НУ­багш Ц.Даваахүү 

Газарзүй 7­р анги Газарзүй 7­р анги 

Байгаль дахь усны эргэлтийн гол хүчийг нэрлэ.

Өнөөдөр бид тэгвэл ямар хичээл үзэх вэ?

Хичээлийн зорилго

Далай усыг найрлага болон бохирдолт,хамгаалалтын талаар мэдлэг 

Хичээлийн зорилт 

Далай гэж  юу 

Далай хэд ангилдаг

Далайн байрлалуудыг авч үзэх

Хамгийн гүн цэгийг олох 

Далайн ач холбогдолыг мэдэж авах

Далайн бохирдол

Далай гэж юу вэ?

Дэлхийн гадаргыг бүрхсэн их хэмжээний усыг далай гэнэ.

Дэлхийн бүх усыг 100 % гэж үзвэл 97 % далай эзэлдэг.

Дэлхийн далайг 4 ангилдаг. нд:Үү

Номхон далай

Атлантын далай

Энэтхэгийн далай

Хойд м с н далайө ө

Номхон далайн хамгийн дөлгөөн юм.

Дэлхийн хамгийн том далай юм.Уг далай нэрийг Ф.Магеллан өгсөн.

Номхон далай нь хойд талаараа  хойд мөсөн далайтай,өмнөд талаараа Антаркид тивтэй баруун талаараа Ази,Австрали тивээр,зүүн талаараа 

Атлантын далайд  Айсберг ихтэй. 

Номхон далайн дараа ордог 2 дахь том далай юм.S хэлбэрээр оршдог.

Умард ба мн д АтлантынӨ ө далай болж хуваагдана. Баруун талаараа Америк тив, з н талаарааүү Европ болон Африкаар хашигдаж, Номхон далайтай хойд талаараа Умард м с н ө өдалайгаар, мн талаараа ө өДрейкийн гарцаар холбогдоно.

Энэтхэгийн далай дулаан уур амьсгалтай.

Дэлхийн 3 дахь далай нь хойд талаараа Ази, баруун талаараа Африк, зүүн талаараа Малайзын хойг, Австрали, урд талаараа Өмнөд мөсөн далайгаар хүрээлэгдэнэ.

Хойд мөсөн далай 

Дэлхийн бөмбөрцгийн хойд хагаст, Умард туйлын орчим байрлах Дэлхийн далайнууд дотор хамгийн жижиг, хамгийн гүехэнд тооцогдох, жилийн бүх улиралд мөсөөр хучигдан оршдог далай 

Хойд мөсөн далай

Хамгийн гүн цэгтэй далайг олоорой.

Далайн нэр Талбайн хэмжээ/сая.км2/

Дундаж гүн /м/ Хамгийн гүн цэг/м/

   Номхон  178.62 3980 Марианы хонхор­11022 

  Атлантын  91.56 3600 Пуэрто­Рикогийн 

хонхор ­8742

Энэтхэгийн  76.17 3710 Зондын хонхор­7729

Хойд мөсөн далай

               14.75

 1220

Гренландын тэнгис­5527

Далайн ус хүйтэн үү? халуун уу ?Далайн усны дулааны гол эх булаг нь нарны цацраг юм.Гэхдээ өнгөн хэсгийг буюу 100­200 м түүнээс доош харанхуй, бас хүйтэн байдаг.

Бид далайн усыг хоол хүнсэндээ хэрэглэж болох уу ?

Далайн усанд олон төрлийн бодис,эрдэс давс,хий ууссан байдгаас өвөрмөц үнэртэй,шорвог амттай шууд ууж хэрэглэж болохгүй. Дэлхий дээрх байгалийн гаралтай 92 бодисын 73 далайд байдаг.

Далайн усанд ууссан давсны хэмжээг промилль 

гэсэн нэгжээр илэрхийлнэ.

Далайн дундаж Давсжилт 35 % байдаг.

Далайн усны х д лг нө ө өө

Далайн ус байгын хөдөлгөөнд оршдог.

Тэгвэл далай бидний амьдралд ямар хэрэгтэй вэ?

Дэлхийн нийт хүн амын 1/3 нь далай дээр амьдардаг.

Хүмүүс далайн амьтан ургамлыг хүнс тэжээлдээ хэрэглэдэг.

Нефть,төмөрлөг болон бусад төрлийн ашигт малтмал олборлодог.

Далайн бүтээгдэхүүн 

Усан тээвэр 

Далайн ус ихээр бохирдож байгаа яагаад ?

Нефтийн улмаас далайн бохирдсон байдал

Хамгийн дулаан уур амьсгалтай далайг нэрлэ.

Номхон далай  Атлантын далай

Энэтхэгийн далай  Хойд мөсөн далай 

Айсберг их далай аль нь вэ?

Номхон далай  Атлантын далай 

Энэтхэгийн далай  Хойд мөсөн далай 

Сайн хүүхдүүд шүү 

Сайн бодоорой миний шавь нараа 

Үзсэн хичээлээ эргэж хараарай.

Өнөөдрийн хичээлийг хамтдаа дүгнэе.

Далай гэж юу вэ?

Манай дэлхий дээр хэдэн далай байдаг вэ?

Хамгийн дулаахан уур амьсгалтай далайг нэрлэ

Ямар далай бусад  далайгаас гүн бэ ?

Хүмүүсийн амьдралд далай ямар үүрэгтэй вэ?

Өнөөдрийн хичээлд бүгдээрээ идэвхтэй байсан сурагчиддаа 

баярлалаа.