงพนทและผคนจากถนตางๆ เขาไวดวยกนอยางการทองเทยวเปนปจจยส าคญทท าการอนรกษมรดกของเมองไดรบความสนใจจากผอยอาศยในเขตเมองเกา ดวยเพราะเหนผลดของการอนรกษจากมมมองดานเศรษฐกจ มรดกของเมองควรถกมองวาเปนสนทรพยหรอตนทนมากกวาเปนสงกดขวางการพฒนา แมประสบการณจากเมองตางๆ ทงในสหรฐอเมรกา ยโรปและเอเซยชใหเหนวายานใจกลางเมองเกา (inner city area) ลวนเคยถกละทง ไมเหนความส าคญ กระทงไดรบการฟนฟบรณะขนใหม เนองจากผอยอาศยเลงเหนถงศกยภาพของอาคารบานเรอนเกาในการพฒนาเศรษฐกจ การอนรกษมรดกของเมองจงไมเพยงแตจะเปนพนฐานในการสรางความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของเมองใหด าเนนตอเนองไปในอนาคต แตยงเปนการสรางความแขงแกรงใหแกอตลกษณทางวฒนธรรมของชาต ซงเปนสงส าคญทจะชวยเพมขดความสามารถในการแขงขนใหแกผประกอบการในทองถน ถอเปนการเพมศกยภาพดานการพฒนาเศรษฐกจของประเทศในภาพรวมอกดวย

2.2.2 มมมองดำนสงคม

การปกปองรกษามรดกของเมองในมตทางสงคมเกยวของกบ “ทนทางสงคม” (Social Capital) ซงเปนทรพยากรอยางหนงทเสรมสรางศกยภาพในการพฒนาเมอง โดยทวไปทนทางสงคมหมายถงทรพยากรทางสงคมและวฒนธรรม ทรวมไปถงความไวเนอเชอใจกน การเกอกลกน การยดมนในหลกศลธรรม การสรางเครอขายทางสงคม การมบรรทดฐานและกฎเกณฑทางสงคมรวมกน และการมภมปญญาของตนเอง5 ปจจบนมผลการศกษาในเชงประจกษหลายกรณทชใหเหนถงผลดทางสงคมจากการอนรกษมรดกของเมอง ซงในเบองตนพจารณาไดวาการอนรกษมรดกของเมองชวยสรางความภาคภมใจ เสรมสรางคณภาพชวตทดใหแกผคน สรางความเขมแขงใหชมชน ซงมสวนสนบสนนใหเกดความยงยนทางสงคมของชมชนเมองในทายทสด ซงสามารถอธบายรายละเอยดในแตละเรองไดดงน6

5 ปยะพงษ บษบงก และ สนทรชย ชอบยศ. (2558) สถานะทนทางสงคมทสะทอนความเปนอสานในชมชนเมองและบทบาทในการเสรมสรางเมองทมเอกลกษณและยงยน: กรณศกษาชมชนเมองเกาในอสานกลาง. กรงเทพฯ : แผนงานนโยบายสาธารณะเพอการพฒนาอนาคตของเมอง. หนา 12. 6 ดดแปลงจากเอกสารเผยแพรเรอง “Social Benefits of Heritage Conservation” ของกระทรวงการทองเทยว อทยาน วฒนธรรมและกฬา ประเทศแคนาดา. เขาถงไดจาก http://www.pcs.gov.sk.ca/socialbenefits (8 September 2016).

20

1) กำรสรำงควำมภำคภมใจ (Builds Community Pride) แหลง/ยานประวตศาสตรคอหลกฐานทเชอมโยงอดต สะทอนเหตการณทสงผลตอ

สภาพปจจบนของชมชน ทงยงเปนทระลกถงวสยทศนและคณปการของคนรนกอน ประวตศาสตรทองถนซงเปนเรองเฉพาะตวของแตละชมชนถกเขยนขนบนตกรามบานชอง ถนนหนทาง และภมทศนตางๆ แหลง/ยานประวตศาสตรจงท าใหคนมส านกแหงอตลกษณและชวยสรางความภาคภมใจใหแกพลเมอง

ผลการส ารวจลาสดในมลรฐซสแคตเชวน (Saskatchewan) ประเทศแคนาดาพบวามากกวารอยละ 80 ของผใหขอมลเหนดวยทวาการอนรกษมรดกของเมองเปนเรองส าคญ โดยเฉพาะการปกปองรกษาอาคารเกาจะชวยเพมความภาคภมใจและเสรมอตลกษณของเมอง ขณะทผอยอาศยสวนใหญในยานหอกลอง กรงปกกง (Gulou Area in Beijing) ชวาผลประโยชนทส าคญสงสดทไดรบจากโครงการอนรกษยานหอกลองคอความรสกภาคภมใจทไดอยอาศยในยานน7

2) กำรเสรมสรำงคณภำพชวตทด (Enhances Quality of Life) อาคารบานเรอนและสภาพแวดลอมทมนษยสรรคสรางขนมสวนส าคญทชวยสราง

คณภาพชวตทดและความนาอยใหเกดขนภายในเมอง ชมชนยานแหลงประวตศาสตรทไดรบการปกปองรกษาเปนอยางดจะสรางความรสกใกลชดและเปนมตรกนของผคน ทงน คณลกษณะทโดดเดนของเมอง สงแวดลอมในระดบมนษยอยอาศย (Human Scale) และความคนเคยกนของผคน เปนสวนส าคญทชวยสรางความเขมแขง ดงดดส านกในถนท (Sense of Place) ของทงผอยอาศยและผเยยมเยอน ในสหรฐอเมรกาและแคนาดา “โครงการถนนสายหลก” (Main Street Project) ชวยฟนฟชมชนมากกวา 1,500 แหงดวยการฟนฟยานเกาชมชนเกาใหกลบมามชวตชวา

ในแงปจเจกบคคล ชมชนยานแหลงประวตศาสตรประกอบดวยบรการและสงอ านวยความสะดวกในระยะการเดนเทา ซงมสวนสงเสรมใหเกดวถสขภาวะด (Healthy Lifestyle) เพราะเออใหผคนเขามาเดนออกก าลงกายในชวตประจ าวน ผลการวจยยนยนวาผอยอาศยในชมชนทเดนถงกนได มโอกาสไดออกก าลงกายสงกวาคาเฉลยของผคนทวไป และมความเสยงต าตอปจจยทกอใหเกดโรคอวน โรคหวใจ และโรคเบาหวาน อกทงการพงพารถยนตทต าลงยงชวยปรบปรงคณภาพอาศ จงชวยลดการเกดโรคหวใจและปอดทเกยวของกบมลพษทางอากาศ ความตายและความเจบปวยจากอบตเหตทางถนนยงอาจจะลดลงไดอกดวย

7 Cheng Yuchen. (2014) “Does Heritage Conservation Generate Social Benefit?”. (Thesis) HK: University of Hong Kong. p.57. Retrieved from http://dx.doi.org/10.5353/th_b5334549 (8 September 2016).

21

3) กำรสรำงควำมเขมแขงของชมชน (Strengthens Communities) แหลง/ยานประวตศาสตรสรางส านกรวมทางประวตศาสตร น าไปสความรสก

เชอมโยงเกยวพนกนในหมสมาชกของชมชน อกทงยงเปดโอกาสและพนทส าหรบงานเทศกาล งานเฉลมฉลอง และงานกจกรรมตางๆ ของชมชนทน าผคนมารวมตวกน ในหลายชมชนอาคารเกาคอแหลงส าคญในฐานะสถานทท างานของกลมอาสาสมคร องคกรบรการสงคม และองคการพฒนาชมชนตางๆ8 น าไปสการตดตอกนทางสงคมอยางกวางขวางในหมผคน ซงจะชวยเพมทนทางสงคมและความสามารถในการแกปญหาเพอบรรลเปาหมายในการพฒนาชมชน นอกจากน ยานชมชนเกาน าเสนอบรการและรปแบบการอยอาศยทหลากหลาย จงเออใหเกดการผสมกลมกลนของผคนทมาจากภมหลงอนแตกตางหลากหลาย น าไปสการกอรางเครอขายทางสงคมขนาดใหญทถกรวบรวมเขามา การปกปองมรดกของเมองจงชวยรกษาการสรางความเชอมโยงและเครอขายทางสงคมในระยะยาว

ในประเทศไทย ตวอยางหนงของเรองนคอ “กลมผเฝามองแหงสายบร” (Saiburi Looker) เปนการรวมตวกนของกลมคนรนใหมทเฝามองปรากฏการณความเปลยนแปลงทเกดขนในเมองสายบร ซงเปนผลจากเหตการณความไมสงบในพนทจงหวดชายแดนภาคใต น าไปสการฟนฟความสมพนธของคนในชมชนและคนหาค าอธบายความสมพนธทางการเมอง เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม ผานเรองเลาของผคนทถายทอดถงตวตนของคนสายบรและความเปนสายบร โดยใชบานเกา อาคารเกา ยานเกา เปนเครองมอเชอมโยงอดตเขากบปจจบน (รปท 2.10) นอกจากจะมวตถประสงคเพอคนหารองรอยและท าความเขาใจกบทมาทไปของของตนเองแลว Saiburi Looker ยงมวตถประสงคเพอสรางความเขาใจกบบคคลทงทเปนคนในพนทและบคคลภายนอก โดยสอสารผานกจกรรมทางดานศลปะ ภาพถาย หนงสน และสอสมยใหม เพอใหมพนทแลกเปลยนความคดเหนของคนทมความแตกตางทางดานชาตพนธ ศาสนา น าไปสการลดความขดแยง สรางสงคมทเขมแขง มสขภาวะทดและยงยน9

4) กำรสนบสนนควำมยงยนทำงสงคม (Promoting Social Sustainability) แหลงประวตศาสตรของเมองคอทรพยากรทางการศกษาทชวยใหผคนเขาใจและ

ซาบซงกบสถาปตยกรรม เทคโนโลย ศลปวฒนธรรม เหนไดจากการทอาคารเกาในแหลงประวตศาสตรรวบรวมทกษะฝมอเชงชางดงเดม จงเพมโอกาสใหมการศกษาเรยนรและใชงานทกษะ 8 ตวอยางเชน โรงสแดง หบ โห หน (พ.ศ. 2468) ปจจบนเปนทท าการของภาคคนรกเมองสงขลาสมาคม (Songkhla Heritage Trust Office) 9 แผนงานนโยบายสาธารณะเพอการพฒนาอนาคตของเมอง. (2559) “สาดสเมองสาย: ศลปะกบการพฒนาเมองสายบร” (สจบตร) ในการประชมวชาการ “คนสรางเมอง” เมอวนท 20 กนยายน 2559 ณ โรงแรม เดอะ สโกศล กรงเทพ.

22

ตางๆ เพอสบทอดและสงตอ ในฐานะทเปนทรองรบประวตศาสตรทองถน แหลงประวตศาสตรยงชวยใหผคนเขาใจชมชนของตนเอง และกระตนเตอนใหเกดความรบผดชอบตอคนรนกอนและคนรนตอไป

การปกปองรกษามรดกของเมองสนบสนนการเรยนรตลอดชวต กระตนใหผคนพฒนาทกษะความสามารถเพอเขารวมกจการงานของชมชน กลายเปนพลเมองผรวมมอพฒนา (engaged citizens) ซงเขารวมกบกลมองคกรอนรกษมรดกของเมองในกจกรรมตางๆ กระตนความสนใจในประเดนปญหาของชมชน และหนนเสรมผคนใหเขามาเกยวของกบกระบวนการวางแผนพฒนา ซงเปนปจจยส าคญในการสรางความยงยนของชมชน

ทมา : https://www.facebook.com/saiburilooker/

รปท 2.10 “บำนพพธภกด” อำคำรเกำแกทำงประวตศำสตรทกลมสตรสำยบรรวมกนระดมเงนทน เพอใชในกำรอนรกษ และเปดใหองคกรตำงๆ ใชพนทเพอจดกจกรรมสำธำรณะ

23

เหนไดวาการขยายฐานทนทางสงคมของเมองใหกวางขวางขนโดยใชการปกปองรกษามรดกทางวฒนธรรมของเมองนน เกยวของเปนอยางยงกบเรองการเกอกลกน (Social Cohesion) การสรางเครอขายทางสงคม (Social Network) และการมภมปญญาของตนเอง โดยมปจจยสงเสรมคออทธพลของกระแสทองถนนยม (Localism) ภายใตการเคลอนไหวของกลมองคกรชมชนและภาคประชาสงคมของผคนในทองถนตางๆ ทวโลก เพอผลกดนใหเกดการบรหารจดการทรพยากรในชมชนดวยตนเอง ในประเทศไทย ยทธศาสตรการพฒนาทสงผลตอสถานภาพของทองถนนยมมากทสด ไดแก การกระจายอ านาจการปกครองใหแกชมชนทองถนในรปแบบขององคกรปกครองสวนทองถน และการกระจายอ านาจตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 โดยมเปาหมายในการขยายสทธ เสรภาพ และการมสวนรวมของพลเมองในการเมอง การปกปองรกษามรดกของเมองจงเปนวธการทกลมองคกรชมชนน ามาใชในการดงพลงจากผคนใหเขามามสวนรวมในการฟนคนชวตชวาใหแกเมอง ซงปจจบนประสบปญหาความเสอมโทรม และมภยคกคามจากภายนอกหลายประการ ดวยเพราะเหนผลดของการอนรกษจากมมมองดานสงคม มรดกของเมองควรถกมองวาเปนตนทนทางสงคมมากกวาเปนปญหาของเมองในแงของแหลงเสอมโทรม แมประสบการณจากเมองตางๆ ทงในสหรฐอเมรกา ยโรปและเอเซยชใหเหนวายานใจกลางเมองเกาลวนเคยถกละทงใหเปนแหลงเสอมโทรมและเตมไปดวยอาชญากรรม กระทงไดรบการฟนฟบรณะขนใหมใหมความปลอดภยเพอรองรบผอยอาศยและตอนรบนกทองเทยว

