Şêx EskerîA

IQDEDURFAM

Stockholm 1989

A

IQDEDURFAMŞêx Eskerî

Wergêr ji tîpên Erebî:

Zeynelabidîn ZINAR (Kaya)

Weşanên Apec-tryck & Förlag

lqdê DurfamWeşan no: 4

Utgivare: APEC-TRYCK & FÖRLAG

Box 3318

S 163 03 SPANGA

Sweden

ISBN 91 87730 16 - 2

Weşanên Apec-tryck & Förlag@ Z. Abidîn & Apec-tryck & Förlag

Şêx Eskerî 1898. 1952

PÊŞGOTIN

Nivîskarê hêja hozanê berêz î giranbiha û dilovan şêx Eskerî di sala1316 an ( 1898-1899) de, li gundê Axtepe hatiye dinê û di sala 1952an de jî çavên xwe ji dinya jîndar girtine û li gundê Çolê di wargeyaxwe ya daîmî de radikeve û kurê şêx Evdirehmanê Axtepî ye. Ewîdestpêka xwendinê li cem bavê xwe di xwendegeha Axtepê de kirîye,di pey dilovanîya bavê de, li nik birayê xwe şêx Kerbela doman-dîye.Şêx Eskerî di hin deman de li gundê Hilerê ( Çêrmûk) û li gundêBîrsinê (Egil- Diyarbekir) bi mali'tî maye.

Şêxê me yê hozan li pey xwe ji me re du pirtûk diyarî hiştine. Yek evpirtûka IQDÊ DURFAM e, ya din jî dîwanek e. Lê mixabin hetaniha yek ji wan jî, çap nebûye. Belam melayek bi navê Z.Ç. her yek jiwanakan bi destxeta xwe nusxeyek bi tîpên Erebî, di sala 1980 dederxistine. Fotoqopîyên wan herdukên destxetên wî Meleyi' bi alı1ca-rîya hin biraderên welatparêz gihan destên me. Me ew herdu jî wer-gerandin tîpên Latînî û pêşkêşî xwendevanên hêja kirin.

Nivîskarê hêja di wan demên tarî û li bin xwînxwarî û barbarîyaKomara Tirkîyê de bizivîye û di şûna şÛTde xameya devjehrî lipikan-dîye û ew herdu pirtûk nivîsîne. Hem jî çi nivîsar! çîrokan bi helbestkînivîsîne. Meriv guman dike, ku wê pirtûkên bi vê rewııê li dinê tine-bin, yan jî wê pir kêm hebin!

IQDÊ DURFAM çewa ku me got, hin çîrokên Kurdî ne, ku şêxEskerî ew bi helbestkî ristine. Bi kinatî Çîrok weha ye:Derwêşek bi rêbiwarî bi rê ve diçe, dibîne ku lawikek ji birçîyan digi-rî. Ew parîyek penîr dide Lêwik û li riya xwe dikudîne diçe. Di pey deew penîrê xwe datîne erdê da ku serçavê xwe bişo, qijikek diçe wî pe-nîrî digire û difire diçe li ser darekê datîne. Îcar rovîyek jî, di dev deew penîr dibîne û ramana çêkirina dek û xapan dike û xwe dixe şûfêsofîyeki' zahid û diçe li bin Darê dikeve zikr û cezbeyan û bi navê"Şahê bilbilan" gazî Qijika penîrdevde dike û li serê gelek helbest ûxezelan dibêje. Di pey de, Qijik bawer dike, ku ew şahê bilbila ye ûxwe berî erdê cem Rovî dide. Hema ew penîr jê distîne û diçe, di rêde li parîyek dûvê pez rast tê. Ew diçe ku wî parîyê dûv jî bixwo, tu-nebê nêçîrvaneki' faq vegirtî ye û Rovî tê de asê dimîne, heta ku Nê-çîrvan tê û serê Rovî' jê dike.

5

6

Nivîskarê mêrxas, li ser daxwaz û bi pêşnîyarîya kurmamê xweBehcet dest bi vê pirtûkê kirîye. Lê mixabin bi kurtedemek li peydestpêka wê, Behcet koça xwe ji dinê bar dike û Şêxê me jî, ji nivi-sandina 'wê dilsar dibe û qelema xwe disekinîne. Gelek sal derbasdi-bin, paşê hin dost û hevalên wî bi birayê wî şêx Kerbela ve diçin cemû lê doza temamkirina Iqdê Durfam dikin. Her çiqas ew xwe ji berwan diçerixîne jî, lê wî mecbûr dihêlin ku nivisandina wê kuta bike.Nivîskar weha dibêje:

"Dizanim î/tîfatê nadinê kesJi ber ehlê huner kêm in mededres"

Sedemê nivîsandina bi zimanê zikmakî jî weha dibêje:

"Gelek şêrîn e ev ezmanê KurdaDerîxa! me ji dest yekcarî berda"

Hozanê hêja sedemê giringtirîn weha beyan dike:

- ''Pesindîde nîne Kunnancî ye safXuya ye ne huner tev gotin û laf'

Şêx Eskerî di sala 1938 an de dest bi nivîsandina Iqdê Durfam ki-rîye û di sala 1942 an de, li gundê Bîrsinê kuta kirîye. Dema ku wî evnivîsîye, temenê wî 39 sal bû.

Pirtûk ji 13 beşan ava ye, beytên wê bi kêş û qafiye ne û hemû li seryazde kiteyan in, her du rêz jî bi yek qafiyê ne. Hejmara malikan2584 in. Lê çewa ku Hozan di paşîyê de bi qelema xwe nivîsîye, dibêjeku: "Hejmara tevekê kitêba Iqdê Durfam digîje 2579"an.

Di vî karê me de dibe ku hin şaşî û nerastî peyda bûbin. Lê bi hêvîme ku wê xwendevan li me biborin, çimkî ev karekî piçûk bû ku meji zimanê xwe yê "qedexe" re kir û bi umîd im ku dê pir feyde bigîjînekultura Kurdî. Hem pirtûk ji mirinê difilite û pêşkêşî xwendevanandibe, hem jî pirtûkxana Kurdistanê dewlemendtir dibe. Herwehadilxweş û şad im, her çiqas ger bi hindikayî be jî, berpirsîyarîya lihember gelê xwe yê bindest tînim cî.

30.05.1988

Zeynelabidîn Zinar (Kaya)

BENDÊEWELDER MEBHESt TEWHİDt XUDA WE

,EZMİHİ

BîsmîllahîrrehmanêrrehîmDikim hemd û senayê te Kerîm

Dibêjim pur selat û hem selamanLi ser Peyxember û al û sehaban

Şukur bo wî Xwedayê xaliq û ferdQelem perwazî da ez quwweta hemd

Bi hemd û teslîye em bûn mûşerrefQuwet pur jê girêda name der kef

Bi îsmê te neq~ kir Nameya meBi hemdê te k~d c Nameya me

Bi hemdê te me xame hate perwazBi cumbWj hate zikr û CO/} û awaz

Bi 'namê te mûbarek namê NameJi hemdê te mûzeyyen neqşê xame

Bi hemdê hate quwwet ev kemerbendNeq~bend in li ser kaxiz xetê çend

Neq~ kir xame ber name delîlekBi hemd û şukrê Heq saf û cemîlek

7

Bi van min îftîtaha nameyê kirDi ewwel pê me neqşê xameyê kir

Gelek mesûd im û sahibse'adetJi tesîra evan îsmê hîdayet

Hezaran hemd û şukrê bê nîhayetJi bo te hadîyê rahê zelalet

Tehîyyat û senayê pak î tahirDikim her ez ji bo te heyyê qadir

Xwedayê mutleq î, qudret'ezîm îXwedanê fezl û îhsana 'emîm î

Çiqa hemdê hene faîq ji bo teKerîm î, mun'imê laîq ji bo te

Qedîm î, layezal î û besîr îSemı'" î, hem likullê şey qedîr î

"Huwel ewwel, huwel axir" ewe her"Huwel batin, huwe'zzahir" ew e her

Neborîne li ser wî weqt û ezmanNe ewwel axir e, ew zatê Yezdan

Bi zatê pak ê xwe qaîm e ew tekJi bo kes ra ne muhtac e bîla şek

Mûnezzeh zatê Barî bê mekan eÛ hem bê lewn û reng û bê nîşan e

Welê nîşanê ilm û hikmeta wîJi alem tête zanîn qudreta wî

Ew e heyyê letîf ê bê xur û xwabN eşebhî zatê pakî bî dê yû bab

Ji xeyri wî Xwedayê heq muqeddesHeme eşya fena dê bin heme kes

Ew e bo her kesî rezzaqê mutleqXwedayê erd û esman Mexrib û Şerq

Ku ev esman û ev hicmê sitêranDida seknandinê bê p~t û kêran

Mûzeyyen kir bi mîsbahan sema purDiîse her yekî tê da wekî dur

Wucûda alemê tev emrê KUN bûHinik ~ar û hin mestê sexun bû

Mûtî'ê emrê bûn tevde yekayekÇi teqdîrê hebû bo wan bîla ~k

Çi hedd û cur'eta xelqê xeternakBi der bêtin ji emrê Xaliqê pak?

Tu yî qadir, bi yek emrê te yê KUNMûkemmel bûye alem bê ser û bin

Bîla 'eyb û tilî îcada 'alemTe kirye, ey hekîmê zatê e'zem

Hemî fanosek û tê da ~malekTe danî nûrê pur husn û cemalek

Ji wê nûr û cemala ehsenî yarHemî hey bûn û hin genc û hinik mar

Muzeyyen kir hemî ev xaneya xakKu tê heyranî mane ehlê eflak

Bi ma û me'den û gulzar û heywanXusûsa ba qed û sîmayê însan

Şukur daîm ji bo xellaqê alemMûzeyyen ku heme alem ji Adem

Evê dunya ku şubhê sînema yeWe lê emma 'eceb sun'ê Xuda ye

9

Motora qudret Û emrê îlahîDişuxle tê de her dem an û gahî

Evan îliktirîqê hîv û rojanDikin tenwîrê vê perdê wekî can

Zeman mislê ~rîd e şan û ehwalHemî pê ve dibin ba şikl û eqwal

Ji ilm û qudreta Rebbê mûqeddesDibin zahir peyapey bo heme kes

Evê makîneya alem te çê kirHizaran ~ mexlûqê xwe pê kir

Di nav hev de diçin-tên çerx û dolabŞev û ro jê dibin şêrîn û şorab

Di nav de sedhezaran şan û ehwalDibin zahir, Dizanit kes çî ye hal

Çi ehsen întîzam e ya ÎlahîJi erşê heq heta bê ga û mahî

Eger encum û ger eflakê der gerÇi maddî, me'newî mexlûqê yekser

Hemî tevde mûti'ê emr û fermanDikin xizmet mudamî ba ruh û can

Didin ~hde ji bo ferdîyyeta teMûqîrr in tev bi me'bûdı)yeta te

Çiqasa hikmet û qudretxuya yî!Ji vî sun'ê 'ecayıôî Xweda yî

Di yek lehze hezaran alemê dîDikarî xelqî kî ~ubhe min dî

Hilînî destê qudret wê dema tuJi çerxa makîna van alema tu

10

Mu'ettel dê bibin xurde hemî tevMûheqqeq wê fena bin ev ro û ~v

Heqîqet gotîye pîrê XezalîEwê behrê me' anî pur lualî

Çi rast e "leyse fil îmkanî ebde'"Ku "ınîınma kane" XWeıjbûye mûsenne'

'Ecayı'b qudret e îcada alemWuharenge mûtî'ê emrê ne hem

Temamî kes nizane hikmetê teEvan neq~ xerîb ê sen'etê te

Îlahî em nizanin dê çi bêjinWe hem pur naqis in, medhûş û gêj in

Zeîf û rûreıj in bê quwwet û jarZelûm û hem cehûl in axik e sar

Wekî ku tu xuda yî, zilcelal îHeqîqetnasikên tevlî vî halî

Bi vî halî çewan dê te binasim?Eger rehmet nekî nîne xelasim!

Di taristana nefsê kor û gêj imBi koranî bi mehcûbî dibêjim

Yeqîn im em nezanê lal û e'maXerîq in der gunahê mislê derya

Ker û lal in Xwedaya der fena neFeqîrek rûr~ in ber der geda ne

Bêxayet rûsîyeh, bê ~ û g~ inDi nav mewcê guneh bê eql û h~ in

Gelek bê quwwet in ya Reb eman eBi ezdadan dizanim em bina ne

11

Bi van dıwarê axê mubtela meJi ba û ab û ateş libs û cam e

Wekî teyrê qefes zîndana wî bitHezaran reffê xem mîhmanê wî bit

Ji seyra bax û bostana cuda bePerakende bi derd û bêseda be

Di dam û tora xem dil par û xwûnJi xewf û heybetê mehzûn û mecnûn

Ji ahînê, wê bêtin bihna buryanDi hepsê dil bi nar û dîde giryan

Qefes ew jê qebes kit ateş û narTenê tenha di gerden pêçê reşmar

Hezîn û dilbirînê cem'ê murxanDi sîne sewta ney bêtin ji efxan

Tu der halatê teqdîsê nig û karTedennus bûye perde ser minê jar

Ku em yek qetreyê abê fena ne'Enasir muxtelif tê da civane

Çi heddê me îlahî rûreş in emGunehkar û hezîn û dilxeş in em

Bi vê qasirnerîna xwe cîgerxwûnKu waqi' bin li kunha zatê bêçûn

Binasin em bi laîqî çi mumkinXwedayê erd û esman însî yû cin

Xwedayê ku ji yek qetre menî-avÇi ~kl û sûretan ew tîne ber çav

'Ecaıo lê di vê avê nuqûşanDirêje hem soran der cam û şûşan

12

Ji bo rûaf'îtab Û çavxezalanDide xal û xetan dil pê be talan

Ji ber pertawê bisk ê wechê dîlberXezalan ketye gerden miskê ezfer

Hezar û gul ji husna dîlbera gulGerîbançak in û dildax û pur kul

Şukur bo te Xudaya sed hezar barJi xal û xet bi qeyd in dil birîndar

Dikin hêvî yû mînnet her dema purJi dergahê te û nûra hemî sur

Bi '~qa te hebibî her bi dil binNe ku mexrûrê dunya dil bi xil bin

Dikim şukr û sena bêhedd û xayetJi bo te xaliqê sahib'înayet

Ji behra rehmeta bê pa û bê serTe danîne wucûdê ba ser û ber

Mûzeyyen kir seraser ev qed û qamJi lutfaxwe lime îhsan û îkram:

Şukur da me dev û nutq û şehadetWe hem çehv û guh û 'eql û feraset

Hewasê zahir û batin kerem kirMûkemmel girtin û dil tê de cem kir

Didin şehde bi van bo zatê wahidWe hem bo wan kesê ku bûne qasid

Xusûsa Mustefayê rehber û heqJi bo cumle resûlan şah e mutleq

Muhemmed rehmet e lil alemineJi bo me rehberê dunya û dîn e

13

Bi cumle bawer im herçî Xuda pêKire emr û ji bo me nehyê kir jê

Şukur bo te bi ~hde bûn mûseddeqZeban ba dil dibêjit gotina heq

Ji wan ehlê heqîqetnasî nîn imWelê yek kelbekî dilxwazê dîn im

Ev e ummîd û cîsekna min î bedKu yek teqlîd e der dînê Muhemmed

Dikim ~ukr û sena û hemdê her carTe kirne ummeta mehbûbê muxtar

Şukur bûn tûleyê xeyru'rrusul emBi fezla xaliqê rezzaq ê alem

Sipas û minnetê purpak û enfesJi bo wî zatê bêçûn ê mûqeddes

Ku da lutf û 'înayet bo minê jarKirim kelbê neazad ê derê yar

Tu yî ~ê cemî'ê padîşahanTu yî be~ndeyê wehm û gunahan

Qusûr û qebhet im cumle 'efû keKı"taba zenbê min tevde mehû ke

Heta axirnefes nûra MuhemmedJi bo me bêkesan kî rehber û ked

Hifız bin pê ji wî ~ytanê merûnWe hem jî pê ji vê nefsa gelek dûn

Heqê ni'met liser me pir bûye barDi bin de mane aciz, jar û naçar

Di bin van ni'metê heq p~tîxwar imŞefa'et ke hebiba ~rmîsar im

14

Li ser wî Ehmedê çû LamekanaDi her gav ûdem û an ûzemana

Bibarin pur selatê Xaliq ê kulWe hem jî, ew selamên herwekî gul

Bi heqqê wî hebîbê pak û tahir'Efû ke Eskerî ey Rebbê qadir!

15

BENDA DUWEMDER MEBHESA SELAT Û SELAM

Û İBTÎDAYA NÛRA MUHEMMED ssxl.

Were saqî di vê subha munewwerBide hin camê mey tê bihna dîlber

Serê min çingeçing e dil xur~ eNe eqlê musteqîm ma tê de, b~ e

Ji îhsanê ~rabek telxıw~ xw~Bide, bêhûşî ma dil bînite h~

Di roja ewr(i) meyxwarin sewab eBide te'mîrê kim qelbê xerabe

Ûhem barana rehmet tête xwarêHewa nerm û letîf e wek buharê

Heme esbabê keyf û şadîmanîŞukur tev hazir in bêsergiranî

Welêkin mame bê ehbab û bê yarTenê mame ji dûrî dil bûye nar

Bi destê xwe nedî ey serwîazadDu-sê cam û qedeh da dil bibit şad

Li me ~ubhe tev derd û 'ezab inDi dil da yek bi ~ek xar û ku1ab in

16

Tu zanî her tu yî sebra minê jarSebata vî dilê serg~te bêwar

Şev û rojan hevalê min xem in xemNema çare ji vî derdê demadem

Esîrê dama işqa dîlberê neJi keyfa vê cîhanê dilbiri ne

Eger îhmalê kî vê xwestina minTedawî nabe ev dilgestina min

Bi destê xwe bide çend cam û saxerDefi' kim van xemê qelbê xwe pê her

Bibînim qameta şubhê sipîndarDi wê sayê bela bin derd û ekdar

Wefa nîne di vê qehpa cîhan daXusûsa ku di ebnayê zeman da

Umîda min bi kes nîne rehet bimDi kî bawer jin û ba xal û met bim

Perîşan im ji destê fırqeta yarNe min îş û xebat û feyde û kar

Ji tîrê qewsê dîlber dilbiêş imWuha bêîxtîyarî derdîkêş im

Ji dil re her dibêm:Ey bê ser û paEya miskînê ehqer ser tijî ba

Qe nabînî tu halê dîlbera xweEvî poladê qelb û dîlbera xwe?

Çira nakî nezer carek bi dîqqet?Peyapey her dixwî jê zor û zehmet!

Bi şîret geh dibêm geh herb û ceng eJi vê sewdê veger, guh nake deng e!

17

Li ku qedrê te ey bêçare sersemÇi beyhûde dibî sergeşte pur xem?

Bibînî şahê xûban ew perî rengEwê nûra mûcessem nazik û şeng

Hebiba keckuleh purheybeta şahZerîfa nazika pursir dilagah

Semenqedda qewi ba qedr û şewketKesê wek te bibînit bê heqîqet"

Vegêra dil cewabek xweşdil û qenc:Qe nabînî Suleymanê xwedîgenc?

Digel wê heşmet û qedrê îlahîNezer dêra limûra bênewayî!

Çi kêmî hate qedr û şewketa wı"?Çi nuqsan bû ji xewf û heybeta wı"?

Hemî peyxemberanê hemî nûrBi vî hawî dibûn memnûn û mesrûr

We pir waqi' bûye şahanê p~înXudanê fezl û rehmê peyrewê dîn

Peya bûne limala pîreka jarPerîşanê ji dewrê dil tijî jar

Wuha der xaneya bê şem' û cîraxDirûniştin ji lutfê ber serê ax

Ji îhsanê gelek derman û merhemLi cerhê qelbê wan danîne dirhem"

E'jê zêde hezîn û bê mecal imBi hêvî me bişewte dil bi hal im!

Bi naz û şîwe sultanê cîhangîrBi rehmet nezer ke bînite bîr

18

Kerîm e dilbirehm e purkemal eYeqîn şehzade ye şahê cemal e

Kesê ehsen bitin ba şiklekî qencÇi mumkin ew bikit xeddarî yû renc?

Çi mehzûr e ku ew şahê cemalîMe geh geh bînitin bezma xiyali'?

Qe bawer nakî ma ew şahê şêrîn'Înayet ke liFerhadê cîgerxwîn!

Temaşa kit bi zar û cîlweyên xweşLi kûhê bê sitûnê qelb ê bê heş

Dikim hêvî yû pur ummîdi'war imLi kûhê dîlberê yek axîsar im

Li dergahê nigarê xakîrah imDi herdû aleman her ew penah im

Ku bêt serwa rewan saye bide minJi paya saye yê maye bide min

Sebir tal e, û lê şêrîn e fêkîSebir ke, lazim e ta ew ku çêkî!

Mi dî ku rasite ev gotina dilNe ku beyhûde ye hem sotina dil

Welêkin zêde sergerm e wekî narBi işqa nazik a şehzadeya yar

Meger îhsan bikî pur şûşe û camDibit ku bîte teskînê dilê xam

Li dil her pendê şubh ê ba ye der narÇiqa ba bê, dibit ew nar ê dişwar

Ji bo aşiq nesîhet ger tu bêjîÇiqa bêjî tu dil zêde dipêjî

19

Bide saqî tu dermanê dilê dînJi wê meyxaneya pîrê rehê dîn

Bi yumna badeyê ev qelbê serk~Bikin pê re mezaza gavekî xw~

Tu zû ke ~ dewa ke vê seqîmêKu rehwan bim lirahê musteqîmê

Ku belkî karibim çend setrê mewzûnE'jî binvîsime t~bîhê Mecnûn

Heta Mecnûn nebim der işqa LeylaNekim der kûh û sehra wayêweyla

Li etrafê me şêr û teyr û xer~Xezal û ademî însanê xer~

Bibin heyran û tevda g~îdar binBi can û dil şîyar bin hûşîyar bin

çuqasa rûhber û mexlûqê der xelqJi zora dîlberê ew xwarik in helq

Ji kû dê karibim şi'r û qesîdeBibêjim hem bi me'nayê guzîde!

Bi kullî daw~înim per ji derdanKu belkî karibim bêjim xeberdan

Were ey saqîyê bezma perînazJi bo me lutfi ke hin badeya raz

Ji rûhê wan gulê pîr ê mûxanîBide çend camê raz ê erxewanî

Di vê xilqîyyeta alem de çend sozHînik razê dilefrûz ê cîgersoz

Ku bêjim karibim van nukteyê hûrEvan esrar û me'nayên di pirnûr

20

Beyan kim razehayê her wekî rûzJi nav perda şevê herfên dilefrûz

Dema hez kir ewî xellaqê alemKu bêt zanîn, wucûd kir rûhê Adem

Ji Adem ademîyyet bigre ey canKu rûhê e'zem e mehbûbê Yezdan

Ji nûra xwe qebiz kir nûrekî tamKire rehmet ji bo şey'ê xwedînam

Ji ber wê şûleyê bû Ademî xakBeser lê ruhnî yû hey bû, gelek pak

Ji tesîra wî rûhê e'zem e herJi fezla zêde ye Adem bûye ser

Girêda ehsenu'tteqwîmi ew xakBûye mesken ji bo nûra 'etirnak

Ji feyz û pertewê wê nûrê, ehsenBûye genca heyatê w sirra mexzen

Heme esmaî pê te'lîmi kirneJi lew esrarê wê teslîmi kirne

Ji pertaw û ji enwara wî RûhîBûye Ke'be xwedanê her futuhî

Melayîk jî, ji bo Nûra mezin bûJi Adem re birin secde gişan zû

Û hem der Ke'be Adem ew tecellîDidî, pê tate teskîn û tecellî

Yeqîn ew Nûr e der Ke'be wekî canKu bûye qîbleya cumle musulman

Ne ew qedr û şeref bit, Ke'be seng elYekî sengê sîyeh bêsewt û deng e

21

Çi qedr Û qîmet e bo çari dîwarJi ax û seng mebnî bit, serî dar?

Çi hedd û wezfe ye bo sengekî re:}Bibîtin qiblegaha alemê xw~?

Li nik min bêşik e ev ~ dînîŞeref girtî mekan bûyî mekînî

Ji temsîla sedef ba durrî bûmeDibîtin e:}kera ev sirri bo me

Eger ne qedr û tesîra durê bitNe ca yû meskenê wê pursurê bit

Sedef kengê dibû wek xİzne û kanNe tesîra durê tê da be, ey can!

