8 -umumiy o’rta ta’lim maktabi

Mavzu:Mavzu: O`zbekiston O`zbekiston Respublikasi sud tizimiRespublikasi sud tizimi Oqituvchi: Oqituvchi: Igamov Alisher llxamovichIgamov Alisher llxamovich Sinf:Sinf: 8 “I”8 “I” Dars turi:Dars turi: yangi tushuncha bilimlarni yangi tushuncha bilimlarni shakllantiruvchishakllantiruvchi Dars uslubi:Dars uslubi: interfaol, an`anaviyinterfaol, an`anaviy Dars jihozi: Dars jihozi: kompyuter vositalari, kompyuter vositalari, tarqatma materiallar, darsliktarqatma materiallar, darslik

O`zbekiston davlati va huquqi asoslariO`zbekiston davlati va huquqi asoslari

Darsning tarkibiy qismiDarsning tarkibiy qismiO`zbekiston davlati va huquqi asoslariO`zbekiston davlati va huquqi asoslari

• Tashkiliy qism (yangiliklar)- 3 min• O`tgan mavzuni takrorlash- 8 min• Yangi mavzu bayoni- 15 min• Mustahkamlash- 8 min• Baholash- 3 min• Uyga vazifa- 3 min

Tashkiliy qism (yangiliklar)Tashkiliy qism (yangiliklar)

• a) salomlashish;• b) davomad;• c) psixologik muhit;

Chet tillarni o‘rganish tizimini yanada takomillashtirish chora-

tadbirlari to‘g‘risidaO‘zbekiston Respublikasi Prezidentining

QaroriO‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.Karimov

Toshkent shahri, 2012-yil 10-dekabr

Huquqni muhofaza qiluvchi davlat Huquqni muhofaza qiluvchi davlat organlariorganlari

• 1.Huquqni muhofaza qiluvchi davlat organlari qaysilar?

• 2.Prokurorlarning vazifalari nimalardan iborat?

• 3.Prokuraturaning bugungi kundagi turlari?• 4.Amaldagi qonunlarga muvofiq dastlabki

tergov ishlarini qaysi tergovchilar olib boradilar?

• 5.Prokuror so’zining ma’nosi va prokuror nazorati qaysi davlat organi nomidan olib boriladi?

O`tgan mavzuni takrorlashO`tgan mavzuni takrorlash


• 1.Huquqni muhofaza qiluvchi davlat organlari qaysilar?

• Sud tizimi• Adliya vazirligi va uning organlari• Prokuratura organlari• Ichki ishlar vazirligi• Milliy xavfsizlik xizmati• Davlat soliq qo`mitasi• Davlat bojxona qo`mitasi• Tergov organlari


• 2.Prokurorlarning vazifalari nimalardan iborat?

• 3.Prokuraturaning bugungi kundagi turlari?

• 4.Amaldagi qonunlarga muvofiq dastlabki tergov ishlarini qaysi tergovchilar olib boradilar?




2.Prokurorlarning vazifalari nimalardan

iborat?• -barcha jismoniy va yuridik shaxslar

tomonidan qonunlarga itoat qilishlar ustidan nazorat qilish;

• -davlat boshqaruv organlari va mansabdor shaxslar tomonidan noqonuniy xatti-harakatlar qilinishiga yo’l qo’ymaslik;

• -noqonuniy harakatlarning oldini olish, qonunbuzarlikka yo’l qo’yilgan bo’lsa tezda bunga barham berish;

• -fuqarolarning huquqlari va manfaatlarini himoya qilish;


• 3.Prokuraturaning bugungi kundagi turlari?





3.Prokuraturaning bugungi kundagi turlari?

• 1. O’zbekiston Respublikasi Bosh prokuraturasi;

• 2. Qoraqalpog‘iston Respublikasi prokuraturasi;

• 3. Toshkent shahri prokuraturasi; • 4. Viloyat prokuraturalari; • 5. Shaharlar va tumanlar prokuraturalari; • 6. Transport prokuraturasi; • 7. Harbiy prokuratura; • 8. Boshqa ixtisoslashtirilgan prokuraturalar.


4. Amaldagi qonunlarga muvofiq dastlabki tergov ishlarini qaysi tergovchilar olib boradilar?

♦ Prokuratura organlarining tergovchilari; ♦ Ichki ishlar vazirligi tergovchilari; ♦ Milliy xavfsizlik xizmati tergovchilari olib boradilar.


