ท าอย่างไรจะท าให้ผลการประเมิน ... ·...
TRANSCRIPT
31วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
การประเมนผลในชนเรยนเพอวนจฉยขอบกพรองผเรยน
ท�าอยางไรจะท�าใหผลการประเมน
คณลกษณะอนพงประสงคนาเชอถอ
ขอสอบเขยนตอบพฒนาการคดระดบสงไดดจรงหรอ
การจดการเรยนรและการประเมนผลความสามารถการคด
32 วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
เพ อรวบรวมบคลากรท ม ความร ความสามารถ
ดานการวดและประเมนคณภาพการศกษาทอยในระดบ
การศกษาขนพนฐาน
เพอพฒนาความรความสามารถทางดานการวด
และประเมนผลทางการศกษาของสมาชกใหทนสมย
และกาวทนตอการเปลยนแปลงของศาสตรทางการวด
และประเมนผลทางการศกษา
เพอพฒนาเครองมอวดและประเมนผลในระดบ
การศกษาขนพนฐานใหมคณภาพไดมาตรฐาน และ
เปนทยอมรบทางวชาการ
เพอกำาหนดแนวทางในการพฒนารปแบบการวด
และประเมนผลในระดบการศกษาขนพนฐานใหแก
สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน
1
2
2
3
1
34
วตถประสงค
หนวยงานผรบผดชอบ : สำานกทดสอบทางการศกษา
โทรศพท : 0 2288 5783 โทรสาร : 0 2281 6236
E-mail : [email protected]
Website : http://bet.obec.go.th/bet/
Facebook 1 : กลมประเมนคณภาพการศกษา สทศ.สพฐ.
Facebook 2 : สำานกทดสอบทางการศกษา สพฐ.
กจกรรมประชาสมพนธเกยวกบกจกรรมชมนมนกวด และประ เ มนผลการศ กษาข นพ นฐาน แหงประเทศไทยใหหนวยงานตาง ๆ ทราบ
ประชมสมมนาสมาชกชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
ประชมคณะกรรมการบรหารชมนมฯ อยางนอยปงบประมาณละ 2 ครง
พฒนาเครองมอวดและประเมนผลในระดบการศกษาขนพนฐานใหมคณภาพไดมาตรฐานและเปนทยอมรบทางวชาการโดยสมาชกของชมนม
5
4พฒนาศกยภาพสมาชกชมนมนกวดและประเมนผล ในการสรางเครองมอวดและประเมนผลการศกษา ใหสอดคลองกบการทดสอบระดบนานาชาต (PISA และ TIMSS)
ผลจากการทประเทศไทยไดเขารวมโครงการประเมนผล
นกเรยนนานาชาต (Programme for International
Student Assessment : PISA) และการประเมนความสามารถ
ของนกเรยนไทยในดานวทยาศาสตรและคณตศาสตร
ในระดบนานาชาต (Trends in International Mathematics
and Science Study : TIMSS) ทผานมา สะทอนใหเหนวา
คณภาพของนกเรยนไทยทมแนวโนมตำาลงในทกดานและทกป
ด วยเหตน สำ านกงานคณะกรรมการการศกษา
ขนพนฐาน จงจดตงชมนมนกวดและประเมนผลการศกษา
ขนพนฐานแหงประเทศไทยขน เพอรวบรวมบคลากร
ทมความรความสามารถดานการวดและประเมนคณภาพ
การศกษาทอยในระดบการศกษาขนพนฐาน โดยใหสมาชก
ของชมนมรวมกนกำาหนดทศทางและแนวทางการวดและ
ประเมนคณภาพการศกษาใหมความเปนระบบ มมาตรฐาน
และนาเชอถอ
1วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
เลขาธการ กพฐ. พบสมาชก
บรรณาธการแถลง
สารบญ
ปณธานของชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
คณะบรรณาธการ28
ท�าอยางไรจงจะใหผลการประเมนคณลกษณะอนพงประสงคนาเชอถอ ดร.รวงทอง ถาพนธ / ดร.สธรตน อรเดช
ขอสอบเขยนตอบพฒนาการคดระดบสงไดดจรงหรอ ดร.ธรยทธ ภเขา / ดร.วเรขา ปญจมานนท
การจดการเรยนรและการประเมนผลความสามารถการคด ดร.อทธฤทธ พงษปยะรตน
การประเมนผลในชนเรยน เพอวนจฉยขอบกพรองผเรยน (Classroom Assessment for Student Diagnostic) ดร.ทภาวรรณ เลขวฒนะ / นางสาวสนทร จนทรส�าราญ
81319
23
แลกเปลยนเรยนรเพอครวดผล
การประชมกรรมการบรหารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
การประชมสมมนาสมาชกชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย ปงบประมาณ ๒๕๕๗ วนท 4-6 พฤษภาคม 2557
การพฒนาศกยภาพสมาชกชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทยในการสรางขอสอบแบบอตนยหรอเขยนตอบตามแนวทางการทดสอบระดบนานาชาต ระหวางวนท 21-24 สงหาคม 2557
567
ประมวลภาพกจกรรมของชมนมนกวดและประเมนผลฯ
วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
2 วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
“ในชวงทผมด�ารงต�าแหนงปลดกระทรวงศกษาธการ และเลขาธการ กพฐ. ผมมความเชอ
อยอยางหนงวาการวดและประเมนผลทางการศกษาจะเปนกลไกส�าคญในการขบเคลอนคณภาพ
การศกษาในทกระดบ ซงถาหนวยงานของเรามนกวดผลทมคณภาพเยอะ ๆ การขบเคลอนคณภาพ
การศกษากจะสามารถด�าเนนงานไดอยางมประสทธภาพ ดงนน ผมจงไดจดตง “ชมนมนกวด
และประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย” ขน เพอรวบรวมผทมความรความสามารถ
ในดานการวดและประเมนผลมาชวยกนยกระดบคณภาพของการวดและประเมนผลทางการศกษา
ทงในระดบชนเรยน ระดบสถานศกษา ระดบเขตพนทการศกษา และระดบชาตใหมมาตรฐาน
และในทายทสดน�าไปสการยกระดบคณภาพของผเรยนซงเปนเปาหมายส�าคญในการจดการศกษา
ตอไปในอนาคต”
(นายอภชาต จระวฒ)
ทปรกษาประจ�าส�านกนายกรฐมนตร
ผจดตงชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
ปณธานของชมนมนกวดและประเมนผล
การศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
3วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
ชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย เปนการรวบรวม
บคลากรทมความร และความสามารถทางดานการวดผลและประเมนคณภาพการศกษา
เพอทจะชวยยกระดบคณภาพของผเรยน รวมทงพฒนาระบบการวดและประเมนผลทางการศกษา
ของส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ใหมความเปนมาตรฐาน นาเชอถอและ
ถกตองตามหลกวชาการ ผมจงหวงเปนอยางยงวาชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐาน
แหงประเทศไทย จะเปนเวทแลกเปลยนเรยนร ทเชอมโยงและถายทอดองคความร ระหวาง
เพอนคร ศกษานเทศกและนกวชาการในระดบตาง ๆ ไดเปนอยางด และขออวยพรใหชมนม
นกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทยอย เคยงค กบวงการศกษาไทย
ตราบนานเทานาน
(ดร.กมล รอดคลาย)
เลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน
เลขาธการ กพฐ. พบสมาชก
4 วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
สวสดครบ เพอนสมาชกชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
ทเคารพทกทาน
ชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทยไดถกกอตงขนตามเจตนารมณ
ของ ทานอภชาต จระวฒ อดตเลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน โดยมวตถประสงค
เพอรวบรวมบคลากรทมความร ความสามารถดานการวดและประเมนผลการศกษา ทปฏบตงาน
อยในสงกดส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และมงหวงใหสมาชกของชมนมรวมกน
ก�าหนดทศทางและแนวทางการวดและประเมนผลการศกษา รวมทงใหสมาชกชมนมชวยพฒนาระบบ
การวดและประเมนผลใหมความเปนมาตรฐาน เปนระบบเชอถอได และถกตองตามหลกวชาการ
ตลอดจนเปนการขยายพรมแดนความรทางดานการวดและประเมนผลทางการศกษาอกดวย ดงนน
วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย จงถอวาเปนอกหนงชองทาง
ทใชแลกเปลยนขอมลขาวสารระหวางคณะกรรมการบรหารชมนมกบเพอนสมาชก รวมทงเปนเวท
ในการแลกเปลยนเรยนรศาสตรทางดานการวดและประเมนผลทางการศกษา วารสารฉบบนถอวา
เปนฉบบปฐมฤกษ และจะมฉบบตอไปอกเรอย ๆ
สดทาย ขอกราบขอบพระคณ ดร.กมล รอดคลาย เลขาธการคณะกรรมการการศกษา
ขนพนฐานทใหเกยรตเขยนสารถงสมาชกและใหการสนบสนนในการจดท�าวารสารชมนมนกวดและ
ประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทยฉบบนเปนอยางด รวมทงขอขอบคณคณะกรรมการ
บรหารชมนม ผทรงคณวฒ และกองบรรณาธการทกทาน ทรวมแรงรวมใจและสละเวลาจนวารสารส�าเรจ
เปนรปเลมไดดวยด
นายกนก อนทรพฤกษ
ผอ�านวยการส�านกทดสอบทางการศกษา สพฐ.
