ค ำศัพท์ ค ำแปล a-scale sound level ระดับ...
TRANSCRIPT
ค ำศพท ค ำแปล
A-scale sound level ระดบเสยงทใกลคยงกบความไวในการไดยนของมนษย ใชเปน ตวชวดความดงของเสยง
Abdominal ชองทองซงรวมกระเพาะอาหารและล าไส
Abelite ไรชวต ตรงขามกบมชวต
Ablation การขจดสงหมกหมมบนพนผว
abscisic acid ฮอรโมนพชท าคญชนดหนงมฤทธเปนกรดซงตอตานการเตบโต ของพช
absolute drought เปนนยามทใชในประเทศองกฤษ หมายถง ภาวะแหงแลง ตดตอกนอยางนอย 15 วน โดยในชวงเวลาดงกลาวมปรมาณฝน ตกวดไดนอยกวา 0.01 นว
absolute humidity ปรมาณไอน าตอหนวยมวลของอากาศ เชน ปรมาณไปน าเปน กรมตอปรมาณอากาศหนงกโลกรม
absolute resource scarcity ภาวะขาดแคลยทรพยากร จนไมเพยงพอกบความตองการ
absorbed dose ปรมาณพลงงานจากรงสทถกดดซบไวในเนอเยอของผสมผส หนวยวดปรมาณพลงงานดงกลาว คอ หนวยเกรย (Gray หรอ Gy)
absorbing duct ทอในระบบระบบอากาศทใชลดคลนเสยงและมความเสยดทาน ต าตอการไหลของอากาศ
absorption การซมของสารชนดหนงเขาไปในอกสารชนดหรอวสดอน
absorption coefficient สดสวนของพลงงานเสยงทถกดดซบไวโดยพนผวของวสดตอ พลงงานเสยงทงหมดทตกลงบนพนผวนน
ค ำศพท ค ำแปล
abyssal depths สวนใตทะเลทมระดบความลกมาก แตมใชสวนทลกทสดของ ทะเลหรอมหาสมทรทความลกระดบนยงมสตวน าอาศยอยและท ผานมาความลกระดบนไดถกใชเปนแหลงฝงกากนวเคลยรท ส าคญของประเทศพฒนาแลว แตปจจบนถกควบคมโดย อนสญญาระหวางประเทศทเรยกวา อนสญญากรงลอนดอน
Acacia พนธไมตระกลถวในเขตฤดรอนและเขตอบอน สามารถเตบโต ไดดในพนดนแถบทะเลทรายเปนพชทใหประโยชนหลาย ประการเชน ใชท า ส น าหอม ปลกสรางบาน
Acaricide สารเคมทใชในการก าจดหมด และ ไร
accelerated erosion การกดกรอนอยางรวดเรวจากธรรมชาตและน ามอมนษย
acceptable daily intake (ADI) การวดระดบจ านวนสารเคมตางๆ ทรางกายไดรบในแตละวน อยางปลอดภย องคการอนามยโลกและองคการอาหารและ เกษตรระหวางประเทศรวมกนจดท าคามาตรฐานระดบดงกลาว
access agreement ในการวางแผนขององกฤษจะปรากฏวามขอตกลงใหสาธารณชน สามารถเขาไปในทของเอกชนไดในรปของสถานททองเทยว
Acclimation ในการวางแผนขององกฤษจะปรากฏวามขอตกลงใหสาธารณชน สามารถเขาไปในทของเอกชนไดในรปของสถานททองเทยว
Acclimatization การปรบตวของหลายชวคนหรทววฒนาการของเผาพนธเพอให เหมาะสมกบสงแวดลอม
Acer พชตระกลเดยวกบตนเมเปลและไมพมทพบในเขตรอน ใช ประโยชนในการเผาถาน ผลตไมกอสรางและสกดน าหวาน
acetyl chlorine สารทเกดขนในรางกายปรมาณนอยมากเมอสงเรากระทบปลาย ประสาทรบความรสก และขวยสงสญยาไปยงระบบประสาท อตโนมต สารนเมอเกดขนแลวจะสลายตวทนทดวยปฏกรยาของ เอนไซมโคอนเอลเตอเรส
acheme เมลดพชบางชนดทแหงและแขง มปกสามารถบนแพรกระจาย พนธไปไดไกล เชนเมลดของพลม
ค ำศพท ค ำแปล
achira พชทปลกเพอตองการแปงทรากพชพวกนมทมาจากประเทศเปร ประมาณ 2200 ปกอนครสตศก สวนกงและใบใชเลยงสตว ประเภทววและควายไดเชนแคนาเอดลสและแคนนาอนดคา
acid deposition สสารทมคณสมบตเปนกรคทเกดจากปฏกรยของกาซในอากาศ ตกลงสพนผวดนทรยกวาฝนกรดซงจะเปนฉพาะของหลวทม ฤทธเปนกรดหรออยในลกษณะไอน าทมฤทธgปนกรด
acid rain ฝนกรด
acid solution สารละลายทมฤทธเปนกรด
acidic มฤทธเปนกรด
acoustics วชาความรเกยวกบชอเสยงซงรวมทงเสยงอนเปนทดองการและ ไมความดองการวชานสอตเทรกในหลายสาขาวชาหลก เชน วศวกรรมศาสดร วชากรคนดร สถาปตยกรรมศาสตรและ สงแวดลอม
acrosome สวนพวของสปรมเพศชายทเจาะไขเพศเมยแลวเกดการปฏสนธ
actinides เปนกลมของสะเกดรงสทเกดจากการสลายตวของยเรเนยม จ านวน 15 ชนด ไอโซโทปในกลม นไดแก พลโตเนยม อะเมรเซยม เนปจนเนยม และอนๆซงลวนแตมอะตอมมกนม เบอรสงกวายเรเนยมและมอนตรายตอสขภาพคอนขางนอย เนองจากใหอนภาครงสแอลฟาเทานน
actinometer เครองมอทใชวดพลงงานแสงแดดและพลงงานอนๆ
ค ำศพท ค ำแปล
Actinomycetes เปนแบคทเรยทมเซลลเรยงตวกนเปนรปเสนใยบางๆ สามารถ พบไดในดน เปนตวยอยสบายสารอนทรยในดนและย งม ประโยชนในการ ผลตยาปฏชวนะดวย เชน ยาสเตรปโตมายซน
Actinomycin ยาปฏชวนะทขดขวางการสงเคราะหรโบนวคลอคแอซด (RNA) โดย การท าปฏกรยากบดออกซรโบนวคลอคแอซด (DNA) ผลต จาก แบคทเรยพวก Actinomycetes บางชนด
activated alumina อลมเนยมออกไซดในลกษณะเมดและพรน สามารถดดซบสาร ตางๆ ทงในของเหลวและกาซได ใชในการเกบตวอยางมลพษ ทางอากาศ ใช ในการเกบตวอยางมลพษทางอากาศ ใชในการ วเคราะหแบบโครมา โตกราฟ และใชเปนคะตะลสต
activated alumina คารบอนทสามารถดดซบสารอนทรยได ใชเปนตวกรองนาหรอ อากาศ เพอแยกสารอนทรยทเจอปนออก แตไมสามารถกรองสง ทอยในรปของอออนได เชน อออนของโลหะหนกตางๆ
activated sludge ตะกอนทมสงมชวตเลกๆทเปนตวยอยสลายซากตางๆผสมอย สามารถน ากลบไปหมนเวยนเพอใชก าจดสารอนทรยในนา ใน กระบวนการ บ าบดนาเสยแบบชวภาพอกได
active factors ปจจยทเกยวของในการสงเคราะหแสงของพช
active layer ชนบนสดของพนโลกทปกคลมดวยน าแขงตลอดปในฤดรอน เมอน าแขงและหมะละลายจะมการเปลยนแปลงของพนโลกสวน นมาก และอาจน าไปสการเปลยนแปลงของทะเลโคลนได
active safety หมายถงปฏกรณนวเคลยรทความปลอดภยขนอยกบผควบคม หรอ อทธพลภายนอกและอน ๆ ทอาจกอใหเกดความบกพรอง ขนได
active solar heating System ระบบทใชแสงอาทตยผลตความรอนส าหรบท านาอน
aculeate สงมชวตพวกมด ผ งและ ตอ ทมกถกน ามาใชในการควบคม ศตรพช แบบชวภาพ
ค ำศพท ค ำแปล
acute effect เกดขนทนทหลงจากสมผสกบวตถอนตราย หรอเชอโรค ตรง ขามกบ ผลในระยะยาวหรอเรอรง
acute toxicity ผลทเกดขนอยางรนแรงหลงจากทไดรบการสมผสชวงส นๆ เพยงครงเดยว
Adaptation การเปลยนโครงสรางและการท างานทท าใหสงมชวตสามารถ ปรบตว ใหเขากบสงแวดลอมไดดขน ท าใหมโอกาสอยรอดและ แพรพนธตอไปได
adenosine triphosphate เปนสารทน าพลงงานไปสเซลลตางๆ ในรางกายของสงมชวต สรางขน โดยอาศยพลงงานเคมจากการสนดาปอาหาร
adhesion การยดเกาะกนทผวของสารสองชนด
adiabatic เกดขนโดยไมมการรบและเสยความรอนไปจากระบบทเกยวของ
adobe วสดกอสรางทท าจากดนผสมมลสตวและซากพชกนความรอน และกนไฟไดด
adrenal gland ตอมไรทอผลตฮอรโมนอครนอลน จากเนอเยอสวนกลาง และ ผลตฮอรโมนแอนโดรเจน อลโดสเตอโรน จากเนอเยอสวนนอก ตอมนถกควบคมโดยระบบประสาทอตโนมต
adrenalin ฮอรโมนทผลตโดยเนอเยอสวนกลางของตอมแอครนอล มกหลง ออก มาเมอมการเผชญหนา หรอเหตฉกเฉน ท าใหหวใจเตนแรง หลอดเลอด ขยายตวทงในกลามเนอและสมอง ในขณะทหลอด เลอดผวหนงหดตว นอกจากนยงมผลใหเพมระดบนาตาลใน เลอด เสนผมตงตรง ฮอรโมนนมกพบในสตวทมกระดกสนหลง โดยเฉพาะอยางยงในสตว เลยงลกดวยนม และเคยพบฮอรโมน ชนดนในสตวไมมกระดกสนหลง บางชนดดวย
adsorption กระบวนการทางเคมของอออนหรอโมเลกล ท าใหสามารถ เกาะตดทพนผวของวสดได
ค ำศพท ค ำแปล
adulterants สารเคมหรอสงเจอปนทหามใสผสมในอาหาร พชสตวและหาม น าไปใชในทางทผด
advance disposal fee คาธรรมเนยมทบวกเขากบราคาสนคา เปนตนทนในการก าจด ภาชนะบรรจสนคาหลงจากการใชแลว
advance sewage treatment เปนขนตอนการบ าบดนาเสยขนทงหลงจากผานการบ าบดขนตน และขนทสองแลว การบ าบดขนท3 นมกใชกระบวนการเคม หรอ ฟ ส ก ส ท ช ว ยลดสาร เ จ อปน เฉพาะช นดในน า ท ง กระบวนการนมกเสยคาใชจายสง
Aedes aegypti ยงชนดหนงพบในเขตโซนรอน เปนพาหะของโรคไขเหลองและ โรคเทาชาง รวมทงเปนพาหะของไวรสทกอใหเกดโรคไขสมอง อกเสบ ดวย
Aeroallergen ยงชนดหนงพบในเขตโซนรอน เปนพาหะของโรคไขเหลองและ โรคเทาชาง รวมทงเปนพาหะของไวรสทกอใหเกดโรคไขสมอง อกเสบดวย
aerobic organism จลนทรยทตองการออกซเจนในการด ารงชวต
aerobiosis กระบวนการทางชวภาพทตองใชออกซเจน
aerology ศาสตรวาดวยการศกษาบรรยากาศตามธรรมชาตทวไป
aeronomy ศาสตรวาดวยการศกษาบรรยากาศทผวโลกเปนชนบรรยากาศท กาซตางๆ สามารถถกท าใหแตกตวดวยแสงจากดวงอาทตย
aerosols สารแขวนลอยในอากาศ ไมวาจะอยในรปของแขง ของเหลว หรอกาซ กตาม หรอสวนผสมของสงดงกลาวในบรรยากาศ
aestivation การปรบตวใหเขากบภาวะแวดลอมในฤดกาลตางๆของสตวและ พช เพอความอยรอด เชน สตวบางชนดจะเกบตวหลบซอนหรอ โยกยาย ถนในฤดกาลตางๆ หรอพชบางชนดจะมวนสวนของ คอกเพอปกปด สวนทใชแพรพนธ
ค ำศพท ค ำแปล
aetiology ศาสตรเกยวกบสาเหต หรอทมาของโรค
afforestation การปลกปาในพนทซงไมเคยเปนปามากอน
aflatoxins เปนกลมสารพษทผลตจากเชอราทชอวาแอสเปอรจรสเฟลวส (Aspergillus flavus) ทมกพบในเมลดพช พบเปนครงแรกใน ทศวรรษท 1960's สารพษกลมนสามารถท าลายภมคมกนโรค ของรางกาย และสามารถท าใหเกดมะเรงในตบ
afterburner อปกรณควบคมมลพษทางอากาศทใชในการก าจดสารอนทรยใน อากาศโดยวธการเผาทอณหภมสง
agar-agar สารทมลกษณะเปนวนสกดจากสาหราย ใชเลยงแบคทเรย ใช อาหารประเภทวน และใชผลตเภสชภณฑตางๆ
age distribution เปอรเซนตของประชากรแตละวย
Agenda 21 แผนงานสมบรณแบบส าหรบการด าเนนการดานสงแวดลอม ประเทศภาคปฏญญาสากลวาดวยสงแวดลอมและการพฒนา ณ กร โอ เดอจาเนโร ประเทศบราซล อนจะน าไปสการพฒนาแบบ ย งยน ศตวรรษท 21
agent orange เปนยาปราบวชพชชนดหนงทกองทพอเมรกนใชท าลายปาเพอ เปดเผย ทซอนเรนของกองโจรเวยดกง ในสงครามเวยดนาม ยา ปราบวชพช ชนดนเปนสารอนทรยทมคลอรนเปนองคประกอบ ทส าคญ และมใด ออกซเจนปนเปอนอย ซงนบเปนสารกอมะเรง ทรนแรงทสด
agonistic behavior พฤตกรรมกาวราวของสตวตอสตวอนประเภทเดยวกน
agora สนามหรอบรเวณทพบปะสงสรรคของประชาชน หรอบรเวณท สนามกฬา สวนสาธารณะ ตลาด และอนๆ มกเปนลกษณะ หรอ สญลกษณของเมองตางๆ แถบลาตนอเมรกา
ค ำศพท ค ำแปล
Agricultural Revolution เปนการเปลยนแปลงอยางชาจากวถชวตแบบลาสตวและเรรอน เปนชมชนการเกษตรถาวร เรมมาราว 10,000 ถง 12,000 ป มาแลว
Agrochemical ปยและยาฆาแมลงทมนษยท าขนเพอใชในการเกษตรกรรม
Agroforestry ปลกตนไมและพชไรรวมกน
air curtain การดกจบน ามนในน าโดยการเปาอากาศใหน าเปนฟองท าใหน า ลอยตวขนบนผวน า งายตอการแยกออก
