62. Verem Eğitim ve Propaganda 62. Verem Eğitim ve Propaganda HaftasıHaftası

Bu yıl 04-11 Ocak Bu yıl 04-11 Ocak 2009 tarihleri 2009 tarihleri arasında Verem arasında Verem Savaşı Eğitim ve Savaşı Eğitim ve Propaganda Haftası Propaganda Haftası olması nedeniyle olması nedeniyle etkinlikler etkinlikler yapılmaktadır.yapılmaktadır.

TÜBERKÜLOZTÜBERKÜLOZ(VEREM)(VEREM)

(İNCE HASTALIK(İNCE HASTALIK))

TÜBERKÜLOZTÜBERKÜLOZ

Mikrobik bir hastalıktır. Mikrobik bir hastalıktır. MYCOBACTERİUM TUBERCULOZİS MYCOBACTERİUM TUBERCULOZİS basili tarafından oluşturulur.basili tarafından oluşturulur.

Tüberküloz hastasından hava aracılığı ile Tüberküloz hastasından hava aracılığı ile sağlam kişiye bulaşır.sağlam kişiye bulaşır.

DÜNYADAKİ DURUMDÜNYADAKİ DURUM

Bugün dünya nüfusunun Bugün dünya nüfusunun %32’si Tüberküloz (Verem) %32’si Tüberküloz (Verem) basili ile enfektedir. Zengin-basili ile enfektedir. Zengin-fakir, genç- yaşlı , sosyo- fakir, genç- yaşlı , sosyo- ekonomik düzey demeden ekonomik düzey demeden Dünyanın tüm toplumlarını Dünyanın tüm toplumlarını etkilemektedir.etkilemektedir.

Her yıl yaklaşık 8 milyon insan Her yıl yaklaşık 8 milyon insan Tüberküloz hastalığına Tüberküloz hastalığına yakalanmakta ve yaklaşık 2 yakalanmakta ve yaklaşık 2 milyonu ölmektedir.milyonu ölmektedir.

Acil Durum…Acil Durum…

Tüberküloz (Verem) hasta sayılarındaki Tüberküloz (Verem) hasta sayılarındaki artışlar ve Tüberküloz (Verem) kontrolü artışlar ve Tüberküloz (Verem) kontrolü çabalarının yeterince başarı çabalarının yeterince başarı sağlayamaması nedeniyle Dünya Sağlık sağlayamaması nedeniyle Dünya Sağlık Örgütü 1993 yılında Tüberküloz (Verem) Örgütü 1993 yılında Tüberküloz (Verem) için acil durum ilan etmiştir. (Dünya Sağlık için acil durum ilan etmiştir. (Dünya Sağlık Örgütü Bir hastalık için dünya çapında ilk Örgütü Bir hastalık için dünya çapında ilk kez acil durum ilan etmiştir.)kez acil durum ilan etmiştir.)

Dünyadaki durumDünyadaki durum

Dünya sağlık örgütünün küresel Tüberküloz Dünya sağlık örgütünün küresel Tüberküloz (Verem) kontrolü 2002 raporuna göre;(Verem) kontrolü 2002 raporuna göre;

1) 2000 yılında kayıtlı hasta sayısı 3.671.973 1) 2000 yılında kayıtlı hasta sayısı 3.671.973 dür.dür.

2) Bugün 22 ülke dünyadaki Tüberküloz 2) Bugün 22 ülke dünyadaki Tüberküloz hastalarının %80nini barındırmaktadır. En çok hastalarının %80nini barındırmaktadır. En çok hastanın bulunduğu 5 ülke Hindistan , Çin, hastanın bulunduğu 5 ülke Hindistan , Çin, Bangladeş , Filipinler ve Güney Afrika ‘dır.Bangladeş , Filipinler ve Güney Afrika ‘dır.

TÜRKİYEDE DURUMTÜRKİYEDE DURUM

Türkiye de yüzyılın başında ciddi epidemi () Türkiye de yüzyılın başında ciddi epidemi () yaşanıyordu.yaşanıyordu.

Tüberkülozdan (Verem) ölümler bütün ölümlerin Tüberkülozdan (Verem) ölümler bütün ölümlerin içinde birinci sırada yer almaktaydı.Bu durum içinde birinci sırada yer almaktaydı.Bu durum 1950’li yıllara kadar devam etti.1950’li yıllara kadar devam etti.

