779. Na osnovu člana 44 stav 4 Zakona o efikasnom korišćenju energije ("Službeni list CG", br. 57/14 i 25/19), Ministarstvo

ekonomije donijelo je

P R A V I L N I K

O OZNAČAVANjU ENERGETSKE EFIKASNOSTI

STAMBENIH VENTILACIONIH JEDINICA*

Predmet

Član 1

Energetska efikasnost stambenih ventilacionih jedinica koje se stavljaju na tržište, odnosno u upotrebu označava se u skladu sa

ovim pravilnikom.

Izuzeci od primjene

Član 2

Ovaj pravilnik ne primjenjuju se na ventilacione jedinice koje:

1) su jednosmjerne (odsisavanje ili ubacivanje), sa ulaznom električnom snagom manjom od 30 W, osim za zahtjeve za

informisanje;

2) su namijenjene isključivo za rad u potencijalno eksplozivnoj sredini;

3) su namijenjene isključivo za rad u vanrednim situacijama, u kratkim vremenskim intervalima i koje zadovoljavaju osnovne

zahtjeve izgradnje objekata u pogledu zaštite od požara;

4) su namijenjene isključivo za rad:

a) pri radnoj temperaturi vazduha većoj od 100 °C;

b) pri radnoj temperaturi okoline pogonskog motora ventilatora većoj od 65 °C (ako se motor nalazi izvan struje vazduha);

c) pri temperaturi vazduha ili radnoj temperaturi okoline pogonskog motora ventilatora nižoj od -40 °C (ako se motor nalazi

izvan struje vazduha);

d) kada napon napajanja prelazi 1000 V u slučaju napajanja naizmjeničnom strujom ili 1500 V u slučaju napajanja

jednosmjernom strujom;

e) u toksičnim, visoko-korozivnim ili zapaljivim sredinama ili u sredinama sa abrazivnim supstancama;

5) imaju razmjenjivač toplote i toplotnu pumpu za povrat toplote ili koje omogućavaju prenos ili ekstrakciju toplote koja je

dodatna onoj iz sistema za povrat toplote, osim prenosa toplote radi zaštite od stvaranja inja ili radi otapanja inja;

6) su svrstane u kuhinjske nape, u skladu sa propisom kojim se uređuje označavanje energetske efikasnosti napa.

Značenje izraza

Član 3

Izrazi upotrijebljeni u ovom pravilniku imaju sljedeća značenja:

1) ventilaciona jedinica (VU) je uređaj na električni pogon koji je opremljen najmanje jednim radnim kolom, jednim motorom i

kućištem i namijenjen za izmjenu iskorišćenog vazduha spoljnim vazduhom u zgradi ili dijelu zgrade;

2) stambena ventilaciona jedinica (RVU) je ventilaciona jedinica kod koje:

- maksimalni protok ne prelazi 250 m3/h;

- maksimalni protok je između 250 i 1000 m3/h, a proizvođač je naznačio da je njena namijena isključivo za stambenu

ventilaciju;

3) maksimalni protok je naznačeni maksimalni protok vazduha ventilacione jedinice koji se može postići sa ugrađenim ili

posebnim regulatorom pri standardnim uslovima vazduha (20°C i 101325 Pa), pri čemu je jedinica instalirana kompletna (npr.

uključujući čiste filtere) i prema uputstvima proizvođača; kod stambenih ventilacionih jedinica sa kanalima maksimalni protok

se odnosi na protok vazduha pri eksternoj razlici statičkih pritisaka od 100 Pa, a kod stambenih ventilacionih jedinica bez

kanala na protok vazduha pri najnižoj razlici totalnih pritiska koja se može postići iz niza vrijednosti 10, 20, 50, 100, 150, 200

i 250 Pa, pri čemu se bira vrijednost koja je jednaka ili neposredno ispod izmjerene vrijednosti razlike pritisaka;

4) jednosmjerna ventilaciona jedinica (UVU) je ventilaciona jedinica koja ostvaruje strujanje vazduha samo u jednom smjeru,

iz unutrašnjeg prostora u spoljašnji (odsisavanje vazduha) ili iz spoljašnjeg prostora u unutrašnji (ubacivanje vazduha), pri

čemu se mehanički ostvaren protok vazduha uravnotežava prirodnim ubacivanjem ili odsisavanjem vazduha;

5) dvosmjerna ventilaciona jedinica (BVU) je ventilaciona jedinica koja ostvaruje strujanje vazduha između unutrašnjeg i

spoljašnjeg prostora i opremljena je ventilatorima i za odsisavanje i za ubacivanje vazduha;

6) ekvivalentni model ventilacione jedinice je model ventilacione jedinice sa istim tehničkim karakteristikama (prema

primjenjivim zahtjevima za informisanje o proizvodu), koji je stavljen na tržište kao različit model ventilacione jedinice istog

proizvođača, ovlašćenog zastupnika ili uvoznika;

7) specifična potrošnja energije (SEC) (izražena u kWh/(m2god)) je koeficijent kojim se izražava potrošnja energije za

ventilaciju po m2 grijane površine poda stana ili zgrade;

8) nivo zvučne snage (LWA) je A-vrednovani nivo zvučne snage, izražen u decibelima, zvuka koji emituje kućište u odnosu na

zvučnu snagu od jednog pikovata (1pW) zvuka koji prenosi vazduh pri referentnom protoku;