ตวอยางทเหนไดชดคอ “ภาคคนรกเมองสงขลาสมาคม” ทเขามาประสานและสนบสนนการท างานทงของภาครฐและประชาชนในพนท เพอฟนฟยานเมองเกาสงขลาทประสบปญหาหลากหลายประการ ไดแก การยายออกของผคนไปยงศนยกลางแหงใหมคอสงขลาและทอนๆ การเขามาของกจการประมงขนาดใหญน ามาซงทาเรอ รถบรรทก กจการทเกยวเนองกบประมง และประชากรแฝง ซงเปนทมาของปญหาขยะ อาชญากรรม ยาเสพตด การคาประเวณ ฯลฯ ลวนชกน าใหเกดสภาพความเสอมโทรมขนอยางหลกเลยงไมได การปลกกระแสฟนฟเมองเกาสงขลาทเกดขนจากกจกรรมตางๆ ททางภาคฯ จดขน ประกอบกบการยกระดบการท างานสสากลดวยการจดตง Heritage Trust ขนอยางเปนทางการ สงผลใหปจจบนภาคฯ มสมาชกทท างานเปนกลมหลก (Core Team) จากหลากหลายอาชพราว 60 คน มสมาชกทลงทะเบยนเขารวมกบสมาคมอกกวา 800 คน และมสมาชกทตดตามขาวสารทาง Facebook ภาคคนรกเมองสงขลาอกประมาณ 7,000 กวาคน โดยมวธการท างานเพอน าไปสเปาหมายทงระยะสนและระยะยาวดงน10

ในระยะสน ภาคฯ มเปาหมายในการกระตนใหผอยอาศยตระหนกถงคณคาของเมองเกา โดยเนนใหคนรนใหมเขาใจและตระหนกถงคณคา ภายใตการจดโครงการและกจกรรมระดบเมองอยางตอเนอง เพอสรางบรรยากาศเมองทจะน าไปสการสรางคน รวมถงการจดท าขอมลมรดกเมอง 10 แผนงานนโยบายสาธารณะเพอการพฒนาอนาคตของเมอง. (2559) “Heritage Trust กบการพฒนายานเมองเกาสงขลา” ใน นวตกรรมการพฒนาเมองของไทย. กรงเทพฯ : นพม.

24

ในดานตางๆ เพอถายทอดจงใจผคน สงผลใหชวงป พ.ศ. 2557-2558 เมองสงขลามความคกคกและจดกระแสการฟนฟเมองไดส าเรจ ซงแตละกจกรรมมผคนในเมองออกมาเขารวมเปนจ านวนมาก อาท โครงการ “ฉายภาพเกา เลาเรองแตแรก” โครงการอบรมมคคเทศกเมองเกา ศนยการเรยนรนครสงขลา เทศกาลดนตร เทศกาลละคร และ Street Art เปนตน

ในระยะยาว ภาคฯ มเปาหมายในการน าเมองสงขลาเขาสเมองมรดกโลก โดยมการเตรยมขอมลดานตางๆ ทงมรดกทางธรรมชาตและวฒนธรรมจากนกวชาการในพนท โดยเฉพาะมรดกทางสถาปตยกรรม เพอน าเสนอตอคณะกรรมการมรดกโลก ในขณะเดยวกนกถกน าไปใชเปนขอมลส าหรบการจดท าแผนอนรกษและฟนฟเมองเกาตอไป

2.2.3 มมมองดำนสงแวดลอม

ปจจบนมการศกษาในเชงประจกษทชใหเหนถงผลดทางสงแวดลอมจากการอนรกษมรดกของเมอง ซงในเบองตนพจารณาไดวาการอนรกษมรดกของเมองชวยลดการบรโภคพลงงานและทรพยากร รวมถงลดขยะและมลพษ ในแงการลดใชทรพยากร การท าลายอาคารเกามสาเหตจากปญหาเชงโครงสรางของตวอาคารเพยงรอยละ 4 ทเหลอนนถกท าลายเนองจากการปรบปรงยานชมชนอยอาศย เนองจากอาคารเกาถกพจารณาวาไมเหมาะสมกบการใชประโยชนในปจจบนและอนาคต นบเปนการใชทรพยากรอยางสนเปลองรปแบบหนง

สวนการลดใชพลงงานจดเปนประเดนทส าคญ เนองจากชางฝมอดงเดมเรยนรวาวตถดบในการกอสรางและการออกแบบอยางไรทจะสงผลตอการลดใชพลงงาน อาท เพดานสงและชองลมชวยน าแสงสวางตามธรรมชาตเขาสอาคารและชวยระบายอากาศ กนสาด ระเบยง และผนงทหนามสวนชวยในการควบคมบงคบน าฝนและอณหภมใหพอเหมาะพอด ตลอดจนการวางผงบรเวณและก าหนดทศทางอาคารสงผลในเรองการควบคมแสงแดด รมเงา และการเปดรบลม สงเหลาน จะชวยลดพลงงานทเกดจากการใชงาน (Operating Energy) ตลอดชวงอายการใชงาน อยางไรกด มขอโตแยงวาอาคารสมยใหมจะชวยลดพลงงานทเกดจากการใชงานไดจากเทคโนโลยใหมๆ แตการวเคราะหวาการใชพลงงานในอาคารหนงหลงสงผลกระทบอยางไรตอสงแวดลอมจ าเป นตองพจารณาตนทนดานพลงงานทเกยวของกบอาคารทงหมด ไดแก การกอสรางอาคาร (Construction Energy) การใชงานอาคาร (Operating Energy) การดแลรกษาอาคาร (Maintenance Energy) และการท าลายอาคาร (Demolition Energy) การอนรกษอาคารเกาจงไมมตนทนดานพลงงานในการท าลายอาคารเกาและกอสรางอาคารใหม แมจะมตนทนในการดแลรกษาทสงกวา

25

การท าลายอาคารเกายงสงผลใหเกดขยะพวกเศษวสถกอสรางจ านวนมากในบอฝงกลบ ในป ค.ศ. 1996 ผลการวจยในสหรฐอเมรกาแสดงวาขยะจากการท าลายอาคารเกามสดสวนถงรอยละ 19 ของเศษวสดทสงไปยงบอฝงกลบ ขณะทในประเทศแคนาดา ประมาณวามขยะจากการท าลายอาคารเกาอยระหวาง 1-2 ลานตนทถกสงไปยงบอฝงกลบ11 2.3 กำรพฒนำเมองภำยใตบรบทเมองยคใหม

2.2.1 เมองสรำงสรรค (Creative City)

เมองสรางสรรค (Creative City) เกดขนภายใตกรอบคด “เศรษฐกจสรางสรรค” ทเรมในยโรป โดยสหราชอาณาจกรเปนประเทศแรกๆ ทใหความส าคญตอแนวคดการพฒนาเศรษฐกจสรางสรรคเพอขบเคลอนเศรษฐกจและเปนประเทศตนแบบทมความส าเรจในการพฒนาจนไดรบการยอมรบใหเปน “ศนยกลางความสรางสรรคของโลก” (World Creative Hub)12 ขณะทองคการระหวางประเทศอยางนอย 3 แหง ไดแก องคการความรวมมอเพอการคาและการพฒนา (UNCTAD) องคการทรพยสนทางปญญาโลก (WIPO) และองคการการศกษา วทยาศาสตร และวฒนธรรมแหงสหประชาชาต หรอองคการยเนศโก (UNESCO) ไดมสวนส าคญในการขบเคลอนกรอบคดเรองเศรษฐกจสรางสรรคใหเปนแนวทางในการพฒนาชมชน เมอง ประเทศ ทครอบง านโยบายการพฒนาชมชน เมอง และประเทศทวโลกในชวงทศวรรษท 2000 ตอเนองมาจนถงปจจบน

ส าหรบประเทศไทย การด าเนนงานทเกยวของกบกรอบคดเรองเศรษฐกจสรางสรรคเรมตนอยางเปนทางการจากรายงานการศกษาเบองตนเรองเศรษฐกจสรางสรรค (The Creative Economy) ในป พ.ศ. 2552 น าไปสการจดตงส านกงานเศรษฐกจสรางสรรคแหงชาต (สศส.) ในปถดมา ซงตามระเบยบส านกนายกรฐมนตรฯ ทใหมการจดตง สศส. ยงไดมการก าหนดบทนยามเศรษฐกจสรางสรรค หมายความวา “แนวคดการขบเคลอนเศรษฐกจบนพนฐานของการใชองคความร การสรางสรรคงาน และการใชทรพยสนทางปญญา ทเชอมโยงกบพนฐานทางวฒนธรรม การสงสมความรของสงคม เทคโนโลยและนวตกรรมสมยใหม”13 เหนไดวา “พนฐานทางวฒนธรรม”

11 ดดแปลงจากเอกสารเผยแพรเรอง “Environmental Benefits of Heritage Conservation” ของกระทรวงการทองเทยว อทยาน วฒนธรรมและกฬา ประเทศแคนาดา. เขาถงไดจาก http://www.pcs.gov.sk.ca/envirobenefits (8 September 2016). 12 ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และ ศนยสรางสรรคงานออกแบบ ส านกงานบรหารและจดการองคความร. (2552) รายงานการศกษาเบองตน เศรษฐกจสรางสรรค (The Creative Economy). กรงเทพฯ: บรษท บ.ซ. เพรส (บญชน) จ ากด. 13 ส านกนายกรฐมนตร. ระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการขบเคลอนนโยบายเศรษฐกจสรางสรรคแหงชาต พ.ศ. 2553. ราชกจจานเบกษา เลม 127 ตอนพเศษ 107 ง (12 กนยายน 2553) หนา 1-8.

26

เปนค าส าคญ (Keyword) ทมความหมายอยางยงตอการพฒนาเศรษฐกจสรางสรรคในพนทหนง ครนถงป พ.ศ. 2554 นบเปนจดเรมตนส าคญทมการก าหนดใหธรกจสรางสรรคและเมองสรางสรรคเปนสวนหนงของยทธศาสตรการพฒนาประเทศ ภายใตยทธศาสตรการปรบโครงสรางเศรษฐกจสการเตบโตอยางมคณภาพและยงยนในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555 – 2559)14 และไดมการจดตงคณะกรรมการนโยบายสงเสรมเศรษฐกจสรางสรรค กองทนสงเสรมเศรษฐกจสรางสรรค และส านกงานสงเสรมเศรษฐกจสรางสรรค15 ในป พ.ศ. 2556 แมวาภายหลงจะมการยบเลกกองทนฯ อกทงค าวา “เศรษฐกจสรางสรรค” จะถกแทนทดวย “เศรษฐกจดจทล” ในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 แตกรอบคดและการด าเนนงานเรองเศรษฐกจสรางสรรคในประเทศไทยยงคงมอยตอไปภายใตบรบทโลกยคคลนลกท 4 และบรบทการพฒนาประเทศ “ไทยแลนด 4.0” ทเนนการขบเคลอนเศรษฐกจดวยนวตกรรม ซงตองอาศยความคดสรางสรรคตอยอดตนทนทางกายภาพ (ความหลากหลายทางชวภาพ) และวฒนธรรม

“เมองสรางสรรค” (Creative Cities) เปนแนวคดทปรากฎขนในชวงหลงของทศวรรษท 1980 ภายใตบรบทความหยดนงและเสอมถอยของเมองในยโรป อนเนองมาจากการปรบโครงสรางการคาการลงทนของโลกทเคลอนยายไปสซกโลกตะวนออกและทอนๆ ซงสะทอนจากขอคดของชารลส แลนดรย (Charles Landry) ทวาเมองมทรพยากรทส าคญมากอยเพยงประการเดยวนนคอประชากรของเมอ ง ซ งความสรางสรรคของประชากรในเมองก าลงแทนทท า เลทต ง ทรพยากรธรรมชาต และการเขาถงตลาด ซงเปนปจจยการผลตของเมองภายใตบรบททอตสาหกรรมการผลตเฟองฟ ปจจบนเมองระดบโลกหลายแหงตางเผชญหนากบชวงเวลาแหงการเปลยนผานขนานใหญ ซงแตกตางกนไปในแตละภมภาค เมองในเอเซยก าลงเตบโต ขณะทอตสาหกรรมการผลตดงเดมของเมองในยโรปก าลงหายไป สงผลใหการสรางมลคาเพมในเมองต าลง16

แนวคดเมองสรางสรรคไดรบการเผยแพรอยางเปนทางการและมการด าเนนงานอยางเปนรปธรรมภายใตเครอขายเมองสรางสรรคแหงยเนสโก (UNESCO Creative Cities Network หรอ UCCN) ทจดตงขนในป ค.ศ. 2004 โดยมหลกคดเรองเมองสรางสรรคทเนนการสรางความรวมมอระหวางชมชนทองถนและภาครฐในการสรางสรรคเมองผานการพฒนาสภาพแวดลอม โครงสราง

14 ส านกนายกรฐมนตร. ประกาศ เรอง แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555-2559). ราชกจจานเบกษา เลม 128 ตอนพเศษ 152 ง (14 ธนวาคม 2554) หนา 49. 15 ส านกนายกรฐมนตร. ระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการสงเสรมเศรษฐกจสรางสรรค. ราชกจจานเบกษา เลม 130 ตอนพเศษ 13 ง (29 มกราคม 2556) หนา 1-8. 16 UNCTAD and UNDP. (2008) “Creative Economy Report 2008”. Retrieved from http://unctad.org/en/docs/ditc20082cer_ en.pdf (12 September 2016).