หวหนากองบรรณาธการ
บรรณาธการแถลง
5วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
การประชมกรรมการบรหารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
ส� า นกทดสอบทางการศกษา ส� านกงาน
คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน โดยกลมประเมน
คณภาพการศกษา จดประชมคณะกรรมการบรหาร
ชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐาน
แหงประเทศไทย ครงท 2/2557 ขน เมอวนจนทรท
15 กนยายน 2557 โดยม ดร.อองจต เมธยะประภาส
เปนประธานการประชม ซงคณะกรรมการบรหารฯ
ไดรวมพจารณาผลการด�าเนนการจดสมมนาประจ�าป
ของสมาชกชมนมนกวดผลฯ เมอวนท 4-6 พฤษภาคม
2557 ทผานมา รวมทงการพจารณากจกรรมตาง ๆ
ดานงานวดและประเมนผล เพอประโยชนในการเพมพน
ประสบการณใหกบผ เปนสมาชกของชมนมฯ เชน
การจดหลกสตรอบรมดานวดผลส�าหรบสมาชก การจดท�า
วารสารชมนม เปนตน อนง สพฐ. ไดมค�าสงแตงตง
คณะกรรมการบรหารเพมเตมจ�านวน 2 ทาน คอ
ดร.ไพรวลย พทกษสาล อดตผอ�านวยการส�านกวชาการ
และมาตรฐานการศกษา สพฐ. และ นายเจยร ทองนน
ผอ�านวยการ สพป. นครศรธรรมราช เขต 4
ส� าน กทดสอบทางการศกษา ส� าน กงาน
คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน โดยกลมประเมน
คณภาพการศกษา จดประชมคณะกรรมการบรหาร
ชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐาน
แหงประเทศไทย ครงท 1/2557 เมอวนศกรท 10 มกราคม
2557 โดยม ดร.วฒนาพร ระงบทกข เปนประธาน
การประชม ในการน คณะกรรมการบรหารฯ มการก�าหนด
วางแผนรวมกนในการเตรยมการจดประชมสมมนา
ประจ�าปส�าหรบสมาชกชมนมนกวดผลฯ เพอใหสมาชก
ชมนมฯ ได ม โอกาสพบปะแลกเปลยนองค ความร
ดานงานวดและประเมนผล รวมทงการวางแผนก�าหนด
การพบปะพดคยระหว าง นายอภชาต จ ระ วฒ
อดตเลขาธการ กพฐ. ซงเปนผกอตงชมนมนกวดผลฯ
กบสมาชกทเขารวมสมมนาอยางเปนทางการ
การประชมคณะกรรมการบรหารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย ครงท 1/2557
การประชมคณะกรรมการบรหารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย ครงท 2/2557
6 วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
การประชมสมมนาสมาชกชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
ปงบประมาณ ๒๕๕๗ วนท 4-6 พฤษภาคม 2557
ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน โดย ส�านกทดสอบทางการศกษา จดประชมสมมนาสมาชกชมนม
นกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย เมอวนท 4-6 พฤษภาคม 2557 ณ โรงแรมปรนซ พาเลซ
เขตปอมปราบศตรพาย กรงเทพฯ ซง ดร.อองจต เมธยะประภาส ประธานคณะกรรมการบรหารชมนมนกวดและประเมนผล
การศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย ใหเกยรตเปนประธานในพธเปดการประชมสมมนาดงกลาว ในการน นายอภชาต จระวฒ
เลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ซงเปนผกอตงชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
ใหเกยรตรวมพบปะพดคยและชแจงความเปนมาของชมนมใหกบสมาชกชมนมนกวดผลฯ ทเขารวมสมมนาไดรบทราบ
และเขาใจถงสทธประโยชนตาง ๆ ดานงานวดและประเมนผลทางการศกษาทสมาชกพงไดรบตามภารกจงานทเกยวของ
7วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
การพฒนาศกยภาพสมาชกชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
ในการสรางขอสอบแบบอตนยหรอเขยนตอบตามแนวทางการทดสอบระดบนานาชาต
ระหวางวนท 21-24 สงหาคม 2557
ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน โดย ส�านกทดสอบทางการศกษา จดการประชมฝกอบรมการ
พฒนาศกยภาพสมาชกชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทยในการสรางขอสอบแบบอตนย
หรอเขยนตอบตามแนวการทดสอบระดบนานาชาต เมอวนท 21-24 สงหาคม 2557 ณ โรงแรมรเวอรไซด เขตบางพลด กรงเทพฯ
โดยม ดร.อองจต เมธยะประภาส รองเลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ประธานในพธเปดการประชมฝกอบรม
ดงกลาว ซงการประชมฝกอบรมในครงน มสมาชกชมนมนกวดผลฯ ใหความสนใจสมครเขารบการฝกอบรมเปนจ�านวนมาก
ซงเปนผลใหส�านกทดสอบทางการศกษา มนโยบายทจะเปดหลกสตรการฝกอบรมดานการวดและประเมนผลทางการศกษา
เพมเตมเปนพเศษใหแกสมาชกชมนมนกวดผลฯ เปนประจ�าทกปตอไป
8 วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
“คณลกษณะอนพงประสงค” เปนเรองทเกยวของกบ “คณธรรม จรยธรรม” ซงเปนสงทเรามกไดยนไดฟงอยเสมอ
แตยงพดกดเหมอนคณธรรม จรยธรรมกจะยงหางหายไปจากชวตของเรามากขนทกวน คณธรรม จรยธรรม คอสงทจะคอยก�ากบ
จตใจของคนเราใหคดและท�าสงด ๆ มประโยชนและหลกเลยงสงทเลวรายและเปนโทษกบผอนแตการททกวนนคนเราคดและ
ท�าสงทไรประโยชน มการปดความรบผดชอบ โดยการกลาวโทษผอนกนมากขน สะทอนวาคณธรรมจรยธรรม ในชวตผคน
นบวนจะหางหายไป
เมอคณธรรมจรยธรรมหายไปจะเกดอะไรขนกบชวตเราบาง?
ดงนนจงจ�าเปนอยางยงทเราจกตองค�านงถงคณธรรมจรยธรรมเพราะหากขาดเสยซงคณธรรมจรยธรรม จะไมอาจธ�ารง
รกษาความดงามไวไดดวยเหตนหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ไดก�าหนดใหผเรยนตองมคณลกษณะ
อนพงประสงคโดยมวตถประสงคเพอการอยรวมกนในสงคมอยางมความสขตามเจตนารมณของพระราชบญญตการศกษา
แหงชาต คณลกษณะอนพงประสงคทตองการใหเกดกบผเรยนตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 นน
เปนคณลกษณะทสงคมตองการทงในดานคณธรรมจรยธรรม คานยม และจตส�านกซงเปนเปาหมายของหลกสตร ทตองการ
ปลกฝงใหผเรยนมและปฏบตจนเปนนสย เปนบคลกภาพ และเปนวถชวต สามารถอยรวมกบผอนในสงคมไดอยางมความสข
ทงในฐานะพลเมองไทยและพลเมองโลก ซงหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานก�าหนดคณลกษณะอนพงประสงคไว
8 ประการ คอ 1) รกชาต ศาสน กษตรย 2) ซอสตยสจรต 3) มวนย 4) ใฝเรยนร 5) อยอยางพอเพยง 6) มงมนในการท�างาน
7) รกความเปนไทย 8) มจตสาธารณะ การพฒนาคณลกษณะอนพงประสงคเปนสวนหนงของการจดการเรยนร
โดยผานกระบวนการจดกจกรรมในแตละกลมสาระการเรยนร หรอผานกระบวนการจดกจกรรมจากโครงการสงเสรม
คณลกษณะตาง ๆ เมอสถานศกษาด�าเนนการพฒนาคณลกษณะอนพงประสงคแลว กจกรรมส�าคญทจะท�าใหรวาผเรยน
มคณธรรม จรยธรรม คานยม หรอจตส�านก ตามคณลกษณะอนพงประสงคหรอไมนน ขนอยกบการวดและการประเมนผล
ซงผลการประเมนนอกจากจะใชเปนเกณฑในการจบในแตละระดบชนของผเรยนแลวยงจะสะทอนใหเหนถงสมฤทธผล
ของการเรยนร อกทงเปนขอมลพนฐานประกอบการวางแผน และพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษา ดงนนในการพฒนา
และการประเมนคณลกษณะอนพงประสงคของผ เรยนเพอใหไดขอมลทถกตองนาเชอถอ จ�าเปนอยางยงทผ ประเมน
หรอผมสวนเกยวของในการตดสนผลการประเมนตองมความร ความเขาใจในพฤตกรรมของผเรยน และตระหนกถงความส�าคญ
ของการพฒนาคณลกษณะอนพงประสงค รวมทงการประเมนคณลกษณะอนพงประสงคของผเรยน
ท�ำอยำงไรดร.รวงทอง ถาพนธ*ดร.สธรตน อรเดช**
จงจะใหผลการประเมนคณลกษณะอนพงประสงคนาเชอถอ
*อาจารยประจ�าหลกสตรศกษาศาสตร มหาบณฑต มหาวทยาลยเจาพระยา**ผอ�านวยการโรงเรยนบานปาสกไก ส�านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงราย เขต 1
9วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
ควรรอะไรในการประเมนคณลกษณะอนพงประสงค
ดงทกลาวแลววา คณลกษณะอนพงประสงคเปนเรองของคณธรรม จรยธรรม คานยม และจตส�านก กอนจะประเมน
คณลกษณะอนพงประสงคของผ เรยนผ ประเมนควรทราบวาธรรมชาตของการประเมนคณลกษณะอนพงประสงคนน
จะแตกตางไปจากการประเมนผลการเรยนร ในกลมสาระการเรยนร อน การวดและประเมนคณลกษณะอนพงประสงค
เปรยบเสมอนการวดคณลกษณะดานจตพสย ซงเปนการวดทเกยวของกบจตใจของบคคลทบงชหรอแสดงพฤตกรรมออกมา
ดงนนผ ประเมนคณลกษณะอนพงประสงคตองเขาใจธรรมชาตของการวดและประเมนพฤตกรรมทเกยวของกบจตใจ
ของบคคล ดงน
1. การประเมนคณลกษณะอนพงประสงคเปนการวดทางออมไมสามารถวดไดโดยตรงจากประสาทสมผสทง 5