9) pogon sa više brzina je motor ventilatora koji može da radi sa tri ili više fiksnih brzina i "nultom brzinom" (isključeno stanje);

10) regulator brzine (VSD) je elektronski regulator koji je ugrađen ili funkcioniše kao jedan sistem ili se odvojeno isporučuje sa

motorom i ventilatorom koji kontinualno prilagođava električnu snagu motora u cilju regulacije protoka;

11) sistem za povrat toplote (HRS) je dio dvosmjerne ventilacione jedinice koji je opremljen razmjenjivačem toplote i

namijenjen za prenos toplote sa odsisnog (zagađenog) vazduha na ubacni (svježi) vazduh;

12) toplotni stepen korisnosti stambenog sistema za povrat toplote (ηt) je odnos između povećanja temperature ubacnog

vazduha i smanjenja temperature odsisnog vazduha u odnosu na spoljašnju temperaturu, pri čemu se temperature mjere u

suvim uslovima sistema za povrat toplote i pri standardnim uslovima vazduha, sa masenim protocima ubacnog i odsisnog

vazduha jednakim referentnom protoku, uz razliku između unutrašnje i spoljašnje temperature od 13 K, ne uzimajući u obzir

dobitak toplote od motora ventilatora;

23

13) stopa unutrašnjeg propuštanja je dio odsisnog vazduha u ubacnom vazduhu ventilacionih jedinica sa sistemom za povrat

toplote koji se javlja zbog curenja vazduha između odsisne i ubacne struje vazduha unutar kućišta kada ventilaciona jedinica

radi sa referentnim zapreminskim protokom vazduha, izmjerenim na kanalima (ispitivanje se sprovodi pri 100 Pa);

14) stopa recirkulacije je procenat otpadnog vazduha vraćenog u ubacni vazduh regenerativnog razmjenjivača toplote u skladu

sa referentnim protokom;

15) stopa spoljašnjeg propuštanja je dio referentnog protoka vazduha koji ističe iz kućišta jedinice u okolni vazduh ili se

prisisava iz okolnog vazduha u kućište jedinice prilikom ispitivanja na pritisak. Ispitivanje se sprovodi i pri potpritisku i pri

natpritisku od 250 Pa.

16) miješanje je direktna recirkulacija ili kratka veza struja vazduha između izlaznih i ulaznih otvora unutrašnjih i spoljašnjih

terminala ventilacione jedinice, tako da one ne doprinose efektivnoj ventilaciji zgrade kada jedinica radi s referentnim

zapreminskim protokom vazduha;

17) stopa miješanja je dio odsisnog protoka vazduha, kao dijela ukupnog referentnog protoka vazduha, koji recirkulira između

izlaznih i ulaznih otvora unutrašnjih i spoljašnjih terminala i tako ne doprinosi efektivnoj ventilaciji zgrade, kada jedinica radi

pri referentnom zapreminskom protoku vazduha (izmjerenom na udaljenosti od 1m od unutrašnjeg priključka kanala za

ubacivanje vazduha), umanjen za stopu unutrašnjeg propuštanja;

18) efektivna ulazna snaga je ulazna električna snaga (izražena u W), pri referentnom protoku i odgovarajućoj eksternoj razlici

totalnih pritiska, koja uključuje potražnju električne energije za rad ventilatora, za regulaciju (uključujući daljinsku regulaciju)

i za rad toplotne pumpe (ako je ugrađena);

19) specifična ulazna snaga (SPI) (izražena u W/(m3/h)) je količnik efektivne ulazne snage u (izražena u W) i referentnog

protoka (izražen u m3/h);

20) dijagram protok/napor je skup krivih koje prikazuju zavisnost protoka (na horizontalnoj osi) od napora za jednosmjernu

stambenu ventilacionu jedinicu ili za ubacnu stranu dvosmjerne stambene ventilacione jedinice. Kod pogona sa više brzina

svaka kriva se odnosi na jednu brzinu ventilatora sa najmanje osam ekvidistantnih ispitnih tačaka, a broj krivih je određen

brojem diskretnih opcija brzine ventilatora (jedna, dvije ili tri). Kod pogona ventilatora sa regulatorom brzine dijagram

minimalno uključuje najmanju, najveću i odgovarajuću srednju krivu blisku referentnom zapreminskom protoku vazduha i

naporu za ispitivanje specifične ulazne snage;

21) referentni protok (izražen u m3/s) je vrijednost apscise tačke na krivoj u dijagramu protok/napor koja prolazi kroz ili je

najbliža referentnoj tački kojoj odgovara protok od najmanje 70% maksimalnog protoka i napor od 50 Pa za jedinice sa

kanalima i minimalni napor za jedinice bez kanala. Za dvosmjerne ventilacione jedinice referentni zapreminski protok

vazduha se odnosi na izlaz za ubacivanje vazduha;

22) faktor regulacije (CTRL) je korekcioni faktor za izračunavanje specifične potrošnje energije u zavisnosti od vrste regulacije

koja je dio ventilacione jedinice, u skladu sa opisom u Tabeli 2;