1945 yılında tüberkülozdan ölüm yüz binde 2621945 yılında tüberkülozdan ölüm yüz binde 262

1950 yılında tüberkülozdan ölüm yüz binde 2041950 yılında tüberkülozdan ölüm yüz binde 204

Hastalığın yaygınlığı (insidansı) Hastalığın yaygınlığı (insidansı) değerlendirildiğindedeğerlendirildiğinde

Kontrol programı uygulanmış ülkeler ile , Kontrol programı uygulanmış ülkeler ile , kötü program uygulamış ülkeler arasında kötü program uygulamış ülkeler arasında bir konumda yer almaktadır.bir konumda yer almaktadır.

2000 yılının verilerine göre Avrupa 2000 yılının verilerine göre Avrupa ülkelerinin çoğunda yüz binde 20’den az ülkelerinin çoğunda yüz binde 20’den az iken Ülkemizde yüz binde 27 ‘dır. iken Ülkemizde yüz binde 27 ‘dır.

Türkiye’de durumTürkiye’de durum

Verem Savaşı Daire Başkanlığının Dünya Verem Savaşı Daire Başkanlığının Dünya Sağlık Örgütüne gönderdiği kayıtlarına Sağlık Örgütüne gönderdiği kayıtlarına göre;göre; 1997 ‘de Türkiye nüfusu 62.774.000 tanı 1997 ‘de Türkiye nüfusu 62.774.000 tanı konulan hasta sayısı 20.778 insidans konulan hasta sayısı 20.778 insidans (yaygınlık) Yüz binde 33,1(yaygınlık) Yüz binde 33,12005 ‘de Türkiye nüfusu 72.065.000 tanı 2005 ‘de Türkiye nüfusu 72.065.000 tanı konulan hasta sayısı 20.535; konulan hasta sayısı 20.535;

insidans (yaygınlık) Yüz binde 28,5insidans (yaygınlık) Yüz binde 28,5

VEREMLE SAVAŞIN HEDEFLERİVEREMLE SAVAŞIN HEDEFLERİ

Hastalığın sağlıklı bireylere bulaşmasını Hastalığın sağlıklı bireylere bulaşmasını önlemekönlemek

Hastalanan kişilerin tamamen iyileşmesini Hastalanan kişilerin tamamen iyileşmesini sağlamaksağlamak

Hastalığa yakalananların sayısını Hastalığa yakalananların sayısını (morbiditesi) azaltmak(morbiditesi) azaltmak

Hastalığa bağlı ölümleri (mortalite) Hastalığa bağlı ölümleri (mortalite) azaltmakazaltmak

Tüberküloz (Verem) Hastalığında Tüberküloz (Verem) Hastalığında BulaşmaBulaşma

Hastalık ; Hastalık ; Mycobacterium TuberculozisMycobacterium Tuberculozis basili tarafından oluşturulur. Basil ; Verem basili tarafından oluşturulur. Basil ; Verem hastasından hava aracılığı ile hastasından hava aracılığı ile (basil içeren Damlacıkların sağlam kişinin nefes alıp- vermesi sırasında damlacıkları akciğerine alması ile ) sağlam kişiye bulaşır.sağlam kişiye bulaşır.

BULAŞMABULAŞMA

Hasta kişilerin Hasta kişilerin öksürme,şarkı söyleme , öksürme,şarkı söyleme , hapşırma,konuşma gibi hapşırma,konuşma gibi günlük aktiviteleri günlük aktiviteleri sırasında etrafa yaydıkları sırasında etrafa yaydıkları havada asılı duran havada asılı duran damlacık çekirdeklerinin damlacık çekirdeklerinin (her bir damlacık (her bir damlacık çekirdeği 1-3 basil içerir.) çekirdeği 1-3 basil içerir.) çevrede bulunan sağlam çevrede bulunan sağlam insanların soluması ile insanların soluması ile insandan insana bulaşır.insandan insana bulaşır.

Bulaşmada Risk? Bulaşmada Risk?

Hasta ile yakın ve uzun süreli teması Hasta ile yakın ve uzun süreli teması olanlara bulaşma riski fazladır.olanlara bulaşma riski fazladır.

