ค ำน ำ

กจกรรมสงเสรมและสนบสนนการวจยโครงการขบเคลอนและเชอมโยงเครอขายจดความรการวจยเพอการใชประโยชนภายใตโครงการจดการความรและถายทอดเทคโนโลยจากผลงานวจยและนวตกรรม การพฒนาการจดการทองเทยวโดยชมชน พนทชมชนเกาะหมาก ต.เกาะหมาก อ.ปากพะยน จ.พทลงไดน าองคความรจากผลงานวจยและนวตกรรมทเกยวของถายทอดไปสชมชน โดยมการส ารวจและศกษาศกยภาพแหลงทองเทยวเพอพฒนาเปนเสนทางและโปรแกรมการทองเทยวชมชน และจดอบรมฝกปฏบตในชดองคความรตาง ๆ เพอพฒนาคนในชมชนใหมความร ความสามารถ เพอการจดการทองเทยวของชมชนตนเองได รวมถงการจดท าขอเสนอแนะเชงนโยบายใหหนวยงานภาครฐทเกยวของ

ผชวยศาสตราจารย ดร.ชยรตน จสปาโล มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย

สำรบญ 1 ความเปนมาและวตถประสงค 1 1.1 ความเปนมา 1 1.2 วตถประสงค 8 2 กระบวนการ/ขนตอน/ทไดมาซงความรจากวจย 8 2.1 รวมรวมรายชองานวจยทน าไปถายทอดเทคโนโลยส

ชมชนทองเทยวเกาะหมาก 8

2.2 สงเคราะหผลวจยทจะน าไปถายทอดเทคโนโลยสชมชนทองเทยวเกาะหมาก

11

2.3. จดเตรยมเอกสารและองคความร 11 2.4. ด าเนนการถายทอดเทคโนโลยเนนการปฏบตการ

แบบมสวนรวม 11

3 แนวทางการน าองคความรจากการวจย/เทคโนโลย เพอการใชประโยชน การเผยแพรและการถายทอดเทคโนโลยสกลมเปาหมาย

12

3.1 วธการด าเนนการและสถานทด าเนนการ 12 3.2 กจกรรมการถายทอดเทคโนโลยและนวตกรรม 15 4 สรป/ขอเสนอแนะ 109 4.1 สรป 109 4.2 ขอเสนอแนะ 114

1

1. ความเปนมาและวตถประสงค 1.1 ความเปนมา กระบวนทรรศนการพฒนาตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11 (พ.ศ. 2555-2559) ไดมงเนนการพฒนาการทองเทยวโดยชมชนเพอเกดความยงยนตามแนวคดการทองเทยวเชงสรางสรรค (Creative Tourism) การทองเทยวเปนหนงในอตสาหกรรมเปาหมายทรฐบาลใหความส าคญ และสงเสรมใหมการพฒนามาอยางตอเนอง บทบาทและความส าคญของการทองเทยวมไดจ ากดเพยงแคเปนอตสาหกรรมหลกทสรางรายไดและน าเงนตราตางประเทศหลายแสนลานบาทเขาสประเทศไทย ยงกอใหเกดการจางงาน และการกระจายรายไดสทองถนไดเปนอยางด และยทธศาสตรการวจยของชาต ไดก าหนดประเดนทตองการสงเสรมเรองการทองเทยวโดยชมชน สอดคลองกบนโยบายของรฐบาลทสงเสรมการทองเทยววถไทย เพอใหนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตไดเดนทางไปชมชน กอใหเกดการจบจายใชสอยในชมชน นอกจากนพบวาการทองเทยวโดยชมชนตามนยามขององคกรยเนสโก (UNESCO)นนหมายถง การทองเทยวทมจดประสงคสอดคลองกบแนวทางการพฒนาชมชนใหเกดความยงยน โดยมการจดกจกรรมทองเทยวทสอดคลองและสมพนธกบประวตศาสตร วฒนธรรม ตลอดจนวถชวตของคนในชมชน สรางการเรยนรและการสรางประสบการณแกนกทองเทยว นอกจากนนชมชนจะตองสามารถใชการจดการทองเทยวโดยชมชนเปนเครองมอในการรกษาความสมดลระหวางการเปลยนแปลงทเกดขนจากการทองเทยวภายในชมชนและผลประโยชนทชมชนจะไดรบ ทงในรปแบบทเปนผลประโยชนตอบแทนและเกดความยงยนในการรพฒนาชมชน นอกจากนโครงการนยงสอดคลองกบยทธศาสตรการพฒนาลมน าทะเลสาบ

2

ในยทธศาสตรท 4 การอนรกษ ฟนฟ บรณะศลปวฒนธรรม แหลงประวตศาสตรโบราณคด ภมปญญาทองถนและแหลงท องเทยวทางธรรมชาตและวฒนธรรม โดยมมาตรการดงตอไปนคอ 1) อนรกษฟนฟและใชประโยชนศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณดงเดมและภมปญญาทองถน 2) อนรกษ คมครอง และใชประโยชนจากแหลงประวตศาสตรโบราณคด แหลงทองเทยวทางธรรมชาตและวฒนธรรม 3) พฒนาเครอขายการเรยนรและเชอมโยงขอมลดานศลปวฒนธรรม แหลงประวตศาสตรโบราณคด และภมปญญาทองถน 4) สนบสนนการทองเทยวโดยชมชนใหสอดคลองกบศกยภาพของแตละพนทโดยค านงถงประโยชนของชมชน การจดการทองเทยวโดยชมชนถอเปนการจดการทองเทยวทประชาชนในชมชนมสวนรวมในการก าหนดทศทาง แผนงาน และด าเนนงาน โดยฐานคดทวาทกคนเปนเจาของทรพยากร และเปนผมสวนไดสวนเสยจากการทองเทยว ความส าเรจของการจดการทองเทยวโดยชมชนจงขนอยกบปจจยส าคญ 3 ประการ คอ ทรพยากรการทองเทยวในชมชน ความรและความสามารถในการจดการทองเทยวของคนในชมชน และการมสวนรวมของคนในชมชน การทองเทยวโดยชมชนจดวาเปนการทองเทยวทางเลอก เปนการทองเทยวรปแบบใหมท เปลยนแปลงรปแบบการทองเทยวจากทองเทยวกระแสหลก ใหความส าคญตามความสนใจของนกทองเทยว ท าใหกระแสการทองเทยว เกดกจกรรมการทองเทยวรปแบบใหม ๆ เมอมการทองเทยวโดยชมชนจงเปนการทองเทยวทางเลอกของนกทองเทยว และเปนเครองมอสรางความเขมแขงของชมชน (สจตราภรณ จสปาโล, 2557)

3

ภาพท 1 แผนทเกาะหมาก

4

ต าบลเกาะหมาก ประกอบดวย หมท 1 บานทาวา หมท 2 บานชองฟน หมท 3 บานแหลมกรวด หมท 4 บานเกาะโคบ หมท 5 บานปากบางนาคราช หมท 6 บานเกาะหมาก หมท 7 บานเขาขน หมท 8 บานเกาะเสอ หมท 9 บานน าบอหมาก หมท 10 บานหวหน และหมท 11 บานเกาะหมากเมองใหม ปจจบนพนทเกาะหมากบรหารโดยองคการบรหารสวนต าบลเกาะหมาก สภาพพนทของต าบลเกาะหมากเปนพนทราบเชงเขาตดทะเลสาบสงขลา ประชากรสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม ท านา ท าสวนยางพารา เลยงกงกลาด า ท าการประมงในทะเลสาบ เขตพนท ทศเหนอ ตดกบ ทะเลสาบสงขลา (อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา) ทศใต ตดกบ ต าบลปากพะยน ทศตะวนออก ตดกบ ทะเลสาบสงขลา (ต าบล เกาะนางค า อ าเภอปากพะยน) ทศตะวนตก ตดกบ ทะเลสาบสงขลา (ต าบลฝาละม อ าเภอปากพะยน) เกาะหมาก เปนเกาะหนงในทะเลสาบสงขลาตอนกลาง เกาะหมากประกอบดวย 3 เกาะ คอเกาะโคบอยตอนเหนอ เกาะเสออยตอนกลาง เกาะหมากอยตอนใต ในบรเวณดงกลาวยงหมเกาะอน ๆ เชน เกาะนางค า เกาะส เกาะหา และเกาะใหญ จากการประชมรวมระหวางนกวจยและตวแทนชมชนไดเสนอแหลงทองเทยวทางธรรมชาตทมความสวยงาม ไดแก เกาะกระ หมเกาะส เกาะหา เกาะกระ อาวทายาง ทะเลสาบหนาบานชองฟน เขานางฟา เขาคลองกรด เกาะเสอนอย รอยพระพทธบาท หาดตอกน วดรตนาราม ควนเสร ทาเทยบเรอโบราณ หนาทาใหญ ฟารมไกชน ตลาดปากพะยน ทาเทยบเรอ สวนกจกรรมทคาดวาจะน ามาพฒนาเปนโปรแกรมการทองเทยว เรยนรวถประมงพนบาน รวมกจกรรมปลอยพนธสตวน า/เขต

5

อนรกษ ชมระบบนเวศนทะเล 3 น า ลองเรอชมวถชวตชาวประมง เรยนรเรองการแปรรปสตวน า ครวปนรกษ นกทองเทยวจะไดบรโภคสตวน า เชนกงหวมน ปลาดกทะเล และสตวน าอน ๆ ทมความสดและปลอดภยและทส าคญสตวน าเหลานไดรบการรบรองมาตรฐานจากโครงการมาตรฐานเกษตรอนทรย (ม.ก.ท.) สวนเรองประวตศาสตรเกาะหมาก พบหลกฐานแลวตงแตสมยกอนประวตศาสตรสมยหนใหม เนองจากพบขวานหนจ านวนหลายชน เชนพบ ทบานทาวา 2 ชน บานโพธช 1 ชน บานชองฟน 2 ชน บานเกา 1 ชน บานหาดทราย 1 ชน หลกฐานเหลานพบตามหมบานทตงอยฝงตะวนตกของเกาะ ตอมาในสมยกรงศรอยธยา ชมชนเกาะหมากนาจะมความเจรญมาแลว เพราะเปนเสนทางเดนเรอคาขายจากภายนอกทมาตดตอกบเมองพทลงจะตองเดนทางผาน จงพบหลกฐานเครองปนดนเผาจ านวนมาก บางชนมอายถ งสมยอาณาจกรศรวชย ตอมาในสมยรตนโกสนทรประชาชนไดอพยพมามากยงขน มอาชพใหมเกดขนคอ"การเผาปนขาว" แหลงทท ามากทสดคออาวทายาง บานเกา บานเขาชน โดยน าผลผลตไปขายยงเมองสงขลา เมองนครศรธรรมราช ตอมาในสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ปฎรปการปกครองเปนมณฑลเทศาภบาล พ.ศ. 2439 เกาะหมากจงมฐานะเปนต าบลหนงขนกบอ าเภอปากพะยน และทานไดเสดจประพาสตนมาพกแรมทเกาะหมาก ท าใหพนเกาะหมากกลายเปนแหลงเรยนรประวตศาสตรการเสดจประภาสตนของพระพทธเจาหลวง ส าหรบแหลงโบราณคดทส าคญของเกาะหมากพบไดบรเวณชมชนบานเกา บานเกาะโคบ บานแหลมกรวด บานอาวทายาง บานเกาะเสอ และบานเขาชน โดยมหลกฐานส าคญทเหลออยอย บรเวณบาน

6

เกา มซากเจดย 2 องคๆ ท 1 ตงอยบนควนเลกๆ ชาวบานเรยกวา "ควนวด" เขาใจวาเดมอาจเปนวดมากอน องคเจดยพงหมดแลว เหลอแตฐานกออฐถอปน ดานหนามซมพระพทธรปแบบโคงแหลมภายในมพระพทธรปปนปนนนสง ปางมารวชย 1 องคศลปสมยรตนโกสนทร สองขางซมมชนสวนเจดยปนปน 2 องคเดมคงเปนเจดยทศของเจดย องคใหญ เจดยองคท 2 ตงอยบนภเขาอกลกหนง ทางทศใตไมไกลนก ชาวบานเรยกวา "ควนเจดย" องคเจดยถกขดท าลายเหลอฐานรปสเหลยม กวางประมาณ 5 เมตร ไมทราบวาเปนเจดยทสรางสมยใด สวนบรเวณบานเกาะโคบ มวดเกาะโคบ มเจดยกออฐถอปนรปทรงระฆง สงประมาณ 10 เมตร สรางขนเมอประมาณ 10 ปมาแลว ทวดนขดพบรปพระโพธสตวอวโลกเตศวร ส ารด 1 องค เปนศลปสมยศรวชย สวนบานแหลมกรวด ไดขดพบเครองปนดนเผาสมยราชวงคเหมงทวดแหลมกรวด ประมาณ 10 ชนลกษณะเปนถวยชามลายคราม ลายเขยนสนอกเคลอบ บานอาวทายาง มซากพระพทธรปปนปน ขนาดใหญ 1 องค หนาตกกวาง 2 เมตร บรเวณรมอาวไดพบเศษเครองปนดนเผาสมยราชวงคเชง กระจายอยมากมาย และยงขดพบไหสงคโลก 4 ห จ านวน 3 ใบ และมสงทนาสนใจคอเตาเผาปนขาว ซงตงเรยงรายจากบานทายางถงบานเกา เทาทส ารวจพบประมาณ 30 เตา บานเขาชน พบพระพทธรปส ารดปางหามญาตแบบทรงเครองใหญศลปสมยอยธยาตอนปลาย มขนาดสง 1. 5 เมตร ปจจบนอยทวดภผาภมข จงหวดพทลง เกาะหมากจงเปนแหลงทนาสนใจทางดานศลปโบราณคดและเปนเกาะทมคณคา มศกยภาพสงทน าทรพยากรเหลานมาพฒนาเปนแหลงทองเทยวไดตอไป จากสภาพหลากหลายของแหลงทองเทยวทางธรรมชาตทงเชงนเวศ ประวตศาสตร และวถชวตของชมชนเกาะหมาก แตเนองจากปจจบนยงไมสามารถใชพนทและเสนทางการทองเทยวดงกลาวไดอยาง

7

เตมทและเตมศกยภาพเทาทควร ดวยเหตผลดงกลาวการด าเนนการจดการทองเทยวโดยชมชนในระยะแรก จงควรมนกวชาการหรอองคกรทมประสบการณในการด าเนนงานท าหนาทเปนพเลยง และถายทอดความรและทกษะเพอใหประชาชนในชมชนมความร ความเขาใจในกระบวนการจดท าเสนทางและโปรแกรมการทองเทยว การประชาสมพนธการทองเทยวโดยชมชน และสรางเสรมศกยภาพการบรหารจดการทองเทยวในประเดนตาง ๆ เพอกอเกดการทองเทยวอยางยงยน ซงจะชวยใหประชาชนในชมชนสามารถจดท าแผนบรหารจดการทองเทยวไดในอนาคตผานการถายทอดเทคโนโลยทมาจากผลการวจย เพอสรางกระบวนการกลม เมอเกดการจดการอยางเปนระบบและประสบความส าเรจแลว แหลงทองเทยวของชมชนจะกลายเปนแหลงเรยนรของสงคม เกดการแลกเปลยนเรยนรกนเองภายในชมชน และเรยนรรวมกนระดบกลมพนทจะท างานใหเปนเครอขายและกลายเปนพลงในการสรางฐานความรส าหรบการพฒนาการทองเทยวอยางยงยน ใหมเศรษฐกจทางเลอกในเรองการทองเทยวมาขบเคลอน สรางรายได การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และสงเสรมคณภาพชวตทดของผคนในพนเกาะหมากและพนทเชอมใกลเคยง

8

1.2 วตถประสงค 1. เพอน าองคความรจากผลงานวจยและนวตกรรมทมความ

เกยวของถายทอดไปสชมชนเกาะหมาก อ าเภอปากพะยน จงหวดพทลง 2. เพอส ารวจแหลงทองเทยวและพฒนาโปรแกรมการ

ทองเทยวโดยชมชนเกาะหมาก ต าบลเกาะหมาก อ าเภอปากพะยน จงหวดพทลง

3 . เ พอ พฒนาศกยภาพของคนในช มชนใหม คว ามร ความสามารถในการจดการการทองเทยวโดยชมชน เกาะหมาก ต าบลเกาะหมาก อ าเภอปากพะยน จงหวดพทลง

4. เพอเสนอรปแบบการจดการการทองเทยวโดยชมชนเกาะหมากไปสการก าหนดนโยบายของหนวยงานภาครฐทเกยวของ 2. กระบวนการ/ขนตอน/ทไดมาซงความรจากวจย 2.1 รวบรวมรายชองานวจยทน าไปถายทอดเทคโนโลยสชมชนรอบเกาะหมาก มดงน

1) ชยรตน จสปาโล (2553) การทองเทยวเรยนรภมปญญาทองถน การมสวนรวมของชมชนในการจดการปาชายเลนบานคลองลด อ าเภอทาแพ และ การจดการทองเทยวโดยชมชนบานบอเจดลก อ าเภอละง จงหวดสตล. (ทนวจย ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย)

2) ชยรตน จสปาโล (2556) การพฒนารปแบบการจดการทรพยากรประมงชายฝงเพอการพงตนเองของชาวประมงพนบานใน ต.เกาะสาหราย อ.เมอง จ.สตล (ทนวจย ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย)

9

3) ชยรตน จสปาโล (2554) การตลาดเชงสรางสรรคสการจดการทองเทยวโดยชมชน บานบากนใหญ ต าบลเกาะสาหราย จงหวดสตล (ทนวจย มหาวทยาลยหาดใหญ)

4) ชยรตน จสปาโล (2554) การพฒนาการตลาดอเลกทรอนกสเพอรองรบการทองเทยวของชมชนบานบากนใหญ ต.เกาะสาหราย จ.สตล (ทนวจย มหาวทยาลยหาดใหญ)

5) สจตราภรณ จสปาโล และคณะ (2554) การจดการทองเทยวเชงนเวศและแผนการตลาดของชมชนในการจดการทองเทยวโดยชมชนบากนเคย ต าบลตนหยงโป จงหวดสตล (ทนวจย ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา)

6) สจตราภรณ จสปาโล และคณะ (2553) รปแบบการจดการทองเทยวเชงนเวศโดยกระบวนการมสวนรวมของชมชนในพนทเกาะสาหราย จงหวดสตล (ทนวจย ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา)

7) ชยรตน จสปาโล และคณะ (2561) รปแบบการจดการทองเทยวโดยชมชนเพอพฒนาชมชนอยางยงยนในพนทลมน าทะเลสาบสงขลา และอทยานธรณสตล (หวหนาโครงการ แหลงทน ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต)

8) ชยรตน จสปาโล และคณะ (2560) การพฒนาศกยภาพการทองเทยวภายใตอตลกษณและวถของทองถนลมน าทะเลสาบ : นครศรธรรมราช พทลง และสงขลา (ผอ านวยการโครงการ แหลงทน ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต)

9) ชยรตน จสปาโล และคณะ (2559) ศกยภาพในการบรหารจดการทองเทยวของธรกจและชมชนในพนทลมน าทะเลสาบ:

10

นครศรธรรมราช พทลง และสงขลา (หวหนาโครงการ แหลงทน ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย)

10) ชยรตน จสปาโล และคณะ (2559) การพฒนาศกยภาพการทองเทยวเชงพหวฒนธรรมชมชนรอบอาวปตตาน จงหวดปตตาน (หวหนาโครงการ แหลงทน ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต)

11) ชยรตน จสปาโล และคณะ (2560) การจดการการทองเทยวอยางยงยนโดยกระบวนการมสวนรวมของพนทลมน าทะเลสาบสงขลา (หวหนาโครงการ แหลงทน ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต)