23) parametar regulacije je mjerljivi parametar ili skup mjerljivih parametara koji se smatraju reprezentativnim za zahtjeve za

ventilacijom, npr. nivo relativne vlažnosti (RH), ugljendioksida (CO2), isparljivih organskih jedinjenja (VOC) ili drugih

gasova, kao i detekcija prisustva, pokreta i zauzetosti pomoću infracrvenog zračenja koje emituje tijelo ili pomoću refleksije

ultrazvučnih talasa, odnosno pomoću električnih signala koji nastaju rukovanjem rasvjetom ili opremom od strane ljudi;

24) ručna regulacija je svaka regulacija koja ne uključuje regulaciju prema potražnji;

25) regulacija prema potražnji je uređaj ili skup uređaja koji je integrisan ili zasebno isporučen i koji mjeri parametar regulacije,

a rezultat mjerenja koristi za automatsku regulaciju protoka ventilacione jedinice i/ili protoka u kanalima;

26) vremenska regulacija je korisnički interfejs sa satom (podešenim prema dobu dana) za kontrolu brzine ventilatora i protoka

vazduha ventilacione jedinice, sa najmanje sedam ručnih podešavanja protoka (za dane u sedmici) i za najmanje dva perioda

mirovanja tokom kojih je protok smanjen ili isključen;

27) ventilacija regulisana prema potražnji (DCV) je ventilaciona jedinica koja koristi regulaciju prema potražnji;

28) jedinica sa kanalima je ventilaciona jedinica namijenjena za ventilaciju jedne ili više prostorija ili zatvorenih prostora u

zgradi, uz pomoć vazdušnih kanala, namijenjena za opremanje priključcima za kanale;

29) jedinica bez kanala je ventilaciona jedinica namijenjena za ventilaciju jedne prostorije ili zatvorenog prostora u zgradi, a nije

namijenjena za opremanje priključcima za kanale;

30) centralna regulacija prema potražnji je regulacija prema potražnji ventilacionom jedinicom sa kanalima kojom se

kontinualno reguliše brzina i protok ventilatora, na centralnom nivou na osnovu jednog senzora za cijelu zgradu ili dio zgrade;

31) lokalna regulacija prema potražnji je regulacija prema potražnji ventilacione jedinice, kojom se kontinualno reguliše brzina

i protok ventilatora, na osnovu više senzora za ventilacionu jedinicu sa kanalima ili jednog senzora za jedinicu bez kanala;

32) statički pritisak (psf) je totalni pritisak umanjen za dinamički pritisak ventilatora;

33) napor ventilatora (pf) je razlika između totalnih pritisaka na izlazu i na ulazu ventilatora;

34) totalni pritisak je pritisak izmjeren u tački strujnog toka gasa, kada bi se gas izentropskim procesom doveo u stanje

mirovanja;

35) dinamički pritisak je pritisak izračunat na osnovu masenog protoka i srednje gustine gasa na izlazu i površine izlaznog

poprečnog presjeka ventilacione jedinice;

36) rekuperativni razmjenjivač toplote je razmjenjivač toplote koji je namijenjen za prenos toplote sa jedne struje vazduha na

drugu bez pokretnih djelova i može biti pločasti ili cijevni sa paralelnim, unakrsnim ili suprotnosmjernim tokom ili njihovom

kombinacijom, kao i pločasti ili cijevni sa difuzijom vodene pare;

37) regenerativni razmjenjivač toplote je rotacioni razmjenjivač toplote koji obuhvata rotor za prenos toplote sa jedne struje

vazduha na drugu, koji sadrži materijal koji omogućava prenos latentne toplote, pogonski mehanizam, kućište ili okvir i

zaptivke za smanjenje obilaznog strujanja ili propuštanja vazduha iz jedne struje u drugu i ovakvi razmjenjivači toplote,

zavisno od korišćenog materijala, imaju različite stepene povrata vlage;

38) osjetljivost protoka vazduha na promjenu pritiska kod stambene ventilacione jedinice bez kanala je odnos između

maksimalnog odstupanja od maksimalnog protoka stambene ventilacione jedinice pri eksternoj razlici totalnih pritisaka od +20

i pri -20 Pa.;

39) unutrašnja/spoljašnja vazdušna zaptivenost stambene ventilacione jedinice bez kanala je protok (izražen u m3/h) između

unutrašnjeg i spoljašnjeg prostora kada je ventilator isključen;

40) prikazni uređaj je ekran, uključujući ekran na dodir, ili druga vizuelna tehnologija koja korisnicima služi za prikazivanje

sadržaja sa interneta;

41) umetnuti prozor je vizuelni interfejs, kod koga se skupu slika ili podataka pristupa klikom miša, kretanjem miša ili širenjem

ekrana na dodir na drugi skup slika ili podataka;

42) ekran na dodir je ekran koji reaguje na dodir, poput ekrana tablet računara ili pametnog telefona;

43) alternativni tekst je tekst koji je dat kao alternativa grafičkom prikazu, koji omogućava prikazivanje podataka u negrafičkom

obliku u slučaju kada prikazni uređaji ne omogućavaju grafički prikaz ili druga unapređenja, kao što je unos u aplikacije za

sintezu govora.