Risk altındakiler ; hastanın aile bireyleri , Risk altındakiler ; hastanın aile bireyleri , aynı evi paylaştığı arkadaşları ve iş yeri aynı evi paylaştığı arkadaşları ve iş yeri arkadaşlarıdır.arkadaşlarıdır.

Bulaşmada Alınacak ÖnlemlerBulaşmada Alınacak Önlemler Çeşitli solunum manevralarının aerosol Çeşitli solunum manevralarının aerosol

(Damlacık,partikül) oluşturma (Damlacık,partikül) oluşturma potansiyelleri farklıdır.potansiyelleri farklıdır.Konuşma ile 0-200 partikülKonuşma ile 0-200 partikülÖksürme ile 0-3.500 partikülÖksürme ile 0-3.500 partikülHapşırma ile 4.500-1.000.000 partikül Hapşırma ile 4.500-1.000.000 partikül oluşur.oluşur.

Bu nedenle öksürme ve hapşırma Bu nedenle öksürme ve hapşırma sırasında hastaların ağızlarını kağıt yada sırasında hastaların ağızlarını kağıt yada bezden mendille kapatmaları bezden mendille kapatmaları istenmektedir.istenmektedir.

Bulaşmada Alınacak ÖnlemlerBulaşmada Alınacak Önlemler

Etkili tedavi ile ilk günlerde basil sayısı Etkili tedavi ile ilk günlerde basil sayısı hızla azalmakta bunun yanında öksürük hızla azalmakta bunun yanında öksürük sıklığı da azalmaktadır.sıklığı da azalmaktadır.

Hastanın bulaştırıcılığı etkili tedavi ile 2-3 Hastanın bulaştırıcılığı etkili tedavi ile 2-3 haftada pratik olarak sona erer.Bu nedenle haftada pratik olarak sona erer.Bu nedenle Tüberkülozlu (veremli) hastayı hemen Tüberkülozlu (veremli) hastayı hemen izole etmek ve etkili tedaviye başlamak izole etmek ve etkili tedaviye başlamak önemlidir.önemlidir.

BulaşmaBulaşma

Tüberküloz (Verem) basilinin Tüberküloz (Verem) basilinin Akciğerlere yerleşip Akciğerlere yerleşip çoğalabilmesi için akciğerlerin çoğalabilmesi için akciğerlerin en küçük birimlerine en küçük birimlerine (alveollere ) kadar ulaşması (alveollere ) kadar ulaşması gerekmektedir.Bu da ancak gerekmektedir.Bu da ancak hasta kişiden solunum yoluyla hasta kişiden solunum yoluyla havaya saçılan damlacık havaya saçılan damlacık çekirdeklerinde asılı halde çekirdeklerinde asılı halde bulunan basillerle mümkün bulunan basillerle mümkün olmaktadır. Çapları yaklaşık 1-olmaktadır. Çapları yaklaşık 1-10 mikron olan partiküller 10 mikron olan partiküller alveollere ulaşır.Yaklaşık 1 alveollere ulaşır.Yaklaşık 1 mikron çaplı partiküller havada mikron çaplı partiküller havada birkaç saat asılı kalabilirlerbirkaç saat asılı kalabilirler

BulaşmaBulaşma

Yapılan deneysel araştırmalar Yapılan deneysel araştırmalar tüberküloz basilinin tozla ,toprakla , tüberküloz basilinin tozla ,toprakla , hastaların eşyalarını kullanmakla hastaların eşyalarını kullanmakla yada aynı kaptan yemekle yada aynı kaptan yemekle bulaşamayacağınıbulaşamayacağını göstermiştir. göstermiştir.

Tüberküloz basilinin bulaşmasını Tüberküloz basilinin bulaşmasını etkileyen faktörleretkileyen faktörler

1) HASTAYA BAĞLI FAKTÖRLER1) HASTAYA BAĞLI FAKTÖRLER

Balgamındaki basil sayısıBalgamındaki basil sayısı

Balgamın damlacık oluşturması Balgamın damlacık oluşturması (öksürük,hapşırık,sulu balgam)(öksürük,hapşırık,sulu balgam)

Basilin canlılığı(antimikrobiyal ilaçlar)Basilin canlılığı(antimikrobiyal ilaçlar)

Basilin hastalık oluşturma gücü (virülansı)Basilin hastalık oluşturma gücü (virülansı)

Tüberküloz basilinin bulaşmasını Tüberküloz basilinin bulaşmasını etkileyen faktörleretkileyen faktörler

