การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

โดย นายปรญญา จตอราม

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการศกษาตลอดชวตและการพฒนามนษย ภาควชาการศกษาเพอการพฒนามนษยและสงคม

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2553

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

โดย นายปรญญา จตอราม

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการศกษาตลอดชวตและการพฒนามนษย ภาควชาการศกษาเพอการพฒนามนษยและสงคม

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2553

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

THE DEVELOPMENT OF INDICATORS ON KNOWLEDGE MANAGEMENT IN COMMUNITY HEALTH OFFICES

By Parinya Jitaram

A Dissertation Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree DOCTOR OF EDUCATION

Department of Education for Human and Social Development Graduate School

SILPAKORN UNIVERSITY 2010

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหวทยานพนธเรอง “ การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ” เสนอโดย นายปรญญา จตอราม เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการศกษาตลอดชวตและการพฒนามนษย

…….……........................................................... (ผชวยศาสตราจารย ดร.ปานใจ ธารทศนวงศ)

คณบดบณฑตวทยาลย วนท..........เดอน.................... พ.ศ...........

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ 1. ผชวยศาสตราจารย ดร.ชดชงค นนทนาเนตร 2. ผชวยศาสตราจารย ดร.ทรงพล ตอน 3. ดร.ปรทศน เจรญชาง คณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ .................................................... ประธานกรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.ครบน จงวฒเวศย) ............/......................../.............. .................................................... กรรมการ .................................................... กรรมการ (อาจารย.ดร.ปราโมทย วงศสวสด) (ผชวยศาสตราจารย ดร.ชดชงค นนทนาเนตร) ............/......................../.............. ............/......................../.............. .................................................... กรรมการ .................................................... กรรมการ (ผชวยศาสตราจารย.ดร.ทรงพล ตอน) (ดร.ปรทศน เจรญชาง) ............/......................../.............. ............/......................../..............

ง

49251803 : สาขาวชาการศกษาตลอดชวตและการพฒนามนษย คาสาคญ : การจดการความร/ตวบงชดานสขภาพ/สถานอนามย ปรญญา จตอราม : การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย. อาจารยทปรกษาดษฎนพนธ : ผศ.ดร.ชดชงค นนทนาเนตร, ผศ.ดร.ทรงพล ตอน และ ดร.ปรทศน เจรญชาง. 334 หนา. การวจยครงนมวตถประสงคเพอ 1) พฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย และ 2) วดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ประชากรทศกษา ประกอบดวย สถานอนามยทวประเทศ จานวน 9,759 แหง ตวอยางการวจยไดมาจากการสมตวอยางแบบหลายขนตอน ไดกลมตวอยาง จานวน 370 แหง ผลการวจยพบวา 1.ตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ประกอบดวย 4 องคประกอบ คอ 1) องคประกอบดานบคลากร ไดแก ภาวะผนา การเสรมพลงอานาจ การจงใจ 2) องคประกอบดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน ไดแก การกาหนดความร การคนหาความร การเลอกวธการในการจดการความร การไดความรใหม การดาเนนการใชความรใหม และการประเมนผลการใชความร 3) องคประกอบดานองคกร ไดแก โครงสรางของสถานอนามย วสยทศน/พนธกจ/กลยทธ วฒนธรรมองคกร บรรยากาศการทางาน และ 4) องคประกอบดานเทคโนโลยสารสนเทศ 2. สถานอนามยทวประเทศ มการจดการความรดานสขภาพอยในระดบมาก ( x = 4.22, SD = 0.49) เมอจาแนกตามองคประกอบ พบวาทกองคประกอบมคาเฉลยอยในระดบมาก และองคประกอบดานบคลากรมการจดการความรอยในระดบสงสด ( x = 3.97, SD = 0.70) เมอเทยบกบองคประกอบอนๆ

ภาควชาการศกษาเพอการพฒนามนษยและสงคม บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2553ลายมอชอนกศกษา………………………………………. ลายมอชออาจารยทปรกษาดษฎนพนธ 1……………..….……..2………………………3………….……….

จ

xx

,

ฉ

กตตกรรมประกาศ

ดษฏนพนธ เรอง “การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย” ฉบบนสาเรจลลวงไดดวยความกรณาจากผชวยศาสตราจารย ดร.ชดชงค นนทนาเนตร ผชวยศาสตราจารย ดร.ทรงพล ตอน และ ดร.ปรทศน เจรญชาง ทกรณาใหคาปรกษา แนะนา และขอคดทางดานวชาการ รวมทงตรวจสอบความถกตองในการทาดษฏนพนธ รวมทงใหกาลงใจและใหความชวยเหลอแกผวจยเปนอยางด ขอขอบพระคณทกทานเปนอยางสงมา ณ โอกาสน ขอขอบคณ ผชวยศาสตราจารย ดร.ครบน จงวฒเวศย และ อ.ดร.ปราโมทย วงศสวสด ทกรณาเปนคณะกรรมการตรวจสอบดษฏนพนธ และขอขอบคณ อ.ดร ภทรพล มหาขนธ หวหนาภาควชาการศกษาเพอการพฒนามนษยและสงคม คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร และคณพสมร วญ กล ทคอยแนะนาและใหความชวยเหลอสนบสนนในการทาดษฏนพนธ ขอขอบคณผเชยวชาญทกทานทกรณาสละเวลาอนมคายงของทานในการเสนอแนะแนวคดเพอการพฒนาดษฏนพนธฉบบน และขอบคณเจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานในสถานอนามยทวประเทศทกทานทกรณาตอบแบบสอบถามการวจยจนทาใหงานวจยสาเรจลงได ขอบคณ ครอบครวอนเปนทรก เพอนรวมงาน นกศกษาปรญญาเอก หลกสตรการศกษาตลอดชวตและการพฒนามนษย รนท 1 รนท 2 และรนท 3 รวมทงลกศษยทกคนทคอยใหกาลงใจ ใหความชวยเหลอสนบสนนเปนอยางดมาโดยตลอด ผลแหงคณคาอนเกดจากดษฏนพนธ ฉบบน ผวจยขอมอบแด บดา มารดา คณาจารย ญาตมตร และผมพระคณอนบรสทธของผวจย ทกทานทไดมอบสงดงามแกผวจยมาตลอดจนทาใหผวจยไดพบกบความสาเรจในครงน

� �

ช

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย ...................................................................................................................... ง บทคดยอภาษาองกฤษ ................................................................................................................. จ กตตกรรมประกาศ ...................................................................................................................... ฉ สารบญตาราง .............................................................................................................................. ญ สารบญภาพประกอบ .................................................................................................................. ฐ บทท

1 บทนา ........................................................................................................................... 1 ความเปนมาและความสาคญของการวจย ........................................................... 3 วตถประสงคของการวจย ................................................................................... 5 คาถามการวจย .................................................................................................... 6 ขอบเขตการวจย .................................................................................................. 6 กรอบแนวคดในการวจย ..................................................................................... 7 นยามศพท ........................................................................................................... 10 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ................................................................................. 11

2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ .................................................................................... 12 แนวคดเกยวกบความร ........................................................................................ 14 ความหมายของความร ............................................................................... 14 ประเภทของความร .................................................................................... 16 แนวคดเกยวกบการจดการความร ....................................................................... 17 ความเปนมาของการจดการความร ............................................................ 18 ความหมายของการจดการความร .............................................................. 20 เปาหมายของการจดการความร ................................................................. 23 องคประกอบของการจดการความร ........................................................... 24 ปจจยสงเสรมการจดการความร ................................................................. 26 กรอบความคดของการจดการความร ......................................................... 27 กระบวนการในการจดการความร ....................................................................... 45 เครองมอทใชในการจดการความร ............................................................ 62

ซ

บทท หนา

การตรวจสอบความร ................................................................................ 64 ผลกระทบจากการดาเนนการตรวจสอบความร ......................................... 66 ประโยชนของการจดการความร ................................................................ 67 ปญหาของการจดการความร ...................................................................... 68 กรอบแนวคดองคประกอบและขนตอนการจดการความรทผวจย

สรางขน ............................................................................................

69 แนวคดเกยวกบสถานอนามย .............................................................................. 71 แนวคดการจดบรการสาธารณสขระดบสถานอนามย ................................ 73 แผนพฒนาสขภาพแหงชาต ฉบบท 10 (2550 – 2554) ............................... 76 ประเภทของสถานอนามย .......................................................................... 78 กรอบอตรากาลงของเจาหนาทในสถานอนามย ......................................... 78 ระบบบรการของสถานอนามย .................................................................. 78 องคประกอบกจกรรมการบรการของสถานอนามย ................................... 79 บทบาทหนาท และความรบผดชอบของเจาหนาทสาธารณสข .................. 79 ความหมายของการดแลสขภาพระดบปฐมภม........................................... 83 ระบบบรการสขภาพระดบปฐมภมทพงประสงค ...................................... 85 การพฒนางานบรการสาธารณสขในระดบปฐมภม ................................... 86 องคประกอบของการพฒนางานบรการสขภาพระดบปฐมภม................... 86 แนวทางการพฒนางานบรการสขภาพระดบปฐมภม ................................. 87 แนวคดเกยวกบการพฒนาตวบงช....................................................................... 90 ความหมายของตวบงช .............................................................................. 90 ลกษณะของตวบงช ................................................................................... 91 ประเภทของตวบงช ................................................................................... 93 การสรางและการพฒนาตวบงช ................................................................. 95 หลกการสรางตวบงชทางการศกษา ........................................................... 96 การตรวจสอบคณภาพของตวบงช ............................................................. 101 สรปกรอบแนวคดการพฒนาตวบงช ......................................................... 102 งานวจยทเกยวของ .............................................................................................. 102 งานวจยทเกยวของกบการจดการความร .................................................... 102

ฌ

บทท หนา

งานวจยทเกยวของกบสถานอนามย ........................................................... 115 งานวจยทเกยวของกบตวบงช .................................................................... 121 กรอบแนวคดในการพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชน

ของสถานอนามย .......................................................................................

126 3 การดาเนนการวจย........................................................................................................ 128

ระยะท 1 การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถาน อนามยโดยใชระเบยบวธการวจยแบบเทคนคเดลฟาย .......................

128

ขนตอนท 1 การพฒนา(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความร ดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ............................

129

ขนตอนท 2 การกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและ ตวบงช และการกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการ ความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ...............

132 ระยะท 2 การวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถาน

อนามย ................................................................................................

136 การสรางเครองมอทใชในการวจยและการเกบรวบรวมขอมล ........... 140

4 การวเคราะหผลขอมล .................................................................................................. 142 สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล ................................................................. 142 การวเคราะหขอมล ............................................................................................. 142 ผลการวเคราะหขอมล ......................................................................................... 146

5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ .............................................................................. 192 สรปการวจย ........................................................................................................ 192 ระยะท 1 การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของ

สถานอนามยโดยใชระเบยบวธการวจยแบบเทคนคเดลฟาย ........

192 ระยะท 2 ผลการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถาน

อนามย ..........................................................................................

193 อภปรายผล ......................................................................................................... 194 วตถประสงคการวจยขอท 1 เพอพฒนาตวบงชการจดการความรดาน

สขภาพในชมชนของสถานอนามย ....................................................

194

ญ

หนา

วตถประสงคการวจยขอท 2 เพอวดสภาพการจดการความรดานสขภาพ ในชมชนของสถานอนามย ...............................................................

220

ขอเสนอแนะจากการวจย .................................................................................... 230 ขอเสนอแนะในเชงนโยบาย ....................................................................... 230 ขอเสนอแนะในเชงปฎบตการ .................................................................... 230 ขอเสนอแนะสาหรบการวจยครงตอไป .............................................................. 231

บรรณานกรม .................................................................................................................................. 232 ภาคผนวก ....................................................................................................................................... 247 ภาคผนวก ก รายนามผเชยวชาญ ........................................................................ 248 ภาคผนวก ข แบบสอบถามการวจยชดท 1 แบบสมภาษณ(ราง)องคประกอบ

และตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถาน อนามย ..........................................................................................

252 ภาคผนวก ค แบบสอบถามการวจยชดท 2 แบบสอบถามเพอการคดเลอก

ตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ...

263 ภาคผนวก ง แบบสอบถามการวจย ชดท 3 แบบสอบถามเพอการกาหนด

นาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงช การจดการ ความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ..............................

269 ภาคผนวก จ เครองมอชดท 4 แบบสอบถามการพฒนาตวบงชการจดการ

ความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ..............................

275 ภาคผนวก ฉ คณภาพเครองมอ ........................................................................... 280 ภาคผนวก ช หนงสอราชการ .............................................................................. 289 ภาคผนวก ซ คมอการใช ตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของ

สถานอนามย ..................................................................................

297 ประวตผวจย ................................................................................................................................... 334

ฎ

สารบญตาราง

ตารางท หนา

1 กรอบความคดการจดการความรของ D. Leonard-Barton ..................................... 34 2 แสดงกรอบแนวคดการจดการความร ของ Arthur Anderson and American

Productivity & Quality Center (APQC) .......................................................

37 3 วธดาเนนการพฒนา (ราง) องคประกอบและตวบงชการจดการความรดาน

สขภาพในชมชน ของสถานอนามย .............................................................

131 4 แสดงคะแนนคานาหนกและระดบความสาคญของตวบงช .................................. 133 5 แสดงการแปลผลความสาคญของตวบงชการจดการความรตามคาเฉลยของ

คะแนน ........................................................................................................

134 6 วธดาเนนการกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงช และ

การกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชน ของสถานอนามย .........................................................................................

135 7 แสดงจานวนประชากรและกลมตวอยาง จาแนกตามเขตสาธารณสข ................... 137 8 (ราง)องคประกอบหลก องคประกอบยอย และ ตวบงช การจดการความร

ดานสขภาพ ในชมชนของสถานอนามยจากผลของการศกษาเอกสาร ........

148 9 องคประกอบหลก องคประกอบยอย และ ตวบงช การจดการความรดาน

สขภาพในชมชน ของสถานอนามยจากการสมภาษณความคดเหนของ ผเชยวชาญ ...................................................................................................

151 10 แสดงรายละเอยดการเปรยบเทยบของตวบงช การจดการความรดานสขภาพใน

ชมชนของสถานอนามยระหวางการศกษาเอกสารกบการสมภาษณ ความคดเหนของผเชยวชาญ .......................................................................

154 11 คาดชนความสอดคลองของตวบงช การจดการความรดานสขภาพในชมชน

ของสถานอนามยจากการประเมนของผเชยวชาญ .......................................

162 12 คามธยฐาน (Medium) คาฐานนยม(Mode) และคาพสยระหวางควอไทล

(Interquartile range(TQR)) ของตวบงช การจดการความรดานสขภาพ ในชมชนของสถานอนามย .........................................................................

165

ฏ

ตารางท หนา

13 ผลสรปองคประกอบหลก องคประกอบยอย และตวบงชการจดการความร ดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยทไดจากการศกษาเอกสารและ การสมภาษณความคดเหนของผเชยวชาญ ...................................................

169 14 คานาหนกความสาคญขององคประกอบการจดการความรดานสขภาพใน

ชมชนของสถานอนามย...............................................................................

172 15 คานาหนกความสาคญของตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของ

สถานอนามยของแตละตวบงช ....................................................................

172 16 สรปผลการเรยงลาดบตามคานาหนกความสาคญขององคประกอบหลกและ

ตวบงช การจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ..............

177 17 ขอมลสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถามการจดการความรดาน

สขภาพของสถานอนามย .............................................................................

181 18 ผลการวเคราะหขอมลการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถาน

อนามย .........................................................................................................

183 19 ผลการวเคราะหการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถาน

อนามยจาแนกตามองคประกอบยอย องคประกอบหลก และเกณฑการ วดสภาพรวมการวดการจดการความรดานสขภาพในชมชน .......................

189 20 ผลการวเคราะหการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถาน

อนามย .........................................................................................................

190

ฐ

สารบญภาพประกอบ

ภาพประกอบ หนา

1 กรอบแนวคดเบองตนในการวจยการพฒนาตวบงชการจดการความรดาน สขภาพในชมชน ......................................................................................

9

2 ลาดบชนของความร .......................................................................................... 16 3 เสาหลกของการจดการความร ........................................................................... 29 4 จตรภาคแหงการจดการความร .......................................................................... 32 5 วงจรยกระดบความร ......................................................................................... 33 6 กรอบความคดการความรของ Carla O’Dell ...................................................... 36 7 กรอบความคดการจดการความรของ PSB ........................................................ 38 8 โมเดลปลาท ...................................................................................................... 40 9 กระบวนการบรหารจดการการเปลยนแปลง ..................................................... 42

10 กระบวนการจดการความรของ สานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ .... 49 11 กระบวนการจดการความรของไสว โลจนะศภฤกษ .......................................... 51 12 โครงสรางองคการแบบ "พหบาท" .................................................................... 54 13 วงจรแลกเปลยนเรยนรยกกาลงสาม บวก ควา ................................................... 55 14 กระบวนการจดการความร ของสานกงาน คณะกรรมการพฒนาระบบ

ราชการ และ สถาบนเพมผลผลตแหงชาต ................................................

60 15 แสดงความสมพนธระหวางตวแปรตาง ๆทนามาสงเคราะหเปนตวบงช........... 97 16 กรอบแนวคดในการศกษาเพอพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพ

ในชมชน ..................................................................................................

127

1

บทท1

บทนา ความเปนมาและความสาคญของการวจย สภาพปญหาดานสขภาพของประชาชนไทยในปจจบน เปนปญหาทมเหตปจจยทหลากหลายทงปจจยดานรางกาย จตใจ สงคม สงแวดลอม อกทงในปจจบนปญหาสขภาพไดเปลยนแปลงรปแบบ และสาเหตของปญหาแตกตางไปจากอดตทผานมา เนองจากสาเหตททาใหเกดปญหาทางดานสขภาพของคนไทยในปจจบนนน มปจจยสาเหตเพมขนมากมายหลายสาเหต (ดารวรรณ เศรษฐธรรม, กาญจนา นาถะพนธ และวรรณภา อชดะ : 2547) อาทเชน ปจจยดานบคคล พนธกรรม จตวทยา วถการดารงชวต ครอบครว สภาพทางเศรษฐกจ สภาพทางสงคม การศกษา การเมอง วฒนธรรม สภาพแวดลอมทางกายภาพ สภาพแวดลอมชวภาพ ระบบบรการดานสขภาพ นโยบายตาง ๆ ความเจรญทางดานเทคโนโลย และพฤตกรรมของคนในชมชนลวนแตเปนสาเหตทเสยงตอการเปนโรคภยไขเจบ การเกดโรคระบาด การกระจายของโรคทรายแรงใหม ๆ รวมถงปญหาทางดานสขภาพจต และปญหาทางดานสขภาพอน ๆ ซงลวนแลวแตเปนปญหาทสาคญตอสขภาพของประชาชนไทยในปจจบนทงสน โดยสถานการณดานสขภาพในปจจบนนน มเหตปจจยตาง ๆ ทเขามาเกยวของโยงใยกนจนเกดเปนระบบสขภาพ (กองสขศกษา : 2541)ซงเปนระบบตาง ๆ ในสงคมทมความสมพนธกนเปนองครวม และสงผลทงทางตรงและทางออมตอสขภาพของประชาชนทงประเทศ ซงระบบสขภาพนจะมความสมพนธเชอมโยงกบปจจยตางๆ ดงทกลาว มาแลวขางตน ซงปจจยทเกยวของกบระบบสขภาพนจะมผลโดยตรงตอสขภาพของปจเจกบคคล ครอบครว ชมชนและสงคม องคการอนามยโลก (World Health Organization 1986) ไดนยามความหมายของคาวา Health ไววา “ Health is a state of complete physical, mental and social well-being and not merely the absence of disease or infirmity ” ซงแปลความหมายไดวา สขภาพ คอ สภาวะทมความสมบรณของรางกาย จตใจ และสามารถอยในสงคมไดอยางมความสขมใชเพยงแตปราศจากโรคและความพการเทานน ดงนนกระทรวงสาธารณสขของประเทศไทยไดนาเอานยามของสขภาพมาเปนเปาหมายในการดาเนนงานเพอใหบรรลตามความหมายของสขภาพตามทองคการอนามยโลกไดบญญตไว โดยสงทสาคญ คอ ตองทาให บคคล กลมคนหรอ องคกรตาง ๆ ทเกยวของตองดาเนนงานเพอสรางใหประชาชนมความสามารถในการสงเสรม รกษาและพฒนาสขภาพของตนเอง

2

ซงเปนสงทมความสาคญ โดยเฉพาะการพฒนาใหประชาชนมความสามารถในการดแลสขภาพของตนเอง ดวยตนเอง และผสมผสานกบการตดสนใจในการใชบรการทางดานสขภาพตาง ๆ จากผอน อาทเชน จากสถานอนามย โรงพยาบาล โรงเรยน ชมชนหรอแมแตบคคลหรอหนวยงานอน ๆ ทมสวนเกยวของกบสขภาพอยางมดลพนจและมดลยภาพ โดยอยบนพนฐานทางสงคม วฒนธรรม รวมทงความเปนมนษย ซงในการพฒนาดงกลาว ตองพฒนาใหประชาชนเกดความพรอม โดยการใหความรและขอมลทแทจรง รวมทงสรางกระบวนการคดในการดแลสขภาพใหแกประชาชน โดยการพฒนาประชาชนทางดานสขภาพนเปนบทบาทและหนาท ทสาคญของบคลากรสาธารณสขทปฏบตงานในสถานอนามย (สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต 2547 : 25) ซงเปนสถานบรการดานสขภาพในระดบแรกของระบบบรการสาธารณสข (First line health services / Interface) ซงมหนาทรบผดชอบดแลสขภาพของประชาชนอยางตอเนองรวมกบประชาชน โดยประยกตความรทงทางดานการแพทย การสาธารณสข จตวทยา และสงคมศาสตรมาดาเนนงาน ในลกษณะบรณาการผสมผสาน (Integrated) ทงทางดานการสงเสรมสขภาพ การปองกนโรค การรกษาโรคเบองตน และการฟนฟสภาพไดอยางตอเนอง (Continuous) ดวยแนวคดแบบองครวม (Holistic) ใหแกบคคล ครอบครว และชมชน (Individual, Family and Community) โดยมระบบการสงตอและเชอมโยงกบโรงพยาบาลไดอยางเหมาะสม รวมทงประสานกบองคกรชมชนในทองถน เพอพฒนาความรของประชาชนในการดแลสงเสรมสขภาพของตนเอง และสามารถดแลตนเองเมอเจบปวยไดอยางสมดล จากแนวคดและหลกการของการดาเนนงานของสถานอนามยในการใหบรการแกประชาชนในชมชนนนกระทรวงสาธารณสขไดกาหนดใหสถานอนามยเปดใหบรการแกประชาชน ในพนทตาง ๆ ซงตงกระจายอยในชมชนทงในระดบตาบลและหมบานทวประเทศไทย (สมาคมอนามยแหงประเทศไทย 2550 : 263 - 265) ทงสนจานวน 9,759 แหง โดยในแตละแหงนนจะมบคลากรสาธารณสขปฏบตหนาทในการใหบรการทางดานสขภาพแกประชาชน 4 ดาน คอ การควบคมปองกนโรค การสงเสรมสขภาพ การรกษาพยาบาลเบองตน และการฟนฟสขภาพ โดยบทบาทหนาทหลกทง 4 ดานนน มความจาเปนทจะตองใหความร ขอเทจจรง และสรางกระบวนการคดในการดแลสขภาพใหแกประชาชนในชมชน ดงนน เมอพจารณาจากบทบาทหนาทของสถานอนามยจะพบวา สถานอนามยนนเปนหนวยงานทมบทบาทสาคญในการพฒนาความรทางดานสขภาพแกประชาชนในชมชนเพอใหประชานมความสามารถในการดแลสขภาพของตนเอง ครอบครว และชมชน ซงบทบาทหนาทดงกลาวจะอยในรปของงานสขศกษาทสถานอนามยไดดาเนนการใหบรการแกประชาชน

5

หลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546 และ 2) สงเสรมบคลากรและหนวยงานภาครฐใหเกดกระบวนการเรยนรและพฒนาอยางตอเนองอนจะนาไปสการเพมผลตภาพของขาราชการไดแก การพฒนาบคลากร ภมปญญา การจดการความร องคการแหงการเรยนร การปรบเปลยนกระบวนทศน คานยมและวฒนธรรม โดยทกหนวยงานของกระทรวงสาธารณสขเปนผรบผดชอบดาเนนการจดการความรในหนวยงานของตนเอง ซงหนวยงานของกระทรวงสาธารณสขไดดาเนนการจดการความรมาชวงระยะเวลาหนงแลว แตในการจดการความรของสถานอนามยในปจจบนยงไมมการตดตาม การปฏบตงานในการจดการความรดานสขภาพเพอดวามปญหาอปสรรคในดาเนนการจดการความร ตาง ๆ หรอไม และลกษณะของปญหาในการจดการความรเปนอยางไร โดยการตดตามและวดสภาพการจดการความรจะเปนการบงชเพอใหไดทราบถงผลของการปฏบตงานของสถานอนามย ในการดาเนนงานจดการความรดานสขภาพในชมชน และเพอใชเปนขอมลในการปรบปรงและเพมพนประสทธภาพของการปฏบตงานของสถานอนามยและสามารถนาผลของการปฏบตงานดานการจดการความรของสถานอนามยมาใชเปนขอมลปอนกลบสาหรบการปรบปรงและพฒนาสถานอนามยใหเปนองคกรแหงการเรยนร ดงนนจงมความจาเปนอยางยงทจะตองอาศยการวดผลการปฏบตงานโดยใชเครองชวดเปนตวแสดงผลการจดการความรในรปของตวแปรเชงรปธรรม เปนมาตรฐานเดยวกนทงระบบอยางเปนรปธรรมทจะสามารถนาผลการปฏบตงานเพอใชเปนขอมลในการตดสนใจ การกาหนดนโยบาย และการวางแผนการจดการความรเพอพฒนาสขภาพของประชาชนไดอยางมคณภาพ ดงนนจงควรมการสรางตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยขน ดงนนผวจยจงสนใจทจะศกษา การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยเพอสรางเครองบงชสาหรบวดผลการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยทเปนมาตรฐานเดยวกน และเปนการตดตาม วดสภาพการดาเนนงานจดการความรดานสขภาพในชมชน อกทงสามารถนาผลการศกษามาเปนขอมลปอนกลบสาหรบการปรบปรงและพฒนาการผลตและพฒนากาลงคนดานสขภาพของกระทรวงสาธารณสขตอไป วตถประสงคของการวจย การวจยนมวตถประสงค ดงน 1. เพอพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย 2. เพอวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

6

คาถามการวจย

1. การจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยมองคประกอบอะไรบาง แตละองคประกอบมตวบงชอะไรบาง 2. สภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยเปนอยางไร ขอบเขตการวจย การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ในครงนกาหนดขอบเขตการวจย ออกเปน 2 ระยะ คอ ระยะท 1 การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยโดยใชระเบยบวธการวจยแบบเทคนคเดลฟาย (Delphi technique) ระยะท 2 การวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย โดยในแตละขนตอนมขอบเขตการวจย ดงน ระยะท 1 การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยโดยใชระเบยบวธการวจยแบบเทคนคเดลฟาย (Delphi technique) มการกาหนดขอบเขตของการวจย ดงน 1. ศกษาเอกสารงานวจยทเกยวของในประเดนของการจดการความร แนวคดเกยวกบการปฏบตงานของสถานอนามย เพอสรางเปนกรอบแนวคดเรององคประกอบของตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย 2. สมภาษณผเชยวชาญเพอสรางตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย โดยผเชยวชาญ ประกอบดวย กลมนกวชาการ บคลากรทางดานสาธารณสข ทมผลงานวชาการ บทความ งานวจย และมบทบาท เกยวกบการจดการความร จานวน 17 คน ระยะท 2 การวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย มการกาหนดขอบเขตของการวจย ดงน ประชากรและกลมตวอยาง ประชากร ประชากรทใชในการวจยระยะท 2 คอ สถานอนามยในเขตพนทสาธารณสข ทง 18 เขต ทวประเทศ รวมทงสน 9,759 แหง (สมาคมอนามยแหงประเทศไทย 2550 : 263 - 265) โดยมผตอบแบบสอบถามเปนเจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานดานการจดการความรในสถานอนามย แหงละ 1 คน

7

กลมตวอยาง กลมตวอยางทใชในการวจยระยะท 2 คอ สถานอนามยในเขตพนทสาธารณสข ทง 18 เขต ทวประเทศ โดยกาหนดขนาดกลมตวอยางจากการประมาณขนาดของกลมตวอยางโดยใชตาราง Krejcie และ Morgan (พวงรตน ทวรตน 2543 : 303) ไดจานวน 370 แหง หลงจากนนดาเนนการเลอกกลมตวอยางดวยวธการสมแบบหลายขนตอน(Multistage sampling) ดงน ขนท 1 สมแบบแบงชน (Stratified random sampling) โดยสมเลอกจงหวด จากเขตสาธารณสข ทง 18 เขต เขตละ 1 จงหวด ไดแกจงหวด พระนครศรอยธยา ลพบร ปราจนบร ราชบร เพชรบร ชมพร ตรง สงขลา จนทบร อดรธาน นครพนม ขอนแกน อานาจเจรญ นครราชสมา ลาปาง พะเยา พษณโลก และนครสวรรค หลงจากนนกาหนดจานวนของสถานอนามยในแตละจงหวดโดยการหาสดสวน ขนท 2 การสมเลอกสถานอนามยดวยวธการสมอยางงาย (Simple random sampling) โดยสมดวยวธการจบฉลากเลอกสถานอนามยตามจานวนของสถานอนามยในแตละจงหวดทไดจากจงหวดการสมในขนท 1 กรอบแนวคดในการวจย

กรอบแนวคดในการวจย ผวจยไดศกษาแนวคดของนกวชาการและองคกรทเกยวของกบเรอง การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ดงน 1) แนวคดเกยวกบความร ประกอบดวย ความหมายของความร และประเภทของความร 2) แนวคดเกยวการจดการความร ประกอบดวย ความเปนมาของการจดการความร ความหมายของการจดการความรเปาหมายของการจดการความร องคประกอบของการจดการความร ปจจยสงเสรมการจดการความร กรอบความคดของการจดการความร กระบวนการในการจดการความร วธการจดการความรอยางงาย เครองมอทใชในการจดการความร การตรวจสอบความร ประโยชนของการจดการความร ปญหาของการจดการความร และ กรอบแนวคดองคประกอบและขนตอนการจดการความรทผวจยสรางขน 3) แนวคดเกยวกบสถานอนามย ประกอบดวย แนวคดการจดบรการสาธารณสขระดบสถานอนามย แผนพฒนาสขภาพแหงชาต ฉบบท 10 (2550 – 2554) ประเภทของสถานอนามย กรอบอตรากาลงของเจาหนาทในสถานอนามย ระบบบรการของสถานอนามย องคประกอบกจกรรมการบรการของสถานอนามย บทบาทหนาท และความรบผดชอบของเจาหนาทสาธารณสข ความหมายของการดแลสขภาพระดบปฐมภม ระบบบรการสขภาพระดบปฐมภมทพงประสงค การพฒนางานบรการสาธารณสขในระดบปฐมภม องคประกอบของการพฒนางานบรการสขภาพระดบ

8

ปฐมภม และ แนวทางการพฒนางานบรการสขภาพระดบปฐมภม 4) แนวคดเกยวกบการพฒนาตวบงช ประกอบดวย ความหมายของตวบงช ลกษณะของตวบงช ประเภทของตวบงช การสรางและการพฒนาตวบงช หลกการสรางตวบงชทางการศกษา และ การตรวจสอบคณภาพของตวบงช และ 5) งานวจยทเกยวของ ประกอบดวย งานวจยทเกยวของกบการจดการความร งานวจยทเกยวของกบสถานอนามย และ งานวจยทเกยวของกบตวบงช กรอบแนวคดในการพฒนาองคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยผวจยไดนาแนวคดดงกลาวขางตนมาหลอมรวมเพอเปนกรอบในการพฒนาตวบงชตอไป โดยปรากฏกรอบแนวคดเบองตนของการวจยดงภาพประกอบ 1

9

ภาพประกอบ 1 กรอบแนวคดเบองตนในการวจยการพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพ

การสรางตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนโดยผเชยวชาญ

การคดเลอกและการกาหนดนาหนกความสาคญขององคประกอบ และตวบงชโดยผเชยวชาญ

ตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

กาหนดองคประกอบ และตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนโดยผเชยวชาญ

วดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยทวประเทศ โดยใชตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

แนวคดเกยวกบการจดการความร แนวคดเกยวกบสขภาพชมชน

ผลของการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยทวประเทศ

การกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยโดยผเชยวชาญ

10

ในชมชน นยามศพท การจดการความรดานสขภาพในชมชน หมายถง การรวบรวมองคความรดานตางๆทเกยวของกบสขภาพทมอยภายในชมชนหรอภายนอกชมชนซงมทงความรทฝงอยในคน และความรทชดแจง มาจดการพฒนาใหเปนระบบ เพอใหประชาชนในชมชนสามารถเขาถงความร และพฒนาตนเองใหเปนผร ความรทฝงอยในคน หมายถง ความรทไดจากประสบการณ พรสวรรคหรอสญชาตญาณของแตละบคคลในการทาความเขาใจในสงตางๆ เปนความรทไมสามารถถายทอดออกมาเปนคาพดหรอลายลกษณอกษรไดโดยงาย เชน ทกษะในการทางาน งานฝมอ หรอการคดเชงวเคราะห บางครง จงเรยกวาเปนความรแบบนามธรรม ความรทชดแจง หมายถง ความรทสามารถรวบรวม ถายทอดได โดยผานวธตางๆเชน การบนทก ทฤษฎ คมอตางๆ เรยกวาเปนความรแบบรปธรรม สขภาพ หมายถง สภาวะหรอสภาพของประชาชนในชมชนทมความสมบรณของรางกาย จตใจ และสามารถดารงตนเองอยรวมกบบคคลอนในชมชนไดอยางมความสข องคประกอบของการจดการความร หมายถง สวนประกอบของการดาเนนการจดการความร ซงประกอบดวย คน สถานท ความร และกระบวนการจดการความร กระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน หมายถง ขนตอนในการจดการความรดานสขภาพของเจาหนาทสาธารณสข ประกอบดวย (1) ขนกาหนดความร (2) ขนคนหาแหลงความร (3) ขนเลอกวธการในการจดการความร (4) ขนไดความรใหม (5) ขนดาเนนการใชความรใหม และ(6) ขนประเมนผลการนาความรมาใช ตวบงชการจดการความร หมายถง ตวทบอกสภาพหรอสภาวะในเชงปรมาณหรอเชงคณภาพของการจดการความรใชวดหรอสะทอนลกษณะการจดการความรดานการสขภาพในชมชนของเจาหนาทสาธารณสข ความรดานสขภาพ คอ สงทสงสมมาจากการศกษาเลาเรยน การคนควาหรอประสบการณ รวมทงความสามารถเชงปฏบตและทกษะความเขาใจหรอสารสนเทศทางดานสขภาพโดยไดรบมาจากการอาน การไดยน ไดฟง การคด หรอการปฏบต บ◌คลากรสาธารณสข หมายถง เจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานดานการจดการความรในสถานอนามย ซงอาจจะดารงตาแหนง ดงตอไปน คอ หวหนาสถานอนามย นกวชาการสาธารณสข พยาบาลวชาชพ เจาพนกงานสาธารณสขชมชน หรอเจาพนกงานงานทนตสาธารณสขทางดานสาธารณสขทปฏบตราชการอยในสถานอนามยหรอศนยสขภาพชมชน

11

สถานอนามย หมายถง หนวยงานของกระทรวงสาธารณสขทมบทบาทหนาท ในการใหบรการและพฒนาสขภาพของประชาชนในพนทระดบตาบลและหมบาน ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. ไดตวบงชสาหรบประเมนการจดการความรดานสขภาพในชมชนของเจาหนาทสาธารณสขทเปนมาตรฐานเดยวกนเพอเปนเครองมอตดตามและประเมนผลการดาเนนงานจดการความรดานสขภาพในชมชน

2. ทราบระดบการจดการความรของเจาหนาทสาธารณสขตามตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนทพฒนาขน 3. เจาหนาทสาธารณสขนาตวบงชสาหรบประเมนการจดการความรดานสขภาพในชมชนไปใชเพอประเมนการจดการความรในหนวยงานเพอนาผลมาใชในการปรบปรงการดาเนนการจดการความดานสขภาพในชมชนตอไป

12

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ ในการวจย เรอง การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ผวจยไดศกษาเอกสาร ตารา และงานวจยทเกยวของ ดงน 1. แนวคดเกยวกบความร ประกอบดวย 1.1 ความหมายของความร 1.2 ประเภทของความร 2. แนวคดเกยวการจดการความร ประกอบดวย 2.1 ความเปนมาของการจดการความร 2.2 ความหมายของการจดการความร 2.3 เปาหมายของการจดการความร 2.4 องคประกอบของการจดการความร 2.5 ปจจยสงเสรมการจดการความร 2.6 กรอบความคดของการจดการความร 2.7 กระบวนการในการจดการความร 2.8 วธการจดการความรอยางงาย 2.9 เครองมอทใชในการจดการความร 2.10 การตรวจสอบความร 2.11 ประโยชนของการจดการความร 2.12 ปญหาของการจดการความร 2.13 กรอบแนวคดองคประกอบและขนตอนการจดการความรทผวจยสรางขน 3. แนวคดเกยวกบสถานอนามย ประกอบดวย

3.1 แนวคดการจดบรการสาธารณสขระดบสถานอนามย 3.2 แผนพฒนาสขภาพแหงชาต ฉบบท 10 (2550 – 2554)

3.3 ประเภทของสถานอนามย 3.4 กรอบอตรากาลงของเจาหนาทในสถานอนามย 3.5 ระบบบรการของสถานอนามย

13

3.6 องคประกอบกจกรรมการบรการของสถานอนามย 3.7 บทบาทหนาท และความรบผดชอบของเจาหนาทสาธารณสข 3.8 ความหมายของการดแลสขภาพระดบปฐมภม 3.9 ระบบบรการสขภาพระดบปฐมภมทพงประสงค 3.10 การพฒนางานบรการสาธารณสขในระดบปฐมภม 3.11 องคประกอบของการพฒนางานบรการสขภาพระดบปฐมภม 3.12 แนวทางการพฒนางานบรการสขภาพระดบปฐมภม

4. แนวคดเกยวกบการพฒนาตวบงช 4.1 ความหมายของตวบงช 4.2 ลกษณะของตวบงช 4.3 ประเภทของตวบงช 4.4 การสรางและการพฒนาตวบงช 4.5 หลกการสรางตวบงชทางการศกษา 4.6 การตรวจสอบคณภาพของตวบงช 5. งานวจยทเกยวของ

5.1 งานวจยทเกยวของกบการจดการความร 5.2 งานวจยทเกยวของกบสถานอนามย 5.3 งานวจยทเกยวของกบตวบงช

6. กรอบแนวคดในการพฒนาองคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

14

แนวคดเกยวกบความร ความหมายของความร ความหมายของความรนนมผใหความหมายไวหลายทานดวยกน ดงน พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525 (2539 : 235) ไดใหคานยมไววา ความร คอ สงทสงสมมาจากการศกษาลาเรยน การคนควาหรอประสบการณ รวมทงความสามารถเชงปฏบตและทกษะความเขาใจหรอสารสนเทศทไดรบมาจากประสบการณ สงทไดรบมาจากการไดยน ไดฟง การคด หรอการปฏบตตามองควชาในแตละสาขา วจารณ พานช (2545 : 4) ไดอธบาย ความหมาย ความแตกตางของ ขอมล ขอสนเทศ และความร ดงน ขอมล (Data) เปนสงทคนหาหรอรวบรวมมาจากการทดลอง จากเอกสาร คาบอกเลา แบบสอบถาม หรอโดยวธอนๆ ยงไมไดผานการกรอง ไมไดผานการตรวจสอบ ขอมลอาจมลกษณะเปนตวเลข เปนสถตหรอเปนขอมลในเชงพรรณา หรอเชงบรรยายกได ขอสนเทศ หรอสารสนเทศ (Information) เกดจากการนาขอมลมาคดเลอก จดหมวดหม ใสแบบแผน ใสบรบทเขาไป ทเรยกวา การประมวลขอมล (Data Processing) ทาใหเหนความหมายไดงายขน หรอชดเจนขน ความร (Knowledge) เกดจากการนาขอมลมาตความหาความหมายโดยในการตความนนจะตองตรวจสอบกบขอมลหรอความรอน โดยตรวจสอบกบบรบท กาลเทศะ บคคล องคกร วฒนธรรม คานยม ฯลฯ ความรจะมประโยชนตอเมอมการนาไปใชในการกระทา เชน การตดสนใจ การกาหนดนโยบาย หรอใชในการประกอบกจการ วระพจน กมาคม (2549 : 22) ไดใหความหมายของความร และคาทเกยวของกบความรทมความจาเปนตองทาความเขาใจกอนทจะศกษาเนอหาของการจดการความรดงน 1. ขอมล (Data) คอ ขอเทจจรง สถต รายการทยงไมไดแปลความหมาย และยงไมผานการคดกรอง เปนขอมลทไดเบองตน ขอมลนอาจจะใชได หรอใชไมไดกได 2. สารสนเทศ (Information) คอ สงทไดจากการนาขอมลเบองตน มารวบรวม คดกรอง และวเคราะหและแปลความหมายใหตรงตามความตองการของผทตองการใชขอมล

15

3. ความร หรอองคความร (Knowledge) ความรมความหมายหลกๆ อย 2 ประการ คอ 3.1 ความร หมายถง เนอหาขอมลทประกอบดวยขอเทจจรง ความคดเหน ทฤษฎ หลกการและรปแบบ หรอกรอบความคดอนๆ หรอขอมลอนๆ 3.2 ความร หมายถง การทบคคลไดกลาวอางถงขอมล หรอขอเทจจรงทเกดจากการกระทาของมนษย หรอเกดจากปรากฏการณทางธรรมชาตโดยนามาพดถงดวยความเชอถอหรอความศรทธา ฮเดโอะ (Hideo Yamazaki, อางถงใน สานกงานพฒนาระบบราชการ 2548 : 3) ไดใหความหมายของความร คอ สารสนเทศทผานกระบวนการคดเปรยบเทยบ เชอมโยงกบความรอนๆจนเกดเปนความเขาใจและนาไปใชประโยชนในการสรปและการตดสนใจในสถานการณตางๆโดยไมจากดชวงเวลา นทศน วเทศ (2542 : 16) กลาววา ความร หมายถง กรอบของการประสมประสานระหวางประสบการณ คานยม ความรอบรในบรบท และความรแจงอยางชาชอง เปนการประสมประสานทใหกรอบสาหรบการประเมนคา และการนาเอาประสบการณกบสารสนเทศใหมๆ มาผสมรวมเขาดวยกน สาหรบในแงขององคกรนน ความรมกสงสมอยในรปของเอกสาร หรอแฟมเกบเอกสารตางๆ รวมไปถงสงสมอยในการทางาน อยในกระบวนการ อยในการปฏบตงาน และอยในบรรทดฐานขององคกรนนเอง กลาวโดยสรปไดวา ความร คอ ขอมลทเปนขอเทจ/จรงทผานการการสงสมมาจากการศกษาเลาเรยน การคนควาหรอประสบการณ รวมทงความสามารถเชงปฏบตและทกษะความเขาใจ หรอสารสนเทศทไดรบมาจากประสบการณ สงทไดรบมาจากการไดยน ไดฟง การคด หรอการปฏบต ซงเปนสงทใชอธบายสงตางๆ ทพบเหนไดอยางมเหตผล โดยอาศยขอมล ทกษะ และประสบการณทมอยเปนสวนสนบสนนการตดสนใจ เปนสงทอยในตวบคคลเมอนาไปใช จะไมหมดหรอสกหรอ แตจะงอกเงยหรองอกงามขน ซงมลาดบขนของความร ดงภาพประกอบ 2

16

ภาพประกอบ 2 ลาดบชนของความร

จากภาพประกอบ 2 สามารถอธบายไดวา ขอมล (Data) เปนสงตางๆทยงไมไดผานการแปลความหมาย สวนสารสนเทศ (Information) นนเปนขอมลทผานกระบวนการเรยบเรยง วเคราะห ตความ สวนความร (Knowledge) เกดจากกระบวนการทบคคลลาดบชนของความร รบรขอมลขาวสารผานการคด และเปรยบเทยบ เชอมโยงกบความรอนจนเกดเปนความเขาใจและมการนาไปใช ปญญา (Wisdom) เปนสวนของความรทไดตกผลกในความคดของบคคลตางๆ ซงยากมากทคนเราจะสรางได

ประเภทของความร สานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการและสถาบนเพมผลผลตแหงชาต (2548 : 3) แบงประเภทของความรแบงออกเปน 2 ประเภท คอ

1. ความรทฝงอยในคน (Tacit Knowledge) เปนความรทไดจากประสบการณ พรสวรรคหรอสญชาตญาณของแตละบคคลในการทาความเขาใจในสงตางๆ เปนความรทไมสามารถถายทอดออกมาเปนคาพดหรอลายลกษณอกษรไดโดยงาย เชน ทกษะในการทางาน งานฝมอ หรอการคดเชงวเคราะห บางครงจงเรยกวาเปนความรแบบนามธรรม

2. ความรทชดแจง (Explicit Knowledge) เปนความรทสามารถรวบรวม ถายทอดไดโดยผานวธตางๆ เชน การบนทกเปนลายลกษณอกษร ทฤษฎ คมอตางๆ และบางครงเรยกวาเปนความรแบบรปธรรม

ปญญา (Wisdom)

ความร (Knowledge)

สารสนเทศ (Information)

ขอมล (Data)

18

สามารถนาความรมาใชเพอการตดสนใจในการดาเนนชวตทงในชวตสวนตว หรอการทางาน ในองคกรตางๆตองใชความรเปนเครองมอชวยในการตดสนใจในเรองตาง ๆ ดงนนจงเกดคาถามวาจะทาอยางไรจงจะสามารถใชความรทมอย มาใชใหเกดประโยชนสงสด จากแนวคดดงกลาวจงไดเกดกระบวนการของการจดการความร ซงการจดการความรนนเปนคากวางๆ ทมความหมายครอบคลมเทคนค กลไกตางๆ มากมาย เพอสนบสนนใหการทางานของผทใชความร (Knowledge Worker) มการดาเนนงานทมประสทธภาพมากยงขน ซงกลไกดงกลาวไดแก การรวบรวมความรทกระจดกระจายอยทตางๆ มารวมไวทเดยวกน การสรางบรรยากาศใหคนคดคน เรยนร สรางความรใหมๆ ขน การจดระเบยบความรในเอกสาร และทาสมดหนารวบรวมรายชอผมความรในดานตางๆ และทสาคญทสด คอ การสรางชองทาง และเงอนไขใหคนเกดการแลกเปลยนความรระหวางกน เพอนาไปใชพฒนางานของตนใหสมฤทธผล โดยในกระบวนการจดการความรนน มองคประกอบทสาคญ คอ ความร คน เทคโนโลย และกระบวนการจดการความร(Knowledge Process) ดงนนการวจย ครงนผวจยจงไดศกษาองคประกอบตางๆทเกยวของกบการจดการความร ซงมรายละเอยดดงน

ความเปนมาของการจดการความร ไอกจโร โนนากะ (Ikujiro Nonaka 2002 : 45-51) นกการจดการชาวญปนซงเปนผทบกเบกการจดการความรใหเปนทรจก ไดเสนอแนวคดของการจดการความรและอธบายแบบจาลองของการจดการความรทมชอเรยกวา SECI Model (Socialization Externalization Combination Internalization Model) ซงเปนแบบจาลองหลกสาคญของการสรางความร คอ การสงเคราะหหรอหลอมรวมความรทชดแจง กบความรทฝงลก โดยกระดบขนไปเปนความรทสงขน ลกซงมากยงขน มความเปนองครวมยงขน โดยผานกระบวนการ 4 สวน ทเรยกวา SECI ไดแก 1. การแลกเปลยนเรยนร (Socialization : S)เปนการสรางความรดวยการแบงปนประสบการณดวยการพบปะ สมาคม หรอการมปฏสมพนธกบผอน เชน การพดคย ใชเวลาอยดวยการ การสอนงาน ฝกงาน เปนตน ซงจะเปนการถายทอด แบงปน ความรทอยในตวบคคลไปใหผอน 2. การสกดความรออกจากตวคน (Externalization : E) เปนการถายทอดความรโดยการอธบายหรอแสดงความรทอยในตวบคคลออกมาใหเปนทประจกษ เพอใหผอนไดรบการแบงปน โดยการแปลงความรทอยในตวบคคลออกมาเปนแนวคด ภาษาสญลกษณ ลายลกษณอกษร เชน คมอ ตารา ภาพ การบนทกเสยง เปนตน 3. การควบรวมหรอผนวกความร (Combination : D) เปนการผสมผสาน โดยนาความรทชดแจงมาสรางสรรค หรอเปลยนแปลงใหเปนความรทชดแจงในเรองใหม ๆ มความซบซอนมากขน หรอเปนขนเปนตอนมากขน เพอใหสามารถนาความรนนไปใชในทางปฏบตไดงายขน

19

4. การฝงหรอผนกความร (Internalization : I) เปนการนาความรทไดมาใหมไปใชปฏบตหรอลงมอทาจรง ๆ จนกลายเปนความรของตนเอง ซงจะเปนการเปลยนความรทชดแจงใหกลายเปนความรทอยในตวบคคล จากแนวคดของไอกจโร โนนากะนน ไอกจโรไดสรปยคของการจดการความรไวดงน ยคท 1 Pre- SECI ประมาณป ค.ศ.1978 เปนยคเรมตนในการจดการความร โดยรปแบบทใชจะถกกาหนดใหการจดการความรเปนระบบทมโครงสรางตายตว มการนาเทคโนโลยสารสนเทศ มาใชสนบสนนการใชความร เพอชวยตดสนใจ

ยคท 2 SECI ประมาณป ค.ศ.1995 ซงยคทมการจาแนกประเภทความรและอธบายความรไวอยางชดเจน

มการแยกความรเปน 2 ประเภท คอ ความรทชดแจง (Explicit Knowledge) และความรทฝงอยในตวคน (Tacit Knowledge) ความรดงกลาวสามารถปรบเปลยนสถานะได โดยมการสรางและแลกเปลยนเรยนรตามแบบจาลองทเรยกวา SECI Model ของไอกจโร โนนากะซงเรมไดรบความนยมอยางแพรหลาย เปนยคทเรมกระบวนการจดการความรอยางเปนระบบมงเนนใหเกดประโยชนสงสด โดยนาระบบคอมพวเตอรมาอานวยความสะดวกมากขน ทาใหการจดการความรแพรหลายมากขนแตการจดการความรโดยใช SECI Model ยงมขอจากดบางเรองเนองจากความรเปนเรองทซบซอนยากเกนจะจาแนกเปนความรทฝงอยในคนหรอความรทชดแจง ดงนนการจดการความรตองไมอยในรปแบบใดรปแบบหนงแตตองสมดลจงเปนทมาของยคท 3

ยคท 3 Post- SECI ประมาณป ค.ศ.2001 เปนตนมา ถอเปนยคท 3 โดยจะมอธบายใหเหนวาการจดการความร

เปนเรองทซบซอน เพราะความรไมใชสงของทจบตองได อกทงความรมหลายมต อาจไมสามารถแสดงใหเหนการจดการความรอยางเปนเหตและผลไดโดยงาย มการนาเทคโนโลยสารสนเทศ มาเปนเครองมอในการจดการความร โดยอาศยหลกการธรรมชาตและระบบซบซอน(Complex Adaptive System) มาใช วตถประสงคของการจดการความรในยคน เพอพฒนาวตถประสงคของการตดสนใจและสรางนวตกรรมมากกวาการสรางประสทธภาพเพยงอยางเดยวโดยใหความสาคญกบพฤตกรรมมนษยและเชอวาความรและการแลกเปลยนจะเกดขนไดเมอผใหความรสมครใจทจะแบงปนใหกบผอนเทานน

20

ความหมายของการจดการความร การจดการความรตรงกบภาษาองกฤษวา Knowledge Management หรอเรยกยอๆ วา KM ซงมผใหความหมายไวดงน วจารณ พานช (2545 : 5) ไดใหความหมายของการจดการความร วาเปนกจกรรมทซบซอนและกวางขวาง ไมสามารถใหนยามดวยถอยคาสนๆ ได ตองใหนยามหลายขอ จงจะครอบคลมความหมายของการจดการความร ซงมความหมายดงตอไปน 1. การจดการความรมความหมายรวมถง การรวบรวม การจดระบบ การจดเกบ และการเขาถงขอมล เพอสรางเปนความร เทคโนโลยดานขอมลและดานคอมพวเตอรเปนเครองมอชวยเพมพลงในการจดการความร แตเทคโนโลยดานขอมลและคอมพวเตอรโดยตวของมนเองไมใชการจดการความร 2. การจดการความรเกยวของกบการแบงปนความร (Knowledge Sharing) ถาไมมการแบงปนความร ความพยายามในการจดการความรจะไมประสบผลสาเรจ พฤตกรรมภายในองคการเกยวกบวฒนธรรมองคกร พลวตกลม และวธปฏบต มผลตอการแบงปนความร ประเดนดานวฒนธรรมและสงคม มความสาคญยงตอการจดการความร 3. การจดการความรตองการผทมความรความสามารถในการตความและการประยกตใชความร ในการสรางนวตกรรมและเปนผนาทางขององคการ รวมทงตองการผเชยวชาญในแตละสาขาสาหรบชวยแนะนาวธประยกตใชการจดการความร ดงนนกจกรรมทเกยวกบคนไดแก การดงดดคนเกงและด การพฒนาคน การตดตามความกาวหนาของคน และการดงคนมความรความสามารถไวในองคการ ถอเปนสวนหนงของการจดการความร 4. การจดการความรเปนเรองของการเพมประสทธผลขององคการเนองจากการจดการความรเกดขนเพราะมความเชอวาจะชวยสรางความมชวตและความสาเรจใหแกองคการ การประเมนตนทนทางปญญา (Intellectual Capital) และผลสาเรจของการประยกตใชการจดการความร เปนดชนบอกวาองคกรมการจดการความรอยางไดผลหรอไม 5. การจดการความรเปนเครองมอไมใชเปาหมาย เพราะการจดการความรเปนวธการ ไมใชเปาหมาย ตวเปาหมาย คอ ภารกจขององคกรหรอสงคม และการสรางสรรคอดมการณหรอเปาหมายใหมๆ ภายใตกระบวนทศนใหมใหแกองคกรหรอสงคม สมชาย นาประเสรฐชย (2553) กลาววาการบรหารความรของบคคลหรอองคกรเพอใหบรรลเปาหมายทตองการนน บคลากรแตละคนหรอองคกรลวนแลวแตมเปาหมายทอาจจะเหมอนหรอแตกตางกน ดงนนกระบวนการยอยๆในการจดการความรจงมการนาเสนอในมมมองและแนวคดตางๆเปนจานวนมาก ทงนขนอยกบนยามของการจดการความรของแตละคนหรอแตละองคกร อยางไรกตาม

21

กระบวนการจดการความรสามารถแบงออกเปนกระบวนการยอยๆดงน 1) การกาหนดความรและแหลงของความร (Knowledge Identification) 2) การแสวงหาความรจากภายนอก (Knowledge Acquisition) 3) การพฒนาหรอสรางองคความรใหม (Knowledge Creation /Development) 4) การผสานความรตางๆ เขาดวยกน (Knowledge Integration) 5) การถายทอดความร (Knowledge Transfer) และ 6) การจดเกบความรในรปแบบตางๆ (Knowledge Storage and Maintenance) เพอนาไปใชใหมในอนาคต เกรยงศกด เจรญวงศศกด (2547 : 63) กลาววา การจดการความร คอ ความรทเกดจากการประมวลสงเคราะห และจาแนกแยกแยะสารสนเทศ เพอนาไปสการตความและทาความเขาใจกบสารสนเทศจนกลายเปนความร ซงความรนครอบคลมทงสวนของความรแฝง(Tacit Knowledge)ทซอนอยในความคดของบคคล และทฝงตวอยในองคกร กบความรเดนชด (Explicit Knowledge) ทปรากฏในเอกสารทบนทกหรอรายงานตาง ๆ ขององคกร การจดการความรทงสองประเภทนควรทาใหเปนระบบระเบยบ เพอใหคนทตองการเขาถงไดงาย และดงออกมาใชงานไดโดยสะดวก การจดการความรจะเกดขนในระดบทมงาน หรอระดบกลมในองคกรทตองการปฏสมพนธระหวางปจจยแตละคน เพราะการจดการความรจะเกดขนได ตอเมอมการปฏสมพนธ เพอใหเกดการแลกเปลยนความรระหวางทม ซงอาจเปนปฏสมพนธบนเครอขาย (Cyber Space) หรออาจผานการพบปะพดคยกนตอหนากได ศภามนต ศภกานต (2547 : 28-29) กลาววาการจดการความรเปนเรองทองคกรจะสกดคณคาจากทรพยสนทางปญญาของคนออกมาใหประโยชนอยางสงสดไดอยางไร จดสาคญสาหรบการรเรมเกยวกบการจดการความร คอ ความรทถอวามคาสาหรบองคกรมกจะเกยวของกบประสบการณ ทศนคตและพฤตกรรมของบคคลเปนสวนใหญ บญด บญญากจ และคนอนๆ (2547 : 23 ) กลาววาการจดการความรเปนกระบวนการในการนาความรทมอย หรอเรยนรมาใชใหเกดประโยชนสงสดตอองคกรโดยผานกระบวนการตาง ๆ เชน การสราง รวบรวม แลกเปลยน และใชความร เปนตน สานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ (2548 : 3) กลาววา การจดการความร คอ การรวบรวมองคความรทมอยในสวนราชการซงกระจดกระจายอยในตวบคคลหรอเอกสาร มาพฒนาใหเปนระบบเพอใหทกคนในองคกรสามารถเขาถงความรและพฒนาตนเองใหเปนผร รวมทงปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ อนจะสงผลใหองคกรมความสามารถในเชงแขงขนสงสด อาภรณ ภวทยพนธ (2549 : ก) กลาววา การจดการความรเปนกระบวนการทสาคญทจะทาใหคนรจกหาความร และนาความรมาใชในการทางานไดอยางมประสทธภาพและเปนระบบ การจดการความรจาเปนตองมการเรยนรอยางตอเนอง (Continuous Learning) อยตลอดเวลา เพราะการเรยนรอยางตอเนองจะทาใหเปนคนมโลกทศนและวสยทศนทกวางไกล รวาควรทาอะไรไมควรทา

22

อะไรในชวงเวลาไหน รบรถงขอดขอเสยจากการเลอกปฏบตในแนวทางใดทางหนง ซงความสามารถตาง ๆ เหลานเองทจะสะทอนถงคณคา (Value) ของความร วระพจน กมาคม (2549 : 5) ใหความหมายของการจดการความร หมายถง กระบวนการอยางเปนระบบเกยวกบการประมวลขอมล สารสนเทศ ความคด การกระทา ตลอดจนประสบการณของบคคลเพอสรางเปนความรหรอนวตกรรม และจดเกบในลกษณะของแหลงขอมลทบคคลสามารถเขาถงไดโดยอาศยชองทางตาง ๆ ทองคการจดเตรยมไว เพอนาความรทมอยไปประยกตใชในการปฏบตงานซงกอใหเกดการแบงปนและถายโอนความร และในทสดความรทมอยจะแพรกระจายและไหลเวยนทวทงองคกรอยางสมดล เพอเพมความสามารถในการพฒนาผลผลตและองคการ วภาดา เวทยประสทธ (2549 : 7) ไดใหความหมายของการจดการความร คอ การรวบรวมองคความรทมอยในสวนราชการซงกระจดกระจายอยในตวบคคลหรอเอกสารมาพฒนาใหเปนระบบ เพอใหทกคนในองคกรสามารถเขาถงความรและพฒนาตนเองใหเปนผรรวมทงปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ อนจะสงผลใหองคกรมความสามารถในเชงแขงขนสงสด อรจรย ณ ตะกวทง (2549 : 8) ใหความหมายการจดการความร คอ กลไกหรอเครองมอทจะนาองคกรไปสการเปนองคกรแหงการเรยนร (Learning Organization : LO) โดยมจดประสงคเพอการพฒนาตวบคลากร ใหมการแลกเปลยนความรในรปแบบตางๆ และเพอพฒนาองคกรไปเปนองคกรแหงการเรยนร กรมวชาการเกษตร (2550 : 2 )ไดใหความหมายของการจดการความร ไววา เปนการรวบรวมองคความรทมอยในองคกร ซงกระจดกระจายอยในตวบคคลหรอเอกสาร มาพฒนาใหเปนระบบเพอใหทกคนในองคกรสามารถเขาถงความร และพฒนาตนเองใหเปนผร รวมทงปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ อนจะสงผลใหองคกรมความสามารถในเชงแขงขนสงสด ไสว โลจนะศภฤกษ (2550 : 5) ใหความหมายของการจดการความรวาเปนกระบวนการในการนาความรทมอยหรอเรยนรมาใชใหเกดประโยชนสงสดตอองคกรโดยผานกระบวนการตางๆ เชน การสราง รวบรวม แลกเปลยนและใชความร เปนตน การจดการความรเปนระบบการบรหารองคกร หรอเครองมอเพอการบรรลเปาหมายอยางนอย 4 ประการ 1. บรรลเปาหมายของงาน พฒนางาน 2. บรรลเปาหมายการพฒนาคน การทางานอยางผรจรง 3. บรรลเปาหมายการพฒนาองคกรไปเปนองคกรแหงการเรยนร 4. บรรลเปาหมายของการบรการ แกผรบบรการ และชมชน

23

จากความหมายของการจดการความรของนกวชาการและองคกรตาง ๆ ขางตนสามารถสรปไดวา การจดการความร เปนแนวคด การรวบรวมขอมล สารสนเทศ องคความร ทกระจดกระจายอยในตวบคคลหรอสอตาง ๆ ภายในองคกรมาพฒนาใหเปนระบบ เพอใหทกคนในองคกรสามารถเขาถงความร และพฒนาตนเองใหเปนผร รวมทงปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ อนจะสงผลใหองคกรสามารถบรรลเปาหมายทตงไวได โดยความรม 2 ประเภท คอ 1. ความรทไมเปนทางการ(Tacit Knowledge) เปนความรทอาจเกดจากประสบการณ พรสวรรค หรอสญชาตญาณของแตละบคคล และสอสารออกมาเปนคาพด หรอตวหนงสอไดยาก เชน ทกษะการทางาน กระบวนการในการแกไขปญหาเฉพาะหนา เปนตน 2. ความรทเปนทางการ (Explicit Knowledge)เปนความรทสามารถถายทอดออกมาเปนคาพดหรอลายลกษณอกษรตามสอตาง ๆ ได เปนเหตเปนผล เชน คมอตางๆ สตร ทฤษฎ ขอมลจากเครอขายอนเตอรเนต เปน กลาวโดยสรป การจดการความร หมายถง กระบวนการรวบรวมขอมล สารสนเทศ องคความร ทกระจดกระจายอยในตวบคคลหรอสอตาง ๆ ภายในหนวยงาน องคกร หรอชมชน มาพฒนาใหเปนระบบ เพอใหทกคนในสามารถเขาถงความร และพฒนาตนเองใหเปนผร รวมทงปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ อนจะสงผลใหองคกรมความสามารถสงสดและจะตองมการจดเกบความรในลกษณะทผใชสามารถเขาถงไดโดยอาศยชองทางทสะดวก เพอนาความรไปประยกตใชในการปฏบตงาน ทาใหเกดการโอนถายความร และมการแพรกระจายไหลเวยนไปทงองคกร

เปาหมายของการจดการความร การจดการความร คอ เครองมอ เพอใชในการปฏบตการเพอใหบรรลเปาหมายทสาคญของการพฒนา ทงบรรลเปาหมายของงาน บรรลเปาหมายการพฒนาคน และบรรลเปาหมายการพฒนาองคกรไปสการเปนองคกรแหงการเรยนร โดยมนกวชาการหลายทานไดใหนยามของเปาหมายการจดการความร ดงน ประพนธ ผาสขยด (2547 : 23) ไดกลาวถงเปาหมายของการจดการความร ไว 4 ประการคอ 1. การทาการจดการความรเพอพฒนาสมรรถนะสความเปนเลศ (Performance Excellence) 2. การทาการจดการความร เพอพฒนาคณภาพและไดการรบรองมาตรฐาน (Accreditation) 3. การทาการจดการความรเพอพฒนาขดความสามารถการบรหารงานแบบบรณาการ 4. การทาการจดการความร เพอพฒนาเครอขายการถายโอนความร

24

วจารณ พานช (2547 : 94) กลาววาการจดการความรมเปาหมาย คอ 1. เพอใหบคคลสามารถทางานรวมกนอยางสรางสรรค 2. เพอพฒนางานในรปแบบใหมๆ 3. เพอการทดลองและเรยนรในการหาแนวทางในการปฏบตงานแบบใหม ๆ ทดกวาเดม เพอใหเกดผลการปฏบตงานดขน 4. เพอเปนการนาเอาความรทมอยในองคกรทงเชงทฤษฎ และเชงบรบท มาใชรวมกบความรจากภายนอกองคในการพฒนางานไดอยางเหมาะสม วระพจน กมาคม (2549 : 7) กลาวถงผลของการจดการความร วาจะทาใหเกดผลของการจดการไดอยางนอย 4 ประการ ไดแก 1. จะเกดผลสมฤทธของงานในระดบดขน และอาจจะไดนวตกรรมใหม ๆ ของงาน 2. พนกงานเกดการพฒนา เกดการเรยนร มความมนใจตนเองและเปนบคคลทมการเรยนร 3. ความรของบคคล และขององคกรไดรบการยกระดบ มการสงสมและจดระบบใหพรอมในการนาไปใชประโยชน 4. องคกรมสภาพเปนองคกรแหงการเรยนร เปนองคกรทเขมแขง สามารถแขงขนกบองคกรอนได ดงนนสามารถกลาวโดยสรปไดวาการจดการความรมเปาหมายใหญๆ 3 ประการ คอ 1) เพอพฒนางาน ใหมคณภาพและผลสมฤทธทดยงขน 2) เพอการพฒนาคน คอ พฒนาผปฏบตงานในองคกร 3) เพอการพฒนาฐานความรขององคกร เปนการเพมพนทนความรหรอทนปญญาขององคการ ซงจะชวยทาใหองคกรมศกยภาพในการดาเนนงานไดดขน

องคประกอบของการจดการความร มนกวชาการและองคกรตาง ๆ ทเกยวของกบการจดการความรไดกลาวถงองคประกอบ

ของการจดการความร ดงน สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม (2545 : 7) ไดกลาวถงองคประกอบสาคญของการจดการความร วาประกอบดวยองคประกอบ 3 สวน ทจะตองมความเชอมโยงและบรณาการกนอยางสมดล คอ 1. คน ถอวาเปนองคประกอบทสาคญทสดของการจดการความร เพราะเปนแหลงของความร และเปนผนาเอาความรไปใชใหเกดประโยชน 2. เทคโนโลย เปนเครองมอเพอชวยใหคนสามารถคนหา จดเกบ แลกเปลยนความร รวมทงนาเอาความรไปใชไดอยางงาย และรวดเรวขน

25

3. กระบวนการจดการความร เปนการบรหารจดการเพอนาความรจากแหลงความรตาง ๆไปใชเพอทาใหเกดการปรบปรง และการสรางนวตกรรม ชนาธป พรกล (2544 : 17) กลาววาองคประกอบของการสรางความรประกอบดวย 1. ความรเดมของผเรยนโดยผเรยนทกคนยอมมความรทตดตวมา และความรนนมคณคาทจะนามาใชเปนพนฐานในการเชอมโยงกบสงทศกษาใหม 2. จดมงหมายของการเรยนรโดยผเรยนควรมเปาหมาย หรอมความตองการในเรยนรซงจะทาใหผเรยนมความพยายามในการหาทางไปสเปาหมายของการเรยนร 3. ขอมลเฉพาะทเปนเรองใหม ไดแก ขอเทจจรง ประสบการณ ทกษะ เปนตน 4. ประสบการณเพมเตมททาทายหรอขยายความคด ซงจะทาใหผเรยนไดใชความรเดมและความรใหม เพอเปนการยนยน ปฏเสธ หรอขยายความตามสงทกาลงคดอย 5. กระบวนการสรางความเขาใจหรอกระบวนการทางสตปญญา ทผเรยนใชคนหาวธการนาขอมลใหมไปเชอมโยงสมพนธกบความรเดม โดยทผเรยนตองตงคาถามกบตวเอง มการไตรตรอง มการอภปรายกบผอน มขอโตแยง แลวสรปประเดน บญด บญญากจ (2547 : 46) กลาววาการจดการความร ควรมองคประกอบตอไปน 1. มการเปลยนแปลงคานยมและพฤตกรรมการทางาน 2. มการสอสารใหเขาใจวาทาไมจงตองมการจดการความร 3. มกระบวนการและเครองมอในการจดการความร 4. มการฝกอบรมและการเรยนรในเรองการจดการความร 5. มการวดผลการจดการความร 6. มการยกยองชมเชยและใหรางวล เพอเปนแรงจงใจในการจดการความร อาภรณ ภวทยพนธ (2549 : ค) กลาวถงองคประกอบในการจดการความร ประกอบดวย 1. การสรางวฒนธรรมการทางานในองคกร 2. การเปลยนแปลงคานยมและพฤตกรรมการทางานของบคคล 3. การสอสารใหเขาใจจดมงหมาย เปาหมาย ขององคกร 4. กระบวนการและเครองมอในการจดการความร และกระบวนการทางสตปญญา 5. การประเมนและการวดผลการจดการความร อาจกลาวโดยสรปไดวาองคประกอบสาคญของการจดการความรนน ประกอบไปดวย 1. คน ซงอาจเปน พนกงาน ลกจาง ลกคาหรอผมผลกระทบกบองคกร ซงในการการจดการความรจะรวบรวมวาใครเชยวชาญในดานใดบางถามงานใหมเขามาจะมอบหมายใหใครเปน

26

ผรบผดชอบ ถอวาเปนองคประกอบทสาคญทสดเพราะเปนแหลงความร และเปนผนาความรไปใชใหเกดประโยชน 2. สถานท คอ แหลงททกคนในองคกรสามารถระดมความคดรวมกนได อาจอยในรปของเวบบอรด การประชมทางไกล หรอ โปรแกรมออนไลนอนๆ 3. ขอมล คอ ทกสงทนาเกบและใหผใชเขาถงขอมลเหลานนไดโดยงาย การวเคราะหแยกแยะหมวดหมของขอมลเปนเรองสาคญ 4. เทคโนโลย เปนเครองมอเพอใหคนสามารถคนหา จดเกบ แลกเปลยน รวมทงนาความรไปใชอยางงาย และรวดเรวขน 5. กระบวนการความร เปนการบรหารจดการ เพอนาความรจากแหลงความรไปใหผใช เพอทาใหเกดการปรบปรง และนวตกรรม

ปจจยสงเสรมการจดการความร วจารณ พานช (2545) ไดกลาวถงปจจยในการสงเสรมการจดการความร ในการบรรยาย

ในการประชมวชาการมลนธสาธารณสขแหงชาต ครงท 1 เมอวนท 26 พฤศจกายน 2545 ในหวขอสขภาพบนฐานของปญญา วาปจจยทชวยสงเสรมการจดการความร ม 8 ประการ คอ

1. ภาวะผนา ผนาทแสดงความเอาจรงเอาจงตอการจดการความร สงเสรมการเรยนรของสมาชกองคกรใหเปนบคคลเรยนร (Learning person) พฒนาความเปนองคกรแหงการเรยนร (Learning Organization) เนนการใหอานาจ (Empowerment) แกผปฏบตงาน มความสาคญยงตอความสาเรจในการจดการความรภายในองคกร 2. โครงสรางขององคกร ทเนนความเปนเครอขาย (Network) ไมเนนการเปนแทงอานาจหรอประมดแหงอานาจ จะสามารถชวยสงเสรมการจดการความร รวมทงโครงสรางองคกรทเนนการเปดสสภาพแวดลอมภายนอกใหสามารถรบร เรยนร และแลกเปลยนเรยนรกบสงแวดลอมและปจจยภายนอกองคกรในทกจดของการปฏบตงาน จะเปนการชวยสงเสรมกจกรรมการจดการความร 3. วฒนธรรมองคกร พฤตกรรมและการสอสาร วฒนธรรมองคกรทเนนการสอสารแนวราบ มความสมพนธเปนแบบแนวราบ มความเปนเครอขาย เนนความเปนเพอนรวมงานมากกวาการบงคบบญชา มการแลกเปลยนขอคดเหน จะชวยสงเสรมกจกรรมการจดการความร พฤตกรรมของสมาชกภายในองคกร ในสวนงานเดยวกนหรอตางสวนงานทมการพบปะแลกเปลยนประสบการณและความรกนอยางไมเปนทางการ จะชวยใหเกดการแลกเปลยนและถายทอดความรทฝงลกอยในคน (Tacit Knowledge) วฒนธรรมองคกร และพฤตกรรมภายในองคกร ทมความเคารพในศกดศรและศกยภาพของความเปนมนษย ใหความสาคญแกคณคา ความด คานงถงผลประโยชนของสงคม

27

สวนรวม เคารพในความเหนและพฤตกรรม ความเชอทแตกตาง จะชวยอานวยความสะดวกใหแกกระบวนการจดการความร 4. เทคโนโลย ดานการสอสารและสารสนเทศชวยอานวยความสะดวกในการขดคนขอมล (Data Mining) ชวยในการสอสารเพอแลกเปลยนขอมลและความร ชวยในการถายทอด ขอมล ขอสนเทศ และความร การออกแบบการทางานใหพนกงานตองบนทกการปฏบตงานลงในคอมพวเตอร ใหสามารถนามารวบรวมเปนขอมลภาพรวมขององคกร ผานอนเทอรเนต (Internet) อนทราเนต (Intranet) หรอโลตสโนต (Lotus Notes) ชวยใหความรทเกดขนจากการปฏบตงานยงคงอยกบองคกรไมสญหายไปกบพนกงานทลาออกไป 5. ระบบการใหรางวล และการยกยอง ระบบทเนนการแขงขนระหวางพนกงาน ใหรางวลแกผลงานในระดบบคคล จะมผลลบตอการจดการความร ทาใหพนกงานไมคอยแลกเปลยนความรระหวางกน แตระบบการใหรางวลและการยกยองทเนนผลงานของกลม เนนใหการยกยองกระบวนการความรวมมอ การแลกเปลยนเรยนรระหวางกน จะชวยสงเสรมการจดการความร 6. ความร ทกษะ ขดความสามารถ ความร ทกษะ และความสามารถทงสวนบคคล และเมอทางานรวมกนเปนทมหรอเปนเครอขาย มความสาคญตอการจดการความร 7. การวด (Measurement) การวดเปนเครองมอของการประเมน และการประเมนเปนเครองมอในการทาความเขาใจกระบวนการจดการความรขนตอนตาง ๆ ผลลพธจากกจกรรมเหลานน รวมทงผลกระทบทเกดขน ทงเชงบวกและเชงลบ การวดและการประเมนจงเปนเครองมอใหเกดการปอนกลบ (Feedback) ชวยใหสามารถปรบปรงพฒนากจกรรมจดการความรใหมคณภาพ มประสทธผลดยงขน 8. การจดการองคกรในภาพรวมเปนหวใจของการจดการความร การจดการใหเกดจดประสงครวมกน (Shared Purpose) และวสยทศนรวม (Shared Vision) ของคนในองคกร เปนการจดการทสาคญในการจดการความร