air mass มวลอากาศทมลกษณะเฉพาะในพนทหนง คณสมบตจะ เปลยนไปเมอเคลอนทไปยงพนทอน
air pollutants ของเสยทอยในสภาพเปนไอเสย กลน ควน กาซ เขมา ฝ นละออง เถา ถาน หรอมลสารอนๆ ทมสภาพละเอยดบางเบา สามารถ แขวนลอยอยในบรรยากาศได
air pollution สารเคมชนดเดยว หรอหลายชนดในบรรยากาศทมระดบความ เขมขนสงพอสามารถกออนตรายแกสขภาพได
air quality standards ระดบของมลพษทางอากาศทกฎหมายก าหนดไวหามเกนใน ชวงเวลา ใดๆ ในพนทหนง
airborne diseases โรคระบาดทางการหายใจ เชน ไขหวด วณโรค โรคภมแพ และ โรค อนๆ ทเกดจากการหายใจเอามลพษทางอากาศเขาสรางกาย
ALAR เปนชอการคาของสารเคมเคมโนไซด (daminozide) ใชกบพชผก ผล ไม โดยเฉพาะอยางยงกบแอปเปล เพอเพมผลผลต และเมอ ราวสอง ศตวรรษทแลวไดพบวาสารนเปนสารกอมะเรง สารน ถกหามใชใน สหรฐอเมรกาตงแตป ค.ศ.1989 แตใน องกฤษ ยงคงใชอยเนองจากรฐ บาลเหนวามความเสยงตา
Albedo สวนของแสงแดดทกระทบพนโลกและสะทอนกลบสบรรยากาศ อนเปนปจจยส าคญประการหนงของปญหาโลกรอน
ค ำศพท ค ำแปล
Aldrin เปนยาฆาแมลงชนดสารอนทรยทมคลอรนเปนองคประกอบ ส าคญเรม ผลตขนใชราวสมยสงครามโลกครงทสอง เมออยใน บรรยากาศจะเปลยนเปนดลดรน (dieldrin) ซงสะสมใน สงแวดลอมและเขาสวงจร อาหาร ทกประเทศในกลมประชาคม ยโรป หามใชสารชนดนตงแตป ค.ศ. 1979 เปนตนมา
Algae สาหรายเซลลเดยวหรอหลายเซลล ทสงเคราะหแสงในแหลงน า ตางๆ
algal bloom จ านวนสาหรายทเพมมากขนอยางรวดเรวบนผวนา เนองจาก ปรมาณในเตรดและฟอสเฟตในนาเพมขน
alimentary canal ชองทางเดนอาหาร เชน ปาก ล าคอ กระเพาะ และล าไส
alkaloids สารประกอบซบซอนประเภทสารอนทรย ทมองคประกอบเปน ไนโตรเจน พบในพชหลายชนด เชน ตนฝน ยาสบ ตนซนโคนา
alkyl mercury สารปรอทอนทรยทมพษมากทสด ใชเปนยาฆาเชอราในเมลดพช
alleles สวนยอยของยนสทควบคมคณลกษณะประการหนงประการใด ในสงมชวต เชน ยนสควบคมกรปเลอด ประกอบดวย Alleles เชน A, B, และ 0 เปนตน
alley cropping ปลกพชไรสลบตนไมสงและไมพมขนาบทงสองขางส าหรบพช ไรแตละแถว
Alp action มลนธทกอตงขนในป ค.ศ.1990 เพออนรกษสงแวดลอมของ แหลง ทองเทยวตามเทอกเขาแอลพ
alpha particle รงสทมอ านาจทะลทะลวงนอยทสด ปกตแลวรงสชนดนจะไม เปนอนตรายตอสขภาพ
alpine เทอกเขาสงทมธารนาแขง มอากาศเยอกเยนและชน
ค ำศพท ค ำแปล
alternative technology เทคโนโลยทมจดประสงคใชทรพยากรอยางประหยด และสง กระทบตอสงแวดลอมนอยทสด ในขณะทมนษยสามารถ ควบคมการใชเทคโนโลยไดเปนอยางด
altitude ความสงจากระดบนาทะเล ตรงขามกบ ละตจด
aluminum โลหะอลมเนยมกอใหเกดโรค เอลซไฮเมอร (Alzheimer's disease) โรคชราภาพทมอาการเสอมของความจ าและหลง เขาใจ วาโลหะ อลมเนยม ไปท าลายสมองสวนทท าหนาทเกยวกบ ความจ าและการเรยนร
ambient สภาวะบรรยากาศทวไป
ambient air สภาพบรรยากาศทวไปตามธรรมชาต
Americium ไอโซโทปทเกดจากการแตกตวของยเรเนยม มอะตอมมกนม เบอรสง กวายเรเนยม มอนตรายนอยเนองจากใหรงสแอลฟา เทานน มระยะ เวลาครงชวตราว 450 ป
Amines สารประกอบทไดจากการแทน ไฮโดรเจนในแอมโมเนย โดย อนมล อนทรย ถาไฮโดรเจนถกแทนทหนงอะตอม สารอามนท ไดเรยกวา อามนปฐมภม (NH,R) ถาไฮโดรเจนถกแทนทสอง อะตอม เรยกอามน ทไดวา อามนทตยภม (NHR.) และถา ไฮโดรเจนทงหมดในแอมโมเนย ถกแทนทอามนทไดเรยกวา อา มนตตยภม สารพวกอามนบางชนด เปนบอเกดของสารกอมะเรง พวกไนโตรซามน (Nitrosamines)
amino acid เปนพนฐานของชวต เปนองคประกอบของโปรตน พชและ จลนทรย มากมายหลายชนดสงเคราะหสารนจากอนนทรยสาร และสตวไดสาร นจากพชและจลนทรยเหลานน สารนมฤทธเปน กรด ประกอบดวยธาต ส าคญ 4 ชนด ไดแก คารบอน ไฮโดรเจน ออกซเจน และไนโตรเจน
ammonia สารประกอบทมสถานะเปนกาซ ประกอบดวยในโตรเจนและ ไฮโดรเจน ในอตรา 1 ตอ 3 สามารถเกดขนไดตามธรรมชาตโดย
ค ำศพท ค ำแปล
แบคทเรยในวฏจกรในโตรเจน สารนใชเปนปจจยส าคญในการ ผลต
ammonification กระบวนการชวเคมทแอมโมเนยไนโตรเจนเกดขนจากการยอย สารอนทรย
ammonifying bacteria แบคทเรย เชน พวกซโดโมแนส (Pseudomonas) ทยอยสลาย โปรตน ในซากสตวหรอซากพชใหกลายเปนกาซแอมโมเนย
Amoco Cadiz ชอเรอบรรทกนามนทจมในชายฝงทะเลทางเหนอของฝรงเศสใน ป 1978 ท าใหนามนรวไหลสทะเลราวสองแสนตน ท าลาย สภาวะแวดลอมทางทะเลอยางกวางขวาง
Amoeba เปนสตวขนาดเลกมากประเภทโปรโตซวทเขาสรางกาย เนองจากการกนอาหารทไมสะอาด เปนสาเหตของโรคบดมตว
Ampere หนวยของกระแสไฟ
Amphibia สตวทมกระดกสนหลงพวกสลาแมนเดอร กบ คางคก ทจะใช ชวงชวต ทงในนาและบนบก และหายใจทางผวหนง ได เชนเดยวกบการหายใจ ทางปอด มกผสมพนธและตวออนพฒนา ในน าตวแกอาศยอยไดท งในน าและบนบก
Amphibole เปนแอสเบสทอสชนดหนงมกมสและรปรางตางๆ
Amylases เอนไซมทพบทงในพชและสตวทสามารถแปลงแปงเปนไกลโค เจน และเดกซทรน มอลโตส หรอกลโคส พทยาลน (Ptyalin) ใน น าลาย มนษยกจดเปนเอนไซมประเภทน
Anabiosis มชวตอกหลงจากทตายแลว
Anabolism การสงเคราะหโมเลกลซบซอนจากโมเลกลเลกๆ
Anacothesia หมดความรสก
Anadromous ปลาทวายทวนกระแสนา
ค ำศพท ค ำแปล
Anadromy การเคลอนยายของปลาบางชนดจากนาเคมไปยงนาจดเพอผสม พนธ เชน ปลาซาลมอน (salmon)
anaerobic decomposition การยอยสลายสารอนทรยในภาวะอบอากาศ ซงมกจะใหกาซ มเทน
anaerobic organism จลนทรยทไมตองการออกซเจนในการด ารงชวต
analogous การทสตวตางชนดกนมอวยวะคลายกนและใชประโยชน เชนเดยวกน เชน ปกแมลง และปกคางคาว แตทงนมไดแสดงวา มสงมชวตเหลานน มววฒนาการมาแบบเดยวกน เนองจาก โครงสรางของสงมชวตแตละ ชนดมไดมทมาเดยวกน
analogue computer เครองมอใชในการสรางรปแบบทมคณสมบตแปรเปลยนตาม เวลา ซงมกเปนไปตามสตรทางคณตศาสตร
ancient forest ปาทยงไมเคยมการตดไม หรอ ไมปารนสองทมอายมาก
ancient soil ดนเกาทเกดจากกระบวนการและบรรยากาศในอดต ซงอยลกลง ไป จากผวดนชนบนในปจจบน
androgen ฮอรโมนเพศชาย เชน เทสโตสเตอโรน (testosterone) ทผลตจาก อณฑะ มผลตอการแสดงลกษณะของเพศผ
anabaena สาหรายสเขยวแกมสนาเงนทสามารถใชไนโตรเจนในอากาศให เปนประโยชนได มชวตอกหลงจากทตายแลว
anemometer เครองวดลม
anemophily การผสมเกสร โดยอาศยลม
angle of rest มมทมความเอยงสงสดทวตถสามารถทรงตวอยได
angstrom ความยาวหนงในสบลานของหนงมลลเมตร (ม.ม.10)
anhydrite แรแคลเซยมซลเฟตทดดซบความชนได
ค ำศพท ค ำแปล
anhydrous หมายถงออกไซด เกลอ หรอสารประกอบอนๆทปราศจากนา
animal manure ปยอนทรยมลสตว
annual พชทมอายเพยงปเดยว
annual rate of natural change ขนาดของประชากรเปลยนแปลงหนวยเปนเปอรเซนต ไดจาก ผลตาง ของอตราเกด (Crude birth rate) และอตราตาย (Crude death rate) หาร ดวย 10
annual ring วงในเนอไมเมอตดขวาง เกดจากการเปลยนแปลงฤดกาลในแต ละป วงเหลานนกวทยาศาสตรใชวเคราะหอายของล าตน
anomaly ผดไปจากปกต
anopheles ยงชนดหนงทเปนพาหะน าโรคมาลาเรย ยงชนดนยงแบงยอย ออกเปน ชนดตาง ๆ กวา 350 ชนด
anoxia สภาพทเนอเยอ เลอด และของเหลวในรางกายขาดออกซเจน
antagonism ผลตอดานทเกดขน โดยยา หรอฮอรโมน เชน ฮอรโมนอครนอ ลน กระตนการเตนของหวใจ แตเอซดลโคลนท าใหหวใจเตนชา ลง
Antarctica ชอทวปในขวโลกใตซงปกคลมดวยนาแขงไมมมนษยตงถนฐาน อย
Anthracite ชนดของถานหนทมคารบอนสง และมสารระเหยเลกนอยเปน ถานหน คณภาพดทสด เมอเผาไหมจะไมมควน ใหพลงงาน ความรอนสง
Anthrax เปนโรคระบาดในสตวปาและสตวเลยง เกดจากแบคทเรย บาซลลส แอนทราซส (Bacillus anthracis) สตวตาง ๆ โดยเฉพาะอยางยงสตว กนพชจะมอตราเสยงตอโรคนสงกวา
ค ำศพท ค ำแปล
สตวประเภทกนเนอ การปองกน โรคท าไดโดยจดใหมดานกก สตว และเผาซากสตวทตายดวยโรคน
Anthropogenic สงแวดลอมทเกดจากนามอมนษย รวมทงวตถทมนษยสรางขน ดวย
Anthropogenie เกยวกบมนษย
Antibiosis กรณการตอตานพเศษซงสงมชวตผลตสสารทสามารถเปนอนตรายตอ สงมชวตอนๆ เชน สารปฏชวนะทสงมชวตชนดหนงสรางขน แตเปน อนตรายแกสงมชวตอนบางชนด
Antibody โปรตนทสตวสรางขนเพอตอบสนองตอสงแปลกปลอม ทเขาสราง กาย ภมคมกนโรคในรางกายเกดจากโปรตนเหลาน ยงคงเหลออยใน รางกายหลงจากสงแปลกปลอมนนถกท าลายหรอถกขบถายออกจาก รางกายแลว
Anticoagulant สารเคมทตอตานการจบแขงของเลอด
Anticyclone ศนยกลางของความกดดนสงเหนอระดบนาทะเล ท าใหเกดอากาศ หมนในทศทางตรงขามกบการหมนของโลก
Antigen สสารทกระตนการสรางแอนตบอด (Antibody)
Antimetabolite สสารทยบย งการเผาผลาญอาหารในรางกาย
Antimony เปนโลหะหนกชนดหนงทความเขมขนสงกวา หนงในหมนสวน จะ ท าลายประสาท ในทางการแพทยใชสารประกอบของโลหะนผลตยา รกษาโรค เชน สารประกอบของโลหะ แอนตโมน ทารเทรด ใชรกษา โรค ซสโตโซไนอะซส (Schistosomiasis) และโรคเชอราตางๆ
anti-knock agents สารทเตมลงในนามนรถยนตเพอปองกนการนอคของเครองยนตและ เพมความแรงของเครองยนต เดมสารกนนอคเปนสารตะกว แต ปจจบนเปลยนมาใชเปนสารอเทอรและแอลกอฮอลแทน
anti-natalist ทศนะ หรอนโยบายในการลดอตราเกดของประชากร
ค ำศพท ค ำแปล
anti-solar point จดทอยตรงขามกบควงอาทตย หรอในทศทางของเงาของนกสงเกตการณ
antistatic agents สารประกอบทปองกนการสะสมกระแส ไฟฟาสถตยทพนผว
apatite แรกลมหนงทเปนแหลงของฟอสเฟต แรเหลานในอาหารจะชวยการ สรางกระดกและฟน เนองจากประกอบดวยคลเซยม
aphelion จดโคจรไกลสดของควงคาวจากดวงอาทตย ในกรณของโลกจะโคจร รอบดวงอาทตยทระยะไกลสดจากดวงอาทตยในราวเดอนกรกฎาคม ของทกป ระยะทางโคจรในระยะใกลหรอไกลจากดวงอาทตยท าให เกดการเปลยนแปลงฤดกาลบนโลก
API scale ตารางความถวงของสถาบนปโตรเลยมของอเมรกน โดยมสตรการ ค านวณดงน
องศา API =141.5-131.5
ความถวงจ าเพาะในอณหภม 60°F
น ามนดบในตะวนออกกลางสวนมากจะม API อยระหวาง 27.0 ถง 43.0 องศา API
ค ำศพท ค ำแปล
appropriate technology เทคโนโลยทชวยเพมผลผลตและประสทธภาพการผลตในงานฝมอ ใดๆ ทมใชเครองจกรทท างานแทนคน แตเปนเครองจกรหรออปกรณ ทชวยใหคนสามารถพฒนาตนเองใหดขนโดยไมขดตอระบบ เศรษฐกจและสงคมเดมของเขา