11

2.2 สงเคราะหผลวจยท จะน าไปถายทอดเทคโนโลยสชมชนทองเทยวเกาะหมาก การสงเคราะหผลวจยทจะน าไปถายทอดเทคโนโลยสชมชนทองเทยวเกาะหมาก ไดเนอหาทสอดคลองกบตองการของชมชน ไดแก การจดการทองเทยวอยางยงยน การจดการทองเทยวโดยชมชน รปแบบการจดการทองเทยวเชงนเวศโดยกระบวนการมสวนรวมของชมชน การประเมนศกษภาพแหลงทองเทยว การพฒนาโปรแกรมการทองเทยว การบรการทด ความปลอดตอนกทองเทยว การตลาดและการประชาสมพนธ การตลาดเชงสรางสรรคสการจดการทองเทยวโดยชมชน การจดท าตลาดทองเทยวผานสอดจทล และอนๆ ทเกยวของ 2.3. จดเตรยมเอกสารและองคความร รวมถงการประสานงานระหวาง ชมชนทองเทยวตนแบบ บานบากนใหญ ต.เกาะสาหราย จ.สตล ทจะน าคณะแกนน าชมชนทองเทยวเกาะหมากไดเดนทางไปเรยนรศกษาดงาน และถอดบทเรยนความส าเรจในการจดการทองเทยวโดยชมชน

2.4. ด าเนนการถายทอดเทคโนโลยเนนการปฏบตการแบบมสวนรวม (PAR) โดยชมชนมสวนรวมตงแตเรมคดวเคราะห ปญหาและหาแนวทางแกไข เพอการพฒนาชมชนทองเทยวอยางยงยน

12

3. แนวทางการน าองคความรจากการวจย/เทคโนโลย เพอการใชประโยชน การเผยแพรและการถายทอดเทคโนโลยสกลมเปาหมาย

3.1 วธการด าเนนการและสถานทด าเนนการ การถายทอดเทคโนโลยและนวตกรรม เนนการปฏบตการแบบมสวนรวม (PAR) โดยชมชนมสวนรวมตงแตเรมคดวเคราะห เพอคนหาปญหาและหาแนวทางแกไข เพอการพฒนาชมชนทองเทยวของตนอยางยงยน คณะผจดไดท าการศกษา ดงน

ขนตอนการด าเนนงาน สถานท

ส ารวจทรพยากรทองเทยวภายในพนทเกาะหมาก

หมท 1 บานทาวา หมท 2 บานชองฟน หมท 3 บานแหลมกรวด หมท 4 บานเกาะโคบ หมท 5 บานปากบางนาคราช หมท 6 บานเกาะหมาก หมท 7 บานเขาขน หมท 8 บานเกาะเสอ หมท 9 บานน าบอหมาก และหมท 10 บานหวหน และหมท 11 บานเกาะหมากเมองใหม

ป ร ะ ช ม ก ล ม ย อ ย เ พ อวเคราะห SWOT

หมท 1 บานทาวา หมท 2 บานชองฟน หมท 3 บานแหลมกรวด หมท 4 บานเกาะโคบ หมท 5 บานปากบางนาคราช หมท 6 บานเกาะหมาก หมท 7 บานเขาขน หมท 8 บานเกาะเสอ หมท 9 บานน าบอหมาก และหมท 10 บานหวหน และหมท 11 บานเกาะหมากเมองใหม

ศกษาดงานวจยตนแบบ ชมชนบากนใหญ จงหวดสตล

13

ขนตอนการด าเนนงาน สถานท

ประชมกลมยอยเพอพฒนาศกยภาพชมชน

หมท 1 บานทาวา หมท 2 บานชองฟน หมท 3 บานแหลมกรวด หมท 4 บานเกาะโคบ หมท 5 บานปากบางนาคราช หมท 6 บานเกาะหมาก หมท 7 บานเขาขน หมท 8 บานเกาะเสอ หมท 9 บานน าบอหมาก และหมท 10 บานหวหน หมท 11 บานเกาะหมากเมองใหม

จดอบรม ไดแก 1) การจ ดการท อ ง เท ย ว ชมชน 2) การบร การทองเทยว 3) ค ว า ม ป ล อด ภ ย ขอ งน ก ท อ ง เ ท ย ว 4) ก า รป ร ะ ช า ส ม พ น ธ แ ล ะการตลาด

พนทจงหวดพทลง

ฝกปฏบต ไดแก 1) การ จดการทองเทยวชมชน 2) การบรการทองเทยว 3) ความปลอดภยของนกทองเทยว 4) การประชาสมพนธและการตลาด

พนทจงหวดพทลง

14

ขนตอนการด าเนนงาน สถานท

จดท าสอประชาสมพนธชนดตางๆ

พนทพทลงและสงขลา

เชญสอมวลชนและผประกอบการทศนศกษาเสนทางทองเทยว

พนทชมชนเกาะหมาก

สรปผลและจดท าคมอการด าเนนการชมชนทองเทยวเกาะหมาก

ในพนทพทลงและสงขลา

15

3.2 กจกรรมการถายทอดเทคโนโลยและนวตกรรม 1. ประชมคณะวจยและผน าทองถน ชมชน รวมกนวางแผน

ปฏบตการเมอวนท 30 สงหาคม 2560 ซงประกอบดวยตวแทนแกนน าชมชนทองถนใน รวมกนวางแผนปฏบตการเพอถายทอดเทคโนโลยองคความรการทองเทยวโดยชมชน

2. ส ารวจทรพยากรทองเทยวภายในพนทเกาะหมาก คณะผด าเนนโครงการกจกรรมสงเสรมและสนบสนนการวจย ไดส ารวจทรพยากรทองเทยวภายในพนทเกาะหมาก รวมกบแกนน าชมชนและชมชน จ านวน 4 ครง องคความรทใชในส ารวจทรพยากรทองเทยวภายในพนทเกาะหมาก ทรพยากรการทองเทยวเปนหวใจของการทองเทยว เนองจากทรพยากรการทองเทยวเปนสงดงดดนกทองเทยวใหเดนทางไปยงแหลงทองเทยว ทรพยากรการทองเทยวไมวารปแบบใดเปรยบเสมอนอปทานของการทองเทยวโดยมความตองการของนกทองเทยวเปนอปสงค ดงนนทงอปสงคและอปทานทมความสมดลจะมผลท าใหการพฒนาแหลงทองเทยวประสบผลส าเรจตามเปาหมาย อยางไรกดแมวาทรพยากรการทองเทยวจะเปนสงทดงดดความสนใจของนกทองเทยว สงอ านวยความสะดวก และบรการอนกมความส าคญ เพราะจะท าใหนกทองเทยวสะดวกสบาย และเพลดเพลนในขณะททองเทยวอยในแหลงทองเทยว ทรพยากรการทองเทยว (Tourism Resource) หมายถงสถานททองเทยวซงรวมถงสถานททเกดขนเองตามธรรมชาต และสถานททมนษยสรางขน เพอใชเปนสถานททองเทยว กจกรรม และวฒนธรรมท

16

สะทอนใหเหนถง อตลกษณ วถของทองถนทมลกษณะเดน และสามารถดงดดความสนใจของนกทองเทยวได ทรพยากรการทองเทยวอาจปรากฏในลกษณะรปธรรม ไดแก แหลงทองเทยวทเปนธรรมชาต เชน หมเกาะในทะเลสาบ หรออาจปรากฏในลกษณะนามธรรมทไมสามารถจบตองได แตสมผสไดดวยความรสก เชน วถชวตของชาวบาน ภมปญญาทองถน วสาหกจชมชน เปนตน ดงนนสามารถสรปไดวาทรพยากรทองเทยวทงดานธรรมชาตและดานวฒนธรรมภายในพนทเกาะหมาก ทชมชนทองเทยวเกาะหมากสามารถน ามาพฒนาผลตภณฑทางการทองเทยวเปนดงน

17

พบวาขอมลแหลงทองเทยวของชมชนทองเทยวเกาะหมาก มทงหมดจ านวน 35 จด

18

1.กลมน าพรกตาแดง

กลมวสาหกจชมชนกลมน าพรกไดรวบรวมวตดบจากพนทเกาะหมาก น ามาแปรรปเปนน าพรกหลากหลายรปแบบ เชน น าพรกกงเสยบ น าพรกตาแดง น าพรกนรก น าพรกสวรรค และอน ๆ ปจจบนทางกลมไดเขารวมเปนเครอขายการทองเทยวของชมชน สามารถน าผลผลตไปเชอมโยงกบการทองเทยวของชมชนได สามารถจ าหนายผลตภณฑใหกบนกทองเทยว กอใหเกดการกระจายไปยงสมาชกของกลม

19

2.กลมขาวย าสมนไพร

กลมขาวย าสมนไพร เกดขนเนองจากสมาชกมความสนใจและตงใจทเสนอพชผกพนบานของพนทต าบลเกาะหมาก ใหอยในรปแบบอาหารทสามารถรบประทานได ดงนน ขาวย าสมนไพรจงเปนอาหารจานเดยวทนกทองเทยวทเดนไปทองเทยวในพนเกาะหมากไมควรพลาด ปจจบนทางกลมไดเขารวมเปนเครอขายการทองเทยวของชมชน สามารถน า ขาวย า ไปเชอมโยงกบการทองเทยวของชมชนไดกอใหเกดการกระจายไปยงสมาชกของกลม

20

3.กลมประมงอนทรยบานชองฟน

กลมประมงอนทรยบานชองฟน ชาวบานในพนทไดรวมตวกนเพอจดการพนทการท าประมงโดยรวมกนจดท าแนวเขตอนรกษ และดแลทรพยากรประมงชายฝงในพนททะเลสาบตอนกลางบรเวณบานชองฟนในพนทประมาณ 4-5 ตารางกโลเมตร ท าใหมสตวน าจ าพวก กง ปลา เปนจ านวนมาก สามารถหาไดตลอดทงป และไดขอจดทะเบยนเปนกลมจบสตวน าและแปรรปสตวน าอนทรย ปจจบนทางกลมประมงอนทรยบานชองฟนเปนจดส าหรบการศกษาดงานดานการอนรกษทรพยากรประมงชายฝงและเปนจดจ าหนายจ าหนายสนคาประมงแปรรปอนทรยใหกบนกทองเทยว

21

4.เกาะกระ

เกาะกระ เปนเกาะขนาดเลก บนทเกาะกระมการพฒนาโดยบรษท หาดทองการทองเทยว จ ากด มการสรางสงสกสทธหลายรายการ เชนหลวงปทวด เจาแมกวนอม มการปรง เสนทางเดน เทา เ พอใหนกทองเทยวไดสกการะ นอกจากนยงมตนโพธเงนโพธทอง เปนตนโพธศกดสทธ ทนกทองเทยวหรอนกหาโชคลาภเดนทางมากราบไหวบชา

22

5.คลองปากบาง

มต านานเลาเรองราวของคลองปากบางนาคราชวา มพญานาคเลอยผานมาทางทะเลสาบสงขลาและเลอยผานเขาคลองปากบาง ซงขณะนนเปนเพยงทางน าเลก ๆ พญานาคเลอยไปทางทศตะวนออกเฉยงเหนอ แลวพญานาคเหนพญาครฑบนผานมาจงพยายามเลอยใหเรวขน เมอพญานาคเหนพญาครฑกยกหวขนด เรยกตรงจดนนวา บางหวกใน และพยายามเลอยตอไป ไปยกหวขนอกครง เรยกตรงจดนนวา บางหวกนอก ปจจบนคลองปากบาง เปนเสนทางคมนาคมของชาวบานในพนท เกาะหมาก เพอใชเปนเสนทางส าหรบเดนทางในการท าประมงพนบาน

23

6.เกาะรานไก

เกาะรานไก เปนเกาะเลก ๆ ในหมเกาะส เกาะหา มต านานเลาวา เมอตาโส กบยายสา ไดขาวลกสาวจะกลบมาบาน จงไดเตรยมต าขาวเมาไปรบลก เมอเรอส าเภามาเขาฝงทคขด ไดเรยกหาลกสาว แตกลบไมสนใจพอแมและบอกสามตนเองวาตายาย 2 คนนน ไมใชพอแมของตนเอง หลงจากนนตาโสกบยายสา ไดพดขนมาวา “ไอลกเนรคณ ถามงไมรบวากเปนพอกบแม ขอใหเรอแตกในทะเลสาบ”และแลวเรอส าเภาใหญล านนไดแตกและลมลงในทะเลสาบ กลายเปนเกาะรานไก เกาะเขม และเกาะปอย

24

7.เกาะแพ

เกาะแพ เปนเกาะขนาดเลก เปนพนทราบ มรปรางคลายกบแพลอยอย กลางน า บนเกาะมตนไมนานาชนด มตนไมไผ ปจจบนสามารถเดนทางมาพกแรมโดยการตงเตนนอนได บนเกาะแพมนกนานาชนด ไดมาอาศยท ารง นกทองเทยวสามารถชมพนธไม และนกน านานาชนดบนเกาะแพ

25

8.แหลมในตามรอย

แหลมในตามรอย เปนแหลมทยนออกไปในทะเลสาบระหวางบานเขาชนและอาวทายาง แหลมในตามรอย ชอแหลมทเกดขนเนองจากสมยทพระพทธเจาหลวง ไดเสดจประพาสตนมาพนทหวเมองปกษใต ไดเดนทางมาพนท ทะเลสาบตอนกลางบรเวณเกาะหมาก ในสมยอดตพนทเกาะหมากมสตวนานาชนด โดยเฉพาะอยางยง ทมมากเปนพเศษคอกระจง พระพทธเจาหลวงทานเสดจประพาสเพอตามดกระจง จงเปนทมาของแหลมในตามรอยกระจง

26

9. พระพทธบาทจ าลอง เกาะเสอนอย

พระพทธบาทจ าลอง เปนพระพทธบาทในสมยโบราณ ตงอยในพนทของเกาะเสอนอย นกทองเทยวสามารถเดนทางเขาทองเทยวเพอกราบไวบชาพระพทธบาทจ าลองได สวนการสรางไมทราบแนชดวาสรางสมยไหน ปจจบนพระพทธบาทจ าลอง เปนจดแวะในเสนทางทองเทยวของชมชนทองเทยวเกาะเสอ

27

10.เกาะบรรทม

ตามค าทเลาสบทอดกนมา มสตรผสงศกดนางหนงเรยกขานกนวา นางผมหอม ไดพ านกอยทเกาะทะเลใต ไดเดนทางมายงเมองสงหประ (เมองเสงจ) ซงเปนเมองทมความเจรญรงเรองทางดานพระพทธศาสนา ตลอดการเดนทาง จากนนกไดเดนทางมายงทศเหนอ แตยงไมถงเมองสงหประ หางเสอเรอขาด ไมสามารถบงคบเรอได เรอไดลอยล าไปเกยอยทเกาะทางทศตะวนออกและนางไดคางแรมทเกาะนนจงเรยกกนวาเกาะบรรทม ปจจบนเกาะบรรทม เปนจดแวะในเสนทางทองเทยวของชมชนทองเทยวบานเกาะเสอ

28

11.ดอนเจดย

ดอนเจดย ตงอยภายในบรเวณโรงเรยนบานเกาะเสอ อยทางทศเหนอตองเดนทางโดยเทาขนไปเพอเยยมชม โบราณสถานดอนเจดย เปนทบรรจอฐของพระสงฆราชาคณะชนผใหญในพนทหวเมองปกษใตฝงสทงพระ เนองพนทบานเกาะเสออยไมไกลจากฝงสทงพระ เปนนาสนใจกลาวคอ พนทเกาะหมากบรเวณชมชนบานเกาะเสอ ประชาชนสวนใหญนบถอ ศาสนาอสลาม แตในพนทมศาสนสถานเปนของศาสนาพทธหลายจด แตชาวบานในพนทกลบเปนผดแล โบราณสถานทางพทธศาสนาเปนอยางด

29

12.กลมไขในหน

กลมวสาหกจชมชนกลมไขในหน เปนกลมวสาหกจชมชนหาดาวของจงหวดพทลง ชาวบานไดรวบรวมวตดบทส าคญของพนทเกาะหมาก ไดแกไขเปดทเลยงในพนท ดนเหนยว และทส าคญคอกวดหนลางทมเปนจ านวนมาก ในพนทเกาะหมาก น ามาแปรรป เปนไขเคม เรยกวาไขในหน และปจจบนทางกลมไดเขารวมเปนเครอขายการทองเทยวของชมชน สามารถน าผลผลตไปเชอมโยงกบการทองเทยวของชมชนได สามารถจ าหนายผลตภณฑใหกบนกทองเทยว กอใหเกดการกระจายไปยงสมาชกของกลม

30

13.เกาะเสอสคลสเตย

โรงเรยนบานเกาะเสอหรอเกาะเสอสคลสเตย เปนโรงเรยนขนาดเลกทระบบการบรหารจดการเปนเลศ ไดรบรางวลดานบรหารการศกษาระดบประเทศตาง ๆ มากมาย ท าใหโรงเรยนมชอเสยงระดบประเทศ กลายแหงศกษาดงานเรยนรของบคลากรทางการศกษาและบคคลทวไป ตอมาเมอคนเดนทางศกษาเรยนรเพมมากขนทางโรงเรยนไดรวมกบชาวบานในพนทบานเกาะเสอ สรางทพกเพอรองรบคนทศกษาดงานและมาทองเทยวบรเวณเกาะหมาก เปนทมาของเกาะเสอ สคลสเตย

31

14.หมเกาะส เกาะหา

หมเกาะส -เกาะหา เปนหมเกาะทมเกาะนอยใหญ หลายเกาะ จดเดนทส าคญของหมเกาะส เกาะหาเปนทอยของนกอแอนทะเลสาบเปนจ านวนมาก จงถกเรยกวา "เกาะรงนก" พนทบรเวณนมถ าเปนจ านวนมาก ซงเปนทอยของนก "อแอน" นกเศรษฐกจของจงหวดพทลง ทสามารถผลต รงนกจนไดรบการกลาวขานจากทวโลกวา "ประเทศไทยคอ 1 ใน 3 ของประเทศทวโลกทคารงนกและพนทบรเวณนเปนแหลงทองเทยวหลกของต าบลเกาะหมาก มความส าคญทางประวตศาสตร เนองจากสมเดจพระพทธเจาหลวงลนเกลารชกาลท 5 ในอดตทานไดเสดจมาทหมเกาะส เกาะหา

32

15.แหลงผลตประตมากรรมหนทราย

กลมวสาหกจชมชนรวบรวมวตดบจากหนทราย และหนกรวดลางทมเปนจ านวนมากในพนท เกาะหมาก น ามาแปรรปเปนประตมากรรม หนทราย เชน ปายตอนรบ แจกน และของตกแตงบานอน ๆ ปจจบนทางกลมไดเขารวมเปนเครอขายการทองเทยวของชมชน สามารถน าผลผลตไปเชอมโยงกบการทองเทยวของชมชนได สามารถจ าหนายผลตภณฑใหกบนกทองเทยว กอใหเกดการกระจายไปยงสมาชกของกลม

33

16.เขาคลองกรด

เขาคลองกรด ตงอยทางทศเหนอของเกาะหมาก ปจจบนนเขาคลองกรดตงอยในเขตรอยตอระหวางหมท 3 บานแหลมกรวดและหมท 10 บานหวหน เปนภเขาสงสามารถเปนจดววของพนทเกาะหมาก และบรเวณเขาคลองกรดมพนธพชทองถนใหศกษาหลายชนด เชน ตนปลาไหลเผอก

34

17.สวนสมนไพร

สวนสมนไพร ในพนทเกาะหมาก เปนพนทมความอดมสมบรณ สามารถปลกพช ผก ผลไมไดเปนอยางด และ ชาวบานบางพนทได จดพนทของตนเองขนมาจดท าเปน สวนสมนไพร ขนมา ภายในสวนสมน จะปลกสมนไพรนานาชนด