กรอบความคดของการจดการความร การจดการความร มรปแบบของการจดการทหลากหลายรปแบบ แตการจดการความรทด

ตองเปนการจดการความร ททาใหคนเคารพความคดของคนอน ๆ เปนรปแบบการจดการทเชอวาทกคนมความร ความชานาญทตางกน เคารพความรทอยในคน เพราะหากถาเคารพความรในตาราวชาการอยางเดยวกเทากบวาเปนการมองวา คนทไมไดเรยนหนงสอ เปนคนทไมมความร และในสงคมแหงความร (Knowledge Society) ถอวาความรเปนทรพยากรหลกทมคายงซงแตกตางจากปจจยการผลตอนๆ เนองจากความรเปนสงทเปลยนแปลงและสรางขนใหมไดตลอดเวลา ซงสภาวะดงกลาวจะกอใหเกดความไดเปรยบทางการแขงขน โดยเฉพาะอยางยงในสงคมเศรษฐกจฐานความร

28

(Knowledge-Based Economy) ความรไดกลายเปนตวขบเคลอนทสาคญ ดงนนแนวคดและหลกการบรหารจดการความร จงมบทบาทสาคญอยางยงสาหรบองคกรในทกระดบ โดยแนวคดและกรอบความคดเกยวกบการจดการความรนนไดมผเสนอแนวคดและกรอบความคดเกยวกบการจดการความร ไวหลากหลายแนวคด แตกตางกนตามมมมอง และการนาไปประยกตใชในองคกรตางๆ โดยมผใหแนวคดและกรอบความคดไวดงน 1. กรอบแนวคดแบบวงจรของการจดการความร

เปนกรอบแบบคดทพบมากทสด ซงมกจะใชอธบายถงการพฒนาการของความรในองคกรหรอทเรยกวาวงจรความร (Knowledge Cycle) ซงแตละกรอบแบบคดจะมความแตกตางกนในองคประกอบของวงจรความร ลาดบขององคประกอบของวงจร และขนตอนตาง ๆ ทเปนองคประกอบยอย โดยในการวจยฉบบนจะขอยกตวอยาง ดงตอไปน (บญด บญญากจ 2547:31-3) 1.1 เค วก (K.Wiig 1998) ไดแบงองคประกอบของการจดการความร เปน 3 กลมเรยกวา เสาหลกของการจดการความร (Pillar of Knowledge Management) โดยแตละเสาจะประกอบดวยกจกรรมตางๆ ททาใหวงจรความรมความครบถวน ซงประกอบดวย 1) การสรางความร (Create) 2) การนาเสนอความร (Manifest) 3)การใชความร (Use) 4)การถายทอดความร (Transfer) ซงแสดงในภาพประกอบ 3 (บญด บญญากจ 2547 : 32)

29

ภาพประกอบ 3 เสาหลกของการจดการความร ทมา : บญด บญญากจ, “การจดการความรจากทฤษฎสการปฏบต,” สานปฏรป 80 (ธนวาคม 2547) : 32. 1.2 ไอกจโร โนนากะ (Ikujiro Nonaka 1991) ไดนาเสนอวงจร “SECI Model” ซงไดรบการยอมรบจากองคกรตางๆ และผเชยวชาญเปนจานวนมาก โดยวงจร “SECI Model” กลาวถง การเปลยนแปลงความร ระหวางความรแฝง และความรเดนชดทาใหเกดความรใหมขนซงจะหมนเปนเกลยวไปเรอยๆ อยางไมมทสนสดเพราะมการเรยนรเกดขนอยางตลอดเวลา โดยเกลยวความร SECI Model เปนเครองมออยางหนงในการยกระดบความร และนาความรไปใชประโยชน โดยเรมจาก การแลกเปลยนเรยนร (S - Socialization) เปนการจดใหคนมามปฏสมพนธ (Socialize) รวมกนในรปแบบตางๆทาใหเกดการแลกเปลยนความรในคน หรอประสบการณ ตามมาดวย การสกดความรออกจากตวคน (E - Externalization ) เปนกระบวนการสอความรจากประสบการณในการทางานออกมาเปนภาษาพดหรอภาษาเขยนเทากบเปนการเปลยนความรในคน ออกมาเปนความรทเดนชด ซงเปนความรทสามารถแลกเปลยนกนไดโดยงาย โดยผานวธการควบรวมหรอผนวกความร (C – Combination) โดยใชเทคโนโลยสอสารและสารสนเทศ กระบวนการผนวกรวมหรอสงเคราะหความรเขาดวยกนจะไดความรทกวางขวางและลกซงขนสามารถบนทกเปนความรทเดนชดได และกระบวนการสดทายในวงจร SECI คอ การฝงหรอผนก

ความร

การสราง การนาเสนอ การใช การถายทอด

แผนหลกท 1 แผนหลกท 3 แผนหลกท 2 * สารวจและแบงประเภทของความร * วเคราะหความรและกจกรรมทเกยวของ * เรยบเรยงและนาเสนอความร

* ประเมนคาของความรและกจกรรมอน ๆ ทเกยวของ

* สงเคราะหกจกรรมตางๆทเกยวของกบความร * ใชจดการและควบคมความร * เผยแพรและทาใหนาความรไปใชไดงาย

30

ความร (I – Internalization) ซงเปนการจารกความรในไปเปนความรทฝงลกในตวคน หรอฝงเขาไปในผลตภณฑหรอกระบวนการทางาน ซงผลตภณฑหรอกระบวนการนจะไปสมพนธกบลกคาหรอผใชผลตภณฑ และเกดขอมล ความพงพอใจหรอประสบการณในการใชผลตภณฑหรอใชกระบวนการทางานนน เปนขอมลใหมหรอเพมเตม เขามาในกระบวนการจดการความร ยกระดบเกลยวความรขนไปอก วงจร SECI จะดาเนนการตอเนองไมมสนสด 1.3 กรอบความคดของ เลอรโบวตส (Leibowitz : 1998) ครอบคลมวงจรความร ดงน 1.3.1 การกาหนดความรทตองการใช (Identification) หมายถง การกาหนดความถนดเฉพาะ กลยทธ การคนหาแหลงความรและแหลงความร 1.3.2 การเสาะหาและยดกมความร (Capture) หมายถง การดกจบ และเกบความร 1.3.3 การคดเลอกความร (Select ) หมายถง การประเมนความรวามคณคา เปนจรง และตรงกบความตองการรวมทงการพจารณาความรทขดแยงกน 1.3.4 การจดเกบความร (Store) หมายถง การจดเกบความรขององคกรในฐานความร 1.3.5 การแบงปนแลกเปลยนความร (Share) หมายถง การกระจายความรไปยงผใชโดยดจากความสนใจและชนดของงานททา 1.3.6 การประยกตใช (Apply) หมายถง การนาความรมาใชในการตดสนใจ แกปญหา ชวยในการทางานหรอการฝกอบรม 1.3.7 การสรางความร (Create) หมายถง การสรางความรใหม ๆ โดยการวจย ทดลอง และการคดอยางสรางสรรค 1.3.8 การพฒนาและการตลาด (Sell) หมายถง การพฒนาและนาการตลาด ผลตภณฑ และบรการใหม ๆ ทเปนผลมาจากการใชความร 1.4 ความร 5 กลม กรอบแนวคดความร 5 กลมของเดวด สโนวเดน แหงศนยพฒนาศาสตรดานการจดการความร ไดเสนอใหจาแนกความรออกเปน 5 กลม คอ 1. Artefact หมายถง วตถซงหอหมความรหรอเทคโนโลยไวหรอกลาวอกนยหนง มความรฝงอยภายใน 2. Skills หมายถง ทกษะในการปฏบตงานหรอกระทากจการตางๆ อนเปนผลจากการไดฝกทาหรอทางานจนเกดเปนทกษะ 3. Heuristics หมายถง กฎแหงสามญสานก หรอเหตผลพนฐานทวไป 4. Experience หมายถง ประสบการณจากการไดผานงานหรอกจการเชนนนมากอน

31

5. Talent หรอ Natural talent หมายถง พรสวรรค อนเปนความสามารถพเศษเฉพาะตวทมมาแตกาเนด คณสมบตทง 5 กลม เดวด สโนวเดนถอเปนความรทงสนและจะตองนามาใชประโยชนในกระบวนการจดการความร 1.5 จตรภาคแหงการจดการความร (The Cynefin Framework of Knowledge Management) ในการจดการความร ตามแนวคดของจตรภาคแหงการจดการความรนน ตองนาองคการเขาไปอยใน 4 ภาค (4 Quadrants) ของสถานการณในการจดการความร อยางถกตองและเหมาะสม องคกรจงจะเกดการจดการความรทมพลงและเกดการสรางสรรค ซงในการดาเนนงานตามปกตนน องคกรอยในสภาพของพนทลางขวา (ดงภาพประกอบ 4) ซงเปนพนทแหงงานประจา การปฏบตงานจะมแบบแผนกฎเกณฑทแนนอนชดเจน เจาหนาททางานดวยความคนเคย จะไมมความยากลาบาก ทกคนมความสะดวกใจทจะทางานในลกษณะน แตถาทางานในลกษณะนนานไป เมอสภาพการณสงคมและโลกเปลยนแปลงไป แตองคกรยงปฏบตงานแบบเดม กเทากบองคกรลาหลงตามไมทนสภาพการณทเปลยนแปลงไป ดงนนหากจะใหองคกรมความเจรญกาวหนา ผนาจะตองนาองคกรเขาสพนทลางซาย ซงเปนพนทแหงความไรระเบยบ (Chaos) ซงเจาหนาทและองคกรจะมความรความเขาใจนอย ไมมความคนเคย ทกคนในองคกรจะถกบงคบโดยสถานการณใหมความตนตว และรวมตวกนคดเพอหาแนวทางใหมๆ และเมอองคกรเรมตงตวได องคกนกจะเคลอนสพนทบนซาย ซงเปนพนทแหงความความซบซอนและปรบตว (Complex Adaptive) มการ ผดบงเกด (Emergence) ของความคดและวธการใหมๆ อยางหลากหลาย และเขาสพนทบนขวา ซงเปนพนทแหงการทดลองและปรบปรง (Improvement) โดยนาเอาวธการใหมๆ ทคดขนไดในพนทแหงความซบซอนและปรบตว มาทดลองใชและปรบปรงจนในทสด จะไดวธทางานแบบใหม (หรอไดสนคาชนดใหม) จากนนองคกรจะเคลอนลงสพนทลางขวา กลายเปนมาตรฐานการทางานใหม (Best Practice) ดงภาพประกอบ 4

32

The Cynefin Framework of KM

ขดความสามารถสง

COMPLEX

CHAOS KNOW

KNOWABLE

กาวกระโดด ปรบปรง

รไมชด รบาง

งานประจา ประคองตว

ขดความสามารถไมสงนก

ภาพประกอบ 4 จตรภาคแหงการจดการความร ทมา : ทพวรรณ หลอสวรรณรตน, องคการแหงความร : จากแนวคดสการปฏบต, พมพครงท 3 (กรงเทพฯ : รตนไตร, 2549), 38. ในการดาเนนการจดการความร ผบรหารระดบสงจะตองรจกใชหลกการและวธการ วงจรจตรภาค (4 Quadrants) ของการจดการความรอยางชาญฉลาด หลกการนเปนวธการ ยกระดบความรขามแดน (Cross-Leveling) หรอเกลยวความร (Knowledge Spiral) รปแบบหนง 1.6 วงจรยกระดบความร วจารณ พานช (2545 : 25-44)ไดกลาวถงวงจรยกระดบความรวาความรม 3 กลม คอ 1. ความรทเปดเผย (explicit knowledge) 2. ความรทแฝงอยในองคกร (embedded knowledge) 3. ความรทฝงลกในคน (tacit knowledge) โดยวงจรยกระดบความรกลาววาความรทฝงลกในคนกบความรทแฝงอยในองคกรเปนกลมเดยวกน โดยใชคายอวา “คฝ” สวนความรทเปดเผยใชคายอ “คป” วงจรยกระดบความรจะตองดาเนนการผานคน ผานกระบวนการระหวางคน โดยทการเปลยนความรทฝงลก “คฝ”ใหเปนความรทเปดเผย จะตองใชกระบวนการเปดใจ บนทกใจ คยกนดวยใจ ใชถอยคาผานใจ หรอ

33

วาดภาพใจ ภาพความคด หากทาไดอยางมคณภาพกจะเปนการยกระดบความรขนไปอกระดบหนง จากความรทเปดเผย สามารถยกระดบขนไปเปนความรทเปดเผยในระดบทสงขน ผานการรวมกนทาความเขาใจ ตความเปรยบเทยบ ฯลฯ การยกระดบความรทเปดเผยไปเปนความรทฝงลกในระดบทสงขนทาไดโดยกระบวนการ "ฝง" ความรเขาไปในสมองคน ผานการกระทาสลบกบการคดทบทวนไตรตรอง ซงอาจทาคนเดยวหรอทาเปนกลมกได ขนตอนทยากทสดคอการถายทอด แลกเปลยน และยกระดบความรทฝงลก ซงทาไดโดยการจดกระบวนการใหคนไดพดคยกน ยกเอาความคด ความเชอ คณคา ขนมาคยแลกเปลยนกน วงจรยกระดบความรน หากองคกรใดหรอบคคลใด สามารถพฒนาทกษะในการหมนและยกระดบวงจร องคกรและบคคลนนจะมพลงแหงการเรยนรสงมากและเกดปญญาในระดบทสง โดยวงจรยกระดบความรแสดงดงภาพประกอบ 5 ภาพประกอบ 5 วงจรยกระดบความร

ทมา : วจารณ พานช, โครงการพฒนาประสทธภาพและประสทธผลระบบบรหาร แผนพฒนาบคคลเชงยทธศาสตร (กรงเทพฯ : สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม, 2547), 41.

วงจรยกระดบความร

คฝ

คฝ

แลกเปลยน คป

คป

เปดใจ

รวมกน ฝง

34

2. กรอบความคดแบบอธบายขนตอนการจดการความร เปนกรอบความคดทอธบายถงขนตอนการจดการความร กระบวนการการจดการความร และปจจยทมผลตอความสาเรจและความลมเหลวของการจดการความร เชน วฒนธรรมองคกร การเชอมโยงการจดการความรกบทศทางองคกร การทตองมขอมลปอนกลบเพอปรบการจดการความร ใหทนตอการเปลยนแปลงตาง ๆ เปนตน ตวอยางของกรอบความคดแบบอธบายขนตอนการจดการความร (Descriptive process) ไดแก 2.1 ด ลโอนารด บารตน (D. Leonard – Barton 1995) ไดนาเสนอความคดเกยวกบการจดการความรทประกอบไปดวยองคประกอบหลก 2 ประการ คอ 2.1.1. กจกรรมทเกยวกบการสรางความรใหมๆ 2.1.2 ศกยภาพหลกขององคกร (Organizational Core Competencies) โดยศกยภาพหลกขององคกรจะเปนตวกาหนด กจกรรมตางๆ ทสรางความรใหมๆ ใหกบองคกร ดงตารางท 1

ตารางท 1 กรอบความคดการจดการความรของ D. Leonard-Barton

องคประกอบ วตถประสงค/ตวอยาง ก. กจกรรมทสรางความรใหม ๆ * การแกไขปญหา

* เพอใชในการผลต ผลตภณฑหรอบรการทมอยในปจจบน

* การนาความรและเครองมอใหม ๆ มาใชและ บรณาการ * การนาความรจากภายนอกองคกรมาใช

* เพอใหการดาเนนการมประสทธภาพและ ประสทธผลดขน

* การทดลองและพฒนาตนแบบ * เพอสรางความสามารถ/ศกยภาพสาหรบ อนาคต

ข. ศกยภาพขององคกร * ระบบตาง ๆ ทเปนทรวมของความรของ องคกร เชน ฐานขอมล ซอฟทแวรตาง ๆ เปนตน * ความรและทกษะของบคคลากร

* เปนคลงความรขององคกร

* ระบบบรหารจดการ * คานยมหลกการทางาน

* เปนกลไกทใชในการควบคมและกาหนด กระบวนการความรขององคกร

ทมา : บญด บญญากจ, “การจดการความรจากทฤษฎสการปฏบต,” สานปฏรป 80 (ธนวาคม 2547) :34.

35

2.2 คารลา โอเดล (Carla O’Dell 1998) ไดนาเสนอกรอบความคดทใชในการจดการความรในองคกรซงมองคประกอบ 3 อยางคอ 2.2.1 การกาหนดสงสาคญทองคกรตองทาใหเสรจ เปนขนตอนนสาคญกาหนดวตถประสงคของการจดการความร เพอนาไปสความเปนเลศในการปฏบตการ 2.2.2 ปจจยททาใหองคกรสามารถจดการความรไดอยางมประสทธผล โดยองคกรตองสรางปจจยหลก 4 ดานทจะชวยใหการจดการความร ไดแก 2.2.2.1 ดานวฒนธรรมองคกร ซงไดแก การสนบสนนจากผบรหารระดบสงในการเปนแบบอยางทด สรางบรรยากาศททาใหบคลากรกลาคด กลาทาเปดเผยตอกน มการทางานเปนทม และทาใหการแลกเปลยนเรยนรของบคลากรเปนสวนหนงของระบบการประเมนผลและพฒนาบคลากร 2.2.2.2 ดานเทคโนโลยทชวยทาใหการจดการความรทาไดรวดเรวขน เชน อนเตอรเนต และอนทราเนต เปนตน 2.2.2.3 ดานโครงสรางขององคกรทเออตอการจดการความร เชน การกาหนดบคคลหรอทมรบผดชอบในการจดการความรในองคกร และการกาหนดเครอขายการแลกเปลยนความรทชดเจน เปนตน 2.2.2.4 ดานการวดผลการจดการความร ซงเปนเรองสาคญเพราะจะเปนฐานททาใหทราบถงประโยชนทจะเกดขนจากการจดการความรในองคกร 2.2.3 กระบวนการเปลยนแปลง เมอไดกาหนดวตถประสงคของการจดการความร และมนใจวามปจจยทง 4 อยางทกลาวมาขางตนแลว องคกรจะตองใชกระบวนการเปลยนแปลงเพอขบเคลอนการเปลยนแปลงทตองการ ซงกระบวนการประกอบดวย 4 ขนตอน คอ 2.2.3.1 การวางแผน 2.2.3.2 การออกแบบ 2.2.3.3 การปฏบต 2.2.3.4 การขยายผล โดยมรายละเอยดกรอบความคดของคารลา โอเดล ดงภาพประกอบ 6

36

ภาพประกอบ 6 กรอบความคดการความรของ Carla O’Dell ทมา : O’Dell Carla , Knowledge Management[Online], Accessed 24 January 2009. Available from http://www.gurteen.com/gurteen/gurteen.nsf/id/carla-odell

3. กรอบความคดแบบผสมผสาน เปนกรอบความคดทผสมผสานกรอบความคดแบบวงจรของการจดการความร และแบบอธบายขนตอนการจดการความร เขาดวยกน ดงนนกรอบความคดแบบนจงประกอบ องคความรขององคกร องคประกอบกระบวนการจดการความร ปจจยททาใหองคกรสามารถจดการความรได และอาจรวมถงขนตอนในการจดการความรดวย โดยมตวอยางของกรอบความคดแบบนไดแก 3.1 อารเทอร แอนเดอรสน และ อเมรกน โปรดคทวท แอนควอลท เซนเตอร (Arthur Anderson and American Productivity & Quality Center (APQC) 1996) ไดนาเสนอกรอบความคดทประกอบดวยองคประกอบหลก 3 ประการ ไดแก 3.1.1 องคความรขององคกร 3.1.2 กระบวนการจดการความร 3.1.3 ปจจยททาใหองคกรจดการความรไดสาเรจ โดยองคประกอบ 3 ประการ แสดงดงตาราง 2

โครงสราง

4.ขยายผล

เทคโนโลย 3.ปฏบต

1.วางแผน

2.ออกแบบ การกาหนดสงสาคญทองคกรตองทาใหสาเรจ

วฒนธรรมองคกร

การวด

37

ตารางท 2 แสดงกรอบแนวคดการจดการความร ของ Arthur Anderson and American Productivity & Quality Center (APQC)

องคประกอบ 1. องคความรขององคกร 2. กระบวนการจดการความร แบงปน สราง กาหนด รวบรวม ปรบแตง เรยบเรยง นามาใช แบงปน 3. ปจจยททาใหจดการความรได - ภาวะผนา - วฒนธรรมองคกร - เทคโนโลย - การวดผล

ทมา: บญด บญญากจ, “การจดการความรจากทฤษฎสการปฏบต,” สานปฏรป 80 (ธนวาคม 2547) : 37. 3.2 สงคโปร โปรดคทวท และ อนโนเวชน บอรด (SPRING) (Singapore Productivity and Innovation Board : 2001) เปนหนวยงานระดบชาตทางดานการผลตของสงคโปร ไดนาเสนอกรอบความคดของการจดการความร ซงมองคประกอบหลก 2 ประการ คอ หวงโซความร (Knowledge value chain) และปจจยททาใหการจดการความรประสบความสาเรจ (Enables) ซงมรายละเอยดดงน 3.2.1 หวงโซความร หรอกระบวนการความร มชอเรยกวา “GREAT” ซงมาจากตวอกษรแรกขององคประกอบหลกของกระบวนการ (Generate, Represent, Access และ Transfer) กระบวนการนครอบคลมกจกรรมทงหมดทเกยวของกบการจดการความรในองคกร ซงผลสดทายทตองการคอ การนาความรไปใชใหเกดประโยชนเพอองคกร ซงกระบวนการนเปนวงจรยอนกลบไปทจดเรมตนให เปนวงจรไมมทสนสด หมายถงการแบงปนความรจะทาใหเกดการเรยนรและความคดใหม เกดขนตลอดเวลา เปนการเพมพนองคความรของบคลากรและองคกรอยางตอเนอง แสดงดงภาพประกอบ 7

38

ภาพประกอบ 7 กรอบความคดการจดการความรของ PSB ทมา : บญด บญญากจ, “การจดการความรจากทฤษฎสการปฏบต,” สานปฏรป 80 (ธนวาคม 2547) : 38. 3.2.2 ปจจยททาใหเกดการจดการความรทประสบความสาเรจ (Enables) การทกระบวนการ GREAT จะหมนไดอยางตอเนองนนจาเปนตองอาศยปจจยเออหลก 4 ประการ คอ ภาวะผนาและกลยทธ วฒนธรรมองคกร เทคโนโลยสารสนเทศ และการวดผล จะเหนไดวากรอบความคดของ SPRING ครอบคลมทงกระบวนการความร ปจจยททาใหการจดการความรประสบความสาเรจ ภาวะผนาและกลยทธขององคกร รวมทงผลลพธของการจดการความร ซงตองมการวดเปนไปตามเปาหมายหรอไม

ผขบเคลอนความร (Knowledge Driver)

กลวธในการเปนผนา (Leadership Strategy)

Knowledge Infrastructure

การเรยนร (Learn)

วฒนธรรม (Culture) เทคโนโลย (Technology)

GREAT Knowledge Value Chine

Generate -identify -Create -acquire

เครองมอ และ

การควบคม (Measure

And Monitor)

Represent -organise -codify -add value

Access -store -distribute

Transfer -share -learn

Knowledge outcome

39

3.3 โฮลแซบเพล (Holsapple 2002) ไดสงเคราะหกรอบความคดของการจดการความร โดยนาเอาองคประกอบตางๆ และนาเอาเนอหาทสาคญๆ ของแตละกรอบความคดทเกยวกบการจดการความรมาสงเคราะหพบวามองคประกอบหลก 3 ประการ คอ 3.3.1 แหลงความร (Knowledge Resource) 3.3.2 กจกรรมการจดการความร (Knowledge Activity) 3.3.3 ปจจยทมผลกระทบตอการจดการความร (Knowledge Influence) 3.4 การดาเนนการจดการความรในองคกร ตามแนวทางของหนงสอ Learning to Fly Chris Collison & Geoff Parcell ผแตงหนงสอ Learning to Fly (Collison C 2001)ใหคาแนะนาวา การดาเนนการจดการความรในองคการควรเนนความเรยบงาย (Simplicity) ทาจากงายไปหายาก โดยมหลกสาคญ 5 ประการ 3.4.1 หาวธทางานยอดเยยม (Best Practices) ทมอยแลวในองคการ โดยการตรวจสอบหาวธการจดการความรทนาไปส วธทางานยอดเยยมนน และหาสาเหตและปจจยททากจกรรมประสบผลสาเรจ เพอนามาดาเนนการขยายผลตอไป 3.4.2 หาวธทางานยอดเยยมจากภายนอกองคการ นามาปรบใชภายในองคการ 3.4.3 มงเนนทวธการจดการความรเพยง 2-3 วธ โดยปฏบตจนชานาญและทาอยางเรยบงาย อยาพยายามสรางวธการหรอใชเครองมอทมความสลบซบซอน 3.4.4 มงจดการความรใน ประเดนทมความสาคญตอองคการ และสามารถพสจนคณคาของการดาเนนการจดการความรได 3.4.5 ตรวจสอบกระบวนการทางานภายในองคการ แลวปลกฝงแนวคดและวธการจดการความร 3.5 สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม ไดสรางโมเดลปลาท ซงเปนโมเดลอยางงาย ทเปรยบการจดการความร เหมอนกบปลาทหนงตวทม 3 สวน คอ 3.5.1 สวนหวปลาหรอสวนของการกาหนดเปาหมายของการจดการความร (Knowledge Vision- KV) หมายถง สวนทเปนเปาหมาย วสยทศน หรอทศทางของการจดการความร 3.5.2 สวนตวปลาหรอสวนของการแบงปนความร (Knowledge Sharing-KS) เปนสวนของการแลกเปลยนเรยนร ซงถอวาเปนสวนสาคญมการแลกเปลยนเรยนรความร โดยเฉพาะความรซอนเรนทมอยในตว บคคล ใหเกดการหมนเวยนความร ยกระดบความร และเกดนวตกรรม 3.5.3 สวนหางปลาหรอสวนของการนาเอาความรทไดมาเกบไวเปนแหลงความร (Knowledge Assets-KA) ซงเปนสวนของคลงความรทมการเกบสะสมความรทไดจากกระบวนการแลกเปลยนเรยนร ซงอาจเกบความรดวยวธตางๆ เชน หนงสอ ตารา ซงเปนการสกดความรทแฝงให

40

เปนความรทเดนชด นาไปเผยแพรและแลกเปลยนหมนเวยนใช พรอมยกระดบตอไปโดยโมเดลปลาท แสดงดงภาพประกอบ 8

ภาพประกอบ 8 โมเดลปลาท ทมา : สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม, สงดๆ ทหลากหลายสไตล KM (Best Practice KM Style) ในรายงานประจาป 2549 (กรงเทพฯ : สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม (สคส.), 2549),35. 3.6 สานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการและสถาบนเพมผลผลตแหงชาต มแนวคดการจดทาแผนการจดการความร (Knowledge Management Action Plan) โดยไดนาแนวคดเรองกระบวนการจดการความร (Knowledge Management Process) และกระบวนการบรหารจดการการเปลยนแปลง (Change Management Process) มาประยกตใชในการจดทาแผนการจดการความร (KM Action Plan) ดงน

สวนหว สวนตา มองวากาลงจะไปทางไหน ตองตอบไดวา “ทา KM ไปเพออะไร”

สวนหางสรางคลงความรเชอมโยงเครอขาย ประยกตใช ICT “สะบดหาง” สรางพลงจาก CoPs

สวนกลางลาตว สวนทเปน “หวใจ” ใหความสาคญกบการแลกเปลยนเรยนร ชวยเหลอ เกอกลซงกนและกน

Knowledge Vision (KV) Knowledge Assets (KA)

Knowledge Sharing (KS)

41

3.6.1 กระบวนการจดการความร (Knowledge Management Process) เปนกระบวนการหนงทจะชวยใหองคกรเขาใจถงขนตอนในการจดการความร หรอพฒนาการของความรทจะเกดขนภายในองคกร 3.6.2 กระบวนการบรหารจดการการเปลยนแปลง (Change Management Process) เปนกรอบความคดเพอใหองคกรทตองการจดการความรภายในองคกรไดมงเนนถงปจจยแวดลอมภายในองคกร ทจะมผลกระทบตอการจดการความร ซงประกอบดวย 6 องคประกอบ ดงน

3.6.2.1 การเตรยมการและปรบเปลยนพฤตกรรม เชน กจกรรมการมสวนรวมและสนบสนนจากผบรหาร โครงสรางพนฐานขององคกร ทม/ หนวยงานทรบผดชอบ มระบบการตดตามและประเมนผล กาหนดปจจยแหงความสาเรจชดเจน

3.6.2.2 การสอสาร เชน กจกรรมททาใหทกคนเขาใจถงสงทองคกรจะทาประโยชนทจะเกดขนกบทกคน และทาใหแตละคนจะมสวนรวม

3.6.2.3 กระบวนการและเครองมอทชวยใหการคนหา เขาถง ถายทอด และแลกเปลยนความรสะดวกรวดเรวขน โดยการเลอกใชกระบวนการและเครองมอ ขนกบชนดของความร ลกษณะขององคกร ลกษณะการทางาน วฒนธรรมองคกร ทรพยากร

3.6.2.4 การเรยนรเพอสรางความเขาใจและตระหนกถงความสาคญและหลกการของการจดการความร โดยการเรยนรตองพจารณา เนอหา กลมเปาหมาย วธการ การประเมนผลและปรบปรง

3.6.2.5 การวดผลเพอใหทราบวาการดาเนนการไดบรรลเปาหมายทตงไวหรอไม มการนาผลของการวดมาใชในการปรบปรงแผนและการดาเนนการใหดขน มการนาผลการวดมาใชในการสอสารกบบคลากรในทกระดบใหเหนประโยชนของการจดการความร และการวดผลตองพจารณาดวยวาจะวดผลทขนตอนไหนไดแก วดระบบ วดทผลลพธ หรอวดทประโยชนทจะไดรบ

3.6.2.6 การยกยองชมเชยและใหรางวลเปนการสรางแรงจงใจใหเกดการปรบเปลยนพฤตกรรมและการมสวนรวมของบคลากรในทกระดบ โดยขอควรพจารณาไดแก คนหาความตองการของบคลากร, แรงจงใจระยะสนและระยะยาว บรณาการกบระบบทมอย ปรบเปลยนใหเขากบกจกรรมททาในแตละชวงเวลา โดยกระบวนการบรหารจดการการเปลยนแปลง (Change Management Process) แสดงดงภาพประกอบ 9

42

ภาพประกอบ 9 กระบวนการบรหารจดการการเปลยนแปลง ทมา : สานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ และสถาบนเพมผลผลตแหงชาต, คมอการจดทาแผนการจดการความร โครงการพฒนาสวนราชการ ใหเปนองคกรแหงการเรยนร และการจดการความรในสวนราชการ (กรงเทพฯ : สานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการและสถาบนเพมผลผลตแหงชาต, 2548), 45. จากกรอบแนวคดของสานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ (ก.พ.ร. )และสถาบนเพมผลผลตแหงชาต พบวาองคกรจะตองมองภาพรวมของปจจยแวดลอมภายในองคกร ทจะสงผลกระทบตอกระบวนการจดการความรขององคกรโดยการนากระบวนการบรหารจดการการเปลยนแปลงมาเชอมโยง เพอจะผลกดนใหเกดการเปลยนแปลงและเสรมสรางสภาพแวดลอม ซงจะทาใหกระบวนการจดการความร สามารถหมนตอไปไดอยางตอเนองและทาใหการจดการความรขององคกรมประสทธผลโดยจดทาเปนแผนการจดการความร (KM Action Plan) และนาไปสการปฏบตใหเกดขนจรง กลาวโดยสรปจากการศกษากรอบความคดในการจดการความรทง 3 แบบ ซงประกอบดวย 1) กรอบแนวคดแบบวงจรของการจดการความร 2) กรอบความคดแบบอธบายขนตอนการจดการความร และ 3) กรอบความคดแบบผสมผสาน พบวา แตละกรอบแนวคดจะมความเหมอน หรอความแตกตางกนในเนอลาดบ ขนตอนและองคประกอบ ของกรอบความคด ซงสามารถสรปกรอบความคดการจดการความรและจดทาเปนลาดบขนตอนเพอใหเขาใจงายมากยงขนไดดงน

การยกยองชมเชย และการใหรางวล

(Recognition and Reward) การเรยนร (Learning)

การวดผล (Measurements)

กระบวนการ และเครองมอ

(Process & Tools)

การสอสาร (Communication)

การเตรยมการและ ปรบเปลยนพฤตกรรม

(Transition and Behavior)

เปาหมาย (Desired State)

43

1. กาหนดความรทตองการ คอ การกาหนด ความรทสาคญ ในการดาเนนงานเพอทาใหงานบรรลเปาหมาย วาความรนนคออะไร อยทใคร ยงขาดความรอะไร 2. การสรางทมความร คอ ตวบคคลทดาเนนการในการจดการความร ซงประกอบไปดวย ผทาหนาทหลกในกระบวนการจดการความร ผเชยวชาญความร วศวกรความร ผบรหารความร 3. การแสวงหาความร คอ เปนขนตอนในการดงความรจากแหลงตาง ๆ ทมอยอยางกระจดกระจายมารวมไวเพอจดทาเนอหาใหเหมาะสมและตรงกบความตองการของผใช สาหรบความรทจาเปนตองมแตยงไมมนน องคกรอาจสรางความรจากความรเดมทมหรอนาความรจากภายนอกองคกรมาใชกได ปจจยสาคญททาใหขนตอนนประสบความสาเรจ คอ บรรยากาศและวฒนธรรมขององคกรทเออใหบคคลากรกระตอรอรนในการแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน 4. การวเคราะห สงเคราะห เพอยกระดบความร การคนหาและรวบรวมความร คดเลอกเอาไวเฉพาะความรทจาเปนสาหรบการใชประโยชน ทงจากภายในองคกรและจากภายนอกองคกร นามาตรวจสอบความนาเชอถอและความเหมาะสมกบบรบทของสงคมและขององคกรถาไมเหมาะสมกดาเนนการปรบปรง 5. การสรางความรใหม เปนการสรางความร ทงทเปนการสรางจากกระบวนการและขนตอนในการทางานภายในองคกร และการนาความร ขอสนเทศ หรอขอมลจากภายนอกมาสงเคราะหเปนความรสาหรบใชในการทางาน 6. การตรวจสอบความร การทบทวนความรทองคกร หนวยงาน หรอกลมผปฏบตงานตองการเพอใหสามารถบรรลวตถประสงคของงานไดอยางด ประกอบดวย 1) การวเคราะหความตองการ 2) การวเคราะหสารสนเทศ 3) การตรวจสอบขดความสามารถและการตดตอสอสาร และ 4) การทบทวนปฏสมพนธและการเลอนไหลของความร และกอนนาเขาสระบบจะตองปรบปรงเนอหา การใชภาษาใหเปนภาษาเดยวกน รวมทงรปแบบของขอมล เพอความสะดวกในการปอนเขาสระบบ 7. การจดการความรใหเปนระบบ เปนการวางโครงสรางความร เพอเตรยมพรอมสาหรบการเกบความรอยางเปนระบบในอนาคต 8. การเขาถงความร เปนการกาหนดวธการกระจายความรสผใช เปนการทาใหผใชความรเขาถงความรทตองการไดงายและสะดวก เชน ระบบเทคโนโลยสารสนเทศ (IT) เวบบอรด(Web board) บอรดประชาสมพนธ เปนตน 9. การแลกเปลยนเรยนร คอ การถายทอดความร การแบงปนความรซงทาไดหลายวธการ โดยกรณเปนความรเดนชดอาจจดทาเปน เอกสาร ฐานความร เทคโนโลยสารสนเทศ กรณเปนความรแฝงอาจทาเปนระบบทมขามสายงาน ชมชนแหงการเรยนร ระบบพเลยง การสบเปลยน

44

งาน การยมตว เวทแลกเปลยนความร เปนตน หรอการเอาความรทฝงลกในตวคน มถายทอด เลาสกนฟง หรอการจดเวทใหมการแบงปนความรหรอแลกเปลยน 10. การประยกตใชความร หากไมมขนตอนของการประยกตใชความร การจดการความรกไมกอผลใดๆ การประยกตใชความรจะทาใหเกดผลจากการใชความรนน ทงเพอพฒนาผลตภณฑหรอบรการ พฒนากระบวนการทางาน และพฒนาสมาชกขององคกร 11. การเรยนรจากการใชความร เมอความรขององคกรมการนาไปใชจนเกดการเรยนรและเกดองคความรใหมกลบมาใหองคกร โดยแลกเปลยนแบงปนใหผอนนาไปใชอก การเรยนรเปนสวนสาคญในการทาใหเกดองคความรขององคกรเพมขน ซงองคกรควรจะมวธการสนบสนนใหเกดการเรยนร 12. การประเมนผลการใชความร เพอใหทราบวาการดาเนนการไดบรรลเปาหมายทตงไวหรอไม มการนาผลของการวดมาใชในการปรบปรงแผนและการดาเนนการใหดขน มการนาผลการวดมาใชในการสอสารกบบคลากรในทกระดบใหเหนประโยชนของการจดการความร และการวดผลตองพจารณาดวยวาจะวดผลทขนตอนไหนไดแก วดระบบ (System) วดทผลลพธ (Out put) หรอวดทประโยชนทจะไดรบ (Out come) 13. สรปผลการใชความร คอ การสรปผลของการดาเนนงานในองคกรภายหลงจากการนาความรทสรางใหมมาใชในการดาเนนงานวาสามารถทาใหบรรลเปาหมายของงานหรอองคกรหรอไม กลาวโดยสรปไดวา กรอบความคดเกยวกบการจดการความรซงมหลากหลายแนวคด ซงแนวคดแตละแนวคดมขอดแตกตางกนไป สงทสาคญและยากทสดคอ องคกรจะเลอกใชแนวคดหรอกรอบความคดแบบใดจงจะจะสามารถตอบสนองตอความตองการขององคกรได การนาแนวคดทกลาวมาไปประยกตไดอยางมประสทธภาพรวมถงการเชอมโยงองคความรระหวางการวดผลประเมนผลไปสการจดการความรไดเปนอยางด ยอมจะนาไปสการพฒนาในทางทดขององคกรตอไป

45

กระบวนการในการจดการความร กระบวนการในการจดการความรเปนขนตอนหนงในการดาเนนการของการจดการความร โดยในการวจยครงน ผวจยขอนาเสนอกระบวนการในการจดการความรทนามาประยกตใชในการวจย ดงน 1. กระบวนการจดการความรของพเชฐ บญญต (2548 : 5-8) ซงประกอบดวยกจกรรม 3 ขนตอน ไดแก 1.1 การกาหนดเปาหมายของการจดการความร (Knowledge Vision) โดยการมองวาเราจะไปทางไหน จะทาไปทาไม 1.2 การแบงปนความร (Knowledge Sharing) คอ การเอาความรทฝงลกในตวคนใหมการถายทอด เลาสกนฟง หรอการจดเวทใหมการแบงปนความรหรอแลกเปลยน โดยวธการนเรยกวาเปน ชมชนของการปฏบตทด (Community of Practices) 1.3 การนาเอาความรทไดมาเกบไวเปนแหลงความร (Knowledge Assets) 2. กระบวนการจดการความรของบญด บญญากจ และคนอนๆ (2547 : 22) ไดสรปขนตอนหลก ๆ ของกระบวนการความร (Knowledge Process)ไวดงน 2.1 การคนหาความร (Knowledge Identification) 2.2 การสรางและแสวงหาความร (Knowledge Creation Acquisition) 2.3 การจดการความรใหเปนระบบ (Knowledge Organization) 2.4 การประมวลและกลนกรองความร(Knowledge Codification and Refinement) 2.5 การเขาถงความร (Knowledge Access) 2.6 การแบงปนแลกเปลยนความร (Knowledge Sharing) 2.7 การเรยนร (Learning) โดยทง 7 ขนตอนนจะชวยใหองคกรสามารถสรางและจดการความรทงทมอยเดม ภายในองคกรและความรใหมๆ ไดอยางมประสทธภาพ 3. กระบวนการจดการความรของวจารณ พานช (2546) ซงไดกลาววา กระบวนการจดการความร (Knowledge Management) เปนกระบวนการทจะชวยใหเกดพฒนาการของความร หรอการจดการความรทจะเกดขนภายในองคกร มทงหมด 7 ขนตอน คอ 3.1 การบงชความร เปนการพจารณาวาองคกรมวสยทศน พนธกจ ยทธศาสตร เปาหมายอะไร และเพอใหบรรลเปาหมาย องคกรจาเปนตองใชอะไร ขณะนองคกรมความรอะไรบาง อยในรปแบบใด อยทใคร

46

3.2 การสรางและแสวงหาความร เชน การสรางความรใหม แสวงหาความรจากภายนอก รกษาความรเกา รวมทงกาจดความรทใชไมไดแลว 3.3 การจดความรใหเปนระบบ เปนการวางโครงสรางความร เพอเตรยมพรอมสาหรบการเกบความรอยางเปนระบบในอนาคต 3.4 การประมวลและกลนกรองความร เชน ปรบปรงรปแบบเอกสารใหเปนมาตรฐาน ใชภาษาเดยวกน ปรบปรงเนอหาใหสมบรณ 3.5 การเขาถงความร เปนการทาใหผใชความรเขาถงความรทตองการไดงายและสะดวก เชน ระบบเทคโนโลยสารสนเทศ (IT) Web board บอรดประชาสมพนธ เปนตน 3.6 การแบงปนแลกเปลยนความร ทาไดหลายวธการโดยกรณเปนความรทชดแจง (Explicit Knowledge) อาจจดทาเปนเอกสาร ฐานความร เทคโนโลยสารสนเทศ หรอกรณเปนความรแฝงเรน (Tacit Knowledge) จดทาเปนระบบ ทมขามสายงาน กจกรรมกลมคณภาพและนวตกรรม ชมชนแหงการเรยนร ระบบพเลยง การสบเปลยนงาน การยมตว เวทแลกเปลยนความร เปนตน 3.7 การเรยนร ควรทาใหการเรยนรเปนสวนหนงของงาน เชนเกดระบบการเรยนรจากสรางองคความร การนาความรในไปใช เกดการเรยนรและประสบการณใหม และหมนเวยนตอไปอยางตอเนอง อกทงในการบรรยายในการประชมวชาการมลนธสาธารณสขแหงชาต ครงท 1 เรอง สขภาพบนฐานของปญญา เมอวนท 26 พฤศจกายน 2545

วจารณ พานช ยงไดกลาวอกวากจกรรม

ของการจดการความร จะประกอบดวยขนตอนยอยทสาคญ 5 ขนตอน คอ 1. การกาหนด (Define) ความรทตองการใชในการดาเนนการกจกรรม ทงนเพอใหการจดการความรมจดมงหมายหรอจดเนน (Focus) โดยไมรวบรวมเอาความรทไมจาเปนตอภารกจของงานเขามาจน เกดความสบสน ทาใหการจดการความรเกดความสนเปลอง ไมคมคา ในขนตอนน คอ ขนตอนของการนาเอาความมงมน (Purpose), วสยทศน (Vision), พนธกจ (Mission), เปาหมาย (Goal), วตถประสงค ขององคกรเปนตวตง ใชในการกาหนดความรทตองการใช 2. การสราง (Create) ความร ทงนเปนการสรางจากกระบวนการและขนตอนในการทางานภายในองคกร และการนาความร ขอสนเทศ หรอขอมลจากภายนอกมาสงเคราะหเปนความรสาหรบใชในการทางาน 3. การเสาะหาและยดกม (Capture) ความร จากความเชอวาความรมอยทวไป ทงภายในองคกร องคกรจะตองพฒนาขดความสามารถในการเสาะหาและยดกมความรทกระจดกระจาย และแฝงอยตามทตางๆ มาใชประโยชน และดาเนนการอยางสมาเสมอ จนเกดทกษะความชานาญในการเสาะหาและยดกมความร รวมทงนพฒนาวธการใหมๆ เพอการเสาะหาและยดกมความร

47

4. การแลกเปลยน (Share) ความร เปนขนตอนทสาคญทสด และเปนขนตอนททายากทสด ในองคกร โดยเฉพาะในองคกรทมสมาชกขององคกรทมพฤตกรรมปกปดความร เพอเอาไวใชแสดงความเหนอคนอน เพอประโยชนในการแขงขนเลอนตาแหนงหนาท ดงนนกระบวนการจดการความรจะตองสรางเงอนไขและกตกาทสงเสรมการแลกเปลยนแบงปนความร ใหผลประโยชนแกผมพฤตกรรมแลกเปลยนแบงปนความร ไมใหผลประโยชนแกผมพฤตกรรมกกตนความร 5. ประยกตใช (Use) ความร ถาไมมขนตอนของการประยกตใช การจดการความรกไมกอผลใด ๆ เปนการลงทนทสญเปลา การประยกตใชความร ทาใหเกดผลจากการใชความรนน ทงเพอพฒนาผลตภณฑหรอบรการ พฒนากระบวนการทางาน และพฒนาสมาชกขององคกร เปนเรองสาคญยง และจะมผลในเชงปอนกลบ (Feed Back) ตอขนตอนของการจดการความร 4 ขนตอนทกลาวมาแลวดวย กจกรรมเกยวกบการจดการความร 5 ขนตอนยอย จงมความสมพนธเชอมโยงซงกนและกนเปนวงจรหรอวฏจกร ไมใชเปนความสมพนธเชงเสนตรงกอน - หลง แตเปนวฏจกรทหมนเวยนผลตซาและพฒนายกระดบขนไปไมมทสนสด ในการปฏบตจรง ผจดการความรและสมาชกขององคกร สามารถรวมกนใชจนตนาการและความคดรเรมสรางสรรคเพอปฏบตการจดการความรไดโดยไมมขอบเขตจากด 4. กระบวนการจดการความรของสานกงานเขตพนทการศกษาอบลราชธาน เขต 1 (2550) กลาววา การจดการความร ประกอบดวย กจกรรมและกระบวนการตอไปนเปนอยางนอย 4.1 การขดคนและรวบรวมความร คดเลอกเอาไวเฉพาะความรทจาเปนสาหรบการใชประโยชน ทงจากภายในองคกรและจากภายนอกองคกร นามาตรวจสอบความ นาเชอถอและความเหมาะสมกบบรบทของสงคม และขององคกรถาไมเหมาะสมกดาเนนการปรบปรง 4.2 การจดหมวดหมความร ใหเหมาะสมตอการใชงาน 4.3 การจดเกบ ความร เพอใหคนหางาย 4.4 การสอสารเพอถายทอดความร 4.5 การจดกจกรรมและกระบวนการเพอใหเกดการแลกเปลยนความร 4.6 การวเคราะห สงเคราะห เพอยกระดบความร 4.7 การสรางความรใหม 4.8 การประยกตใชความร 4.9 การเรยนรจากการใชความร

48

5. กระบวนการจดการความรของสานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ กลาวถงขนตอนการจดการความรวาม 7 ขนตอน คอ 5.1 บงชความร เปนการคนหาวา ความรทสาคญ ตอการบรรลเปาหมาย คออะไร อยทใคร ยงขาดความรอะไร 5.2 การสรางและแสวงหาความร เปนการหาวธในการดงเอาความรจากแหลงตาง ๆ ถาหากในองคกรบางสวนความรทยงขาดอยจะสรางอยางไร อาจจะศกษาตอยอดความรเดมหรอนาความรภายนอกองคกรมาใช 5.3 การจดความรใหเปนระบบ เมอไดเนอหาความรมาแลวตองมการแบงประเภทความรจดทาสารบญเพอใหการเกบรวบรวมและการคนหาไดงาย สะดวกและรวดเรว 5.4 การประมวลและกลนกรองความร กอนนาเขาสระบบจะตองปรบปรงเนอหา การใชภาษาใหเปนภาษาเดยวกน เพอไมใหผทนาความรไปใชสบสน รวมทงรปแบบของขอมล เพอความสะดวกในการปอนเขาสระบบ 5.5 การเขาถงความร เปนการกาหนดวธการกระจายความรสผใช ซงอาจจดเกบเปนรปแบบงายๆ เชน ทาเปนฐานความร IT การจดอบรม การจดใหมระบบสอนงานแบบพเลยง และซงมวธการอนๆ อกหลายวธททาใหความรนนถกคนในองคกรนาไปใช 5.6 การแบงปนแลกเปลยนแบงปนความร เปนการจดใหมชองทางการถายทอดความร จากผร ทงทเปนความรแฝงสความรทเดนชด เชน ผรจดทาเอกสารคมอ บนทกประสบการณ จดทา บนทกลงในแผนโปรแกรม (CD) วดทศน (VDO) การปฏบตงานสาหรบผสนใจไวศกษาเปนตน สวน ความรแฝงสความรแฝง เชน การเปนพเลยงสอนงาน การจดเวทแลกเปลยนความร การจด สายดวนผเชยวชาญ เปนตน 5.7 การเรยนร (Learning) เมอองคกรมการนาความรไปใชจนเกดการเรยนรและเกดองคความรใหมกลบมาใหองคกร โดยการแลกเปลยนแบงปนใหผอนนาไปใช ซงเปนสงสาคญททาใหเกดองคความรขององคกรเพมขน โดยองคกรควรมวธการสนบสนนใหเกดการเรยนร โดยขนตอนในการจดการความรของสานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ (ก.พ.ร) ทง 7 ขนตอน แสดงดงภาพประกอบ 10 ซงมขนตอนดงน

49

ภาพประกอบ 10 กระบวนการจดการความรของ สานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ ทมา : สานกงานพฒนาระบบราชการ, Knowledge Managementการจดการความร (กรงเทพฯ : สานกงานพฒนาระบบราชการ, 2548), 29. 6. กระบวนการจดการความรของไสว โลจนะศภฤกษ (2550 : 55) กลาวถง กระบวนการจดการความรหรอพฒนาการของความรทเกดขนในองคกร ประกอบดวย 7 ขนตอนหลก ดงน 6.1 การคนหาความร (Knowlege Identification) ขนตอนแรกทตองดาเนนการกคอการคนหาความรทจาเปนวาองคกรมความรอะไรบางรปแบบใด อยทใคร และความรอะไรทองคกร

ความรหลกคออะไร อยทไหน ยงขาดอะไร

(บงชความร) จะหามาไดอยางไร

(สราง/แสวงหา)

จดหมวดหม เกบเปนระบบ

ประมวลและกลนกรอง

ทา Road map ใหรวาความรเรอง จะเขาถงไดอยางไร

ประชาสมพนธ/สนบสนน ใหมการนาความรไปใช

จดชองทางการแลกเปลยน แบงปนความร

สงเสรมใหเกด การเรยนรในองคกร

เกดองคความรใหม

50

จาเปนตองม เพอใหองคกรวางขอบเขตการจดการความรและสามารถจดสรรทรพยากรไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล 6.2 การสรางและการแสวงหาความร (Knowledge Creation and Acquisition) เปนขนตอนในการดงความรจากแหลงตางๆ ทมอยอยางกระจดกระจายมารวมไวเพอจดทาเนอหาใหเหมาะสมและตรงกบความตองการของผใช สาหรบความรทจาเปนตองมแตยงไมมนน องคกรอาจสรางความรจากความรเดมทมหรอนาความรจากภายนอกองคกรมาใชกได ปจจยสาคญททาใหขนตอนนประสบความสาเรจคอบรรยากาศและวฒนธรรมขององคกรทเออใหบคคลากรกระตอรอรนในการแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน 6.3 การจดการความรใหเปนระบบ (Knowledge Organization) เปนขนตอนในการจดทาสารบญ และจดแบงความรประเภทตางๆ เพอใหรวบรวม การคนหา การนาไปใชทาไดงายและรวดเรว สามารถเขาถงแหลงความรไดโดยงาย 6.4 การประมวลและกลนกรองความร (Knowledge Codification and Refinement)เปนขนตอนการปรบปรงและประมวลผลความรใหอยในรปแบบและภาษาทเขาใจและใชไดงาย กาจดความรทไมเกดประโยชนตามเปาหมายวสยทศนหรอเปนขยะความร 6.5 การเขาถงความร (Knowledge Access) ในการเขาถงความร องคกรตองมวธการในการจดเกบและกระจายความรเพอใหผอนใชประโยชนไดโดยการกระจายความรม 2 ลกษณะ คอ 6.5.1 การปอนความร (Push) เปนการสงขอมล/ความรใหผรบโดยผรบไมไดรองขอ เชน การสงหนงสอเวยนแจง 6.5.2 การใหโอกาสเลอกใชความร (Pull)โดยผรบสามารถเลอกรบหรอใชแตเฉพาะขอมล/ความรทตองการเทานน 6.6 การแบงปนแลกเปลยนความร (Knowledge Sharing) เปนขนตอนในการนาความรทไดจดเกบมาเผยแพรแบงปนและแลกเปลยนกน ม 2 ลกษณะ ดงน 6.6.1 การแบงปนความรประเภทความรทชดเจน(Explicit Knowledge) วธทนยม เชน การจดทาเปนเอกสาร ว ดโอ ซด จดทาฐานความรโดยนาเทคโนโลยสารสนเทศมาชวยจะทาใหสามารถเขาถงความรไดงายและรวดเรวยงขน 6.6.2 การแบงปนความรทอยในคน(Tacit Knowledge) สามารถทาไดหลายรปแบบขนอยกบความตองการและวฒนธรรมองคกร สวนใหญมกจะใชวธผสมผสานเพอผใชขอมลสามารถเลอกใชไดตามความสะดวก ไดแก 6.6.2.1 ระบบทมขามสายงาน 6.6.2.3 ชมชนนกปฏบต

51

6.6.2.4 ระบบพเลยง 6.6.2.5 การสบเปลยนงานและการยมตวบคลากรกรมมาชวยงาน 6.6.2.6 เวทสาหรบการแลกเปลยนเรยนร 6.7 การเรยนร (Learning) วตถประสงคทสาคญทสดในการจดการความร คอ การเรยนรของบคลากรและนาความรนนไปใชประโยชนในการตดสนแกไขปญหาและปรบปรงองคกร การเรยนรของบคลากรจะทาใหเกดความรใหมๆ ขนซงจะไปเพมพนองคความรขององคกรทมอยแลวใหมากขนเรอย ๆ ความรนกจะถกนาไปใชเพอสรางความรใหมอกเปนวงจรทไมมทสนสด ทเรยกวา “วงจรการเรยนร” แสดงดงภาพประกอบ 11

องคความร

วงจรการเรยนร

ภาพประกอบ 11 กระบวนการจดการความรของไสว โลจนะศภฤกษ

ทมา : ไสว โลจนะศภฤกษ, Knowledge Management คณะกรรมการบรหารจดการความรใน กรอ(กรงเทพมหานคร: สานกงานการอดมศกษาแหงชาต, 2550), 54. 7. กระบวนการจดการความร ตามแนวทางของ ไอกจโร โนนากะ ไอกจโร โนนากะ (1991 : 125) ไดเสนอกจกรรม 7 ประการในการดาเนนการจดการความรคอ 7.1 การสรางวสยทศนเกยวกบความร ซงเปนหนาทของผบรหารระดบสงทจะตองกาหนดวสยทศนทเกยวกบความรเพอเปนแนวทางหลกในการจดการความรขององคกร โดยในการกาหนดวสยทศนเกยวกบความรขององคกรนน ควรเปนวสยทศนทมความเชอและกอใหเกดคานยมรวมกนทวทงองคการ

การนาความรไปใช เกดการเรยนร

และประสบการณใหม ๆ

52

7.2 สรางทมจดการความรขององคการ การจดการความรควรเรมทตวบคคล และตองดาเนนการรวมกนเปนทม จนเปนระบบทวทงองคการ จงจะเกดพลงของการจดการความร ดงนนสมาชกขององคการจะตองเขาใจบทบาทของตนเองในการจดการความร โดยทมจดการความรขององคการ จะประกอบดวย 3 กลม คอ 7.2.1 ผปฏบตการจดการความร คอ พนกงานในระดบปฏบตการตางๆ ซงเปนผจดการความรตวจรง มหนาทหลกเกยวกบความร 4 ประการคอ การเสาะหาความร (Acquire) สรางความร (Create) สงสมความร (Accumulate) และใชประโยชนจากความร (Exploit) โดยผปฏบตจดการความรประกอบดวยคน 2 กลม คอ 7.2.1.1 กลมผปฏบต (Knowledge Operator) เปนผทางานหลกขององคกร และสงสมประสบการณจากการปฏบตงาน ความรทเกดขนในตวพนกงานจะอยในรปของทกษะ ดงนนบทบาทหลกของการจดการความรในองคการของคนเหลานจะเกยวของกบความรทแฝงอยในคนของตนเอง และขององคกร การจดการความรของผปฏบตจะเนนทขนตอนการเอาความรทเดนชดมาปฏบต และนาเอาความรแฝงมาแลกเปลยนเรยนรระหวางกน 7.2.1.2 กลมผเชยวชาญความร (Knowledge Specialist)เปนททาหนาทจดการเกยวกบความรทเดนชดใหสามารถนาไปเกบไวเพอใหสามารถคนหา จดหมวดหม และจดสงใหแกผปฏบตไดงาย 7.2.2 วศวกรความร เปนผบรหารระดบกลางทมหนาทหลกในการตความและแปลงความรแฝงใหเปนความรทเดนชด และนาไปปฏบต วศวกรความรจะทาหนาทเชอมโยงระหวางผบรหารระดบสงกบพนกงานระดบปฏบต โดยตความวสยทศนเกยวกบความรขององคการทผบรหารระดบสงกาหนดเอามาแลกเปลยนเรยนรทาความเขาใจกบพนกงานระดบปฏบต เพอใหพนกงานระดบปฏบตเกดวสยทศนความรของตนในระดบบคคล และในระดบทมงาน 7.2.3 ผบรหารความร คอ ผบรหารระดบสงสดขององคกร มหนาท คอ กาหนดวสยทศนเกยวกบการจดการความรขององคกร สรางบรรยากาศและกฎเกณฑ กตกาขององคกรใหเออตอการแลกเปลยนเรยนร และตรวจสอบความรททรงคณคาทเกดขนจากกระบวนการจดการความรขององคกร 7.3 สรางบรรยากาศของการแลกเปลยนเรยนรในกลมพนกงานระดบลาง โดยบรรยากาศทดทสด ควรมสภาพบรรยากาศทพนกงานสามารถหาประสบการณตรงสาหรบใชในการทางาน คอ เนนทความรจากประสบการณตรง ทไดมาจากการสมผสโดยตรงดวยตนเอง เชน ศกษาดงาน พดคยแลกเปลยนประสบการณ และทสาคญทสด คอ ไดทดลองหรอฝกปฏบตดวยตนเอง

53

7.4 ควบคมการจดการความรไปกบการพฒนาสนคา หรอรปแบบการทางานใหมๆ ในทางธรกจนน การจดการความรมกมความสมพนธกบการพฒนาสนคาตวใหม หรอพฒนาวธการผลต แตในองคการทมเปาหมายเชงสงคม หรอดานการบรการ การจดการความรควรดาเนนการควบคไปกบการพฒนาคณภาพงาน หรอพฒนาประสทธผล (Effectiveness) ของงาน 7.5 เนนการจดการองคการแบบใชพนกงานระดบกลางเปนพลงขบเคลอนหลก โดย โนนากะ แนะนาวารปแบบของการจดการองคการทเหมาะสมตอการจดการความร ควรเปนแบบ "กลาง-ขน-ลง" (Middle-Up-Down) ซงเนนการใชพนกงานหรอผบรหารระดบกลางเปนหลกในการขบเคลอน โดยทพนกงานระดบกลางจะเปนผเชอมโยงวสยทศนของผบรหารระดบสง เขากบการปฏบตของพนกงานระดบลาง 7.6 เปลยนโครงสรางองคการไปเปนแบบพหบาท องคการแบบพหบาท (Hypertext) หมายถง องคการทมหลายบรบท (Context) อยในเวลาเดยวกนในแตละบรบทมพนกงานทางานของตนเตมเวลา และมภารกจอยในบรบทเดยว โดยในการจดการความรขององคกรนจะม 3 บรบทดวยกน ไดแก 1) บรบทของระบบงานตามปกต เปนรปแบบองคกรแบบพระมด 2)บรบทของ Project Team ซงทางานเพอบรรลเปาหมายอยางใดอยางหนงแลวสลายตวกลบสระบบงานตามปกต ในบรบทนการจดการองคการจะเปนรปพระมดหวกลบ 3)บรบทฐานความร (Knowledge-base) ทาหนาทคอยสกด รวบรวม และสงเคราะห ยกระดบความรทเกดขนจาก 2 บรบทขางตน ใหมความหมายตอองคการยงขนและอานวยความสะดวกในการดาเนนการจดการความรของพนกงานทกระดบและทกบรบท โดยมรปแบบดงภาพประกอบ 12

54

ภาพประกอบ 12 โครงสรางองคการแบบ "พหบาท"

ทมา : Ikujro Nonaka, The Knowledge Creating Company (Harvard Business Review, USA, November – December, 1991), 19. 7.7 สรางเครอขายความรกบโลกภายนอก การสรางเครอขายความรกบโลกภายนอก ในเรองทเกยวของกบงานหลกขององคกรนน จะมประเดนทสาคญ 3 ประเดนทเกยวของกบการจดการความร คอ 7.7.1 การมระบบการรบรและตรวจสอบขาวสาร ความกาวหนาของความร 7.7.2 การแลกเปลยนเรยนรกบภาคหรอเครอขายทมงทาประโยชนหรอทาความดใหแกสงคม 7.7.3 การเชอมโยงและสกด ความรจากลกคาหรอผใชบรการโดยเฉพาะความรในคนทเกดจากการบรโภคสนคาหรอใชบรการขององคการ

ระบบชนธรกจ

การตลาด

ความสามารถในการเขาถงฐานความรของสมาชก

วสยทศนรวม วฒนธรรมองคกร เทคโนโลย ขอมลพนฐาน ฯลฯ

ระบวงจรการพฒนา องคความร ระดบชนของผใชความร

การเขาถงเครอขายของสมาชก

วสยทศนของบคลากรในองคกร

การสงเสรมการสรางความร ของคนในองคกร

ระดบชนของแผน

55

8. กระบวนการจดการความรตามหนงสอ Learning to Fly คอลลสน และพารเซล (Collison C 2001 : 26) ไดเขยนหนงสอ Learning to Fly ซงแนะนาใหเรมการดาเนนการจดการความรโดยเรมจากเลกไปหาใหญ และพสจนผลงานโดยใชโมเดลทเรยกวา วงจรเรยนรยกกาลงสามบวกควา ซงมเปาหมาย เพอเปนวงลอใหองคกรหมนไปสเปาหมายของงานตามทกาหนดไวใหไปสความสาเรจ ซงแสดงดงภาพประกอบ 13

ภาพประกอบ 13 วงจรแลกเปลยนเรยนรยกกาลงสาม บวก ควา ทมา : Parcell G. Collison C, Learning to Fly : Practical Lessons form one of the World's Leading Knowledge Companies (Oxford : Capstone, 2001), 25. จากภาพประกอบ 13 ในวงลอหลก จะประกอบดวยการเรยนรรวมกนของทมงาน ทงเรยนรรวมกนกอนเรมงาน (Learning Before) (รก) จะใชเทคนคทเรยกวา เพอนชวยเพอน (Peer Assist) คอ ทมทจะทางานชนนนจะดาเนนการเสาะหากลมหรอทมงานทมความสามารถในการทางานนน ซงอาจเปนกลมภายในองคการเดยวกน หรออยภายนอกองคการกได, การเรยนรรวมกนระหวางทางาน (Learning During) (รร) ใชเทคนคทเรยกวา AAR (After-action Review), และเรยนรรวมกนหลงงานชนนนสาเรจ (Learning After) (รล)ใชเทคนคการประชมทบทวนงาน (Retrospect)โดยวงจรแลกเปลยนเรยนรพลงสาม เมอดาเนนการอยางตอเนองกนสมาเสมอจะเกดความรทไดจากการดาเนนงานขององคกร แตยงไมสามารถทจะทาใหบรรลเปาหมายของการจดการความรขององคกรไดทงหมด จงตองใชอกวงจรหนงรวมในการดาเนนการ คอ วงจร “ควา” (Capture) ความรจากภายนอก ทงทเปนความรทเดนชด และความรแฝง เพมนาเอามาปรบปรงใชงานใหเหมาะสมกบสถานการณขององคกร และคอย ควาความรทเกดจากการทางานขององคกรเอง

56

เอามาตความแลกเปลยนยกระดบความรความเขาใจและบนทกไวเปนองคความรทสงสมไวภายในกลมและภายในองคการ ใหสามารถนาไปแลกเปลยนเรยนรกนไดกวางขวางขน และพรอมทจะใชไดทนการณ ซงมขนตอนการดาเนนงานดงน 8.1 สรางบรรยากาศทสงเสรมการแลกเปลยนเรยนร โดยดาเนนการขจดอปสรรคของการแลกเปลยน การเขาถงขอมลและสารสนเทศ โดยการพฒนาระบบสารสนเทศทมคณภาพและใหสามารถเขาถงไดงาย สรางวฒนธรรมทเปดเผยขอมลตอพนกงาน และวฒนธรรมของการถามคาถาม ถามสงทตนไมรจากเพอนรวมงาน สงเสรมปฏสมพนธระหวางเพอนรวมงาน เพอนชวยเพอน เพอนชวยตรวจสอบ และเพอนรวมแลกเปลยนวธการทางาน สงเสรมใหพนกงานมทกษะในการเรยนรเปนทม และสงเสรมการแลกเปลยนเรยนรขามสายงาน 8.2 ลงมอทา โดยดาเนนการในเรองทเปนงานหลกขององคการ โดยมการตงเปาหมายรวมกนวาจะทาเรองอะไร หรอเพอพฒนางานอะไร มเปาหมายอยางไร แลวเรมดาเนนการไปสเปาหมายนน ตามโมเดล "วงจรเรยนรยกกาลงสามบวกควา" แลวหมนตรวจสอบความกาวหนา และวางแนวทางหรอยทธศาสตรการทางานตอไปทงในสวนของเนองานและในสวนของการจดการความร เมอจะเรมลงมอทา เรองใดเรองหนงตามหวขอทแลว ขนตอนแรกของการจดการความรคอหาขอมล (ความร) วาเรองนนๆ มใคร ทไหน หนวยงานใด ททาไดผลดมาก(Best Practice) แลวไปขอความรจากเขา ไปเรยนรจากหนวยงานจะโดยวธไปดงาน โทรศพทหรอ e-mail ไปถาม เชญมาบรรยาย หรอวธอนๆ กได โดยมหลกคดในเรองนกคอ มคนอนททาไดดอยแลว ในเรองทจะพฒนาหรอปรบปรง ดงนนจงไมควรเสยเวลาคดขนใหมดวยตนเอง ควรเรยนลดโดยคดลองแบบอยางจากผ ททาไดดอยแลว เอามาปรบใชกบงานของเรา แลวพฒนาใหดยงขน 8.3 เรยนรระหวางทางาน เปนกจกรรมทในการการตรวจสอบการเรยนรและนาไปใชปรบปรงงานเปนระยะๆ เพอจะไดใชสรปบทเรยนเมอการดาเนนงานนนเสรจสน 8.4 เรยนรหลงจากงานหรอโครงการเสรจสน การเรยนรหลงเสรจงานเรยกวา การประชมทบทวนงาน เปนกจกรรมทมงเนนรายละเอยด ภายหลงการดาเนนการหลงงานเสรจ และแตไมควรเกน 2-3 สปดาห 8.5 การจดการความรโดยเนนการเชอมโยงคน ในการดาเนนการจดการความรทเนนการเชอมโยงคนนนตองอานวยความสะดวกในการเสาะหาคนทมความรตามทตองการและอานวยความสะดวกในการเขาถงบคคลผนน 8.6 สงเสรมเครอขายและชมชนนกปฏบต โดยในความเปนจรงเครอขาย (Networks) และชมชนนกปฏบต (Community of Practice) นนเปนเรองมอเชอมโยงคนโดยเครอขายเชอมโยงคนอาจมรปแบบ และมวตถประสงคทแตกตางตามเปาหมายของการจดการความรในแตละเรอง

57

8.7 องคกรจะตองมวธเกาะกมความร (Capture) ความรทเกดขนในกระบวนการทางานตามปกตเปนความรขององคกร ทาใหความรขององคกรมการยกระดบ (3everage) ขน ซงความรทเกดขนจากการทางานในเบองตนเปนความรของบคคล (Individual Knowledge) จะตองมกระบวนการจารก (Embed) ความรเหลานไวในองคการ ใหเปนความรขององคการ (Organizational Knowledge) โดยวธการตางๆ เชน การบนทกกจกรรมประชมทบทวนงาน, การบนทกประสบการณการทางานของแตละคนในลกษณะการบนทกความคด เลาเรองทประทบใจ รายงานเขาสฐานสารสนเทศขององคการอยางสมาเสมอ, การบนทกวธทางานแบบยอดเยยม (Best Practices) ภายในองคการ, การจดประชมนาเสนอผลงานสรางสรรค ฯลฯ 8.8 จารกไวในองคการ (Embed) ขดความสามารถในการจดการความรขององคกรนน ควรปฏบตจนเคยชน จนมความสามารถดาเนนการจดการความรไดโดยไมตองคด ไมตองใชความพยายาม ไมตองรอความคดเปนขนตอน แตการดาเนนการทกอยางเปนไปตามอตโนมต เมอองคกรสามารถจารกความสามารถในการจดการความรไวในองคการได 9. กระบวนการจดการความรของสถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคมไดกลาวถงบคคลทมความสาคญตอการดาเนนการจดการความร 5 กลม คอ กลมท 1 ผบรหารสงสด ผบรหารสงสดควรเปนผรเรมกจกรรมจดการความร ถาผบรหารสงสดเหนคณคา และดาเนนการผลกดน การจดการความร จะทาใหการจดการความรเปนสงทงายขน โดยผบรหารสงสดควรกาหนดตวบคคลทจะทาหนาทสนบสนน การจดการความร ซงควรเปนผบรหารระดบสง เชน รองอธบด, รองผอานวยการใหญ (Vice President) กลมท 2 ผจดการความร (Chief Knowledge Officer-CKO) ถาการรเรมการจดการความรมาจากผบรหารสงสด ผจดการความรกไมตองนาแนวคดการจดการความรไปรายงานใหผบรหารทราบ แตถาการรเรมการจดการความรไมไดมาจากผบรหารสงสด บทบาทแรกของ ผจดการความร คอ นาเอาความคดเกยวกบการจดการความรไปนาเสนอใหผบรหารสงสดเพอใหทาดาเนนการผลกดน การจดการความร และบทบาทตอไปของ ผจดการความร คอ การหา ผอานวยความสะดวกในการจดการความร และรวมกบ ผอานวยความสะดวกในการจดการความร จดใหมการกาหนดเปาหมายของการจดการความรในระดบยอยๆของ ผปฏบตงานในการจดการความร คอยเชอมโยง วสยทศน พนธกจ เปาหมาย และยทธศาสตร ขององคกรจดบรรยากาศแนวราบ และการบรหารงาน เพอประโยชนในการดาเนนการจดการความรโดยตรง พรอมคอยเชอมโยงการจดการความรเขากบกจกรรมสรางสรรคอนๆ ทงภายในและนอกองคกร,

58

ตดตามความเคลอนไหวของการดาเนนการ ใหคาแนะนาบางเรอง และแสดงความชนชมในความสาเรจ โดยการยกยองในผลสาเรจและการใหรางวล ทอาจไมเนนสงของ แตเนนการสรางความภาคภมใจในความสาเรจ กลมท 3 ผอานวยความสะดวกในการจดการความร (Knowledge Facilitator-KF) เปนผคอยอานวยความสะดวกในการจดการความร และจดประกายความคด และโดยเชอมโยงระหวางผปฏบต กบผบรหาร เชอมโยงระหวางผจดการความร ตางกลมภายในองคกร และเชอมโยง การจดการความรภายในองคกรกบภายนอกองคกร กลมท 4 ผปฏบตงาน (Knowledge Practitioner-a KP) ผปฏบตงาน เปนผดาเนนกจกรรมจดการความร กลมท 5 ผประสาน (Network Manager) เปนผทคอยประสานเชอมโยงเครอขายการจดการความรระหวางหนวยงาน ใหเกดการแลกเปลยนเรยนรในวงทกวางขน เกดพลงรวมมอทางเครอขายในการเรยนรและยกระดบความรแบบทวคณ โดยผทเกยวของกบการจดการความรทง 5 กลม รวมกนดาเนนกจกรรมในการจดการความรซงมวธการและขนตอนการจดการความร ดงน 9.1 ผทเขารวมการจดการความรทกคนศกษาตารา การจดการความร 9.2 จดการแบงงานแตละกลมทรบผดชอบใหชดเจน 9.3 กาหนดเปาหมายความรใหชดเจน 9.4 ตโจทยเปาหมายของการจดการความรใหกระจาง 9.5 มการเลอกหรอเตรยมผอานวยความสะดวก (Facilitator) ทาหนาทดาเนนการประชมและสรปประเดนเปนระยะ ๆ เพอชวยเหลอใหการประชมราบรน สรางบรรยากาศของความชนชม ความคดเชงบวก 9.6 กาหนดใหมกลมเลก เพอใหมความรสกใกลชด เปนกนเอง ไมเปนทางการ เพอทาใหความรแฝงซอนอย ถกปลดปลอยออกมาไดงายขน 9.7 การจดแบงกลม โดยอาจใหสมาชกกลมประกอบดวยคนทมความแตกตางกนหรอเหมอนกนได ขนอยกบ โจทยเปาหมายของการจดการความร เชน หวขอการจดการความรดานงานวจย 9.8 ควรใหสมาชกกลมเตรยมเรองเลาเกยวกบความสาเรจของตนตาม โจทยเปาหมายของการจดการความรมากอน หรอเขยนเรองทจะเลาสงมากอน เพอเกบไวเปนขอมลพนฐาน

59

9.9 การเลาเรองโดย ใหเลาเพยงประเดนเดยวตอหนงเรองโดยเลาสน ๆ และเลาตามความเปนจรง เลาใหเหนตวคน เหนพฤตกรรมหรอการกระทา เหนความคดหรอความเชอทม 9.10 ในการเลาเรองตองเลาแบบใหขอมลดบ ทไมผานการตความของผเลา คอ เลาเหตการณ ไมใชเลาความเขาใจของผเลาทไดจากเหตการณ ไมใชเลาการตความของผเลา ถอวาเรองเลาเปนขอมลดบ สาหรบใหสมาชกกลมผลดกนตความ เพอดงความรสโจทยเปาหมายของการจดการความร 9.11 เมอสมาชกแตละคนเลาเรองจบ สมาชกทเหลอจะชวยกนสรป ออกมาเปนความรเพอการบรรลโจทยเปาหมาย 9.12 ใหตวแทนกลม นาเสนอความรทไดจากแตละกลม เสนอตอกลมใหญ 9.13 นาความรมารวมกน ใหสมาชกทกคนทรวมกนเปนกลมใหมชวยกนพจารณาวาความรใดบางทซากน ความรใดบางทจดอยในกลมหรอประเภทเดยวกน ใหกลมชวยกนจดกลมความรออกเปนหมวดหม 9.14 จบคแลกเปลยนเรยนร ซงเมอเสรจสนกระบวนการจดการความร ซงสงทไดจะทาใหเหนความเชอมโยงในการทางาน 9.15 มการแลกเปลยนเรยนรเปนงานประจา และควรมการแลกเปลยนเรยนรผานวธการตางๆ เชน บลอก (blog) โดยใหมการบรรยายเรองของโจทยเปาหมายในบลอก

10. กระบวนการจดการความรสานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ และสถาบนเพมผลผลตแหงชาต สานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ (ก.พ.ร.)และสถาบนเพมผลผลตแหงชาต กลาวถงกระบวนการจดการความร ทเปนกระบวนการหนงทจะชวยใหองคกรเขาใจถงความรทเกดขนภายในองคกรโดยประกอบดวย 7 ขนตอน ดงน 10.1 การบงชความร เชน พจารณาวาวสยทศน/พนธกจ/เปาหมายคออะไร และเพอใหบรรลเปาหมาย เราจาเปนตองรอะไร ขณะนเรามความรอะไรบาง อยในรปแบบใด,อยทใคร 10.2 การสรางและแสวงหาความร เชน การสรางความรใหม,แสวงหาความรจากภายนอก รกษาความรเกา กาจดความรทใชไมไดแลว 10.3 การจดความรใหเปนระบบเปนการวางโครงสรางความรเพอเตรยมพรอมสาหรบการเกบความร อยางเปนระบบในอนาคต 10.4 การประมวลและกลนกรองความร เชน ปรบปรงรปแบบเอกสารใหเปนมาตรฐาน ใชภาษาเดยวกน ปรบปรงเนอหาใหสมบรณ

60

10.5 การเขาถงความรเปนการทาใหผใชความรนนเขาถงความรทตองการไดงายและสะดวก เชน ระบบเทคโนโลยสารสนเทศ บอรดประชาสมพนธ เปนตน 10.6 การแบงปนแลกเปลยนความรทาไดหลายวธการ ในกรณเปนความเดนชดอาจจดทาเปนเอกสาร ฐานความร เทคโนโลยสารสนเทศ กรณเปนความรแฝงอาจทาเปนกจกรรมกลมนวตกรรม ชมชนแหงการเรยนร ระบบพเลยง การสบเปลยนงาน เวทแลกเปลยนความร เปนตน 10.7 การเรยนร ควรทาใหการเรยนรเปนสวนหนงของงาน เชน เกดระบบการเรยนรจาก การสรางองคความร>นาความรไปใช>เกดการเรยนรและประสบการณใหม และหมนเวยนตอไปอยางตอเนอง โดยกระบวนการจดการความรแสดงดงภาพประกอบ 14

ภาพประกอบ 14 กระบวนการจดการความร ของสานกงาน คณะกรรมการพฒนาระบบราชการ และ สถาบนเพมผลผลตแหงชาต ทมา : สานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ และสถาบนเพมผลผลตแหงชาต. คมอการจดทาแผนการจดการความร โครงการพฒนาสวนราชการ ใหเปนองคกรแหงการเรยนร และการจดการความรในสวนราชการ (กรงเทพฯ : สานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการและสถาบนเพมผลผลตแหงชาต, 2548),10.