Ji ber wê hem.nişînê xalis û qencEwê qîmet girêda şubhetê genc

Xuda girtî ji nûra xwe hinik nûrGerand eşref kire şem'a dilê kûr

Ku rakir wî ji nûra xwe cemalekJi wê husnê veda işqê şemalek

Dema ku bû cuda ew Nûra ehsenJi hubb û işqa Heq re bûye mexzen

Xuda hez kir ji wê Nûra yekaneXerez ew bû ji emrê KUN fekane

Ji pertawê cemala Nûra pursurSedeq çê bû û dil ma jê re ew dur

Mûşe'şe' Nûra safa pak î tahîrWekî durrê Yetîm tîsa sena kir

Museffa bû ewê Nûra xudayîXulase kir we lê dayî cudayî

22

Gelek salan mûsebbîh Nûra macidÛ hem şûle veda ew şem'a qasid

Ku hilbû şu'leya şem'a cemalêEwê perwaneya işqa wîsalê

Li etrafê şemalê hate perwazKu cewlan da lidor şem'a serefraz

Ji işqa aşiqî ew Nûri bû narKete coşê wuha ew Nûra muxtar

Kelî Nûra hebîbê pak ê YezdanPeyapey qitre jê weryane ey can

Resûl û enbîya rûhê mûqeddesHemî çêbûne pê bûne mededres

Ji wê nûra mûzeyyen cumle eşyaBûye peyda, çi? mîna berr û derya

Nîhayet çendî çêbû masîwellahJi wê Nûra Hebîbê ekrem û şah

Hemî hatên wucûdê lêkî sersemJi hîcranê gera ev çerxê alem

Ji dûrî dilbirîn û ahîkêş inJi derdê narê qelb ê xwe bi êş in

Heme alem ji şewq û berqê an NûrWuha medhûşî ma pur ~ û mecbûr

Hinan jê badeya mestî vexwarinJi reşmarê gulî dilgestê mar in

Hinik perwane asa bê xeberdanWucûda xwe didin bona rûşem'an

Hinik rûgul cîger pur xwûn wekî gulHezaran eşkê bulbul têne ser dil

23

Gerîbançak in Û dinê fua<J..êGehî ew der Hîcaz in geh Iraqê

Hinik bulbulsîfet zarîn û dilkulNedin wextê seher bişkuftenê gul

Dibin sewdaser û mecnûn û sewdaMeger wextê wîsalê man di xew da

Hinik mislê sedef dur dane der dilHinik jî sunbul in der gerdena gul

Ji fezla te hemî ev ni'metê xelqLi erd û asîman tev tê de bûn xerq

Xusûsa xil'etê bala yê dîlberKu alem serteser pê bû mûnewwer

Ji wî wechê hesen-nûranî yê yarHezaran hîv û ro bûne zi'yadar

Evê nazikqed û ~mê di mexmûrDi wan da cûwe da pertawê an Nûr

Ji lew hinde bi şewq û purcemal inŞêrîn û dilruba sahibkemal in

Çi nûrek pursur e serda xet û xalKu alem jê bûye purgotin û qal

Ewê nûra mûcessem ku xuya yeÇi rûhê e'zem e sûretnuma ye

Hemî can û cesed nûra nefîseJi bisk û xal û xet her tev diı"'se

Evê durdaneyê der durceyê canÇi nûranî gerand ev alema han

Eger dur, ger sedef, ger bulbul û gulWe ger rûh, ger cesed, ger işq û ger mul

24

Bi te zîqîmet in sahibsitar inJi işqa te bi feryad û bi zar in

Fesahet işqê daye bulbulê zarFesahet daye tûtîyê şekerzar

Dirêje sed guher ezmanê bulbulDixwit sed şaxê şekker tûtîyê dil

Bi te bulbul bi fexr e pursena yeJi îhsana te tûtî bê rîya ye

Dema fexrê bidî rûbehê jarDibe mehbûsê bend û faqê dişwar

Xurûr û ehmeqî ger bo qijalêBidî, dê bit per~ û cefa lê

We lê seylabê qehra te bi yek carDibit xar û xesan der behrê pur nar

Dema bit agirê işqa te zahirDibin xar û xesek der xurdê agir

Xes û dirî yû pêt û şûle û narJi bo têra dikin xizmet bi yek car

Welê bo te ji nar û nûrê der dilDikit işqê ji zerr û xakê hasil

Mûseffa dê bibit xakê wucûdêMûhessel dê bibit zerrê şuhûdê

Mûneqqî û mûberra şubhê gewherBi der bit ez sedef ew bûteyê zer

Dibit layîqê husn û xulq û temkînSezayê tac ê şahan û selatîn

Bizan ew nûr e bû peyxemberê meHebîbê heq Mûhemmed rehberê me

25

Di nav xilqîyyetê ~ref gerandîJi herdu aleman her ew hebandî

Şukur ya Reb ji bo te heyyê qadirKerîm î zîlcelal î ewil axir

Xudayê ~îbe~ û talibê kamTu yî ellah û rehman û rehîm nam

Ji roja ku te ~a xwe kir ~efHeta roja bikî tu ~a xwo xef

Ku yanî dewr û saatê zemanîMu'ewwic mustewî wadih nihanî

Di her sal û di her hefte di her mehDi her roj û di her şêv û di her geh

Di her hîn û di her lehz û di her demDi her an û sine der sûr û me'tem

Mukemmel, muttesil, xalis, mutehherMûfessel mu'teber etwel çi eqser

Selatê ba tehîyyatê gozîdeLi ser şahê guzîde nûra dîde

Şehînşahê rusul seyfê hıöayetKı"tabê heqq û emwacê 'înayet

Li ser yaranê dînban ê xezenferEbûbekr û 'Umer 'Usman û Heyder

We hem ser al û eshabê di cindîHezebranê Xweda Esyafê hindî

Li ser cumle îmam û peyrewê wanHeçî ummet bitûn mu'mîn musulman

Nebit qet' û nebîtin hesr û tedwînNe ser jê re hebit ne bin ne payîn

26

Qebûl in ba cû bo me xakîpa tacSîracê bo feqîran der şebê dac

Ji emrê pak ê te ez şermîsar imLi ser qibh û gunahan zêdekar im

Heçî emrê te gotî jê fedî meFeqîr û di1fıkar û pur ketî me

Bi hêvî me ji dergahê te şahîBi zarî me ji hukmê padŞUû

Ji bo me bêkesan her çaresaz îJi bo her şahı'bazan şahı'baz î

Kerîm e padîşahê padîşahanRica min her ev e 'efwa gunahan

'Efû ke van gunahê min eya şahYekî kelbê gunehkar im lidergah

Kesê ku bendeyê dergahê bîtinUmîda 'efw û rehmet şahî bîtin

Wuha ez bendeyê wan im di şehrahFeqîr û diŞkestî her wekî gah

Di weqta ku lime çavan girêdinQefesxalî bi hêlîn û birîd in

Di bin barê giran ê wek cîbalanJi rehma te nekêşin ah û nalan

Çiku em rûreş in fê'lê me pîs inLi ser qibh û gunehkarî herîs in

Şefa'et bexşî ke ey pîrê pîranŞefi'a merhemet ke bo me kwîran

Xelas bin pê ji mîzan û hîsabêBi fezla te ji çengalê 'ezabê

27

Zemanê ku ne roj e ne şev e yarŞefa'et ke ji bo vî layîqê nar

Li min xalib bûyine nefs û şeytanPerîşan im di her gavê ji dest wan

Ne dunya û ne 'uqba ye me der destWuha ez mayİme heyran û bedmest

Nema çare ji bo min ger ku mayeHebibê heq Muhemmed Mustefa ye

'Efû kit her evî kelbê gunehkarBibexşîne sehê eshabê Muxtar

Me û dê, bavê me cumle hevalan'Efû ke setrî ke van bêmecalan

Me ummîd û rica ye her ji BarîNekêşit Eskerî qet şermîsarî

28

BENDA SISIYASAQî-NAME

Ela ey saqî(yê) canbexşêbo dilBide keyf û fereh ez badeyê gul

Ji ber berfa xeman şubhê cibalaMe ser bûz e w sipî dûman e hala

Ji lew dest û pîyê min sarî bûneWekî wî îxtîyarî jarî bûne

Bide hin camê ateş abê nûrîKu xalib bêt livê berfa zerûrî

Bi baranê surahî wek durê terBibarîne livê berfê seraser

Peyapey her bide camê bibarînLivê berfa xeman wê abê narîn

Ku da mehw û fena bîtin ser û berKu bit wek nûbuharê min dil û ber

Tu rake vî giranbarê li ser meJi dil da derkevin derd û keder me

Bide da sehlî bit ev îş û muşki1Kulaba gul dilê kul kir gil û mil

29

Werîne mey ji qelbim re heyat eJi iwa bulbulî re gul sebat e

Bide saqî heta kengê bi nakamBinoşin em ji vê cama serencam

Bide da camê bûsî kim bi dilxwahJi kêfan dil bitîsit şubhetê mah

Mûferreh ke dilê me bendewaranDi camê da xuya ye rengê yaran

Kerîmane keremke ba du sed nazEwê seyda di nêv pencan wekî baz

Hela gavek ji vî bazê cîhanêJi vê qehpa durû, şora zemanê

Dibin asûde bê xem nê lih~ inBi saya pîrê rindan baden~ in

Sehil bit pêtîyê qelb ê bi hesretEvan îş û xemê zêde ji taqet

Were ey saqîyê gertac î cansîmHîlalebrû û sîmagul, dehenmîm

Hîlalê mahîrû carek nezer keBikim îftar û mey der camê zer ke

Ji bo me rûzedaran mahê yekşebXuyabedabilie~îrûnyêleb

Ji tesîra rehîqa nabî dêrînMûferreh bin ji wê pertawê şêrîn

Ji wan camê kuhen hindek birêjePeyala qelbê daîm mest û gêj e

Evê xemra wekî mer hem di xom deBi ser cerhê dil ê mexmûr û gum de

30

Ji ber mera nigarê bêsikûn imSerasîme civandî şubhê nûn im

Mûdamî abê cû me mislê mahîCîger ateşxurê dîdarê şahî

Ji çahê xom derîne ateş û abDi hev mem ke saqî pertew û tab

Bide da pê ji ekdaran hela binXelas, û gavekî ev xem bela bin

Liyada dîlbera qamet wekî neyBi şadî da vexwum çend cer' eyê mey

Di vê qehpecîhanê îstîrabetQe nîne, xeyrî pur zulm û xeyanet

Me dama xwe veda goya ji bo seydMe dî nageh du payê me ketin qeyd

Dilê bîjensîfet der çab û zindanLi ser daîm şev e der qeyd û bendan

Di wê çaba zenexdanê esîr imBi zulfan beste me zar û feqîr im

Şecî'ane wekî Rostem xuya yeLi ser çaba ku Bêjen tê numa ye

Bide saqî bike îhsan reha keBi mey bo dîlbera xanim fida ke

Bi rehmet Rotema ba fezl û îhsanBike ferwarê bîne der ji zîndan

Were saqî digel saz û mûxennîKelî rehmet mekin fıkr û tu zennî

Bi cewlan be bikev nêv kêf û coşêMûxennê saz û mutrib kin xuroşê

31

Ne ferxende w xunuk ev dewrê gerdûnN~b e pir'ecûz e abê nexwûn

Demek xweıjdemnehat der dama xemxwarDemadem demdeme dil derd û naçar

Pesendîde me ra ayed zi her demXurem xwîna surahî ne dema xem

Du şêran pence bir sîne dirandinDil û hesû hemî pêkve helandin

Bi sunbul sosinan bestî melê meXelet da marê r~ gestî dilê me

Bi rehmet saqîya bîne surahîJi dengê bulbul e tê dil ferahî

Bide saqî dilê mecrûhî key keJi bo dil n<şdar û abê mey ke

Lebaleb ke rehîqa nabî pursurDi wê cama sedef wî rûhê wek dur

Sikendercamê bîne dûribîn bitBide saqî vexwum dil hûribîn bit

Bi zerrîncamê Cem saqî bide meyJi bo ev defterên xem cumle bin tey

Bin~ xakî bim xakê derê yarBi mujganan vemalim her dem û car

Çira? Bit bo me koran der şebê kûrJi dîde rabitin sed pertewê nûr

Dewayê qelbê min camê şerab eNe dunya mislê leylan û serab e

Bizane ta ku m~lê me'aş imQe rahet nabim û heyran û şaş im

32

Bide ta ku rewa xwe jê hilînimBela bin xem lidil mani' nebînim

Tesewwur kim xiyala dîlbera nûrDi wê sayê ku dil bit şubhetê Tûr

Gelek enwar û berq ê lê zihûr binDema ekdar û xem jê dûrî dûr bin

Were saqîyê sîmînsaqê pur dilBirêje abigîne şebnemê gul

Ji dev şûşe meya safî durê terBibarîne dilê cama wekî zer

Bi ser xweşyê lebaleb ke qedeh tuBike zêde di qelbim de fereh tu

Di vê bezma wuha dilşah û purkeyfJi wê camê vexwin çend qurtê bi heyf

Ku zêde kelleyê min germî bîtinJi işqa dîlberê bêşernıî bîtin

Verêjim derdê dil bêjİin gelek pirsRehet kim qelbê kul bêxewf û bêtirs

Mûheyya saqî yû bezma me xelwetHela lê de mûxennî sazê 'İşret

Hîcaz û Kurdî yû hem EsfehanîEya 'lŞq û Newrozê eyanî

Ji bisk kakulan bîne meqamêBi hawa û seda xweş ke nîzamê

Ji ahê sîneyê nay ê ÎraqêJi wê 'irqê xem ê rahê İıraqê

Beyan ke rahê punwûn ê xezînanJi lêvan xwûy bide cerh û birînan

33

Lebê germ ê xwe deyne ferqê nayêBibûse wê elemk¥ belayê

Bibarîne ji dîde ~ê purxwûnLi ser wê pur xem ê teşbîhê Mecnûn

Bide ber sîneyê xwe tuflê bêkesBi gazî ke, ne yar û ne mededres

Ku cumle neysitanê der du alemDigel weh ew bi nal in ba kul û xem

Ji nexme ey mûxennî ateıjû nûrBike şem'a dil û goş ê minê kûr

Bide engoştê serzêr û bemê zarBinalîne kesê hesretxurê yar

Newayek rastî lê de gahê sîgahKu şeyx û zahid û sofî bikin ah

Seba lê de mûxennî der seba bitKu Hudhud bê bi mizgîna Seba bit

Bi awazê ney û qanûn û tenbûrXeberde lê ji Belqîs û dilê mûr

Newa ku mitrib û saqîbinalinDigel sazan ji mahê rû bikalin

Ji remzê dîlbera saqî yû sazanBi goşê dil bibîzin sirr û razan

Xwe wenda kin bibîn "Qalû bela" yeHezaran can û dil bo te fîda ye

Mûhemmed Eskerî rehmê ji dîlberBixwaze, ne ji qewm û gewher û zer

34

BENDAÇARASEBEBît NEZMA KITAB

Were saqî bide camê dilefrûzKu em pê vê ~vê kin şubhetê rûz

Ji zû de tarî ye bê roji maneDi hîcra dîlberê dilsoji mane

Ji hîva wechê saqî şu'le werbinJi camên wek sitêran bê keder bin

Bide tezyînê bit esmanê dil purBitîsit hîv û ro lê şubhetê dur

Mûnewwer ke semayê vî dilê tarM~'şe' bî ji bo me pertewê yar

Tu zanî mey nedî zar û ketî meJi ber hicra hebîbê dilmirî me

Bide ta şi'r û eş'aran rewan kimKu xweşbim mexsedê bêjim eyan kim

Dema xurşîdê alem zulf û kîsûLi hawirdorê berda hem liser rû

Ji zulf û xal û xet wek perde rakirKu reşmaran xwe berda ~v xuya kir

35

Te go perde ji bo exyari çêkirMûzeyyen kir bîsat û ne~ lê kir

Niha sertaci heybet çû di burcanVerêtin qelbi ber can rengê murcan

Nîqaba Yûsifî ~ kerem kirWekî ahû mtŞ qesda Herem kir

Ji tesîra meya subha "Elest"îJi sirra kaf û nûnê cumle hesû

Wusa pertawê rêtin şemsîtabanHeta îsa qemer bû afitaban

Bedel şahê liesman wê numa rûLi cumle eskeran da emrekî zû

Emir da şehsupehsalarê l~er:Hinik reqsê bikin mestane hin ger

Di hifza şemsê alem bê xur û xwabBi newbet bin hemî ba lerze û tab

Li ser wechê zemîn însan û heywanNebat û caınid û maê di ceryan

Hinik bûn serserî hin mest û bîmarJi bihna miska marê gerdena yar

Hinik ~arî bûn hin b'aqil û dînHinik jê mane xafıl bêdil û dîn

Bi vî eqlê yeman her kes diseyrinJi vî hukmê giran zêde diheyrin

Di vî halê wuha rel}mest e ser dilKu nageh îbnî 'Emm im her wekî gul

Dihate bihna reyhanan ji etrafLi sîmayê gula rûşebnemê saf

36

Numa miska Tetarî ce'dı'bûyeşVeda bihna gulab a werdê rûyeş

Ji wê bihna xweş û zewqa temam emWuha mest û mû'etter bûn û bê xem

Mûheqqerxaneyê bende bi dîdarDilê tengî feqîr i jar û naçar

Mûferreh kir bi dîdar û lîqayêMûw~h kir bi nûr û îrtîqayê

Ji p~tî silsila behs û kelamêJi Pali tefrîh û tewsî'a meqamê

Wuha teltîfê kir yarê ezîz imNîhalê gulben ê 'Emm im, temîz im:

-Ku îro ev zemanek pur yeman eJi qetl û fitneyê pertewfeşan e

-Ne me'lûm e çi setrinc e çi nerd eNe mestûr e çi herr e yan çi berd e!

-Ji Rom û Turk û Tacikan û ZengîSîwadê abînûsa herb û cengî!

-Ji nûra wechê mehbûba hemî nûrJi cîlwe w 'işweyê mesta di mexmûr

-Beyaz in hin ji wan sewdaserî neÇi şah û ferz û qewmê leşkerî ne

-Digel esp û rûx û filê bi heybetSipî ne tev bi hev re têne xîret

-Telebkar in dikin se'yek eZÎD1eJi bo şeh ra dikin ala û xîme

-Vedigrin xîme û xergahi bo şahDi nav de şeh mûnewwer her wekî mah

37

-Li dorê ew dibin her wek sitareDi qel' e ~h diîse wek sitar e

-Mûheyya sef dikin qel'e wekî nûnÇi qel'e çun sedef dil durrê meknûn

-Ji zulfanê sîyahi ejdiha xwarJi wan qismek Sîyapi¥ ~bê tar

-Heme reş bû dilê sultan û eskerJi ber qelbê xwe dan ser gewher û zer

-Dibin wek qertelê napak ê bêwa'Eceb ew bo leşê morde dibin şa

-Çu marê reş xelek hesretxur û rencDi hifza zerr û mal û gewher û genc

-Temamê wan bixwe gurg in di bendiXefî ne ew di libsê Kûsifendî

-Mûheyya der kemîn in ka ji bo wanXuya bit Kûsifendê demperîşan

-Ewan gurganê teb'an der kemîn inKesê dermande ew carek bibînin

-Ku dîtin furseta xwe gurgê devxwûnHucûm kin Kûsifendê jar û mehzûn

-Perîşan dê bikin wî bêkesê zarWuha ~ mubtela bûne setimkar

-Qijal in ew bi bulbul têne meydanQe nanêrin xwe û payê di qeydan

-Ji kibra xwe dibêjin:Bulbul in emBi hawa û seda û xulxul in em

-Bi sewta naxweş a xwe bûne bê hişBi hawayê xwe mefrûrê hewak~

38

-Fikir nakin hene rûbahê pirfenDikin bazî bi kelle pê dikin ken

-Dikin mehrûm dibin pennîrê dev wanDimînit ehmeqî der destê êşan

-Ji rizq û qismetê xalî ku bûn ewDe hê namîne bo wan rahet û xew

-Mûheqqeq dê bizanin ku qijal inNe bulbul bûn ji mefrûrî dinalin

-Wuhareng e di vê xana hewayêMûxalif şan diçin tên şibhê bayê

-Dibînim exlebê ehlê zeman eBi fexr in hin hinik tedbîrê dane

-Hinik şubhê qij alê pir bi fexr inWekî rovî hinik pir fennîsexr in

-Nizanim ev çi dewran û zeman eÇi kan e mûxtelîf tê da ciwane?

-Gelek aciz ji vê dewra sîyehkarWuha qelbê me mecrûh e birîndar

-Ji dewra vî zemanê bêser û binNe rahet qelbi ênan û dilê cin

-Zemanê me hemî derd e seraserDil û can perçe bûn tê de, birader!

-Wuha cari dikim zêde xeberdanKu çêkî tu ji bo me meyweyê can

-Ku yani yek dirextê meyweşêrînHeşîn ke nû di vê dunyayê dêrîn

-Mûlebbes ke direxta taze zîbaBi libsê etles û qummaş û dîba

39

-Şecer purşaxî be ba çîçek Û gulDi her şaxê benale qelbê bulbul

-Xulase, yek hîkayeya serencamTu menzûm çêke bo me rind û gulfam

-Ji bîra kin hinik em vî zemanîJi wê rahê bide vî rûh û canî

-Zimistan e li ser me, ne buhar imJi ~'aran buharê çêke yarim

-Hewesreng û letîfe bîne bezmêRihan û lale, sunbul têxe nezmê

-Temaşa kin fereh bî qelbê xemgînLi ewraq û gul û şaxan biheyrîn

Me gotê:"Ey 'Emûce7.adeyê qencMede hinde ji bo me zehmet û renc!

Di vê roj û şeva mest î fezayedDibîtin, lê me ra ekdari zayed

Çi mîgu yî tu ey DÎk û tebîetXîyalê în cîhanamed bedîhet

Ne layîq e dilê xwe pê girêdinNe meqbûl e ne rah e lê bi rê din

Dilê min jî ji vî marî bi dax eNe me'lûm e dirîstan e ne bax e

E'jî tê da gelek heyr im nizanimNe hiş maye ne dil ma natuwan im

Dibêjî, lê digel min eqli nîneZîyade bêhiş im dil pirbirîn e

Ji mehbûbê gelek dûr e dilê jarBi ah e bîxwûd e wek bulbulê zar

40

Wekî perwaneya dilsûzê şem'êNe can û quwwet hem g~ sem'ê

Ji xalan û xetan dil bûye pareNe aram û sebir çibkim, çi çare?

Dibehce wechê te ey Behcetê pak:Gelek heyr im û hem pê me ferehnak

Ji bo min barekî zêde ji taqetDibêjî, bîne dîde abê şefqet

Dikî zorê lime ey bulbulê qencWelêkin wek qijal im ne soxensenc

Ji derdan şerh e sîne, dil birîn eJi vê zewqa me tal e, ne şêrîn e

Bedel şêrînîyê dil şor e daîmDi leylê fırqetê h~m kor e daîm

Gula fıkra me pur nûşabî nîneDi qaf de ew curê x<¥bî nîne

Eger çendan dibînî sor e eYgulDehen der xende pêçayê bi sunbul

Di hev wertên xeraman daneyê durLi sîma û rûyê werda me da pur

Hemî XWÛDadil e werda me sor eNe ku şada biye tev zulm û zor e

Xedengê qews ê ebrûyê şebabêPerÎı}ankirne dil daye kebabê

Dihen her kes dibîne ku guşad eNe şad e w xurrem e gulahîzad e

Ne sunbul sosin in, tev tîr û xar inJi qewsê dîlberê her lê dibarin

41

Ji narê qelbê qelb e çeşmigiryanDirêje dane û dur ~ê buryan

Ji ber vê tûtiyê fıkra me jar eŞekerxwarin ji bo wê re zirar e

Ji derdê ~kkerê ~rîn dinaleÇewa menzûmê ~rîn bê, mehal e?

Teberzed nîne der mînqarê tûtiTeberzed ber serim zed yarê tûtî

Tehî fıkra me wek cama dilê kalBehî gotin ne karê wî kesê lal!"

Wuha min gotê:"Eya îlmê 'Emmê min!Ji bo min şadî yû hem jî xemê min

Zîyade her dikî teklîfê bo minHezaran kûhê xem tezîfê bo min

Dikî fermıuı ji bo me yek hîkayetMûzeyyen ke bi nezmê XWeıj ke xayet

Bi kurdî bîne nezm û întîzamêBi adab û edeb bîne nîzamê

Me nîne genc û sermaye biraderBi xeyrî gencê dîde tê durê ter

Nezimgotin wekî durrê buha yeJi heddê min gelek zêde xuya ye!

Suxen şah e ji bo her padîşahîTefewwuqkerdeyê ber mihr û mahî

Xeberdan me'dena me'cîfeta yeSebeb xilqîyyeta erd û sema ye

Suxen nûr e çiraxê leylê tarîÇi xwşrînber e der baxê yarî

42

Nedared quwwetê meywe dirext imXusûsa meyweyê şêrîn ê bextim

Suxensencî me ra hîret fızayedZi ney şax im şekermeywe neyayed

Şêrîn ew kes dirêje ku şeker bitSerapa qedd û qamet nayê ter bit

Bi abê hem şekerperwerde bîtinDilê tuxmê şêrîn e~ûrde bîtin

Bi şêrîn pertewan neşw û numa kitEwê hê karibit şêrîn eda kit

Nebatê henzel e baxê dil êminQijal e ne hezar e bulbulê min

Ruteb nîne direxta me çûbîd eNe serw e hîz im qamet xemîd e

Suxen durrê beha ye şebçirax eKesê wek min ne tûtî, mislê zax e

Belaxet der suxen hate zuhûrêKeramet ba suxen hate zuhûrê

Binê Qurana Heq nezma qedîm eÇi î'caz e çi rahek musteqîm e

Mûzeyyen bû dirext û şaxê însanMûsenne' ba suxen bû kaxê însan

Mûkerrem bû benîadem bi gotinSuxen bû da dilê '~qi sotin

Di baxê me wuha ew meywe nabeJi xaran kî dîye ev meywe rabe?

Ne bostan im dirist an û dirî meJi vî emrê dibêjî ez berî me

43

Kesê pare nebit bazari sar eJi bo wî alê virî eyb û ar e

Ne dinar û derem destê me xalîBi çi ez dê bigîjim durrê aH?

Me ra sermayeyê zîn behrê nîneSuxen ra qîmetê der dehrê nîne!

Xusûsa ev zimanê kurdîya meKu maye hedye ez bav û diya me!

DIVÎ WEXTÎ DE ŞEM'A ILMÊ KURDÎQE NATÎSE NEMA TÊ ZEYTÊ, MIN DÎ!

Pere nake dizanim ev ezîyyetWuha qîzek bi husn û xeml û qîmet

Evê qîza bi zêr û zînet û qencBer û sîne qed û qamet wekî genc

Dizanim ütîfatê nadinê kesJi ber, ehlê huner kêm in mededres

Ne şah û sermîyanek rexbetê kitKu qedrê wê bizane mehbetê kit

Dizanim vî zemanî pare nake!Ji vî derdê mi re kes çare nake!

GELEK ŞÊRÎN E EV EZMANÊ KURDADIRÎX,," ME nDEST YEK CARÎ BERDA!

Gelek dûr û diraz e macera dilÇiqa kin qet'ê kin pir baş e hasil

Bi vî destê xwe yê xalî nikarimPerakende biçim sûkê, nikarim

Hîkayeçêkirin ba nezm û eş'arGelek zor e me xame nade îş'ar!

44

Ji bo min m~UL e zêde ji taqetDizanim dê bixwim beyhûde zehmet!

Wuharenge 'esîr e emr û fermanJi bo me pur hesîr e emr û ferman!"

Gelek teklîfê kir wî meyweyê 'EmmKu peyda bû di bostanê ~h ê Cem

Digo:"Der çerxa dewran bê xur û xwabDi dama xem dilê min lerze û tab!

Ku elhasil ji bo me yek serencamLetîfe çêke, têxe gerdenê cam"

Du-sê newz û şahî zêdeyê minTem~ dıîibû wî dîdeyê min

Xelasî min nedî, emrê bira bû"Belê" min go, welê zehmet xuya bû!

Me "Bîsmîllahî" go xame hilanîMe da ber destê xwe name 'eyanî

Ji mecbûrî du-sê elfazê kurdîDi nav hev lef kirin çend razê kurdî

Sela qet nîne tesdî' û fesahetJi b<.>me bû beyan qibh û kerahet

Pesendîde nîne Kurmancî ye saf!Xuya ye ne huner tev gotin û laf!

Ne ew bezm e sefabeXljî bide rûxNe ew nezm û nîzamê babê meftûh

Ne zıôa tawus e zax e w qijal eÇu mekrê su'leban sihr û xîyal e

Ne ew kilkê felek fulkê necat eNe ew zulmat e tê abê heyat e

45

'Erûsane ne zıoa ye 'ebûs eNe sîmayê sipîd e abinûs e

Ne puxtemeywe ye xam e ne e'laWuha tal e ne şêrîn e ne helwa

Meger pîrê moxan hîmmet bildıinBi lutfê lê nezer de dê bibîtin

Wegeme mane mehcûb û perîşanDi nava alemê pur derd û êşan

Dikim hêvî bi şefqet lê nezer dinKerîmane bi rehmet jê xeber din

Ne malê sirqetê ye zikrê fıkr eÇuqa nalayîq e lê fıkrê bikre!

'Eyane tê huner nîne ji dilxwazLetîfe hûn bizanin çendi elfaz

Çi qudret min heye tê da çi bêjimNe şah im ku duran ez lê birêjim

Feqîrê bende yê şah im sîyehrûÎlahî 'efû ke vî bendeyî tu

Bixwe ez muhre me durdane duwerDi nêv 'ummanê qelbê sade nuwer

Kesê mûrî be qedrê wî xuya yeJi mûrî ev hedı"yye pur buha ye!

Dikim hêvî Suleymanê selîmanNeke red hem nede destê elîman

Me dilxw~ ke bi cama fezl û rehmetNek~ şermîsari nebne qebhet

Mûhemmed Eskerî wek kelbekîjarBinale her li babê rehmet ê yar

46

Ûbêje, ya îlahî her dem û hînMûweffeq ke di rahê dîlbera dîn.

EV ZEYLA SEBEBÊ NEZMA KÎTAB

Me pêş de gotibû hinek xeberdanDi behsa vê qisê mutleq ji derdan

Welê îcabi kir tekrari bêjimHinik derdê di pur dîse birêjim

Ku ekdaran bibêjim belkî pê ezRihet bim hem bibûsim doxterê rez

Berî enha bi huvdeh-hijdeh salanMe dil pur bû huha x~ê xezalan

Dikelya daîmî ew İ¥li der dilDibû zewqa mezin jê bo me hasil

Gihabûm bîstî salê terhegeh tamLi me xweş meywe dabû ew qed û qam

Cuwanê hûşîyar û ba hewes bûmBi yar û ehlê dil re hemenfes bûm

Li ber çeşmê me dunya wek kitanîRizandî mehrûwa ebrûkemanî

Linik me gı"tîyaşubhê xiyalîBi tîrê muiiegan ebrûhilalî

Dikir lê tîrê baranê peyapeyWe hem mabûne wek murde, ne wek hey

Ne hemser bû ku derdê ser hebit minNe ewladê 'edû nt; fitneê jin

Wekî serwaselıê azarle bv~ ezBi işqa dîlberê pn.rbade bîım ez

47

Buhayê saxîya me yek nefes bûHela dunya bi yekcarî teres bû

Xiyala nazika nûrîn î serbestBi şewq û zewqê pir dil kirbû sermest

Reva çogan ê zulfê dîlbera dilGirêdabû bi tayê sunbulan mil

Li şewqa werdisîmayê gulendamDikir feryadi ber vî bulbulê xam

Di dil xar û xesê dunya nebû qetHemî işqa bebîbê kir, bû qet-qet!

Disûza tev di kûra qelbê pur narÇi xar û xes bebûn işqa perîyar

Bi ~ê ebrû û ~rê du çavanBi zulf û kakulê teşbîhê davan

Bi naz û şıwe geb gahî dikir cengMûsexxer kirbû mulkê vî dilê deng

Ne dunya û ne 'uqba bû tenê yarDikir ferman li textê qelb ê bêwar

Bi işqa yar û n<Şl bade û camJi bo me xweş diborîn weqt û eyyam

Ji zenga vê cîhanê neynika dilMuberra bû ji işqa yara kamil

Di wê wextê de bû ibni 'Emmê minCuwanê rehmetî şekkerfemê min

Li min teklîfê kirbû wî bîkayekWelêkin rengletîf e bêbuhayek

Di nav re musweda sê-çari bendanJi bemd û teslîye hindek ji pendan

48

Sebeb nezma kılab û halê derwêşJi bexçe mVico ew hatibûn pêş

Ji asib û belayê asîmanîJi herb û ceng û fitna wî zemanî

Veda ewrê ecel xergah û xîmeMirin jê bariya xewfek 'ezîme

Di mesweddê de man bê nav û nîşanPerîşan bûn di ewraqê perîşan

Seferber bû gelek rûhber hilak bûnEvê man jî, ji ber dil çakîçak bûn

Cîger bûn pare pare, dil du nîm eDikêşan alemê derdê elîm e

Xela çê bû wusan xelqê nikariHeta gOl}têsehan hinka dixwarî

Heçî ku qabilê Herbê hemî çûnDi Herb û j'birçîyan exl~b fena bûn

Bi sed derd û belayê ku reva bûnJi destê wan îmamê wek gura bûn

Çi dîtin ezyet û malê didaneDigel wan pîrekê bêçare mane

Xem û derdê peyapey rê nedan hevHeta enha eger roj e we ger ~v

Ji ber vê ev ~cer lew bê semer maHîkaye bê xeber bû lal û ker ma

We heLl jî nûra dîde ibni 'Emm imZîyade kirye huzn û kerb û xemm iır

Du-sê sal e perende morxê rûheşHe~awê cenneta alî gelek xweş

49

Ku ev derdê fıraqê jî bi ser ketJi fıkra me hîkaye çû bi der ket

Jibîra bû temamî ev serencamWuha bêhasil û meqsûd û encam

We lê geh geh bi zora cam û fıncanDi nav wan yar û eshabê wakî can

Dibû der xatir û hem jî digotinXeberdanê ku wan pê dil disotin

Dikirne lewm û gazin vê hîkayê:"Çira nakî temam da bê nîhayê?

Dikî îhmalî lewra ev hîkayeWuha bêhasil û bêxaye maye

Temamî çêke da bête xı"tamêKu da em jî, ji wê bigrin meramê!

Ji bend û rind ê pendê hikmetaınîzJi bihna yar û wan neqşê dilawîz

Ji esrarê nîgar û işqa dilsûzJi bezm û n~ya camê dilefrûz

Ji pîrê meyxuran û merdê meyxurJi vê dunya durû w pîranaya hur

Ji ~'rê ~kkerîn û me'nîyê xweşJi xem azade bin pê dil bibin geş

Ji van behs û beyanê dil tijî surJi van hikmetmîsalê xizne yê dur

Bibit pê şad û jê bigrin hisa xweTemam kî ger ji bo me vê qisa xwe!"

Digotin her bi îlhahek zîyadeDisotin pê re dil wan fewqê ade

50

Dikir puşt guh, me sersarî digirtîBi hawa perdeya 'uzra digirtî

Welêkin tev ne bo keslanîya minJi vê behsê wuha pes manîya min

Li alîkî fıraqa dîlberê zorLi alê dî xemê dunya, ~r û ~r

Bi rengarengî dil cerh û birîndarBi vî terzê perŞin û fedîkar

Ji ber vê her dima ev qisse û behsJi derdê vê cîhana fitne û nehs

Heta du-sê meha p~ rojekê tevCivabûn dîse ew yarê bi dil hev

Xiraman saqîyê sîmîn (ê) saqîBi naz û '~ebazî daye raqî

Bi çend cur'e, meyê tev rakirin xemJi bihna zulfê dîlber şa kirin em

Kelî xwûna dil, û dil pir bi CoıjhatJi 'işqa dîlberê pur bade noıjhat

Ku wek sîmabê mey lerzî di fıncanMe noıj~pêlê da behra dil û can

Gehî şi'r û xezel, geh behsa dîlberGeh dest efşadin û reqse ser û ber

Geh ba keyf û letîfe ba hewes bûnGeh gigîn û bêhiş ba cewlanferes bûn

Geh mestê bîxûd û gahî teles bûnGehî ba nale û zarîceres bûn

Ji morxê sirr ê yarê re qefes bûnLi qummaşê me' anî geh meqes bûn

51

Lixennasan gebî mîrê 'eses bûnGeh enwarê rû yê yarê qebes bûn

Di qelban qet nema hubba cîhanêKu pertawê rox ê dîlber didanê

Ji ber wê, c<¥ da behra kelamêZiyade ~wqê çê kir, nûra camê

Ji camê ta 'erş, û ferşê di jêrînGeh ehwalê kûbîn geh halê dêrîn

Xeberdanê letîf e gahi hı"km.etMe d'gotin hem ji wan behsê bi 'îbret

Nîhayet ew qisa mabû di pêş deDeranîn meclisê anîne pêş de

Hevalan dîse ühah û tehekkumDi vê behsê kirin zêde tekellum

Ku:-Îlla dê xııam kî qisseta xweTemamî noşi ke vê ~rbeta xwe

Birayê muhterem, mu.şfıqwekî bavMuhemmed Kerbelayîwîj'dil û saf

Mi zanî meyla yaran kir di ev carWuha go:-Çêke çîrokê, bike 'ar

-Bese sarî, bike xîret di ev îşTemam ke qissetê, bes wan bike rîş

-Hevalan bes biêşîn, xwestina wanBide, êdî bese dilgestina wan

-Evan yarê wefadar ê fîdakarJi bo çi wan dikî hinde birîndar?

-Meke red gotina van yarê dêrînMeke mehzûn ewan zêde meyêşîn!