เชน ถาตองการวดความสงของผ เรยนเราสามารถวดความสงไดทนท แตในการวดคณลกษณะไมสามารถวดไดทนท
เชน ถาตองการวดความซอสตย ตองนยามกอนวา ซอสตย คออะไร มพฤตกรรมใดบางจงจะเรยกวาซอสตย แลวจงไปวด
ตรงนยามหรอพฤตกรรมเชนนจงเรยกวาการวดทางออม โดยอาศยการสงเกตพฤตกรรมทางกาย วาจา ใจ ทคาดวา
เปนผลสะทอนใหเหนถงอารมณและความรสก
2. การประเมนมความคลาดเคลอนไดงายเนองจากอารมณและความรสกอาจเปลยนแปลงไดตามสถานการณ
หรอบรบทในขณะนน
3. การประเมนคณลกษณะอนพงประสงคไมมถกหรอผด
4. แหลงขอมลในการประเมนสามารถวดไดจากหลายฝาย เชน แหลงขอมลจากผเรยน แหลงขอมลจากเพอน
แหลงขอมลจากคร หรอจากพอแม ผปกครอง เปนตน
5. การประเมนตองใชสถานการณจ�าลองเปนเงอนไขใหผถกวดตอบขอค�าถาม
ดงนนการจะประเมนใหบอกถงคณลกษณะทชดเจนและเปนขอมลทถองแทไดนน สงส�าคญคอการเลอกใชเครองมอ
ในการประเมน ใหเหมาะสมกบคณลกษณะหรอพฤตกรรมทตองการจะวดและประเมน ส�าหรบเครองมอทใชวดและประเมน
คณลกษณะอนพงประสงคนนควรจะมหลายแบบ
นอกจากธรรมชาตของการประเมนคณลกษณะอนพงประสงคแลว สงทควรร เกยวกบการประเมนคณลกษณะ
อนพงประสงคของผเรยน กคอ แนวคดและทฤษฎทเกยวของกบการประเมนคณลกษณะอนพงประสงคเพอการเลอกใช
ใหเหมาะสมกบการประเมน ซงแบงออกเปน 2 กลม ดงน
กลมแนวคดทหนงก�าหนดวาคณลกษณะทเปนพฤตกรรมทางดานสงคมและจรยธรรม ประกอบดวยแนวคดของ แบดรา
แนวคดของโคลเบรก และแนวคดทฤษฎตนไมจรยธรรม กลมแนวคดนมองวาคณลกษณะอนพงประสงคทมนษยเราแสดงออก
เปนพฤตกรรมทถกควบคมใหแสดงออกมาในทศทางทถกตอง ดงาม และเหมาะสมกบคานยมของสงคมหรอตามกฎเกณฑ
และมาตรฐานทก�าหนดในสงคม ซงลกษณะของการปรบตวจะเรมตงแต การตอบสนองความตองการพนฐานทางรางกาย
การเรยนร การสรางคานยม การพฒนานสย และความเปนตวตนของมนษย เชนการรกชาต ศาสน กษตรย การมมารยาท
ในการอาน การดแลรกษาสงแวดลอมในทองถน การเคารพกฎเกณฑ ระเบยบและกตกา การมน�าใจเปนนกกฬา การรกความเปนไทย
และการมจตสาธารณะ
10 วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
กล มแนวคดทสองก�าหนดวาคณลกษณะท เป นพฤตกรรม
ทางอารมณและบคลกภาพ ประกอบดวย แนวคดของแครธโฮล
และคณะ แนวคดของฮานนาฮและไมเคลลส แนวความคดของไอแซงค
และแนวคดของไอเซน กลมนมองวาคณลกษณะอนพงประสงคทมนษยเรา
แสดงออกมา เปนพฤตกรรมทเกดจากปฏสมพนธระหวางสงเรากบ
สภาวะจตใจของตนเอง และเกดจากการตอบสนองจนเหนคณคา
และปฏบตจนเปนนสย หรอเปนบคลกภาพของบคคล เชน การอยอยาง
พอเพยง ความใฝรใฝเรยน ความรบผดชอบ ความมงมนในการท�างาน
ความซอสตยสจรต ความมวนย เปนตน
จากแนวคดทฤษฎทงสองกลมทกลาวมาเราสามารถน�าแนวคดดงกลาวเชอมโยงสการปฏบตไดโดยสามารถทจะน�าไปใช
ในการก�าหนดคณลกษณะทจะวดระดบของพฤตกรรมทจะวด และการสรางเครองมอในการวดและประเมน
แนวทางการประเมนคณลกษณะอนพงประสงคสการปฏบต
เมอสถานศกษาด�าเนนการพฒนาคณลกษณะอนพงประสงค
ตามกจกรรมทสถานศกษาจดซงอาจจะจดอย ในรปของการบรณาการ
ในกลมสาระการเรยนร 8 กลมสาระในกจกรรมพฒนาผเรยนโครงการ
พฒนาคณลกษณะอนพงประสงคหรอปลกฝงคณลกษณะอนพงประสงค
โดยสอดแทรกในกจวตรประจ�าวน ตามทสถานศกษาก�าหนดแลว สงส�าคญ
ทจะขาดไม ได คอการวดและประเมนผล เพอให ทราบว าผ เรยน
เกดคณลกษณะตามทกจกรรมนน ๆ ก�าหนดหรอไม ซงในการวดและประเมนคณลกษณะอนพงประสงค เพอตดสนวา
ผเรยนผานคณลกษณะอนพงประสงคตามทหลกสตรก�าหนดหรอไมนน ทถกตองควรท�าการวดแยกออกจากกลมสาระการเรยนร
จงจะไดขอมลทนาเชอถอ และเปนจรงตามพฤตกรรมทแสดงออก ซงกระท�าไดโดยผประเมนจะตองท�าการออกแบบการประเมน
คณลกษณะอนพงประสงคใหเหมาะสมกบคณลกษณะทจะวด โดยอาจด�าเนนการดงน
1. ศกษาคณลกษณะอนพงประสงคตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน นยาม ตวชวด พฤตกรรมบงช
และเกณฑการใหคะแนน
2. ศกษาแนวคดทฤษฎ หลกการทเกยวของกบการพฒนาคณลกษณะอนพงประสงค
3. ก�าหนดเทคนควธการทจะวดซงอาจกระท�าได 3 รปแบบ คอรปแบบทหนงผเรยนประเมนตนเอง รปแบบทสอง
ผเรยนถกประเมนโดยผอน และรปแบบทสามการประเมนแบบผสมผสานหรอประเมนจากหลายแหลง
4. ก�าหนดประเภทเครองมอทจะใชในการวดและประเมนผล ซงเครองมอทใชประเมนมหลายประเภท เชน
แบบสงเกต (Observation) แบบสมภาษณ (Interview) แบบตรวจสอบรายการ (Check list) แบบมาตรประมาณคา
(Rating scale) แบบวดสถานการณ (Situation) แบบบนทกพฤตกรรม (Anecdotal records) และแบบรายงานพฤตกรรม
ตนเอง (Self report) เปนตน
ซงทงนทงนนการก�าหนดประเภทเครองมอทจะใชในการประเมนนนผประเมนจะตองเลอกใหเหมาะสมกบคณลกษณะ
อนพงประสงค และวธการทจะวด จงจะไดขอมลอนเปนจรง เชนถาเลอกใชวธประเมนในรปแบบทหนงผเรยนประเมนตนเอง
เครองมอทเหมาะสมอาจเปนแบบตรวจสอบรายการแบบมาตรประมาณคา หรอแบบวดสถานการณถาเลอกใชรปแบบทสอง
ผเรยนถกประเมนโดยผอน อาจเลอกแบบสงเกต แบบสมภาษณ แบบมาตรประมาณคา หรอแบบบนทกพฤตกรรม และหากเลอก
วธการประเมนในรปแบบทสามแบบผสมผสานหรอจากหลายแหลง เชนประเมนโดยพอแมหรอผปกครอง อาจเลอกใชเครองมอ
ไดหลายประเภทผสมผสานกน เปนตน
11วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
แตสงหนงทสรางความหนกใจในการประเมนคณลกษณะอนพงประสงคใหแกผ ประเมน คอการสรางเครองมอ
ส�าหรบใชในการประเมน ซงผเขยนจะน�าเสนอตวอยางของเครองมอประเภทแบบวดสถานการณใหไดศกษาพอเปนสงเขปดงน
แบบวดสถานการณ เปนเครองมอประเมนทใหผ เรยนประเมนตนเอง มลกษณะเปนแบบสอบชนดเลอกตอบ
โดยวธการสรางแบบสอบผประเมนจะตองก�าหนดสถานการณใหผเรยนอาน แลวสรางขอค�าถามทกระตนใหผเรยนแสดงออก
ซงพฤตกรรมคณลกษณะทตองการวดออกมาโดยผานการเลอกตวเลอกทก�าหนดให ซงตวเลอกทกตว ไมมตวเลอกใดถก
หรอตวเลอกใดผด แตจะบอกถงระดบของพฤตกรรมของผเรยนวามคณลกษณะอนพงประสงคอยในระดบใด ดงตวอยาง
แบบวดคณลกษณะอนพงประสงคของนกเรยนระดบชนประถมศกษาซงสรางตามแนวคดของโคลเบรก โดยแบงระดบพฤตกรรม
ทตองการวดออกเปน 4 ระดบ ไดแก
ระดบ 1 การลงโทษและการเชอฟง (Punishment - Obedience Orientation)
ระดบ 2 เอกบคคลนยม การตอบสนองความตองการ และการช�าระแลกเปลยน (Instrumental Relativist
Orientation)
ระดบ 3 ความคาดหวงทางสงคม ความสมพนธ และการคลอยตาม (Good Boy - Nice Girl Orientation)
ระดบ 4 ระบบสงคมและมโนธรรม (Law and Order Orientation)
ตวอยางของขอสอบ
ดานรกชาต ศาสน กษตรย
สถานการณ : พอของลดดาไมยอมรบเงนในการซอเสยง ในการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร (ส.ส.) ถานกเรยนเปนลดดา
จะเหนดวยกบการกระท�าของพอเพราะเหตใด
ก. กลวถกต�ารวจจบ (ระดบ1)
ข. เปนสงทพลเมองดตองท�า (ระดบ 4)
ค. ไมมใครยอมรบคนทขายเสยง (ระดบ 3)
ง. อยากไดรบค�าชมเชยจากคนรอบขาง (ระดบ 2)
ดานซอสตยสจรต
สถานการณ : ชายคนหนงปวยมากและเสยใจทนองประพฤตไมด จงท�าใหอาการไมทเลา เขาไดใหเพอนคนหนงไปสบดนองของเขา
วาประพฤตตวดหรอยง เพอนของเขาพบวานองชายของเขายงไมกลบตวเปนคนดแตเพอนของเขากลบตอบเขาวานองเขา
เปนคนดแลว การตอบค�าถามไปเชนนนเปนเพราะเหตใด
ก. เปนหนาทของผเยยมไขตองใหก�าลงใจคนไข (ระดบ 4)
ข. การบอกตามตรงจะท�าใหเขาปวยมากขน ญาตพนองเขา จะหาวาขาพเจาซ�าเตมใหปวยมากขน (ระดบ 1)
ค. ถาคนอนเปนขาพเจากคงกระท�าเชนขาพเจากระท�าไมมใครวา (ระดบ 3)
ง. เมอชายคนนนทเลาญาตพนองจะไดชมเชยขาพเจาวาเกงชวยคนไขใหอาการดได (ระดบ 2)
จากตวอยางแบบวดสถานการณ เมอนกเรยนเลอกตอบในตวเลอกใดกจะแสดงใหเหนระดบพฤตกรรมของของผเรยน
เชน ถาเลอกค�าตอบในระดบ 1 กแสดงใหเหนวาการมคณธรรม จรยธรรมของผเรยนนนอยบนพนฐานของการกระท�า
เพอไมใหถกลงโทษ ท�าเพราะกลวจงตองท�า แตไมไดท�าจากส�านกหรอวจารณญาณซงจะอยในระดบท 4 ยงมเครองมอ
อกหลายประเภททเหมาะสมกบการทจะใชในการประเมนคณลกษณะอนพงประสงคเพอใหไดมาซงขอมลทนาเชอถอ
ซงผเขยนจะไดน�าเสนอในคราวตอไป
12 วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
