##8,MONOGRAFIJE,JUGOSLAVIJA

#NNŠUME I PRERADA DRVETA JUGOSLAVIJE

THE FORESTRY OF YUGOSLAVIA

#MMBEOGRAD #GG1986.

Izdavač: / Publisher: #PPSAVEZ INŽENJERA I TEHNIČARA ŠUMARSTVA I INDUSTRIJE ZA PRERADU DRVETA JUGOSLAVIJE

Redakcijski odbor: / Editorial board: Predsjednik: / Head: Dr #URŽarko OSTOJIĆ

Članovi: / Members:

prof, dr. Pero DRINIĆ Tugomir CANJKO dipl. ing. prof. dr. Branimir PRPIĆ prof. dr. Vojislav STAMENKOVIĆ prof. dr. Stevica STEFANOVIĆ dr. Slavko VLATKOVIĆ

Glavni urednik: / Editor-in-chief: prof. dr. Branimir PRPIĆ

Likovno-grafički urednik: / Layout and design: Duško SLATKOVIĆ

Lektor i korektor: / Lector and proof-reader: Mira PAVLICA STOJČEVIĆ Peter BEGG

Engleski prijevod: / English translation : Renata BARAC Ante ĆIČIN-ŠAIN Peter BEGG Ellen ELIAS-BURSAĆ

Autori fotografija: / Photography: M. BABIĆ, D, BOJOVIĆ, A. FRKOVIĆ, M. CIGLAR, M. HARAPIN S. KOLAROVIĆ, Ž. KOŠIR, J. MOVČAN, S. ORLIĆ, B. PRPIĆ Đ' RAUŠ, G. REMIC, B. STOJKOV, Lj. STOJANOVIĆ, H. ŠREMPII ŠUMLJAK

Naklada: / Edition: 5000

Tisak: /Printed by: GRAFIČKI ZAVOD HRVATSKE - ZAGREB - YUGOSLAVIA

Sadržaj Contents

iRijec redakcije M

OSNOVNE ZNAČAJKE JUGOSLAVENSKIH ŠUMA Neke istorijske karakteristike šuma i šumske privrede JugoöJavije (Dušan Simeunović) 3 Prirodne karakteristike jugoslovenskih šuma (Brana Jovano-i p f U ' S f -Višenamenska funkcija šuma Jugoslavije (Velizar Vela-šević i Žarko 0stqjić) 35

KARAKTERISTIKE ŠUMA I ŠUMARSTVO U JUGOSLAVIJ||

Šumarstvo u prostoru između Alpa, Dinarida, Panonije i Mediterana (Dušan Mlinšek) 51* Slavonska hrastova šuma (Đuro Rauš) . . . . . . . . 59 Jugoslavenski krš (Mirko Vidaković) .,' . . . . 64 Dinarska šuma jele i bukve (Konrad Pintarić i Vitomir Stefanović) 71 Bukove šume Jugoslavije (Vitomir Stefanović i Konrad Pintarić) « J 1 . ; * J:\\ Panonske ritske šume (Đuro Rauš i Slavko Matić) . . 82 Šume centralnog dijela Jugoslavije (Dušan Klepac) . . 87 Šume istočnog dela Jugoslavije (Ljubivoje Stojanović) . 91 Nacionalni: parkovi i prašume Jugoslavije (Branimir Prpić) * 9 7 Endemska dendroflora Jugoslavije (Radoslav Rizovski)

. 108 Pošumljavanje u Jugoslaviji (Slobodan Stilinović) . . . 117 Topolarstvo u Jugoslaviji (Ivan Herpka) . 127 Lipove šume u Fruškoj gori (Slavko Vlatković i Slobo-dan Gruić) 131 šume Deliblatske peščare (Biagoje Stojakov) . . . , . 135 Divljač jugoslovenskih šuma (Duško Bojović) 147 Antropogeni utjecaj na šume Jugoslavije (Franjo Kneöl)

ŠUMARSTVO I PRERADA DRVETA JUGOSLAVIJE

Šumski fond Jugoslavije (Marko Petrović) . . . . . . . 169 Uzgajanje i zaštita šuma (Slavko Matić, Miroslav Hara-pin) . . 177

IIšiM5MU note I V i

THE BASIC FEATURES OF YUGOSLAV FORESTS Some historical1 data on forests and' forest economy in Yugoslavia (Dušan Simeunović) 3 Natural features of Yugoslavia (Brana Jovanović) . . . 15 The multiple uses of forests (Velizar Velašević and .Mi^'Of'ĆšMjM)/''^ ' • 35