aqua culture การเพาะเลยงสตวน าในแหลงน าตางๆ
aquatic เกยวกบน า
aquatic ecosystem ระบบนเวศทางน า
Aquiclude ชนใตดนทประกอบดวยดนและหน และไมมน าใตดน
Aquifer ชนใตดนทชมน า ซมน าไดดและอยภายใตชนหนทสามารถสบน าขน มาใชเชงเศรษฐกจได
aquifer depletion การสบนาใตดนขนมา เกนกวาปรมาณนาฝนทไหลซมลงไปแทนท
arable land ดนทสามารถใชเพาะปลกพชได
Archimedes' principle แรงลอยตวของวตถทจมในของเหลว เทากบนาหนกของเหลว ปรมาตรเทากบปรมาตรของวตถทแทนทของเหลวน น ดวยหลกการดง กลาวท าใหสามารถค านวนหาความหนาแนนของวตถทมรปราง แปลกๆ ไดคอนขางจะแมนย ามาก อารคเมดสเปนปราชญชาวกรกผ คดสตรนมชวตอยราว ค.ศ.250
Arctic ขวโลกเหนอ ปกคลมดวยนาแขงเปนสวนใหญแตมมนษยตงถนฐาน อย เชนทางเหนอของแคนาดา และรสเซย อดมไปดวยปาสนและแหะ นามนดบ
area strip mining การท าเหมองแรถานหน หรอฟอสเฟต ซงอยใกลผวดน
argon เปนธาตทมคณสมบตเปนกาซเฉอย ธาตนอาจอยในรปของสาร กมมนตรงส อารกอน-14 มครงชวต 30 วน มกพบในเครองปฏกร นวเคลยรทใชอากาศเปนตวหลอเยน
ค ำศพท ค ำแปล
arid แหงแลง เชน ทะเลทรายทมปรมาณฝนนอย
aromatic สารประกอบอนทรยทพฒนามาจากเบนซน โดยมโครงสรางโมเลกล เปนวง
arsenic โลหะหนกเปนพษทเรยกวา สารหน อาจกอใหเกดโรคผวหนง รวมทง มะเรงผวหนงได ภาษาชาวบานทางภาคใตเรยกโรคทเกยวเนองกบสาร หนวา ไขด า
artesian aquifer ชนหนพรนใตดนทมนาบาดาลแรงดนสงอยภายใน เมอขดบอบาดาล ทะลชนหนดงกลาว นาบาดาลจะพงขนมาสงเหนอผวดนโดยแรงดน ธรรมชาตภายในชนหนนน
Arthropoda สตวกลมใหญทสดในอาณาจกรสตว ประกอบดวยพนธสตวตางๆกวา เจดแสนชนด สตวกลมนมลกษณะเฉพาะทมขาเปนคผวภายนอกม ลกษณะแขง มหวและตวพฒนาด เชน กง ป แมลง ตะขาบ แมงปอง และอนๆ
Artificial สงทเกดจากนามอมนษย เชน artificial rain (ฝนเทยม),artificia insemination (การผสมพนธเทยม), artificial recharge (การอดนาลง บอบาดาล)
artificial reservoir แหลงนาทสรางขน
artificial selection การผลตพนธพชหรอสตวใหมคณลกษณะทตองการโดยอาศย เทคโนโลยพนธกรรม และคณลกษณะทผลตขนสามารถถายทอดทาง พนธกรรมสรนลกหลานได
asbestos ชอทวไปส าหรบกลมแรประเภทซลเกตทมลกษณะเปนเสนใย ถามส นา เ งนจะเปนประเภทโครซโดไลท (Crocidolite) สขาว (Chrisotile) ส นาตาล (Amosite) ใชเปนฉนวนไฟฟาและความรอน นบแตป1968 องกฤษไดหามใชแอสเบสทอสสนาเงนและนาตาล เนองจาก เปนสาร กอมะเรงรายแรง สวนสขาวเปนสารกอมะเรงทไมรนแรง จงใหขายได ตอไป ประเทศไทยอนญาตใหใชเฉพาะสขาวและสนาตาล
ค ำศพท ค ำแปล
asbestos fibers เสนใยแอสเบสทอส ซงเปนเสนใยธรรมชาตขนาดเลก เปนเสนใยทกอ ใหเกดมะเรงปอดในระยะยาวได
asphyxia หายใจล าบากเนองจากขาดออกซเจน
assimilate การท าตวใหกลมกลนและแฝงอยในสงแวดลอมได เชน กากสาร อนทรยสามารถถกยอยสลายกลายเปนสารอนนทรย กลบเขาสระบบ วงจรอาหารในระบบนเวศได
assortative breeding การจดคผสมพนธโดยไมเปนตามธรรมชาต เปนการผสมพนธทใหลก ทมลกษณะตามตองการ
atmosphere อากาศทงหมดทหอหมโลก
atmospheric chemistry การศกษาเกยวกบปฏกรยาเคมทเกดขนในบรรยากาศ
atmospheric circulation การเคลอนไหวหมนเวยนโดยทวไปของอากาศ โดยมการถายทอด พลงงานระหวางชนบรรยากาศตางๆ
atmospheric dispersion กลไกการกระจายมลพษในอากาศ ทท าใหเกดการเจอจางหรอลดอา เขมขนของมลพษในอากาศ
atomic number การเรยกหรอแยกแยะธาตตางๆ โดยจ านวนโปรตรอนในนวเคลย ของอะตอมหนงๆ เชน ยเรเนยม มโปรตรอนสงถง 92 ในขณะท ไฮโดรเจนมเพยงโปรตรอนเดยว
atoms อนเลกๆ ทรวมกนเปนโมเลกลของสสาร
ATP โคเอนไซมทเปนแหลงของพลงงานในการเคลอนไหวของสงมชวต เชน การยดหดของกลามเนอ และการสงเคราะหสารอนทรยในพชและ สตว
Attenuation การลดลงของเสยงระหวางการสงผานจากจดหนงไปยงอกจดหนง
Attractant สารเคมทใชลอแมลง สามารถกระตนประสาทรบกลนของแมลงได
ค ำศพท ค ำแปล
Attrition การบดใหมขนาดเลกลงโดยอาศยแรงเสยดทาน
audio frequency ความถเสยงในชวงทมนษยสามารถไดยน คอ ระหวาง 20 - 20,000 เฮรซ (Hz)
audiometer เครองมอส าหรบวดความไวของการไดยน
Audubon ชอชมรมดนกในอเมรกาทเรยกตามชอของ John Audubon นกดนกชอ ดงของอเมรกาในตนศตวรรษท 19
Autoclave ภาชนะทนความดนทใชเปนถงปฏกรยาทตองใชความดนสง บางครง ใชความรอนสงดวย
Autolysis การแตกสลายของเนอเยอพชและสตว หลงจากทเซลลตายแลว การ ยอยสลายเกดจากเอมไซมในเซลลนนเอง
Autosome โครโมโซมอนๆ นอกจากโครโมโซมเพศ
Autotroph สงมชวตใดๆ ทสามารถสงเคราะหสารอนทรยจากสารอนนทรยโดย ใชแสงแดดหรออนน ทรยเคม บางชนดเปนพลงงาน เชน พชสเขยว สามารถสงเคราะหแสงได เปนตน
Auxins ฮอรโมนพช มกเกดทยอดและปลายรากของพช และดดซมไปสสวน อนๆ ของพช ฮอรโมนนควบคมการเตบโตของพช
available nutrient ธาตอาหารทอยในดน ซงพชสามารถดดซบ ไปใชไดเลย
axenic culture การเพาะพนธทใหผลผลตเปนพนธเดยวกนลวนๆ
azotobacter แบคทเรยทสามารถใชไนโตรเจนในบรรยายกาศชนดหนง เปน แบคทเรยชนดตองการอากาศ ไดพลงงานโดยการยอยสลายแปง เชน คลอสตรเอยม ปาสเตอไรเอนม (Clostridium pasteurianum)
ค ำศพท ค ำแปล
Bacillus แบคทเรยชนดแทง พวกบาซลลส เชน แบคทเรยทกอใหเกดโรค บาดทะยก (Bacillus tetani) และแบคทเรยทมอยในล าไสของมนษย และสตวทชวยสงเคราะหวตามนบ-12 ใหแกรางกาย (Bacillus subtilis)
Backcross การผสมพนธในหมญาตพนอง
background radiation รงสในธรรมชาตทนอกเหนอจากรงสอนเกยวเนองกบกจกรรมของมนษย
backing wind ลมหมน โดยมากมกหมนไปทางตะวนตกทางใต หรอตะวนตกเฉยงใต ส าหรบลมหมนทหมนในทศตรงกนขามกบทกลาว เรยกอกชอหนงวา ลมเวยรง (Veering wind)
backwash วงจรการลางตวกรองในเครองบ าบดนา โดยเอานาดจากสวนลางไหลยอยขน
bacteria จลนทรยประเภทหนง มลกษณะเปนสงมชวตเซลลเดยว และสามารถ แบงแยกเซลลไดโดยวธธรรมดา แบคทเรยเปนตวยอยสลายในระบบ นเวศ มหลายชนดในโลก แตชนดทกอใหเกดโรคในคนมเพยงไมก ชนด
bacteriochlorophylls เมดสพบในแบคทเรยทสามารถสงเคราะหแสง
bacteriophages ไวรสทเกาะกนแบคทเรย
bacteriostat สสารซงยบย งหรอหนวงเหนยวการเจรญเตบโตของแบคทเรย
baculovirus เปนเชอไวรสชนดหนงทนยมน ามาใชในการควบคมแมลงแบบชวภาพ แทนการใชสารเคมปองกนก าจดศตรพช
baffle ตวหกเหทสามารถเปลยนทศทางของการไหลและความเรวของน า , น าเสย หรออนภาคของแขง และยงใชประโยชนในการการระงบหรอลดความดนของเสยงไดดวย
ค ำศพท ค ำแปล
bagasse กากนาตาลสามารถน าไปผลตปย หรอสกดโปรตน
baghouse อปกรณดกอนภาคของแขงในอากาศ มลกษณะเปนถงผากรอ.1. ดวยไฟเบอรกลาส
balanced herbivory ชมชนพชทมพชพรรณหลากหลายอยกนอยางสมดล ภายใตสงมชวตท กนพชเปนอาหาร โดยสงมชวตแตละชนดกนพชตางชนดกน
baling การอดเปนฟอนหรอเปนกอน เพอลดขนาดและสะดวกแกการขนสง
ballistic separator เครองจกรกลทใชแยกสารอนทรยและสารอนนทรยในการท าปยหมก
bar screen เปนแผงของทอนเหลกวางเรยงหางกนประมาณหนงนวใชส าหรบการกรองขยะออกจากนาเสย
barrel ภาชนะส าหรบบรรจของเหลว ภาชนะดงกลาวทใชเกบบมนาสรามกม ขนาด 36 อมพเรยลแกลลอน (164 ลตร) หรอหนวยวดปรมาณนๆ โดยหมายถง 42 แกลลอนอเมรกน ( 5.61 ลกบาศกฟต)
Basalt หนบาซอลทเปนหนเนอละเอยด มคลเซยมเปนองคประกอบส าคะ ลาวาภเขาไฟสวนใหญประมาณรอยละ 90 เปนหนบาซอลทซงมความหนดต าสดในบรรดาหนภเขาไฟทงหลาย
base exchange การแลกเปลยนอนภาคประจบวก ระหวางสารละลายและแรธาต หลก การนน าไปใชประโยชนในการปรบปรงคณภาพนา เชน การแทนท โซเดยมอออน (Na) ในนากระดางทมคลเซยมอออน (Ca) ท าใหนา ลดความกระดางลง หรอใชในการปรบปรงคณภาพดน เชนกรณดน เปรยวสามารถใชแคลเซยมอออน ไปแทนทไฮโดรเจนอออน (H) ใน ดน เพอแกปญหาได
base flow การไหลของนาในล าธารชวงฤดแลง โดยนาใตดนหรอนาซบจะไหล ปอนนาในล าธาร
ค ำศพท ค ำแปล
Basel Convention อนสญญาภายใตโครงการสงแวดลอมแหงสหประชาชาต ประกอบ ดวยขอตกลงตางๆ ระหวางประเทศภาคเกยวกบการขนสงและก าจด กากของเสยอนตรายขามแดนโดยผดกฎหมาย ซงใชบงคบนบแตป 1992 เปนตนมา และประเทศไทยไดรวมลงนามและเขาเปนประเทศ ภาคอนสญญานดวย
Basic มฤทธเปนดาง ม pH มากกวา 7
basic refractory วตถทนไฟซงมองคประกอบเปนออกไซดของโลหะ ใชบผนงเตาเผา ตางๆ ออกไซดของโลหะดงกลาว ไดแก โดโลไมด (dolomite)และแมก นไซด (magnesite)
basic science ศาสตรบรสทธทมจดประสงคในการใหไดมาซงความรพนฐานตางๆ ตรงขามกบศาสตรประยกตทมจดประสงคในการน าความรไป ประยกตใชงาน
bathyal zone เขตลกใตสมทรทนาเยนและมแสงร าไรนอยจนไมเพยงพอแกการ สงเคราะหแสง
Bauxite แรทมอลมเนยมอยในรปของไฮดรอกไซดใชในอตสาหกรรมพลาสตก และอตสาหกรรมยาง นอกจากนใชเปนคะตะลสตและท าหนขด
baymouth barrier เขอนกนตามปากอาวเพอกนคลนและลดการกดกรอนของชายฝง พบไดตามชายหาดทมชอเสยงตางๆดวย
Becquerel หนวยส าหรบแสดงการแผกระจายรงสของสารกมมนตะ ใหมใชแทนหนวยคร (curie) หนงหนวยเบคเคอเรลเทา สลายตวของสารกมมนตรงสหนงอะตอมมกนวเคลยสภายในเวลา หนงวนาท
beckmann thermometer เทอรโมมเตอรแบบปรอททมกะเปาะใชวดอณหภม
bee สงทเปนแมลง มหลายพนธ เปนแมลงทมบทบาทส าคญในสงแวดลอมชวยผสมเกสร และผลตนาผงและขผง
ค ำศพท ค ำแปล
benefit-cost ใชบรรยายการวเคราะห หรอเปรยบเทยบระหวางมลคาตนทนและมล คาผลประโยชนทไดรบจากโครงการหรอกจกรรมใดๆ
benign tumor การแบงตวของเซลลในอตราสงกวาปกต แตไมเปนอนตรายแกรางกาย
benthos บรเวณพนทะเลและมหาสมทรทเปนแหลงสะสมพนธพชและสตวท อาศยอยใตทะเลทระดบความลกนอยกวา 200 เมตร
bentonite ดนเหนยวทมเนอละเอยดมากเกดจากการจบตวทบถมของฝ นจากภเขา ไฟ ใชประโยชนเปนตวท าใหนาออน และใชอดการรวซมในเหมองแร อโมงค และในกจการการขดเจาะนามนและนาบาดาล