2)ORTAMA BAĞLI FAKTÖRLER2)ORTAMA BAĞLI FAKTÖRLERHavalandırma(havanın hacmi arttıkça Havalandırma(havanın hacmi arttıkça basiller seyrekleşir)basiller seyrekleşir)Havalandırma sistemlerinin yeniden aynı Havalandırma sistemlerinin yeniden aynı havayı vermesihavayı vermesiUltraviyole , güneş ışığı (bunlara maruz Ultraviyole , güneş ışığı (bunlara maruz kalan basiller 5 dakika içinde ölür.)kalan basiller 5 dakika içinde ölür.)Hastaya yakın olma (aile bireylerinde Hastaya yakın olma (aile bireylerinde enfeksiyon ve hastalık daha fazladır.)enfeksiyon ve hastalık daha fazladır.)

Patogenez Patogenez (Hastalık Oluşumu)(Hastalık Oluşumu)

Alveollere (akciğerimizin en Alveollere (akciğerimizin en küçük birimi) kadar ulaşan küçük birimi) kadar ulaşan partiküller vücudumuzun partiküller vücudumuzun savunma mekanizması savunma mekanizması (Makrofajlar) ile karşılaşır. (Makrofajlar) ile karşılaşır. Yaklaşık 2 hafta ile 2 ayda Yaklaşık 2 hafta ile 2 ayda bağışıklık sistemimiz devreye bağışıklık sistemimiz devreye girerek basilin yayılımı girerek basilin yayılımı engellenir. Basille maruz engellenir. Basille maruz kalanların ilk 2 yılda %5’i sonra kalanların ilk 2 yılda %5’i sonra yaşam boyu %5’i olmak üzere yaşam boyu %5’i olmak üzere %10 ‘unda hastalık %10 ‘unda hastalık gelişir.Bunun içinde basilin gelişir.Bunun içinde basilin bağışıklık sisteminin bağışıklık sisteminin savunmasını yenmesi ve savunmasını yenmesi ve çoğalması gereklidir. çoğalması gereklidir.

Basile maruz kalan kişilerde Basile maruz kalan kişilerde hastalığın gelişmesini artıran hastalığın gelişmesini artıran

nedenlernedenlerŞeker hastalığı (diyabetes Mellitus) (3 kat)Şeker hastalığı (diyabetes Mellitus) (3 kat)Uzun süre kortikosteroid kullanımıUzun süre kortikosteroid kullanımıBağışıklık sistemini baskılayan tedavilerBağışıklık sistemini baskılayan tedavilerSigara tiryakiliği (2-3 kat)Sigara tiryakiliği (2-3 kat)HIV enfeksiyonu(100-170 kat)HIV enfeksiyonu(100-170 kat)Kanser hastalığıKanser hastalığıUyuşturucu kullanımıUyuşturucu kullanımıBasile maruz kalan kişinin 0-5 yaş veya çok ileri Basile maruz kalan kişinin 0-5 yaş veya çok ileri yaşta olmasıyaşta olması

Hastalığın Tutulduğu OrganlarHastalığın Tutulduğu Organlar

Tüm tüberküloz (Verem)Tüm tüberküloz (Verem) olgularının %80-90 olgularının %80-90 unda hastalık akciğerlerde ortaya çıkar. Sık unda hastalık akciğerlerde ortaya çıkar. Sık görüldüğü diğer organlargörüldüğü diğer organlar

Lenf sistemiLenf sistemi

Akciğer zarı (pleura)Akciğer zarı (pleura)

Merkezi sinir sistemiMerkezi sinir sistemi

Genitoüriner sistemGenitoüriner sistem

KemiklerKemikler

EklemlerEklemler

TANITANI

Hastanın öyküsü (anamnezi)Hastanın öyküsü (anamnezi)

Fizik muayene bulgularıFizik muayene bulguları

Akciğer filmiAkciğer filmi

Laboratuar tahlilleri Laboratuar tahlilleri

Tüberkülin cilt testi (PPD)Tüberkülin cilt testi (PPD)

Yukarıdaki tanı yöntemlerinin hepsi ileYukarıdaki tanı yöntemlerinin hepsi ile

Tüberkülozdan şüphelenilir.Tüberkülozdan şüphelenilir.