ความรทตองการ

แหลง/รปแบบ/วธการคนหาความร

ประเภทของความร

วธการใชความร

การแลกเปลยนเรยนร

ประโยชนของความร

การวเคราะห/สงเคราะหความร

7.การเรยนร

6.การแลกเปลยนเรยนร

5.การเขาถงความร

3.การจดการความรใหเปนระบบ

2.การสรางและการแสวงหาความร

1.การบงชความร

4.การประมวลและกลนกรองความรความร

61

เมอนามาสงเคราะหขนตอนของกระบวนการจดการความรทไดศกษามาทงหมดขางตนมาดาเนนสงเคราะหพบวาไดขนตอนของกระบวนการจดการความร 6 ขนตอน คอ

1. ขนกาหนดความร(หวขอ/เรอง)ในการจดการ คอ การกาหนดความรทสาคญ โดยอาจจะเปนเรองหรอหวขอในการจดการความรโดยอาจมาจากปญหาทตองการแกไข หรอจากเปาหมายของงานเพอทาใหงานบรรลเปาหมาย

2. ขนคนหาแหลงความร คอ การพจารณาวาความรทตองการนน อยในแหลงใดบางซงอาจจะเปนความรทเดนชดหรอความรแฝง ประกอบดวย

2.1 การสรางทมความร คอ ตวบคคลทดาเนนการในการจดการความร ซงประกอบไปดวย ผปฏบตจดการความร(ผทาหนาทหลกในกระบวนการจดการความร) ผเชยวชาญความร วศวกรความร ผบรหารความร

2.2 การแสวงหาความร คอ เปนขนตอนในการดงความรจากแหลงตางๆ ทมอยอยางกระจดกระจายมารวมไวเพอจดทาเนอหาใหเหมาะสมและตรงกบความตองการของผใช

3. ขนเลอกวธการในการจดการความร คอ การพจารณาวาจะใชวธการใดในการจดการหรอดาเนนการเพอใหไดความรใหม ประกอบดวย

3.1 การวเคราะห สงเคราะหเพอยกระดบความร การคนหาและรวบรวมความร คดเลอกเอาไวเฉพาะความรทจาเปนสาหรบการใชประโยชน จากทงภายในองคกรและจากภายนอกองคกร

4. ขนไดความรใหม ประกอบดวย 4.1 การสรางความรใหม เปนการสรางความร ทงทเปนการสรางจากกระบวนการและ

ขนตอนในการทางานภายในองคกร และการนาความร ขอสนเทศ หรอขอมลจากภายนอกมาสงเคราะหเปนความรสาหรบใชในการทางาน

4.2 การตรวจสอบความร การทบทวนความรทองคกร หรอกลมผปฏบตงานตองการเพอใหสามารถบรรลวตถประสงคของงานไดอยางด ประกอบดวย 1) การวเคราะหความตองการ 2) การวเคราะหสารสนเทศ 3) การตรวจสอบขดความสามารถและการตดตอสอสาร และ 4) การทบทวนปฏสมพนธและการเลอนไหลของความร

5. ขนดาเนนการใชความรใหม คอ การนาความรใหมมาใชในการปฏบตงานเพอใหบรรลเปาหมายของงาน ประกอบดวย

5.1 การจดการความรใหเปนระบบ เปนการวางโครงสรางความร เพอเตรยมพรอมสาหรบการเกบความรอยางเปนระบบในอนาคต

5.2 การเขาถงความร เปนการกาหนดวธการกระจายความรสผใช เปนการทาใหผใชความรเขาถงความรทตองการไดงายและสะดวก เชน บอรดประชาสมพนธ เปนตน

62

5.3 การแลกเปลยนเรยนร คอ การถายทอดความร การแบงปนความรซงทาไดหลายวธการ โดยกรณเปนความรเดนชด อาจจดทาเปน เอกสาร กรณเปนความรแฝงอาจจดทาเปนระบบ ทมขามสายงาน ระบบพเลยง การสบเปลยนงาน การยมตว เวทแลกเปลยนความร เปนตน หรอการเอาความรทฝงลกในตวคน มถายทอด เลาสกนฟง หรอการจดเวทใหมการแบงปนหรอแลกเปลยน ความร

5.4.การประยกตใชความร การประยกตใชความร ทาใหเกดผลจากการใชความร ทงเพอการพฒนาผลตภณฑหรอบรการ การพฒนากระบวนการทางาน และการพฒนาสมาชกขององคกร

5.5.การเรยนรจากการใชความร เมอความรขององคกรมการนาไปใชจนเกดการเรยนรและเกดองคความรใหมกลบมาใหองคกร โดยแลกเปลยนแบงปนใหผอนนาไปใชอก การเรยนรเปนสวนสาคญในการทาใหเกดองคความรขององคกรเพมขน ซงองคกรควรจะมวธการสนบสนนใหเกดการเรยนร

6. ขนประเมนผลการนาความรมาใช คอ การประเมนผลการนาความรในขนดาเนนการมาใชในการปฏบตงานวาบรรลเปาหมายของงานหรอไม ประกอบดวย

6.1 การประเมนผลการใชความร เพอใหทราบวาการดาเนนการไดบรรลเปาหมายทตงไวหรอไม มการนาผลของการวดมาใชในการปรบปรงแผนและการดาเนนการใหดขนหรอไม มการนาผลการวดมาใชในการสอสารกบบคลากรในทกระดบใหเหนประโยชนของการจดการความร

6.2 สรปผลการใชความร คอ การสรปผลของการดาเนนงานในองคกรภายหลงจากการนาความรทสรางใหมมาใชในการดาเนนงานวาสามารถทาใหบรรลเปาหมายของงานหรอองคกรหรอไม

เครองมอทใชในการจดการความร เครองมอทถกนามาใชอยางแพรหลาย เพอชวยใหองคกรสามารถถายทอดขอมลระหวางกลมงานและบคลากรรวมถงอานวยความสะดวกในการรวบรวมขอมลตางๆ แบงเปน 2 กลม คอ 1. เครองมอทชวยในการเขาถงความร ซงเหมาะสาหรบความรประเภทเดนชด (Explicit Knowledge) 2. เครองมอทชวยในการถายทอดความร ซงเหมาะสาหรบความรประเภทแฝง (Tacit Knowledge) เครองมอทใชในการจดการความรทมอยหลากหลาย สามารถนามาสรปเปนขนตอน ตามลกษณะการใชงาน รวมถงประเภทของเครองมอ นวตกรรม และเทคโนโลย สารสนเทศ ไดดงน

63

1. การคนหาความร เปนการสรางความคดใหม โดยเครองมอทใชจะจดอยในประเภทของเทคโนโลย 2. การสรางและแสวงหาความร เปนการชวยสกดเอาความคดใหม ๆ แนวโนมตาง ๆ รวมถงพฤตกรรมของผใชบรการ เครองมอทใช จะไดแก คอมพวเตอรและอนเทอรเนต (Computer and Internet) 3. การจดการความรใหเปนระบบ เปนเรองทมความสาคญมาก เพราะเปนการชวยกนกลนกรองและจดลาดบของขอมล เชน การจดหมวดหมของหนงสอ การเกบไฟลเอกสารขอมลตางๆเครองมอและเทคโนโลยทนามาใช และเปนเรองของระบบเอกสาร (Document Management System) ซงโปรแกรมตาง ๆ ของ คอมพวเตอร (Computer) จะเขามามบทบาทสาคญในการจดการ 4. การประมวลและการกลนกรองความร (Knowledge Codification and Refinement) เปนการจดขอมลใหเปนระบบและชวยแปลความรและประสบการณตางๆ เพอนาไปจดเกบไวในฐานะความร เครองมอทใชไดแก แผนผงมโนภาพ (Visual Maps Directories), ระบบขอมลความรพนฐาน (Data Knowledge Based) 5. การเขาถงความร (Knowledge Access) ในสงคมเศรษฐกจความร (Knowledge Based Society) เทคโนโลยสารสนเทศ และการสอสาร (Information Communication and Technology : ICT) ไดเขามาเกยวของกบการดาเนนชวต และกจกรรมตางๆ ของคนเราเปนอยางมาก นอกจาก คอมพวเตอร จะเปนเครองมอในการเรยนรสงตางๆ แลว การมความรความสามารถในการใชงาน คอมพวเตอรพยงอยางเดยวจงไมเพยงพอ จงจาเปนตองเรยนรในการรบรขอมลขาวสาร และสามารถวเคราะหขาวสารเหลานนมาเปนความรและนาไปใชใหเกดประโยชนได การเขาถงความรโดยใช คอมพวเตอรเปนเทคโนโลยทมคณประโยชนตอมนษยอยางมากเชน การใชจดหมายอเลกทรอนกส (E-mail), เวบไซด (Web Site) ตาง ๆ เปนตน ซงผใชสามารถทจะเขาถงขอมลและสารสนเทศทมอยอยางมากมายในโลกเสมอน (Syber) กลาวไดวาการใชเทคโนโลยเขาถงไมวาจะเปนการรบ-สงจดหมายอเลกทรอนกส (e-mail) ซงเปนกจกรรมทไดรบความนยมมากทสดผใชสามารถรบและสงจดหมายผานเครอขายอนเตอรเนตไดจากทกมมโลก และในทางการศกษากสามารถใชอนเทอรเนตในการสงรายงานไดอกดวยรวมถงผใชซงสามารถเขากลมสนทนาแลกเปลยนความคดเหนในหวขอตางๆ ไดหลากหลายจงเปนการเขาถงขอมลไดเปนอยางด 6. การแบงปนแลกเปลยนความร (Knowledge Sharing) เปนการชวยเชอมโยงบคลากรทงทอยภายในองคกรและทอยตางสถานทเขาไวดวยเพอแลกเปลยนความรโดยการจดทาเอกสาร ฐานความร รวมทงการนาเทคโนโลยสารสนเทศมาใชซงจะชวยใหเขาถงความรไดงายและรวดเรวขน

64

7. การเรยนร (Learning) การเรยนรของบคลากรจะทาใหเกดความรใหมๆ ขนมากมาย ซงจะมผลตอการเพมพนองคความรขององคกรทมอยใหเพมมากขนอก ดงนนจงมความจาเปนจะตองมการฝกอบรม และการบนทกการอบรม รวมทงหนวยงานตองสนบสนนใหบคลากรทกคนเรยนรดวยตนเอง โดยผานเครองมอและเทคโนโลยสารสนเทศเปนสอ ซงไดแก การมหองปฏบตการฝกภาษา หองคอมพวเตอร หองโสตทศนปกรณ เปนตน โดยมการบรหารจดการทด ซงการเรยนรนมความสมพนธ และการทางานทเกอกลกน รวมถงเปนการสนบสนนและอานวยความสะดวกสาหรบการเรยนรอกดวย (บญด บญญากจ 2547 : 135)

การตรวจสอบความร (Knowledge Audit) การตรวจสอบความร (Knowledge Audit) เปนเครองมอชวยใหการดาเนนการจดการความรประสบผลสาเรจตามความมงหมาย โดยการตรวจสอบความร หมายถง การตรวจสอบการดาเนนงานดานความรขององคกรหรอหนวยงาน

อกนยามหนงของ การตรวจสอบความร หมายถง การทบทวนความรทองคกร หนวยงาน หรอกลมผปฏบตงานตองการ เพอใหสามารถบรรลวตถประสงคของงาน ประกอบดวย

1. การวเคราะหความตองการ 2. การวเคราะหสารสนเทศ 3. การตรวจสอบขดความสามารถและการตดตอสอสาร 4. การทบทวนปฏสมพนธและการเลอนไหลของความร

สงทตรวจสอบในการทาการตรวจสอบความร ไดแก 1. การกาหนดความรทองคกรตองการ การกาหนดความรทองคกรตองการ อยาเนนทความครบถวน แตควรเนนความรทเปน

เปาหมายของการทางาน เนนทงานหลกหรองานสาคญ และเนนทปญหาหรออปสรรคสาคญๆ ททาใหงานนนไมประสบผลสาเรจ วธการหาความตองการดงกลาว ทใชกนโดยทวไป คอ การใชแบบสอบถาม การสมภาษณ และการประชมกลม

2. จดทารายการความร (knowledge inventory) เปนจดรายการและหมวดหมของความรทมอยในองคกรซงแบงออกเปน 2 ประเภท

2.1 ในสวนของความรทชดแจง ควรทารายการตวอยาง ไดแก 2.1.1 มความรอะไรอยบาง เปนการทารายการจานวน ชนด และประเภทของเอกสาร

ฐานขอมล หองสมด เวบไซตภายในองคกร การเชอมโยงหรอบอกรบเปนสมาชกของแหลงภายนอก เปนตน

65

2.1.2 ความรเหลานนอยทไหน เปนรายการทบอกตาแหนงของความรภายในองคกร และภายในระบบตาง ๆ

2.1.3 การจดระบบและการเขาถง เปนการจดระบบความรเหลานนใหคนในองคกรสามารถเขาถงไดสะดวก

2.1.4 คณภาพ และตรงความตองการ เปนการบอกแหลงความรเหลานนวามไวเพออะไร ลกษณะของความรนนตรงจดมงหมายหรอไม คณภาพดพอหรอไม (ทนสมย แมนยา มหลกฐานสนบสนน ฯลฯ)

2.1.5 การใชประโยชน เปนการบอกวามคนใชความรอยเสมอหรอไม ใครเปนผใช ใชบอยแคไหน ใชเพอประโยชนอะไร

2.2 ในกรณของความรทจบตองไมไดหรอฝงลกอยในคน รายการความรจะเนนทคน โดยคานงถงสงตอไปนเปนตวอยาง

2.2.1 บคลากรทมความรมจานวนเทาไหร และประเภทความรอะไรบาง 2.2.2 บคคลนนอยทไหน จดทางานในแผนก, ทมงาน, อาคาร 2.2.3 บคคลเหลานนทาอะไร : ระดบงาน และชนดของงาน 2.2.4 ความรของคนเหลานน : คณวฒทางวชาการและวชาชพ, ความรหลก และ

ประสบการณ 2.2.5 คนเหลานนกาลงเรยนรอะไร : การฝกฝนโดยการปฏบตงาน การเรยนรและ

พฒนาตนเอง 3. ชองวางของความร (Knowledge Gap) เมอนาความรทมอยมาเทยบกบความรทตองการ กจะทราบชองวางของความร

(Knowledge Gap) ซงเปนปญหาทตองการแกไขตอไป 4. การวเคราะหการเลอนไหลของความร เปนการตรวจสอบการเคลอนไหวของความรภายในองคกร จากแหลงความรไปสจดท

ตองการใช ควรตรวจสอบวาผปฏบตงานแสวงหาความรทตองการอยางไร และดวาผปฏบตงานแลกเปลยนความรระหวางกนอยางไร และตองตรวจสอบการเลอนไหลของความรชนดทเดนชด และความรฝงลก รวมทงควรมการตรวจสอบทคน, กระบวนการ และระบบ ดงน

4.1 คน ตรวจสอบ ทศนคต นสย และทกษะในการแลกเปลยนความรและใชความร 4.2 กระบวนการ ตรวจสอบทการปฏบตงานประจาวนวา การแสวงหาความร แลกเปลยน

ความร และใชความร เปนสวนหนงของการปฏบตงานหรอไม เพยงใด หนวยงานใดทมกระบวนการ ทด เพราะอะไร หนวยงานใดทไมมกระบวนการดงกลาว เพราะอะไร มนโยบายหรอวธปฏบต

66

ใดบางทชวยสงเสรม (หรอขดขวาง) กระบวนการดงกลาว เชน ระบบขอมล ระบบการจดการเอกสาร การตพมพเผยแพรบนเวบขององคกร

4.3 ระบบ ไดแก ระบบเทคโนโลยสารสนเทศ การจดการเนอความร (Content Management) ความยากงายในการใช ระดบความบอยในการใชในปจจบน ตรวจสอบเพอตอบคาถามวา ระบบขององคกรอานวยความสะดวกตอการเลอนไหลของความรเพยงใด การตรวจสอบการเลอนไหลของความร จะชวยใหเหนชองวางของความรชดเจนขน และในขณะเดยวกนกจะพบความซาซอนของความร ตรวจพบตวอยางของการปฏบตทดดานการจดการความร ตรวจพบสงขดขวางการเลอนไหลของความรและการใชความร ทสาคญทสดจะชวยบอกวา การจดการความรขององคกรทจะดาเนนการควรมงไปทจดใดประเดนใดเปนพเศษ 5. การจดทาแผนทความร แผนทความรชวยใหมองเหนความรขององคกร สามารถทาแผนทความรได 2 แบบ คอ 5.1 แบบภาพนง ใหรวามความรอะไร อยทไหนภายในองคกร 5.2 แบบภาพเคลอนไหว ซงจะบอกใหรวาความรเลอนไหลจากทไหนไปทไหนและอยางไร ขนตอนของการตรวจสอบความร ม 3 ขนตอน คอ 1. วางแผนและเตรยมการ ไดแก การแนะนาใหพนกงานมความรเรองการจดการความรในเชงหลกการและวธการ และใหทราบความมงหมายและขนตอนในการดาเนนการตรวจสอบความร ใหทกคนแจมชดวากจกรรมนจะกอประโยชนแกพนกงานและองคกรอยางไรบาง 2. ขนดาเนนการตรวจสอบความร 3. ขนรายงานขอคนพบและนาเสนอขอเสนอแนะ จะเหนวาการตรวจสอบความรเปนเพยงขนตนของการเตรยมจดระบบการจดการความรภายในองคกร แตกจกรรมนจะมผลกระทบหลายประการ ผลกระทบจากการดาเนนการตรวจสอบความร 1.ทาใหทราบพฤตกรรมความรขององคกร 2.พนกงานเกดความเขาใจเรองการจดการความร และตระหนกในผลดตอตนเองและตอองคกรถามการปฏบตรวมกนเปนชมชนภายใตระบบนเวศขององคกร 3. ไดรายการของการปฏบตทดของความร (Best Knowledge Practice) ภายในองคกร อนไดแก ตวอยางทดของการสรางความร การแลกเปลยนความร ทดาเนนการโดยพนกงาน สาหรบนามาสนบสนน ยกยอง และขยายผลไปยงสวนอน ๆ ขององคกร

67

4. ไดรายการของชมชนนกปฏบตจดการความร (Community of Practice, CoP) สาหรบนามายกยอง สนบสนน และขยายผลตอ 5. รายชอของพนกงานทมศกยภาพในการเปนผอานวยความสะดวกดานความร (knowledge facilitator) และผสงเสรมกจกรรมความรในรปแบบตาง ๆ 6. ไดแนวทางสงเสรม ชมชนแหงการเรยนร (CoP) และสราง CoP เพมขน 7. ไดแนวทางทางานแบบใหมทเนนความร ทดแทนแนวทางแบบเดม ซงเปนรปแบบอตสาหกรรม ไมใชแนวทางแหงยคความรเปนฐาน 8. ไดแนวทางใหมในการดาเนนการฝกอบรม, การพฒนาขดความสามารถ, การจดการเครองมอเครองใช และการวดผลการปฏบตงาน 9. ไดยทธศาสตรการเปลยนแปลงแบบบรณาการ และองคประกอบ สาหรบเคลอนองคกรไปเปนองคกรเรยนร และใชความรเปนฐาน ประโยชนของการจดการความร การจดการความรภายในองคการทมประสทธภาพ จะสงผลใหเกดประโยชนตอคน งาน และองคการ ดงน 1. ชวยลดขนตอนในการทางานได ตวอยางเชน เมอมปญหาในการทางานเกดขนผปฏบตงานกจะสามารถหาแนวทางหรอวธการแกปญหาไดรวดเรว โดยคนควาจากผลการจดการความรในปฏบตในเรองนนๆ ทางสอ (Computer and Internet) เพอศกษาคนควาวาแนวทางการแกปญหาทเคยทาสาเรจมาแลว ซงไดมการรวบรวมเกบไวบนฐานเครอขายคอมพวเตอรนน มแนวทางวธการแกปญหาอยางไร วธนจะทาใหผปฏบตทมปญหาสามารถเขาถงแหลงความรในเรองทตนประสบปญหาไดโดยตรง จงเปนการลดขนตอนการปฏบตงานทาใหสามารถตดสนใจแกปญหาได 2. การจดการความรชวยใหผปฏบตงานไมตองทางานดวยการลองผดลองถก เพราะกอนทางานถามการเรยนรความผดพลาดของคนอนจากบทเรยนในอดตไดกอน เพอเปนการตอยอดความรกจะทาใหชวยประหยดเวลาประหยดทรพยากรทใชการทใชในการทางานไดมากกวาและไมตองเสยเวลาลองผดลองถก 3. การจดการความรทไดมาโดยวธการแลกเปลยนความรซงกนและกนในงานทปฏบตในเรองเดยวกนกจะทาใหปฏบตงานสามารถขจดปญหาทตนกาลงเผชญอยได เมอมการแลกเปลยนความรกบผปฏบตงานอนๆ ในเรองเดยวกน ทาใหการปฏบตงานมประสทธภาพยงขน 4. องคกรทมระบบการจดการความรทดจะทาใหผทจะแสวงหาความรมชองทางการเขาถงความรทตองการไดอยางรวดเรว เชน ระบบอนเตอรเนต(Internet) ทาใหสามารถคนหาความรไดตลอดเวลาเปนการพฒนาตนเองโดยการศกษาตลอดชวตซงทงตอตนเองและตอสถานศกษา

68

5. การแลกเปลยนความรระหวางครผสอนเปนการสรางนวตกรรมใหม (Innovation) โดยการเรยนรตอยอดจากความรทแฝงในตวตน (Tacit knowledge) ของผสอนทมประสบการณการสอนมากอน 6. องคกรไมตองเสยเวลาทาวจยและพฒนาในบางเรองเพราะสามารถใชความรมาตอยอดความรได 7. ทาใหเกดแหลงความรในองคกรทสามารถเรยกใชประโยชนไดอยางรวดเรวและเผยแพรใหองคกรอนไดรบรและไดศกษาคนควาตอไป 8. งานบางเรองผปฏบตไมตองเรยนรจากประสบการณตนเองเพราะบางทจะเกดผลเสยมากกวาเพราะตองลองผดลองถกแตถาเรยนรจากประสบการณของตนแบบ และประสบความสาเรจในการสอนมากอนกจะชวยยนระยะเวลาในการทางานไดมากกวา 9. การจดการความรจะเกดไดตอเมอวฒนธรรมการทางานของคนในองคกรปรบเปลยนจากเดมมาสการมวนยในตนเอง มการศกษา คนควา เรยนรตลอดชวต ยอมรบฟงความคดเหนของคนอนมพลงในการคดสรางสรรค มความขยน อดทน มจตสานกของการเปนผให และมจตใจเปนประชาธปไตยดงนน การจดการความรจะสาเรจได บคลากรทกคนในองคกรกจะตองมการปรบเปลยนวฒนธรรมการทางานใหมใหสอดคลองกบ “การจดการความร”

ปญหาของการจดการความร 1. การถายทอดความรระหวางบคคลกบองคกร พบวามปญหาการไมแบงปนความร

องคกรหนงมการสงพนกงานไปสมมนา หรอฝกอบรม หลงจากทกลบมาแลว กเกบความรเอาไวคนเดยว หรออาจจะรายงานใหหวหนาทราบเพยงเทานน แตพนกงานคนอนอกหลายคนในองคกรทไมไดไปจะไมรบรเลยวาคนทไปฝกอบรม หรอไปสมมนามานน ไดอะไรกลบมา เพราะมไมการเกบบนทกรายงานหรอสงทนาสนใจทไดจากการอบรม หรอสมมนาในครงนน ไวในฐานขอมล อนทราเนต หรอเวบไซต หากองคกรไมมนโยบายทชดเจนในเรองเชนน กจะใหการลงทนไปกบการสงพนกงานไปฝกอบรม หรอเขารวมสมมนา อาจจะเปนการลงทนทสญเปลา

2. การจดเกบความรขององคกร จดเกบไวหลากหลายแหลง หลายรปแบบ มทงทเปนอเลกทรอนกสและไมเปนอเลกทรอนกส กระจดกระจาย ในยามทตองการขอมลเพอการตดสนใจแบบดวน จะทาไมไดเพราะตองใชเวลารวบรวมขอมลนาน ทาใหเสยผลประโยชนตอองคกร

3. การไมนาความรขององคกรมาสรางความสามารถในการแขงขน หรอกอใหเกดประโยชนอยางแทจรง ในองคกรมความรมากมาย ทไดจากการวจย หรอประสบการณจากการทางาน แตวจยแลวกจบไปไมนาไปประยกตเพอทาใหเกดผลทางธรกจตอไป หรองบโครงการหมดกจบโครงการไปไมมการสานตอหรอองคกรมผร ผเชยวชาญทสามารถออกไปสอนองคกรอนใหประสบความสาเรจ

69

มความร แตในขณะเดยวกน ทานเหลานนกลบยง และไมมเวลาเหลอพอทจะพฒนาคนในองคกรเดยวกนเลย กกลายเปนความสญเปลาทไมนาจะเกดขน

4. การสรางความรใหม สงนจะไมเกดขนถาไมมการสะสมความรทมอยเดมอยางเปนระบบ เมอไมเกดความรใหม อกทงความรเดมไมไดเกบไวดวยแลว องคกรกจะไมเหลออะไร และจะตายลงในทสด

5. การไมนาความรภายนอกมาปรบใช อาจจะทาใหตามสถานการณโลก และคแขงไมทน 6. ปญหาทเกดจากความรในองคกรความรทนามาใชไมเชอมโยงกบงานและไมสอดคลอง

กบบรบทในการปฏบตงาน กรอบแนวคดองคประกอบและขนตอนการจดการความรทผวจยสรางขน

จากการศกษาเอกสารทเกยวของกบการจดการความร ในเรองของแนวคดเกยวกบความร ความเปนมาของการจดการความร ความหมายของการจดการความร,ความสาคญของการจดการความร,เปาหมายของการจดการความร องคประกอบของการจดการความร,ปจจยสงเสรมการจดการความร,กรอบความคดของการจดการความร,กระบวนการในการจดการความร เครองมอทใชในการจดการความร,การตรวจสอบความร ประโยชนของการจดการความร ปญหาของการจดการความรและการศกษางานวจยทเกยวของกบการจดการความรขางตนแลวนน ผวจยไดนามาสรางเปนกรอบแนวความคดในการจดการความรทมขนตอนและองคประกอบตามทผวจยไดสงเคราะหเปนกรอบ โดยอาจกลาวโดยสรปไดวาองคประกอบสาคญของการจดการความร ประกอบไปดวย 1. คน คอ บคลากรหรอพนกงานทงหมดในองคกรหรอผมผลกระทบกบองคกร การจดการความรจะรวบรวมวาใครเชยวชาญในดานใดบาง คน ถอวาเปนองคประกอบทสาคญทสดเพราะเปนทงแหลงความร เปนผดาเนนการจดการความรและเปนผนาความรไปใชใหเกดประโยชน โดยในการวจยครงน คน คอ เจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานอยในสถานอนามยหรอศนยสขภาพชมชนซงเปนผทดาเนนการในการจดการความรดานสขภาพแกประชาชนในชมชน 2. สถานท คอ แหลงททกคนในองคกรสามารถระดมความคดรวมกนได อาจอยในรปของ การประชมในหมบาน หองผกผอน ลานหมบาน วด โรงเรยน เปนตน กลาวโดยสรปไดวาเปนสถานทใดกไดท บคลากรในหนวยงานสามารถมาแลกเปลยนเรยนรความรรวมกนได 3. ความร คอ สงทนามาดาเนนการในการจดการความร แบงเปน 2 ประเภท คอ ความรทเดนชดเปนความรทอยในรปแบบทเปนเอกสาร ตารา คมอตางๆ หรอวชาการ สวนความรอกประเภท คอ ความรแฝง เปนความรทแฝงอยในตวบคคล องคกร เปนประสบการณทถกสงสมมายาวนาน เปนภมปญญา พรสวรรค และความรทแฝงอยในองคกร ความรทแฝงอยในกระบวนการหรอขนตอนการทางาน แฝงอยในวฒนธรรมองคกร กฎเกณฑกตกาหรอขอตกลงตาง ๆ

70

4. กระบวนการจดการความร เปนขนตอนการบรหารจดการ เพอนาความรจากแหลงความรไปใหผใช เพอทาใหเกดการปรบปรงและนวตกรรมและใหผใชเขาถงขอมลเหลานนไดโดยงาย ซงกระบวนการในการจดการความรทผวจยไดวเคราะหจากเอกสาร ตาราและงานวจยตางและนามาสงเคราะหขนตอนของกระบวนการจดการความรได 5 ขนตอน คอ 4.1 ขนกาหนดความร คอ การกาหนดหวขอหรอเรองของความรทสาคญทตองการนาไปใชในการดาเนนการแกปญหาและพฒนาสขภาพของประชาชน 4.2 ขนคนหาแหลงความร คอ การพจารณาวาความรทตองการนน อยในแหลงใดบางซงอาจจะเปนความรทชดแจงหรอความรแฝง โดยขนนประกอบดวย

4.2.1 การสรางทมความร คอ ตวบคคลทดาเนนการในการจดการความร ซงประกอบไปดวย เจาหนาทสาธารณสข ประชาชนในชมชน

4.2.2 การแสวงหาความร เปนขนตอนในการคนหาความรจากแหลงตางๆทมอยมารวมไวเพอจดทาเนอหาใหเหมาะสมและตรงกบความตองการ ในการดาเนนการแกปญหาและพฒนาสขภาพของประชาชน

4.3 ขนเลอกวธการในการจดการความร คอ การพจารณาวาจะใชวธการใดในการจดการหรอดาเนนการเพอใหไดความรใหมตามทตองการในขนกาหนดความร (ขนตอนท 4.1) โดยมวธการดวยการวเคราะห สงเคราะห เพอยกระดบความร คดเลอกเอาไวเฉพาะความรทจาเปนสาหรบการใชประโยชน ทงความรทไดจากภายในองคกรและจากภายนอกองคกร โดยนาความรมาตรวจสอบความนาเชอถอและความเหมาะสมกบบรบทของชมชน ถาไมเหมาะสมกดาเนนการปรบปรง 4.4 ขนไดความรใหม คอ ขนของการไดความรทไดกาหนดไวในขน 4.1 ขนกาหนดความร โดยในขนตอนนตองมการตรวจสอบความร ซงเปนการการทบทวนความรทตองการนามาใชเพอการดาเนนการแกปญหาและพฒนาสขภาพของประชาชนวาเปนความรทสามารถนามาใชในการแกปญหาและพฒนาสขภาพของประชาชนในชมชนไดจรงสอดคลองกบสภาพปญหาและบรบทของชมชน 4.5 ขนดาเนนการใชความรใหม คอ การนาความรใหมมาใชในการปฏบตงานเพอใหบรรลเปาหมายของการแกปญหาและพฒนาสขภาพของประชาชน ประกอบดวย 4.5.1 การจดการความรใหเปนระบบ เปนการวางโครงสรางความรทไดมาใหมมาดาเนนการจดการใหเปนระบบ หมวดหม เชน ความรดานการสงเสรมสขภาพ ความรดานการปองกนโรค ความรดานการรกษาพยาบาลเบองตน เปนตน ซงเปนการดาเนนเตรยมความพรอมสาหรบการเกบความรใหเปนระบบเพองายสาหรบการนาไปใชในอนาคต

71

4.5.2 การเขาถงความรเปนการกาหนดวธการกระจายความร เปนการทาใหประชาชนเขาถงความรทตองการไดงายและสะดวก เชน เสยงตามสาย หอกระจาย บอรดประชาสมพนธ แผนพบ โปสเตอร เปนตน 4.5.3 การแลกเปลยนเรยนร คอ การถายทอดความร การแบงปนความรซงทาไดหลายวธการ เชน จดทาเปน เอกสาร ชมชนแหงการเรยนร เวทแลกเปลยนความร เปนตนหรอการเอาความรทฝงลกในตวคนใหมการถายทอด โดยการเลาสกนฟง หรอการจดเวทใหมการแลกเปลยนเรยนร 4.5.4 การประยกตใชความร คอ การนาความรใหมทไดมาใชเพอพฒนาสขภาพของประชาชน 4.5.5 การเรยนรจากการใชความร คอ สงทไดจากการนาความรไปใชจนเกดการเรยนรและเกดความรใหมกลบมาใหชมชน 4.6 ขนประเมนผลการนาความรมาใช คอ การประเมนผลการนาความรในขนดาเนนการมาใชในการปฏบตงานวาบรรลเปาหมายของงานหรอไม ประกอบดวย 4.6.1 การประเมนผลการใชความร เพอใหทราบวาการดาเนนการไดบรรลเปาหมายทตงไวหรอไม มการนาผลของการวดมาใชในการปรบปรงแผนและการดาเนนการใหดขน, มการนาผลการวดมาใชในการสอสารกบบคลากรในทกระดบใหเหนประโยชนของการจดการความร 4.6.2 สรปผลการใชความร คอ การสรปผลของการดาเนนงานในชมชนภายหลงจากการนาความรทสรางใหมมาใชในการดาเนนงานวาสามารถทาใหบรรลเปาหมายของการแกปญหาและพฒนาสขภาพของประชาชน หรอไม แนวคดเกยวกบสถานอนามย การจดบรการสาธารณสขใหแกประชาชนในประเทศไทยนน มแนวคดในการใหบรการทขนอยกบคานยมและปรชญาความคดทสงคมไทยยดถอซงคานยมทเกยวของกบการจดระบบบรการสาธารณสขในประเทศไทยอย 4 ประการ คอ 1. หลกของความเสมอภาค (Equality) ในการจดบรการสาธารณสขของประเทศไทยใหแกประชาชนจะตองยดหลกความเสมอภาคและความเทาเทยมกนของประชาชนทวทงสงคม โดยไมคานงถงความแตกตางกนในดานรายได เชอชาต ศาสนา หรอถนทอยอาศยในการนรฐจะตองขยายบรการอยางทวถงกนทวประเทศ

72

2. หลกของความเปนธรรม (Equity) การจดบรการสาธารณสขจะตองมความสมพนธกบความจาเปนทางดานสขภาพ (Normative needs) ของประชาชนโดยความจาเปนทางดานสขภาพนจะถกกาหนดโดยประชาชนและผเชยวชาญตางๆ ซงประชาชนแตละกลมทมความจาเปนทางดานสขภาพเทากนจะตองไดรบบรการจากรฐอยางเทาเทยมกน 3. หลกของเสรภาพ (Freedom) บคคลยอมมเสรภาพในการเลอกบรโภคบรการทางสาธารณสขไดตามความสมครใจ ขนอยกบความสามารถในการจาย (Ability to pay) ของแตละบคคล ซงเสรภาพนเกยวของกบอานาจซอและรายไดของแตละบคคลดวย เชน การเลอกเขารบบรการในโรงพยาบาลของรฐหรอโรงพยาบาลของเอกชนยอมขนอยกบความพงพอใจของผรบบรการถาเขามอานาจซอทเพยงพอ 4.หลกของประโยชนสงสด(Optimality) หรอหลกของประสทธภาพ (Efficiency) หมายถง การจดบรการสาธารณสขของสงคมจะตองคานงถงประสทธภาพในการใชทรพยากรของสงคมใหเกดประโยชนสงสด คานยมนจะเกยวของกบการจดบรการทดโดยใชตนทนหรอทรพยากรตาทสด การจดบรการสาธารณสขตางๆในประเทศไทยจะขนอยกบคานยมทง 4 ประเภทของสงคมและผก าหนดนโยบายในสงคมโดยทอาจจะมการผสมผสานคานยมเหลานควบคกนไปนอกจากคานยมดงกลาวแลวการจดระบบบรการสาธารณสขยงขนอยกบระบบของสงคมและการเมองดวย ซงระบบบรการสาธารณสขของประเทศไทยสามารถแบงออกไดเปน 3 ประเภท คอ 1. การจดบรการสาธารณสขแบบตลาดแขงขนเสร (Entrepreneurial Health System) เปนการจดระบบบรการสาธารณสขแบบเนนระบบตลาดการแขงขนอยางเสรโดยมเอกชนเปนผ ดาเนนธรกจเกยวกบบรการสขภาพ เชน โรงพยาบาลเอกชน และคลนก การบรการมงการแขงขนเพอใหเกดกาไรสงสดแกสถานบรการสาธารณสข ประชาชนมเสรภาพในการใชบรการอยางเตมท บรการสวนใหญจะมคณภาพสง เนองจากตองแขงขนกนในการใหบรการ แตในระบบบรการสาธารณสขแบบนคาบรการสขภาพจะมราคาแพงประชาชนทมรายไดนอยไมสามารถเขาถงบรการได มการใชเทคโนโลยระดบสงและมราคาแพง

2. การจดระบบบรการสาธารณสขแบบรฐสวสดการ (Welfare-Oriented Health System) เปนการจดบรการสาธารณสขทรฐเปนผดาเนนการใหกบประชาชนของตน ทงในแบบการใหเปลาและประชาชนมสวนรวมในการจายคา ใชจายทางดานสขภาพสวนใหญจะมาจากภาษอากรหรอกองทน

73

ดานสขภาพอนๆ สถานบรการสาธารณสขสวนใหญจะเปนของรฐหรอองคกรทไมแสวงกาไร การจดบรการสาธารณสขในรปแบบรฐสวสดการนประชาชนจะมความเสมอภาคกนในการเขาถงสถานบรการแตเสรภาพในการเลอกใชบรการของประชาชนมนอยกวาในระบบตลาดแขงขนเสร อนนเขาไดกบหลกเสมอภาคและความเปนธรรม 3. การจดบรการสาธารณสขแบบครอบคลมทงหมด (Comprehensive Health System) การจดบรการสาธารณสขแบบครอบคลมทงหมดน รฐจะมหนาทในการใหหลกประกนการบรการสาธารณสขทกชนดแกประชาชนโดยการจดบรการครอบคลมประชาชนทกกลมและครอบคลมบรการทกชนด โดยรฐบาลจะเปนผสนบสนนทางดานการเงนแกสถานบรการสาธารณสข ระบบบรการสาธารณสขของประเทศไทยมลกษณะบางสวนทคลายกบระบบของประเทศสหรฐอเมรกาโดยทประชาชนตองรบผดชอบคาใชจายทางดานสขภาพของตนเองถงรอยละ 60-70 และประชาชนมเสรภาพในการเลอกใชบรการสาธารณสขตามฐานะและรายไดของตนเอง ปญหาของระบบบรการสาธารณสขในแบบการแขงขนเสร คอ ประชาชนทยากจนไมสามารถเขาถงบรการได การแขงขนนาไปสคาบรการทแพงขน มการใหบรการมากเกนความจาเปน มการใชเทคโนโลยทเกนความจาเปนในการรกษาพยาบาล คาใชจายดานสขภาพของประเทศจะสง สาหรบทศทางการจดบรการสขภาพของประเทศไทย มความพยายามทจะเนนไปสระบบรฐสวสดการโดยกระทรวงสาธารณสขไดสนบสนนใหมการประกนสขภาพโดยสมครใจมากยงขน แตในขณะเดยวกนกมการแขงขนกนในเชงธรกจมากขน โดยเฉพาะโรงพยาบาลเอกชนมการนาเอาธรกจดานโรงพยาบาลเขาสตลาดหลกทรพยซงในลกษณะเชนนไมมอยในระบบรการสาธารณสขของประเทศใดแมแตสหรฐอเมรกาทเนนการแขงขน แตโรงพยาบาลทไมใชของรฐบาลกยงคงเปนองคกรทไมแสวงหารกาไรอย เชนของมลนธ และครสตจกร

แนวคดการจดบรการสาธารณสขระดบสถานอนามย แนวคดเกยวกบการจดบรการสาธารณสขในระดบ “ สถานอนามย “ เกดขนครงแรกใน

ประเทศองกฤษเมอป พ.ศ. 2463 เรยกวา Primary Health Centre ตอมา ในป พ.ศ. 2473 มการกาหนดนยามของ Rural health centre วาเปนสถานบรการททาหนาททงสงเสรมสขภาพ ปองกนโรคและรกษาพยาบาลในสถานทเดยวกน แนวคดของสถานอนามยไดกระจายไปทวโลก หลงสงครามโลกครงท 2 ในทวปยโรปและบางประเทศใหบรการโดยแพทย ในประเทศทกาลงพฒนา

74

สวนใหญใหบรการโดยเจาหนาทสาธารณสข (Health Auxiliary) การจดบรการสาธารณสขสามารถแบงออกเปนหลายชนด เชน แบงตามระดบการใหบรการ (Level of care) แบงตามชนดของการใหบรการ(Type of care) เปนตน การแบงตามระดบการใหบรการนน สามารถแบงออกเปน 4 ประเภทดวยกน คอ

1. การบรการสาธารณสขมลฐาน (Primary health case level) การบรการสาธารณสขทดาเนนการโดยประชาชนดวยกนเอง สามารถกระทาไดในระดบชมชนเปนงานสาธารณสขแบบผสมผสานทงการสงเสรมสขภาพ การปองกนโรค การรกษาพยาบาลและการฟนฟสภาพ โดยใชองคความรวทยาการทางการแพทยและการสาธารณสขทใชไมสงมากนก ซงเหมาะสมและสอดคลองกบขนบธรรมเนยม รวมทง ความตองการของชมชน การบรการสาธารณสขในระดบผใหบรการ เชน อาสาสมครสาธารณสขประจาหมบาน(อสม.) หรออาสาสมครประเภทอนทเปนประชาชนดวยกนเองไมใชเจาหนาทของรฐ การจดบรการสาธารณสขในระดบท 1 (Primary care level) เปนการจดบรการดานการแพทยและสาธารณสขทดาเนนการโดยเจาหนาทสาธารณสขประเภทตาง ๆ ประกอบดวยหนวยบรการดงน คอ 1.1 สถานบรการสาธารณสขชมชน เปนหนวยบรการสาธารณสขระดบหมบาน ทใหบรการครอบคลมประชากรประมาณ 500-1,000 คน มพนกงานสขภาพชมชนปฏบตงาน โดยมสถานภาพเปนลกจางประจาของกระทรวงสาธารณสข การใหบรการจะเนนการสงเสรมสขภาพและการปองกนโรค รวมทงการรกษาพยาบาลโรคงายๆ เบองตน 1.2 สถานอนามย เปนหนวยบรการสาธารณสขระดบตาบล หรอ ระดบหมบาน ครอบคลมประชากรประมาณ 1,000 – 5,000 คน มเจาหนาทปฏบตงานประจา คอ เจาพนกงานสาธารณสขชมชน เจาพนกงานทนตสาธารณสข พยาบาลวชาชพ และนกวชาการสาธารณสข ซงเจาหนาทสวนใหญจบการศกษาจากวทยาลยการสาธารณสขสรนธรและวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน บรรจเขาทางานในระดบสถานอนามย 1.3โรงพยาบาลชมชนเปนหนวยบรการสาธารณสขทใหบรการดานการแพทยและสาธารณสขระดบอาเภอหรอกงอาเภอ มเตยงผปวยสาหรบผปวยภายในตงแต 10 เตยงขนไปจนถง 120 เตยง ครอบคลมประชากรตงแต 10,000 คนขนไป มแพทยและเจาหนาทสาธารณสขอนๆ

75

ปฏบตงานประจา การใหบรการเนนหนกในดานการรกษาพยาบาลมากกวาหนวยบรการในขอ 1.1 และ 1.2 2. การจดบรการสาธารณสขระดบท 2 (Secondary care level) เปนการจดบรการทางดานการแพทยและสาธารณสขทดาเนนการโดยแพทยและเจาหนาทสาธารณสขอนๆ ทมความรความชานาญสงปานกลาง ประกอบดวยหนวยบรการตางๆ คอ โรงพยาบาลและคลนกเอกชน ดาเนนการโดธรกจเอกชนหรอองคการทไมหวงผลกาไรอน ๆ(Non-profit organization)โรงพยาบาลทวไป (General hospital ) เปนโรงพยาบาลทตงอยในจงหวดหรออาเภอขนาดใหญ มขนาดและจานวนเตยงผปวยตงแต 120-240 เตยง 3. การจดสถานบรการสาธารณสขระดบท 3 (Tertiary care level ) เปนการจดบรการดานการแพทยและสาธารณสขอน ๆ ทตองปฏบตงานโดยผเชยวชาญพเศษ ประกอบดวยหนวยบรการดงตอไปน คอโรงพยาบาลทวไปขนาดใหญ ซงมจานวนผปวยตงแต 241 เตยงขนไป โรงพยาบาลศนย (Region hospital) เปนโรงพยาบาลทมขนาดใหญเปนพเศษ มเตยงไวรกษาผปวยในตงแต 361 เตยงขนไป เปนโรงพยาบาลทตงอยในจงหวดทตงของเขตหรอเปนศนยกลางจงหวดตาง ๆ ของเขตนนๆ ตามเปาหมายของกระทรวงสาธารณสขจะพฒนาเปนสถานบรการทมขดความสามารถสงสดทดเทยมกบโรงพยาบาลขนาดใหญในกรงเทพฯโรงพยาบาลมหาวทยาลยเปนสถาบนทมผเชยวชาญพเศษอยเปนจานวนมากและเปนสถาบนผลตบคลากรดานการแพทยและสาธารณสข ระดบนกวชาการและนกวชาชพใหกบกระทรวงสาธารณสข นอกจากการจดบรการทง 4 ระดบ ดงกลาวแลว ยงมหนวยบรการสาธารณสขภาคเอกชนอน ๆ อก เชน รานขายยา และหนวยบรการอนๆ ของทางราชการ ทไมได สงกดกระทรวงสาธารณสข เชน โรงพยาบาลของกรงเทพมหานคร โรงพยาบาลตารวจ โรงพยาบาลของสวนราชการอน ๆ การแบงระดบหนวยบรการออกเปนระดบตาง ๆ น เปนการแบงคราว ๆ แตในทางปฏบตตามความเปนจรงแลว สถานพยาบาลระดบสงๆ กมกจะมบรการระดบตนปนอยเสมอ กลาวโดยสรปการจดบรการสาธารณสขในระดบสถานอนามยนน เปนหนวยบรการสาธารณสขของกระทรวงสาธารณสข ทมหนาทในการนาการใหบรการสาธารณสขดานตางๆไปสประชาชนในเขตพนทรบผดชอบ การบรหารจดการหนวยงานขนตรงตอสานกงานสาธารณสขระดบอาเภอ และเนองจากนโยบายการมสขภาพดถวนหนาในป 2543 ทาใหการดาเนนงานสาธารณสขของประเทศ ซงรวมถงการจดระบบบรการสาธารณสขแกประชาชนของประเทศมการปรบเปลยนทศทาง

76

โดยเฉพาะอยางยงการปรบเปลยนบทบาทของผใหบรการสาธารณสขโดยเฉพาะเจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานอยในสถานอนามยทตองปรบเปลยนจากผใหบรการโดยตรงมาเปนผสนบสนนใหประชาชนในชมชนไดมสวนรวมในบรการพนฐานดานสขภาพมากขน ซงไดแก การสงเสรมสขภาพ การปองกนโรคการฟนฟสภาพ และการรกษาพยาบาล (ประพนธ ปยรตน 2532 : 1) อกทงในปจจบนกระทรวงสาธารณสขไดกาหนดแผนพฒนาสขภาพแหงชาต ฉบบท 10 (2550 – 2554) ทไดมการนอมนา “ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปนแนวทางการพฒนาสขภาพ” และยดหลกการ “สขภาพดเปนผลจากสงคมด” เพอมงสจดมงหมายในการสรางสขภาพทด ทงทางกาย ทางใจ ทางสงคม และทางจตวญญาณของทกคน ซงแผนพฒนาสขภาพแหงชาต ฉบบท 10 มรายละเอยดดงน

แผนพฒนาสขภาพแหงชาต ฉบบท 10 (2550 – 2554) วสยทศน คอ มงสระบบสขภาพพอเพยง เพอสรางใหสขภาพด บรการด สงคมด ชวตม

ความสขอยางพอเพยง เปาหมายการพฒนาระบบสขภาพพอเพยง ไดมการกาหนดเปาหมายของการพฒนาสขภาพ

10 ประการ คอ 1. เอกภาพและธรรมาภบาลในการจดการระบบสขภาพทสมดลและยงยน 2. งานสรางเสรมสขภาพเชงรกทสามารถสรางปจจยพนฐานของการมสขภาพด 3. วฒนธรรมสขภาพและวถชวตทมความสขพอเพยงอยางเปนองครวม 4. ระบบสขภาพของชมชนและเครอขายบรการปฐมภมทเขมแขง 5. ระบบบรการสขภาพและการแพทยทมประสทธภาพ มการใชเทคโนโลยอยางพอประมาณ

ตามหลกวชาการอยางถกตอง เหมาะสม ทาใหผรบบรการมความอนใจ และผใหบรการมความสข 6. หลกประกนสขภาพทเปนธรรม ทวถง มคณภาพ 7. ระบบภมคมกนและความพรอมรองรบ เพอลดผลกระทบจากโรคและภยคกคามสขภาพ

ไดอยางทนการณ 8. ทางเลอกสขภาพทหลากหลายผสมผสานภมปญญาไทยและสากลอยางรเทาทนและ

พงตนเองได 9. ระบบสขภาพฐานความรดวยการจดการความรอยางมเหตผลรอบดาน 10. สงคมทไมทอดทงคนทกขยาก เปนสงคมทดแลรกษาคนจน คนทกขคนยาก และ

ผดอยโอกาสอยางเคารพในคณคาและศกดศรความเปนมนษย

77

ยทธศาสตรการพฒนาระบบสขภาพไทย เพอสรางระบบสขภาพพอเพยงในสงคมทอยเยนเปนสข จงไดกาหนดยทธสาสตรหลกในการพฒนา ดงน

ยทธศาสตรท 1 การสรางเอกภาพและธรรมาภบาลในการจดระบบสขภาพ ยทธศาสตรท 2 การสรางวฒนธรรมสขภาพและวถชวตทมความสขในสงคมแหงสขภาวะ ยทธศาสตรท 3 การสรางระบบบรการสขภาพและการแพทยทผรบบรการอนใจ ผใหบรการ

มความสข ยทธศาสตรท 4 การสรางระบบภมคมกนเพอลดผลกระทบจากโรคและภยคกคามสขภาพ ยทธศาสตรท 5 การสรางทางเลอกสขภาพทหลากหลายผสมผสานภมปญญาไทยและสากล ยทธศาสตรท 6 การสรางระบบสขภาพฐานความรดวยการจดการความร โดยในยทธศาสตรท 6 เปนยทธศาสตรทกลาวถงการสรางระบบสขภาพฐานความรดวย

การจดการความร ซงเปนการสรางระบบการจดการทเนนการใชความรเปนฐานการตดสนใจ ดวยการสรางวฒนธรรมการวจยและการจดการความรในทกระดบองคกรดานสขภาพซงมแนวทางการพฒนา ดงน

1. จดระบบเพอใหเกดการตรวจสอบ ตดตามและประเมนผลนโยบายและการตดสนใจดานการบรหารใหมหลกประกนวาดาเนนไปบนพนฐานของความรอบร ความรอบคอบ และความระมดระวง โดยมการนาวชาการตาง ๆ มาใชในการวางแผนและการดาเนนงานทกขนตอน

2. สรางและสนบสนนใหเกดองคกรเรยนรและการประยกตใชแนวคดการจดการความรในองคกรดานสขภาพตาง ๆ เพอใหเกดวฒนธรรมการเรยนรในทกระดบ

3. สนบสนนการวจยและพฒนา ทงในดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยทางการแพทย การวจยเพอพฒนาระบบการจดการสขภาพ การวจยดานสงคมและพฤตกรรมสขภาพ และการวจยดานเทคโนโลยสารสนเทศใหสามารถใชประโยชนในการพฒนาระบบสขภาพพอเพยง

4. พฒนาระบบขอมลสาธารณสขและคลงความรดานสขภาพใหมความทนสมยเชอถอได และเออตอการเขาถงและการนาไปใชประโยชนได จากความสาคญของแผนพฒนาสขภาพแหงชาต ฉบบท 10 (2550 – 2554) ทไดกาหนดยทธศาสตรการพฒนาระบบสขภาพไทย ทง 6 ยทธศาสตร โดยเฉพาะยทธศาสตรท 6 การสรางระบบสขภาพฐานความรดวยการจดการความร ไดกาหนดใหหนวยงานทกระดบขององคกรสขภาพดาเนนการจดการความรเพอพฒนาสขภาพของประชาชน ซงพบวาสถานอนามยเปนองคกรหนงของระบบสขภาพทอยใกลชดกบประชาชนมากทสดและมหนาทสาคญในการดาเนนการพฒนาสขภาพของประชาชนใหมสขภาพทสมบรณและแขงแรง

78

ประเภทของสถานอนามย สถานอนามยแบงเปน 2 ลกษณะตามโครงสราง และระดบขดความสามารถในการบรการ

ประชาชน ดงน (กระทรวงสาธารณสข กองสาธารณสขภมภาค 2535 : 1) 1. สถานอนามยทวไป หมายถง สถานอนามยสวนใหญของประเทศ มบทบาท และความ

รบผดชอบตามทกาหนดไว 4 งาน ไดแก การบรการสาธารณสขผสมผสานสนบสนนงานสาธารณสขมลฐาน และการพฒนาชมชน งานบรหาร และงานวชาการ มกรอบอตรากาลง และอาคารบานพก ตลอดจนครภณฑตามทกาหนด

2. สถานอนามยขนาดใหญ หมายถง สถานอนามยทพฒนาขนมาจากสถานอนามยทวไป มบทบาทหนาทความรบผดชอบตามทกาหนดมขดความสามารถ และมาตาฐานการปฏบตงานบางอยางสงกวาสถานอนามยทวไป เชน งานบรการทนตสาธารณสขขนพนฐาน และทาหนาทเปนสถานอนามยพเลยงคอยสนบสนนสถานอนามยทวไป กรอบอตรากาลงของเจาหนาทในสถานอนามย กระทรวงสาธารณสขไดจดกรอบอตรากาลงในสถานอนามยขนาดใหญ ใหมจานวนบคลากรจานวน 5 อตรา คอ ตาแหนงหวหนาสถานอนามย 1 อตรา นกวชาการสาธารณสข จานวน 1 อตรา พยาบาลวชาชพ จานวน 1 อตรา เจาพนกงานสาธารณสขชมชนจานวน 2 อตรา (อาจเปลยนเปนทนตาภบาล 1 อตรา) ลกจางชวคราว 1 อตรา สวนสถานอนามยทวไปมอตรากาลงบคลากร 3 อตรา คอ ตาแหนงหวหนาสถานอนามย 1 อตรา นกวชาการสาธารณสขจานวน 1 อตรา เจาพนกงานสาธารณสขชมชนจานวน 1 อตรา (สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข 2538 : 38, อางถงใน สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข กองการพยาบาล 2541: 8) ระบบบรการของสถานอนามย สถานอนามยเปนระบบการจดบรการสขภาพในระดบปฐมภม (Primary Care) ถอไดวาเปนบรการดานแรกทอยใกลชดกบชมชนและประชาชนมากทสด เนองจากประชาชนจะตองมาใชบรการในระดบนกอนไปสบรการระดบอนทสงขน ซงจะชวยกลนกรองใหประชาชนทไมมความจาเปนตองรบบรการในระดบอนทสงขน ไดรบบรการทเหมาะสมและมคณภาพทสถานบรการระดบปฐมภม ซงจะสงผลใหประสทธภาพของระบบบรการสขภาพโดยรวมดขน ซงความจาเปนทจะตองมการดแลระดบปฐมภม (ปรดา แตอารกษและคณะ 2543)ในพนทชมชนของประเทศไทย คอ 1. ประชาชนไทยยงไมไดรบสทธการมสขภาพดอยางเพยงพอ ดงนนรฐจงจดใหมหลกประกนสขภาพถวนหนา อนถอเปนองคประกอบสาคญของความมนคงทางสงคม 2. ประชาชนมความสามารถและมสวนรวมในการดแลสขภาพตนเองนอยซงพบวา ยงคงมแบบแผนการเจบปวยดวยโรค หรอสาเหตของการเจบปวยทปองกนไดอยในระดบสง

79

3. ระบบสขภาพมความไมเปนธรรมและเขาถงยาก 4. ระบบบรการสขภาพยงไมไดมาตรฐานและไมมคณภาพ 5. ระบบบรการสขภาพยงไมมประสทธภาพ ยงไมสามารถใชทรพยากรทมอยอยางจากดใหเกดประโยชนสงสดคมคาได

องคประกอบกจกรรมการบรการของสถานอนามย การใหบรการทางดานสขภาพแกประชาชนของสถานอนามยนนจะดาเนนการครอบคลม

ภารกจทางดานสขภาพ 4 ดาน คอ การปองกนโรค การควบคมโรค การรกษาพยาบาลเบองตน ละการฟนฟสขภาพ โดยสถานอนามยไดดาเนนภารกจทง 4 ดาน ตามองคประกอบกจกรรมการบรการของสถานอนามย ดงน

1. ดานบรการ มองคประกอบ 3 กจกรรม ดงน 1.1 บรการในชมชน ไดแก การสารวจชมชน การวนจฉยชมชน การจดกจกรรมในชมชนโดยชมชนมสวนรวม การแกไขปญหาชมชนแบบเชงรก ทงนเพอใหชมชนเกดการเรยนรและเปนการสรางความเขมแขงใหแกชมชน 1.2 บรการในสถานบรการ ไดแก การจดบรการใหเปนไปตามชดสทธประโยชนดานการสงเสรม ปองกนโรค รกษาพยาบาลและการฟนฟสมรรถภาพแกผรบบรการโดยครอบคลมทงทางรางกาย จตใจ สงคม ใหสอดคลองกบวถชวต ความเชอ ขนบธรรมเนยม ศาสนาวฒนธรรมและการดาเนนชวตในระดบตวบคคลและครอบครวโดยมทศทางเพอการสรางสขภาพเปนหลก 1.3 บรการตอเนอง เปนการจดบรการทเชอมโยงกบบรการหลกในศนยสขภาพชมชนเพอใหเกดความสมบรณตอเนองของระบบบรการ เชน การจดใหมระบบปรกษาดานสขภาพ (Counselling) ระบบสงตอ (Referral System) ระบบเยยมบาน (Home Visit) ทงนเพอใหครอบครวและชมชนมสวนรวมในการดแลผปวย เพอปองกนภาวะแทรกซอนและการกลบเปนซา รวมถงการเฝาระวงโรคในชมชน 2. ดานบรหารจดการ ไดแก การบรหารจดการทมคณภาพทงดานพฒนาบคลากร และประเมนผลงาน เพอใหไดการบรการทมคณภาพ 3. ดานวชาการ ไดแก มคมอการใหบรการของศนยสขภาพชมชน ตลอดจนการดาเนนงานวจยในพนท บทบาทหนาท และความรบผดชอบของเจาหนาทสาธารณสข กองสาธารณสขภมภาค กระทรวงสาธารณสข (2535 : 2-5) ไดกาหนดบทบาทหนาทและความรบผดชอบของเจาหนาทสาธารณสขในระดบตาบลเปน 4 กลม งานใหญ ไดแก

80

1. กลมงานบรการสาธารณสขผสมผสาน ประกอบดวย 5 สาขา ไดแก 1.1 ดานสงเสรมสขภาพ ใหบรการประชาชนในพนทรบผดชอบครอบคลมกจกรรมบรการสาธารณสขขนพนฐานทกกลมเปาหมาย และเนนการพฒนากลวธเชงรกทเหมาะสม ไดแก 1.1.1 การบรการอนามยแม และเดก ใหการดแลแม ตงแตเรมมครรภ การคลอดการดแลหลงคลอด ดแลเดก 0-5 ปในดานการเจรญเตบโต การพฒนาการของเดก ภาวะโภชนาการรวมทงคนหาเฝาระวงและตดตามทางโภชนาการแกหญงมครรภ เดก0-5 ปและเดกวยเรยน 1.1.2 การบรการวางแผนครอบครว ในสถานบรการ ตลอดจนคนหาตดตาม และรณรงค วางแผนครอบครวใหครอบคลมกลมเปาหมาย 1.1.3 การดแลเดกวยเรยน และเยาวชน ใหบรการอนามยเดกวยเรยน วางแผนและใหบรการอนามยโรงเรยนทรบผดชอบละดาเนนการสงเสรมสขภาพใหบรการรกษาพยาบาลตลอดจนการ ดแลดานโภชนาการเดกในวยเรยน การสงเสรมสขภาพแกเยาวชนนอกระบบโรงเรยน 1.1.4 การดแลสขภาพบคคลทวไป บรการสงเสรมการออกกาลงกายเพอสขภาพตลอดจนการใหบรการไอโอดนในพนททมปญหาการขากไอโอดน 1.1.5 การบรการทนตสาธารณสขจดบรการทนตสาธารณสขผสมผสานทวไปสนบสนนประชาชน และชมชนในการพฒนางานทนตสาธารณสขตามกลวธสาธารณสขมลฐานตลอดจนการพฒนาวชาการ และฝกอบรมอาสาสมคร 1.1.6 การคมครองผบรโภคดานสาธารณสข เผยแพรประชาสมพนธ และสงเสรมใหประชาชนมความร ทราบขาวสารทถกตอง สามารถเลอกบรโภคอาหารทมคณภาพไดมาตรฐาน เฝาระวงผลตภณฑทผดกฎหมาย และสนบสนนการดาเนนงานของกลมคมครอง 1.2 ดานการรกษาพยาบาล โดยการใหบรการตามสภาพปญหาของชมชนในเขตรบผดชอบ โดยสามารถปฏบตการไดตามเกณฑทงใน และนอกสถานบรการมขดความสามารถในการปฏบตงานตลอดจนรกษาพยาบาลไดตามเกณฑทงโรคทวไป และโรคประจาถน ดงน 1.2.1 เกณฑการปฏบตงาน สามารถพฒนาการรกษาพยาบาลไดตามสภาพปญหาสขภาพอนามยของแตละทองถนทงโรคทวไป และโรคประจาถน โดยสามารถตรวจหาทางหองปฏบตการเบองตน และคดกรองผปวยใหการชวยเหลอเบองตน และสงตอผปวยไดอยางมประสทธภาพ ทงผปวยทมอาการรนแรง ผปวยอบตเหต และอบตภย นอกจากนนแลวสามารถใหการรกษาพยาบาลผปวยเรอรง ผปวยพการ โดยจดระบบสงตอไดอยางเหมาะสม 1.2.2 ขดความสามารถในการปฏบตงานในการปฐมพยาบาล การตรวจทางหองปฏบตการ การดแล และรกษาพยาบาลผปวยเรอรงตอจากโรงพยาบาลผปวยดานศลยกรรม ดานสตกรรม 1.2.3 การรกษาพยาบาลผปวยโรคตาง ๆ การสงตอ

81

1.3 ดานการควบคม และปองกนโรค เฝาระวงทางระบาดวทยาดาเนนการปองกนการเกดโรคทงโรคตดตอ และโรคไมตดตอไมใหเกดการกระจายของโรค 1.3.1 การควบคม และการปองกนโรคตดตอดาเนนการควบคม และปองกนโรคตดตออยางเหมาะสมเพอลดอตราความชกชม และความรนแรงของโรคดวยการเฝาระวงโรคออกสอบสวนโรคใหภมคมกนโรคลดปจจยเสยงการเกดโรค ใหสขศกษา และฝกอบรมประชาชนคร นกเรยน ในการรณรงคทาลายแหลงนาโรคตามลกษณะของกลมโรคตดตอ ดงน 1.3.1.1 กลมโรคตดตอทวไป ไดแก โรคตดทางอาหารและนา โรคตดเชอระบบทางเดนหายใจเฉยบพลนในเดกโรคหนอนพยาธและโรคตดตอระหวางสตวและคน 1.3.1.2 กลมโรคตดตอทนาโดยแมลงหรอยงเปนพาหะ ไดแก ไขมาลาเรย ไขเลอดออก ไขสมองอกเสบ และโรคเทาชาง 1.3.1.3 กลมโรคตดตอทเกดจากการสมผส โรคเรอน วณโรค โรคตดตอทางเพศสมพนธ และโรคเอดส 1.3.1.4 กลมโรคตดตอทปองกนไดดวยวคซน เชน คอตบ ไอกรน โปลโอบาดทะยก 1.3.2 การควบคม และปองกนโรคไมตดตอเนนการสงเสรมสขภาพเพอปองกนโรคหรอลดปจจยเสยงรวมทงการใหสขศกษาเพอปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสมตลอดจนคดกรองผปวยในประชากรกลมเปาหมาย เพอใหการรกษาพยาบาลทเหมาะสม ไดแกโรคไมตดตอทวไป และโรคไมตดตอเฉพาะ เชน โรคทเกดจากพฤตกรรมอบตเหต พนธกรรม และอน ๆ

1.3.3 การอนามยสงแวดลอมใหบรการเพอการควบคมปองกนโรค ซงมาจากนาอาหาร และอากาศ พฒนาการใหบรการตามสภาพแวดลอมในแตละพนทโดยใชเทคโนโลยทเหมาะสม 1.3.3.1 จดหานาสะอาดสงเสรมใหประชาชนในพนทไดบรโภคนาทสะอาดปราศจากเชอโรค ปลอดภยในการบรโภค 1.3.3.2 สขาภบาลสงแวดลอม สงเสรม และใหบรการ ประชาชนในการปรบปรงสขาภบาลสงแวดลอมในพนทรบผดชอบ สนบสนนใหม และใชสวมทถกหลกสขาภบาลการปองกน และกาจดแมลงพาหะนาโรค การกาจดนาเสยจากบานเรอนการรกษาความสะอาด และความเปนระเบยบ เรยบรอยของบานเรอนทกหลงคาเรอนตลอดจนการปรบปรงสขาภบาลสงแวดลอมในโรงเรยน และสถานประกอบการ 1.3.3.3 งานควบคมคณภาพสงแวดลอม ตรวจสอบ และเฝาระวงสภาพแวดลอม ไดแก การปนเปอนสารเคม และเชอโรคในแหลงนาสวนใหญตลอดจนมลพษในอากาศ

82

1.3.3.4 งานสขาภบาลอาหาร สงเสรมใหประชาชนมความรความเขาใจ และตระหนกถงความสาคญของการบรโภคอาหารทสะอาด ปลอดภย เปลยนแปลงนสยการบรโภคใหถกตอง สามารถพทกษผลประโยชน และดแลตนเองไดรวมทงสงเสรมใหสถานทปรงประกอบ และจาหนายอาหารทงในชมชน และโรงเรยนมการปรบปรงใหไดมาตรฐานตามขอกาหนดทางสขาภบาลอาหาร 1.3.4 ดานอาชวอนามย สงเสรมสขภาพอนามยผประกอบอาชพทกประเภทตามความแตกตางแตละพนท ตลอดจนปองกน และควบคมโรค และอบตเหตอนเนองมาจากการประกอบอาชพ 1.4 ดานฟนฟสภาพ และดแลผปวยพการ โดยใหการ ฟนฟสภาพผปวยใหคนสสภาพปกตหรอปองกนไมใหเกดความพการ และชวยเหลอดแลผพการในชมชนรบผดชอบอยางครอบคลมกลมเปาหมาย 1.5 ดานสนบสนนบรการอน ๆ ในการใหสขศกษา ถายทอดความรดานสาธารณสขในเรอง การควบคมปองกนโรค การรกษาพยาบาล การสงเสรมสขภาพตลอดจนการฟนฟสภาพ โดยวธการทางสขศกษาใหประชาชนกลมเปาหมาย ทรบบรการสาธารณสขใน และนอกสถานบรการ 2. งานสนบสนนการสาธารณสขมลฐาน และพฒนาชมชน 2.1 ดานสนบสนนการสาธารณสขมลฐาน พฒนาศกยภาพของประชาชนใหสามารถดแลสขภาพตนเอง และชมชน โดยการสนบสนน และดาเนนงานสาธารณสขมลฐาน ใหครอบคลมพนทรบผดชอบ และสนบสนนองคกรชมชนดานทรพยากร การนเทศงาน และการใหความรในการแกไขปญหา 2.2 ดานพฒนาชมชน วนจฉยชมชน และประสานงานกบ 6 กระทรวงหลก ในดาเนนการตามแผน และควบคมกากบงาน และประเมนความสาเรจของงาน 3. งานบรหาร 3.1 ดานบรหารงานทวไป จดระบบงานสารบรรณ การเงน การบญช การพสด และยานพาหนะ การซอมบารงอาคารสงกอสราง และครภณฑ 3.2 ดานวางแผน และประเมนผล วางแผน จดทารายงาน ประสานขอมลขาวสารและระบาดวทยา 3.3 ดานประสานงาน และประชาสมพนธ ประสานงานกบหนวยงาน 6 กระทรวงหลก องคกรทองถน ตลอดจนองคกรเอกชน และเผยแพรกจกรรมของหนวยงานใหเปนทแพรหลายในทกระดบ

83

4. งานวชาการ สามารถวเคราะหสภาพปญหาของสถานบรการ และสภาวะสขภาพของประชาชนในเขตทรบผดชอบ ตลอดจนรวมโครงการวจยตาง ๆ ในพนทรบผดชอบ

กลาวโดยสรปถงบทบาทหนาทของเจาหนาทสาธารณสขระดบตาบล ทปฏบตงานอยในสถานอนามยนนตองปฏบตงานใหครอบคลมทง 4 กลมงาน แตในการปฏบตงานทเกยวของกบการจดการความรดานสขภาพในชมชนของเจาหนาทสาธารณสขนน พบวาเจาหนาทสาธารณสขจะใชกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในกลมงานบรการสาธารณสขแบบผสมผสาน และกลมงานสนบสนนการสาธารณสขมลฐาน และพฒนาชมชนโดยในกลมงานบรการสาธารณสขแบบผสมผสาน ประกอบดวย 5 สาขา ไดแก 1) ดานสงเสรมสขภาพ 2) ดานการรกษาพยาบาล 3)ดานการควบคม และปองกนโรค 4) ดานฟนฟสภาพ และดแลผปวยพการ และ 5) ดานสนบสนนบรการอน ๆ สวนในกลมการสนบสนนการสาธารณสขมลฐาน และพฒนาชมชน ประกอบดวย 2 ดาน คอ 1) ดานสนบสนนการสาธารณสขมลฐาน และ2)ดานพฒนาชมชน วนจฉยชมชน โดยทงหมดเปนบทบาทหนาทของเจาหนาทสาธารณสขในระดบสถานอนามยทตองบรการแกประชาชน ซงสงผลตอสขภาพอนามยของประชาชนโดยตรง ตางจากการปฏบตงานของเจาหนาทสาธารณสขระดบอาเภอและจงหวดทเปนหนวยงานสนบสนนบรการสขภาพซงไมไดใหบรการโดยตรงแกประชาชน ความหมายของการดแลสขภาพระดบปฐมภม วจตร ศรสพรรณและคณะ (2544 : 26) กลาววา การดแลสขภาพระดบปฐมภม (Primary Care) หมายถง การดแลสขภาพขนพนฐานทรฐตองจดใหกบประชาชนทกคนทกครอบครวอยางเปนองครวมและตอเนอง ในทกภาวะของสขภาพ ตงแตมสขภาพดมภาวะเสยงภาวะเจบปวยและระยะสดทายของชวตโดยครอบคลมการสงเสรมสขภาพ การปองกนโรค การรกษาโรคเบองตน การดแลแบบประคบประคอง (Palliative Care) และการฟนฟสภาพ รวมทงการประสานงานเชอมโยงกบหนวยงานบรการอนๆ และการสงตอผปวยไปรบบรการทเหมาะสม โดยเนนการพฒนาศกยภาพของประชาชน ครอบครวและชมชนในการดแลตนเอง การใชภมปญญาเทคโนโลยทเหมาะสมและการมสวนรวม โดยความหมายของระบบปฐมภมนน อาจแบงไดเปน 2 ประเภท คอ 1. ความหมายของระบบบรการปฐมภม ในเชงปฏบตการ 1.1 เปนหนวยงานทรบผดชอบตอสขภาพของประชาชนในความรบผดชอบอยางตอเนอง โดยมไดจากดเฉพาะประชากรทมาใชบรการทสถานพยาบาลแตตองดแลทงหมด ทงทเปนการรสภาวะสขภาพ และหามาตรการสรางเสรมสขภาพ 1.2 เปนทปรกษาของประชาชนในดานการดแลสขภาพในภาพรวม