benzene เปนสารอนทรยทมอยในนามนรถยนตประมาณ 3-5 เปอรเซนต - สาร ไมมสและมลกษณะเปนของเหลว โครงสรางโมเลกลเปนวงแหวน ประกอบดวย คารบอนหกอะตอม อนเปนพนฐานส าคญของ อนทรยประเภทอะโรเมตก สารนเปนสารกอมะเรงแตมความส าคญ การพฒนาสารเคมอตสาหกรรม เปนอยางมาก
benzo - alpha – pyrene สารกอมะเรงพบในทาร มกพบไดในอตสาหกรรมผลตยางมะตอย และสารอนทรยอนๆ
bergmann's rule เมออณหภมเฉลยของสงแวดลอมลดลง ขนาดของรางกายสตวเลอด อนมแนวโนมเพมขน
beri-beri โรคอนมสาเหตจากขาดวตามน บ-1 (ไธอะมน) ซงมกอยทผวนอกของ เมลดขาว กนขาวซอมมอจะไดวตามนดงกลาวมากกวากนขาวขาวขด
Berne Convention อนสญญากรงเบรน เกยวกบการอนรกษสตวปาและสงแวดลอมตาม ธรรมชาต มจดประสงคส าคญในการปกปองคมครองสตวทใกลจะสญ พนธในบางบรเวณของยโรปวาตนทนและมล
ค ำศพท ค ำแปล
Berylliosis โรคปอดทเกดจากการหายใจเอาอนภาคฝ นของเบอรลเลยมออกไซด เขาสรางกาย
Beryllium โลหะชนดหนงมพษตอรางกาย มกพบในโรงกลงซอมเครองจกร โรงงานเซรามกส โรงงานผลตยาก าจดศตรพชและโรงหลอมเหลก
best management practice การบรหารจดการฟารมโดยวธการทดทสดเพอรกษาคณภาพดนและธาตอาหารในดนและ ปองกนมลพษตางๆ
beta particle อนภาคพนฐานทแผกระจายจากการสลายตวของสารกมมนตรงส อนภาคนอาจท าใหผวหนงไหมเกรยม แผนโลหะบางๆ สามารถปองกนอนภาคชนดนได
Biennial พชซงมวงจรชวตจาดเมลดถงเมลดภายใน 2 ป
Bioaccumulation การสะสมสารพษในสงมชวตทมความเขมขนสงขนเรอยๆ ตามกาลเวลา
Bioassay การใชสงมชวตในการวดผลกระทบของสสาร ปจจยและภาวะตางๆ
biochemical oxygen จ านวนออกซเจนทตองการส าหรบออกซไดสกากของเสยโดย demand (BOD)
biocide สารใดๆ ทฆาสงมชวต (Bio หมายถง ชวตและ cide หมายถง ฆา)
bioclimatology ศาสตรวาดวยความสมพนธระหวาง ชวตและสภาพทางอตนยมวทยา
biocoen องคประกอบทางชวภาพทงหมดในสงแวดลอม
bioconversion การใชมวลชวภาพเปนเชอเพลง เชน การเผาไหมกระดาษ และเล ใบไม เพอใหไดมาซงพลงงานหรอการเปลยนมวลชวภาพใหเปนเชอ เพลง เชน มเทน และแอลกอฮอล เปนตน
ค ำศพท ค ำแปล
biodegradable การทสารอนทรยขนาดใหญ หรอซบซอนถกยอยสลายโดยจลนทรย ใหเปนสารอนทรยขนาดเลกลง หรอมโครงสรางซบซอนนอยกวา
biodiversity ความหลากหลายของสงมชวตในธรรมชาต หรอหมายถงความหลาก หลายของเผาพนธ สงมชวต และหมายรวมถงความหลากหลายของ ระบบนเวศและความหลากหลายทางพนธกรรม
biofuel เชอเพลงชวภาพ
biogas กาซผสมซง 2 ใน 3 สวนเปนกาซมเทน และอก 2 ใน 3 เปนกาซ คารบอนไดออกไซด และมกาซอนเลกนอยทใหกลนเหมน กาซผสมน เกดจากการหมกของสารอนทรยเนองจากมกาซมเทน จงใชกาซผสมน เปนเชอเพลงได
biogeochemical cycle กระบวนการธรรมชาตทมการหมนเวยนธาตอาหารในรปสารเคมจาก สงแวดลอมสสงมชวต และธาตอาหารเหลานถกหมนเวยนกลบธรรมชาตอก เชน วฏจกรของคารบอน ไนโตรเจน ออกซเจน ฟอสฟอรส และนา
biological bench-mark การใชพชและสตวในการวดมลพษ เชน ใชไลเคนสในการวดซลเฟอร ไดออกไซด พชและสตวเหลานนจงเปนตวชวด หรอเปนสงทใชใน การเฝาระวงทางสงแวดลอม
biological control การควบคมประชากรของพชหรอสตวทไมตองการ โดยวธการทาง ชวภาพ เชน การใชศตรตามธรรมชาต พยาธและจลนทรยทกอใหเกด โรคตางๆ
Biological Diversity Convention อนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ ภายใตโครงการสง แวดลอมแหงสหประชาชาต เพออนรกษความหลากหลายของสงม ชวต และทอยอาศยของสงมชวต รวมทงความหลากหลายของระบบ นเวศในธรรมชาตดวย
biological indicators จลนทรยทใชเปนตวชวดของปฏกรยาเคม
ค ำศพท ค ำแปล
biological pest control การควบคมแมลงศตรพช โดยใชวธธรรมชาต เชน นกลา พยาธ แบคทเรยหรอไวรส ทท าใหเกดโรค
biomagnification การสะสมของสารพษมากขนตามล าดบของหวงโซอาหาร
biomass มวลของสงมชวต เชน มวลของพช
biomass energy พลงงาน เชน แอลกอฮอล หรอมเทน ทผลตจากมวลชวภาพ
biome พนททางภมศาสตรอนกวางขวางทมสงมชวตนานาชนด อาศยอยใน โลกน แบงออกเปนชนดตางๆ เชน เขตทนดราขวโลก เขตสวนนา ปา ทงหญา เทอกเขาสง ทะเลทราย ภเขา ทะเล พนทปกคลมดวยนาแขง และอนๆ
bioplex ความซบซอนของระบบชวภาพ ทมการผลตและท าลายเปนวกจง
bioremediation การใชจลนทรยในการเปลยนสารอนตราย ใหเปนสารมพษ หรอไมมพษเลย ในการท าความสะอาดบรเวณทมการรวไหลของสารพษ
biosolids ของแขงทเปนตะกอนจลนทรยจากถงเลยงตะกอนของระบบบ าบดน าเสย
biosphere ระบบนเวศวทยาทใหญทสดบนผวโลกซงเชอมโยงพนดน น า และ อากาศ เปนผลรวมของระบบนเวศทกระบบบนพนพภพ
biostabilizer เครองจกรกลทใชผลตปยหมก เครองนจะบดกากของแขงและให อากาศแกกองปยหมก
biota สงมชวตทงหมด
biotech การผสมผสานระหวางวชาชววทยากบเทคโนโลย เปนการประยกตใช ศาสตรท งสองในการพฒนาวทยาศาสตรและอตสาหกรรม
biotic สงมชวตหรอสงทไดมาจากสงมชวต
ค ำศพท ค ำแปล
biotic potential สงทเกอตอสงมชวตใดๆ ในการเพมประชากรและกระจายประชากร
biotic structure โครงสรางของสงมชวตในระบบนเวศ ซงประกอบดวยกลมตางๆ ท ส าคญ ไดแก กลมทท าการผลตอาหารโดยการสงเคราะหแสง กลม บรโภคอาหารและกลมยอยสลาย
biotin กรดทมไนโตรเจนเปนองคประกอบและมคณสมบตละลายนาได สาร ชนดหนงในกลมวตามน B สารนเกยวของกบการสรางไขมนและการใชคารบอนไดออกไซดในสตวหลายชนด และเปนสารทมความ ส าคญตอมนษยดวย
biotope ระบบนเวศทมลกษณะอนเปนเอกลกษณในสวนทเกยวกบภมอากาศ สภาพดนและภาวะการด ารงชวตของสงมชวตทงหลาย เชน ทะเลทราย เปนตน
bipedalism นสยหรอพฤตกรรมการเดนบนสองเทา
birth control การควบคมก าเนด โดยวธธรรมชาตหรอวธการทางการแพทย
birth rate อตราเกด
Bischoff process กระบวนการก าจดซลเฟอรไดออกไซดแบบของเยอรมนมประสทธ ภาพในการก าจดสงกวา 90 เปอรเซนต โดยใชการฉดพนผงปนขาว เขาไปหนวยดกจบ (scrubber)
Bishop's ring รศมสน าตาลรอบดวงอาทตยเกดจากฝ นละอองในภาวะมหมอกควน สงเกตไดคอนขางยาก
Bitumen ของเหลวหนด สด า มก ามะถนสง เปนนามนหนก สกดจากทาร และ สามารถปรบแตงคณภาพใหเปนนามนเชอเพลงสงเคราะหได
bituminous coal ถานหนในชวงพฒนาการทอยระหวางการเปนลกไนต ไซท จงมคณภาพดกวาลกไนต
ค ำศพท ค ำแปล
black body วตถในจนตนาการทสามารถดดซบแสงทตกกระทบไดทงหมด ใน โลกความเปนจรงไมมวตถใดดดซบแสงอาทตยไวทงหมดโดยไม สะทอนแสงเลย
black death โรคระบาดในยโรปสมยศตวรรษท 14 ซงคราชวตของชาวยโรปเปนจ านวนมาก
black diamond เปนผลกของคารบอนทมลกษณะคลายเพชรใชเปนหนขดไดดมากเนองจากมความแขงสง
black frost สภาพหนาวเยนจนถงจดเยอกแขงในยามคาคน
black sand หนตะกอนทเมดทรายหรอหนหยาบจบตวกนแขง มแรธาตโลหะ หลายชนด เปนธาตผสมของแมกนไตท (magnetite) อลเมไนท (lmenite) และ ฮมาไทท (Haematite)เปนส าคญ หนตะกอนเหลานมก พบไดตามธารน าแขงหรอธารน าหรอปากอาว
black sea ทะเลสาบนานาชาตในยโรป ประเทศทหอมลอมทะเลสาบนไดแก บลกาเรย โรมาเนย ยเครน รสเซย จอรเจย และตรก
black smoke ควนด าซงเปนอนภาคคารบอนเกดจากการเผาไหมนามนและควนถกท าใหเยนลงอยางรวดเรว
blast furnace เตาหลอมเหลก สรางจากอฐทนไฟหมดวยแผนเหลก แรเหลกและวสด ทใชหลอมถกใสจากสวนบน เหลกทหลอมเหลวรวมทงกากตะกอนจะ ออกจากสวนลางของเตา เตาหลอมชนดนมกใชผลตเหลกหลอ
bleaching powder ผงปนคลอรน ทใชในการฟอกสหรอฟอกขาว ปจจบน ไมนยมเชน คลอรนประเภทคลเซยม แตใชโซเดยมไฮโปรคลอไรทกนแพรหลาย
blizzard พายหมะทมลมกระโชกแรง
ค ำศพท ค ำแปล
blood-brain barrier กลไกทรางกายปองกนมใหสารพษทอยในกระแสเลอดเขาสสมอง ประสาทสวนกลาง
blood serum ของเหลวทสกดจากเลอดทแขงตว มลกษณะคลายพลาสมา แตไมมคณสมบตแขงตว
bloodworms ตวออนของแมลงชนดทไมกดตอยในนา ตวออนดงกลาวม ฮโมโกลบน และทนตอมลพษประเภทสารอนทรยไดด ชาวบานตาม ชายฝงทะเลโคลนมกเรยกวา หนอนแดง
bloom การเพมจ านวนอยางรวดเรวของสงมชวต
blow-by กาซทรวออกออกทางลกสบซงเปนแหลงของมลพษประเภท ไฮโดรคารบอนทส าคญ
blowdown ปรากฏการณทคอนขางเกดขนไดยาก เมอตนไมจ านวนมากบรเวณ หลงเขา ดานทขวางทางลมเกดหกโคนจ านวนมาก อนเนองจากลมแรงบรเวณหลงเขา
Blueprint for survival หนงสอทกลาวถงเหตผลของความไมย งยนในการเตบโตทางเศรษฐกจ บนพนฐานของการขยายตวอยางตอเ นองของอตสาหกรรมและการใช ทรพยากรรวมทงกลยทธตางๆ ในการหยดการเตบโต หนงสอเรอง A Blueprint for Survival เขยนโดย เอดเวรด โกลสมท และคณะตพมพ เมอป 1972 เปนหนงสอดงเลมหนง ในยคนน และมผแปลเปนภาษา ตางๆหลายภาษาดวยกน
Boehmite เปนแรอยางหนงทใชสกดอลมเนยม เปนองคประกอบส าคญในแร บอกไซด (Bauxite) แรชนดนมสตรเปน AIO(OH)
bog soil ดนด าหรอสนาตาล เกดจากการทบถมอยางชาๆของสารอนทรยในบรเวณดนชมน า
boiler ภาชนะทนความดนทออกแบบเพอผลตไอน า จากของเหลวโดยความรอน
ค ำศพท ค ำแปล
boiling point อณหภมทสสารเดอดหรอจดทความดนไอเทากบความดนบรรยากาศ
bomb calorimeter เครองมอทผลตความรอนโดยปฏกรยาทสามารถวดได ปฏกรยา ภาชนะปค ใชในการวเคราะหคณคาพลงงานความรอน(calorie value) ของวสด
bone กระดกอนเปนโครงสรางของสตวมกระดกสนหลง ประกอบ ตางๆประสานกนเปนเมตรกซของเสนใยคอลลาเจน และสารประ ประเภทคลเซยมและฟอสเฟต ภายในโพรงกระดกมไขกระดก เสน เลอด และเสนประสาท
bone conduction การน าคลนเสยงผานเขาไปยงหชนใน โดยการสนของกระดกสามขน ในหชนกลาง
Bonn Convention อนสญญากรงบอนน วาดวยการเคลอนยายถนของสตวปาตามธรรมชาต มจดประสงคทจะปกปองสตวปาทโยกยายถนทอยอาศยเหลานน เรมใชบงคบเมอป 1983
Bordeaux mixture ของผสมระหวางทองแดงซลเฟต ปนขาวและนาใชเปนยาฆาเชอราใน ไรองน ไรมะเขอเทศและโรคพชอนๆ
boreal forest ปาสนหรอทเรยกกนวา ไทกา (Taiga) ในแถบขวโลกเหนอระหวาง ละตจดท 50 - 70” เหนอบรเวณดงกลาว ไดแก ตอนเหนอของทวป อเมรกา ไซบเรย และสแกนดเนเวย
boron ธาตทเปนทงโลหะและอโลหะ ไมเคยพบธาตนอยางอสระในธรรม ชาต แตจะพบในรปของสารประกอบตาง ๆ เชน บอรก แอซค เปนธาต ทมความส าคญตอการเจรญเตบโตของพชและสตว
borrowed time ชวงเวลากอนทระบบจะลมสลายตามทท านายโดยแกไขอะไรมาก ทง ๆ ทมความตระหนกอยเสมอวาเหตการณนนจะตองเกดขน