52

-Temam ke vê hîkayê bes ke îhmalZıyade bes bibêje gotin û qal

-Ji bo wî xatirê ilmê 'emm ê pakEwî teyrê di cennet da ferehnak

-Dibêjin hinde ev ehbabê yekrûWekî ferz e, gelek şerm e, bese zû

-Gerek des(t) pê bikîbêsekn û te'xîrWeyane dê ji te bim zêde dilgîr

-Temam çêke tu çîroka dilefrûzJi bo wî, da lime bit îd û newrûz

-Li navê wî, berê jî Name bunyadNuha dîse ji bo wî me bike şad

-Ku da zayî" nebe dilxwestina wîBike zencîreke zêr bestina wî

-Bi vê dê şadî be morxê ruh ê wîDi baxê cennetê pir zewq ê pê bî

-Emê jî pê muferreh bin, exê pakÇi ne ev weswese w wehmên xeternak?

-Bira bê cî guzîde gotina wîEmê pê muntefi' bin dotina wî

-Tu çendakî bike xîret bixwe zorXı"tam kî înşeellah bê şer û şor

-Dixwazin qissetê çêkî xweş û gurWelê pur muntezem wek 'iqdeke dur

-Letîfe w nukte tê da wek dur û masBira şûle bidin bo cumleyê nas

-Ji van xal û xetê wek şev 'eyanîBira pur jê bizên şemsê me' anî

53

-Me'anîw lefzê ~rîn tev di nav hevWekî şîr û şeker memzûci ke tev

-Tumûmê cism û can tê 'aşîqaneBisûzîne lirahê sadîqane

-Gelek perwaneyê şem'a cemalîBi cewlan bên li etrafê şemalî

-Bira bezmê mu'etter kin rû û biskGul û reyhan û sunbul herwekî misk

-Ji qedd û qamet û şiklê nîgarêJi wan fetl û gerê r~marê yarê

-Xet û me'na binexş:ne j'xedd û xalBixemlîne xetan, jê xame bit lal

-Neqiş ke jê xetan, Erjeng û ManîBibin heyran, xeta wan bête zanîn!

-Bezîrû bim neyê bîne sebayêHemî sazê dunî bêne xetayê

-Bira sazê hewa bêje seba purKu hudye bê ji Belqîsa Seba pur

-Ku bînit hedyeyê nûrîn ê 'alîJi wê yara munewwer laubalî

-Ji çavê bulbulan hindek xunavêBide sîmayê gul xw~ ke hinavê

-Di gava ku hinavê xwe bi ker kinEwê jî hem gulavê bexşê ser kin

-Bi mislê bulbulan goyende bîneHemî mestane dilcoyende bîne

-Nucûma Muşterî bîne qumaşaGelek seyyahi dê bêne temaşa

54

-Suxen tûtîsîfet ~kkersuxen binBi şukrê zêde şabê dilkuhen bin

-Ji zulmatê derîne abê re~nHeyatê jê bide werdê di gu~n

-Xemê q~lbê tenê tenhayî bi yarBiş> pê jê munewwer ke tenê tar

-Ji tarê zulf ê tarî hem derîneEwanê der tenê tai"~xumîne

-Ji mOljkênneq~ha yê setrê mewzûnSemensayê qed ê sîmînê meymûn

-Xuya ke da di wan zulfanê mensûrKu bin heyrani hem Mecnûn û Mensûr

-Xwe û Mensûr û Mecnûnan fena ke"Enel heq" layîqê kî bit xwiyake!

-Mehû ke cumle can û dil bike şeqBibînî Heq dibêjit her "enel heq"

-Xomê xê xemrê jê derxe b:xe xêrXumaran pê bike mexmûr û dilsêr

-Xetan pur xalî ke, sef ke xetîranKu jê xweşbe dil û qelbê xebîran

-Xelîlê xwıınxur ê narê gula geşJi neqşê xameya reşbext î demkeş

-Perengê ateş ê Nemrûdi pestanKu da lê sehli kit Erjengi destan

-Mubeddel ke bi bax û bosîtananMuferreh ke dilê pîr û cuwanan

-Bira tarê ten û abê ji dîdeBibîte şem'a vê bezma gozîde

55

-Ku ev bit ~m'ê bezma weznê eş'arEwê her kes bibin jê hisse û par

-Umîd e nailê xeyr û sewabêBibî, p~ nedî dil ber kebabê!

Ewî bazê ku destê şah ê xûbanJi bo wî aşîyane her dem û an

Ku p~î bo me ev pend û nesîhetKir, û hem emri kir da bikme xîret:

"Nebî berdî tu vî emrê bira yîDi zulmatê dimînî bêçirayî"

Emir kir wî bira yê mestirê minEwê behra me'anî bê ser û bin

Edı'b û 'alim û şa'ir, ferîd eDi vê 'esrê de bê misl û wehîd e

Gelek nukteşunas û 'aşiqê heqDi rahê (de) ewî kir can û dil şeq

Di cayê dê yû bavê xweyî kir minDi~ dîn û dunya rehberê min

Ji dara dê yû bav im ew semer maJi bo me 'unserek 'alîguher ma

Ji ~m'istanê bab ê muhterem ewTenê maye ji bo me ~wq û pertew

Ji ewladê peder min ew bira maKu der dunya û dîn im ew çira ma

Tenê (e)w ma bira, dîger bira çûnKu her yek durr û elmas û çira bûn

Ji wan durrê di xalis ma tenê herJi derdê '~a dîlber bû wekî zer

56

Ji wê genca duran ew dur tenê maWekî yaqûtekî pir zerdisîma

Di bax û gulşenê raz ê peder deTenê ew bulbulê pur '~ û derd e

Ji sewt û nexmeya wî bulbulê xweşGula pejmordeyî qelb im dibit geş

Ne ew nexmê rûhefza be gula dilDi nav xarê dunî ma pare dilkul

Dibin rahet bi wî cerhê dil ê minBi wî cumle diçin derd û kulê min

Hemî tên saxîyê, ~ dil ê zarJi nexmexwendina wî bulbulê yar

Ji bo min destegîrê her belayîDi dunyayê tenê ma Kerbelayî

Dehî bêjim çi, ma karim xeber dim?Mebada qelbê nazik pê keder dim!

Dibîtin, ma durust e ew ji bo meEmir teltîfê ke carek bidome?

Limin ferz e bikim namûs û xîretMutî'ê emrê bim, nedmê tu muhlet

Cewabê "na!", mi dî nabe bibêjimEger çenda ji dil xwînê birêjim

Nema çare me îlla biyîme davMe gotê "min qebûl e, ser ser Û çav"

Me dî ku tewqê emrê kefte helq imÇiqasa ger ji ber zêde diqelqim

Li min pur zehmet û ezyet xwîya yeLi dil ev barekî mislê çîya ye

57

Çikû nîne me me'lûmatê zêdeDi îşê ~'r û me'nayên bi fêde

Me tewfiq û meded xwestî ji XaliqPerîşan tê nebe bêçare '~q

Ji nûra wechê yar û pertewê camQuwet bigrim bikim xîret wuha tam

Ku lutf û himmeta pîrê moxan herMededkarî ke bo dil ba zeban her

Bigînim xayetê vê qisseta xw~Bi tewfiqa Xuda tê nebne rûr~

Eda kim vê wezîfa xwe bi dilxwaBirader ba hevalan pê bibin şa

Ku da bo me du'a kin cumleyê yarBixwînin ya, çi weqta bête efkar

Eger çi zêde mabû qisseya meDi sundoqa dilan de hisseya me

Evê 'Iqda Duran bê qerdenek yarWusa mabû diîsa şubhetê nar

Gelek te'xîrî bû ev godekê zarNedî n~ û numa da bit serefraz

Evê mana wuha jê hikmetê purGelek tê da hene bêşubhe hem sur

Ne sade bêxwedî mabû liçolêNe ku mexrûqî bû bêjî di golê

Di yolê xwey di yolê ba keder bûDi rehma maderê ew xwînîxwerbû

Ji vê te'xîrê bû tuflê serencamDi cayê teng û tarî xwînxwir ûxam

58

Heta bû şîrî ew xwûna sîyehrengKete pûstanê mader saf û bê zeng

Bi derket roniyê ew jê ferehnakWuha bê bak xuwarî şîrê pur pak

Evî şîrî dixwe tiflê derê yarÛ lê dîse dibe xwûn der dilê zar

Bi kel tête di qelbê wî ziyadeDibîtin ew bicarek saf û sade

Ji dîde tête xwarê mislê kanîŞukur dîse di dil dibne me' anî

Îlahî lutf û tewfîqê di her karBide da Eskerî nebte fedîkar

59

BENDAPÊNCAFERQ ÛTEMİZA XEBERDANA QENC

Û XERAB Û FEZİLETA SEBRÊ

Were saqî bide camê soxenrîzSoraxê bigre kef ez cayê berxîz

Ji wan pertawê ab û at~ camBikim poxte dilê napoxteyê xam

Bide saqî temaşa kim lidewranBisûze perdeyê, bêjim xeberdan

Muheyya û lebaleb ke di camêBuxara agirê işqa kelamê

Kellamê tal û şêrîn ez cuda kimÇi xweş tefrîqê kim şêrîn eda kim

Şêrîn û tal binivsînim 'eyanîJi bo tal û şêrîn paşê bizanî

Çi talî ne ku şêrîn tê esas e?Çi şêrîn in ku talî tê n'esas e?

Tu guhdarî nekî tefrîqê nameDi dil de xar û xes tehrîqê nabe

Teemmu1 ke xeberdanê tu pir başTefekkur ke ku da tê da nebî şaş

60

Nekî sel::rê Û guhdarî nekî purJi hevdu nasi nakî morî û dur

Ji abê telxîweıj hin camê gewherBide, şêrîn bidim te meyweyê ter

Heta talî nexwim sebrê bikêşimJi tirş û talê dunya dil naêşim

Fena nebne di nîva kûreya dilXes û xarê cîhanê cuzî yû kul

Ji kû dê qelbê nûrîn ~u'lewer bitHeta der xakê derdan pur keder bit?

Bide der dil ku da mani' bifewtinHeçî xeyr in bila tev tê b~wtin

Ku pur ekdari be dê bêxeber bitDi alem da ewê her ga û ker bit

Bide da qelbê me pur ~wqi kit ewKu pursê tal û şêrîn zewqi kit ew

Munewwer bit me pê 'eql û ruh û dilÇi eyn e dê bibînim kîje ye zi!

Bide ta daneê sebrê biçînimJi abê dîde û mey lê reıjînim

Ji sebra telxê tu ber şêrîn daneBiçîn, kî bendeyê dergahê xan e?

Di nîva mezre'ê sîne defin keJi derdê sîne ra dane rehin ke

Ji herrê can me'adin bînite sazJi ahê dil buxarê rake efraz

Hewa weqtê sebayê ba hewa bêJi alê dîlbera mesken-Seba bê

61

Ji bihna sunbul û reyhanê dîlberDigel xwe bînitin bê pa û bê ser

Cunûnane serîsersem cîgersûzJi narê qelb ê xwe leylê bikit rûz

Ji ahê dil evî ewrî belakitC'ıger par e çû deşta Kerbela kit

Ji hukmê hakimê dil derd û çavanBibarînet hewa ava xunavan

Bizane Eskerî ewrê bi hesretXunavê wer diyare w derdê fırqet

Nesîmê zulfê lê daye dibareMuqîmî gazî yû daîm hewar e

Bik~ abê sar û cûyê sîneBi mey safi bike hem goyê sîne

Xuyaye mezre'a te hişki mayeJi bo te av û cû hazir xwiyaye

Bi barana ji ewrê çavê têtinXunava ku ji derdê navê têtin

Birêje qelbê cam û noşi ke meyDi milkê qelbê da dane bike hey

Di erdê sîne serefrazî ke wêJi ekdar û xeman pur razî ke wê

Bi eşkê ateşî perwerde ke hebJi wê ebrê dirêje hesretê leb

Ji camê çeşm ê meygûnabê lê keJi talî daîma XWÛDabêlê ke

Ji narê iwa yarê germi bîtinJi bo ew taze û nermi bîtin

62

Heta 'irqê xwe berda û heşîn bUJi bîxê pir qewî pence neşîn bû

Ji ber ku terheha şubhê nîgarêJi bisk û gîsûwan tezyînê darê

Ji exsanê qewî mestûr ê der dilKu bû tekmîli ew dara cîgerkul

Ewê pur meyweyê şêrîn bide derKu çêtir be ji mal û cewher û zer

Bi vî hali me dara xwe mezin kirJi ewwel ku me dane tê defın kir

Çewan zulfê nîgarê zehrînexş eMe ji vê sebra darê zehrîbexş e

Bi tuf1î terbîye daye bi zehrêWuha pur n<ş kirye xwîn di dehrê

Hemî xwîn e evê dara seraserWelê der xwîn e ruhê taze û ter

Nuha şêrîn şeker da tûtiyê dilXenî bûne goher da qotiya dil

Şukur şad û muferreh pê bûyîn emHemî şêrînî bûne ew tal û xem

Di nêv mînqarê tûti de şeker purSoxen şêrîn e nayê ba kemer pur

Ziyade hulw e ev şekker 'eyanîWelê têkil ke hin talî nihanî

Veşêre tûtiya vî şekkerê xweHilîne pence tu deyne nerê xwe

Ji derdê dewrê, dewranê bibêjeHinik ıalî bi şêrînî birêje

63

Wuha çend meyweyê ~rîn beyan keJi tuxmê talî, lê bo me 'eyan ke

Ku tuf1anê ney û newbacê mircanBibexşit bo te ~rîn taca mircan

Serê şaxê şecer jê dîde bit nûrÛhem bo meyxwiran bit baxê engûr

Ji pertawê evê dara xeberpurMunewwer bit hemî 'eynê beşer pur

Fereh bexşî ji bo me sosin û gulRihan û nerkis û wan sunbulê mul

Qelem lew ne~ bisk ê misk(î) dayeJi '''e"yn û "l"am û "m"îma biskê ~ ye

Ji "n"ûn û "s"ad û "r"ayê zulfê her demŞukur mensûr in û dil ~ e wek Cem

Qed û qam e tecellî daye darêBer û fêkî xed û xalê nîgarê

Benatê vê nebatê newresîd eDi her şaxî heye tacê gozîde

Berê ser şaxê vê iwa hebîb eEger zehr e vexwe haziq tebîb e

Were ser qisseyê ey ney veger tuBirêje nameyê dîse şeker tu

Bizan ~ zemanê me çep egerÇi ab û aletê tê da ne ûber

Wuha ye asîyayê vî zemanîHebê fitne dihêrit her 'eyanî

Bi dewr û çeqçeqa dewra zemaneNexapî pê emanet bêeman e

64

Evê kulxan eya kohne xwiya yeFena ye, ev 'ecûz a bêbeqa ye

Diza qelban e, ev pîra sihirbazEva pur mekr û hîle şîwe û naz

Derewrey, qehpe û dilrevîn eDixapîne ji bo qelbê te bîne

Dîqet ke, daîma hişyari be herLi vê şora dem pir fitne û~r

Ewê meqsed ev e da dil bibîtinKu dil çû êdî yê mayî diçîtin

Dilê her wek hezîna dur û gewherEwê sirqet ke, paşî dê bibî ker

Sebir ke Eskerî gêtê tu berdeTemaşa ke çi derman e, çi derd e

Heta dunya huba wê der dila yeLi dil her daîma derd û bela ye

Bi kullî der bide vê afita zorJi dil, ku dil nemînit sermest û kor

Ji destê saqî yê safî vexwo camBizanî da bi heqqê poxte û cam

Ku da me'lûmi bîtin tal û şêrînJi ehwalê cîhana dil tijî kîn

Teemmul ke ~ker bigre di munqarMerêje ber piyan vî ~kkerê yar

Fikir ke, gul kî ye, kîjane xar eKî ye yar û ji bo te kî neyar e!

Hela durd e gelo, yane sefa yeJi bo te rahet e, yane cefa ye?

65

Xeberdanê ku gotin guh bidêreHela dilxwazî ye, yan bo penîr e!

Şîfa ye, derd e guhdarî bike b~Bihêre her xeberdanê wekî ~

Ji yarî têne gotin yan hewayeHela dil tarî ye yane zîya ye

Di mîzana 'eqil bîne nîzamêDi fıkrê de biweznîne kelamê

Tesewwur ke xeberdanê bibîneTeemmul ke xeta da tê nemîne

Pesendîde dixwazî ey ruh û canKu da xalis bibe ruhê xeberdan

Di kûra sîne hilke at~ yarDi nîva kûreyê bo te ku bû nar

Derûnê kûreyê bû nar û at~Ku tê de bûte bû wek xemreya g~

Kesê nutqê bike teqrîrê bo teBirêje kûreyê lê têxe bûte

Soxengo wê xeber anî xı"tamêBide nîva dilê bûte kelamê

Di enbîqê tefekkur da bi kel bînHeçî durd e, tu jê carek bi derxin

Heçî pirsî kesê bêjit bi tehqîqEwê xalis bibe der qelbê enbîq

Bi narê iwa yarê hate sotinXulase dê bibit b~ubhe gotin

Zeman mislê wekî rovî bizaneHinik mislê wek qija1 pur hewa ne

66

Ji xeflet wek yetîm hin bûne dilşeqHinik zalim hinik baş û hin ehmeq

Benîadem dibînî şikl û sûretXweda wek hev nexelqandi bi hikmet

Qîyafet muxtelif çawa xuyaneTebî'et jî muxalif wan bizane

Gelek qencî w xerabî fi'lê dijwarDi alem de hene bê hedd û hijmar

Zîyade gohidarî ke di her Î1jKu paşî pê nebî mehzûn û dilrÎlj

Kesê hişyari be ba dil xeber deLi ehwalê xwe û xelqê nezer de

Museffa dê bi der bê gotina wîBizan bêfeyde nabe sotina wî

Ku elhasil nebêjî bê teemmulSoxen safi bike der me' dena dil

Di sebrê, gotinê tehlîlê ke tuWuhareng e xeber teqlîlê ke tu

Bi vî terzî eda ke nutqê şêrînKu bî yek merdekî purqedr û temkîn

Bizane lazime sebrê bik~îGelek tal e, divê pê zêde ne~î

Xusûsa aşiqan her lazime dilBidin sebrê, ji bo şêrînê rûgul

Cemalek nûra wî Xeyrulbeşer bûDi çahê da sebir jê ra kerem bû

Di at~ de Xelîlê Heq sebir kirJi nûra wechê dı1ber bû debir kir

67

Heta ew nari lê bû bax û bostanDigel mayên di carî destê hestan

Hebîbê Heq çiqa wî dil bûye xwûnÇi kêşlye ji dest kuffarê mel'ûn

Sebir kir seyyîdê cumle mekanaHeta ew çû ~te Lamekana

Temamê peyrewê dîn, pakê nûrînBi sebrê tev gihane 'izzeta dîn

Yeqîn ke, sebr e mîftaha ferec herDibin pê fethê her dem qapî yû der

Xusûsa, hadimê qehra xema yeMuferrehkerdeyê can û dila ye

Sebir ke, sebr e taca ferqa şahanLinik Heq rehm e, hem 'efwa gunahan

Evê sebra dibêm, ew sebra qencNe ku humqa bimarî te'b( e) û renc!

Îlahî bêkes im wek xakê rah imSebirsiz kelhekî dergahê şah im

Bi heqqê nûrê sebra van sebûranBi hemd û şukrê Heq herdem diboran

Minê bêhilm û sebr ê pur gunehkar'Efû ke, be~ ke sebra dilê yar

Kerem ke lê ji wê sehra xwe ya qenc'Efû ke Eskerî ey merhemetgenc!

68

BENDA ŞEŞA.GOTINA mNEK HÎKAYErt PîR 'EQILÛ BIJARTINA ÇîROKA QIJIK Û ROvî

Bide ey saqîyê nûra du 'eyn imGiran bûye limin xem barî deynim

Sivik bim da seyahet kim di alemBi dil, ku deri bin ev şîn û matem

Du deryayê (di) dîde bûne yaqûtJi hûtê qelbê min re bûne xwînqût

Zimerwarîdê çtŞIlê hesret enderZemirê kîseyê ma pur zi gewher

Bide ey saqîyê peymane yê şahMetirse pir xenîme ııukru lîllah

Mukerrer ke tu wê cama cîhanbînMunewwer ke me pê çav û dil û dîn

F'ıraqa dîlberê küıjtim hewar elCîger sota, ne min war û dîyar el

Çi narek hilbûye der dil wetî TûrJi iıjqa nazik a mexmûr û mestûr

Li kû ez dê bibînim yara xwînxwarPerîrenga ewa bê mesken û war

69

Bide, dil safi bit, ey canê saqîXîyalen dewrê kim, belkî tufaqî

Bibînît vê hebiba şehper î dilRehet be gavekî pê ev dilê kul

ŞîfabeX'jî yû dermanê te şafîJi min re kafiye cama te safi

Hela bîne 'ilacê xeste me ez'Ecaib xeste me dilheste me ez

Me zahir cismî sar e dil heme narDi vê de dûqîtor tev mane naçar!

Dizanim ez, tu zanî 'illeta minEv e hêvî her ji te minneta min

Dewaya derdê min cam e 'eyanîTu jî camê bide, ey canê canî!

Di vê çola denî de bêkes û jarMehêle bêdewayî qelb(i) yekcar

Qedeh dîsan bidêre bo me telmî'Dilê teng, dilê me pê ke tewsî'

Ji cama pîrê rindan mey binoşimHînik fıkr û zekawet bête hoşim

Bi dil seyranê kim der vê cîhanêÇi der mîr'ata qelbim bê 'eyanê

Ji ~ hikmet û ehwalê 'ibretBi hev xîm 'iqdê durfamek hîkayet

Beyan kim rengletîfe bînime pêşJi ezmanê hinik seyyahê derwêş

Di zahir wek hewes, batin gelek surBirêjim ez ji vê genca tijî dur

70

Ji bo me rawî yê 'eqlê hunerwerEwî pîrê soxendan ê munewwer

N~înê sedr ê dîwana me' anîZem xewwasê 'umman ê lualî

Bi xewwasî durê nasufte anîGelek sencîde û pezrefte danî

Durê nadîdeyê şehwar ê namêGoherhayê kîramîter kîramê

Bi minqarê belaxet suft û qul kirDi silkê me'ruet tenzîmê kul kir

Ji nav cumle hîkayat û serencamWuha bû întîxab ev 'IQDÊ DURFAM

Wuha gotî ji bo me pîrê danaRefîqê dil, şefîqê ruh û cana

Hîkaye neqli kir wî 'eqli XW~ bûJi bo me da rîwayet awiha go:

Ji ehwalê zeman çend merdê derw~Seyahet bû li dunya wan her û ~

Gem sehra newred û geh di bajarGeh der bax û çîmen gahî di gulzar

Gem berfa çîya, germa newalaLi ser lewhê dil ew kirne mutala

Gem ~mê xezalan dil dibirneJi nazê dîlberan gahî dimirne

Du r~marê herîr ê gîsûwê yarGem dil gestine wan marê pir jar

Bi xwûna rezgehê ew mest û medhoşGeh wek perwane wan dewrane û coş

71

Ji xedrayê çîmen avên di carîJi wan deryayê pur dur û mirarî

Ji qaz û qumriyan û kundê meljûmJi bulbul geh gul û perwane û mûm

Ji her yek hisseyek geh qisseyê purSitendin geh bihîstin nexmeyê sir

Mubarek bûn geh der erdê muqeddesJi wan re Ke'beya Heq bû mededres

Ku çûn ~hrê Medîne ew guhê TûrSupuhrê 'izz û reret qubbeya nûr

Çi genc e tê de ye Qurana e'zemÇi kan e jê bûye hey cumle alem

Ji babê qibleyê 'ışqê m~taqKu jê her 'e~ Rehman re~n û aq

Fuyûzatê îlahî wan lidil hatHedîyye lutf û îhsan û fezil hat

Ji Wadîeymenê wan sîne pur nûrJi kohê dîlberê dil bûn wekî Tûr

Turaba barîgah a Ke'beya dilVemalîn wan di dîde her wekî kil

Munewwer bû beser hem ba besîretLiwan pîran ê dil daîm di hîret

Tecellî ser tecellî remz û esrarPeyapey hate qelbê wan ji rû yar

Ne ew nûr û tecellî be yeqîn 'erşDi zulmatê dimîne, bigre ta ferş

Hemî tev bendeyê helqe bi gOljinJi 'iw û mehbetê daîm di COLj in

72

Gunulden aç kulagin din1ebir bako dur '~e kible, olma ahmak

Wuha g~t û gozar e wan ~b û rûzHeta çûn cayekî xedra dilefrûz

Wekî baxê Îrem bexçayekî xweşTemaşa kî tu lê dê bî tu serxweş

Di nav hev tên diçin enhar û kanîZulal û safi wek maê cenanî

Welê abê heyatê ne seraserKu hinde saf û berraq in wekî zer

Di nav wan maê carî de semek purDiçin-tên ehlî yû wehşî gelek pur

Sipîdarê ku tê de sîmê endamÇinar û bîdê m¥ û cewz û badam

Erûk û bûrî yû leblab û xetmîBine~ şiftelî gulnar û hermî

Turunc û purteqal û sêv û xennaQedîfe nergis û lîmon û mîna

Bih û nar û rihan û lale qitmerKiraz û ewşen û sosin seraser

Ji engûr û ruteb enwa'ê eşcarGelek tê da hene bê hedd û hijmar

Nebat û çîçek û eşcarê bînxweşTuyûr û meywe tê de hem gulê geş

Hemî yasemn û serw û sunbul û gulLi ser wan qumrî yû şalûl û bulbul

Qulung û kebk û ordek û qitk û qazTezerw û tawus û tûtî digel baz

73

Bi sewtê muxtelif nexme digotinDil Û can Û cesed jê tate sotin

Hezaran kûkûyê qumrî yê dilkulDicerhand nexmeyê xw~anê bulbul

Bi ~b ta subhê tûtaka cîge~qSerajêr daliqa wê d'gote, ya heq

Qulung û qazê qingîne bi feryadWelê kebkan zıyade qehqehe şad

Tezerw û ahûyê xw~eş di seyranLi tawus û li tûtî mane heyran

Bi cewlan bazê eşbeh şaqîşaq eKebûd û qumriyan her jê Îıraq e

Bi refref, rengi reng enwa'ê teyranBi ezmanê muxalif nexmegoyan

Di nav de pur xezal û şêr û xer~Gur û gûr û rûbahê positên pûş

Zerafe kerkedan û fîl û meymûnHebûn tê mar û ejdirhayê reşgÛD.

Li dor wî bexçeyî sehra û ~Hebûn koh û gelek gir, dar û m~

Zinıihn û zemzeme pir sewt û deng eDikî zen daîma lê herb û ceng e

Kenarê ser weke mewzûn û serkeşKirin te'yÎn ji bo xwe cayekî xweş

Li etrafê ewan Derwêşê dilpakGul û reyhan wekî cennet 'etirnak

Ku r~tî di nav wan xanê xaneBi xanî xwanê be~ çar-i dane

74

Di vî cayê ferehefza wekî mahDi nav wan şah, û tevde bendeyê şah

Yekayek penc-i Derw~ yekaneBi hev ra yek elîfê elfê xane

Te go, ew cismek in, yek ruhî tê daWekî fulka ku hakim Nûhi tê da

Ewan dilşahê Derw~ xwedansurDiîsa qelbi her yek şubhetê dur

Ewan helqe bi g~ê derê pîrEwî pîrê moxan kole, şeh û mîr

Di nav wî bexçeyê teşbîhê cennetGirêdan he1qeyek tê ferz û sunnet

Gulê ku rû numa, bulbul kete coşBi gerden hem sorahî xu1xulan xwoş

Kete dewrê û xwoşî saqîyê razGul û reyhan û sunbul des kirin saz

Bi can û dil mutî'ê emr û fermanEwan helqe be g~ê Elîşan

Ji zarê bê zebanan ra zeha purBihîstin goşê wan qelbê tijî sur

Gelek esrarehayê lamekanîLi qelbê wan zuhûr bûne 'eyanî

Ji sûzê şûle yê narê dilê wanMunewwer bû seraser xaneyê xan

Ji ber xarê li etraf ê rûyê gulJi ber gîsûkemenda hakinê dil

Ji wê heybetmilûka rind û dîlberJi ateş pertewê wechê munewwer

75

Ji xewfaxemzeyê ~ran ê şahidJi ber serpenceyê sîmîn ê sa'id

Ji xewfaxemzeyê şîran ê şahidJi ber serpenceyê sîmîn ê sa'id

Dilê wan meskenê tîrê ji nûnanWekî nûnê cîgersûz ê 'uyûnan

Ji ahê serdê nar ê qelbê giryanZeban sûzî kir û dil kirye buryan

Kebaba sineyê sed daxi lê neWekî mehmel ji tîra çaxê lê ne

Ji wan derw~ meynoş ê di pir nûrJi vê deryayê dewrana bi der dûr

Yekî incî w dur û yaqût û mircanBi xewwasî deranîne wekî can

Hemî wî derci kir durca dilê wanBilakirne hemî derd û kulê wan

Ji nûra gewherê pîr ê xumaranNîzamek zêde hate qelbê yaran

Ji işqa dîlber a qamet hemî nûrTecellî hate qelbê wan wekî Tûr

Zîyade 'işret û enwa'ê suhbetKirin der bexçeyê teşbîhê cennet

Îlahî Eskerî ba cumle yaranJi nûra suhbet a pîrê xumaran

Meke mehrûm û bêbehre di her demMunewwer ke dilê wan pê hilîn xem

76

BENDA HEFTABERAn: MESLEHET ÇÛNA DER\WşEKİ

JI BEXÇE

Gelo zanî tu ey saqî çi hal im?Çî ye îro xem û derd û xiyal im?

Hevalê wek dur û elmasê mexzûnCuda me j'wan wekî yaqûtê mehzûn

Ji cama cewherîn saqî du-sê camBide dûr û diraz e min serencam

Helandin agirê hîcrana dîlberNe min 'eql û ~ e,sewda ye yekser

Ji dîde încî yû mircan dibin rêzNema halek di min de taqet û hêz

Geh "d"al im,geh "elîf',geh şubhetê "n"ooGehî b'aqi1 geh mest û gahî mecnûn

Girêda Dîcleyê çav im pira zerDiçin lê karîwadê derd ê dîlber

Ji mijgan geh dirêjim daneyê durTijî kir gencê sebra wek sedef pur

Bi derdê dılberê pur dewletî mePir in xizn e,ne yekcarî ketî me

77

Bide bade bila sekn û teweqqufMetirse xom tijî ne bê teessuf

Di wê xomxaneya pîrê moxan daGelek xom hazir in pur mey di wan da

Kerîm e ew dide qet'a metirse"Hela maye nemaye" lê mepirse!