Oznaka energetske efikasnosti

Član 4

Oznaka energetske efikasnosti ventilacionih jedinica sadrži:

1) naziv ili robnu marka dobavljača;

2) identifikacionu oznaku dobavljača;

3) klasu energetske efikasnosti: glava strelice sa oznakom energetske efikasnosti uređaja nalazi se na istoj visini kao i glava strelice za

odgovarajuću klasu energetske efikasnosti. Energetska efikasnost se navodi za “prosječnu klimu”;

4) nivo zvučne snage (LWA) u db zaokruženu na najbliži cio broj;

5) maksimalnu stopu protoka u m3/h zaokruženu na najbliži cio broj, sa grafičkom oznakom u obliku jedne strelice za jednosmjerne

ventilacione jedinice (UVU), odnosno u obliku dvije strelice, sa suprotnim smjerovima, za dvosmjerne ventilacione jedinice

(BVU).

Oblik i izgled oznake energetske efikasnosti iz stava 1 ovog člana za jednosmjerne i dvosmjerne ventilacione jedinice dat je u

Prilogu 1.

Tehnička specifikacija

Član 5

Podaci u tehničkoj specifikaciji za stambene ventilacione jedinice navode se sljedećim redosljedom i uvrštavaju se u brošuru

proizvoda ili druge štampane materijale priložene uz proizvod:

1) naziv ili robna marka dobavljača;

2) identifikaciona oznaka modela dobavljača odnosno kod, obično alfanumerički, po kojem se određeni model stambene

ventilacione jedinice razlikuje od ostalih modela označenih istim zaštitnim znakom ili nazivom dobavljača;

3) specifična potrošnja energije (SEC) u kWh/(m2god) za svaku primjenjivu klimatsku zonu i klasu SEC-a;

4) deklarisana tipologija u skladu sa članom 3 (jednosmjerna ili dvosmjerna);

5) tip pogona koji je ugrađen ili je predviđen za ugradnju (pogon sa više brzina ili regulator brzine);

6) tip sistema povraćaja toplote (rekuperacioni, regenerativni, bez sistema);

7) toplotna efikasnost povraćaja toplote (u % ili „nije primjenjivo” u slučaju da proizvod nema rekuperator toplote);

8) maksimalni protok u m3/h;

9) ulazna električna snaga pogona ventilatora, uključujući sve upravljačke uređaje motora, pri maksimalnoj stopi protoka (W);

10) nivo zvučne snage (LWA), zaokružen na najbliži cijeli broj;

11) referentni protok u m3/s;

12) referentna razlika pritisaka u Pa;

13) specifična ulazna snaga (SPI) u W/(m3/h);

14) kontrolni faktor i tipologija regulacije u skladu sa odgovarajućim definicijama i klasifikacijama u Tabeli 2;

15) deklarisane količine maksimalnog unutrašnjeg i spoljašnjeg propuštanja (%) za dvosmjerne ventilacione jedinice ili stepen

recilkulacije (samo za regenerativne izmjenjivače toplote) te količine spoljašnjeg propuštanja (%) za jednosmjerne

ventilacione jedinice sa kanalnim razvodom;

16) stopa miješanja dvosmjernih ventilacionih jedinica bez kanala koje nisu namijenjene za opremanje jednim kanalom na strani

za dovođenje ili odvođenje vazduha;

17) položaj i opis vizuelnog upozorenja za zamjenu filtera za RVU-e namijenjenog za upotrebu sa filterima, uključujući tekst

kojim se naglašava važnost redovnih zamjena filtera za radnu i energetsku efikasnost jedinice;

18) za jednosmjerne ventilacione jedinice, uputstva za ugradnju propisanih rešetki za dovođenje i odvođenje vazduha na fasadi za

prirodno dovođenje i odvođenje vazduha;

19) internet adresa sa uputstvima za sastavljanje/rastavljanje;

20) samo za jedinice bez kanala: osjetljivost protoka vazduha na promjene pritiska na + 20 Pa i – 20 Pa;

21) samo za jedinice bez kanala: unutrašnja/spoljašnja nepropustivost vazduha u m3/h;

22) godišnja potrošnja električne energije (AEC) (u kWh električne energije/god);

23) godišnja ušteda energije za grijanje (AHS) (u kWh primarne energije/god) za svaku vrstu klime („prosječna”, „topla”,

„hladna”).

Tehnička dokumentacija

Član 6

Tehnička dokumentacija za ventilacione jedinice naročito sadrži:

1) naziv i adresu dobavljača;

2) identifikacionu oznaku modela dobavljača, odnosno kod, obično alfanumerički, po kojem se određeni model stambene

ventilacione jedinice razlikuje od ostalih modela označenih istim zaštitnim znakom ili nazivom dobavljača;

3) upućivanje na korišćene usklađene standarde, prema potrebi,

4) ostale korišćene metode izračunavanja, mjerne standarde i specifikacije, prema potrebi,

5) ime i potpis osobe koja je ovlašćena da obaveže dobavljača;

6) tehničke parametre za mjerenja utvrđene u skladu sa Prilogom 2;

7) ukupne dimenzije;

8) oznaku vrste stambene ventilacione jedinice;

25

9) klasa specifične potrošnje energije modela, kako je definisano u Prilogu 3;

10) specifična potrošnja energije (SEC) za svaku primjenjivu klimatsku zonu;

11) nivo zvučne snage (LWA);

12) rezultate proračuna napravljenih u skladu sa Prilogom 2.

