1. 3.A. A composicin Despois de analizar os elementos bsicos da linguaxe grfico-plstica, estudaremos como organizar compoer estes elementos para conseguir que os nosos traballos sexan do noso agrado e transmitan a mensaxe que nos queremos aos que os vexan ou lean. Do mesmo xeito que as notas que compoen unha partitura musical poden estar ben combinadas e as resultar agradables e harmnicas ao odo, unha composicin ou distribucin dos elementos grficos como os puntos, lias, planos, cores, luces, tamaos das formas, eta. Poden resultar acertados e harmoniosos a vista. Podemos dicir entn, que unha composicin grfico-plstica a distribucin (acertada e equilibrada) dos elementos que a compoen para conseguir transmitir sensacins visuais atractivas e atraentes aos que a miran ou observan unha imaxe.

2. 3.A.1 Principios da composicin Fusilamentos do 2 de Maio. F. Goya. Wikimedia Commons. Dominio Pblico Modificado. M. Busto. CC BY-NC-SA Se temos que realizar unha obra ou tarefa propia en plstica, aplicando uns principios compositivos bsicos, obteremos mellores resultados visuais e a valoracin por parte do espectador ser mis positiva. O centro de interese o punto visual central dunha obra, cara onde vai a mirada do espectador. Este pode estar indicado por unha forma diferente as demais, por diferencia de luz, por unha cor mis contrastada, por confluencia de lias, eta. Nunha composicin pode haber un ou varios puntos de vista. No cadro de Goya, que temos dereita, o centro de interese est na figura con maior claridade da obra. 3.A.2 Centro de interese 3. Fusilamentos do 2 de Maio. F. Goya. Wikimedia Commons. Dominio Pblico Modificado. M. Busto. CC BY-NC-SA Nunha obra onde aparece algn personaxe sempre temos que ter en conta a onde mira este, procurando darlle espazo no plano da imaxe cara a direccin da mirada. Esta regra supn que o que mira faino dentro do cadro e non fora. En ocasins, os personaxes miran ao espectador. Na obra de Goya, vemos novamente como o que vai ser fusilado mira aos seus executores indicndolle aos espectadores un punto de interese para a reflexin. 3.A.4 Direccin da mirada 4. Fusilamentos do 2 de Maio. F. Goya. Wikimedia Commons. Dominio Pblico Modificado. M. Busto. CC BY-NC-SA Esta regra indica que unha composicin faise mis agradable cando os elementos de interese estn acompaados por un nmero par de obxectos. A repeticin con diferencias unha constante nas composicins, deste xeito, o espectador ten mis informacin sobre o que o cadro ou imaxe conta e a historia pode ser mis completa. Pdense repetir formas, cores, texturas ou calquera outro elemento da composicin que axude narracin. No cadro vemos que o personaxe principal est acompaado por outros en diferentes posicins que tamn corrern o mesmo destino. Logo estn os mortos, e tamn os campanarios entre outros. 3.A.5 Regra dos impares 5. Fusilamentos do 2 de Maio. F. Goya. Wikimedia Commons. Dominio Pblico Modificado. M. Busto. CC BY-NC-SA Esta unha regra empregada frecuentemente polos creadores de imaxes para ter unha gua compositiva, evitando unha disposicin montona (aburrida) e pouco atractiva dos elementos importantes nunha composicin como por exemplo, o centro de interese, lias de tensin, puntos de interese secundario, evitar que a lia do horizonte corte pola metade imaxe, eta. Fxate na imaxe da dereita e nas lias brancas que dividen o cadro en bloques de tres espazos tanto en horizontal como en vertical. Os puntos redondos de interseccin das lias seran os ideais para situar os centros de interese do cadro. A figura branca est sobre a lia vertical da esquerda. 