35

18.แหลงผลตปลาสม

ชาวบานในพนทเกาะหมาก มความผกพนกบทะเลสาบ เปนอยางมาก เนองจากชาวบานประกอบอาชพประมงพนบาน ในบางชวงเวลาทสามารถจบสตวไดมาก โดยเฉพาะอยางยง ปลา ชาวบานกจะน าปลามาแปรรปเปนปลาสม ทบานแหลมกรวดการท าปลาสมสามารถพฒนาเปนกจกรรมการทองเทยวใหนกทองเทยวไดทดลองท า และสามารถชมปลาทอด และน าผลผลตเหลานมาจ าหนายใหนกทองเทยวเปนของฝากได กอใหเกดการกระจายได เปนอยางด

36

19.ศนยบรการนกทองเทยวโดยชมชน

ศนยบรการนกทองเทยวโดยชมชน ตงอยบรเวณ ชมชนบานแหลมกรวดเปนเครอขายการทองเทยวท นกทองเทยวสามารถตดตอเพอเดนเขาไปในพนของชมชน มการเชอมโยง ไปตามแหลงทองเทยว และชมชนทองเทยวตาง ๆ ทเปนเครอขายการทองเทยวของพนท เกาะหมาก

37

20.แหลงผลตน าตาลโตนด

วถชวตของคนลมน าทะเลสาบ โดยภาพรวมเกยวของกบ โหนด นา เล หมายถง ตนตาลโตนด การท านา และวถการท ามาหากนททะเลสาบสงขลา ซงบรเวณเกาะหมาก ไดยอสวนเรองนมาใหนกทองไดรบสมผสกบอตลกษณ วถชวต โหนด นา เล เหลานไดเพยงจดเดยวคอท เกาะหมาก โดยเฉพาะอยางยงเกยวของกบเรอง การผลตน าตาลโตนด ตงแตตนน าการปลกการเกบเกยวน าตาล การแปรรปเปนน าตาลเหลว และแปรรปเปนน าตาลแวน น าสมจากตาลโตนด และการจดจ าหนายผลตภณฑเหลาน ปจจบนแหลงผลตน าตาลโตนด กลายจดแวะ เพอการเรยนรของชมชนทองเทยวในพนทเกาะหมาก

38

21.แพชมชนบานแหลมกรวด

แพชมชนบานแหลมกรวด เปนกจการทเกยวของกบการรบซอสตวน าของชาวประมงในพนทบานแหลมกรวด และพนทใกลเคยงในพนทเกาะหมาก สวนใหญนกทองเทยวสามารถเยยมชมกจการและรวมกจกรรมการรบซอสตวน าจะเกดขนในชวงเชาของแตละวน ชาวประมงจะน าสตวน าจ าพวกกงกามกราม ปลากด ปลาขตง ปลาดกทะเล และสตวน าอน ๆ ตามฤดกาล มาขายใหกบแพชมชนบานแหลมกรวด กจกรรมทองเทยวแบบนจะท าใหนกทองเทยวมความตนตาตนใจเปนอยางยง เนองจากสมผสกบสตวน าตวเปน ๆ นานาชนด

39

22.นอนดดาวเฝารานยอ

ยอ เปนเครองมอประมงพนบาน ของคนในพนเกาะหมากมาเปนเวลานาน หลกการท ายอ จะท าบรเวณชายฝงทะเลสาบ หรอรมคลอง โดยจะเปนยอขนาดใหญ ประมาณ 5x5 เมตร ชาวบานจะน าตาขายมาผกกบไดไมไผ 4 มมเพอใหหยอนเปนหลม และเอาลงไวในใตน า แชไวเพอใหสตวน าวายน าเขามาแลวคอยยกยอขนมาเพอตกสตวน า ไปจ าหนายหรอประกอบอาหารในครวเรอน การยกยอสามารถท าทงกลางวนและกลางคน จงกลายเปนทมาของกจกรรมการทองเทยวของชมชนทเรยกวา นอนดดาวเฝารานยอ

40

23.รปเหมอนหลวงตาอนทร (วดแหลมกรวด)

หลวงตาอนทร (วดแหลมกรวด) เปนศษยสายเขาออ และทานร าเรยนวชาอาคมเพมจาก ทานอาจารยหลวงปด า วดดอนรก จงหวดสงขลา ท าใหทานเปนพระเกจอาจารยทมความเชยวชาญทาง วทยาอาคมในหลายดาน เชนดานการยนระยะทางเดนเรว วชามหาอด คงกระพนชาตร นอกจากนทานยงมเชยวชาญ ดานสมนไพรในการรกษาโรคตาง ๆ ในสมยททานเปนเจาอาวาส ทานใหความชวยเหลอชาวบานในพนทบานแหลมกรวดและพนทใกลเคยง และทานไดพฒนาวดใหเจรญรงเรอง มาจนถงปจจบน

41

24.แหลงผลตตบจาก

ปจจบนแหลงผลตตบจากของพนทต าบลเกาะหมาก เหลอไมกแหลง เนองจากปจจบนความตองการตบจากทน าไปใชในการมงหลงคามความตองการนอยลงมาก ผคนหนไปใชกระเบองส าเรจรปแทน การผลตตบจากเปนภมปญญาดงเดมในการน าวสดจากธรรมชาตมาท าหลงคา เพอกนแดดกนฝน ดงนนควรอนรกษและควรพฒนาเพอยกระดบ ใหเปนจดแวะ ส าหรบกจกรรมการทองเทยวของชมชน

42

25.คลองกรด

คลองกรดเปนล าคลอง ทมวถการท าประมงพนบาน สะทอนความเปนอยของผคน บรเวณเกาะหมากไดเปนอยางด เปนเสนทางสญจรทางน าของชาวบาน มการท าประมงโดยเฉพาะการท านงรานเพอยกยอ ตลอดแนวล าคลอง ท าใหล าคลองแหงนเหมาะแกการท ากจกรรม นกทองเทยวจะไดชมกจกรรมการยกยอตลอดแนวล าคลองกรด

43

26.จดชมนกน า ววน า หมน า

ในพนท เกาะหมาก มความอดมสมบรณ มความหลากหลายของทรพยากรทางธรรมชาต โดยเฉพาะอยางยง ทางทศเหนอบรเวณเกาะโคบ เปนทอาศยของสตวนานาชนด ไมวาจะเปนนกน า ววน า หมน า ควายน า เนองจากพนทบรเวณนมความอดมสมบรณ และชาวบานใกลเคยงไดท าการอนรกษสตวตามธรรมชาต และสตวทชาวบานเลยงสตวเชน หม วว และควาย โดยเลยงใหใกลเคยงกบความเปนอยตามธรรมชาตของสตวเหลาน บรเวณน ถอไดวาเปนจดแวะชม นกน านานาชนด ววน า หมน า ควายน า เปนแหลงทองเทยวทส าคญของพนทต าบลเกาะหมาก

44

27.เขาพระนอน

เขาพระนอน เปนภเขาทสามารถชมววทวทศนของพนท ทะเลสาบไดเปนอยางด นกทองเทยวสามารถเดนทางทองเทยวไดตลอดทงป

45

28.วดเกาะโคบ

วดเกาะโคบ เปนวดเกาแก แหงหนงของต าบลเกาะหมาก จดเดนของวดเกาะโคบ ตงอยรมทะเลสาบ เปนวดทมความสวยงาม โดยเฉพาะ เจดยทรงลงกา สทอง ตงเดนตระหงานรมทะเลสาบ นกทองเทยวสามารถนงเรอเพอชมความงดงามบรเวณโดยรอบได

46

29.เขาทวดไมเรยง

เขาทวดไมเรยง เปนศาลาทสญลกษณของทวด สวนใหญผคนในพนทภาคใตจะนบถอทวด ในพนทเกาะหมากกเชนเดยวกน นบถอทวด และทวดไมเรยง กเปนทวดทชมชนใหการนบถอ ทวดไมเรยงตงอยบนเนนเขารมทะเลสาบ มรปปนงจงอางขนาดใหญ อยในศาลาใหลกหลานในพนเกาะหมาก และพนทใกลเคยงไดเขามาสกการะบชา เพอคอยปกปองคมครอง บรรดาลกหลานใหอยเยนเปนสข ปจจบนไดมการพฒนาพนทใหนกทองเทยวทเดนเขามาในพนทเกาะหมากไดกราบไหวบชาทวดเขาไมเรยงไดดวยเชนกน

47

30.แหลงผลตไซมงคล

ในพนทลมน าทะเลสาบสงขลา โดยเฉพาะอยางยงบรเวณทะเลสาบตอนกลาง ในเขตของพนทต าบลเกาะหมาก ชาวบานมอาชพท าประมงชายฝง หรอประมงพนบาน โดยชาวบานไดผลตเครองมอประมง หลากชนด โดยเฉพาะอยางยง การผลตไซดกจบกงหรอดกปลา และเพอใหชาวบานทท าไซเปนอาชพหลก ไดน ามาตอยอดกบการทองเทยวของชมชน ไดพฒนาใหเปนแหลงผลตไซมงคล โดยใหนกทองเทยวไดเรยนรการท าไซจรง และไดทดลองท าไซยอขนาดลงมาให เลกเพอเปน ไซมงคล

48

31.เกาะแกว

เกาะแกวเปนเกาะเลก ๆ กลางทะเลสาบสงขลา บร เวณหมเกาะส เกาะหา นกทองเทยว สามารถเดนไปพกผอนกางเตน ท ากจกรรมการทองเทยวไดเปนอยางด

49

32.หาดตอกน

หาดตอกน เปนหาดหนทราย ใตทะเลสาบ ตอกนระหวางบานเกาะใหญกบบานแหลมกรวดระยะทางหลายกโลเมตร เปนหาดทรายใตน า นกทองเทยวสามารถลงเลนน าเนองจากน าไมลก โดยทวไปมระดบความลกอยทประมาณ 1.2 -1.5 เมตร ท าใหสามาถลงท ากจกรรมทางน าเปนอยางด โดยเฉพาะชวงเยนนกทองเทยวลงเลนน า และชมพระอาทตยตกดน จะไดบรรยาการยามเยน และยามพลบค าทสวยงาม สรางประทบใหกบนกทองเทยวไดเปนอยางด

50

33.เกาะหนลอน

เกาะหนลอนเปนเกาะขนาดเลก ประมาณ 5 ตารางเมตร เปนเกาะทมเรองเลาท เกยวกบเกาะหนลอน ในอดตเมอนานมาแลว ในพนททะเลสาบสงขลาตอนกลาง ยงมจระเขน าจด บรเวณนเปนเกาะของจระเขจะอาศยเนองจากอยไกลจากบานชาวบาน บนพนเกาะมลกษณะเปนหนทหลดลอน มองดระยะไกลจะคลายหลงของจรเข

51

34.หนวยพทกษปาอาวทายาง

อาวทายาง เปนเวงน าขนาดใหญ ทมลกษณะเปนอาวโคง บรเวณอาวทายางเปนทตงของ หนวยพทกษปาอาวทายาง ท าหนาทพพกษพนทดแลรกษาทรพยากรปาไม สตวน า ไมใหชาวบานและนายทนเขามาบกรกท าลาย บรเวณอาวทางยาง เปนทพกแรม ของนกทองเทยว สามารถเดนทางเขากางเตนท และนอกจากนพนทบรเวณนมปาโกงกาง ปาเสมด เปนพกอาศยของสตววยออน บรเวณอาวทายางมววทศนทสวยงาม เหมาะแกการเดนทางมาพกผอนไดเปนอยางด

52

35.จดชมววเขานางฟา

จดชมววเขานางฟา เปนภเขาสง มเสนทางรถยนต สามารถขบขนมาจนกระทงถงส านกสงฆเขานางฟา บนเขานางฟา นกทองเทยวตองเดนทางดวยเสนทางเดนเทาอกประมาณ 20 นาท เพอเดนทางไปยงจดสงสดบนยอดเขา สามารถมองเหนววทะเลสาบสาบสงขลา สามารถถายรปเนองจากมองเหนไดรอบทศ เหนหมเกาะนอยใหญในพนททะเลสาบ บนเขานางฟานกทองเทยวจะไดพบกบตนปลาไหลเผอกเปนพชสมนไพร และรวมถงพนธไมพนเมองตาง ๆ

53

กจกรรมการประชมกลมยอยเพอวเคราะห SWOT คณะวจยไดจดประชมระดมความคดเหนเกยวกบการพฒนาการ

จดการทองเทยวโดยชมชน พนทชมชนเกาะหมาก ต.เกาะหมาก อ.ปากพะยน จงหวดพทลง เมอ11 ตลาคม พ.ศ. 2560 ณ หองประชมโรงเรยนบานเกาะเสอ องคความทใชในการถายทอดเทคโนโลยเพอวเคราะห SWOT ชมชนจ าเปนตองมกระบวนการจดการการทองเทยวทเหมาะสม เพอใหการด าเนนงานบรรลเปาหมาย กระบวนการจดการ โดยทวไปประกอบดวยขนตอนการวเคราะหสภาพแวดลอม การก าหนดกลยทธ การน ากลยทธไปปฏบต และการควบคมกลยทธ 1. การวเคราะหสภาพแวดลอม หรอเรยกวา การวเคราะหสภาพแวดลอมภายในและภายนอกองคการ (SWOT Analysis) ชวยใหทราบถงโอกาส ภยคกคาม รวมถงศกยภาพ ความพรอมและขอดอยขององคการ การวเคราะหสภาพแวดลอมภายนอกขององคการจะพจารณาเกยวกบโอกาส และภยคกคาม ประโยชนของ SWOT 1) น า SWOT ไปจดท าแผนกลยทธเพอพฒนาองคกร 2) การท า SWOT จะชวยใหไหวตวทนสถานการณ และมการเตรยมความพรอมกบการปรบเปลยนของสภาพแวดลอม บางครงเมอโอกาสมาถง องคกรจะไดเกบเกยวผลประโยชนไดทนและเตมท หรอ ถาเรารวาแนวโนมจะมปญหาอปสรรคอะไรเกดขนกบองคกร เราจะไดมการเตรยมตวรบมอ ผอนสถานการณทเลวรายใหบรรเทาลงได 2. การก าหนดกลยทธ (Strategy Formulation) จากการวเคราะห SWOT ทละดานแลว ยงมวธการ SWOT อกแบบทนาสนใจ บางครงเราอาจจบคท าการวเคราะหแบบนได เรยกวา TOWS Matrix

54

ใหจดประเภทดวา เปน SO, ST, WO, WT อยางละกรายการ และจดล าดบความส าคญวาควรปรบปรงและแกไขรายการใดกอน 3. การน ากลยทธไปปฏบต (Strategy Implementation) เปนขนตอนทส าคญของการจดการเชงกลยทธ เนองจากเปนการน าแผนทก าหนดไปปฏบตใหบรรลผลส าเรจ โดยการน ากลยทธไปปฏบตนนจะตองมการพจารณา และเตรยมการอยางรอบคอบเกยวกบปจจยตาง ๆ ทงทางตรงและทางออมทมผลตอความส าเรจและลมเหลวของกลยทธซงรวมถงการจดสรรทรพยากร การก าหนดระยะเวลาในการด าเนนงาน คาใชจายทเหมาะสมและรวมถงการใชทรพยากรทเกยวของ หลงจากทไดเลอกกลยทธทมความเหมาะสมกบองคการ กน าแนวทางตาง ๆ ไปปฏบตหรอการด าเนนงาน

กลยทธตาง ๆ ทน าไปปฏบต ทเนนกระบวนการท างานภายในองคการตามกจกรรมในโซอปทาน ท าใหองคการมกระบวนการท างานภายในองคการทเปนระบบ มการประสานงานในทกกจกรรมตลอดทวทงองคการ 4. การควบคมกลยทธ (Strategy Control) เปนการก าหนดเกณฑและมาตรฐานเพอเปนแนวทางในการวดและเปรยบเทยบผลการด าเนนงาน กบมาตรฐานทก าหนดไว การควบคม ตดตาม ตรวจสอบและประเมนผลวาเปนไปตามแนวทางทตองการหรอไม หากแผนกลยทธไมสอดคลอง กบความเปนจรงอาจตองท าการพฒนารบกลยทธใหมความเหมาะสมกบสภาพแวดลอมเพอใหเกดความไดเปรยบในการแขงขน จากทกลาวมาขางตนสรปไดวา ขนตอนทเกยวของกบการจดการทองเทยวเชงกลยทธ เปนดงน ประเมนสภาพแวดลอมภายนอก

55

ประเมนสภาพแวดลอมภายใน การก าหนดกลยทธ รวมถงการก าหนดเปาหมาย มแนวทางการน ากลยทธไปด าเนนงานใชงาน ผลการวเคราะหเปนดงน จากการประชมกลมเพอแลกเปลยนศกยภาพการทองเทยวและกจกรรมการทองเทยว และการวเคราะห SWOT วนทในวนท 11 ตลาคม 2560 โดยมผเขารวมเปนแกนน าชมชนทองเทยวซงประกอบดวย 1) องคบรหารสวนต าบลเกาะหมาก 2) แกนน าชมชนทองเทยวบานเกาะเสอ 3) แกนน าชมชนทองเทยวเกาะหมาก 4) ประชาชนทเกยวของ และมนกวชาการและรวมถงสวนราชการทเกยวของเขารวมดวย สรปผลการวเคราะหเปนดงน การวคราะหศกยภาพดานการทองเทยวพนทของต าบลเกาะหมาก จดแขง 1. มความไดเปรยบเชงภมทศนมแหลงทองเทยวเชงนเวศทงดงามและนาสนใจจ านวนมาก 2. แหลงทองเทยวมความหลากหลายทงทางศลปวฒนธรรม ทางธรรมชาตและนเวศวทยามทงทเปนภเขา ปา ชายหาด ปาพร ทงโลง 3. พนทเปนเกาะ และมหาดตอกนเปนทสนใจของนกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาต 4. ชาวบานในพนทมน าใจ อธยาศยด ยมแยม 5. อากาศในพนทยงคงบรสทธ สะอาด 6. มโรงเรยนเกาะเสอทเปนสถานทศกษาดงานจากทวประเทศและม School Stay เปนพกรองรบการมาดงาน

56

7. เปนพนทซงมความส าคญทางประวตศาสตรซง ร.5 เคยเสดจประพาส 8. สภาพแวดลอมทางธรรมชาตยงคงมความสมบรณ มพนธพช พนธสตวหลากหลาย ซงมความหลากหลายทางชวภาพทนาสนใจตอการเรยนร จดออน 1.การคมนาคมหลายเพอการเขาถงแหลงทองเทยวในพนทเกาะหมากยงไมสะดวก 2.แหลงทองเทยวขาดการประชาสมพนธหลากหลายชองทาง 3.คนในพนทขาดความรเรองการจดการทองเทยวโดยชมชน และขาดการจดการบรหารพนททด 4.ชาวบานยงขาดความรความเขาใจเกยวกบการอนรกษและความส าคญของการรกษาสงแวดลอม 5. สาธารณปโภคทรองรบกบการทองเทยวยงไมเพยงพอและไมสะดวกในหลายพนท 6. ในพนทเกาะหมากสถานทพกไมเพยงพอรองรบนกทองเทยว

57

โอกาส 1. พนทซงอยไมไกลจากหาดใหญซงเปนสนามบนนานาชาต และมเทยวบนของสายบนเปนจ านวนมากจากหลายจงหวดและตางประเทศ 2. กระแสของกลมนกทองเทยวเชงนเวศสนใจความหลากหลายทางชวภาพและวถชวตประมง 3.หนวยงานของรฐใหการสนบสนนการทองเทยวของชมชน 4.ความกาวหนาของสอสงคมออนไลน เทคโนโลยสารสารสนเทศ และอนเทอรเนต 5.การเตบโตของสงคมผสงอาย 6.ประชากรวยท างานทมรายไดนยมเดนทางทองเทยวมากขน อปสรรค 1.สภาพพนทเปนเมองปดถกลอมรอบดวยทะเลสาบ 2.พนทบางสวนถกสมปทานโดยนายทนนอกพนท เชน เกาะส เกาะหา ท าใหไมสามารถเขาถงแหลงทองเทยวบางจดได 3.พนทภเขาบางจดของเกาะหมาก มการขดและท าลาย ทรพยากรธรรมชาต กอใหเกดฝน 4.แหลงเทยวในพนทอน ๆ มปจจยดงดดมากกวา เชน ภเกต กระบ ตรง หาดใหญ