Podaci koji se navode prilikom prodaje na daljinu

Član 7

Prilikom prodaje p ro i zvod a na daljinu (prodaja putem interneta, kataloška prodaja i sl.), kada kupac ne može da vidi

izložen ventilacioni uređaj, dobavljač obezbjeđuje podatke koji se navode sljedećim redosljedom:

1) klasa specifične potrošnje energije modela, kako je definisan u Prilogu 3;

2) specifična potrošnja energije (SEC) u kWh/(m2god) za svaku primjenjivu klimatsku zonu i klasu SEC-a;

3) maksimalna stopa protoka u m3/h;

4) nivo zvučne snage (LWA) u dB(A) zaokružen na najbliži cijeli broj.

Ako se prilikom prodaje na daljinu navode drugi podaci sadržani u tehničkoj specifikaciji proizvoda, navode se u skladu sa

članom 5 ovog pravilnika.

Podaci iz ovog člana navode se optimalnom veličinom i oblikom slova.

Podaci koji se navode prilikom prodaje, prodaje na lizing ili davanja u zakup preko interneta

Član 8

Prilikom prodaje, prodaje na lizing ili davanja u zakup preko interneta, oznaka se postavlja na prikaznom uređaju u blizini

cijene proizvoda u skladu sa Prilogom 1, na način da bude jasno vidljiva i čitljiva.

Oznaka može biti prikazana pomoću umetnutog prozora, pri čemu slikovna prečica koja se koristi za pristupanje oznaci sadrži:

1) strelicu u boji koja odgovara klasi energetske efikasnosti proizvoda na oznaci;

2) naznačenu klasu energetske efikasnosti proizvoda na strelici, u bijeloj boji, sa veličinom slova koja je jednaka veličini slova za

cijenu proizvoda;

3) jedan od sljedeća dva oblika:

Ako se koristi umetnuti prozor, redosljed prikazivanja oznake je sljedeći:

1) slikovna prečica iz stava 2 ovog člana prikazuje se na prikaznom uređaju u blizini cijene proizvoda;

2) slikovna prečica predstavlja vezu za oznaku;

3) oznaka se prikazuje nakon klika mišem, pokretom miša ili širenjem ekrana na dodir na slikovnoj prečici;

4) oznaka se prikazuje na iskačućem prozoru, novoj kartici, novoj strani ili posebnom polju na prikaznom uređaju;

5) za uvećanje oznake na ekranima na dodir primjenjuju se pravila za uređaje za uvećanje na dodir;

6) prikazivanje oznake prekida se pomoću opcije zatvaranja ili druge standardne opcije za zatvaranje;

7) alternativni tekst za grafički prikaz, koji se prikazuje ako prikaz oznake nije funkcionalan, je klasa energetske efikasnosti

proizvoda sa veličinom slova koja je jednaka veličini slova za cijenu.

Tehnička specifikacija se postavlja na prikaznom uređaju u blizini cijene proizvoda, na način da bude jasno vidljiva i čitljiva.

Ako se tehnička specifikacija prikazuje preko umetnutog prozora, naziv prečice ka tehničkoj specifikaciji jasno i čitljivo sadrži

tekst: "tehnička specifikacija".

Ako se koristi umetnuti prozor, tehnička specifikacija se pojavljuje na prvi klik mišem, pokretom miša ili širenjem ekrana na

dodir na prečici.

Zahtjevi koje obezbjeđuje dobavljač ventilacionih jedinica

Član 9

Dobavljač koji stavlja na tržište i/ili u upotrebu stambene ventilacione jedinice obezbjeđuje:

1) štampanu oznaku čiji su izgled i sadržaj utvrđeni u Prilogu 1 za svaku stambenu ventilacionu jedinicu, na način da

štampana oznaka mora biti dostupna u pakovanju jedinice;

2) da oznaka u elektronskom obliku čiji su izgled i sadržaj utvrđeni u Prilogu 1, bude dostupna distributerima za svaki

model stambenih ventilacionih jedinica distributerima;

3) tehničku specifikaciju proizvoda, koja mora biti dostupna u pakovanju jedinice.

4) da tehnička specifikacija u elektronskom obliku, u skladu sa članom 5 ovog pravilnika, bude dostupna

distributerima za svaki model stambenih ventilacionih jedinica, kao i da bude dostupna na besplatnim internet

stranicama;

5) da tehnička dokumentacija, u skladu sa članom 6 ovog pravilnika, bude dostupna na zahtjev nadležnim organima;

6) uputstva za upotrebu proizvoda;

7) da svaki oglas za određeni model stambenih ventilacionih jedinica koji pruža informacije u vezi sa potrošnjom

energije ili informacije o cijeni, sadrži klasu specifične potrošnje energije tog modela;

8) da svi tehnički promotivni materijali o određenom modelu stambene ventilacione jedinice, u kojima su navedene

specifične tehničke karakteristike, sadrže i klasu specifične potrošnje energije tog modela.