5. Prokuror so’zining ma’nosi va prokuror nazorati qaysi davlat organi nomidan olib boriladi?

• "Prokuror" fransuzcha so'z bo'lib, "qoralovchi" degan ma'noni anglatadi. Lekin lotinchada bu so'z "g'amxo'rlik qilish" ma'nosini anglatadi.

• Prokuror nazorati davlat nomidan, davlatning oliy organi bo'lmish O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi nomidan amalga oshiriladi.


O`zbekiston Respublikasi sud tizimiO`zbekiston Respublikasi sud tizimi1. Davlat hokimiyatini ushbu tizimsiz tasavvur qilib

ko'ring. Qanday vaziyatlar yuzaga kelishi mumkin?

2. Fuqarolar o‘rtasidagi nizolarni har xil sudlar hal qiladi. Nima uchun sudlar har xil. Hamma nizolarni bir xil sud organlari hal qilsa bo‘lmaydimi? Fikringizni asoslang.

3. Konstitutsiyaning 106- va 112- moddalarida sudlarning mustaqilligi alohida ta’kidlanganligiga sabab nimada deb o‘ylaysiz? Bu shunchalar muhimmi? Aksincha nima bo‘ladi?

4. Konstitutsiyaninfg 113- moddasining ahamiyati nimada deb o‘ylaysiz? Bunday qilinishi nimadalarga ta’sir o‘tkazishi mumkin?

5. Ayblanuvchilarning Konstitutsiya 116- moddasi orqali kafolatlangan huquqlari bo‘lmaganida qanday holatlar bo‘lar edi?

Yangi mavzu bayoniYangi mavzu bayoni

O`zbekiston Respublikasi sud tizimiO`zbekiston Respublikasi sud tizimi 116- modda. Ayblanuvchi himoyalanish

huquqi bilan ta'minlanadi. Tergov va sud ishini yuritishning har qanday bosqichida malakali yuridik yordam olish huquqi kafolatlanadi. Fuqarolarga, korxona, muassasa va tashkilotlarga yuridik yordam berish uchun advokatura faoliyat ko'rsatadi. Advokatura tashkil etish va uning ish tartibi qonun bilan belgilanadi.

♦ 2000- yilning 14- dekabrida O‘zbekiston Respublikasining “Sudlar to‘g‘risida”gi Qonuni (yangi tahriri) qabul qilindi.


O‘zbekistonda sudyalarning vakolat muddati – besh yil. “Sudlar to'g'risida"gi qonunning 1- moddasiga binoan, sud hokimyati tizimi quyidagilardan iborat: - – Konstitutsiyaviy sud; - – Oliy sud; - – Oliy ho‘jalik sudi;- – Qoraqalpog‘iston Respublikasining fuqarolik

va jinoyat ishlari bo‘yicha oliy sudlari, fuqarolik va jinoyat ishlari bo'yicha viloyat va Toshkent shahar sudlari;

- – Fuqarolik ishlari bo'yicha tumanlararo, tuman (shahar) sudlari, jinoyat ishlari bo'yicha tuman (shahar) sudlari;

- – Harbiy sudlar - – Qoraqalpog‘iston Respublikasining xo‘jalik

sudi, viloyat va Toshkent shahar xo'jalik sudlari.


- Qonunning 3- moddasiga ko'ra, sud hokimiyati odil sudlovni amalga oshirish vakolatiga ega bo'lgan yagona hokimiyatdir.

- Sud idoralarining mustaqilligi davlat tomonidan kafolatlanishi, Konstitutsiya va qonunlarda belgilab qo'yilishi BMT tomonidan qabul qilingan "Sud idoralarining mustaqilligiga oid asosiy tamoyillar" nomli xalqaro huquqiy hujjatda ham o'z ifodasini topgan.


O`zbеkistоn Rеspublikаsining Kоnstitutsiyaviy sudi qоnun vа ijrо hоkimiyati аktlаrining kоnstitutsiyaviyligini ko`rib chiqаdigаn sud hоkimiyati оrgаnidir.

Rаis o`rinbоsаri: Mirbоbоyеv Bаhtiyor Shаmsutdinоvich


O`zbеkistоn Rеspublikаsi Оliy sudi fuqаrоlik, jinоiy vа mа’muriy sud ishlаrini yuritish sоhаsidа sud hоkimiyatining оliy оrgаnidir. O`zbеkistоn Rеspublikаsi Оliy

sudi Qоrаqаlpоg`istоn Rеspublikаsi оliy sudlаri, vilоyat, shаhаr, tumаnlаrаrо, tumаn sudlаri vа hаrbiy sudlаrning sudlоv fаоliyati ustidаn nаzоrаt оlib bоrish huquqigа egа.