YUGOSLAV FORESTS AND FORESTRY

The phytogeographicai area between the Alps, the Dinaric mountain range, Pannonian plain and the Medi-terraean. (Dušan Mlinšek) 51 Slavonian oak forest (Đuro Rauš) 59 Yugoslav karst (Mirko Vidaković) . . . . . 64 iDinaric fi| ';and beech forests (Konard Pintarić and Vitomir Stefanović) . . . . . 71 Beech forests of Yugoslavia (Vitomir Stefanović and Konard, Pintarić) . 77 Pannonian flood plain forests Đuro Rauš and Slavko Matić) 82 The forests of central Yugoslavia (Dušan Klepac) i . . 87 The forests of eastern Yugoslavia (Ljubivoje Stojano-vić) 91 National parks and primaeval forests of Yugoslavia Branimir Prpić) 97 The endemic dendroflora of Yugoslavia (Radoslav Rizovski) 108 Afforestation in Yugoslavia (Slobodan Stilinović) . . . 117 Poplar cultivation in Yugoslavia (Ivan Herpka). . . . . 127 Linden forests of Fruška Gora (Slavko Vlatković and Slobodan Grujić) 131 Forests of Deliblatska Peščara (Biagoje Stojakov) . . . 135 Game hunting in Yugoslavia (Duško Bojović) . . , . . 147 Anthropogenic influence on Forests in Yugoslavia (Fra-njo Knebl) . . . . . . . . . . . 153

FORESTRY AND WOOD PROCESSING IN YUGOSLAVIA

The timber supply of Yugoslavia (Marko Petrović). . . 169 Silviculture and forest protection (Slavko Matić and Miroslav Harapin) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177

Razvoj tehnologije iskorištavnaje šuma (Sreten Nikolić i Steven Bojanin) 195 Prerada drva u Jugoslaviji (Bižidar Perović) 202 Izvoz i uvoz proizvoda šumarstva i prerade drveta (Rudolf Sabadi) BBB8 219 Investicija u šumarstvu i preradi drva (Ilija Knežević and Milorad Sisojević) . | . . . . . . . . . . . . . . . 232 Organizacija rada šumarstva i prerade drveta Jugosla-vij i (Simo Tomanić i dr.) 239 Zaposlenost, kadrovi u šumarstvu i drvnoj industriji i škole za njihovo obrazovanje (Gojko Dukić) 246

The development of forest exploitation technology (Sre-ten Nikolić and Steven Bojanin) 195 Forestry and wood processing today (Bižidar Perović)

. . . . . . . 2 0 2 Export and import of forest and wood products (Rudolf Saba di) . . M . I . . . | . , . 219 Investments in forestry and wood processing between 1975 and 1983 (Ilija Knežević and M. Sisojević) . . . . 232 Elements of the economics and organization of forestry and wood conversion in Yugoslavia (Simo Tomanić) . . . 239 Employment, forestry and timber industry staff in Yugo-slavia and schools for their education (Gojko Dukić) #KK246