84

1.3 ใหบรการพนฐานทจาเปนแกประชาชนทกกลมอาย และบรการทงทเปนการรกษาพยาบาล การสงเสรมฯ การปองกนโรค และการฟนฟสภาพ โดยเรยงลาดบตามความสาคญ และตามลกษณะการดาเนนงานดงน 1.3.1ใหบรการดานสงเสรมสขภาพและปองกนโรค โดยตรง ซงประกอบดวยการใหบรการสงเสรมสขภาพทผสมผสานกบการรกษาพยาบาล ดาเนนการคดกรองปญหา ความเสยง ใหวคซน ควบคมปองกนโรคในระดบบคคล ใหคาแนะนา ความรและทกษะเพอการสรางศกยภาพประชาชนในการดแลสขภาพพนฐาน และการดแลเบองตนเมอเจบปวย 1.3.2 รวมมอประสานงาน สนบสนนการสรางเสรมสขภาพ ทเปนการปรบเปลยนพฤตกรรมในระดบชมชนตลอดจนการปรบเปลยนสภาพแวดลอมใหเออตอการมสขภาพด โดยงานสวนนหนวยบรการปฐมภมจะมบทบาทเกยวของโดยตรง 1.3.3 ใหบรการรกษาดแลเบองตนในปญหา/โรค ทพบบอย โดยมการกาหนดขอบเขตของสภาพปญหาหรอรายชอโรคทควรดแลใหชดเจน 1.3.4 ตดตาม ประสาน การใหบรการประเภทตางๆ เพอใหเกดบรการทบรณาการ ตอเนอง 2. ความหมายบรการปฐมภม เมอพจารณาเชงกระบวนการ บรการปฐมภมมลกษณะดงน 2.1 เปนบรการดานแรกทประชาชนเขาถงบรการไดสะดวก (Front-line care) ดแลสขภาพของประชาชนทกกลมอาย และทกกลมโรค เปนทใหคาปรกษาดานสขภาพแกประชาชน กอนทจะไปรบบรการเฉพาะทางอนๆ 2.2 เปนบรการทรบผดชอบดแลสขภาพของประชาชนอยางตอเนอง (On going/Longi - tudinal care) ตงแตกอนปวยจนถงขณะปวย และการฟนฟสภาพ ตงแตเกดจนตาย รวมทงหมายถงการมความเขาใจกน รจกกนระหวางผใหบรการกบผรบบรการ/ประชาชนอยางตอเนอง 2.3 เปนบรการทดแลประชาชนอยางผสมผสาน คานงถงปจจยทงทางดานรางกาย จตใจ สงคม และเศรษฐกจทเกยวของ (Comprehensive care) ใหบรการทผสมผสานทกดานตามความจาเปนของผรบบรการทงทางดานการรกษาพยาบาล การสงเสรมสขภาพ และการปองกนโรค 2.4 เปนหนวยททาหนาทสงตอและประสานเชอมตอการบรการอนๆ ทงดานการแพทย ดานสงคม เมอจาเปน รวมทงการเชอมตอขอมล เพอใหเกดประโยชนสงสดกบประชาชน (Co-ordinated care)

85

ระบบบรการสขภาพระดบปฐมภมทพงประสงค ระบบบรการสขภาพระดบปฐมภมทพงประสงคนนควรมลกษณะ (ปรดา แตอารกษและคณะ 2543 ; วจตร ศรสพรรณและคณะ 2544 ) ดงน 1. ยดปรชญาสขภาพแบบองครวม โดยทมสขภาพตองปรบกระบวนทศนในการมองสขภาพใหมใหกวางขวางขน ซงสขภาพไมไดมความหมายแคบเพยงแคเรองทางเทคนคการแพทย การรกษาพยาบาล ทมเฉพาะโรงพยาบาล ทเกยวของกบแพทย พยาบาลหรอคนเจบปวยอกตอไป แตสขภาพมความหมายกวาง เปนเรองของวถชวตทงหมดของประชาชน ซงหมายถง สขภาวะทสมบรณทงทางกาย ทางจต ทางสงคม และทางจตวญญาณ ซงสขภาพจะมความสมพนธเชอมโยงกบปจจยตางๆ ทงดานปจเจกบคคล ดานสภาพแวดลอม เชน เศรษฐกจ สงแวดลอม การเมอง รวมทงตวระบบบรการ สขภาพเองโดยทกสวนจะตองเชอมโยงเปนหนงเดยวกนและมความสมดลจงจะเกดสขภาพทด 2. การทาใหประชาชนพงตนเองได การจดบรการตองมงเสรมสรางการพงตนเองทางดานสขภาพของประชาชน การตระหนกถงความเหมาะสมเพยงพอในการแสวงหาการรบบรการและการใชบรการสขภาพ ควรสรางใหเกดดลยภาพการพงตนเองและการพงบรการสขภาพของประชาชน 3. การมสวนรวมในการดแลสขภาพประชาชน ครอบครวและองคกรทองถนไดรบการเสรมสรางพลงอานาจและมสวนรวมในการวางแผนพฒนาสขภาพและเปนผจดหา มสวนรวมในการควบคกากบการใหบรการสขภาพระดบปฐมภมการควบคมปญหาทคกคามสขภาพของตนเองและชมชน 4. มหนวยบรการสขภาพระดบปฐมภมทชดเจนและครอบคลม หนวยบรการนมบทบาทและหนาทในการดแลสขภาพของประชาชน ตงแตกอนปวยไปจนถงการดแลเบองตนเมอเจบปวย รวมทงการสงตอ การสงกลบทเปนระบบและมการตดตามอยางตอเนอง 5. มลกษณะของการบรการเปนการบรการสขภาพขนพนฐานทมคณภาพ มความเทาเทยมกนและเหมาะสม ซงมลกษณะดงน 5.1 เปนบรการสาธารณสขทอยใกลชดประชาชนซงสามารถเขาถงบรการไดสะดวก โดยมการกาหนดพนทในใหบรการทชดเจน โดยมแนวคดการใหบรการทมงเนนการเสรมสรางพลงอานาจของบคคล ครอบครวและชมชนใหสามารถพงตนเองดานสขภาพได 5.2 เปนการใหบรการทมการเชอมโยงกบหนวยงานอนๆและมเครอขายเพอการจดการสขภาพในทกมตของประชาชน

86

5.3 เปนการบรการในดานการสรางเสรมสขภาพ การปองกนโรคและการรกษาโรคเบองตน การดแลสขภาพและการฟนฟสมรรถภาพอยางตอเนองและครอบคลมแกประชาชนทกคนทกกลมทกวยในทกภาวะสขภาพ 5.5 มการจดการบรการทหลากหลาย ทงการแพทยแผนปจจบนและการแพทยทางเลอกอนๆ เชน แพทยแผนไทย เพอใหประชาชนมทางเลอกมากขนมเครอขายและเชอมโยงกบสถานบรการอนในระบบบรการสขภาพ 5.6 มรปแบบการบการทหลากหลาย โดยมผใหบรการทหลากหลายซงอาจเปนทงหนวยงานของรฐบาล เอกชนและหนวยบรการระดบทองถน ซงใหบรการทมมาตรฐานเดยวกนครอบคลมประชาชนทกคน

การพฒนางานบรการสาธารณสขในระดบปฐมภม ชมชนเปนหนวยสงคมทมความสาคญตองานสาธารณสขโดยเฉพาะอยางยงในพนท

ชนบททงในแงของการเกดปญหาสาธารณสข และการแกไขปญหาสาธารณสข ดงนนการพฒนางานบรการสาธารณสขทมประสทธภาพ และยงยนจงตองเรมทชมชนโดยมชมชนรองรบการพฒนาเปาหมายสาคญของงานบรการสาธารณสขในระดบชมชน คอ การทบคคลตางๆ มสขภาพด มปจจยเสยงทางสขภาพนอยทสด มการเจบปวยนอยลงซงจะทาใหครอบครวตางๆ มสขภาพด และในระดบชมชนกมสขภาพดดวย งานบรการสาธารณสขทประชาชนสวนใหญในชมชนตองการ คอ งานบรการสาธารณสขระดบปฐมภมซงจะใหการดแลสขภาพ และเปนหลกประกนทางสขภาพของบคคลตางๆ และของครอบครวตางๆ ทจะมสขภาพดและเจบปวยนอยลง สงผลใหปรมาณการใชบรการในระดบทตยภมและระดบตตยภมลดลงหรออยในขอบเขตทสามารถจดบรการใหไดอยางทวถงและมคณภาพ สามารถชวยชวตใหไดมากทสดและลดอตราความพการใหนอยทสดตามมาตรฐานของระบบบรการทกาหนดไวไดโดยไมมการขาดแคลนของกาลงคนในสายงานการรกษาพยาบาล และขาดแคลนงบประมาณทจาเปนตองใชสาหรบการใหบรการการรกษาพยาบาลอยางมประสทธภาพ ซงในการพฒนางานบรการสาธารณสขในระดบปฐมภม นนมองคประกอบและแนวทางการพฒนา ดงน

องคประกอบของการพฒนางานบรการสขภาพระดบปฐมภม องคประกอบของการพฒนางานสาธารณสขหรอการบรการสขภาพในระดบปฐมภมอยาง

ยงยนนนจะประกอบดวยการดาเนนงาน 4 ดาน คอ 1. การจดหากาลงคนในงานบรการปฐมภมใหพอเพยง 2. การพฒนาศกยภาพของบคลากรสาธารณสข

87

3. การพฒนาการบรหารจดการดานงบประมาณและการชวยเหลอตาง ๆ ทจาเปนสาหรบการสงเสรมสขภาพ การปองกนโรค และการควบคมโรค

4 . การมกฎหมายมาควบคมกากบ หรอรองรบมาตรฐานการปฏบตงานของวชาชพสาธารณะ ในระดบปฐมภม เพอเปนหลกประกนทางสขภาพใหกบประชากรวาจะไดรบบรการสขภาพระดบปฐมภมทไดมาตรฐานคณภาพตามสทธในรฐธรรมนญ พระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2550 และธรรมนญสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2552

แนวทางการพฒนางานบรการสขภาพระดบปฐมภม การพฒนางานบรการสขภาพระดบปฐมภมตามองคประกอบทง 4 องคประกอบดงกลาว

แลวขางตน มแนวทางดงตอไปน 1. การจดทากรอบอตรากาลงบคลากรสาธารณสขในระบบบรการปฐมภมทเนนการสราง

สขภาพโดยการใหบรการสาธารณสขตามหลกการสรางสขภาพ คอ การใหการดแลรกษาพยาบาลขนตนแกผรบบรการทเจบปวยไมมาก ไมจาเปนตองไดรบการสงตวไปรบการรกษาทโรงพยาบาลโดยแพทยและบคลากรสายงานรกษาพยาบาล การปองกนโรคทงโรคตดตอ และโรคไมตดตอ การควบคมโรค การควบคมปองกนภยคกคามทางสขภาพ และการดแลรกษาสขภาพตามแนวทางการสงเสรมสขภาพ โดยกาหนดจากจานวนประชากรในพนทบรการ ปญหาสาธารณสขพนท และความยากงายของการปฏบตงานพรอมทงจดใหมบคลากรสนบสนนการปฏบตงานในหนวยบรการใหสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ กรอบอตรากาลงนสามารถเพมหรอลดได เมอมการเปลยนแปลงของประชากร พนท เศรษฐกจและสงคม และปญหาสาธารณสข

2. การพฒนาศกยภาพดานวชาการสาธารณสขใหกบบคลากรสาธารณสขในระบบบรการปฐมภม ในอดตนนคณวฒขนตนของบคลากรสาธารณสขในชมชนสวนใหญเปนวฒในระดบประกาศนยบตรในสาขาสาธารณสขชมชน และทนตภบาลซงไมสามารถจะบรรจองคความรดานสาธารณสขทเพยงพอตอการปฏบตงานสาธารณสขไดอยางมประสทธภาพเพราะตามมาตรฐานองคการอนามยโลกนน บคลากรสาธารณะตองมความรและทกษะหลกในดานสาธารณสข 5 ดานดวยกน คอ วทยาการระบาด การอนามยสงแวดลอมและครวอนามย การปองกนและควบคมโรคตดตอและโรคไมตดตอ การวจยสาธารณสขและพฤตกรรมสขภาพ โดยมการบรณาการของการวางแผนและประเมน และการบรหารจดการในงานสาธารณสขเขาไวในจงหวดตาง ๆ ทเปนวชาชพหลกของงานสาธารณสข ซงหลกสตรในระดบประกาศนยบตรหรอหลกสตรเทยบเทาอนปรญญาไมสามารถจะพฒนาองคความรและทกษะทจาเปนไดเพยงพอตองการปฏบตงาน

88

ดงนน บคลากรในสายงานสาธารณสขระดบบรการปฐมภม จาเปนตองเรมตนจากระดบปรญญาตรเชนเดยวกบสายงานการศกษาและสายงานอนๆ ทเกยวของเพอยกระดบคณภาพและประสทธภาพของบรการใหเปนไปตามมาตรฐานคณวฒ และมาตรฐานบรการเชนเดยวกบวชาชพสาธารณสขอนๆ ในระดบทตยภมและตตยภม ซงสามารถทาไดโดยไมยากนกโดยการจดการมมาตอเนองของสถาบนการศกษาดานสาธารณสขทงของรฐ และของเอกชนพรอมทงกาหนดคณวฒทางการศกษาเฉพาะตาแหนงเสยใหมใหสงขนเปนระดบปรญญาตร สวนคณวฒของผบรหารงานสถานบรการสขภาพระดบสถานอนามย ศนยสขภาพชมชนหรอโรงพยาบาลสรางเสรมสขภาพระดบตาบล ควรกาหนดใหเปนวฒปรญญาโทดานสาธารณสข รวมทงตาแหนงสาธารณสขอาเภอดวย เชนเดยวกบตาแหนงผบรหารสถานศกษา

3. การพฒนาระบบการบรหารจดการงานสาธารณสขระดบปฐมภม เพอใหมแพทยเวชปฏบตครอบครวและพยาบาลเวชปฏบตมาดแลในดานการรกษาพยาบาลในระดบปฐมภมของชมชนใหครอบคลมงานเวชปฏบตครอบครว เพอการพฒนาสขภาพองครวมของครอบครวไดอยางมประสทธภาพทสาคญทสด คอมการบรหารงบประมาณและการจายคาตอบแทนใหกบบคลากรสาธารณสขตามบรบทของงานสาธารณสขในแตละพนท และในทกดานของงานสาธารณสข ไมวาจะเปนในดานงานรกษาพยาบาล งานปองกนโรค งานควบคมโรค และงานสงเสรมสขภาพทมลกษณะยดหยนตามสภาพปญหาและการดาเนนงานสาธารณสขของแตละชมชน แตละสถานบรการและแตละพนท เพอการใชประโยชนสงสดตอการพฒนาสขภาพระบบองครวมของประชากรทกคน

4. เนองจากมสถานบรการสขภาพระดบปฐมภมจานวนมากและมบคลกรสาธารณสขทใหบรการอยในสถานบรการ ทงในภาครฐ ภาคเอกชน และองคกรเอกชนจานวนมาก ในการนประชาชนจาเปนตองไดรบบรการทมคณภาพ มประสทธภาพตามมาตรฐานทงในดานมาตรฐานสถานบรการ มาตรฐานบรการ มาตรฐานบคลกรและมาตรฐานการจดการ ดงนน จงมความจาเปนทจะตองมกฎหมายทงในลกษณะของการควบคมทากบการดาเนนงาน การควบคมกากบทางวชาการ มาตรฐานบรการและคณวฒของบคลากรผปฏบตงาน และในลกษณะของการสงเสรมใหสถานบรการ ระบบบรการ และบคลากรผปฏบตงานหรอผใหบรการใหเปนไปตามมาตรฐาน เพอการคมครองสทธขนพนฐานของประชาชนในอนทจะมสขภาพด ตามรฐธรรมนญของประเทศไทย

กลาวโดยสรปบทบาทหนาทของเจาหนาทสาธารณสขในการปฏบตงานในสถานอนามยเพอแกปญหาและพฒนาสขภาพของประชาชนในพนทเพอใหบรรลตามจดมงหมายทตงไวมบทบาทและหนาท ทหลากหลาย ซงสามารถสรปไดเปน 3 ดานหลก ดงน

89

1. ดานการบรหารซงเปนกระบวนการในการจดการทยดเปาหมายของการปฏบตงานทไดกาหนดลวงหนามการวางแผนในกลวธรวมกนระหวางบคลากรผรวมงานทกระดบ ยดหลกการบรหารงานทเสมอภาคสจรตและโปรงใส หลกการมสวนรวมดาเนนการสงเสรมการพฒนา และรวมมอกบชมชนในการสรางทมงานสาธารณสขใหมศกยภาพเขมแขงมความสามคคในหนวยงานสงเสรมและสนบสนนบคลากรใหมการพฒนาตนเอง พรอมทจะบรการแกผมารบบรการ ใหไดรบผลประโยชนสงสด และมความพงพอใจมากทสด ในดานการบรหารงบประมาณ และเงนบารงของสถานบรการ ยดหลกการจดสรรงบประมาณแบบมงเนนผลสมฤทธของงานเปนหลก เพอใหเกดความคมคา มประสทธภาพ และประสทธผลสงสด ภายใตกฎระเบยบ ขอบงคบ และกฎหมายและระเบยบอนทเกยวของ

2. ดานการบรการดาเนนการการสงเสรมงานดานการรกษาพยาบาลและการฟนฟสภาพโดยยดผปวยเปนศนยกลางใหบรการทถกตองตามหลกวชาการ ทนเวลาและเหตการณใหเกดความพงพอใจทงผให และผรบบรการเนนการพฒนาคณภาพสถานบรการใหไดมาตรฐานตามเกณฑมาตรฐานศนยสขภาพชมชนและดาเนนการพฒนาเจาหนาทสาธารณสขใหมความร ความสามารถในการใหบรการ ทเออตอการบรการประชาชน ดานการสรางสขภาพเนนการสรางสขภาพมากกวาการรกษาพยาบาลเมอเจบปวย โดยมนโยบายมงเนนในกจกรรมการสรางสขภาพ เนนการดาเนนงานเชงรกในชมชนโดยทมสขภาพของศนยสขภาพชมชนใหผนาชมชนประชาชนและองคกรในชมชนไดเรยนรปญหาดวยตนเอง และมสวนรวมในการรวมคด รวมวางแผน รวมปฏบต ในการสรางสขภาพ อนจะสงผลใหประชาชนมสขภาพอนามยทดขนทงทางดานรางกาย และจตใจ อยางยงยนดานการควบคมและปองกนโรค จดใหมการดาเนนงานตามโครงการดานการควบคมและปองกนโรค โดยการวางแผนงานรวมกบองคกรตางๆ และองคกรปกครองสวนทองถนในพนทดาเนนการรวมกนเปนทมวชาการ โดยกาหนดทมงานผรบผดชอบอยางชดเจน และมการตดตามผลการปฏบตงานเปนระยะโดยดาเนนการเปรยบเทยบอตราเสยง และอตราการเกดโรคกบเกณฑของกระทรวงสาธารณสขเพอใหการปองกน และควบคมโรคอยางทนเวลา

3. ดานวชาการดาเนนการพฒนางานวชาการ งานวจยเกยวกบสขภาพและเนนการคนควานวตกรรมใหมๆ เพอการพฒนางานวชาการดานสาธารณสข โดยสนบสนนและสรางความร ความเขาใจใหแกเจาหนาท และดาเนนการพฒนาศกยภาพและคณภาพของบคลากรในแตละกลมงานทรบผดชอบในการดาเนนงาน โดยการจดฝกอบรมในสวนทสามารถดาเนนการเองได และสงเขารบการฝกอบรมในสถาบน หรอหนวยงานทจดการอบรม โดยดาเนนการตามความสนใจและความเหมาะสมในการปฏบตงานในแตละบคคลโดยการสอบถามความคดเหนในแตละบคคล และประเมนจากการปฏบตงานทรบผดชอบของแตละคน และจะนาเทคโนโลยททนสมย ทงทเปนเทคโนโลย

90

ดานการแพทย และการสาธารณสข ตลอดจนองคความรตางๆในการดแลสขภาพและเทคโนโลยอนๆ เชน เทคโนโลยคอมพวเตอร เทคโนโลยการสอสาร มาใชในการปฏบตงาน

แนวคดเกยวกบการพฒนาตวบงช

ตวบงชเปนคาทตรงกบภาษาองกฤษวา “Indicator” ซงตามพจนานกรมออกฟอรด (Oxford Dictionary, n.d.) ไดใหความหมายของ Indicator ไววา หมายถง สงทบงชสงใดสงหนง (That which points out, or direct attention to something) สวนพจนานกรมเวบสเตอร (Webster Dictionary, n.d) ไดใหความหมายไววา เปนสงทบงชหรอสงทชบอกสงใดสงหนงทอาจจะมากกวาหรอนอยกวาความเปนจรงไดบาง ในภาษาไทยมใชอยหลายคา เชน ตวบงช ตวชวด เครองชวด เปนตน

ในการเลอกนาคาตางๆ เหลานมาใชมความแตกตางกน ขนอยกบความตองการและการเลอกใชของแตละบคคล เชน สานกงานโครงการปฏรประบบบรการสาธารณสข กระทรวงสาธารณสข (2549) ใชคาวา “ตวชวด” สถาบนวจยและพฒนา และคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร ใชคาวา “ดชน” เปนตน และในการวจยครงนผวจยจะขอโดยใชคาวา ตวบงช ความหมายของตวบงช เนองจากตวบงช ถกนามาใชอยางหลากหลาย ทงนขนอยกบวตถประสงคของผใช ดงนน จงมผใหความหมายของคาวา “ตวบงช” ไวในลกษณะตาง ๆ กนหลายความหมาย ดงน ศกดชาย เพชรชวย (2541 : 14) ไดกลาวไววา ตวบงช หมายถง สารสนเทศทบงบอกสภาพการณหรอสภาวะอยางใดอยางหนงในเชงปรมาณ หรอเชงคณภาพ ซงสารสนเทศดงกลาวอยในรปของคาทสงเกตไดเปนตวเลข ขอความ องคประกอบ ตวแปร หรอปญหาทเกดขนในชวงใดชวงหนง โดยการนาตวแปร หรอขอเทจจรงสมพนธกนเพอใหเกดคณคา ซงสามารถทจะชใหเหนถงสภาพการณการดาเนนงานทตองการศกษา เมอเทยบกบเกณฑและมาตรฐานทตงไว เอมอร จงศรพรปกรณ ( 2542 : 5) ไดกลาวถงตวบงช ไววา หมายถง สารสนเทศเชงปรมาณ หรอตวประกอบ ตวแปรทบงบอกถงสงทตองการตรวจสอบ หรอสถานการณทสะทอนลกษณะการดาเนนงาน ทาใหสามารถวนจฉยชภาวะและชวยชบทบาทหนาท ตลอดจนปญหา อปสรรคของการดาเนนงานในชวงเวลาใดเวลาหนง อทมพร จามรมาน (2544 : 5) ไดใหความหมายไววา ตวบงช หมายถงสงทบอกขอมลทนามาใชเพอใหเหนอะไรบางอยาง เชน ตวบงชประสทธภาพการบรหารจดการ ตวบงชคณภาพผลผลต ตวบงชประสทธผลของโครงการ ตวบงชความสอดคลองของวตถประสงคขององคกรกบแผนชาต ตวบงชความชดเจนของแนวคด หรอตวบงชความคมคาของการลงทน เปนตน

91

เดวส (Davis 1972) ไดใหความหมายตวบงช หมายถง ขอความทบงบอกหรอเครองมอทใชในการตดตามการดา เนนงานหรอสภาวะของระบบ จอหนสโตน (Johnstone 1981) กลาวไววา ตวบงช หมายถง สารสนเทศทบงบอกปรมาณเชงสมพนธหรอสภาวะของสงทมงวดในเวลาใดเวลาหนงโดยไมจาเปนตองบงบอกสภาวะทเจาะจงหรอชดเจนแตบงบอกหรอสะทอนภาพของสถานการณทเราสนใจเขาไปตรวจสอบอยางกวาง ๆ หรอใหภาพเชงสรปโดยทวไป ซงอาจมการเปลยนแปลงไดในอนาคต บรสเทยน โอค และกตน (Burstein Oakes and Guiton 1992) ไดใหความหมายของตวบงช ไววา ตวบงช เปนคาสถตทใหสารสนเทศเกยวกบสถานะ คณภาพ หรอผลการปฏบตงานของระบบการศกษา ซงอาจจะเปนคาสถตเฉพาะเรองหรอคาสถตรวมกได โดยจะตองมเกณฑมาตรฐานสาหรบการตดสนใจ จากความหมายของตวบงช ทกลาวมาแลวนน แสดงใหเหนถงความหลากหลายของการมองตวบงช ในลกษณะตางๆ แตถงแมจะมการใชคาทตางกน แตความหมายทปรากฏกลาวไดวา ตวบงช เปนสงทบอกถงขอมลทนามาใชเพอชใหเหนอะไรบางอยาง โดยสรป ตวบงช หมายถง สงทบอกสภาพหรอสภาวะในลกษณะใดลกษณะหนงในเชงปรมาณ หรอเชงคณภาพของสถานการณ หรอปญหาทเกดขนในชวงเวลาใดเวลาหนง ณ ทใดทหนง ซงลกษณะดงกลาวเปนการนา ขอมล หรอตวแปร หรอขอความจรงมาสมพนธกนเพอใหเหนคณคาทสามารถชใหเหนลกษณะของสถานการณของสงทตองการวดได ลกษณะของตวบงช ลกษณะหรอคณสมบตของตวบงชทด ตองมการแสดงคาเชงปรมาณ และคณภาพเปนตวเลขเพอนาไปเปรยบเทยบกบเกณฑทกาหนดไวได ลกษณะหรอคณสมบตของตวบงชทด มผ กลาวถงไวอยางหลากหลาย พอสรปไดดงน คณสมบตทสาคญของตวบงชตองประกอบดวย 1. มความตรง สามารถวดในสงทตองการวดได 2. มความไวสามารถแสดงความแตกตางไดแมวาสถานการณทวดจะเปลยนแปลงไปเลกนอยกตาม 3. มความเฉพาะเจาะจง จะเปลยนแปลงกแตเฉพาะสถานการณทเกยวของกบตวแปรนนโดยตรงเทานน 4. มความเชอถอได คาทไดทงเชงปรมาณและคณภาพควรจะสอดคลองกน ถาวดในสงเดยวกน ไมวาผวดจะเปนกลมใดกตาม

92

การสรางทฤษฎโดยอาศยตวบงชน มขนตอนในการดาเนนการ 3 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 กาหนดขอความบรรยายสภาวะทจะศกษา กาหนดแนวคดทเกยวของกบสภาวะนน ใหนยามเชงปฏบตการ วางแผนเกบรวบรวมขอมล และสรางตวบงช ขนตอนท 2 แนวคดทกาหนดขน จะเปนแนวคดอยางกวางๆ เกยวกบสภาวะ หรอสถานการณทจะศกษา ( Broad Concept ) ขนตอนท 3 แนวคดอยางกวางๆ ทกาหนดไวแลวนน จะเปนตวแทนของตวแปรหลายๆตว ซงตวแปรตาง ๆ เหลาน จะถกนามาใชตามขนตอนของการวจย โดยพยายามหาความสมพนธระหวางตวแปรกบแนวคดอยางกวางๆ ทกาหนดขน เพอนาไปสการสรางทฤษฎ ลกษณะทสาคญของตวบงชไว 3 ประการ คอ 1. ตองกาหนดเปนตวเลขไดหรออยในรปเชงปรมาณมใชเปนขอความบรรยายเทานน และในการตความคาตวเลขของตวบงชแตละตวตองนามาเปรยบเทยบกบเกณฑทตงไวจงจะบอกไดวา คาตวเลขนนสงหรอตา ไดมาตรฐานเพยงใด 2. คาหรอคณลกษณะทไดจากตวบงชมความหมายภายใตเงอนไข 2 ประการ คอ 2.1 เงอนไขของเวลา ตวบงชจะบงบอกเฉพาะในชวงเวลาใดเวลาหนง ทงนขนอยกบตวแปร หรอขอมลวาจดเกบในชวงใด ตวบงชอาจมคา 1 สปดาห 2 สปดาห 5 เดอน 1 ป หรอชวง 5 ปกได ขนอยกบระยะเวลาทจะนาขอมลมาใชและการตคา 2.2 เงอนไขของสถานท ตวบงชจะบอกความหมายเฉพาะในเขตพนท หรอสวนใดสวนหนงของระบบหรอหนวยงานทตองการตรวจสอบ เชน ตวบงชดานคณภาพทางการศกษาของประเทศ จงหวด อาเภอ ตาบล, ตวบงชดานปจจย กระบวนการหรอผลลพธ เปนตน 3. บงชการดาเนนงานตามภารกจของหนวยงานหรอองคกร วาดาเนนงานเปนอยางไร บรรลวตถประสงคหรอไม คณสมบตทดของตวบงชไวดงน 3.1 ความเปนกลาง (Neutrality) หมายถง ความไมลาเอยง (Bias) ของตวบงชทผลของการประเมนอาจเกอกลตอกจกรรม โครงการหรอแผนงานทเปนประเภทเดยวกนแตจดทาโดยหนวยงานทแตกตางกน 3.2 ความเปนวตถวสย (Objectivity) หมายถง การตดสนใจเกยวกบคาของดชนมไดเกดจากการคดเอาเองตามความรสกของผประเมนหรอทเรยกวาตามจตวสย (Subjectivity) แตอยกบสภาวะทเปนอยหรอเปนรปธรรมของคณสมบตทผประเมนจะประเมน 3.3 ความวองไวตอความแตกตางของ (Sensitivity) หมายถง ความสามารถของตวบงชทจะวดความแตกตาง ระหวางหนวยวเคราะหไดอยางถกตอง ตวอยางเชน ในการประเมนผล

93

โครงการทใหประชาชนรวมประเมน เชน เรอง อตราความพงพอใจ แทนทจะใหระบเพยงความพอหรอไมพอ ซงจะมการผนแปรแคบมากคอ 1 เทานน ควรจะใหกลมทมความพอใจและไมพอใจนนบอกวามความพอใจมากนอยเทาใด 3.4 คาของมาตรวดหรอตวบงชทได ควรมความหมาย หรอตความหมายไดอยางสะดวก (Meaningfulness and Interpretability) กลาวคอ คาของมาตรวดควรมจดสงสดและตาสดงายแกความเขาใจ 3.5 ความถกตองในเนอหาของตวบงชทนามาใชในการประเมนผลการปฏบตงาน (Content validity) ไมมปญหาสาหรบการประเมนสงทเปนกายภาพ แตเปนปญหาคอนขางมากในการประเมนสงทไมใชกายภาพ เชน การประเมนผลโครงการเกยวกบการพงพาตนเอง(Self Reliance) อะไรคอเนอหาของการพงพาตนเอง 3.6 ความถกตองในการสรางตวบงช(Construct Validity) เปนประเดนปญหาทนททตวบงชผลการปฏบตงานตองประกอบดวยตวแปรหลาย ๆ ตวดวยกน ในการสรางตวบงชหรอการนาเอาตวแปรหลายตวเหลานมารวมกน วธการรวมตวแปรหลายตวเขาดวยกน ไมวาจะนามาบวกกน หารกนหรอคณกนนนถกตองหรอไมและตความไดอยางไร ลกษณะทสาคญของตวบงช (Johnstone 1981) กลาววาควรมลกษณะดงน 1. เปนสงทบงบอกถงสภาวะของสงทมงวดอยางกวางๆ ไมเฉพาะเจาะจง อาจไมจาเปนตอง ถกตองแมนยา แตสามารถชใหเหนถงภาวะของสงนนอยางกวางๆ ได 2. ตวบงชตางจากตวแปร ตวแปรจะเปนขอมลยอยๆ แตดชนจะเปนการรวมตวแปรหลายตวทมความสมพนธกนเขาดวยกน 3. แสดงในเชงปรมาณได ซงไมใชการบรรยายขอความเทานน และในการตความคาตวเลขของตวบงชแตละตว ตองนามาเทยบกบเกณฑทกาหนดไว 4. คาของตวบงชเปนคาชวคราว เปนสงทบอกถงสภาวะของสงนนในชวงระยะเวลาหนง ซงสามารถผนแปรไดตามเวลาและสถานท ประเภทของตวบงช การแบงประเภทของตวบงชขนอยกบวธและเกณฑในการแบง ซงมความแตกตางกน บางเกณฑอาศยวธการนาไปใช แตบางเกณฑอาศยแนวคดในการสราง ดงนน ตวบงชจงมอยหลายประเภทตามเกณฑในการแบง ดงน

94

1. ตวบงชทเปนตวแทน ( Representative Indicator ) ตวบงชประเภทนไดมาจากการเลอกตวแปรตวใดตวหนงมาเปนตวแทน เพอชวยชหรอสะทอนใหเหนแงมมของระบบการศกษา หรอสภาวะทตองการศกษา ในการเลอกตวแปรเพอนามาใชตองใหความระมดระวงพอสมควร ดชนทขาดเหตผลอางอง อาจไมเปนตวบงชทดนก 2. ตวบงชเดยว ( Disaggregative Indicator ) ตวบงชประเภทนไดมาจากการจาแนกตวแปรแตละตว แลวกาหนดความหมายของตวแปรทกๆ ตว เพออธบายเรองใดเรองหนง ซงตวแปรแตละตวจะเปนอสระจากกน ดงนน ตวบงชทอาศยความหมายของ แตละตวแปรจงไมเหมาะสมในการนามาอธบายระบบการศกษา 3. ตวบงชรวม ( Composite Indicator ) ตวบงชประเภทน ไดมาจากการรวมตวแปรตางๆ เขาดวยกน และมการถวงนาหนกของตวแปรแตละตว เพราะตวแปรแตละตวมคานาหนกไมเทากน แลวจงคานวณคาตวบงชรวมออกมา การนาตวแปรหลายๆ ตวทเกยวของสมพนธกนมารวมกนเปนตวบงชรวม จะชวยอธบายลกษณะหรอสถานการณของการศกษาไดดกวาการใชตวแปรเพยงตวเดยว การแบงตวบงชโดยใชทฤษฎการวเคราะหเชงระบบ (System Analysis Theory) ออกเปน 3 ประเภท ดงน 1. ตวบงชดานปจจย (Input Indicators) ไดแก ดชนเกยวกบทรพยากรทใชในการศกษา เชน อาคารสถานท อตรากาลงคน และงบประมาณ 2. ตวบงชดานกระบวนการ (Process Indicators) เปนตวบงชทแสดงถงการดาเนนงานหรอการใชกระบวนการของสถาบนหรอองคกร 3. ตวบงชดานผลผลต (Output Indicators) เปนดชนทแสดงถงผลผลตของการศกษาใน 2 ความหมาย คอ ผลผลตหมายถง ความรและทกษะและอกความหมายหนง คอผลผลตหมายถง ความพงพอใจในระบบการศกษา อทมพร จามรมาน (2544 ) ไดจาแนกประเภทของตวบงชเปน 3 ประเภท คอ 1. ตวบงชเดยว เชน อตราการเขาเรยน อตราการตก-ออก อตราการอานออกเขยนได 2. ตวบงชรวมหรอผสม (Composite) เปนการรวมตวบงชหลายตวเขาดวยกนโดยอาศยสตรทางคณตศาสตร (เชนบวก ลบ คณ หาร หรอสมการ) ซงถาเปนการใชสมการจะมการถวงนาหนกของตวบงชบางตวดวย (เทคนควธ เชน การวเคราะหตวประกอบ การใชสมการถดถอย เปนตน) ตวอยาง ตวบงชรวม เชน คณภาพของการศกษา คณภาพบณฑต คณภาพงานวจย คณภาพของการบรหารจดการ เปนตน

95

3. ตวบงชเดยวกบตวบงชรวม (ผสม) ตวบงชเดยว เปนตวบงชทใหคาทกๆ ตวบงชเทากน หรอนาหนกเทากน เชน เปน 1 สวนตวบงชผสม มาจากการนาตวบงชเดยวหลายตวมาพจารณารวมกน หรอนาตวบงชรวมมาพจารณานาหนก การกาหนดนาหนกของตวบงชแตละตว เพอทาเปนตวบงชรวม สามารถทาไดดงน 1.โดยผทรงคณวฒตามความสาคญ 2. แหลงขอมลของตวบงช ถาตองใชหลายแหลง แสดงวาตวบงชนนควรมนาหนกมาก 3. การเกบขอมลจากผเกยวของ แลวนามาหาคาดวยวธวเคราะหองคประกอบ หรอใสในสมการถดถอย การสรางและการพฒนาตวบงช วธการสรางและการพฒนาตวบงชทางการศกษาม 3 วธดวยกน คอ 1. การสรางตวบงชโดยอาศยแนวคดในการสรางและการนาไปใชการสรางตวบงช ประเภทน แบงไดเปน 2 วธ วธแรก คอ การสรางตวบงชในลกษณะทเปนตวบงชตวแทน (Representative Indicator) โดยการเลอกตวแปรทมอยมาใช สวนวธทสอง คอ การสรางตวบงชรวม โดยการนาเอาตวแปรจานวนหนงมารวมกน หรอผสมกน โดยมขอตกลงเบองตนวาตวแปรเหลานนมความสมพนธกน แตอาจไมมการกาหนดคานาหนกใหกบตวบงชแตละตว การรวมตวแปรแบบนมกกาหนดขนเพอนาไปใชในงานเฉพาะอยาง ซงอาจมความลาเอยงได ขนอยกบบคคลทเลอกหรอจดกลมตวแปร 2. การสรางตวบงชโดยอาศยทฤษฎ การสรางตวบงชประเภทน เปนการสรางโดยองผเชยวชาญ มวธการคอ การรวม ตวแปรจานวนหนงเขาดวยกนโดยวธการทางเลขคณต ซงตวแปรเหลานนจะถกเลอกมาตามลาดบความสาคญ และมความสมพนธกน โดยกาหนดคานาหนกใหกบตวแปรแตละตวโดยอาศยฐานแนวคดหรอทฤษฎทมอย และสงเคราะหขนเปนตวบงช ซงวธการนมขอดคอ ประหยดเวลา คาใชจาย ใชเวลาในการเกบขอมลนอย แตมขอเสยคอ เปนความคดของคนเพยงกลมเดยว 3. การสรางตวบงชโดยอาศยขอมลเชงประจกษ วธนคลายกบวธทสอง แตมสวนทตางกน คอ ในการสรางตวบงชโดยอาศยทฤษฎ การเลอกกาหนดนาหนกนนกาหนดจากลาดบความสาคญ แตการสรางตวบงชโดยอาศยขอมลเชงประจกษเปนการกาหนดนาหนกจากการวเคราะหขอมลชดหนง และดความสมพนธระหวางตวแปร ซงเปนการวเคราะหขอมลโดยอาศยวธการทางสถต เชน Factor Analysis , Cluster Analysis , Regression และ Guttman Scale แลวนาผลการาวเคราะหมาจดกลมตวแปร ซงวธการนมขอดคอ ขอมลมความนาเชอถอ แตใชเวลามาก และสนเปลองคาใชจาย

96

ในการสรางตวบงชนไมมหลกเกณฑตายตววาควรใชวธการใด เพราะมสงทตองพจารณาหลายประการ เชน ขอจากดในเรองของเวลา / งบประมาณ ประโยชนในการนาไปใช ลกษณะของตวแปรทนามากาหนดเปนตวบงช เปนตน ซงในบางครงอาจใชหลายวธผสมกนได ขนอยกบความเหมาะสมในแตละสถานการณ หลกการสรางตวบงชทางการศกษา จากวธการสรางตวบงชทง 3 วธทกลาวไปแลวนน ไมวาจะใชวธการใดกตาม การสรางตวบงชทางการศกษามสงทควรคานงถงอย 3 ประการ คอ 1. การคดเลอกตวแปร ขนตอนนจะเรมจากการจดกลมตวแปรทพจารณาวามความสมพนธกบสภาพการณทตองการศกษา โดยระบลกษณะของตวแปรใหครอบคลมกบสภาพทตองการศกษาอยางละเอยด และชดเจน โดยอาศยจากการศกษาคนควาเอกสาร ทฤษฎ หรอผเชยวชาญรวมกนพจารณาการนาตวแปรทจะสรางเปนตวบงช ควรจะหลกเลยงการใชตวแปรหลายตวทมงวดคณลกษณะเดยวกนและตวแปรทมความคลาดเคลอนในการวด ซงควรจะพจารณาคดเลอกตวแปรทมความสมพนธกนสงกบสงทตองการศกษา หากมตวแปรใดทความสมพนธกนสง และมงวดในสงเดยวกน ควรตดสนใจเลอกใชตวแปรใดตวแปรหนง เพอลดความยงยากและซบซอนในการประเมนสงทศกษาภายหลงซงแสดงดงภาพประกอบ 15

97

ตวแปรท 1 สมพนธตา สมพนธสง สมพนธสง สงทตองการวด สมพนธปานกลาง ตวแปรท 3 สมพนธสง ตวแปรท 2 สมพนธตา ภาพประกอบ 15 แสดงความสมพนธระหวางตวแปรตาง ๆทนามาสงเคราะหเปนตวบงช ทมา : J.N. Johnstone, Indicators of Education Systems (London : Ancher Press. , 1981), 73.

จากภาพประกอบ 15 จะเหนไดวาตวแปรท 1 และ 2 มแนวโนมวามความสมพนธกบสภาวการณทางการศกษาทตองการวด ในขณะเดยวกนตวแปรทงสองนกมความสมพนธกนเองสง ซงเนองมาจากตวแปรทงสองอาจจะวดลกษณะทคลายคลงกน จงไมควรคดตวแปรทงสองไวทงคเพอสรางตวบงชทางการศกษา สวนตวแปรท 3 มความสมพนธกบตวแปรท 1 และ 2 ตา แตมแนวโนมวาจะสมพนธกบสภาวการณทางการศกษาในระดบปานกลาง ดงนนจงมความเปนอสระทจะอธบายสภาวการณทางการศกษาไดมากกวา จากกรณดงกลาวนควรเลอกตวแปรท 1 หรอตวแปรท 2 ตวใดตวหนงรวมกบตวแปรท 3 2. วธการสงเคราะหตวแปร แนวคดสาหรบการรวมตวแปรทมขอตกลงเบองตนแตกตางกนไว 2 แนวทาง ดงน 2.1 การรวมเชงบวก (Aadditive) มแนวคดและขอตกลงเบองตนทวา ตวแปรแตละตวมความเทาเทยมกนสามารถทดแทนหรอชดเชยกนไดดวยตวแปรอกตวหนง ซงทาใหคาของตวบงชไมเปลยนไปแสดงไดดงสมการ

I = V1 + V2 เมอ I คอ ตวบงช V1 คอ คาของตวแปรท 1 V2 คอ คาของตวแปรท 2

98

การรวมดวยวธน มวตถประสงคเพอตองการทราบคาความแตกตางของระบบการศกษาสองระบบ ขนไป ซงคาของตวบงชทไดจากสมการจะนาเสนอในรปของสมการ ตามวธการรวม ตวแปรดงน ก. การสงเคราะหตวแปรดวยการหาคาเฉลยมชฌมเลขคณต (Arithmatic mean) ของตวแปรองคประกอบ สามารถทาได 2 กรณ ดงสมการ กรณท 1 เมอกาหนดใหนาหนกตวแปรเทากน

I = ( V1 + V2 + V3 + … + Vn) / n กรณท 2 เมอกาหนดใหนาหนกตวแปรตางกน I = ( W1 V1 + W2 V2 + W3 V3 + … Wn Vn) / W เมอ W คอ คานาหนกรวมของจานวนตวแปรเทากบ n n คอ จานวนตวแปร

ข. การสงเคราะหโดยการอาศยขอมลเชงประจกษแลวนามาจดกลมตวแปรโดยอาศยหลกเกณฑทางสถต เชน การวเคราะหองคประกอบ (factor analysis) เขยนสมการแสดงไดดงน I = W1 Z1 + W2 Z2 + W3 Z3 + … Wn Zn) เมอ I คอ คาตวบงชรวม W คอ คานาหนกตวประกอบของตวแปร Z คอ คะแนนมาตรฐานของตวแปร จากการรวมตวแปรทง 2 วธ จะเหนวา วธ ก. เปนการรวมตวแปรโดยใชผเชยวชาญกาหนดนาหนกของตวแปร โดยทวไปจะกาหนดใหนาหนกตวแปรแตละตวทงเทากนและไมเทากน ซงอาจจะไดจากการใชแบบสอบถามอยางงาย ใชเทคนคเดลฟาย การสนทนากลม

99

2.2 การรวมแบบทวคณ (Multiplicative) มแนวคดและขอตกลงเบองตนวา คาตวแปรแตละตวไมสามารถทดแทนหรอชดเชยกนได แสดงดงสมการ

I = V1 * V2

เมอ I คอ ตวบงช V1 คอ คาของตวแปรท 1 V2 คอ คาของตวแปรท 2

การรวมวธน ตวบงชทสรางขนจะมคาสงได กตอเมอตวแปรองคประกอบทกตวมคาสงทงหมด โดยทวไปวธนจะใชเปรยบเทยบระบบการศกษาสองระบบขนไปวาระบบหนงมคาตวบงชสงกวาอกระบบหนงอยกเทา หรอคดเปนรอยละเทาไร ซงมการรวมตวแปร 2 กรณ ดงสมการ กรณท 1 เมอกาหนดใหนาหนกตวแปรเทากน

I = n V1 x V2 x V3 x … x Vn

กรณท 2 เมอกาหนดใหนาหนกตวแปรตางกน

I = n V1wl x V2

w2 x V3w3 x … x Vwn

จาก 2 สมการขางตน เรยกวา การหาคาเฉลยแบบทวคณ (Geometric Means) ซงวธนไมนยมใชในการพฒนาตวบงชในการวจย 3. การกาหนดนาหนกของตวแปร ในการกาหนดคานาหนกของตวแปรองคประกอบมวธการ 2 วธคอ 3.1 การลงความเหนในหมนกวจยและนกวางแผน โดยสมาชกแตละคนจะเสนอคา นาหนกของตวแปรแลวจงพจารณาหาขอยต ดวยการใชคาเฉลยหรอดวยการอภปรายลงความเหน นอกจากน หากตองการความคดเหนทหลากหลายออกไป อาจขอความเหนจากผเชยวชาญในแขนงตาง ๆ ทเกยวของโดยใชแบบสอบถาม เพอตรวจสอบดคารอยละทผตอบเหนดวยกบความสาคญของตวแปรทรวมอยในองคประกอบ หรออาจใชวธการทเปนระบบมากขน เชน การใชเทคนคเดลฟาย (Delphi) เพอสารวจความคดเหนจากกลมคนทไดคดเลอกเปนพเศษโดยสมภาษณและทดสอบความคดเหนจนไดคาตอบทชดเจน แลวจงนาขอมลดงกลาวมาใชหาคานาหนกของตวแปรองคประกอบตอไป

100

3.2 การใชขอมลเชงประจกษเพอกาหนดคานาหนก เชน การวเคราะหองคประกอบ (Factor Analysis)โดยใชคานาหนกของตวแปรทอธบายลกษณะขององคประกอบอนหนง หรอ อาจใชคาสมประสทธการถดถอย (Multiple Regression Coefficient) จากสมการวเคราะหถดถอยเชงพห นอกจากนในการสรางตวบงชทางการศกษา เพอใชในการวางแผน และเพอใหเกดความกาวหนาในการจดการศกษา ยงมวธการทสาคญทควรกลาวถงอก 3 วธ ซงแตละวธจะใหขอมลในลกษณะทแตกตางกนไป ดงน 1. การสรางตวบงชความกาวหนา (Self - Referenced Indicator Formation) เปนการแสดงขอมลของระบบการศกษาในชวงเวลาตางกน เพอใหเหนความกาวหนาของการดาเนนงานจากชวงระยะเวลาหนงถงอกชวงระยะเวลาหนง ตามปกตจะเปรยบเทยบขอมลระหวางป โดยกาหนดปทเรมตนและปทสนสด เนองจากชวงระยะเวลาดงกลาวมการดาเนนโครงการทนกวางแผนหรอผบรหาร มความประสงคอยากทราบความกาวหนาทเกดขน ขอมลทจาเปนสาหรบตวบงชประเภทน คอ ขอมลระยะยาวโดยกาหนดขอมลในปฐานเทากน คอเทากบ 100 ขอมลปอน ๆ ทยอนหลงรวมทงปตอมา มาจากปฐานกจะคดคานวณจากคาทกาหนดในปฐาน คาตวบงชของปใดทตากวา 100 หมายความวามระดบตากวาปฐาน สวนคาใดทสงกวา 100 แสดงวา ระดบของตวบงชในปนนสงกวาในปฐาน คาความแตกตางนคอคารอยละทเปลยนแปลงไปในชวงระยะเวลาทคดจากปฐาน 2. การสรางตวบงชโดยองเกณฑ (Criterion - Referenced Indicator Formation) ตวบงชประเภทนจะตองนาไปเปรยบเทยบกบเกณฑมาตรฐานทมกจะกาหนดไวในแผนพฒนาการศกษาหรอแผนปฏบตการ โดยระบไววาในชวงระยะเวลาทอยในแผน จะพยายามปรบปรงการดาเนนงานในดานตาง ๆ เพอใหผลตามเปาหมายทวางไว เปาหมายดงกลาวประกอบกบระยะเวลาทระบไวในแผนจงเปนเกณฑทจะบงชวา การดาเนนงานไดบรรลผลตามทกาหนดไวหรอไมอยางไร 3. การสรางตวบงชโดยองปทสฐาน (Norm-Referenced Indicator Formation) ตวบงชประเภทนสรางขนเพอแสดงสถานภาพของระบบการศกษาตาง ๆ วาอยในระดบใด โดยเปรยบเทยบกนระหวางระบบการศกษาทคลายคลงกน หรอเปรยบเทยบระบบการศกษายอยทอยภายใตระบบใหญเดยวกน วธการสรางตวบงชโดยองปทสฐานจงมความเหมาะสมทจะนามาใช สาหรบการพฒนาระบบการศกษา เพอใหเกดความเสมอภาคในดานการจดสรรทรพยากร ดานกระบวนการบรหาร การนเทศและการเรยนการสอน ทงนโดยมเปาหมายสงสดในการสรางความเสมอภาคในดานคณภาพการศกษา ซงอาจวดไดจากผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน เปนตน

101

การตรวจสอบคณภาพของตวบงช ศกดชาย เพชรชวย (2541 : 20-21) กลาวถงการตรวจสอบตวบงชวาสงหนงทจะตองใหความสาคญในหลกการพฒนาตวบงชกคอ การตรวจสอบคณภาพของตวบงชทจะนาไปใชประโยชนซงในขนตอนนประกอบดวยหลกการสาคญ 2 ประการ คอ 1. การตรวจสอบคณภาพของตวบงชภายใตกรอบแนวคดทางทฤษฎ ซงในขนตอนนถอวามความสาคญมาก เพราะหากการพฒนาตวบงชเรมตนจากกรอบแนวคดเชงทฤษฎทขาดคณภาพแลวไมวาจะใชเทคนควธการทางสถตดอยางไร ผลทไดจากการพฒนากยอมดอยคณภาพไปดวย 2. การตรวจสอบดวยวธการทางสถต ซงในขนตอนนมความสาคญนอยกวาขนตอนแรกทกลาวมา เพราะเปนเพยงการนาขอมลทไดมาสนบสนนคณภาพของตวบงชเทานน จากหลกการตรวจสอบคณภาพของตวบงชทกลาวมาขางตน สามารถดาเนนการตรวจสอบคณภาพของตวบงชไดตามขนตอนตอไปน คอ ขนท 1 การตรวจสอบคณภาพของตวแปรและการคดเลอกตวแปรจะตองมกรอบแนวคดในเชงทฤษฎทชดเจน มความครอบคลมในการวดตวแปร และความเปนตวแทนของตวแปรมนยามเชงปฏบตการทถกตอง สอดคลองกบเปาหมายในการนาดชนชวดไปใชประโยชน รวมถงลกษณะ ประเภท ระดบการวดและการสรางโมเดล และการแสดงความสมพนธระหวางตวแปร ซงสงทกลาวมาจะชวยใหสารสนเทศทไดมคณภาพมากขน ขนท 2 ควรศกษาและพจารณาวธการรวบรวมหรอการสงเคราะหตวแปรแตละวธ แตละเงอนไข และความเหมาะสมในการนาไปใชประโยชนแตกตางกนเพอใหไดดชนชวดทมคณภาพสอดคลองกบเปาหมายในการนาไปใชมากขน ขนท 3 การกาหนดนาหนกของตวแปร ควรเลอกวธการทเหมาะสมกบธรรมชาตของตวแปรและเปาหมายในการนาไปใชประโยชน โดยสรปแลว การสรางและการพฒนาตวบงชทางการศกษา มวธการและจดมงหมายทแตกตางกนขนอยกบการนาตวบงชไปใชประโยชน การจะเลอกใชวธการใดนนมสงทตองพจารณาหลายประการ เชน ลกษณะของตวแปรทนามากาหนดเปนดชนชวด ความเหมาะสมทางดานเวลาและงบประมาณ ความสะดวกในการเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล วตถประสงคในการนาดชนหรอตวบงชทางการศกษาไปใช ไมวาจะเปนการตดตามผลการศกษา การบงชคณภาพการปฏบตงานของบคลากรทางการศกษา การบงชคณภาพการดาเนนงานของสถานศกษา / องคกร/ หนวยงานตางๆ เปนตน

102

สรปกรอบแนวคดการพฒนาตวบงช กระบวนการพฒนาตวบงชในการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยน ผวจยไดใชวธการนยามเชงทฤษฎตามแนวคดของจอหนสโตน ททาการกาหนดองคประกอบและตวบงชแลวคดเลอกและกาหนดนาหนกของดชนชวดโดยผเชยวชาญ เนองจากเปนวธการพฒนาตวบงชทเหมาะสมสาหรบตวบงชทยงไมมการนาไปปฏบตอยางชดเจน โดยผวจยทาการรวบรวมจากขอมลเชงทฤษฎ จงตองใชความคดเหนของผเชยวชาญในดานตางๆทเกยวของกบการจดการความรดานสขภาพในชมชน ทาการคดเลอกและทาการรวมตวบงชดวยวธการรวมทางเลขคณต โดยกาหนดขนตอนในการพฒนาตวบงชเปน 3 ขนตอน ดงน 1.การกาหนดองคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนโดยการกาหนดจากการสงเคราะหแนวคดทฤษฎทไดจากการศกษาเอกสารตารา งานวจยและความคดเหนของผเชยวชาญทมผลงานการศกษาวจยเกยวกบการจดการความรและทเกยวกบงานดานสขภาพ 2.การคดเลอกตวบงช การกาหนดนาหนกความสาคญขององคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนโดยใชความคดเหนของผเชยวชาญดานสาธารณสขทมบทบาทในการกาหนดนโยบายดานสาธารณสข และการจดการความรรวมทงจากนกวชาการสาธารณสขทปฏบตหนาทเกยวกบการจดการความรดานสขภาพในชมชน 3.การตรวจสอบคณภาพของตวบงช เปนการตรวจสอบความเทยงตรงและความเชอมนของตวบงชในการนาไปใช โดยใชขอมลจากผเชยวชาญซงเปนผมบทบาทในการจดการความรดานสขภาพในชมชน งานวจยทเกยวของ

งานวจยทเกยวของกบการจดการความร เกลดนท ไชยชนะ (2549 : บทคดยอ)ไดดาเนนการพฒนาระบบการจดการความรของ

วทยาลยการอาชพศขรภม โดยมวตถประสงคเพอพฒนาระบบการจดการความรในรปแบบออนไลนดวยการออกแบบระบบใหสามารถใชงานไดงายดวยการพฒนาระบบในรปแบบของ Web Application ใหเปนแหลงความรเกยวกบชางยนต โดยผวจยแบงผใชออกเปน 3 กลม คอ กลมผดแลระบบ กลมสมาชก และกลมบคคลทวไป พบพบวา กลมผดแลระบบสามารถจดการความรไดทกอยางเกยวกบระบบ เชน การเพม การแกไข การลบ การคนหา แสดงความคดเหนและเปนผควบคมการแสดงผลของบทความ กลมของสมาชกสามารถจดการความรไดโดย การเพม การแกไข การคนหา แสดงความคดเหนและจะแสดงผลไดเชนกน แตตองไดรบอนญาตจากผดแลระบบกอน สวนบคคลทวไปสามารถเขามาอาน คนหา ตอบแบบสารวจ แตไมสามารถแสดงความคดเหนและทา

103

อยางอนได ซงภายหลงการดาเนนการทาใหผวจยไดความรทซอนเรน(Tacit Knowledge) ดานชางยนตจากผเชยวชาญ และไดถายทอดความรผานระบบนสผทมความสนใจเกยวกบชางยนต คอ นกศกษาวทยาลยการอาชพศขรภม และพบวานกศกษาไดแลกเปลยนความรทตนเองมใหแกกนและกน และสามารถจดการความรได เชน การนาเสนอบทความ, การแสดงความคดเหน และสวนอนๆอกมากมาย ผลของการพฒนาระบบการจดการความรไปใช พบวากลมผใชระบบ มความพงพอใจในระดบด และสามารถนาไปใชจดการความรเพอเผแพรไดอยางมประสทธภาพ

ธน บญญานวตรและคณะ (2549 : บทคดยอ) ดาเนนการวจยการจดการความรภมปญญาทองถน เรอง โรตสายไหม ในจงหวดพระนครศรอยธยา มวตถประสงคการวจย คอ 1) เพอศกษาการสบทอดภมปญญาทองถนดานการผลตโรตสายไหม 2) เพอรวบรวมความรการผลตโรตสายไหม และ 3) เพอศกษาปญหาและแนวทางการพฒนาอาชพโรตสายไหมในชมชนปาตองและชมชนประตชย ดาเนนการวจยโดยการศกษาขอมลจากเอกสาร การสารวจชมชน การสมภาษณบคคล และการสนทนากลม เพอนาไปสการจดการความรภมปญญาทองถน และนาขอมลมาวเคราะหทงในเชงปรมาณและคณภาพ ผลการวจยพบวา การสบทอดภมปญญาทองถนการผลตโรตสายไหมเปนรปแบบการเรยนรอยางไมเปนทางการโดยมถายทอดกนในครอบครวและเครอญาต และถายทอดใหกบลกจางทมาชวยงานดวยการเปนลกมอชวยงานจนสามารถทาเองได ดานความรในการผลตโรตสายไหมม 5 ขนตอน คอ การหมาแปง การแตมแปง การทาหวเชอ การเคยวนาตาล และการดงเสนสายไหม และ

บญสง หาญพานช (2546 : บทคดยอ)ไดวจยเพอพฒนารปแบบการบรหารจดการความรในสถาบนอดมศกษาไทย มวตถประสงคเพอศกษาและสงเคราะหแนวคดทเกยวกบธรรมชาตของความร องคความรและการบรหารจดการอดมศกษาไทย ปจจยทมอทธพลตอการบรหารจดการความร กระบวนการ โครงสรางพนฐานการบรหารจดการความร สงทาทายและยทธศาสตรในการบรหารจดการความร และรปแบบการบรหารจดการความรในสถาบนอดมศกษาไทยทเนนการแลกเปลยนและการบรการความร โดยการวเคราะหเอกสาร และการสมภาษณอธการบด จานวน 19 คน การตอบแบบสอบถามโดยรองอธการบด ผ ชวยอธการบด คณะบด และผอ านวยการ ทปฏบตงานในสถาบนอดมศกษาทงของรฐและเอกชน 19 แหง จานวน 130 คน ผลการวจยพบวา 1)ผบรหารสถาบนอดมศกษา ตองการใหมการบรหารจดการความร ทประกอบดวย การสรางความร การจดเกบความร การนาความรไปใช การแบงปนแลกเปลยนความร การบรการความร การสอสารความร การใชเทคโนโลย วฒนธรรมรวมกบผปฏบตงานดานความร และยทธศาสตรการบรหารจดการความร อยในระดบมาก 2) ผบรหารตองการใหสถาบนอดมศกษานาความรซงเกดจากการจดการความรไปใชในการประกนคณภาพการศกษา การพฒนาการเรยนการสอน การพฒนา

104

หลกสตร การพฒนาหองสมด การวจย การประเมนความดความชอบ การธารงรกษาบคลากร การสรางนกวชาการ การกาหนดภาระงานของบคลากร และการบรการความร อยในระดบมาก 3) ผบรหารมความประสงคใหมการแบงปนแลกความรขามหนวยงานทงแบบเปนทางการและไมเปนทางการ ใหมการบรการความรในลกษณะของการรวมมอทงผใหบรการและผรบบรการ และ4) รปแบบการบรหารจดการความรในสถาบนอดมศกษาไทย ม 9 ดาน คอ (1) ดานวสยทศน (2) ดานภารกจ (3) ดานนโยบาย (4) ดานเปาหมาย (5) ดานการประเมน (6) ดานยทธศาสตร (7) ดานการบรหารจดการความร (8) ดานกระบวนการแบงปนแลกเปลยนและบรการความร และ (9) ดานผลการดาเนนการ ซงทง 9 ดานเนนการแบงปนแลกเปลยนความรและการบรการความร

ปรชา ยอยศร (2548 : บทคดยอ) ไดวจยการจดการความรโรงเรยนสงเสรมสขภาพของโรงเรยนวดเอยมประดษฐ อาเภอเมอง จงหวดนครนายก มจดประสงคเพอดาเนนการจดการความรตามโครงการโรงเรยนสงเสรมสขภาพ และศกษารปแบบการจดการความรของโครงการโรงเรยนสงเสรมสขภาพตามความคดเหนของครผสอน คณะกรรมการสถานศกษาและผปกครองนกเรยน รวมทงเพอเปรยบเทยบความคดเหนของครผสอน คณะกรรมการสถานศกษา และผปกครองนกเรยน เกยวกบการดาเนนการจดการความรตามโครงการโรงเรยนสงเสรมสขภาพโดยมขนตอนการวจย 2 ขน คอ 1) ดาเนนการจดการความรตามโครงการโรงเรยนสงเสรมสขภาพ 7 ขนตอนตามแนวทางทผ วจ ยพฒนาขนและ 2)เกบรวบรวมความคดเหนของคณะคร คณะกรรมการสถานศกษา และผปกครองนกเรยนทมตอการจดการความรตามโครงการโรงเรยนสงเสรมสขภาพ ในขนท 1 ประชากรทใชในการวจย คอ ผมสวนรวมในการดาเนนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม จานวน 185 คน ขนท 2 การเกบรวบรวมความคดเหนของคณะคร คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน และผปกครองนกเรยนทมตอการจดการความรตามโครงการ เครองมอทใชในการศกษาวจย ม 2 ชด คอ คมอการจดการความรโครงการโรงเรยนสงเสรมสขภาพของโรงเรยนวดเอยมประดษฐ และแบบสอบถามความคดเหนทมตอการจดการความรตามโครงการโรงเรยนสงเสรมสขภาพของโรงเรยนวดเอยมประดษฐ มลกษณะเปนแบบสอบถามมาตราสวนประมาณคา วเคราะหขอมลโดยใชสถตรอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและ คาสถตเอฟ (F –test) ผลการวจย พบวา การดาเนนงานจดการความรม 7 ขนตอน คอ 1. การกาหนดความรทตองการใช 2.การเสาะหาและยดกมความร 3.การสรางความร 4.การกลนกรอง 5. การแบงปนแลกเปลยนความร 6. การประยกตใชความร และ 7. การประเมนและปรบปรงความร 2) ครผสอน คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน และผปกครองนกเรยนมความคดเหนตอสภาพการดาเนนการจดการความรของโครงการอยในระดบมากทสด และ 3) ผลการเปรยบเทยบสภาพการดาเนนการจดการความรของโครงการตามความ

105

คดเหนของครผสอน คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานและผปกครองนกเรยน โดยภาพรวมและรายดานพบวาไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต

วทยา ใจวถ (2548 : บทคดยอ)ดาเนนการพฒนารปแบบการนเทศโดยใชกระบวนการจดการความรเพอสงเสรมทกษะการวจยในชนเรยนของครผสอนในสถานศกษา สงกดสานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา เขตภาคเหนอ มวตถประสงคการวจยเพอพฒนารปแบบการนเทศ โดยกระบวนการจดการความร ทสงเสรมทกษะการวจยในชนเรยนของครผสอน และเพอศกษาผลของการใชรปแบบการนเทศ โดยกระบวนการจดการความรทสงเสรมทกษะการวจยในชนเรยนของครผสอน กลมตวอยางเปนครผสอน จานวน 704 คน ผลการวจย พบวา รปแบบการนเทศโดยใชกระบวนการจดการความรเพอสงเสรมทกษะการวจยในชนเรยน ม 5 ขนตอน คอ 1) กาหนดความตองการ 2) การวนจฉยและการวเคราะห 3) การพฒนา 4) การนาไปใช ประกอบดวย 7 ขนตอนยอย คอ 4.1)การบงชความร 4.2) การสรางและแสวงหาความร 4.3) การจดการความรใหเปนระบบ 4.4) การประมวลและกลนกรองความร 4.5)การเขาถงความร 4.6) การแบงปนแลกเปลยนความร 4.7 ) การเรยนร และ 5) การสรปและประเมนผล และภายหลงการใชรปแบบการนเทศโดยใชกระบวนการจดการความรทผวจยสรางขน พบวา มครผสอนสงผลงานการวจยในชนเรยนมากขน จานวน 653 เรอง คดเปนรอยละ 82.45 และพบวาครผสอนมความพงพอใจตอรปแบบการนเทศในกระบวนการจดการความร อยในระดบมาก และครผสอนไดเสนอใหมการใชรปแบบการนเทศลกษณะนในการนเทศ การฝกอบรมในเรองอนๆ เกยวกบการพฒนาครผสอนในดานการจดการเรยนการสอน และการพฒนาสถานศกษาดวย

ยวศกด ประชาชตร (2549 : บทคดยอ) ดาเนนการศกษาการจดการความรในสถานศกษาขนพนฐาน โรงเรยนบานสแยกสมเดจ สงกดสานกงานเขตพนทการศกษากาฬสนธ เขต 3 มวตถประสงคเพอศกษาการจดการความรในสถานศกษาขนพนฐานโรงเรยนบานสแยกสมเดจ กลมเปาหมายเปนผบรหารสถานศกษา ครและคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน จานวน 34 คน วเคราะหขอมลโดยการรายงานผล การตความ และการวเคราะหวจารณ ผลการวจย พบวา 1) ผบรหารทราบถงศกยภาพขององคความรในการพฒนาสถานศกษาโดยสรางความตระหนกใหเกดขน กบบคลากรดวยการรวมกนพฒนากลยทธตางๆ 2) สถานศกษานากระบวนการจดการความรมาพฒนาระบบงานของโรงเรยน เชน มการจดระบบการตดตอสอสารไดเหมาะสม มระบบและกลไกการนเทศการศกษาทมประสทธภาพ 3) บคลากรในสถานศกษามความเชอและคานยมวาควรมแนวทางในการแลกเปลยนและแบงปนความรระหวางบคลากร เชน เขารวมประชม การจดอบรมสมมนา วฒนธรรมขององคกร และขอเสนอแนะในการวจยเสนอวาควรมการปลกจตสานกใหแกครในโรงเรยน เชน ผบรหารใหเกยรตและยอมรบฟงความคดเหนจากผรวมงาน ควรมการ

106

แลกเปลยนประสบการณรวมกนระหวางบคลากรในโรงเรยน และควรใหชมชนมสวนรวมในการจดการความรในสถานศกษาโดยมการประชาสมพนธใหชมชนรบทราบขอมล ขาวสารของสถานศกษาอยางตอเนอง

อรโณทย สงหวราช (2549 : 69-79) ไดดาเนนการศกษาการจดการความรของบรษท ธนาคารกรงไทย จากด (มหาชน) สานกงานเขตอดรธาน มจดมงหมายการวจย คอ 1)เพอศกษาการจดการความรของบรษทธนาคารกรงไทย จากด (มหาชน) สานกงานเขตอดรธาน และ 2)ศกษาความคดเหนของบคลากรทมตอการจดการความรของบรษท ซงม 5 ดาน คอ การกาหนดความรและแหลงความร การพฒนาและสรางความรใหม การนาความรไปใช การจดเกบความร และการถายทอดความร และ 3)เพอศกษาและเปรยบเทยบความคดเหนของบคลากรเกยวกบการจดการความร ตามตวแปรทศกษา คอ ประสบการณในการปฏบตงาน ระดบการศกษา สถานภาพสมรส อาย และเพศ โดยมกลมเปาหมายเปนบคลากรบรษท ธนาคารกรงไทย จากด(มหาชน) สานกงานเขตอดรธาน จานวน 152 คน ผลการวจยพบวาบคลากรของบรษท มความคดเหนเกยวกบการจดการความรโดยรวมอยในระดบมาก เมอแยกเปนรายดานพบวา ดานการกาหนดความรและแหลงความร ดานการพฒนาและสรางความรใหม และดานการนาความรไปใช มคาเฉลยอยในระดบมาก สวนดานการถายทอดความร และดานการจดเกบความร ใช มคาเฉลยอยในระดบปานกลาง และพบวาผบรหารเหนดวยกบการจดการความร ดานการแสวงหาความรนอยกวาพนกงาน แตผบรหารเหนดวยกบดานการนาความรไปใชมากกวาพนกงาน และบคลากรเพศชายมความคดเหนเกยวกบการจดการความร ดานการพฒนาและสรางความรใหม และดานการจดเกบความร มากกวาเพศหญง บคลากรทมการศกษาระดบอนปรญญาและปรญญาตร มความคดเหนเกยวกบการจดการความร ดานการแสวงหาความร ดานการพฒนาและสรางความร ดานการถายทอดความร และดานการจดเกบความร มากกวาบคลากรทมการศกษาระดบปรญญาโทขนไป และบคลากรทมประสบการณมากกวา 10 ปขนไป มความคดเหนเกยวกบการจดการความร ดานการแสวงหาความร และดานการนาความรไปใชมากกวาบคลากรทมประสบการณ 6 – 10 ป สวนบคลากรทมประสบการณนอยกวา 5 ป มความคดเหนเกยวกบการจดการความรเพยงดานการนาความรไปใช มากกวาบคลากรทมประสบการณ 6 – 10 ป สาหรบบคลากรทมสถานภาพ และอายตางกน มความคดเหนเกยวกบการจดการความรของบรษท โดยรวมและรายดานไมแตกตางกน(p>0.5)

ชตมา เมฆวน (2549 : บทคดยอ) ไดวจยการจดการความรของกลมธรกจชมชนในจงหวดรอยเอด ดวยวธการวจยเชงคณภาพ มวตถประสงคเพอศกษาการจดการความรของกลมธรกจชมชนและปญหาในการจดการความรของกลมธรกจชมชนในจงหวดรอยเอด กลมเปาหมาย คอ กลมธรกจชมชนทสงกดหรอขนทะเบยนกบสานกงานพฒนาชมชนและมผลตภณฑของกลมไดรบคดเลอกให

107

เปนสนคาหนงตาบลหนงผลตภณฑในระดบ 3-5 ดาวของจงหวด จานวน 64 กลม เครองมอวจย คอ แบบสมภาษณแบบกงโครงสราง เกบขอมลโดยการสมภาษณประธานกลม กลมละ 1 คน วเคราะหขอมลโดยการพรรณนา ตความ จดหมวดหม การแจกแจงความถ จดลาดบความถจากนอยไปหามาก และการหาอตราสวนรอยละ ผลการวจยพบวา 1) การจดการความรของกลมมการระบความรโดยการเลอกและตดสนใจในการผลตผลตภณฑดวยตนเอง รอยละ 81.25 เลอกและตดสนใจจากการประชม ปรกษาในกลม รอยละ 37.49 จากการศกษาดงาน รอยละ 96.88 และจากการนาความรเดมมาพฒนาปรบปรง รอยละ 81.25 การใชและพฒนาความรของกลม พบวา กลมนาความรทไดมาจากกระบวนการแสวงหาความรมาเปนแนวทางในการพฒนาผลตภณฑ รอยละ 45.46 รองลงมา คอ ความรทไดมาจากกระบวนการแสวงหาความรมาปฏบตตาม และปรบปรงจนพฒนาผลตภณฑไดสตรเฉพาะของกลม รอยละ 27.27 กระบวนการการถายทอดความรใหแกสมาชกใชการสาธตรอยละ 100 รองลงมา คอ การบอกกลาวและการอบรม รอยละ 65.63 และการแจกเอกสารแผนพบ รอยละ 34.38 และดานกระบวนการถายทอดความรใหกบกลมคนทสนใจ พบวา มการถายทอดความรใหกบกลมคนทสนใจ รอยละ 92.19 โดยมการถายทอดความรโดยการสาธต รอยละ81.25 การบอกกลาว รอยละ 62.50 และ การอบรม รอยละ50.00 กระบวนการจดเกบความรของกลมโดยเกบจากการจดจาผานตวบคคล รอยละ 100 รองลงมา คอ จดจาจากตวอยางชนงาน รอยละ 65.63 และจากการรกษาจดจาโดยการจดบนทก รอยละ50.00 2) ปญหาการจดการองคความร พบวามปญหาการเลอก และการตดสนใจผลตผลตภณฑ โดยปญหาทพบสวนมาก คอ การเลอกและตดสนใจผลตโดยขาดการวเคราะหดานตลาด ปญหากระบวนการแสวงหาความรของกลม พบวา กลมสวนมากขาดการแสวงหาความรทกษะการผลตเพอใหไดมาตรฐาน และขาดความรความเขาใจทแทจรง ปญหาการใชและพฒนาความรของกลม พบวา มปญหาทผทางานไมสามารถใชและพฒนาความรไดอยางมประสทธภาพทาใหผทางานดอยทกษะฝมอ และความชานาญในการผลต ปญหากระบวนการการถายทอดความรใหแกสมาชกของกลม พบวา กระบวนการถายทอดความรไมสามารถทาใหสมาชกจดจา ปฏบตไดทกคน และสมาชกไมคอยใหความสนใจและใหความสาคญในการรบความรจากการถายทอด สวนปญหาดานกระบวนการการถายทอดความรใหกบกลมคนทสนใจ พบวา การถายทอดความรไมสามารถทาใหผเรยนนาความรทไดไปปฏบตไดจรง รองลงมา คอ ขาดเครองมอและสอในการอบรมทเหมาะสม ผอบรมไมมพนฐานความร และขาดงบประมาณในการถายทอด ปญหากระบวนการเกบรกษาจดจาความรของกลม พบวา มการสญหายของขอมล การลบเลอน และสมาชกจดจาความรคลาดเคลอน