จากความร แนวทางทไดน�าเสนอมาทงหมดในบทความน
ผเขยนหวงวาผทเกยวของกบการประเมนคณลกษณะอนพงประสงค
ไปปรบใชใหเกดประสทธผลในการปฏบตงานดานการประเมน
คณลกษณะของผเรยนได สงส�าคญทสด ตองเขาใจวาการจะปลกฝง
ใหผเรยนมคณลกษณะอนพงประสงคทดนน สามารถท�าไดตงแตเลก
ตองสอนใหร จกแยกแยะระหวางความดกบความชว ระหวาง
ถกกบผดระหวางสงทเหมาะและไมเหมาะ อยาคดวาผเรยนยงเลก
ยงไมเขาใจ รอใหเรยนอยในระดบชนทสงขนกอนจงคอยปลกฝง
เปนความเขาใจทผด เพราะเมอรอใหผเรยนโตแลว การแกปญหา
ยอมยากกวาการปลกฝงหรออาจสายเกนไปดวย
บรรณานกรม
ส�านกทดสอบทางการศกษา (2556) หลกสตรการพฒนาศกยภาพบคลากรดานการสรางเครองมอประเมนคณลกษณะ
อนพงประสงค. กรงเทพมหานคร:โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย
ส�านกวชาการและมาตรฐานการศกษา (2552) แนวทางการพฒนาการวดและประเมนคณลกษณะอนพงประสงคตามหลกสตร
แกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. พมพครงท 2, กรงเทพมหานคร : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตร
แหงประเทศไทย
13วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
ขอสอบเขยนตอบพฒนาการคดระดบสงไดดจรงหรอ
ในชวง 3-4 ปทผานมา ครเราคงไดยนค�าวา PISA (Programme for
International Student Assessment หรอ PISA) จากหนวยงานทางการ
ศกษาอยบอย ๆ และโครงการยกระดบคณภาพการศกษาหลายโครงการ
ใช PISA เปนเหตผลหรอความส�าคญในการจดท�าโครงการของหนวยงานตาง ๆ
เพอยกระดบคณภาพการศกษาของสถานศกษา PISA โครงการประเมน
ผลนกเรยนนานาชาต เปนการประเมนผลการศกษาของประเทศสมาชก
องคการ เพอความรวมมอและพฒนาทางเศรษฐกจ (OECD) เนนการประเมน
สมรรถนะของนกเรยนวย 15 ป ทจะใชความรและทกษะเพอเผชญกบโลก
ในชวตจรงมากกวาการเรยนร ตามหลกสตรในโรงเรยน โดยประเมน
ในดานการอาน คณตศาสตร และวทยาศาสตร การทประเทศไทย
มผลการสอบ PISA ต�า มผลตอภาพลกษณของประเทศไทยมาก ผลการสอบ
PISA กระจายไปทวโลก มการน�าผลการสอบ PISA ไปใชเปนเกณฑหนงในการ
จดล�าดบความสามารถในการแขงขนของประเทศ และใชเปนเกณฑหนงในการ
พจารณาความนาลงทนดวย จากผลการสอบ PISA ทต�าตอเนองมาตลอด
ท�าใหมผลตอภาพลกษณของประเทศไทยมากจากความส�าคญทกลาวมาขางตนกระทรวงศกษาธการจงมการประชม
เพอหาแนวทางยกระดบคณภาพการศกษาและยกระดบผลการประเมนตามโครงการ PISA แนวทางหนง คอ ในการสอบทกครง
ใหโรงเรยนลดจ�านวนขอสอบแบบเลอกตอบและเพมจ�านวนขอสอบเกยวกบสถานการณทมความยาวและซบซอน
ตามขอสอบ PISA เพอใหนกเรยนไดอาน ศกษา วเคราะหขอมลจากสถานการณนน โดยเนนตงค�าถามเพอวเคราะห
และใหนกเรยนเขยนค�าตอบพรอมแสดงเหตผล ทมา หรอวธคดใหไดค�าตอบนนๆเนองจากลกษณะการประเมนของ PISA
จะไมถามเนอหาสาระโดยตรงตามหลกสตรแตจะเนนวดสมรรถนะ 3 ดาน คอ ดานการอาน ดานคณตศาสตร และ
ดานวทยาศาสตร เนนการคดวเคราะห เนนการคดและหาค�าอธบายขอสอบ มทงรปแบบเลอกตอบและแบบเขยนตอบ
ค�าถามเปนปลายเปด ซงนกเรยนตองสะทอนความคดของตนออกมาเปนค�าตอบโดยการใหคะแนนขนกบเหตผล
ของการตอบ ค�าตอบตางกน อาจไดคะแนนเตมเหมอนกนได แตจะอยทเหตผลทสอดคลอง ค�าอธบายสมเหตสมผล
จากลกษณะการประเมนดงกลาวจงน�าไปสประกาศกระทรวงศกษาธการเรองแนวปฏบตการด�าเนนงานของสถานศกษา
เพอยกระดบผลการทดสอบ PISA ขอหนงวา “สถานศกษาเพมการใชขอสอบแบบเขยนตอบทมสถานการณซงมความยาว
และความซบซอนทเหมาะสมกบชวงวย ในการวดและประเมนผลระหวางเรยน ประมาณรอยละ 30 และใหมขอสอบ
แบบเขยนตอบในการวดและประเมนผลปลายปปลายภาค ประมาณรอยละ 20 หรอตามความเหมาะสมในทกกลมสาระ
การเรยนรหรอรายวชา” บทความนมงจะใหผอานท�าความรจกกบขอสอบเขยนตอบในมตทเกยวของส�าหรบการน�าไปใชทดสอบ
กบนกเรยนเพอใหเกดประโยชนสงสดในการวดและประเมนผลผเรยน
ดร.ธรยทธ ภเขา*ดร.วเรขา ปญจมานนท**
*ศกษานเทศก ส�านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาอทยธาน เขต 2**คร โรงเรยนบานดอน (ศรเสรมกสมา) ส�านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานาน เขต 1
14 วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
ประเดนความแตกตาง
ขอสอบเขยนตอบ ขอสอบเลอกตอบ
ระดบการวด
การคดขนสง
สามารถวดความสามารถดานการคด
ขนสงไดครบถวน
ตองอาศยบรบท เนอหาและทกษะในการเขยนขอสอบ
จงจะสามารถวดความสามารถดานการคดในระดบสงได
จ�านวนขอ ในการสอบแตละครงจะมจ�านวนขอนอย
เพราะตองใชเวลาเขยนบรรยาย
จะมจ�านวนขอมากเพราะ ใชเวลาตอบแตละขอนอย
การตรวจ
ใหคะแนน
มความยงยากในการตรวจใหคะแนน
เพราะองกบการใหคะแนนจากผตรวจ
และตองใชเกณฑการใหคะแนนทเหมาะสม
ตรวจงาย สะดวก ใชเวลานอย เพราะมค�าตอบทระบไว
แนนอน
ความครอบคลม
เนอหา
วดความรในเนอหา/ไดอยางละเอยด
ลกซง แตอาจจะไมครอบคลมขอบขาย
ของเนอหา
สามารถวดความรไดครอบคลมขอบขายของเนอหา
แตอาจจะไมลกซงหรอวดการคดระดบสงท�าไดยาก
คณภาพ
ของขอสอบ
คณภาพของขอสอบขนอยกบทกษะ
ของผตรวจใหของคะแนนและ
เกณฑการใหคะแนน
คณภาพของขอสอบขนอยกบทกษะการเขยนขอสอบ
ประเภทของขอสอบเขยนตอบ
1. แบบไม จ� า ก ดค� าตอบหร อแบบขยายความ
(Extended-answer essay) เปนขอสอบทใหผ ตอบแสดง
ความคดเหนอยางอสระสามารถประเมนความสามารถทางการ
คดระดบสง ทงดานการประเมนคา รวมถงความคดสรางสรรค
ไดเปนอยางด และในบางโอกาสสามารถวดไดถงเจตคตของ
ผตอบขอสอบไดดวย ดงนนสงทส�าคญคอการก�าหนดเวลาในการ
สอบใหเหมาะสม
ตวอยางขอสอบ จงอธบายแนวทางการปฏบตตนในการอนรกษสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาตภายในชมชน
ของตนเอง
2. แบบจ�ากดค�าตอบ (Restricted - answer essay) ขอสอบแบบนจะถามในเนอหาทมความเฉพาะเจาะจง
และตองการค�าตอบเฉพาะเรอง ดงนนในการตอบขอสอบ ผสอบตองมการจดระบบความคดเพอใหตอบไดอยางตรงประเดน
และสอดคลองกบรปแบบ ดงนน ในการเขยนขอสอบตองก�าหนดขอบเขตของเนอหาและค�าตอบทเหมาะสม
ตวอยางขอสอบ จงเปรยบเทยบความแตกตางระหวางพชใบเลยงเดยวและใบเลยงคมา 5 ประการ พรอมกบ
ยกตวอยางประกอบ
ในการวดและประเมนผลผเรยน สวนใหญคงคนเคยกบแบบทดสอบเลอกตอบหรอแบบทดสอบเลอกตอบมากกวา
การใชขอสอบอตนยหรอเขยนตอบ แตเมอเราจ�าเปนตองใชขอสอบเขยนตอบ เพอพฒนาการเรยนร นกเรยนเรมแรก
เราตองพจารณาความแตกตางของแบบทดสอบทงสองชนดกนกอน
ความแตกตางระหวางขอสอบเขยนตอบและขอสอบเลอกตอบ
15วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
ขอควรคำานงในการออกขอสอบแบบเขยนตอบ
การวางแผนสรางขอสอบเขยนตอบ จะตองมการวางแผนและเตรยมการไวเปนอยางด เพราะจะตองคดลวงหนาไปถง
การตรวจใหคะแนนดวย ดงนนขอควรค�านงในการออกขอสอบแบบเขยนตอบ ไดแก
1. จดมงหมาย ตวบงชทจะวดรวมทงธรรมชาตของสาระหรอเนอหานน เหมาะสมกบการออกขอสอบเขยนตอบหรอไม
2. อาย วฒภาวะและพนฐานการเขยนและความร ของผ สอบเพยงพอทจะเขยนตอบแบบทดสอบหรอไม เชน
เดกเลกหรอนกเรยนในระดบชนประถมศกษาตอนตนอาจมขอจ�ากดในดานการเขยนตอบ อาจจะตองตอบในรปแบบอน
เชนการใชผงความคด (Mind Mapping)
3. ขอสอบนนเปดโอกาสใหผตอบมอสระในการตอบ เปดโอกาสใหแสดงความคดเหนหลายแงหลายมมหรอไม
หรอจ�ากดวงค�าตอบใหตอบแคแคบ ๆ เพยงดานเดยว เชน ถามเฉพาะความจ�าในเนอหาทครสอนกไมควรใชขอสอบเขยนตอบ
4. การก�าหนดเวลาทใชในการสอบและจ�านวนขอสอบ ตองมความเหมาะสม เพราะการสอบแบบเขยนตอบนนตองใช
เวลาในการเขยนตอบดงนนจ�านวนขอไมควรจะมากเกนไป
หลกในการสรางแบบทดสอบเขยนตอบ
1. ขอสอบเขยนตอบตองมงวดตามตวชวดทเปนการบรณาการหลาย ๆ ตวชวดและมงใหผตอบไดใชองคความร
หรอสมรรถนะหลายๆอยางรวมกนในการเขยนเชงสรปหรอวเคราะห วจารณและอภปราย โดยก�าหนดจ�านวนขอทเหมาะสม
และครอบคลมตามตวชวดซงจะใหทกคนท�าขอสอบทกขอ
2. เขยนค�าถามใหชดเจนวาตองการใหตอบอยางไร โดยเฉพาะอยางยงกรณของขอสอบเขยนตอบแบบไมจ�ากดค�าตอบ
ควรก�าหนดกรอบหรอขอบเขตของขอค�าถามประเภทใหแสดงความคดเหนดงตวอยาง
“จงอธบายเรอง……………………..”