botulism โรคเกดจากแบคทเรยคลอสตรเดยมโบทลนม(Clostridium botulinum) โรคนมกเกดในฤดรอนท าใหนกนาตายจ านวนมาก โรคนตดตอถงคน
ค ำศพท ค ำแปล
brackish น าธรรมชาตทมเกลอละลายอยมากกวา 1000 มลลกรมตอลตร
brackish water สวนผสมของนาเคมและนาจด (นากรอย)
Braer ชอเรอบรรทกน ามนสญชาตไลบเรยน จมลงเมอป 1993 ท าใหน ามน ดบรวไหลสทะเลราว 85,000 ตน สรางความเสยหายตอสงแวดลอม มากกวาความเสยหายทเกดจากการจมของเรอบรรทกน ามน Exxon Valdez ทอลาสกาเมอป 1989 เสยอก
Brass อลลอยด ทเปนของผสมระหวางทองแดงกบสงกะส
Breeze ลมทะเลเกดจากความแตกตางระหวางอณหภมของดนและนา เปนลม ออนๆ ปกต มใชพายหรอลมทพดแรง
Brine น าเกลอ
British Trust for - สมาคมนกศกษาเรองนกตงขนในป 1932 ในองกฤษ (Ornithology (BT0)
broad-spectrum pesticides สารเคมใชท าลายพชหรอสตวหรอแมลงทเปนประโยชนและไมเปนประโยชนแกมนษยไดอยางกวางขวาง
broads ทะเลสาบน าจดในเขตแองเกลยตะวนออกขององกฤษ เชอวาเกดจาก การขดถานพชซงเปนเชอเพลงธรรมชาตในอดต
bromine ธาตทมลกษณะเปนของเหลวสน าตาลแดง สามารถระเหยไดใหกลนทผสดดมรสกหายใจล าบาก
bronchitis การอกเสบของหลอดลมขวปอด
brown coal ถานหนมลกษณะเปนเสนใยสนาตาล เปนวสดทอยระหวางการ ววฒนาการของถานพชตามธรรมชาตไปสถานหนไบทมนส ซงเปน ถานหนออนคณภาพด บางทเรยกถานหนสนาตาลนวา ลกไนต ซงม เปอรเซนตก ามะถนอยคอนขางสง เวลาเผาจะท าใหเกดกาซออกไซด ของก ามะถน กอปญหาสงแวดลอมมาก รวมทงปญหาฝนกรดดวย
brown smoke ควนทเกดจากการเผาถานหนทอณหภมตา
ค ำศพท ค ำแปล
Brownian movement การเคลอนทตามธรรมชาตของอนภาคเลกๆในตวกลาง อนเนองจาก ความไมสมดลในการรวมตวกบโมเลกลในตวกลางนนๆ
Brundtland Report รายงานขององคการ โลกเกยวกบสงแวดลอมและการพฒนา ซงจด ประชมทสหประชาชาตในป 1983 ตงชอตามนายกรฐมนตรนอรเวยชอ Gro Harlem Bundland ผเปนประธานองคการดงกลาว รายงานนได เสนอกลยทธน าไปสการพฒนาแบบยงยนในศตวรรษท 21 โดยไดตง เปาหมายหลกไว 7 ประการ ส าหรบอนาคต ไดแก การกระตนการเตบ โตทางเศรษฐกจ เปลยนคณภาพของการเตบโต สนองความตองการ ดานแรงงาน อาหาร พลงงาน นา และสขาภบาล สรางหลกประกนใน ความเหมาะสมของประชากร อนรกษและสนบสนนในเรอง ทรพยากรพนฐาน จดระบบเทคโนโลยและการจดการความเสยงเสย ใหม และใหน าประเดนทางสงแวดลอมพจารณาประกอบการตดสน ใจส าหรบการลงทนทางเศรษฐกจ
BST ยอมาจาก Bovine Somatotrophin เปน ฮอรโมน พบในสตวประเภท วว ควาย มหนาทในการควบคมการเตบโต และคณภาพนานม ฮอรโมน ชนดนสามารถสง เคราะหไดจากการใชเทคโนโลยชวภาพ โดยเตมฮอรโมนนลงในอาหารสตว แตมผ หวาดวตกวา ฮอรโมนนจะปะปน ไปกบนานมววสทารกทดมนมววแทนนมมารดาได
BTU (British Thermal Unit) เปนหนวยของพลงงานในระบบองกฤษหรอเทากบพลงงานทใชในการท าใหอณหภมของน าหนกหนงปอนดมอณหภมสงขนหนงองศา ฟาเรนไฮด
Bubbler อปกรณ ทใช เกบตวอยางอากาศส าหรบการว เคราะหในหองปฏบตการ โดยการสบอากาศผานของเหลวทสามารถดดจบมลพษทางอากาศไว
Buffer สสารทชวยท าใหความเปนกรดดางของสารละลายคงท โดยการท าปฏกรยากบกรดสวนเกน เชน หนปน
ค ำศพท ค ำแปล
buffer solution สารละลายทชวยตอตาน หรอยบย งการเปลยนสภาพกรค - คาง
buffering capacity จ านวนกรคทถกท าใหเปนกลางโดยสารทเปนบฟเฟอร
buoyancy แรงลอยตวของวสดทจมอยในของเหลว
burial ground สถานทก าจดกากสารกมมนตรงส โดยใชดนหรอนาส าหรบกลบ
byssinosis โรคปอดทเกดจากการหายใจเอาฝ นฝายเขาไป สวนใหญมกเกดกบคน งานโรงงานทอผา
ค ำศพท ค ำแปล
C3 plants กลมของพชทรวมถงพชตระกลถว ขาวสาลและฝาย พชกลมนถกแบงแยกเปนกลม C เนองจากกระบวนการใชคารบอนในระหวาง สงเคราะหแสง ไดสารทมความส าคญตอการเจรญเตบโตอนประกอบ ดวยคารบอน 3 อะตอม
C3 plants กลมของพชทรวมถง ขาวโพด ถวเหลอง พชกลมนถกแบงแยกเปน กลม C4 เนองจากกระบวนการใชคารบอนในระหวางสงเคราะหแสง ไดสารทมความส าคญตอการเจรญเตบโต อนประกอบไปดวยคารบอน 4 อะตอม
Cadmium ธาตทเปนโลหะหนกชนดหนงพบสะสมในสงแวดลอม มพษตอรางกาย และกอใหเกดโรคอไตอไต
Caesium เปนโลหะกมมนตรงสมคณสมบตออนนม สขาวคลายเงน เปนโลหะ ในกลมเดยวกบโซเดยมและโปตสเซยม ใหรงสเบตาและแกมมา สามารถพบไดในสะเกดทเกดจากการแตกตวของยเรเนยม ซเซยม-137 มอายครงชวต 30 ป
Caffeine อลคาลอยดทไดจากใบชา หรอเมลดกาแฟ เปนสารกระตนประสาท ปจจบนสามารถสงเคราะหทางเคมได
Cairngorm ควอทซสนาตาลเนองจากมสงเจอปน
Calcifuge พชทปลกเจรญเตบโตดในดนเปรยว
calcimorphic soil ดนทมสารประกอบคลเซยมสง
calcium carbonate สารเคมทมสตร CaCO, ทเรยกวาชอลค หรอหนปน ใชประโก หลายประการ เชน ใชเปนเมดสในอตสาหกรรมเมดส พลาสตก ใชในการผลตผงขดและอตสาหกรรมยา
calcium chloride สารเคมทมสตร CaCl2 เปนสารดดความชนชนดหนงใชในหองปฏบตการทางเคม
ค ำศพท ค ำแปล
calcium cycle วฏจกรของคลเซยม พชดดคลเซยมจากดน ผานหวงโซอาหาร ทสดกลบสดน ในน ากมคลเซยมทพชนาสามารถน าไปใชไดเชนกน
calcium hydroxide น าปนใสเกดจากนาผสมผงปนขาว ใชในอตสาหกรรมหลายชนด หรอใชในการเกษตรเพอแกปญหาดนเปรยว
calorie หนวยของพลงงาน เทากบจ านวนพลงงานทสามารถท าใหนาจ านวนหนงกรมมอณหภมสงขน 1 องศาเซลเซยส
calorific value คณคาการใหความรอนของวสดตางๆ มกมหนวยเปน BTU/pounds
camellia ตนใบชา ทเปนตน ไมพนธ Camellia sinensis ปลกมากในจน อนเดย และญปน เปนไมพมขนาดเลก เกบใบออนหรอยอดออน ท าการบม แลตากแหงหรออบแหง ถาเปนชาเขยวจะไมตองหมก นาใบชาทเกบไดไปตากแหงไดเลย โดยไมตองมการบมใบชา
cancer เปนกลมของโรคกวา 120 โรค เกยวกบเซลลในรางกายมนษย แตละโรคจะมเนองอกเกดจากเซลลแบงตว โดยไมสามารถควบคมได และลกลามเนอเยอขางเคยง กลมโรคประเภทนรจกกนในชอภาษาไทยวามะเรง
canadian reactor ปฏกรณปรมาณแบบของแคนาดา ทใชยเรเนยมเปนเชอเพลงและใชดเทอเรยมเปนตวหลอเยน มกเรยกสนๆวา เครองปฏกรณแบบแคนด ชยอมาจาก canadian deuterium-urenium reactor
candela หนวยความเขมของแสงบนพนผว
cap cloud เมฆทอยนงบนยอดเขาสง
capillary moisture ไอนาในชองวางระหวางเมดดนภายใตอ านาจของแรงตงผว
capillary water น าทอยในรหรอชองวางเลกๆ หรอในรอยแตก เชน นาทอยในชองวาง ระหวางเมดดน หรอนาในฟองน า เปนตน
ค ำศพท ค ำแปล
capital goods เครองมอ เครองจกร อปกรณ ตวอาคารโรงงาน อปกรณการขนสงและวสดใชในการผลตทท าจากทรพยากรธรรมชาตและใชในการผลต และการขนสงสนคาและบรการ
caprimulgidae นกทหากนกลางคน กนแมลงเปนอาหาร วางไขบนพนทดนโลง และมการยายถนเพอหลกเลยงอากาศหนาว
cap-rock แหลงน ามนหรอกาซใตดนทอยภายใตโพรงหน
carat หนวยนาหนกของเพชร เทากบ 200 มลลกรม ส าหรบทองกใชหนวยเดยวกน ทองบรสทธหนก 24 กะรต ทอง 22 กะรต หมายถงอลลอยดท มเนอทอง 22 สวนและโลหะอนๆอก 2 สวน
carbamate ยาปราบศตรพชประเภทสารอนทรยกลมหนง มพษนอยตอสตวเลยง ลก ดวยนม สลายตวในธรรมชาตไดในเวลาอนสน
carbaryl ยาปราบศตรพช ท ม ชอสามญวา เซวน (Sevin)ใชฆาแมลง ไสเดอน และเปนอนตรายตอผงและปลา แตคอนขางปลอดภยแกสตวเลยงลก ดวยนมเปนสารเคมประเภทคารบาเมต
carbon black คารบอนในรปผงละเอยดผลตโดยการเผาไหมไมสมบรณ หรอการในรปฝ นเปนมลพษทม สลายตวของสารอนทรยโดยใชความรอนปญหามาก เมอสดดมเขาทางเดนหายใจอาจเขาสปอดได คนงาน เหมองถานหนหรอท างานในสถานททมฝ นเขมาควนด ามากๆ เมอ ชนสตรศพจะพบปอดสด า นอกจากนฝ นควนด าเหลานยงเปนปญหา ท าใหวสดปนเปอนสกปรกดวย
carbon dioxide กาซทออกมากบลมหายใจ มอยในอากาศทวๆ ไปราว 0.4 เปอรเซนต เปนกาซทกอปญหาโลกรอน เกดจากการสนดาปเชอเพลงทกชนด พช สเขยวใชกาซนในการสงเคราะหแสง ในนาทะเลมกาซชนดนมากกวาในอากาศหลายเทา
carboxyhaemoglobin (COHb) การรวมตวของกาซคารบอนโมโนออกไซดกบฮโมโกลบนในเลอด ท าใหรางกายขาดออกซเจน การรวมตวของกาซนกบฮโมโกลบนรวด เรวกวาการรวมของออกซเจนกบฮโมโกลบนมาก
ค ำศพท ค ำแปล
carboxylic acid กรดอนทรยทเกดจากอนมลอนทรย อยกบอนมลคารบอกซล (COOH) เชน กรดฟอรมก กรดอซตค กรดบวทรค กรดวาเลอรค กรดลอรด กรดพาลมตค กรดสเตยรค และอนๆ
carboy ภาชนะบรรจเปนขวดแกวขนาดใหญ ใชบรรจสารเคมตางๆ
carotinoids เมดสทมสสมเหลองและแดง สกดไดจากพชในธรรมชาต เชน แครอท ผลไม ดอกไม สาหราย แบคทเรย และเชอรา สตวมกระดกสนหลง ใชสารนสรางวตามน A
caryopsis เมลดหญาทผนงรงไข ตดอยกบเปลอกของเมลด
captive breeding วธการขยายพนธสตวในสวนสตว หรอเขตอนรกษพนธสตวตางๆ ส าหรบสตวชนดทใกลจะสญพนธ เมอไดสตวมาจ านวนหนง อาจน ไปปลอยคนสสภาพธรรมชาต
carbohydrates องคประกอบส าคญประการหนงในสามประการ ซงอนทรยวตถตางๆ ถกสรางขน องคประกอบทส าคญอนอกสองประการ ไดแก โปรตน และไขมน คารโบไฮเดรตเปนกลมของสารประกอบทมคารบอน ไฮโดรเจนและออกซเจน คารโบไฮเดรตทส าคญ ไดแก แปง นาตาล เซลลโลสและยาง
carbon budget ความสมดลของการแลกเปลยนคารบอนระหวางบรรยากาศและสงม ชวต การเผาไหมนามนและการตดไมท าลายปาท าลายความสมดลดง กลาวได
carbon cycle วฏจกรของคารบอนในสงแวดลอม คารบอนจากธรรมชาตสสงมชวต และกลบสธรรมชาต
carbon dating เปนวธการศกษาทางโบราณคดโดยใชการตรวจวดคารบอน -14 ใน วตถโบราณ โดยคารบอน-12 และคารบอน-14 จะมอยในวตถตางๆ แตคารบอน-12 เปนวตถคงตว สวนคารบอน-14 สลายตวได เนองจาก เปนสารกมมนตรงสทมอายครงชวตราว 5,600 ปดงนนการตรวจสอบ วเคราะหสดสวนระหวางปรมาณ คารบอน-14 และคารบอน-12 ใน วตถ พอจะสามารถค านวณอายของวตถโบราณ ได
ค ำศพท ค ำแปล
carbon monoxide เปนกาซพษทมองคประกอบของโมเลกลเปนคารบอนและออกซเจน อยางละหนงอะตอมจบกนอย
carbon sink หมายถงสวนใดๆ ของสงแวดลอมจากตนไมถงทะเล ซงเปนแหลง สะสมของคารบอน การสะสมของคารบอนสามารถเกดขนไดจากการ ทบถมของซากพชและสตวจนกลายเปนนามนใตพนโลกทใชเวลา นานนบหลายลานป การสะสมของคารบอนในระยะส นตามฤดกาลกม เหมอนกน อยางเชน การเจรญเตบโตอยางรวดเรวของแพลงตอนใน บางฤดกาลในทะเล เปนตน
