a. iwaniuk prezentacja bystrzyca 2015

Lublin, 22 kwietnia 2015 r.

dr inż. Arkadiusz Iwaniuk

Z-ca Lubelskiego Wojewódzkiego

Inspektora Ochrony Środowiska Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN

Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN


Punkty pomiarowo-kontrolne w zlewni Bystrzycy

Monitoring wód rzeki Bystrzycy:

W sieci 2013-2015 Bystrzyca była badana w czterech punktach pomiarowo-kontrolnych:

1. Bystrzyca – Osmolice (PL01S1101_1616), 2. Bystrzyca – Zemborzyce (PL01S1101_1617), 3.Zalew Zemborzycki – Dąbrowa, las (PL01S1102_0677), 4. Bystrzyca – Spiczyn (PL01S1101_1619).

Zgodnie z programem Państwowego Monitoringu Środowiska badania wykonywane są raz w cyklu trzy letnim. W sieci 2013-2015 Bystrzyca badana była w ramach monitoringu operacyjnego, a w ocenie stanu uwzględniono dziedziczenie wyników monitoringu diagnostycznego z roku 2011 (dla ppk Bystrzyca –Osmolice i Bystrzyca - Spiczyn).

Źródło: WIOŚ Lublin

Sposób dokonywania oceny jednolitych części wód powierzchniowych (GIOŚ, 2013)

Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN

Źródło: Raport 2013, WIOŚ Lublin


stan ekologicznypotencjał ekologiczny

(jcw sztuczne)

potencjał ekologiczny

(jcw silnie zmienione)

I stan bdb / potencjał maks. I I

II stan db / potencjał db II II

IIIstan / potencjał

umiarkow anyIII III

IV stan / potencjał słaby IV IV

V stan / potencjał zły V V


(jcw sztuczne)






(jcw sztuczne)





PSDponiżej stanu / potencjału

dobregoPPD PPD


(jcw sztuczne)



BARDZO DOBRY stan bdb / potencjał maks. MAKSYMALNY MAKSYMALNY

DOBRY stan db / potencjał db DOBRY DOBRY

UMIARKOWANYstan / potencjał

umiarkow anyUMIARKOWANY UMIARKOWANY

SŁABY stan / potencjał słaby SŁABY SŁABY

ZŁY stan / potencjał zły ZŁY ZŁY

DOBRY

PSD_srprzekroczone stężenia

średnioroczne

PSD_maxprzekroczone stężenia

maksymalne

PSDprzekroczone stężenia

średnioroczne i maksymalne

DOBRY stan dobry

ZŁY stan zły

stan / potencjał ekologiczny

Klasa elementów fizykochemicznych (3.1-3.6)

stan

poniżej stanu dobrego

stan chemiczny

stan dobry

Klasa elementów hydromorfologicznych

Klasa elementów biologicznych

Sposób dokonywania oceny jednolitych części wód powierzchniowych (GIOŚ, 2013)



Fot. WIOŚ LUBLIN

Fot. P. Bielak-Bielecki, WIOŚ LUBLIN Źródło: Ocena stanu/potencjału jednolitych części wód powierzchniowych badanych w latach 2010-2013. WIOŚ, Lublin

Analiza wybranych wskaźników fizykochemicznych (grupa 3.1-3.5)


Klasa I: > 7, Klasa II: >5, PSD/PPD: <5

Rozkład wskaźników tlenowych w rzece Bystrzycy

Klasa I: > 7

Klasa II: >5

Klasa PSD/PPD: <5

7

Analiza stężeń miesięcznych wybranych wskaźników badanych w Bystrzycy w 2013 roku