58

กจกรรมการศกษาดงานการจดการทองเทยวโดยชมชนตนแบบ (องคความรจากงานวจย) กจกรรมการศกษาดงานการจดการทองเทยวโดยชมชนตนแบบ ณ รสอรทชมชน บานบากนใหญ หมท 2 ต.เกาะสาหราย อ.เมอง จ.สตล มรายละเอยดดงนคอ ผลจากการศกษาดงานการจดการทองเทยวโดยชมชนตนแบบ (องคความรจากงานวจย) ชมชนบากนใหญ จงหวดสตล เปนดงนคอ การทองเทยวของชมชนบานบากนใหญ ต าบลเกาะสาหราย อ าเภอเมอง จงหวดสตล กอก าเนดมาตงแต 2551 โดยเกดจากงานวจยของ ผศ.สจตราภรณ จสปาโล โดยเรมตนจากคณาจารยไดด าเนนการวจยรวมกบชาวบานเพอศกษาศกยภาพทวไปทางดานการทองเทยวของแหลงทองเทยวในชมชน รวมทงทรพยากรการทองเทยวทโดดเดนอนเปนสมบตเฉพาะถนของชมชน หาปจจยทมผลกระทบตอการวางแผนการทองเทยว เพอวางแผนการทองเทยวโดยชมชนมสวนรวม เพอหาแนวทางการพฒนาและเพอหารปแบบ การบรหารจดการและกจกรรมทางดานการทองเทยวหรอเสนทางทเหมาะสม เพอพฒนาดานการตลาดและภาพลกษณของการทองเทยวในชมชน เพอพฒนาบคลากรและเครอขายทางการทองเทยว เพอเตรยมพรอมรองรบการเขามาของนกทองเทยวและศกษามมมองจากนกทองเทยว จะมจดรวมคอการ “ท าอยางไร” เพอเกดความส าเรจในการบรหารจดการการทองเทยวในชมชนหรอโดยชมชนได ตอมาถายทดลองถายเทคโนโลยการจดการทองเทยวเชงน เวศกบชมชนบานบากนใหญ ต. เกาะสาหราย อ.เมอง จ. สตล เพอ ใหชาวบานทสนใจไดน าการทองเทยวมาสรางทางเลอกของอาชพ โดยม

59

การศกษาสภาพชมชน ศกยภาพดานการทองเทยว และสรางโปรแกรมการทองเทยวเชงนเวศโดยกระบวนการมสวนรวมของชมชน ใชการวจยและวธการถายทอดเทคโนโลยแบบมสวนกบผเกยวของ พบวาบานบากนใหญ มความพรอมดานทรพยากรธรรมชาตทางทะเลทยงคงความอดมสมบรณและเออตอการเรยนร มปาชายเลน ปาไมเบญจพรรณ จดด าน าดปะการง จงไดมการเปดเวทสนทนารวมกน เพอสรางโปรแกรมการทองเทยวเชงนเวศ ซงไมกระทบตอวถชวต ธรรมเนยม ประเพณ ของชมชน เปนการสงเสรมและอนรกษทรพยากรทมอย ไดเปนโปรแกรมส าเรจรป 2 วน 1 คน เพอการเรยนรวถชวตบนความพอเพยงของชาวบานรวมกจกรรมอนรกษทรพยากรธรรมชาต ปลกหญาทะเลใหพะยน ปลอยพนธปมาไข ปลกปะการงเขากวาง และพกโฮมสเตยชมชน ซงองคความรชดน มบรบทเชงนเวศ และบรบทชมชน และวถชวตใกลเคยงกบชนชนทจะท าการทองเทยวบรเวณรอบเกาะหมากทน าไปประยกตใช แตอยางไรกตามแมวางานนจะไดโปรแกรมการทองเทยว ไดแหลงทองเทยว และกจกรรม รปแบบทพก และวธการจดการการทองเทยว พบวาในชวงแรกนกทองเทยวกยงไมเชอมนตอแหลงทองเทยว ชาวบานในหมบาน ไดรวมกนจดตงเปนกลมการทองเทยวของชมชนบานบากนใหญ ในงานวจยครงนเนนไปทการศกษาศกยภาพของชมชนพฒนาเปนแหลงทองเทยวเชงนเวศ จะเหนถงประเดนทนาสนใจสการปฏบตไดด คอการมสวนรวมของชมชนดานการประสานงานและใหขอมลบรบทชมชน เกดเปนโปรแกรมศกษาวถชวตชมชน ซงนกวจยใชค าวา ท าเรองราว หรอ Stories เกยวกบแหลงทองเทยวเชงนเวศทโดดเดน ซงกระบวนการนนกวจยไดสรปใหชดเปนกลไก 3 สวน คอ การใชพลง

60

ชมชนขบเคลอน การคนหาของดของทองถนและ การใชกลยทธการ เสรม สราง พฒนาอยางตอเนอง ความส าเรจของการทองเทยวโดยชมชนบานบากนใหญทผานใหความส าคญกบการพฒนาศกยภาพบคลากรของชมชนทองถน ส าหรบการน าเสนอภาพลกษณทรพยากรการทองเทยวเชงนเวศ รวมถงการปรบตวในเรองการบรหารจดการการทองเทยวในชมชนอยตลอดเวลา โดยท าอยในรปแบบคณะกรรมการ มการจดการการทองเทยวในสวนทพกอยในรปแบบโฮมสเตย โดยชมชนมสวนรวม สมาชกในคณะกรรมการซงควรมาจากทงภายในและภายนอกชมชน ซงมโครงสรางคอประธาน รองประธาน เลขานการ คณะกรรมการ และประธานกลมตางๆ เชน กลมบานพก กลมทองเทยว กลมสนคาบรการ กลมอาหาร กลมตอนรบ และกลมประมงอนรกษ เปนตน รวมทงมทปรกษาซงจะเปนตวแทนจากภายนอก หนาทหลกของคณะกรรมการไดก าหนดระบบวธการในการจดการทองเทยว ก าหนดกจกรรมหลกและกจกรรมเสรม ซงสะทอนความเปนชมชนรวมถงภมปญญาและวถชวตชมชน การจดการการทองเทยวในชมชนบากนใหญนนไดใหการตอนรบทกภาคสวนทจะเขามาชวยพฒนาในมตตาง ๆ ทส าคญเกยวของ ซงหลกการนท าให หลายภาคสวนเขามาเสนอแนะเพอพฒนารปแบบการทองเทยวเชงนเวศและการมสวนรวมของชมชน ในบางเรองบางราวบคคลภายนอกชมชนมมมมองมมมองตอกจกรรมและรปแบบการทองเทยวทแตกตางออกไปจะน าเสนอตอการพฒนาชมชน ซงในสวนของชาวบานในทองถนนนกเขาใจกระบวนการและบรบทของชมชนโดยไมยดมมมองของตนเองมากนก นอกจากนแกนน าชมชนไดเดนทางไปเรยนรนอกชมชน และมการน าหลกการและลกษณะเดนของการ

61

ทองเทยวในแตละรปแบบมาปรบใช และแกไขจดดอยหรอปญหาทางการทองเทยวของชมชนบบานบากนใหญ แตใหคงรกษาไวซงเอกลกษณของความเปนชมชน แนวคดทเปนแบบอยางทดคอการน าเสนอแนวคดการศกษาแบบ “องครวม” ซงคอการน าแนวคดและหลกการของหลายๆ สวนมาผสมผสาน เชนแนวคดรปแบบตางๆ ของการทองเทยว แนวคดการพฒนาอยางยงยน องคความรประเดนรวมถอดบทเรยนงานวจยพบวาประเดนขององคความรรวมกนในหลายประเดนดงตอไปนชมชนทเลอกทจะศกษา 1) ชมชนนนมศกยภาพทางการทองเทยว ไมวาจะเปนดานทรพยากรทางธรรมชาต หรอวถชวตของชมชนซงแตละทจะม “อตลกษณ” ของตนและเปนเฉพาะพนท เชน วฒนธรรม ประเพณ อาหารทองถน ผลตภณฑพนบาน ทรพยากรประมงชายฝง 2) ชมชนของพนทนนๆ จะตองยอมรบการทองเทยว ไมตอตาน และเหนประโยชนรวมกนจากการมการทองเทยวในชมชนของตน 3) ชมชนนนจะตองมเครอขายในการรวมพฒนาทคอนขางเขมแขง ซงประกอบดวยผน าชมชน ภาครฐ และภาคเอกชน ซงถอเปนหนวยงานหลกทมสวนเกยวของ 4) พนทนนจะตองมนกทองเทยว ซงสวนใหญจะมแนวโนมของจ านวนนกทองเทยวทเพมขน หรอมเอกลกษณทสามารถดงดดนกทองเทยวเขามาได ประโยชนทเหนรวมกนจากการพฒนาการทองเทยวในชมชน ซงเปนประเดนทชดเจน ดงน 1) ชมชนเกดรายได ซงสวนใหญจะเปนลกษณะของรายไดเสรมจากการประกอบอาชพหลกมากกวาเปนรายไดหลก ซงชมชนสวนใหญจะมอาชพดานประมงชายฝง ซงเปนจดทสามารถ

62

ถายทอดแลกเปลยนกระบวนการของการประกอบอาชพในชมชนแกผมาเยอนไดเชนกน อกทงเปนการสานความสมพนธระหวางชมชนทองถนในเรองธรรมชาตและวถถชวตกบนกทองเทยวได 2) การทองเทยวสามารถกระตนใหชมชนรวมกนอนรกษทรพยากรในชมชน กระตนใหเกดจตส านก และความภาคภมใจในบานเกดของตน อกทงยงใหตระหนกในคณคาวฒนธรรม วถชวต ภมปญญาทองถนในชมชนซงกระบวนการวจยเปนแบบมสวนรวมกเปนวธหนงทรวมกระตนดานนและสรางความรบผดชอบในการรวมกนดแลรกษาทรพยากรในชมชน 3) สบเนองจากการกระตนจตส านกและการอนรกษการทองเทยวในชมชนเปนเครองมอทส าคญในการทจะชวยเผยแพร ถายทอดเรองราวความเปนชมชนนนๆ สภายนอกทงในระดบประเทศและตางประเทศ ซงในการวจยไดเสนอใหชมชนบากนใหญสรางเครองมอการประชาสมพนธเรองราวของชมชนอยางเปนรปธรรม เชน แผนพบ โปสการด ซด บรรจภณฑ เวบไซต Facebook เรองราว สงพมพ ค าขวญ และมคคเทศก เปนตน และ 4) การเกดกระบวนการเรยนรรวมกนผานการจดการการทองเทยว สามารถลดหรอขจดความขดแยงในชมชนไดเมอเกดความเขาใจในบทบาทหนาทระหวางกน และสามารถเชอมโยงเครอขายการท างานไดเปนอยางด จากองคความรสแนวทางปฏบตสามารถทจะน ามารวบรวมสงเคราะหเพอเปนแนวทางสการปฏบตไดอยางชดเจน โดยเฉพาะในเรองขององคประกอบทเกยวเนองกบการบรหารจดการการทองเทยวชมชน ดงน การน าไปสการปฏบตในเรองของหลกส าคญสความส าเรจในการพฒนาการทองเทยวชมชน

63

แมจะท าการวจยในพนท ทแตกตางกน แตมจดยนรวมกนคอแนวทางพฒนาการทองเทยวชมชนไปสความส าเรจอยางยงยน ซงองคประกอบหรอหวใจส าคญทเสมอนกญแจสความส าเรจ (Key to Success) คอ 1) การทชมชนยอมรบและเหนประโยชนจากการทองเทยว รวมทงมสวนรวมในกระบวนการการบรหารจดการการทองเทยวในพนทของตน ดงนนเรองการมสวนรวมของประชาชนในการจดการทองเทยวโดยชมชนบานบากนใหญเปนการเปดโอกาสใหชมชนทองถนเขามามสวนรวมในกจการดานการทองเทยวเกดกระบวนการเรยนร จะชวยใหประชาชนตระหนกถงคณคาและความส าคญของแหลงทองเทยว ซงจะเปนการสงเสรมเรองการอนรกษทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอมระบบนเวศ และวฒนธรรมของทองถนใหสามารถคงอยไดอยางสมบรณ” 2) นอกจากการยอมรบการทองเทยวและรบทราบถงประโยชนแลว ชมชนจะตองเปนผไดรบผลประโยชนจากการทองเทยวดวย ชมชนควรมสวนรวมอยางนอย 4 ประการคอ รวมคด รวมท า รวมเรยนร รวมรบประโยชน 3) พนทในชมชนมทรพยากรทางการทองเทยวทมคณคาหรอสามารถกลาวไดวามทนทางธรรมชาต วฒนธรรม และภมปญญาทมศกยภาพ ซงสวนใหญจะเปนทางธรรมชาต และวฒนธรรมประเพณ ภมปญญา วถชวตชมชน 4) การด าเนนการบรหารจดการการทองเทยวในชมชนนนหนงในหวใจของความส าเรจคอการมผน า หรอแกนน าทรบผดชอบอยางชดเจน ผน านนควรตองมวสยทศน และไดรบความเชอถอจากชมชน ซงในหลายบทความจะสนบสนนการจดตงในรปแบบคณะกรรมการ และ 5) เครอขายผมสวนเกยวของ ควรทจะรวมมออยางเตมใจ ซงผมสวนเกยวของในบรบทของแตละชมชนอาจตางกนไป หากน ามาสงเคราะหใหเหนจะม ภาคสวนของชมชน (เชน

64

คณะกรรมการในชมชน ผใหญบาน กลมอนรกษ กลมอาชพ ภาคสวนของรฐ (เชน องคการบรหารสวนต าบล องคการบรหารสวนจงหวด ส านกงานการทองเทยวกฬาจงหวด) ภาคสวนของเอกชน (เชน กลมผประกอบการ สอมวลชน) ภาคการศกษา (เชน คร อาจารย นกเรยน นกศกษา) และรวมทงนกทองเทยว ซงทกภาคสวนควรมสวนรวมเชนการใหค าปรกษาหรอการสนบสนน การทองเทยวของชมชน

การน าสการปฏบตในเรองขององคประกอบแหลงทองเทยว สงดงดดในแหลงทองเทยว (Attraction) เปนองคประกอบส าคญตามทไดกลาวมาและนอกจากแหลงทองเทยวในพนทเดยว ควรมการเชอมตอเสนทางดานการทองเทยว ซงสามารถเชอมตอไดทงในระดบพนทระดบจงหวด ในเรองของการเปนแหลงทองเทยว และสรางเครอขายการพฒนาการ กจกรรมดานการทองเทยว (Activity) นนมหลากหลายกจกรรมท เปนทางเลอกในแหลงทองเทยวชมชน ทงนกขนอยกบบรบททเหมาะสมแกชมชนนนๆ ซงในแหลงทองเทยวชมชนนนกจกรรมทเหมาะสมจะเปนในลกษณะของกจกรรมรการทองเทยวเชงสรางสรรคเนนการมสวนรวมระหวางคนในชมชนกบนกทองเทยว – ในดานทพก (Accommodation) การพฒนาทพกในชมชนในรปแบบโดยเฉพาะโฮมสเตย ซงเปนด าเนนการการควบคไปกบการทองเทยวในชมชน การมสงอ านวยความสะดวก (Amenity) โดยเฉพาะขนพนฐานเปนอกองคประกอบทส าคญ ควรมการพฒนาสงอ านวยความสะดวกขนพนฐานคอควรมการปรบปรงภมทศนทางกายภาพ ความสะอาดเปนสงส าคญ

65

การคมนาคมเขาถงแหลงทองเทยว (Accessibility) เปนอกองคประกอบหนง และสามารถสรางภาพลกษณทางการทองเทยวใหแกพนทได ซงการจดการดานการทองเทยวควรค านงถง

นอกจากองคประกอบ 5 A’s แลว องคประกอบทางดานการตลาด และการสงเสรมการทองเทยวเปนสงส าคญในการชวยใหแหลงทองเทยวในชมชนเปนทรจก งานวจยเรองแนวทางสงเสรมการตลาดการทองเทยวของการทองเทยวชมชนบานบากนใหญ ตอมา ชยรตน จสปาโล ไดพฒนาการการตลาดเพอการสงเสรมการทองเทยวใหตรงกบกลมเปาหมาย ใหตรงกบความตองการของชมชนบานบากนใหญ โดยใชการวจยแบบมสวนรวมพบวากลมเปาหมายทางตลาดมหลายกลม เชนกลมนกทองเทยวเชงนเวศ กลมนกทองเทยวทการเรยนรวถชวตของชมชน กลมนกทองเทยวทเปนคนท างานตองการมาพกผอนในชวงวนหยด และนกทองเทยวองคการหางรานตาง ๆ ทตองการเดนทางมาทองเทยวเปนกลมเพอสรางความสามคคภายในหมคณะ ดงนนกลมดงกลาว มความตองการขอมลเพอเตรยมการเดนทางมาทองเทยว และสอ ทางการตลาดทมประสทธผลมากทสด คอ สอโซเชยวมเดย ไดแก facebook และ youtube และใชกลยทธเรองปากตอปากหรอ viral marketing ลกคาทเคยเดนทางมาเทยว ไดรบประสบการณทดจากบรการ การทองเทยวของชมชน มการบอกตอ ปากตอปาก ท าให แบรนดการทองเทยวของชมชนบานบากนใหญ มชอเสยงในเวลารวดเรว และประกอบมการวจยเพอใหเกดการบรณาการในการดแลทรพยากรประมงชายฝงกบการทองเทยวของชมชน นอกจากนการน าสการปฏบต ในเรองของหลกการ การพฒนาการทองเทยวแบบยงยน สวนใหญประเดนทกลาวถงซงหลกๆ

66

เกยวของกบงานท ชยรตน จสปาโล ใหแนวทางในการศกษาอยางกวาง ๆ วาชมชนตองด าเนนการเปนดงน การอนรกษใชทรพยากรอยางพอเหมาะพอดใหสามารถใชประโยชนตอในระยะยาวถงคนรนหลง รกษาสงเสรมความหลากหลายทางธรรมชาต สงคมและวฒนธรรม เพอการพฒนาการทองเทยวอยางยงยน สามารถน าการทองเทยวเปนการชวยใหเศรษฐกจชมชนดขน มการกระจายประโยชนแกคนสวนใหญในทองถน มการท างานและพฒนาการทองเทยวรวมกนกบเครอขายการทองเทยวทกภาคสวนอยางตอเนอง มการพฒนาบคลากรอยางสม าเสมอ มการจดเตรยมขอมล การบรการแกนกทองเทยว มการประชม ตดตาม ประเมน พฒนางานดานการจดการทองเทยวอยางตอเนอง โดยภาคสวนส าคญทเกยวของ มการสรางเครอขายเพอการพฒนาอยางยงยน และเพอใหการทองเทยวเปนเครองมอในการชวยอนรกษความเปนอตลกษณของพนทต าบล เกาะสาหราย ซงเปนหมเกาะมทรพยากรประมงชายฝงทอยางยงยน ชยรตน จสปาโล ไดศกษาการพฒนารปแบบการจดการทรพยากรประมงชายฝงเพอการพงตนเองของชาวประมงพนบานใน ต.เกาะสาหราย อ.เมอง จ.สตล พบวาดานการจดการทรพยากรประมงชายฝงและเพอพฒนารปแบบในการจดการทรพยากรประมงชายฝง โดยเนนความสามารถในการพงพาตนเอง ของประมงพนบานในทต าบลเกาะสาหราย ผลการวจยขอหนงพบวา การทองเทยวเพอการเรยนรและการทองเทยวเพอการบ าเพญประโยชน คณะผวจยเสนอใหปรบกลยทธเพอใหเกดการทองเทยวทางเลอก (Alternative Tourism) มากขน