3.A.6 Regra dos terzos 6. Fusilamentos do 2 de Maio. F. Goya. Wikimedia Commons. Dominio Pblico Modificado. M. Busto. CC BY-NC-SA O equilibrio entre os elementos que ocupan espazo nunha imaxe outra regra importante que o deseador ou debuxante ten que ter en conta. Se non se crea unha composicin simtrica, hai que distribur compensando correctamente os elementos ou grupos de elementos como figuras, formas, cores cos seus valores tonais, eta. Pois crrese o risco de que a obra creada sexa inestable e confusa para o espectador. No cadro de Goya, vemos como as masas de figuras estn correctamente situadas na plano, equilibrndose tamn nos valores tonais claros esquerda (maior peso), e escuros dereita (menor peso). Neste caso as pero podera ser ao revs. 3.A.7 Equilibrio do peso dos elementos Pesos. M. Busto. CC BY-SA 7. Fusilamentos do 2 de Maio. F. Goya. Wikimedia Commons. Dominio Pblico Modificado. M. Busto. CC BY-NC-SA Finalmente temos o esquema compositivo final do cadro de Goya. Descricin: Os ovoides son os centros de interese da obra. O mis grande o mis importante. As lias brancas correspndense coas direccins ou tensins que se xeran na imaxe. Os crculos amarelos son os grupos de persoas que se equilibran entre eles. O eixe vertical que divide o cadro en dous pasa polo personaxe que espera a ser fusilado. 3.A.8 Resultado final da anlise Fusilamentos do 2 de Maio. F. Goya. Wikimedia Commons. Dominio Pblico 8. Cando creas unha imaxe, sempre se pode subtraer un esquema compositivo. Os esquemas poden ser simples como os que temos debaixo ou compostos cando empregamos dous ou mis esquemas simples. Os esquemas da imaxe son os mis habituais pero analizando imaxes de arte, fotografa, deseo, eta. Podemos atopar moitos mis. 3.A.9 Esquemas compositivos Esquemas compositivos. M. Busto. CC BY-NC-SA 9. Nas composicins podemos establecer pautas ou regras que nos permiten crear imaxes estticas, equilibrando as tensins que se xeran entre os elementos ou obxectos que forman parte desa composicin. A simetra unha regra que nos permite equilibrar dous ou mis elementos nunha composicin empregando un eixe (lia) ou un centro (punto), como referencia para establecer este equilibrio. 3.A.10 A simetra e a repeticin nas composicins Simetra. M. Busto. CC BY-NC-SA 10. A repeticin ou modulacin no espazo dos elementos (debuxos, obxectos,...) que participan nunha composicin un recurso que aporta unha redundancia ou insistencia repetitiva das formas de xeito que ao final con moitos elementos repetidos formamos un todo (debuxo feito con outos), resultado desa combinacin . 3.A.11 A simetra e a repeticin nas composicins Mdulos. M. Busto. CC B-YNC-SA 11. A proporcin urea, baseada na seccin urea, ben a ser a divisin do espazo aplicando a xeometra ou a aritmtica de tal xeito que conseguimos unha relacin harmnica de cada unha das partes co todo. A idea que podemos achar o chamado rectngulo ureo dividindo un segmento en partes proporcionais harmnicas e incluso buscar o centro ureo dun plano rectangular. Os gregos aplicaron estes procedementos xeomtricos a moitas das sas construcins como o Partenn en Grecia -ligazn a un vdeo sobre a proporcin-. Ao longo do tempo tnselle aplicado a proporcionalidade urea a moitas obras artstica e arquitectnicas. O carn de identidade e as tarxetas bancarias son un rectngulo ureo, deste xeito, estandarzanse as medidas destes obxectos para facilitar o uso en aparellos electrnicos e o gardado nas carteiras. 3. A.12 A proporcin urea Seccin urea. M. Busto. CC BY-NC-SA 12. Falamos de formatos cando nos referimos ao espazo que ocupa unha imaxe grfica analxica ou dixital plana, tanto na plstica e deseo como no debuxo tcnico. 3. A.13 Os formatos na plstica, no deseo e no debuxo tcnico Formatos I. M. Busto. CC BY-NC-SA Tipos de formatos: Formato horizontal: Apaisado (maria). Produce unha sensacin de repouso, tranquilidade e estabilidade. Na pintura de paisaxe, mar e barcos. Formato vertical: Figura ou retrato. Sensacin de fraxilidade e elevacin e espiritualidade. Formato cadrado: Formato moi empregado actualmente para todo tipo de representacins. Produce unha sensacin de equilibrio no sentido vertical e horizontal. Apto para imaxes abertas e que se expanden aos laterais. Formato redondo: Menos empregado. Sensacin envolvente e moi centrada. 