27

ทางสงคม-เศรษฐกจ และการน าสนทรพยทางวฒนธรรม อาท ประวตศาสตร ขนบธรรมเนยม ประเพณของทองถน มาผสมผสานกบเทคโนโลยสมยใหม น าไปสการสรางเมองทมบรรยากาศทเออตอการสรางธรกจในอตสาหกรรมสรางสรรค ซงก าหนดประเภทเมองสรางสรรคโดยอางองจากอตสาหกรรมสรางสรรคได 7 ประเภท ไดแก เมองแหงหตถกรรมและศลปะพนบาน (Crafts and Folk Arts) เมองแหงงานออกแบบ (Design) เมองแหงภาพยนตร (Film) เมองแหงอาหาร (Gastronomy) เมองแหงวรรณกรรม (Literature) เมองแหงสอศลปะ (Media Arts) และเมองแหงดนตร (Music) โดยบทนยามของเมองสรางสรรคทเผยแพรอยางกวางขวางในปจจบนถกระบไวในรายงานเศรษฐกจสรางสรรค ค.ศ. 2008 (UNCTAD) และโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต (UNDP) ทวา17

“เมองสรางสรรคคอทซงกจกรรมทางวฒนธรรมอนหลากหลายเปนสวนส าคญของเศรษฐกจและสงคมของเมอง เมองสรางสรรคมแนวโนมทจะสรางตวขนจากพนฐานทางสงคมและวฒนธรรมทเขมแขง (strong social and cultural infrastructure) มการรวมกลมกนอยางหนาแนนของการจางงานดานการสรางสรรค (creative employment) และสามารถดงดดใหเกดการลงทนตอเนอง (inward investment) อนเนองมาจากสภาพแวดลอมทางวฒนธรรมทถกสรางขนมาเปนอยางด (well-established cultural facilities)”

เมอพจารณาจากบทนยามขางตนจะเหนไดวาเมองสรางสรรคเกยวของกบ มตทางวฒนธรรมอยางนอย 3 เรอง ไดแก พนฐานทางวฒนธรรม กจกรรมทางวฒนธรรม และสภาพแวดลอมทางวฒนธรรม โดยเฉพาะพนฐานทางวฒนธรรมของเมอง ซงประกอบดวยมรดกทางวฒนธรรมทงชนดทมรปลกษณและไมมรปลกษณ (Tangible and Intangible Heritage) การด าเนนการตางๆ เพอปกปองรกษามรดกทางวฒนธรรมของเมองจงสอดรบกบกรอบคดเรองเมองสรางสรรค และควรถกพจารณาใหเปนประเดนหลกของการพฒนาเมอง แมวาผลของการพฒนาอาจจะไมดงดดใหเกด “การรวมกลมกนอยางหนาแนนของการจางงานดานการสรางสรรค” และ “การลงทนตอเนองอนเนองมาจากสภาพแวดลอมทางวฒนธรรมทถกสรางขนมาเปนอยางด” ตามบทนยามทวางขนตามกรอบคดเศรษฐกจสรางสรรค ซงใหความส าคญกบตวชวดดานเศรษฐกจของเมองเปนหลก แตอยางนอย “สภาพแวดลอมทางวฒนธรรมทถกสรางขนมาเปนอยางด” จากการปกปองรกษามรดกทางวฒนธรรมของเมองยอมสงผลตอการพฒนาคณภาพชวตและจตใจของผคน

17 อางแลว (เชงอรรถท 16), หนา 16-17.

28

ใหเกดแรงบนดาลใจใหมๆ ในการอยอาศยใชชวต มากกวาความรสกทกขทนสนหวงกบสภาพปญหาของเมองทก าลงเผชญหนาอยในปจจบน

ส าหรบประเทศไทย เมองภเกตไดรบการพจารณาใหเปนสมาชกเครอขายเมองสรางสรรคแหงยเนสโก (UCCN) ประเภทเมองแหงอาหาร (Gastronomy)18 เมอวนท 11 ธนวาคม พ.ศ. 2558 ภายใตจดเดนของเมองภเกตในแงของการมความหลากหลายทางวฒนธรรม โดยเฉพาะวฒนธรรมอาหารทเกดจากสงคมพหวฒนธรรม อกทงอาหารภเกตยงเปนองคประกอบส าคญในทกเทศกาล พธการ วถชวตในครอบครว และใชเพอการตอนรบแขกบานเมองใหประทบใจอยเสมอ เนองจากอาหารทองถนภเกตหลายประเภทมอตลกษณ ซงเกดจากสตรลบเฉพาะทถายทอดผานคนในครอบครว และหลายอยางเปนวตถดบทมเฉพาะในพนทจงหวดภเกต จ าเปนตองอาศยการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเพอการด ารงอยอยางยงยน ตลอดจนมความเขมแขงและความรวมมอจากภาครฐ เอกชน สถาบนการศกษา ท าใหมการสรางสรรคนวตกรรมบนพนฐานวทยาการดานอาหารหลากหลายชนด อาท การจ าหนายอาหารทองถนแปรรป เพอเปนของฝาก ของทระลก การจดบรการอาหารในรานอาหารหรอโรงแรม การมเทศกาลอาหารตางๆ รวมถงการเขามาแลกเปลยนของอาหารนานาชาต ท าใหเกดการเพมมลคาสนคา และการขยายตวทางเศรษฐกจใหแกเมองและประชาชน จดเดนประการสดทายคอชาวภเกตมอธยาศยแบบไทย (Thai Hospitality) ยนดตอนรบดวยเมองทมภมทศนงดงาม บรรยากาศอบอน สมกบค ากลาวทวา “กนด อยด มจตงาม ทภเกต” (Good Food, Good Health, Good Spirit in Phuket)19

เมองเชยงใหมเปนอกตวอยางหนงของเมองทมความพรอมดานประวตศาสตร วฒนธรรม เศรษฐกจ สภาพแวดลอมทางธรรมชาต และโครงสรางพนฐาน ทสามารถดงดดและรกษากลมนกคดและคนท างานสรางสรรคใหมารวมตวกนได รวมถงมสถาบนการศกษาทเปนผน าทางความคดและผลตทรพยากรบคคลทมคณภาพใหกบทองถน โดยเฉพาะทรพยากรมนษยกลมทกษะและอตสาหกรรมเชงสรางสรรค ผลการศกษาใน 3 พนทเศรษฐกจหลกของเมอง ไดแก ยานคเมอง ยานนมมานเหมนทและยานอโมงค-โปงนอย พบวา ยานนมมานเหมนทและยานคเมองมอตสาหกรรมสรางสรรคและอตสาหกรรมสนบสนนแทรกตวอยภายในพนท โดยอตสาหกรรมสรางสรรคประเภทเฟอรนเจอรในยานนมมานเหมนท และธรกจส านกงานออกแบบและสอสงพมพในยานคเมองมศกยภาพในการพฒนามากทสด นอกจากนยงพบวาทง 3 พนทมบคลากรสรางสรรคทเปนคนท างาน

18 อานรายละเอยดเพมเตมจากเวบไซตอยางเปนทางการของภเกตเมองวฒนธรรมสรางสรรคดานอาหารของยเนสโก http://phuketgastronomy.com/ 19 เทศบาลนครภเกต. (2558) “นครภเกตไดรบประกาศเปนเมองสรางสรรคดานวทยาการอาหารของยเนสโก (Phuket : City of Gastronomy)” เขาถงไดจาก http://www.phuketcity.go.th/news/detail/1701 (12 กนยายน 2559).

29

ทเกยวของกบความคดสรางสรรคทงชาวไทยและชาวตางชาต ผประกอบการ พนกงาน กลมคนท างานอสระ (Freelance) นกคด และนกเคลอนไหวท างานและอาศยอยในพนท20 ซงหากพจารณาตามบทนยามของเมองสรางสรรคแลว เมองเชยงใหมมครบพรอมทงพนฐานทางสงคมและวฒนธรรมทเขมแขง กจจกรรมทางวฒนธรรมอนหลากหลาย และสภาพแวดลอมทางวฒนธรรมทถกสรางขนมาเปนอยางด ทเออใหเกดการรวมกลมกนอยางหนาแนนของการจางงานดานการสรางสรรค และสามารถดงดดใหเกดการลงทนตอเนองไปไดในอนาคต

2.2.2 เมองสขภำวะ (Healthy City)

เมองสขภาวะ รเรมขนอยางเปนทางการในป ค.ศ. 1986 โดยส านกงานองคการอนามยโลก ภาคพนยโรป (The WHO Regional Office for Europe หรอ WHO/Europe) จากนนถกน าไปใชเปนยทธศาสตรในการพฒนาคณภาพชวตของประชาชนทไดรบความนยมแพรหลายทวทงยโรปและสวนอนๆ ของโลกอยางรวดเรว ภายใตกรอบคดการขบเคลอนสภาพแวดลอมสขภาวะ (Healthy Settings Movement)21 ขององคการอนามยโลก อยางไรกด พบวา มผพฒนาแนวคดเมองสขภาวะมากอนหนานนแลวคอเมองโตรอนโต (Toronto) ประเทศแคนาดา ซงไดเรมจดตงหนวยสงเสรมสขภาพขนโดยองคกรปกครองทองถน (เทศบาล) ตงแตป ค.ศ. 1979 และประกาศตวในป ค.ศ. 1984 วาโตรอนโตจะเปาลเปาหมายเมองสขภาวะในป ค.ศ. 2000 (Healthy Toronto 2000)

การเกดขนของแนวคดเมองสขภาวะเปนผลจากบรบทสงคมยโรปและอเมรกาเหนอในยคสมยใหมตงแตศตวรรษท 19 เปนตนมา เมองตางๆ เตบโตขนอยางรวดเรวภายหลงการปฏวตอตสาหกรรม ซงสงผลใหชาวเมองประสบปญหาดานสขภาพหลายประการทแนวทางการสาธารณสขแบบดงเดม (Conventional public health approaches เนนการปองกนและรกษาโรค) ไมเพยงพอทจะจดการปจจยเสยงใหมๆ ตอการกอโรค ซงมทงเรองการใชความรนแรง อบตเหตทางถนน ความยากจน ฯลฯ ทงน มผลการศกษาจากนกวชาการชใหเหนวาปจจยหลกในการปรบปรงระบบสาธารณสขภายในเมองไมใชการมระบบรกษาพยาบาลและเทคโนโลยททนสมย แตเปน

20 หนวยวจยเมอง (City Research Unit), คณะสถาปตยกรรมศาสตรและการผงเมอง, มหาวทยาลยธรรมศาสตร. (2555) “เชยงใหม ตนแบบเมองสรางสรรค” เขาถงไดจาก http://www.cityresearchunit.org/th/projects/chiangmai_creative_city.html (12 กนยายน 2559). 21 สภาพแวดลอมสขภาวะ (Healthy Setting) คอสถานทหรอบรบททางสงคม (Social Context) ทผคนใชชวตประกอบกจกรรมประจ าวน ซงสงแวดลอม องคกร และปจจยสวนบคคลลวนมปฏสมพนธตอกน และสงผลตอสขภาพและความเปนอยทด ปจจบนสภาพแวดลอมสขภาวะขององคการอนามยโลก ประกอบดวย หมบาน หมบาน โรงเรยน มหาวทยาลย สถ านทท างาน ตลาด โรงพยาบาล เรอนจ า ชมชนและเทศบาล เมอง หม เกาะ และสงคมผสงอาย (WHO, “Healthy Seyying”. Retrieved from http://www.who.int/healthy_settings/about/en/ (12 กนยายน 2559).