108

จราพร ชายสวสด (2550 : บทคดยอ) ไดศกษาการจดการความรในสานกงานเขตพนทการศกษาขอนแกน เขต 1โดยมวตถประสงคเพอศกษาความคดเหนของบคลากรทางการศกษาตอกระบวนการจดการความร ประชากรในการวจยประกอบดวย ศกษานเทศก จานวน 29 คนและหวหนากลมหวหนางาน และผปฏบตงาน จานวน 74 คน เครองมอทใชเปนแบบสอบถาม แบบมาตราสวนประมาณคา การวเคราะหขอมล โดยใช คารอยละ คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐาน ผลการวจยพบวาบคลากรทางการศกษามความคดเหนตอขนตอนการจดการความร โดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณารายดานพบวาดานการเรยนร และดานการคนหาความร อยในระดบ มาก สวนดานการเขาถงความร ดานการสราง และแสวงหาความร ดานการจดเกบความรใหเปนระบบ ดานการประมวลและกลนกรองความร และดานการแบงปนแลกเปลยนเรยนรอยในระดบปานกลาง พรพมล หรรษาภรมยโชค (2550: บทคดยอ) ดาเนนการพฒนารปแบบการจดการความรสาหรบหนวยงานภาครฐ กลมตวอยางทใชในการวจย ประกอบดวยผเชยวชาญ จานวน 36 คน มการเกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณผอานวยการจดการความรของหนวยงานภาครฐใยระดบกรม สงกดกระทรวงตางๆ จานวน 20 คน และจากการสนทนากลมของนกจดการความรภาครฐของประเทศ จานวน 11 คน และจากแบบสอบถาม ไดแกนกการจดการความรของประเทศจากหนวยงานภาครฐ จานวน 5 คน ผลการวจยพบวา จากการวเคราะห และสงเคราะหเอกสารรายงานคารบรองการปฏบตราชการ ของหนวยงานตางๆมขนตอนการสรางและการแสวงหาความร ขนตอนการประมวลและกลนกรองความร ขนตอนการเขาถงขอมลคลาย ขนตอนการแบงปนแลกเปลยนความร ทมวธการคลายกน และหนวยงานสวนใหญใหผเชยวชาญตรวจสอบความถกตองของความร 2. ผอานวยการจดการความรสวนใหญเหนวาเปาหมายของการจดการความรภาครฐตองมงเนนการนาความรไปใชใหเกดประโยชนในหนวยงาน บคลากรตองสามารถนาความรไปใชพฒนาตนเองได ตองจดทาคมอการปฏบตงานจากการสรางและพฒนาความรวชาการใหม ๆ 3. ผเชยวชาญมความเหนวาขนตอนการนาความรไปใชเปนขนตอนสาคญของการจดการและใหลดขนตอนโดยการรวมการประมวลและการกลนกรองรวมกบการสรางความรใหเปนขนตอนการสรางความร 4. พบวารปแบบการจดการความรของหนวยงานภาครฐ ม 7 ขนตอน คอ 1) การกาหนดความร ไดแก การตงคณะทางาน ประชมคณะทางาน สารวจและรวบรวมความร จดลาดบความสาคญของความร และกาหนดแหลงความรทจาเปน 2) การแสวงหาความรจากภายในและภายนอกหนวยงาน 3) การสรางความร ไดแก กาหนดทมสรางความร ประชมทมสรางความร และบรณาการความรไปใชในการพฒนาการปฏบตงาน 4) การจดเกบความรใหเปนระบบ ไดแก กาหนดโครงสรางความร รวบรวมและจดเกบความรใหเปนระบบ 5) การแลกเปลยนเรยนรและการเผยแพรความร 6) การนา

109

ความรไปใชในการพฒนาคน พฒนางาน และพฒนาหนวยงาน และ 7) การตดตามและประเมนผล ทงในดานปจจยนาเขา กระบวนการ ผลผลต ผลลพธและองคประกอบของการจดการความรของหนวยงานภาครฐ ม4 องคประกอบ คอ 1) การเรยนร ทมวธการเรยนรจาแนกตามระดบ ไดแก ระดบบคคล ระดบกลม ระดบหนวยงาน และทกษะการเรยนร 2)หนวยงาน ประกอบดวย วสยทศน เปาหมาย วฒนธรรมองคกร กลยทธดานการเตรยมการ การปรบเปลยนพฤตกรรมองคกร การสอสาร กระบวนการและเครองมอ การยกยองชมเชย การใหรางวล และโครงสรางองคกร 3) คน ประกอบดวย ผบรหาร บคลากร และผรบบรการ และ 4) เทคโนโลย ประกอบดวย ระบบเทคโนโลยสารสนเทศ และเทคโนโลยเพอยกระดบการเรยนร จรศกด ศรรตนพล (2550 : บทคดยอ) ดาเนนการวจยรปแบบการจดการความรดานการสอนของคณาจารยในสถาบนอดมศกษาเอกชนเพอพฒนารปแบบการจดการความรดานการสอนของคณาจารย ในสถาบนอดมศกษาเอกชน และเพอตรวจสอบรปแบบการจดการความรดานการสอนของคณาจารย ในสถาบนอดมศกษาเอกชน โดยมกลมทดลองเปนคณะจดการความร ทม อาจารยประจาของมหาวทยาลยวงษชวลตกล ทมภาระงานสอนในภาคการศกษาท 2 ปการศกษา 2549 จานวน 15 คน โดยแบงเปน 2 กลม คอ กลมทมผลการประเมนการสอนสงในลาดบตนๆ ของแตละคณะ จานวน 6 คน และกลมอาสาสมครเขารวมทดลอง จานวน 9 คน วเคราะหขอมลแบบสมภาษณ โดยการวเคราะหเชงเนอหา และการวเคราะหขอมลจากแบบสอบถาม ดวยคารอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน วธดาเนนการวจยม 5 ขนตอน คอ 1) ศกษาเพอกาหนดโครงสรางและองคประกอบของรปแบบการจดการความร พบวาม 3 องคประกอบ คอ ปจจยทเออตอการจดการความรในองคการ กระบวนการการจดการความร และการประเมนการจดการความร 2) ศกษาและสงเคราะหกระบวนการสอนในสถาบนอดมศกษา โดยการศกษา ภารกจการสอนของอาจารยและปจจยเกยวของกบการสอน ทาการสงเคราะหการสอนทเปนเลศในสถาบนอดมศกษาเอกชน และแนวทางการประเมนการสอน 3) ศกษาและสงเคราะหแนวทางการจดการความรในประเทศไทย โดยการศกษาองคกรทใชการจดการความร เชน สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม (สคส.) สถาบนเพมผลผลตแหงชาต 4) รางรปแบบการจดการความรดานการสอนของคณาจารย ในสถาบน อดมศกษาเอกชน 5) ตรวจสอบรปแบบการจดการความร โดยใชวธการสมภาษณผทรงคณวฒ และตรวจสอบโดยการทดลองใชรปแบบการจดการความรดานการสอนของคณาจารย ทมหาวทยาลยวงษชวลตกล ผลการวจย พบวา การจดการความรดานการสอนของคณาจารย ม 3 องคประกอบ คอ 1.ปจจยการสอน ประกอบดวย 6 ดาน คอ วฒนธรรม ภาวะผนา โครงสราง เทคโนโลย อาจารย และนกศกษา 2. การจดการความรดานการสอน ประกอบดวย 4 ขนตอน คอ ขนกาหนดเปาหมายความร ขนจดทาแผนกลยทธและกระบวนการ ขนเลอกเทคนค

110

สรางและถายทอดความรดานการสอน และขนจดกจกรรมการแลกเปลยนเรยนร 3. การประเมนผลการจดการความรดานการสอน ประกอบดวย 3 ดาน คอ ประเมนระบบ ประเมนผลผลต และประเมนประโยชนทไดรบ ผลการตรวจสอบรปแบบการจดการความร พบวา วฒนธรรมการชวยเหลอกนเปนทงจดแขงและโอกาส และเทคโนโลยเปนอปสรรคในการจดการความร 2. การมกระบวนการสอนแบบบรรยายทดเปนเปาหมายของความร 3. กลมทเปนอาสาสมครมความพงพอใจสงกวากลมทมผลการประเมนการสอนสง อนนตพร ภกงหน (2550 : 100-109 ) ไดวจยความสมพนธระหวางการจดการความรกบผลการดาเนนงานของธรกจ SMEsในจงหวดกาฬสนธ โดยมความมงหมายของการวจย คอ 1) เพอศกษาการจดการความรของธรกจ SMEs 2) เพอศกษาผลการดาเนนงานของธรกจ SMEs 3) เพอศกษาความสมพนธระหวางการจดการความรกบผลการดาเนนงานของธรกจ SMEs 4) เพอศกษาผลกระทบของการจดการความรทมตอผลการดาเนนงานของธรกจ SMEs 5) เพอเปรยบเทยบการจดการความรของธรกจ SMEs ทมรปแบบธรกจ ประเภทธรกจ จานวนพนกงาน และระยะเวลาแตกตางกน 6) เพอเปรยบเทยบผลการดาเนนงานของธรกจ SMEs ทมรปแบบธรกจ ประเภทธรกจ จานวนพนกงาน และระยะเวลาแตกตางกน โดยดาเนนการวจยกบกลมธรกจ SMEs ในจงหวดกาฬสนธ จานวน 304 แหง วเคราะหขอมลโดยใชสถตคาเอฟ (F-test) การวเคราะหสหสมพนธพหคณ และการวเคราะหการถดถอยแบบพหคณ ผลการวจยพบวา ผประกอบการธรกจ SMEs ในจงหวดกาฬสนธ มแหลงความรทใชในการดาเนนธรกจทเปนประสบการณในอดต มความคดเหนดวยเกยวกบการจดการความรโดยรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ดานการจดหาความร ดานการสรางความร อยในระดบมาก ดานการใชความร และดานการจดเกบและคนคนความร อยในระดบปานกลาง ผประกอบการธรกจทมจานวนพนกงานตางกน มความคดเหนดวยเกยวกบการจดการความร ดานการจดเกบและคนคนความร ดานการใชความร ดานการเคลอนยาย กระจาย การแบงปนความร และการสรางความรใหมแตกตางกน ผประกอบการธรกจทมระยะเวลาในการประกอบกจการตางกน มความคดเหนดวยเกยวกบการจดการความร ดานการจดหาความรและดานการสรางความรใหมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 โดยสรปพบวา การจดการความร มผลกระทบทางบวกตอผลการดาเนนงานของธรกจ SMEsในจงหวดกาฬสนธ อนนต ภวภตานนท (2551 :98-111) ไดวจยผลกระทบของศกยภาพการจดการความรทมตอผลการดาเนนงานของธนาคารออมสน โดยมจดมงหมายของการวจย คอ 1) เพอศกษาศกยภาพการจดการความรของธนาคารออมสน 2) เพอศกษาผลการดาเนนงานของธนาคารออมสน 3) เพอศกษาความสมพนธระหวางศกยภาพการจดการความรกบผลการดาเนนงานของธนาคารออมสน 4)

111

เพอศกษาผลกระทบของศกยภาพการจดการความรทมตอผลการดาเนนงานของธนาคารออมสน5) เพอเปรยบเทยบศกยภาพการจดการความรของธนาคารออมสนทมจานวนพนกงานและลกจางในสาขา ภมภาคทสงกดและพนทตงสาขาแตกตางกน และ 6) เพอเปรยบเทยบผลการดาเนนงานของธนาคารออมสนทมจานวนพนกงานและลกจางในสาขา ภมภาคทสงกดและพนทตงสาขาแตกตางกนโดยใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลจากผจดการธนาคารออมสน จานวน 198 คน วเคราะหขอมลโดยใชสถตคาท (t-test) คาเอฟ (F-test) การวเคราะหสหสมพนธพหคณ และการวเคราะหการถดถอยเชงพหคณ ผลการวจย พบวา ผจดการธนาคารออมสน มความคดเหนดวยเกยวกบการมศกยภาพการจดการความร อยในระดบปานกลาง ความคดเหนดวยเกยวกบผลการดาเนนงานจดการความรอยในระดบปานกลาง ผจดการธนาคารออมสนทมภมภาคทสงกดแตกตางกน มความคดเหนดวยเกยวกบการมศกยภาพการจดการความรโดยรวม ดานการจดการกบการเปลยนแปลงและพฤตกรรม ดานการสอสาร ดานกระบวนการและเครองมอ ดานการฝกอบรมและการเรยนร ดานการวดผล ดานการยกยองชมเชย การใหรางวลแตกตางกน และมความคดเหน ดานการเรยนรและพฒนาแตกตางกน ผจดการธนาคารออมสนทมจานวนพนกงานและลกจางในสาขาแตกตางกน มความคดเหน ดานกระบวนการภายในองคกร และดานการเรยนรและพฒนา แตกตางกน การวเคราะหความสมพนธและผลกระทบ พบวา 1) ศกยภาพการจดการความรดานการวดผล มความสมพนธและผลกระทบเชงบวกตอผลการดาเนนงานโดยรวม 2) ศกยภาพการจดการความร ดานการยกยองชมเชยและใหรางวล มความสมพนธและผลกระทบเชงบวกตอผลการดาเนนงานโดยรวม รจนา แขงขน (2551 :88-99) ไดวจยผลกระทบของประสทธภาพการจดการความรทมตอคณภาพการปฏบตงานของนกบญชธรกจวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมในเขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบนโดยมจดมงหมายของการวจย คอ เพอศกษาประสทธภาพการจดการความร คณภาพการปฏบตงาน ความสมพนธระหวางประสทธภาพการจดการความรกบคณภาพการปฏบตงาน ผลกระทบของประสทธภาพการจดการความรกบคณภาพการปฏบตงาน และเปรยบเทยบประสทธภาพการจดการความรและคณภาพการปฏบตงานของนกบญชธรกจ SMEs ทมจานวนทนจดทะเบยนเรมตน ระยะเวลาในการดาเนนจานวนพนกงาน และประเภทของกจการทแตกตางกน เกบรวบรวมขอมลจากนกบญชธรกจ SMEs ในเขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน จานวน 300 คน และใชแบบสอบถาม วเคราะหขอมลโดยใชสถตคาเอฟ (F-test) การวเคราะหสหสมพนธแบบพหคณ และการวเคราะหความถดถอยแบบพหคณ ผลการวจย พบวา นกบญชธรกจ มความคดเหนดวยเกยวกบการมประสทธภาพการจดการความร อยในระดบมาก 3 ดาน ไดแก ดานการแสวงหาความร ดานการสรางความร และดานการถายทอดความรและการใชประโยชน มความ

112

คดเหนดวยเกยวกบการมประสทธภาพการจดการความร อยในระดบปานกลาง ไดแก ดานการจดเกบ มความคดเหนเกยวกบประสทธภาพการจดการ ความร ดานการสรางความร กบการมคณภาพการปฏบตงาน ดานคณภาพผลงานและดานความคดสรางสรรคแตกตางกน(p < .05) นกบญชธรกจทมประเภทของกจการตางกน มความคดเหนเกยวกบประสทธภาพการจดการความร ดานการแสวงหาความร ดานการสรางความร และดานการจดเกบความรแตกตางกน(p < .05) จากการวเคราะหความสมพนธและผลกระทบ พบวา 1) ประสทธภาพการจดการความรดานการแสวงหาความร มความสมพนธและผลกระทบเชงบวกกบคณภาพการปฏบตงานดานคณภาพผลงาน ดานความรบผดชอบ ดานความชานาญ และดานความคดสรางสรรค 2)ประสทธภาพการจดการความร ดานการจดเกบความร มความสมพนธและผลกระทบเชงบวกกบคณภาพการปฏบตงาน ดานคณภาพผลงาน ดานความรบผดชอบ ดานความชานาญ และดานความคดสรางสรรค 3) ประสทธภาพการจดการความร ดานการถายทอดความรและการใชประโยชนมความสมพนธและผลกระทบเชงบวกกบคณภาพการปฏบตงาน ดานคณภาพผลงาน ดานความรบผดชอบ ดานความชานาญและดานความคดสรางสรรค

ชฏารตน สขศล (2551 : 93-103 ) วจยความสมพนธระหวางประสทธภาพการจดการความรกบผลการดาเนนงานของธรกจผลตภณฑผาไหมในเขตจงหวดมหาสารคาม โดยมจดมงหมาย คอ ศกษาประสทธภาพการจดการความรของธรกจผลตภณฑผาไหม ศกษาผลการดาเนนงานของธรกจผลตภณฑผาไหม เปรยบเทยบประสทธภาพการจดการความร ผลการดาเนนงาน ของธรกจผลตภณฑผาไหมในเขตจงหวดมหาสารคาม ทมระยะเวลาในการดาเนนธรกจ จานวนสมาชกในกลม ทนดาเนนการและทมาของแหลงเงนทนแตกตางกน ศกษาความสมพนธระหวางประสทธภาพการจดการความรกบผลการดาเนนงานของธรกจผลตภณฑผาไหมและศกษาผลกระทบประสทธภาพของการจดการความรทมตอผลการดาเนนงานของธรกจผลตภณฑผาไหม โดยมกลมตวอยางเปนประธานกลมธรกจผลตภณฑผาไหม ในเขตจงหวดมหาสารคาม จานวน 185 คน ใชแบบสอบถามเปนเครองมอ วเคราะหขอมลโดยใชสถตคาท (t–test) คาเอฟ (F-test) การวเคราะหสหสมพนธพหคณ และการวเคราะหการถดถอยแบบพหคณ ผลการวจยพบวา ประธานกลมธรกจผลตภณฑผาไหม มความคดเหนดวยเกยวกบการมประสทธภาพการจดกเรความร ดานการนาความรมา ดานการกาหนดความรทตองการ ดานการจดหาความรทตองการ และดานการถายทอดความร อยในระดบปานกลาง และประธานกลม ทมทนดาเนนการ และทมาของแหลงเงนทนแตกตางกน มความคดเหนดวยเกยวกบการมประสทธภาพการจดการความร ดานการกาหนดความรทตองการ และดานการจดหาความรทตองการแตกตางกน (P < 0.05) และจากการวเคราะหความสมพนธและผลกระทบ พบวา ประสทธภาพการจดการความรดานการจดหาความรทตองการ

113

มความสมพนธและผลกระทบเชงบวกกบผลการดาเนนงาน ดานการเงน ดานลกคา และดานกระบวนการทางานภายใน ดานการสรางพฒนาความรใหม มความสมพนธและผลกระทบเชงบวกกบผลการดาเนนงานโดยรวมดานการเงน และดานกระบวนการภายใน ดานการจดเกบความรมความสมพนธและผลกระทบเชงบวกกบผลการดาเนนงานโดยรวม ดานการเงนและดานกระบวนการภายใน ดานการนาความรมาใชมความสมพนธและผลกระทบเชงบวกกบผลการดาเนนงานโดยรวม ดานการเงน ดานลกคา ดานกระบวนการภายใน และดานการเรยนรและพฒนา และ ดานการกาหนดความรทตองการ มความสมพนธและผลกระทบเชงบวกกบผลการดาเนนงานดานกระบวนการภายใน เอพสเตยน (Epstein 2000 : บทคดยอ) ไดศกษาวจยเกยวกบการแบงปนแลกเปลยนความรในองคกร โดยมวตถประสงคเพอศกษาวาบคคลในองคกรใชอปกรณสอสารเพอสอสารกนไดอยางไร โดยผวจยไดนยามความรภายในและภายนอกบคคล (Tacit and Explicit knowledge) ในรปแบบและวธการสอสาร ผลของการวจยพบวาอปกรณการสอสารมความสาคญตอการแพรกระจายความรทซบซอนมากกวาความรธรรมดาทวไป ในการแบงปนแลกเปลยนประสบการณและความรทซอนเรนในตวบคคลนน พบวา การใชวธการตดตอสอสารแบบพบปะสนทนาโดยตรงจะใหผลดกวาใชจดหมายอเลกทรอนกส (e-mail) ความสมพนธแบบใกลชดจะมบทบาทสาคญมากตอการแพรกระจายความร การเปนเพอนจะทาใหมการแลกเปลยนประสบการณหรอความรทซอนเรนในบคคลไดมากกวาการขาดความสมพนธของความเปนเพอน นอกจากน ผวจยยงพบวา ความคลายคลงกนทางสงคมของบคคล ไมสามารระบไดแนชดวามผลตอการเผยแพรและการแบงปนแลกเปลยนความรระหวางบคคล สวนผทบคลกภาพเปดเผยจะสอสารความรทซบซอนและความรธรรมดาทวไปไดดกวาผทไมมบคลกภาพเปดเผย ชอย (Choi 2000 : บทคดยอ) ไดทาการศกษาจาแนกปจจยทมผลกระทบตอการนาการบรหารจดการความรไปใชแลวบรรลผลการดาเนนงาน 11 ประการ คอ การฝกทกษะบคลากร(Employee Training) การมสวนรวมของบคลากร (Employee Involvement) การทางานเปนทม(Teamwork) การเอออานาจแกบคคลากร (Employee Empowerment) ผบรหารระดบสงและพนธกจ (Top-Management Leadership and Commitment) ขอจากดองคกร (Organizational Constrains) โครงสรางพนฐานระบบสารสนเทศ (Information Systems Infrastructure) การวดการดาเนนการ(Performance Measurement) สารสนเทศ (Information Systems Infrastructure) การวดการดาเนนการ (Performance Measurement) บรรยากาศเสมอภาค (Egalitarian Climate) การเทยบวด (Benchmarking)และโครงสรางความร (Knowledge Structure)

114

กรเวอร (Grover 2001 : บทคดยอ) ไดศกษาวฒนธรรมองคกรวามผลกระทบตอการใชความรรวมกนหรอไม โดยใชวธการสมภาษณเจาหนาท ผบรหารระดบกลางและผบรหารระดบสงจานวน 29 คน ของหนวยงานการวจยและพฒนาของบรษทเทคโนโลยระดบสง (High-Techology Company) ผลของการวจยพบวา ปจจยตอไปนมอทธพลชวยสนบสนนตอการใชความรรวมกนขององคกร คอ วฒนธรรมทมการเปดเผยและไววางใจกน ชองทางการสอสาร การใหการสนบสนนจากผบรหารสงสด และการมระบบการใหรางวล ผวจยไดใหเสนอแนะวาระบบการใหรางวลเปนปจจยสาคญของวฒนธรรมทจะสงเสรมใหเกดการใชความรรวมกนในองคกร จะตองมการออกแบบใหมความโปรงใส เปดเผยโดยผเชยวชาญนอกจากนผวจยยงไดเสนอแนะวา องคกรควรมงเนนใหเกดความเขาใจและใหการสนบสนนดานวฒนธรรมซงสงเสรมใหเกดการแบงปนแลกเปลยนความรและใชความรรวมกน มากวาการเนนทเทคโนโลย เมคเคลอร (Meckler 2001 : บทคดยอ) ไดศกษาวจยเกยวกบอทธพลทมตอการดาเนนการในการสงผานความรในองคกร ผวจยมความเชอวาความรคอทรพยากรและเปนสนทรพยทสาคญทองคกรหยบยกขนมาเพอบรรลเปาหมาย ในสภาพแวดลอมของการแขงขนนน ประสทธภาพและประสทธผลของการสงผานความรภายในองคการเปนความจาเปนในเชงยทธศาสตร ในแตละองคกรตองออกแบบและกาหนดเปนระเบยบจงทาใหการลนไหลของความรเปนไปอยางมระบบ ในทกหนวยงานทตองการ การลนไหลของทรพยากรความรขนอยกบคณลกษณะตามบรบทของตวความรเองและตวองคกร ผวจยจงสารวจคณลกษณะทมผลตอความลนไหลของความรภายในองคกรระหวางหนวยงานกบประเภทบคลากร การศกษาการสงผานความรอยในขอบเขตของการบรหารจดการความร เชอมโยงกบยทธศาสตร ทฤษฎ องคกร และงานวจยทเกยวของ ผวจยนาผลของการสารวจมาวเคราะหและสงเคราะห แลวนาเสนอรปแบบทสามารถทดสอบไดซงอธบายถง อทธพลของสมาชกในหนวยงาน ทศทางกลยทธ วถทางของความสนใจ อปกรณการสอสาร แหลงความรทมความหมายและยอมรบ พฤตกรรมมองไกลความรนามาพจารณาและการดาเนนการของการถายทอดความรองคกร รแบร (Ribiere 2001 : บทคดยอ) ไดศกษาวจยเกยวกบความสมพนธระหวางความสาเรจของการนาเอาการบรหารจดการความรไปใชกบทศทางและคณสมบตวฒนธรรมองคกรโดยพฒนาเครองมอเครองทเปนแบบสอบถามทประกอบดวยคาถามทเกยวกบ วฒนธรรมองคกรการบรหารจดการความร และดชนบงชความสาเรจของการบรหารจดการความร ประชากร ผบรหารและพนกงานขององคกรในอเมรกาและยโรป จานวนผ ตอบแบบสอบถามผานทางจดหมายอเลกทรอนกส มทงสน 88 คน ผลของการวจยพบวา ความสมพนธระหวางวฒนธรรมธรรมดานการแลกเปลยนผลประโยชนกบโอกาสการบรรลผล มความสมพนธกนในเชงบวก

115

คยเซอร (Keyser 2004 : บทคดยอ) ไดศกษาความสมพนธระหวางการจดการความรและผลการปฏบตงานของลกจางบรษทไฟฟา รฐเทนเนสซ เปนการศกษาเพอวเคราะหและเปรยบเทยบความสมพนธระหวางบทบาทของการจดการความรในองคกรและผลงานของลกจางจานวน 1,870 คน ซงเดมการจดการความรมงเนนการรบรของผบรหารระดบกลางและระดบสงการศกษานจงมงไปทกลมพนกงานระดบลางซงมการศกษาไมสง ผลการศกษาพบวา มความสมพนธในเชงบวกระหวางการจดการความรและผลการปฏบตงานของลกจาง และยงมความแตกตางในการรบรและเขาใจเรองการจดการความรระหวางลกจางกลมตาง ๆในองคกร

งานวจยทเกยวของกบสถานอนามย พะยอม ระวงพนธ (2541: บทคดยอ) ไดวจยเพอศกษาความร ทศนคต และการปฏบตงาน

คมครองผบรโภคดานอาหารของเจาหนาทสาธารณสขระดบตาบล จงหวดสพรรณบรโดยใชกลมตวอยางเปน เจาหนาทสาธารณสขระดบตาบลทปฏบตงานคมครองผบรโภคดานอาหารจานวน 147 คน พบวา สวนใหญมการปฏบตอยในกลมระดบปานกลาง รอยละ 61.9 และระดบสง รอยละ 21.1ตามลาดบ

สมศกด กรชย (2542: บทคดยอ) ไดวจยการนเทศงานกบการปฏบตงานตามบทบาทหนาทของเจาหนาทสาธารณสขระดบตาบล ในจงหวดสมทรสาคร โดยใชกลมตวอยางเปนเจาหนาทสาธารณสขระดบตาบลทกาลงปฏบตงานในสถานอนามยซงอยในฐานนะผรบการนเทศโดยไดรบการนเทศอยางนอย 1 ครง ในปงบประมาณ 2541 จานวน 183 คน พบวา การปฏบตงานตามบทบาทหนาทโดยรวมอยในระดบด รอยละ 53.0 เมอเปรยบเทยบรายดาน พบวา ดานบรหารอยในระดบดมากทสด รอยละ 65.0 ดานบรการสาธารณสขผสมผสาน รอยละ 60.1 และดานวชาการควรปรบปรงมากทสด รอยละ 31.7

ราชน พมพา (2544 : บทคดยอ) ไดวจยเพอศกษาความร ความตระหนก และการปฏบตงานดานสงแวดลอม ของเจาหนาทสาธารณสขระดบตาบล จงหวดนครปฐม โดยใชกลมตวอยางเปน เจาหนาทสาธารณสขระดบตาบล จงหวดนครปฐมทปฏบตงานดานสงแวดลอม จานวน 346 คน พบวา เจาหนาทสาธารณสขระดบตาบล มความร ความตระหนก และการปฏบตงานดานสงสงแวดลอมอยในระดบมาก

กองเพชร อมใจ (2545 : บทคดยอ) ไดดาเนนการประเมนการปฏบตงานตามบทบาทหนาทของนกวชาการสาธารณสขในสถานอนามย พนทสาธารณสขเขต 1 โดยมวตถประสงคการวจยเพอประเมนการปฏบตงานตามบทบาทหนาทของนกวชาการสาธารณสขในสถานอนามย กลมตวอยางคอ นกวชาการสาธารณสขทปฏบตงานในสถานอนามย พนทสาธารณสข เขต 1 จานวน 124 คน เกบรวบรวมขอมล โดยใชแบบสอบถามสงทางไปรษณย วเคราะหขอมลดวยสถต รอยละ คาเฉลย

116

สวน เบยงเบนมาตรฐาน สถต Pearsons Product Moment Correlation Coefficient และสถตคาท (t-test ) ผลการวจยพบวา นกวชาการสาธารณสขการมากกวา รอยละ 50 ไดรบการฝกอบรมและศกษาดงาน ผลการปฏบตงานตามบทบาทหนาทพบวานกวชาการสาธารณสข สวนใหญมการปฏบตงานตามบทบาทหนาทรวมทกดานอยในระดบปานกลาง รอยละ 58.1 การปฏบตงานดานการสนบสนนงานสาธารณสขมลฐาน ดานการวางแผนงานโครงการสาธารณสข และดานการนเทศตดตามและประเมนผลงาน สวนใหญในระดบสง การปฏบตงานดานการศกษาวจยทางดานสาธารณสข และดานการฝกอบรมปรกษาแนะนา สวนใหญในระดบปานกลางและสงใกลเคยงกน การปฏบตงานดาน การประสานงาน สวนใหญอยในระดบกลาง รอยละ 45.2 นกวชาการสาธารณสขในสถานอนามย สวนใหญมทศนคตและแรงจงใจในการปฏบตงาน ระดบปานกลาง และมความสมพนธ กบการปฏบตงานตามบทบาทหนาทของนกวชาการสาธารณสขอยางมนยสาคญทางสถต

วพธ พลเจรญ และคณะ (2546 : 780-788) ไดศกษาและวเคราะหความคดเหนของของนกวชาการสาธารณสขรวมกบประชาชน ถงผลของระบบสขภาพของประชาชนโดยการวเคราะหรวมกบวกฤตทางระบบสขภาพทสาคญ 4 ประการ ไดแก สถานะสขภาพของคนไทยอนเปนผลจากการพฒนาทขาดสมดล คาใชจายทางสขภาพทเพมสงขน ระบบสขภาพทพงพาเทคโนโลยทางสขภาพทนาเขาจากตางประเทศ และเงอนไขการปฏรประบบสขภาพตามสทธในรฐธรรมนญจากการศกษา สงผลใหเกดแนวคดทสามารถกาหนดกลไกและระบบของระบบสขภาพใหม โดยพบวาพระราชบญญตสขภาพเปนจดเรมตนของการปฏรประบบสขภาพทใชความรเปนพนฐานสาคญในการกาหนดนโยบายสาธารณะ และระบบสขภาพของสงคมไทยจะเปลยนไปเปนสงคมแหงการเรยนรทมงมนตอการสรางสขภาวะของประชาชน

อาพล จนดาวฒนะ (2546 : บทคดยอ)ไดวจยแนวคดและกระบวนการประกนคณภาพดานการศกษาและการสาธารณสข โดยดาเนนการวจยในรปแบบของ การวจยเชงคณภาพ มวตถประสงคเพอศกษาแนวคดและกระบวนการประกนคณภาพบรการการศกษาและบรการการสาธารณสขและสรปเปนบทเรยนในการประกนคณภาพบรการ กลมตวอยางประกอบดวยกลมผทรงคณวฒทางดานการศกษา ผทรงคณวฒทางดานการสาธารณสข และผรบผดชอบงานประกนคณภาพในสถานศกษาและในสถานพยาบาล จานวน 22 คน เครองมอทใชเปนแบบสมภาษณ วเคราะหขอมลโดยการวเคราะหเนอหา แลวนาเสนอผลการวจยเบองตนตอผทรงคณวฒจานวน 32 ทาน โดยม ศ.นพ.เกษม วฒนชย องคมนตรเปนประธานในการประชม สมมนาวพากษการวจยเพอตรวจสอบความเทยงตรงและการเรยนรรวมกน ผลการวจยพบวา ปรชญา หลกการ แนวคดของการประกนคณภาพบรการ คอ ตองการพฒนาคณภาพในระบบบรการการศกษาและบรการสาธารณสขใหดขนอยางตอเนอง ขอเสนอแนะจากการวจย เสนอวาควรมการสรางกลไกเรยนรรวมกนระหวางหนวยงาน องคกรท

117

ดแลเรองการประกนคณภาพบรการการศกษาและการประกนคณภาพบรการการสาธารณสขอยางเปนระบบและตอเนอง เพอแลกเปลยนองคความร ประสบการณ นาจดเดนของแตละระบบมาเสรมศกยภาพซงกนและกน ชต เจรญประเสรฐ (2547 : บทคดยอ) ไดวจยผลกระทบของพระราชบญญตหลกประกนสขภาพแหงชาตพ .ศ.2545 ตอสงคมไทยโดยมว ตถประสงคเพอประเมนผลกระทบของพระราชบญญตหลกประกนสขภาพแหงชาต ตอสถานบรการ ผใหบรการ และผรบบรการ ประชากรทวจย คอ โรงพยาบาลทเขารวมนโยบาย ในป พ.ศ. 2546 (ทงภาคราชการและเอกชน) จานวน 91แหง รวบรวมขอมลทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ ผลการวจยพบวา ผใหบรการสวนใหญเหนวาพระราชบญญตนทาใหมผมาใชบรการมากขน และมความคาดหวงสงตอผลการรกษา และพระราชบญญตนมผลทาให การใหบรการดขน มการปรบปรงการบรหารโรงพยาบาล แตไมม ผลกระทบตอรายไดของผใหบรการ ไมมผลกระทบตองานวชาชพและผใหบรการมนความพงพอใจตอนโยบายนในระดบปานกลาง ดานผรบบรการ เหนวาระยะเวลาการใหบรการอยในเกณฑด คณภาพบรการอยในเกณฑด การใหบรการเมอเปรยบเทยบกบชวงกอนมพระราชบญญตนสวนใหญเหนวาดขน และผรบบรการสวนใหญยงไมเคยไดรบคาแนะนาจาก เจาหนาทในเรองสงเสรมสขภาพและปองกนโรค จากการวจยมขอเสนอแนะวา รฐบาลควรจดสรรอตรากาลงบคลากรใหเหมาะสม เพยงพอ ตลอดทงสรางขวญกาลงใจใน รปแบบตาง ๆ เชน เพมเงนเดอน คาตอบแทนตามปรมาณงานทเพมขน สปาง กจจะและคณะ (2548 : บทคดยอ) ไดดาเนนการวจยรปแบบการพฒนาการใหบรการสขภาพระดบปฐมภมและประเมนความคดเหนความพงพอใจของผใหบรการในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา ในสถานบรการเครอขายสขภาพ โรงพยาบาลสกลนครมวตถประสงคเพอศกษารปแบบและการพฒนาการจดบรการสขภาพของศนยสขภาพชมชน สถานบรการเครอขายสขภาพโรงพยาบาลสกลนคร จานวน 5 แหง ซงมศกยภาพเพยงพอทจะพฒนาใหเปนศนยสขภาพชมชนตนแบบของสถานบรการเครอขายสขภาพ โรงพยาบาลสกลนคร โดยเปรยบเทยบกบมาตรฐานงานศนยสขภาพชมชนและสารวจความคดเหนและความพงพอใจของผใหบรการ กลมตวอยาง คอ ผใหบรการสขภาพทศนยสขภาพชมชน 25 แหง เกบรวบรวมขอมลดวยแบบสอบถามวเคราะหขอมลดวยสถตพรรณนาไดแก รอยละ คาเฉลยและความถ ผลการวจย พบวา การจดใหบรการสขภาพตามกระบวนหลกตามมาตรฐานงานบรการ ทง 5 แหง ม 2 แหง ทจดบรการไดครอบคลม และพบวา ศนยสขภาพชมชนทกแหง ไมสามารถใหบรการเชงรกไดอยางม

118

ประสทธภาพและขาดความชดเจนในระบบสงตอโดยเฉพาะกลมผปวยทตองการดแลตอเนองทบาน สวนประเดนความคดเหนและความพงพอใจของผใหบรการ พบวา มความพงพอใจในการปฏบตงานในระดบปานกลางและพงพอใจมากทสด คอ ดานเพอนรวมงาน รองลงมาคอ ความเปนสวนหนงของหนวยงานและประเดนทไมพอใจมากทสด คอ ดานรายได สวนการประมวลความคดเหนจากการวจย พบวา ผใหบรการจะยงคงปฏบตงานทศนยสขภาพชมชนตอไป ขอเสนอแนะของการวจยครงน คอ สถานบรการเครอขายสขภาพควรจะพจารณาหาแนวทางและสนบสนนบคลากรทเปนสหวชาชพลงไปใหบรการใหครบตามเกณฑของการเปนศนยสขภาพชมชน และสนบสนนใหสามารถทางานเชงรกไดอยางมประสทธภาพ ใหมการพฒนาและเสรมสรางความเขมแขงทางวชาการการ ใหคาตอบแทนทคมคาแกผปฏบตงาน สมใจ วนจกล และคณะ (2549 : 35-42) ไดดาเนนการวจย เรอง การพฒนาศนยสขภาพชมชนและอาสาสมครสาธารณสข โดยมวตถประสงคเพอศกษากระบวนการเรยนรรวมกนเพอพฒนาศนยสขภาพชมชนและอาสาสมครสาธารณสข โดยใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม กลมเปาหมายประกอบดวยประธานชมชน กรรมการ อาสาสมครสาธารณสข และประชาชนชมชนวดดาวดงษาราม ชมชนศรอลย ชมชนคลองเจาครฑ และชมชนโคงถาน แขวงบางยขน เขตบางพลด กรงเทพมหานคร เกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถาม การสมภาษณ การสงเกต การสนทนากลม และการใชกระบวนการประชมแบบมสวนรวมอยางสรางสรรค วเคราะหขอมลโดยใชสถตเชงพรรณนาและการวเคราะหเชงเนอหา ผลการศกษาพบวา ศนยสขภาพชมชนและอาสาสมครสาธารณสข มการเรยนรรวมกนในทกขนตอนของการพฒนาตงแตการรบรปญหา วเคราะหปญหา กาหนดวธดาเนนการแกปญหา เพอใหเกดการพฒนาศนยสขภาพชมชนและอาสาสมครสาธารณสข โดยจดทาโครงการตางๆซงไดรบการสนบสนนจากเจาหนาทสาธารณสข จากผลการวจยสรปไดวา กลยทธการมสวนรวมของชมชน เปนแนวทางทควรไดรบการสงเสรม เนองจากการมสวนรวมคดคนและลงมอแกไขปญหา เปนกระบวนการทนาไปสการเรยนรของชมชนซงสามารถนาผลการศกษาทไดมาพฒนาชมชนและกอใหเกดพลงความรกสามคคของคนในชมชน เกดการพฒนาทยงยนอยางตอเนอง และควรขยายผลการศกษานไปยงชมชนอนๆดวย คณากร สวรรณพนธ และประจกร บวผน (2550 : 58-70) ไดดาเนนการวจย เรอง แรงจงใจและการสนบสนนจากองคการทมผลตอการปฏบตงานตามบทบาทหนาทของนกวชาการสาธารณสขระดบตาบลในจงหวดหนองคาย ซงเปนการศกษาเชงพรรณา มวตถประสงคเพอศกษาแรงจงใจและการสนบสนนจากองคการทมผลตอการปฏบตงานตามบทบาทหนาทของนกวชาการ

119

สาธารณสขระดบตาบลในจงหวดหนองคาย ประชากรในการวจย คอ นกวชาการสาธารณสขระดบตาบล จานวน 134 คน เกบขอมลจากตวอยาง 111 คน โดยการสมเปนแบบระบบ เกบขอมลโดยใชแบบสอบถามและสมภาษณเชงลก วเคราะหขอมลดวยคา รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน สมประสทธสหสมพนธของเพยรสน และการวเคราะหถดถอยพหคณแบบขนตอน ผลการวจยพบวา แรงจงใจในภาพรวมอยในระดบมาก การสนบสนนจากองคการอยในดบปานกลาง การปฏบตงานอยในระดบมาก แรงจงใจและการสนบสนนจากองคการมความสมพนธทางบวกกบการปฏบตงาน และตวแปรทสามารถรวมพยากรณการปฏบตงานไดแก ปจจยคาจนดานชวตความเปนอยสวนตว ปจจยจงใจในดานความกาวหนาในตาแหนง ปจจยคาจนดานนโยบายในการบรหาร ปจจยจงใจดานความรบผดชอบ และปจจยจงใจดานการยอมรบนบถอ พยากรณไดรอยละ 53.0 ปญหาและอปสรรคทพบสวนใหญ พบวาเปนเรองแรงจงใจดานปจจยจงใจดานสภาพการปฏบตงาน ปารฉตร อทยพนธและคณะ (2553 : 120-135 )ดาเนนการวจยเพอประเมนผลโครงการวชาการสาธารณสขของวทยาลยการสาธารณสขสรนธร จงหวดยะลา โดยมวตถประสงค เพอศกษา ความพงพอใจของผเขารวมโครงการ ศกษาปจจยทมความสมพนธกบความพงพอใจของผเขารวมโครงการ ศกษาทศนคตของนกศกษาตอการจดโครงการ ศกษาปจจยทมความสมพนธกบทศนคตของนกศกษาตอโครงการ และศกษาผลของโครงการตอการพฒนาความรในผเขารวมโครงการ โดยมกลมเปาหมายเปนประชาชนทเขารวมโครงการ จานวน 572 คน วเคราะหขอมลโดยใช คาความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน สถต Chi-Square และสถต Paired-Samples t Test ผลการวจย พบวา กลมตวอยางคดวาสามารถถายทอดความรจากกจกรรมโครงการไปสคนอนไดรอยละ 99.1 ระดบความพงพอใจตอความสามารถของวทยากรหรอนกศกษาในการใหความรอยในระดบมากทสด ดานทศนคต พบวา การมสวนรวมในการทาโครงการมความสมพนธกบทศนคตของนกศกษาตอโครงการ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 และผลของโครงการวชาการสาธารณสขตอการพฒนาความรในผเขารวมโครงการมคะแนนทดสอบเพมขนหลงจากการเขารวมโครงการ อยางมนยสาคญทางสถต ทระดบ 0.05

ชาญชย ชยสวาง และคณะ(2553 : บทคดยอ) ไดวจยการพฒนาการดาเนนงานกองทนหลกประกนสขภาพในระดบทองถนอาเภอเฝาไร จงหวดหนองคาย มความมงหมายเพอศกษาพฒนาการดาเนนงานกองทนหลกประกนสขภาพในระดบทองถน โดยมขนตอนการวจยเปน

120

ลกษณะวงรอบ ประกอบดวย การวางแผน การปฏบต การสงเกตและการสะทอนผล กลมตวอยางเปนบคลากรกองทนหลกประกนสขภาพในระดบทองถน จานวน 49 คน เกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถาม และแบบ พบวา ผลการดาเนนงานกองทนหลกประกนสขภาพในระดบทองถน โดยรวมและรายดานทกดาน มระดบการดาเนนงานหลงการพฒนา ดขนกวากอนการพฒนา อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 โดยหลงการพฒนามระดบการดาเนนงาน โดยรวมและรายดานทกดานสวนใหญอยในระดบมาก ไดแก ดานการสนบสนนตดตาม กากบ ประเมนผล ดานการใหบรการตามขอบขายงานของกองทนฯ ดานการจดทาแผนงานโครงการ ตามลาดบ

ทศพร ชศกด และคณะ (2553: 45-56) ไดดาเนนการวจยปจจยทมความสมพนธกบความผกพนในการเปนอาสาสมครของอาสาสมครสาธารณสขประจาหมบาน (อสม.) เครอขายบรการสขภาพอาเภอไพศาล จงหวดนครสวรรคการวจย มวตถประสงคเพอศกษาระดบความผกพนในการเปนอาสาสมครของอาสาสมครสาธารณสขและปจจยทมความสมพนธกบความผกพนในการเปนอาสาสมครของอาสาสมครสาธารณสข เกบรวบรวมขอมลจากอาสาสมครสาธารณสข จานวน 292 คน โดยใชแบบสอบถาม วเคราะหขอมลโดยใชสถต รอยละ และหาความสมพนธระหวางตวแปรโดยใชสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสนและการทดสอบดวยไคสแควร ผลการวจย พบวาความผกพนในการเปนอาสาสมครของอาสาสมครสาธารณสขมความผกพนในการเปนอาสาสมคร อยในระดบปานกลาง ปจจยทมความสมพนธกบความผกพนในการเปนอาสาสมคร ไดแก ลกษณะงาน แรงจงใจ และแรงสนบสนนทางสงคม มความสมพนธอยางมนยสาคญทางสถต.05 ปจจยลกษณะบคคล ไดแก เพศ อายสถานภาพสมรส ระดบการศกษา อาชพ รายได ระยะเวลาทปฏบตงาน ไมมความสมพนธกบความผกพนในการเปนอาสาสมคร ปจจยดานแรงจงใจ มความสมพนธกบความผกพนในการเปนอาสาสมครของอาสาสมครสาธารณสขอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ.05 โดยภาพรวมอาสาสมครสาธารณสขมแรงจงใจอยในระดบปานกลาง โดยแรงจงใจดานการไดรบผลประโยชนตอบแทนมระดบความคดเหนสงมากกวาดานอนๆ ปจจยดานแรงสนบสนนทางสงคม มความสมพนธกบความผกพนในการเปนอาสาสมครของอาสาสมครสาธารณสขอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 โดยภาพรวมอาสาสมครสาธารณสขมแรงสนบสนนทางสงคมอยในระดบปานกลาง โดยแรงสนบสนนทางสงคมดานการใหขอมลขาวสารมระดบความคดเหนสงมากกวาดานอนๆ แสดงใหเหนวา การใหขอมลขาวสารททวถงรวดเรวและทนเหตการณมความเกยวของกบความผกพนในการเปนอาสาสมคร ดงนนเจาหนาทสาธารณสขและผเกยวของควรมการประชมประจาเดอนเพอแจงขอมลขาวสารตางๆใหมากยงขนและควรมการนเทศงาน ตดตาม เยยมเยยน ใหคาแนะนาในการปฏบตงาน

121

งานวจยทเกยวของกบตวบงช บญใจ ศรสถตยนรากร (2543 : บทคดยอ) ไดวจยการพฒนาดชนรวมของคณภาพการจด

การศกษาสาหรบหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต โดยมวตถประสงคเพอ พฒนาดชนรวมของคณภาพการจดการศกษาสาหรบหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต และศกษาความเปนไปไดในการนาดชนรวมทไดจากการวจยไปกาหนดเกณฑประเมนคณภาพการจดการศกษา มวธดาเนนการวจย 3 ขนตอน คอ 1) ศกษาและวเคราะหเอกสารเพอนาสาระทไดมากาหนดกรอบความคดในการวจย 2) พฒนาดชนรวมของคณภาพการจดการศกษาสาหรบหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต โดยใชเทคนค Ethnographic Delphi Future Research (EDFR) ทาการคดสรรดชนโดยพจารณาจากคามธยฐานของความเหมาะสม และคามธยฐานของการนาไปใชไดจรง ตงแตระดบมากขนไป และเปนความคดเหนทสอดคลองกนของผเชยวชาญจานวน 20 ทาน และ 3) ศกษาความเปนไปไดในการนาดชนทไดจากการวจยไปกาหนดเกณฑประเมนคณภาพการจดการศกษาสาหรบหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต โดยพจารณาจากความคดเหนทสอดคลองไมนอยกวารอยละ 60 ของอาจารยประจาหลกสตรทเปดสอนหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑตจานวน 7 แหง รวมทงสน 21 คน ผลการวจย พบวา 1) องคประกอบคณภาพการจดการศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต ประกอบดวย 6 องคประกอบ และดชนจานวน 57 ดชน

เออมพร หลนเจรญ (2547 : บทคดยอ) ไดดาเนนการพฒนาตวบงชความสาเรจของการปฏรปการศกษาขนพนฐานโดยมวตถประสงคเพอพฒนาและตรวจสอบคณภาพของตวบงชความสาเรจของการปฏรปการศกษาขนพนฐาน ดาเนนการวจยโดยใชวธผสมผสานระหวางวธการเชงปรมาณและเชงคณภาพ ม 5 ขนตอน คอ 1) ศกษาวรรณกรรมเพอสรางกรอบความคดสาหรบการวจย 2) พฒนาและคดเลอกตวบงชดวยเทคนคเดลฟาย 3) กาหนดนาหนกความสาคญของตวบงชดวยวธการเชงประจกษ 4) พฒนาเกณฑตดสนความสาเรจของการปฏรปการศกษาขนพนฐาน และ 5) ตรวจสอบคณภาพของตวบงชและเกณฑทพฒนาดวยการรบฟงความคดเหนจากผทรงคณวฒ ซง เปนศกษานเทศก จานวน 25 คน ในการรวบรวมขอมลเชงประจกษมกลมตวอยาง คอ กลมผบรหาร คร นกเรยน กรรมการสถานศกษา และผปกครองจากโรงเรยน ในเขตพนทการศกษาสโขทย รวม 5,196 คน การรบฟงความคดเหนจากผทรงคณวฒและนกการศกษาผเกยวของ จานวน 150 คน เครองมอทใช ไดแก แบบสอบถามสาหรบเทคนคเดลฟาย แบบสอบถามสาหรบการเกบรวบรวมขอมลเชงประจกษ แบบสอบถามสาหรบพฒนาเกณฑบอกระดบความสาเรจ และแบบสอบถามสาหรบการรบฟงความคดเหนจากผทรงคณวฒ วเคราะหขอมล โดยใชวธการวเคราะหเนอหา สถตบรรยาย และการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน ผลการวจยพบวา 1) ตวบงชความสาเรจของการปฏรปการศกษาขนพนฐานทพฒนาขนม 8 องคประกอบ 2) ผลการตรวจสอบความตรงของตวบงช

122

ดวยการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน พบวาโมเดลตวบงชความสาเรจของการปฏรปการศกษา มความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 3) ผลการพฒนาเกณฑในการวดความสาเรจของการดาเนนงานปฏรปการศกษา พบวา เกณฑผานของคะแนนรวมของการดาเนนงานปฏรปการศกษาตามตวบงชในแตละองคประกอบและในภาพรวม 4) ผลการรบฟงความคดเหนจากผทรงคณวฒ พบวา ผเขารวมประชมสวนใหญเหน ดวยกบตวบงชและเกณฑตดสนความสาเรจของการปฏรปการศกษาทผวจยพฒนาขน

พรภาว บญเพลง (2550 : บทคดยอ) ไดการพฒนาตวบงชรวมความสาเรจในการดาเนนงานของโรงเรยนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง โดยมวตถประสงค คอ เพอพฒนาตวบงชรวมความสาเรจในการดาเนนงานของโรงเรยนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง และตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลความสาเรจในการดาเนนงานของโรงเรยนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงทผวจยพฒนาขนกบขอมลเชงประจกษ ประชากรทใชในการวจย คอ โรงเรยนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงภายใตโครงการขบเคลอนปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาทผานเกณฑการประเมนของกระทรวงศกษาธการ ประจาปการศกษา 2550 จานวน 119 โรงเรยน กลมผใหขอมลประกอบดวย 2 กลม คอ กลมผทรงคณวฒ จานวน 16 คน และกลมผบรหารและครในโรงเรยนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง จานวน 336 คน เครองมอทใช แบงออกเปน 2 สวน คอ 1) ใชในการเกบรวบรวมขอมลเพอคดเลอกตวบงชความสาเรจในการดาเนนงานของโรงเรยนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงจากผทรงคณวฒ 2) ใชในการเกบรวบรวมขอมลจากผบรหารและครในโรงเรยนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง การเกบรวบรวมขอมลแบงเปน 2 ระยะ คอ ระยะท 1 เปนการเกบรวบรวมขอมลจากกลมผทรงคณวฒเพอคดเลอกตวบงช ดวยวธการสมภาษณผนวกกบการใชแบบสอบถาม และระยะท 2 เปนการเกบรวบรวมขอมลจากผบรหารและครในโรงเรยนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ตามตวบงชทผานการพจารณามาแลวในระยะท 1 เพอนาผลทไดมาพฒนาตวบงชรวมความสาเรจในการดาเนนงานของโรงเรยน การวเคราะหขอมล ประกอบดวย การวเคราะหขอมลเพอคดเลอกตวบงชทมความเหมาะสมจากผทรงคณวฒ พจารณาจากคาเฉลยเลขคณต (Mean) ของตวบงชทมคาตงแต 3.00 ผลการวเคราะหขอมลเพอตรวจสอบความตรงตามทฤษฎหรอความสอดคลองของโมเดลตวบงชความสาเรจในการดาเนนงานของโรงเรยนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ซงเปนโมเดลสมมตฐานทางทฤษฎทผวจยสรางขนตามกรอบแนวคด ดวยการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน พบวา โมเดลมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ

ดศกล เกษมสวสด (2551 : บทคดยอ) ไดพฒนาตวบงชรวมความเปนองคกรแหงการเรยนรของศนยการศกษานอกโรงเรยน โดยมวตถประสงคการวจยเพอพฒนาตวบงชรวมความเปนองคกรแหงการเรยนรของศนยการศกษานอกโรงเรยนจงหวด เพอทดสอบความสอดคลองของ

123

โมเดลโครงสรางความเปนองคกรแหงการเรยนรของศนยการศกษานอกโรงเรยนจงหวดในเชงทฤษฎกบขอมลเชงประจกษและเพอนาเสนอแนวทางการพฒนาตวบงชรวมไปใชในการสรางศนยการศกษานอกโรงเรยนจงหวดใหเปนองคกรแหงการเรยนร กลมตวอยาง คอ ผบรหารและเจาหนาทในสงกดศนยการศกษานอกโรงเรยนจงหวด จานวน 480 คน ใชวธการสมตวอยางแบบหลายขนตอน เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถาม วเคราะหคาสถตพนฐานโดยใชโปรแกรมสาเรจรป ผลการวจยพบวา ตวแปรทเปนองคประกอบหลกทมอทธพลตอความเปนองคกรแหงการเรยนรของศนยการศกษานอกโรงเรยนจงหวด ประกอบดวย 3 องคประกอบหลก ไดแก องคประกอบหลกดานการเรยนร องคประกอบหลกดานองคการ และองคประกอบหลกดานการจดการความร ซงทง 3 องคประกอบหลก จะตองปฏบตผานตวแปรทเปนองคประกอบยอย ทงหมด 20 องคประกอบ และตวบงชความเปนองคกรแหงการเรยนร 80 ตว ตวบงชรวมความเปนองคการแหงการเรยนรของศนยการศกษานอกโรงเรยนจงหวด ประกอบดวยตวบงชทเปนองคประกอบหลกรวม 3 องคประกอบ เรยงตามนาหนกองคประกอบจากมากไปนอยไดแก องคการ การจดการความร และการเรยนร ผลการตรวจสอบความเทยงตรงเชงโครงสรางของโมเดลความเปนองคการแหงการเรยนรของศนยการศกษานอกโรงเรยนจงหวดกบขอมลเชงประจกษโดยใชคาไค-สแควร คาดชนวดระดบความกลมกลน และคาดชนวดระดบความกลมกลนทปรบแกแลว ทดสอบสมมตฐานการวจย ผลการทดสอบพบวาโมเดลมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษอยางมนยสาคญทางสถต กฤตมา เหมวภาต (2551: บทคดยอ) ไดดาเนนการพฒนาตวบงช เกณฑและรปแบบการประเมนหลกสตรระดบปรญญาบณฑต กลมสาขาวชามนษยศาสตรและสงคมศาสตร โดยมวตถประสงค ดงน 1) เพอพฒนาตวบงช เกณฑการประเมนตวบงชการประเมนหลกสตรระดบปรญญาบณฑต กลมสาขาวชามนษยศาสตรและสงคมศาสตร 2) พฒนารปแบบการประเมนหลกสตรระดบปรญญาบณฑต กลมสาขาวชามนษยศาสตรและสงคมศาสตร โดยมกลมตวอยางในการศกษา คอ ผบรหารหลกสตรของสถาบนอดมศกษาทเปดสอนในกลมสาขาวชามนษยศาสตรและสงคมศาสตร ประกอบดวย รองอธการบดฝายวชาการ ผอานวยการสานกวชาการ ผอานวยการสานกบรหารวชาการ คณบด รองคณบด ผชวยคณบด และหวหนาสาขาวชา จานวน 60 สถาบน ไดมาดวยวธการสมตวอยางแบบชนภมหลายขนตอน (Multistage Stratified Simple Random Sampling) เกบรวบรวมขอมลโดยผวจยนาสงแบบสอบถาม ไปยงกลมตวอยางจานวน 800 คน วเคราะหขอมลโดยใชสถตรอยละ การวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสอง ดวยโปรแกรมลสเรล คาไค-แสควร พบวา องคประกอบการประเมนหลกสตร 8 องคประกอบ 71 ตวบงช ตางเปนองคประกอบทมความสมพนธสนบสนนซงกนและกน ผลการประเมนองคประกอบใดองคประกอบหนงจะสงผลตอองคประกอบการประเมนองคประกอบอนๆ การตรวจสอบความตรง

124

ของโมเดล และวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสอง(Second Order Confirmatory Factor Analysis) พบวา โมเดลการวดตวแปรแฝงทกองคประกอบ และโมเดลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสอง มความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ อาทกา เพชรทบ (2551 : บทคดยอ) ไดดาเนนการศกษาตวบงชและสมรรถภาพการวจยปฏบตการในชนเรยนของครวทยาศาสตรระดบมธยมศกษา โดยมวตถประสงค ดงน 1) เพอพฒนาตวบงชสมรรถภาพการวจยปฏบตการในชนเรยนของครวทยาศาสตรระดบมธยมศกษา 2) เพอศกษาสมรรถภาพการวจยปฏบตการในชนเรยนของครวทยาศาสตรระดบมธยมศกษา โดยมกลมเปาหมายเปนครวทยาศาสตรระดบมธยมศกษา ในโรงเรยนสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน จงหวดนครศรธรรมราช จานวน 211 คน มเครองมอการศกษาเปนแบบสอบถาม โดยมขนตอนการดาเนนการวจย ดงน 1) การพฒนาตวบงช ไดตวบงชสมรรถภาพการวจยปฏบตการในชนเรยนของครวทยาศาสตรระดบมธยมศกษา ม 3 ดาน 6 องคประกอบ จานวน 120 ตวบงช 2) นาตวบงชใหผเชยวชาญตรวจสอบ ผลทไดเหลอตวบงชจานวน 100 ตวบงช 3) นาตวบงชพฒนาเปนเครองมอวจยเปนแบบสอบถามเพอศกษาสมรรถภาพการวจยปฏบตการในชนเรยนของครวทยาศาสตรระดบมธยมศกษา มทงหมด 100 ขอ 4) นาเครองมอวจยทไดมาศกษากบตวอยางประชากร คอ ครวทยาศาสตรระดบมธยมศกษา ในโรงเรยนสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน จงหวดนครศรธรรมราช จานวน 211 คน วเคราะหขอมลโดยการวเคราะหคาสถตเบองตนดวยการแจกแจงความถ หาคาเฉลยและคารอยละ ผลการศกษาพบวา จากการวเคราะห สงเคราะหเอกสารและงานวจยทเกยวของกบสมรรถภาพการวจยปฏบตการในชนเรยนของครวทยาศาสตรสามารถแบงสมรรถภาพการวจยปฏบตการในชนเรยนได 3 ดาน ดานความรในการวจยปฏบตการในชนเรยนมตวบงช 39 ตวบงช ดานความสามารถในการวจยปฏบตการในชนเรยน มองคประกอบเดยวคอระเบยบวธวจย มตวบงช 40 ตวบงช สาหรบดานจรรยาบรรณและลกษณะนสยในการวจยปฏบตการในชนเรยน ม 21 ตวบงช วารณ ลภนโชคด (2551 : บทคดยอ) ไดดาเนนการการพฒนาตวบงชรวมการประเมนคณภาพของสถาบนอดมศกษา โดยมวตถประสงคเพอประเมนคณภาพของรายงานการประเมนตนเองและรายงานผลการประเมนคณภาพภายนอกของสถาบนอดมศกษา และสงเคราะหผลการประเมนคณภาพของรายงานการประเมนตนเองและรายงาน ผลการประเมนคณภาพภายนอกของสถาบน อดมศกษา รวมทงเพอพฒนาตวบงชรวมคณภาพของสถาบนอดมศกษา ตวบงชรวมคณภาพของรายงานการประเมนตนเองของสถาบนอดมศกษา และตวบงชรวมคณภาพของรายงานผลการประเมนคณภาพภายนอกของสถาบนอดมศกษา โดยดาเนนศกษาจากรายงานการประเมนตนเอง จานวน 173 ฉบบ และรายงานผลการประเมนคณภาพภายนอก จานวน 200 ฉบบ ผวจยรวบรวมขอมลจากรายงานการประเมนตนเองและรายงานผลการประเมนคณภาพภายนอก เพอทาความเขาใจเกยวกบลกษณะและ

125

เนอหาสาระใหเหนภาพรวม ผลการวจยพบวา 1) รายงานการประเมนตนเองของสถาบนอดมศกษามคณภาพทใกลเคยงกน 2) รายงานผลการประเมนคณภาพภายนอกของสถาบนอดมศกษาทกประเภทมคณภาพทใกลเคยงกน 3) ผลการวเคราะหความไมแนนอนของตวบงชรวมทพฒนาขนเพอแสดงคณภาพของสถาบนอดมศกษา พบวา มความแปรปรวนทเกดจากการใชรปแบบการรวมทแตกตางกน 4) ผลการวเคราะหความไมแนนอนของลาดบทคณภาพของรายงานจากการประเมนรายงานผลการประเมนคณภาพภายนอกและรายงานการประเมนตนเองของสถาบนอดมศกษาทไดจากการรวมคาผลการประเมนใน 4 มาตรฐาน พบวา ความแปรปรวนของลาดบททเกดจากการใชรปแบบการรวมทแตกตางกนมนอยมาก ขอเสนอแนะสาหรบการวจยในครงตอไป 1. ควรมการวจยเพอพฒนาแบบประเมนคณภาพของรายงานการประเมนฯ ทม การประเมนระดบคณภาพ หรอความมากนอย ของการดาเนนการประเมนในแตละตวบงช 2. การพฒนาตวบงชรวมเพอแสดงถงคณภาพ ประสทธผล หรอประสทธภาพของสงใดๆ นน ควรมการวจยในลกษณะของการวเคราะหความไมแนนอนและวเคราะหความไวดวยทกครง เพอศกษาความเปลยนแปลงของคาตวบงชรวมทเปนผลจากการใชรปแบบทแตกตางกนในการพฒนาตวบงชรวม

สมศร ศรขวญชย (2552 : บทคดยอ) ไดดาเนนหารวจยกระบวนการสรางตวชวดคณภาพชวตโดยการมสวนรวม มวตถประสงคเพอพฒนาตวชวดคณภาพชวตของประชาชนทอาศยในชมชนบานจดสรร จากมมมองของประชาชนโดยใชกระบวนการมสวนรวม และใชกระบวนการวจยเปนเครองมอสรางการเรยนรแกประชาชน กลมเปาหมายเปนประชาชนในชมชน ผนาชมชน นกวจยชมชน ในพนทชมชนบานจดสรรในเขตอาเภอพทธมณฑล จ.นครปฐม เกบรวบรวมขอมลโดยวธการทหลากหลายจากขอมลเอกสาร การสมภาษณ การสงเกตแบบมสวนรวม การสมภาษณแบบกลม และการจดเวทประชม ผลการวจยพบวา องคประกอบและตวชวดคณภาพชวตในความเหนของประชาชน ม 6 องคประกอบ 16 ตวชวด จากการวจยเสนอแนะใหหนวยงานทเกยวของทงภาครฐและเอกชน ตลอดจนองคกรปกครองสวนทองถน ควรปรบวธคดเรองการสรางตวชวดคณภาพชวต จากเดมทมองตวชวดในฐานะผลผลตของการสรางเพอใชในการวดคณภาพชวตเปนการใชกระบวนการสรางตวชวดเพอเปนเครองมอสรางการเรยนรแกกลมเปาหมาย และควรนาชดตวชวดทไดจากกระบวนการสราง ของประชาชน ไปเปนขอมลในการวางแผนปรบปรงในสวนของกจการทหนวยงานรบผดชอบ รวมถงการประยกตใชกระบวนการสรางตวชวดเปนเครองมอสรางการมสวนรวมเพอแกปญหาดานอนๆ ของชมชน

126

กรอบแนวคดในการพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยครงน ผวจยไดศกษาเอกสาร บทความ งานวจย ตารา ทางวชาการทงในประเทศและตางประเทศ ซงประกอบดวยแนวคดทเกยวของกบความร แนวคดเกยวการจดการความร แนวคดเกยวกบสถานอนามย แนวคดเกยวกบการพฒนาตวบงช งานวจยทเกยวของกบการจดการความร งานวจยทเกยวของกบสถานอนามยและงานวจยทเกยวของกบตวบงช สามารถสรปไดวาในการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยนนควรทจะมการพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยเพอเปนมาตรฐานเดยวกนในการการตดตามและวดสภาพการดาเนนงานจดการความรดานสขภาพในชมชน ของสถานอนามย และจากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวในการพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยดงทไดกลาวขางตน ผวจยสามารถกาหนดเปนกรอบแนวคดโดยรวมทใชในการทบทวนเอกสารงานวจยทเกยวของ (Concept Framework) แสดงดงภาพประกอบ 16

127

ภาพประกอบ 16 กรอบแนวคดในการศกษาเพอพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพ ในชมชน

1. องคประกอบดานองคกร 1.1โครงสรางของสถานอนามย 1.2 วสยทศน/พนธะกจ/กลยทธ 1.3วฒนธรรม องคกร 1.4 บรรยากาศการทางาน

4. องคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการ ความรดานสขภาพในชมชน 4.4 ขนกาหนดความร 4.2 ขนคนหาแหลงความร 4.3 ขนเลอกวธการในการจดการความร 4.4 ขนไดความรใหม 4.5 ขนดาเนนการใชความรใหม 4.6 ขนประเมนผลการนาความรมาใช

- ดานสงเสรมสขภาพ - ดานการรกษาพยาบาลเบองตน - ดานการควบคม และปองกนโรค - ดานฟนฟสภาพ และดแลผปวยพการ - ดานสนบสนนการสาธารณสขมลฐาน - ดานพฒนาชมชน วนจฉยชมชน - ดานสนบสนนบรการสขภาพอน ๆ

ตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

การพฒนาตวบงช

องคประกอบของการจดการความร สขภาพชมชน

3. องคประกอบหลกดานเทคโนโลยสารสนเทศ 3.1 เทคโนโลยสารสนเทศ

2. องคประกอบหลกดานบคลากร 2.1 ภาวะผนาทเออตอการจดการความร 2.2 การเสรมพลงอานาจใหบคลากร 2.3 การจงใจ

128

บทท 3

การดาเนนการวจย

การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยครงน เปนการวจยเชงพรรณนา (Descriptive Research) ประเภทการวจยเชงสารวจ (Survey Research) ใชระเบยบวธการวจยแบบเทคนคเดลฟาย (Delphi Technique) มวตถประสงคเพอพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย และเพอวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย โดยใชสถานอนามยเปนหนวยวเคราะห (Unit of Analysis) ผใหขอมล คอ ผเชยวชาญ และบคลากรสาธารณสขทปฏบตงานดานการจดการความรในสถานอนามย ในเขตพนทสาธารณสข ทง 18 เขต ทวประเทศ สถานอนามยแหงละ 1 คน เพอใหการวจยนมประสทธภาพและบรรลตามวตถประสงคทตงไว ผวจยจงไดกาหนดระเบยบวธวจยดงน

ผวจยแบงการดาเนนการวจย ออกเปน 2 ระยะ คอ ระยะท 1 การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยโดย

ใชระเบยบวธการวจยแบบเทคนคเดลฟาย (Delphi Technique) แบงออกเปน 2 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 การพฒนา(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ขนตอนท 2 การกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงช และการกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ระยะท 2 การวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย โดยในแตละขนตอนมวธดาเนนการวจย ดงน ระยะท 1 การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยโดยใชระเบยบวธการวจยแบบเทคนคเดลฟาย (Delphi Technique) ประชากร ประชากรทใชในการพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยในระยะท 1 น ผวจยใชระเบยบวธการวจยแบบเทคนคเดลฟาย (Delphi Technique) ดาเนนการวจยกบผเชยวชาญ ซงเปนบคคลทมความร ประสบการณเกยวกบการจดการความรทางดานสาธารณสข

129

แบงเปน 3 กลม คอ ผเชยวชาญทปฏบตหนาทในตาแหนงของผบรหาร ผเชยวชาญทปฏบตงานในตาแหนงนกวชาการ และผเชยวชาญทเปนผปฏบตงานดานการจดการความร รวมทงสน 17 คน กลมตวอยาง ผวจยเลอกกลมผเชยวชาญแบบเจาะจง (Purposive Sampling) โดยคดเลอกผเชยวชาญทมประสบการณเกยวกบการจดการความรทางดานสาธารณสข จานวน 3 กลม ดงน กลมท 1 ผเชยวชาญทเปนผบรหาร จานวน 5 คน ประกอบดวยผมคณสมบตดงน 1. เปนผทดารงตาแหนงผบรหารของกระทรวงสาธารณสขตงแตระดบอาเภอขนไป และ 2. เปนผมประสบการณในการปฏบตงานดานการจดการความร กลมท 2 ผเชยวชาญทเปนนกวชาการ จานวน 5 คน ประกอบดวยผมคณสมบตดงน 1. เปนนกวชาการของกระทรวงสาธารณสขหรอหนวยงานอนทเกยวของทมบทบาทหนาทในการจดการความร หรอ 2. เปนนกวชาการทมประสบการณการดาเนนงานการจดการความร โดยดารงตาแหนงระดบชานาญการพเศษหรอเทยบเทาขนไป หรอ 3. สอนหรอวจยเกยวกบการจดการความรหรองานดานสาธารณสขในชมชน กลมท 3 ผเชยวชาญทเปนผปฏบตงานดานการจดการความร จานวน 7 คน ประกอบดวยผ มคณสมบตดงน 1.เปนผทปฏบตงานดานการจดการความรของหนวยงานในกระทรวงสาธารณสข และ 2. เปนผทมประสบการณดานงานสาธารณสขในชมชนไมนอยกวา 5 ป ในระยะท 1 การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ผวจยดาเนนการวจยโดยใชระเบยบวธการวจยแบบเทคนคเดลฟาย (Delphi Technique) ซงมขนตอนในการสรางเครองมอวจยและการเกบรวบรวมขอมล 2 ขนตอน ดงน ขนตอนท 1 การพฒนา(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ดาเนนการดงน 1. สรางกรอบแนวคดเกยวกบองคประกอบการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยโดยการวเคราะหและสงเคราะหจากเอกสาร ตารา และรายงานการวจย ดงน 1.1 การศกษาเอกสาร ตารา และรายงานการวจยทเกยวของกบการจดการความร การสาธารณสขในชมชน แนวคดเกยวกบสถานอนามย และแนวคดการพฒนาตวบงช ทงในและตางประเทศ

130

1.2 วเคราะหเอกสารเนอหาจากขอมลทไดโดยการจดจาแนกประเภทตามคาสาคญ แบงเปน 3 ประเภท คอ ประเภทท 1 เปนแนวคดและหลกการในการจดการความร ประเภทท 2 เปนแนวคดเกยวกบสถานอนามย และประเภทท 3 เปนแนวคดและหลกการการพฒนาตวบงช 1.3 นาผลทไดจากการศกษาเอกสารทง 3 สวน มาสรปเปนกรอบแนวคดเบองตนในการกาหนด (ราง) องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย 1.4 นากรอบแนวคดเบองตนในการกาหนด(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย มาสรางเปนแบบสมภาษณ(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย เพอใชสาหรบสมภาษณผเชยวชาญ 2. การสมภาษณผเชยวชาญเพอกาหนดองคประกอบหลก องคประกอบยอย และตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย 2.1 ผวจยนาแบบสมภาษณ(ราง) องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ไปสมภาษณผเชยวชาญและนาความคดเหนของผเชยวชาญมา วเคราะหและสงเคราะหเนอหาทไดจากการสมภาษณ โดยเปรยบเทยบประเดนทงทเหมอนกนและแตกตางกน มาสรปเปน องคประกอบหลก องคประกอบยอย และตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย 2.2 ภายหลงจากทผวจยสมภาษณผเชยวชาญแลว ผวจยไดนาแนวคดทไดจากการสมภาษณ มาปรบปรงแลวสรางเปนแบบสอบถามเพอการคดเลอกตวบงช การจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย โดยมวตถประสงคเพอใหผเชยวชาญไดยนยนความคดเหนเดมหรอเปลยนแปลงความคดเหน 3. การคดเลอกตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย 3.1 ผวจยนาแบบสอบถามเพอการคดเลอกตวบงช การจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ใหผเชยวชาญกลมเดมไดตอบแบบสอบถามเพอยนยนความคดเหนเดมหรอเปลยนแปลงความคดเหน และดาเนนการคดเลอกตวบงช โดยใชเกณฑในการประเมนทไดจากความคดเหนของผเชยวชาญไดใหความคดเหน โดยกาหนดคะแนนดงน คะแนน 1 เมอผเชยวชาญเหนวาตวบงชนนมความสอดคลอง คะแนน 0 เมอผเชยวชาญเหนวาตวบงชนนไมมความสอดคลอง 3.2 ผวจยวเคราะหขอมล โดยการวเคราะหหาคาดชนความสอดคลอง (Index of Consistency : IOC) (พวงรตน ทวรตน 2543 : 117) เพอเปนเกณฑในการพจารณาตวบงช หากพบวาตวบงชตวใดมคาดชนความสอดคลอง ตงแต 0.75 ขนไปแสดงวาตวบงชนนมความความตรงตามเกณฑผานการคดเลอก

131

3.3 ผวจยวเคราะหขอมล เพอการคดเลอกตวบงชตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย โดยกาหนดเกณฑ ดงน 3.2.1 ตวบงชทผานเกณฑตองมคามธยฐาน 3.50 ขนไป 3.2.2 ตวบงชทผานเกณฑตองมคาพสยระหวางควอไทล(Interquartile range)ไมเกน 1.50 3.4 ผวจยสรปผลทผเชยวชาญไดยนยนความคดเหนใหคณะกรรมการควบคมดษฏนพนธ พจารณา แลวปรบปรงเปนแบบสอบถามเพอการกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลก องคประกอบยอย และตวบงช เพอใหผเชยวชาญไดทาการกาหนดนาหนกความสาคญขององคประกอบหลกและตวบงช 4. กาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย โดยใชแบบสอบถามการกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ซงจะนามาพฒนาในขนตอนท 2 ตอไป จากขนตอนท 1 การพฒนา (ราง) องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยนน สามารถสรปเปนตารางแสดงวธดาเนนการพฒนาไดดงตารางท 3 ตารางท 3 วธดาเนนการพฒนา (ราง) องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชน ของสถานอนามย ลาดบ เครองมอ กลมเปาหมาย วธการ ผลลพธ

1. แบบสมภาษณ(ราง) องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

ผเชยวชาญ จานวน 17 คน

สมภาษณ แบบสอบถามเพอการ คดเลอกตวบงชการจดการ ความรดานสขภาพ ในชมชนของสถานอนามย

2. แบบสอบถามเพอการคดเลอก ตวบงช การจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

ผเชยวชาญ จานวน 17 คน

ตอบแบบ สอบถาม

แบบสอบถามการกาหนด นาหนกความสาคญของ องคประกอบหลกและตว บงชการจดการความรดาน สขภาพในชมชนของสถาน อนามย

132

ตารางท 3 (ตอ) ลาดบ เครองมอ กลมเปาหมาย วธการ ผลลพธ

3. แบบสอบถามการกาหนด นาหนกความสาคญของ องคประกอบหลกและตวบงช การจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