Zahtjevi koje obezbjeđuje distributer ventilacionih jedinica

Član 10

Distributer ventilacionih jedinica obezbjeđuje da:

1) svaka stambena ventilaciona jedinica koja se nalazi na prodajnom mjestu, na spoljašnjoj prednjoj ili gornjoj strani

uređaja sadrži jasno vidljivu oznaku koju obezbjeđuje dobavljač u skladu sa članom 9 tačka 1 ovog pravilnika;

2) se uz stambene ventilacione jedinice koje se prodaju, prodaju na lizing ili daju u zakup, kada se od kupca ne može

očekivati da vidi izloženi proizvod, prilože informacije koje obezbjeđuje dobavljač u skladu sa članom 7, osim ako su ti

proizvodi ponuđeni na internetu, kada se primjenjuju odredbe iz člana 8 ovog pravilnika;

3) svaki oglas za određeni model stambenih ventilacionih jedinica koji pruža informacije u vezi sa potrošnjom energije

ili informacije o cijeni, sadrži klasu specifične potrošnje energije tog modela;

4) svi tehnički promotivni materijali o određenom modelu stambene ventilacione jedinice, u kojima su navedene

tehničke karakteristike, sadrže klasu specifične potrošnje energije tog modela i uputstva za upotrebu koje obezbjeđuje

dobavljač.

Mjerenja

Član 11

Radi utvrđivanja podataka i informacija sadržanih na oznaci energetske efikasnosti i tehničkoj specifikaciji i provjere njihove

tačnosti, vrše se mjerenja i proračuni u skladu sa Prilogom 2, uz poštovanje najsavrijemenijih opštepriznatih metoda.

Metodologija određivanja klase energetske efikasnosti

Član 12

Metodologija određivanja klase energetske efikasnosti ventilacionih jedinica data je u Prilogu 3 ovog pravilnika.

Provjera usaglašenosti u pogledu označavanja energetske efikasnosti

Član 13

Provjera usaglašenosti u pogledu označavanja energetske efikasnosti ventilacionih jedinica vrši se u skladu sa Prilogom 4.

Prilozi

Član 14

Prilozi 1 do 4 čine sastavni dio ovog pravilnika.

Stupanje na snagu

Član 15

Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu Crne Gore", a primjenjivaće se od 1.

januara 2021. godine.

* U ovaj pravilnik prenijete su odredbe:

- Regulative Komisije (EU) br. 1254/2014 od 11. jula 2014. godine o sprovođenju Direktive 2010/30/EU Evropskog parlamenta i

Savjeta u pogledu energetskog označavanja stambenih ventilacionih jedinica;

- Regulative (EU) br. 2017/254 od 30. novembra 2016. godine kojom se dopunjuju i mijenjaju Regulative (EU) 1059/2010, (EU)

1060/2010, (EU) 1061/2010, (EU) 1062/2010, (EU) 626/2011, (EU) 392/2012, (EU) 874/2012, (EU) 665/2013, (EU) 811/2013,

(EU) 812/2013, (EU) 65/2014, (EU) 1254/2014, (EU) 2015/1094, (EU) 2015/1186 i (EU) 2015/1187 u vezi korišćenja tolerancija u

procedurama provjere.

Broj: 005-302/20-2936/1

Podgorica, 23. juna 2020. godine

Ministarka,

Dragica Sekulić, s.r.

27

PRILOG 1

OZNAKA ENERGETSKE EFIKASNOSTI

1. Oblik i sadržaj oznake energetske efikasnosti

1.1 Oznaka energetske efikasnosti za jednosmjerne ventilacione jedinice:

1.2 Oznaka energetske efikasnosti za dvosmjerne ventilacione jedinice:

29

2. Izgled oznake energetske efikasnosti

Izgled oznake energetske efikasnosti za ventilacione uređaje dat je na prethodnoj slici, pri čemu:

- oznaka je najmanje 75 mm široka i 150 mm visoka, a ako se štampa u većem formatu, njen sadržaj je u navedenim

proporcijama;

- pozadina oznake je bijela;

- boje su CMYK – cijan, magenta, žuta i crna, kao u sljedećem primjeru:

00-70-X-00: 0% cijan, 70% magenta, 100% žuta, 0% crna;

- oznaka ima sledeće karakteristike:

❶ Okvir EU oznake: 3,5 pt, boja cijan 100%, zaobljeni uglovi 2,5 mm;

❷ Logo EU: boje: X-80-00-00 i 00-00-X-00.

❸ Logo za energiju: boja: X-00-00-00;

Piktogram kako je prikazan: logo EU i logo za energiju treba da stanu u prostor veličine: širina 62, visina 12mm;

❹ Okvir ispod logoa: 1 pt-boja: cijan 100% - dužina 62 mm

❺ Klase A+ - G klasifikacija:

- strelica: visina: 6 mm, razmak: 1 mm, boje:

− najviša klasa: X-00-X-00,

− druga klasa: 70-00-X-00,

− treća klasa: 30-00-X-00,

− četvrta klasa: 00-00-X-00,

− peta klasa: 00-30-X-00,

− šesta klasa: 00-70-X -00,

− sedma klasa 00-X-X-00.

− najniža klasa: 00-X-X-00.

- tekst: Calibri bold 13 pt, velika slova, boja: bela.

❻ Klasa specifične potrošnje energije

- Strelica: širina 17 mm, visina 9 mm, 100% crna boja,

- Tekst: Calibri bold 18,5 pt, velika slova, bijela boja, simboli '+' : Calibri bold 11 pt, bijela boja, poravnati u

jednom redu.