30

ประเดนการเปลยนแปลงสงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอมทมอทธพลตอการพฒนาระบบสาธารณสขภายในเมอง อาท การจ ากดขนาดของครวเรอน การเพมขนของระบบหวงโซการผลตอาหาร สภาพแวดลอมทางกายภาพทด เปนตน สงผลใหเกดแนวทางการพฒนาเมองทรวมแนวคดทางดานสาธารณสข (Health) เขามาดวย22 โดยแนวคดทางดานสาธารณสขทกลาวถง ไดแก แนวคดสาธารณสขมลฐาน (Primary Health Care) และยทธศาสตรสขภาพดถวนหนา (WHO Strategy of Health for All in 1980) รวมถงมกระแสการสงเสรมสขภาพ (Health Promotion) และวาระการพฒนาอยางยงยน (Sustainable Development) เปนบรบททส าคญในชวงเวลานน

บทนยามเมองสขภาวะ (Healthy Cities) โดยองคการอนามยโลกคอเมองทมการสรางสรรคและปรบปรงสภาพแวดลอมทงทางดานกายภาพและสงคมอยางตอเนอง รวมทงมการขยายฐานทรพยากรของชมชนเพอสงเสรมใหประชาชนชวยเหลอสนบสนนซงกนและกนในการด ารงชวตทกบทบาทหนาท และพฒนาใหแตละคนมศกยภาพสงสด การพฒนาเมองสขภาวะจงเปนกระบวนการทจะท าใหประชาชนตระหนกถงความส าคญและเหนคณคาของสขภาพกาย สขภาพจต สขภาพสงคม และพรอมทจะรวมกนสรางสรรคและปรบปรงสภาวะแวดลอมใหเหมาะสมตอการด าเนนชวต เหนไดวาเปาหมายสงสดของเมองสขภาวะคอเพอเสรมสรางสภาพแวดลอมทสงเสรมสขภาพเพอใหผคนมคณภาพชวตทดนนเอง

ส าหรบประเทศไทย กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข โดยการสนบสนนจากองคการอนามยโลกไดด าเนนการเรอง “เมองนาอย” ในความหมายของ “Healthy Cities” มาตงแตป พ.ศ. 2537 จากนนหนวยงานอนๆ ตางเรมด าเนนงานพฒนาเมองนาอยตามกรอบอ านาจหนาทของตน อาท กรงเทพมหานคร การเคหะแหงชาต ส านกงานนโยบายและแผนสงแวดลอม ทส าคญคอส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) ทไดก าหนดกรอบคด “การพฒนาเมองอยางยงยน : เมองนาอยและชมชนนาอย” เปนแนวนโยบายในการพฒนาเมองและชมชนของประเทศไทยในชวงป พ.ศ. 254223 ทงน หากพจารณาองคประกอบของเมองสขภาวะตามเอกสารเผยแพรของส านกทปรกษา กรมอนามย สรปไดวาสขภาวะของคน สขภาวะของเมองและ

22 Kenzer, M. (1999) Healthy Cities: A Guide to the Literature. Environment and Urbanization, 11(1), p.202. 23 อางองจากมตคณะรฐมนตร วนท 28 ธนวาคม 2542 เรอง มตการประชมคณะกรรมการนโยบายกระจายความเจรญไปสภมภาคและทองถน มขอความดงน “คณะรฐมนตรมมตอนมตตามมตคณะกรรมการนโยบายกระจายความเจรญไปสภมภาคและทองถน (กนภ.) ครงท 2/2542 เกยวกบเรองการพฒนาเมองอยางยงยน : เมองนาอยและชมชนนาอย ตามทส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตเสนอ ส าหรบการจดตงคณะกรรมการระดบชาตนน ใหเลขาธการคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ในฐานะกรรมการและเลขานการ กนภ. พจารณาเลอกสรรผทจะเปนกรรมการใหครอบคลมหนวยงานทเกยวของทกหนวยงาน แลวเสนอคณะรฐมนตรใหความเหนชอบตอไป” เขาถงไดจาก http://www.cabinet.soc.go.th/soc/Program2-1.jsp?menu=1 (12 กนยายน 2559).

31

ชมชน ขนอยกบปจจยตางๆ ไดแก ปจจยทางชวภาพ ปจจยดานสงแวดลอม ปจจยทางบรการสาธารณสขและบรการทางการแพทย และปจจยดานพฤตกรรมและวถชวตของคน24 ดงน

ปจจยทางชวภาพคอปจจยทเปนอยแลวโดยธรรมชาต เชน เพศ ความเปนหญงหรอเปนชายมาแตก าเนดยอมท าใหสรระแตกตางกน โอกาสปวยจากโรคของอวยวะตางๆ จงมไมเทากน อกตวอยางหนงคออาย ความเปนเดก วยกลางคน หรอคนชรา กมโอกาสเกดโรคหรอความเจบปวยตางกน เชน โรคตอกระจก โรคขอเสอม ความจ าเสอม เปนตน หรออกตวอยางหนงคอลกษณะตางๆ ทถายทอดกนโดยหนวยพนธกรรมจากพอหรอแมสลก เชน โรคตาบอดส โรคกลามเนอฝอ โรคซดจากพนธกรรม (Thallasmia) ทส าคญคอภาวะภมคมกนโรคทรางกายสรางขนจากระบบภมคมกนของรางกายเอง จะโดยธรรมชาตหรอการกระตนใหสรางขนดวยวคซนกตาม เปนปจจยทางชวภาพอกอยางหนงทจะชวยปองกนสขภาพของผคนได โดยท าใหรางกายไมตดเชอโรคงาย หรอตดเชอแลวกหายปวยไดโดยงาย เปนตน

ปจจยดานสงแวดลอม สงแวดลอมทมผลกระทบตอสขภาพของคนนน มมากมายตงแตสงมชวตทเลกทสด ไดแก เชอโรคตางๆ สงมชวตขนาดใหญขน อาท สตวพวกหนอนพยาธและแมลงตางๆ หน สนข สกร โค กระบอ ซงอาจน าโรครายตางๆ มาสคน รวมถงพวกพชตางๆ อยางไรกด สงแวดลอมทมผลกระทบตอสขภาพของคน และสขภาวะของเมองหรอชมชน ซงเปนทสนใจกนอยางกวางขวาง อาท อาหาร ขยะน าเสย การจราจร เปนตน

ปจจยทางบรการสาธารณสขและบรการทางการแพทย ปจจบนนานาประเทศเรมเรยนรวาการมงมนทมเททรพยากรในการพฒนาบรการและเครอขายการบรการทางการแพทยใหครอบคลมยงขน โดยไมค านงถงดลยภาพในการพฒนาเพอควบคมปจจยดานอนนน เปนการลงทนทไมคมคา ตรงขามกบบางประเทศ ททมเทการลงทนพฒนาเพอควบคมปจจยอนๆ ควบคกนไปอยางสมดล หลายประเทศในทวปยโรป อเมรกาเหนอ ตลอดจนออสเตรเลยและนวซแลนด ตางเปลยนแปลงแนวคดการจดบรการสาธารณสขใหม โดยหนมาสงเสรมพฒนางานดานการปรบเปลยนพฤตกรรมของคน และการควบคมดแลอนรกษสงแวดลอมอยางเหมาะสม ใหเออตอการมสขภาพดมากยงขน เชน การหวนกลบมาเลยงลกดวยนมแม การเลกบหร และเครองดมแอลกอฮอล การหนมาสนใจกบอาการการกนทกลบไปสธรรมชาตมากขน รวมไปถงการตนตวเพอเคลอนไหวออกก าลงกาย รวมถงการเฝาระวงคมมลพษและมลภาวะตางๆ มากขน เปนตน

ปจจยดานพฤตกรรมและวถชวตของคน จะเหนวามผลทงทางตรงและทางออม เปนผลในระยะสนหรอระยะยาว ตอสขภาพของตนเองหรอผอนทงสนกลมพฤตกรรมนเรยกวา “พฤตกรรม 24 ส านกทปรกษา กรมอนามย. “แนวคดเรองเมองนาอย”. เขาถงไดจาก http://advisor.anamai.moph.go.th/main.php?filename= tamra_cities (12 กนยายน 2559).

32

สขภาพ” (Health Behaviors) แบงไดเปน 3 กลมใหญคอพฤตกรรมในการปองกนสขภาพ (Preventive Health Behavior) พฤตกรรม (ทเปลยนไป) เมอยามเจบปวย (Illness Behavior) และพฤตกรรมในการดแลตนเองเมอปวย (Sickrole Behavior) ในทนจะเนนพฤตกรรมในการปองกนสขภาพเปนหลก เพราะหากประพฤตปฏบตใหถกตอง เหมาะสม กจะชวยใหคนนน (และผทอยใกลเคยงตามแตกรณ) มสขภาพทดเปนปกต แตหากปฏบตไมถกตองเหมาะสม กจะกอใหเกดโรคภยไขเจบ ไมสบาย ไมมความสขความพอใจ หรอเรยกวาไมอยในสขภาวะ ซงอาจจะลกลามไปถงความตายหรอพการไดในทสด โดยตวอยางพฤตกรรมในการปองกนสขภาพ อาท พฤตกรรมในการกนดม (รวมการผลตอาหาร การเลอกอาหาร การปรง เกบถนอมอาหาร การรกษาความสะอาด) พฤตกรรมทถอปฏบตระหวางการตงครรภ การดแลครรภ การคลอด และการเลยงดลกออน หรอทารก รวมถงการปองกนโรค การเลยวลกดวยนมแม การเตรยมอาหารเดก การเลยงดเดกวยเรยน วยรน การดแลเลยงดผสงอาย ผพการ ผปวยเรอรง และผดอยโอกาสประเภทตางๆ พฤตกรรมในการบรโภคทท าใหสขภาพเสอม พฤตกรรมในการคลายเครยด พกผอนหยอนใจ คลายอารมณ การบนเทง การออกก าลงกาย และการเลนกฬา พฤตกรรมในการเดนทางอยางปลอดภยจากอบตเหต อบตภย เปนตน

หากจะมองทผลตอสขภาวะของชมชนและเมอง หรอความนาอยของเมอง กจะตองค านงถงพฤตกรรมและวถชวตของคนทงเมองหรอทงชมชนนนๆ เปนส าคญ โดยเฉพาะอยางยงพฤตกรรมทปฏบตตอผอนหรอวถปฏบตตอสาธารณะเปนหลก บานเมองแมจะมอาคารทมสถาปตยกรรมสวยงาม มสงอ านวยความสะดวก มบรการสาธารณะทจ าเปนและมคณภาพด แตหากคนในเมองยงทงขยะเกลอนกลาด ไมปฏบตตามกฎจราจร ไมปองกนตนดวยการสวมหมวกนรภย ไมคาดเขมขดนรภย แมๆ ทงหลายไมเลยงลกอยางถกตอง ไมใหลกไดกนนมแม ไมใหอาหารทเหมาะสม เพยงพอ จนลกขาดสารอาหาร หรอไดรบวคซนไมครบถวนและทวถง เมอมเดกรายใดตดเชอโรคและปวยไขกอาจจะระบาดลกลามไปทว เปนตน

33

บทท 3 กรณศกษำ iDiscover City Walks Application

3.1 ควำมน ำ : iDiscover City Walks

iDiscover City Walks หรอ iDiscover เปนแอปพลเคชนแนะน าเสนทางเดนเทาเพอเยยมชมยานเมองเกาทเตมไปดวยมรดกทางวฒนธรรมทส าคญของเมอง (รปท 3.1) ซงมพนทด าเนนการทงหมดในทวปเอเชย ปจจบนมเสนทางเดนเทาทเปดใหดาวนโหลดจ านวน 17 เสนทาง (รปท 3.2) ซงกระจายอยใน 5 พนท ไดแก เกาะบาหล เกาะชวา ประเทศอนโดนเซย เมองยางกง สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาเขตบรหารพเศษฮองกงและมาเกา สาธารณรฐประชาชนจน ตวแอปพลเคชนจงแยกออกเปน 5 ชด ตามขอบเขตพนทด าเนนงานทง 5 แหง ไดแก iJAVA, iBALI, iYangon, iHK และ iMACAO (ภาพท 3.3) ซงผใชงานสามารถดาวนโหลดแบบไมมคาใชจายไดจากโทรศพทมอถอ ทงทใชระบบปฏบตการแบบ iOS (App Store) และ Android (Google Play)

ทมา : Dr.Ester Van Steekelenburg (2016b)

รปท 3.1 iDiscover City Walks Application แนะน ำเสนทำงเดนเทำเพอเยยมชมมรดกของเมอง

34

ทมา : http://i-discoverasia.com/

รปท 3.2 เสนทำงเดนเทำทเปดใหเขำชมจำก iDiscover City Walks Application

35

iDiscover City Walks ไดร บการพฒนาขนจากกลมองคกรเพอสงคมทมชอวา “Urban

Discovery” ในเขตบรหารพเศษฮองกง โดยม Dr.Ester Van Steekelenburg เปนผกอตง Urban Discovery มพนธกจหลกในการรกษามรดกของเมองใหด ารงอย โดยเนนการท างานดานการอนรกษมรดกของเมองรวมกบหนวยงานทองถนของเมองตางๆ ในหลากหลายรปแบบ อาท การศกษาวจยและใหค าปรกษาการฝกอบรมเชงปฏบตการ การจดนทรรศการและกจกรรม รวมถงการพฒนาแอปพลเคชนบนโทรศพทมอถอ (Mobile Apps) แนะน าเสนทางเดนเทาเพอเยยมชมยานมรดกทางวฒนธรรมทแสดงถงหวใจและจตวญญาณทรมรวยของเมองซงนบวนจะสญหายไปอยางรวดเรว

ทมา : http://i-discoverasia.com/

รปท 3.2 (ตอ) เสนทำงเดนเทำทเปดใหเขำชมจำก

iDiscover City Walks Application

36

ทมา : http://i-discoverasia.com/

รปท 3.3 iDiscover City Walks Application จ ำแนกตำมขอบเขตพนทด ำเนนงำน ทเปดใหดำวนโหลด แบบไมมคำใชจำย

หลกคดส าคญของ iDiscover City Walks คอเปดเผยขอมลเชงลกทรบรกนเฉพาะชาวเมอง

ใหแกผใชงาน (1. Unlock City Secrets) การใชแอปพลเคชน iDiscover น าทางจงท าใหผใชงานสามารถเยยมชมมรดกทางวฒนธรรมของเมองไดเหมอนคนทองถน (2. Travel like a Local) หรอเหมอนกบวามคนทองถนพาไปเดนดวยกน ซงเหนอกวาการเทยวชมเมองแบบทวไปตามกระแสหลก (3. Go beyond the Beaten Track) เนองจาก iDiscover เกดจากการมสวนรวมดแลจดการเสนทางเดนในละแวกบานโดยคนในชมชน (4. Community-curated Neighborhood Walk) และใหผใชงานดาวนโหลดแบบไมมคาใชจาย ซงในเสนทางน ารองบางเสนทาง อาท อาวอเบอรดน (Aberdeen) ยานไซกง (Sai Kung) เขตบรหารพเศษฮองกง อนญาตใหผใชงานเปดดไดแบบไมมคาใชจายเชนกน แตการเปดดขอมลเพอน าทางเทยวชมของเสนทางสวนใหญจะมคาใชจาย (รปท 3.4) โดยเงนทไดจะถกสงตอใหแกผประสานงานในชมชนเพอเปนคาใชจายในการดแลปรบปรงเนอหา/ขอมล และเพอสนบสนนการด าเนนงานดานการอนรกษมรดกทางวฒนธรรมของเมอง (5. Give Back to Keep Heritage Alive) iDiscover จง เ ปนแอปพลเคชน เพ อการทอง เทยวทด าเนนการอยางมความรบผดชอบตอสงคม (6. Socially Responsibility Travel App)25 อยางแทจรง