67

เพอใหนกทองเทยวทเดนทางเขามาในชมชน พบกบการทองเทยวแนวใหมคอการทองเทยวเพอการเรยนรและการทองเทยวเพอบ าเพญประโยชน คาดวาจะสรางประโยชนใหทงชมชนและกลมเยาวชนทเดนทางมาทองเทยว โดยกลมเยาวชนจะไดมโอกาสเรยนรถงวถชวต และวฒนธรรมทมความแตกตางไปในแตละพนท และทนอกเหนอไปกวานน คอพวกเขาจะไดเรยนรวาความรของตนเองสามารถชวยชมชนได สวนชมชนเองกเกดความภมใจทสามารถถายทอดความรของทองถน ทส าคญไดผชวยงานในเรองการท ากจกรรมอนรกษ ท าใหเหนอยนอยลงแตสรางความภมใจไดมากขนทงผใหและผรบ การทองเทยวรปแบบนเนนไปทวตถประสงคเพอการเรยนรและเพอบ าเบญประโยชน จะชวยใหทรพยากรธรรมชาตฟนฟเรวขน ท าใหไดประโยชนกนทงสองฝายคอชมชนและตวนกทองเทยวเอง การประชมกลมยอยเพอพฒนาการพฒนาการจดการทองเทยวโดยชมชน พนทชมชนเกาะหมาก ต.เกาะหมาก อ.ปากพะยน จงหวดพทลง คณะวจยไดจดประชมระดมความคดเหนเกยวกบการพฒนาการจดการทองเทยวโดยชมชนพนทชมชนเกาะหมาก ต. เกาะหมาก อ.ปากพะยน จ.พทลง ณ องคการบรหารสวนต าบล และพนทวจยในเกาะหมาก โดยไดรวมกนพฒนาโปรแกรมการทองเทยวของชมชนเกาะหมากม 4 โปรแกรม ใหกบชมชนทองเทยวเกาะหมาก และชมชนทองเทยวเกาะเสอทมความพรอมในการรองรบการทองเทยวได มรายละเอยดดงน

68

1. โปรแกรมชมชนทองเทยวเกาะหมาก โปรแกรมทองเทยว 1 วน : เทยวเกาะ ยกไซ กนกง เลนน า 10.00 น. นกทองเทยวเดนทางถงบานแหลมกรวด

ต าบลเกาะหมาก อ าเภอปากพะยน จงหวดพทลง วทยากรแนะน าขอมลเบองตนเกยวกบขอปฏบตในการทองเทยวภายในชมชนต าบลเกาะหมาก

10.30 น. อยากรวถประมงตองลงมอท า “ท าไซดกเงนดกทองของตวเอง” ชนตาขายรอยเรยงกบไมไผทถกรดเปนโครง โดยมชาวประมงเปนคนสอนประคองมอ

11.30 น. รบประทานอาหารเทยง แบบฉบบพนบานดวยขาวย า สมนไพร โดยฝมอของสมาชกกลมทองเทยวโดยชมชน ต าบลเกาะหมาก ทานพรอมกบไขเคมในหน OTOP 5 ดาว ของชมชน

13.00 น. นกทองเทยวลองเรอชมหมเกาะส เกาะหา เยอนเสนทางการเสดจประพาสของพระบาทสมเดจ พระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๕ แลวเพลนตากบการชมรงนกอแอนในเกาะน าจด 1 เดยวในประเทศไทย พรอมกบสมผสบรรยากาศหมเกาะหนปนกลางทะเลสาบ

14.45 น. ยกไซ ปงปลา ยางกง แบบสดๆกลางทะเล กงและปลา ทชาวบานยกไซประมงดกจบ ยกขนมาสด ๆ ปง และยางกนบนเรอ พรอมชมบรรยากาศการออกทะเลในตอนเยนของชาวประมงพนบาน

69

16.20 น. ลองเรอมาถงหาดตอกน หาดกรวดใตน า (1เดยวในทะเลสาบทไมมโคลน ) เลนน า ชมแสงสดทายในทะเล

18.00 น. เดนทางกลบโดยสวสดภาพ **โปรแกรมสามารถเปลยนแปลงไดตามความเหมาะสม**

โปรแกรมทองเทยว 2 วน 1 คน สมผสวถทเกาะหมาก..เมองลง “ทองเทยววถไทย เกไกสไตลลกซง” ณ. แหลมกรวด ต าบลเกาะหมาก อ าเภอปากพะยน จงหวดพทลง วนท 1 ชนฉ ายามเยน ดวถชวตชาวเล มองเหนพระอาทตยตก 14.00 น. น กท อ ง เท ย ว เ ด นทา งถ ง บ านแหลมกรวด ต าบล

เกาะหมาก อ าเภอปากพะยน จงหวดพทลง 14.15 น. วทยากรแนะน าขอมลเบองตนเกยวกบขอปฏบตในการ

ท อ ง เท ย วภาย ในช มชนต าบล เกาะหมาก พร อมรบประทานของวาง เมยงค ากงแกว เปนเมนอาหารทมการน าวตถดบทองถนมาดดแปลง และสรางความแปลกใหม สไตลฟวชน ซงไมละทงกลนอายของชมชนเกาะหมาก

14.45 น. กจกรรมท า ไข ในหน ผลตภณฑ OTOP ท เ ก ดจาก ภมปญญาชาวบานรวมกบการน าวตถดบทมอยในชมชนมาใชประโยชน จนเกดเปนเอกลกษณเฉพาะทองถน

15.45 น. อยากรวถประมงตองลงมอท า “ท าไซประมง” ชนตาขายรอยเรยงกบไมไผทถกรดเปนโครง โดยมชาวประมงเปน

70

คนสอนประคองมอ ใหเจาะจง เพอใหไดซงไซประมง ไวออกห ากงและปลาในตอนเยน

16.45 น. ท าเครองมอเสรจ หยบไซ ถอเบด แลว ลงเรอ สมผสชวตจร งประมง 3 น า และสนกสนานกบการเลนน าท “หาดตอกน (หาดทรายใตน า )” ชมพระอาทตยตก ทหมเกาะสเกาะหาในยามเยน

18.30 น. นกทองเทยวขนฝงช าระรางกาย รบประทานอาหารค า ปงปลา ยางกง พรอมกบเลาประวตความเปนมาของการเสดจประพาสของพระพทธเจาหลวง กอนออกเดนทางตามรอยในวนถดไป และพกผอนตามอธยาศย

วนท 2 ลองเรอตามรอยพระยคลบาท ชมทะเลสาบสามน า 06.00 น. ตนเชา ท าภารกจสวนตว เตรยมตวออกเดนทางไปสมผส

ธรรมชาตยามเชาทเกาะโคบ 06.30 น. ทานมอเชา และเฝาด ถงปาพรบานเกาะโคบ ชม “ควาย

ไลทง ววเลมหญานกหาปลา หมท านาแหว” พรอมไปกบการรบประทานอาหารเชา เครองดมรอน ๆ ขนมพนบาน ทนกทองเทยวเลอกชมและเลอกชอ

08.00 น. ทกทายแมคา รอดปลา ดกง ชมแพปลาในชมชนบานแหลมกรวด พดคยกบชาวประมงทมาขายสตวน า ตนตาตนใจกบความหลากหลายของอาหารทะเล

71

08.30 น. ชมวถคนใตโหนด การขนตาลโตนด การเกบน าตาลมาใชประโยชน เกดกระบวนการแปรรปเปนน าตาลโตนด สรางมลคาเพมใหแกคนในชมชน

10.00 น. ตามความภาคภมใจในรอยพระพทธเจาหลวง ลองเรอชมหมเกาะส-เกาะหา เยอนเสนทางการเสดจประพาสของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๕ แลวเพลนตากบการชมรงนกอแอนน าจด 1 เดยวในประเทศไทย ในถ าเนยงเคย พรอมกบสมผสบรรยากาศหมเกาะหนปนทง 14 เกาะ

11.30 น. ถงเกาะกระ รบประทานอาหารเทยงแบบฉบบพนบาน บรเวณเกาะกระ แบบ (Buffet)

12.30 น. เกาะกระ สกการะ พระโพธสตวกวนอม เ พอ เปน สรมงคลแกชวต บชารปเหมอนและรอยพระบาทหลวงปทวดเหยยบน าทะเลจด (วดพะโคะ) ใหมความโชคดปลอดภยจากภยอนตรายทงปวง ตนโพธ รากเงน รากทอง ขอพร เสยงโชคเลขมงคล อธฐาน ขออ านาจหนมงกร ชวยดลบนดาลใหรงเรอง และเจรญกาวหนาในหนาทการงาน

14.00 น. ถงทพก นกทองเทยวเกบสมภาระ ในระหวางน จะมผลตภณฑชมชนจากชาวบานในหมบาน น ากงแกว กงหวาน กงปรงรส ปลาลกแมระ ปลาแปนแดดเดยว มาใหนกทองเทยวเลอกซอน ากลบไปเปนของฝาก

15.00 น. เดนทางกลบโดยสวสดภาพ **โปรแกรมสามารถเปลยนแปลงไดตามความเหมาะสม**

72

2. โปรแกรมชมชนทองเทยวเกาะหมาก (เรมตนทบานเกาะเสอ)

โปรแกรม 1 วน : ชมควายน า เกาะหนลอน เขตหามลาสตวนกน าคขด

07.00 น. ลงเรอทหนาเกาะเสอสคลสเตย 07.30 น. ชมควายน า นกนานาชนด อาท นกกระสาตวให ญ

นกกระยางขาว นกพรก นกปากหาง นกกาน า นกเปดน า ณ พรนกน าบานเกาะโคบ

09.00 น. ลองเรอชมวดเกาะโคบ 09.15 น. สกการะทวดไมเรยง ณ เขาทวดไมเรยง 10.00 น. ลองเรอผานปาชายเลน ชมเกาะหนลอน 10.30 น. ชมความอดมสมบรณของปาชายเลน และชมนกนานา

ชนด ณ เขตหามลาสตวนกน าคขด 11.30 น. ลองเรอผานเกาะบรรทม พรอมฟงเรองเลาเกาะบรรทม 12.00 น. แวะเกาะแพ ฟงเรองเลา พรอมชมบรรยากาศในเกาะ 12.30น. แวะสกการะพระพทธบาทจ าลองบนเกาะเสอนอย 13.00 น. รบประทานอาหารกลางวนทเกาะเสอสคลสเตย

73

โปรแกรม 1 วน :พระพทธบาทจ าลอง คลองบางนาคราช ประมงอนทรย

07.00 น. ลงเรอทหนาเกาะเสอสคลสเตย (13) 07.15 น. แวะสกการะพระพทธบาทจ าลองบนเกาะเสอนอย 08.00 น. แวะเกาะแพ ฟงเรองเลา พรอมชมบรรยากาศในเกาะ 08.30 น. ลองเรอผานคลองปากบางนาคราช ชมความอดมสมบรณ

ของธรรมชาต ตนล าภ ตนสมอ ชมนกนานาชนด 08.45 น. แวะหนวยพทกษอาวทายาง 09.15 น. แวะบานชองฟน ชมการท าประมงอนทรย และการแปรรป

ผลตภณฑประมงอนทรย 10.15 น. ลองเรอผานหมเกาะส เกาะหา แหลงรงนกนางแอน 10.30 น. กจกรรมท าไขในหน หรอกจกรรมจดสวนถาด 11.45 น. ลองเรอผานอาวบานเกา ชมการท าเกษตรในชมชน 12.00 น. รบประทานอาหารกลางวนทเกาะเสอสคลสเตย

การจดอบรมฝกปฏบตการการบรหารจดการทองเทยวอยางยงยนและการพฒนาการทองเทยวชมชน

การทองเทยวอยางยงยน (Sustainable tourism ) การทองเทยวไดรบการกลาวขานวาเปนอตสาหกรรมทกอ

ผลเสยตอสภาพแวดลอมทงของแหลงทองเทยว วฒนธรรม และชมชน จงเปนเหตใหมการจดประชมนานาชาตดานสงแวดลอมและการพฒนาแบบยงยนขน ณ เมองแวนคเวอรประเทศแคนาดา หรอทเรยกกนวา GLOBE ’90 Conference ซงการประชมในครงนไดใหความส าคญกบแนวคดการพฒนาทยงยนทจะเชอมโยงไปสการพฒนาการทองเทยวท

74

ยงยน (Sustainable tourism development) จากผลการประชมในครงนไดใหค าจ ากดความของการพฒนาการทองเทยวทยงยนไวดงน

การพฒนาการทองเทยวทยงยน หมายถง การพฒนาทสามารถตอบสนองความตองการของนกทองเทยวและผทเปนเจาของทองถนในปจจบน ในขณะเดยวกนกปกปองและสงวนรกษาโอกาสตาง ๆ ของอนชนรนหลง จงมความหมายรวมถงการจดการทรพยากรเพอตอบสนองความจ าเปนทางเศรษฐกจ สงคม และสนทรยภาพพรอมกบรกษาเอกลกษณทางวฒนธรรม และระบบนเวศไดดวย การทองเทยวทยงยนมเปาหมายโดยรวมดงน 1) เพอสรางจตส านกและความเขาใจวาการทองเทยวมความส าคญตอสงแวดลอมและเศรษฐกจ 2) เพอสรางดลยภาพในการพฒนา 3) เพอยกระดบคณภาพชวตของชมชนทองถน 4) เพอใหประสบการณทมคณภาพแกนกทองเทยว 5) เพอรกษาคณภาพสงแวดลอม องคกรการทองเทยวโลก ไดกลาวถงหลกการส าคญของการพฒนาการทองเทยวอยางยงยน ดงน หลกการพฒนาการทองเทยวทยงยน 1) มการด าเนนการจดการภายใตขดความสามารถในการรองรบของระบบนเวศ ในการทดแทนฟนฟ ใหสามารถผลตและใหบรการตาง ๆ ทเกยวของไดตลอดไป โดยไมลดถอยหรอเสอมโทรมลง ตระหนกถงการมสวนรวมของคนในชมชน และความตองการของชมชน 2) มการกระจายประโยชนอยางเปนธรรมสทอ งถน 3) ใหประสบการณนนทนาการทมคณคาแกนกทองเทยว 4) ใหผมาเยอนหรอนกทองเทยวไดเรยนรและเขาใจเกยวกบพนททรพยากร และวถชวต 5) เนนการออกแบบทกลมกลนกบสถาปตยกรรมทองถน และใชวสดในทองถน 6) เนนการผสมผสานการทองเทยวแบบยงยนสแผนพฒนาระดบทองถน

75

ภมภาค และระดบประเทศ 7) เนนขอมลพนฐานเพอเปนฐานการตดสนใจ และการตดตามตรวจสอบ

จากแนวคดการพฒนาการทองเทยวใหยงยนจนน าไปสการพฒนาทยงยนได สามารถสรปไดวา การพฒนานนตองเรมตนจากชมชนทองถนภายใตมตตาง ๆ ไดแก 1) มตดานสงแวดลอม กจกรรมนควรกอใหเกดการเรยนร และรวมมอกนในการอนรกษสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต รวมทงจ ากดใหเกดผลกระทบดานสงแวดลอมใหนอยทสด 2) มตดานการเมอง กจกรรมนควรเปนสวนหนงของการรณรงคการมสวนรวมของประชาชนในระดบลาง โดยการสรางกระบวนการวางแผน และการตดสนใจในการพฒนาการทองเทยวของชมชน 3) มตดานสงคมและวฒนธรรม กจกรรมนควรสรางสรรคการแลกเปลยน (เมอง– ชนบท) เพอเพมความเขาใจและตระหนกในคณคาของวฒนธรรมทองถน รวมทงการรเทาทนตอวฒนธรรมแบบเมองทเตบโตอยางไรรากฐาน 4) มตดานเศรษฐกจ กจกรรมนควรน าไปสการกระจายรายไดและผลก าไรทเกดจากการทองเทยวใหเกดกบชมชนอยางแทจรง ดงนนประชาชนในพนทจะเปนปจจยหลกในการพฒนาและควบคมการเตบโตของการทองเทยวในพนทของตนเอง โดยไมเกดความขดแยงกบการอนรกษทรพยากรธรรมชาต

ภายใตมตตางๆ ทกลาวมาขางตนและหลกการการทองเทยวทยงยนจะเหนไดวามความสอดคลองกบการทองเทยวรปแบบหนงทมบทบาทส าคญในดานการใหความรกบนกทองเทยว ดานการสงเสรมเศรษฐกจ อนรกษสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาตควบคกนไปตลอดจนการเปดโอกาสใหชมชนทองถนมสวนรวมในการบรหารจดการ

76

แหลงทองเทยว เพอพฒนาคณภาพของประชาชนทองถน ทอาศยอยในแหลงทองเทยวและบรเวณขางเคยง การฝกปฏบตการพฒนาการทองเทยวของชมชนเกาะหมาก ม 8 ขนตอนดงน 1.รวมกนคดรวมกนคย 2.จดตงคณะท างาน 3.ส ารวจและศกษาขอมลชมชน 4.จดท าแผนการทองเทยวโดยชมชน 5.ก าหนดกจกรรมและการใหบรการ 6.จดท าโปรแกรมการทองเทยว 7.จดการทองเทยวน ารอง 8.ตดตามและประเมนผล หลงจากฝกปฏบตการพฒนาการทองเทยวของชมชน ท าใหไดชมชนทองเทยวเกดขน 2 กลม คอชมชนทองเทยวเกาะหมาก และชมชนทองเทยวเกาะเสอ ซ งท ง 2 ชมชนมความพรอมในการรองรบนกทองเทยว และสามารถจดการการทองเทยวโดยคนในชมชนเอง

จดอบรมฝกปฏบตการการบรการทองเทยว ความประทบใจเปนสงททกคนตองการ ทงตวผประกอบการและลกคากตางตองการดวยกนทงสน เราอาจไมถงกบตองยกยอลกคาเปนพระเจาแตการใสใจและจบความตองการของลกคาไดกสามารถท าใหลกคาประทบใจในบรการของเราไดแลว แตทงนทงนนการบรการทดนนกยงคงตองอาศยประสบการณเฉพาะตวทเกดจากการท าอยางตอเนองดวย ดงนนสตรทชวยใหจ าหลกการ บรการลกคาอยางครบถวน

77

ไดงายๆ ผานหลกการทเรยกวา CARE ครอบคลมภาพการบรการลกคาโดยเนนใหมอง สงทลกคาตองการจากเรา แลวจงมองใหลกเขาไปอกวาเหตทลกคาตองการใหเราท าอยางนนเพราะ อะไร การพยายามมองใหลกลงไปสวตถประสงคหรอความตองการแทๆ เปนการมองจากมมมองภายนอกสภายใน (Outside In) ซงโดยหลกการ CARE นนระบวาเมอเราเขาใจความตองการของลกคาแลว การบรการท เราจะลงมอตอจากนนควรเปนเรองงาย แตมประสทธภาพพอจะแกปญหาใหลกคาไดทนท ชมชนหรอผประกอบการทองเทยวในพนทรอบเกาะหมากตองมความสามารถในการถายทอด ซงไมใชแคการทองจ าการบรการทตรงความตองการลกคาเรมจากการเขาใจในสนคาและบรการทางการทองเทยวทงของเราอยางถองแทกอน แตควรเปนค าพดทมาจากความเขาใจ สามารถเปรยบเทยบใหเหนไดอยางชดเจน โดยขอมลเหลานควรยนอยบนความจรงใจซงเปนหวใจของการบรการทดบนมาตรฐานทเทากนทกครง ดงนนชมชนหรอผประกอบการทองเทยวในพนทรอบเกาะหมากควรมการอบรมผใหบรการเพอใหหาแนวทางการแกไขปญหารวมกนมแบบแผนและทศทางเดยวกนเพอการเปนทหนงในใจลกคา ตวอยางเชน ชมชนควรจะมความรเกยวกบแหลงทองเทยว ความรเรองประวตศาสตรชมชน กจกรรมการทองเทยว เรองความปลอดภย และเรองอน ๆ ทเกยวของเปนอยางด