ควรเปลยนเปน
“จงอธบายเรอง…………….. ในประเดนดงตอไปน
1. …………………….
2. …………………….
3. …………………….
16 วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
3. ขอค�าถามควรสะทอนความร ความคดสรางสรรค และกระบวนการคดของนกเรยน เนนการวดทกษะการคด
ระดบสง ไมควรเปนขอค�าถามทนกเรยนเคยพบหรอเคยท�ามากอน เพราะจะกลายเปนการวดความจ�า ค�าถามทใชวดระดบ
สมรรถภาพควรจะเปนค�าถามประเภท ท�าไม อยางไร หรอใหบรรยาย อธบายเปรยบเทยบ หาความสมพนธ ความขดแยง
ตความ วเคราะหเหตผล วจารณ และประเมน เปนตน
4. ระบใหชดเจนดวยวาแตละขอมคะแนนเทาใดหรอมการแบงสวนคะแนนอยางไร เพอผสอบจะไดวางแผนการตอบ
ไดเหมาะสม และการเรยงขอสอบควรเรยงจากงายไปยากเพอเปนการกระตนผสอบ
5. เมอเขยนขอค�าถามแลวควรรางค�าตอบของขอค�าถามนนไวเปนแนวทางเพอใชในการตรวจสอบวาค�าถามนนชดเจน
ดและเหมาะสมหรอไม และใชในการสรางเกณฑการใหคะแนนไปพรอม ๆ กนเพอคณภาพของการใหคะแนนทเหมาะสม
6. ถาเปนค�าถามทเกยวกบประเดนขดแยงทยงหาขอยตไมได ขอสอบนนควรมงใหหาหลกฐานมายนยนหรอ
มาสนบสนนมากกวาทจะวดอยางอน เชน ความรทยงหาขอมลยตไมไดควรหลกเลยง การถามวาถกหรอผด ใชหรอไมใช
แตควรจะใชค�าถามในเชงการหาสาเหตมาสนบสนนประเดนนน ๆ
การตรวจใหคะแนนแบบทดสอบแบบเขยนตอบทนยมใชกนมากทสดในปจจบนม 2 วธ คอ
1. การตรวจแบบวธเทยบเกณฑ
การตรวจใหคะแนนโดยเทยบกบเกณฑการประเมนแบบรบรค (Scoring Rubric) ซงเปนเครองมอใหคะแนน
ชนดหนง ทประกอบดวยมตการใหคะแนนมากกวาหนงมต เชน ประกอบดวยเกณฑการใหคะแนนผลงาน ล�าดบขนตอน
การปฏบตงาน คณภาพของวสดทใช หรออาจประกอบดวยเกณฑในดานความถกตองของขอค�าถาม วธการไดมาซงค�าตอบ
เปนตน โดยเกณฑการประเมนในลกษณะดงกลาวม 2 ประเภท คอ เกณฑคณภาพแบบองครวม (Holistic Rubric) และ
เกณฑคณภาพแบบแยกสวน (Analytical Rubric)
2. การตรวจโดยวธจดอนดบคณภาพ
การตรวจขอสอบเขยนตอบโดยวธจดอนดบคณภาพนน ผตรวจจะอานกระดาษค�าตอบของ ผเขาสอบทกคนเสยกอน
ทละขอ แลวจงน�าค�าตอบนนมาจดเปนกลม ๆ ตามความสามารถ เชน กลมดมาก ด ปานกลาง พอใช หรอใชไมได
แลวจงตรวจดคณภาพของค�าตอบในแตละกลมอกท เชนในกลมตอบดมากนน ตองพจารณากนอกทวา ใครตอบดกวากน
ใหเรยงอนดบของกระดาษค�าตอบใหตดตอกนไป แลวจงใหคะแนน ใครอย อนดบแรกกไดคะแนนสงสดลดนอยลงไป
ตามล�าดบ การตรวจแบบนจะท�าใหคะแนนมความเชอมนมากยงขน อยางไรกตามการตรวจเพอจดกลม ตองอาศยการเทยบเคยง
กบรางค�าตอบหรอประเดนค�าตอบทไดก�าหนดไว
17วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
ขอเสนอแนะในการตรวจแบบทดสอบเขยนตอบ
1. ใหตรวจค�าตอบทละขอของทกคนพรอม ๆ กน และพยายามใหมความคงเสนคงวาในการตรวจ เชน ตรวจค�าตอบขอ 1
ของนกเรยนทกคนจนเสรจ แลวจงเรมตรวจขอตอไปของทกคนหยบกระดาษค�าตอบมาตรวจแบบสมโดยไมควรดชอของผสอบ
เพราะอาจท�าใหเกดอคตในการตรวจใหคะแนนได
2. ในกรณทผลการสอบเปนสงทมผลกระทบตอเนองหรอมความส�าคญมาก ผตรวจอาจจะตองมมากกวาหนงคน
เพอเปนการตรวจสอบและสะทอนซงกนและกน รวมทงอาจน�าคะแนนมาเฉลยเปนคะแนน อาจจะเปนการเพมความนาเชอถอ
ในการตรวจใหคะแนนและลดปญหาทอาจจะตามมา
3. ในเวลาตรวจนนครไมควรน�าเอาเรอง “ลายมอ” ของผตอบมาเปนสวนในการ ใหคะแนนถาตองการใหผลสะทอนกลบ
แกผเรยนควรเขยนขอแนะน�าและแกไขความผดในกระดาษค�าตอบ เพอใหผตอบรวาตนบกพรองตรงไหน
แนวคำาถามของแบบทดสอบเขยนตอบ
- ใหจดล�าดบเรอง ล�าดบเหตการณ ใหเขยนเคาโครงหรอแผนด�าเนนการตาง ๆ
- ใหเขยนบรรยาย หรอพรรณนาสงของ หรอกระบวนการตาง ๆ
- ใหเปรยบเทยบความแตกตางใหบอกความคลายคลงใหจ�าแนกประเภทของสงตาง ๆ
- ใหอธบายวธท�า หรอหาเหตผลประกอบใหอธบายเหตผลยอย ๆ เพอสนบสนนหรอคดคาน
- ใหอภปรายอยางกวางขวางใหสรปความ ยอเรองทอานมาสรปหรอยอความจากต�าราเรยน
- ใหประเมน ตดสนคณคา หรอพจารณาวาควรหรอไมควร
- ใหบอกสาเหต หรอคาดคะเนผลทจะเกดขน
- ใหหาความสมพนธของสงตาง ๆ
- ใหน�ากฎเกณฑ หรอหลกการไปใชแกปญหาในสถานการณตาง ๆ
- ใหระบจดประสงคของผแตงหนงสอหรอบทความตาง ๆ
- ใหวพากษวจารณ เพอสรปหาเหตผลทถกตอง
- ใหบอกปญหาทจะเกดขนใหม
ฯลฯ
การใชขอสอบเขยนตอบในการวดและประเมนผลในชนเรยน
การใชขอสอบเขยนตอบในการวดและประเมนผลในชนเรยนทมประสทธภาพ ควรใชใหครอบคลมทง 3 ลกษณะคอ
ใชประเมนเมอจบหนวยการเรยนร เพอตดสนผลการเรยนโดยดจากพฤตกรรมการเรยนรของนกเรยนใชขอสอบเขยนตอบ
เปนวธการเรยนรหรอเปนเครองมอในการเรยนร เพอยกระดบผลสมฤทธทางการเรยน เชน การสรางแบบฝกตามแนวแบบทดสอบ
เขยนตอบประยกต เพอพฒนาความสามารถในการแกปญหาทางวทยาศาสตร หรอการใชขอสอบเขยนตอบในการทดสอบยอย
ในแตละกลมสาระ และใชอยางตอเนองเพอใหไดขอมลในการปรบปรงทงครและนกเรยน โดยมงประโยชนทเกดกบนกเรยน
เปนส�าคญซงในการประเมนนนครจะตองวเคราะหตวชวดตามหลกสตรทเราตองการประเมนวาเปนพฤตกรรมการเรยนร
ดานพทธพสย ทกษะพสย หรอจตพสย เพอทจะเลอกเครองมอในการวดไดถกตอง เหมาะสม ในกรณทเปนพฤตกรรม
ดานพทธพสย กจะตองวเคราะหอกวา ตวชวดตวใดจะตองวดดวยขอสอบเขยนตอบเพอความคมคาทสด เพราะการตรวจขอสอบ
เขยนตอบใชเวลามาก ระดบพฤตกรรมทเหมาะสมกบการใชขอสอบเขยนตอบควรจะเปนระดบการวเคราะหขนไป ซงเปนการคด
ระดบสง ถาเราใชขอสอบเขยนตอบแบบนบอย ๆ กจะเปนการฝกใหนกเรยนมทกษะการคดเพมขน
18 วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
นอกจากนขอมลทไดจากการวดและประเมนครควรน�าไปใชในการวางแผน ตดตามผลการเรยนร ของนกเรยน
ซงตองกระท�าตอเนองและรอบทศ/รอบดาน สรางความรความเขาใจไดหลากหลาย และใหลงมอปฏบต การก�าหนดเกณฑ
การประเมนตองชดเจนเปดเผย และตองออกแบบการใหขอมลยอนกลบทสนบสนนการเรยนรในอนาคตของผเรยน และกระตน
ใหนกเรยนตดตามผลและรบผดชอบการเรยนรไดดวยตนเองซงมผลการวจยสนบสนนวา การทครใชการประเมนเพอการเรยนร
หรอการประเมนระหวางเรยนทมคณภาพสงชวยยกระดบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนได
สรป
การใชขอสอบเขยนตอบในการประเมนผเรยนจะมคณคาหรอชวยพฒนาผลสมฤทธทางการเรยนไดมากนอยเพยงใดนน
ยอมขนอยกบคณภาพของขอสอบเปนส�าคญ ขอสอบทมประสทธภาพนนจะตองเปนขอสอบทสามารถใชเปนแรงกระตนและ
สงเสรมการสรางนสยการเรยนรทดและชวยใหผเรยนไดปรบปรง แกไขขอผดพลาดในการเรยนใหดขน ตลอดจนเปนแนวทาง
ไปสความส�าเรจในการเรยนรได ซงประสทธภาพของขอสอบจะดหรอไมขนอยกบกระบวนการสรางขอสอบ และการน�าไปใช
ทเหมาะสม
บรรณานกรม
โครงการ PISA. (2553). PISA. สบคนเมอ 2 กนยายน 2557.จาก htt//:pisathailand.ipst.ac.th.