25 iDiscover City Walks เขาถงไดจาก http://i-discoverasia.com/ (15 กนยายน 2559)

37

ทมา : http://i-discoverasia.com/

รปท 3.4 ตวอยำงเสนทำงทเปดใหเขำชมโดยมคำใชจำย (Sham Shui Po, Wan Chai – Buy Walk)

และไมมคำใชจำย (Sai Kung – Start)

3.2 โครงสรำงและองคประกอบของเสนทำงเดนเทำ iDiscover City Walks

แอปพลเคชน iDiscover City Walks แตละชด (5 ชด คอ iJAVA, iBALI, iYangon, iHK และ iMACAO) น าเสนอเสนทางเดนเทาเพอเยยมชมมรดกทางวฒนธรรมในยานประวตศาสตรทมความส าคญของเมอง โดยองคประกอบทส าคญของแตละเสนทาง ไดแก แผนทแสดงเสนทางทผานแหลงมรดกทางวฒนธรรมของเมองอนหลากหลาย จ าแนกเปน 5 ประเภทคอ แหลงทนาชม แหลงซอสนคา แหลงเครองดม แหลงอาหาร และแหลงทมเรองราวอนนาประหลาดใจ โดยมชดขอมลหลกทเชอมโยงกบแหลงมรดกทางวฒนธรรมแตละจด ซงสามารถวเคราะหโครงสรางและองคประกอบของเสนทางเดนเทา iDiscover City Walks ตามหลกและวธการในการจดท าแผนทวฒนธรรมไดดงน

38

3.2.1 กำรก ำหนด/ระบประเดน

iDiscover City Walks น าแผนทว ฒนธรรมไปประยกตกบเรองการอนรกษมรดกทางวฒนธรรมของเมอง ภายใตสถานการณ/บรบทของการทองเทยว ผลลพธทไดจงเปนเสนทางเดนเทาเพอเยยมชมมรดกทางวฒนธรรมทกระจายตวอยในยานเกาแกทมความส าคญทางประวตศาสตร หรอมความส าคญตอลกษณะกายภาพ เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรมของเมอง ซงก าลงเปนหรอมศกยภาพในการเปนจดหมายปลายทางการทองเทยว (Tourism Destination) มโครงสรางพนฐานรองรบการทองเทยว และมอปสงคการทองเทยว (Tourism Demand) อยบาง อาท ยานใจกลางเมองยางกง ยานเกาลนของฮองกง ยานใจกลางเมองเดนปาซาร เกาะบาหล ประเทศอนโดนเซย เปนตน

3.2.2 กำรก ำหนดตวแปรทเปนเงอนไข

1) ระดบของพนทด ำเนนกำร (Scale) พนทด าเนนการ iDiscover City Walks มลกษณะเปนยานเกาแกทมความส าคญ

ทางประวตศาสตร อยางเชนยานโบสถเซนตลาซารส (St. Lazarus Quarter) ซง เ ปนยานประวตศาสตรทเตมไปดวยเรองราว อาคารบานเรอนทเกาแกสวยงามของมาเกา หรอเปนยานทมความส าคญตอลกษณะกายภาพ เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรมของเมอง อาท ยานไซกง (Sai Kung) ยานทเตบโตขนจากหมบานชายฝ งทะเลทมทวทศนตามธรรมชาตผสมผสานกบกลนอายของวถชวตชาวประมงดงเดมอยางลงตว ปจจบนเปนยานอาหารทะเลทมชอเสยงของฮองกง หรอยานใจกลางเมอง (Downtown) ยานชาวจน (Chinatown) และยานชาวอนเดย (Indian Quarter) เมองยางกง สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมา เปนตวอยางของยานทมความส าคญเกยวของกบประวตศาสตรการตงถนฐานของผคน เกยวพนมาถงสภาพเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรมของเมองยางกงในปจจบน นอกจากน ประเดนส าคญเรองพนทด าเนนการของ iDiscover City Walks ยงเกยวของกบเสนทางเดน โดยมเกณฑในการคดเลอกเสนทาง (Site Selection) (รปท 3.5) ดงน

- ความยาวของเสนทางตงแต 1-3 กโลเมตร หรออยในระยะทคนทวไปสามารถเดนไดโดยไมเหนอยจนเกนไปนก (ราว 1-2 ชวโมง) ตวอยางเชน เสนทางยานหวานไจ (Wan Chai) เขตบรหารพเศษฮองกง มระยะทาง 2.3 กโลเมตร ใชเวลาเดน 2 ชวโมง เปนตน (รปท 3.4)

39

ทมา : Dr.Ester Van Steekelenburg (2016b)

รปท 3.5 เกณฑในกำรคดเลอกเสนทำง iDiscover City Walks

- จดเรมตนและจดสนสดของเสนทางเปนจดทมความหมายและมความส าคญ อาท

จดนดพบทสงเกตเหนหรอพบเจอไดสะดวก จดหมายตาของเมอง (Landmark) หรอจดทสามารถเขาถงไดงายดวยการขนสงสาธารณะ ตวอยางเชน เสนทางยานไซกง (Sai Kung) เขตบรหารพเศษฮองกง (รปท 3.6) มจดเรมตน (จดท 1) ทวดทนหว (Tin Hau Temple) ซงเปนจดอางอง/เปนทรจกอยางกวางขวางของผคนภายในยาน โดยมจดสนสด (จดท 33) ทราน Seafoot รานนวดเทาเลกๆ ทต งอยบนถนนสายหลก นบเปนจดสนสดทมความหมาย เพราะเปนการดทจะสนสดการเดนชมยานไซกงดวยการนวดเทาเพอบ าบดความออนลา เปนตน

- หลกเลยงการใชถนนทมสภาพการจราจรวนวายพลกพลาน - เปนถนนทสามารถเดนเทาไดอยางสะดวกสบาย และเปนถนน/ตรอกซอกซอยท

นาสนใจ กลาวคอ มมรดกทางวฒนธรรมของเมองทงแบบทจบตองไดและจบตองไมได (Tangible and Intangible Heritage) กระจายอย ตอเน องตลอดเสนทางอยางสม าเสมอ ตวอยางเชน เสนทางยานไซกง (Sai Kung) เขตบรหารพเศษฮองกง มแหลงทแนะน าใหเยยมชม 33 จด กระจายอยตลอดเสนทางเดนทมระยะทางเพยง 1 กโลเมตรเทานน (รปท 3.6)

40

- อาจจะเปนถนนทมเสนทางแยกยอยออกจากเสนทางหลกเพอเปนทางเลอกส าหรบผใชงานในการเดนเทยวชม

- อาจจะแนะน าพาหนะในการเดนทางประเภทอนประกอบการเดนเทา เชน รถจกรยาน หรอรถจกรยานยนต เปนตน

ทมา : http://i-discoverasia.com/

รปท 3.6 เสนทำง iDiscover City Walks ยำนไซกง (Sai Kung) เขตบรหำรพเศษฮองกง

2) ขอบเขตของเรอง/ขอมล (Scope) iDiscover City Walks รวบรวมขอมลทเกยวของกบมรดกทางวฒนธรรมของเมอง

ทงชนดทมรปลกษณและไมมรปลกษณ (Tangible and Intangible Heritage) ภายใตบรบท/สถานการณดานการทองเทยว โดยก าหนดขอบเขตของขอมลแบงเปน 5 เรอง ประกอบการออกแบบสและสญรป (Icon) เพอแสดงลงบนแผนท (รปท 3.7) มรายละเอยดดงน

- แหลงทนำชม (iSEE) แสดงดวยสญรปกลอง ถายรป สมวง เ ปนสงทนกทองเทยว “ตองเหน” หรอพลาดไมไดเมอมาเดนเทยวชมในยานน จงควรเปนสงทมความโดดเดน เปนตวแทนของยคสมยหรอมรปแบบตามชวงเวลาทระบได

41

แนชด อาจจะเปนบานเกา อาคารเกา ตลาด ทาเรอ หรอเปนธรกจทก าลงเลอนหายไป/ก าลงมภยคกคามจากการถกท าลาย ตวอยางของ iSEE ตามเสนทางเดนยานไซกง (Sai Kung – รปท 3.6) อาท จดท 1 วดทนหว (Tin Hau Temple) ทประดษฐานเจาแมทบทบ ซงตวอาคารไดรบอทธพลจากรปแบบสถาปตยกรรมพนถนของมณฑลกวางตง หรอ จดท 15 ตลาดคาสงปลา (Sai Gung Wholesale Fish Market) แมจะมขนาดเลก แตอดแนนไปดวยวถชวตทมพนฐานมาจากหมบานประมงดงเดม ดานหลงตลาดมทาเรอขนาดเลก นกทองเทยวสามารถยนชมววทวทศนชายฝ งทะเลทคราคร าไปดวยเรอตางๆ ไดจากจดน (รปท 3.8)

- แหลงซอสนคำ (iSHOP) แสดงดวยสญรปถงหหว สชมพบานเยน เปนรานทควรเขา สนคาทควรซอ หรอควรด ควรชม จงตองเปนสงทมความโดดเดนเปนเอกลกษณ เปนตวแทนของยคสมยหรอมรปแบบตามชวงเวลาทระบไดแนชด อาจจะเปนของเกา หรอเปนธรกจทก าลงเลอนหายไป/ก าลงมภยคกคามจากการถกท าลาย หรออาจจะเปนของใหมทมการพฒนาสนคาโดยผประกอบการเชงสรางสรรค/ผประกอบการเพอสงคมทรวมตวอยในพนท ตวอยางของ iSHOP ตามเสนทางเดนยานไซกง (Sai Kung – รปท 3.6) อาท จดท 24 ปลาตากแหง (Sun Dry Fish) รวมถงอาหารทะเลตากแหง ซงเปนสนคาทแสดงถงเอกลกษณของหมบานประมงดงเดมในยานน หรอ จดท 30 ราน Goods of Desire ทผลตและขายสงของเครองใชในชวตประจ าวน อาท หมอน ปลอกหมอน เสอยด กระเปาสตางค โดยเนนการออกแบบใหสอถงความเปนฮองกง (Iconic HK Design) (รปท 3.8)

- แหลงเครองดม (iDRINK) แสดงดวยสญรปแกวเครองดมคอกเทล สฟา มลกษณะคลายกบแหลงซอสนคา แตเปลยนจากสนคาเปนเครองดม ตวอยางของ iDRINK ตามเสนทางเดนยานไซกง (Sai Kung – รปท 3.6) อาท จดท 5 ราน Slow Coffee รานกาแฟทไดร บอทธพลทางวฒนธรรมจากญปน ในชวงสงครามโลกครงทสอง หรอ จดท 9 ราน Time For Tea รานน าชาสมนไพรเพอสขภาพ ทใชวตถดบสดจากธรรมชาตและผลไมแปรรป (ดอง) มาเปนสวนผสมในเครองดม (รปท 3.8)

42

- - - - - - - - - - - - -

ทมา : Dr.Ester Van Steekelenburg (2016b)

รปท 3.7 ขอบเขตของขอมลเสนทำงเดน iDiscover City Walks 5 ประเภท และสญรป (Icon)

- แหลงอำหำร (iEAT) แสดงดวยสญรปชอนสอม สแดง มลกษณะคลายกบแหลง

ซอสนคา แตเปลยนจากสนคาเปนอาหาร ตวอยางของ iEAT ตามเสนทางเดนยานไซกง (Sai Kung – รปท 3.6) อาท จดท 4 รานเกยวน า (Dumplings Queen) ธรกจครอบครวทเปดด าเนนการมากวา 50 ป ดวยจดเดนทมเกยวน าใหเลอกรบประทานหลากหลายชนด น าซปเขมขนจากวตถดบสดใหมหาไดในทองถน จงเปนรานทมชอเสยงเปนทรจกของผคนในบรเวณนน หรอ จดท 7 ขนม/ของทานเลนแบบชาวฮากกา (หรอจนแคะ) กลมชาวจนทเขามาตงถนฐานในฮองกงหลายรอยป (รปท 3.8)

- แหลงทมเรองรำวอนนำประหลำดใจ (iSURPRISE) แสดงดวยสญรปดาว สเขยว เปนจดทมเรองราวนาประทบใจ (Cultural or Creative Expression) ซงอาจจะเปนไดทงสถานท สงของ ผคน กจกรรม ฯลฯ ทมเรองเลา/ต านาน หรอเปนเรองทเคยนยม เปนเหตการณทเคยเกดขนในอดต แตปจจบนเลอนหายไปหมดแลว (Vanishing Customs) ตวอยางของ iSURPRISE ตามเสนทางเดน