โดยธรรมชาตลกคาตองการความพอใจในการบรการสงสด มเราอยขางๆไดทกเวลาทตองการ ซงจะสรางประสบการณทดใหกบลกคา ทงยงชวยสรางภาพลกษณทดตอทงชมชนหรอผประกอบการทองเทยวในพนทรอบเกาะหมาก และความรวดเรวในการบรการนนถอเปนจดแขง

78

อยางหนงในการบรการทลกคาทกคน ตองการซงการมใจรกในงานบรการจะเปนแรงขบใหเกดการบรการในทนท เพราะเวลาไมกนาททลกคา เสยไปอาจสรางความเสยหายยงใหญไดเลยทเดยว ดงนนเรองเวลาจงเปนสงทไมควรละเลยอยางยง นอกจากการมใจรกงานบรการแลวการวางแผนทดกเปนตวชวยใหเกดความรวดเรว ในบรการไดเชนกน ชมชนหรอผประกอบการทองเทยวในพนทรอบเกาะหมาก ดแลลกคาจะตองรขนตอนการด าเนนงานเปนอยางด และตองรขอบเขตอ านาจในการตดสนใจของตนเองและผ อนในองคกร เพอทจะสามารถตดตอประสานงานไดถกจดและเปนไปตามความตองการลกคาได ทนทวงท ตวอยาง เชน บคคลทตดตอหรอสอสารกบลกคาไมวาจะเปนทางโทรศพท ถอไดวาเปนบรการหนงทลกคาสวนมากเลอกใช เพราะตดตอไดตลอดเวลาทงยงโตตอบกนไดทนท ควรจะเขาใจบรการทกอยางชดเจน ทส าคญตองถายทอดดวยภาษาทเขาใจงาย ไมวกวนเพราะอาจท าใหผฟงจบประเดนทตองการไมได เปนการเสยเวลาโดยใชเหต และเมอรบความตองการของลกคามาแลวกควรด าเนนการเพอประสานกบผเกยวของและตอบสนองกบลกคาใหไดเรวทสด โดยใชทกษะและความเขาใจขนตอนการด าเนนงานตางๆ ในองคกรของชมชนเพอใหลกคาเกดความประทบใจสงสด อกสงหนงทสามารถซอใจลกคาได นนกคอการเขาถงจตใจของลกคา หรอการรจกจตใจลกคาเปนอยางด หลกการ CARE นนใหความส าคญกบการปฏบตตอลกคาโดยมองความตองการของลกคาจากมมมองของลกคา เชน รวาลกคาโกรธ เศรา หรอก าลงดใจ หากเรารบรอารมณเหลานได นนแปลวาเราสามารถ

79

สอสารทางใจได เปนการเปดมมมองการรบรตอคนอนได เราจะเขาใจลกคาแตละประเภทมากขน การรบรไดถงความรสกของลกคาถอวามความส าคญตอการบรการตามหลก CARE เปนอยางยง เนองจากหลกการ CARE นนใหความส าคญกบการปฏบตตอลกคาโดยมองความตองการของลกคาจากมม มองของลกคาเอง และน าปญหานนมาแกใหตรงจดอยางทนทวงท ดงนนกอนทจะตดสนใจด าเนนการอะไรกตาม ผบรการตองเขาใจเสยกอนวาสงทลกคาตองการทสดจากการแกปญหาน คออะไร เพอทจะไดมงหนาสการแกปญหานนได เมอลกคาเดนมาหาผใหบรการเพอแจงขอรองเรยนหรอแจงความตองการสกอยาง ถงแมวาลกคาจะไมแสดงออกใหเหนถงอารมณหรอความรสกไมพอใจใดๆ กตาม แตกเปนหนาทของพนกงานทตองพยายามจบความรสกลกคาใหไดเพอจะ เขาใจลกคาอยางแทจรง การบรการลกคานนไมใชเรองยาก แคเพยงใสใจลงไปในทกการบรการ เอาใจลกคามาใสใจเรา และใสใจลงไปในทกสงทท า เหมอนกบวาเราแคร (care) ลกคาจรงๆ และเราก าลงท าสงดๆ ใหแกคนในครอบครว แลวองคกรหรอแบรนดของเรากจะตดอย ในความประทบใจลกคาไปตลอด จดอบรมฝกปฏบตการความปลอดภยของนกทองเทยว องคกรดานความปลอดภย ไดท าบนทกชอ “การเดนทางทเลวราย สงไปถงประเทศตางๆ ทวโลก โดยเนอหาในหนงสอไดระบถงปญหาความปลอดภยในการเดนทาง เฉพาะขอมลการเสยชวตของนกทองเทยวชาวอเมรกา พบวา รอยละ 72.6 ตายจากอบตเหตบนทองถนน (73% รถยนต, 12% รถจกรยานยนต, 7% เดนเทา และ 3% รถ

80

สาธารณะ) ทนาตกใจ คอ ในกลมประเทศก าลงพฒนา ประเทศไทยถกจดอนดบความเสยงในล าดบท 2 รองจาก ฮอนดรส โดยพบวานกทองเทยวอเมรกามอตราการตายในประเทศไทย ถง 50 ตอ ประชากรนกทองเทยว 1 แสนคน (สงกวาอตราการตายของคนไทย 18.7 ตอประชากร 1 แสนคน) โดยระบสาเหตส าคญคอ ประเทศทมนโยบายสงเสรมการทองเทยว แตกลบไมใหความส าคญในการก าหนดนโยบายและมาตรการท เปนรปธรรมในการจดการความปลอดภยใหกบนกทองเทยว ปลอยใหเปนภาระของภาคเอกชนและธรกจทองเทยวตองลงทนดานความปลอดภยเอง รวมทงขาดระบบตดตามก ากบในเรองน หนวยงานผรบผดชอบ ทมกจะละเลยตอมาตรฐานดานความปลอดภยทางถนน ตงแต มาตรฐานของคนขบรถ ซงพบวามกจะขบเรวเกนก าหนด การดมสรา รวมทงความปลอดภยของตวรถ และสภาพของถนน ทส าคญคอการตงค าถามกบ ระบบการก ากบตดตามอยางเอาจรงเอาจงจากต ารวจทางหลวง คมนาคม และความลมเหลวของธรกจทองเทยว ทจะหาทางผลกดนใหมความปลอดภยส าหรบนกทองเทยว (1) วางแนวทางแกปญหาในระยะยาว: โดยรวบรวมและศกษาขอมลการเสยชวตของนกทองชาวตางชาต ทเกดจากอบตเหตทางถนน เพอทราบขนาดปญหา และ สาเหตทแทจรง พรอมทงจดท าแผนงาน/มาตรการปองกนแกไขอยางเปนระบบ (2) วางแนวทางการแกปญหาทด าเนนการไดเลย ไดแก วางหลกเกณฑ และระบบตดตามก ากบ เพอใหมนใจวาจะมมาตรฐานความปลอดภยส าหรบรถทศนาจรนกทองเทยวตางประเทศ ตงแต มาตรฐานดานคนขบ โครงสรางและอปกรณดานความปลอดภย ระบบประกนภย

81

การจดท าคมอดานความปลอดภยในการเดนทางบนทองถนน เชน เสนทางทปลอดภย (โดยเฉพาะการสงเสรมการเดนทางดวยรถไฟ รถโดยสารประจ าทาง หรอรถทศนาจร ทไดมาตรฐาน) การปฏบตตวเมอตองเดนบนถนน การใชรถยนต รถจกรยานยนต รถจกรยาน รวมทงขอพงระวงตางๆ สงเสรมใหเมองทองเทยว ใหความส าคญกบเรองการดแลและจดระบบความปลอดภยทางถนนของนกทองเทยว เชน การใหรางวลเมองทองเทยวปลอดภย การสนบสนนใหมศกยภาพในดานการจดการความปลอดภย (การจดฝกอบรม และ มระบบปรกษาในเรองน) ในทกๆ ความสญเสยทเกดกบทชวตของนกทองเทยว แมจะเปนเพยงไมกคน แตเดมพนดวยผลกระทบทยงใหญ ไมวาจะเปน ภาพลกษณของการทองเทยว จ านวนเมดเงนทจะไดจากการทองเทยว รวมทง ภาคธรกจและคนในชมชนทท ามาหากนอยกบการทองเทยวอกจ านวนมาก คณภาพของการทองเทยว แนวคดของค าวาคณภาพของการทองเทยวนน องคการการทองเทยวโลก (WTO) ไดมการก าหนดไวเปนแนวทางดงน คณภาพกคอผลลพธท เกดจากกระบวนการในการตอบสนองความตองการ ความพงพอใจความจ าเปนและความคาดหวงของนกทองเทยวในการน าเสนอขายสนคาและบรการดานการทองเทยว ในราคาทยอมรบได องคประกอบทส าคญของการสรางคณภาพดานการทองเทยวดงน ประเดนทางดานการคา จะเปนเรองทเกยวกบการท าการคา สนคาและบรการดานการทองเทยว การท าการตลาด และการแขงขนซงทางองคการการทองเทยวโลกกไดมการประสานอยางใกลชดกบทางดานทประชมแหงสหประชาชาตดานการคาและรวมไปถงการตกลงรวมมอ

82

กบองคการการคาโลก โดยวตถประสงคหลก กเ พอทจะไดอาศยกฎระเบยบ ขอบงคบตางๆ มาเปนแนวทางในการก าหนดแนวนโยบายทางดานการคาทเฉพาะเจาะจงกบการทองเทยว ประเดนทางดานผลกระทบของการทองเทยวทมตอสงคม ซงกจะเปนเรองทเกยวกบจรยธรรมคณธรรม ไมวาจะเดกหรอสตร ทอยในอตสาหกรรมการทองเทยว ตลอดจนการรณรงคและสงเสรมในการสรางมาตรฐานดงกลาว ประเดนทางดานสวสดการและความปลอดภย จะเปนเรองทเกยวกบวา สนคาและบรการทมการน าเสนอขายใหกบนกทองเทยวนน จะตองไมเปนการท าใหนกทองเทยวไดรบอนตรายทงตอชวตและรางกายและทรพยสน ตวอยางเชน การทองเทยวแบบผจญภยนน นกทองเทยวจะตองมการท าประกนเพอกนคมครอง ประเดนทางดานการการมมาตรฐานดานคณภาพ ไมวาจะเปนในสวนของแหลงทองเทยวและสนคาและบรการนนจะตองมคณภาพทมมาตรฐาน มาตรฐานดานคณภาพ (QUALITY STANDARD) เรากไดทราบความหมายของ ค าวา คณภาพ และองคประกอบทส าคญในมมมองของการทองเทยวกนแลวและเรากจะมาดถงวา ในค าวาคณภาพนนมจดใดทเดนๆ กนบาง เชน ในเรองของความปลอดภยและสวสดการทมให การสรางแรงจงใจ ความสามารถในการเขาถงความตองการทแทจรงของนกทองเทยวได และสงทส าคญไมแพกนกคอการตระหนกถงการผลกระทบทมตอสงแวดลอมจากค าวาคณภาพ ถาเราลองมาวเคราะหถงแตละสวนทประกอบกนเปนคณภาพใหลกลงไปจะไดวา

83

ผลลพธ ในทนจะกลาวถงผลทเกดจากการใหบรการตอบสนองความตองการของนกทองเทยวในเวลาทรบบรการ ทงในแงของสนคาและบรการ ซงเปนสงทไมสามารถจะเกดขนไดถาไมมปจจยตางๆ ทอยในอตสาหกรรมการทองเทยว และจะสามารถวดไดจากความพงพอใจ และกจกรรมทจดขน วามการค านงถงสงแวดลอมหรอไม กระบวนการในทนการกระท าเพยงอยางเดยวไมจดวามคณภาพ เพราะกระบวนการทกอยางทด าเนนไปตองเปนไปอยางมคณภาพทกขนตอน ซงผทมหนาท ในการจดหาบรการจะตองรบผดชอบในการกระท าหรอกระบวนการทกจการไดท าลงไป ความพงพอใจ เปนการรบรของแตละบคคล ซงจะแตกตางกนไปตามบคลก ลกษณะนสยของแตละคนซงนกทองเทยวแตละคนกมความตองการ และความคาดหวงแตกตางกนไปความคาดหวง เปนการสอสารใหรถงความตองการ และการรบรในตวสนคาและบรการ ซงกจะขนกบก าลงซอของนกทองเทยวแตละคน ซงผทมหนาทจดหาบรการนนควรทจะท าใหความคาดหวงของของลกคาไดรบการตอบสนอง สวสดการและความปลอดภย (SAFETY AND SECURITY) ในสวนนถอเปนสวนทมความส าคญไมแพกนเลยทเดยว และเปนสวนทแสดงถงภาพพจนการทองเทยว ดงนนในสวนนชมชนและหนวยงานของรฐจะตองเขามามบทบาทอยางมากในดานตางๆ ไดแก ในดานการก าหนดมาตรการความปลอดภยใหกบนกทองเทยว ทงในเรองของการปองกนนกทองเทยวทเขามาโดยมชอบ มการจ ากดนกทองเทยว ตามประเภทการทองเทยว และลกษณะสถานททองเทยว การปรบปรงมาตรฐานทางดานการรกษาความปลอดภย และการปฏบตทเปนการอ านวยความสะดวกตามแหลงทองเทยวตางๆ ไมวา

84

จะเปนการปฏบตงานของหนวยงาน เชน พนกงานงานดบเพลง หนวยกชพทางน า ประชาสมพนธ และการใหบรการขอมลทเปนประโยชนกบนกทองเทยว รวมทงการปฏบตกบนกทองเทยวเหมอนเปนญาตของตนเชนกน นอกจากนจะตองมการใหบรการรกษาสขภาพ ในยามทมการเจบปวยอยางฉกเฉน มาตรการในการรกษาความปลอดภย ซงจะเกยวกบประเดนตางๆ ดงน การแลกเปลยนขอมลขาวสารดานการรกษาความปลอดภย การฝกอบรมเจาหนาทรกษาความปลอดภย การปฏบตงานของผชวยเหลอนกทองเทยวฉกเฉน และการท าประกนภยส าหรบนกทองเทยว การใหความคมครองนกทองเทยว เพอความปลอดภยดานสขภาพ การรกษาความปลอดภยในกจกรรมทางน า” (Life Saving & Water Rescue) ความรเกยวกบความปลอดภยและอนตรายทางน า สามารถใหความชวยเหลอผประสบภยทางน าไดอยางถกตองและปลอดภย นอกจากนยงจะไดรบทราบขอมลตางๆ ทจ าเปนเพอวางแผนปองกนและลดโอกาสการเกดอบตภยทางน า จดเตรยมแผนเผชญเหตฉกเฉนใหมความพรอมทจะปฏบตการเมอเกดอบตภยทางน าไดอยางมประสทธภาพและบงเกดประสทธผลสงสดแกผใชบรการ ปฏบตงานเปนเจาหนาทชวพทกษ (Lifeguard) ดแลรกษาความปลอดภยและใหความชวยเหลอผประสบภยทางน าประจ าสระวายน าได ความรเกยวกบความปลอดภยทางน า อบตภยทางน าภายในบาน ชมชน การปองกนและการแกไข การเอาชวตรอดจากอบตภยทางน า การเตรยมตว จดเตรยมอปกรณส าหรบชวยชวตตนเองแลผอนใหพรอมกอนทจะท ากจกรรมหรอทองเทยวทางน า การใหความชวยเหลอผประสบภยทางน า วธการให

85

ความชวยเหลอผประสบภยทางน า คนตกน า คนจมน า ทถกตองและปลอดภย ทงคนทวายน าเปนหรอวายน าไมเปนกชวยได ตงแตการชวยจากบนฝงไปจนถงการวายน าออกไปชวย การน าผประสบภยทางน าเขาฝงและการสงตอผประสบภย ปฐมพยาบาล การกชพดวยการผายปอดและนวดหวใจ การเอาชวตรอด เมอเกดอบตภยทางน า เรอลมหรอมคนตกน า หากผประสบภยทางน าวายน าไมเปน อบตภยทางน า การประสบภยทางน านนจะพฒนาไปสการเสยชวต ดงนนทกษะทางน าจ งมความส าคญและจ าเปนส าหรบการด ารงชวตประจ าวน จะวากนไปแลวทกษะใด ๆ ในการด ารงชวตทวาจ าเปนกไมส าคญเทาทกษะทางน า การขจกรยานหรอขบรถไมเปน ไมเคยใชคอมพวเตอร แมแตการเลนกฬาตาง ๆ หากเลนไมเปนกไมถงท าใหเสยชวตฉบพลน แตหากวายน าไมเปนแลวประสบอบตภยทางน าจมน าตายแนนอน การทเราวายน าเปน อาจไมเพยงพอแลวทจะปองกนการจมน าตายได แตหากเราแบงระดบทกษะความสามารถของเราในเรองวายน ากพอจะแบงเปนกลม ๆ ไดดงน 1. กลมวายน าไมเปน ตกน าเมอไรกจมน าตายแนนอนภายใน 2–3 นาท 2. กลมวายน าเปน กลมนหากตกน ากจะไมจม สามารถจะเอาชวตรอดได แตหากจะตองวายน าเขาฝงระยะทาง 3–5 กโลเมตร เขาจะวายไดหรอไม และหากจะตองลอยตวอยในน าเพอรอความชวยเหลอจะรอไดนานแคไหน 10 นาท 1 ชวโมง หรอ มากกวา 3 ชวโมงในน า 3. กลมนกกฬาวายน า กลมนจะตองซอมวายน าวนหนงประมาณไมต ากวา 5-6 กโลเมตร ซงหากประสบอบตภยทางน ากอาจจะวายได 10–15 กโลเมตร แตการทจะวายน าไดไกล ๆ จะตองฝกซอมมาก

86

แตกใชวาจะรอด หากรางการสวนหนงสวนใดนอค หรอกลามเนอเปนตะครว จดอบรมและการฝกปฏบตดานการประชาสมพนธและการตลาด แนวคดเกยวกบตลาดการทองเทยว จากค าจ ากดความของการตลาดการทองเทยว ใหความส าคญตอการศกษาความตองการของนกทองเทยว การจดหาสนคาและบรการของผจดบรการทางการทองเทยว (Suppliers) ซงจ าเปนตองใชสวนประสมการตลาดมาเปนตวเชอมโยงทส าคญนน ท าใหเหนบทบาทและความส าคญของสวนประสมการตลาดมากขน ซงท าใหทงอปสงค (Demand) และอปทาน (Supply) มความสอดคลองตองกน ปรชญาทางการจดการการทองเทยวทมงเนนไปสความตองการของนกทองเทยว โดยอาศยการวจยตลาด การพยากรณ การคดเลอกทรพยากรการทองเทยวทก าลงอยในความตองการเพอใหธรกจทองเทยวไดรบประโยชนสงสดในการเสนอบรการแกนกทองเทยวตามเปาหมายทก าหนดไว การศกษาความตองการของนกทองเทยว (อปสงค) และการจดองคประกอบทส าคญของอตสาหกรรมการทองเทยว (อปทาน) ใหสอดคลองกบอปสงคโดยใหความส าคญของสวนประสมการตลาด (Marketing Mix) เปนเครองมอในการเชอมโยง ตลาดการทองเทยวเปนตลาดบรการทลกคามอสระในการเลอกบรโภคสนคาและบรการมากทสด องคประกอบของตลาดมลกษณะเฉเพาะดงน