Tanıda Balgam İncelemesiTanıda Balgam İncelemesi

KESİN TANI KESİN TANI BALGAMDA BALGAMDA BASİLİNBASİLİN GÖSTERİLMESİ GÖSTERİLMESİ İLE KONULUR.İLE KONULUR.

BULGULARBULGULAR

AKCİĞERE AİT OLANLARAKCİĞERE AİT OLANLARÖKSÜRÜK (3 haftadan uzun süren her ÖKSÜRÜK (3 haftadan uzun süren her öksürükte tüberkülozdan şüphelenilmelidir.)öksürükte tüberkülozdan şüphelenilmelidir.)BALGAM (öksürük çoğu zaman balgamla birlikte BALGAM (öksürük çoğu zaman balgamla birlikte görülür balgam bazen kanlıda olabilir.)görülür balgam bazen kanlıda olabilir.)GÖĞÜS AĞRISIGÖĞÜS AĞRISISIRT AĞRISISIRT AĞRISIYAN AĞRISIYAN AĞRISISES KISIKLIĞI (Gırtlak <larenks> tutulumunda SES KISIKLIĞI (Gırtlak <larenks> tutulumunda görülür.)görülür.)

BULGULARBULGULARGENEL BULGULARGENEL BULGULAR– HalsizlikHalsizlik– Çabuk yorulmaÇabuk yorulma– İştahsızlıkİştahsızlık– Kilo kaybıKilo kaybı– Çocuklarda kilo almada duraklamaÇocuklarda kilo almada duraklama– Ateş (Genelde aralıklıdır.Sabahları Ateş (Genelde aralıklıdır.Sabahları

yoktur.Öğleden sonra başlar gece terleme ile yoktur.Öğleden sonra başlar gece terleme ile düşer.)düşer.)

– Gece terlemesi (İç çamaşırları değiştirecek Gece terlemesi (İç çamaşırları değiştirecek kadar fazladır.)kadar fazladır.)

TanıTanı

Fizik muayenede belirgin bir Fizik muayenede belirgin bir bulgu yoktur. Hastalık bulgu yoktur. Hastalık ilerleyene kadar akciğer ilerleyene kadar akciğer sesleri doğaldır. sesleri doğaldır.

Akciğer filminde hemen Akciğer filminde hemen daima bulgu vardır. Ama daima bulgu vardır. Ama sadece Akciğer filmi ile sadece Akciğer filmi ile Tüberküloz (verem) tanısı Tüberküloz (verem) tanısı konulamaz.konulamaz.

TanıTanı

Tüberkülin Cilt Testi (PPD) vücudun Tüberkülin Cilt Testi (PPD) vücudun

mikropla karşılaşıp karşılaşmadığını mikropla karşılaşıp karşılaşmadığını

gösterir. Ancak pozitif çıkması hastalık gösterir. Ancak pozitif çıkması hastalık

olduğunu göstermez. Hastalıkolduğunu göstermez. Hastalık

tanısında yardımcıdır.tanısında yardımcıdır.

Hastalığın BildirimiHastalığın Bildirimi

Tüberküloz hastalığını tespit eden tüm Tüberküloz hastalığını tespit eden tüm hekimler il sağlık Müdürlüğüne bildirimde hekimler il sağlık Müdürlüğüne bildirimde bulunmak zorundalar.(Umumi Hıfzıssıhha bulunmak zorundalar.(Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 113 maddesine göre)Kanununun 113 maddesine göre)

Hastaların ve temaslılarının takip ve Hastaların ve temaslılarının takip ve kontrolü Verem Savaş Dispanserleri kontrolü Verem Savaş Dispanserleri tarafından ücretsiz olarak yapılır. İlaçlar tarafından ücretsiz olarak yapılır. İlaçlar hastalara ücretsiz olarak verilir.hastalara ücretsiz olarak verilir.