ส�านกทดสอบทางการศกษา. (2557). คมอการพฒนาศกยภาพครผสอนและศกษานเทศกในการสรางเครองมอวดผลสมฤทธ
ทางการเรยนแบบอตนยหรอเขยนตอบตามแนวการทดสอบระดบนานาชาต. กรงเทพฯ: ส�านกงานคณะกรรมการ
การศกษาขนพนฐาน.
Center for Innovation in Teaching & Learning. Improving Your Test Questions. Retrieved September 3, 2014,
from Web site:http://cte.illinois.edu/testing/exam/test_ques.html.
19วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
การจดการเรยนรเพอเขาสยคศตวรรษท 21 ทผานมา มขอมลหลายประการทบงชวานกเรยนไทยมความจ�าเปนเรงดวน
ทตองไดรบการพฒนาในเรองสมรรถนะการคด ซงปจจบนส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานไดเลงเหนความส�าคญ
และกระตน สงเสรมใหครผสอนจดการเรยนรเพอพฒนาสมรรถนะดานการคดของนกเรยน จะเหนไดจากสมรรถนะผเรยน
ทก�าหนดไว 5 ประการดวยกน หนงในนนคอสมรรถนะดานการคด ซงประกอบดวยการคดวเคราะห คดสงเคราะห คดสรางสรรค
คดอยางมวจารณญาณ และการคดอยางเปนระบบเพอการสรางองคความร และใหสารสนเทศในการตดสนใจเกยวกบตนเอง
และสงคมไดอยางเหมาะสม
สมรรถนะดานการคดทส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานก�าหนดไวในหลกสตรแกนกลางการศกษา
ขนพนฐาน พทธศกราช 2551 นน เปนสวนหนงของกระบวนการคดระดบสงตามทนกการศกษาหลายทานไดศกษาความสามารถ
ทางสมองดานการคดไว เชน Bloom (1956) Sternberg (1995) Marzano (2001) ทศนา แขมมณ และคนอน ๆ (2544) เปนตน
แนวคดของนกการศกษาทไดระบมา เสนอวากระบวนการคดเปนกระบวนการทตองด�าเนนการไปเปนล�าดบขนตอน
จงจะชวยใหประสบผลส�าเรจตามจดม งหมายของการคดนน ๆ ซงในแตละล�าดบขนตอนตองอาศยทกษะการคดหรอ
ลกษณะการคดจ�านวนมากบคคลทวไปทกคนมกมทกษะการคดพนฐานและคณสมบตทเอออ�านวยตอการคดเปนทนอยแลว
เมอแตละบคคลรบขอมลทมอยหลากหลายเขามาและใชการคดอยางมจดมงหมายบคคลนนกจะสามารถใชทกษะการคด
ขนพนฐานทมอยเปนเครองมอในการคดปฏบตการกบขอมลตาง ๆ เพอใหบรรลจดมงหมายของการคดในระดบสงได
ครจะพฒนาความสามารถในดานการคดของนกเรยนอยางไร
เพอใหการขบเคลอนกระบวนการสอนคดเกดขนในชนเรยนอยางเปนรปธรรมนน ควรตองมการปรบการเรยน
เปลยนการสอนใหสอดคลองกบมตของการสอนคด ซงในระยะเบองตนครผสอนควรใชรปแบบการจดการเรยนรทกระตน
ใหผเรยนไดคดใน 2 ลกษณะดงน
1. การใชค�าถามเพอกระตนใหผเรยนไดคด
การจดการเรยนรของครในทกครง ครผสอนสามารถออกแบบกจกรรมการเรยนรเพอพฒนาความสามารถในการคด
ใหกบนกเรยนไดอยางหลากหลาย กจกรรมทเหมาะสมส�าหรบการเรมตนทงายทสดคอการใชค�าถามกระตนการคด ครสามารถ
สรางค�าถามไดจากเรองราว ภาพถาย หรอเหตการณตาง ๆ ทสอดคลองกบเนอหาบทเรยนได ทงนการตงค�าถามของคร
ควรยดหลกการตามระดบพฤตกรรมการเรยนรของ Bloom (1956) ไดแก รจ�า เขาใจ น�าไปใช วเคราะห สงเคราะห และ
ประเมนคา ทงน ครควรตงค�าถามในระดบเขาใจขนไป เพอใหนกเรยนไดแสดงความสามารถในการคดระดบตน และพฒนา
ตอไปในการคดระดบสงขนไปได เชน
*ศกษานเทศก ส�านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสงหบร
ดร.อทธฤทธ พงษปยะรตน*
การจดการเรยนรและการประเมนผลความสามารถดานการคด
20 วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
ค�าถาม
1. ผลจากการด�าเนนงานตามภาพจะท�าใหเกดสงใด (เขาใจ)
2. ถาประชาชนรวมใจกนด�าเนนการดงภาพมาก ๆ จะเกดประโยชนในดานใดมากทสด (วเคราะห)
3. นกเรยนจะวางแผนการจดกจกรรมดงภาพโรงเรยนไดอยางไร (สงเคราะห)
(ครอาจจดเปนกจกรรมการเรยนรในวชาวทยาศาสตรหรอสงคมศกษาฯ)
นอกจากน ครยงสามารถตงค�าถามในรปแบบทใหขอค�าถามแตละขอมความสมพนธกนได เพอฝกใหนกเรยน
ไดตอบค�าถาม และสรางความคนเคยกบการตอบค�าถามทเปนการทดสอบระดบชาตขนไปไดเชน
ค�าถาม
1. การกระท�าดงภาพสะทอนถงสภาวะปญหาใด
2. นกเรยนสามารถด�าเนนงานอยางไรเพอลดสภาวะปญหาตามขอ 1
3. มวธการอนอกหรอไมทชวยลดปญหาทเกดขนตามขอ 1
(นกเรยนจะตอบค�าถามขอ 2 และขอ 3 ทสอดคลองกบขอ 1)
2. การปรบเปลยนวธการจดการเรยนร
การปรบเปลยนวธการจดการเรยนร เป นสงทครควรด�าเนนการเป นล�าดบต อมา การจดการเรยนร
ตองสนองตอบตอความแตกตางระหวางบคคล ตรงกบความสนใจใฝรของผเรยน ผเรยนมสวนรวมในการออกแบบการเรยน
รและเนนการเรยนรตามสภาพจรง (Authentic Learning) กจกรรมการเรยนรทครออกแบบจงควรหลากหลาย ใหนกเรยน
มโอกาสเผชญสถานการณ
ครจะรอยางไรวานกเรยนมความสามารถดานการคด
การทจะรวานกเรยนมความสามารถในการคดหรอไม ระดบใดนน จ�าเปนทครจะตองวดและประเมนความสามารถ
ในการคดของนกเรยน ครสามารถด�าเนนการไดหลายวธ แตละวธจะมรปแบบและแนวทางทหลากหลายจากการพฒนาขนมา
ของกลมนกวดทางจตวทยาการศกษา ทครสามารถน�ามาพจารณาปรบประยกตใชเพอพฒนารปแบบและวธการเปนของตนเอง
ในการวดและประเมนการคดของนกเรยนไดอยางมประสทธภาพ โดยทหลกการของการพฒนาเครองมอวดความสามารถ
ในการคด สามารถแสดงไดดงตวอยางและในแผนภาพท 1 ตอไปน
21วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
แผนภาพท 1 ขนตอนการพฒนาแบบวดความสามารถในการคด
ครต องการวดความสามารถใน “การคดอยางมวจารณญาณ” ของนกเรยน (ขนท 1) สงทครต องศกษา
เปนอนดบแรกคอ นยามเชงทฤษฎ (ขนท 2) “การคดอยางมวจารณญาณ คอ การคดอยางมเหตผลและไตรตรอง
เพอน�าไปสการตดสนใจทจะเชอหรอลงมอปฏบต (Norris และ Errins, 1989) ประกอบดวยความสามารถ 4 ดาน คอ
1. ความสามารถในการพจารณาความนาเชอถอของขอมลและการสงเกต 2. ความสามารถในการอปนย 3. ความสามารถ
ในการนรนย 4. ความสามารถในการระบขอตกลงเบองตน หลงจากนนกน�านยามเชงทฤษฎมาก�าหนดใหเปนนยาม
เชงปฏบตการ ทสามารถน�าไปสการวดและประเมนผลเชงรปธรรมไดอยางชดเจน
เมอครไดนยามเชงปฏบตการ ก�าหนดเปนตวชวดแลว น�ามาสการสรางผงขอสอบ (Item specification) (ขนท 3)
ทครอบคลมมวลเนอหาทม งวดแลว ครจะเขยนขอสอบตามตวชวด (ขนท 4) เชน ครจะวดความสามารถในการคด
อยางมวจารณญาณ ในมตดานท 1 คอ ความสามารถในการพจารณาความนาเชอถอของขอมลและการสงเกต ครสามารถ
สรางเปนลกษณะของขอค�าถามทสอดคลองกบนยามไดเชน“ก�าหนดสถานการณทเปนการใหขอมลของบคคล แหลงขอมล
จ�านวนสองแหลง แลวใหผตอบคดเพอระบสาเหต ความนาเชอถอของขอมล หรอการตดสนใจทจะเชอในแหลงขอมล”
ตวอยางขอค�าถาม “ในระหวางการสมมนาทางวชาการ นกวทยาศาสตรคนหนงใหขอมลวาการดมกาแฟจะเปนภย
ตอรางกาย และมผลขางเคยงตอระบบภายในของรางกายหลายระบบ เมอผ สอขาวทมาจากประเทศทสงออกกาแฟ
ไดยนกคดคานวา การดมกาแฟจะท�าใหรางกายสดชน ลดการเกาะตวของไขมน ดงนนควรมการสงเสรมใหดมกาแฟ” นกเรยน
จะเชอขอมลของใคร เพราะเหตใด ตอจากนนกด�าเนนการสรางเกณฑการใหคะแนน (Scoring Rubric) ซงครควรชแจงถง
มตของการใหคะแนนใหนกเรยนทราบกอนการท�างาน เพราะนอกจากจะใชเปนเกณฑก�าหนดระดบความสามารถทางการคด
ของนกเรยนแลวยงเปนเครองมอทจะใชเปนแนวทางการด�าเนนงาน หรอการตอบขอค�าถามของนกเรยนไดอยางมคณภาพ
ตามตวชวดดวย
1) ก�าหนดจดมงหมายของแบบวด
2) ก�าหนดกรอบของการวด (นยามเชงทฤษฎ) และก�าหนดนยามเชงปฏบตการ
3) สรางผงขอสอบ
4) เขยนขอสอบ
ก�าหนดรปแบบของขอค�าถาม รางขอสอบ ตรวจทานรางขอสอบ
5) วเคราะหคณภาพของแบบวด
การทดลองใช วเคราะหคณภาพ
คดเลอกขอสอบตามเกณฑ จดฉบบขอสอบตามผงการออกขอสอบ
6) น�าเครองมอไปใชจรง
22 วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
ตวอยางเครองมอวดความสามารถในการคดของนกเรยน
“มขนม 100 ชน ตองการแบงใสถง ถงละเทา ๆ กน”
ค�าถาม
1. จะมวธการแบงขนมไดอยางไร ?