ผเชยวชาญ จานวน 17 คน

ตอบแบบ สอบถาม

คานาหนกความสาคญ องคประกอบหลกของตวบงชการจดการความร ทนาไปใชในขนตอนท 2

ขนตอนท 2 การกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงช และการกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ดงน การดาเนนการวจยในขนตอนท 2 นแบงออกเปน 2 ขนตอนยอย คอ 1. การกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย 2. การกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย โดยมรายละเอยด ดงน การกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย 1. การสรางแบบสอบถามเพอกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย เพอใหผเชยวชาญทาการกาหนดนาหนกความสาคญของตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย มขนตอนดงน 1.1 ผวจยสรางแบบสอบถามเพอกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย 1.2 ผวจยไดนาแบบสอบถามเพอกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย เสนอคณะกรรมการทปรกษาดษฎนพนธพจารณาความถกตอง แลวนากลบมาปรบปรง แกไขจนไดแบบสอบถามสมบรณ

133

2. การเกบรวบรวมขอมล 2.1 ผวจยนาแบบสอบถามเพอกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย สงไปยงผเชยวชาญทเปนกลมตวอยางดวยตนเองและทางไปรษณย โดยภายในแบบสอบถามผวจยไดกาหนดระยะเวลาในการสงแบบสอบถามคนไวดวย 2.2 ผวจยรบแบบสอบถามจากผเชยวชาญคนดวยตนเองและรอรบแบบสอบถามทางไปรษณย นอกจากน ผวจยยงตดตอสอบถามไปยงผเชยวชาญในกรณทยงไมไดสงแบบสอบถามกลบคนตามทกาหนดไวตามวนเวลาทกาหนด 3. การวเคราะหขอมล ผวจยวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามเพอกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย เพอการกาหนดนาหนกความสาคญขององคประกอบหลกและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ดงน 3.1 การกาหนดนาหนกความสาคญขององคประกอบหลกโดยใหผเชยวชาญกาหนดคานาหนกความสาคญขององคประกอบหลกเปนคารอยละ ดวยการหาคาเฉลยของรอยละ โดยผลรวมของทกองคประกอบหลกเปน 100 3.2 การกาหนดนาหนกความสาคญของตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย โดยใหผเชยวชาญเปนผใหคานาหนกความสาคญของตวบงชดวยมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ แสดงดงตารางท 4 ตารางท 4 แสดงคะแนนคานาหนกและระดบความสาคญของตวบงช

คะแนนคานาหนกตวบงช ระดบความสาคญของตวบงช 1 นอยทสด 2 นอย 3 ปานกลาง 4 มาก 5 มากทสด

134

หาคาเฉลยของคะแนนความสาคญแตละตวบงช ทงนผวจยแปลผลความสาคญของตวบงช โดยใชเกณฑการกาหนดความหมายตามขอบเขตของคาเฉลยตามแนวคดของวเชยร เกตสงห (2538) มรายละเอยดแสดงดงตารางท 5 ตารางท 5 แสดงการแปลผลความสาคญของตวบงชการจดการความรตามคาเฉลยของคะแนน

คาเฉลย ความสาคญในระดบการปฏบต 1.00 – 1.49 นอยทสด 1.50 – 2.49 นอย 2.50 – 3.49 ปานกลาง 3.50 - 4.49 มาก 4.50 - 5.00 มากทสด

3.3 ผวจยสรปผลการเรยงลาดบองคประกอบหลกและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ตามคานาหนกความของสาคญองคประกอบหลกและตวบงช แลวนามาเปนกรอบในการสรางเปนแบบสอบถามการพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย เพอนาไปวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ซงจะดาเนนการในระยะท 2 ตอไป การกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ผวจยนาขอมลจากแบบสอบถามการกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยโดยผเชยวชาญ มาสรางเปนเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย โดยมขนตอนดาเนนการดงน 1. กาหนดเกณฑการวดการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ตามแนวคดของเบสท (Best : 204-208) โดยใชสตร

พสย = คะแนนมากทสด - คะแนนตาทสด

ระดบชวงชน

135

2. กาหนดระดบการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย เปน 5 ระดบ คอ 2.1 มการจดการความรดานสขภาพในชมชนอยในระดบมากทสด 2.2 มการจดการความรดานสขภาพในชมชนอยในระดบมาก 2.3 มการจดการความรดานสขภาพในชมชนอยในระดบปานกลาง 2.4 มการจดการความรดานสขภาพในชมชนอยในระดบนอย 2.5 มการจดการความรดานสขภาพในชมชนอยในระดบนอยทสด 3. สรปผลการกาหนดเกณฑสาหรบในการวดการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย 4. ผวจยนาเกณฑสาหรบการวดการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ใหคณะกรรมการควบคมดษฏนพนธพจารณา แลวนามาเปนเกณฑในการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ในระยะท 2 การวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ตอไป

จากขนตอนท 2 การกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงช และการกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยนนสามารถสรปเปนตารางแสดงวธดาเนนการพฒนาไดดงตารางท 6 ตารางท 6 วธดาเนนการกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงช และการกาหนด เกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ลาดบ แบบสอบถาม กลมเปาหมาย วธการ ผลลพธ 1. แบบสอบถามเพอกาหนด

นาหนกความสาคญ องคประกอบหลกและตวบงช การจดการความรดานสขภาพ ในชมชนของสถานอนามย

ผเชยวชาญ จานวน 17 คน

ตอบแบบ สอบถาม

คานาหนกความสาคญ ขององคประกอบหลก และตวบงชการจดการ ความรดานสขภาพใน ชมชนของสถานอนามย

2. แบบสอบถามการกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

ผเชยวชาญ จานวน 17 คน

ตอบแบบ สอบถาม

เกณฑวดการจดการ ความรดานสขภาพใน ชมชนของสถานอนามย

136

ระยะท 2 การวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

ประชากรและกลมตวอยาง ประชากร การวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ผวจยกาหนดประชากรในการวจยระยะท 2 คอ สถานอนามยในเขตพนทสาธารณสข ทง 18 เขต ทวประเทศ รวมทงสน 9,759 แหง (สมาคมอนามยแหงประเทศไทย 2550 : 263 - 265)โดยมผตอบแบบสอบถามเปนบคคลากรสาธารณสขทปฏบตงานดานการจดการความร สถานอนามยละ 1 คน กลมตวอยาง กลมตวอยางทใชในการวจยระยะท 2 คอ สถานอนามยในเขตพนทสาธารณสข ทง 18 เขต ทวประเทศ โดยกาหนดขนาดกลมตวอยางจากการประมาณขนาดของกลมตวอยางโดยใชตาราง Krejcie และ Morgan (พวงรตน ทวรตน 2543 : 303) ไดจานวน 370 แหง หลงจากนนผวจยดาเนนการเลอกกลมตวอยางดวยวธการสมแบบหลายขนตอน(Multistage Sampling) ดงน ขนท 1 สมแบบแบงชน (Stratified random sampling)โดยสมเลอกจงหวด จากเขตสาธารณสข ทง 18 เขต เขตละ 1 จงหวด ไดแก จงหวดพระนครศรอยธยา จงหวดลพบร จงหวดปราจนบร จงหวดราชบร จงหวดเพชรบร จงหวดชมพร จงหวดตรง จงหวดสงขลา จงหวดจนทบร จงหวดอดรธาน จงหวดนครพนม จงหวดขอนแกน จงหวดอานาจเจรญ จงหวดนครราชสมา จงหวดลาปาง จงหวดพะเยา จงหวดพษณโลก และจงหวดนครสวรรค หลงจากนนกาหนดจานวนของสถานอนามยในแตละจงหวดโดยการหาสดสวน ขนท 2 การสมเลอกสถานอนามยดวยวธการสมอยางงาย (Simple Random Sampling) โดยสมดวยวธการจบฉลากเลอกสถานอนามยตามจานวนของสถานอนามยในแตละจงหวดทไดจากจงหวดการสมในขนท 1 โดยกลมตวอยางทใชในการวจยครงนมรายละเอยดแสดงดงตารางท 7

137

ตารางท 7 แสดงจานวนประชากรและกลมตวอยาง จาแนกตามเขตสาธารณสข

เขต จงหวด จานวนสถานอนามย (แหง)

รวม (แหง)

จานวนกลมตวอยาง (แหง)

1 (กลาง)

นนทบร 76

488 19 ปทมธาน 79 พระนครศรอยธยา 206 สระบร 127

2 (กลาง)

ชยนาท 72

329 13 ลพบร 134 สงหบร 47 อางทอง 76

3 (กลาง)

ฉะเชงเทรา 118

438 17 ปราจนบร 93 สระแกว 110 นครนายก 56 สมทรปราการ 61

4 (กลาง)

กาญจนบร 142

610 23 นครปฐม 133 ราชบร 161 สพรรณบร 174

5 (กลาง)

ประจวบครขนธ 80

304 12 เพชรบร 118 สมทรสงคราม 50 สมทรสาคร 56

6 (ใต)

ชมพร 94

635 24 พทลง 125 สราษฎรธาน 166 นครศรธรรมราช 250

138

ตารางท 7 (ตอ)

เขต จงหวด จานวนสถานอนามย (แหง) รวม จานวนกลมตวอยาง

(แหง) 7

(ใต) ระนอง 45

327 12 พงงา 64 ภเกต 21 กระบ 72 ตรง 125

8 (ใต)

สงขลา 175

545 20 สตล 54 ปตตาน 125 ยะลา 80 นราธวาส 111

9 (กลาง)

จนทบร 106

386 15 ชลบร 120 ระยอง 94 ตราด 66

10 (ตะวนออกเฉยงเหนอ)

หนองคาย 135

559 21 เลย 127 อดรธาน 214 หนองบวลาภ 83

11 (ตะวนออกเฉยงเหนอ)

นครพนม 151 396 15 มกดาหาร 78

สกลนคร 167 12

(ตะวนออกเฉยงเหนอ)

รอยเอด 230

810 30 ขอนแกน 248 มหาสารคาม 175 กาฬสนธ 157

13 (ตะวนออกเฉยงเหนอ)

อานาจเจรญ 77

754 29 ศรสะเกษ 255 ยโสธร 112 อบลราชธาน 310

139

ตารางท 7 (ตอ)

เขต จงหวด จานวนสถานอนามย (แหง) รวม จานวนกลมตวอยาง

14 (ตะวนออกเฉยงเหนอ)

สรนทร 208

950 36 นครราชสมา 350 บรรมย 225 ชยภม 167

15 (เหนอ)

เชยงใหม 269

553 21 แมฮองสอน 71 ลาปาง 142 ลาพน 71

16 (เหนอ)

นาน 123

545 21 พะเยา 94 เชยงราย 210 แพร 118

17 (เหนอ)

ตาก 115

618 23 พษณโลก 143 สโขทย 118 เพชรบรณ 153 อตรดตถ 89

18 (เหนอ)

กาแพงเพชร 124

512 19 พจตร 109 นครสวรรค 189 อทยธาน 90

รวม 9,759 370

140

การสรางเครองมอทใชในการวจยและการเกบรวบรวมขอมล ระยะท 2 การวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ผวจยไดดาเนนการสรางเครองมอทใชในการวจยและการเกบรวบรวมขอมล ดงน 1. เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลการในระยะท 2 คอ แบบสอบถามการพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ซงเปนแบบสอบถามทผวจยไดสรางขนมาจาก ระยะท 1 การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยโดยใชระเบยบวธการวจยแบบเทคนคเดลฟาย (Delphi Technique) โดยมวตถประสงคเพอวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ซงแบบสอบถามการพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยน ประกอบดวย 2 ตอน คอ

ตอนท 1 ขอมลสถานภาพสวนบคคล ซงประกอบดวย ตาแหนง ระดบ สถานทปฏบตงาน เพศ อาย การศกษา และประสบการณในการปฏบตงาน

ตอนท 2 แบบสอบถามเกยวกบการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย มลกษณะเปนแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ (Rating Scale) ตามแบบของลเครท (Likert) มขอคาถามจานวน 45 ขอ 2. การสรางและพฒนาเครองมอทใชในงานวจย 2.1 ผวจยนาชดตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยทพฒนาไดจากระยะท 1 มาปรบสรางเปนแบบสอบถามการพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย 2.2 ผวจยนาแบบสอบถามการพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย เสนอคณะกรรมการควบคมดษฎนพนธ เพอตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหาและความถกตองของภาษา แลวแกไขตามคาเสนอแนะของกรรมการ 2.3 ผวจยนาแบบสอบถามการพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย เสนอใหผทรงคณวฒ จานวน 5 คน เพอความเทยงตรงในเนอหา (content validity) ภาษาทใชและความสอดคลอง (Index of Consistency : IOC)โดยผทรงคณวฒมคณสมบตเปนบคลากรทางดานสขภาพทมคณวฒระดบปรญญาเอกทางดานสาธารณสข หรอดารงตาแหนงในระดบผชานาญการพเศษขนไป

141

2.4 ผวจยนาแบบสอบถามทปรบปรงแกไขแลวไปทดลองใช (Try - out) กบสถานอนามย ทไมใชกลมตวอยางจานวน 30 แหงแลวนาแบบสอบถามทไดรบกลบคนมาหาคาความเชอมน (Reliability) โดยกาหนดใหมคาความเชอมน พบวาแบบสอบถามการพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ชดท 4 มคาความเชอมน เทากบ 0.97 3. การเกบรวบรวมขอมลและการวเคราะหขอมล การเกบรวบรวมขอมลในการวจยระยะท 2 ผวจยดาเนนการเกบรวบรวมขอมลตามขนตอน ดงน 3.1 ผวจยทาหนงสอถงหวหนาสถานอนามยทเปนกลมตวอยางเพอขอความอนเคราะหในการใหขอมลเพอการวจย 3.2 ผวจยสงแบบสอบถามไปยงสถานอนามยทเปนกลมตวอยางทางไปรษณย เปนจานวน 2 เทา ของขนาดกลมตวอยาง โดยผวจยไดกาหนดวนทขอใหสงแบบสอบถามกลบคนผวจย พรอมนผวจยไดแนบซองตดแสตมป และจาหนาซองถงผวจยสาหรบการสงแบบสอบถามคนผวจยทางไปรษณย 4. การวเคราะหขอมล เมอผวจยไดรบแบบสอบถามกลบคนมาไดนาแบบสอบถามมาตรวจสอบความสมบรณ จดระเบยบขอมลและลงรหส แลวนามาวเคราะหขอมลโดยใชสถต ดงน 4.1 การวเคราะหขอมลเกยวกบสถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถามใชคาความถ (Frequencies) และคารอยละ (Percentage) 4.2 การวเคราะหสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ใชคาเฉลย ( x ) และคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ทงนผวจยแปลผลโดยใชเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ตามแนวคดของเบสท (Best : 204-208) โดยแบงออกเปน 5 ระดบ คอ มากทสด มาก ปานกลาง นอย และนอยทสด

142

บทท 4

การวเคราะหผลขอมล

การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยครงน ผวจยขอนาเสนอผลการวเคราะหขอมล ประกอบดวย 3 สวน ดงน สวนท 1 สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล สวนท 2 การวเคราะหขอมล สวนท 3 ผลการวเคราะหขอมล โดยมรายละเอยด ดงตอไปน สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล เพอความเขาใจในการอานผลการวเคราะหขอมลและการแปลความหมายของผลการวเคราะหขอมลในการวจยครงน ผวจยขอกาหนดสญลกษณในการวเคราะหขอมลดงน Mode แทน คาฐานนยมของตวบงชการจดการความร Medium แทน คามธยฐานของตวบงชการจดการความร TQR แทน คาพสยระหวางควอไทล (Interquartile range) IOC แทน คาดชนความสอดคลองของตวบงช n แทน จานวนสถานอนามยทเปนกลมตวอยาง X แทน คาเฉลยของตวบงชการจดการความร S.D. แทน คาสวนเบยงเบนมาตรฐานของตวบงชการจดการความร การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลในการพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ครงน ผวจยแบงการวเคราะหขอมลตามวตถประสงคของการวจย คอ 1. วตถประสงคการวจยขอท 1 เพอพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

143

2. วตถประสงคการวจยขอท 2 เพอวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย การวเคราะหขอมลแบงตามวตถประสงคการวจย ดงน 1. วตถประสงคการวจยขอท 1 เพอพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย มรายละเอยดดงน ระยะท 1 การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยโดยใชระเบยบวธการวจยแบบเทคนคเดลฟาย (Delphi Technique) ซงมการวเคราะหขอมลตามขนตอนการวจย ดงน ขนตอนท 1 การพฒนา(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย มรายละเอยดการดาเนนการ ดงน 1. สรางกรอบแนวคดเกยวกบองคประกอบการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยโดยการวเคราะหและสงเคราะหจากเอกสาร ตารา และรายงานการวจย ทงในประเทศและตางประเทศ วเคราะหขอมลโดยการวเคราะหเนอหาจากเอกสารและจาแนกขอมลตามประเภทคาสาคญ มาสรปเปนกรอบแนวคดเบองตนในการพฒนา(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย แลวนากรอบแนวคดเบองตนในการกาหนด(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย มาสรางเปนแบบสมภาษณ(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย เพอใชสาหรบสมภาษณผเชยวชาญ 2. การเกบรวบรวมขอมล ผวจยนาแบบสมภาษณ(ราง) องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ไปสมภาษณผเชยวชาญและนาความคดเหนของผเชยวชาญ แลววเคราะหและสงเคราะหเนอหาทไดจากการสมภาษณ มาสรปเปน องคประกอบหลก องคประกอบยอย และตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย หลงจากนน ผวจยไดนาแนวคดทไดจากการสมภาษณ มาปรบปรงแลวสรางเปนแบบสอบถามเพอการคดเลอกตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย เพอใหผเชยวชาญไดยนยนความคดเหน และดาเนนการคดเลอกตวบงช โดยใชเกณฑในการประเมนทไดจากความคดเหนของผเชยวชาญ 3. วเคราะหขอมลเพอคดเลอกตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย โดยการวเคราะหความสอดคลองดวยการหาคาดชนความสอดคลอง (Index of Consistency : IOC) (พวงรตน ทวรตน 2540 : 117) เพอเปนเกณฑในการพจารณาตวบงช โดยกาหนดใหตวบงชทผานเกณฑ ดงน

144

3.1 มคาดชนความสอดคลอง ตงแต 0.75 ขนไป 3.2 มคามธยฐาน 3.50 ขนไป 3.3 มคาพสยระหวางควอไทล(Interquartile range)ไมเกน 1.50 4. ผวจยสรปผล แลวปรบปรงเปนแบบสอบถามเพอการกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงช และการกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย เพอใหผเชยวชาญไดทาการกาหนดนาหนกความสาคญขององคประกอบหลกและตวบงช และการกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ซงจะนามาพฒนาในขนตอนท 2 ตอไป ขนตอนท 2 การกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงช และการกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ผวจยดาเนนการวจย 2 ขนตอน คอ 1. การกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย 2. การกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ทง 2 ขนตอนยอยโดยมรายละเอยด ดงน 1. การกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ผวจยดาเนนการวจย ดงน 1.1 การสรางแบบสอบถามเพอกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย เพอใหผเชยวชาญทาการกาหนดนาหนกความสาคญของตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย 1.2 การเกบรวบรวมขอมล ผวจยนาแบบสอบถามเพอกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย สงไปยงผเชยวชาญทเปนกลมตวอยางดวยตนเองและทางไปรษณย โดยภายในแบบสอบถามผวจยไดกาหนดระยะเวลาในการสงแบบสอบถามคนไวดวย และผวจยรบแบบสอบถามจากผเชยวชาญคนดวยตนเองและรอรบแบบสอบถามทางไปรษณย นอกจากน ผวจยยงตดตอสอบถามไปยงผเชยวชาญในกรณทยงไมไดสงแบบสอบถามกลบคนตามทกาหนดไวตามวนเวลาทกาหนด 1.3 การวเคราะหขอมล ผวจยวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามเพอกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย เพอการกาหนดนาหนกความสาคญขององคประกอบหลกและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ดงน

145

1.3.1 การกาหนดนาหนกความสาคญขององคประกอบหลกวเคราะหขอมลดวยการหาคาเฉลยของรอยละ โดยผลรวมของทกองคประกอบหลกเปน 100 1.3.2 การกาหนดนาหนกความสาคญของตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย วเคราะหขอมลดวยคาเฉลย ( X ) 1.4 ผวจยสรปผลการเรยงลาดบองคประกอบหลกและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ตามคานาหนกความของสาคญองคประกอบหลกและตวบงช แลวนามาเปนกรอบในการสรางเปนแบบสอบถามการพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย เพอนาไปวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ซงจะดาเนนการในระยะท 2 ตอไป 2. การกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ผวจยดาเนนการวจย ดงน 2.1 ผวจยกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย โดยกาหนดระดบของการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ออกเปน 5 ระดบ คอ 2.1.1 มการจดการความรดานสขภาพในชมชนอยในระดบมากทสด 2.1.2 มการจดการความรดานสขภาพในชมชนอยในระดบมาก 2.1.3 มการจดการความรดานสขภาพในชมชนอยในระดบปานกลาง 2.1.4 มการจดการความรดานสขภาพในชมชนอยในระดบนอย 2.1.5 มการจดการความรดานสขภาพในชมชนอยในระดบนอยทสด 2.2 ผวจยนาคานาหนกความสาคญขององคประกอบหลกทง 4 องคประกอบทกาหนดโดยผเชยวชาญ มาเปนตวถวงนาหนกตามสดสวนความสาคญของแตละองคประกอบ 2.3 ผวจยนาเกณฑสาหรบการวดการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย แลวนามาเปนเกณฑในการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ในระยะท 2 การวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ตอไป 2. วตถประสงคการวจยขอท 2 เพอวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ซงมรายละเอยดดงน 2.1 ประชากรและกลมตวอยาง ผวจยกาหนดประชากรในการวจยระยะท 2 คอ สถานอนามยในเขตพนทสาธารณสข ทง 18 เขต ทวประเทศ รวมทงสน 9,759 แหง โดยมผตอบแบบสอบถามเปนบคลากรสาธารณสขทปฏบตงานดานการจดการความร สถานอนามยละ 1 คน

146

กลมตวอยางทใชในการวจยระยะท 2 คอ สถานอนามยในเขตพนทสาธารณสข ทง 18 เขต ทวประเทศ จานวน 370 แหง ผวจยดาเนนการเลอกกลมตวอยางดวยวธการสมแบบหลายขนตอน(Multistage Sampling) ดงน 2.1.1 ขนท 1 สมแบบแบงชน (Stratified random sampling)โดยสมเลอกจงหวด จากเขตสาธารณสข ทง 18 เขต เขตละ 1 จงหวด ไดแก จงหวดพระนครศรอยธยา จงหวดลพบร จงหวดปราจนบร จงหวดราชบร จงหวดเพชรบร จงหวดชมพร จงหวดตรง จงหวดสงขลา จงหวดจนทบร จงหวดอดรธาน จงหวดนครพนม จงหวดขอนแกน จงหวดอานาจเจรญ จงหวดนครราชสมา จงหวดลาปาง จงหวดพะเยา จงหวดพษณโลก และจงหวดนครสวรรค 2.1.2 ขนท 2 การสมเลอกสถานอนามยดวยวธการสมอยางงาย (Simple Random Sampling) โดยสมดวยวธการจบฉลากเลอกสถานอนามยตามจานวนของสถานอนามยในแตละจงหวดทไดจากจงหวดการสมในขนท 1 2.2 เครองมอทใชในการวจยและการเกบรวบรวมขอมลเพอวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ผวจยไดดาเนนการสรางเครองมอทใชในการวจยและการเกบรวบรวมขอมล ดงน 2.2.1 เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลในระยะท 2 คอ แบบสอบถามการพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ซงประกอบดวย 2 ตอน คอ

ตอนท 1 ขอมลสถานภาพสวนบคคล ตอนท 2 แบบสอบถามเกยวกบการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

ผลการวเคราะหขอมล ผลการวเคราะหขอมลในการพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ครงน ผวจยแบงผลการวเคราะหขอมลตามระยะของการวจย ดงน ระยะท 1 การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยโดยใชระเบยบวธการวจยแบบเทคนคเดลฟาย (Delphi Technique) แบงออกเปน 2 ขนตอน ขนตอนท 1 การพฒนา(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ซงประกอบดวย 1. ผลการศกษาเอกสาร 2. ผลการสมภาษณความคดเหนของผเชยวชาญเกยวกบองคประกอบหลกและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

147

3. ผลการคดเลอกตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย 4. ผลการสรปองคประกอบหลกและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยทไดจากการศกษาเอกสารและการสมภาษณความคดเหนของผเชยวชาญ ขนตอนท 2 การกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงช และการกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ซงประกอบดวย 1. ผลการกาหนดนาหนกความสาคญขององคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย 2. สรปผลคานาหนกเรยงลาดบตามความสาคญขององคประกอบหลกและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย 3. สรปผลการกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ระยะท 2 การวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ประกอบดวย 1. ขอมลสถานภาพสวนบคคล

2. วดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย โดยแตละขนตอนมรายละเอยด ดงน ระยะท 1 การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยโดยใชระเบยบวธการวจยแบบเทคนคเดลฟาย (Delphi Technique) ขนตอนท 1 การพฒนา(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย การดาเนนการวจยในระยะนแบงออกเปน 3 สวน คอ 1) การศกษาองคประกอบหลกและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย โดยการวเคราะหเนอหาจากเอกสาร ตารา และรายงานการวจยตางๆทเกยวของ 2) การสมภาษณความคดเหนของผเชยวชาญ จานวน 17 คน 3) ผลการคดเลอกตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย โดยมรายละเอยดผลของการพฒนา(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย และ 4) ผลการสรปองคประกอบหลกและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยทไดจากการศกษาเอกสารและการสมภาษณความคดเหนของผเชยวชาญดงน

148

1. ผลการศกษาเอกสาร จากการศกษาเอกสาร ตารา และรายงานการวจยตางๆทเกยวของกบการจดการความร, การสาธารณสขในชมชน, แนวคดเกยวกบสถานอนามย และแนวคดการพฒนาตวบงช ทงในประเทศและตางประเทศ ผวจยได (ราง) องคประกอบหลก องคประกอบยอยและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย แสดงดงตารางท 8 ตารางท 8 (ราง)องคประกอบหลก องคประกอบยอย และ ตวบงช การจดการความรดานสขภาพ ในชมชนของสถานอนามยจากผลของการศกษาเอกสาร องคประกอบ

หลก องคประกอบยอย ตวบงช

1. ดานองคกร 1.1 โครงสราง ของสถาน อนามย

1) มสายบงคบบญชาทไมซบซอน 2) มความคลองตวในการประสานงานทงภายในและภายนอกสถานอนามย 3) มการกาหนดงานดานการจดการความรและมผรบผดชอบทชดเจน 4) มการแตงตงคณะทางานดานการจดการความร

1.2 วสยทศน/ พนธะกจ/ กลยทธ

1) มวสยทศนและพนธะกจดานการจดการความร 2) มแผนงาน/โครงการทเกยวกบการจดการความร 3) บคลากรมสวนรวมในการวางแผนกลยทธดานการจดการความร

1.3 วฒนธรรม องคกร

1) บคลากรมการทางานเปนทม 2) บคลากรมการแลกเปลยนเรยนรในการทางาน 3) บคลากรตระหนกวาการจดการความรเปนการเพมพนคณคาแก สถานอนามย 4) บคลากรมอสระในการคดและการแสวงหาความร 5) สถานอนามยมเครอขายการทางานรวมกบหนวยงานอน

1.4 บรรยากาศ การทางาน

1) มบรรยากาศในการทางานทโปรงใส / เปนกนเอง 2) มบรรยากาศแหงการเรยนรในการทางาน 3) บคลากรสามารถแสดงความคดเหนในการทางานอยางเปดเผย 4) บคลากรตระหนกวาตนเองเปนสวนสาคญของสถานอนามย

149

ตารางท 8 (ตอ) องคประกอบ

หลก องคประกอบยอย ตวบงช

2. ดานบคลากร 2.1 ภาวะผนาท เออตอการ จดการ ความร

1) หวหนาสถานอนามยเปนแบบอยางทดในการทางาน 2) หวหนาสถานอนามยมการแลกเปลยนเรยนรกบบคลากร 3) หวหนาสถานอนามยยอมรบและสนบสนนความคดใหมๆ 4) หวหนาสถานอนามยใหอสระในการทางาน

2.2 การเสรมพลงอานาจใหบคลากร

1) หวหนาสถานอนามยมอบอานาจการตดสนใจในการทางานแกบคลากร 2) สถานอนามยเนนการพฒนาทกษะเรยนรของบคลากรเพอพฒนา การทางาน 3) มการสงเสรมการเรยนรสงใหมๆอยางตอเนอง

2.3 การจงใจ 1) ยกยองชมเชยบคลากรทเกยวของกบการจดการความร 2) นาผลงานดานการจดการความรมาเปนสวนหนงในการพจารณา ความดความชอบ

3. ดาน เทคโนโลย สารสนเทศ

3.1 เทคโนโลย สารสนเทศ

1) มระบบสารสนเทศทเชอมโยงกนระหวางหนวยงาน 2) มเทคโนโลยทบคลากรสามารถเขาถงขอมล/ความรไดงาย 3) มระบบจดเกบ สบคน สรรหาและเผยแพรความร

4 . ดาน กระบวนการ ในการ จดการ ความรดาน สขภาพใน ชมชน

4.1 ขนกาหนด ความร

1) มการวเคราะหสถานอนามยเพอกาหนดความรทใชในการพฒนาสขภาพ 2) มการสารวจองคความรในสถานอนามย 3) มการสารวจองคความรและแหลงความรภายนอกสถานอนามย 4) มการกาหนดองคความรจากประชาชน

4.2 ขนคนหา ความร

1) บคลากรทราบองคความรภายในสถานอนามย 2) บคลากรทราบองคความรและแหลงของความรภายนอกสถานอนามย

3) บคลากรใชวธการแสวงหาความรทหลากหลาย 4) มการจดทาทะเบยนองคความรและแหลงของความรทงภายในและ ภายนอกสถานอนามย 5) มการประชาสมพนธใหบคลากรเหนความสาคญของการจดการความร

4.3 ขนเลอกวธการ ในการจดการ ความร

1) มการคดเลอกวธการในการจดการความรทเหมาะสมกบความรทกาหนด

2) ใชวธการทหลากหลายในการจดการความร

150

ตารางท 8 (ตอ) องคประกอบ

หลก องคประกอบยอย ตวบงช

4.4 ขนไดความร ใหม

1) มความรใหมในการพฒนาสขภาพอยางนอยไตรมาสละ 1 เรอง 2) มกระบวนการเรยนรใหมในการพฒนาสขภาพ

4.5 ขนดาเนนการ ใชความรใหม

1) นาความรใหมมาใชในการทางาน 2) บคลากรมทกษะในการใชความรใหม 3) มการเผยแพรความรใหมดวยวธการทหลากหลาย 4) มระบบการจดเกบความรใหมสามารถคนหาไดโดยงาย 5) มแหลง/สถานทในการแลกเปลยนเรยนร

4.6 ขนประเมนผล การใชความร

1) มระบบการตดตามและประเมนผลการใชความร 2) มคณะทางานเพอประเมนผลการใชความรใหม 3) มการประเมนผลการใชความรอยางนอยไตรมาสละ 1ครง

จากตารางท 8 (ราง) องคประกอบหลก องคประกอบยอย และตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยทไดจากการวเคราะหและสงเคราะหเอกสาร ตารา และรายงานการวจยตางๆพบวามองคประกอบหลก 4 องคประกอบ องคประกอบยอย 14 องคประกอบ และตวบงช 49 ตวบงช ผวจยไดนา(ราง)องคประกอบหลก องคประกอบยอย และตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย มาปรบปรงแลวสรางเปนแบบสมภาษณ(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย เพอนาไปสมภาษณผเชยวชาญ รวมทงสน 17 คน (ดงรายชอในภาคผนวก) มวตถประสงคเพอใหผเชยวชาญไดพจาณาความถกตอง สอดคลองของตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย โดย ผวจยนาแบบสมภาษณ(ราง) องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ไปสมภาษณผเชยวชาญและนาความคดเหนของผเชยวชาญมา วเคราะหและสงเคราะหเนอหาทไดจากการสมภาษณ โดยเปรยบเทยบประเดนทงทเหมอนกนและแตกตางกน มาสรปเปน องคประกอบหลก องคประกอบยอย และตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

151

2. ผลการสมภาษณความคดเหนของผเชยวชาญ ผวจยนาแบบสมภาษณ(ราง) องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย สมภาษณความคดเหนของผเชยวชาญ แลวนาผลทไดจากการสมภาษณมาสงเคราะหเนอหารวมกบผลการศกษาเอกสาร ซงแสดงดงตารางท 9 ตารางท 9 องคประกอบหลก องคประกอบยอย และ ตวบงช การจดการความรดานสขภาพในชมชน ของสถานอนามยจากการสมภาษณความคดเหนของผเชยวชาญ องคประกอบ

หลก องคประกอบยอย ตวบงช

1. ดานองคกร 1.1 โครงสรางของ สถานอนามย

1) มสายบงคบบญชาชดเจนงายตอการปฏบต 2) มความคลองตวในการประสานงานทงภายในและภายนอก สถานอนามย 3) มการกาหนดงานและมผรบผดชอบดานการจดการความรทชดเจน

1.2 วสยทศน/ พนธะกจ/ กลยทธ

1) มวสยทศนและพนธะกจดานการจดการความร 2) มแผนงาน/โครงการทเกยวกบการจดการความร 3) บคลากรมสวนรวมในการวางแผนกลยทธดานการจดการความร

1.3 วฒนธรรม องคกร

1) บคลากรมการทางานเปนทม 2) บคลากรมการแลกเปลยนเรยนรและการแสวงหาความรในการทางาน 3) บคลากรตระหนกวาการจดการความรเปนการเพมพนคณคาแก สถานอนามย 4) สถานอนามยมเครอขายการทางานรวมกบหนวยงานอน

1.4 บรรยากาศ การทางาน

1) มบรรยากาศในการทางานทโปรงใส / เปนกนเอง 2) มบรรยากาศแหงการเรยนรในการทางาน 3) บคลากรสามารถแสดงความคดเหนในการทางานอยางเปดเผย 4) บคลากรตระหนกวาตนเองเปนสวนสาคญของสถานอนามย

2. ดานบคลากร

2.1 ภาวะผนาทเออ ตอการจดการ ความร

1) หวหนาสถานอนามยเปนแบบอยางทดในการทางาน 2) หวหนาสถานอนามยมการแลกเปลยนเรยนรกบบคลากร 3) หวหนาสถานอนามยยอมรบและสนบสนนความคดใหมๆ 4) หวหนาสถานอนามยใหอสระในการทางาน

152

ตารางท 9 (ตอ) องคประกอบ

หลก องคประกอบยอย ตวบงช

2.2 การเสรมพลง อานาจให บคลากร

1) หวหนาสถานอนามยมอบอานาจการตดสนใจในการทางานแก บคลากร 2) สถานอนามยเนนการพฒนาทกษะเรยนรของบคลากรเพอพฒนา การทางาน 3) มการสงเสรมการเรยนรสงใหมๆอยางตอเนอง

2.3 การจงใจ 1) ยกยองชมเชยบคลากรทเกยวของกบการจดการความร 2) นาผลงานดานการจดการความรมาเปนสวนหนงในการพจารณา ความดความชอบ

3. ดาน เทคโนโลย สารสนเทศ

3.1 เทคโนโลย สารสนเทศ

1) มระบบสารสนเทศทเชอมโยงกนระหวางหนวยงาน 2) มเทคโนโลยทบคลากรสามารถเขาถงขอมล/ความรไดงาย 3) มระบบจดเกบ สบคน สรรหาและเผยแพรความร

4 . ดาน กระบวนการ ในการ จดการ ความรดาน สขภาพ ในชมชน

4.1 ขนกาหนด ความร

1) มการวเคราะหสถานอนามยเพอกาหนดความรทใชในการพฒนา สขภาพ 2) มการสารวจองคความรในสถานอนามย 3) มการสารวจองคความรและแหลงความรภายนอกสถานอนามย 4) มการกาหนดองคความรจากประชาชน

4.2 ขนคนหา ความร

1) บคลากรทราบองคความรภายในสถานอนามย 2) บคลากรทราบองคความรและแหลงของความรภายนอกสถานอนามย 3) บคลากรใชวธการแสวงหาความรทหลากหลาย 4) มการประชาสมพนธใหบคลากรเหนความสาคญของการจดการ ความร

4.3 ขนเลอกวธการ ในการจดการ ความร

1) มการคดเลอกวธการในการจดการความรทเหมาะสมกบความรท กาหนด 2) ใชวธการทหลากหลายในการจดการความร

4.4 ขนได ความร ใหม

1) มความรใหมในการพฒนาสขภาพอยางนอยไตรมาสละ 1 เรอง 2) มกระบวนการเรยนรใหมในการพฒนาสขภาพ 3) มการจดทาทะเบยนองคความรและแหลงของความรทงภายในและ ภายนอกสถานอนามย

153

ตารางท 9 (ตอ) องคประกอบ

หลก องคประกอบยอย ตวบงช

4.5 ขนดาเนนการ ใชความรใหม

1) นาความรใหมมาใชในการทางาน 2) บคลากรมทกษะในการใชความรใหม 3) มการเผยแพรความรใหมดวยวธการทหลากหลาย 4) มแหลง/สถานทในการแลกเปลยนเรยนร

4.6 ขนประเมนผล การใชความร

1) มระบบการตดตามและประเมนผลการใชความร 2) มการประเมนผลการใชความรอยางนอยไตรมาสละ 1ครง

จากตารางท 9 แสดงใหเหนถงตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ทผวจ ยไดสมภาษณความคดเหนของผเชยวชาญ ทง 17 คน มาดาเนนวเคราะหและสงเคราะหรวมกบผลการศกษาเอกสารสรปเปรยบเทยบประเดนทงทเหมอนกนและแตกตางกน แลวสรปเปนองคประกอบหลก และองคประกอบยอย และตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ซงสามารถแสดงรายละเอยดการเปรยบเทยบระหวางการศกษาเอกสารกบการสมภาษณความคดเหนของผเชยวชาญ แสดงดงตารางท 10

154

ตาราง

ท 10 แ

สดงรา

ยละเอ

ยดการเป

รยบเท

ยบขอ

งตวบ

งช กา

รจดก

ารความ

รดาน

สขภาพใ

นชมช

นของสถ

านอน

ามยระห

วางการศกษ

าเอกส

ารกบก

ารสมภ

าษณ

ค

วามคด

เหนขอ

งผเชย

วชาญ

องคประกอ

บหลก

องค

ประกอบ

ยอย

การศก

ษาเอก

สาร

การสม

ภาษณ

ความคด

เหนขอ

งผเชย

วชาญ

ตว

บงช

1. ด

านองคก

ร 1.1

โครงส

ราง

ของส

ถาน

อนามย

1) มส

ายบงคบบ

ญชาทไม

ซบซอ

น 1) มส

ายบงคบบ

ญชาชดเจ

นงายต

อการป

ฏบต

2) มค

วามคล

องตว

ในการป

ระสานง

านทง

ภายใน

และภ

ายนอก

สถาน

อนามย

2) มค

วามคล

องตว

ในการป

ระสานง

านทง

ภายใน

และภ

ายนอก

สถาน

อนามย

3) มก

ารกาห

นดงาน

ดานก

ารจดก

ารความ

รและ

มผรบ

ผดชอ

บทชด

เจน

3) มก

ารกาห

นดงาน

และม

ผรบผ

ดชอบ

ดานก

ารจดก

ารความ

รทชด

เจน

4) มก

ารแตงตงคณ

ะทางา

นดาน

การจดก

ารความ

ร

1.2 วส

ยทศน

/ พน

ธะกจ

/กลยท

ธ 1) มว

สยทศ

นและ

พนธะกจ

ดานก

ารจดก

ารความ

ร 1) มว

สยทศ

นและ

พนธะกจ

ดานก

ารจดก

ารความ

ร 2) มแ

ผนงาน

/โครงก

ารทเกย

วกบก

ารจดก

ารความ

ร 2) มแ

ผนงาน

/โครงก

ารทเกย

วกบก

ารจดก

ารความ

ร 3) บค

ลากรมส

วนรวมในก

ารวางแ

ผนกล

ยทธด

านการจดก

ารความ

ร 3) บค

ลากรมส

วนรวมในก

ารวางแ

ผนกล

ยทธด

านการจดก

ารความ

ร 1.3

วฒนธ

รรม

องคก

ร 1) บค

ลากรมก

ารทางา

นเปนท

ม 1) บค

ลากรมก

ารทางา

นเปนท

ม 2) บค

ลากรมก

ารแลก

เปลยน

เรยนร

ในการท

างาน

2) บค

ลากรมก

ารแลก

เปลยน

เรยนร

และก

ารแสว

งหาความ

รในการท

างาน

3) บค

ลากรตระห

นกวาก

ารจดก

ารความ

รเปนก

ารเพม

พนคณ

คาแก

สถาน

อนามย

3) บค

ลากรตระห

นกวาก

ารจดก

ารความ

รเปนก

ารเพม

พนคณ

คาแก

สถาน

อนามย

4) บค

ลากรมอ

สระใน

การคดแ

ละการแสว

งหาความ

ร 4) สถ

านอน

ามยม

เครอข

ายการท

างานร

วมกบ

หนวยงาน

อน

5) สถ

านอน

ามยม

เครอข

ายการท

างานร

วมกบ

หนวยงาน

อน

1.4

บรรยากาศ

การท

างาน

1) มบ

รรยาก

าศใน

การท

างานท

โปรงใ

ส / เป

นกนเอ

ง 1) มบ

รรยาก

าศใน

การท

างานท

โปรงใ

ส / เป

นกนเอ

ง 2) มบ

รรยาก

าศแห

งการเ

รยนร

ในการท

างาน

2) มบ

รรยาก

าศแห

งการเ

รยนร

ในการท

างาน

3) บค

ลากรสามารถแส

ดงคว

ามคด

เหนใน

การท

างานอ

ยางเปด

เผย

3) บค

ลากรสามารถแส

ดงคว

ามคด

เหนใน

การท

างานอ

ยางเปด

เผย

4) บค

ลากรตระห

นกวาต

นเองเป

นสวน

สาคญ

ของส

ถานอ

นามย

4) บค

ลากรตระห

นกวาต

นเองเป

นสวน

สาคญ

ของส

ถานอ

นามย

155

ตาราง

ท 10 (

ตอ)

องคปร

ะกอบ

หลก

องคปร

ะกอบ

ยอย

การศก

ษาเอก

สาร

การสม

ภาษณ

ความคด

เหนขอ

งผเชย

วชาญ

ตว

บงช

2. ดาน

บคลากร

2.1

ภาวะผน

าทเออ

ต อการจดก

าร คว

ามร

1) หว

หนาสถาน

อนามยเป

นแบบ

อยางท

ดในก

ารทางา

น 1) หว

หนาสถาน

อนามยเป

นแบบ

อยางท

ดในก

ารทางา

น 2) หว

หนาสถาน

อนามยม

การแลก

เปลยน

เรยนร

กบบค

ลากร

2) หว

หนาสถาน

อนามยม

การแลก

เปลยน

เรยนร

กบบค

ลากร

3) หว

หนาสถาน

อนามยยอม

รบแล

ะสนบ

สนนค

วามคด

ใหมๆ

3) หว

หนาสถาน

อนามยยอม

รบแล

ะสนบ

สนนค

วามคด

ใหมๆ

4) หว

หนาสถานอ

นามย

ใหอส

ระใน

การท

างาน

4) หว

หนาสถานอ

นามย

ใหอส

ระใน

การท

างาน

2.2

การเส

รมพล

งอานา

จให

บคลากร

1) หว

หนาสถาน

อนามยม

อบอาน

าจการต

ดสนใ

จในการท

างานแ

กบค

ลากร

1) หว

หนาสถาน

อนามยม

อบอาน

าจการต

ดสนใ

จในการท

างานแ

ก บค

ลากร

2) สถ

านอน

ามยเน

นการพ

ฒนาทกษ

ะเรยน

รของบค

ลากรเพอ

พฒนาการ

ทางาน

2) สถ

านอน

ามยเน

นการพ

ฒนาทกษ

ะเรยน

รของบค

ลากรเพอ

พฒนาการ

ทางาน

3) มก

ารสงเส

รมการเร

ยนรส

งใหมๆ

อยางต

อเนอง

3) มก

ารสงเส

รมการเร

ยนรส

งใหมๆ

อยางต

อเนอง

2.3

การจงใจ

1) ยกยองชมเช

ยบคล

ากรทเก

ยวขอ

งกบก

ารจดก

ารความ

ร 1) ยกยองชมเช

ยบคล

ากรทเก

ยวขอ

งกบก

ารจดก

ารความ

ร 2) นาผล

งานดานก

ารจดก

ารความ

รมาเป

นสวน

หนงใน

การพ

จารณา

ความ

ดความ

ชอบ

2) นาผล

งานดานก

ารจดก

ารความ

รมาเป

นสวน

หนงใน

การพ

จารณา

ความ

ดความ

ชอบ

156

ตาราง

ท 10 (

ตอ)

องคปร

ะกอบ

หลก

องคปร

ะกอบ

ยอย

การศก

ษาเอก

สาร

การสม

ภาษณ

ความคด

เหนขอ

งผเชย

วชาญ

ตว

บงช

3. ดาน

เทคโน

โลย

สารส

นเทศ

3.1 เท

คโนโ

ลย

สารส

นเทศ

1) มร

ะบบส

ารสนเท

ศทเชอ

มโยงก

นระห

วางหน

วยงาน

1) มร

ะบบส

ารสนเท

ศทเชอ

มโยงก

นระห

วางหน

วยงาน

2) มเท

คโนโ

ลยทบ

คลากรส

ามารถ

เขาถงขอ

มล/คว

ามรไดงาย

2) มเท

คโนโ

ลยทบ

คลากรส

ามารถ

เขาถงขอ

มล/คว

ามรไดงาย

3) มร

ะบบจ

ดเกบ ส

บคน ส

รรหาแล

ะเผยแพร

ความร

3) มร

ะบบจ

ดเกบ ส

บคน ส

รรหาแล

ะเผยแพร

ความร

4 . ดาน

ก ระบ

วน

การใน

การ

จดการ

ความรดาน

สขภาพใ

นชม

ชน

4.1 ขน

กาหน

ดคว

ามร

1) มก

ารวเคร

าะหสถ

านอน

ามยเพ

อกาห

นดคว

ามรท

ใชใน

การพ

ฒนา

สขภาพ

1) มก

ารวเคร

าะหสถ

านอน

ามยเพ

อกาห

นดคว

ามรท

ใชใน

การ

พฒนา

สขภาพ

2) มก

ารสารว

จองคคว

ามรใน

สถานอน

ามย

2) มก

ารสารว

จองคคว

ามรใน

สถานอน

ามย

3) มก

ารสารว

จองคคว

ามรและ

แหลงคว

ามรภ

ายนอก

สถานอน

ามย

3) มก

ารสารว

จองคคว

ามรและ

แหลงคว

ามรภ

ายนอก

สถานอน

ามย

4) มก

ารกาห

นดองคค

วามรจากปร

ะชาชน

4) มก

ารกาห

นดองคค

วามรจากปร

ะชาชน

4.2 ขน

คนหา

คว

ามร

1) บค

ลากรทร

าบองคค

วามรภ

ายในส

ถานอน

ามย

1) บค

ลากรทร

าบองคค

วามรภ

ายในส

ถานอน

ามย

2) บค

ลากรทร

าบองคค

วามรและ

แหลงขอ

งความ

รภายน

อกสถ

านอน

ามย

2) บค

ลากรทร

าบองคค

วามรและ

แหลงขอ

งความ

รภายน

อกสถ

านอน

ามย

3) บค

ลากรใชวธการ

แสวงห

าความ

รทหล

ากหล

าย 3) บค

ลากรใชวธการ

แสวงห

าความ

รทหล

ากหล

าย 4) มก

ารจดท

าทะเบ

ยนองคค

วามรและ

แหลงขอ

งความ

รทงภายใ

นและ

ภ

ายนอก

สถาน

อนามย

4) มก

ารประชาสม

พนธใหบ

คลากร

เหนคว

ามสาคญ

ของการจ

ดการ

ความร

5) มก

ารประชาสม

พนธใหบ

คลากร

เหนคว

ามสาคญ

ของการจ

ดการค

วามร

157

ตาราง

ท 10 (

ตอ)

องคปร

ะกอบ

หลก

องคปร

ะกอบ

ยอย

การศก

ษาเอก

สาร

การสม

ภาษณ

ความคด

เหนขอ

งผเชย

วชาญ

ตว

บงช

4 . ดาน

ก ระบ

วนการ

ในก

าร

จดก

าร ค

วามรดาน

ส

ขภาพใน

ช

มชน

4.3 ขน

เลอกวธก

าร ใน

การจดก

าร ความ

ร 1)

มการค

ดเลอก

วธการใน

การจดก

ารความ

รทเหม

าะสมก

บคว

ามรท

กาหน

ด 1)

มการค

ดเลอก

วธการใน

การจดก

ารความ

รทเหม

าะสมก

บความ

รท

กาหน

ด 2) ใชวธการ

ทหลากห

ลายใน

การจดก

ารความ

ร 2) ใชวธการ

ทหลากห

ลายใน

การจดก

ารความ

ร 4.4

ขนไดคว

ามร

ให

ม 1) มค

วามรให

มในก

ารพฒน

าสขภ

าพอยางน

อยไตรม

าสละ

1 เรอง

1) มค

วามรให

มในก

ารพฒน

าสขภ

าพอยางน

อยไตรม

าสละ

1 เรอง

2) มก

ระบว

นการเ

รยนรให

มในก

ารพฒน

าสขภ

าพ

2) มก

ระบว

นการเ

รยนรให

มในก

ารพฒน

าสขภ

าพ

3) มก

ารจดท

าทะเบ

ยนองคค

วามรและ

แหลงขอ

งความ

รทงภายใ

นแล

ะภายน

อกสถ

านอน

ามย

4.5 ขน

ดาเนน

การ

ใชคว

ามรให

ม 1) นาคว

ามรให

มมาใช

ในการ

ทางาน

1) นาคว

ามรให

มมาใช

ในการ

ทางาน

2) บค

ลากรม

ทกษะ

ในการ

ใชคว

ามรให

ม 2) บค

ลากรม

ทกษะ

ในการ

ใชคว

ามรให

ม 3) มก

ารเผยแพ

รความ

รใหมด

วยวธการท

หลากห

ลาย

3) มก

ารเผยแพ

รความ

รใหมด

วยวธการท

หลากห

ลาย

4) มร

ะบบก

ารจดเก

บความ

รใหมส

ามารถ

คนหา

ไดโดยงา

ย 4) มแ

หลง/ส

ถานท

ในการแลก

เปลยน

เรยนร

5) มแ

หลง/ส

ถานท

ในการแลก

เปลยน

เรยนร

4.6 ขน

ประเม

นผล

การ

ใชคว

ามร

1) มร

ะบบก

ารตดต

ามแล

ะประเมน

ผลการใช

ความร

1) มร

ะบบก

ารตดต

ามแล

ะประเมน

ผลการใช

ความร

2) มค

ณะทางาน

เพอปร

ะเมนผ

ลการใ

ชความ

รใหม

2) มก

ารประเมน

ผลการใช

ความรอยาง

นอยไตรมาสล

ะ 1ครง

3) มก

ารประเมน

ผลการใช

ความรอยาง

นอยไตรมาสล

ะ 1ครง

158

จากตารางท 10 การเปรยบเทยบของตวบงช การจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยระหวางการศกษาเอกสารกบการสมภาษณความคดเหนของผเชยวชาญ พบวาผเชยวชาญ มความคดเหนทเหมอนกบการศกษาเอกสาร คอ ตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ม 4 องคประกอบหลก 14 องคประกอบยอย คอ 1. องคประกอบหลก ดานองคกร ประกอบดวย 4 องคประกอบยอย คอ

1.1 โครงสราง ของสถานอนามย 1.2 วสยทศน/ พนธะกจ/กลยทธ 1.3 วฒนธรรมองคกร 1.4 บรรยากาศการทางาน

2. องคประกอบหลก ดานบคลากร ประกอบดวย 3 องคประกอบยอย คอ 2.1 ภาวะผนาทเออตอการจดการความร 2.2 การเสรมพลงอานาจใหบคลากร 2.3 การจงใจ

3. องคประกอบหลกดานเทคโนโลยสารสนเทศ ประกอบดวย 1 องคประกอบยอย คอ 3.1 เทคโนโลยสารสนเทศ

4. องคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน ประกอบดวย 6 องคประกอบยอย คอ 4.1 ขนกาหนดความร 4.2 ขนคนหาความร 4.3 ขนเลอกวธการในการจดการความร 4.4 ขนไดความรใหม 4.5 ขนดาเนนการใชความรใหม 4.6 ขนประเมนผลการใชความร ในสวนของตวบงชนนผเชยวชาญมความคดเหนทแตกตางไปจากการศกษาเอกสาร คอ 1. องคประกอบหลกดานองคกร ประกอบดวย 4 องคประกอบยอย คอ องคประกอบยอยโครงสรางของสถานอนามยจากการศกษาเอกสารม 4 ตวบงช 1) มสายบงคบบญชาทไมซบซอน 2) มความคลองตวในการประสานงานทงภายในและภายนอกสถานอนามย 3) มการกาหนดงานดานการจดการความรและมผรบผดชอบทชดเจน และ 4) มการแตงตงคณะทางานดานการจดการความร การสมภาษณผเชยวชาญมความคดเหนปรบปรง ตวบงช 1) มสายบงคบบญชาทไมซบซอน เปนหวหนาสถานอนามยเปนแบบอยางทดในการทางาน และรวมตวบงช

159

3) หวหนาสถานอนามยยอมรบและสนบสนนความคดใหมๆ กบ 4) หวหนาสถานอนามยใหอสระในการทางานรวมกนเปนมการกาหนดงานและมผรบผดชอบดานการจดการความรทชดเจน ซงผลใหองคประกอบยอยโครงสรางของสถานอนามย มตวบงช 3 ตวบงช 1) มสายบงคบบญชาชดเจนงายตอการปฏบต 2) มความคลองตวในการประสานงานทงภายในและภายนอกสถานอนามยและ 3) มการกาหนดงานและมผรบผดชอบดานการจดการความรทชดเจน

องคประกอบยอยวสยทศน/พนธะกจ/กลยทธ จากการศกษาเอกสารและจากการสมภาษณผเชยวชาญพบวามความคดเหนตรงกน ซงประกอบดวย 3 ตวบงช คอ 1) มวสยทศนและพนธะกจดานการจดการความร 2) มแผนงาน/โครงการทเกยวกบการจดการความรและ3) บคลากรมสวนรวมในการวางแผนกลยทธดานการจดการความร

องคประกอบยอยวฒนธรรมองคกร จากการศกษาเอกสารม 5 ตวบงช คอ 1) บคลากร มการทางานเปนทม 2) บคลากรมการแลกเปลยนเรยนรในการทางาน 3) บคลากรตระหนกวาการจดการความรเปนการเพมพนคณคาแกสถานอนามย 4) บคลากรมอสระในการคดและการแสวงหาความร และ 5) สถานอนามยมเครอขายการทางานรวมกบหนวยงานอน การสมภาษณผเชยวชาญมความคดเหนปรบปรง ตวบงช 2) บคลากรมการแลกเปลยนเรยนรในการทางาน เปน บคลากรมการแลกเปลยนเรยนรและการแสวงหาความรในการทางาน และใหตดตวบงช 4) บคลากรมอสระในการคดและการแสวงหาความร ออกไปสงผลใหองคประกอบยอยวฒนธรรมองคกรมตวบงช 4 ตว คอ 1) บคลากรมการทางานเปนทม 2) บคลากรมการแลกเปลยนเรยนรและการแสวงหาความรในการทางาน 3) บคลากรตระหนกวาการจดการความรเปนการเพมพนคณคาแก สถานอนามย และ4) สถานอนามยมเครอขายการทางานรวมกบหนวยงานอน

องคประกอบยอยบรรยากาศการทางาน จากการศกษาเอกสารและจากการสมภาษณผเชยวชาญพบวามความคดเหนตรงกน ซงประกอบดวย 4 ตวบงช คอ 1) มบรรยากาศในการทางานทโปรงใส / เปนกนเอง 2) มบรรยากาศแหงการเรยนรในการทางาน 3) บคลากรสามารถแสดงความคดเหนในการทางานอยางเปดเผย และ4) บคลากรตระหนกวาตนเองเปนสวนสาคญของสถานอนามย 2. องคประกอบหลก ดานบคลากร ประกอบดวย 3 องคประกอบยอย คอ องคประกอบยอยภาวะผนาทเออตอการจดการความร จากการศกษาเอกสารและจากการสมภาษณผเชยวชาญพบวามความคดเหนตรงกน ซงประกอบดวย 4 ตวบงช คอ 1) หวหนาสถานอนามยเปนแบบอยางทดในการทางาน 2) หวหนาสถานอนามยมการแลกเปลยนเรยนรกบบคลากร 3) หวหนาสถานอนามยยอมรบและสนบสนนความคดใหมๆ และ4) หวหนาสถานอนามยใหอสระในการทางาน

160

องคประกอบยอยการเสรมพลงอานาจใหบคลากร จากการศกษาเอกสารและจากการสมภาษณผเชยวชาญพบวามความคดเหนตรงกน ซงประกอบดวย 3 ตวบงช คอ1) หวหนาสถานอนามยมอบอานาจการตดสนใจในการทางานแกบคลากร 2) สถานอนามยเนนการพฒนาทกษะเรยนรของบคลากรเพอพฒนาการทางาน และ3) มการสงเสรมการเรยนรสงใหมๆอยางตอเนอง องคประกอบยอยการจงใจ จากการศกษาเอกสารและจากการสมภาษณผเชยวชาญพบวามความคดเหนตรงกน ซงประกอบดวย 2 ตวบงช คอ 1) ยกยองชมเชยบคลากรทเกยวของกบการจดการความร และ 2) นาผลงานดานการจดการความรมาเปนสวนหนงในการพจารณา ความดความชอบ 3. องคประกอบหลกดานเทคโนโลยสารสนเทศ ประกอบดวย 1 องคประกอบยอย คอ องคประกอบยอยเทคโนโลยสารสนเทศ จากการศกษาเอกสารและจากการสมภาษณผเชยวชาญพบวามความคดเหนตรงกน ซงประกอบดวย 3 ตวบงช คอ 1) มระบบสารสนเทศทเชอมโยงกนระหวางหนวยงาน 2) มเทคโนโลยทบคลากรสามารถเขาถงขอมล/ความรไดงาย และ 3) มระบบจดเกบ สบคน สรรหาและเผยแพรความร 4. องคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน ประกอบดวย 6 องคประกอบยอย คอ องคประกอบยอย ขนกาหนดความร จากการศกษาเอกสารและจากการสมภาษณผเชยวชาญพบวามความคดเหนตรงกน ซงประกอบดวย 4 ตวบงช คอ 1) มการวเคราะหสถานอนามยเพอกาหนดความรทใชในการพฒนาสขภาพ 2) มการสารวจองคความรในสถานอนามย 3) มการสารวจองคความรและแหลงความรภายนอกสถานอนามย และ4) มการกาหนดองคความรจากประชาชน องคประกอบยอย ขนคนหาความร จากการศกษาเอกสารม 5 ตวบงช คอ 1) บคลากรทราบองคความรภายในสถานอนามย 2) บคลากรทราบองคความรและแหลงของความรภายนอกสถานอนามย 3) บคลากรใชวธการแสวงหาความรทหลากหลาย 4) มการจดทาทะเบยนองคความรและแหลงของความรทงภายในและภายนอกสถานอนามย และ5) มการประชาสมพนธใหบคลากรเหนความสาคญของการจดการความร จากกการสมภาษณผเชยวชาญมความคดเหนใหตดตวบงชท 4) มการจดทาทะเบยนองคความรและแหลงของความรทงภายในและภายนอกสถานอนามย ออกไป สงผลใหองคประกอบยอย ขนคนหาความรมตวบงช 4 ตว คอ 1) บคลากรทราบองคความรภายในสถานอนามย 2) บคลากรทราบองคความรและแหลงของความรภายนอกสถานอนามย 3) บคลากรใชวธการแสวงหาความรทหลากหลาย และ4) มการประชาสมพนธใหบคลากรเหนความสาคญของการจดการความร

161

องคประกอบยอย ขนเลอกวธการในการจดการความร จากการศกษาเอกสารและจากการสมภาษณผเชยวชาญพบวามความคดเหนตรงกน ซงประกอบดวย 2 ตวบงช คอ 1) มการคดเลอกวธการในการจดการความรทเหมาะสมกบความรทกาหนดและ2) ใชวธการทหลากหลายในการจดการความร องคประกอบยอย ขนไดความรใหม จากการศกษาเอกสารม 2 ตวบงช คอ 1) มความรใหมในการพฒนาสขภาพอยางนอยไตรมาสละ 1 เรอง และ2) มกระบวนการเรยนรใหมในการพฒนาสขภาพ และจากการสมภาษณผเชยวชาญเสนอใหเพม ตวบงชท 3) มการจดทาทะเบยนองคความรและแหลงของความรทงภายในและภายนอกสถานอนามย สงผลใหองคประกอบยอย ขนไดความรใหม มตวบงช 3 ตว คอ 1) มความรใหมในการพฒนาสขภาพอยางนอยไตรมาสละ 1 เรอง 2) มกระบวนการเรยนรใหมในการพฒนาสขภาพ และ3) มการจดทาทะเบยนองคความรและแหลงของความรทงภายในและภายนอกสถานอนามย องคประกอบยอย ขนดาเนนการใชความรใหม จากการศกษาเอกสารม 5 ตวบงช คอ 1) นาความรใหมมาใชในการทางาน 2) บคลากรมทกษะในการใชความรใหม 3) มการเผยแพรความรใหมดวยวธการทหลากหลาย 4) มระบบการจดเกบความรใหมสามารถคนหาไดโดยงาย และ5) มแหลง/สถานทในการแลกเปลยนเรยนร จากกการสมภาษณผเชยวชาญมความคดเหนใหตดตวบงชท4) มระบบการจดเกบความรใหมสามารถคนหาไดโดยงาย สงผลใหองคประกอบยอย ขนดาเนนการใชความรใหม มตวบงช 4 ตว คอ 1) นาความรใหมมาใชในการทางาน 2) บคลากรมทกษะในการใชความรใหม 3) มการเผยแพรความรใหมดวยวธการทหลากหลาย และ4) มแหลง/สถานทในการแลกเปลยนเรยนร องคประกอบยอย ขนประเมนผลการใชความร จากการศกษาเอกสารม 3 ตวบงช คอ 1) มระบบการตดตามและประเมนผลการใชความร 2) มคณะทางานเพอประเมนผลการใชความรใหม และ 3) มการประเมนผลการใชความรอยางนอยไตรมาสละ 1ครง จากกการสมภาษณผเชยวชาญมความคดเหนใหตดตวบงชท 2) มคณะทางานเพอประเมนผลการใชความรใหม สงผลใหองคประกอบยอย ขนประเมนผลการใชความร มตวบงช 2 ตว คอ 1) มระบบการตดตามและประเมนผลการใชความร และ2) มการประเมนผลการใชความรอยางนอยไตรมาสละ 1 ครง 3. ผลการคดเลอกตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ใหผเชยวชาญไดคดเลอกตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถาน หลงจากนนผวจยไดนาผลของการสมภาษณผเชยวชาญมาสรางเปนแบบสอบถามเพอการคดเลอกตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยเพอใหผเชยวชาญกลมเดมไดตอบแบบสอบถามยนยนความคดเหนหรอเปลยนแปลงความคดเหน พรอมทงขอเสนอแนะ

162

ในเรองของความเหมาะสมขององคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนโดยใชเกณฑในการประเมนทไดจากความคดเหนของผเชยวชาญ ใหคะแนน 1 แสดงวามความคดเหนวาตวบงชนนมความสอดคลอง และใหคะแนน 0 เมอมความคดเหนวาตวบงชนนไมมความสอดคลอง หลงจากนนผวจยไดนาขอมลความคดเหนของผเชยวชาญทง 17 ทานมาดาเนนการวเคราะหคาหาคาดชนความสอดคลองของตวบงช (Index of Consistency : IOC) (พวงรตน ทวรตน 2540 : 117) โดยใชเกณฑการพจารณาถาหากตวบงชตวใดมคาดชนความสอดคลองตงแต 0.75 ขนไปแสดงวาตวบงชนนมความความตรงตามเกณฑผานการคดเลอก ซงผลของการพจารณาคดเลอกตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย โดยผเชยวชาญแสดงตารางท 11 ตารางท 11 คาดชนความสอดคลองของตวบงช การจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถาน อนามยจากการประเมนของผเชยวชาญ

องคประกอบหลก

องคประกอบยอย ตวบงช IOC

1. ดานองคกร 1.1 โครงสรางของ สถานอนามย

1) มสายบงคบบญชาชดเจนงายตอการปฏบต 0.92 2) มความคลองตวในการประสานงานทงภายในและภายนอกสถาน

อนามย 0.91

3) มการกาหนดงานและมผรบผดชอบดานการจดการความรทชดเจน

0.91

1.2 วสยทศน/ พนธะกจ/ กลยทธ

1) มวสยทศนและพนธะกจดานการจดการความร 0.88 2) มแผนงาน/โครงการทเกยวกบการจดการความร 0.91 3) บคลากรมสวนรวมในการวางแผนกลยทธดานการจดการความร 0.90

1.3 วฒนธรรม องคกร

1) บคลากรมการทางานเปนทม 0.91 2) บคลากรมการแลกเปลยนเรยนรและการแสวงหาความรในการ

ทางาน 0.89

3) บคลากรตระหนกวาการจดการความรเปนการเพมพนคณคาแก สถานอนามย

0.85

4) สถานอนามยมเครอขายการทางานรวมกบหนวยงานอน 0.88 1.4 บรรยากาศ การทางาน

1) มบรรยากาศในการทางานทโปรงใส / เปนกนเอง 0.90 2) มบรรยากาศแหงการเรยนรในการทางาน 0.92 3) บคลากรสามารถแสดงความคดเหนในการทางานอยางเปดเผย 0.92 4) บคลากรตระหนกวาตนเองเปนสวนสาคญของสถานอนามย 0.90

163

ตารางท 11 (ตอ)

องคประกอบหลก

องคประกอบยอย ตวบงช IOC

2. ดานบคลากร 2.1 ภาวะผนาทเออ ตอการจดการ ความร

1) หวหนาสถานอนามยเปนแบบอยางทดในการทางาน 0.87 2) หวหนาสถานอนามยมการแลกเปลยนเรยนรกบบคลากร 0.91 3) หวหนาสถานอนามยยอมรบและสนบสนนความคดใหมๆ 0.89 4) หวหนาสถานอนามยใหอสระในการทางาน 0.88

2.2 การเสรมพลง อานาจให บคลากร

1) หวหนาสถานอนามยมอบอานาจการตดสนใจในการทางานแกบคลากร

0.91

2) สถานอนามยเนนการพฒนาทกษะเรยนรของบคลากรเพอพฒนาการทางาน

0.92

3) มการสงเสรมการเรยนรสงใหมๆอยางตอเนอง 0.90 2.3 การจงใจ 1) ยกยองชมเชยบคลากรทเกยวของกบการจดการความร 0.89

2) นาผลงานดานการจดการความรมาเปนสวนหนงในการพจารณาความดความชอบ

0.89

3. ดาน เทคโนลย สารสนเทศ

3.1 เทคโนโลย สารสนเทศ

1) มระบบสารสนเทศทเชอมโยงกนระหวางหนวยงาน 0.89 2) มเทคโนโลยทบคลากรสามารถเขาถงขอมล/ความรไดงาย 0.92 3) มระบบจดเกบ สบคน สรรหาและเผยแพรความร 0.91

4.ดาน กระบวนการ ในการจดการ ความรดาน สขภาพใน ชมชน

4.1 ขนกาหนด ความร

1) มการวเคราะหสถานอนามยเพอกาหนดความรทใชในการพฒนาสขภาพ

0.92

2) มการสารวจองคความรในสถานอนามย 0.91 3) มการสารวจองคความรและแหลงความรภายนอกสถานอนามย 0.91 4) มการกาหนดองคความรจากประชาชน 0.87

4.2 ขนคนหา ความร

1) บคลากรทราบองคความรภายในสถานอนามย 0.90 2) บคลากรทราบองคความรและแหลงของความรภายนอกสถาน

อนามย 0.91

3) บคลากรใชวธการแสวงหาความรทหลากหลาย 0.92 4) มการประชาสมพนธใหบคลากรเหนความสาคญของการจดการ

ความร 0.90

4.3 ขนเลอกวธการ ในการจดการ ความร

1) มการคดเลอกวธการในการจดการความรทเหมาะสมกบความรทกาหนด

0.92

2) ใชวธการทหลากหลายในการจดการความร 0.87 4.4 ขนได ความร ใหม

1) มความรใหมในการพฒนาสขภาพอยางนอยไตรมาสละ 1 เรอง 0.88 2) มกระบวนการเรยนรใหมในการพฒนาสขภาพ 0.88 3) มการจดทาทะเบยนองคความรและแหลงของความรทงภายใน

และภายนอกสถานอนามย 0.92

164

ตารางท 11 (ตอ) องคประกอบ

หลก องคประกอบยอย ตวบงช IOC

4.5 ขนดาเนนการ ใชความรใหม

1) นาความรใหมมาใชในการทางาน 0.94 2) บคลากรมทกษะในการใชความรใหม 0.92 3) มการเผยแพรความรใหมดวยวธการทหลากหลาย 0.89 4) มแหลง/สถานทในการแลกเปลยนเรยนร 0.90

4.6 ขนประเมนผล การใชความร

1) มระบบการตดตามและประเมนผลการใชความร 0.92 2) มการประเมนผลการใชความรอยางนอยไตรมาสละ 1ครง 0.83

จากตารางท 11 พบวาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยมคาดชนความสอดคลองผานเกณฑทกาหนดไว คอ ตวบงชตองมคาดชนความสอดคลอง (Index of Consistency : IOC) ตงแต 0.75 ขนไป ทง 45 ตว โดยมตวบงชทมคาดชนความสอดคลองมากทสด คอ ตวบงชนาความรใหมมาใชในการทางาน มคาดชนความสอดคลอง 0.94 ซงอยในองคประกอบยอย ขนดาเนนการใชความรใหม องคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน สวนตวบงชทมคาดชนความสอดคลองนอยทสด คอ ตวบงชมการประเมนผลการใชความรอยางนอยไตรมาสละ 1 ครง มคาดชนความสอดคลอง 0.83 อยในองคประกอบยอย ขนประเมนผลการใชความร องคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน และผวจยไดนาเกณฑในการพจารณาคดเลอกตวบงชแตละตวทกาหนดไววาตองมคามธยฐาน 3.50 ขนไป และมคาพสยระหวางควอไทล(Interquartile range)ไมเกน 1.50 ซงผลของการคดเลอกตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยโดยความคดเหนของผเชยวชาญ แสดงดงตารางท 12

165

ตาราง

ท 12

ค ามธ

ยฐาน

(Medi

um) ค

าฐานน

ยม(M

ode) แล

ะคาพ

สยระหว

างควอ

ไทล (

Interq

uartile

rang

e(TQR

)) ของตว

บ งช ก

ารจดก

ารความ

รดาน

สขภาพ

ใ

นชมช

นของสถ

านอน

ามย

องคปร

ะกอบ

หลก

องคปร

ะกอบ

ยอย

ตวบง

ช Me

dium

Mode

TQR

ผลการ

คดเลอ

ก 1. ด

านองคก

ร 1.1

โครงส

รางขอ

ง

สถาน

อนามย

1) มส

ายบงคบบ

ญชาชดเจ

นงายต

อการป

ฏบต

4.00

4.00

0.30

ผานเก

ณฑ

2) มค

วามคล

องตว

ในการป

ระสานง

านทง

ภายใน

และภ

ายนอก

สถานอน

ามย

5.00

5.00

0.20

ผานเก

ณฑ

3) มก

ารกาห

นดงาน

และม

ผรบผ

ดชอบ

ดานก

ารจดก

ารความ

รทชด

เจน

5.00

5.00

0.20

ผานเก

ณฑ

1.2 วส

ยทศน

/

พนธะกจ

/

กลยท

ธ

1) มว

สยทศ

นและ

พนธะกจ

ดานก

ารจดก

ารความ

ร 4.0

0 4.0

0 0.2

0 ผานเก

ณฑ

2) มแ

ผนงาน

/โครงก

ารทเกย

วกบก

ารจดก

ารความ

ร 5.0

0 5.0

0 0.2

0 ผานเก

ณฑ

3) บค

ลากรม

สวนร

วมใน

การวางแ

ผนกล

ยทธด

านการจดก

ารความ

ร 5.0

0 5.0

0 0.2

0 ผานเก

ณฑ

1.3 วฒ

นธรรม

อง

คกร

1) บค

ลากรมก

ารทางา

นเปนท

ม 5.0

0 5.0

0 0.2

0 ผานเก

ณฑ

2) บค

ลากรมก

ารแลก

เปลยน

เรยนร

และก

ารแสว

งหาความ

รในการท

างาน

4.00

4.00

0.20

ผานเก

ณฑ

3) บค

ลากรตระห

นกวาก

ารจดก

ารความ

รเปนก

ารเพม

พนคณ

ค าแก

สถานอน

ามย

5.00

5.00

0.20

ผานเก

ณฑ

4) สถ

านอน

ามยม

เครอข

ายการท

างานร

วมกบ

หนวยงาน

อน

5.00

5.00

0.20

ผานเก

ณฑ

1.4 บร

รยากาศ

กา

รทางา

น 1) มบ

รรยาก

าศในก

ารทางา

นทโป

รงใส /

เปนก

นเอง

5.00

5.00

0.20

ผานเก

ณฑ

2) มบ

รรยาก

าศแห

งการเ

รยนร

ในการ

ทางาน

5.0

0 5.0

0 0.2

0 ผานเก

ณฑ

3) บค

ลากรสามารถแส

ดงคว

ามคด

เหนใน

การท

างานอ

ยางเปด

เผย

5.00

5.00

0.20

ผานเก

ณฑ

4) บค

ลากรตระห

นกวาต

นเองเป

นสวน

สาคญ

ของส

ถานอ

นามย

5.0

0 5.0

0 0.2

0 ผานเก

ณฑ

166

ตาราง

ท 12 (

ตอ)