43

ยานไซกง (Sai Kung – รปท 3.6) อาท จดท 11 หวสงโต (Lion King) ซงเหลอแหลงผลตแบบดงเดมเพยงไมกแหงในยานน (รปท 3.8)

ทมา : http://i-discoverasia.com/

รปท 3.8 ตวอยำงของแหลงมรดกทำงวฒนธรรมตำมเสนทำง iDiscover City Walks ยำนไซกง (Sai Kung) เขตบรหำรพเศษฮองกง

44

การคดเลอกแหลงมรดกทางวฒนธรรมของเมองเพอน าเสนอบนเสนทาง iDiscover City Walks นอกจากจะพจารณาไปตามหลกเกณฑเฉพาะตามหมวดขอมล/เนอหาทง 5 ประเภทแลว ยงตองพจารณาตามหลกเกณฑรวมอก 3 ประการคอ 1) แสดงใหเหนถงจตวญญาณของเมอง (Spirit and Soul) จงตองเปนจดเดนทมเรองเลาทเกยวของสมพนธกบประวตความเปนมาของเมอง หรอแสดงตวตนของเมองในปจจบน ในแงทเปนวฒนธรรมทยงมชวตอย (Living Culture) 2) หยบยกเอาสงทซอนอยมาน าเสนอ (Handpick) จงตองเปนเรองราว/ขอมลภายใน ซงคนทอาศยอยในเมองนนตองเปนผใหขอมล อาจจะไมมอยในหนงสอหรอสอรปแบบอน และ 3) มต าแหนงทตงชดเจน เพอปองกนการหลงทาง

3.2.3 กำรก ำหนดรำยกำรแผนท

การก าหนดรายการแผนท (Inventory) เรมจากการจดแบงกลมประเภทของขอมล ดงเชนกรณเมองสรางสรรคแหงยเนสโก ทจดแบงกลมขอมลเพอใชแสดงบนแผนทออกเปน 7 กลมตามการแบงประเภทเมองสรางสรรคทง 7 ประเภท ในทน มการจดแบงกลมขอมลเพอใชแสดงบนแผนทเสนทางเดนเทา iDiscover City Walks ออกเปน 5 กลม ดงแสดงรายละเอยดในหวขอทผานมา ล าดบตอไปคอการก าหนดโครงสรางฐานขอมลหรอจดชดขอมลทตองการน าเสนอประกอบกบแผนทเสนทางเดนเทา ไดแก ชดขอมลทวไป (Info) ชดขอมลทเปนเนอหาสาระหลก แสดงเนอหา/เรองราวทโดดเดนของจดทน าเสนอ แบงเปนเรองราวความลบทซอนอยภายใน (Insider Secret) และเรองทวไปใหอานเพมเตม (Read More) รวมถงชดขอมลภาพประกอบ (Gallery) ซงแนวทางการพฒนาเนอหา (Content Development) ขอมลแตละชด/เรอง มดงน

1) ชดขอมลทวไป (Info) น าเสนอขอมลทเปนประโยชน เพอแสดงรายละเอยดการในการเยยมชมสถานท

(Practical Information) ไดแก ชอสถานท/ชอราน ทอย/ทต ง อธบายการเดนทางเขาถง เวลาเปดท าการ คาธรรมเนยมการเขาชม ขอควรปฏบตในการเขาชม (ถอดรองเทา แตงกายสภาพ) ชองทางการตดตอ/ตดตาม เชน เวบไซต เฟสบค เบอรโทรศพท เปนตน พรอมกบแสดงภาพถาย 1 ภาพ ทสรางการจดจ าไดหมายรใหแกผใชงาน อาจจะเปนปายชอสถานท/ชอราน บรรยากาศหนาราน/ในราน หรอตวสนคาและบรการทเสนอขาย (รปท 3.9)

45

2) เรองรำวควำมลบทซอนอยภำยใน (Insider Secret) น าเสนอขอมลลบอยางนอย 1 เรอง ทไดจากการพดคยกบผคนในเมองหรอผมสวน

เกยวของกบเรองนน ซงไมเคยปรากฎอยในสอรปแบบอน ขอมลลบอาจจะเปนความลบจรงๆ หรอค าแนะน าใหลอง (Our Pick) หรอเปนขอมล/เรองราวทสรางความรสกดใหแกผเขาชม (Nice to Know) พรอมกบแสดงภาพถายทเกยวของ 1 ภาพ ตวอยางเชน รานเกยวน า (Dumplings Queen) จดท 4 ในเสนทางเดนเทายานไซกง (Sai Kung) ทน าเสนอเรองราวดๆ ของรานทรบบรจาคเงนจากลกคาเพอท าอาหารไปเลยงผสงอายในชมชน รวมถงใหค าแนะน ารายการอาหารทนาลองรบประทาน (รปท 3.9) ทมา : http://i-discoverasia.com/

รปท 3.9 ตวอยำงเนอหำประกอบชดขอมลของแหลง/จดทน ำเสนอตำมเสนทำง iDiscover City Walks (ซำย) ชดขอมลทวไป (Info) และ (ขวำ) ควำมลบทซอนอยภำยใน (Insider Secret)

3) เรองทวไปใหอำนเพมเตม (Read More) น าเสนอขอมลส าคญของจดทน าเสนออยางนอย 2 เรอง ขอมลส าคญอาจจะเปน

ขอมลทแสดง/สนบสนนความโดดเดนเปนเอกลกษณ อาจจะแสดงพฒนาการความเปนมาของ

46

สถานท/รานทเกยวของกบการตงถนฐานของผคนในบรเวณนน หรอแสดงการพฒนาสนคาและบรการทมการสรางสรรค/ประยกต/ดดแปลงจากตนทนทางวฒนธรรมทชมชนม พรอมกบแสดงภาพถายทเกยวของ 1 ภาพ ตวอยางเชน รานเกยวน า (Dumplings Queen) จดท 4 ในเสนทางเดนเทายานไซกง (Sai Kung) ทเสนอความโดดเดนของกระบวนการผลตทท าดวยมอทกขนตอน แสดงวตถดบในการปรงน าซปใหมรสชาตกลมกลอม ตลอดจนแสดงพฒนาการของรานมมายาวนานกวา 50 ป ซงเปนชวงเวลาทรานเตบโตไปพรอมๆ กบการเปลยนแปลงของชมชน (รปท 3.10)

4) ชดขอมลภำพประกอบ (Gallery) น าเสนอภาพประกอบเพมเตม พรอมค าอธบายภาพ อยางนอย 3 ภาพ ควรเปน

ภาพถายทคมชดของแหลง/จดทน าเสนอ (Visual Illustration of Point) ซงมความส าคญมาก เพราะจะกลายเปนสงดงดดใจใหผใชงานเกดความสนใจ น าไปสการเยยมชม รวมชนชม และตระหนกถงความส าคญของมรดกทางวฒนธรรมของเมองในทายทสด (รปท 3.10)

ทมา : http://i-discoverasia.com/

รปท 3.10 ตวอยำงเนอหำประกอบชดขอมลของแหลง/จดทน ำเสนอตำมเสนทำง iDiscover City Walks

(ซำย) เรองทวไปใหอำนเพมเตม (Read More) และ (ขวำ) ชดขอมลภำพประกอบ (Gallery)

47

3.3 ปฏบตกำรสรำงเสนทำงเดนเทำ iDiscover City Walks ยำนเมองเกำล ำปำง

iDiscover City Walks ก าหนดกรอบประเดน/หวขอ/เนอหาในการจดท าเสนทางเดนเพอเยยมชมมรดกทางวฒนธรรมของเมอง มรายละเอยดดงกลาวในหวขอท 3.2 ซงโครงสรางและองคประกอบของแตละเสนทางถกก าหนดไวอยางเปนระบบระเบยบบนฐานทรองรบ (Platform) เดยวกน อาจกลาวไดวาขนตอนทงหมดนนอยในระยะของการออกแบบฐานทรองรบแผนทและขอมล (Designing Platform)การด าเนนงานในระยะตอไปคอระยะปฏบตการ (Operating and Processing) มขนตอนการปฏบตทเกยวของกบการส ารวจและสมภาษณ การสงเคราะหขอมล และการบนทกขอมล สวนการสรปผลงานและการเผยแพรสสาธารณะนน จะเปนการด าเนนงานในระยะสดทาย ซงบทบาทหนาทหลกจะหวนกลบไปสกลมองคกร “Urban Discovery” โดย Dr.Ester Van Steekelenburg และคณะ อกครง

ในระยะปฏบตการจดท าเสนทางเดนเทา iDiscover City Walks ทประกอบดวย การส ารวจและสมภาษณ การสงเคราะหขอมล และการบนทกขอมล ด าเนนการโดยใชยานเมองเกาล าปางเปนกรณศกษา โดย “ยานเมองเกาล าปาง” ในทนหมายถง ยานการคาเการมแมน าวง หรอยานตลาดจน (กาดกองตา) มจดศนยกลางบรเวณกลมอาคารบานเรอนรมถนนตลาดเกาทมความงดงามทางสถาปตยกรรม สมาคมสถาปนกสยามในพระบรมราชปถมภไดมอบรางวลแกมรดกทางวฒนธรรมในยานนหลายแหง อาท บานสนานนท บานหมองโงยซน อาคารฟองหล รวมถงรางวลอนรกษศลปสถาปตยกรรมดเดน ประเภทชมชนพนถน ของชมชนอนรกษกาดกองตาในป พ.ศ. 2551 แมปจจบนยานตลาดจนจะไมใชยานการคาทส าคญทมความเจรญรงเรองเฟองฟเหมอนในอดตเมอรอยกวาปทผานมา ทวาผคนกยงด ารงอยดวยกจการเลกๆ ทสบทอดมาแตครงอดต จ าพวกรานคา รานอาหาร โดยมกจการใหมๆ เชน รานกาแฟ รานขายของทระลก ทพกแรมขนาดเลก (Guesthouse) รวมถง “ถนนคนเดนกาดกองตา” เปนศนยรวมในการฟนฟเศรษฐกจการคาและจตวญญาณของยานเมองเกาล าปางใหคนมาคกคกอกครงตงแตป พ.ศ. 2548 เปนตนมา (อนทจรง โครงการถนนคนเดนกาดกองตาเรมตนในป พ.ศ. 2541 โดยการสนบสนนงบประมาณของการทองเทยวแหงประเทศไทย ทตองการใหเทศบาลนครล าปางอนรกษถนนตลาดเกาเปนถนนสายประวตศาสตร แตการด าเนนงานไมประสบผลส าเรจเทาทควร จงถกทงชวงไปนาน กอนทจะฟนฟขนใหม และเปดตวอยางเปนทางการในวนท 5 พฤศจกายน พ.ศ. 2548 โดยคนในชมชนเขามามสวนรวมในการจดการมากขน)26 ทงน รายละเอยดของขนตอนการด าเนนงานตางๆ มดงน

26 กตศกด เฮงษฎกล. (2552) กาดกองตา ยานเกาเลาเรองเมองล าปาง. พมพครงท 2. ล าปาง : บรรตนธารา. หนา 104.

48

3.3.1 กำรส ำรวจและสมภำษณ

เรมจากการก าหนดขอบเขตเสนทางเดนในเบองตนเพอเปนกรอบในการส ารวจ โดยแบงพนทด าเนนการยานเมองเกาล าปางออกเปนพนท/เสนทางยอย 5 พนท/เสนทาง ซงเปนผลจากการวเคราะหแหลงมรดกทางวฒนธรรมทนาสนใจ (หรอ “จดทนาสนใจ”) จากการเดนส ารวจภาคสนามเบองตน และจากการประชมรวมกนของผปฏบตงานและผใหขอมลหลกในพนท ขอดของการแบงพนทยอยคอเพอใหทมงานเรมด าเนนการส ารวจไดพรอมกน จงใชเวลานอย โดยแบงทมงานทงหมด (15 คน) ออกเปน 5 กลม กลมละ 3 คน รบผดชอบด าเนนการส ารวจในแตละพนท/เสนทาง จากนนจะเขาสข นตอนของการส ารวจและสมภาษณครงท 1 เพอรวบรวมจดทนาสนใจตามประเภทกจกรรมทง 5 กลม ไดแก iSEE, iSHOP, iDRINK, iEAT และ iSURPRISE ทงหมดทมในพนท/เสนทางยอย รปท 3.11 และ 3.12 แสดงตวอยางของขอมลทตองการจากการส ารวจและสมภาษณครงท 1 ประกอบดวย

1) ชอสถานท/รานคา/กจการ ไดแก Tub Tim Goddess Shrine (ศาลเจาแมทบทม) และGrandma’s Café

2) ขอความสนๆ แนะน าสถานท/รานคา/กจการ ตวอยางของ Tub Tim Goddess Shrine คอ A center of Hainan Chinese people in Lumpang city (ศนยรวมของชาวจนไหหล าในเมองล าปาง) และ Grandma’s Café คอ Warm and cozy coffee shop in grandma’s house (รานกาแฟเลกๆ ทอบอนในบานของคณยาย)

3) ความโดดเดนของสถานท/ราน/กจการ ทตรงตามเกณฑการเลอกจดทนาสนใจตามประเภทกจกรรมทง 5 กลม อยางนอย 3 ประการ (รายเอยดดงรปท 3.11 และ 3.12) ซงขอมลในสวนนจะไดจากการสมภาษณเจาของ/ผเกยวของกบสถานท/รานคา/กจการแหงนน

4) ภาพแผนท (Google Map) แสดงต าแหนงทต งของสถานท/รานคา/กจการ และภาพประกอบทเหมาะสมกบเนอหา/ขอมลอก 3 ภาพ