Riječ redakcije Editorial note

Jugoslavija spada u šumovitije zemlje Evrope i sveta. Šume u Jugoslaviji predstavljaju jedno od najvećih nacionalnih bogatstava. Računa se da šumsko bogatstvo učestvuje sa oko 10% u ukupnom nacionalnom bogatstvu Jugoslavije. Više od sto godina prisutna je tradicija organizovanog rada u šumarstvu i preradi drveta u pojedinim krajevima Jugoslavije. Tamo gde je ova organizacija ranije nastala, ostavila je vidne pozitivne tragove na kvalitet šume i kapacitete za preradu drveta. Stručna i naučna misao u šumarstvu i preradi drveta Jugoslavije ima dugu tradiciju i zavidnu reputaciju. Gotovo u svim sektorima rada šumarstva i prerade drveta do sada su objiavljeni brojni stručni i naučni radovi. Ipak, ova edicija je po mnogo čemu jedinstvena i po prvi put se u ovoj formi pojavljuje u našoj zemlji. Potreba za njom oseća se već duže vremena, a Činjenica da je Jugoslavija domaćin XVIII svet-skog IUFRO kongresa, samo je ubrzala njeno izdavanje. Ova edicija predstavlja pokušaj da se na jednom mestu kaže nešto više o ukupnim rezultatima šumarstva i prerade drveta, o specifičnostima i originalnim osobenostima jugoslovenskih šuma i dostognućima u preradi drveta. Knjiga je namenjena stručnjacima i svima onima koji se na bilo koji način zanimaju šumama, biljem, zelenilom, preradom drveta, čovekovom okolinom. Zbog ovako širokog sadržaja i isto tako raznovrsnog kruga onih kojima je namenjena ova knjiga, autori pojedinih priloga imali su prilično složen zadatak: da na relativno malom prostoru, na popularan i sažet, ali istovremeno i dovoljno stručan način objasne pojedine, nekad i vrlo složene pro-bleme i fenomene. Knjiga je podeljena u tri poglavlja - osnovne značajke jugoslovenskih šuma, karakteristike šuma i šumarstvo u Jugoslaviji, te šumarstvo i prerada drveta Jugoslavije. U opštem delu, kao i u prikazu šumsko-drvnog kompleksa, u svakom napisu je obuhvaćena kompletna Jugoslavija. U posebnom delu obrađuju se njeni pojedini delovi, a negde /' celina, s ciljem da se kroz različite prikaze dobije uvid u što više komponenata šumskog bogatstva Jugoslavije. U opštem delu obađuju se istorijsko-ekonomske i ekološko-vegetacijske prilike jugoslovenskih šuma. U tom poglavlju obrađene su i opštekorisne funkcije šuma u Jugoslaviji. U posebnom delu o značenju šumskog bogatstva Jugoslavije dati su karakteristični detalji, osobenosti - specifičnosti po kojima su naše šume odmah prepoznatljive u stručnim krugovima Evrope i sveta, kao što su: krš, nacionalni parkovi, prašume, Pančićeva omorika, slavonski hrast, endemske vrste, divljač, antropogeni uiicaji na šume kroz istoriju i danas, te prikazi pojedinih geografsko-vegetacijskih celina šuma Jugoslavije. Ipak, u ovom poglavlju, s obzirom na prirodu publikacije, nije bilo moguće obuhvatiti sve značajne pojedinosti i karakteristike našeg šumskog bogatstva. Prikaz šumsko-drvnog kompleksa daje osnovne statističko--stručne informacije o šumskom fondu, uzgajanju, zaštiti,

Yugoslavia is among the most densely forested countries ih Europe and indeed the whole world; its forests account for approximately 10% of the national wealth. The tradition of organized forestry and wood conversion in some parts of Yugoslavia has existed for over a century. The longer this tradition, the better the quality of the forests and wood conversion facilities. The tradition of forestry as a science in this country has also resulted in numerous specia-list and scientific works in almost all fields of forestry and wood conversion. However, this book is in many respects the first of its kind in this country; it will fill a gap which has been present for a lona time. The XVIIIIUFRO World1 Congress, hosted by Yugoslavia this year, has provided a considerable stimulus for its publication. The book considers the global results in forestry and wood conversion, and the specificities and authentic properties of Yugoslav forests and achievements in wood processing. It is intended to serve both experts and all those who are interested in forests, plants, greenery, wood processing and the human environment Because of the wide scope of the theme and the broad appeal of the book, the authors had a difficult task to explain trie complex problems and phenomena in a popular and concise way. The book is divided into three sections: The basic features of Yugoslav forests; Yugoslav forests and forestry; Forestry and wood processing. The general section as well as the unit on the forest/timber complex refer to the country as a whole, with a separate chapter dedicated to individual regions of the country. The general section deals with the historical and economical, ecological and vegetational features of Yugoslav forests, together with their functions in relation to society. The chapter on the forest wealth of Yugoslavia describes the characteristic details, peculiarities and specificities which distinguish our forests. Among these are the karst, National Parks, virigin forests, Omorica-spruce, the Slavonian oak, endemic species, wildlife, the anthropogeneous impact on the forests historically and today as well as the individual geographical and vegetational forest complexes of Yugosla-via. However, owing to the nature of this publication, this chapter does not contain all the important details of our forest wealth. The chapter on the timber complex gives basic statistical information on the growing stock, silviculture, protection, exploitation and forest management. Furthermore it describes the conversion and trade of timber, investments and the timber industry, and presents details on the organization of work, staff, education and research both in forestry and wood processing. The chapter is mainly concerned with data on the growing stock, its structure, felling quantities, the exploitation of timber in the primary, final and chemical wood conversion. It also deals with its placement on the world market, the biological potential, multipurpose functions and value of these forests on a national level as a renewable natural resource. Such concept of the book has been accepted by the editors, headed by Dr. Pero Drinić, Professor at the Faculty of