องคปร

ะกอบ

หลก

องคปร

ะกอบ

ยอย

ตวบง

ช Me

dium

Mode

TQR

ผลการ

คดเลอ

ก 2. ด

านบค

ลากร

2.1

ภาวะผน

าทเออ

ต อการจดก

าร

ความ

ร

1) หว

หนาสถาน

อนามยเป

นแบบ

อยางท

ดในก

ารทางา

น 4.0

0 4.0

0 0.2

0 ผานเก

ณฑ

2) หว

หนาสถานอ

นามย

มการแ

ลกเปล

ยนเรย

นรกบ

บคลาก

ร 4.0

0 5.0

0 0.2

0 ผานเก

ณฑ

3) หว

หนาสถาน

อนามยยอม

รบแล

ะสนบ

สนนค

วามคด

ใหมๆ

5.0

0 5.0

0 0.2

0 ผานเก

ณฑ

4) หว

หนาสถานอ

นามย

ใหอส

ระใน

การท

างาน

5.0

0 5.0

0 0.2

0 ผานเก

ณฑ

2.2 กา

รเสรม

พลง

อานา

จให

บค

ลากร

1) หว

หนาสถานอ

นามย

มอบอ

านาจก

ารตดส

นใจใน

การท

างานแ

กบคล

ากร

4.00

4.00

0.20

ผานเก

ณฑ

2) สถ

านอน

ามยเน

นการพ

ฒนาทกษ

ะเรยน

รของบค

ลากรเพอ

พฒนาการ

ทางาน

5.0

0 5.0

0 0.2

0 ผานเก

ณฑ

3) มก

ารสงเส

รมการเร

ยนรส

งใหมๆ

อยางต

อเนอง

5.0

0 5.0

0 0.2

0 ผานเก

ณฑ

2.3 กา

รจงใจ

1) ยกยองชมเช

ยบคล

ากรทเก

ยวขอ

งกบก

ารจดก

ารความ

ร 4.0

0 4.0

0 0.2

0 ผานเก

ณฑ

2) นาผล

งานดานก

ารจดก

ารความ

รมาเป

นสวน

หนงใน

การพ

จารณา

ความด

ความชอ

บ 4.0

0 5.0

0 0.2

0 ผานเก

ณฑ

3. ดาน

เทคโน

โลย

สารส

นเทศ

3.1 เท

คโนโ

ลย

สา

รสนเท

ศ 1) มร

ะบบส

ารสนเท

ศทเชอ

มโยงก

นระห

วางหน

วยงาน

4.0

0 4.0

0 0.2

0 ผานเก

ณฑ

2) มเท

คโนโ

ลยทบ

คลากรส

ามารถ

เขาถงขอ

มล/คว

ามรไดงาย

5.00

5.00

0.20

ผานเก

ณฑ

3) มร

ะบบจ

ดเกบ ส

บคน ส

รรหาแล

ะเผยแพร

ความร

4.00

5.00

0.30

ผานเก

ณฑ

167

ตาราง

ท 12 (

ตอ)

องคปร

ะกอบ

หลก

องคปร

ะกอบ

ยอย

ตวบง

ช Me

dium

Mode

TQR

ผลการ

คดเลอ

ก

4 . ดานร

ะบวน

การใน

การ

จด

การ

ความ

รดาน

ส

ขภาพ

ใ

นชมช

น

4.1 ขน

กาหน

ด

ความร

1) มก

ารวเคร

าะหสถ

านอน

ามยเพ

อกาห

นดคว

ามรท

ใชใน

การพฒ

นาสข

ภาพ

4.00

4.00

0.20

ผานเก

ณฑ

2) มก

ารสารว

จองคคว

ามรใน

สถานอน

ามย

4.00

4.00

0.20

ผานเก

ณฑ

3) มก

ารสารว

จองคคว

ามรและ

แหลงคว

ามรภ

ายนอก

สถานอน

ามย

4.00

4.00

0.20

ผานเก

ณฑ

4) มก

ารกาห

นดองคค

วามรจากปร

ะชาชน

4.00

4.00

0.20

ผานเก

ณฑ

4.2 ขน

คนหา

ความ

ร 1) บค

ลากรทร

าบองคค

วามรภ

ายในส

ถานอน

ามย

4.00

4.00

0.20

ผานเก

ณฑ

2) บค

ลากรทร

าบองคค

วามรและ

แหลงขอ

งความ

รภายน

อกสถ

านอน

ามย

4.00

4.00

0.20

ผานเก

ณฑ

3) บค

ลากรใชวธการ

แสวงห

าความ

รทหล

ากหล

าย 5.0

0 5.0

0 0.2

0 ผานเก

ณฑ

4) มก

ารประชาสม

พนธใหบ

คลากร

เหนคว

ามสาคญ

ของการจ

ดการค

วามร

4.00

5.00

0.30

ผานเก

ณฑ

4.3 ขน

เลอกวธก

าร ใน

การจดก

ารความ

ร 1)

มการค

ดเลอก

วธการใน

การจดก

ารความ

รทเหม

าะสมก

บความ

รทกาหน

ด 4.0

0 4.0

0 0.2

0 ผานเก

ณฑ

2) ใชวธการ

ทหลากห

ลายใน

การจดก

ารความ

ร 4.0

0 4.0

0 0.2

0 ผานเก

ณฑ

4.4 ขน

ไดคว

ามร

ให

ม 1) มค

วามรให

มในก

ารพฒน

าสขภ

าพอยางน

อยไตรม

าสละ

1 เรอง

4.00

5.00

0.20

ผานเก

ณฑ

2) มก

ระบว

นการเ

รยนรให

มในก

ารพฒน

าสขภ

าพ

4.00

5.00

0.20

ผานเก

ณฑ

3) มก

ารจดท

าทะเบ

ยนองคค

วามรและ

แหลงขอ

งความ

รทงภายใ

นและ

ภายน

อกสถ

านอน

ามย

4.00

4.00

0.20

ผานเก

ณฑ

168

ตาราง

ท 12 (

ตอ)

องคปร

ะกอบ

หลก

องคปร

ะกอบ

ยอย

ตวบง

ช Me

dium

Mode

TQR

ผลการ

คดเลอ

ก

4 . ดานร

ะบวน

การใน

การ

จด

การ

ความ

รดาน

ส

ขภาพ

ใ

นชมช

น(ต อ

)

4.5 ขน

ดาเนน

การ

ใชคว

ามรให

ม 1) นาคว

ามรให

มมาใช

ในการ

ทางาน

5.0

0 5.0

0 0.2

0 ผานเก

ณฑ

2) บค

ลากรม

ทกษะ

ในการ

ใชคว

ามรให

ม 4.0

0 4.0

0 0.2

0 ผานเก

ณฑ

3) มก

ารเผยแพ

รความ

รใหมด

วยวธการท

หลากห

ลาย

4.00

4.00

0.20

ผานเก

ณฑ

4) มแ

หลง/ส

ถานท

ในการแลก

เปลยน

เรยนร

4.0

0 4.0

0 0.2

0 ผานเก

ณฑ

4.6 ขน

ประเม

นผล

การใชคว

ามร

1) มร

ะบบก

ารตดต

ามแล

ะประเมน

ผลการใช

ความร

4.00

4.00

0.20

ผานเก

ณฑ

2) มก

ารประเมน

ผลการใช

ความรอยาง

นอยไตรมาสล

ะ 1ครง

4.00

4.00

0.20

ผานเก

ณฑ

169

จากตารางท 12 ตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ประกอบดวย 4 องคประกอบหลก 14 องคประกอบยอยซงมตวบงช 45 ตว มคามธยฐานผานเกณฑทกาหนดไว คอมากกวา 3.50 ขนไป ทง 45 ตวบงช และมคาพสยระหวางควอไทล(Interquartile- range)ไมเกน 1.50 ทง 45 ตว 4. ผลการสรปองคประกอบหลกและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยทไดจากการศกษาเอกสารและการสมภาษณความคดเหนของผเชยวชาญ จากการดาเนนการวจยในขนตอนท 1 การพฒนา(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย สามารถองคประกอบหลก องคประกอบยอยและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย แสดงรายละเอยดดงตารางท 13 ตารางท 13 ผลสรปองคประกอบหลก องคประกอบยอย และตวบงชการจดการความรดานสขภาพ ในชมชนของสถานอนามยทไดจากการศกษาเอกสารและการสมภาษณความคดเหนของ ผเชยวชาญ องคประกอบ

หลก องคประกอบยอย ตวบงช

1. ดาน องคกร

1.1โครงสรางของ สถานอนามย

1.มสายบงคบบญชาชดเจนงายตอการปฏบต 2.มความคลองตวในการประสานงานทงภายในและ ภายนอกสถานอนามย 3.มการกาหนดงานและมผรบผดชอบดานการจดการความรทชดเจน

1.2 วสยทศน/ พนธะกจ/ กลยทธ

1.มวสยทศนและพนธะกจดานการจดการความร 2.มแผนงาน/โครงการทเกยวกบการจดการความร 3.บคลากรมสวนรวมในการวางแผนกลยทธดานการจดการความร

1.3 วฒนธรรม องคกร

1.บคลากรมการทางานเปนทม 2.บคลากรมการแลกเปลยนเรยนรและการแสวงหาความรในการทางาน 3.บคลากรตระหนกวาการจดการความรเปนการเพมพนคณคาแกสถานอนามย 4.สถานอนามยมเครอขายการทางานรวมกบหนวยงานอน

1.4 บรรยากาศ การทางาน

1.มบรรยากาศในการทางานทเปนกนเอง 2.มบรรยากาศของการเรยนรเชงบวกในการทางาน 3.บคลากรสามารถแสดงความคดเหนในการทางานอยางเปดเผย 4.บคลากรตระหนกวาตนเองเปนสวนสาคญของสถานอนามย

170

ตารางท 13 (ตอ) องคประกอบ

หลก องคประกอบยอย ตวบงช

2.ดาน บคลากร

2.1 ภาวะผนาทเออ ตอการจดการ ความร

1.หวหนาสถานอนามยเปนแบบอยางทดในการทางาน 2.หวหนาสถานอนามยมการแลกเปลยนเรยนรกบบคลากร 3.หวหนาสถานอนามยยอมรบและสนบสนนความคดใหมๆ 4.หวหนาสถานอนามยใหอสระในการทางาน

2.2 การเสรมพลง อานาจให บคลากร

1.หวหนาสถานอนามยมอบอานาจการตดสนใจในการทางานแกบคลากร 2.สถานอนามยเนนพฒนาการเรยนรของบคลากรเพอพฒนาการทางาน 3.มการสงเสรมการเรยนรและสนบสนนทรพยากรในการปฏบตงานอยางตอเนอง

2.3 การจงใจ 1.ยกยองชมเชยบคลากรทเกยวของกบการจดการความร 2.นาผลงานดานการจดการความรมาเปนสวนหนงในการพจารณาความดความชอบ

3.ดาน เทคโนโลย สารสนเทศ

3.1 เทคโนโลย สารสนเทศ

1.มระบบสารสนเทศทเชอมโยงกนระหวางหนวยงาน 2.มเทคโนโลยทบคลากรสามารถเขาถงขอมล/ความรไดงาย 3.มระบบจดเกบ สบคน สรรหาและเผยแพรความร

4.ดาน กระบวนการ ในการ จดการ ความรดาน สขภาพใน ชมชน

4.1 ขนกาหนด ความร

1. มการวเคราะหองคกรเพอกาหนดความรทใชในการพฒนาสขภาพ 2. มการสารวจองคความรในสถานอนามย 3. มการสารวจองคความรและแหลงความรภายนอกสถานอนามย 4. มการกาหนดองคความรทตองการพฒนาจากประชาชนในชมชน

4.2 ขนคนหาความร

1.บคลากรทราบองคความรภายในสถานอนามย 2.บคลากรทราบองคความรและแหลงของความรภายนอกสถานอนามย 3.บคลากรใชวธการแสวงหาความรทหลากหลาย 4.มการประชาสมพนธใหบคลากรเหนความสาคญของการจดการความร

4.3ขนเลอกวธการ ในการจดการ ความร

1.มการคดเลอกวธการในการจดการความรทเหมาะสมกบความรทกาหนด

2.ใชวธการทหลากหลายในการจดการความร

4.4 ขนได ความร ใหม

1.มความรใหมในการพฒนาสขภาพอยางนอยปละ 1 เรอง 2.มกระบวนการเรยนรใหมในการพฒนาสขภาพ 3. มการจดทาทะเบยนองคความรและแหลงของความรทงภายในและ ภายนอกสถานอนามย

171

ตารางท 13 (ตอ)

องคประกอบหลก

องคประกอบยอย ตวบงช

4.5 ขนดาเนนการ ใชความรใหม

1.นาความรใหมมาใชในการทางาน 2.บคลากรมทกษะในการใชความรใหม 3.มการเผยแพรความรใหมดวยวธการทหลากหลาย 4.มแหลง/สถานทในการแลกเปลยนเรยนร

6.ขนประเมนผล การใชความร

1.มระบบการตดตามและประเมนผลการใชความร 2.มการประเมนผลการใชความรอยางนอยปละ 1ครง

จากตารางท 13 องคประกอบหลก องคประกอบยอย และตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยประกอบดวย 4 องคประกอบหลก 14 องคประกอบยอย และ 45 ตวบงช ขนตอนท 2 การคดเลอกตวบงชและการกาหนดนาหนกความสาคญขององคประกอบหลกและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ซงประกอบดวย 2 ขนตอนยอย คอ 1. การกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย 2. การกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ทง 2 ขนตอนยอยโดยมรายละเอยด ดงน

1. การกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ผวจยวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามเพอการกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงช และการกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย เพอการกาหนดนาหนกความสาคญขององคประกอบหลกและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย โดยใหผเชยวชาญไดกาหนดนาหนกความสาคญขององคประกอบหลกดวยการหาคารอยเฉลยของรอยละซงผลรวมของทกองคประกอบหลกเปน 100 และใหผเชยวชาญไดใหคานาหนกความสาคญของตวบงชดวยมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ ซงสามารถสรปคานาหนกขององคประกอบหลก และตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย แสดงดงตารางท 14 และ ตารางท 15 ดงน

172

ตารางท 14 คานาหนกความสาคญขององคประกอบการจดการความรดานสขภาพในชมชนของ สถานอนามย

องคประกอบหลก นาหนกความสาคญ รอยละ

ดานองคกร 20.29 ดานบคลากร 31.18 ดานเทคโนโลยสารสนเทศ 18.82 ดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน 29.71

รวม 100.00

จากตารางท 14 พบวาคานาหนกความสาคญขององคประกอบการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยทกาหนดคานาหนกโดยผเชยวชาญสามารถเรยงลาดบคานาหนกความสาคญขององคประกอบหลกเรยงลาดบจากมากไปนอยไดดงน องคประกอบหลกดานบคลากร มนาหนกความสาคญ รอยละ 31.18 ซงคานาหนกความสาคญมากทสด รองลงมา คอ องคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน มนาหนกความสาคญ รอยละ 29.71 องคประกอบหลกดานองคกร มนาหนกความสาคญ รอยละ 20. 29 และองคประกอบหลกดานเทคโนโลยสารสนเทศ มนาหนกความสาคญนอยทสด คอ รอยละ 18.82 ตามลาดบ ตารางท 15 คานาหนกความสาคญของตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ของแตละตวบงช

องคประกอบหลก

องคประกอบ ยอย ตวบงช

นาหนกความสาคญ

( x ) 1. ดานองคกร 1.1 โครงสราง

ของสถาน อนามย

1) มสายบงคบบญชาชดเจนงายตอการปฏบต 4.65 2) มความคลองตวในการประสานงานทงภายในและภายนอกสถาน

อนามย 4.59

3) มการกาหนดงานและมผรบผดชอบดานการจดการความรทชดเจน

4.59

1.2 วสยทศน/ พนธะกจ/ กลยทธ

1) มวสยทศนและพนธะกจดานการจดการความร 4.41 2) มแผนงาน/โครงการทเกยวกบการจดการความร 4.59 3) บคลากรมสวนรวมในการวางแผนกลยทธดานการจดการความร 4.53

173

ตารางท 15 (ตอ)

องคประกอบหลก

องคประกอบ ยอย ตวบงช

นาหนกความสาคญ

( x ) 1.3 วฒนธรรม

องคกร 1) บคลากรมการทางานเปนทม 4.59 2) บคลากรมการแลกเปลยนเรยนรและการแสวงหาความรในการ

ทางาน 4.47

3) บคลากรตระหนกวาการจดการความรเปนการเพมพนคณคาแกสถานอนามย 4.29

4) สถานอนามยมเครอขายการทางานรวมกบหนวยงานอน 4.41 1.4 บรรยากาศ การทางาน

1) มบรรยากาศในการทางานทโปรงใส / เปนกนเอง 4.52 2) มบรรยากาศแหงการเรยนรในการทางาน 4.65 3) บคลากรสามารถแสดงความคดเหนในการทางานอยางเปดเผย 4.64 4) บคลากรตระหนกวาตนเองเปนสวนสาคญของสถานอนามย 4.52

2. ดาน บคลากร

2.1 ภาวะผนา ทเออตอ การจดการ ความร

1) หวหนาสถานอนามยเปนแบบอยางทดในการทางาน 4.35 2) หวหนาสถานอนามยมการแลกเปลยนเรยนรกบบคลากร 4.58 3) หวหนาสถานอนามยยอมรบและสนบสนนความคดใหมๆ 4.47 4) หวหนาสถานอนามยใหอสระในการทางาน 4.41

2.2 การเสรม พลงอานาจ ใหบคลากร

1) หวหนาสถานอนามยมอบอานาจการตดสนใจในการทางานแกบคลากร

4.58

2) สถานอนามยเนนการพฒนาทกษะเรยนรของบคลากรเพอพฒนาการทางาน

4.64

3) มการสงเสรมการเรยนรสงใหมๆอยางตอเนอง 4.64 2.3 การจงใจ 1) ยกยองชมเชยบคลากรทเกยวของกบการจดการความร 4.59

2) นาผลงานดานการจดการความรมาเปนสวนหนงในการพจารณาความดความชอบ 4.58

174

ตารางท 15 (ตอ)

องคประกอบหลก

องคประกอบยอย ตวบงช นาหนก

ความสาคญ ( x )

3. ดาน เทคโนโลย สารสนเทศ

3.1 เทคโนโลย สารสนเทศ

1) มระบบสารสนเทศทเชอมโยงกนระหวางหนวยงาน 4.47 2) มเทคโนโลยทบคลากรสามารถเขาถงขอมล/ความรไดงาย 4.64 3) มระบบจดเกบ สบคน สรรหาและเผยแพรความร 4.58

4 . ดานกระบวน การในการ จดการ ความรดาน สขภาพ ในชมชน

4.1 ขนกาหนด ความร

1) มการวเคราะหสถานอนามยเพอกาหนดความรทใชในการพฒนาสขภาพ

4.64

2) มการสารวจองคความรในสถานอนามย 4.58 3) มการสารวจองคความรและแหลงความรภายนอกสถาน

อนามย 4.58

4) มการกาหนดองคความรจากประชาชน 4.35 4.2 ขนคนหา ความร

1) บคลากรทราบองคความรภายในสถานอนามย 4.52 2) บคลากรทราบองคความรและแหลงของความรภายนอก

สถานอนามย 4.58

3) บคลากรใชวธการแสวงหาความรทหลากหลาย 4.64 4) มการประชาสมพนธใหบคลากรเหนความสาคญของการ

จดการความร 4.52

4.3 ขนเลอกวธ การในการ จดการความร

1) มการคดเลอกวธการในการจดการความรทเหมาะสมกบความรทกาหนด

4.64

2) ใชวธการทหลากหลายในการจดการความร 4.35 4.4 ขนไดความร ใหม

1) มความรใหมในการพฒนาสขภาพอยางนอยไตรมาสละ 1 เรอง

4.41

2) มกระบวนการเรยนรใหมในการพฒนาสขภาพ 4.47 3) มการจดทาทะเบยนองคความรและแหลงของความรทง

ภายในและภายนอกสถานอนามย 4.64

4.5 ขนดาเนนการ ใชความร ใหม

1) นาความรใหมมาใชในการทางาน 4.70 2) บคลากรมทกษะในการใชความรใหม 4.64 3) มการเผยแพรความรใหมดวยวธการทหลากหลาย 4.47 4) มแหลง/สถานทในการแลกเปลยนเรยนร 4.52

4.6ขนประเมนผล การใชความร

1) มระบบการตดตามและประเมนผลการใชความร 4.64 2) มการประเมนผลการใชความรอยางนอยไตรมาสละ 1ครง 4.17

175

จากตารางท 15 พบวา คานาหนกความสาคญของตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยทกาหนดโดยผเชยวชาญทง 17 ทาน สามารถจาแนกตามนาหนกความสาคญโดยจาแนกตามองคประกอบหลก องคประกอบยอย และตวบงช ดงน องคประกอบหลกดานองคกร ประกอบดวย 4 องคประกอบยอย คอ องคประกอบยอยท 1.1 โครงสรางของสถานอนามย มตวบงชทมคานาหนกความสาคญมากทสด คอ 1)มสายบงคบบญชาชดเจนงายตอการปฏบต มคานาหนกความสาคญ เทากบ 4.65 สวนตวบงชทมคานาหนกความสาคญนอยทสด มเทากน 2 ตวบงช คอ 2) มความคลองตวในการประสานงานทงภายในและภายนอกสถานอนามย และ3) มการกาหนดงานและมผรบผดชอบดานการจดการความรทชดเจน มคานาหนก เทากบ 4.59 องคประกอบยอยท 1.2 วสยทศน/ พนธะกจ/ กลยทธ มตวบงชทมคานาหนกความสาคญมากทสด คอ 1) ซงมแผนงาน/โครงการทเกยวกบการจดการความร มคานาหนกความสาคญ เทากบ 4.59 สวนตวบงชทมคานาหนกความสาคญนอยทสด คอ 3) มวสยทศนและพนธะกจดานการจดการความร นาหนกความสาคญ เทากบ 4.41 องคประกอบยอยท 1.3 วฒนธรรมองคกร มตวบงชทคานาหนกความสาคญมากทสด คอ 1) บคลากรมการทางานเปนทม มคานาหนกความสาคญ เทากบ 4.59 รองลงมา สวนตวบงชทมคานาหนกความสาคญนอยทสด คอ 3) บคลากรตระหนกวาการจดการความรเปนการเพมพนคณคาแกสถานอนามย มคานาหนกความสาคญ เทากบ 4.29 และองคประกอบยอยท1.4 บรรยากาศการทางาน มตวบงชทมคานาหนกความสาคญมากทสด คอ 1) มบรรยากาศแหงการเรยนรในการทางาน มคานาหนกความสาคญ เทากบ 4.65 สวนตวบงชทมคานาหนกความสาคญนอยทสด มเทากน 2 ตวบงช คอ 3) มบรรยากาศในการทางานทโปรงใส / เปนกนเอง และ 4) บคลากรตระหนกวาตนเองเปนสวนสาคญของสถานอนามย มคานาหนก เทากบ 4.52 องคประกอบหลกดานบคลากร ประกอบดวย ประกอบดวย 3 องคประกอบยอย คอองคประกอบยอยท2.1 ภาวะผนาทเออตอการจดการความร มตวบงชทมคานาหนกความสาคญมากทสด คอ 1) หวหนาสถานอนามยมการแลกเปลยนเรยนรกบบคลากร มคานาหนกความสาคญ เทากบ 4.58 สวนตวบงชทมคานาหนกความสาคญนอยทสด คอ 4) หวหนาสถานอนามยเปนแบบอยางทดในการทางาน มคานาหนกความสาคญ เทากบ 4.35 องคประกอบยอยท 2.2 การเสรมพลงอานาจใหบคลากร มตวบงชทมคานาหนกความสาคญมากทสด คอ 1) มการสงเสรมการเรยนรสงใหมๆอยางตอเนอง มคานาหนกความสาคญ เทากบ 4.65 สวนตวบงชทมคานาหนกความสาคญนอยทสด คอ 3) หวหนาสถานอนามยมอบอานาจการตดสนใจในการทางานแกบคลากร มคานาหนกความสาคญ เทากบ 4.58 องคประกอบยอยท 2.3 การจงใจ มตวบงชทมคานาหนกความสาคญมากทสด คอ 1) ยกยองชมเชยบคลากรทเกยวของกบการจดการความร มคานาหนกความสาคญ เทากบ

176

4.59 สวนตวบงชทมคานาหนกความสาคญนอยทสด คอ 2) นาผลงานดานการจดการความรมาเปนสวนหนงในการพจารณาความดความชอบ มคานาหนกความสาคญ เทากบ 4.58 องคประกอบหลกดานเทคโนโลยสารสนเทศ ม 1 องคประกอบยอย คอ องคประกอบยอยท 3.1 เทคโนโลยสารสนเทศ มตวบงชทมคานาหนกความสาคญมากทสด คอ 1) มเทคโนโลยทบคลากรสามารถเขาถงขอมล/ความรไดงาย มคานาหนกความสาคญ เทากบ 4.64 สวนตวบงชทมคานาหนกความสาคญนอยทสด คอ 3) มระบบสารสนเทศทเชอมโยงกนระหวางหนวยงาน นาหนกความสาคญ เทากบ 4.47 องคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน ประกอบดวย 6 องคประกอบยอย คอ องคประกอบยอยท4.1 ขนกาหนดความร มตวบงชทมคานาหนกความสาคญมากทสด คอ 1) มการวเคราะหสถานอนามยเพอกาหนดความรทใชในการพฒนาสขภาพ มคานาหนกความสาคญ เทากบ 4.64 สวนตวบงชทมคานาหนกความสาคญนอยทสด คอ 3) มมการกาหนดองคความรจากประชาชน มคานาหนกความสาคญ เทากบ 4.35 องคประกอบยอยท4.2 ขนคนหาความร มตวบงชทมคานาหนกความสาคญมากทสด คอ 1) บคลากรใชวธการแสวงหาความรทหลากหลาย มคานาหนกความสาคญ คอ 4.64 สวนตวบงชทมคานาหนกความสาคญนอยทสด ม 2 ตวบงช คอ 3) บคลากรทราบองคความรภายในสถานอนามย และ 4) มการประชาสมพนธใหบคลากรเหนความสาคญของการจดการความร มคานาหนกความสาคญ เทาก บ 4.52 องคประกอบยอยท4.3 ขนเลอกวธการในการจดการความร มตวบงชทมคานาหนกความสาคญมากทสด คอ 1) มการคดเลอกวธการในการจดการความรทเหมาะสมกบความรทกาหนด มคานาหนกความสาคญ เทากบ 4.64 สวนตวบงชทมคานาหนกความสาคญนอยทสด คอ 2) ใชวธการทหลากหลายในการจดการความร มคานาหนกความสาคญ เทากบ 4.35 องคประกอบยอยท4.4 ขนได ความรใหม ม ตวบงชทมคานาหนกความสาคญมากทสด คอ 1) มการจดทาทะเบยนองคความรและแหลงของความรทงภายในและภายนอกสถานอนามย มคานาหนกความสาคญ เทากบ 4.64 สวนตวบงชทมคานาหนกความสาคญนอยทสด คอ 3) มความรใหมในการพฒนาสขภาพอยางนอยไตรมาสละ 1 เรอง มคานาหนกความสาคญ เทากบ 4.41 องคประกอบยอยท4.5 ขนดาเนนการใชความรใหม มตวบงชทมคานาหนกความสาคญมากทสด คอ 1)นาความรใหมมาใชในการทางานมคานาหนกความสาคญ เทากบ 4.70 สวนตวบงชทมคานาหนกความสาคญมากทสด คอ 4) มการเผยแพรความรใหมดวยวธการทหลากหลาย มคานาหนกความสาคญ เทากบ 4.47 และองคประกอบยอยท4.6 ขนประเมนผลการใชความร มตวบงชทมคานาหนกความสาคญมากทสด คอ 1) มระบบการตดตามและประเมนผลการใชความร มคานาหนกความสาคญ เทากบ 4.64 สวนตวบงชทมคานาหนกความสาคญมากทสด คอ 2) มการประเมนผลการใชความรอยางนอยไตรมาสละ 1ครง มคานาหนกความสาคญ เทากบ 4.17

177

ภายหลงจากทผวจยไดดาเนนการพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยทง 2 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 การพฒนา(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย และขนตอนท 2 การกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยแลวนน สามารถสรปผลคานาหนกเรยงลาดบตามความสาคญขององคประกอบหลกและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย แสดงดงตารางท 16 ตารางท 16 สรปผลการเรยงลาดบตามคานาหนกความสาคญขององคประกอบหลกและตวบงช การจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

องคประกอบหลก องคประกอบยอย ตวบงช

1. ดานบคลากร 1.1 ภาวะผนาทเออ ตอการจดการ ความร

1) หวหนาสถานอนามยมการแลกเปลยนเรยนรกบบคลากร 2) หวหนาสถานอนามยยอมรบและสนบสนนความคดใหมๆ 3) หวหนาสถานอนามยใหอสระในการทางาน 4) หวหนาสถานอนามยเปนแบบอยางทดในการทางาน

1.2 การเสรมพลง อานาจให บคลากร

1) สถานอนามยเนนการพฒนาทกษะเรยนรของบคลากรเพอพฒนาการทางาน

2) มการสงเสรมการเรยนรสงใหมๆอยางตอเนอง 3) หวหนาสถานอนามยมอบอานาจการตดสนใจในการทางานแก

บคลากร 1.3 การจงใจ 1) ยกยองชมเชยบคลากรทเกยวของกบการจดการความร

2) นาผลงานดานการจดการความรมาเปนสวนหนงในการพจารณาความดความชอบ

2. ดานกระบวน การในการ จดการความร ดานสขภาพ ในชมชน

2.1 ขนกาหนความร 1) มการวเคราะหสถานอนามยเพอกาหนดความรทใชในการพฒนาสขภาพ

2) มการสารวจองคความรในสถานอนามย 3) มการสารวจองคความรและแหลงความรภายนอกสถานอนามย 4) มการกาหนดองคความรจากประชาชน

2.2 ขนคนหาความร 1) บคลากรใชวธการแสวงหาความรทหลากหลาย 2) บคลากรทราบองคความรและแหลงของความรภายนอกสถาน

อนามย 3) บคลากรทราบองคความรภายในสถานอนามย

178

ตารางท 16 (ตอ)

องคประกอบหลก องคประกอบยอย ตวบงช

4) มการประชาสมพนธใหบคลากรเหนความสาคญของการจดการความร

2.3 ขนเลอกวธการ ในกาจดการ ความร

1) มการคดเลอกวธการในการจดการความรทเหมาะสมกบความรทกาหนด

2) ใชวธการทหลากหลายในการจดการความร 2.4 ขนไดความร ใหม

1) มการจดทาทะเบยนองคความรและแหลงของความรทงภายในและ ภายนอกสถานอนามย 2) มกระบวนการเรยนรใหมในการพฒนาสขภาพ 3) มความรใหมในการพฒนาสขภาพอยางนอยไตรมาสละ 1 เรอง

2.5 ขนดาเนนการ ใชความรใหม

1) นาความรใหมมาใชในการทางาน 2) บคลากรมทกษะในการใชความรใหม 3) มแหลง/สถานทในการแลกเปลยนเรยนร 4) มการเผยแพรความรใหมดวยวธการทหลากหลาย

2.6 ขนประเมนผล การใชความร

1) มระบบการตดตามและประเมนผลการใชความร 2) มการประเมนผลการใชความรอยางนอยไตรมาสละ 1ครง

3. ดานองคกร 3.1 โครงสรางของ สถานอนามย

1) มสายบงคบบญชาชดเจนงายตอการปฏบต 2) มความคลองตวในการประสานงานทงภายในและภายนอกสถานอนามย 3) มการกาหนดงานและมผรบผดชอบดานการจดการความรทชดเจน

3.2 วสยทศน/ พนธะกจ/ กลยทธ

1) มแผนงาน/โครงการทเกยวกบการจดการความร 2) บคลากรมสวนรวมในการวางแผนกลยทธดานการจดการความร 3) มวสยทศนและพนธะกจดานการจดการความร

3.3 วฒนธรรม องคกร

1) บคลากรมการทางานเปนทม 2) บคลากรมการแลกเปลยนเรยนรและการแสวงหาความรในการทางาน 3) บคลากรตระหนกวาการจดการความรเปนการเพมพนคณคาแกสถานอนามย 4) สถานอนามยมเครอขายการทางานรวมกบหนวยงานอน

179

ตารางท 16 (ตอ)

องคประกอบหลก องคประกอบยอย ตวบงช

3.4 บรรยากาศการ ทางาน

1) มบรรยากาศแหงการเรยนรในการทางาน 2) บคลากรสามารถแสดงความคดเหนในการทางานอยางเปดเผย 3) มบรรยากาศในการทางานทโปรงใส / เปนกนเอง 4) บคลากรตระหนกวาตนเองเปนสวนสาคญของสถานอนามย

4. ดานเทคโนโลย สารสนเทศ

4.1 เทคโนโลย สารสนเทศ

1) มเทคโนโลยทบคลากรสามารถเขาถงขอมล/ความรไดงาย 2) มระบบจดเกบ สบคน สรรหาและเผยแพรความร 3) มระบบสารสนเทศทเชอมโยงกนระหวางหนวยงาน

จากตารางท 16 เปนสรปผลคานาหนกของความสาคญขององคประกอบหลก องคประกอบยอย และตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ทเรยงลาดบตามคานาหนกความสาคญของตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยทผเชยวชาญเปนผกาหนดเรยงลาดบความสาคญของแตละ องคประกอบหลก องคประกอบยอย และตวบงชจากมากไปนอย กลาวโดยสรป ผวจยดาเนนการวจยเพอตอบวตถประสงคการวจยขอท 1 เพอพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย โดยขนตอนการพฒนาและผลการพฒนาโดยสรปดงน 1. การพฒนา(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย โดยผวจยสรางกรอบแนวคดเกยวกบองคประกอบการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยจากการวเคราะหและสงเคราะหจากเอกสาร ตารา และรายงานการวจย ทงในประเทศและตางประเทศ วเคราะหขอมลโดยการวเคราะหเนอหาจากเอกสารและจาแนกขอมลตามประเภทคาสาคญ มาสรปเปนกรอบแนวคดเบองตนในการพฒนา(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย แลวนากรอบแนวคดเบองตนในการกาหนด(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย มาสรางเปนแบบสมภาษณ(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย เพอใชสาหรบสมภาษณผเชยวชาญและนาความคดเหนของผเชยวชาญมาสรปเปน องคประกอบหลก องคประกอบยอย และตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย หลงจากนน ผวจยไดนาแนวคดทไดจากการสมภาษณ มาปรบปรงแลวสรางเปนแบบสอบถามเพอการคดเลอก

180

ตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย เพอใหผเชยวชาญไดยนยนความคดเหน และดาเนนการคดเลอกตวบงช โดยใชเกณฑในการประเมนทไดจากความคดเหนของผเชยวชาญเพอเปนเกณฑในการพจารณาตวบงช โดยกาหนดใหตวบงชทผานเกณฑ ตองมคาดงตอไปน 1) มคาดชนความสอดคลอง ตงแต 0.75 ขนไป 2) มคามธยฐาน 2.50 ขนไป และ 3) มคาความแตกตางระหวางคาฐานนยมและคามธยฐาน มคาไมเกน 1.00 หลงจากนน ผวจยสรปผลพจารณาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ซงประกอบดวย 4 องคประกอบหลก 14 องคประกอบยอย และ 45 ตวบงช หลงจากนนผวจยไดนาตวบงชทผานเกณฑการคดเลอก มาสรางเปนแบบสอบถามเพอการกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลก และตวบงช และแบบสอบถามการกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย เพอใหผเชยวชาญไดทาการกาหนดนาหนกความสาคญขององคประกอบหลกและตวบงช และการกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ซงจะนามาพฒนาในขนตอนท 2 ตอไป 2. การกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงช และการกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย โดยผวจยสรางแบบสอบถามเพอกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย เพอใหผเชยวชาญทาการกาหนดนาหนกความสาคญของตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ซงกาหนดนาหนกความสาคญขององคประกอบหลก โดยผลรวมของทกองคประกอบหลกเปน 100 วเคราะหขอมลดวยการหาคาเฉลยของรอยละของแตละองคประกอบหลก หลงจากนนผวจยสรปผลการเรยงลาดบองคประกอบหลกและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ตามคานาหนกความของสาคญองคประกอบหลกและตวบงช ซงประกอบดวยองคประกอบหลก 4 องคประกบเรยงลาดบตามคานาหนกความสาคญ คอ องคประกอบหลกดานบคลากร องคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน องคประกอบหลกดานองคกร และองคประกอบหลกดานเทคโนโลยสารสนเทศ ตามลาดบ หลงจากนนผวจยไดกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยตามแนวคดของเบสท (Best : 204-208) โดยแบงระดบการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ออกเปน 5 ระดบ คอ มากทสด มาก ปานกลาง นอย และนอยทสดเพอใชสาหรบ การวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ตอไป

181

2. วตถประสงคการวจยขอท 2 เพอวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ซงมรายละเอยดดงน ระยะท 2 การวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ในการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ผวจยสรปผลการวเคราะหขอมลเปน 2 สวน ดงน สวนท 1 ขอมลสถานภาพสวนบคคล สวนท 2 วดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย โดยมรายละเอยดการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ดงน สวนท 1 ขอมลสถานภาพสวนบคคล ขอมลสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถามการจดการความรดานสขภาพของสถานอนามย แสดงดงตารางท 17

ตารางท 17 ขอมลสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถามการจดการความรดานสขภาพของ สถานอนามย

ขอมลทวไป จานวน (คน) รอยละ ตาแหนง นกวชาการสาธารณสข 280 75.68 พยาบาลวชาชพ 40 10.81 เจาพนกงานสาธารณสขชมชน 49 13.24 เจาพนกงานทนตสาธารณสข 1 0.27

รวม 370 100.00 เพศ ชาย 160 43.20 หญง 210 56.80

รวม 370 100.00 อาย 23-30 ป 16 4.32 31-40 ป 92 24.87 41-50 ป 185 50.00 51-60 ป 77 20.81

รวม 370 100.00

182

ตารางท 17 (ตอ)

ขอมลทวไป จานวน (คน) รอยละ ระดบการศกษา ปรญญาตร 293 79.20 ปรญญาโท 41 11.10 ประกาศนยบตรสาธารณสขศาสตร 36 9.70

รวม 370 100.00 ประสบการณในการปฏบตงาน 1.00 - 10.00 ป 23 6.22 11.00 - 20.00 ป 119 32.16 21.00 - 30.00 ป 170 45.95 31.00 - 40.00 ป 58 15.67

รวม 370 100.00 จากตารางท 17 พบวา เจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานดานการจดการความรในสถานอนามยทดารงตาแหนงนกวชาการสาธารณสขมากทสด คดเปนรอยละ 75.68 รองลงมา คอ ผดารงตาแหนงเจาพนกงานสาธารณสขชมชน คดเปนรอยละ 13.24 และผดารงตาแหนงพยาบาลวชาชพ คดเปนรอยละ 10.81 สวนตาแหนงเจาพนกงานทนตสาธารณสข มจานวนนอยทสด คดเปนรอยละ 0.27 เจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานดานการจดการความรในสถานอนามยสวนใหญเปนเพศหญง คดเปนรอยละ 56.80 รองลงมา คอ เพศชาย คดเปนรอยละ 43.20 และเจาหนาทสาธารณสขสวนใหญมอายเฉลยอยท 44.33 ป ซงอยระหวางชวงอาย 41-50 ป มากทสด คดเปนรอยละ 50.00 รองลงมาคอชวงอาย 31-40 ป คดเปนรอยละ24.87 ชวงอาย 51-60 ป คดเปนรอยละ 20.81 และชวงอาย 23-30 ป มจานวนนอยทสด คดเปนรอยละ 4.32 ตามลาดบ

ระดบการศกษาของเจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานดานการจดการความรในสถานอนามยสวนใหญมการศกษาในระดบปรญญาตร คดเปนรอยละ 79.20 รองลงมา คอ ระดบปรญญาโท คดเปนรอยละ 11.10 และระดบประกาศนยบตรสาธารณสขศาสตร คดเปนรอยละ 9.70 ตามลาดบ

ประสบการณในการปฏบตงานเจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานดานการจดการความรในสถานอนามยสวนใหญมประสบการณในการปฏบตงานเฉลยอยท 22.33 ป ซงอยระหวาง

183

ระยะเวลา 21 - 30 ป มากทสดคดเปนรอยละ45.95 รองลงมา คอ ระยะเวลาระหวาง 11 - 20 ป คดเปนรอยละ 32.61 ระยะเวลาระหวาง 31 - 40 ป คดเปนรอยละ 15.67 และระยะเวลาระหวาง 1 - 10 ป คดเปนรอยละ 6.22 ตามลาดบ สวนท 2 ขอมลการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

ผลการวเคราะหขอมลการปฏบตงานในการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย แสดงดงตารางท 18

ตารางท 18 ผลการวเคราะหขอมลการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

องคประกอบหลก

องคประกอบยอย ตวบงช x SD ระดบ

1.ดานบคลากร

1.1 ภาวะผนา ทเออตอ การจดการ ความร

1) หวหนาสถานอนามยมการแลกเปลยนเรยนรกบบคลากร 3.86 0.75 มาก

2) หวหนาสถานอนามยยอมรบและสนบสนน ความคดใหมๆ 4.11 0.76 มาก

3) หวหนาสถานอนามยใหอสระในการทางาน 4.23 0.73 มาก 4) หวหนาสถานอนามยเปนแบบอยางทดในการ

ทางาน 3.89 0.74 มาก

1.2 การเสรม พลงอานาจ ใหบคลากร

1) สถานอนามยเนนการพฒนาทกษะเรยนรของ บคลากรเพอพฒนาการทางาน 4.02 0.71 มาก

2) มการสงเสรมการเรยนรสงใหมๆอยางตอเนอง 3.98 0.73 มาก 3) หวหนาสถานอนามยมอบอานาจการตดสนใจ

ในการทางานแกบคลากร 4.04 0.67 มาก

1.3 การจงใจ 1) ยกยองชมเชยบคลากรทเกยวของกบการจดการความร 3.97 2.18 มาก

2) นาผลงานดานการจดการความรมาเปนสวนหนง ในการพจารณาความด ความชอบ 3.82 0.90 มาก

184

ตารางท 18 (ตอ) องคประกอบ

หลก องคประกอบ

ยอย ตวบงช x SD ระดบ

2. ดาน กระบวน การในการ จดการ ความรดาน สขภาพ ในชมชน

2.1 ขนกาหนด ความร

1) มการวเคราะหสถานอนามยเพอกาหนดความรทใชในการพฒนาสขภาพ 3.64 0.72 มาก

2) มการสารวจองคความรในสถานอนามย 3.52 0.72 มาก 3) มการสารวจองคความรและแหลงความร

ภายนอกสถานอนามย 3.41 0.73 ปานกลาง

4) มการกาหนดองคความรจากประชาชน 3.40 0.75 ปานกลาง 2.2 ขนคนหา ความร

1) บคลากรใชวธการแสวงหาความรทหลากหลาย 3.71 0.70 มาก

2) บคลากรทราบองคความรและแหลงของความร ภายนอกสถานอนามย 3.62 0.66 มาก

3) บคลากรทราบองคความรภายในสถานอนามย 3.68 0.70 มาก

4) มการประชาสมพนธใหบคลากรเหนความสาคญของการจดการความร 3.63 0.74 มาก

2.3 ขนเลอก วธการในการ จดการความร

1) มการคดเลอกวธการในการจดการความรทเหมาะสมกบความรทกาหนด 3.55 0.72 มาก

2) ใชวธการทหลากหลายในการจดการความร 3.63 0.71 มาก

2.4 ขนได ความรใหม

1) มการจดทาทะเบยนองคความรและแหลงของความรทงภายในและภายนอกสถานอนามย

3.44 0.79 ปานกลาง

2) มกระบวนการเรยนรใหมในการพฒนาสขภาพ 3.66 0.76 มาก

3) มความรใหมในการพฒนาสขภาพอยางนอย ไตรมาสละ 1 เรอง 3.77 0.77 มาก

2.5 ขนดาเนน การใช ความรใหม

1) นาความรใหมมาใชในการทางาน 3.79 0.71 มาก 2) บคลากรมทกษะในการใชความรใหม 3.66 0.69 มาก 3) มแหลง/สถานทในการแลกเปลยนเรยนร 3.47 0.79 ปานกลาง 4) มการเผยแพรความรใหมดวยวธการท

หลากหลาย 3.53 0.74 มาก

185

ตารางท 18 (ตอ) องคประกอบ

หลก องคประกอบ

ยอย ตวบงช x SD ระดบ

2.6 ขนประเมน ผลการใช ความร

1) มระบบการตดตามและประเมนผลการใชความร 3.36 0.83 ปานกลาง

2) มการประเมนผลการใชความรอยางนอย ไตรมาสละ 1 ครง

3.44 0.84 ปานกลาง

3. ดานองคกร 3.1 โครงสราง ของสถาน อนามย

1) มสายบงคบบญชาชดเจนงายตอการปฏบต 4.05 0.73 มาก 2) มความคลองตวในการประสานงานทง

ภายในและภายนอกสถานอนามย 3.89 0.68 มาก

3) มการกาหนดงานและมผรบผดชอบดานการจดการความรทชดเจน 3.88 0.79 มาก

3.2 วสยทศน/ พนธะกจ/ กลยทธ

1) มแผนงาน/โครงการทเกยวกบการจดการความร 3.73 0.76 มาก

2) บคลากรมสวนรวมในการวางแผนกลยทธดานการจดการความร 3.64 0.76 มาก

3) มวสยทศนและพนธะกจดานการจดการความร 3.70 0.80 มาก

3.3 วฒนธรรม องคกร

1) บคลากรมการทางานเปนทม 3.95 0.72 มาก 2) บคลากรมการแลกเปลยนเรยนรและการ

แสวงหาความรในการทางาน 3.78 0.67 มาก

3) บคลากรตระหนกวาการจดการความรเปนการเพมพนคณคาแกสถานอนามย 3.87 0.69 มาก

4) สถานอนามยมเครอขายการทางานรวมกบ หนวยงานอน 3.94 0.68 มาก

3.4 บรรยากาศ การทางาน

1) มบรรยากาศแหงการเรยนรในการทางาน 3.91 0.66 มาก 2) บคลากรสามารถแสดงความคดเหนใน

การทางานอยางเปดเผย 3.98 0.70 มาก

3) มบรรยากาศในการทางานทโปรงใส เปนกนเอง 4.16 0.74 มาก

4) บคลากรตระหนกวาตนเองเปนสวนสาคญของสถานอนามย 3.97 0.72 มาก

186

ตารางท 18 (ตอ) องคประกอบ

หลก องคประกอบ

ยอย ตวบงช x SD ระดบ

4. ดานเทคโน โลยสาร สนเทศ

4.1 เทคโนโลย สารสนเทศ

1) มเทคโนโลยทบคลากรสามารถเขาถงขอมล/ความรไดงาย 4.03 0.70 มาก

2) มระบบจดเกบ สบคน สรรหาและเผยแพรความร

3.85 0.70 มาก

3) มระบบสารสนเทศทเชอมโยงกนระหวางหนวยงาน 3.99 0.77 มาก

จากตารางท 18 พบวาการปฏบตงานดานการจดการความรดานสขภาพในชมชนของ

สถานอนามยสถานอนามยทวประเทศมผลการปฏบตงานเรยงลาดบตามคานาหนกความสาคญขององคประกอบหลกของการจดการความรดานสขภาพในชมชนจาแนกตามตวบงช ดงน 1. องคประกอบหลกดานบคลากร ซงประกอบดวย 3 องคประกอบยอย คอ 1.1 ภาวะผนาทเออตอการจดการความร ประกอบดวย 4 ตวบงช พบวาสถานอนามยทวประเทศมระดบของตวบงช ดงน 1) หวหนาสถานอนามยมการแลกเปลยนเรยนรกบบคลากร มคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.86, SD = 0.75) 2) หวหนาสถานอนามยยอมรบและสนบสนนความคดใหมๆมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 4.11, SD = 0.76) 3)หวหนาสถานอนามยใหอสระในการทางานมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 4.23, SD = 0.73) และ 4) หวหนาสถานอนามยเปนแบบอยางทดในการทางาน มคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.89, SD = 0.74) 1.2 การเสรมพลงอานาจใหบคลากร ประกอบดวย 3 ตวบงช พบวาสถานอนามยทวประเทศมระดบของตวบงช ดงน 1) สถานอนามยเนนการพฒนาทกษะเรยนรของบคลากรเพอพฒนาการทางานมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 4.02, SD = 0.67) 2) มการสงเสรมการเรยนรสงใหมๆอยางตอเนอง มคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.98, SD = 0.73) และ 3) หวหนาสถานอนามยมอบอานาจการตดสนใจในการทางานแกบคลากร มคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 4.04, SD = 0.67) 1.3 การจงใจ ประกอบดวย 2 ตวบงช พบวาสถานอนามยทวประเทศมระดบของตวบงช ดงน 1) ยกยองชมเชยบคลากรทเกยวของกบการจดการความรบคลากร มคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.97, SD = 2.18) และ 2) นาผลงานดานการจดการความรมาเปนสวนหนงในการพจารณาความด ความชอบบคลากร มคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.82, SD = 0.90)

187

2. องคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน ซงประกอบดวย 6 องคประกอบยอย คอ 2.1 ขนกาหนดความร ประกอบดวย 4 ตวบงช พบวาสถานอนามยทวประเทศมระดบของตวบงช ดงน เรยงลาดบตามคานาหนกความสาคญของตวบงช ดงน 1) มการวเคราะหสถานอนามยเพอกาหนดความรทใชในการพฒนาสขภาพ มคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.64, SD = 0.72) 2) มการสารวจองคความรในสถานอนามย มคาเฉลยอยในระดบมาก( x = 3.52, SD = 0.72) 3) มการสารวจองคความรและแหลงความรภายนอกสถานอนามย มคาเฉลยอยในระดบปานกลาง ( x = 3.41, SD = 0.73) และ 4) มการกาหนดองคความรจากประชาชนมคาเฉลยอยในระดบปานกลาง( x = 3.40, SD = 0.75) 2.2 ขนคนหาความร ประกอบดวย 4 ตวบงช พบวาสถานอนามยทวประเทศมระดบของตวบงช ดงน 1) บคลากรใชวธการแสวงหาความรทหลากหลายมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.71, SD = 0.70) 2) บคลากรทราบองคความรและแหลงของความรภายนอกสถานอนามยมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.62, SD = 0.66) 3) บคลากรทราบองคความรภายในสถานอนามยมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.68, SD = 0.70) และ 4) มการประชาสมพนธใหบคลากรเหนความสาคญของการจดการความรมคาเฉลยอยในระดบมาก( x = 3.63, SD = 0.74) 2.3 ขนเลอกวธการในการจดการความร ประกอบดวย 2 ตวบงช พบวาสถานอนามยทวประเทศมระดบของตวบงช ดงน 1) มการคดเลอกวธการในการจดการความรทเหมาะสมกบความรทกาหนดมคาเฉลยอยในระดบมาก( x = 3.55, SD = 0.72) และ 2) ใชวธการทหลากหลายในการจดการความรมคาเฉลยอยในระดบมาก( x = 3.63, SD = 0.71) 2.4 ขนไดความรใหม ประกอบดวย 3 ตวบงช พบวาสถานอนามยทวประเทศมระดบของตวบงช ดงน 1) มการจดทาทะเบยนองคความรและแหลงของความรทงภายในและภายนอกสถานอนามยมคาเฉลยอยในระดบปานกลาง ( x = 3.44, SD = 0.79) 2) มกระบวนการเรยนรใหมในการพฒนาสขภาพมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.66, SD = 0.76) และ3) มความรใหมในการพฒนาสขภาพอยางนอยไตรมาสละ 1 เรอง มคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.77, SD = 0.77) 2.5 ขนดาเนนการใชความรใหม ประกอบดวย 4 ตวบงช พบวาสถานอนามยทวประเทศมระดบของตวบงช ดงน 1) นาความรใหมมาใชในการทางาน มคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.79, SD = 0.75) 2) บคลากรมทกษะในการใชความรใหม มคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.66, SD = 0.69) 3) มแหลง/สถานทในการแลกเปลยนเรยนร มคาเฉลยอยในระดบปานกลาง ( x = 3.47, SD = 0.79) และ 4) มการเผยแพรความรใหมดวยวธการทหลากหลาย มคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.53, SD = 0.74)

188

2.6 ขนประเมนผลการใชความร ประกอบดวย 2 ตวบงช พบวาสถานอนามยทวประเทศมระดบของตวบงช ดงน 1) มระบบการตดตามและประเมนผลการใชความรมคาเฉลยอยในระดบปานกลาง ( x = 3.36, SD = 0.83) และ 2) มการประเมนผลการใชความรอยางนอยไตรมาสละ 1 ครง มคาเฉลยอยในระดบปานกลาง ( x = 3.44, SD = 0.84) 3. องคประกอบหลกดานองคกร ซงประกอบดวย 4 องคประกอบยอย คอ 3.1 โครงสรางของสถานอนามย ประกอบดวย 3 ตวบงช พบวาสถานอนามยทวประเทศมระดบของตวบงช ดงน 1) มสายบงคบบญชาชดเจนงายตอการปฏบตมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 4.05, SD = 0.74) 2) มความคลองตวในการประสานงานทงภายในและ ภายนอกสถานอนามยมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.89, SD = 0.68) และ 3) มการกาหนดงานและมผรบผดชอบดานการจดการความรทชดเจนมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.88, SD = 0.79) 3.2 วสยทศน/พนธะกจ/กลยทธ ประกอบดวย 3 ตวบงช พบวาสถานอนามยทวประเทศมระดบของตวบงช ดงน 1) มแผนงาน/โครงการทเกยวกบการจดการความรมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.73, SD = 0.76) 2) บคลากรมสวนรวมในการวางแผนกลยทธดานการจดการความรมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.64, SD = 0.76) และ 3) มวสยทศนและพนธะกจดานการจดการความรมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.70, SD = 0.80) 3.3 วฒนธรรมองคกร ประกอบดวย 4 ตวบงช พบวาสถานอนามยทวประเทศมระดบของตวบงช ดงน 1) บคลากรมการทางานเปนทมมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.95, SD = 0.72) 2) บคลากรมการแลกเปลยนเรยนรและการแสวงหาความรในการทางานมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.78, SD = 0.67) 3) บคลากรตระหนกวาการจดการความรเปนการเพมพนคณคาแกสถานอนามยมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.87, SD = 0.69) และ4) สถานอนามยมเครอขายการทางานรวมกบหนวยงานอนมคาเฉลยอยในระดบมาก( x = 3.94, SD = 0.68) 3.4 บรรยากาศการทางาน ประกอบดวย 4 ตวบงช พบวาสถานอนามยทวประเทศมระดบของตวบงช ดงน 1) มบรรยากาศแหงการเรยนรในการทางานมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.91, SD = 0.66) 2) บคลากรสามารถแสดงความคดเหนในการทางานอยางเปดเผยมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.98, SD = 0.70) 3) มบรรยากาศในการทางานทโปรงใส เปนกนเองมคาเฉลยของการปฏบตการจดการความรดานสขภาพในชมชน มคาเฉลยอยอยในระดบมาก ( x = 4.16, SD = 0.74) และ 4) บคลากรตระหนกวาตนเองเปนสวนสาคญของสถานอนามยมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.97, SD = 0.72)

189

4. องคประกอบหลกดานเทคโนโลยสารสนเทศ ซงม 1 องคประกอบยอย คอ 4.1 เทคโนโลยสารสนเทศ ประกอบดวย 3 ตวบงช พบวาสถานอนามยทวประเทศมระดบของตวบงช ดงน 1) มเทคโนโลยทบคลากรสามารถเขาถงขอมล/ความรไดงายมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 4.03, SD = 0.70) 2) มระบบจดเกบ สบคน สรรหาและเผยแพรความรมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.85, SD = 0.70) และ 3) มระบบสารสนเทศทเชอมโยงกนระหวางหนวยงานมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.99, SD = 0.77)

ตารางท 19 ผลการวเคราะหการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย จาแนกตามองคประกอบยอย องคประกอบหลก และเกณฑการวดสภาพรวมการวดการ จดการความรดานสขภาพในชมชน

องคประกอบหลก องคประกอบยอย x SD ระดบ 1.ดานบคลากร 1.1 ภาวะผนาทเออตอการจดการความร 4.02 0.63 มาก

1.2 การเสรมพลงอานาจใหบคลากร 4.01 0.62 มาก 1.3 การจงใจ 3.84 0.77 มาก

รวมดานบคลากร 3.97 0.70 มาก 2. ดานกระบวนการในการ จดการความรดานสขภาพ ในชมชน

2.1 ขนกาหนดความร 3.49 0.64 ปานกลาง 2.2 ขนคนหาความร 3.66 0.59 มาก 2.3 ขนเลอกวธการในการจดการความร 3.58 0.67 มาก 2.4 ขนไดความรใหม 3.62 0.69 มาก 2.5 ขนดาเนน การใชความรใหม 3.61 0.64 มาก 2.6 ขนประเมนผลการใชความร 3.40 0.81 ปานกลาง

รวมดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน 3.56 0.58 มาก 3. ดานองคกร 3.1 โครงสรางของสถานอนามย 3.94 0.59 มาก

3.2 วสยทศน/พนธะกจ/กลยทธ 3.68 0.69 มาก 3.3 วฒนธรรมองคกร 3.88 0.55 มาก 3.4 บรรยากาศการทางาน 4.00 0.60 มาก

รวมดานองคกร 3.88 0.47 มาก 4. ดานเทคโนโลยสารสนเทศ

4.1 เทคโนโลยสารสนเทศ 3.95 0.65 มาก

รวมดานเทคโนโลยสารสนเทศ 3.95 0.65 มาก

190

จากตารางท 19 พบวาการปฏบตงานดานการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยทวประเทศจาแนกตามองคประกอบหลกและองคประกอบยอยมผลการปฏบตงาน ดงน

1. ดานบคลากรมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.97, SD = 0.70) จาแนกตามองคประกอบยอยไดดงน 1.1) ภาวะผนาทเออตอการจดการความร มคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 4.02, SD = 0.64) 1.2 )การเสรมพลงอานาจใหบคลากร มคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 4.01, SD = 0.62) และ 1.3) การจงใจ มคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.89, SD = 1.30) 2. ดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน มคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.56, SD = 0.59) จาแนกตามองคประกอบยอยไดดงน 2.1) ขนกาหนดความร มคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.94, SD = 0.65) 2.2) ขนคนหาความรมคาเฉลยอยในระดบมาก( x = 3.66, SD = 0.59) 2.3) ขนเลอกวธการในการจดการความรมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.89, SD = 0.67) 2.4) ขนไดความรใหมมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.62, SD = 0.69) 2.5) ขนดาเนนการใชความรใหมมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.61, SD = 0.64) และ2.6) ขนประเมนผลการใชความรมคาเฉลยอยในระดบปานกลาง ( x = 3.40, SD = 0.81) 3. ดานองคกรมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.88, SD = 0.48)จาแนกตามองคประกอบยอยไดดงน 3.1) โครงสรางของสถานอนามยมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.94, SD = 0.59) 3.2) วสยทศน/พนธะกจ/กลยทธมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.68, SD = 0.69) 3.3) วฒนธรรมองคกรมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.89, SD = 0.56) และ 3.4) บรรยากาศการทางานมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 4.00, SD = 0.60) 4. ดานเทคโนโลยสารสนเทศ ม 1 องคประกอบยอย มคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.69, SD = 0.65)

ตารางท 20 ผลการวเคราะหการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

องคประกอบหลก x

สดสวนคานาหนกความสาคญ

(W)

คะแนน (X×W) ระดบ

ดานบคลากร 3.97 (X1) 0.31 (W1) 1.23 มาก ดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน 3.56 (X2) 0.30 (W2) 1.06 มาก ดานองคกร 3.88 (X3) 0.20 (W3) 0.99 มาก ดานเทคโนโลยสารสนเทศ 3.95 (X4) 0.19 (W4) 0.94 มาก รวมการวดการจดการความรดานสขภาพในชมชน (X1W1+ X2W2+X3W3+X4W4)/4 4.22 มาก

191

จากตารางท 20 พบวาผลการปฏบตงานดานการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยทวประเทศเมอดาเนนการถวงนาหนกดวยคานาหนกความสาคญของแตละองคประกอบแลวพบวาสถานอนามยทวประเทศ มผลการปฏบตงานดานการจดการความรดานสขภาพในชมชนอยในระดบมาก ( x = 4.22, SD = 0.49)

192

บทท 5

สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ครงน มวตถประสงคเพอพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยและวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย โดยมขนตอนการวจย ดงน สรปการวจย ผวจยแบงการดาเนนการวจย ออกเปน 2 ระยะ คอ ระยะท 1 การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยโดยใชระเบยบวธการวจยแบบเทคนคเดลฟาย (Delphi Technique) การพฒนา(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยโดยการวเคราะหและสงเคราะหขอมลจากเอกสาร ตารา และรายงานการวจย ทเกยวของกบการจดการความร การสาธารณสขในชมชน แนวคดเกยวกบสถานอนามย และแนวคดการพฒนาตวบงช ทงในและตางประเทศดวยการวเคราะหเอกสาร แลวนาผลทไดจากการศกษาเอกสารทง 3 สวน มาสรปเปนกรอบแนวคดเบองตนในการพฒนา(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ซงประกอบดวย 4 องคประกอบหลก 14 องคประกอบยอย และ 49 ตวบงช แลวนากรอบแนวคดเบองตนในการกาหนด(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย มาสรางเปนแบบสมภาษณ(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย เพอใชสาหรบสมภาษณผ เชยวชาญ ซงเปนผ ทมประสบการณเกยวกบการจดการความรทางดานสาธารณสข จานวน 3 กลม คอ กลมท 1 ผเชยวชาญทเปนผบรหารจานวน 5 คน กลมท 2 กลมผเชยวชาญทเปนนกวชาการ จานวน 5 คน และกลมท 3 ผเชยวชาญทเปนผปฏบตงานดานการจดการความร จานวน 7 คน รวมทงสน จานวน 17 คน ภายหลงจากการสมภาษณผเชยวชาญ ผวจยไดนาขอคดเหนของผเชยวชาญมา วเคราะหและสงเคราะหเนอหาทไดจากการสมภาษณ โดยเปรยบเทยบประเดนทงทเหมอนกนและแตกตางกนมาสรปเปนองคประกอบหลก องคประกอบยอย และตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยผวจยไดนาแนวคดทไดจากการสมภาษณ

193

มาปรบปรงแลวสรางเปนแบบสอบถามเพอการคดเลอกตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย เพอใหผเชยวชาญไดยนยนความคดเหน และดาเนนการคดเลอกตวบงช โดยใชเกณฑในการประเมนทไดจากความคดเหนของผเชยวชาญ กาหนดใหตวบงชทผานเกณฑ ตองมคาดงตอไปน 1) มคาดชนความสอดคลอง ตงแต 0.75 ขนไป 2) มคามธยฐาน 3.50 ขนไป และ 3) มคาพสยระหวางควอไทล(Interquartile Range)ไมเกน 1.50 พบวา ตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ประกอบดวย 4 องคประกอบหลก 14 องคประกอบยอย และ 45 ตวบงช หลงจากนนผวจยไดนาตวบงชทผานเกณฑการคดเลอก มาสรางเปนแบบสอบถามเพอการกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลก และตวบงช เพอใหผเชยวชาญไดทาการกาหนดนาหนกความสาคญขององคประกอบหลกและตวบงช ในการกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงช ไดกาหนดนาหนกความสาคญขององคประกอบหลก โดยกาหนดใหผลรวมของทกองคประกอบหลกเปน 100 วเคราะหขอมลดวยการหาคารอยเฉลยของรอยละของแตละองคประกอบหลก สรปผลการเรยงลาดบองคประกอบหลกและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ตามคานาหนกความของสาคญองคประกอบหลก เรยงลาดบตามคานาหนกความสาคญ คอ องคประกอบหลกดานบคลากร องคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน องคประกอบหลกดานองคกร และองคประกอบหลกดานเทคโนโลยสารสนเทศ ตามลาดบ หลงจากนนผวจยไดกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยตามแนวคดของเบสท (Best 1970: 204-208) เพอนาไปวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย แบงระดบของการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ออกเปน 5 ระดบ คอ มากทสด มาก ปานกลาง นอย และนอยทสด หลงจากนนผวจยนาเกณฑสาหรบการวดการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย มาเปนเกณฑในการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ใน การวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ตอไป ระยะท 2 ผลการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย พบวา เจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานดานการจดการความรในสถานอนามยสวนใหญดารงตาแหนงนกวชาการสาธารณสข คดเปนรอยละ 75.70 และเปนเพศหญง คดเปนรอยละ 56.80 มอายเฉลยอยท 44.33 ป คดเปนรอยละ 50.00 ระดบการศกษาสวนใหญจบการศกษาในระดบปรญญาตร คดเปนรอยละ 79.20 มประสบการณในการปฏบตงานเฉลยอยท 22.33 ป ตามลาดบ ผลการปฏบตงานดานการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยสถานอนามยทวประเทศมคาเฉลยอยในระดบมาก( x = 4.22, SD = 0.49) เมอจาแนกตามองคประกอบหลกและองคประกอบยอยมผลการปฏบตงาน ดงน 1) ดานบคลากรมคาเฉลยอยในระดบมาก( x =

194

3.97, SD = 0.70) จาแนกตามองคประกอบยอยไดดงน 1.1) ภาวะผนาทเออตอการจดการความร มคาเฉลยอยในระดบมาก( x = 4.02, SD = 0.64) 1.2 )การเสรมพลงอานาจใหบคลากร มคาเฉลยอยในระดบมาก( x = 4.01, SD = 0.62) และ 1.3) การจงใจ มคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.89, SD = 1.30) 2) ดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน มคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.56, SD = 0.59) จาแนกตามองคประกอบยอยไดดงน 2.1) ขนกาหนดความร มคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.94, SD = 0.65) 2.2) ขนคนหาความรมคาเฉลยอยในระดบมาก( x = 3.66, SD = 0.59) 2.3) ขนเลอกวธการในการจดการความรมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.89, SD = 0.67) 2.4) ขนไดความรใหมมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.62, SD = 0.69) 2.5) ขนดาเนนการใชความรใหมมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.61, SD = 0.64) และ2.6) ขนประเมนผลการใชความรมคาเฉลยอยในระดบปานกลาง ( x = 3.40, SD = 0.81) 3) ดานองคกรมคาเฉลยอยในระดบมาก( x = 3.88, SD = 0.48)จาแนกตามองคประกอบยอยไดดงน 3.1) โครงสรางของสถานอนามยมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.94, SD = 0.59) 3.2) วสยทศน/พนธะกจ/กลยทธมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.68, SD = 0.69) 3.3) วฒนธรรมองคกรมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.89, SD = 0.56) และ 3.4) บรรยากาศการทางานมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 4.00, SD = 0.60) และ4) ดานเทคโนโลยสารสนเทศ ม 1 องคประกอบยอย มคาเฉลยอยในระดบมาก( x = 3.69, SD = 0.65) อภปรายผล

การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ครงน ผวจยแบงการดาเนนการวจยตามวตถประสงคของการวจย คอ 1. เพอพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย 2. เพอวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

โดยผวจยขออภปรายผลการวจยตามวตถประสงคของการวจย ดงน 1. วตถประสงคการวจยขอท 1 เพอพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย การดาเนนการวจยเพอตอบวตถประสงคการวจยในขอนผวจยไดกาหนดไวในวธการดาเนนการวจยระยะท 1 เพอการพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยโดยใชระเบยบวธการวจยแบบเทคนคเดลฟาย (Delphi Technique) ผวจยแบงขนตอนการวจยออกเปน 2 ขนตอน คอ

195

ขนตอนท 1 การพฒนา(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ขนตอนท 2 การกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงช และการกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ผวจยขออภปรายผลการวจยตามขนตอนของการวจยแตละขนตอน ดงน

ขนตอนท 1 การพฒนา(ราง) องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย การอภปรายผลในขนตอนการพฒนา(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ผวจยขออภปรายผลการวจยตามขนตอนการพฒนา(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ดงน 1. สรางกรอบแนวคดเกยวกบองคประกอบการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยโดยการวเคราะหและสงเคราะหจากเอกสาร ตารา และรายงานการวจย ผวจยดาเนนการวจยในการสรางและการพฒนาตวบงชดวยวธการการสรางตวบงชโดยองผเชยวชาญซงตวบงชเหลานนจะถกเลอกมาตามลาดบความสาคญ และมความสมพนธกน โดยการกาหนดคานาหนกใหกบตวแปรแตละตวโดยอาศยฐานแนวคดหรอทฤษฎทมอยจากผเชยวชาญ และสงเคราะหขนเปนตวบงช ซงวธการนมขอดคอ ประหยดเวลา คาใชจาย ใชเวลาในการเกบขอมลนอย โดยผวจยดาเนนการพฒนา(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยในขนแรกโดยการ ศกษาคนควาเอกสาร ตารา และรายงานการวจย ทงในประเทศและตางประเทศ ในเรองทเกยวของกบการจดการความร การสาธารณสขในชมชน แนวคดเกยวกบสถานอนามย และแนวคดการพฒนาตวบงช แลววเคราะหขอมลโดยการวเคราะหเนอหาจากเอกสารและจาแนกขอมลตามประเภทคาสาคญ จากการศกษาเอกสารทเกยวของกบการจดการความร ซงประกอบดวยแนวคดเกยวกบความร ความเปนมาของการจดการความร ความหมายของการจดการความร ความสาคญของการจดการความร เปาหมายของการจดการความร องคประกอบของการจดการความร ปจจยสงเสรมการจดการความร กรอบความคดสาคญของการจดการความร กระบวนการในการจดการความรเครองมอทใชในการจดการความร การตรวจสอบความร ประโยชนของการจดการความรและ ปญหาของการจดการความรรวมทงงานวจยตางๆทเกยวของกบการจดการความร ผวจยสามารถสงเคราะหองคความรทเกยวของกบการจดการความรสรปไดวาองคประกอบสาคญของการจดการความร ประกอบไปดวย 4 องคประกอบ คอ 1) คน คอ บคลากรหรอพนกงานทงหมดในองคกรหรอ

196

ผมผลกระทบกบองคกร ซงในการจดการความรนนจะมการรวบรวมวาใครเชยวชาญในดานใดบาง ดงนนจงถอไดวาคนเปนองคประกอบทสาคญเพราะเปนทงแหลงความร เปนผดาเนนการจดการความรและเปนผนาความรไปใชใหเกดประโยชน โดยในการวจยครงน คน คอ เจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานอยในสถานอนามยหรอศนยสขภาพชมชนซงเปนผทดาเนนการในการจดการความรดานสขภาพแกประชาชนในชมชน 2) สถานท คอ แหลงททกคนในองคกรสามารถระดมความคดรวมกนในการดาเนนการจดกาความรไดซงอาจอยในรปของหองการประชม หองพกผอน หรออาจเปนหองโถงใตอาคาร ลานหมบาน วด โรงเรยน โดยอาจกลาวไดวาเปนสถานทใดกไดท บคลากรในหนวยงานสามารถมาแลกเปลยนเรยนรความรรวมกนได 3) ความร คอ สงทนามาดาเนนการในการจดการความร ซงแบงออกเปน 2 ประเภท คอ ความรทเดนชดเปนความรทอยในรปแบบทมการบนทกเปนลาบลกษณอกษรทชดเจน เชน เอกสาร ตารา คมอตางๆ สวนความรอกประเภท คอ ความรแฝงเปนความรทแฝงอยในตวบคคล องคกร อาจเปนประสบการณทสงสมมายาวนาน เปนภมปญญา พรสวรรค ทกษะตางๆและความรทแฝงอยในองคกร เชน ความรทแฝงอยในกระบวนการหรอขนตอนการทางาน แฝงอยในวฒนธรรมองคกร กฎเกณฑกตกาหรอขอตกลงตาง ๆ 4) กระบวนการจดการความร เปนขนตอนการบรหารและจดการเพอนาความรจากแหลงความรไปใหผใช เพอทาใหเกดกระบวนการปรบปรงเปลยนแปลง และสรางนวตกรรม รวมถงใหผใชความรสามารถเขาถงขอมลความรเหลานนไดงาย ซงกระบวนการในการจดการความรทผวจยไดวเคราะหจากเอกสาร ตาราและงานวจยตางและนามาสงเคราะห พบวามขนตอนของกระบวนการจดการความรได 5 ขนตอน คอ 4.1) ขนกาหนดความร คอ การกาหนดหวขอหรอเรองของความรทสาคญทตองการนาไปใชในการดาเนนการแกปญหาและพฒนาสขภาพของประชาชน 4.2) ขนคนหาแหลงความร คอ การพจารณาวาความรทตองการนน อยในแหลงใดบางซงอาจจะเปนความรทชดแจงหรอความรแฝง โดยขนนประกอบดวย การสรางทมความร คอ ตวบคคลทดาเนนการในการจดการความร ซงประกอบไปดวย เจาหนาทสาธารณสข ประชาชนในชมชน และการแสวงหาความร เปนขนตอนในการคนหาความรจากแหลงตางๆทมอยมารวมไวเพอจดทาเนอหาใหเหมาะสมและตรงกบความตองการ ในการดาเนนการแกปญหาและพฒนาสขภาพของประชาชน 4.3) ขนเลอกวธการในการจดการความร เปนการพจารณาวาจะใชวธการใดในการจดการหรอดาเนนการเพอใหไดความรใหมตามทตองการในขนกาหนดความรโดยใชวธการวเคราะห สงเคราะห เพอยกระดบความร คดเลอกเอาไวเฉพาะความรทจาเปนสาหรบการใชประโยชน ทงความรทไดจากภายในองคกรและจากภายนอกองคกร โดยนาความรมาตรวจสอบความนาเชอถอและความเหมาะสมกบบรบทขององคกร ถาไมเหมาะสมกดาเนนการปรบปรง 4.4) ขนไดความรใหม เปนขนของการไดความรตามทไดกาหนดไวในขนกาหนดความร โดยในขนตอนนตองมการตรวจสอบความร ซงเปนการทบทวน

197

ความรทตองการนามาใชเพอการดาเนนการแกปญหาและพฒนาสขภาพของประชาชนวาเปนความรทสามารถนามาใชในการแกปญหาและพฒนาสขภาพของประชาชนในชมชนไดจรงสอดคลองกบสภาพปญหาและบรบทของชมชน 4.5) ขนดาเนนการใชความรใหมเปนการนาความรใหมมาใชในการปฏบตงานเพอใหบรรลเปาหมายของการแกปญหาและพฒนาสขภาพของประชาชน ประกอบดวย การจดการความรใหเปนระบบ เปนการวางโครงสรางความรทไดมาใหมมาดาเนนการจดการใหเปนระบบ หมวดหม เชน ความรดานการสงเสรมสขภาพ ความรดานการปองกนโรค ความรดานการรกษาพยาบาลเบองตน เปนตน ซงเปนการดาเนนเตรยมความพรอมสาหรบการเกบความรใหเปนระบบเพองายสาหรบการนาไปใชในอนาคต การเขาถงความรเปนการกาหนดวธการกระจายความร เปนการทาใหประชาชนเขาถงความรทตองการไดงายและสะดวก เชน เสยงตามสาย หอกระจาย บอรดประชาสมพนธ แผนพบ โปสเตอร เปนตน การแลกเปลยนเรยนร คอ การถายทอดความร การแบงปนความรซงทาไดหลายวธการ เชน จดทาเปน เอกสาร ชมชนแหงการเรยนร เวทแลกเปลยนความร เปนตนหรอการเอาความรทฝงลกในตวคนใหมการถายทอด โดยการเลาสกนฟง หรอการจดเวทใหมการแลกเปลยนเรยนร การประยกตใชความร คอ การนาความรใหมทไดมาใชเพอพฒนาสขภาพของประชาชน และการเรยนรจากการใชความร คอ สงทไดจากการนาความรไปใชจนเกดการเรยนรและเกดความรใหมกลบมาใหชมชน และ 4.6) ขนประเมนผลการนาความรมาใช คอ การประเมนผลการนาความรในขนดาเนนการมาใชในการปฏบตงานวาบรรลเปาหมายของงานหรอไม ประกอบดวย การประเมนผลการใชความร เพอใหทราบวาการดาเนนการไดบรรลเปาหมายทตงไวหรอไม มการนาผลของการวดมาใชในการปรบปรงแผนและการดาเนนการใหดขน, มการนาผลการวดมาใชในการสอสารกบบคลากรในทกระดบใหเหนประโยชนของการจดการความร และสรปผลการใชความร คอ การสรปผลของการดาเนนงานในชมชนภายหลงจากการนาความรทสรางใหมมาใชในการดาเนนงานวาสามารถทาใหบรรลเปาหมายของการแกปญหาและพฒนาสขภาพของประชาชน หรอไม จากการศกษาเอกสารทเกยวกบการสาธารณสขในชมชน แนวคดเกยวกบสถานอนามย ผวจยสามารถสงเคราะหองคความรทการสาธารณสขในชมชน แนวคดเกยวกบสถานอนามย สรปไดพบวาเจาหนาทสาธารณสขในการปฏบตงานในสถานอนามยมบทบาทหนาทเพอแกปญหาและพฒนาสขภาพของประชาชนในพนทเพอใหบรรลตามจดมงหมายทตงไวซงเจาหนาทสาธารณสขนนจะมบทบาทและหนาท ทหลากหลาย สามารถสรปไดเปน 3 ดานหลก ดงน 1) ดานการบรหารซงเปนกระบวนการในการจดการทยดเปาหมายของการปฏบตงานทไดกาหนดลวงหนามการวางแผนในกลวธรวมกนระหวางบคลากรผรวมงานทกระดบ ยดหลกการบรหารงานทเสมอภาคสจรตและโปรงใส หลกการมสวนรวมดาเนนการสงเสรมการพฒนา และรวมมอกบชมชนในการ