49

รปท 3.11 ตวอยำงของขอมลทตองกำรจำกกำรส ำรวจและสมภำษณครงท 1 (ศำลเจำแมทบทม)

รปท 3.12 ตวอยำงของขอมลทตองกำรจำกกำรส ำรวจและสมภำษณครงท 1 (รำน Grandma’s Café)

50

3.3.2 กำรสงเครำะหขอมล

การสงเคราะหขอมลเปนขนตอนภายหลงจากการส ารวจและสมภาษณครงท 1 ไดแก การจดท าแผนทแสดงจดทนาสนใจ โดยจดทนาสนใจทไดจากการส ารวจและสมภาษณครงท 1 จะถกน ามาวาง (Plot) ลงบนแผนทฐาน (Base Map) เพอตรวจสอบความถกตองของต าแหนงอกครง (รปท 3.13) การแปลงจดทนาสนใจลงบนแผนท (Converting an Inventory to Map) จะด าเนนการตามระบบสญลกษณของแผนททก าหนดขน ในทนใชสญรป (Icon) รปปกหมด จ าแนกจดทนาสนใจทง 5 ประเภทออกตามสทง 5 ส ไดแก ไดแก iSEE (สมวง), iSHOP (สเหลอง), iDRINK (สฟา), iEAT (สแดง) และ iSURPRISE (สเขยว) ซงผลลพธจากการปฏบตงานในขนตอนนมจดทนาสนใจรวม 37 จด ไดแก iSEE 13 จด, iSHOP 7 จด, iDRINK 6 จด, iEAT 9 จด และ iSURPRISE 2 จด

จากนนท าการรางแผนทเสนทางเดนเทา (Roughing out the Map) โดยการเชอมตอจดทนาสนใจเขาดวยกน ในขนตอนนผปฏบตงานทกคนจะตองรวมประชมเพอตด /ลดทอนจดทนาสนใจประเภทเดยวกนทต งอยใกลกนออกไป หรอเปนจดทนาสนใจ แตยงไมตรงกบหลกคด/หลกเกณฑในการคดเลอกมากนก รวมถงเพมจดทนาสนใจ โดยน าจดทไมไดรบการคดเลอกในรอบแรกกลบมาพจารณาอกครง ตลอดจนเปลยนประเภทจดทนาสนใจใหเหมาะสมกบเกณฑทก าหนดมากยงขน ผลลพธจากการปฏบตงานในขนตอนนคอ (ราง) เสนทางเดนเทา iDiscover City Walks ยานเมองเกาล าปาง (รปท 3.14)

3.3.3 กำรบนทกขอมล

ในความเปนจรงแลว การส ารวจและสมภาษณ การสงเคราะหขอมล และการบนทกขอมล เปนกระบวนการทท าตอเนองกนเปนวงรอบหลายครง เพอตรวจสอบ (Recheck) ความถกตองเหมาะสมของเสนทางเดนเทาทจดท ากอนจะน าไปสการสรปผลงานและเผยแพร ซงการบนทกขอมลจะด าเนนไปพรอมๆ กบการส ารวจและสมภาษณ ดงแสดงรายการขอมลทตองบนทก (4 รายการ) จากการส ารวจและสมภาษณครงท 1 ในหวขอ 3.3.1 ทผานมา อยางไรกด การบนทกขอมลอยางเปนทางการตามฐานรองรบ (Platform) ของ iDiscover Application จ าเปนตองแสดงรายละเอยดในสวนท 3 (ความโดดเดนของสถานท/รานคา/กจการ) และบนทกภาพเพมเตม เพอใหสอดคลอง/ตรงตามเนอหาทปรบเปลยนไป รวมถงการรวบรวมขอมลทเปนประโยชน ในการเพยยมชมตางๆ (Practical Info) ตลอดจนคนหาเรองราวความลบทซอนอยภายใน ( Insider Secret ของสถานท/รานคา/กจการ) เพมเตมในขนตอนนอกดวย ตวอยางการบนทกขอมลทครบถวนแสดงในตารางท 3.1

51

ทมา : Dr.Ester Van Steekelenburg (2016c)

รปท 3.13 แผนทแสดงจดทนำสนใจ จ ำแนกเปน 5 ประเภท ตำมเกณฑ iDiscover City Walks Application

52

ทมา : Dr.Ester Van Steekelenburg (2016c)

รปท 3.14 (รำง) เสนทำงเดนเทำ iDiscover City Walks ยำนเมองเกำล ำปำง

53

ตำรำงท 3.1 ตวอยำงกำรบนทกขอมลตำมเคำโครง (Template) เนอหำทใชแสดงใน iDiscover City Walks Application

54

บทท 4 ขอคนพบจำกกำรศกษำ

“แผนทวฒนธรรม” เปนเครองมอทถกน าไปใชในหลากหลายวตถประสงค แตภายใตกรอบ

การท างานดานการพฒนาเมอง แผนทวฒนธรรมถกมองวาเปนเครองมอพนฐานในการปกปองรกษามรดกอนมคณคาของเมอง น าไปสเปาหมายเมองนาอย/เมองสขภาวะทมการสรางสรรคและปรบปรงสภาพแวดลอมทงทางดานกายภาพและสงคมอยางตอเนอง เพอสงเสรมใหผคนมคณภาพชวตทด ทงยงสอดคลองกบเปาหมายการพฒนาเมองสรางสรรคทมงสรางสภาพแวดลอมทางวฒนธรรมเพอใหเกดการพฒนาคณภาพชวตและจตใจของผคนใหเกดแรงบนดาลใจใหมๆ ในการอยอาศยใชชวต ประเดนส าคญ/เปาหมายสงสดของการพฒนาเมองในยคปจจบนจงอยท “การเสรมสรางสภาพแวดลอมทสงเสรมคณภาพชวตของผคน” แผนทวฒนธรรมจงสามารถประยกตกบงานดานการพฒนาเมองไดกวางขวางยงขน โดยมขอควรพจารณาดงตอไปน

ประกำรแรก แผนทวฒนธรรมสวนใหญถกสรางและน าไปใชโดย “คนนอก” จงเกดชองวาง/รอยตอของการมสวนรวมของประชาชนในการด าเนนงานในระยะตางๆ แมแตคมอการปฏบตงานยงมนยยะของการน าเสนอทผอานเขาใจไดวาผร เรมด าเนนการคอนกวจ ย นกวชาการ หรอผปฏบตงานจากหนวยงานภายนอก มากกวาการรเรมด าเนนงานโดยคนในชมชน/เมอง โจทยส าคญคอท าอยางไรให “คนใน” เหนความส าคญและมความตองการสราง/ใชแผนทว ฒนธรรมเพอเสรมสรางสภาพแวดลอมทสงเสรมคณภาพชวตของตนเอง ดวยตนเอง ดวยเหตน “การก าหนด/ระบประเดน” ในการจดท าแผนทวฒนธรรมจงควรเกดจากคนในชมชน/เมอง ซงควรเปนประเดนทเกยวของกบการสรางสภาพแวดลอมทสงเสรมคณภาพชวต กรณของ iDiscover City Walks น าแผนทวฒนธรรมไปประยกตกบการอนรกษมรดกทางวฒนธรรมของเมอง เพอสรางสภาพแวดลอมเชงวฒนธรรมรองรบกจกรรมการทองเทยว และใชการทองเทยวนนกระจายผลประโยชนตอคนในชมชน/เมองทก าลงเปนหรอมศกยภาพในการเปนจดหมายปลายทางการทองเทยวอยบาง แตส าหรบชมชน/เมองทไมมศกยภาพดานการทองเทยว การก าหนด/ระบประเดนเพอจดท าแผนทวฒนธรรมควรใหความส าคญกบประเดนเรองอนๆ ทสอดคลองกบบรบทของชมชน/เมองใหมากทสด

ประกำรทสอง ในกรณทแผนทวฒนธรรมถกสรางดวย “คนนอก” ขอควรพจารณาคอแผนทนนยงคงตองถกใชโดย “คนใน” หรอถกใช “เพอประโยชน” ของคนในชมชน/เมอง ดงเชนกรณ iDiscover City Walks ทสรางเสนทางเดนเทาเพอน าเสนอมรดกของเมองดานตางๆ ใหแก

55

นกทองเทยว และสงผลใหเกดกระจายผลประโยชนตอคนในชมชน/เมองนน ทงน ขอควรพจารณาในการใชแผนทวฒนธรรมโดยคนเมอง อาจจะอยในรปแบบการคนขอมลทส าคญบางเรอง อาท ขอมลสขภาพ ใหแกผอยอาศยในเมองไดตระหนกถงปญหาสขภาพทก าลงเผชญ และน าไปสการแสวงหาทางออกรวมกนในการปองกน/ดแล ในทนขอยกตวอยาง “ระบบสขภาพอ าเภอ” (District Health System หรอ DHS) ทใหความส าคญกบการดแลปองกนสขภาพในระดบอ าเภอ โดยอาศยความรวมมอระหวางโรงพยาบาลประจ าอ าเภอ (รพอ.) สาธารณสขอ าเภอ (สสอ.) โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล (รพ.สต.) องคกรปกครองสวนทองถน ภาคประชาชน และภาคสวนอนๆ ซงสามารถน าแนวคด/หลกการจดท าแผนทวฒนธรรมไปประยกตกบการคนขอขอมลสถานการณของประเดนสขภาพทส าคญใหแกประชาชน อาท เดกอวน ทองกอนวย การดแลผสงอาย ไขเลอดออก เปนตน หรออาจเปนการดแลสขภาพโดยทวไปในประเดนทเกยวของกบการกนด (แหล ง/ยานอาหารปรงสกทสะอาด ปรงแตงรสชาตแตพอด แหลง/ยานผลตวตถดบคณภาพด) หรอการอยด (สถานท/กจกรรมการออกก าลงกาย การแสดงศลปะและดนตร ฯลฯ) เปนตน

ประกำรทสำม การพจารณาถงฐานทรองรบแผนทและขอมล (Platform) ใหเหมาะสมกบงบประมาณ ผใชงาน และผปฏบตงานในการแกไข/ปรบปรง/เพมเตมขอมลเพอใหทนสมยอยเสมอ อยางทกลาวไวในตอนตนวาการจดท าแผนทวฒนธรรมอาจจะมองคประกอบทนอกเหนอไปจากการเขยนแผนทตามขนบในวชาภมศาสตร (Cartography) ผลลพธทไดจงสามารถน าเสนอไดหลายรปแบบ ตงแตแผนทภมศาสตร แผนภม แผนภาพ ภาพถายทางอากาศ ภาพดาวเทยม ฐานขอมลสถต และอนๆ รวมถงน าเสนอไดในฐานรองรบ (Platform) ทหลากหลาย ทงเวบไซต (Website) ดงเชนกรณการน าเสนอแผนทและขอมลเกยวกบเมองสรางสรรคของยเนสโก (http://en.unesco. org/ creative-cities/) หรอแอปพลเคชนในโทรศพทมอถอ (Application) ดงเชนกรณของ iDiscover City Walks ทน าเสนอในรายงาน อยางไรกด การประยกตแผนทวฒนธรรมในขอบเขตงบประมาณ ผใชงาน และผปฏบตงานระดบทองถน/ชมชน ฐานทรองรบ (Platform) ควรเปนแผนทเดนดนทรวมกนจดท าโดยคนในชมชนเปนหลก ผคน/ชมชนควรปรบเปลยนวธคดเกยวกบแผนทวาเปนเรองทไมยงยาก ไมจ าเปนตองใชระบบปฏบตการทซบซอนเกนกวาก าลงของชมชน เรองทางเทคนคจงไมใชอปสรรคในการเลอกใชเครองมอ/การปฏบตงาน ขณะทประเดนการน าเสนอ และการประยกตแนวคด/หลกการของแผนทวฒนธรรมเปนเรองทส าคญและควรไดรบการพจารณามากกวา

56

เอกสำรอำงอง ภำษำไทย กตศกด เฮงษฎกล. (2552) กาดกองตา ยานเกาเลาเรองเมองล าปาง. พมพครงท 2. ล าปาง : บรรตนธารา.

เทศบาลนครภเกต. (2558) “นครภเกตไดรบประกาศเปนเมองสรางสรรคดานวทยาการอาหารของยเนสโก (Phuket : City of Gastronomy)”. [ออนไลน] เขาถงไดจาก http://www.phuketcity.go.th/ news/detail/ 1701 (12 กนยายน 2559).

ปยะพงษ บษบงก และ สนทรชย ชอบยศ. (2558) สถานะทนทางสงคมทสะทอนความเปนอสานในชมชนเมองและบทบาทในการเสรมสรางเมองทมเอกลกษณและยงยน: กรณศกษาชมชนเมองเกาในอสานกลาง. กรงเทพฯ : แผนงานนโยบายสาธารณะเพอการพฒนาอนาคตของเมอง.

แผนงานนโยบายสาธารณะเพอการพฒนาอนาคตของเมอง. (2559) “สาดสเมองสาย: ศลปะกบการพฒนาเมองสายบร”. (สจบตร) ในการประชมวชาการ “คนสรางเมอง” เมอวนท 6 กนยายน 2559 ณ โรงแรม เดอะ สโกศล กรงเทพ.

แผนงานนโยบายสาธารณะเพอการพฒนาอนาคตของเมอง. (2559) “Heritage Trust กบการพฒนายานเมองเกาสงขลา”. ใน นวตกรรมการพฒนาเมองของไทย. กรงเทพฯ : นพม.