Klasa I: > 7

Klasa II: >5

Klasa PSD/PPD: <5

Rozkład wskaźników tlenowych w rzece Bystrzycy

Klasa I: ≤3, Klasa II: ≤6, PSD/PPD: ≥6

Klasa I: ≤3

Klasa II: ≤6

PSD/PPD: ≥6

9


Klasa I: ≤3

Klasa II: ≤6

PSD/PPD: ≥6


Rozkład wskaźników zanieczyszczeń organicznych w rzece Bystrzycy

Klasa I: ≤10

Klasa II: ≤15

Rozkład wskaźników biogennych w rzece Bystrzycy


Klasa I: ≤5

Klasa II: ≤10

12


Klasa I: ≤5

Klasa II: ≤10

13


Klasa I: ≤0,20, Klasa II: ≤0,31, PSD/PPD: ≥0,31

Klasa I: ≤0,20

Klasa II: ≤0,31

PSD/PPD: ≥0,31

14


Klasa I: ≤0,2, Klasa II: ≤0,4, PSD/PPD: ≥0,4

Klasa I: ≤0,2

Klasa II: ≤0,4

PSD/PPD: ≥0,4

15

Wnioski z analizy wskaźników fizykochemicznych

15

1. Ilość tlenu rozpuszczonego w rzece Bystrzycy nieznacznie maleje wraz z jej biegiem. W odcinku górnym i środkowym nie spada poniżej wartości dla klasy I (≥ 7mg O2/l). Jedynie w okresie letnim (maj-wrzesień) w punkcie pomiarowo-kontrolnym Bystrzyca-Spiczyn poziom tlenu rozpuszczonego spada do II klasy (5-7 mg O2/l). Jest to spowodowane mniejszą dynamiką nurtu w jej dolnym biegu (mniej efektywna wymiana pomiędzy atmosferą, a wodą) oraz niewielkim udziałem makrofitów w biocenozach rzeki.

2. W tym samym okresie w Zalewie Zemborzyckim poziom tlenu rozpuszczonego wzrasta. Jest to spowodowane działalnością organizmów autotroficznych, które w wyniku procesów fotosyntezy produkują znaczne ilości tlenu.

3. W Zalewie Zemborzyckim obserwuje się przekroczenia tylko jednego badanego wskaźnika – BZT5, co jest dodatnio skorelowane z dużą ilością substancji organicznych w wodzie oraz znaczną stagnacją wody.




16

Wnioski z analizy wskaźników fizykochemicznych

16

4. Stężenie ogólnego węgla organicznego oraz

analizowanych związków biogennych (azot ogólny, fosforany, fosfor ogólny) wzrasta wraz z biegiem rzeki. Należy tu jednak zaznaczyć, że stężenia OWO oraz azotu ogólnego mieszczą się zawsze w klasie I. Jedynie na odcinku ujściowym przekroczone zostają dopuszczalne środowiskowe normy jakości dla fosforanów. Przyczyn takiego stanu rzeczy upatruje się w zanieczyszczeniach obszarowych, głownie pochodzenia rolniczego.

5. Analiza rozkładu biogenów wzdłuż biegu rzeki Bystrzycy pozwoliła potwierdzić pozytywny wpływ Zbiornika Zemborzyckiego na proces samooczyszczania się wód jej zlewni. Porównując wody wpływające do zalewu (ppk Bystrzyca-Zembrzyce) z parametrami wody w samym zbiorniku (ppk Zalew Zemborzycki-Dąbrowa, las) widać znaczną redukcję biogenów, OWO oraz polepszenia warunków tlenowych wód.





Porównanie wybranych wskaźników fizykochemicznych w trzech okresach pomiarowych

monitoringu wód powierzchniowych


Porównanie wybranych wskaźników tlenowych w trzech okresach pomiarowych monitoringu wód powierzchniowych

Tlen rozpuszczony (mg O2/l) Sieć 2007 - 2009 Sieć 2010 - 2012 Sieć 2013 - 2015

Bystrzyca - Osmolice 10,15 10,83 10,03

Zbiornik Zemborzyce - Dąbrowa, las 12,50 9,90 16,34

Bystrzyca - Spiczyn 8,79 9,43 8,80

Klasa I: ≤ 7 Klasa II: ≤ 5 PSD/PPD: ≤5

10,1510,83

10,03

12,50

9,90

16,34

8,799,43

8,80

0,00

2,00

4,00

6,00

8,00

10,00

12,00

14,00

16,00

18,00

Sieć 2007 - 2009 Sieć 2010 - 2012 Sieć 2013 - 2015

Tlen rozpuszczony (mg O2/l)

Bystrzyca - Osmolice Zbiornik Zemborzyce - Dąbrowa, las Bystrzyca - Spiczyn Wielob. (Zbiornik Zemborzyce - Dąbrowa, las)

Klasa I: ≤ 7

Klasa II: ≤ 5

PSD/PPD: ≤5

BZT5 (mg O2/l) Sieć 2007 - 2009 Sieć 2010- 2012 Sieć 2013-2015




Klasa I: ≤3 Klasa II: ≤6 PSD/PPD: ≥6

Klasa I: ≤3

Klasa II: ≤6

PSD/PPD: ≥6

Porównanie wybranych wskaźników tlenowych w trzech okresach pomiarowych monitoringu wód powierzchniowych