TemaslılarTemaslılar

Aktif Tüberkülozlu bir hasta tarafından Aktif Tüberkülozlu bir hasta tarafından basilin bulaştırılması olası kişilerdir.basilin bulaştırılması olası kişilerdir.

a) Ev içi yakın temaslılar bulaştırıcı hasta a) Ev içi yakın temaslılar bulaştırıcı hasta ile aynı evde yaşayanlardır.ile aynı evde yaşayanlardır.

b) Ev dışı yakın temaslılar bulaştırıcı hasta b) Ev dışı yakın temaslılar bulaştırıcı hasta ile düzenli, bir şekilde uzun süre aynı ile düzenli, bir şekilde uzun süre aynı havayı paylaşan kişilerdir. Yakın havayı paylaşan kişilerdir. Yakın arkadaşlar gibiarkadaşlar gibi

Temaslı MuayenesiTemaslı Muayenesi

c) diğer temaslılar bulaştırıcı hasta ile aynı c) diğer temaslılar bulaştırıcı hasta ile aynı ortamda kısa süreler ile birlikte zaman geçiren ortamda kısa süreler ile birlikte zaman geçiren kişilerdir. Sınıfta , işte, dernekte v.b.kişilerdir. Sınıfta , işte, dernekte v.b.

Temaslılar hasta tanı aldıktan sonra en kısa Temaslılar hasta tanı aldıktan sonra en kısa sürede (bir hafta içinde ) Tüberküloz (verem) sürede (bir hafta içinde ) Tüberküloz (verem) hastalığı yönünden kontrolden geçirilir. İlk hastalığı yönünden kontrolden geçirilir. İlk muayenede temaslının öyküsü alınır , fizik muayenede temaslının öyküsü alınır , fizik muayenesi yapılır,Akciğer filmi çekilir, PPD yapılır, muayenesi yapılır,Akciğer filmi çekilir, PPD yapılır, öksürüğü yada başka belirtileri olana en az üç kez öksürüğü yada başka belirtileri olana en az üç kez olmak üzere balgam incelemesi yapılır. Temaslıda olmak üzere balgam incelemesi yapılır. Temaslıda hastalık saptanamazsa koruyucu tedavi verilir hastalık saptanamazsa koruyucu tedavi verilir yada izlenir.yada izlenir.

TEDAVİTEDAVİ

Tüberküloz Tüberküloz hastalığının tek hastalığının tek tedavisi tedavisi ücretsiz ücretsiz olarak verilen olarak verilen ilaçlarladırilaçlarladır..

Tedavi genelde 6 ay Tedavi genelde 6 ay sürer. Ancak 9 aya sürer. Ancak 9 aya kadar uzatılabilir.kadar uzatılabilir.

Tedavide başarı için;Tedavide başarı için;

Hasta ilaçlarını Hasta ilaçlarını düzenli kullanmalıdüzenli kullanmalı

Hasta ilaçlarını yeterli Hasta ilaçlarını yeterli süre kullanmalıdır.süre kullanmalıdır.

Bunu sağlamak için Bunu sağlamak için tedavi gözetim altında tedavi gözetim altında olmalıdırolmalıdır

TedaviTedavi

Tüberküloz (verem) tedavisi; Tüberküloz (verem) tedavisi; hem hasta için hem de toplum hem hasta için hem de toplum sağlığı için yarar sağlamaktadır . sağlığı için yarar sağlamaktadır . Tedavi edilen her hasta basil Tedavi edilen her hasta basil kaynaklarının kuruması ve kaynaklarının kuruması ve toplum sağlığına katkı anlamına toplum sağlığına katkı anlamına gelmektedir. Bu nedenle gelmektedir. Bu nedenle tedavide hastanın uyumunu tedavide hastanın uyumunu sağlamak önemlidir ve sağlık sağlamak önemlidir ve sağlık çalışanının görevidir. Tedaviyi çalışanının görevidir. Tedaviyi sürdüren hekim ve sağlık sürdüren hekim ve sağlık çalışanı tedaviyi yürütmek ve çalışanı tedaviyi yürütmek ve tamamlamakla görevlidir. Bu tamamlamakla görevlidir. Bu nedenle her Tüberküloz (verem) nedenle her Tüberküloz (verem) hastasında hastasında doğrudan Gözetimlidoğrudan Gözetimli tedavitedavi standarttır. standarttır.