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และ ศนยสรางสรรคงานออกแบบ ส านกงานบรหารและจดการองคความร. (2552) รายงานการศกษาเบองตน เศรษฐกจสรางสรรค (The Creative Economy). กรงเทพฯ: บรษท บ.ซ. เพรส (บญชน) จ ากด.

ส านกทปรกษา กรมอนามย. “แนวคดเรองเมองนาอย”. [ออนไลน] เขาถงไดจาก http://advisor.anamai.moph.go.th/ main.php?filename=tamra_cities (12 กนยายน 2559).

ส านกนายกรฐมนตร. ประกาศ เรอง แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555-2559). ราชกจจานเบกษา เลม 128 ตอนพเศษ 152 ง (14 ธนวาคม 2554).

57

ส านกนายกรฐมนตร. ระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการขบเคลอนนโยบายเศรษฐกจสรางสรรคแหงชาต พ.ศ. 2553. ราชกจจานเบกษา เลม 127 ตอนพเศษ 107 ง (12 กนยายน 2553).

ส านกนายกรฐมนตร. ระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการสงเสรมเศรษฐกจสรางสรรค. ราชกจจานเบกษา เลม 130 ตอนพเศษ 13 ง (29 มกราคม 2556).

หนวยวจยเมอง (City Research Unit), คณะสถาปตยกรรมศาสตรและการผงเมอง, มหาวทยาลย ธรรมศาสตร. (2555) “เชยงใหม ตนแบบเมองสรางสรรค”. [ออนไลน] เขาถงไดจาก http://www.cityresearchunit.org/ th/projects/chiangmai_creative_city.html (12 กนยายน 2559). ภำษำองกฤษ Cheng Yuchen. (2014) “Does Heritage Conservation Generate Social Benefit?”. (Thesis) HK: University of Hong Kong. Retrieved from http://dx.doi.org/10.5353/th_b5334549 (8 September 2016).

Creative City Network of Canada. “Cultural Mapping Toolkit”. Retrieved from https://www.creativecity.ca/ database/files/library/cultural_mapping_toolkit.pdf (5 September 2016).

Department of Economic and Social Affairs, United Nations. (2014) “World Urbanization Prospests: The 2014 Revesion (Highlights)”. Retrieved from https://esa.un.org/unpd/wup/ Publications/Files/ WUP2014-Highlights.pdf (15 September 2016).

Kenzer, M. (1999). Healthy Cities: A Guide to the Literature. Environment and Urbanization, 11(1), p.202.

Ministry of Tourism, Parks, Culture and Sport. “Environmental Benefits of Heritage Conservation”. Retrieved from http://www.pcs.gov.sk.ca/envirobenefits (8 September 2016).

58

Ministry of Tourism, Parks, Culture and Sport. “Social Benefits of Heritage Conservation”. Retrieved from http://www.pcs.gov.sk.ca/socialbenefits (8 September 2016).

Pillai, J. (2013). Cultural Mapping: A Guide to Understanding Place, Community and Continuity. Malaysia: Strategic Information and Research Development Center.

Steekelenburg, Ester Van. (2016a) “Economisc of Heritage”. ในโครงการฝกอบรม “การจดท านครล าปางใหเปนเมองนาอยโดยการปกปองรกษามรดกอนมคณคาของเมอง” เมอวนท 11 มกราคม 2559 ณ บานบรบรณ ล าปาง.

Steekelenburg, Ester Van. (2016b) “iDiscover City Walk of Lampang”. ในโครงการฝกอบรม “การจดท านครล าปางใหเปนเมองนาอยโดยการปกปองรกษามรดกอนมคณคาของเมอง” เมอวนท 13 มกราคม 2559 ณ บานบรบรณ ล าปาง.

Steekelenburg, Ester Van. (2016c) “iDiscover Lampang”. ในโครงการฝกอบรม “การจดท านครล าปางใหเปนเมองนาอยโดยการปกปองรกษามรดกอนมคณคาของเมอง” เมอวนท 15 มกราคม 2559 ณ บานบรบรณ ล าปาง.

UNCTAD and UNDP. (2008) “Creative Economy Report 2008”. Retrieved from http://unctad.org/ en/docs/ditc20082cer_en.pdf (12 September 2016).

UNESCO Bangkok. “Cultural Mapping”. Retrieved from http://www.unescobkk.org/culture/ tools-and-resources/tools-for-safeguarding-culture/culturalmapping/ (5 September 2016).

World Health Organization (WHO). “Healthy Setting”. Retrieved from http://www.who.int/ healthy_ settings/about/en/ (12 September 2016).

59

ภำคผนวก

60

ภำคผนวก ก ก าหนดการโครงการฝกอบรม

“การจดท านครล าปางใหเปนเมองนาอยโดยการปกปองรกษามรดกอนมคณคาของเมอง” วนท 10 – 15 มกราคม 2559

วนอำทตย 10 มกรำคม 59

พธเปด

16.30-17.00 ลงทะเบยน 17.10-17.20 กลาวตอนรบ

โดย นายสมชย กจเจรญรงโรจน รองผวาราชการจงหวดล าปาง นางณรงค ปทมะเสว ประธานมลนธ นยม ปทมเสว กลาวรายงาน โดย นางสาวอบลวรรณ สบยบล รองผวาการ รกษาการแทนผวาการการเคหะแหงชาต

17.20-17.30 กลาวเปด โดย ดร.พชต อคราทตย ประธานกรรมการการเคหะแหงชาต

17.30-18.00 ปาฐกถาน า มรดกเมอง : มมมองดานเศรษฐกจและสงคม Mr.Cor Dijkgraaf ถายภาพหมรวมกน

18.00-20.00 งานเลยงรบรอง (กาดมว) และเยยมชมตลาดถนนคนเดนกาดกองตา

วนจนทร 11 มกรำคม 59

กำรบรรยำย

8.30-9.00 ลงทะเบยน 9.00-9.30 แนะน าหลกสตร

Paul Rabe Ph.D. 9.30-11.00 มรดกของเมอง : มมมองดานเศรษฐกจ บทเรยนจากเขตบรหารพเศษ

ฮองกงและประเทศสงคโปร Ester Van Steekelenburg Ph.D.

11.00-11.15 ถายภาพหม และรบประทานอาหารวาง 11.15-12.30 บทบาทของการเคหะแหงชาตในการพฒนาทอยอาศยเชงอนรกษ

โดย นางสชาดา ศโรรงษ ผอ านวยการฝายวชาการพฒนาทอยอาศย 12.30-13.30 รบประทานอาหารกลางวน

61

13.30-14.30 บทเรยนจากภาคคนรกเมองสงขลา โดย นายรงษ รตนปราการ นายกสมาคมภาคคนรกเมองสงขลา ดร.จเร สวรรณชาต มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย

14.30-15.30 กลมแผนปฏบตการ แนะน าการจดท าแผนปฏบตการ Paul Rabe Ph.D.

กลมแอปพลเคชน iDiscover แนะน าการใชแอปพลเคชน iDiscover Ester Van Steekelenburg Ph.D.

15.30-15.45 รบประทานอาหารวาง 15.45-17.00 การเดนส ารวจมรดกของเมอง (ภาคสนาม)

วนองคำร 12 มกรำคม 59

ภำคสนำม กำรบรรยำยและกำรท ำงำนกลม

8.30-12.00 กลมแผนปฏบตการ ขนท 1: วเคราะหปญหาทมความเกยวของกบการอนรกษมรดกของนครล าปาง

กลมแอปพลเคชน iDiscover การประชม: การวเคราะหจดทนาสนใจในการเดนส ารวจภาคสนาม ก าหนดจดทนาสนใจ 20 แหง โดยแบงตามประเภทของอาคาร สถานท และการใชประโยชน

12.30-13.30 รบประทานอาหารกลางวน 13.00-14.30 กลมแผนปฏบตการ

ขนท 1: วเคราะหปญหาทมความเกยวของกบการอนรกษมรดกของนครล าปาง

กลมแอปพลเคชน iDiscover การแบงกลมการท างาน โดยคดเลอกผเขารบการอบรมทมพนฐานความรทหลากหลายสาขา และมอบหมายใหท าการศกษาวจยพนฐานและความเปนมาของแตละจดทนาสนใจ

14.30-14.45 รบประทานอาหารวาง 14.45-16.30 กลมแผนปฏบตการ

ขนท 1: การวเคราะหปญหา การน าเสนอ และอภปรายแลกเปลยนขอความคดเหน

กลมแอปพลเคชน iDiscover การทบทวนจดทไดท าการส ารวจเบองตน เพอศกษาวจยและสมภาษณ

62

วนพธ 13 มกรำคม 59

กำรบรรยำยและกำรท ำงำนกลม

8.30-10.30 กลมแผนปฏบตการ ขนท 2: การก าหนดและการทดสอบวตถประสงค เพอระบหรอบงชปญหา (การท างานเปนกลมในเบองตน)

กลมแอปพลเคชน iDiscover การน าเสนอของกลม โดยเลอกสถานทนาสนใจ พรอมขอเสนอแนะและใหขอคดเหน

10.30-10.45 รบประทานอาหารวาง 10.45-11.45 กลมแผนปฏบตการ

ขนท 2: การก าหนดและการทดสอบวตถประสงค เพอระบหรอบงชปญหา (ท างานเปนกลม)

กลมแอปพลเคชน iDiscover การท างานงานกลม (ตอ)

11.45-12.30 การมสวนรวมของชมชนในการปกปองรกษามรดกของเมอง Paul Rabe Ph.D.

12.30-13.30 รบประทานอาหารกลางวน 13.30-14.30 เครองมอส าหรบการฟนฟมรดกของเมอง : กรณศกษาเมองยางกง

Ester Van Steekelenburg Ph.D. 14.30-14.45 รบประทานอาหารวาง 14.45-16.30 กลมแผนปฏบตการ

ขนท 2: การน าเสนองานกลมและแลกเปลยนความคดเหนเกยวกบวตถปรสงคทจะน าเสนอ

กลมแอปพลเคชน iDiscover การส ารวจพนทโดยใชรปแบบแอปพลเคชน iDiscover หลงจากไดมการพดคยในกลม พรอมทงเขยนรายละเอยดทมการปรบแกของจดทนาสนใจตางๆ

วนพฤหสบด 14 มกรำคม 59

กำรบรรยำยและกำรท ำงำนกลม

8.30-10.30 กลมแผนปฏบตการ ขนท 3: การพฒนาทางเลอกและขอเสนอแนะส าหรบการท าแผนปฏบตการ

กลมแอปพลเคชน iDiscover การประชมเพอใหไดขอเสนอแนะเกยวกบผลของการใชแอปพลเคชน iDiscover ทงดานเนอหาและรปภาพ

63

10.30-10.45 รบประทานอาหารวาง 10.45-12.00 การบรรยาย การมสวนรวมระหวางภาครฐและภาคเอกชน (PPP)

Paul Rabe Ph.D. 12.00-13.00 รบประทานอาหารกลางวน

13.00-14.00 การบรรยาย นโยบายดานมรดกของเมองในยโรปและเอเซย วธการปรบเปลยนและน าอาคารทเปนมรดกของเมองมาใชในรปแบบใหม Cor Dijkgraaf

14.00-15.00 การบรรยาย การมสวนรวมระหวางภาครฐและภาคเอกชน อมสเตอรดม (Heritage PPP) Ester Van Steekelenburg Ph.D.

15.00-15.15 รบประทานอาหารวาง 15.15-16.30 การวเคราะหการพฒนามรดกวฒนธรรมนครล าปาง

โดย อาจารยวถ พานชพนธ มหาวทยาลยพะเยา 16.30-17.30 กลมแผนปฏบตการ

ขนท 3: การน าเสนองานกลมและแลกเปลยนความคดเหนส าหรบทางเลอกตางๆ ในการจดท าแผนปฏบตการ

กลมแอปพลเคชน iDiscover การแนะน ากลมในการใชแอปพลเคชน iDiscover ในการส ารวจและวจยในพนท

วนศกร 15 มกรำคม 59

กำรน ำเสนอ และพธปด

8.30-10.30 กลมแผนปฏบตการ ขนท 4: การน าเสนอของกลมในการจดท าแผนปฏบตการเพอปกปองรกษามรดกของเมองล าปาง และการอภปรายกลม (ขนตอนท 1-3)

กลมแอปพลเคชน iDiscover Feedback จากกลมดานเนอหาและภาพของจดทนาสนใจ เพอการน าเสนอ พรอมปรบปรงแกไขเนอหาและรายละเอยดส าหรบการน าเสนอ

10.30-10.45 รบประทานอาหารวาง 10.45-11.45 การน าเสนอรายงานกลม 11.45-12.30 พธปดและพธมอบประกาศนยบตร

12.30 เลยงอ าลา

64

ภำคผนวก ข สไลด (Slide) ประกอบการบรรยาย เรอง “มรดกของเมอง : มมมองดานเศรษฐกจ”

โดย Dr. Ester Van Steekelenburg (11 มกราคม 2559)

65

66

67

68

69

70

71

ภำคผนวก ค สไลด (Slide) ชแจงการปฏบตงาน (Workshop) กลมแอปพลเคชน iDiscover

โดย Dr. Ester Van Steekelenburg (13 มกราคม 2559)

72

73

ภำคผนวก ง สไลด (Slide) ประกอบการน าเสนอผลการปฏบตงาน (Workshop) กลมแอปพลเคชน iDiscover

โดย Dr. Ester Van Steekelenburg (15 มกราคม 2559)

74

75

76

77

78