Дөрвөлжин булш Э.Цэрэнбаатар

Дөрвөлжин булш Монгол нутагт эртний овог аймгуудын олон төрлийн булш бунхан байдгаас хамгийн өвөрмөц өөрийн гэсэн шинж төрх бүхий дурсгал бол дөрвөлжин булш юм.

 Дөрвөлжин булш нь холбогдох цаг хугацааны хувьд хүрэл, төмөр зэвсэг, хэрэглэлийн түрүү үед холбогдоно.

Дөрвөлжин булшны соёлМонгол нутаг дахь овог аймгууд Хүрэл

зэвсгийн үед хүмүүсээ дөрвөлжин хэлбэрийн хашлага чулуу бүхий байгууламжид нас барсан хүнээ оршуулдаг байсан бөгөөд оршуулгын зан үйлийн хувьд бусад булшуудаас өөр, бие даасан онцлогтой учир өнөө үөийн археологи судлалд өөрийн гэсэн нэршилтэй болсон бөгөөд "дөрвөлжин булшны соёл” хэмээн нэрлэдэг.

Үсний хавчаар (Алтан) Тэвш уул

Дөрвөлжин булшнаас илэрсэн эд өлөг

 Монгол нутагт төвлөрсөн дөрвөлжин булш нь бидний өвгө дээдэс Хүн [Хүннү], Монголын үөийн хүн амтай угсаатан зүй антропологийн тал дээр ижил төстэй байгаа нь, одоогийн монголын нутаг дэвсгэр дээр голлон байгаа зэргээс үзвэл хүрлийн үөийн дөрвөлжин булшийг үйлдсэн ард түмэн бол монголчуудын өвгө болох нь тодхон мэдэгдэж байна.

Тархац Дөрвөлжин булшны соёл нь Монгол орны

төв,зүүн хэсэг, Байгаль нуурын төв,өмнөд хэсэг, Чита мужийн өмнөд нутаг,Өвөрмонголоос баруун тийш зарим нутагт болон Өвөрмонголын нутгийг бүхэлд хамран тархсан байдаг.Хойд зах нь Якутын Куда гол Эдгээр булшны ихэнх нь МЭӨ VI зуунд хамаарах бөгөөд сүүлийнх нь МЭӨ II зууных буюу Хүннүгийн үеийнх байдаг.

Дөрвөлжин булш. Дорнод Монгол

Дөрвөлжин булшны дагуул байгууламж. Дорнод Монгол

Булшны зохион байгуулалт Булшны хүрээ нь 1.5-9.6 м, дөрвөлжин чулууны

өндөр нь 0.5-3 м хүрдэг ба газрын гадаргаас 0.6м-2.5-3 метрийн гүнд байдаг.Дөрвөлжин булшнуудын дээр заримдаа буган хөшөө босгосон байх нь бий.Заримдаа бугын оронд морийг дүрсэлж хөшөөн дээрээ хутга, сүх зэрэг төрөл бүрийн зэр зэвсэг сийлсэн байх нь бий.

Ихэнх дөрвөлжин булш эрт цагт тоногджээ.Эндээс олдсон хувцаснууд нь төрөл бүрийн өнгө, чимэглэлтэй байдаг.Мөн зүү, сүх, хутга, нум, аяга зэрэг эдлэл гардаг ба ихэнх нь хүрэл, цөөн хэсэг нь төмрөөр хийгджээ.