Lebaleb ke ji bo me cam û kaseHeta karî bide nabit xelase

Xulase, qet meke qet'ê bide meyJi bo pê qelbê mecrûh ê xwe kim key

Xemê xumrî kemendê zulf ê mehbûbXerabe kir ji bin dil kirye meqlûb

Eger çendan diwxim derdê ÎıraqêUmîd im rojekê yar bê tifaqê

Dixwim derd û meraqê yara muhsinJi lutfê deyne pa ser dîdeyê min

Bibînim wê cemala pir he1awetBibarînim gelek elikê meserret

Birêjim ber qedem van cewherê xasJi dîde le'l û încî,dur û elmas

Bigîjim yar û ehbaban temamîBi wan zêde muferreh bim mudamî

Me p~ behsa Derw~ beyan kirJi wan û bositan hindek 'eyan kir:

Ku wek cem'a Sureyyayê cemî' bûnDi qelbê bexçe her yek wek şemî' bûn

Ji qelbê wan munewwer qelbê bexçeMuzir tê da şikandin çeng û pence

78

Ji nexme xwendina wan morxê pir pakJi eıj'arê ewan '~qê dilçak

German perçe gul bulbul bi çeç eTijî bû xwîna nû der qelbê xunçe

Serî danî liber wan serwîazadSenayê şahî kir tev bûne pê şad

Heçî ku mufteris bûn cumle tewbeKiri,hatin yekayek newbe newbe

Munewwer bû ewan qelbê di tarîBedel bû narê wan ba nûra yarî

Ji ç~mê nergîsî nêrgiz fedîkarJi zulfan bû dilê sosin gÎrehdar

Lebê wek sora gul,gul kir perîşanDehen xunçe kirî mehbûb û êşan

Xeracek zêde ÇeıjID û gerdena yarLi Çeıjmû gerdena ahû kire bar

Gul û bulbul qulung û qaz û qumrîKirin pence kemendê zulf ê xumrî

Ji nûra suhbeta wan bexçe pir xw~Ji cama destê wan tev bûne serxweıj

Çiqa heywan hebûn dar û ber û çemJi noşanoşê wan bûn mest û sersem

Ji tîrêjê rû yê yarê,dilê wanFelek e'ma kiri der burcê esman

Bi narê qelbê cama pur muberraEwan sotin dilê pîra muherra

Hesed kir p~tî kûza dil tijî kînJi wan yar û hevalê 'şeta dîn

79

Ewê nehsa ne xêrxwaha wefasizQumaz ew kîmseyî rahet belasiz

Veda dama xemê der keyf û ~Ji bo wan serxw~ mexsed îlahî

Ji bo dîse ku ew çoganê çep kitDilê wan bêkesan ku şubhê şeb kit

Xiyanet eşkera kit çerxê mînaKeder da balê mînayê emîna

Bi dûrkirna yekî ehbabê dilku1Ji wê bezma mu'etter her wekî gul

Gelek pur şadî bû pîra belacûJi hev başqe ku bûn yarî di xweş bû

Ku xem bête dilê ehlê dilan purMuferreh pê dibit çerxa yeman pur

Wuha îcabi kir îşê nihanîBerayê meslihet yek pîrê fanî

Muheyya bû ji bo rahê sefer ewJi hicranê dibû zêr û zeber ew

Di enban wî hebû hin zexre û zadDu-sê perçe penîr û nanê pur dad

Ji yaran xwesti xatir wî bi hesretJi dîde eŞkİ rêza şubhetê şet

Cuda bû ew ji ehbab û hevalaJi wanê wek sedef ku dil ne vala

Di zahir hin gulî berdane ser milWe lê batin pur in durdane der dil

Ji nûra pêç û fetlê gêsû yê wanMunewwer bû wuha her çar sûyê wan

80

Hemî pur dil ji neqşê neqşibendanWekî xomxaneya pîranê rindan

Ji wan Erjeng û Manî şermîsar inLi teswîr û nuqûşan destîsar in

Hemî esrarê heq neqşê dilê wanSitara alemê, porê milê wan

Ji sirra Lamekanê dil tijî surJi genca canê can ê dil tijî dur

Ji nûra şemsa tewhîd a dilê wanSîyahî tête vê roja li esman

Ji wê nûrê nebit bawer ke ev rojDiınînit bê zîya,tarî yû bê soj

Ji ber vê DÎ'metê şukrane xorşîdDikîtin secdeyê lerzane wek bîd

Di~ zahir û gerçî di perdeJi xewf û heybetê,lew rengizerd e

ÛLêrengê zerî hin kirne meşxûlJi wê hubbê gelek pê bûne mesûl

Ji çavê wan ra zîv û zer eîla yeNizanin ku dil pê pur mubtela ye

Di dil de sikkeyê zer wer kutaneHeta qelbê cehennem jê bi jan e

Çi lazim ku dirêj kî vê kelamê?Were ser qisse û behs û meramê!

Tu karî guh mede van ~ nap<:kWeyane dê mu'ezzeb bî cîgerçak

Heye dêrîn xeberdanek bi hikmetNegirtîjê gelo hindek te 'ibret?

81

"Bizin,m~ bi lingê xwe bi dar deDibin",ey rind û qellaşê di kar de

Çi îcabê dikit ev gotin û qal?Li halê xwe nezer de ey di her hal!

Li saz û saqî yû mey dîlbera qencTemaşa ke ku da qelbê te bit genc

Ji vana her yekî zewq û sefayêBigir,da mulkê alem bê fenayê

Dîqet ke Eskerî ~ tu tê deMeke behs û beyana xelqê zêde

Hela saqî bide camek civatêKu zêde zihna me bînit xebatê

Beyan kin halê Derwêj ê di rê daÇewa bû aqîbet behsa me rê da:

Dema çû ew ji cem wan yarê pur xalDi halê qelbê wî alem hemî lal

Ji îlham û tecellî dil hemî nûrJi sidq û rasitî "nûrun 'ela Tûr"

Ku nûra mihra siddîqî di qelb eNe wek me h~ dilmexşiJşû qelb e

Hezaran keydê nefs û mekrê ~ytanDilê me daxi dane,kirne buryan

Esîr in em di qeyda nefsa amma-re de,dil jê perŞın in çi emma

Eger ne şahê dil Derwêjê dilşahJi rehma pur me bîne cade û rah

Me rê ~ e fena dê bin wekî sehDi çola pur gunehkarî de bê reh

82

Umîd Û hêvîya min şahê mestîJi vê çola fena derxîne hestî

Xebîs û bêheya şermende me hemDerewrey kelbekî bêfeyde me hem

Welê telbê derê wan im di bê kesJi xeyrî wan nehin min kes mededres

Nehêlin bêxwedî tûlê derê xwe'Efû kin hem bikin sedqa serê xwe

Li dunya û liuxra kelbê şah imEgerçi pir xebîs û rûsîyah im

Li keyfa navê şeh hin cam û badeBide saqî ku dil bit saf û sade

Muferreh bin bi dil em derkevin derJi vê dunya gewende pîra por şer

Mucewher qefesek nûranî ye dilMuşe'şe' kohekî tûranî ye dil

Bûye ax û turab ev qelbê rewşenBûye xar û dirî ev bax û gulşen

Bi herdu desti bigre qapîyê şahJi bo dîse biîse dil wekî mah

Di wê sayê ku bî aza di her demBiborînî tu 'umrê şad û xurrem

Ne ew pertawê nûrîn be tu zanîDik~im saqîya çi vî zemam"?

Beyan ke Eskerî vê qisseta xweKu belkî jê benasin 'illeta xwe:

Weda' kir şahê Derw~ ê derûnpakJi yaranê wekî miskê 'etirnak

83

Me go,xatir ku xwestî wî ji yaranJi xem hêstir dibarand şubhê baran

Di wê weqta perŞin ê zemanêBerê,şanê ji ehwal ê cîhanê

Ku yanî pîrekî merd ê derûnsafNe ew ehlê gezaf û gotin û laf

Ewî merdê Xuda pakê ne şakîDi şehrahê meşî ba teb'ê xakî

Wekî wan merdomê dilpare û çakLixakê bû rewan û ew bi xwe xak

Bi xwe ehl û digel nefsa xwe cafiLi rê her ew diçû ba payê hafi

Bi sîne daîma meşxûl û guhdarJi reşmarê nîgarê dil tijî jar

Gula dil xwûnxwirê derd ê feqîranHezarê dîde yê mestê hesîran

Keder qût û demê dil abê dîdeJi dîde xwûnê dil her dem çekîde

Kerîm û dil bi rehmê bêgunahanLidil daxê kesê zîndan û çahan

Xerîbê merdomê ehlê cîhanîSiyapoşê xemê 'alî mekanî

Cudayê yar û ehbabê xerîbîCesed bêtaqet û dil bêşekıôî

Li rahê xurbetê mestane maşîDikir şerha kitêba sîne haşî

Heçî şerhê di sîne neqşi dabûnXet û xalê ku bê sewt û seda bûn

84

Bi kilkê tîrê qewsê moiie yê yarBi hubra eşkê cavê cam ê pur nar

Dikir pare dilê herf ê tijî xwûnJi nû h~ didane pertewê nûn

Sufûfê setrê mest ê nameya dilJi neblê zehrîdarê qews ê rûgu1

F'ıxanê nale yê nayê vedaneTe go, ayîneyê heşra Xuda ne

Ji ~ moiie yê mest anê serxweşSipî me'na bi der kef tin xetê reş

Ji pertawê dema heşra XudayîQîyama sa'etê tê re xuyayî

Bi vî halê me go,Derw~ dilnûrJi ehbabê xwe ew bû dûr û mehcûr

Meşî mîqdarekî ew zatê pur pakWelê hîcrana yaran dil kirî çak

Bi sidqê safi dil da dîlbera xweFida kirbû di rê de wî serê xwe

Çîya û deşt û wadî bexçe û baxGelek dîn şêr û rovî qijik û zax

Koşad e daîma çeşmê dil ê wîHemî guhdari bûn cuz û kulê wî

Heçî şey'ê bidı"ta wî bi diqqetNezer ret

Li sun' û hukmê heq her dem tefekkurDikir wî qencê pak î dil tijî sur

Ji wan pur vêketin der qelbi enwarGelek fanos û fındê remz û esrar

85

Wezîfe ger çi bû heqqî eda kirDi rahê heq de bê mozd û seda kir

Sena û hemd û minnet bê nîhayetJi bo Rebbê xwe wî kirne be xayet

Vegerya cem hevalan merdê alimSipîrû qelbinûrîn sax û salim

Bi hev şad û muferreh bûn zıyadeLi hev gêran bi şahî cam û bade

Ji keyfa 'şeta wan ev dilê jarDixwaze saxerek n~im bedel yar

Bi lutfa şahida şehbaz û şehzadJi bo gavek rehet be Eskerî şad

Muferreh bit livir bendê xîtam kitRehet bit qissetê paşî temam kit

86

BENDA HEŞTAVEGERA DERwtş CEM HEVALAN Û

BEHSKIRINA EHWALt YETÎMî JI WAN RA

Bide saqî ewê raha wekî ruhJi rîhê wê rewişde g~tîya Nûh

Bide fılkê dilim hin narê meygûnTemaşa kim livê behra hemî XWÛD

Çira dil her kesî tê da bi xwîn e?Çi zulm e ev çi dem der abigîn e?

Ji ~ê ç~ ê engûri hinek demBide da ku bela bin ev kul û xem

Ji vê XWÛDabêçend eur'e bide minBin~im,ev çi xwûn e bê ser û bin?

Ji XWÛDagerdenê yar û xerîbanDi helqê helqe deynim dilkebîban

Were saqî bide bîne xîyalêEwan daxê lidil dane ~malê

Birêje saxerê ~na rû yê gulBi zehra sunbulan tcskînê ke dil

Ji hiera badeyê reng yarî mest imBi mestî xakê dergahê te qest im

87

Di bezma me qeyam ke saqîyê canJi firqet 'eynê min teıjbîhê mircan

Ji vê tesîrê da 'eyni di nav imKu ew jî bûye xwûn ez der di nav im

Muhemmed Eskerî xwûna hinavanJi îsm û cismi tê mislê xunavan

Were ey saqîyê bezma hebîb imJi zûde pir bi derd imbêtebîb im

Were saqî bide saqî ji bo meXunava ebrûwê taqî ji bo me

Di vê taqê qewî bê taqet im ezBi rox zerd, û bi dil bê rahet im ez

Tijî ke saqîya "qul lî bîyel emr"Ji bo goşê me jî pur neıj-e kit emr

Hewasê min ku jê tev zewqê bigrinKu da em jî ji wan pur ~wqê bigrin

Were canê beser ew pertewa têBi te qelbê me her tê te sebatê

Rebîqa nabî bîne yarê şahîBide ey saqîyê gewherkulahî

Mehella ke qedê nazik kerem keDilê bêçare carek bêelem ke

Mukehhel nergisê mestan bidêreJi gerden pêçê reşnaran vegêre

Gula bê xar û pur saf a hemanHela rake ji ser "dal" û "elîf'an

Du ~q ke turreya ber cebhetê sîmLi etrafê sîyehxal ê wekî cîm

88

Kitêba wechê ehsen bîne carekMuferreh bin bi wê wechê mubarek

Bedel yara peripeyker sîfethûrSehîserwa mucessem heykela nûr

Li te gavê temaşa kim bi mestîKu da hingê rehet bin qelb û hestî

Çikû bihna hebîba şahê xûbanJi te têtin,dibin rahet dil û can

Herîfane bide saqî binoşimSeraser zahir û batin bi coş im

Lebaleb ke qedeh dîsan bi nazîJibîra kin hemî şıô û fırazî

Bide 'eynê 'uyûnê abîdadeJi bo me badeyê yaran ê sade

Bitîsîne xet û xalê di nûrînBikin zewqa heçî şey' ê ku borîn

Werîne bulbulê gulzar ê weznêFereh ke bendeyê pabest ê heznê

Were saqî bide camê ji bo meBeyan ke meqsed û kamê ji bo me

Ji derwêşan çi dur hate mezadêBide saqî beyan kin vê muradê

Ji wî durrî çi şûle da dilê meÇi şebnem hate sîmayê gula me

Di lewhê dil me dî ev resmê hanêWuha îsa ji bo me dur di kanê

Di kanê da xuya bû pertew û narWe lê berqa ji yarê bê dilê yar

89

Ewê berqê dema ser da xed û xalHîlalê rû lidil da tîrê pur al

Di bedra dil nezer kir reşmê 'alîMûşe'şe' bû bi '~a yarê halî

Xezîne şûle û gewher bi der hatJi tîrêjê,dilê me ev xeber hat:

Berî enha me go Derwêşê dildaxVegerya cem hevalan salim û sax

Ewî dilşahê kohne libsê hafiGihîşte kenzê durran pak û safi

Diîsan her wekî şemla liesmanMunewwer bû hemî alem ji ber wan

Çi nûrîn zat in û alîsîfat inMûşe'şe' bûn lidor hev çûn û hatin

Meya nûrînşû'a'î wan di dev daŞûa' û şûle wan dane di hev da

Te go, qey perçeyek esman e ew baxJi wan pur şewqi da dar û ber û tax

Hemî bexçe bi misbahan muzeyyenJi wê der terdi bûn şeytanê mel'en

Felek şeq bû dilê wî der semayêJi narê qelb ê xwe ser da hewayê

Ji kerban şems û hıv û necmê tê deHemî bêşewqî bûn roxzerdê zêde

Lidil da çerxê mîna daxê hesretNema tê de bizan qet zewq û lezzet

Ji nûra dîlberê yaranê sadiqJi hev re tevde me'şûq in hem aşiq

90

Li dor hev çûn û hatin wek tewafêWekî sîmorxê cewlan kit liQafê

Ji wan ra Ke'be kafi bû rûyê yarXwe cumle yarê dîn ez nûrê bisyar

Ji wê cama surî der qelbê enwerBîla mani' didîn sîmayê dîlber

Di zahir gerçi wan çend cism û can eÛ lê batin bizan yek ruhê wan e

Di fanosa ruhê wan şem'a mehbûbMûşe'şe' bû gelek ew nûra pur xûb

Di wê şewqê wusan mehw û fena bûnTenê yek ma û ê dî cumle rabûn

Fena bû tê de fanosa qefes wanNema xeyri hebîbê hîçî kes wan

Fena û mehwi bûn mîqdarekî manDi narê nûra husna dîlbera can

Ji sirra wê hedîsa "lî mee'Uah"Ewan di'tin gelek remzê rû yê şah

Ji camê wesla dîlber mesti bûn ewJi marê dîlberê dilgesti bûn ew

Ku turyaqê Îıraqa yarê serkeıjKire camê vexwarin hatine heıj

Ji nû de varqilîne ew lihevduLi dil vêket ji hicran ateıj û dû

Tesellî dane hev dîse vexwarinDur û mircan û încî wan bijarin

Wuha gotin hevalê xwe mu:Ey canTe kirbû hin seyahet geıjt û seyran

91

Heçî ~ê te xwarî afiyet beDi can û cismê te nûrîn qewet be

Welê ~y'ê ku 'ibret bû te dılîWeya pûstanê hîkmet bû te mêtı1

Hela bêje ji wan hindek qisa xweKu da em jîji wan bigrin hisa xwe!

Dibin saye liser eynê qedehn~Di nîva sebzê de pîrê sîyeh~

Soxen sencîde kir Derw~ wek nûrJi bo yaran evan durranê meknûn

Goher da ~teyê pîrê gohemasEvê 'iqda durê da gerdenê nas

Telûl kir goher ber cewherê camDi camê şûle da ev 'IQDÊ DURFAM

Zîyade ~wqê da narê evînêKu aşiq jê dirêjin eşkê xwînê

Temewwuc kir muhılê qelbê her wîBi der anîne jê durr û goher wî

Bi yaran da ewî ba serÎırazîEvan durrê xefi der kenzê razî

Bi le'leynanê le'l ê le'l û yaqûtJi behra qelbê wan ra wî kire qût

Sedetkenza xwe riht û şûle rakir'Uyûnê sadiqan mircan fida kir

Dilê ku kanê mircan û sedef dîJi bo xwe xizneyê durrî~ref dî

Ku ebrê çeşmê barî xwînê baranVeda şimşîrê berqa durr ê yaran

92

Ji wê berqê munewwer cumle alemHinik hişyari bûn hin mest û sersem

Duranê durce yê qelbê sedefwarJi durcê hate der ney bû şekerbar

Evan xal û xetê remz û îşaratEvan lûlûyê lalayî 'ibarat

Evan xeylê hemî feyrûzê wek rûzEvan feyrûzeyê xedra yê dilsûz

Nuqûşê daxê Ferhad ê kemînêEvan baxê xed û xalê Şêrînê

Evanê mest cunûdê qel'eya dilEvan ~kê firaqa çehreyê gul

Kemenda gîsuwan ê wê SuheylêSewadê pertewan ê meyla Leylê

Evan mestanê rind ê tîribaranBi can û dil serîpa yê nîgaran

Evan hesret dilê Mecnûn ê LeylêSufûfê cund ê xemê Leylê,wey lê

Evan pertawê qelb ê bêqerarî'Elamatê dilê pur nar ê yari

Ji qelbê mexzen ê esrarê Derw~Neqiş kir şekkerê ney bexşi kir ~

Evê zehra bi ~rînî eda kirKu pê qelb û dilê yaran dewa kir

Nîhayet şûle da derdê feqîrîZemîran da zemîranê Herîrî

Ewî Derwêşê sahibraz ê dilcûHîkayet kir ji bd yaran weha go:

93

Ji we fariq ku bûm nê cayekî dûrKetim behra xeman der doreke kûr

Digo ezmanê dil bîstî guhê dilLi ku îro kuca bû lezzeta mUL

Dibarî hem ji dîde le'l û mircanDiçûm lêkin wekî yek merdê bê can

Me dabû çeşm û guh ser dil bi kullîBikim hissê ji îlham û tecellî

Wusan xerq im di deryaya tefekkurDi van îşê mezin mame teheyyur

Dibêm xewn e,xîyal e ev liber çavÇi ne ev şikl û me'na hatine av

Hene em ey gelo ger em hene rastHebûn naxwazî te qet kêmî yû kast

Ji xwe hêj deh hezar alem hilak eEwî baqî bizan xellaqê pak e

Kesek nîne di meydana heyatêJi xeyri Heq ne qurbana mematê

Hemî neq~ Xwedayê daıînî neDi alem mezherê kul ademî ne

Çi îhsan e ewî ruhê îzafîKerem da cismê xak ê pak û safi

Nema şey'ek bi destê me bi yekcarTemamê alemê bû mulkê Qehhar

Evan neq!}û nuqÛıjêku diçin-tênMuheqqeq dê biçin hinkî dinê bên

Çî ye hikmet nizanı"tinkesek ev?Çi ecsad û ruh in,alem çî ye tev?

94

Di vê behra muhı"tê ez ku werbûmNema ez tê de ez bê pa û ser bûm

Me wunda kir xwe û xwe çû ji destanWuha mebhûti mam teşbüıê mestan

Gelek meşxûli bûm bê pa û bê serTe go,qey ez diçim wek bayê serser

Bi vî halî meşîm mîqdarekî çûmDi wî halî me dîn perwane û mûm

Ku ruhnî bû hînik çav û besîretLi hawîdorê xwe fikrîm bi hîret

Mi dî nageh di reh tilmek xuya bûWuha pejmorde bê reng û gîya bû

Zîyade xemzede hem dil tijî daxGelek perkende bêçare ne wek sax

Wuha ez xerqî bûm der behra fikretJi dunya bê xeber zêde di hîret

Di wî halî de nageh dengê zarîKete goşê min î godarê yarî

Çi zarî zarîyê bê da û babanJi narê cerg ê tê mislê kebaban

Ku ahên wî di perda guh xeber daJi wî şewtê di nîva dil eser da

Ku tebla goşê min jê da gelek dengTe go, qelbê me lê bû gazî yû ceng

Di uznê min kesê hîcran ê dîdeXerîbê dil ji dunyayê burîde

Nîşabê ateşî da sîneyê dilKire pare ji nû cergê berê kul

95

Kemendê zarîyê wî bêkesê jarSerê min girte bexçe dil kirî zar

Kulabê nawuk û ~wkê kemendêGihan hestî yû xistim qeyd û bendê

Çi ~ û janê daye her cîyê minJi ber pur sarî bûn dest û piyê min

Dibêjî,qey liber min sedda Ç'ın eKî ye êdî qedem zêde hilîne?

Evan marê di reş bûn helqe helqeDihelqim dil ji ber sed felqe felqe

Diqelqim dil birîndar û nizaimQîyamet rabûye ya natûwanim

Wusan tesîrê da zêde keder kirDi vê damê da qelbê me hezer kir

Heware,gazî ye, ceng û xorûş eWeya ew yek feqîrê derdê boş e

Serîpa ye di xana karîwanîDi vê mihmanseraya natowanî

Di vê meyxaneya mey mewt e tê daDi vî cayê dilan her ~wt e tê da

Zimihn û zemzem e zarîn e mest imÇi xarê bê gul e wek mari gestim

Gulê bê xarê mestûr î hîcab eP"ıxanê bulbulî bê tabî nabe

Dilê eflaki bû ateş ji ahanZemîn pur abê eşk ê herdu çavan

Ji wî dengî ziyade mesti bûm ezWekî wî tilmiki,dilpesti bûm ez

96

Me xîret kir hinek XWÛDhate ~Dilê medhûş ê cuzî hate hûşê

Li etrafê xwe fıkrîm ez bi dîqqetJi kû tê zanibim dengê bi hesret

Li zarînê bi can ez gohîdar imJi girye zêde bê sekn û qerar im

Çi mumkin guh nede efxan û zarîEwî zatê ku ber dabit mecazî

Ku elhasil mi dî nê dûr e,nezdîkJi nav çend dari tê ev dengê pur çîk

Heta wur çûm bi sed fıkr û xiyalêGedayek dî me teljbîhê hîlalê

Li bin darê liser ÇeIjM e per~Diherkin ÇeljMeyê XWÛDabêÇeljman

Eger saqî di vê navê du-sê camBidî,pur qencî ye îhsaneke tam

Ji waweyla û zarînê GedayêMe dil zêr û zeber bû şubhê bayê

Ûhem ~bnîme û dil pur xeraş imJi derdê ruwê dûber der telaş im

Wekî ehlê Xweda zillê hinavanBide ser bêkesê mest ê xunavan

Bide çend qurtê saf ê şîşeya pîrJi abê dîde kim wan şubhetê şîr

Bulûdê kim bibarînim li ser dilDi vî erdê ku şîn bin gîsûyê mil

Bine~ gul rihanê yarê serxweljDi wê mezrê bibînim bihnê kim xw~

97

Muferreh bim di wê sayê biçin xemKu bêjim qissetê ba serxweşî hem

Ji yaran re ewî ev dur eyîsanLi lewhê qelb ê wan pir sir nivîsan

Hîkayet kir ji bo wan pakê Derw~Yetîmê bêkes ê dilçaki,Derwêş

Digo,ew bê newa yê dil tijî xwûnJi marê Leylê dewra şubhê Mecnûn

Ku hêja terhê dara nûgihayîDi xwûnabê zeman e bemedayî

Ji bax û bositanê vê serayêHezarê wê nedî werda wefayê

Wefakarîji dewrê qet nedibûPeyapey jê re dewlabê bedî bû

Wuha xwûnabê pur esmanê çavanDibarandî liser kohê hinavan

Şirişkê xwînê te'dayê zemanîJi dîde tate xwarê mislê kanî

Ewî tiflê yetîm bê dê yû bê babTenê narê zemîr ê yar û ehbab

Di dil wî ateşê zulma zeman eEwî qesmet heman eşkirewan e

Li sîne destek û êdî di dil daDimû'an şîn kirin sebzê di gil da

Ewê zulma ku mislê marê dîn eVedabû pê,te go,bîmar û dîn e

Hemayîl destê ber sîne serîpaDi helqê,fetlê mar ê dewra bêwa

98

Çu zulfê helqê xwar ê çehreyê yarWuha gerdeıŞkestî dil tijî jar

Be ser poyan û dil ehbabê coyanCîger buryan û ezman yarê goyan

Ji gûhistan û berrê kurreya abTijî xem bû,dili ba lerze û tab

Me jê pursî:Bibêje ey weled qencÇira hinde dixwî derd û xem û renc?

Beyan ke ey puser halê xwe tu b~Hela bêje çira heyrî wuha şaş?

Ji narê qelbê,her şêva te rûz eGîya şîva te ye,mesken di toz e

Ji bo çi hinde digrî,pur dikî ah?Zemîn jê xwîn bû wê reş bû dilê ma!

Bi girye şîn û matem erd û esmanHeta cennet,cehennem,'erşê Rehman

Bibêje, ma te nîne da û bavek?Weyane der cîhan suhtîhinavek?

Ku hinde bê dil î,mehzûn û mest îNema îlla li ser te çerm û hestıl

Wuha bê mesken û ca yî çira tu?Ji bo me bêje halê xwe bira tu!

Vegêra dabû cabek aqilaneMi zanî rasite qet ne yelan e

Wuha go:Ey 'emê pur 'izzet û qencJi keyfa kes dixwit ev ezyet û renc?

Nedî tava dê yû bava serê minNe wan xwarî ji vî şaxî berê min

99

Bi berxî têrî min ~ê diya xweNexwarî,bÛlne kavir hem giya xwe

Hene min eqruba 'eqrebmîsal inQerase dewletî şubhê qeral in

Serê dûva dilê wan semmê qatilJi hubba vê cîhanê zillê zail

Me'azeUahi ger yek sailê jarBibînin dê vedin pê şubhetê mar

Toruşrû,rûreş û ezmanikeskînDikin du pare mertala dilê dîn

Bem û por teme' dunyahebîn inNe ew merdê Xuda şehrahê dîn in

Li cem'a mal û ga û ker herîs inDi dil nûra Xuda nîne,xebîs in

Ceyîs û por xebîs in nîne îmanWucûda wan wekî zumayê şeytan

Mudamî pêv dikit wan cismê bê xêrWuha her tû dike qelbê wekî dêr

Li dunya textê şeytan qelbê wan eDi cehnem textê şeytan wan mekan e

Ji bo birçî nebin dernakevin derDi zahir hem di batin çêdikin şer

Wuha dê hebsi kin ezyet bibîninJi bo çend luqmeyê zêde hilînin

Hekîmanê berê xweşgotine wanDi heqqê van herîsên şubhê şeytan:

"Dixwazin hûn bibînin zer,perê xweGûyê xwe b'xwin,gûyê xwe b'xwin,gûyê xwe"

100

Ewan jî ev qebûl kirne bîla ~kDi hubba malê de mane çu eşşek

Me tu aciz kirî ey qencê bav im'Efû ke,pir d~wte qelb û nav im

Ji ber pir sotinê pir gotinim ezJi pêsîrê xeman pir dotinim ez

Ne ku keyf e wuha ez dûri ketmeMe pir sîle ji dest wan xwar û letme

Dikim nakim qe nasekne kela minJi derdê zêde ye ev helbela min!