Rаis: Mustafoyev Bo‘ritosh


O`zbеkistоn Rеspublikаsi Оliy хo`jаlik

sudi sud ishlаrini yuritish sоhаsidа sud hоkimiyatining оliy оrgаnidir. O`zbеkistоn Rеspublikаsi Оliy хo`jаlik sudi Qоrаqаlpоg`istоn Rеspublikаsi хo`jаlik sudining, vilоyatlаr vа Tоshkеnt shаhаr хo`jаlik sudlаrining sudlоv fаоliyati ustidаn nаzоrаt оlib bоrish huquqigа egа.

Rаis: Ishmetov Aminjon Jabborovich


O`zbеkistоn Rеspublikаsining hаrbiy

sudlаri tizimi:

– O`zbеkistоn Rеspublikаsi Оliy sudi Hаrbiy hаy’аti;

– O`zbеkistоn Rеspublikаsining Hаrbiy sudi;– Оkrug vа hududiy hаrbiy sudlаrdаn ibоrаt. Rаis: Mirzаyеv Tоhir Hаmdаmоvich


Mulkchilikning turli shakllariga asoslangan korxonalar, muassasalar, tashkilotlar o'rtasidagi, shuningdek tadbirkorlar o'rtasidagi, iqtisodiyot sohasida va uni boshqarish jarayonida vujudga keladigan xo‘jalik nizolarini hal etish Oliy xo‘jalik sudi va xo'jalik sudlari tomonidan ularning vakolatlari doirasida amalga oshiriladi. O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi, 111- modda.

Konstitutsiyamizning 115- moddasiga asosan O‘zbekiston Respublikasida sud ishlarini yuritish o‘zbek tilida, qoraqalpoq tilida yoki muayyan joydagi ko'pchilik aholi so'zlashadigan tilda olib boriladi.

Aybsizlik prezumpsiyasi insonning nohaq jazolanishining

oldini olish, muhimi, jamiyatda adolat muvozanatini o‘rnatishga qaratilgan tamoyildir

Mamlakatimizda barcha sudyalar bir xil maqomga ega. Sudyalarning odil sudlovni amalga oshirish borasidagi faoliyatiga aralashishga yo'l qo'yilmaydi.


Amir Temur davlatida odil sudlovni amalga

oshirish uchun mukammal tizimdagi sud tizimi mavjud bo'lib, ular quyidagi to'rt sohaga bo'lingan va qozilar tomonidan boshqarilgan:

• Fuqarolik sudi (aholi qozisi). • Harbiy sud (lashkar qozisi). • Shariat sudi (islom qozisi). • Amaldorlar sudi (xizmatchilar qozisi). Shahar, o'lka va viloyat aholisi jinoyat va

fuqarolar ishi bo'yicha sud qilinardi. Bu ishda shariat, harbiy kishilarga nisbatan (tribunal) harbiy sud qo'llanilsada, tuzuklar asosida hukm chiqarilgan. Taxt vorislari uchun hukmni amirning o'zi chiqarardi.


Amaldagi qonunchilikka binoan,

yigirma besh yoshdan kichik bo'lmagan, oliy yuridik ma'lumotga, yuridik ixtisosi bo'yicha kamida uch yillik mehnat stajiga ega bo‘lgan hamda malaka imtihonini ijobiy topshirgan O‘zbekiston Respublikasi fuqarosi tumanlararo, tuman (shahar) sudi, xo‘jalik sudi sudyasi bolishi mumkin. Qonunda sudyalarning vakolat muddati besh yil qilib belgilangan.


““Klaster” metodiKlaster” metodi• Nimaniki o`ylangan bo`lsangiz, shuni

qogòzga yozing. Fikringizning sifati to`g`risida o`ylab o`tirmay, ularni shunchaki yozib boring

• Bеlgilangan vaqt nihoyasiga еtmaguncha, yozishdan to`xtamang. Agar ma'lum muddat biror bir gòyani o`ylab olmasangiz, u holda qogòzga biror narsaning rasmini chiza boshlang

• Muayyan tushuncha doirasida imkon qadar ko`proq yangi yangi gòyalarni ilgari surish hamda mazkur gòyalar o`rtasidagi o`zaro aloqadorlikni ko`rsatishga harakat qiling.

MustahkamlashMustahkamlash

O`zbekiston Respublikasi sud O`zbekiston Respublikasi sud tizimitizimi

Uyga vazifa

Bilar edim Bilib oldim Bilmoqchiman

8 -umumiy o’rta ta’lim maktabi

Documents