❼ Nivo zvučne snage u dB

- Okvir: 1,5 pt-boja: cijan 100 % - zaobljeni uglovi: 2,5 mm,

- Vrijednost: Calibri bold 16 pt, 100 % crna boja,

- 'dB': Calibri regular 10 pt, 100% crna boja

❽ Maksimalna stopa protoka m3/h

- okvir 1,5 pt-boja: cijan 100%-zaobljeni uglovi:2,5 mm,

- Vrijednosti: Calibri bold 16 pt, 100% crna boja,

- 'm3/h': Calibri bold 16 pt, 100% crna boja,

- Jedna ili dvije strelice,

− svaka širine 10 mm, visine 10 mm.

− Boja: cijan 100%

❾ Energija:

-Tekst: Calibri regular 6pt, velika slova, crna boja.

❿ Referentni period:

-Tekst: Calibri bold 8 pt.

⓫ Naziv ili robna marka dobavljača

⓬ Identifikaciona oznaka modela dobavljača

⓭ Naziv ili robna marka dobavljača i identifikaciona oznaka modela dobavljača moraju stati u prostor 62 x 10 mm

31

PRILOG 2

PRORAČUN ZAHTJEVA ZA SPECIFIČNU POTROŠNJU ENERGIJE

Specifična potrošnja energije SEC se izračunava prema sljedećoj jednačini:

1

Δ 1x

a n e t h h h a ir re f n e t d e ft rS E C t p e f q M IS C C T R L S P I t T η c q q C TR L M ISC η Q

gdje je:

- SEC - specifična potrošnja energije za ventilaciju po m2 grijane površine poda stana ili zgrade [kWh/(m2god)];

- ta - broj radnih sati godišnje [h/god];

- pef - faktor primarne energije za proizvodnju i distribuciju električne energije [-];

- qnet - neto zahtjev za ventilacijom po m2 grijane površine poda [m3/(hm2)];

- MISC - zbirni faktor opšte tipologije koji obuhvata faktore efektivnosti ventilacije, propuštanja kanala i dodatne infiltracije [-];

- CTRL - faktor regulacije ventilacije [-];

- x - eksponent kojim se uzima u obzir nelinearnost između toplotne energije i uštede električne energije, u zavisnosti od

karakteristika motora i pogona [-];

- SPI - specifična ulazna snaga [kWh/(m3/h)];

- th - ukupan broj sati sezone grijanja [h];

- ΔΤh - srednja razlika unutrašnje temperature (19°C) i spoljašnje temperature tokom sezone grijanja, umanjena za 3K zbog

solarnih i unutrašnjih dobitaka) [K];

- ηh - srednja efikasnost grijanja prostora [-];

- cair - specifični toplotni kapacitet vazduha pri konstantnom pritisku i gustini [kWh/(m3K)];

- qref - referentna stopa prirodne ventilacije po m2 grijane površine poda [m3/(hm2)];

- ηt - toplotni stepen korisnosti povrata toplote [-];

- Qdefr - godišnja potrošnja energije po m2 grijane površine poda [kWh/(m2god)] za otapanje inja, pomoću električnih grijača sa

promjenljivim otporom

Δ d e fr d e fr d e fr a ir n e t

Q t T c q p e f

gdje je:

- tdefr trajanje perioda otapanja inja, tj. kada je spoljašnja temperatura ispod – 4°C [h/god], i

- ΔΤdefr je srednja razlika u K između spoljašnje temperature i temperature od -4°C tokom perioda otapanja inja.

Qdefr se primjenjuje samo za dvosmjerne jedinice sa rekuperacionim razmjenjivačem toplote; za jednosmjerne jedinice ili jedinice sa

regenerativnim razmjenjivačem toplote Qdefr = 0.

SPI i ηt su vrijednosti dobijene metodama ispitivanja i izračunavanja.

Drugi parametri i njihove standardne vrijednosti navedeni su u Tabeli 2 ovog priloga.

Godišnja potrošnja električne energije po 100 m2 površine poda (AEC) u (kWh/god električne energije godišnje) i godišnja ušteda energije

za grijanje (AHS), koja predstavlja godišnju uštedu u potrošnji energije za grijanje (u kWh godišnje na osnovu gornje toplotne moći

goriva) izračunavaju se, uz upotrebu prethodno definisanih veličina i standardnih vrijednosti iz Tabele 2 za svaku vrstu klime (prosječna,

topla, hladna) kako slijedi:

A E Cx

a n e t d e frt q M IS C C T R L S P I Q

1A H S Δ η ( (1 η ));

x

h h h a ir re f n e t tt T c q q M IS C C T R L

Tabela 2: Parametri za proračun specifične potrošnje energije (SEC)

Opšta tipologija MISC

Jedinice sa kanalima za vazduh 1,1

Jedinice bez kanala za vazduh 1,21

Regulacija ventilacije CTRL

Ručna regulacija (bez DCV) 1

Vremenska regulacija (bez DCV) 0,95

Centralna regulacija prema potražnji 0,85

Lokalna regulacija prema potražnji 0,65

Motor i pogon x-vrijednost

on/off i sa jednom brzinom 1

sa dvije brzine 1,2

sa tri brzine 1,5

sa regulatorom brzine 2

Klima th

[h]

ΔTh

[K]

tdefr

[h]

ΔTdefr

[K]

Qdefr*

[kWh/(m2god)]