13. O debuxo tcnico busca a representacin grfica das cousas dando a informacin suficiente para analizalas e se o caso, facilitar a sa construcin. A representacin grfica faise sobre un plano que ten unhas medidas concretas. Os chamados folios que empregamos habitualmente son un formato A4 (297 x 210 mm). O debuxos de tipo tcnico realzanse axudndose de medios dixitais como os programas instalados nos ordenadores e impresos en grandes impresoras (ploters). No lateral tes a relacin de formatos ISO, empregados en todo o mundo para as representacins tcnicas que comezan no A0, e van dividndose a metade ata rematar no A8. Formatos ISO. Wikimedia Commons. CC BY-SA 14. 3.A.14 Actividade: Caderno de debuxo Realiza un debuxo compoendo con puntos, lias e planos. Tcnica seca ou hmida. Ten en conta as condicins do caderno. Podes partir dunha composicin real que propn o profesor ou aportar outra da ta propia colleita. Colorea debuxando ou enchendo espazos. Antes de entregar o traballo, analiza a composicin por se est desequilibrada, se tes que potenciar o centro de atencin da imaxe, eta. Valora o traballo rematado segundo a tboa ou rbrica que tes debaixo. No lateral tes dous exemplos de lias, planos e puntos. Composicin. Maria. CC BY-NC-SA M. Busto. CC BY-NC-SA 15. 3.A.15 Tboa de valoracin da tarefa CONCEPTOS Excelente 4 Ben 3 Aceptable 2 Insuficiente 1 Ponderacin Nota Debuxo e composicin O debuxo excelente as como a composicin. O debuxo est ben e a composicin esta correcta. O debuxo est correcto e a composicin tamn, anda que tera que facer cambios. O debuxo est feito de xeito descoidado e a composicin non est ben resolta. x1 Cores As cores adecanse ao debuxo e composicin. As cores estn ben resoltas. As cores son correctas para o que se pretende. A cor non se adeca ben ao que se pretende. x1 Creatividade Excelente resultado visual da totalidade. Moi creativo e orixinal. Interese polo debuxo. O conxunto ten bo aspecto. creativo e mostra interese polo bo resultado da tarefa. O conxunto ofrece un resultado visual aceptable. Mostra interese. O conxunto non ofrece un bo resultado visual. Pouco creativo. Ntase falta de interese. x1 16. A Composicin. Manuel Busto Magdalena, con licenza: Dentro do curso: O tempo e o espazo con lias e cores por Maribel Iglesias - Manuel Busto. Baixo licenza Creative Commons Reconocimiento-NoComercial-CompartirIgual 3.0 Espaa. Crditos e autora: sanse imaxes e recursos de producin propia, que se fan pblicos con licenza CC BY-SA, ou CC BY-NC-SA, outras de dominio pblico, con licenza creative commons, GNU... tomados preferentemente de bancos de recursos educativos abertos. Tamn se empregan, acollndose ao dereito de cita segundo a lexislacin vixente, imaxes e recursos diversos de diferentes pxinas web, e lgase -cando posible- a sa licenza ao p dos propios recursos. Outras licenzas: Quedan fora desta licenza as imaxes, recursos... que manteen a sa propia licenza, sinalada en cada caso. 2-2.13 Dereitos de autor Bibliografa de consulta Velzquez Prez, M. A., Ortiz de Lejarazu, F. A educacin plstica e visual dende as TIC [En lia]. Dispoible: http://www.edu.xunta.es/espazoAbalar/sites/espazoAbalar/files/datos/1369051774/contido/plastica/index_ga.html. [Consulta: 3-xuo- 2014]. Composicin (artes visuales) - Wikipedia, la enciclopedia libre, [En lia]. Dispoible: http://es.wikipedia.org/wiki/Composici%C3%B3n_(artes_visuales). [Consulta: 9-xuo-2014]. Arnheim, R. Arte y percepcin visual. Alianza Editorial. Madrid. 1980. 17. Fusilamentos do 2 de Maio. F. Goya. Wikimedia Commons. Dominio Pblico Modificado. M. Busto. CC BY-NC-SA As lias de direccin ou tensin axudan a dar a importancia necesaria aos elementos da composicin que o creador quere, por exemplo, ao punto de interese do cadro. Estas estn definidas por formas, cores ou obxectos que destacan ou estn colocadas dunha forma concreta. No cadro de Goya, que temos dereita as lias dirixen a tensin cara o punto de interese, que neste caso o personaxe que vai ser fusilado. Tamn axudan equilibrar a forza ou tensin que unhas lias exercen sobre as outras no conxunto da composicin. No bodegn de Czanne, as lias en branco de diferentes direccins axudan a equilibrar as tensins ou o peso dos obxectos que que este pintor introduciu na composicin. 3.A.3 Lias de direccin ou tensin Bodegn 187. P. Cezanne. Wikimedia Commons. Dominio Pblico Modificado. M. Busto. CC BY-NC-SA