carbon tax กลยทธในการควบคมการปลอยคารบอนไดออกไซดสบรรด การปรบปรงคณภาพของนามนเชอเพลง โดยอาศยระบบภาษเพอการ บรรลวตถประสงคดงกลาว
carbon tetrachloride สารละลายใชในอตสาหกรรมผลตจากการเตมคลอรนลงใน 4 สารละลายชนดนเปนสารระเหยชนดหนงทเปนอนตรายตอสขภาพ และเมอสารนแตกตวจะใหกาซพษชนดตาง ๆ เชน ฟอสจน ไฮโดะ เจนคลอไรด ปจจบนหลายแหงไดเลกใชสารนแลว เนองจากเปน พษและท าลายโอโซน
carcinogen สารเคมหรอสารรงสทสามารถกอใหเกดมะเรงทงทางตรงและทางออม
cam plants พชกลมกระบองเพชรทสามารถสงเคราะหอาหารไดทงในทมดและสวาง
carnivore สตวทกนสตวอนเปนอาหาร
carrying capacity ศกยภาพของพนทอยอาศยของสงมชวตชนดหนงทสามารถเลยงดสงม ชวตชนดนนในปรมาณสงสด
casein โปรตนหลกในนม โปรตนชนดนใชท าส กาว และอาหารตางๆ
cash crops พชเศรษฐกจตางๆ เชน กาแฟ โกโก ออย พชผก ผลไม ถว ยาสบ มน สมปะหลง ยางพารา ฝาย นโยบายการพยายามขยายพนทเพาะปลกพช เศรษฐกจเพอเพมผลผลตและการสงออกน ารายไดเขาประเทศ สวน ทางกบนโยบายการอนรกษพนทปาไม ปาถกหกลางถางพงเพอเปน พนทปลกพชเศรษฐกจหลายลานไรตอปในประเทศก าลงพฒนาทวโลก
ค ำศพท ค ำแปล
casting การผลตเครองดนเผา หรอวสดโลหะโดยการหลอ ในแบบทอา" ปนพลาสเตอร หรอทรายทใชท าเหลกหลอ
catabolism การยอยสลายโมเลกลซบซอนใหกลายเปนโมเลกลขนาดเลกและได พลงงานในรางกายของสงมชวตทงหลาย
catadromy การเคลอนยายถนของปลาบางชนดจากแมนาสทะเลเพอวางไข เชน ปลาไหลนาจด
Catalase เอนไซมทมเหลกเปนองคประกอบ ออกไซด เปนออกซเจนและนาไดสามารถสลายไฮโดรเจนเปอรออกไซค เปนออกซเจนและน าได
Catalysis กระบวนการทมการเปลยนแปลงอตราเรวของปฏกรยาเคม โดยการใช คะตะลสตทงชนดบวกหรอลบ เพอใหไดอตราเรวของการเกด ปฏกรยาเคมทตองการ โดยไมมผลกระทบตอปฏกรยาเคมแตอยางใด
Catalyst สสารทชวยใหเกดปฏกรยาเคมโดยตวเองมไดถกเปลยนแปลงในทสดของ ปฏกรยาเคมนน
catalytic converter เครองมออปกรณทชวยลดกาซพษในไอเสยรถยนตในอปกรณนบรรจ สารคะตะลสตทชวยใหเกดการเผาไหมทสมบรณของกาซพษตางๆ ให เหลอแตคารบอนไดออกไซดและนาผานทอไอเสยออกสบรรยากาศ
catchment area พนทรบนาในลมนาตางๆ
Cause's principle สงมชวต 2 ชนดทมความตองการทางนเวศวทยาคลายกนมาก จะไมสามารถอยรวมกนได ยกเวนในกรณมอาหารอดมสมบรณเทานน
caustic soda process กระบวนการก าจดกาซซลเฟอรไดออกไซดแบบญปน ใชของเหลวจบกาซ (wet scrubber) และไดโซเดยมซลไฟท
cell หนวยโครงสรางพนฐานของสงมชวตทกชนด
ค ำศพท ค ำแปล
cell theory ทฤษฎวาดวยเซลลเสนอโดยชไลเดนและชวาน (Schleiden and Schwann) ราวป ค.ศ.1838 - 1839 สาระส าคญคอ สงมชวตทกชนดจะ ประกอบขนดวยเซลลและผลตผลของเซลล การเจรญเตบโตของสงม ชวตเกดจากการแบงเซลล
cell wall ผนงเซลลสวนใหญเปนเซลลโลส ท าใหเซลลของพชมโครงสราง รปรางตางๆ
cellular aerobic respiration กระบวนการอนซบซอนทเกดขนในเซลลของพชและสตวเปน
cellulose กระบวนการเผาผลาญอาหารในเซลล เชน กลโคสรวมกบออกซเจน ใหคารบอนไดออกไซด นาและพลงงานโมเลกลของสารอนทรยทมขนาดใหญ ซงเปนองคประกอบส าคญของ ผนงเซลลของพช ประกอบดวยโมเลกลของกลโคส แตไมสามารถถก ยอยโดยระบบยอยอาหารของมนษยมคณคาทางโภชนาการกอใหเกด กากอาหารขบถายออกเปนอจจาระ
Celsius,Anders ชอของชาวสวสทมชวต ระหวาง ค.ศ.1701 - 1744 ผซงรเรมใชการแบงอณหภมแบบองศาเซลเซยส
Cement ปนซเมนต
Cementation การเพมปรมาณคารบอนในเนอเหลกโดยการเผากบสารประกอบของคารบอน
cement kiln เตาเผาชนดนอนเอยงเลกนอยมความยาวมาก หมนได ใชในอตสาหกรรมผลตปนซเมนต ในยคปจจบนมผ น ามาใชเปนเตาเผาขยะดวย
Census การนบจ านวนประชากร
center pivot irrigation การใหนาแกพชโดยระบบทอนาโดยมเครองสบสงนา
central nervous –system (CNS) ระบบประสาทและสมองสวนกลาง
ค ำศพท ค ำแปล
centrifugal collector ระบบเครองกลทใชแรงเหวยงในการแยกมลพษทางอากาศทเปน อนภาคของแขงออกจากกาซ หรอใชแยกนาออกจากตะกอน
cephalic index ความกวางของกะโหลกศรษะ เมอเทยบกบความยาวจากดานหนาผาก ถงทายทอยในหนวยเปอรเซนต
cerebellum สมองสวนทายทอยของสตวมกระดกสนหลง ควบคมการยดหดของกลามเนอ สมองสวนนในนกและสตวเลยงลกดวนนมจะพฒนาดมาก
chalcocite แรคอปเปอรซลไฟด (Cu,S) ใชสกดโลหะทองแดง
chalk เปนแคลเซยมคารบอเนตหรอหนปนทบรสทธ มกมสขาวอาจยอมหรอ ผสมเมดสอนเพอใหเปนชอลกสตางๆ
Char เปนชอเรยกทวไปส าหรบของแขงทเกดจากกระบวนการ ไพโรไลซส (Pyrolysis) หรอจากกระบวนการคารบอนไนเซชน (carbonisation)
Chelate สารเคมทเปนสารประกอบทมโครงสรางเปนวง (ring structure) ซงอะตอมของโลหะหนกสามารถเขาท าปฏกรยาเกาะทวงนนไดเลย
chemical engineering วศวกรรมสาขาหนง เ ก ยวกบการผลตสาร เค มในระดบอตสาหกรรม
chemical oxygen -demand น าหนกของออกซ เจน ท เพ ยงพอส าห รบการยอยสลายสารอนทรยใน (COD) ตวอยางน า มหนวยเปนพพเอมเปนการวเคราะหทางเคมโดยใชสารโปตสเซยมไดโครเมต การทดลองนเปนการประเมนความสกปรกของน าเสยในหองทดลอง
Chemoreceptor อวยวะรบความรสกซงจะท างานเมอมสารเคม เชน หนวดแมลงและ ตมบรสของสตวมกระดกสนหลง
Chimney ทอระบายอากาศ
ค ำศพท ค ำแปล
Chitin สารทคอนขางเหนยวและยดหยนได ประกอบกนเปนผวสวนนอกของสตวพวกทมระยางคเปนปลอง องคประกอบสวนใหญเปนโพลแซคคา ไรค (Polysaccharide) และมไนโตรเจนดวย ผนงเซลลของเชอราบาง ชนดกมสารดงกลาวดวย
Chloracne อาการผดผนทผวหนงเนองจากสมผสกบสารประกอบของคลอรน เชน คนงานในโรงงานผลต TCDD อาการเมดผดผนดงกลาวจะอย นานถง 15 ป
Chlorates เกลอท เ ปนสารประกอบซงมอนมลคลอเรต เ มอผสมกบสารอนทรย บางชนด สามารถน าไปท าระเบดได
Chlorination กระบวนการใสอนมลคลอรนเขาในสารประกอบโดยใชกาซคลอรน หรอหมายถง การฆาเชอโรคในของเหลวโดยใชคลอรน
Chlorine เปนธาตส าคญใชในกจการอตสาหกรรมมากมาย เปนกาซพษรวมตวกบน าได จงเปนอนตรายตอปอดมากเมอสดดมเขาสปอดสามารถรวม ตวกบไอน าในปอดได กอใหเกดกรดเกลอ(HCL) และไฮโปคลอไรท ใชในการฟอกขาวและในการท า ประปา หรอใชในสงคราม ธาตนมอย ตามธรรมชาตเปนธาตกลมฮาไลท (Halite) ชนดหนง เมอรวมกบ โลหะจะใหสารประกอบโลหะคลอไรท การผลตสวนใหญเกดจากน าเกลอโดยกระบวนการอเลคโตรไลซส
Chlorite กลมซลเกตทเกยวของใกลชดกบไมกา (Mica) มกพบในหนชนอนเปนผลจากการกดกรอนของหนอคนและพบไดในหนตะกอน
chlormequat สารควบคมการเตบโตของล าตนของขาวโอตหรอขาวสาล
chloroform สารเคมมสตรเปน CHCL, ใชเปนสารละลายในอตสาหกรรมพลาสตก ยางและเรซน ใชเปนยาสลบและอาจเปนสารกอมะเรงดวย เปนสารท าลายโอโซนชนดหนง
choline แอลกอฮอลทมไนโตรเจนอยดวย ถาขาดสารนจะท าใหเกดปญหาสขภาพได เชน เลอดออกในไต และการสะสมของไขมนในตบสงเกนไป สารนเปนองคประกอบส าคญของในไขมนเลคซธน (lecithin)
ค ำศพท ค ำแปล
chondrites อกาบาตชนดหนงมลกษณะแขงคลายหน มลกษณะกลมขนาดเลก
chorology ศาสตรวาดวยพนทและการพฒนา
chromatin เปนโปรตนทประกอบกนเปนโครโมโซม
chromatography เทคนควเคราะหโดยใชอตราการเคลอนทของสารเปนสงแยกแยะ ความแตกตาง โดยการเปรยบกบสารเปรยบเทยบ ใชวเคราะหสารประกอบของ คลอรนไดด
cesspool หลมปดส าหรบก าจดของเสยหรออจจาระ อาจยงคงพบไดในบานอาศยทไกลความเจรญ
cetaceans สตวเลยงลกดวยนมอาศยอยในน า เชน ปลาวาฬ ปลาโลมา
CFC (chloro fluoro กลมสารทโมเลกลประกอบดวยอะตอมของคารบอน ฟลออรน และ carbons) คลอรน สารกลมนเปนสารท าลายโอโซน
chain reaction ปฏกรยาตอเนองทเกดจากการแตกตวของยเรเนยม 235 ทงใน กระบวนการ ท ควบ คมในโรงไฟ ฟ า นว เค ล ย ร ห รอในกระบวนการท ไมมการควบคมในระเบดนวเคลยร
chemical สารเคม
chemical barrier พชบางชนดสามารถสรางสารเคมทแมลงศตรพช ไมชอบหรอเปนอนตรายแกแมลงศตรพช
chemical change ปฏกรยาเคมทท าใหเกดการเปลยนแปลงในองคประกอบของสารเคมชนดตางๆ
chemical energy พลงงานจากปฏกรยาเคมของอาหารหรอเชอเพลงหรอพลงงานทได จากการสนดาปอาหารของสงมชวต
chemical technology การใชเคมเทคนคในกจกรรมทางอตสาหกรรม เกษตรและอนๆ เพอใหบรรลวตถประสงคทปรารถนา
ค ำศพท ค ำแปล
chemisterilants สารเคมทกอใหเกดการเปนหมน หรอใชท าหมนในแมลง นก หรอสตวกดแทะบางชนด
chemosynthesis การทจลนทรยสามารถเปลยนสารเคมในสงแวดลอมใหเปนอาหาร โดยไมตองใชแสงอาทตยหรอการผลตสารอนทรยจากสารอนนทรย ในธรรมชาตของพช
Chernobyl เปนชอเมองเลกๆ ในประเทศยเครนทครงหนงเมอ 26 เมษายน 1986โรงไฟฟานวเคลยรเกดระเบดรวไหล ทเครองปฏกรณหมายเลข 4 ท าใหไอโซโทปกระจายไปในบรรยากาศทวโลก โดยเฉพาะอยางยงภาคพนยโรป
chilling effect การทโลกมอณหภมต าลง เนองจากมปรมาณฝ นและมลพษทาง อากาศอนๆ มาก ซงไปกนแสงแดด ใหตกสพนโลกนอยลง
chlordane ยาฆาแมลงชนดหนงเปนสารพษประเภทสารอนทรยทมคลอรนเปนองคประกอบส าคญ ปจจบนถกหามใชในกลมประเทศประชาคมยโรป ใชเปนยาฆาปลวกและแมลงกดแทะไดด เมอไดรบผานการดด ซมเขาสรางกายทางผวหนง จะสงผลกระทบตอระบบประสาทและระบบหายใจ สามารถสะสมในหวงโซอาหาร เปนอนตรายตอตบและ ไตอยางมาก
chlorinated hydrocarbons สารอนทรยทมอะตอมของคลอรนในโมเลกล เชน DDT และ PCBs
chlorination การฆาเชอดวยคลอรน
chlorophyll สเขยวของพชซงท าหนาทดดซบแสงแดดเพอการสงเคราะหอาหาร
chlorosis การทใบพชสเขยวถกท าใหสเขยวจางไป อนเนองมาจากโรคพช ขาดธาตอาหาร หรอเกดจากผลกระทบมลพษทางอากาศ
cholera โรคทระบาดโดยทางอาหารและนาดม การรบประทานอาหารดบ เชน ผกสดและอาหารทะเล อาจตดเชอได แบคทเรยทกอใหเกดโรคน ได แก วบรโอ คลอเลเรย (Vibrio cholerae)
ค ำศพท ค ำแปล
chromic acid กรดทมสสมท าปฏกรยากบสารอนทรยไดด ใชเปนนายาลางเครองแกวในหองวเคราะหเคม ใชมากในอตสาหกรรมเซรามค ยาง และผา รวมทงใชในการชบโครเมยม ใชลางหรอท าความสะอาดคราบไขมน และใชเปนสารออกซไดส
chromite เปนแรชนดหนงมสตรเปน FeCr204 ใชถลงโครเมยม .