DOĞRUDAN DOĞRUDAN GÖZETİMLİ TEDAVİGÖZETİMLİ TEDAVİ

(DGT)(DGT)

DGTDGTBu tedavi şeklinin uygulanması Dr. Bu tedavi şeklinin uygulanması Dr. Styblo‘nun önerisi ile Afrika Styblo‘nun önerisi ile Afrika kıtasında başlatılmıştır. İlk kıtasında başlatılmıştır. İlk uygulama örneği Tanzanya olup uygulama örneği Tanzanya olup burada sağlanan başarı iyi bir burada sağlanan başarı iyi bir uygulama ile çok fakir bölgelerde uygulama ile çok fakir bölgelerde ve ülkelerde bile Tüberkülozun ve ülkelerde bile Tüberkülozun (Verem) Kontrol edilebileceğini (Verem) Kontrol edilebileceğini kanıtlamıştır.Tüberküloz (Verem ) kanıtlamıştır.Tüberküloz (Verem ) ile yeterince mücadele ile yeterince mücadele edilemeyeceğiedilemeyeceği gibi yaygın kanaati gibi yaygın kanaati yıkarak Çin, Peru, Hindistan gibi yıkarak Çin, Peru, Hindistan gibi ülkelerde bu tedavi şeklinin ülkelerde bu tedavi şeklinin uygulamaya konmasını uygulamaya konmasını sağlamıştır.sağlamıştır.

DGTDGT

DGT (Doğrudan Gözetimli Tedavi)DGT (Doğrudan Gözetimli Tedavi) sadece sadece fakir ülkeler için geçerli bir strateji olarak fakir ülkeler için geçerli bir strateji olarak görülmemelidir. ABD’de uygulanmakta görülmemelidir. ABD’de uygulanmakta olup dünyada halen 183 ülkede olup dünyada halen 183 ülkede uygulanmaktadır. Ülkemizde de DGT uygulanmaktadır. Ülkemizde de DGT

(Doğrudan Gözetimli Tedavi)(Doğrudan Gözetimli Tedavi) uygulanmaya başlanmıştır.uygulanmaya başlanmıştır.

DGTDGT

DGT (Doğrudan Gözetimli Tedavi) DGT (Doğrudan Gözetimli Tedavi)

Eğitimli ve denetimi yapılan bir kişinin Eğitimli ve denetimi yapılan bir kişinin hastanın ilaçlarını yuttuğunu hastanın ilaçlarını yuttuğunu gözlemlemesidir. Her hastaya uygun bir gözlemlemesidir. Her hastaya uygun bir yerde Dispanserde , Sağlık Ocağında , yerde Dispanserde , Sağlık Ocağında , Çalıştığı iş yerinde, evinde ilaç içirilerek Çalıştığı iş yerinde, evinde ilaç içirilerek uygulanır.uygulanır.

Hastanın EvindeHastanın Evinde

Hastanın İş YerindeHastanın İş Yerinde

Sağlık OcağındaSağlık Ocağında

Verem Savaşı DispanserindeVerem Savaşı Dispanserinde

OkuldaOkulda

Köy evindeKöy evinde

Hastaya Ulaşılabilen her yerde Hastaya Ulaşılabilen her yerde DGTDGT

Uyumsuz Hastaya Umumi Uyumsuz Hastaya Umumi Hıfzıssıhha kanununun 119 Hıfzıssıhha kanununun 119

maddesine göre zorunlu tecrit ve maddesine göre zorunlu tecrit ve karantina uygulanabilir.karantina uygulanabilir.

27 Eylül 2004 Hürriyet gazetesi27 Eylül 2004 Hürriyet gazetesi

Tüberkülozdan KorunmaTüberkülozdan Korunma

Dört başlık altında toplanabilir.Dört başlık altında toplanabilir.

1)Bulaştırıcı hastaların tedavisi; basil 1)Bulaştırıcı hastaların tedavisi; basil kaynağını yok eder.kaynağını yok eder.

2) Koruyucu tedavi ; Temaslılara verilir.2) Koruyucu tedavi ; Temaslılara verilir.

3) BCG Aşışı3) BCG Aşışı

4) Bulaşmanın Önlenmesi4) Bulaşmanın Önlenmesi

BBacille acille CCalmette almette GGuerinuerin(B.C.G)(B.C.G)