87

1. ผซอ ไดแก นกทองเทยว ทศนาจร ทงภายในประเทศและระหวางประเทศ ความตองการเดนทางทองเทยว และบรโภคสนคาการทองเทยวมความยดหยนและเปลยนแปลงสงมาก เนองมาจากปจจยทางเศรษฐกจ สงคม ราคาการทองเทยว ฤดกาล สมยนยม รสนยม ทศนคต ประสบการณสวนตวของนกทองเทยว และเหตการณส าคญอนๆ ทเกดขนอยางกะทนหน ซงเปนปจจยทควบคมไมได แตอาจสามารถคาดการณไดลวงหนาวาจะมผลกระทบอะไรบางตอตลาดการทองเทยวและท าใหการวางแผนการตลาดมความล าบากมากขน ผวางแผนงานจ าเปนตองศกษาความตองการของตลาด (Market Demand) และเตรยมกจกรรมทางการตลาด เพอแกไขสถานการณทางการตลาดทอาจเปลยนแปลงไป 2. ผขาย ไดแก ผประกอบธรกจจดหาสนคาและบรการทองเทยว (Travel Suppliers) ผลตวตถดบในลกษณะการแปรรปสนคาและบรการ เชน ชมชน ทพกโรงแรม การเดนทางโดยเครองบน การบรการอาหารและเครองดม การเขาชมการแสดงในสถานทและแหลงทองเทยวตางๆ และสนคาบรการอนๆ ในสายของสนคาเดยวกน และขายสนคาใหแกกลมผซอดงนคอ การขายตรงใหแกนกทองเทยว (Direct Sales) การขายใหแกผผลตรายการน าเทยวแบบเหมาจาย (Tour Operator) และการขายใหแกบรษทตวแทนจ าหนาย (Travel Agent) ผผลตรายการน าเทยวแบบเหมาจาย และบรษทตวแทนจ าหนายจะเปนทงผซอและผขายในเวลาเดยวกน 3. สนคาและบรการ สนคาในตลาดการทองเทยว แบงเปน 2 ประเภทใหญๆ คอ

88

3.1 สนคาทเกดขนเองตามธรรมชาต ไดแก ทรพยากรทองเทยวทางธรรมชาตตางๆ เชน น าตก ภเขา ทะเล เขตรกษาพนธพช และสตวปา ภมประเทศ ภมอากาศ ฯลฯ 3.2 สนคาทมนษยสรางขน แบงออกเปนหลายชนด ไดแก 3.2.1 ส ง ก อสร า งท ส าคญ เช น อน ส าวร ย ทา งประวตศาสตร วด โบสถ สถานทส าคญทางศาสนา ศลปะ สถาปตยกรรม พพธภณฑ สวนสาธารณะ สวนสนก ทาเรอ โครงสรางพนฐาน สงอ านวยความสะดวกทางดานการคมนาคมขนสง ฯลฯ 3.2.2 สงดงดดใจทางดานวฒนธรรมและสงคม ทงรปธรรมและนามธรรม เชน ศาสนา ภาษาเทศกาล ประเพณ ศลปหตถกรรม สงบนเทงตางๆ วถชวตความเปนอยของคนในสงคม อาหาร การแตงกาย ทศนคต ความเชอ ฯลฯ 3.2.3 สนคาและบรการทอ านวยความสะดวกใหแกนกทองเทยว ไดแก สายการบนและการขนสง ทพกแรม อาหารและเครองดม การจดน าเทยว สนคาของทระลก กจกรรมการทองเทยว บนเทงและพกผอน เปนตน

ลกษณะเฉพาะของสนคาการทองเทยว แตกตางจากสนคาอปโภคบรโภคทวไปอยางชดเจนดงน 1. สนคามลกษณะเปนนามธรรม ไมสามารถจบตอง หรอสมผสกอนการตดสนใจซอได เชน การเทยวชมสถานททองเทยวตางๆ ลกคาจะซอจากจนตนาการ อารมณ ความรสกสวนตว และประสบการณ 2. สนคามเอกลกษณ มเฉเพาะแบบเดยวไมเหมอนใคร ไมวาจะเปนเปนสงดงดดใจทางธรรมชาต (Natural Attractions) หรอสงดงดดใจทมนษยสรางขน (Man-made Attractions) ซงอาจมบางสวนทสราง

89

เลยนแบบจนดเหมอนกนหรอคลายคลงกนได แตผขายกตองพยายามเลอกสรรใชกลยทธการสรางความแตกตางในตวสนคาใหมความแปลกแตกตางจากสนคาของคแขงขน และอยในความนยมของลกคาเพอรกษาตลาดไว 3. การผลตและบรโภคสนคาเกดขนในเวลาและสถานทเดยวกน เชน การเดนทางโดยเครองบนการเขาพกในโรงแรม ลกคาจะสามารถบรโภคไดในเวลาและสถานททก าหนดเทานน 4. กระบวนการซอขายสนคาและบรการไมสามารถแยกออกจากกนได เชน การซอรายการน าเทยวแบบเหมาจาย (Package tour) ผประกอบธรกจจดน าเทยวตองใหบรการตงแตเรมออกเดนทางจนกลบถงบาน หรอกลบมาถงจดเรมตนของการเดนทาง กระบวนการซอขายจงสนสด การเดนทางโดยเครองบน และการเขาพกในโรงแรมกเชนเดยวกน ผซอไดรบการบรการตลอดเวลาการบรโภคสนคานน 5. สนคามลกษณะ “เนาเสย” ถาลกคาไมมาบรโภคหรอใชบรการในเวลาทก าหนด เชน การยกเลกการเดนทางของกลมทวร สนคาและบรการจะถกทงไปเฉยๆ เปนลกโซ ตงแตการยกเลกเทยวบนโรงแรม รานอาหาร และการน าชมสถานทตางๆ ถาไมมลกคาอนมาซอสนคาและบรการทนในเวลานนสนคาบรการนนกเสยไปเลย รายไดสญเปลา ไมมโอกาสในการขายมากเหมอนสนคาอน 6. สนคาการทองเทยวจะขายไดมากหรอนอยขนอยกบฤดกาล สภาพภมอากาศ เชน ทพกแรมตามสถานทตากอากาศชายทะเลจะเตมเฉเพาะฤดรอน ในฤดหนาวแทบไมมคนเขาพก ความตองการเดนทางโดยเทยวบนวนจนทรหรอวนศกร จะมากกวาเทยวบนวนองคารถงวนพฤหสบด

90

7. การซอขายสนคาการทองเทยวมกเปนการซอขายรวมกนในคราวเดยวกนถงแมจะตางเจาของกน จงตองการความรวมมอทางธรกจสง เชน การซอขายตวเครองบนและบรการ และการซอขายสนคาการทองเทยวอยางใดอยางหนง กอใหเกดการซอขายสนคาและบรการทางตรงและทางออม เชน การเดนทางโดยเรอส าราญ ลกคาตองการสนคาและบรการอนๆ ททาเรอทจอดแวะ เชน การเทยวชมสถานท รถยนตรบจาง รานขายสนคาของทระลก โดยสรปอาจกลาวไดวา สวนประสมการตลาดเปนเครองมอส าคญทผประกอบธรกจการทองเทยวใชในการจดอปทานและกจกรรมการทองเทยวใหตรงกบความตองการของนกทองเทยว ในขณะท การวจยตลาด และการพยากรณยงชวยใหทราบความตองการและแนวโนมในการบรโภคของนกทองเทยว แนวโนมทางดานเศรษฐกจ และสงคมของนกทองเทยว แหลงทองเทยว วงจรชวตของทรพยากรการทองเทยว ความหลากหลายและสมบรณของขอมลทจ าเปนตองใหแกนกทองเทยว จงนบวาสวนประสมการตลาดเปนเครองมอส าคญทสรางแรงจงใจใหคนอยากเดนทางทองเทยวมากขน จนท าใหอตสาหกรรมการทองเทยวเจรญเตบโตมากกวาอตสาหกรรมใด ๆ ในปจจบน การตลาดผานสอสงคมออนไลน (Social Media Marketing)

ปจจบนองคการและชมชนทด าเนนจดการทองเทยวโดยชมชนก าลงตนตวในการใชประโยชนจากชองทางการตลาดออนไลน เหตเพราะผบรโภคมพฤตกรรมทเปลยนมานยมการตดตอสอสาร และบรโภคขอมลขาวสารออนไลนผานเครอขายอนเทอรเนต แตนบวนโลกออนไลนไมเคยหยดนง ยงมการขบเคลอนไปขางหนาอยางตอเนอง ผานเทคโนโลยใหมๆ ดวยแนวคดใหมๆ ท ถ กพฒนาใหผ บรโภคไดประโยชนมาก

91

ขนอยตลอดเวลา นบตงแต ยคของเวบไซต Portal และ ยค Search Engine บรการคนหาขอมลออนไลน จนมาถงปจจบน ยคของ Social Media สอสงคมออนไลน ท เรมจาก Blog, เวบไซต Video sharing อย า ง YouTube และ กล ม เ ว บ ไ ซต Social Networking อย า ง Facebook และ Twitter รวมทงลาสด Location Based Marketing ทน าเสนอแนวคดการเชอมตอโลกออนไลนกบโลกออฟไลน ซงจะเปนประโยชนตอชมชนหรอสถานทใหบรการทางการทองเทยว

การเกดขนของ Social Media สอสงคมออนไลน ดงกลาว สงผลกระทบทส าคญตอการท าการตลาดออนไลนส าหรบการจดการทองเทยวของชมชนในปจจบน ดงนนมความจ าเปนทชมชนจะตองเรยนรในการประยกตใชเทคนคและเครองมอทางการตลาดใหมๆ ทเรยกวา

92

Social Media Marketing เพอเปนการสรางโอกาสและรกษาสถานะในการใหบรการการทองเทยวของชมชน นยาม Social Media เราอาจสามารถใหค านยาม Social Media โดยจ าแนกองคประกอบได ดงน

(1) เปนสอทแพรกระจายดวยปฏสมพนธเชงสงคม ท าใหเกดเรองราวทนาสนใจอะไรขนมา กพากนมานงพดคยกนจนเกดสภาพ Talk of the town แตเมอมาอยในโลกออนไลน การแพรกระจายของสอกท าไดงายขนโดยเกดจากการแบงปนเนอหา (Content Sharing) จากใครกได ทงน Social media อาจจะอยในรปของ เนอหา รปภาพ เสยงหรอวดโอ

(2) เปนสอทเปลยนแปลงสอเดมทแพรกระจายขาวสารแบบทางเดยว (one-to-many) เปนแบบการสนทนาทสามารถมผ เขารวมไดหลายๆ คน (many-to-many) เมอมสภาพของการเปนสอสงคม สงส าคญกคอการสนทนาพาททเกดขน อาจจะเปนการรวมกลมคยในเรองทสนใจรวมกนหรอการวพากษวจารณสนคาหรอบรการตางๆ โดยทไมมใครเขามาควบคมเนอหาของการสนทนา แมกระทงตวผผลตเนอหานนเอง เพราะผทไดรบสารมสทธทจะเขารวมในรปแบบของการเพมเตมความคดเหน หรอแมกระทงเขาไปแกไขเนอหานนไดดวยตวเอง

(3) เปนสอทเปลยนผคนจากผบรโภคเนอหาเปนผผลตเนอหา จากคนตวเลกๆ ในสงคมทแตเดมไมมปากมเสยงอะไรมากนก เพราะเปนเพยงคนรบสอ ขณะทสอจ าพวกโทรทศน วทย หรอ หนงสอพมพจะเปนผทรงอทธพลอยางมาก สามารถชชะตาใครตอใครหรอสนคาหรอบรการใดโดยทเราแทบจะไมมทาง อทธรณ แตเมอเปน Social Media ทแทบจะไมมตนทน ท าใหใครๆ กสามารถผลตเนอหาและกระจายไปยงผรบ

93

สารไดอยางเสร หากใครผลตเนอหาทโดนใจคนหมมาก กจะเปนผทรงอทธพล (Influencer) ไป ยงหากเปนในทางการตลาด กสามารถโนมน าผตดตามในการตดสนใจซอสนคาหรอบรการไดโดยงาย

นกการตลาดหลายๆ คนอาจจะมอง Social Media อยางไมคนชน และอาจจะปลอยปละละเลย สนใจแตสอเดมๆ เพราะเหนวาเปนสอทไมสามารถควบคมไดและกระจายสมวลชนจ านวนมาก แตเมอลกคาของเราซอสนคาหรอบรการของเราไป อาจจะเกดการรวมกลมเพอท าต าหนตตงหรอวพากษวจารณ ซงหากคณท าเปนเมนเฉย กเปนไปไดวาเสยงออนไลนเหลานจะขยายใหญโตขน จนกระทงกระทบตอกจการของคณไดในทสด

สงเหลานยอมเปนแรงขบใหชมชนทองเทยวตองเรยนรและตองกระโจนเขาส Social Media เพอทจะเขาไปแกไขปญหา แสดงความคดเหน หรอแมกระทงขอความคดเหนตางๆ จากลกคา รวมไปถงอาศยการทใหลกคาสรางเนอหาขนมาแลวน ามาประชนขนแขงกน เปนกจกรรมทางการตลาดออนไลนทเหนอยอยางดาษดน เชน กรณของเถาแกนอยทจดกจกรรมใหลกคาไดถายรปคพรอมกบซองเถาแกนอย โดยสามารถโพสตรปไดทงทางโทรศพทมอถอหรอเวบไซต แลวเปดโอกาสใหผเขาชมสามารถโหวตใหคะแนน โดยรางวลเปนโทรศพทมอถอ โดยผชนะมาจากคะแนนโหวตและการตดสนของคณะกรรมการ ซ งปรากฏผเขารวมในกจกรรมเปนจ านวนมาก

ดงนน Social Media จงไมใชทางเลอก แตเปนหนทางทชมชนทองเทยวจ าเปนตองเดน กระบวนการซอสนคาหรอบรการแตเดมกระบวนการซอนนมอย 3 ขนตอน คอ ขนตอนแรก คอ ความตระหนก ขนตอนตอมา คอ การ

94

พจารณา และขนสดทาย คอ การตดสนใจซอ สอการตลาดแบบเดมๆ จะมงตรงไปท การสรางความรจกสนคาและบรการ เชน อาจจะเปนโฆษณาทางโทรทศน หรอ การเรงใหลกคาพจารณาและตดสนใจ เชน การใหคปองสวนลด เปนตน แตส าหรบ Social Media เมอผบรโภคไดใชสนคาหรอบรการนนแลว กจะเขามาแสดงความคดเหน ซงถอเปนขอมลอนส าคญตอการตดสนใจของผบรโภค ประโยชนของการประยกตใช Social Media ชวยเพมการรบรและเสรมสรางภาพลกษณทดใหกบธรกจ (Brand Awareness) เปนชองทางสรางยอดขาย และผลก าไรใหมากขน (Sales & Profit) ใชเปนชองทางประชาสมพนธขาวสารของธรกจไปยงสาธารณะชน ดวยคาใชจายทต ามาก (Public Relation) ใชเปนชองทางในการสอสารและการปฎสมพนธ ระหวางธรกจกบลกคา เพอรกษาและเสรมสรางความสมพนธทด (CRM) ใชเปนเครองมอสอสารภายในองคกร เครอขายสงคม หรอ Social Network (ชมชนออนไลน) เปนรปแบบของเวบไซต ในการสรางเครอขายสงคม ส าหรบผใชงานในอนเทอรเนต เขยนและอธบายความสนใจ และกจการทไดท า และเช อมโยงกบความสนใจและกจกรรมของผ อ น ในบรการเครอขายสงคมมกจะประกอบไปดวย การแชต สงขอความ สงอเมลล วดโอ เพลง อปโหลดรป บลอก

โดยภาพรวม Social Network เปนสอทมประสทธภาพในการสอสารไดเปนอยางด ดงนนแกนน าชมชนทองเทยวเกาะหมากจ าเปนจะตองเรยนเรองการใชงาน Social Network และพฒนาทกษะใหสามารถสอสารกบนกทองเทยวไดอยางมประสทธภาพ

95

กจกรรมสงเสรมและผลตเผยแพรสอประชาสมพนธ ไดด าเนนการระหวาง เดอน ธนวาคม 2560 มนาคม- 2561 มรายการดงน แผนทแหลงทองเทยวของชมชนเกาะหมาก

96

แผนพบโปรแกรมชมชนทองเทยวเกาะหมาก

97

แผนพบโปรแกรมชมชนทองเทยวเกาะหมาก

98

แผนพบโปรแกรมทองเทยวเกาะเสอ หมท 8 ต าบลเกาะหมาก

99

100

คมอการถายเทคโนโลยจากผลงานวจยและนวตกรรม

คณะท างานไดรวบรวมขอมลเกยวกบทรพยากรการทองเทยวทงทางธรรมชาตและทางวฒนธรรมรอบเกาะหมาก และไดจดท าเปนคมอการถายทอดเทคโนโลยการทองเทยวเกาะหมาก ซงประกอบดวย องคความเกยวของกบการทองเทยวอยางยงยน การพฒนาการทองเทยวชมชนเกาะหมาก แหลงทองเทยว แหลงโบราณสถาน แหลงศกษาวถชวต แหลงท ากจกรรมทองเทยว แหลงจ าหนายของฝาก วสาหกจชมของชมชนรอบเกาะหมาก และองคความรตาง ๆ ในการถายทอดเทคโนโลยใหกบชมชนทองเทยวเกาะหมาก

101

ขอมลทเกยวการทองเทยวโดยชมชนของเกาะหมาก สอมวลชนไดเผยแพรผานทาง Youtube

102

เขารวมงานสงเสรมการขายดานการทองเทยว แสดงนทรรศการทงานมหกรรมงานวจยสวนภมภาค 2561 วนท 22-24 มนาคม 2561 ณ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย โดยม ทานรองนายกรฐมนตร ทาน พล.อ.อ. ประจน จนตอง ทานรองเลขาธการ วช. ไดเขาเยยมชม และนกทองเทยวสนใจมาตดตอจดสงเสรมการขายเปนจ านวนมาก

103

สอแสดงนทรรศการทงานมหกรรมงานวจยสวนภมภาค 2561

104

105

106

การประเมนกจกรรมการทดลองน าเทยว

คณะวจยได จดประชมกล มย อยร วมกบผ ประกอบการ นกทองเทยวกลมทดลอง นกวชาการ สอมวลชน และแกนน าชมชนทองเทยวเกาะหมาก เพอประเมนโปรแกรมการพฒนาการจดการทองเทยวโดยชมชนพนทชมชนเกาะหมาก มระยะเวลา 2 วน 1 คน มขอเสนอแนะจากการทดลองเสนทางทองเทยวรอบเกาะหมาก ดงนคอ 1. ดานความประทบใจ ไดแก -อาหารมความเปนเอกลกษณเฉพาะทองถน -บรบทชมชนพนท ไดเรยนร วถชวต ชาวประมงพนบาน - คว ามหลากหลายของทร พยากร ท ง ท า ง ธ ร รมชาต ประวตศาสตร วฒนธรรม กจกรรมการทองเทยว ของฝากของระลก -ชมชนใหความส าคญกบการทองเทยว -สงแวดลอมมความเปนธรรมชาต สวย สมบรณ -ชอบวถชวตชาวประมงพนบาน วฒนธรรม ทรพยากรทสมบรณ -ผลตภณฑชมชนมความนาสนใจ -มหลายพนททนาสนใจและไมเคยไดสมผส (แมเปนคนในพนทเอง) เชน จดชมนกน า จดชมควายน า -จดเดนคอตนทนชมชนทมสงมาก เชน ทรพยาธรรมชาต มความหลากหลายของระบบนเวศ มเสนทางประวตศาสตร ร.5 อาหาร กงสามน า ปลาสามน า -ไดรบความรเพมเตม เชน ดานประวตศาสตรการเสดจประภาสตน ไดความรการท าไซ การแปรปปลาสม ความรเรองการท าประมงชายฝง