chromium เปนธาตทมคณสมบตเปนโลหะแขงสขาว ใชผลตอลลอยด ทเรยกวา สเตนเลสสตล (stainless steel)และใชในกจการชบโครเมยม
chromophores สงใดๆหรอกระบวนการใดๆทกอใหเกดสในสสาร
chromosome กลมของยนสและโปรตนในเซลลของพช และสตวเปนสวนทท าหนาทถายทอดลกษณะทางพนธกรรม
chronic effect ผลรายทเกดจากการสมผสกบวตถอนตราย หรอสงทท าใหเกดโรคผลรายทเกดขนด ารงอยในระยะยาว เรยกวา โรคเรอรง
chrysotile แอสเบสทอสสขาว ทมลกษณะเสนใยยาวคลายผมหยกใชมากใน อตสาหกรรมทอซเมนต หรอกระเบองซเมนต
cilia ไซโตพลาสซมในรปเสนดายทงอกยนออกมาจากผนงเซลลและ เคลอนทไปมาไดในทศทางทเปนจงหวะสมาเสมอ จะพบไดในโปรโตซวหลายชนด และทอทางเดนอากาศของสตวมกระดกสนหลง หลายชนด และอาจพบไดในพชดวยแตนอยชนดมาก
circadian rhythm การเปลยนแปลงเปนจงหวะเวลาตลอด 24 ชวโมง มกพบไดทงในพช และสตว แมจะถกแยกออกไปจากสงแวดลอมตามปกต เชน การหาวนอนของสตว หรอ การเคลอนไหวของใบในพช
CITES อนสญญาระหวางประเทศวาดวยการคาสตวและพชพนธทใกล สาบสญ ประเทศไทยเปนประเทศภาคอนสญญานดวย
citric acid cycle สวนหนงของกระบวนการหายใจ มอนกรมของเอนไซมทควบคมปฏกรยาระหวางทไพรวคแอซดถกยอยสลายเปนคารบอนไดออกไซด และนาโดยมการสราง ATP ปฏกรยานบางทเรยกวาเครปสไซเคล (Krebs cycle) เกดในสวนมโตคอนเดรยของเซลล
ค ำศพท ค ำแปล
citrine ควอทซสเหลอง
citrus พชประเภท ไมพม เชน สม มะนาว เลมมอน และสมโอ
city farm แนวคดเกยวกบการน ากากของเสยจากชมชนไปแปรรปใชเลยงปลา หรอสตวอน
clan กลมของพชในชมชนทไมกวางใหญนก ซงจะมพชทแพรหลายและ กลายพนธไปจากเดมแตยงอยรวมกนในชมชน
clarification การก าจดความขนและของแขงแขวนลอยโดยการท าใหตกตะกอน และใชสารเคมเขาชวย
clark หนวยทใชแสดงเปอรเซนตเฉลยของแรธาตอยางใดอยางหนงในกอน แร เชน ในกอนแรชนดหนงเมอน ามาวเคราะหแลวพบวาประกอบดวย ออกซเจน 46.6 ซลกอน 27.7 และดบก 0.004 เปนตน
classification การแบงแยกประเภทของสงมชวตในโลกออกเปน
อาณาจกร (Kingdom)
ไฟลม (Phylurn)
คลาส (Class)
ออเดอร (Order)
แฟมล (Family)
จนส (Genus)
สปชส (Species)
Claus kiln หนวยหนงในโรงกลนนามนทใชส าหรบการผลตก ามะถน จากกาซไฮโดรเจนซลไฟด (H,S) โดยการเอากาซนนมาเผาในทอบอากาศ จะใหก ามะถนผงและน า กระบวนการนนนอกจากจะไดผลผลตเปน ก ามะถนแลวยงเปนการก าจดมลพษทมกลน ไขเนาดวย
ค ำศพท ค ำแปล
clay อนภาคในตะกอนดนทมขนาดเสนผาศนยกลางนอยกวา 0.004 มลลเมตร
clear cut เทคนคการจดการปาไมโดยการตดไมพรอมกนในพนทหนง ท าใหปาเตยนโลง
climate รปแบบของภาวะอากาศหรอบรรยากาศ การเปลยนแปลงของอากาศ ตามฤดกาล และมรปแบบของภาวะอากาศยาวนานมากกวา 30 ปขนไป
climatic climax จดสมบรณทเกดจากภมอากาศทองถน
climatology ศาสตรวาดวยภมอากาศในระยะยาว
climax ชมชนสงมชวตทสมดลกบภาวะแวดลอม และเกดรปแบบทเปน ขนตอนสดทายของการแทนทตามธรรมชาต
climax ecosystem ขนตอนสดทายในการแทนทของระบบนเวศ ความหลากหลายทางชวภาพอยในลกษณะใกลความสมดลทสด
clone กลมของสงมชวตซงมองคประกอบทางพนธกรรมเหมอนกน ผลตจากสงมชวตหนวยเดยวกนโดยวธการทมใชการสบพนธตามธรรมชาต
closed community ชมชนซงไมมการยดครองโดยอ านาจ เนองจากแหลงท ามาหากนในชมชนนนสมบรณและเหมาะสมมาก
clotting การแขงตวของเลอดท าใหบาดแผลปดสนท
cloud seeding การท าฝนเทยม โดยการหวานน าแขงแหง เกลอทะเล ประกอบไอโอไดดของเงนในกอนเมฆเพอใหตกมาเปนฝน
Club of Rome ชมรมทกอตงขนเมอป 1968 โดยนกอตสาหกรรมชาวอตาเลยน ชอ Aurelio Peccci ชมรมดงกลาวไดจดประชมและท ารายงานการประชมเรอง ขอจ ากดการเตบโตหรอ Limits to Growth ในป 1972 นอกจากน สมาคมยงมบทบาทส าคญในการน า เสนอแนวคดในการลด ชองวาง ระหว า งประ เทศพฒนาแลวและประเทศก าลงพฒนาโดยแนว คดดงกลาวไดรบการยอมรบขององคการสหประชาชาตในป 1974 เปนแนวคดทด แตน าไปสการ
ค ำศพท ค ำแปล
ปฏบตใหไดผลจรงคอนขางยากมาก เนองจากสถานการณ เศรษฐกจโลกไมอ านวย
coagulation การใชสารเคม ปนขาว สารสม หรอออกไซดของเหลกในการตก ตะกอนอนภาคในน า ใชในการท าประปาและบ าบดน าเสย
coal ถานหน หรอสวนผสมของอนทรยสาร ท ตดไฟไดโดยมองคประกอบทเปนคารบอน 30% ถง 98% โดยน าหนกเกดจากพชทเปลยนแปลงอยางชาๆ โดยความรอนและความดนตามธรรมชาตนบหลายลานป
coal gasification การเปลยนถานหนทเปนของแขงใหเปนแกสธรรมชาตใชเปนเชอเพลง
coal liquefaction การเปลยนถานหนจากของแขงเปนเชอเพลงเหลว เชน นามนดบ หรอเมทานอล
coastal wetland ทชายฝงซงนาเคมทวมถง
coastal zone พนทตงแตชายหาดลงไปจนถงพนทในทะเลทตนมน าอนและมอาหารอดมสมบรณส าหรบสตวน า
cobalt เปนธาตทมคณสมบตแขง สขาวคลายเงนมอ านาจแมเหลกมกพบในกอนแรรวมกบก ามะถนและสารหน ใชผลตอลลอยด และใชในการ ผลตขวด แกวสน าเงน รวมทงใชในอตสาหกรรมเซรามค เปนธาตทจ า เปนตอชวต
cobalt 60 เปนสารกมมนตรงสใชในเอกซเรยและการฉายรงสรกษา มกพบในฝ นทเกดจากระเบดนวเคลยร
coccidiosis โรคของนกและสตวเลยงลกดวยนม มกเกดแพรระบาดในหมสตวปาสาเหตจากพยาธโปโตรชว (parasitic protozoa) ซงเขาสอวยวะภายในรางกาย เชน ตบ
coelenterate หมสตวประเภท ดอกไมทะเล ปะการง ปลาดาว เปนสตวนาทงสน สวนใหญอยในทะเลและมกมรางกายทสมมาตร
ค ำศพท ค ำแปล
coen ก) องคประกอบทงหมดของสงแวดลอม หรอ ข) ตวยอของโรคชนดหนงทเรยกวา เซนโนซส (coenosis)
coenzyme สารอนทรย เชน ATP และไซโตโครม ซงมบทบาทรวมกบเอนไซม ในปฏกรยาตางๆ สารอนทรยเหลานจะเปลยนแปลงในระหวาง ปฏกรยาและจะกลบคนสรปเดมอก โดยเอนไซม เชน ATP เปลยนเปน ADP และในทสดกลบเปน ATP อก
coke ถานโคกมลกษณะเปราะพรน มคารบอนประมาณรอยละ 80 ผลตจากถานหน หรอไดจากตะกอนจาการผลตกาซถานหน
cockroaches แมลงสาปหลายพนธทส าคญไดแก พนธอเมรกนทมขนาดรปรางใหญสนาตาลแดง และพนธเยอรมนทมขนาดรปรางเลกมลายทางบนหว แมลง สาปเปนปญหาสาธารณสขทส าคญชนดหนง เนองจากเปนพาหะน าแบคทเรยและพยาธ ซงสามารถน าไปสการเกดโรคไดหลายโรค เชน ไทฟอยด โรคเรอน และโรคทางเดนอาหาร แมลงสาปเปนสตวโบราณทคงทนตอยาฆาแมลง สามารถปรบตวตานยาฆาแมลงตางๆไดดมาก และแพรพนธไดอยางรวดเรว ชอบอาศยอยในทมดอบชนและมเศษอาหารตกหลน
coefficient of haze การวดสภาพการมองเหนในบรรยากาศ การมมลภาวะทางอากาศท าใหจ ากดการมองเหนในระยะไกล เชน วนใดทองฟาโปรงแจมใสจะสามารถเหนดวงดาวตางๆ ชดเจน แตวนใดทองฟาหลวมฝ นเขมาควนมากจะไมสามารถมองเหนดวงดาวได หรอเหนไดแตไมคอยชดเจน
cogeneration การผลตพลงงาน 2 รปแบบ เชน พลงงานความรอนรวม
cogeneric species พนธพชหรอสตวทอยในตระกลเดยวกน หรอจนสเดยวกน
cold front แนวของอากาศเยนทปะทะกบแนวของอากาศรอน ท าใหเกดฝนตก
coliform bacteria กลมของแบคทเรยซงมกพบในล าไสของคน และสตวเลอดอนอนๆ ใชเปนตวบงชในการทดสอบคณภาพนาดม
ค ำศพท ค ำแปล
collagen เสนใยโปรตนซงเปนสวนหนงของกระดกโครงสรางรางกายในสตวตางๆ เปนสวนประกอบของกระดก กระดกออน และเนอเยอเกยวพนตางๆ รวมทงเอนดวย เมอน าไปตมจะมลกษณะเปนวน
colloid ของเหลวทมอนภาคแพรกระจายในตวกลาง ซงไมสามารถซมผาน ผนงเซลลได และไมกอใหเกดแรงดนทผนงเซลลแตอยางใด
colostrum นมมารดาทใชชวง 2 - 3 วนแรกหลงจากคลอด เปนนมชนดอดมดวยโปรตน และสารคมกนโรคตางๆ
coma ภาวะหมดความรสกสนท
combined sewer ทอระบายน าทใชทงระบายน าเสยและน าฝน
combustion ปฏกรยาเคมของสสารกบออกซเจนทอณหภมสง
combustion เปนปฏกรยาเคมทเกดขนจากการเผาไหมในอณหภมสงมาก สสาร เ มอไดรบอณหภมสงจะแตกตวและท าปฏก รยากบออกซเจนในอากาศ เกดเปนออกไซดพนฐานชนดตางๆ ทมอนตรายนอย เชน คารบอนไดออกไซดและนา จะเกดขนเมอปฏกรยาเผาไหมเปนไปอยางสมบรณ
command and control - กลยทธการควบคมมลพษโดยการตงกฎระเบยบขอบงคบ และมาตรฐาน strategy สงแวดลอมใหผรบผดชอบหรอเจาของแหลงก าเนดมลพษปฏบตตามใหเปนไปตามทก าหนด มฉะนนอาจตองแกไขหรอถกลงโทษ
commensal relationship การอยรวมกนของสงมชวตตางกนสองชนด โดยฝายหนงไมเสย ประโยชนแตฝายหนงไดประโยชน เชน กลวยไมทเกาะยดกบผวของตนไมอน
commensalism เปนปฏกรยาตอกนระหวางสงมชวตตางพนธ ในเมอสงหนงไดประโยชนขณะทอกสงหนงไมเสยประโยชน
ค ำศพท ค ำแปล
commercial extinction การลดลงของประชากรของสงมชวตชนดใดชนดหนงในธรรมชาต จนเหลอนอยขนาดทไมเปนประโยชนทางธรกจอกตอไป
commercial fishing การหาปลา หรอจบปลาเพอการคา
commercial hunting การลาสตวเพอการคา
commercial inorganie - การผลตปยจากสารอนนทรย เชน การผสมสารไนเตรต ฟอสเฟต และ fertilizer สารประกอบของโปตสเซยม เปนสตรปยส าหรบพชชนดตาง ๆ
comminutor เครองบดหรอสบใหมขนาดเลกลงในกระบวนการก าจดของเสยขนตน
common pool resource ทรพยากรธรรมชาตทเปนสาธารณะ เชน อากาศ และทะเลเปดนอกนานน าของประเทศใดประเทศหนง
common property resource แหลงทรพยากรททกคนมเสรในการใชประโยชน เชน อากาศ สตวน าในทะเลนอกนานน าของประเทศใดประเทศหนง นกทเคลอนยายตามฤดกาล และกาซโอโซนในบรรยากาศชนสตราโตสเฟยร
community ประชากรของพชและสตวตางเผาพนธ อาศยอยในพนทเดยวกน มปฏกรยาตอกนในชวงเวลาใดเวลาหนง
compaction การอดแนนของดน ท าใหมชองวางระหวางเมดดนส าหรบนาและ อากาศนอยลง ดนทมการอดแนนสง ไมเหมาะแกการเพาะปลก
competition สงมชวตเผาพนธเดยวกนหรอตางเผาพนธ ตงแต 2 ตวขนไปแยง ทรพยากรทมจ ากด ในระบบนเวศเดยวกน
competitive exclusion สงมชวตตางเผาพนธจะหากนหรอใชชวตแบบเดยวกนในระบบนเวศ- principle เดยวกนไมได
ค ำศพท ค ำแปล
compliance schedule ก าหนดการจดการมลพษจากแหลงก า เนดใหอยในระดบมาตรฐาน ก าหนดมาตรฐาน ก าหนดเวลาในการดงกลาวเปนเรองทเจาของ แหลงก าเนดมลพษจะตกลงกบเจาหนาท
compositae พชตระกลหนงมกเปนไมดอก เชน ดอกเดซ (Daisies) พชดอกสวยงาม เมลดผกมขนปยบนไปไดไกล พชตระกลนสวนใหญเปนไมประดบ และหลายชนดเปนวชพช
composite sample ตวอยางน าเสยทเกบหลายครงในแตละชวงเวลา น ามารวมเปนตวอยางเดยวกน
compost ปยอนทรย
composting การยอยสลายซากพชและสตวโดยแบคทเรยทใชออกซเจน สงทไดจากการยอยสลายกลายเปนปยและสงทเปนประโยชนในการปรบคณภาพดน
compound สารประกอบทเกดจากการรวมกนของธาตตงแตสองชนดขนไป
compression ratio คณสมบตของเครองรถยนตทน าไปสการใชสารปองกนการดบของเครองยนต เพอเพมคาออกเทน ของน ามน
concentration ปรมาณสารเคมตอหนวยปรมาตรหรอน าหนกของอากาศ นา ดน หรอตวกลางอนๆ
condensation การกลนตวเปนของเหลว เมอไอกระทบกบความเยน
conduction การน าความรอนในวตถเดยวกนจากจดหนงไปยงอกจดหนง
confined aquifer ชนหน 2 ชน ทมน าบาดาลอยภายในชนหนเหลาน น าสามารถซมผานไดยาก เชน ดนเหนยว และชนหนเชล (Shale)
confusion technique เทคนคการควบคมแมลงศตรพช โดยใชฮอรโมนเพศในพนทเกษตรกรรม เพอใหแมลงตวผหลงทศทางหาแมลงเพศเมยเพอผสมพนธไมพบ
ค ำศพท ค ำแปล
conglomerate หนตะกอนทมกเปนการสะสมของกอนกรวด ซงโดยทวไปขนาด เสนผาศนยกลางใหญกวา 2 มลลเมตร
coniferous trees ตนไมเนอออน เปนไมเขยวตลอดป ใบมรปรางคลายเขมหรอเกลด