1920’li yıllarda Fransa’da Calmette ve Guerin 1920’li yıllarda Fransa’da Calmette ve Guerin tarafından yapılan çalışmalar sonucu tarafından yapılan çalışmalar sonucu bulunmuştur . Hastalık yapma gücü azaltılmış bulunmuştur . Hastalık yapma gücü azaltılmış canlı aşıdır.Yani hastalık yapmadan direnç canlı aşıdır.Yani hastalık yapmadan direnç kazandıran basilin deri içine verilmesiyle kazandıran basilin deri içine verilmesiyle uygulanır. Basile karşı direnç oluşturarak ; uygulanır. Basile karşı direnç oluşturarak ; basilin yayılmasını engeller. Yapılan basilin yayılmasını engeller. Yapılan çalışmalarda Türkiye'de tüm yaş gruplarında çalışmalarda Türkiye'de tüm yaş gruplarında koruyuculuğu %72.7 olarak bulunmuştur. koruyuculuğu %72.7 olarak bulunmuştur. Özellikle 0-6 yaş koruyuculuğu %85 olarak Özellikle 0-6 yaş koruyuculuğu %85 olarak hesaplanmıştır.hesaplanmıştır.

BCG AŞISIBCG AŞISI

Sağlık Bakanlığımız doğumdan 2 ay sonra Sağlık Bakanlığımız doğumdan 2 ay sonra 3. ay sonuna kadar bir kez direk BCG 3. ay sonuna kadar bir kez direk BCG yapılmasını kararlaştırmıştır. Aşı ücretsiz yapılmasını kararlaştırmıştır. Aşı ücretsiz olarak yapılmaktadır.olarak yapılmaktadır.

3. aydan sonra TCT uygulanarak, 3. aydan sonra TCT uygulanarak, sonucuna göre BCG uygulanır.sonucuna göre BCG uygulanır.

Bulaşmanın önlenmesiBulaşmanın önlenmesi

Tüberküloz (verem) Tüberküloz (verem) hastalarına hızlı tanı hastalarına hızlı tanı konulması ve konulması ve tedavinin hemen tedavinin hemen başlaması sonucu başlaması sonucu hastaların etrafa hastaların etrafa saçtıkları basiller hızlı saçtıkları basiller hızlı bir şekilde azalmakta bir şekilde azalmakta ve hastanın öksürük ve hastanın öksürük sayısı da sayısı da azalmaktadır.azalmaktadır.

ÖnlemlerÖnlemler

Hastanın kendi evinde kullandıkları Hastanın kendi evinde kullandıkları malzemeler bardak,tabak, çatal v.b veya malzemeler bardak,tabak, çatal v.b veya yatak örtüsü , elbiseleri v.b için normal yatak örtüsü , elbiseleri v.b için normal temizlik işlemlerinin yapılması yeterlidir.temizlik işlemlerinin yapılması yeterlidir.

ÖnlemlerÖnlemler

Hastaya bulaşmanın Hastaya bulaşmanın hava aracılığıyla ve hava aracılığıyla ve solunum yoluyla solunum yoluyla olacağı belirtilmelidir. olacağı belirtilmelidir. Öksürük yada Öksürük yada hapşırık sırasında hapşırık sırasında ağızlarını kağıt ağızlarını kağıt mendille yada bez mendille yada bez mendille kapatmaları mendille kapatmaları gerektiği gerektiği söylenmelidir.söylenmelidir.

ÖnlemlerÖnlemler

Hastaların bulundukları ortamları Hastaların bulundukları ortamları havalandırmak , bu ortamlara temiz hava havalandırmak , bu ortamlara temiz hava sağlamak havadaki bulaştırıcı partikülleri sağlamak havadaki bulaştırıcı partikülleri seyrekleştirir.Bulaşma olasılığını azaltır. seyrekleştirir.Bulaşma olasılığını azaltır. Ortamın güneş görmesi basilleri öldürür. Ortamın güneş görmesi basilleri öldürür. Basiller güneş ışığında 5 dakika içinde Basiller güneş ışığında 5 dakika içinde ölürler. Basilleri öldüren güneş ışığında ölürler. Basilleri öldüren güneş ışığında bulunan ultraviyoledir. Bunun pencere bulunan ultraviyoledir. Bunun pencere camından geçemiyeceği unutulmamalıdır.camından geçemiyeceği unutulmamalıdır.

VEREMİ HEP BİRLİKTE VEREMİ HEP BİRLİKTE YENECEĞİZYENECEĞİZ

Çanakkale Çanakkale Verem Verem

Savaşı Savaşı DispanseriDispanseri

HAZIRLAYANHAZIRLAYAN

Dr. Burhan KÜTÜKDr. Burhan KÜTÜK

Verem Savaşı İl KoordinatörüVerem Savaşı İl Koordinatörü