Digot û hem digirya pê re bê hedDilerzî hem seraser qamet û qed

Gelek giryam û agir ket dilê minGelek bûn zêde derd û muşku1ê min

Xulase min di berda ta ku geş bûMe ramûsa û ser mizda ku XWeıj bû

Di berda û nerî lê min bi rehmetMe kir hembêz û pir başî bi ~fqet

Me rabû hin penîr û nani dayêDilê wî XWeıj kir û îhsani dayê

Zuwa kir ÇeıjIDeyêwan Çeıjmê xwûnbarMe da behra dilê xwînxurde yê yar

Dikim ~îret bi can hûn qelb û guh binHifız kin vê deÎına bê ser û bin

Ji ber giryê yetîman 'e~ RehmanJi riqqet tête lerzê ew ElŞm

Di heqqê wan de hûn bin pêştirê wanJi çavi (hûn) bimalin hêstirê wan

101

Ser û çeşmê ewan ramûsine hûnBi abê şefqetê g~ kin dil û gûn

Hezîn û bêumîdê bê dê yû bavKu dirjînin ji çavan eşkê XWÛDav

Liwan kin ger heye îhsanê rehmetDi dil de sarî kin wî narê hesret

Bibêje Eskerî van şîretê xweBigir namûsa dîn û xîreta xwe

Nekî gazin, heye roja hîsabêKu paşê dil didî şîş û kebabê

102

BENDANEHASITENDINA QIJAKt PENîR JI YETÎMî

Were pertewfışan ke saqîya tuEwê camê ji bo me aniya tu

Hila tekrari ke zêde bide meyDinalim her şev û rojan wekî ney

Nema sebr û sebat im ey dilaraJi van derd û xeman carek Xweda ra

Ewê cama cîhanbîn lutfê ke bînJi gul wechê hebîbê tê de ye bîn

Yetîmê dergehê meyxane cam eDewayê derdê min her tas û cam e

Hezîn û bêkes im,xestedil im ezNesax û ne mirî me,dilkul im ez

Bide camê, hela wê merhema dilHînik avê bide narê xem ê dil

Mûferreh ke hezar û 'endelıbanTerehhum ke gula baxê xerîban

Fuadê bulbul ê can xeste ye ewDi xarê werdê dîlber beste ye ew

103

Xeno Û par e mêlakê hevalanÛhem kuştim ewan çaşmê xezalan

Di hicranê wuha gêj û nizanimJi taqet keftime pur natûwan im

Bide saqî yetîm im bêkes im ezJi dewrê dil tijî xar û xes im ez

Bi hêvî me ji te ey hemdemê canEtekbûsê derê şah ê Cemê can

Hekîmane bide min abê lamihÇu mahî t~eem ey mahê samih

Xeraşîd e dil im saqî kerem keHela çend cur'e mey der camê Cem ke

Bin~im mesti bim zêde teles bimNemînit xem çi pur zewq ûhewes bim

Xwe wunda ke me bîne keyf û ~Zebanê bê zebanan bêt xorûşê

Li etrafê me dar û çîçek û gulBimînin tev bi dil pur hesret û kul

Perakende di bin barê xeman daDi dil taqet nema sebrek di can da

Helandim agirê hîcran a dîlberBi mislê ta û derzî mame yekser

Ji bîr kin êş û derdê fırqeta zorHela gavek bimînin bê şer û şor

Şeha bala nÎŞ10axûba alemPerîrenga sîfethûra ji Adem

Gelek jê dûrî ketme wayê weylaCîgerdax im wekî Mecnûnê Leyla

104

Ji vê leyla rıraqê leyl e ser meZiyade leylikor im der beser me

Di sehrayê rıraq û behrê leylanKirim dîwane wan ~anê ceylan

PerŞın rûzigar im saqîyê canWere îhsan ke rahê ruhê taban

Tu zanî xakê şahê serxweşan imEsîr û bendewarê mehweşan im

Me serxw~ ke biçit eqlim seraserBibînim ehsenu'tteqwîma dîlber

Li wî sîmayê nûranî nezer dimJi husna dîlberê gavek xeber dim

Sivik bin xem li ser min sazê dîlberSîma' kim ez bi goşê rûh ê dil her

Tereb bête dil û can û cesed purKu bêt qelbê me îlhama Semed pur

Çi reqqasê bikim der bezma 'işretÇi xewwasî bikim der behra fikret

Bi hukmê bade û nûra rû yê yarCi perwanesifet bim at~ û nar

Ji yumna ayeta "Berden selamanXelas bin j'agiri kafir zilama

Ji nûr û pertewê husna rû yê yarLime ew nari dê bit bax û gulzar

Du-sê tasan bide saqî bin<ŞmHeraret zêde bigrim ser bic<Şm

Evê ava ku teb'et agir e dilDilan b'aqil dike pur saf û kamil

105

Bide saqî delîl e cama rewşenJi bo zindanê zulmet bûye rewzen

Mûnewwer ke şeva me kec ke taçêHemî tev şah û bende bêne bacê

Xudanşûle cemala şem'ê cem'êBikit qelbê ku mesticem' ê şem'ê

Ji lem'ê şem'ê pur nûra hebîbanMûnewwer ke dilê miskînxerîban

Bide saqî meya pur saf û ronîOlur gunlum munewwer îçsem onî(15)

Di bax û bositanê dewrê deycûrDiîse bo me her ev pertewê nûr

Bide da îqtîbasê lem'ê şem'îBiki'tin ev dilê mexmûrê cem'î

Ku îcar jî bidî cam û peyalêBibêjim halê lawik ba qijalê

Bide saqî çewa 'ekkûya bê xêrYetîm xafıl ku ma je girtî penîr

Ewan yar û hevalê sadiq û qencBi şadî tevde hem der ezyet û renc

Cemi' bûn durr û mircanê di durcanDi wê cayî sefabe~ dil û can

Di bax û bositanê 'endelı'banDi nêva werd û dengê bêşekı'ban

Di nêv hendê gulê wê morxîzarêDi cayê mesrehê morxê buharê

Ewan morxê XW~ elhanê xezelgoSiya şaxê bi meywe çîçek û bo

106

Di binde meclis û resma xwe danînWekî bazan kubûda xwe deranîn

Zemanê şûley ê sedra kubûdêQîyam kir şemsa alem çû sucûdê

Cîla û pertewê qelb ê gûgerçînMûnewwer kir 'Ecem,Rom û heta Ç'm

Firî morxê sipîdê afitabêÛhat zaxê şev û ro çû kebabê

Di hev werbû di axê qursa xûrşîdEser jê qet nema,ma cama Cimşîd

Ku narê qelb ê Mucnûni cila daCemala şem' a Leylê nû sela da

Dema Leylê xwe reş pêça û rabûJi xewfa pêçê reş dunya xera bû

Moje da qews û tarê zulfê kêşaTe'ala! kîje dil ma ku ne êşa?

Dûxanê ah ê buryanê zeD1ÎranSema tarî kir û rengê munîran

Du şehmarê herîrê leylê LeylaLime xermen veda reş da Suheyla

Kemendê gîsû yê wê şahibazêMehabet da dili şıb û fırazê

Ku reşmaran xelek da gerdena LeylRihanê belg ê reş kir setrê gul meyl

Şiriba me'newî bû swarê ŞebdîzXefiyye bû di seyra rûwê Perwîz

Û lê meyla di dil bo işqa FerhadJi dil iqrari da hem ev kire yad

107

Hela derdê di kî Ferhadireng e?Hela ahê di kî ba kohê ceng e?

Hela cerhê di kî derman çira ne?Hela t¥ê dikîjê ra çira ne?

Hela kî dilbirîn e,zarî nîne?Hela kî şubhê Mem dilyarê Zîn e?

Hela daê di kî pur bêdewa ne?Fıxanê bulbulê kî ta sema ne?

Kî ye ew tê refê qumrî yû qazan?Di seyda wan de çapik şubhê bazan!

Hela kî Yûsifê zîndana eşq e?Kî ye mislê Zuleyxa der di meşq e?

Hela narê di kî bostan e jê ra?Kî ye Nemrûdê kafır can e jê ra?

Hela daxê di kî leylê xuyane?Kî ye Mecnûnê Leylaya zeman e?

Hela derdê di kî derman e jê ra?Hela t¥ê di kî hirman e jê ra?

Bide hingan şeraba işqa bazîJi hingan re şua'atê mecazî

Ku wî dermanê bêhûşî kire camTemamê alemê ma mest û bêqam

Serê marê reşê mestî deranîHemî kir mestî der mesta nihanî

Kire 'ariz li alem 'illet û êşWelê hin pê bûyin mecnûn û derwêş

Kesê bîdarê yarê be bi yariBila bîmar û dil bit gestê mari

108

Bi tarê zulfê marî mestê xesteBikit yarê dilê bimarî beste

Bi zehra gîsûwan ê marê yarêDilê bimarî dê bête qerarê

Kesê çu rahetê zehmet kire nOl}Heçî zehmet vexwarî aqîbet nOl}

Heçî ne~ û nuq~ ney nivîsandHeçî xal û xetê enha tiyîsand

Zemanê bulbulan ê baxê derdanDinOl}incam û xwendin derdê werdan

Zeman derhal kete vî libs û rengîDi mîna yek wucûdê merdê Zengî

Ji nû ve pîrê Derwêş ê sîyehpOl}Bi der xistî ewî qarûreyek XWOl}

Serî ba muhri bû bikr û dilaramMîzacê rûh ê tê kafûrî bû tam

Hilanî ~öazan tacê qumrîJi gerden hate xwarê xwûna xumrî

Fîdayê bezmê bû re'sê kubûdêKu hêja te'mê xweşjê hat wucûdê

Wekî~m'a serîjê be di bezmêZiyade ~u'le ê çê be di bezmê

Heçî perwaneyê ~m' ê ziyadeJi lem'ê dê bikin ew îstîfade

Wekî perwane hatin dora ~m'êDimû'ê ~m'ê,narê qelbê cem'ê

Ku qulqul da surahî bulbulê dilBi fulful hate camê dîde ber gul

109

Ku mey hate fıra morxê dilê wanFirî perwazi da ta 'erşê Rehman

Li hawîrdorê cama 'erşê e'zemKirin cewlanê wek perwane ba hem

Ewan qudsî ruhê morxê di bê kînMûnewwer bûn ji wê qendîla nûrîn

Seraser xerqê nûrê bûn hemî ewÇi kûhê Tûri pur bûn ~wq û pertew

Gelek enwar û sirrê alema rûhLi wan ihsani bû pey pey wekî Nûh

Kemala işqê di't:in~qê yarBi hev re camê mey noşîn bi tekrar

Ji bezl û nimetê yara hemî nûrMûferreh bû nûdil bûn şubhetê Tûr

Ji yaran ra ewî pîrê soxensencBeyan kir dîse hin razê di pir qenc

Zebanê tûtî yê Derwêşê esrarGuher rêht û ~ker da le'lê minqar

Terazû hemqiran kir le'lê zerkêşÇi dur dan qelbê wan yaranî Derwêş

Hîcaba leylê rakir leyla efrûzTe go,subhane Ellah leyli bû rûz

Fener da leyl û perwane ji LeylêHeta jê şûle da qelbê Suheylê

Ku mîna hate coşê dilxuroşêBi le'lan camê mîna hate noşê

Zîyade sûzê razê dil 'elew daBi wê qelb û dilê wan dax û kew da

110

Ku mey da cumle wi yaranê dilnarHemî pê bûn xudan enwar û esrar

Bi kel hatê zeD1Îra mislê mînaDi mîna agirê qelbê Emîna

Siyahî da sema dîse buxarêKeti qelbê di nêv da narê yarê

Bixûrek daye behra qelbê mestaLi bîna benderek destane besta

Li ç~man xermenek destan girêdaDilê her dane sed xermen wî rê da

Li yaran xîme da wî gu~nê razJi mojgan durr û mircan bexşê kir şaz

Dema xwûnabê barî ebrê çavanGelek agir kire cerg û hinavan

Hewayê rah ê dîlber mesti baranDimû'ê gewherî barî liyaran

Te go,ewrê buharê mahê nîsanBi saye hin goher da cem'ê insan

Wekî mader poser ber sîne bit jarVerêjit dîdeyê xwîn,hêstirê nar

Dur û lûlû ji mircanan verêtinDilê wek tifli jê esrari mêtin

Dehen dane sema herçî sedef bûnDi behra sîneyê dil pUf ~ref bûn

Didurce darçî û dur dane wan pirDi dil da vêketin pir ~ûleyê sir

Vexwarin her ji wê ebrê dibarîMeya der qelbê wan durr û mirarî

111

Derê genca dur û gewher xuya bûBurûsk û berq û nûra narî rabû

Ewî ewrê ku jê eltaf û sur hatXeraman abê merwarîd û dur hat

Li ser wê gulsitanê rêhtî jaleM~'~' kir di hev durrê meqale

Me go, tenzîmê kim van durrê pur pakJi genca qelbê Derw~ 'etirnak

Bi tayê hikmetê ve 'iqde ke xw~Ji bo yaran bi hev xim bê xil û x~

Beyan kim wê qejala pîs i bêwaJi bêçare dizî penîrî çawa

Welê tacê ~han qafî liser daEmir ferman kir û dîse xeberda

Ji behsa remz û razên dîlbera nûrHinik esrar û me'nayên di pir hûr

Bi şifre 'işwe û şîwe rijandinJi wê yara dil û sîne helandin

Ji zora emrê eynê be~ kir xwûnDilê "sin"ê kire sê felqe mehzûn

Dilê "kaf"axedengê kir kemanîLi sînê kir wekî bendê keyanî

Ji rasti gerdena xwe xwari kir "ra"Heman "y"ayêkuleh avête ber pa

Ji ber sergermîya camê û ~wqaHebîba nazik û nûrîni zewqa

Çi bêjit Eskerî jê ger nebêjeJi vê sewdê berê jê dehş û gêj e

lU

Ji cilwe w 'işweyên şehbazê dilkêşHinik durr û goher dîse kirin pêş

Ewî Derwêşê mecnûn ê xwedîsûzKete behs û beyana Leylê wek rûz

Şerabek telxiweş xwar û şeker rêtHevalan dîse jê esrar û sur mêt

Rumanê le'lê minqar ê goherrîzDilawîze kirin morxê dilawîz

Kemerbeste kirin zulfê kemendîHeman perwane sotin şewqê rindî

Kelamê lûlû yê ku şemsê rakirGeh anî wî qemer vêra cila kir

Gehî anî hîlal û pîremehtabGeh da burca Kevan sîmayê sîmab

Gehî şîrê rumûz û tîrê xemzeGehî ahûsîfet geh şêrê şerze

Xedengê nar ê nûnaw sirrê sadîDida cerg û gehî wesla muradî

Ji ber wan awurê çeşm ê di mexmûrDi çavê ahûyê de qet nema nûr

Ku nergisçeşmê der nergis eser kirReva XWÛDadil û rû bû zû zer kir

Ku lêvê le'l ê mey da le'li da derDihatin reqs û bazî sunbulê ter

Rihan û laleyên wê morxîzarêÇi mehcûb in li ber werda nigarê

Liber werdê rû û reyhanî yê mulBi reqqasî dianîn sosin û gul

113

Ji ewsafê gulê sîma perîçînDigo,sîbê goher lê bit berê "s"în

Gehî enfê "elif' û posteyê lebFener da morxîzar û hucreya şeb

Mûnewwer kir dema şeb şewqêa dindanWekî perwane yaranê di zîndan

Li dor wê nûr û şewqê hatine tevYekayek ferqi nabin hatine hev

Wesif kir gerdenê mişkîn xezalanDil û dîn û ruh û can bir bi talan

Lebê le'lî cîla da tacê le'lîBi der ket meyweyê şêrîn ji te'lî

Ji lewhê sîm û pûstananê sîmînDigo, hem tacê le'lê narê narîn

Wekî yek efsûrê yaqût î ehmerBidî ser goga sîm û mermerê ter

Digo,ew qubbeyên sehra yê sedrêKu alem jê dibin hey têne debrê

Digo,genc in kohenşeyban dikin gencBi şehmarê xwe ew şaban dixin penc

'Etirnak in ewan marê xurabîKemenda gerdenê narê şebabî

Li pûstanan xelek bestîne maranLi etrafê gula ne şewkê xaran

Ji wan tê çeşmeyên ava heyatêZuwa dêrane deryayê mematê

Kesê zehra ewan maran hilînitFenayî dê biçit baqî dimînit

114

Bi van geh ~ûleda yarê di bostanHemî bû nar di bostan mestê pûstan

Serû anî xiramê ba du sed nazTe'ala bosîtan bû bi wê tataz

Xemîde serw û yasemn û sipîdarDigo 'ebd in bite azad û bê bar

Elîfgo pur goher dane hevalanWelê tevde durê gerde~malan

Verêtin asîmanê rûh ê cismaMeh û ~îd û necm û hukmê isma

Semaê dil mûzeyyen kir bi necmanKu ~ytanê le'in pê bête recma

Ku esmanê dil ê wan hate tezyînReqîban sed ji bo wan bûye te'yîn

Û dîn cayê beqayê ta lîqayêNebînin tê de qet mewt û fenayê

Ji tarê narê dil nexme kŞındinGul û bulbul li xwe wan heyyirandin

Qedehbûs û bi ~ mey vexwarinBi ~ keyf û ~ pev biwarin

Bi mestî ~ûleyê~ xuya bû'Elem ta 'erşê e'la jê liba bû

Bide saqî di vê bezmê du fıncanBin~im da mûnewwer kit dil û can

Jixwe serxw~ kirme suhbeta wanGelek pir n~î kir dil nisbeta wan

Dixwazim fezl û ihsanek ziyadeBikî,xalî nekî fıncan û bade

115

Ji tesîra meyê pir hal û ~ binJi nûra dîlberê pertewfeşan bin

Bi sermestî beyan kim. qisseta ~Ji bo wan,ka çi go wî pakê Derw~

Ji derwêşan re Derw¥ kohensalHikayet kir ji ne~ nameyê hal

Bi vî rengî xeber da sem'ê yaranÇi narek da dilê sahibsitaran

Ku lê da teblê g~ ê ~m'ê dûr ~m'Çi awaz û surik jê hat dilê cem'

Di nêva mecmerê wan qelbê pir narBixûr û 'udê 'eksa gîsûyê yar

Di narê durce yê qelb û dilê wanWuha sûzende kir ta koyê bircan

Ji tesîra buxara wê bixûrêJi çînê zulf û neqşê rûbinûrê

Zuhûr kir zehreyê zehre dilê wanJi dîde ~wqê zuhre da gulê wan

Gula fıkri ji bo wan bulbu1a daGerman pare kir kamê dila da

Ji genca qelbê Derw~ ê tijî durXudanşûle bûyi ev durrê pur sur

Ji bo yaran ê sadiq re wuha goJi ehwalê yetîmê bênewa go:

Ewî morxê ne ca yû ~yaneSerî der pence bû dildamê dane

Cenabê teyr ê pejmorde liser paBi zikrê,ya rebî ya reb,dibû şa

116

Di hîna ku ne serjê ra ne pa bûJi can bêzar û ne mesken ne ca bû

Di wî halî de bû ez çûme balêMe ser mizda fereh da qelb û balê

Me paqij kir ji çavan hêstirê xwûnPenîr û nani dayê geş kire gûn

Ji mecbûrî ji nik wî min qîyam kirWelê dil wî yetîmê bê meram bir

Li rê mişyam û lê dil ma li cem wîGelek agir bera dayê ji xem wî

Du-sê gavan diçûm p¥e bi şûndeDilê min ma di wê deryaya xwîn de

Hişê min ma li ser wî bêkesê jarKu nîne jê re qet efxanres û yar

Diwî halê perîşan da şev û rûzDixut xwûna dilê purhesret û sûz

Ne da û bab e jê re qet ne puştekKesek nîne lidev kit avê muştek

Ku aya dê çewa bit ev perîşanWuha min hişt û çûm ew dil bi êşan

Diçûm û her dikir min lê nezer purDiket qelbê me jê dax û keser pur

Ku dûr keftim ji wî cayi ne pir dûrJi wî derdî limin bû cerg û dil hûr

Di wê navê me dî yek qijika pîsLi ser yek darê wa ye girtîye lîs

Heman ew fasiqa pak a nepaqijWuha çû hat neseknî kir qijaqij

117

Mi dî fırda Û çû dara yetîıniLiwê der jî çû û hate mûqîmî

Qijika fasiqa pisteb' î ebleqFıraz û geh nişıbe ba teq û req

Peyapey her dinêre jêrê darêLi hevdu geh dixe çengê fırarê

Te dî, dûvê xwe rakir geh perê xweGem nêri yû geh gorand berê xwe

Weki ku ew li t~ bîte aıjiqDiçî tê ta ku ew pê bîte lahiq

Meger dıôû penîrê taze û terLi cem wî bêkesê bêpa û bêser

Heraret girtibû 'ekkû gelek purJi derdê wî penîrê şubhetê dur

Ji lew nayête qet sebr û qerarêGeh bala fır dide geh tête xwarê

Yetîmê diltijî pur hesret û derdJi girye w zarîyan bûye wekî erd

Niyet kir ku bişo dest û ser û çavKu belki hinki hênik be dil û nav

Ku puşta xwe ewî da nan û penirSer û çavê xwe wî şûşti wuha têr

Qijalê fırseta xwe dı"tû çapikRevandî ew penîrê DÎk ê lawik

Ku xafil ma ji penîrê xwe wek kor'Ekû jê bir fırî çû dareke dûr

Ji teb'ê vê cîhanê ye neyarîBikit mizawirî yû hem neyarî

118

Ji xulqê vê denî dunya ye tev xelqBelak~ û perîşan in çîge~q

Wekî 'ekku hinik duzdê di pîs inHinik jî mislê rovî pur xebîs in

Ku "Larahete fiddunya" 'eyan eHebibê heq xeber daye bizane

Ku 'ekkû bir penîri ew maye naçarMe dî dîse ku degrî ew dilefkar

Gelek egir kete cerg û hinav imJi dîde hate xwarê xwûnê nav im

Ji wî ~ mi dî dil bû wekî narEvî narî me g~ kir nale û zar

Te'eccub min ji vî halî gelek kirDi hukmê heq de min pur kir tefekkur

Ku ya Rebbi me anceq hikmetê teTu zanî em nizanin destxetê te

Hekîmê ferd î,danayê qedîr îSemî'ê rabim î,rebbê besîr î

Xwedayê alem î,rezzaqê alemEger keyfê bidî ger ~în û matem

Çira ev awuha ye,kes nikareBibêje nabe eV,evjî likar e?

Hemî emrê te ne zahir nihanîTu cêtir ~ mexlûqê xwe zanî

Ji tedbîra te zinde cumle hestîJi teqdîra te dest û pa ye besû

Ten û dil mayeyê tedbîr û teqdîrWelê tîrê qeder çû sedrê tedbîr

119

Nezer ke Eskerî diqqet ke pur pakÇira halê xwe nakî hîçi îdrak?

Di xeflet da diborînî ~b û rûzDi dil de nabe safi de'we û doz

Qe nabînî kesê xafıl be her demPerŞin e peşîman e di alem

Çiqasa afetê dunya û 'uqbaDibin peyda û tên ~ wekî ba

Di exleb xeflet e esbabê zahirFena bî jî eger der av û agir

Wekî xeflet çira hinde bela têPerŞin bûne pir ~YXû mela tê

Binêre Eskerî xafı1 mebe tuTu menşîn xafil û cahil mebe tu

Derêxe penbeyê gO}ê dilê zarBi dil guhdari be der yar û exyar

Heta karî bike xîret ~yar beDi her bezmê bi dil godarê yar be

Bi terzê tête yolê raheke qencJi bo xwe bigre pa p~ nexwi renc

Wegeme dê bibî mîslê kerê nêrWelew alem eger bêjin bûye şêr

Di guh ke vî muress' zerguharîLi dunya w axretê nabînî xwarî

Dema xafı1 dibin rebbê me hişyarBike hem lutf û îhsanê di her kar

Jixwe em xafı1 û kor in di her demDiborînin di xeflet gêj û sersem

120

BENDA DEHASITENDINA ROvî PENİR JI QUALt

Xuya be saqîya dil ma perîşanDi ~va fırqetê renem û êşan

Ji genca pîrê rindan cameke durLebaleb ke ji xom dil tijî sur

Bide da n~ kim ummîdiwar imNemaye pur şeva hîcranê yar im

Kemala xwe dîye leyla fîraqêNemînit zêde dil der ~tîyaqê

Bi derbê 'enqerîb şemsa wîsalêKu heyran bin ji ber şewq û cemalê

Ku şem'a wesletê bê der wuha nêzJi wê feyzê ku bigrin quwwet û hêz

Bide saqî umîda min zîyadeJi dîlber ev heye - hin camê sade

Hilînit kakul û zulfê wekî şevHilavêje ji rû rake hemî tev

Wekî şem'a mûşe'şe' derkeve derJi nav wê perdeya şev ew dilawer

122

Ku rewşen bit me pê çav û dil û canMûoewwer bim,mûferreh bim bi qurban

Bi ummîd û rica ye daîma dilXuya be zûditir ew yara kamil

Terehhum kit ji taristanê hîcranBi der xit roniyê qelbê tijî jan

Seher nêz e sebûhî de tu camêNesîmê zulfê yarê tê me şamê

Ji şama fırqetê der bin temamîBiborînin demek der xweşmeramî

Gelek ~ û ezîyyet min çeşîd eJi zora dîlberê nûra du dîde

Di kuncê vê sîyehrûwwa ÎıraqêDixwum XWÛDadili der îhtîraqê

Bide saqî meya mislê gulavêXunava wechê dîlber têxe navê

Ji wê bihnê bibim sukran û serxweşBi dil ku bihni kim ez wê gula geş

Nîgara şehsuwar a qareqaşîSehîserwa gelekrind û 'eyaşî

Xumara qelbê polad a bi heybetLi min mUl}ku1gerandî der di Îırqet

Qe nayêtin xiyalê, yarê dişwarNizanim wê çewa bî dawiya kar?

Ger Ellahî seversin mey ile gelBana ver de olur her mUl}ku1umhel

Bide da sehlî bit ev ê:j û derd imKu ~ vê deni dewrê bi der dim

123

Ji tesîra evan pertawê der camDefi' kim cumle ekdarê dilê xam

Şeraba wechê ehsen bîne îhsanBibînim ehsen-ul wechê bi nîşan

Çi şan û ev çi nîşan in ~b û rûzDi wan têne zui.ûrê remzê dilsûz?

Temamê alemê jê qelbi kun-kunJi ferman û ji emrê gotîye KUN

Çi rûbah û qijal e ev çi ~ in?Çi ruh in der qefes ba derd û êl} in?

Serasîme di vê leyl û neharêCîgerdax im ji hicrana nigarê

Cuda mame ji mehbûba SemerqendŞepal û şox û ~nga dîlber û rend

Bide bîne xiyalê halê borîTeemmul kim wîsala yara nûrî

Werîne saqîyê esrarê dîlberHinek qarûre muhir miskê ber ser

Bin~in çendi caman pê bibin şadWegeme bûne em berbatê ber bad

Meya safi bide bê xill û bê xeşKu da tenwîri ke qelb û dilê reş

Hucûm e eskerê derd ê cîhanêBi sed rengi lidil hatin emanê

Were rehmê bide camê bigir destTemamî min bike medh~ û sirmest

Bi der xe min ji vê behra hemî xwûnŞev û rojan civandîme wekî nûn

124

Tenê mame ne min yar û ne mûnisDi deryayê xeman da ~ubhê Yûnis

Gelo zanî min ê pir hierê dîdeÇi dîtî wer tem~ ke du dîde?

Bike ~fqe li ser vî bêkesê jarDi vî halî nehêle zar û naçar

Mûheyya ke hinik camê kohensalJi wê meyxaneya pîran a purhal

Mûselsel her bide vî bendeyê pîrJi xem azadi ke ~bê bi dilpîr

Şeva tarî di deryaya fıraqêÇi ezyetha dixwum wer îttîfaqê

Peyapey her bide vî mûnisî ruhJi vê behra xeman der xe wekî Nûh

Hela derdê reqîban daye ser derdHelandin qelb û dil yekcarî bûn erd

Nizanim em biçin kê der ji dest vanHebîsanê xebîsanê çu ~ytan

Çirandin dil lime bûne wekî qurdHela saqî bide çend cur'e û qurt

Bide qet'a meke qet'ê heta ezBibêjim kafi ye her lê bike lez

Jixwe ez jî qe nabêjim bese camÇira zêde zeîf im mame bêqam

Ji destê van reqîbê bê muruwwetDixwum her daîma pur zor û zehmet

Li kîjan nuqte û erdê dinê binJi destê wan dibin em bêser û bin

125

Likê der eŞqê miskîn hebîtinMukedder her ji destê wan dibîtin

Hesûd û r~ in dilpirbikîn inJi ber wan eŞqê bêdil hezîn in

Ku eŞq da negîjin tu mûradêDikin roj û ~van her ew fesadê

Ji ber zulma evan dunyahebînanQe rahet nabine mislê yetîman

Nizanim em çi bêjin derdê her demLi dil xem pir girêda şîn û matem

Wuha zêde liser xem,xem bi loqatDibarin têne dil qatek liser qat

Ji destê van reqibanê di bê dînFesadê pur husûd ê dil tijî kîn

Ne rastî hem ne xwarî tê liwan xweşBi vî halî Xweda ew kirne rûreş

Xwe zû bighîne min saqî meded kePeyapey camê mey de,bê 'eded ke

Ji tîra fırqetê mordedil im ezJi vî zêde bi derd û mişkul im ez

Eger barîhebîn î her bide meyJi bo qelb ûdilê morde bikit hey

Bi yekcarî ji dest çû me hewar eMeded pîrê moxan ê bordibar e

Ji wê meyxaneya pur zewq û suhbetJi wê d~îfa pur nûr û nisbet

Dewaya qelbê me lutfê ke çend camMirî mane bi saye saxî ke tam

126

Evî rûbahê pumıekr ê cihanêEvî casûsê huqqebaz ê hanê

Ji pencê 'ekkûwa nefsÎ revandîPenîrê dîlbera dil ew hebandî

Divê rahê diraz û dûredestÎWuha bêçare ~in dilşikestî

Me dil pur derd û xem tê da hene kulÇi bêjim nayê gotin hale muşkul

Ji bo me bêkesan rehmê nekî tuHeye ma kes ji bo me,ew bide rû?

Nekit lutf û kerem ew nête rehmetEz'anim kes ji bo me nake şefqet

Bide saqî hela hin camê ~dUmîd û hêvîya min şahê şehzad

Ji rûwwê fezl û qencî seyyîatanBikit mehw û bide pur ehsenatan

Nexapînit me ew rûbeh be tekrarBike îhsan peyapey camê her car

Şerabek safa yaqûtÎ kerem keDilê pur derd û xem bêderd û xem ke

Ewan yaqûtê leb qûtê dilê jarJi elmas û ji yaqûtê birin kar

Tesewwur kim tesellî pê bibim xweşRehet bim da ji vê dunya derî şeş

Ji mekrê su'leban carek riha bimJi pennîrê hebîbê têr û şa bim

Bide saqî bibêjin rûbehê pîrÇewa xapand qijik jê girtî pennîr

127

Çi sehharî kir Û hîle çi çê kirÇi efsûn xwend û tezwîratê lê kir

Ji ber kibr û xurÛf û xefleta wêJi 'ucb û ehmeqî yû qebheta wê

Heta ku jê sitend qûtê heyatêJi mefrûrî kete halê mematê

Di benda pêşîyê halê seyahanDi nêva werd û reyhan û tufahan

Me hin kirbû beyan anî mezadêDurê Derw¥ dil her der cîhadê

Di nav wî bexçeyê cennetmîsalîJi ber wan bulbul û qumrî dinalî

Ketin payê 'ekû ahen kelepçeHinavê rovî yan bû perçe perçe

Rijand altûn tebeq zerrîn kulîçeDilê bexçe vebû tê de derîçe

Cîger perçe gul û dem beste xunçeKirin dest beste pir şêr û erçe

Bi fu1ful hat ji ber wan teyrê bexçeJi bulbul bigre ta tawûs û serçe

Digo Derw~î geh wî qisseta xweHevalan jê digirtin nisbeta xwe

Gehî ser dewrê camê ew hîkayeDida ber hikmetê,ma lanîhaye

Heta ku xayetek jê der bixistaBi genca wan dila pur dur bixista

Hezaran kanîyê ava heyatêDi qelbê baxê de anîn xebatê

128

Heta xeyta sipî wek cebheyê yarXuya bû j'xeytê r~ zulfê wekî mar

Ji derdê dûrîyê şev ma cîgerxwûnBi rê ket çû wuha bêmad e mehzûn

Wusa pejmorde û bê gûn bi rê ketTe go,agir ji derdan wa ye pê ket

Xwe r~ pêça hezîn û matemî çûRemîde ba girîn û pir xemî çû

Şefeq mislê hebîbê kir teqeddumSelam da aşiqan kirye teqeddum

Cemala Leylê derkeft û sela daDil û canê 'uşaqan pê cila da

Cîhan bû şubhê cennet wê dema yarTebessum kir li rû wan aşiqê zar

Gelek quwwet dida wan wê selamêBi şewqek zêde dewrek dane camê

Gelek dewranê kir xwûna dilê wanMûnewwer bû ziyade aqilê wan

Ji pertawê diran ê wek durê pakMûşe'şe' kir ewê bezma 'etirnak

Ji nik dîlber dema bayê Nesîm hatBeşaret daye wan yarê kerîm hat

Ji mizgîna qudûmê yara xûrşîdJi keyfa wan kirin bezma xwe tecdîd

Dilê kûpê mezin hate xur~Kelî fewranê kir pur hate ~

Lebaleb kirin jê cam û surahîVexwarin,zêde kirne keyf û şahî

129

Geh zikir çehrî yû xîzarî ye wanGeh perwanesîfet bêzarî ye wan

Gem dil neq~ zikrê neqşîya bûnGeh ew neq~ dilê wan we~îya bûn

Vexwarin pur meya esrari wek durVebû dergahê me'rîfet liwan pur

Fenafil1ah beqabîllah di ew demJi bo wan bû mûyesser mest û sersem

Hemî dar û nebat û teyr û heywanÇi koh û wadî yû nehr û çi însan

Bi hev xistin bi zemzem xulxul û dengJi mizgîna hebîba nazik û ~ng

Te go, qey rabûye heşr û qîyametJi nû ve saxi bûne cism û qamet

Dibêjî,cennet e ew weqtê dilg~Ne tav û sa ye sade nûreke g~

'Ecaıo qudret e tête şuhûdêKu Rebbê heq seher tînit wucûdê

Evana şahid in çawaye cennetDikin îsbatê hem bona qîyamet

Numûne zahir e gotin çi lazim?Bîla.şekev xeber nik merdê alim

Di wî halî ewan Derwêşê dilnûrGem hişyar û mest û gahî mexmûr

Dikin ew întîzara ~msê alîEwî sîmayê nûrîn ê celalî

Mûzeyyen kir xwe têkde şubhê tawûsLi ser danî keyanî taca Kawûs

130

Selayê ateşefşanî elem daNîqaba zulmetê tevde edem da

Bi der ket ew ji burcê ba 'iz û nazMûzeyyen kir sema û şıô û efraz

Ji nûra wechê şemsê cumle ~aHeyatek taze girtin bûne ihya

Diîsan şebnemê taze gelek purLi ser wechê gulan her şubhetê dur

Mûnewwer bûne jê Derwêşî zêdeÛhem dilxweş bûyîn pê cumle pêde

Gelek îhsan û îkramê di nûrînJi feyz û şewqa şemsa wan hilanîn

Ewî Derwêşê sahibdil bi tekrarJi bo yaran hîkaye kirye iş'ar

Du le'lê pur şeker şekker verêtinHevalan jê gelek esrari mêtin

Guşa kir xunçeya yaqûtî der qalGelek pê qedrî bûn yaqûtî derhal

Şûa'a seffê dindan bû mûşe'şe'Ku rakir le'lê leb teşbîhê berqe'

Derê le'lî ku rabû xizneya durXuyabû jê rijandin durrê pir sur

Midadê huqqe yê yaqûti bê rencTijî kir milkê elmasan wekî genc

Çi xweş hatin temaşayê te'alaEvan yaqût û lûlûyê di e'la

Wehe go wîji bo yaran serencam:Çi xweş tenzîmê kir ev Iqdê Durfam!