………………………………………………………………………………………………………………………………………………........................
2. ถาไมทราบวาจะตองแบงขนมกถง จะหาค�าตอบไดหรอไม เพราะเหตใด?
………………………………………………………………………………………………………………………………………………........................
แนวทางการตอบ
1. นกเรยนใชหลกการหาร หลกการแบงของเปนกลม
2. หาค�าตอบได แตนกเรยนตองคดนอกกรอบในการใชชนของขนมเปนหลกในการแบง เชน ถานกเรยนจะแบงคนละ
1 ชน กแบงได 100 ถง ถาแบงคนละ 2 ชน กแบงได 50 ถง เปนตน
การพฒนาความสามารถทางดานการคดของนกเรยน เปนความจ�าเปนเรงดวนทผมสวนเกยวของกบการจดการศกษา
ทกภาคสวนตองรวมมอกนอยางจรงจงในการพฒนานกเรยนใหมความสามารถทางดานการคด จดกจกรรมการเรยนรทหลากหลาย
ใหนกเรยนไดเผชญสถานการณ หรอพฒนางานจากการเรยน ใชความคดในการแกปญหาอยางเปนระบบ ฝกฝนอยางสม�าเสมอ
ใหนกเรยนมความสามารถในการคด สามารถน�าไปใชในการด�าเนนชวตและพฒนาประเทศชาตไดอยางมประสทธภาพตอไป
บรรณานกรม
คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, ส�านกงาน. (2555). แนวทางการจดกจกรรมการเรยนรเพอพฒนาทกษะการคด
ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551. กรงเทพมหานคร : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตร
แหงประเทศไทยจ�ากด.
ทศนา แขมมณ. (2544). การเรยนรเพอพฒนากระบวนการคด. กรงเทพมหานคร: หางหนสวนจ�ากดไอเดยสแควร.
Bloom, Benjamin S. (1956). Taxonomy of Educational Objectives Book 1 : Cognitive Domain. London :
Longman Group Limited.
Marzano, Robert J. (2001). Designing A New Taxonomy of Educational Objectives. California : Corwin
Press, Inc.
Sternberg. R.J. (1985). Beyond I.Q.: A Triarchic theory of human intelligence. Cambridge: Cambridge
University Press.
23วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
การประเมนผลในชนเรยน เพอวนจฉยขอบกพรองผเรยน (Classroom Assessment for Student Diagnostic)
การประเมนผลในชนเรยนเพอวนจฉยขอบกพรองของผเรยน
ถอวามความส�าคญและจ�าเปน ทครผ สอนไมควรมองขาม เนองจาก
เปนการประเมนเพอคนหาสาเหตของปญหา ขอบกพรองตาง ๆ ในการเรยนร
ของผ เรยนทกระยะของการจดการเรยนร ว า หนวยใด เนอหาใด
ทผ เรยนไมประสบผลส�าเรจนนเปนเพราะสาเหตใด ซงจะไดน�าผลจาก
การประเมนไปใชในการวางแผนแกปญหาการเรยนรทเกดขนไดทนทวงท
สงผลใหผเรยนสามารถพฒนาศกยภาพของตนใหเปนไปตามเจตนารมณ
ของหลกสตร และสามารถเรยนรในระดบชนทสงขนตอไปได ซงการวด
และประเมนผลการเรยนรในชนเรยน (Classroom Assessment) นน
เปนกระบวนการเกบรวบรวม วเคราะห ตความและบนทกขอมลตาง ๆ
ทไดจากการวดและประเมนทงทเปนทางการและไมเปนทางการ โดยใช
เครองมอทหลากหลายเหมาะสมกบวยของผเรยนมความสอดคลองกบ
พฤตกรรมทตองการวดจากนนน�าผลทไดมาเปรยบเทยบกบเกณฑทก�าหนด
ในตวชวดของมาตรฐานการเรยนรของหลกสตรแลวใหขอมลยอนกลบ
เกยวกบความกาวหนา จดเดนจดทตองปรบปรงใหแกผเรยน เมอพบจด
ทควรปรบปรง แกไข ครผ สอนตองท�าการตรวจสอบวนจฉยผเรยนวา
มความเขาใจทคลาดเคลอน ในเนอหาใด อยางไร จะไดสามารถแกไขปญหา
การเรยนรของผเรยนไดอยางมประสทธภาพ กระบวนการดงกลาวสามารถ
ท�าคขนานไปกบการจดการเรยนการสอน ถอเปนการประเมนเพอวนจฉย
(Diagnostic Assessment) ผเรยน
ดร.ทภาวรรณ เลขวฒนะ*นางสาวสนทร จนทรสำาราญ**
*อาจารยโรงเรยนวดหนองสทธะ ส�านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสระบร เขต 1 **ศกษานเทศก ส�านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาลพบร เขต 2
การประเมนผลในชนเรยนเพอวนจฉยขอบกพรองของผเรยน
นบวามประโยชนทงตอตวผ เรยนและครผ สอน โดยทผ เรยนไดทราบ
จดบกพรองของตนเอง ครผสอนไดรจกและทราบขอบกพรองของผเรยน
เปนรายบคคล สามารถหาแนวทางแกไขความเขาใจทคลาดเคลอน
ของผเรยนไดอยางถกตอง (Lindquist, E.F. 1966) สามารถสรปได
ดงภาพท 1
24 วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
ทราบจดทควรปรบปรง
ของตนเอง
ทราบวาตนเองมความรอบร
ในเนอหานน ๆ ลกซงเพยงใด
ชวยใหผเรยนปรบพนฐาน
การเรยนรของตนเอง
อยางสม�าเสมอ
ทราบวาควรปรบปรง
การเรยนการสอนอยางไร
ครผสอนรจกผเรยน
และทราบความรพนฐานของผเรยน
การเรยนการสอนมความหมาย
และคมคาจากผลการวดและประเมน
สามารถแกไขความเขาใจ
ทคลาดเคลอนของผเรยน
ไดอยางถกตอง
ผเรยน ครผสอน
ภาพท 1 ประโยชนของการวนจฉยทมตอผเรยนและครผสอน
ในการจดการเรยนร ในชนเรยนเพอใหมประสทธภาพนน ครผ สอนจะตองน�ามาตรฐานและตวชวดของแตละ
กลมสาระการเรยนร มาเปนเปาหมายและแนวทางในการออกแบบกจกรรรม ตลอดจนสออปกรณ แหลงเรยนรตาง ๆ ใหสอดคลอง
เหมาะสมกบเนอหา สามารถวดและประเมนผลไดเปนรปธรรม สะทอนผลการตรวจสอบ หรอยนยนวาผเรยนมความร
ความสามารถตามทหลกสตรก�าหนดไวหรอไม ทงนครผสอนตองศกษามาตรฐานและตวชวดของหลกสตรแกนกลางการศกษา
ขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ใหเขาใจอยางถองแท เพอน�าไปสกระบวนการวางแผนการจดการเรยนร การวดและประเมนผล
ตอไป
25วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
เมอไร...จงควรประเมน
การประเมนเพอวนจฉยความรความเขาใจของผเรยนนน
สามารถท�าไดทกชวงเวลาของการจดการเรยนการสอน การประเมน
ในชวงเวลากอนเรยน มจดประสงคเพอตองการทราบความร
พนฐานทจ�าเปนตอการเรยนรเรองใหมๆ ท�าใหครผสอนสามารถน�า
ผลการประเมนไปใชในการวางแผนการจดการเรยนร โดยใชการ
ปรบพนฐานของผเรยนไดอยางเหมาะสม การประเมนชวงเวลา
ระหวางเรยน มจดประสงคเพอตองการทราบวาผเรยนมความร
ความเขาใจในสงทก�าลงเรยนรไดถกตองหรอไม บกพรองตรงสวนใด
ครผ สอนจะไดหาแนวทางแกไขปรบความเขาใจทคลาดเคลอน
ไดทนทวงท สวนการประเมนชวงหลงเรยนนน มจดประสงค
เพอตรวจสอบและตดสนวาผเรยนบรรลตามจดมงหมายทตองการ
หรอไม พรอมทจะเรยนรในระดบสงขนหรอไม ผลการประเมน
จะชวยใหครผสอนสามารถวางแผนการจดการเรยนรไดเหมาะสม
ยงขน หรออาจสอนซอมเสรมใหผเรยนในสงทผเรยนยงบกพรอง
เพอเตมเตมผเรยนใหเตมศกยภาพตอไป
หลกสตรและเปาหมาย
ในการจดการเรยนร (Objective : O)
การจดการเรยนร
(Learning: L)การวดและประเมนผล
(Evaluation: E)
ดงนนองคประกอบของการจดการเรยนรในชนเรยนทส�าคญ และตองสมพนธกนเปนวงจรทตอเนอง สอดรบกน
ประกอบดวย 3 สวน (ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. 2557) ดงภาพท 2
สอดคลอง สอดคลอง
สอดคลอง
ภาพท 2 ความสมพนธขององคประกอบส�าคญในการจดการเรยนรในชนเรยน
26 วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
ประเภทของการวนจฉย
อมรรตน สรอยสงวาลย (2551) ไดกลาวถงประเภทของการวนจฉยวาสามารถแบงตามระดบความละเอยด
ในการวนจฉยได 3 ประเภท กลาวคอ 1) การวนจฉยแบบทวไป (General level) เปนการส�ารวจเพอทราบระดบความสามารถ
ทว ๆ ไป สามารถท�าไดทงรายบคคลและรายกลม เครองมอทใชสวนใหญเปนแบบทดสอบแบบทวไป อาจเปนแบบทดสอบ
วดผลสมฤทธทครผสอนสรางขน หรอแบบทดสอบมาตรฐานซงจะท�าใหทราบขอบกพรองในดานตาง ๆ ของผเรยนอยางกวาง ๆ
2) การวนจฉยแบบวเคราะห (Analytical diagnosis) เปนการวนจฉยทเฉพาะเจาะจงในเรองใดเรองหนง มกด�าเนนการภายหลง
จากการวนจฉยแบบทวไป เพอใหไดขอมลทมรายละเอยดทลกซงมากขนและ 3) การวนจฉยแบบคลนก (Clinical Diagnosis)