Hladna 6552 14,5 1003 5,2 5,82

Prosječna 5112 9,5 168 2,4 0,45

Topla 4392 5 – – –

* Otapanje inja se odnosi samo na dvosmjerne jedinice sa rekuperativnim razmjenjivačem toplote i računa se prema formuli:

Δ d e fr d e fr d e fr a ir n e t

Q t t c q p e f

Za jednosmjerne ventilacione jedinice ili za jedinice sa regenerativnim razmjenjivačem toplote Qdefr = 0

Podrazumijevane vrijednosti vrijednost

specifični toplotni kapacitet vazduha, cair [kWh/(m3K)] 0,000344

neto zahtjev za ventilacijom po m2 grijane površine poda, qnet [m3/(hm2)] 1,3

referentna stopa prirodne ventilacije po m2 grijane površine poda, qref [m3/(hm2)] 2,2

broj radnih sati godišnje, ta [h] 8760

faktor primarne energije za proizvodnju i distribuciju električne energije, pef 2,5

efikasnost grijanja prostora, ηh 75%

33

PRILOG 3

KLASE ENERGETSKE EFIKASNOSTI

Klase energetske efikasnosti utvrđuju se na osnovu klasa specifične potrošnje energije stambenih ventilacionih jedinica

izračunate za prosječnu klimu u skladu sa Tabelom 1.

Tabela 1: Klase specifične potrošnje energije

Klasa specifične potrošnje energije SEC u kWh/(m2god)

A+ (najveća efikasnost) SEC < - 42

A -42 ≤ SEC < -34

B -34 ≤ SEC < -26

C -26 ≤ SEC < -23

D -23 ≤ SEC < -20

E -20 ≤ SEC < - 10

F -10 ≤ SEC < - 0

G (najmanja efikasnost) 0 ≤ SEC

PRILOG 4

POSTUPAK PROVJERE USAGLAŠENOSTI

U POGLEDU OZNAČAVANJA ENERGETSKE EFIKASNOSTI

Pri provjeri usaglašenosti modela proizvoda sa zahtjevima u pogledu označavanja energetske efikasnosti ventilacionih

jedinica, primjenjuje se sljedeći postupak:

1) ispituje se samo jedna jedinica modela;

2) smatra se da je model u skladu sa primjenjivim zahtjevima ako:

a) vrijednosti navedene u tehničkoj dokumentaciji i, prema potrebi, vrijednosti upotrijebljene za proračun tih vrijednosti, nijesu

povoljnije za dobavljača od odgovarajućih vrijednosti navedenih u izvještajima o ispitivanju;

b) vrijednosti navedene na oznaci i u tehničkoj specifikaciji nijesu povoljnije za dobavljača od deklarisanih vrijednosti i

navedena klasa energetske efikasnosti nije povoljnija za dobavljača od klase utvrđene na osnovu deklarisanih vrijednosti;

c) nakon ispitivanja odabrane jedinice modela, izračunate vrijednosti (vrijednosti odgovarajućih parametara izmjerenih pri

ispitivanju i vrijednosti izračunate iz tih mjerenja) su u skladu sa odgovarajućim odstupanjima pri provjeri navedenim u Tabeli

3;

3) ako rezultati iz tačke 2 podtač. a ili b ovog priloga nijesu postignuti, smatra se da model i svi modeli ventilacionih jedinica koji

su u tehničkoj dokumentaciji dobavljača navedeni kao ekvivalentni modeli ventilacionih jedinica nijesu u skladu sa ovim

pravilnikom;

4) ako rezultat iz tačke 2 podtačka c nije postignut, biraju se tri dodatne jedinice istog modela za ispitivanje. Alternativno, tri

izabrane dodatne jedinice mogu biti od jednog ili od više različitih ekvivalentnih modela;

5) smatra se da je model u skladu sa primjenjivim zahtjevima ako je, za odabrane tri jedinice, aritmetička sredina izračunatih

vrijednosti u skladu sa odgovarajućim odstupanjima navedenima u Tabeli 3;

6) ako rezultat iz tačke 5 nije postignut, smatra se da model i svi drugi ekvivalentni modeli nijesu u skladu sa ovim pravilnikom.

Prilikom provjere usaglašenosti primjenjuju se postupci mjerenja i proračuna utvrđeni u Prilogu 2.

Prilikom provjere usaglašenosti primjenjuju se isključivo odstupanja utvrđena u Tabeli 3 i isključivo postupak opisan u tač. od

1 do 6. Bilo koja druga dopuštena odstupanja ili bilo koja druga metoda mjerenja se ne primjenjuju.

Dopuštena odstupanja utvrđena u ovom prilogu odnose se samo na provjeru izmjerenih parametara, a proizvođač ili uvoznik

ne smije da ih koristi kao dopušteno odstupanje pri utvrđivanju vrijednosti u tehničkoj dokumentaciji.

Tabela 3: Odstupanja pri provjeri

Parametar Odstupanja pri provjeri

Specifična ulazna snaga (SPI) Izračunata vrijednost ne smije biti veća od 1,07 najveće deklarisane

vrijednosti.

Toplotna efikasnost RVU-a Izračunata vrijednost ne smije biti veća od 0,93 najveće deklarisane

vrijednosti.

Nivo zvučne snage Izračunata vrijednost ne smije biti veća od najveće deklarisane

vrijednosti uvećane za 2dB.