Ogólny węgiel organiczny (mgC/l) Sieć 2007 - 2009 Sieć 2010 - 2012 Sieć 2013-2015





Klasa I: ≤10

Klasa II: ≤15

Porównanie wybranych wskaźników zanieczyszczenia organicznego w trzech okresach pomiarowych monitoringu wód powierzchniowych

Azot ogólny (mgN/l) Sieć 2007-2009 Sieć 2010-2012 Sieć 2013-2015





Klasa I: ≤5

Porównanie wybranych wskaźników zanieczyszczenia organicznego w trzech okresach pomiarowych monitoringu wód powierzchniowych

Fosforany (mgPO4/l) Sieć 2007-2009 Sieć 2010-2012 Sieć 2013-2015




Klasa I: ≤0,20 Klasa II: ≤0,31 PSD/PPD: ≥0,31

0,31

0,24

0,29

0,03

0,07 0,06

0,17

0,26

0,40

0,00

0,05

0,10

0,15

0,20

0,25

0,30

0,35

0,40

0,45

Sieć 2007-2009 Sieć 2010-2012 Sieć 2013-2015

Fosforany (mgPO4/l)

Bystrzyca - Osmolice Zbiornik Zemborzyce - Dąbrowa, las Bystrzyca - Spiczyn Wielob. (Zbiornik Zemborzyce - Dąbrowa, las)

Klasa I: ≤0,20

Klasa II: ≤0,31

PSD/PPD: ≥0,31

Porównanie wybranych biogenów w trzech okresach pomiarowych monitoringu wód powierzchniowych

Fosfor ogólny (mgP/l) Sieć 2007-2009 Sieć 2010-2012 Sieć 2013-2015

Bystrzyca Osmolice 0,15 0,13 0,15

Zboiornik Zemborzyce 0,12 0,25 0,10


Klasa I: ≤0,2 Klasa II: ≤0,4 PSD/PPD: ≥0,4

0,15

0,130,15

0,12

0,25

0,10

0,19

0,24

0,29

0,00

0,05

0,10

0,15

0,20

0,25

0,30

Sieć 2007-2009 Sieć 2010-2012 Sieć 2013-2015

Fosfor ogólny (mgP/l)

Bystrzyca Osmolice Zboiornik Zemborzyce Bystrzyca - Spiczyn Wielob. (Zboiornik Zemborzyce)

Klasa I: ≤0,2

Klasa II: ≤0,4

Porównanie wybranych biogenów w trzech okresach pomiarowych monitoringu wód powierzchniowych

24

Wnioski: 1. W porównaniu do wyników poprzednich sieci

pomiarowych, wskaźniki takie jak tlen rozpuszczony oraz BZT5 w Zalewie Zemborzyckim uległy poprawie.

2. Pomimo przekroczenia środowiskowych norm jakości dla BZT5 w roku 2013, wskaźnik ten osiągnął najniższą wartość w porywaniu do poprzednich sieci pomiarowych.

3. W Zalewie Zemborzyckim po niewielkim wzroście ilości biogenów notowanych w latach 2010-2012, obecnie obserwuje się spadek stężeń ogólnego węgla organicznego oraz substancji biogennych. Najkorzystniejsze zmiany widoczne są w przypadku fosforu ogólnego, którego stężenia średnioroczne osiągnęły wartość dla I klasy.

4. Podobnie jak w latach poprzednich obserwuje się podwyższoną ilość fosforanów dopływających do Zalewu Zemborzyckiego.

5. W dolnej części Bystrzycy obserwuje się znaczny wzrost ilość fosforanów w porównaniu do lat ubiegłych. W roku 2013 w ppk Bystrzyca-Spiczyn poziom fosforanów przekroczył środowiskowe normy jakości (PSD).