เปนการวนจฉยในระดบทละเอยดลกซง เพอใหคนหาสาเหตของปญหา หรอจดทควรพฒนาทมความซบซอน และตองใชขอมล
จากหลายแหลงประกอบกน เชน การใชขอมลจากแบบทดสอบประกอบการสมภาษณ การสงเกต ตลอดจนการศกษาสภาพ
ครอบครว เปนตน
ลกษณะของการประเมนวนจฉยขอบกพรองของผเรยน
ลกษณะของการประเมนทใชวนจฉยขอบกพรองของผเรยนนน มหลายวธ แตทนยมสวนใหญจะอยในรปของ
แบบทดสอบ ทมลกษณะสรปไดดงน (ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. 2557)
1. มจ�านวนขอมาก เปนขอสอบทคอนขางงาย โดยแตละขอมคาความยาก 0.65 ขนไป
2. เนนความเทยงตรงเชงเนอหา (Content Validity) เปนส�าคญ
3. ใชส�าหรบการตรวจสอบความบกพรองในการเรยน
4. ใชเวลาในการด�าเนนการสอบ การตรวจ และการตความหมายของคะแนนมากกวาปกต
5. มงวดเปนเรอง ๆ หรอ ดาน ๆ ไป อาจแบงเปนแบบทดสอบยอย ๆ
6. เนนการวเคราะหผลการตอบรายขอของผเรยนแตละคนมากกวาคะแนนรวม
ประเดนทควรระวงในการสรางแบบทดสอบวนจฉยนน ครผ สอนตองระลกไวเสมอวา แบบทดสอบวนจฉยนน
จะตองมความชดเจน สามารถวดไดตรงจดประสงคทตองการไดจรง โดยขอสอบแตละขอจะวดประเดนยอยเพยงประเดนเดยว
สวนตวค�าตอบในแตละตวเลอกจะตองสะทอนวาผตอบมจดบกพรองใดทเลอกตอบตวเลอกนน และตองสมพนธกบมาตรฐาน
ตวชวด และวตถประสงคของหลกสตร สามารถทดสอบความบกพรองในการเรยน วดพฤตกรรมทางสมองของผเรยน
ไดอยางเพยงพอ และสามารถคนหาจดบกพรองในการเรยนได
27วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
การวนจฉยขอบกพรองของผ เรยน ถอเปนหนาทส�าคญของครผ สอนทกคนในการพฒนา ปรบปรงแกไข
ขอบกพรองตาง ๆ ในการเรยนร ของผ เรยน ตลอดจนขอบกพรองในการวางแผนและออกแบบการจดการเรยนร
ซงถาครผสอนทกคนเหนความส�าคญ และด�าเนนการประเมนผลในชนเรยน แลวน�าผลการประเมนมาวนจฉยขอบกพรอง
ของผเรยนเปนรายบคคล ทกชวงเวลาในการจดการเรยนการสอน กจะท�าใหครผสอนทราบสภาพปจจบน ปญหาในการเรยนร
ของผเรยนตงแตเนน ๆ สามารถวางแผนแกปญหาไดถกตองกบผ เรยนในแตละบคคล ตลอดจนออกแบบ เลอกใช
กจกรรมตาง ๆ ใหเหมาะสมตามศกยภาพของผเรยนแตละคนได ซงถอวาเปนกระบวนการแกปญหาการเรยนรของผเรยน
อยางเปนระบบ และตรงตามสภาพจรง
บรรณานกรม
ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2557). คมอการพฒนาศกยภาพครผสอนและศกษานเทศก การประเมนผล
ในชนเรยน เพอวนจฉยขอบกพรองผเรยน (Classroom Assessment for Student Diagnostic). กรงเทพฯ : มปท.
อมรรตน สรอยสงวาลย. (2551). การพฒนาวธการประเมนเชงวนจฉยโดยประยกตใชโมเดลส�าหรบขนของคณลกษณะ
และการทดสอบแบบปรบเหมาะโดยใชคอมพวเตอร. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.
Lindquist,E.F. (1966). Testing problems in perspective. Washington : American Council on Education.
ความรและทกษะทตองการทดสอบ
ความเขาใจทถกตองความเขาใจทคลาดเคลอน
(น�ามาใชเปนตวลวง)
ตวอยางการวนจฉยผเรยนจากแบบทดสอบ
- หลกการอานอกษรน�า
ตวอยางขอสอบ
ค�าในขอใดอานถกตอง
ก. ถลอก อานวา ถะ-หลอก
ข. ตลก อานวา ตะ-ลก
ค. สลาย อานวา สะ–ลาย
ง. ผนวช อานวา ผะ–นวด
ค�าอกษรน�า อกษรตวหนาออกเสยง อะ กงเสยง
ไมออกเสยงควบแบบค�าควบกล�า เชน กนก
ขนาด จรวด ไฉน ตลาด ตลง แสลง ฯลฯ แตม
ขอยกเวน เรอง การออกเสยงค�าอกษรน�า คอ
- เมอ ห น�า อกษรต�าเดยว ไมตองออกเสยง
“อะ” กงเสยง แตออกเสยงพยางคเดยว
เชน หงอก ใหญ หน หยด ไหว หมด หลวง
- เมอ อ น�า ย ซงม 4 ค�า คอ อยา อย
อยาง อยาก
จากตวอยาง
- นกเรยนเลอก ก ถกตอง เนองจาก ค�า ถลอก
ออกเสยง 2 พยางค พยางคหนาออกเสยง
อะ กงเสยง และพยางคหลงออกเสยงสง
ตามอกษรตวหนา ท เป นอกษรสงและ
เปนตวน�า
นกเรยนเขาใจคลาดเคลอนวา การอานค�าทม
อกษรน�า ออกเสยง 2 พยางคและพยางคหนา
ออกเสยง อะ โดยไมประวสรรชนย แตเสยงพยางค
ของค�าทงสองเปนอสระแกกน เชน ค�าวา ถลอก
อานวา ถะ-หลอก แตนกเรยนเขาใจคลาดเคลอน
อานวา ถะ–ลอก
จากตวอยาง
- นกเรยนเลอก ข เพราะคดวา อกษรกลาง
น�าอกษรต�า เสยงพยางคทงสองเปนอสระ
แกกน ไมออกเสยงพยางคหลง เปนเสยงสง
ตามพยางคหนา
- นกเรยนเลอก ค เพราะคดวา เปนอกษรสง
น�าอกษรต�า เสยงพยางคทงสองเปนอสระ
แก กนไม ต องออกเสยงพยางค หล ง ส ง
ตามพยางคหนา
- นกเรยนเลอก ง เพราะคดว า อกษรสง
น�าอกษรต�าเสยงพยางคทงสองเปนอสระ
แก กนไม ต องออกเสยงพยางค หล ง ส ง
ตามพยางคหนา
28 วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
คณะทปรกษา
นายอภชาต จระวฒ ทปรกษาชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
ดร.กมล รอดคลาย เลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน
ดร.อองจต เมธยะประภาส ประธานกรรมการบรหารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
ดร.บญช ชลษเฐยร ผแทนคณะอนกรรมการเฉพาะกจดานการวดผลฯ
ดร.รงสรรค มณเลก รองเลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน
ดร.วฒนาพร ระงบทกข ทปรกษาส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน
ดร.ไพรวลย พทกษสาล ผทรงคณวฒดานการประเมนผลทางการศกษา
ดร.ชวลต โพธนคร ผเชยวชาญดานการพฒนาเครองมอวดผล
นายเจยร ทองนม ผแทนสมาชกชมนมฯ สายผบรหารการศกษา
นายประเสรฐ สภรกษ ผแทนสมาชกชมนมฯ สายศกษานเทศก
นางชตกาญจน ทองเพม ผแทนสมาชกชมนมฯ สายผบรหารสถานศกษา
ดร.อดศร ศรบญวงษ ผแทนสมาชกชมนมฯ สายครผสอน
ดร.วษณ ทรพยสมบต ผอ�านวยการกลมพฒนาระบบการประกนคณภาพการศกษา
นางล�าใย สนนรมย ผอ�านวยการกลมพฒนาเครองมอและบรการการทดสอบ
นายธญญา เรองแกว ผอ�านวยการกลมพฒนาและสงเสรมการวดและประเมนผลฯ
ผทรงคณวฒพจารณาบทความ
ดร.บญช ชลษเฐยร ขาราชการบ�านาญ
(ทปรกษาส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน)
รศ.ดร.กาญจนา วธนสนทร อาจารยมหาวทยาลยสโขทยธรรมมาธราช
ผศ.ดร.เรวด กระโหมวงศ อาจารยมหาวทยาลยทกษณ
ดร.รวงทอง ถาพนธ อาจารยมหาวทยาลยเจาพระยา
หวหนากองบรรณาธการ
นายกนก อนทรพฤกษ ผอ�านวยการส�านกทดสอบทางการศกษาสพฐ.
กองบรรณาธการ
ดร.ชนาธป ทยแป ผอ�านวยการกลมประเมนคณภาพการศกษา สทศ. สพฐ.
นางณฐพร พรกณา นกวชาการศกษาช�านาญการพเศษ สทศ.
นางสาวมธรส ประภาจนทร นกวชาการศกษาช�านาญการพเศษ สทศ.
นางสาวสภาภรณ เจรญศรโสภาคย นกวชาการศกษาช�านาญการ สทศ.
นายพรพงษ อนผลเลก นกวชาการศกษาปฏบตการ สทศ.
นางสาววจตรา ศรค�าภา เจาหนาทส�านกทดสอบทางการศกษา
นางสาวพชร ปนเด เจาหนาทส�านกทดสอบทางการศกษา
นางสาวกชกร โพธกลน เจาหนาทส�านกทดสอบทางการศกษา
คณะบรรณาธการ
33วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย
นายอภชาต จระวฒทปรกษา
ดร.อองจต เมธยะประภาสประธานกรรมการ
ดร.วฒนาพร ระงบทกขรองประธานกรรมการ
ดร.รงสรรค มณเลกรองประธานกรรมการ
ดร.ไพรวลย พทกษสาลกรรมการ
ดร.ชวลต โพธนครกรรมการ
ดร.วษณ ทรพยสมบตกรรมการ
ดร.บญช ชลษเฐยรกรรมการ
นายประเสรฐ สภรกษกรรมการ
นายเจยร ทองนนกรรมการ
นางล�าใย สนนรมยกรรมการ
นายธญญา เรองแกวกรรมการ
นายกนก อนทรพฤกษกรรมการและเลขานการ
นางชตกาญจน ทองเพมกรรมการ
ดร.อดศร ศรบญวงษกรรมการ
ดร.ชนาธป ทยแปกรรมการและผชวยเลขานการ
นางณฐพร พรกณากรรมการและผชวยเลขานการ
นางสาวสภาภรณ เจรญศรโสภาคยกรรมการและผชวยเลขานการ
คณะกรรมการบรหารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย ปงบประมาณ 2557
30 วารสารชมนมนกวดและประเมนผลการศกษาขนพนฐานแหงประเทศไทย