131

Ji wî bêcareyî ku qijika pîsPenîr dizzî xebîsa pîs î telbîs

Yetîm ma dilperişan û cîgerxwûn'Ekû jî bir penîrê ~ubhetê rûn

Ji dûr ve ku dinêrim vê 'ecêbêJi vî derdî qe dil nayê ~kıôê

Di vê fıkr û xemê da bûm ji nagahDiçî-têtin mi dî ew pîrê rûbah

Gee pozê xwe dixit erdê diçîtinDisekne gahi godarî dikı1in

Welê carna dinêre çar-i etrafMeraqa wî bibînit qûtekî zaf

Çu an pir mekrê heyyal î hunerwerTem~ kir bi ~ê sihrê awer

Û dî darek bilenda şubhê 'er' erWekî serwasehê bê fêkî yû ber

Welêkin ser çiqê bala yê serkeşVeniştî 'ekkuwek mirdara wek leş

'Eceb darek bilind e ser liesmanQijik wa ye li ser teşbîhê ~ytan

Xebîs-ul menzerek der jora darêKerîhussewt e wek sewta hîmarê

Ji reng û cîlweeş alem nufûr eEdayeş ez tebî'et dûr e dûr e

Ji sewtê 'eq'eqeş ruh der 'ezab eJi cîwey nabecayeş dil xerab e

Bi ~q ~q kelbetanê canê aşiqBi 'eq 'eq rehberê heywanê fasiq

132

Ji kibr Û xûüya Û 'icb Û şehwetSerê fasiq pur e ez hiqd û şeqşeq

Ger û fetle liser her şaxê darêJi 'ecbê nake der şaxek qerarê

Nîhayet rûbeh çû dara 'ekû lêLi bin darê qe nasekne diçe-tê

Ewî Derw¥ seyyah ê suxendanDigo:Gava mi dî ew cîlweyê wan

Temamî hîretê girtim seraserMi zanî tê heye sir halê pur ser

Xuyabin dê niha pur hikmetê HeqDi vî îşê mi dî bê ~ubhe mutleq

Xweda der alema esbabê fanîWuha teqdîrê kir zahir-nihanî

Nebîtin qet'a bê sebeb tu karekSebeb lazim û geme nabe carek

Heçî muhtacê rizq e lew mudamîJi bo qûtê xwe ew dikne xulamî

Dikin se'yê ji bo rizqê xwe her kesJi Adem bigre ta En'am û Gerges

Hinik kesba helal û hin heram eHinik mizzawirî hin faq û dam e

Bi diqqet ku nerî rovî lidarêWekî yarê nezer de rûyê yarê

Di dev 'ekkû de dî pennîrê tazeWekî berfa çîya yê Elcewaz e

Gelek nerm û nefis û saf û berraqDek~t m~tehayî cumle m~taq

133

Çu su' leb dıü ev pennîrê tazeHemandem rengê rûbeh bûye xaze

Çu în ~bkerdê seyyar ê subukgerBi çav dî ew penîrê taze û ter

Ji ~hwet hilbû der me'de heraretBuxarê da dîmax û kirye xaret

Nema wî ne hiş û ne 'eql û tedbîrVemaye der teheyyur rûbehê pîr

We lê ez arezûwwê ~tîhayêQerar û sebr û sekn û cayi nayê

Bi dev 'ekkû ku dî penîrî,rovîJi sewda hiş nema,bû mislê kovî

Serasîme ji ber pennîrê pur XWejWekî dînan nema lê taqet û hej

Xwe wenda kir go:"Aya ev çi hal e?Gelo xewn e dibînim,yan xiyal e?"

Li ber perçê ~kalan qend pennîrLi ber çavê wî îsa şubhetê şîr

Ji destê dûr ê pennîrê xurabêHinavê rûbeh hatin ber kebabê

Ji ber dûr eji dûrî pur hezîn eUmîda xwarinê,ken pê re tîne

Xwe rakêşa ji hev geh kir du-sê qatGelek girrêz û devşotik ji dev hat

Guhê xwe mîç kir û çavê xwe zûzandXwe danî rabû û dîse xwe telland

Ditellîne xwe, dev datîne ser pencBi sûskî xwe dibe tîne neyî qenc

134

Ji keyfa re wuha avek bi dev ketJi hesret agirek der dil bi hev ket

Gelek tev çû û hat sist bûye dawîKenandî ewdera wî pîsî lawî

Ji keyfan re geh pence datîne serJi kerban gahî dûvi radikit şer

Serapa gij dike mû mislê şûjinJi nefsa geh ji tirsa tête sûjin

Ji nefsa re dikûze lêki hêdîGeh hêdî çewkeçewk e,çare nêdî

Ji bêsebrî nema lê fenn û tedbîrKu hingî lê eser kir zewqa penîr

Gelek hawê wuha ew derdixe derJi kerba wî penîrê taze û ter

Ji tirsa,te didî bû şeqşeqa devJi meyûsî dirana geh dixe hev

Wusan carna diqirçîne bi hiddetDibêjî,çîkê agir jê bi der ket

Gem rast û we gahî çep diqelbeHezaran narê dûrî wî di qelb e

Te dî,car dî ji nişka ve xwe qîç kirKire fışkîn û guh dîse wî miç kir

Dibir-tanî ewî pozî ne bîçimSoylerken behsini bulanir îçim

Ku goya bihn dike pennîrê xweşrengBi wê bihnê mûferreh ke dilê teng

Gem tek tek û gahî herdu destanLi erdê ew dide teşbîhê mestan

135

Te dî, cama esas wez'îyyetek daKu yanî tût bû û dûvê xwe berda

Û cema dev te dî avête kêçaÇû û hat û xwe kir ku1lor û pêça

Ji bêsebrî te dî dûvê xwe berdaGehî te'ma dihen xweş kir lihev da

Du-sê tevzî kŞınd û çendi bawîşkJi hesret lê dibûn damar û xwûnişk

Ku e1hasil evî rûbahê purfenYapar 0 ~lerî,gel gu1mîyem ben

Di hîret de gelek ma rûbehê pîrNe tedbîr û ne te'bîr û ne tezwîr

Meraqa wî liser pennîrê qaşarDil û sîne me'idde girtibûn nar

Zemanek ma wusa meyûs û mehzûnNema wî taqet û ne reng û ne xwûn

Çikû xayet bilind e nexlê basiqLi bala danîye 'ekkûya fasiq

Ne mumkin ku here ser dara pir gazÛger çû,'ekkûyê dê bîte perwaz

Bi vî terzî muhal e wesla meqsûdDibit lê ev penîrê taze mefqûd

Eger çi kefte ye'sê ew m~wweşWelêkin ~tîha lê bûye serkeş

Ji fertê ~tîha ew pîrê fanîMûsellem ev xeber lê bû 'eyanî:

Negîje ger penîrê dev qijalikMûheqqeq dê bibîtin rûbeh halik

136

Bi hal Derwêşî. her godarîya wêLi girgîn mestî yû bîdarîya wê

Bi nûranî dilê 'eyna 'ulûmanBi g~ cazib ê her dengê mûman

Bi çeşmê qelbê pak î wek tilisqopBi hûşê hûrê bînî wek miqisqop

Dikir ba dîqqetek nûranîyê dilLi rovî yû penîrê jê re bû kul

Te'eccub jê dihate pîrê danaNeçû,seknî temaşa kir livana

Ji wan hin halê dî jî,fehim kîtinHela çawa dikin p~ biçîtin!

Dibînit sihr û fennê rûbehê pîrLi 'ekkû çêdikîtin behra pennîr

Wuha ew her temaşayî livanaDildtin,ba dil û hûşî ji cana

Di vî îşî de rûbeh ma perîşanDiba~kî û dil pir derd û êşan

Reîsê bîlebazê mekr î perwerŞehîrê huqqebaz ê çehre goster

Wuha ma muddetek der delış û hîretHeraret girtibû sîne ji xîret

Serî pur fen diket ber ez tehessurGelek xewte dida behra tedebbur

Ku:"Aya çareya derd im çi bîtinNebit ger çare canê min diçîtin"

Gelek jê ketne qelbê rûbeh kurb eLi ber wenda bûyîn t"v rê û durb e

137

Lixwe kirne 'itab û lewmê dijwarDidan rû xwe hezaran gotinên sar:

Kî:"Ey beyhûdekirdê pîr ê ferqûtDu-sê roj e tu mayî bêxwir û qût

Heta kengê di dev 'ekkû bimîneEvî pennîrê wek donbeh-semîne?

Bizan ey ehqerê rûbah ê fennekJi pîrî te texerruf kirye ~k

Nikarî ger biçî balayê darêÇi mehzûr e ku cibnê bînî xwarê?

Ku da çûn sihrê her wek sihrê Babîl?Li kû man fennê her wek semmê qatil?

Hebûn te sedhezaan sihr û efsûnJi her yek re mûsexxer mê mecnûn

Nuha bêhîle û tedbîrî mayîJi 'iczê bêfen û tezwîrî mayî

Xenîmet hatîye ber der bi qîmetXebînet nîne der di ev xenîmet?"

Ji pes lewm û 'itaban rûbehê pîrKu pê nefsa xwe kir tewbîx û tehqîr

Nema der destê rûbeh qet wesîleJi nû r~ti kizb û mekr û hîle

Cihandîde kohensalê funûncoMûheyyil su'lebê pîr î fusûngo

Wuha bo xwe digo:"Ey kêmîdanişÇira mayî tu hinde xebl û bê~?

Tu rabe ey neçarê keste besteJi birçîna te dest û pê şikeste

138

Bi wechê fennê tedbîrek bibîneJi babê sihrê tesxîrek bixwîne

Çira nakî du-sê sihrê muessirTu ey heyyalê bedmekrê muzewwir?

Derîne tilismê mekr ê huweydaQijalê pê bike mecnûn û ~yda

Bixwîne bo qijakê celcelûtêKu jê bistînî cumle zexr û qûtê

Kemendê fenn û tezwîratê bavê!Penîrê 'ekkûwê bîne di navê.

Vede damê funûn û sihra salikDi wê davê bigir seyda qijalik

Wuha muhkem ke ev damê veşarîZebûn bin tê de sed şêrê şîgarî"

Ji p~ ev gotin û tedbîrê mehkemWuha neş-e dihate rûbeh der dem:

Ji cî rabû û mûyê xwe pejandinHunerhayê xwe cumle wa numandin:

Xwe pejkand û li xwe kurkê xwe çêkirWelê hîle hezaran bari tê kir

'Ecayib fıkrê rûbeh tên xiyalêJi kerba wî penîrê dev qijalê

Li hev rakir 'ecûzên hîle der dilBera hev dan ji bo vî îşê muşki1

Bi sihran hatine hev qewxe û ~rDi nav wan da gelek çêbû ser û ber

Hinik mex1ûb û hin xalib xuya bûnJi wan hin mehwi bûn û hin di mabûn

139

Ji wan pîrê sihirbazê di mekkarTenê yek ma li meydan xalibê kar

Gelek bab û gelek feslê di sihranGelek fer' û gelek eslê ji mekran

Ji bo rûbeh beyan kirne wesîleHela kîjan ji bo rûbeh delîl e

Ji nav cumle sihirbazî nîhayetJi bo xwe rûbeh zanî ev selamet:

Bi nifqê ket lıöasê pîrê salikBi ahiste meşî nezdê qijalik

Serê pir mekrî rakir sûyê 'ekkûVekir bendê zebanê meslıöetcû

Ji ewwel mentiqî nutqek eda kirDilê 'ekkû bi wê nutqa xweşa kir

Sefatê bulbulan yek yek bijarinLi ser 'ekkû gerand û wîjimarin

Bi sed şîwe eda û lefzê dilcoDi ewwel qalê bo 'ekkû wiha go:

-Ela ey bulbulê xweşxwanê xweşdengHela ey tawusê xweşbîn û xweşreng

-Bi nexme işqibe~ sed hezaranBi işqê serwerê cem'a hezaran

-Bi sewtê xweşeda şeyxê belabilBi nexme ehsenu'ssewtê 'enadil

-Ji sîstê şi'rê mewzûnet di afaqDiket ateş di canê cumle muştaq

-Ji weqta min bihîstî nezm û eş'arHeraret girte canê 'aşiq ê jar

140

-Nema sebr û sukûn der rub'ê meskûnSerasîme wekî Ferhad û Mecnûn

-Gelek teyyê menazİ1 rahê dişwar'Eceb qet'ê merahil kirye ev car

-Senaxwanê te ev muştaqê dêrînJi dûr ew hatîye bo şi'rê şêrîn

-Bi rehmet yek nezer ber ~na keJi vê mehcûrîyê carek reha ke

-Xezelhayê 'Iraqî ba HicazîDi babê hubbê cûyê işqîbaz î

-Ji Hozzamê bixwîne çend qesîdeSifahan jê bibêje çend neşîde

-Rihet be qelb û sîne ev dilefkarŞîfa be canê muştaq ê birîndar

-Xerez der dil ev e,ev derdînaketBi goşê xwe bibîze sewta paket

-Eger bimrim fida te îstîxwanimBimînim ger ji bo te medhîxwanim

-Ji 'umrê min çi maye yek remeq heqBibîzim ger bi guh nezma bi rewneq

-Mirin heqq e eger ruh bête saqêTenê nemrim di bin barê meraqê

-Çira nadî cewabek ez bi heyranJi bo vî mubtelayê zar ê heyran?

Çu 'ekkû seh kir ev nezma dilawîzŞekerrîz ev meqala sihiramîz

Temaınî goşî kir,pê bûye mesrûrTe'eccub jê dihatî bûye mexrûr

141

Heme mekrê ku rûbeh lê kirin barJidil bawer kir ev mentûq û goftar

Ji vê por riqqetek hate qijakêBi diqqet wê nezer da rûyê xakê

Çi dî,şexsek xenD û bêmecalekNe taqet tê de maye,wî ne halek

Du-sê reh ixtixwan û maye tînekLiwan pêçaye peşmîn positînek

Wekî wan merdomê sedsale abidNe xwar û ne vexwarî maye zahid

Bi adabên 'eceb ew der tewadu'Heqîr ûba edeb mehzûn û xadu'

Guşad e goşe ew der întîzarêCewabek ta bibêje ew ji darê

Çu ev reng û eda dı"tin qijalikVebû dil wê ji bo rûbahê salik

Bi diqqet wê sualek kir ji rûbehEwî heyyalê bedfê'l ê mûnebbeh:

Kî:-Ey pîrê zeîf î salîxordeFeqîrê bêmecal ê nîmîmorde

-Çi nas î ey semê jar î naçar?Çi ~xs î hinde qor û sêm û jar?

-Dibînim merdomek xayet edîb îWelêkin xayet-ul xaye xerîb î!

-Di vê sergeşgî yû reh nowerdêDi çi fıkrî,bi çi efkar û derd î?

Cewabek lê veda wî hı1ebazîBi sed cîlwe numa yê mekrisazî:

142

-Ne,pêşîn 'erzi kir bo ~yxê bulbulVî miskînê neçar î xeste dilkul

-Ku ~wqa ~'rê ateşbar û goftarJi dûr anîme bin darê dilefkar

-Egerçî min ji muştaq û ÛŞ<lqanBihîstin ~'rê te şahê 'uşaqan

-Gelek şîranî yû pur zewqê da minWelêkin vê meraqê ~wqê da min

-Ku belkî ez ji dev ~yx-ul 'enalibBi g~ xwe bibîzim şi'rê calib

-Heye mumkin bikî sedqa serê xweNekîxayib esîrê ber derê xwe

-Me ummîd e nekî vî pîrî xaibBi sedqe çendi şê'r û nezmê saib

-Ku weqtê OO}~t der leylê deycûrJi 'işqê,te digotin ser gulê cûr

-Bide ber sem'ê kemter eL:gedayanBibe bo xwe sewab û pur du'ayan

-Rihet be çûn dilê ev pîr ê qincirJi bo te dê bikim ed'iyyeyê pir

-Wegerne her di bin barê ÎıraqêFena dê bim ji derdê îhtîraqê

Qijalê çûn niyazê rûpeh kir gûşJi şadî lê nema ne 'eql û ne hûş

Temamê mekrê rûbah ê soxenwerLi nik xwe wê yeqînen kirye bawer

Di canê 'ekkûyê,wan wer eser kirJi îdrakê bi yekser bêxeber kir

143

Wusan der canê 'ekkû kirye tesîrXwe wenda kir xurabê çûye ez bîr

Xwe zanî bulbulek xw~an û sadiqŞêrîngoftarekî bû wer di aşiq

Bi cunbuş hate cezbe ew bi rewneqWeşandin bal û perrê kurt î ebleq

Heme damarê caneş hate perwazKu nageh 'ekkuya me hate awaz

Bi quwwet bazî kir minqarê şeqreqBi şiddet fethi kir ew fekkê ehmeq

Ji C<ŞL ~ê ~qînek 'eceb kirZeqarîqê wê gûşê rûbeh ker kir

Gelek bê me'ne şeqraq û şeqaşeqBi der ket ez dehanî 'eqqê ~eq

Lîsanek wer ku kes jê nake fehmêSiyaqek wer ku kes jê nabe fehmê

Vekir wê ew dihanê bêhûdegûRijandin gotinê bê rê û bê rû

Ji ewwel wê dema kir bazi minqarHemandem ew penîrê taze (hat) xwar!

Ewî seyyadê purefsûn ji nagehKu dî seyda wî hate ber wî b'ageh

Bi şewqek tamî ez cayê xwe cist ewLi ser pennîrê çûn donbe nişest ew

Helesta rûbeh ez can şubhetê şêrDu-sê bûse didan etrafê pennir

Zi pes ba îştîhayek fewqî'adeVehona ew penîrê saf û sade

144

Bi ~hwet rûbehê bêtaqet î jarQedandî ew penîrê pak î q~

Dehen alastî çend caran bi ezmanŞukur kir bo Xudayê 'erş û 'ezman

çuqa ku şukrê kir rûbeh bi zahirDigo:"Da min Xuda ev rizqê hazir"

Û lê batin di nefsa wî de ~ytanXurûr û kibrê çêkir jê re derdan

Xwe di'!:û fexrê kir fa'il xwe dîtîJi lew ket qelbê rovî nar û pêtî

Li wî ni'met dibû 'eynê belayêXuda ew kori kir xiste cefayê

Vekeft û pali daye morxizarêNezer dûz dîde her da sûyê darê

Ku dî 'ekkû bi kibr û cûş û awazDikir pir nexmeyê nasaz î ba naz

Wusan wê xaqîxaq e,qîjeqîj eBi nahemwarî sewtek her dibêje

Ne sekn û ne sukûn e,ne tebat eBi vî rengî mudamî der xebat e

Qijaqîj û qişlqiştê fuzûlîGelek neqnîq û tewrê bêusûlî

Mudam ba sewt û eswatê bimarîDirêje tewr û ehwalê veşarî

Sebir kir rûbeh pir der întîzareşHeta lê xetmi bû neqnîşîsareş

Nîhayet betillî dembeste der demJi neqnîq û ~hîq û sewtê pir xem

145

Pes an geh 'ekkûwa pirkibr û xeylaKu lê bû xetınî banga wayê weyla

Bi xeylayî sualek kir ji rêvîKî:-Ey pîrê ji min daîm bi hêvı',?

-Te dî ev ~fqeta min ~yxê bulbulWekî dermanê deynî ser dilê kul

-Evê sewta xweş û awazê serkeşDikit xweş xesteyê sedsale naxweş

-Ji bona xatirê te îxtîyarîBi sed cîlwe bi vê sewta hezarî

-Dixwendin min gelek ~'r û qesayidJi bo vî xatirê te pîrê qasid

-Ku da dilxweş bî bo min pur sena kîLi nav alem evan nezman belakî

-Bizanin da heme meştaqê eş'arEz im serkerdeyê eş'ar û goftar

-Ez im îro reîsê 'endelıöanSerawerdê temamê dilkeîban

-Ez im ku nezm û ~'rê xweş birêjeEz im ku efseh-Uı elfazi bêje

-Gelek îhsan me kir bo te feqîrîSerasîme cîhanpeyma yê pîrî

-Rehet be qelbê te bo min du'a kîHerî der cumle alem eşkera kî

-Ji piştî te bihîstin ~'rê pir kûrHere min da ji bo te îzn û destûr

-'Eceb xweş bûn evan awazê dilbendEvan nezmê ~rîn ev ~hd û ez qend

146

-Xuya ye pur bi te xweşhatîye xwûşJi lew hinde vemayî mest û medh~

Çû seyyadê bi fen pîrê mudebbirJi 'ekkû gotinê dilgîri seh kir

Ku goya xîretek jê hate su'lebJi hiddet pir dibû ez payî ta leb

Ji cî ra!JCberê xwe daye ehmeqKî:-Ey mordarê gende zaxa ehmeq!

-Bi vê humqê te der da rizqê hazirNe bêfehm î tU,eymehcûba xasir!

-Nizanî eqbehê ne'ê xurabîKerîh-ul munzerê dozdê xurab î?

-Ji sewtê n~t min DÎ'le der ~Bi min key sewtê n~t dibit xûş

-Heyî tu eşne'ê cinsê qiralikXurabek fasiq î namet qijalik

-Şeqirdaqê te şubhê sewta şeytanGelek jê dilnifûr e cinn û însan

-Çen û minqarê te her şerqîşerq eNeqîqê te,nemqê ker çi ferq e?

-Çikû nabûyî bulbul ey belakeşBi vî wechê qebîh û sewta naxweş

-Nizanî ma eya bêaqila kemNe yî bulbul,qijal î lal û ebkem

-Ji sewta n~t,ey naxweşawazGelek xweştir evî pennîrê pir naz

-Penîrê te ji d~ng3 te çi xweştirJi rengê te welê ~xtê te reştir

147

-Belê xwe~tirji ev ~qraq û ~reqEvî pennîrî da min raziqê Heq

Digo "Heq da",û lê ba kıôreke purPenîr xwar,û 'ekû jî maye bê sur

zi pes rabû m~ ew pîrê rûbehJi fexr û kibra zêde çûye bê reh

Ji ber ku ket xurûcê rovîyê pîrNeda ser rah û sape çûye bê pîr

Kire çewkîn û bahûk û çivan çû'Ecaı'b ma lixwe ta b~ivan çû

'Ekû dî rûbeh çû pennın tev xwarÛhem dane rûwa pir gotinê sar

Dizanî rûber ew kir dam û faqêBi van sihr û xeberdanê nîfaqê

Bi sermayê berê 'ekkû penîr daJi bazara xwe wê dil dax û kêr da

Li dil daxê p~manî k~dinDi sîne derd û xem zêde civandin

Ji ber kibr û xurûr û xefleta xweJi 'icb û ehmeqî hem qebheta xwe

Ji ber ku ew yetîmê bêkes î jarWuha bêçare ~tî bê ked û par

Çi kirbû tevde hate p~ya wêPerîşan ma û dil pir ~ya wê

Ziyade hesret û ahên di pir dûKişandin,p~ ew p~an-i bû zû

Ji destan ketye golê masîyê qûtWekî mê xizan ma qeşmer û rût

148

"Xesîreddîni we'ddunya" liwê hatFexir kir,dÎ zerer bû ~ û mat ma

Ji ehwalê qijal û rûbehê jîrEwan derw~ dilsafi wekî şîr

Hilanîn 'ibret û pir hikmetê kûrJi wê behsê gelek dil pê bûyîn nûr

Geh cam û bade ye,gahi bikayêDibêjin,xweli diborînin dûhayê

Di guh geh pendê pîr ê dil wekî xumDi vê çolê penîrê dil nekî gum!

Fena be da nekî kibr û xurûrêNekî beyhûde wek 'ekkû surûrê

Ger Însanek te dî ba fexr û xwedbÎnNîhayet ew dik~it matem û şîn

Kesê kibr û xurûrê ke di her demDibit lê keyf û şahî şîn û matem

Di vê çola cîhana qeşmer û pîsGelek hîle hene pur damê iblîs

Hene rûbahê sehhar ê di pir fenDibên goft arê xweş,pê re dikin ken

Çi şellaqÎ dikin sihran dirêjinGelek şêrînxeberdanê dibêjin

NexapÎ pê emanet,meqseda wanHemî kizb e,nîfaq e me'beda wan

Penîrê dil dibin b~ubhe êşanPerîşan dê bibî ey can,peliÎman!

Peşîmanî tu feyde nade piştîWuha bêçare desvala tu hiştî

149

Bi zahir zahid Û batin çû şeytanTu elhasil meke guh gotina wan

Muhemmed Eskeô ~aô be b~Ji dewra ~ a vê dewrê nebî ~

Bi teŞ>îhê qijalê dê bimînîEger van gotina nakî yeqînî

Teemmul ke hezer ke Eskeô tuWekî rûbeh neçî da serseô tu

150

BENDA YANZDAÇÛNA ROvî Û KETINA wî YA FAQÊ

Bide saqî bike hîmmet ji bo meLi dil xem cem'i bûne kom e kom e

Vexwun camek wekî agir ku pê emBikin ihraqê cumle eskerê xem

Eger ne sayeya serwa te bîtinJi dil ev derd û xem kengê diçîtin?

Bi saya qameta te serwiazadBibin azade û bêxem wuha şad

Şehagîsû kemenda ehsenê xelqBi yarî kuştime ruh hatîye helq

Gelek paşa wezîr û mîr û axaBi şîşa dîlberê dil dane daxa

Bi şîşa dûrî yû cama be'îdîSîyeh kirne liwan pir keyf û 'idî

Wek, dîna ketin sehra û daxanQetandin ew ji yara w qesr û baxan

Ne tenha helqi işkistî me,tenhaKetin helqê d, wan zencîr û benha

151

Tenê tenha me der narê ÎıraqêNe ez tenha me,pir tenha meraqê

Birin şam û Iraqê bê kes û jarJi derdê dîlberê ta bûne ber, dar

Ne min dar û dîyar e dil berî çûEsîrê zuHê kirme dil berê rû

Bizane dîlberê ruh û dilim birTenek va ye û tê mane xemê pir

Wekî mûrî zeîf im bê dil û canÇû morî bê qedir lê dil hemî qan

Sîyeh bextê min e zanim ku heqqaWîsala dîlberê bû teyrê enqa

Ne payê rehrewî ne çengê perwazÇisan dê qet'i kim van şîb û efraz?

Hezaran hîle û faqê nihanîHene zêde di vê rahê nizanî

Cîhana qehpe pir dami hemî jarDi rahê bê kesan xef anîye bar

Ji lutfa şahê şehzada 'etirnamJi wî kûpê mezin dilenwar û pak

Bide camek cîhanbînî hezer kimHeçî Qafê di rê da ne bi der kim

Bike îhsan evê nefsa teme'karDibit qanî' ji îhsana te ey yar

Xenî bîtin ji wê cama sexî dilEvê nefsa xesîs a kêmiaqil

Mûnewwer bin ji tîrêjê dilê camBibînin faqê dunya te'!Jl.ik fi dam

152

Nebit wek rûbeh birs û tem'ê serdengLi me bişkînitin pa û ser û çeng

Mebe mislê (di) rovî buxlî zêdeMe têxit faq ekê hîna di rê de

Du-sê carnan bide da defê xem binNehe:} ke belki merfû-'ul qelem bin

Rica min her ev e bînit xiyalêMe hêsîrî ewê gerdenxezalê

Ku yar nête di mir'ata dilê minQîyamê radikin derd û kulê min

Ne ew fikr û umîda be mehû meMirî me zûji dunyayê e(z) çûme

Meger himmet bikî quwwet bixim destBibim hişyarekî pur zêde sermest

Li faqê ehlê dunya varqilîm ezReha bim der rehê dîlber bikim lez

Gelek seyyadê xayîn faqê anînDi rahê bêkesê '~qî danîn

Mûrada wan negîjin tû muradîXemî bin ew di nava her 'madî

Îlahî qet'i ke vê meqseda wanBi wan xe agirê der mefseda wan

Xelas ke ~iqanê dergehê yarJi wan munkir neyarê herwekî mar

Ewê husna munezzeh her dem û anMeke xalî ji mir'ata dilê wan

Bi dîdara xwe şa ke dehşi ke wanMe jî peyrew hisab ke bexşi ke wan

15_

Bi ~wqek zêde ey saqî were xweşDi vî ¥ cîhanê mame bêheş

Bikêşim kelleyê xwe zêde zêdeTesewwur kim gelek fıkrên bi fêde

Li pê hev ger vexwum çend bade bê bakUmîd e pakî bêtin qelbê napak

Bide hin saxerê gerden tijî durKu pê xweşhalî bin hem dil tijî sur

Ji xummê sala peyma ya cîgernarBide mey n~ kim pey pey du-sê car

B~wtîne hemî efkarê batilMuberra bit hela ev neynika dil

Di dil de da nemînit xeyrî yarêHemî mehw û fena bîtin bi carê

Bide pur camê rengtal ê museffaKu ~rîn kim xeberdanê muqeffa

Beyan kim qisseta mayî çewa bûDema rûbeh penîr xwari,kuda çû!