Porównanie wybranych wskaźników fizykochemicznych w trzech okresach pomiarowych

monitoringu wód powierzchniowych



25

Nazw a reprezentatyw nego

punktu pomiarow o-

kontrolnego

Typ

abiotyczny

Fitobentos

(wskaźnik

okrzemkowy

IO)

Rok badań

Makrofity

(makrofitowy

indeks rzeczny

MIR)

Rok badań

Makrobezkręgowce

bentosowe (indeks

MMI)

Rok badańIchtiofauna

(EFI+_PL)Rok badań

Klasa elementów

biologicznych

Bystrzyca - Osmolice 6 0,389 2013 41,8 2011 0,753 2012 IIIBystrzyca - Zemborzyce 9 0,332 2013 IIIZbiornik Zemborzyce -

Dąbrowa-las0 0,552 2013 III

Bystrzyca - Spiczyn 15 0,326 2013 38,210 2013 0,841 2013 0,671 2012 IV

Ocena elementów biologicznych

Fot. Grażyna Lachowska, WIOŚ Lublin Fot. Grażyna Lachowska, WIOŚ Lublin

Punkt Pomiarowo – kontrolny:

Bystrzyca – Osmolice (PL01S1101_1616)




Źródło: Ocena stanu/potencjału jednolitych części wód powierzchniowych badanych w latach 2010-2013. WIOŚ, Lublin

Nazw a ocenianej jcw Bystrzyca do Kosarzew ki

Kod ocenianej jcw PLRW2000624629

Kod reprezentatyw nego punktu

pomiarow o-kontrolnegoPL01S1101_1616

Nazw a reprezentatyw nego punktu

pomiarow o-kontrolnegoBystrzyca - Osmolice

Typ abiotyczny 6

Program monitoringu MO

Fitobentos (w skaźnik okrzemkow y IO) 0,389

Makrofity (makrofitow y indeks

rzeczny MIR)41,8

Ichtiofauna (EFI+_PL) 0,753

Klasa elementów biologicznych III

Klasa elementów

hydromorfologicznychII

Klasa elementów fizykochemicznych

(grupa 3.1 - 3.5)II

Klasa elementów fizykochemicznych -

specyficzne zanieczyszczenia

syntetyczne i niesyntetyczne (3.6)

II

STAN EKOLOGICZNY UMIARKOWANY

STAN CHEMICZNY DOBRY

STAN ZŁY


Bystrzyca – Zemborzyce (PL01S1101_1617)





Nazw a ocenianej jcwBystrzyca od Kosarzew ki do

zb. Zemborzyckiego





pomiarow o-kontrolnegoBystrzyca - Zemborzyce

Typ abiotyczny 9




Klasa elementów



(grupa 3.1 - 3.5)II




STAN EKOLOGICZNY UMIARKOWANY

STAN CHEMICZNY

STAN ZŁY


Zbiornik Zemborzyce – Dąbrowa, las (PL01S1102_0677)





Nazw a ocenianej jcw Zbiornik Zemborzyce





pomiarow o-kontrolnego

Zbiornik Zemborzyce -

Dąbrowa-las

Typ abiotyczny 0




Klasa elementów



(grupa 3.1 - 3.5)II




POTENCJAŁ EKOLOGICZNY UMIARKOWANY

STAN CHEMICZNY

STAN ZŁY


Bystrzyca – Spiczyn (PL01S1101_1619)





Nazw a ocenianej jcwBystrzyca od zb.

Zemborzyckiego do ujścia





pomiarow o-kontrolnegoBystrzyca - Spiczyn

Typ abiotyczny 15



Makrofity (makrofitow y indeks

rzeczny MIR)38,210

Makrobezkręgow ce bentosow e

(indeks MMI)0,841

Ichtiofauna (EFI+_PL) 0,671

Klasa elementów biologicznych IV

Klasa elementów

hydromorfologicznychI


(grupa 3.1 - 3.5)II




II

STAN EKOLOGICZNY SŁABY

PSD_sr

Trif luarina

STAN ZŁY

STAN CHEMICZNY


Bystrzyca – Spiczyn (PL01S1101_1619)




W badaniach monitoringu diagnostycznego w roku 2011 wykazano przekroczenia średnioroczne dla jednej substancji priorytetowej – trifluariny.

Trifluarina – jest herbicydem stosowanym jako środek ochrony roślin w uprawach roślin pastewnych, warzyw i roślin oleistych.

Lublin, 22 kwietnia 2015 r.

dr inż. Arkadiusz Iwaniuk Z-ca Lubelskiego Wojewódzkiego

Inspektora Ochrony Środowiska

Wojewódzki Inspektorat Ochrony

Środowiska w Lublinie

ul. Obywatelska 13

20-092 Lublin

tel. 081/ 718 62 03

Opracowano w Wydziale Monitoringu Środowiska

WIOŚ Lublin

a. iwaniuk prezentacja bystrzyca 2015

Environment