107

2. ขอควรปรบปรง ไดแก -เพมกจกรรมทสามารถดงการมสวนรวมระหวางชาวบานนกทองเทยวในแตละจด -ขยายชวงเวลาในการลงพนทแตละจด เพอเอออ านวยแกนกทองเทยว เชน การถายภาพ ชมธรรมชาต -จดแวะพกในเสนทางใหนอยกวาน เพราะอาจเหนอยไป -ควรสงเสรมใหมการท างานรวมกนระหวางทกภาคสวน ทงสถานประกอบการ ชมชน และรฐมาชวยเสรม -ผน าทรปควรใหขอมลเพมเตมกอนลงพนทแตละจด -เพมการน าเสนอขอมลหรอเรองราวในแตละจด เชน ไขในหน หรอเพมกลเมดในการน าเสนอ เชน ปดดวยความสงสยและคลคลายเรองราว -ยงขาดการใหขอมลทางวชาการ เชน ประวตศาสตรการเสดจประภาสตน และใหขอมลดานการทองเทยวเชงอนรกษเพมเตม -อยากใหชมชนรวมกนดแลเรองสงแวดลอมเพมเตม เชน การดแลนกน าชนดตาง ๆ การปองการท าประมงผดกฎหมาย -บางจดมขยะ เชน เศษแกว อาจมปญหาดานความปลอดภยของนกทองเทยว -ควรมปายบอกทางเพมเตม เพราะนกทองเทยวจะไดรขอมลเพมเตมและเดนทางไปเองได -ควรมการแสดงวตถดบใหนกทองเทยวด เชน เมนอาหาร ผลตภณฑชมชน -ควรจดหมวดหมในเสนทางการทองเทยว เชน เศรษฐกจ ประวตศาสตร

108

-เพมความเปน Muslim Tourism เชน อาหารฮาลาล เพอดงนกทองเทยวจากมาเลเซยหรอประเทศอน ๆ -การก าหนดราคาการทองเทยวตองมความเหมาะสม ไมมงเนนรายไดมากจนเกนไป เพราะอาจท าใหขาดความยงยน สอมวลชนเผยแพรการพฒนาการจดการทองเทยวโดยชมชนพนทชมชนเกาะหมาก

109

4. สรป/ขอเสนอแนะ 4.1 สรป การพฒนาการจดการทองเทยวโดยชมชนเกาะหมาก พบวามศกยภาพของแหลงทองเทยวทงเชงนเวศ วฒนธรรม และวถชวตของชมชนรอบเกาะหมาก ในตอนตนของโครงการศกษาครงนพบวาแหลงทองเทยวหลายจดไมสามารถใชพนทและเสนทางการทองเทยว เพอท ากจกรรมการทองเทยวไดอยางเตมทและเตมศกยภาพเทาทควร อนเนองจากความไมพรอมในการบรการและการตอนรบของบางชมชน คณะวจยไดทมเทท างานในโครงการนเพอใหเกดการทองเทยวโดยชมชนพนทชมชนเกาะหมาก และเพอใหการด าเนนการจดการทองเทยวโดยชมชนสามารถเดนตอไปไดในระยะแรกคณะวจยท าหนาทเปนพเลยง คอยใหก าลงใจแตละชมชน ตอมาไดจดชดกจกรรมเพอถายทอดความรและทกษะเพอใหประชาชนในชมชนมความร ความเขาใจในกระบวนการจดท าเสนทางและโปรแกรมการทองเทยว แผนพฒนาตลาดการทองเทยวโดยชมชน และสรางเสรมศกยภาพการบรหารจดการทองเทยวในประเดนตาง ๆ เชนดานการบรการ การตอนรบ การบรการดานทพก การสอความหมาย ความปลอดภยของนกทองเทยว เพอใหคนในชมชนมความสามารถในการจดการทองเทยวโดยชมชน กอใหเกดการทองเทยวอยางยงยนในอนาคตอนใกล ซงจะชวยใหประชาชนในชมชนสามารถจดท าแผนบรหารจดการทองเทยวของตนเองไดในอนาคตผานการถายทอดเทคโนโลยทมาจากผลการวจยและนวตกรรม เพอสรางกระบวนการกลม ตอมาในชวงทายของโครงการเรมมการจดการอยางเปนระบบและประสบความส าเรจแลวใน 2 ชมชน ขณะนบางแหลงทองเทยวของชมชนกลายเปนแหลงเรยนรของสงคม ทส าคญโครงการน

110

ท าใหเกดการแลกเปลยนเรยนรระหวางเครอขายของชมชนรอบเกาะหมาก ซงเปนไปตามวตถประสงคของโครงการทตงไวในตอนแรกทกประการ ไดแก เพอน าองคความรจากผลงานวจยและนวตกรรมทมความเกยวของ ถายทอดไปสชมชน โดยทคณะท างานไดส ารวจแหลงทองเทยวและศกษาศกยภาพการจดการทองเทยวโดยชมชนเกาหมาก ตอมาไดพฒนาศกยภาพของคนในชมชนใหมความร ความสามารถในการจดการการทองเทยวโดยชมชน และไดเสนอแนวทางการจดการและการตลาดการทองเทยวส าหรบชมชนเกาะหมาก ภายใตบรบทการทองเทยวอยางยงยน องคความรเหลานไดด าเนนการแบบมสวนรวมระหวางคณะวจย สวนราชการทเกยวของ และตวแทนชมชนทองเทยวเกาะหมาก จนกลายเปนพลงในการสรางฐานความรส าหรบการพฒนาการพฒนาการจดการทองเทยวโดยชมชนพนทชมชนเกาะหมากอยางยงยน เพอใหมเศรษฐกจทางเลอกโดยใชการทองเทยวเปนเครองมอมาขบเคลอนเพอสรางรายได เพอการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และเพอสงเสรมคณภาพชวตทดของผคนรอบเกาะหมาก และทส าคญทงหมด ไดน าสการก าหนดนโยบายขององคการบรหารสวนต าบลเกาะหมากเพอการพฒนาการทองเทยวของชมชนเกาะหมากไปสมนคง มงคง ยงยน ดงนนสามารถสรปผลการด าเนนงานไดดงน ส ารวจทรพยากรทองเทยวภายในพนทเกาะหมาก พบทง ม 35 แหลง โดยส ารวจจาก 11 หมบาน พบวาในพนทรอบเกาะหมาก มทรพยากรการทองเทยวทหลากหลาย ทแหลงทองเทยวทางธรรมชาตทงเชงนเวศ และเชงวฒนธรรม สามารถน าทรพยากรเหลานมาจดท าเปน

111

เสนทาง โปรแกรม ได 4 โปรแกรม และกจกรรมทองเทยวตาง ๆ ทเปดโอกาสใหนกทองเทยวตดตอกบชาวบานผานกจกรรมการทองเทยวเชงสรรคไดเปนอยางด การจดประชมกลมยอย เพอวเคราะห จดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค (SWOT) ท าใหไดขอมลเพอการพฒนางานดานการทองเทยวโดยน าเอาจดแขงและโอกาสมาตวหลกในการพฒนา ตอมาไดน าคณะชาวบานจากชมชนรอบเกาะหมากไปศกษาดงานวจยตนแบบชมชนบากนใหญ ต.เกาะสาหราย จงหวดสตล เพอท ากจกรรมถอดบทเรยนการจดการทองเทยวโดยชมชนบานบากนใหญ ท าใหไดองคความรในเรองตาง ๆ ไดแก ประวตความเปนมา การเรมตนท าการทองเทยวของชาวบาน การดงทรพยากรทองเทยวมาจดท าเปนโปรแกรม เสนทางการทองเทยว รวมถงการคดราคาโปรแกรมทองเทยว และการสรางกจกรรมการทองเทยว โดยเฉพาะการเชองโยงกบการอนรกษทรพยากรประมงของพนทบานกนใหญ การตอนรบ การจดการเรองทพก การจดการเรองอาหาร การจดการเรองความปลอดภยของนกทองเทยว การท าการตลาดโดยใชสอออนไลน และเรองอน ๆ ทเกยวของ หลงจากกลบมาจากการดงาน ตอมาไดจดใหมการประชมกลมยอยเพอพฒนาศกยภาพชมชน ประกอบดวย สมาชกและแกนน า รวมถงสวนราชการทเกยวของ จากชมชนอยรอบเกาะหมาก ผลการประชมไดน าเสนอทรพยการทงทางธรรมชาต และทางวฒนธรรม ว ถชวต เพอสรางโปรแกรมการพฒนาการจดการทองเทยวโดยชมชนพนทชมชนเกาะหมาก โดยมทง หมด 4 โปรแกรม เปนโปรแกรมทองเทยวแบบวนเดยว และ เปนโปรแกรม 2 วน 1 คน มชมชนทสามารถใหบรการการทองเทยว จ านวน 2 ชมชน ตอมาคณะท างานได มงการท างานไปทเรองการพฒนา

112

ทรพยากรบคคลของชมชนทองเทยวเกาะหมาก ไดจดอบรมและฝกปฏบต ประกอบไปดวยเรอง 1) การบรหารจดการทองเทยวอยางยงยน 2) การบรการทองเทยว 3) ความปลอดภยของนกทองเทยว 4) การประชาสมพนธและการตลาด 5) การจดการการทองเทยวโดยชมชน เพอพฒนาแกนน าและสมาชกทมารวมกนการทองเทยวโดยชมชนพนทชมชนเกาะหมาก ในชวงทายของโครงการไดจดท าสอประชาสมพนธชนดตางๆ ประกอบดวย Facebook, youtube หลงจากนนไดเชญสอมวลชนและผประกอบการทองทยว ไดเดนทางไปทศนศกษาเสนทางทองเทยวรอบเกาะหมาก เพอทดลองเทยวตามโปรแกรมการพฒนาการจดการทองเทยวโดยชมชนพนทชมชนเกาะหมาก เปนโปรแกรม 2 วน 1 คน หลงจากนนไดจดประชมยอยกบนกทองเทยวกลมทดลองเพอประเมนผลโปรแกรมการทองเทยว พบวามความประทบใจมาก สวนประเดนเรองปรบปรงระบบการสอความหมาย และการสรางการปฏสมพนธระหวางชาวบานกบนกทองเทยวหรอเพมจ านวนไกดทองถนซงมนอยมาก และตอมาไดเขารวมงานสงเสรมการขายดานการทองเทยว งานมหกรรมวจยสวนภมภาค ณ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย โดยไดน าโปรแกรมการพฒนาการจดการทองเทยวโดยชมชนพนทชมชนเกาะหมาก ทง 4 โปรแกรม ไปเสนอขาย สวนกจกรรมสดทาย คณะท างานได 9) สรปผลและจดท าคมอการทองเทยวโดยชมชนพนทชมชนเกาะหมาก พรอมแผนท แผนพบโปรแกรมการทองเทยว สรปไดวาการพฒนาการจดการทองเทยวโดยชมชนพนทชมชนเกาะหมาก เนนไปทการทองเทยวทจดการโดยคนทอยในชมชนรอบเกาะหมาก ท าใหเหนไดวาการทองเทยวรปแบบนนนสามารถใชเปนเครองมอในการพฒนาศกยภาพของชมชน ตดอาวธทางปญญาใหชมชนผานการ

113

เรยนรอยางเปนระบบกระบวนการพฒนาควรด าเนนอยางคอยเปนคอยไป จากกระแสของการทองเทยวอยางยงยน การทองเทยวชมชนจงเปนกระบวนการสรางทางเลอกในการจดการพนททองเทยวทคนในชมชนรวมก าหนดทศทาง ประเดนทส าคญ อกอยางหนงของการจดการทองเทยวชมชนคอการไดรบการสนบสนนจากหนวยงานภายนอกเปนเงอนไขทจ าเปนตอการสงเสรมการทองเทยวชมชนอยางยงยน ซงเปนเรองทเหมาะสมส าหรบบรบทการทองเทยวชมชน และปจจยแหงความส าเรจของการทองเทยวชมชนตองสรางการมสวนรวมของคนในทอยในชมชม ควรใหความส าคญกบการทองเทยวลกษณะนจะตองมฐานคดทชมชนเปนเจาของทรพยากรเปนผมสวนไดสวนเสยจากการทองเทยวเนองจากใชทรพยากรการทองเทยวทเปนตนทนจากชมชน ดงนนควรพฒนาศกยภาพ “คน” ในชมชนใหด าเนนงานได ทงความร ความเขาใจและความสามารถ เพอด าเนนการในกระบวนการอนเกดประโยชนแกชมชนคอการวางแผนว เคราะหและสรปบทเรยนความส าเรจหรอลมเหลวในชมชน ทงนสามารถตอยอดสคนรนหลงจงควรค านงถงขดความสามารถในการรองรบกจกรรมการทองเทยวตอทรพยากรในชมชน โดยพฒนาศกยภาพชมชนในดานตาง ๆ ทกลาวมาขางตน ชมชนควรมเปาหมายในการจดการทสอดคลองไปในทางเดยวกน นอกจากนแกนน าของชมชนมความส าคญทจะน าชมชนใหเกดความเขมแขงผานกระบวนการมสวนรวมและเรยนรสการพฒนาอยางยงยน

114

4.2 ขอเสนอแนะ ส าหรบขอเสนอแนะในครงนจดท าอยบนพนฐานของการด าเนนกจกรรมของโครงการนโดยจะเสนอแนะในเชงนโนบายส าหรบองคการบรหารสวนต าบลเกาะหมากและส านกงานการทองเทยวและกฬาจงหวดพทลงในประเดนเรองการพฒนาแหลง การบรหารจดการการทองเทยวในประเดนตาง ๆ เปนหลกส าคญดงน ขอเสนอแนะส าหรบพฒนาแหลงทองเทยว สงดงดดในแหลงทองเทยว เปนองคประกอบส าคญตามทไดกลาวมาและนอกจากแหลงทองเทยวในพนทเดยว การเชอมตอเสนทางดานการทองเทยวระดบชมชน และรอบเกาะหมาก ซงสามารถเชอมตอไดทงในระดบพนทระดบจงหวด ในเรองของการเปนแหลงทองเทยว และสรางเครอขายการพฒนาการทองเทยว และมขอเสนอแนะเพอเชอมโยงแหลงทองเทยวใกลเคยง ซงการศกษาเชงพนทนนสามารถศกษาเชอมโยงพนทไดอกหลายเสนทางและหลายโปรแกรม กจกรรมดานการทองเทยว พบวาในพนทรอบเกาะหมาก มทรพยากรการทองเทยวทหลากหลายทสามารถน ามาพฒนาเปนกจกรรมการทองเทยว มขอเสนอวาควรศกษาและใชความคดสรางสรรคทหลากหลายทเสนอรปแบบกจกรรมทเปนทางเลอกในแหลงทองเทยวชมชน ทงนกขนอยกบบรบททเหมาะสมของแตละชมชนนนๆ ซงในแหลงทองเทยวชมชนนนกจกรรมทเหมาะสมจะเปนในลกษณะของกจกรรมรวม หรอใหนกทองเทยวมสวนรวมกบคนในชมชม เชน กจกรรมอนรกษทรพยากรธรรมชาต กจกรรมท าไซมงคล กจกรรมการแปรรปไขในหน กจกรรมท าอาหารพนบาน เชน ขาวย า ปลาสม เปนตน ซงสรางมลคาเพมไดโดยมนกสอความหมายเปนชาวบานในการสอความหมาย

115

การจดโปรแกรมการทองเทยวแบบแพคเกจ การจบจายซอสนคา เชงธรรมชาต เชงนเวศ หรอเชงศกษาเรยนร การพฒนาใหเกดมคคเทศก และยวมคคเทศกเพอน าเทยวในชมชนทองเทยวเกาะหมากได เปนตน ในดานทพก ควรเรงพฒนาทพกในชมชนในรปแบบโดยเฉพาะโฮมสเตย ซงเปนด าเนนการการควบคไปกบการทองเทยวในชมชน แนวคดนซงไดรบความนยมในระยะ 1-2 ทศวรรษทผานมา และเปนทสนใจของนกทองเทยวชาวไทยและตางประเทศ และเปนแหลงเรยนรวฒนธรรมและวถชวตของชมชน ซงถามการจดการอยางเปนระบบและเปนทยอมรบซงสามารถด าเนนการในรปแบบคณะกรรมการชมชนได การมสงอ านวยความสะดวก โดยเฉพาะขนพนฐานเปนอกองคประกอบทส าคญ ควรมการพฒนาสงอ านวยความสะดวกขนพนฐานคอ ถนนทจะเขาถงแหลงทองเทยว และควรมการปรบปรงภมทศนทางกายภาพ ความสะอาดเปนสงส าคญ การจดโซนพนทของสงอ านวยความสะดวก ควรมเพมจ านวนปายบอกทางไปยงแหลงหรอสถานทพกผอน และสถานทส าคญ เชนฐานกจกรรมการทองเทยวงของพนทเกาะหมาก ปรบถนนทมอยแลวใหพรอมใช มหองน าบรการรวมถงศนยขอมลชมชนและรวมถงสถานทละหมาด การคมนาคมเขาถงแหลงทองเทยว เปนอกองคประกอบหนง และสามารถสรางภาพลกษณทางการทองเทยวใหแกพนทได ซงการจดการดานการทองเทยวควรค านงถง

นอกจากนมขอเสนอแนะการพฒนาการทองเทยวชมชนกาะหมาก ทตองพฒนาเพอใหเกดเสนห ทเหนสงแรกทเหน คอ ความสมบรณของทะเลสาบตอนกลางบรเวณต าบลเกาะหมา วถประมงพนบาน การแปรปอาหาร 3 น า เปนตน

116

สวนประเดนอน มขอเสนอใหกบสวนราชการและชมชนรอบเกาะหมากตองประสาน และด าเนนงานในเรองการทองเทยวซงเปนหวใจส าคญรวมกน ดงนนควรจะก าหนดไวในยทธศาสตรการพฒนาการทองเทยวของจงหวดพทลง เพอใหเปนแนวทางการพฒนาการทองเทยว สงตองค านงคอ 1. ทนธรรมชาต เราจะใชอยางยงยนไดอยางไร 2. คนรอบเกาะหมากจะใชการทองเทยวเพอแกปญาเรองรายไดทเพมจากอาชพเดมควรนเราจะท าอยางไร 3. ระบบนเวศ/สงแวดลอมตองไดรบดแล การทองเทยวไมควรกระทบกบระบบนเวศ เราตองสรางจตส านกใหกบคนทท าการทองเทยวรอบเกาะหมาก 4.คนรอบเกาะหมากมความเหลอมล า สทธชมชน ท าอยางไรใหเกดความเปนธรรม อาจจะไมเปนตวเกดเงนเพยงอยางเดยว อาจจะเปนความภาคภมใจกได 5. การพฒนาการทองเทยวตองท างานเชงเครอขาย ทผานมามการสงเสรมเรองการบรหารจดการกลมทองเทยวชมชน ปจจบนม 2 ชมชนทมความพรอมทบรหารการทองเทยวโดยชมชน ควรขยายไปยงหมบานอน ๆ ดวย 6. ชมชนตองบรหารชมชนเอง จะท าใหยงยนไดอยางไร 7. ตองสรางจตอาสา จตบรการใหเกดกบคนในชมชน เพอสรางความประทบใจแกผมาทองเทยวเกาะหมาก ซงพนทนมทนทจะสงเสรมใหเกดการทองเทยวมากมาย ประกอบดวย 1) ทนธรรมชาต 2) ทนวฒนธรรม เปนวถชวต 3) ทนเกอหนน จากหนวยงานทเขามาสนบสนน

117

งานวจยมความส าคญเพราะจะเปนแนวทางทชดเจน คาดหวงวาเปนประโยชนในการวางแผนการพฒนาจงหวด ตองรวมมอกน 8. สวนขอเสนอแนะดานการประชาสมพนธการทองเทยวทงดานแหลงทองเทยวและงานเทศกาล ประเพณตามสอตาง ๆ อยางสม าเสมอและตอเนองทงดานวทย โทรทศน อนเทอรเนตและแผนพบ เปนตน เพอประชาสมพนธใหนกทองเทยวไดรจกและมาทองเทยว ซงนบเปนการกระจายรายไดสชมชนอกทางหนง