Berê min gotibû roja munewwerKu alem xerqê nûrê kir seraser

Hilanıôû ji rû terpiiş û purçemBi cunb~ hatibûn dar û ber û çem

Temamê alemê wan îstîfadeJi wê nûrê kirin pêde ziyade

Hela ew bexçe û cem'a hevalanÇi bêjim kohê Tûr e,nayê qalan

Wucûda wan di Tûrê ew ~cer bûKu enwar û tecellî her liser bû

154

Di perda sirr û exfayê dilê canNîda:"Înnî enellah" date guh wan

Di wê subhê ewan yaranê şebxîzDi nav wan dar û reyhanê dilawîz

Geh godarê bikayê bûn gehî meyDin<Şn pê menazil wan dikir tey

Li n~ noşê wan,tev erd û semaDikirne gohîdarî mane heyran

Hîkaye d'gote yaran şahê Derw~Gelek merhem dida ser wan dilê rîş

Diran şûle bi le'l,û le'lê da durLi le'l û lûlû û dur te'ne dan pur

Ku şewqa lûlûwan yaqûtê da derTe go,qûtê ruh e yaqûtê dîlber

Soxen tezyînê da ezmanê yaqûtTijî kir qelbê yaran sirrê Lahût

Goher da cem'ê yaranê sedefwarDil û sîne ewan bû xizneyê yar

Xenî bû alema nasûtî jê purLi ser bû dil ji le'l û încî yû dur

Beyan kir halê rovî ba xurabêMunewwer kir xet û xalê kı"tabê

Ji halê rûbeh wî go ev wareWelê sirra dilê wî sirrê yar e

Digo:Rovî penîrê xwe ku tev xwarDehen alast û çû ew serserîwar

Wuha ba fexreke pur çist û çalakDi semt û taxê min re tê ferehnak

155

Diçim lêkin dikim halê wî teftêşJi bo wî,ka çewa tê dawîya ~

Dikim hîret ji van sirrê nihanîKu pey pey,rengi reng dibne 'eyanî

Di ~hrahê dim~am gavekî xw~Ji wî halî welê ez bûme bê h~

Yeqîn im dê nemînit jê re ev halJi van sihr û nîfaq û gotin û qal

Du-sê gavan diçim gavek lirovîDinêrim ez liwî pîrnehsê kovî

Bi rê de naçe wek sahibneyaranWiha ket nav ber û dar û zinaran

Wusan ba ihtîyatek zêde û tamDiçîtin rûbehî pir tirs û ewham

Û lê qet rastî naçîtin du caranBi hok û çiv diçe t~bîhê maran

Geh etrafê kevirkî bîn dike tevKu perçayek ~kal dî digirtin tev

Geh bazda geh lidor hev ew çû û hatDida ser sîne perçegeh dibû mat

Ku rabû geh du-sê kêçê xwe girtîJi n~ave te dî,wek ba buhurtî

Diloqe gahi hêdî ew diçîtinGehî pençe lig~ xwe dixı1in

Dehen davêje ~za geh bi hiddetLi kêlek geh dixe dûvi bi quwwet

Dike teft~ ew dar û ber û avDimîze geh dikit vala lixwe nav

156

Te dî,cîkî wuha zû vedxepêreDikit bîn û bi dîqqet lê dinêre

Ge guhdarî dikı"tin pir bi dîqqetLi dora geh dinêrit ba feraset

Xwe car nageh digevzîne lierdêTe dî,rabû xwe pejkandî ji girdê

Ji 'ucbê geh lixwe heyran dimîneGeh waqîwaq e ew keyfa xwe tîne

Bi vî halî qederkî çûn bi rê deGelek hawê 'eceb jê têne pêde

Ji hevdu nê qerîb û nê gelek dûrEz û rûbeh heta çûn çayeka dûr

Mi dî nagahi ew rûbahê sehharWuha seknî di cî de bûye godar

Serî bir-anî yû guh zêde mîç kirBi dîqqet wî nerî dindani qîç kir

Bi ~ûnde zû vegerya çendi gavanTe go, agir kete cerg û hinavan

Zîyade qirqilî jê hate ser hevDiba~î,geh tevzî dane ber hev

Wekî ta girtibe rûbahê q~merKu hinde gij bûye lerzî seraser

Çi navkutka dike bînê dik~Te go,dil girtîye lew hinde d'êşe

Li dor hev tewlebazî ew dikîtinGeh p~e wek dizan hêdî diçîtin

Difışke geh dinêre sax û sol eJi kerba gahî erdê ew dikole

157

Ji dûr ve bîn dikit ew fewqê 'adeÛ lê pêşde qe naçîtin zîyade

Meger yek perçe dûvê herwekî rûnDîye wî hîlekarê ehmeq î dûn

Muheyyer ma gelek ew rûbehê pîrLi wî dûvî muxeddî şubhetê şîr

Dibînit rûbeh wî malê bi qîmetWekî hêka ni'amê pir bi ZÎDet

Bi şewq û pur şemal e parîyê xweşKu jê ruhnî dibit qelb û dilê reş

Çi nerm û taze ye ew donbeyê pakWelê rûbeh dibîte jê xeternak

Li ser vê luqmeya saf î sipî,diiKete fıkr û xiyalan ba dilê kul

Digo:"Bo çi gelo ev ni'metê başLi vir maye wuha",rêvî dibû şaş

"Çira bê pasîpan e donbeyê qencGuşade bêxwedî ev ni'met û genc

'Eceb nîne livir donbeh bimîne!Qe kes nîne yekî wek min hilîne?"

Newêre zû hilîne rûbehê jîrEvî dûvê temîz,ê mislê pennîr:

"Nebe têda hebe îşê veşarîBixwim,paşê limin bit şubhê jarî

Mebada tê hebin pur îş û esrarTenawul kim,1i min bit her wekîjar!"

Newêra zû biçit ser donbeyê xasJi wî,lê çêdibin pir tirs û weswas

158

Ziyade hîleyî jê his dike herÛ lê birsa wî ya zêde kire ker

Meraq û îştîhaya pak a donbehHeraret zêde kir der qelbê rûbe

Ku hinde îştîha lê zorî kiryeJi mekr û hîleyan ew kori kirye

Nîhayet çû heta ser donbeyê pakBi tirsek zêde û qelbek xeternak

Li dorê çendi caran ew çû û hatNewêre zû tenawul ke wî heyhat

Te dî, carna bi ser de çewkîya ewGeh bîn kir heyrî ma,te d'go kete xew

Ji bo rûbeh nema sebr û qerarikDigo:"Donbeh nexwim dê bibme helik"

Ku hingî arezû lê bûye serkeşDi destan de nema hîle,di ser heş

Wekî dîna ku dev avête donbehPekî dûv û di feqê maye rûbeh

Neda feyde hemî hîle bihurtinNexwari dûv,û rovî hate girtin

Di faqê dil bi kuJ ma,pa birîneÇi çare b'xwekira derman tunîne

Tem~ kin,binêrin vê tifaqêJi hirsa zêde rûbeh kefte faqê

Ku elhasil birî zora wî nefsêBirandin hîle lê ew kirye hepsê

Du-sê caran xwe virde wêde avêtLi erdê da serî,pir xwe hilavêt

159

Gelek xebtî digel mekr û nîfaqêKu bête der ji nav dindanê faqê

Heçî xasûkî yû sihrê licem bûnHemî wî serf-i kirne jê re xem bûn

Nikarit bête der,ne payijê keNema çare sihirbazî ku çê ke

Nîhayet maye heyran rûbehê pîrJi wî ~ bi ser batî ji teqdîr

Dehî furset nema jê re bibîtinJi teswîr û fenê ku ew dikîtin

Geh dev davête canê xwe çirandîGehî êş û elem dil lê helandî

Geh pirsê pir 'îtabamîzê gotinBi wan can û dilê xwe daye sotin

Digo:"Kanê ewan mekrê di bê hedTe dî,nefsa te ew jî ~ kirin red

Heq û pir muskeheqqê te bikêşîJi ber cerh û birînan,dil biêşî

Kuda çûn babê sihr û hîle ey bed?Li te nefsê derê wan cumle kir sed

Geber be her di vê faqê bi ezyetKu da her kes ji te bigrin çi 'ibret!"

Ku elhasil nemaye çare rûbahNîhayet çare ma "el hukmû lıllah"

Ji yaran ra digotî pakê DerwêşXem û derdê ji rûbeh hatine pêş

Hevalan jî ji vê behsa bi 'ibretHilanîne gelek esrar û hikmet

160

Dinoşan her peyapey cam û fıncanHeta qelbê di wan bû şubhê gencan

Ji kincan cumle 'arî bûn yekayekJi cisman ye'nî derkeftin bîla şek

Di 'alem de seraser qet kem û bîşNemabû xeyrî yarî wan bizan îş

Ji remz û 'işweyên dîlber wuha,gişMuferreh pir dibûn hem mest û bêhiş

Bide saqî di vê navê qedehkêDidil de his bikin em jî ferehkê

Dixwazim saqîya pir mestî bim ezNebim mehw û fena ta hestî bim ez

Tu zanî nabe rahet ev dilê jarJi derdê vê denî dunya wekî mar?

Bide ta mehwi bim da hesti bim nûJi rengê dîlberê ku mesti bim nû

Bide camek hevalî ey dilaraJi hiş xistim fıraqa yar û yara

Kerem ke dehşî mame bêyîme hişDi dil keyfek nema der ser tu daniş

Bi vî halî nikarim şi'r (û) eş'arNezim kim,qisseyên xweş bikme iş'ar

Ji hev ketme cîger nar û şewat eNema min saxîyek şubhê memat e

Nekî ger destegîrî hey nedî meyBi vî halî diborit 'umri hey hey!

Ji camê neşe bigrim,pur quwwet bimJibîra kim xeman,gavek rihet bim

161

Vedim der mulkê dil ez dameke kamHela çi tête vê damê serencam

Qijal e,bulbul e,'unqa ye,qertelXezal e,tilkî ye,ya kelbekî kel

Ji van kîjane bêtin davika minXwiya be talibê vê xapika min

Peyapey mey bidî dê k~ bîtinUmîda min xezala xeşfi bêtin:

Te dî ku rûbeh mehkem ma di faqêDi destan da nema îşê nîfaqê

Tu mekr û sihr û fenn û hîlekarîNeda feyde ne efxan û ne zarî

Di wî halî de tilkî ma perîşanNe dad û gazî ye,ne qewm û xw'îşan

Mi dî nagahi yek merdê çû seyyadBi wî re hem tufek,têtin dikit cad

Bi se'y û sir'etek zêde, rewaneWelê qesda wî ew faqa yeman e

Me zanîbû ku ew seyyad e bê zenDiçîtin wa ye ser rûbahê pir fen

Dibînim pir ne dûr e rêvi yû faqBi keyfek zêde ew seyyadê mWjtaq

Giha cem roviyê heyyal î sehharBi kerb û qehrê lê xistin du-sê dar

Digo:"Ka hîle û mekrê te yê pirEya qeşmer, sihirbazê ~kaldir?

Kuda çûne hemî keydê xebîsî?Li kû mane ewan fennê xebîsî?

162

Ji birsa zêde zanim pur hewes bûyDi faqê de perŞın û teres bûy"

Temayî rehberê kê bit bizaneBi jan e,ew zelîl e w poşiman el

Li dorê ew du-sê caran çû û hatKişandin rûbeh ço,qatek li ser qat

Heta kerba xwe lê rêja bi dilxwahJi wî halî kete halek dî rûbah

Wusan lê da heta rûbeh kire sistDi damê de serî jê kir bi derxist

Bi sebr û ezyetek zêde geber kirDi faqê ser birî p~ bi der kir

Helanî xiste tûrê xwe bire malTemam bû qisseta pir şan û ehwal!

Ji bo yaran ewî Derw~ pir surXîtam kir ev hîkaya xizne ya dur

Ji wan ra beXliikirne durrê esrarDi dil wan zêde bûn esrar û enwar

Ji genca şahê xûban n~yê canÇi xweş tenzîmê kir ev 'Iqdê Durfam!

Dixiste gerdena qelbê hevalaMunewwer pê kirin sedrê ne vala

Gelek memnûni bûn meqbûlî dîtinJi van durran ku dil mehmûlî dîtin

Ku axir tev ji bexçe şadi DerwêşBi derkeftin seyahet kirne der pêş

Ji vê genca duran ey Eskerî tuTijî ke dil,mebe her serserî tu

163

Tu rake zêde engoştê teheyyurTeemmul ke,tesewwur ke,tefekkur

Çi ne ev cem'ê derwêşan û bexçe?Çi 'işq e dil dikırin perçe perçe?

Çi husn e ku dilan tînit kebabê?Çi sirrek 'ali ye hatî turabê?

Çi saqî ne,çî ye xomxaneyê pîr?Çî ye ev mest û medhûşanê diljîr?

Çira bulbul niyaz û zarî ye Wl!Çira perwane sotin yazî ye Wl!

Çira dil xwîn e gul mustexnî ye ew?Çira şem'ê wuha dil pêtî ye ew?

Çira Derwêşi ew îhsan bi wa kirLi bêçare yetîm dîde zuwa kir?

Çi zulm e pir deni pê mubtela ne?Çi birs e ehlê dunya der dila ne?

Çira dozdî penîrê bê kesê jarXiyanet kir qijala pîs î mordar?

Çira rûbeh liwê kir sihirbazı!Te dî paşê çiqa kir ah û gazî!

Nebû qani',te dîrûbeh çewa bûDi bîra birs û mekrê xwe fena bû

Çi seyyad û çi faq in ev çi îş in?Ku daîm dil ji ber wan cerh û rîş in!

Dibêjim,serteser ev 'alema hanJi hev re 'aşiq û maşûq in,ey can!

Welê her yek bi hawakî dikırinDi vî cayê fena ew pê diçîtin

164

Ji vê 'iwa heyatê hin mematîDibînin lê hinik eynê heyatî!

Ji bo te Eskerî ewla ev e:DilNedî xeyri hebîba pak û kamil

Bi wê şewqê vexwe camê mudamîDi wê sayê ku rahet bî temamî

Wegerne,dê bibî zalim wekî narLi xwe,hem jî bikî zulmê li exyar

Mebe zalim dibî p~ê tu mezlûmBi şûrê heqqîyê dê bî tu me'dûm

Kesî xayîn be her xayîn û rûreşDiborîne hemî weqtan muşewweş!

Meke hıle w sihirbazî emanetKu p~î jê dibînî pir felaket!

Zelîl î,ger nebî qani' di her cî'Ezîz î ger bikî daîm tu qencî

Xurûr û fexr û 'ucb e karê şeytanJi van şeytanî bû metrûdê dîwan

Di sidq û rasitî daîm necat eDerewgo rûreşê der her civat e

Hesûdî şubhetê narê cehennemDişewtîne peyapey qelbê her dem

Kesê bîtin munafiq şubhê şeytanCihê wî esfelê safû di Diran

Fesadî,fitneyî bêşubhe ey canEşed mîn-el qetli tesrîha Qur'an

Hela hirs û teme' azû bexîlîEv in 'illet diya cumle rezîlî

165

Sexawet nûceke pak a Xweda yeJi dil re rehberê rahê huda ye

Li dunya û li uxra fezl û îhsanBîI~k baqî ye bo cumle cinsan

EyîIîk eyleyîn deryaye atsezBîIîr Xaliq eger baliq bîlemez

Eger bîlmezsen baliq,bîl kî XaliqBîIîr gîz1î 'eyanî Rebbê faliq

Bi yarê xwarê xeddar ê cîhanîBi vê qebhê mebe bawer tu anî

Bi naz û şîwe û pur hîlebazîDi rahê Heq,dike dil rût û tazî

Xemê jê keyf in,û keyfê di wê xem.Çiqa jê dûci bî pur baş e her dem

Ji ebnayê xwe ra zahir çi muştaqÛ lê batin ji bo wan danîye faq

Bi yarî te'mikê sihr û nîfaqanÇi xweş datîne ew der dam û faqan

Bi mekr û 'işwebazî vê şelaqêHeta mehkem tu xistî dam û faqê

Heman davêje libsê dîlberî zûDimêrîne li rû boyaxike nû

Çû dêwê heftserî,pîra meroxwirLi te zahir dibit ba xedreke pir

Were êdî temaşa ke 'ecûzêBibîne zulm û xedra piştikûzê

Bi enwa'ê 'ezab û şiddet û zorDi wê faqê geber bî ta biçî gor

166

Evê dunya ku seyyad e bîla şekDi rê da faqê danî,nê tenê yek

Tu kor î,ma qe nabînî 'eyanîEvan tûzax û faqê wê ku dam"?

Hezaran ~h û sultanê xwedı"tacDi vê faqî fena bûne hemî ac

Hela carek bi teyyara fıkir tuBi mazî da bi guhdarî bifır tu!

Tem~ ke li 'alem pur şîyar beZeman-i borîye,tê da likar be

Bi goşê dil tu guhdarî bike qencBizanî halê van xelqê xwedîgenc

Bi dîqqet hem veke çavê dil ê pakBibînî wan şehî~hê bûyîn xak

Bi musteqbel de wer fır de,nizanîJi bo te ka çî ye ku bit 'eyanî?

Heçî çûne nemane eşkera yeHeçî bên jî ne me'lûm e çewa ye

Mîyanê saxî yû jîn û mematêTenê ma yek nefes nefsa heyatê

Me'e mafih,neyî hakim livê jîNe ku keyfî dibî dîsan dirêjî

Ku çû kare neyê,hat û neçe derEv e jîna cîhana zêde qeşmer

Di destê saxî ma yek nefes herWuha ew jî zelîl û pir teres her

Ku madem saxîya dunya wuha bitDi bit qelbê me jî pê mubtela bit

167

Li xwe carek qe nafıkrin bi dîqqetÇira nakin ji bo xwe biçî 'îbret?

Şev û rojan dixebtin bê ser û paBi hubba vê denî dunya wekî sa

Çî ye hinde bi ser de kewtikewt eBi roj û ~v me jê her dil b~wte?

Wekî wê kêzika pîs a gerîneMe der hembêz e dunya lewitÎne

Ji bo me qet ne ca yû mesken e,evNe yarek ba wefa ye,xapik e tev

Neyarek pur cefa ye ev cîhanaWuha qeşmer,evê pîra zemana

Gelek qehp û durû mislê ~v û roBinê îro çî ye,ka çû çewa do!

Ji dil derxe huba vê pîrebûkêMedara pê bike,der qelbê tu kê.

Evê rizqê ezel teqsîm-i kiryeJi bo muhtacî yû te'mÎmê kirye

Tewekkul ke,ewê bêtin çiqa yeBizane raziqê 'alem Xweda ye

Ewê hell û fesil kirne hemî ÎljZÎyade tew nebe tê de cîgerrÎlj

Eger karî vexwe mey xem mekêşeWelê qet'a ji te ruhber neêşe

Bi ~wqa yarê bikşîne tu camêKu hasil kî di dil de her meramê

Ku madem sermîyan ma yek nefes herEwê jî serfi ke der rahê dîlber

168

Muhemmed Eskerî ~ cîhanêTemaşa ke bibîne hal û şanê

Mebe bawer bi vê dunya ku faq eHeme fenn û hiyel,mekr û nîfaq e

Mebê tal e,şêrîn e,şor e,mizz eBin~ mey ji yarê bigre mine

Mepirse tarî ye,roj e,çira yeMebêje ezyet e,keyf e,çira ye

Heta karî vexwe mey,zewqê bigreJi rûyê dîlberê her şewqê bigre

Temaşa ke bi dildarî li 'alemJi esrarê nîgarê lê mezendem

Heta ruh der nefes be Eskerî herBike însanîyet her dem ser û ber

Ûhem xizmet di rahê yara nazikMebê tal, û menale,can e carik

Dibêjim,bigre van pendê wekî canJi genca şahê şahan ê cîhanban

Di geh geh lê bin~ bade û camDi rahê serxweşan bî rindekî tam

Dîqet ke da neşimtî ser serî tuDi rahê rasitî ey Eskerî tu

Bizane rasitî nûra Xweda yeMunewwerkerdeyê qelb û dila ye

Kesê ku rasite,nar û şikenceQe nabînit, û ger dî xêr e,qenc e

Ewanê fıkr û niyetrasitî neDi her cî serbilind û rûsipî ne!

169

Şukur ba Xaliqê ku av û agirDi hev mem kir û jê şewqê rakir

Yekî mîzan kerem da sîneya jarMe pê weznî kelam û sirrê pur nar

Di 'îda ekber û van rojê pur xêrTemam bû qisseya wek xizne ya zêr

Bi saxî ba selamet ev hı"kayeXı"tam bû,şukri lîllah dî nîhaye

Îlahî pur gunehkar û feqîr imDi qeyda zulfê dîlber de esîr im

Tu zanî ey Xweda û xaliqê 'alemEger îhsan nekî tewfiqike tam

Di deryaya gunehkarî xerîq imDi narê hubba dunyayê herîq im

Bi der xe min ji vî halê hîlakîBi rehma xwe ji êıi û derdinakî

Ji bo şahê Rusul,cumle sehabanJi bo wan alê şubhê şemsitaban

Ji bo wan 'alimê heqq ê şerî'etJi bo wan merdê di1sûz ê terîqet

Ji bona xatirê herçî hucac inKu îro der Herem mislê sîrac in

Umîda 'efwê,dergahê te ne ewBi roj û şev çûyin bêrahet û xew

Me jî gel wan 'efû ke ey şehînşehBi fezla zêde û cûda munezzeh

Muweffeq ke di rahê dîlbera pakLi dunya û li 'uqba dil nebim çak

170

BENDA DUWANZDAXATÎMA KITAB

Du sed qintarê şekker şukrê daîmJi bo wî xusrewê şêrîn î qaim

Xwedayê ku şaxek û ney bi hîkmetRewan kir çeşmeyê şêrîn î ulfet

Cuwê şêrîn selatê şekkeramîzMuxalit ba tehîyyatê şekerrîz

Li ser ney şaxê yekta yê nubûwwetMudam carî be ta roja qîyamet

Şehê ku ez neyîstan "kaf'ê ba "nûn"Wucûda bûye mumutazê ez nûn

Û hem ser neyîstanê al û eshabÇû zer'ê mustewî ber saqê pur ab

Edayê şekkerî şukr û tehîyyeKu laiqê ji bo şah û re'îyye

Tu zanî, ey şekkerxendê şêrînbarJi hîcret çendî telxe kamê naçar

Bedel ev tehlîya ku der dihan eŞêrîncûyê selamê bîkeran e

172

Tehîyyatê şekeramîzê şêrînMudam carî bitin ey canê şêrîn

Peyapey subhîrewşen ba şebê tarDema dem zuhr û 'esr ûgah û êvar

Ji kemter bendeyê mihnet çeşîdeLi ser şaxê nebatê ber gozîde

Li ser terzê qedîm û adetê p~Kerem ke yek tesellî bo dilê rîş

Nema taqet qesem bîllah hebîbimBişîne nOljîdarû,ey tebîbim

Bide destûrê bo le'lê şekerbarBike pare lidil sed perde estar

Ji wan le'lê şêrîn şekker binazîBide da qelb û ruh pê xweş bisazî

Şeker bişkîn û şêrîn eşkera keJi bo xwe qelb û canê me fida ke

Tu mest î mestê birjîn şekkerê mestKu şêrîn bî ji bo me şekkerê dest

Ji wan mestê te nê XWÎnrîzîşêrînSehil bêtin bikolim cûyê şêrîn

Ji bo zewqa Şêrîn,Ferhadî rox zerKire da dil bi zulfê dil çû şekker

Ne mislê Xusrewan im şahê ŞêrînHezîn im ez çû Ferhadê cîgerxwîn

Ji şêrîn î tu ey şêrîna dîlberTe dil bû wek kulahê qend û şeker

Te kir pare limin dil her wekî neyŞewatek zêde tê kir wek dilê mey

173

Ji ber derdê te ~rîna dilawîzQelem ~breng û geh gulgûn û Şebdîz

Ji ber ~brengîyê zulfê girihdarBi sewda bûye Şebdîzê Şêrînbar

Ji gulxendîdenê Şêrîn ê gulgûnQedem der rahê xizmet çû cîgerxwûn

Ji bo wesla Şêrîn,Ferhadê neqqaşTeber ber ser zed û bû laş û ma şaş

Di rê da ser me danî ~ubhê FerhadJi dil her tên wekî ney ah û feryad

Terehhum ke ~rîna min ~kerkîHeta key dil wekî ney dax û ker kî

Tu behra ~îrê Şêrîn ey ~kerkenUmîd nakim qetê' kî ~îrê ez men

Di qelbê xameyê ~êrîn nihan eKu şêrîn jê bi der bê natowan e

Ji ~rînî gelek dûr im ŞêrînxwûDikim hêvî bi îhsan pertewê rû

Kerem ke ew livî bêçareyê jarKemerbeste bikit wek ney ~kerbar

Dikim hêvî ji Şêrîna ~kerrazXerîb negre ji ber tu aşiqî zar

Wekî ney tayekî Ferhadê dil dûJi Şêrîn pertewan xalî nekî tû

Ji vertawê te Şêrîna me xameDirêje pir ~ker der qelbê name

Bi ummîda ~rîn ev nameya zerBi cûyê ~îrê de çû mislê ~kker

174

Dibîtin ku nezer de yara xwînxwerBi g~y ~ê der vê nameya zer

Şukur bo xaliqê talî yû şêrînDi fıkrê da ne şêrîna me bê kîn

Çewan ayîneyê şêrîn e ~kkerTu jî bî neynika ellahu ekber

Kulahê ~kkerî ez xakê ber derBide ser Eskerî wek tacekî zer

Bila rûzerdê bê talî bin<şJi vê ~kerfema sîma dipoşî

Çiqasa rûzer î tu wek zerikanHela sebrê bike ber tehlîya can

Umîd e zewqa pertawê di şêrînBikit ev qelbê mecrûh ê wekî dîn

Dizanim talîya hîcran kirî zorLi ser te şahê şêrîn a xwedîtor

Di damê zulfê de mayî per~Ne ehbab û bira ne,qewm û xw'êşan

Tenê tenha dixwî derd û keder herJi wê ~kkerfemê talî dibî ber

Ewa şêrînxeberdan û kenîneJi ber qelbim zirindar û kinîn e

Seraser cism û canim bû zilindarJi derdê şahê Şêrîna ~kerzar

Ji marê zahir û narê nihanîMe dîde her dizên teşbîhê kanî

Meger dîse ji bo me saqîyê yarBide camê di dil de sehli kit nar

175

Evî narê Îıraqa yar a dîlberKu da texfifi bin xem jê biçin der

Kerem ke saqîya hin cam û ÎıncanMerez girtî ji Şêrînê dil û can

Şerabek xweljgowar û hazim û safBide da mehwi kit vê 'illeta nav

Gelek sal e disojîne wekî mûmDil û canim helandî Îırqeta şûm

Were saqî heta kengî bikêşinJi nazê wê Şêrînê dil bi êş in

Nema carek terehhum ke lihalimŞev û rojan ji vî derdî dinalim

Dikalim her ev e ah û rica minLi dil ew yara ~rîn bit xuya min

Ku da wê qameta şêrîn bibînimJi wî wechê şêrîn xemgîn nemînim

Bi çeşmê dil bibînim qedda şêrînJibîra kim xem û ekdarê dêrîn

Muxennî ger di vî halê k~~Mededkarî bikî çend haweyê XW~

Bi awazê ney û sewta kemanêJi vî xom piştî 'ewda pîrê fanî

Bi narê qelbê cam û nexmeyê tarBişewtin ev xemê der qelbê wek mar

Ji tesîra evê bezma wekî gulJi nû ve saxi bim der alema dil

Bibim medhûşekî dilzîrek û nûrBibînim wan şeyê pir dûr û mestûr

176

Bikim zewqa îşarat û rumûzanBinasim halê dî pê ra şemûzan

Jibîra nabe nexmesencîya teHeta roja qîyamet qencîya te

Çikû zêde perîşan im di hîcranWekî Mecnûnê bê Leyla di çolan

Sûoenqedda sehîserwa perîrengŞepal û şox û şenga dil wekî seng

Ji hiş xistim di vê çola fîraqêZîyade suhtime der ÎŞtîyaqê

Ji '~q û seba sîgah û newrûzBirahîmî yû Kurdî lêde pir sûz

Bezîrû bem binalîne dilê sazJi wan der dil bibîzin pir sir û raz

Ji işqa yarê der halê cuwanîBira dil zewqê ke dîse 'eyanî

Heçî dunya û mafîha bi der dimWekî perwane bêm c~ê ku ser dim

Temamê deftera alem bikim teyBi rahê ruhibexıj û naleyê ney

Bide ey saqîyê şêrînfemê minBi camê defi ke derd û xemê min

Bide Îıncanike pir nar-i bo meWelê narê şemala yarê bûme

Xemê dunya û cerhê fîrqeta zorBi hev re cem'i bûne dil kirin kor

Bi saxî xistime gorê hebîbimNe sax im,ne mirî hem bê tebîb im

177

Ji rahê ruhê perwer n~darûBide da kesb-i kim ez saxîyek nû

Ku bêjim halê dewran û xemê yarJi bo te,min ji wan tiştê ku daxwaz

Di vî 'umrê sî û neh sal-i de minÇi dılî,ma nebîne seng û ahin

Di işqa dîlberê de rojeke xweşNeborandî wuha min ba dil û heş

Nebû qismet wîsala yar a sertacDi hicrê 'umri bû talan û tarac

Kerem ke saqîya camek şerabêJixwe yarê cîger daye kebabê

Di bezma şama hicranê qîyam keLi me tenwîrê ke,dil xweşmeram ke

Bide serwa rewan yek saye bo minDi wê sayê bide pur maye bo min

Dilê Ferhadîyê xwe pare kim ezDê bîtin 'ilIeta tê çare kim ez

Bide hiş topi kim ~ dilê sorJibîra kim û van derd û xemên zor

Xiyala düberê carek di hiş kimLi sedra bîzebanan ku neqiş kim

Binalînim ewan jê bê xur û xwabBiherkin eynê wan eşkê di xwûnab

Bik~im çeşmê name kuhlê ekdarBila ew jî bibînit reftenê yar

Li lewhê sîne dim tîr û nişabanLidil dax û ligerden pur kulaban

178

Ji tîrê qewsê dîlber bit birîndarEwê hê fehmi kin êşa dilê jar

Xeraman reftinê yarim bibînitGelek lê ~ û heyran dê bimînit

Li xwe pur merdomê xafıl per~Bikin neq~ dilê dax î bi ~

Bide tekrarî ke saqî tu camêKîtaba me yeqîn hate xîtamê

Bi kullî defi' ke ekdarê gêtîBila der bin ji dil ev nar û pêtî

Bi zewqa cam ûşewqa dîlbera tekXı"tamkin vê kitabê em bi carek

Bide saqî meya tiryaqî bo meKerem ke bo dilê muştaqî bo me

Evê pîra neyar a her wekî marMe jê pur xwarîye semm û gelek jar

Tedawî ke tu vî qelbê birîndarKu tesîrê nekit lê jehra ev mar

Me pur tecrîbe û teft~ kiryeNezer pur der şeh û derwêşi kirye

Gelek derwêşi bûne şah û axaGelek axa ûşeh dil dane daxa

Bi wê jara veşarî der şeker wêBi ~rînxende û pur şar û şer wê

Bi huqqebazî yû sehharîyê purBi şarê naheqî teşbîhê kafir

Hemî mehw û fena kirne wekî xakEvê qehpa neyar a zêde seffak

179

Wuha ye 'aqîbet ~ cîhanêXelas nabî ji destê bêemanê

Qefes hebs e ji bo me çîsmi xak eMekanê morxekî pur saf û pak e

Di vê zîndana xakî ey hevalanNekin em tê bik~n ah û nalan

Di hebsa cismê de dil pare û xamNemînin hem nebin mehkûmê î'dam

Emanet zêde daxan lê nedin emBi xaran wê gula baxan nedin em

Numûnexane ye w xanek xeternakSebir kin qeyd û zencîr in hemî xak

Xunava wê gula sîmayê mehbûbEwê bîtin gulê jê bîte meqlûb

Nekin ba morxê qeydê em xîyanetBi cuz-ê îxtîyarî xwe emanet

Ewê rokî ji bo me kêri bêtinDi heqqê me gelek pir xêri bêtin

Bira emn û sidîqî lê zuhûr bitÇiraxê rasitî tê da bi nûr bit

Çira em dê qeti' kin pertewê pakJi vê zîndana tarî perdeyê xak?