coning ลกษณะของควนทปลายปลองระบายอากาศทมลกษณะรปกรวย
connective tissue เนอเยอเกยวพน ในเซลลมกมโปรตนทมลกษณะเสนใยขาว หรอคอลลา เจน ม คณสมบตยดหยนไดด ในเสนใย เหลองจะประกอบดวยโพลแซคคาไลด พบใตผวหนงรอบกลามเนอและในอวยวะตางๆ เนอเยอเหลานอาจมไขมนมาเกาะสะสมอยกลายเปนไขมนหนา
conservation การใชการจดการและการอนรกษทรพยากร เพอไมใหทรพยากรนนเสอมโทรม ขาดแคลนหรอสญเสย และจะมใหใชตลอดไปในอนาคต
conservation of energy เปนหลกการทกลาวไววา พลงงานจะไมหายไปไหนแตอาจเปลยนรปไดเปนกฎเทอรโมไดนามกสขอแรก
conservation-tillage - การเกบเกยวพชผลโดยไมกระทบตอคณภาพดน ลดการกดเซาะผวดน farming ประหยดคาแรงงาน และพลงงาน
conservationist นกอนรกษสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต
constancy การรกษาขนาดของประชากรใหคงท
constant species เผาพนธทมกพบอยางนอยทสดรอยละ 50 ในตวอยางทน ามาจาก ชมชนเพอตรวจสอบ
consumer สงมชวตทไมสามารถผลตอาหารเองได ตองหาอาหารเลยงตวเอง โดยการกน หรอยอยสลาย สงมชวตอน ผบรโภคแบงเปน 3 ชนด ไดแก ผบรโภคปฐมภม ซงกนพชเปนอาหาร ผบรโภคทตยภม ซงกนสตวอน เปนอาหาร และกนผบรโภคสตวอนเปนอาหาร และผ ยอยสลายซงได อาหารจากการยอยสลายซากพชและซากสตว
ค ำศพท ค ำแปล
consumption การบรโภคทรพยากรธรรมชาตจ านวนมหาศาล โดยปราศจากการควบคม overpopulation ประชากร สงผลใหเกดการขาดแคลน เสอมโทรม และสงแวดลอม เปนพษ
consumption residues ของเสยทเกดจากการบรโภคสนคาหรอบรการ ทงนมรวมถงของเสยทเกด จากกระบวนการผลตหรอการขนสง
contact insecticide ยาปราบศตรพชทฆาแมลงโดยเพยงสมผสและซมเขาสตวแมลง
containment วสดเหลกหรอคอนกรตทสรางคลมเครองปฏกรณนวเคลยร ปองกน การรวไหลเพอความปลอดภย และยงปองกนการกอวนาศกรรมดวย
contaminants สงทท าใหอากาศ น าและดน ปนเปอน
continental climate ภมอากาศทมลกษณะเฉพาะในพนทของทวปทกวางใหญ เชน อากาศรอน อากาศหนาว อากาศแบบฤดใบไมรวง และอากาศแบบฤดใบไมผล ฤดฝน ฤดแลง
continental shelf ชายฝงทลาดเอยงสใตทะเล โดยทวไปหางจากฝงประมาณ 45 ไมล จนถงระดบความลกในทะเลประมาณ 400 ฟต
continental slope สวนไหลทวปทลาดเทลงสมหาสมทร
continual improvement กระบวนการสงเสรมการจดการสงแวดลอม โดยมวตถประสงคในการปรบปรงการด าเนนการดานสงแวดลอมอยางตอเนอง เพอสนองตอบตอนโยบายดานสงแวดลอมทก าหนดไว
contour farming การไถและหวานพชแนวขวาง เปนการปลกพชแบบขนบนได ปองกน การสญเสยหนาดนและนาไดด
contour strip mining การท าเหมองเจาะหรอขคตามไหลเขาเพอน าแรอยใตดนออกมาใชประโยชน
contraceptive วธการทางฟสกซ เคม และชวภาพในการปองกนการตงครรภ
ค ำศพท ค ำแปล
control group กลมทใชเปนกลมเปรยบเทยบในการทดลองวจยโดยกลมนจะไดรบ การปฏบตทกประการเชนเดยวกบกลมทดลอง แตกตางกนเฉพาะในสวนทเปนปจจยทตองการทดสอบเทานน
control rod แกนของปฏกรณปรมาณทท าหนาทดดซบนวตรอน เพอควบคมอตราเรว หรอความรนแรงของปฏกรยาทางนวเคลยร
controlled experiment การทดลองวจยทแยกกลมวจยออกเปนกลมทดลองและกลมควบคม
convection current กระแสลมหรอน า ทพาความรอนไปดวย เมออากาศหรอน าไดรบความรอนจะลอยตวขน พาไอรอนไปพบกบบรรยากาศทเยนกวา และ ถายเทความรอนทพาไปดวยใหแกอากาศหรอนาทเยนกวา
convection การพาความรอนจากจดหนงในของไหลไปยงจดอน โดยการท าใหของไหลนนเคลอนท
Convention on Climate อนสญญาวาดวยการเปลยนแปลงของภมอากาศโลก ภายใตโครงการ Change สงแวดลอมแหงสหประชาชาต จดประสงคส าคญคอการเรยกรอง ความรวมมอของประเทศภาคในการควบคมกาซตางๆ ทท าใหโลก รอนขนหรอกรนเฮาสกาซ
conventional pollutants มลพษทรจกกนทวไป
conventional tillage - การเตรยมพนทเพาะปลกโดยการไถ คราด กอนท าการหวานพช หรอ farming เพาะปลกพช
convulsions อาการชกหรอกระตกของกลามเนออยางรนแรงไมสามารถควบคมได
coolant ของเหลวหรอกาซทใชในการลดความรอนในเครองผลตกระแสไฟฟา ทงแบบพลงงานความรอนและโรงไฟฟานวเคลยร
cooling pond บอนาหลอเยนส าหรบโรงไฟฟาพลงงานความรอนหรอโรงไฟฟา นวเคลยร นอกจากจะใชหลอเยนเครองปฏกรณทก าลงใชอยแลว กากสารรงสทใชแลวตองเกบในบอนา หลอเยนเพอใหเยนตวลง แลวจงท าการเคลอนยายไปก าจดยงทอน ๆ ตอไป
ค ำศพท ค ำแปล
cooling tower หอระบายความรอนจากนารอนใหกลายเปนนาเยน โดยการฉดพนนา ทมอณหภมสงเปนฝอยผานหอระบายความรอน นาทผานหอนแลวจะระบายความรอนใหบรรยากาศและมอณหภมเยนลง
cooperative energy use การน าของเสยประเภททเปนความรอนจากกระบวนการหนงไปใชประโยชนในกระบวนการอนๆ ตอไป
copepods สตวทะเลขนาดเลก ยาวประมาณ 2-3 มลลเมตร เปนสตวประเภทเดยวกบกงและกง มกปนอยกบแพลงตอน
copper โลหะทองแดงเปนธาตในธรรมชาตและมความส าคญตอมนษย ถามมาก ในรางกายจะเปนพษ แตถารางกายขาดธาตนจะน าไปสการเกด โรคโลหตจาง (anaemia) ธาตเหลกในรางกายตองใชควบคไปกบธาตทองแดงดวย
core แกนกลางของโลกดานใน เชอวาเปนของแขงลอมรอบดวยของเหลว
cornea สวนเยอใสคลมลกตา
cornucopianism ล ท ธ น ย ม ท เ ช อ ว า ส ว น ต า ง ๆ ข อ ง ส ง แ ว ด ล อ ม เ ป นทรพยากรธรรมชาต ควรน าไปใชเพอใหเปนประโยชนแกมวลมนษยชาต
corona รศมรอบดวงอาทตย หรอควงจนทรทามกลางเมฆทมขนาดของไอน าคอนขางจะไลเลยกน
corpus luteum บรเวณรงไขของสตวเลยงลกดวยนมทสามารถสรางฮอรโมนชวคราว ไดหลงจากไขถกปลอยสทอรงไขไปยงมดลก ในชวงนรางกายจะสรางฮอรโมนโปรเจสเตอโรน (Progestorone) จนกวาไขจะไดรบการผสม
corrasion การกดกรอนของหนเนองจากน า น าแขง และกระแสลม
ค ำศพท ค ำแปล
corrosion การแปลงโลหะเปนโลหะออกไซด และโลหะคารบอเนตโดยกระแสลมและน า
cortisone ฮอรโมนซงสกดจากตอมเอดรนอล (Adrenal gland) ชวยลดการอกเสบ
corundum ออกไซดของอลมเนยม (A1203) ซงมความแขงมาก เชน แซฟไฟร (Sapphire) มณ (Ruby)และเอมเมอร (Emery)สวนทไมนยมท าอญมณ จะใชท าหนขดไดเปนอยางด
cosmetic damage การทพชผลดไมสวยแตผวนอก สวนรสชาต คณภาพคณคาทาง โภชนาการและระยะเวลาการเกบรกษาย งคงเดมไมมอะไรเปลยนแปลง
cosmetic spraying การใชยาปราบศตรพชก าจดสงทท าใหผวของพชผลดไมสวยงาม
cosmic rays รงสคอสมคทมาจากนอกโลก
cost-benefit analysis การประเมนทงในระยะส นและระยะยาว เปรยบเทยบสวนไดสวนเสย ในการตดสนใจทางเศรษฐศาสตร ถาสวนไดมากกวาสวนเสยจะเปนการลงทนทคมคา
cost-benefit ratio สดสวนระหวางผลก าไรและทน ซงใชในการว เคราะหประสทธภาพการลงทน
cost-effective เปนการลงทนทใหผลคมคา
covalent bond การจบกนของสารเคมระหวางอะตอมตงแตสองอะตอมขนไป โดยการรวมใชอเลคตรอนระหวางอะตอมสองอะตอม อะตอมของสารอนทรยทกชนดจบกนในลกษณะดงกลาว
coulomb หนวยของกระแสไฟทผลตจากกระแสหนงแอมแปรภายในเวลาหนงวนาทตงชอตามชอของ ชาลส ออกสตน คลอมป (Charles Augustin Coulomb ซงมชวตระหวาง ค.ศ.1736 - 1806
ค ำศพท ค ำแปล
country park บรเวณทกวางกวา 25 เอเคอร ทออกแบบเพอประโยชนใชสอยของสาธารณชนโดยไมเกบคาบรการ หรอใชเปนทพกผอนหยอนใจ
cracking กระบวนการใชความรอนสลายโมเลกลของปโตรเลยม ใหกลายเปนโมเลกลขนาดเลกตางๆ
credle to grave นบแตผลตขนจนถงวาระหมดอายใชงาน
cramps การเตนอยางเจบปวดของกลามเนอชนดควบคมไมได
criteria level ระดบของมลพษชนดเดยวหรอหลายชนด ถาเหนอระดบนขนไปจะกอใหเกดความเสยหายขน แตถาตากวาระดบนจะไมสงผลกระทบใหเสยหายแตอยางใด
criteria pollutants ระดบมลพษใดทใชเปนสงพจารณาก าหนดคณภาพของนาหรออากาศ
critical mass ปรมาณของสารกมมนตรงสทจ าเปนในการด ารงไวซงปฏกรยาการแตกตวของนวเคลยร
critical mineral แรทมความจ าเปนตอเศรษฐกจของประเทศ
critical number จ านวนทนอยทสดของประชากร ในเผาพนธใดๆ ทยงคงรกษาเผา พนธใหย งยนในระบบนเวศได ถาจ านวนประชากรตากวาระดบน อาจ มโอกาสสญพนธสง
critical organ อวยวะในรางกายทเปนทสะสมของสารกมมนตรงส หรอสารพษ
crocidolite แอสเบสตอสสนาเงน ทเปนสารกอมะเรง ทวโลกเลกใชกนแลว
crop rotation การปลกพชหมนเวยนเพอรกษาธาตอาหารในดน เชน การปลกพชประเภทขาวโพด ยาสบ ฝายทตองการธาตอาหาร ในดนจ านวนมากปหนง แลวเปลยนไปปลกพชประเภทถวทชวยเพมธาตอาหารไนโตรเจนในดนส าหรบการเพาะปลกปถดไป
ค ำศพท ค ำแปล
cross-fertilisation การผสมพนธตามธรรมชาตระหวางสงมชวตเพศผและเพศเมย ในสงมชวตชนดเดยวกน
cross pollination การผสมพนธตามธรรมชาตของพชโดยเกสรของดอกเพศผผสมกบเกสรเพศเมยของพชพนธเดยวกน
crown fire ไฟปาทรนแรงเผาผลาญพชเลกใหญ วอดวายไมเหลอ
crude death rate จ านวนการเกดในแตละปตอประชากร 1,000 คน ในพนทใดพนทหนง ณ เวลากลางป
crude oil น ามนดบ มลกษณะเปนของเหลวหนดประกอบดวยสารอนทรยเปนสวนใหญ และมสารอนทประกอบดวยออกซเจน ก ามะถน และไนโตรเจน จ านวนนอย เปนสงทสบขนมาจากใตพนโลก และสงไปกลนทโรงกลนน ามน เพอแยกสวนออกเปนน ามนเตา น ามนเบนซน น ามนดเซลทาร และแอสฟล
crust เปลอกชนนอกสดของโลก
cryptic coloration การปรบสของรางกายใหกลมกลนกบสของสงแวดลอม สตวหลายชนดมความสามารถดงกลาว เชน นกบางชนด กงกา จงจก
crystallization การทตะกอนตกผลกจบตวกนเปนของแขง
cullet เศษแกวทสามารถน าไปรไซเคลได
cultural control การควบคมแมลงศตรพชโดยเปลยนการปฏบตเสยใหมเพอลดความรนแรงของการระบาดของแมลงศตรพช เชน การปลก การเกบรกษา การขนสง และการท าลายกากของเสย เปนตน
cultural entrophication ระบบนเวศวทยาของแหลงน าทมธาตอาหารส าหรบพชมากเกนไป อนเนองจากธาตอาหารจากกจกรรมของมนษย เชน การเกษตรกรรม การขยายตวของเมอง และการอตสาหกรรม
cultural evolution การเปลยนแปลงในสงคมสตวจากรนหนงไปยงอกรนหนงจากการเรยนรและการถายทอดทางสงคม
ค ำศพท ค ำแปล
curie เปนหนวยวดการแตกกระจายของสารกมมนตรงส หนงคร หมายถง การแตกตวจ านวน 37,000 ลานอะตอมในเวลาหนงวนาท ปจจบนนก วชาการ สวนใหญใชหนวย เบคเคอรเรลแทนหนวยคร
cutting oil น ามนทผลตจากปโตรเลยม โดยเตมสารตางๆ ลงในน ามนท าใหเ ปนตวหลอลน ทใช รกษาอณหภมและหลอลนเค รองมอเครองจกรไดเปนอยางด
cyanobacteria กลมแบคทเรยทมคลอโรฟลคในการสงเคราะหแสง นอกจากนแบคทเรยกลมนยงสามารถดงไนโตรเจนในอากาศมาผลตสาร ประกอบในโตรเจนทเปนประโยชนแกพชดวย
cyanosis การทผวหนงตามรางกายมสน าเงนคล า
cybernetics ทฤษฎเกยวกบการสอสาร และกลไกควบคมในระบบ
cyborg การประสานคนและเครองจกรใหเปนเรองเดยวกน
cyclone collector โครงสรางทไมมเครองจกรกลทตองเคลอนท แตอากาศหรอลมทเขาไปในโครงสรางดงกลาวจะหมนเวยนตามแนวนอนตามทไดออกแบบไว อนภาคตางๆในอากาศจะกระทบผนงของโครงสรางและตกลงส สวนลางใชแยกอนภาคฝ นออกจากอากาศไดอยางด
cytochromes กลมของโปรตนทมธาตเหลกเปนองคประกอบ มกมบทบาทเปนโคเอนไซมในกระบวนการสนดาปทอาศยอากาศ
cytogenetics ศาสตรวาดวยพนธกรรมเกยวกบการถายทอดลกษณะตางๆ โดย โครโมโซม
cytology การศกษาโครงสรางและหนาทของเซลลทยงมชวตอย
cytotaxonomy วธการแบงหรอแยกแยะพช บนพนฐานของการสงเกตจ านวน รปรางและขนาดของโครโมโซม