Me dunya hebsek e pur zehmet û zorXelasî nîne jê ta em biçin gor

Di gerden me hemî fermanê i'damYeqîn e dê biçit herçî xwedînam

Tenê çûyîn DÎyema sed hezar derdDi vî erdî dikarim ku bikim serd

180

Were êdî mexwe xewte dilakorDi vê behra cîhana sade der dor

Gelek bêî'tîbar in cewherê wêDi dil de cih mede ga û kerê wê

Ji hubba sîm û zer farix be bêxemKu da qelbê te nûranî be her dem

Hela ehlê cîhanê ex1ebêwanRuhê ga û kera ne,şek1ê însan

Bi naz û ni'metê dunya dinazinJi ber,p~î bikin efxan û gazin

Emanet dil mede dunyaperestanXerabtir pir ji vanê xaçîdestan

Qe nabînî ewan şahanê p~înDi kîjan xakê sarî ew dikin şîn?

Di kîjan damê xem de dil perîşanDumû'ê dîde wek le'lê Bedexşan

Ji wê sultanîya wan ka çi maye?Ji wan re ah û hesret maye maye

Bi kullî dil ji vê pîra sihirbazTu berde dê bibî hêja serefraz

Ji ewlad û jin û pertal û şuhretBira bawer bike! nabî tu rahet

Eger carek bi wan keyfê bike dilHezar carê dî jî dil pê dibit kul

Ûhem tûla emel derd û bela yeLi teyrê qelbê te torek civa ye

Dikit kor û 'ema morxê dilê qencWusan her tê dimînit ba xem û renc

181

Dibê "Hêja ji bo te mewt-i nîneHeman rahet be û çaliş be bîne

Nuha nîne mirin bo te menaleTu her zêde bike mal û menal e"

Ku da rahet bibî şahane zendeBikî keyfê wuha zewqê bi xende

Ji vê pursê dibî sersem wekî dînDiborînî bi xeflet her dem û hîn

Qe nabînî esasê vê heyatêLi ser ba û hewa hate xebatê?

Mirin gavek ji te dûr nakevîtinHewayek boş e nefsa te dikîtin

Ku madem ev heyata pur hewa yeTu jî berde hewayê pur pur fena ye

Gur û berxê di cîkî da girêdîHezaran nî'met û xweııî tu pê dî

Gelo rahet heye jê re ji vanaJi xeyrî derd û hesret,~ û jana?

Qe nabînî mirin wa ye heval eCuda nabe ji te ,her dem libale

Çi sewda û hewa ye dil kirî dêrJi hubba vê cîhanê nabite têr

Bi şarê vê hevala xayîn a zorEmê mehw û fena bin û biçin gor

Çira hinde emîn î pê,eya dil?Çira jê noşî kî zehra hilahil?

Ne noş û hingiv e ev şerbeta wêHemî xwîna dilê pur hesreta wê

182

Nebî zînharî pê puştê girêdılBira bawer bikî meylê tu pê dî

Temaşa ke bi dil der vê hevalêJi qed û kuştinê qet nabe xalî

Tu jî yek ferdekî ehlê dinê yîEvanê kuştine,çêtir ji kê yı"?

Te jî dê qetli ke bawer ke pur baıjMeke pê emnîyet qet'a mebe şaş

Heta fırset heye her gahê ey canVexwe camê li keyfa şahê xûban

Wusan serxwel}i be ba zewq û pur keyfKu qet'a his nekî derdê kem û keyf

Di vî halî de bimre îxtîyarîÇi hacet bo te mewta îztîrarî?

Di şewqa dîlberî mehw û fena yeLi te saxîyek baqî xuya ye

Hela saqî ji wî kûpê serencamTijî ke qelbê fıncan û dilê cam

Çi xewxa û şer û şor e di alem?Çi keyf û şahî ye ev şîn û matem?

Çi tewlîd û çi terkîb in çi îş in?Çi ecsad û ruh in pur n~ û nîş in?

Çi erd û ev çi esman û sitêr in?Çi aıj in ev hemî seryan dihêrin?

Wekî dîn im ji van îşê xwîya neHela derdê mezin,ê ku nîhan el

Bi heqqê wan xem û derdê xwe kî tuBide saqî hela yek camekê zû

183

Ji min tu ~ bibe ~ bim bi yek carJi van derdê mezin dil bû wekî nar

Çi nar û pêtî ye qelbê min î kulBi camê muntefi ke agirê dil

Xuya bin zulf û pêçav û gulê rûDi camê seyri kim der dil hemî nû

Ji wan çeşmê xezalî awurê şîrJi wê heybetpilinga ehsen û mîr

Bi medhûşî bibim heyran û sersemLi wê husn û liwê nûra mucessem

Berî jê bê ~ im bêçare û jarÇi lazim bo yekî wek min giranbar?

Ji xeyrî yar û saqî mutrib û meyMexwaze zêde ta dil pê bibit hey

Mebê "dunya wefakar e ji bo min"'Ecaıo xwînxwir e xeddar e dujmin

Dixapînit bi van heylazîyê pîsTe û tiflê dilê te nefsa ibüs

Emanet pê nexapî sed emanetJi van paşî diwxî pur ah û hesret

Mebêje ku "şebab e şîwekar e"Gelek ew pîr e,fertût e,mekar e

Bi wê dava vedaye pur kirin seydŞebabê wek te wê pîrê kirin qeyd

Were qenc lê nezer de ey dilê pakJi bo paşê nebî jê qelb û dilçak

Tu guh de min muferreh kim rehê teGuharek gewherîn têxim guhê te

184

Were guhdêre pendê pîrê dilnûrKu pê bî dilbinûr û sînemesrûr

Ji bo qeyda evê pîrê ~ênîJi dest saqî vexwe camek Cemînî

Ji tesîra di dil de sûretê yarTexeyyul dê bibit ew yara dildar

Ku dê şewqa cemala dîlber a dilDi dil ma dimînit qeyd û silsil?

Bin~im mey di dil fanî fena binJj qeyda hubba dunyayê reha bin

Ku ekdarê dinê gavek bi der dimJi halê dîlberê hinde xeber dim

Nikarim desti jê berdim çikû ewZîyade ehsen e ba şewq û pertew

Welê zêde sitemkar e be nazîSiyasî yarek e der '~ibazî

Helandin em di hîcranê şeb û rûzDi dil de her dişewte pêtî yû sûz

Mil û zendê me badane tiraqêWekî perwane sotin ıntîraqê

Sîyehreyhan lietrafê gulê neLi hawîrdorê wan jî xar e lê ne

Xunav û avîya wek lûlû û durMuzeyyen kirne werda rûperê sur

Binefşe sunbul û nesrîn û nergizBi reqs in ta seher pawançî yû diz

Hinik cezbe dikin hin mest û serx~Qiyamê hin dikin hin secde hin ~

185

Li wê gencê xelek dane du ~hmarJi miska gerdena xizlan a Tatar

Ewan jî heb di damê da veşarîJi bo teyrê dilê xwînxwarê yarî

Te'ala XWeıjgul û XWeıjmorxîzar eNîşanê morxîzaran morxê zar e

'Eceb mame di vî ~ mezin deDi vê îpekrewa dil wek hesin de

Kesê zıoa bitin ~kl û qîyafetBîla 'eyb û tilî sîma û qamet

Bi xûbê dîlberê ew şahi bitinBi nûr û şûle ~ms û mahi bîtin

Ji bezl û bexşîşa wê Hatimê TeyBûye Hatim xwedanê şuhret û hey

Mukellel heykelek husn û cemal eÇi ahûçeıjmek e gerde~mal e!

Diheyrim ez di vê yara wuha qencÇewan kare bikit ev ezyet û renc!

Dikitin fewqê 'adet zehmet û zorFeqîrê muşterî wê tev kirin kor

Dibînim şan û ehwalê 'ecaıoDi 'alem daji vê mehbûba saıo

Nizanim dê çi bêjim wayê weyla!Ji vî halê dil ê Mecnûn û Leyla

Kî ye ku karibit bê îsmê e'zemBigîje qencisîmaya mukerrem?

Ji kû çengê me û teyrana 'alemMenazil tey bikin bê nûra Adem?

186

Bide saqî vexwun çend camê 'ulyaKu dil bê der ji qeyda hubba dunya

Tu camek paka pîrê ruhê mîneBide,dil pê bibit ronî yû bîna

Ji vê nefsa denî dil derdinak eKu bo şeytan û dunya destbirak e

Herîsa kafıra emmare ya pîsXebîsa pur şeqî teşbîhê îblîs

Gelek emmare û serkeş di bê dînZîyade sersem in jê her wekî dîn

Ji barê her wuha rûsari bûn emDi şahrahê edeb bê'ari bûn em

Gelek rûreş,fedîkar û denî manJi er alê genî dil wek tenî man

Şev û rojan xebîsî ne me sen'etPeyapey her dikin zêde qebahet

Du rû reş bûne mane gêj û heyranÇi efsar e,çi tore,ev çi palan?

Di vî îşê xwe yê serkeş de daîmTefekkur her dikim,lê qelb e naîm

Çi çare w feyde ye dil bêxeber maDi bin barê gunahan bêhuner ma

Nizanim dê çewa bit axirê kar?Bi vî hawî qe nabe hîçi yekcar

Meger saqî bi tewfiqa zîyadeJi xomxana mezin hin cam û bade

Peyapey her bide tenwîrî ke dilHeye îslahi bit nefsa ne 'adil

187

Ku madem her evê nefsa teme'karBi camê ew dibit îslah û tê kar

Tu jî her lutfi ke ey saqîyê qencBide da vê xebîsê têxime penc

Ku bişkînin diran û pencê nefsêBi nûra bade,e'ma kin di hebsê

Bimîne,ta temamî barikin emJi vê xana denî ya derd û pur xem

Emê jî koçê kin rokê bi zarîJi vî warê çepel,marê bi jarî

Felek bo kes musa'id nîne ey canMuheqqeq dê fena bin ev ten û can:

Bixwo çavê gelek pîr û ~babanBira û yar ûxemkerdi yû baban

Me wenda kirn û dane hev heware!Ji vî derdê me dil pir ah û zar e

Ku ev be hatin û çûna cîhanê!Çi keyf e tê de xeyrî ~ û janê?

Gelek bê i'tîbar e çerxa dewwarZîyade qatil e,xeddar e,xwînxwar

Muzeyyen her wuha ba zulf û xalêDixapîne kesan ser têne balê

Bi pîra sernigûn bawer mebe qetDikit mehw û fena hem ser dike qet

Bi mislê ejdiha yê ku di yek hînHezaran xelqê xwarî,dil tijî kîn

Qe nabêjî zimanê bêzimananDibêjin her dem û an û zemanan

188

Dikin gazî hezar û parîne gulJi ber xeddarîya vî marê xwîndil

Dibêjin hem dikêşin ah û zaranHebaheb g~tî û dê bîte baran

Evê sergermîya ku der qefa yeJi zehra marê pir pêçê hewaye

Te dî,ha ew jî rokê derkete derLi erdê dê bimînî l~kî ker

Hewa ye ev cîhana bê beqa yeTu jê berde fenayê boş û ba ye

Ji ber vî marê xwînxwar ê cîhanêJi asîb û xemên vê bê emanê

Hemî serwê qedan ê mislê sunbulKu gulpare dibin ew herwekî gul

Tu bikŞn rencê mar û 'eqrebê yarKu da jê mestî dil bîte hişyar

Di dama 'eqrebanê yarê da bîJi afatê duni qelbê cuda bî

Dehen pûstesîfet geh leb bi xendanBira der dil be narê derdê xûban

Bi zahir lebsekî badir bidêreWekî mey agirê dil pê v~re

Ku yanî zahirî ba xelqê be tuDi batin de lidîlber bit bi rû rû

Qelem asa bîla qal û bi halîLi qelb û dil neqiş ke zulf û xalê

Wekî tiflan bibexşîne dilê xweJi esrarê nigarê van kulê xwe

189

Wekî xame bi dîlê dil tu halê"X"ê Û "cîm"a hebibê behsike lê

Qe nabînî dil û qelbê hurûfanWekî deryayê Qulzem van zurûfan?

Hemî durrê me'anî ne dilê wanNe ba deng û seda ne ev xeberdan!

Ji behra mulkê ruh ev cewheranaKetin qelbê hurûfê şubhê kana

Dilê wan pur xeberdan in wekî canÛ lê zahir sukût in,mest û heyran

Tu jî şubhê hurûfan bêxeber beDi kana alemê de mislê zer be

Ne ku bulbulsîfet derd û kulê xweBi ah û zarîyan bêjî kulê xwe

Dibêm,perwaneasa be di alemNe ku bêjî wekî bulbul kul û xem

Bîla qal û bi halê neqşê ke sirEvan xal û xetan şubhê qelem pir

Tenê gotin nebe,karê bi sotinHenavan dax-i de bêqal û gokin

Dibîtin ku ji marê dewra pir jarReha bî lê bi marê gerdena yar

Nexwîjehrajiha yê yarê bêtîDixwî bêşubhe jara mar ê gêtî

Mebe şubhê hebabê xerre ber avBi ger û bazîyan,bo bayê der av

Bila baran dibarîne hezer beBi xerbek dî biçit ba dil bi ker be

190

Şiyarî ke welê dil ke siyanetJi qews û tîrê dunya purxîyanet

Dide ser xwarîya xwe tîrê xwarîLi qelb e her ewê derba neyarî

Dibînî xedrê dunyayê tu daîmNebî tê da biborînî tu naîm

Dibêjim hasilê guhdarî be,tê-Diborin weqt û lê hişyari be ti.

Were saqî bide camê tu dîseJi dil guh dim evan pendê nefîse

Ne ew be,zêde bê'eql im hewakarJi kû der goşî kim van durrê şehwar

Gelek bêçare û bêqûti maneJi derdan dil wekî yaqûti mane

Bide saqî meya gulgûn û safîJi bo qelbê me wê derman e,şafî

Bi saya pîrê mazin mey binoşimJi pêsîrê xezalan sir bidoşim

Xwedî kim ez evî qelb û dilê jarBi şîrê ahû û xizlanê Tatar

Ku çapok bin di îşê gotinê karDi wan şûle bidin şewqa rûwê yar

Di karê şi'r û eş'aran sivik binJi vî şîrê di wan me' nî gelek bin

Gelek nukte mu'emma û sir û razKu tê da bin ziyade îşekî şaz

Bide min eşkera saqî tu baderıraqa dîlberê kuştim zîyade

191

Ji hiş xistim nema qet îstîrahetEvan tofanê xem dil kir hîlaket

Çi tofan û bela ne her demademDibarin ew livê dunya wekî sem?

Kesek nîne ku jê bêpare mayeWelê zêde ji bo '~qî daye

Ji narê İırqet û derdê cîhanêNizanim dê çi bêjim bê beyanê!

Me xame lengî bÛ,ma 'aciz û zarJi vî derdê me yê purat~ û nar

Qelem jî ~i bÛ,ma lal û heyranJi van daxê dil ê ku bûye buryan

Nikarit ew dehî neqş û nuqûşanÛ hem xweş çêkitin şikl û numûşan

Li wê jî sedr û dil şeq bû heta navDi dev re tête der xwûna dil û nav

Nîhayet mane bêçare,cîgerşeqJi derdê dîlber û dunyaya naheq

Nizanim şev şev e,ro ro hemî şevMe borî 'umri bê hasil wuha tev

Di hebsa zulmeta ten de şev û roÇî ye îro nizanim qisset do!

Perîşan û wuha pejmorde ne emJi pêsîrê xeman xwîoxurde ne em

Meger dîlber ji rozulfê wekî şevJi rûyê fezl û îhsanê bide hev

Ji nûra wî rûyê xûrşîdê nûrînLi me rû vêkevit bin ronî û dîn

192

Ku saqî jî di vê navê du-sê camBide n~im li ruwwê dîlbera şam

Ji nûra bade û dîdara saqîHeye ba dîlberê dil bit mulaqî

Dibim azade û xalî ji derdanDibin rahet hemî daxê dilê jan

Weyane kengê ez karim îfadeBikim behs û beyanek saf û sade?

Werîne saqîya dîse tu hin meyKu da çola xeman tevde bikin tey

Di dil de deftera xem tey bikin emBi nûra badeyê dil hey bikin em

Ji wê meyxaneya pîrê munewwerBide hin camê nûranî mukerrer

Bi qelbê paki em vê nameya pakBigînin xayetê pê bin ferehnak

Evê dara ku hinde xizmeta wêMe kir,weqt e vexwun em şerbeta wê!

Bide da xetmi kin vê deftera xweBi keyf û serxweşî NEQŞÎBERa xwe

Temam kin da nebin têda fedîkarEvan neqş û nuqûşê pertewê yar

Bi saya şahê Şêrîna xwedansurTeheyyur tê bikin ehlê xired pur

Hemî bêne temaşaya şekerxendEwan sînesîmî (yê) leb wekî qend

Eger ev zor û hîcrana nebûnaLi vî qelbê min î mestê 'uyûna

193

Daha şêrîn û rengînlefz û me'naDi vê namê xuya bikra çi re'na!

Welê dil ma di hîcrana ker û lalNe sax û ne mirî ew her wekî kal

Di fetlê zulfê yarê ma perŞinJi dîde her dizên le'lê Bedexşan

Bi çola xistine b'deşt û çîya wêDi ferqê dil lime kir du cîya wê

Serasîme perŞin û cîgerdaxKetin deıjt û newal û m~ û dax

Seraser mehwî kir ruh ji xwe ten wêBi marê biskê wek miska Xeten wê

Bira meqtûlê marê yarê bim ezNe ku şahê dunê xeddari bim ez

Bide,wext e ji vê bezmê ku rabimJi bihna dîlberê sukran berabim

Heta sax im lidunya ba nefes bimDi 'uqbayê jî wê dîse teles bim

Bira dunya û mafiha neyê dilJi xeyri şehrîyarim cuzî û kul

Bûye mîladî sala wek biheşt eHEZAR û NEHSED û hem Sî yû HEŞT e

Di HUVDE MARTÊ vê subha munewwerTemam bû xatîma ew şubhetê zer

Û lê sala me ya romî HEZAR eÛhem jî SÊSED û PÊNCÎ yû ÇAR e!

Ji Marta wê çûye şeş ro wuha tamXelas bû xatûna vê 'IQDÊ DURFAM

194

Di heftê-heştê rojan de temam bûEvê 'Iqda durr î moşkî xı"tambû

Xîtam bû xatîma mektûba zerbextDi sala yek HEZAR û PENCI yû HEFf

Ji hijmarê 'Ereb tiştê me gotîDi PANZDE MEHREMÊ dil pê me sotî

Di PENCşENBE di roja pur mubarekTemam bû ev kitêba me bi carek

Dikim şukr û sena ba qelb û ezmanDemadem bo îlahê erd û 'ezman

Muweffeq bûme name hate xayetXweda kir fezl û îhsan û 'înayet

Welê derdê min î zêde serî daLi min can û cîger tevde kerî da

Muherrem bo xabîsê cîcehennemGozîde ehlê Beyta fexrê 'alem

Ji bedbextî şehîd kirne perîşanDehenxişk û cîgernar û perîşan

Ji ber mezlûmîya şahê şehîdanKitêba me kete şînê cedîdan

Sîyeh poşame û tev cumle û herfJi çavan hêstirê xwînê dikin serf

Cîgernar im ji vê behsa cîgernarDixwim xwîna dilê pir bê hiş û jar

Şewatek zêde kefte qelb û sîneJi vê behsê dil û sîne birîn e

Kete fıkra me zulma exbesu'nnasYezîdê pur 'eleyhîlle'ne-xennas

195

Di vê mahê Muherrem da Huseyn imDigel şehzadekanê nûra 'eyn im

Şehîd kirne Yezîd û qewmê zalimJi vê dilxeste me zêde dinalim

Di deşta Kerbalyê bê kes û yarPerîşan û şehîd kirne cîger nar

Ûhem jî mudde'î bûn ew ku goya:"Em in umınet" dibûn bêtirs û goya

Ewî îşî kirin wan zalimanaDi heqqê ehlê Beyta canê cana

Ji dil ez pê ne razî me dibarimÇewan pê raziyî ey Girdîgar im?

Hemî tev qurret-ul 'eynê Hebîb inMuseffa tahir û pak û necîb in

Bi zu1mek zêde û hetk û heqaretJi destê wan vexwin camê şehadet

Çewan rehmê liwan kafirderûnanRewa bînî bikî bo pîsê dûnan?

Cedê wan jî dibîte ma rewa kitJi bo wan dê şefa'et ew çewa kit?

Yezîd û 'Emr û Şemr û Îbnî ZeyyadDi esfelsafılê wan şubhetê' Ad

Bi şeytanê le'în re tevlî eskerEwan rûreş-xebîsanê di pir şer

Di nîva qitr û qitranê ewanaEwan şeytanruhê cehnemmekana

Mu'ezzeb ke bi enwa'ê 'ezabanEwan kafırmîsalê wek kîlaban

1%

Îlahî şubhetê tavî di baranBibarîne liwan le'net bi baran

Mucedded ke tu her le'net di her hînLi wî qewmê xebîsê murted ê dîn

Cedîd ke le'netê her hîn û ezmanLi wan kafırkesanê şubhê şeytan

Di her hîn û di her roj û di her şevMeke qet'ê bibarîne liser hev

Heta mulkê te baqî bit mudamîLi wan ke le'net û qehra temamî

Îlahî pir dikim zarî libabetDi heqqê me bike lutf û 'înayet

Tu settarê û xeffarê gunahim'Efû ke,setrê ke,tu yî penahim

Meke riswa û rûreş der du 'alemMinê pirzenbidarê ba kul û xem

Bi heqqê zatê bîçûnê xwe kî,minMeke riswa di wê roja texabun

Me her fezla te ye ummîd û hêvîNe ew bit,pur dikêşim serneşîvî

'Emel nîne di dest im fezl û îhsanJi xeyrî fi'lê bed hem pîsê pirsan

Gunahê hinde min der bêrizayîWusan kirne ew îşê bêheyayî

Bi xeflet 'umri borandî heme weqtSîyehrû bûme û hem zêde bed bext

Hezaran wayê weyla bo minê jar!Dizanim layîq im bo ateş û nar

197

Dik~im pur 'ezaban der cehennemJi er alê şenî' Û fıkra sersem

Mu'ezzeb min meke Perwerdîgar imFeqîr û dilbirîndar û neçar im

Bi rehma xwe meke ey xaliqê heyBi şîşê qebhetê min can û dil key

Dikim zarî bi heqqê Mustefa kîÛhem cumle resûlanê Xweda kî

Bi cumle enbîya û peyrewê wanXusûsa "çarîyar"ê çêtirê can

Dikim hêvî yû her dem pur ricayîJi bona xatirê ehlê 'ebayî

Me şermende meke nêv yar û exyarLi dunya û li 'uqba bê kes û jar

Ji bo şahê şehîdê heqq ê mezlûmJi bo wê ehlê Beyta pak û me'sûm

Bi heqqê cumleyê al û sehabanEwên necmê huda pir şewq û taban

Bi heqqê wan şehîdanê hemî xwûnBi zatê hûşîyarê mest î mexzûn

Li me rehmet ke ey Rebbê rehîmimTu zanî pur gunehkar û zemîm im

Bide bo fexrê 'alem Îzn û destûrŞefi'ê min bitin ew heykela nûr

Ku da rûreş,fedîkar û perîşanNemînim ez di wê roja bi nîşan

Ji lutfa seyyîdê 'alem bibînimDi roja mehşerê şermî nemînim

198

Şefa'et ke Resûlê Rebbê qadirXelas bin em ji pêt û Iehbê agir

Neke der min ji nav ummet feqîrimJi bo min melceyî ey destegîrim

Şefa'et ger nekî min rûr~ bedJi destê van gunahê hinde bê hed

Xelasî nîne zanim pur hîsabanDibînim hem di cehnem de 'ezaban

Bi fezla xwe me ey Rebbê qedîr imBixefrîne,gunehkar û şerîr im

Ji bo şahê Neqşîbend pîrê pîranBehayê bê buha der dîn û îman

Ewê şahînşehê genca yeqînêBi zikrê qelbî yû narê evînê

Rîya û kıor û nifq û buxl û pîsîHemî sûzane enwa'ê xebîsî

Qelem bikşîne ser cumle xetayimMu'ezzeb min meke çendan sezayim

Bibe~ wî neyîstanê derûn pakÇû gul xwînxorde ne dil pare û çak

Bi heqqê pîrê rind ê mestûr û mexmûrBi heqqê 'aliman ê dil hemî nûr

Bi heqqê 'aşiq û me'şûqê dilsûzBi ah û naleyê wan her şev û rûz

Bi heqqê wan gulê bax ê cemalîKu dil her dem ji wan tên ah û nalî

Minê rûreş,gunehkarê 'emelpîsBibexşe van û hem dilzadeyê 'îs

199

Eman sed el eman bê kes feqîr imDi pencê nefs û şeytan de esîr im

Bike rehmet limin bê dest û pa yîJi destê van xebîsan de rehayî

Ji şahê Ne~ya û peyrewê yarDixwazin hîmmetê her weqt û her car

Li dunya û li 'uqba weqtê bê weqtDikin hêvî ji lutfa şahê pir bext

Gelek mexlûb in û zêde hezîn inDi bin barê guneh, sîne birîn in

Bike şefqet lime rehmet eya şahKu wundarê ne şaha bîne ser rah

Ji van ef alê pîs ê xwe me tewbeÎlahî red meke vê tewbeya me

Ji bona xatirê xeyr-ul beşer,tuEvê tewbê qebûl ke der qeder tu

Ji bona xatirê van ruhê mazinQebûl ke ya Îlahî tewbeya min

Muweffeq ke di rahê rasitî deHeçî heqq e ji bo me nasîtî de

Heta axirnefes tewfiqê BarîJi bo me lutfê kit her dem bi yarî

Bi heqqê wan cîgersûzê celalîNekî mehrûmê dîdar û cemalî

Neçar û bêkes im zêde gunah imTenê rehma te ummîd û penah im

Di weqta nez'a ruh erwahê pîr imDi îmdadê bişîn wî şahê mîr im

200

Di zumra wî ~fi'ê zenbîdaran'Efu ke Eskerî ba cumle yaran

Me û dê w bavê me cumle musulmanBixefrîne heçî mu'min tu hemyan

Digel zumra hebîbê Xaliqê kulBişîn cennet bi şadî bê xem û kul

Sehê Eshabê Kehfi te ji bo wanÇewan beX'jî,mejî beX'jke ji bo van

Di mulk û nî'metê baqî de hergehTemaşa kin ewê husna munezzeh

Te "Lewlake" emri kirye di Qur'anDi heqqê wî hebîbê nûra çavan

Eger meqsed ne ew nûra mucessemBûya,mewcûd-i nedbû hêjî 'alem

Te xelqandî hemî ev 'alema hanJi bo wî Mustefayê şah ê şahan

Me bo wî ruhê e'zem ya Îlahî'Efû ke,setri ke cumle gunahan

Musetter ke bi wê setra xwe ya başDi nav 'alem de nebne qebhet û şaş

Ji bo wî min feqîrî ger tu şa kîJi çengalê 'ezabê xwe reha kî

Esîrek wek min ê dilpare mehzûnBi rehma te bibit mesrûr û memnûn

Ji wan deryayê rehma bê ser û binÇijê nuqsan dibîtin ey Rebê min?

Di heqqê lutf û îhsana te ya kulDikim ez husnizennê ba ruh û dil

201

Gelek bawerqewî me dê 'efû kîJi rehma zêde zenb im tev mehû kî

Hezaran hemd û şukrê pakî dîseSelat û hem selamên pur neÎıse

Dibêjim hem muza'efbin mukerrerJi bo Heq hem li ser zatê Peyxember

Li ser cumle sehab û peyrewê wanBi teb'îyyet heçî ummet lihemwan

Heçî hate dinê çûne yekayekE'jî rokê diçim b~ubhe bêşek

Qîraet ê bikit ya guhidarîLivê behsê, evê namê bi yarî

Du'a kin hem bixwûnin fatîhe hûnJi bo min rûreşê şermende,mehzûn

Me dîse tevde nalîn û rica yeJi wê îhsan û lutfa bênîhaye

Îlahî Eskerî tevlî hevalanBi rehmet 'efwi ke van pur webalan

Şukur ya Reb ji bo te name nam eXı[am bû hem rehet bû xameya me

202

Hejmara tevekê beytê vê kitêba 'IQDÊ DURFAM digihîje:6579Dawî hat. Temmet.

Elhemdu lîllahî Rebb-îl alemîn, selat û selam jî li ser Hebîbê Kerîmû li al û sehbîn,amîn.Temam bû nivîsandina muswedda diduya yê ki-têba 'IQDÊ DURFAM di roja pên~mbê di gundê BÎRSlNÊ,li serdestê Muhemmed Eskerî kurê ~yx Ebdurrehman lawê şêx HesenêNûranî, Aqtepî. Xwedê muqeddes bike esrarê wan û me jî bide xatirêwan û me û xelqê vî gundî û temamê musulınanaJi bela û afetê xwemuhafeze bike amîn,bî cahî seyyîd-îl murselîn. 18 Mayîs 1942, 12Rebî'ulewwel 1362,Romî Mayîs 5,1359.

Minnet û sipasîyê bêjimareJi Xwedayê te'ala re bin.Selavê pak û gi-ranbiha liser Peyxember û al û sehb û peyrewê wî bitin.Temam bû ni-vîsandina duwanzdeh pergê di mayî Ji kitêba 'IQDÊ DURFAM li serdestê Z ...ê Amedî yê kurê mela R... Xweda wan bi rehma xwe bibex-şi, di roja s~mmê li~hrê Diyarbekrê.Muherrem Hicrî:24,1401.Araliq Mîladî: 2,1980.TEMMET.(dawî)

203

NAVEROK

1- Pêşgotin ..•...•.............................••..•.•..• 52- Benda Ewel ••••..••.•......••.........••••.•.......•..• 73- Benda Duwem .•.......................•....••..••.... 164- Benda Sisiya •.•.......•••..•.............•.......•.•.• 295- Benda Çara •.••..•......................•••.•••••.•.. 356- EV ZEYLA SEBEBİ NEZMA KITAB ........•.........•• 477. Benda Pênca ..••••••••....•.•.•..•.......•.•.........• 608- Benda şeşa 699- Benda Hefta •.....•..............•...•••.•.•••........ 7710- Benda Heşta ..........••.....•..............•...•.... 8711- Benda Neha ........•.••.•..•.•........•.........•.•. 10312- Benda Deha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . • .. 12213- Benda Yanzda .•..••..............•••....•••......... 15114- Benda Duwanzda ..•....................•••.......... 172

ŞÊX ESKERÎ

IQDÊDURFAM( Çîrokên bi helbestkî)

Wergêr ji tîpên Erebî:

Zeynelabidîn Zinar (Kaya)

ISBN 91 87730 16 - 2

Weşanên Apec-tryck & Förlag