198

สรางทมงานสาธารณสขใหมศกยภาพเขมแขงมความสามคคในหนวยงาน สงเสรมและสนบสนนบคลากรใหมการพฒนาตนเอง พรอมทจะบรการแกผมารบบรการ ใหไดรบผลประโยชนสงสดและมความพงพอใจมากทสด ในดานการบรหารงบประมาณ และเงนบารงของสถานบรการ ยดหลกการจดสรรงบประมาณแบบมงเนนผลสมฤทธของงานเปนหลก เพอใหเกดความคมคา มประสทธภาพ และประสทธผลสงสด ภายใตกฎระเบยบ ขอบงคบ และกฎหมาย และระเบยบอนทเกยวของ 2) ดานการบรการดาเนนการการสงเสรมงานดานการรกษาพยาบาลและการฟนฟสภาพโดยยดผปวยเปนศนยกลางใหบรการทถกตองตามหลกวชาการ ทนเวลาและเหตการณใหเกดความพงพอใจทงผให และผรบบรการเนนการพฒนาคณภาพสถานบรการใหไดมาตรฐานตามเกณฑมาตรฐานศนยสขภาพชมชนและดาเนนการพฒนาเจาหนาทสาธารณสขใหมความร ความสามารถในการใหบรการ ทเออตอการบรการประชาชน ดานการสรางสขภาพเนนการสรางสขภาพมากกวาการรกษาพยาบาลเมอเจบปวย โดยมนโยบายมงเนนในกจกรรมการสรางสขภาพ เนนการดาเนนงานเชงรกในชมชนโดยทมสขภาพของศนยสขภาพชมชนใหผนาชมชนประชาชนและองคกรในชมชนไดเรยนรปญหาดวยตนเอง และมสวนรวมในการรวมคด รวมวางแผน รวมปฏบต ในการสรางสขภาพ อนจะสงผลใหประชาชนมสขภาพอนามยทดขนทงทางดานรางกาย และจตใจ อยางยงยนดานการควบคมและปองกนโรค จดใหมการดาเนนงานตามโครงการดานการควบคมและปองกนโรค โดยการวางแผนงานรวมกบองคกรตางๆ และองคกรปกครองสวนทองถนในพนทดาเนนการรวมกนเปนทมวชาการ โดยกาหนดทมงานผรบผดชอบอยางชดเจน และมการตดตามผลการปฏบตงานเปนระยะโดยดาเนนการเปรยบเทยบอตราเสยง และอตราการเกดโรคกบเกณฑของกระทรวงสาธารณสขเพอใหการปองกน และควบคมโรคอยางทนเวลา และ 3) ดานวชาการดาเนนการพฒนางานวชาการ งานวจยเกยวกบสขภาพและเนนการคนควานวตกรรมใหมๆ เพอการพฒนางานวชาการดานสาธารณสข โดยสนบสนนและสรางความร ความเขาใจใหแกเจาหนาท และดาเนนการพฒนาศกยภาพและคณภาพของบคลากรในแตละกลมงานทรบผดชอบในการดาเนนงาน โดยการจดฝกอบรมในสวนทสามารถดาเนนการเองได และสงเขารบการฝกอบรมในสถาบน หรอหนวยงานทจดการอบรม โดยดาเนนการตามความสนใจและความเหมาะสมในการปฏบตงานในแตละบคคลโดยการสอบถามความคดเหนในแตละบคคล และประเมนจากการปฏบตงานทรบผดชอบของแตละคน และจะนาเทคโนโลยททนสมย ทงทเปนเทคโนโลยดานการแพทย และการสาธารณสข ตลอดจนองคความรตางๆในการดแลสขภาพและเทคโนโลยอนๆ เชน เทคโนโลยคอมพวเตอร เทคโนโลยการสอสาร มาใชในการปฏบตงาน จากการสงเคราะหองคความรทเกยวกบการจดการความรและแนวคดเกยวกบการสาธารณสขในชมชนรวมทงแนวคดเกยวกบสถานอนามย ผวจยสามารถสรปเปนกรอบแนวคด

199

เบองตนในการพฒนา(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย พบวา มองคประกอบหลก 4 องคประกอบ องคประกอบยอย 14 องคประกอบ และตวบงช 49 ตวบงช 2. การสมภาษณผเชยวชาญเพอกาหนดองคประกอบหลก องคประกอบยอย และตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ผวจยไดนากรอบแนวคดเบองตนในการพฒนา(ราง) องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย มาพฒนาเปนแบบสมภาษณ(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย เพอใชสาหรบสมภาษณผเชยวชาญทเปนผทมประสบการณเกยวกบการจดการความรทางดานสาธารณสข โดยแบงผเชยวชาญออกเปน 3 กลม คอ กลมท 1 ผเชยวชาญทเปนผบรหาร จานวน 5 คน เปนผทมคณสมบต คอ เปนผทดารงตาแหนงผบรหารของกระทรวงสาธารณสขตงแตระดบอาเภอขนไปและมประสบการณในการปฏบตงานดานการจดการความร กลมท 2 ผเชยวชาญทเปนนกวชาการ จานวน 5 คน เปนผทมคณสมบตดงตอไปน คอ เปนนกวชาการของกระทรวงสาธารณสขหรอหนวยงานอนทเกยวของทมบทบาทหนาทในการจดการความรหรอเปนนกวชาการทมประสบการณการดาเนนงานการจดการความร โดยดารงตาแหนงระดบชานาญการพเศษหรอเทยบเทาขนไป หรอสอน หรอวจยเกยวกบการจดการความร หรองานดานสาธารณสขในชมชน และกลมท 3 ผเชยวชาญทเปนผปฏบตงานดานการจดการความร จานวน 7 คน ซงเปนผทมคณสมบตดงตอไปน คอ เปนผทปฏบตงานดานการจดการความรของหนวยงานในกระทรวงสาธารณสข และเปนผทมประสบการณดานงานสาธารณสขในชมชนไมนอยกวา 5 ป เมอผวจยดาเนนการคดเลอกผเชยวชาญดวยวธการคดเลอกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) เรยบรอยแลว ผวจยไดนาแบบสมภาษณ(ราง) องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ไปสมภาษณผเชยวชาญทง 17 ทาน มวตถประสงคเพอใหผเชยวชาญไดพจาณาความถกตอง สอดคลองของตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย โดยผวจยนาแบบสมภาษณ(ราง) องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ไปสมภาษณผเชยวชาญและนาความคดเหนของผเชยวชาญมา วเคราะหและสงเคราะหเนอหาทไดจากการสมภาษณ โดยเปรยบเทยบประเดนทงทเหมอนกนและแตกตางกน มาสรปเปน องคประกอบหลก องคประกอบยอย และตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย จากการสมภาษณผเชยวชาญพบวา องคประกอบหลก องคประกอบยอย และตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย พบวามองคประกอบหลก 4 องคประกอบ องคประกอบยอย 14 องคประกอบ และตวบงช 45 ตวบงช ซงจากการเปรยบเทยบของตวบงช การจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถาน

200

อนามยระหวางการศกษาเอกสารกบการสมภาษณความคดเหนของผเชยวชาญ พบวาผเชยวชาญมความคดเหนทเหมอนกบการศกษาเอกสาร คอ ตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ม 4 องคประกอบหลก 14 องคประกอบยอย ซงประกอบดวย คอ 1) องคประกอบหลกดานองคกร ประกอบดวย 4 องคประกอบยอย คอ 1.1 โครงสราง ของสถานอนามย 1.2 วสยทศน/พนธะกจ/กลยทธ 1.3 วฒนธรรมองคกร 1.4 บรรยากาศการทางาน 2) องคประกอบหลก ดานบคลากร ประกอบดวย 3 องคประกอบยอย คอ 2.1 ภาวะผนาทเออตอการจดการความร 2.2 การเสรมพลงอานาจใหบคลากร 2.3 การจงใจ 3) องคประกอบหลกดานเทคโนโลยสารสนเทศ ประกอบดวย 1 องคประกอบยอย คอ 3.1 เทคโนโลยสารสนเทศ และ 4) องคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน ประกอบดวย 6 องคประกอบยอย คอ 4.1 ขนกาหนดความร 4.2 ขนคนหาความร 4.3 ขนเลอกวธการในการจดการความร 4.4 ขนไดความรใหม 4.5 ขนดาเนนการใชความรใหม และ 4.6 ขนประเมนผลการใชความร โดยในองคประกอบหลก และองคประกอบยอย ผเชยวชาญมความคดเหนทเหมอนกบการศกษาเอกสารของผวจย ทง 4 องคประกอบหลก 14 องคประกอบยอย คอ 1. องคประกอบหลกดานบคลากร ซงในองคประกอบนนบไดวาเปนองคประกอบทมความสาคญตอการจดการความรของเจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานอยในสถานอนามยเปนอยางมาก เนองจากองคความรตางๆ ทเกดขนในสถานอนามยนน เกดขนจากกระบวนการจดการความรซงเปนกระบวนการทเจาหนาทสาธารณสขเปนผดาเนนการจดการความรทงสน จงมผลทาใหเจาหนาทสาธารณสขไดรจกหาความร และนาความรมาใชในการปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพและเปนระบบ อกทงในการจดการความรนนเจาหนาทสาธารณสขจาเปนจะตองมการเรยนรอยางตอเนองอยตลอดเวลา เพราะการเรยนรอยางตอเนองจะทาใหเจาหนาทสาธารณสขเปนคนมโลกทศนและวสยทศนทกวางไกล มความสามารถในการปฏบตงานทสอดรบการเจรญกาวหนาของสงคมในปจจบน ซงสถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม (2545: 7) ไดกลาว คน ถอเปนองคประกอบทสาคญทสดเพราะเปนแหลงของความร และเปนผนาเอาความรไปใชใหเกดประโยชน และอาภรณ ภวทยพนธ (2549 : ค) กลาววาคน คอ พนกงาน ลกจาง ลกคาหรอผมผลกระทบกบองคกร เปนองคประกอบทสาคญทสดในการจดการความรเพราะเปนแหลงความร และเปนผทนาความรไปใชใหเกดประโยชน อาจกลาวโดยสรปไดวาองคประกอบหลกดานบคลากรนน คอ เจาหนาทสาธารณสขทงหมดในสถานอนามยหรอผมผลกระทบกบสถานอนามย โดยในการจดการความรจะมการรวบรวมวาบคลากรคนใดในองคกร เปนผทมความเชยวชาญ ชานาญการในดานใดบาง ดงนนบคลากรจงถอวาเปนองคประกอบทสาคญทสดเพราะเปนทงแหลงความร เปนผดาเนนการจดการความร และเปนผนาความรไปใชใหเกดประโยชน โดยในการวจยครงน คอ เจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานอยใน

201

สถานอนามย หรอศนยสขภาพชมชนซงเปนผทดาเนนการในการจดการความรดานสขภาพแกประชาชนในชมชน และจากการสมภาษณผเชยวชาญโดยใหผเชยวชาญไดระบวาในองคประกอบหลกดานบคลากร นนประกอบดวยองคประกอบยอย 3 องคประกอบ คอ 1.1 องคประกอบยอยดานภาวะผนาท เออตอการจดการความร โดยในองคประกอบยอยดานภาวะผนาน หมายถงผบรหารสงสดของสถานอนามย คอ หวหนาสถานอนามยควรมภาวะของผนาทแสดงออกถงความเอาจรงเอาจงตอการจดการความร สงเสรมการเรยนรของเจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานอยในสถานอนามยใหเปนบคคลใหความสาคญของการเรยนรเพอพฒนาใหสถานอนามยมความเปนองคกรแหงการเรยนร เนนการใหอานาจแกเจาหนาทสาธารณสขทเปนผปฏบตงาน ซงเปนปจจยทมความสาคญยงตอความสาเรจในการจดการความรภายในองคกร ซงจากการวจยของ ยวศกด ประชาชตร (2549 : บทคดยอ) พบวา ผบรหารควรเขาใจศกยภาพขององคความรในการพฒนาสถานศกษาโดยสรางความตระหนกใหเกดขนกบบคลากรโดยการรวมกนพฒนากลยทธ และจรศกด ศรรตนพล (2550 : บทคดยอ) กลาววาบรหารการศกษาควรกาหนดนโยบายเกยวกบการจดการความร และนารปแบบดงกลาวไปเปนเครองมอในการจดการความร รวมทงสนบสนนการจดการความรในการดาเนนกจกรรมทกองคประกอบ โดยทาตวเปนคณเออ เชน การกาหนดการจดการความรเปนนโยบายของมหาวทยาลย ในสวนของตวบงชนนผเชยวชาญมความคดเหนตรงกบการศกษาเอกสารของผวจย ประกอบดวย 4 ตวบงช คอ 1) หวหนาสถานอนามยเปนแบบอยางทดในการทางาน 2) หวหนาสถานอนามยมการแลกเปลยนเรยนรกบบคลากร 3) หวหนาสถานอนามยยอมรบและสนบสนนความคดใหมๆ และ4) หวหนาสถานอนามยใหอสระในการทางาน 1.2 องคประกอบยอยดานการเสรมพลงอานาจใหบคลากร เปนแนวคดทใชสาหรบการสรางเสรมแรงจงใจในการปฏบตงานของเจาหนาทสาธารณสข รวมถงการสรางพลงอานาจยงเปนการทาใหเจาหนาทสาธารณสขสามารถมองเหนถงสมรรถนะตนเองในการดาเนนกจกรรมตาง ๆ ได โดยเฉพาะในการดาเนนการจดการความรของเจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานอยในสถานอนามยทเจาหนาทสาธารณสขทกคนจะตองรวมกนดาเนนการจดกจกรรมการจดการความร ซงการเสรมสรางพลงอานาจเปนเหมอนแรงจงใจทจะทาใหเจาหนาทสาธารณสขปฏบตงานอยางเตมใจ และมความพงพอใจในงานโดยการทเจาหนาทสาธารณสขไดรบการสนบสนนไดขอมลขาวสาร ไดรบทรพยากร และไดรบโอกาส หรอใหการเสรมสรางพลงอานาจดานจตใจ เพอใหเจาหนาทสาธารณสขผปฏบตงานเกดความรสกรวมในความเปนเจาของสถานอนามยและมความรบผดชอบตอสถานอนามย มสวนรวมในการปรบปรงและพฒนางานอยางตอเนอง ซงจะสงผลตอการพฒนาสถานอนามยใหมประสทธภาพ

202

และนาไปสการบรรลเปาหมายของสถานอนามยในทสด นอกจากนการเสรมสรางพลงอานาจแกเจาหนาทสาธารณสข กเพอใหเจาหนาทสาธารณสขเหลานนไปเสรมสรางพลงอานาจแกผอนไดแตถาเจาหนาทสาธารณสขยงอยในความรสกไรอานาจ (Powerlessness) เจาหนาทสาธารณสขจะไมมพลงอานาจทจะชวยเหลอตนเองและผอน หากเจาหนาทสาธารณสขไดรบการเสรมสรางพลงอานาจในงานจากองคกรอยางมประสทธภาพแลว จะชวยเพมสมรรถนะของเจาหนาทสาธารณสขใหมความมนใจในการทางานของตนมากขน ซงเปนผลสะทอนโดยตรงถงความสามารถทางการปฏบตงาน ตามแนวคดของ กรสเลย และคง (Greasley and King 2005 : 27) กลาววาการเสรมสรางพลงอานาจในดานองคกรและการจดการ คอ การใหอานาจและความรบผดชอบแกผปฏบตงานทาใหเกดความรสกถงความเปนเจาของและการควบคมงานไดดวยตนเอง การทาใหผปฏบตสามารถปฏบตงานไดอยางเตมศกยภาพ ในสวนของตวบงชนนผเชยวชาญมความคดเหนตรงกบการศกษาเอกสารของผวจย ประกอบดวย 3 ตวบงช คอ1) หวหนาสถานอนามยมอบอานาจการตดสนใจในการทางานแกบคลากร 2) สถานอนามยเนนการพฒนาทกษะเรยนรของบคลากรเพอพฒนาการทางาน และ3) มการสงเสรมการเรยนรสงใหมๆอยางตอเนอง ซงทง 3 ตวบงชเปนการนาแนวคดในการพฒนาเจาหนาทสาธารณสขและทมงานของสถานอนามยโดยมาเปนตวชวดความสาเรจของการดาเนนการจดการความร ทงนเนองจากการกระตนและสงเสรมใหเกดการเรยนรของเจาหนาทสาธารณสข โดยมผบรหารหรอหวหนาสถานอนามยเปนผอานวยความสะดวก หรอเปนผแนะนาแกเจาหนาทสาธารณสขในการทางานจะทาใหบรรลความสาเรจของงานไดเปนอยางด ซงในการเสรมสรางพลงอานาจลกษณะนมสวนชวยใหสถานอนามยสามารถดาเนนงานใหบรรลตามวตถประสงคทกาหนดไว และการเสรมสรางพลงอานาจยงเปนการเพมความเชอมนจากการไดลงมอปฎบตงานบางสงทเจาหนาทสาธารณสขคดวา ตนเองไมสามารถทาไดเปลยนเปนความคดวาตนเองมความสามารถทจะปฏบตงานนนไดสาเรจ รวมทงการใหขอมลขาวสารและการเปดโอกาสใหมการพฒนาตนเอง คดคนนวตกรรมใหม ๆ มาใชในสถานอนามย กเปนสวนหนงของการการพฒนาความสามารถในการปฏบตงานและพฒนางาน การสงเสรมใหมการพฒนางานใหมประสทธภาพและมการพฒนาอยางตอเนอง กจะสงผลใหเกดประสทธผลขององคกร นอกจากสถานอนามยจะไดงานตามทตงเปาหมายไวแลว การรวมมอรวมใจกนทางานของเจาหนาทสาธารณสขโดยมหวหนาสถานอนามยเปนผเสรมสรางพลงอานาจใหในหลาย ๆ ดาน (Kinlaw 1995) เชน ใหโอกาสทกคนมสวนรวมในการคดและรวมตดสนใจ การ

203

ใหโอกาสทกคนไดพฒนาความรความสามารถ และมระบบการใหรางวลทยตธรรม ซงกลยทธเหลานจะทาใหเจาหนาทสาธารณสข มขวญและกาลงใจในการทางาน เกดความพงพอใจในงาน สามารถปฏบตงานใหหนวยงานอยางเตมความสามารถ มความสขกบการทางาน และในทสดเจาหนาทสาธารณสขทกคนจะมความยดมนผกพนตอองคกรตอไป 1.3 องคประกอบยอยดานการจงใจ เปนการสรางสงดงดดเพอชกนาและจงใจใหเจาหนาทสาธารณสขเกดความรสก หรอทศนคตทดตอการจดการความรอนจะนามาซงพลงทตองการจะปฏบตงาน โดยจะมการเชอมโยงระหวางความคาดหวง ความตองการของเจาหนาทสาธารณสขกบสงจงใจและผลงานทสถานอนามยตองการ กลาวคอ เมอหวหนาสถานอนามยจะสรางแรงจงใจในการทางาน กควรทจะวเคราะหความคาดหวงและความตองการของเจาหนาทสาธารณสขแลวนามาเชอมโยงกบการเลอกสงจงใจเพอกระตนใหผปฏบตงานมพลง เกดความรสกอยากทางาน ตงใจทางาน เพอทจะไดรบประโยชนตอบแทนตามทคาดหวงเมองานสาเรจ ดงนนหากผบรหารสามารถเชอมโยงปจจยตาง ๆ เหลานเขาดวยกนไดกเทากบวาทกฝายจะไดรบในสงทตนคาดหวง หรอตองการ ผบรหารจะไดผลงานในขณะทผปฏบตงานไดประโยชนตอบแทนตาง ๆ นนเอง การสรางแรงจงใจในการทางานเปนวธการทางจตวทยาทถกนามาใชในทางการบรหารโดย เชอวาสามารถดงดดใจ และเพมพลงในการทางานใหกบผปฏบตงาน อนจะนามาซงประสทธภาพขององคกรได ในการสรางแรงจงใจในการปฏบตงานนนมปจจยทมผลตอความพงพอใจในการทางาน 2 ประการ (ดวงดาว เสวนนา และวไลวรรณ เขตพงศ 2547 : 109) คอ ประการท 1 เปนปจจยภายใน (Motivation Factor)ซงเปนปจจยดานความรสกนกคด ความคาดหวง ความตองการของตวผปฏบตงานเองวาจะมพลงในการทางานเพมขนมความสามารถในการปฏบตงานจนบรรลผลสาเรจตามเปาหมายทกาหนด รวมถงการไดรบการยกยองยอมรบในความสามารถทจะทางานไดดวยตนเอง มความรบผดชอบปจจยเหลานมความสาคญตอผปฏบตงานมากและเปนเรองละเอยดออน เนองจากสภาพการปฏบตงานจรงผปฏบตงานแตละคน มความคาดหวง ความตองการแตกตางกน จงเปนเรองคอนขางยากทผบรหารจะทราบไดวาผปฏบตงานแตละคนตองการอะไร ถาปจจยเหลานไดรบการตอบสนองอยางถกตองถอวาเกดแรงจงใจกบผปฏบตงานซงจะทาใหผปฏบตงานรสกอยากทางานมากขน ในทางกลบกนหากไมไดรบการตอบสนองกอาจจะรสกไมอยากทางาน หรอขาดพลงในการทางาน ประการท 2 เปนปจจยภายนอก (Hygiene Factor)ซงเปนปจจยดานสงแวดลอมของผปฏบตงาน อนไดแก นโยบายองคกร การบงคบบญชาความสมพนธกบผบงคบบญชา ผรวมงานและผใตบงคบบญชา เงอนไขทเกยวของกบการปฏบตงานรวมถงสงจงใจทเปนตวเงน เชน เงนเดอน คาจาง คาลวงเวลา โบนส ตลอดจนสวสดการตาง ๆ ปจจยภายนอกน ผบรหารสามารถทราบไดคอนขางชดเจน เนองจากเปนสงทเกดขนภายนอกซงสงผลให

204

ผปฏบตงานมกแสดงพฤตกรรมในลกษณะตาง ๆ ออกมาเมอไดรบ หรอไมไดรบการสนองตอบความคาดหวง หรอความตองการนน อยางไรกตาม ปจจยภายนอกหรอปจจยคาจนจะมผลตอการสรางความพงพอใจใหแกผปฏบตงานไดในระดบเบองตน และจะคงอยในชวงระยะเวลาหนงเทานนเมอเปรยบเทยบกบปจจยภายในทมสภาพการจงใจไดคอนขางยาวนานกวา จากแนวคดดงกลาวจะเหนได พลงในการทางานของผปฏบตงานอาจเพมขนหรอลดลง เมอไดรบการกระตนเสรมแรงจากปจจยตาง ๆ เชน เมอเจาหนาทสาธารณสขสามารถทางานสาเรจตามเปาหมาย องคกรใหการยอมรบ สงเสรมความเจรญกาวหนาในหนาทการงานอยางเปนธรรม หรอไดรบสงตอบ แทนทเปนตวเงน ไดรางวล สวสดการตาง ๆ ทาใหเจาหนาทสาธารณสขมความสขกจะเกดความรสกอยากทางาน มพลงทจะตอสกบงาน เพราะทราบดวาเมองานสาเรจกจะไดรบสงตอบแทน ในทางกลบกนหากองคกรไมสรางสงจงใจในการทางานเจาหนาทสาธารณสขอาจเกดความรสกเบอหนาย ทอถอยกบงาน เพราะทราบดวาตอใหตนทางานสาเรจไดตามเปาหมายเพยงใด กจะไมไดรบสงตอบแทน เชน ไมไดรบการพจารณาความดความชอบ ไมไดรบการสงเสรมใหเจรญกาวหนาในหนาทการงาน ไมไดรบคาชม ยกยอง หรอแมกระทงไมไดรบรางวลทเปนตวเงน เปนตน ในสวนของตวบงชนนผเชยวชาญมความคดเหนตรงกบการศกษาเอกสารของผวจย ซงผเชยวชาญไดพจารณาแลวพบวา องคประกอบยอยการจงใจ ประกอบดวย 2 ตวบงช คอ 1) ยกยองชมเชยบคลากรทเกยวของกบการจดการความร และ 2) นาผลงานดานการจดการความรมาเปนสวนหนงในการพจารณา ความดความชอบ โดยตวบงช 1) ยกยองชมเชยบคลากรทเกยวของกบการจดการความรนน บญด บญญากจ (2547 : 46) กลาววา การจดการความรนนควรมการยกยองชมเชยและใหรางวล เพอเปนแรงจงใจในการจดการความร และสอดคลองกบทฤษฎลาดบขนความตองการของ อบราฮม มาสโลว (Abraham Maslow)ทกลาววา ความตองการทจะไดรบการยกยองนบถอ (Esteem Needs) เปนความตองการทจะไดรบการยกยองเชดชเกยรต ชอเสยง จากผอนเมอตนพบกบความสาเรจใด ๆ การจดสงจงใจเพอตอบสนองความตองการขนน คอ การประกาศเกยรตคณ การใหโลรางวล การยกยอง เมอผปฏบตงานทางานสาเรจใหผปฏบตงานอยากทางานและสามารถตอบสนองความตองการของผปฏบตงานไดอยางแทจรง และพรพมล หรรษาภรมยโชค (2550: บทคดยอ) พบวา องคประกอบของรปแบบการจดการความรสาหรบหนวยงานภาครฐ นนควรมการยกยองชมเชยและการใหรางวล แกบคคลกรทปฏบตงานดานการจดการความร และ ตวบงช 2) นาผลงานดานการจดการความรมาเปนสวนหนงในการพจารณา ความด ความชอบ ซงอนนต ภวภตานนท (2551 : 98-111) กลาววาศกยภาพการจดการความร ดานการยกยองชมเชยและใหรางวล มความสมพนธเชงบวกตอผลการดาเนนงานโดยรวม ซงผลลพธ ทไดจากการวจยสามารถนาไปใชเปนแนวทางสาหรบสงเสรมใหบคลากรมการเรยนรดานตาง ๆ

205

และสามารถนาไปเปนขอสนเทศในการบรหารจดการ การกาหนดกลยทธนโยบายและการวางแผน การดาเนนงาน ใหมประสทธภาพและมผลการดาเนนงานทดมากขน 2. องคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน เนองจากองคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชนเปนกลไกทสาคญททาใหการดาเนนการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยโดยเจาหนาทสาธารณสขประสบผลสาเรจ ซงมขนตอนการดาเนนกจกรรมตงแตเรมแรกจนสนสดการดาเนนงานโดยในวจยเพอพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยในครงน มโดยขนตอนในการจดการความทผวจยไดพฒนาขนจากการศกษาเอกสารตางๆทเกยวของกบการจดการความร องคความรทเกยวกบการปฏบตงาน บทบาท หนาทของเจาหนาทสาธารณสข รวมทงการสรางและการพฒนาตวบงชแลววเคราะหและสงเคราะหเอกสารจนนเปนขนตอนการจดการความรทและนามาสมภาษณผเชยวชาญ โดยใหผเชยวชาญไดกาหนดองคประกอบหลกและตวบงช รวมทงคดเลอกตวบงช และการกาหนดนาหนกความสาคญของตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ซงผเชยวชาญไดพจารณาแลววามความเหมาะสมและสอดคลองกบการปฏบตงานและบรบทดานตาง ๆ ของสถานอนามยและเจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานอยในสถานอนามย ไดเปนกระบวนการในการจดการความร จานวน 6 ขนตอน คอ 1) ขนกาหนดความร 2) ขนคนหาความร 3) ขนเลอกวธการในการจดการความร 4) ขนไดความรใหม 5) ขนดาเนนการใชความรใหม และ 6) ขนประเมนผลการใชความร โดยขนตอนทง 6 ขนนสอดคลองกบขนตอนการจดการความรในการวจยของ ปรชา ยอยศร (2548 : บทคดยอ) ทไดดาเนนการศกษาการจดการความรตามโครงการโรงเรยนสงเสรมสขภาพ พบวา มกระบวนการในการจดการความร 7 ขนตอน คอ 1) การกาหนดความรทตองการใช 2) การเสาะหาและยดกมความร 3)การสรางความร 4) การกลนกรอง 5) การแบงปนแลกเปลยนความร 6) การประยกตใช และ 7) การประเมนและปรบปรงความร โดยในสวนของการกลนกรองนนผวจยไดนาไปรวมอยในขนตอนท 4)ขนไดความรใหมของผวจย สวนการแบงปนแลกเปลยนความรและการประยกตใชนนผวจยไดนาไปรวมอยในขนตอนท5) ขนดาเนนการใชความรใหม และพรพมล หรรษาภรมยโชค (2550: บทคดยอ) ไดดาเนนการพฒนารปแบบการจดการความรสาหรบหนวยงานภาครฐ พบวารปแบบการจดการความรสาหรบหนวยงานภาครฐ ประกอบดวย 7 ขนตอน คอ 1) การกาหนดความร 2) การแสวงหาความร 3) การสรางความร 4) การจดเกบความรใหเปนระบบ 5) การแลกเปลยนเรยนร 6) การนาความรไปใชใน และ 7) การตดตามและประเมนผล และการวจยครงนพบวามองคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน ประกอบดวยองคประกอบยอยจานวน 6 องคประกอบ คอ

206

2.1 องคประกอบยอยดานขนกาหนดความร คอ การกาหนดความรทสาคญในการดาเนนงานเพอทาใหงานบรรลเปาหมาย วาความรนน คอ อะไร อยทใคร ยงขาดความรอะไร ซงเปนการกาหนดเปาหมายของการจดการความร เพอเปนแนวทางในการดาเนนการจดการความรวาสถานอนามยจะไปทางไหน จะทาไปเพอสงใด เพอใคร ในสวนของตวบงชนนผเชยวชาญม ความคดเหนตรงกบการศกษาเอกสารของผวจย ซงผเชยวชาญไดพจารณาแลวพบวา องคประกอบยอยขนกาหนดความร ประกอบดวย 4 ตวบงช คอ 1) มการวเคราะหสถานอนามยเพอกาหนดความรทใชในการพฒนาสขภาพ 2) มการสารวจองคความรในสถานอนามย 3) มการสารวจองคความรและแหลงความรภายนอกสถานอนามย และ4) มการกาหนดองคความรจากประชาชน 2.2 องคประกอบยอยดานขนคนหาความร เปนขนตอนทสองทจะตองดาเนนการวาสถานอนามยมความรอะไรบาง อยในลกษณะรปแบบใด อยทใคร และความรอะไรทสถานอนามยจาเปนตองม เพอใหสถานอนามยสามารถวางขอบเขตการจดการความรและสามารถจดสรรทรพยากรไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล การคนหาความร เปนขนตอนในการดงความรจากแหลงตาง ๆ ทมอยอยางกระจดกระจายมารวมไวเพอจดทาเนอหาใหเหมาะสมและตรงกบความตองการของผใช สาหรบความรทจาเปนตองมแตยงไมมนน สถานอนามยอาจสรางความรจากความรเดมทมหรอนาความรจากภายนอกสถานอนามยมาใช สงสาคญททาใหขนตอนนประสบความสาเรจ คอ การมบรรยากาศและวฒนธรรมขององคกรทเออใหบคคลากรกระตอรอรนในการแลกเปลยนเรยนรซงกนและกนโดยการดงความรจากแหลงตาง ๆ ทมอยอยางกระจดกระจายมารวมไวเพอจดทาเนอหาใหเหมาะสมและตรงกบความตองการของผใช ในสวนของตวบงชนนผเชยวชาญมความคดเหนทแตกตางไปจากการศกษาเอกสารของผวจย โดยตวบงชทไดจากการศกษาเอกสารนนม 5 ตวบงช คอ 1) บคลากรทราบองคความรภายในสถานอนามย 2) บคลากรทราบองคความรและแหลงของความรภายนอกสถานอนามย 3) บคลากรใชวธการแสวงหาความรทหลากหลาย 4) มการจดทาทะเบยน องคความรและแหลงของความรทงภายในและภายนอกสถานอนามย และ5) มการประชาสมพนธใหบคลากรเหนความสาคญของการจดการความร และจากกการสมภาษณผเชยวชาญมความคดเหนใหตดตวบงชท 4) มการจดทาทะเบยนองคความรและแหลงของความรทงภายในและภายนอกสถานอนามย ออกไป สงผลใหองคประกอบยอย ขนคนหาความรมตวบงช 4 ตว คอ 1) บคลากรทราบองคความรภายในสถานอนามย 2) บคลากรทราบองคความรและแหลงของความรภายนอกสถานอนามย 3) บคลากรใชวธการแสวงหาความรทหลากหลาย และ4) มการประชาสมพนธใหบคลากรเหนความสาคญของการจดการความร

207

2.3 องคประกอบยอยดานขนเลอกวธการในการจดการความร คอ การพจารณาวาจะใชวธการใดในการจดการหรอดาเนนการเพอใหไดความรใหม ประกอบดวย การวเคราะห สงเคราะหเพอยกระดบความร การคนหาและรวบรวมความร คดเลอกความรเอาไวเฉพาะความรทจาเปนสาหรบการใชประโยชน จากทงภายในสถานอนามยและจากภายนอกสถานอนามย รวมทงความรทมาจากชมชน โดยเจาหนาทสาธารณสขเปนผลงมอปฏบตมการตงเปาหมายรวมกนวาจะจดการความรเรองอะไร หรอเพอพฒนางานอะไร มเปาหมายอยางไร แลวเรมดาเนนการไปสเปาหมายนน ซงขนตอนแรกของการจดการความรคอหาขอมลหรอความรวาความรเรองนน ๆ มใคร ทไหน หนวยงานใด ททาไดผลดมาก(Best Practice) แลวไปขอความรจากหนวยงานนนๆ ไปเรยนรจากหนวยงาน เชน ศกษาดงาน การโทรศพท ไปถาม การเชญมาบรรยาย หรอวธอนๆ กได โดยมหลกคดในเรองนกคอ มคนอนททาไดดอยแลวในเรองทจะพฒนาหรอปรบปรง การเลอกวธการจดการความรโดยใชวธการเรยนรระหวางทางานเปนกจกรรมทสามารถดาเนนการไดโดยการตรวจสอบการเรยนรและนาไปใชปรบปรงงานเปนระยะ ๆ เพอจะไดใชสรปบทเรยนเมอการดาเนนงานนนเสรจสน หรอการเรยนรหลงจากงานหรอโครงการเสรจสน การเรยนรหลงเสรจงานเรยกวา การประชมทบทวนงานเปนกจกรรมทมงเนนรายละเอยด ภายหลงการดาเนนการหลงงานเสรจแตไมควรเกน 2-3 สปดาห อกทงในการจดการความรโดยเนนการเชอมโยงคนในการดาเนนการจดการความรทเนนการเชอมโยงคนนนตองอานวยความสะดวกในการเสาะหาคนทมความรตามทตองการและอานวยความสะดวกในการเขาถงบคคลผนน สงเสรมการสรางเครอขายและชมชนนกปฏบต โดยในความเปนจรงเครอขาย (Networks) และชมชนนกปฏบต (Community of Practice) นนเปนเครองมอทใชในการเชอมโยงคน โดยอาจมเครอขายการเชอมโยงคนนนอาจมรปแบบ และมวตถประสงคทแตกตางตามเปาหมายของการจดการความรในแตละเรอง สถานอนามยจะตองมวธเกาะกมความรทเกดขนในกระบวนการทางานตามปกตเปนความรของสถานอนามยทาใหความรของสถานอนามยมการยกระดบขน ซงความรทเกดขนจากการทางานในเบองตนทเปนความรของบคคลนนจะตองมกระบวนการจารกความรเหลานไวในองคการ ใหเปนความรขององคการ (Organizational Knowledge) โดยวธการตาง ๆ เชน การบนทกกจกรรมประชมทบทวนงาน การบนทกประสบการณการทางานของแตละคนในลกษณะการบนทกความคด เลาเรองทประทบใจ รายงานเขาสฐานสารสนเทศของสถานอนามยอยางสมาเสมอ การบนทกวธทางานแบบยอดเยยม (Best Practices) ภายในสถานอนามย การจดประชมนาเสนอผลงานสรางสรรค เปนตน โดยในการจารกความรไวในองคการ ซงเปนการเพมขดความสามารถในการจดการความรของสถานอนามยนนควรปฏบตจนเคยชน จนกระทง มความสามารถดาเนนการจดการความรไดโดยไมตองคด ไมตองใชความพยายาม ไมตองรอความคดเปนขนตอน แตการดาเนนการทกอยางเปนไปอยางอตโนมต โดยในขนเลอกวธการในการจดการ

208

ความรนน ในสวนของตวบงชนนผเชยวชาญมความคดเหนตรงกนกบการศกษาเอกสารของผวจย ซงผเชยวชาญไดพจารณาแลวพบวา สามารถจาแนกตวบงชขององคประกอบยอยขนเลอกวธการในการจดการความร ประกอบดวย 2 ตวบงช คอ 1) มการคดเลอกวธการในการจดการความรทเหมาะสมกบความรทกาหนดและ2) ใชวธการทหลากหลายในการจดการความร 2.4 องคประกอบยอยดานขนไดความรใหม การสรางความรใหมเปนการไดความรใหมทงทมาจากการสรางความรจากกระบวนการและขนตอนในการทางานภายในสถานอนามยและการนาความร ขอสนเทศ หรอขอมลจากภายนอกสถานอนามย มาสงเคราะหเปนความรสาหรบใชในการปฏบตงาน และการตรวจสอบความร การทบทวนความรทองคกร หรอกลมผปฏบตงานตองการเพอใหสามารถบรรลวตถประสงคของงานไดอยางด ในสวนของตวบงชนนผเชยวชาญมความคดเหนทแตกตางไปจากการศกษาเอกสารของผวจย โดยจากการศกษาเอกสาร พบวาองคประกอบยอยขนไดความรใหม ม 2 ตวบงช คอ 1) มความรใหมในการพฒนาสขภาพอยางนอยไตรมาสละ 1 เรอง และ2) มกระบวนการเรยนรใหมในการพฒนาสขภาพ และจากการสมภาษณผเชยวชาญเสนอใหเพม ตวบงชท 3) มการจดทาทะเบยนองคความรและแหลงของความรทงภายในและภายนอกสถานอนามย สงผลใหองคประกอบยอย ขนไดความรใหม มตวบงช 3 ตว คอ 1) มความรใหมในการพฒนาสขภาพอยางนอยไตรมาสละ 1 เรอง 2) มกระบวนการเรยนรใหมในการพฒนาสขภาพ และ3) มการจดทาทะเบยนองคความรและแหลงของความรทงภายในและภายนอกสถานอนามย 2.5 องคประกอบยอยดานขนดาเนนการใชความรใหม คอ การนาความรใหมมาใชในการปฏบตงานเพอใหบรรลเปาหมายของงาน ซงประกอบดวย การจดการความรใหเปนระบบ เปนการวางโครงสรางความร เพอเตรยมพรอมสาหรบการเกบความรอยางเปนระบบในอนาคต การเขาถงความรเปนการกาหนดวธการกระจายความรสผใชเปนการทาใหผใชความรเขาถงความรทตองการไดงายและสะดวก เชน การมบอรดประชาสมพนธ การแลกเปลยนเรยนร คอ การถายทอดความร การแบงปนความรซงทาไดหลายวธการ เชน กรณเปนความรเดนชดอาจจดทาเปน เอกสาร สวนในกรณทเปนความรแฝงอาจจดทาเปนระบบทมขามสายงาน ระบบพเลยง การสบเปลยนงาน การยมตว เวทแลกเปลยนความร เปนตน หรอการเอาความรทฝงลกในตวคนโดยวธการถายทอดความรดวยการเลาสกนฟง หรอการจดเวทใหมการแบงปนหรอแลกเปลยนความร และการประยกตใชความร ซงในการประยกตใชความรจะทาใหเกดผลจากการใชความร ทงเพอการพฒนาผลตภณฑหรอบรการของสถานอนามย การพฒนากระบวนการทางาน และการพฒนาสมาชกขององคกร รวมทงการเรยนรจากการใชความร เมอความรขององคกรมการนาไปใชจนเกดการเรยนรและเกดองคความรใหมกลบมาใหองคกร โดยแลกเปลยนแบงปนใหผอนนาไปใชอก การเรยนรเปนสวนสาคญในการทาใหเกดองคความรของสถานอนามยเพมขน ซงสถานอนามยควรจะมวธการสนบสนนท

209

หลากหลายททาใหเกดการนาความรใหมมาใชในการปฎบตงาน ในสวนของตวบงชนนผเชยวชาญมความคดเหนทแตกตางไปจากการศกษาเอกสารของผวจย โดยจากการศกษาเอกสาร พบวา องคประกอบยอย ขนดาเนนการใชความรใหม จากการศกษาเอกสารม 5 ตวบงช คอ 1) นาความรใหมมาใชในการทางาน 2) บคลากรมทกษะในการใชความรใหม 3) มการเผยแพรความรใหมดวยวธการทหลากหลาย 4) มระบบการจดเกบความรใหมสามารถคนหาไดโดยงาย และ 5) มแหลง/สถานทในการแลกเปลยนเรยนร จากกการสมภาษณผเชยวชาญมความคดเหนใหตดตวบงชท 4) มระบบการจดเกบความรใหมสามารถคนหาไดโดยงาย สงผลใหองคประกอบยอย ขนดาเนนการใชความรใหม มตวบงช 4 ตว คอ 1) นาความรใหมมาใชในการทางาน 2) บคลากรมทกษะในการใชความรใหม 3) มการเผยแพรความรใหมดวยวธการทหลากหลาย และ 4) มแหลง/สถานทในการแลกเปลยนเรยนร 2.6 องคประกอบยอยดานขนประเมนผลการใชความร คอ การประเมนผลการนาความรใหมมาใชในการปฏบตงานวาบรรลเปาหมายของงานหรอไม ซงประกอบดวย การประเมนผลการใชความรเพอใหทราบวาการดาเนนการไดบรรลเปาหมายทตงไวหรอไม มการนาผลของการวดมาใชในการปรบปรงแผนและการดาเนนการใหดขนหรอไม มการนาผลการวดมาใชในการสอสารกบบคลากรในทกระดบใหเหนประโยชนของการจดการความร และการสรปผลการใชความร คอ การสรปผลของการดาเนนงานในสถานอนามยภายหลงจากการนาความรทสรางใหมมาใชในการดาเนนงานวาสามารถทาใหบรรลเปาหมายของงานหรอของสถานอนามยหรอไม มการตรวจสอบความร การทบทวนความรทสถานอนามย หรอกลมเจาหนาทสาธารณสขตองการเพอใหสามารถบรรลวตถประสงคของงานไดอยางด โดยในองคประกอบยอยน ในสวนของตวบงชนนผเชยวชาญมความคดเหนทแตกตางไปจากการศกษาเอกสารของผวจย โดยจากการศกษาเอกสาร พบวาองคประกอบยอย ขนประเมนผลการใชความร จากการศกษาเอกสารม 3 ตวบงช คอ 1) มระบบการตดตามและประเมนผลการใชความร 2) มคณะทางานเพอประเมนผลการใชความรใหม และ 3) มการประเมนผลการใชความรอยางนอยไตรมาสละ 1 ครง จากกการสมภาษณผเชยวชาญมความคดเหนใหตดตวบงชท 2) มคณะทางานเพอประเมนผลการใชความรใหม สงผลใหองคประกอบยอย ขนประเมนผลการใชความร มตวบงช 2 ตว คอ 1) มระบบการตดตามและประเมนผลการใชความร และ2) มการประเมนผลการใชความรอยางนอยไตรมาสละ 1 ครง

210

3. องคประกอบหลกดานองคกร นบไดวาเปนองคประกอบทมความสมพนธสงผลตอการจดการความร เนองจากองคกรทกลาวถงในงานวจยฉบบนหมายถงสถานอนามยซงเปนสถานท ทรวมของเจาหนาทและเปนทรวมของงานดานตางๆทเกยวของกบสขภาพของประชาชนในพนท เจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานอยในสถานอนามยแตละคนจะมบทบาทหนาท ทไดรบหมายหมายตามตาแหนงหนาทของตนเองใหประพฤตปฏบตและในการปฏบตงานของเจาหนาทแตละงานนนยงมการเชอมสมพนธระหวางสมาชกเพอนาไปสการดาเนนงานทบรรลวตถประสงคของสถานอนามยอยางมประสทธภาพ โดยองคประกอบหลกดานองคกรนนมความสมพนธเชอมโยงตอการจดการความรภายในสถานอนามยและสถานอนามยยงสามารถนาผลของการจดการความรทเกดขนจากการปฏบตงานของเจาหนาทภายในสถานอนามยนามาใชในการการพฒนางานของสถานอนามยสงจะสงผลตอความสาเรจในการปฏบตงานของสถานอนามย โดยการนาปจจยตาง ๆ ทเปนสวนประกอบของสถานอนามยมาจดใหเปนระบบเพอใหเจาหนาททกคนในสถานอนามยสามารถเขาถงความรและพฒนาตนเองใหเปนผร รวมทงปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ อนจะสงผลใหองคกรสามารถบรรลเปาหมายทตงไว และเปนกลไกสาคญทจะนาองคกรไปสการเปนองคกรแหงการเรยนร (Learning Organization : LO) และเปนแนวทางใหองคกรมความสามารถในการปฏบตงานทบรรลเปาหมายขององคกร และผรบบรการ รวมทงชมชน ในองคประกอบหลกดานองคกร นนประกอบดวยองคประกอบยอยจานวน 4 องคประกอบ คอ 3.1 องคประกอบยอยดานโครงสรางของสถานอนามย โดยโครงสรางของสถานอนามยทวประเทศจะเนนความเปนเครอขาย (Network) มการเชอมโยงความสมพนธของสถานอนามยแตละแหงไมเนนการเปนแทงอานาจหรอประมดแหงอานาจ ซงเปนการชวยสงเสรมการจดการความร รวมทงโครงสรางของสถานอนามยทเนนการเปดสสภาพแวดลอมภายนอกโดยเฉพาะในชมชนซงเปนพนทเปาหมายในการปฏบตงานของเจาหนาทสาธารณสข จงทาใหสถานอนามยมโอกาสในการรบร เรยนร และแลกเปลยนเรยนรความรตางๆกบปจจยภายนอกสถานอนามยในทกจดของการปฏบตงาน ซงเปนการชวยสงเสรมกจกรรมการจดการความรของเจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานในสถานอนามย ในสวนของตวบงชนนผเชยวชาญมความคดเหนทแตกตางไปจากการศกษาเอกสารของผวจยโดยจากการศกษาเอกสาร พบวาองคประกอบยอยโครงสรางของสถานอนามยจากการศกษาเอกสารม 4 ตวบงช 1) มสายบงคบบญชาทไมซบซอน 2) มความคลองตวในการประสานงานทงภายในและภายนอกสถานอนามย 3) มการกาหนดงานดานการจดการความรและมผรบผดชอบทชดเจน และ 4) มการแตงตงคณะทางานดานการจดการความร การสมภาษณผเชยวชาญมความคดเหนปรบปรง ตวบงช 1) มสายบงคบบญชาทไมซบซอน เปนหวหนาสถานอนามยเปนแบบอยางทดในการทางาน และรวมตวบงช 3) หวหนาสถานอนามยยอมรบและสนบสนนความคดใหมๆ กบ

211

4) หวหนาสถานอนามยใหอสระในการทางานรวมกนเปนมการกาหนดงานและมผรบผดชอบดานการจดการความรทชดเจน ในองคประกอบยอยนผเชยวชาญไดระบวาควรมตวบงชซงเปนตวชวดขององคประกอบยอย จานวน 3 ตวบงช คอ 1) มสายบงคบบญชาชดเจนงายตอการปฏบต 2) มความคลองตวในการประสานงานทงภายในและภายนอกสถานอนามย และ3) มการกาหนดงานและมผรบผดชอบดานการจดการความรทชดเจน ซงในการดาเนนการจดการความรเพอใหบรรลเปาหมายของการจดการความรและของสถานอนามยนน โครงสรางของสถานอนามยควรมลกษณะแบบแบนราบไมมความซบซอนในการปฏบตงาน ทงนเนองจากการจดการความรเปนการรวบรวมองคความรทมอยในสถานอนามย ซงกระจดกระจายอยในทงในตวของเจาหนาทสาธารณสข และเอกสาร รายงานตางๆ มาพฒนาใหเปนระบบเพอใหทกคนในสถานอนามยสามารถเขาถงความร และนาความรมาพฒนาตนเองและพฒนาการปฏบตงานใหมประสทธภาพ ดงนนโครงสรางของสถานอนามยทมความเหมาะสมสอดคลองตอการจดการความรนนควรมสายบงคบบญชาชดเจนงายตอการปฏบตซงสอดคลองกบโครงสรางของสถานอนามยซงประกอบไปดวยเจาหนาท 2 ระดบ คอ 1)ระดบผบรหารซงมจานวน 1 คน คอ ตาแหนงของหวหนาสถานอนามย และ 2) ระดบของผปฏบตงาน ซงประกอบไปดวย นกวชาการสาธารณสข พยาบาลวชาชพ เจาพนกงานสาธารณสขชมชน และเจาพนกงานทนตสาธารณสข ซงบคลากรในสายปฏบตงานนทกคนจะขนตรงอยภายในการบงคบบญชาของหวหนาสถานอนามย โดยในสายการบงคบบญชาของสถานอนามยนจะเหนวาเปนระบบของสายการบงคบบญชาทดควรมลกษณะ -ของจานวนระดบชนแตละสายไมควรใหมจานวนมากเกนไปทาใหสะดวกวกแกการควบคม มสายบงคบบญชาทมลกษณะชดแจงวาใครเปนผมอานาจสงการและสงไปยงผใด ในทานองเดยวกน ถาจะมการรายงานจะตองรายงานตอใคร มทางเดนไปในทศทางใด รวมทงสายการบงคบบญชาของสถานอนามยยงไมมการกาวกายหนาทหรอมหนาทการปฏบตงานเจาหนาทซอนกน ซงทาใหเจาหนาทของสถานอนามยสามารถปฏบตงานไดอยางเตมทและเตมความสามารถ 3.2 องคประกอบยอยดานวสยทศน/ พนธะกจ/กลยทธ กาหนดวสยทศน เนองจากวสยทศนเปนจดเรมตนของการปฏบตทจะนาไปสความสาเรจหรอการบรรลเปาประสงคของงาน พนธะกจเปนเสมอน สงทตองกระทาเพอใหนาไปสวสยทศนทไดกาหนดไว มลกษณะเปนกรอบทตองปฏบตมากกวาภารกจทผกพนดวยอานาจของกฎหมายหรอหนาท เปนสงทกระทาดวยใจ มขอผกมด (commitment) และคณคาหลก (core value) สวนกลยทธ จะเปนวธการหรอแผนการคดทคดขนอยางรอบคอบ มลกษณะเปนขนเปนตอน มความยดหยนสามารถเปลยนแปลง พลกแพลงไดตามสถานการณ เพอหลบหลกอปสรรคตาง ๆ จนสามารถบรรลเปาหมายทตองการดงนนในการจดการความรของสถานอนามยนนจงควรมการกาหนดวสยทศน พนธะกจ และกลยทธของการจดการ

212

ความร ซงพรพมล หรรษาภรมยโชค (2550: บทคดยอ) ไดดาเนนการพฒนารปแบบการจดการความรสาหรบหนวยงานภาครฐซงพบวาหนวยงานภาครฐควรกาหนดวสยทศนและเปาหมาย รวมทง วฒนธรรมองคกรและแผนกลยทธเพอเปนการเตรยมการและปรบเปลยนพฤตกรรมของบคลากรในองคกร ในสวนของตวบงชผเชยวชาญไดระบวาควรมตวบงชซงเปนตวชวดขององคประกอบยอยจานวน 3 ตวบงช คอ 1) มแผนงาน/โครงการทเกยวกบการจดการความร ทงนเนองจากแผนงานโครงการเปนสงทเกดขนตอเนองมาจากวสยทศนและพนธกจของสถานอนามย 2) บคลากรมสวนรวมในการวางแผนกลยทธดานการจดการความร ในการวางแผนทดควรใหทกคนในหนวยงานเขามามสวนรวมในการวางแผน และ 3) มวสยทศนและพนธะกจดานการจดการความร ซงในการดาเนนงานของสถานอนามยนนควรมการกาหนดใหจดการความรเปนสวนหนงของวสยทศนและพนธะกจของสถานอนามยซงการจดการความรเปนกระบวนการทสาคญทจะทาให เจาหนาทในสถานอนามยรจกหาความร และนาความรมาใชในการทางานไดอยางมประสทธภาพและเปนระบบ อกทงในการดาเนนการการจดการความรนนเจาหนาทสาธารณสขจาเปนตองมการเรยนรอยางตอเนอง (Continuous Learning) อยตลอดเวลา (อาภรณ ภวทยพนธ 2549 : ก) เพราะการเรยนรอยางตอเนองจะทาใหเปนเจาหนาทสาธารณสขมโลกทศนและวสยทศนทกวางไกล รวาควรปฏบตอะไร ไมควรปฏบตอะไรในชวงเวลาไหน สามารถรบรถงขอดขอเสยจากการเลอกปฏบตในแนวทางใดทางหนง ซงความสามารถตาง ๆ เหลานเองทจะสะทอนถงคณคา(Value)ของเจาหนาทสาธารณสขและคณคาของงานทเกดขนจากการดาเนนงาน ซงจากตวบงชทง 3 ตวในองคประกอบยอยดานวสยทศน/ พนธะกจ/กลยทธ ทผวจยไดพฒนาขนยงสอดคลองกบการวจยของรจนา แขงขน (2551 :88-99) ไดศกษาผลกระทบของประสทธภาพการจดการความรทมตอคณภาพการปฏบตงานของนกบญชธรกจวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมในเขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน พบวาการกาหนดใหจดการความร ไวในนโยบายขององคกรและมแผนกลยทธรวมทงการวางแผนการปฏบตงานทสอดคลองกบคณภาพในงานจะนาไปสการพฒนาบคลากร และการพฒนาองคกรสรางความเปนเลศ และความไดเปรยบทางการแขงขนของธรกจตอไป 3.3 องคประกอบยอยดานวฒนธรรมองคกร ในการจดการความรของสถานอนามยนน เจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานอยในสถานอนามยนน ควรมวฒนธรรมองคกรทเนนความสมพนธเปนแบบแนวราบ มความเปนเครอขาย เนนความเปนเพอนรวมงานมากกวาการบงคบบญชา มการแลกเปลยนขอคดเหน ซงจะชวยสงเสรมกจกรรมการจดการความร ทงในสวนของงานทมลกษณะหรอรปแบบเดยวกนหรอตางกน ใหทมการพบปะแลกเปลยนประสบการณและความรกนอยางไมเปนทางการ จะชวยใหเกดการแลกเปลยนและถายทอดความรทฝงลกอยในตวของเจาหนาทสาธารณสข (Tacit Knowledge) อกทงวฒนธรรมของสถานอนามย และพฤตกรรมของเจาหนาทสาธารณสขใน

213

สถานอนามย ยงมความเคารพในศกดศรและศกยภาพของความเปนมนษย ใหความสาคญแกคณคา ความด คานงถงผลประโยชนของสงคมสวนรวม เคารพในความเหนและพฤตกรรม ความเชอทแตกตางตามจรรยาวชาชพของเจาหนาทสาธารณสข ซงมผลสาคญทชวยอานวยความสะดวกใหแกกระบวนการจดการความรของเจาหนาทสาธารณสขในสถานอนามยดาเนนการไปดวยความเรยบรอย ซงสอดคลองกบคากลาวของคารลา โอเดล (Carla O’Dell 1998) ทไดเสนอกรอบความคดทใชในการจดการความรในองคกรวาวฒนธรรมขององคกรซงไดแก การสนบสนนจากผบรหารระดบสงในการเปนแบบอยางทด สรางบรรยากาศททาใหบคลากรกลาคด กลาทาเปดเผยตอกน มการทางานเปนทม และทาใหการแลกเปลยนเรยนรของบคลากร รวมทง สอดคลองกบการวจยของกรเวอร (Grover 2001 : บทคดยอ) ทไดศกษาวาวฒนธรรมองคกรมผลกระทบตอการใชความรรวมกนหรอไม ผลของการวจยพบวา วฒนธรรมองคกรเปนปจจยทมอทธพลชวยสนบสนนการใชความรรวมกนขององคกร โดยเฉพาะองคกรทมวฒนธรรมแบบเปดเผยและไววางใจกน และมการใหการสนบสนนจากผบรหารสงสด รวมทงการมระบบการใหรางวล ซงผวจยไดใหเสนอแนะวาระบบการใหรางวลเปนปจจยสาคญของวฒนธรรมทจะสงเสรมใหเกดการใชความรรวมกนในองคกร จะตองมการออกแบบใหมความโปรงใส เปดเผยโดยผเชยวชาญนอกจากนกรเวอร ไดเสนอแนะวา องคกรควรมงเนนใหเกดความเขาใจและใหการสนบสนนดานวฒนธรรมซงสงเสรมใหเกดการแบงปนแลกเปลยนความรและใชความรรวมกน มากวาการเนนทเทคโนโลย และสอดคลองกบการศกษาของรแบร (Ribiere 2001 : บทคดยอ) ทไดศกษาวจยเกยวกบความสมพนธระหวางความสาเรจของการนาเอาการบรหารจดการความรไปใชกบทศทางและคณสมบตวฒนธรรมองคกร ผลของการวจยพบวา ความสมพนธระหวางวฒนธรรมธรรมดานการแลกเปลยนผลประโยชนกบโอกาสในการบรรลผลความสาเรจของการปฏบตงานมความสมพนธกนในเชงบวก ในสวนของตวบงชขององคประกอบยอยวฒนธรรมองคกร จากการศกษาเอกสารม 5 ตวบงช คอ 1) บคลากรมการทางานเปนทม 2) บคลากรมการแลกเปลยนเรยนรในการทางาน 3) บคลากรตระหนกวาการจดการความรเปนการเพมพนคณคาแกสถานอนามย 4) บคลากรมอสระในการคดและการแสวงหาความร และ 5) สถานอนามยมเครอขายการทางานรวมกบหนวยงานอน การสมภาษณผเชยวชาญมความคดเหนปรบปรง ตวบงช 2) บคลากรมการแลกเปลยนเรยนรในการทางาน เปน บคลากรมการแลกเปลยนเรยนรและการแสวงหาความรในการทางาน และใหตดตวบงช 4) บคลากรมอสระในการคดและการแสวงหาความร ออกไปสงผลใหองคประกอบยอยวฒนธรรมองคกรมตวบงช 4 ตวบงช คอ 1) บคลากรมการทางานเปนทม ซงสอดคลองกบการวจยของชอย (Choi 2000 : บทคดยอ) ททาการศกษาจาแนกปจจยทมผลกระทบตอการนาการบรหารจดการความรไปใชแลวบรรลผลการดาเนนงานซงพบวามปจจยทงหมด 11 ประการ คอ การฝกทกษะบคลากร การมสวนรวมของบคลากร การทางานเปนทม การเอออานาจแก

214

บคคลากร ผบรหารระดบสงและพนธกจ ขอจากดองคกร โครงสรางพนฐานระบบสารสนเทศ การวดการดาเนนการ สารสนเทศ การวดการดาเนนการ บรรยากาศเสมอภาค การเทยบวด และโครงสรางความร ซงจากการวจยของชอยพบวาการทางานเปนทมเปนปจจยหนงใน 11 ปจจยทสงผลตอการบรรลผลการดาเนนงาน 2) บคลากรมการแลกเปลยนเรยนรและการแสวงหาความรในการทางาน สอดคลองกบการวจยของเอพสเตยน (Epstein 2000 : บทคดยอ) ซงไดศกษาวจยเกยวกบการแบงปนแลกเปลยนความรในองคกร โดยมวตถประสงคเพอศกษาวาบคคลในองคกรใชอปกรณสอสารเพอสอสารกนไดอยางไร ผลของการวจยพบวาในการแบงปนแลกเปลยนประสบการณและความรทซอนเรนในตวบคคลนน พบวา การใชวธการตดตอสอสารแบบพบปะสนทนาโดยตรงจะใหผลดกวาใชจดหมายอเลกทรอนกส (e-mail) ความสมพนธแบบใกลชดจะมบทบาทสาคญมากตอการแพรกระจายความร การเปนเพอนจะทาใหมการแลกเปลยนประสบการณหรอความรทซอนเรนในบคคลไดมากกวาการขาดความสมพนธของความเปนเพอน นอกจากน ผวจยยงพบวา ความคลายคลงกนทางสงคมของบคคล ไมสามารระบไดแนชดวามผลตอการเผยแพรและการแบงปนแลกเปลยนความรระหวางบคคล สวนผทบคลกภาพเปดเผยจะสอสารความรทซบซอนและความรธรรมดาทวไปไดดกวาผทไมมบคลกภาพเปดเผย 3) บคลากรตระหนกวาการจดการความรเปนการเพมพนคณคาแก สถานอนามย สอดคลองกบการวจยของจรศกด ศรรตนพล (2550 : บทคดยอ) ทไดศกษารปแบบการจดการความรดานการสอนของคณาจารยในสถาบนอดมศกษาเอกชนเพอพฒนารปแบบการจดการความรดานการสอนของคณาจารย ในสถาบนอดมศกษาเอกชน ซงจากการวจยจรศกด ศรรตนพล มขอเสนอแนะแนวทางการขบเคลอนการจดการความรดานการสอน วาการนารปแบบการจดการความรดานการสอนของคณาจารยไปใช ควรดาเนนการอยางตอเนอง เมอดาเนนการจดการความรอยางตอเนอง จะสงผลใหเกดองคความรใหมตลอดเวลา และสงผลใหบคลากรเปนผทกระตอรอรนหาความรตลอดเวลา เกดเปนวฒนธรรมการเรยนรทด และสงผลตอสถาบนฯ ใหกลายเปนองคการแหงการเรยนร และ 4) สถานอนามยมเครอขายการทางานรวมกบหนวยงานอนซงการดาเนนงานของสถานอนามยนนจะมการปฏบตงานรวมกนเปนเครอขายโดยมการรวมกลมสถานอนามยทมพนทใกลเคยงกนเปนกลมหรอทเรยกวาโซน (Zone) ซงในการรวมกลมนจะมลกษณะของกลมแบบโครงสรางขององคกร ทเนนความเปนเครอขาย (Network) ไมเนนการเปนแทงอานาจหรอประมดแหงอานาจ ทาใหสามารถชวยสงเสรมการจดการความร รวมทงโครงสรางเครอขายทเนนการเปดสสภาพแวดลอมภายนอกใหสามารถรบร เรยนร และแลกเปลยนเรยนรกบสงแวดลอมและปจจยภายนอกของสถานอนามยในทกจดของการปฏบตงาน จะเปนการชวยสงเสรมกจกรรมการจดการความร

215

3.4 องคประกอบยอยดานบรรยากาศการทางาน ซงบรรยากาศในการทางานนนมความสาคญตอการจดการความของสถานอนามยเปนอยางมากเนองจากในการดาเนนการจดการความรของสถานอนามยเปนกจกรรมทเกยวของกบตวของเจาหนาทสาธารณสขโดยตรง เพราะในระหวางชวงเวลาทมกจกรรมการการจดการความรเกดขนจะชวยสรางความมชวตชวาแกเจาหนาทสาธารณสข เนองจากตองมการแลกเปลยนเรยนร แลกเปลยนขอคดเหนทงในลกษณะทเปนทางการและไมเปนทางการ เชน การพดคยการสอสารซงเปนกจกรรมททาใหเจาหนาทสาธารณสขทกคนเขาใจถงสงทสถานอนามยจะทาใหเกดประโยชนกบประชาชนทกคนและเจาหนาทสาธารณสขแตละคนจะมสวนรวมไดอยางไร การสรางบรรยากาศของการแลกเปลยนเรยนรในกลมเจาหนาทสาธารณสขนน การสรางบรรยากาศทดทสด สถานอนามยควรมสภาพบรรยากาศทเจาหนาทสาธารณสขสามารถหาประสบการณตรงสาหรบใชในการทางาน คอ เนนทความรจากประสบการณตรง ทไดมาจากการสมผสโดยตรงดวยตนเอง เชน ศกษาดงาน พดคยแลกเปลยนประสบการณ และทสาคญทสด คอ ไดทดลองหรอฝกปฏบตดวยตนเอง อกทงบรรยากาศในการทางานภายในสถานอนามยนน ควรไดรบการสนบสนนจากหวหนาสถานอนามยในการเปนแบบอยางทด สรางบรรยากาศททาใหเจาหนาทสาธารณสขกลาคด กลาทากจกรรม มความเปดเผยตอกน ซงจะสงผลใหเจาหนาทสาธารณสขสามารถทางานรวมกนเปนทม และทาใหการแลกเปลยนเรยนรของเจาหนาทสาธารณสขเปนสวนหนงของการปฏบตงาน ในสวนของตวบงชขององคประกอบยอยบรรยากาศการทางาน จากการศกษาเอกสารและจากการสมภาษณผเชยวชาญพบวามความคดเหนตรงกน ซงประกอบดวย 4 ตวบงช คอ 1) มบรรยากาศแหงการเรยนรในการทางาน 2) บคลากรสามารถแสดงความคดเหนในการทางานอยางเปดเผย 3) มบรรยากาศในการทางานทโปรงใส เปนกนเอง ซงสอดคลองกบกระบวนการจดการความรของคอลลสน และพารเซล (Collison C and Parcell G : 2001 : 26) ทกลาววาการสรางบรรยากาศทสงเสรมการแลกเปลยนเรยนร โดยการดาเนนการขจดอปสรรคของการแลกเปลยน การเขาถงขอมลและสารสนเทศ โดยการพฒนาระบบสารสนเทศทมคณภาพและใหสามารถเขาถงไดงาย สรางวฒนธรรมทเปดเผยขอมลตอพนกงาน และวฒนธรรมของการถามคาถาม ถามสงทตนไมรจากเพอนรวมงาน สงเสรมปฏสมพนธระหวางเพอนรวมงาน เพอนชวยเพอน เพอนชวยตรวจสอบ และเพอนรวมแลกเปลยนวธการทางาน สงเสรมใหพนกงานมทกษะในการเรยนรเปนทม และสงเสรมการแลกเปลยนเรยนรขามสายงาน เปนปจจยหนงทสงผลใหกระบวนการในการจดการความรประสบความสาเรจ และ 1.4.4) บคลากรตระหนกวาตนเองเปนสวนสาคญของ สถานอนามย ซงไอกจโร โนนากะ (1991 : 125) ไดกลาววาการสรางทมจดการความรขององคการควรเรมทตวบคคล และตองดาเนนการรวมกนเปนทม จนเปนระบบทวทงองคการ จงจะเกดพลงของการจดการความร

216

ดงนนเจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานอยในสถานอนามยจะตองเขาใจบทบาทของตนเองในการจดการความรตระหนกวาตนเองเปนผทมสวนสาคญในการดาเนนการจดการความรของสถานอนามย

4. องคประกอบหลกดานเทคโนโลยสารสนเทศ เปนองคประกอบหลกทสาคญเนองการใชเทคโนโลยสารสนเทศเปนเครองมอชวยพฒนาใหเจาหนาทสาธารณสขสามารถคนหา จดเกบ แลกเปลยน รวมทงนาความรไปใชอยางงาย และรวดเรวขน ทงนเนองจากเทคโนโลย ดานการสอสารและสารสนเทศจะเปนตวชวยอานวยความสะดวกในการคนขอมล (Data Mining)ชวยในการสอสารเพอแลกเปลยนขอมลและความร ชวยในการถายทอด ขอมล ขอสนเทศ และความร การออกแบบการทางานใหพนกงานตองบนทกการปฏบตงานลงในคอมพวเตอร ใหสามารถนามารวบรวมเปนขอมลภาพรวมขององคกร ผานอนเทอรเนต (Internet) อนทราเนต (Intranet) ชวยใหความรทเกดขนจากการปฏบตงานยงคงอยกบองคกรไมสญหายไปกบพนกงานทลาออกไป และจากการสมภาษณผเชยวชาญโดยใหผเชยวชาญไดกาหนดองคประกอบและตวบงช และคดเลอกตวบงช รวมทงการกาหนดนาหนกความสาคญของตวบงชการการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ในสวนของตวบงชขององคประกอบยอยเทคโนโลยสารสนเทศ จากการศกษาเอกสารและจากการสมภาษณผเชยวชาญพบวามความคดเหนตรงกน โดยผเชยวชาญไดระบวาในองคประกอบหลกดานเทคโนโลยสารสนเทศนน ประกอบดวยองคประกอบยอยจานวน 1 องคประกอบ คอ 1) องคประกอบยอยเทคโนโลยสารสนเทศในองคประกอบยอยน ผเชยวชาญไดระบวาควรมตวบงชซงเปนตวชวดขององคประกอบยอยจานวน 3 ตวบงช คอ 1) มเทคโนโลยทบคลากรสามารถเขาถงขอมล/ความรไดงาย ซงคารลา โอเดล (Carla O’Dell 1998) กลาววาเทคโนโลยทชวยทาใหการจดการความรทาไดรวดเรวขนการเขาถงความร เปนการทาใหผใชความรเขาถงความรทตองการไดงายและสะดวก เชน การมระบบเทคโนโลยสารสนเทศ (IT) Web board บอรดประชาสมพนธทเปนตวกลางในการประสานของการใชความร โดยในการเขาถงความร นน เทคโนโลยสารสนเทศ และการสอสาร ไดเขามาเกยวของกบการดาเนนชวต และกจกรรมตางๆ ของคนเราเปนอยางมาก นอกจาก คอมพวเตอร จะเปนเครองมอในการเรยนรสงตางๆ แลว การมความรความสามารถในการใชงาน คอมพวเตอรพยงอยางเดยวจงไมเพยงพอ จงจาเปนตองเรยนรในการรบรขอมลขาวสาร และสามารถวเคราะหขาวสารเหลานนมาเปนความรและนาไปใชใหเกดประโยชนได การเขาถงความรโดยใช คอมพวเตอรเปนเทคโนโลยทมคณประโยชนตอมนษยอยางมากเชน การใชจดหมายอเลกทรอนกส เวบไซด ตางๆ เปนตน ซงผใชสามารถทจะเขาถงขอมลและสารสนเทศทมอยอยางมากมายในโลกเสมอน กลาวไดวาการใชเทคโนโลยเขาถงไมวาจะเปนการรบ-สงจดหมายอเลกทรอนกส ซงเปนกจกรรมทไดรบความนยมมากทสดผใชสามารถรบและสงจดหมายผานเครอขายอนเตอรเนตไดจากทกมมโลก และในทางการศกษากสามารถใชอนเทอรเนตในการสงรายงานไดอกดวยรวมถงผใชซง

217

สามารถเขากลมสนทนาแลกเปลยนความคดเหนในหวขอตาง ๆ ไดหลากหลายจงเปนการเขาถงขอมลไดเปนอยางด 2) มระบบจดเกบ สบคน สรรหาและเผยแพรความร ในการดาเนนการจดการความรนนควรทจะตองมระบบจดเกบ สบคน สรรหาและเผยแพรความร ทงายและสะดวกในการใชองคความร ทสถานอนามยไดดาเนนการจดการ และในการทาใหองคความรตางๆทมอยในสถานอนามยมาจดทาใหเปนระบบ เปนเรองทมความสาคญมาก เพราะเปนการชวยกนกลนกรองและจดลาดบของขอมล เชน การจดหมวดหมของหนงสอ การเกบไฟลเอกสารขอมลตางๆเครองมอและเทคโนโลยทนามาใช และเปนเรองของระบบเอกสาร (Document Management System) ซงโปรแกรมตาง ๆ ของคอมพวเตอร (Computer) จะเขามามบทบาทสาคญในการจดการใหมความสะดวกและรวดเรวในการใชความรซงสงผลใหบคลากรสามารถเขาถงขอมล/ความรไดงาย 3) มระบบสารสนเทศทเชอมโยงกนระหวางหนวยงาน การมระบบทเชอมโยงกนระหวางสถานอนามยและระหวางเจาหนาทสาธารณสขดวยกนจะทาใหการดาเนนการการแบงปนและแลกเปลยนความร สามารถดาเนนการไดอยางสะดวกและตอเนอง ซงการมระบบสารสนเทศทเชอมโยงบคลากรทงทอยภายในองคกรและทอยตางสถานทเขาไวดวยเพอสามารถดาเนนการใหการแลกเปลยนความรซงสามารถจดทาไดดวยรปแบบตางๆ เชน การจดทาเอกสารอเลกทรอนกส ฐานความร รวมทงการนาเทคโนโลยสารสนเทศมาใชซงจะชวยใหเขาถงความรไดงายและรวดเรวขน รวมทงจะทาใหเจาหนาทสาธารณสขมการเรยนรรวมกน (บญด บญญากจ 2547 : 135) ซงจะทาใหเกดความรใหมๆ เกดขนมากมาย และมผลตอการเพมพนองคความรของสถานอนามยทมอยใหเพมมากขนอก ดงนนจงมความจาเปนจะตองมการสนบสนนใหบคลากรทกคนเรยนรดวยตนเอง โดยผานเครองมอและเทคโนโลยสารสนเทศเปนสอการเรยนรอกดวย 3. การคดเลอกตวบงช การจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ผวจยไดนาแนวคดทไดจากการสมภาษณ มาปรบปรงแลวสรางเปนแบบสอบถามเพอการคดเลอกตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย เพอใหผเชยวชาญไดยนยนความคดเหน และดาเนนการคดเลอกตวบงช โดยใชเกณฑในการประเมนทไดจากความคดเหนของผเชยวชาญ โดยกาหนดเกณฑในการคดเลอกตวบงช 2 สวน คอ เกณฑในการคดเลอกตวบงช สวนท 1 การคดเลอกตวบงชโดยผเชยวชาญเปนผพจารณาความสอดคลองของตวบงช โดยกาหนดเกณฑการพจารณาวาหากผเชยวชาญพจารณาแลวเหนวาตวบงชนนมความสอดคลอง ใหคะแนนตวบงชนน 1 คะแนน ตวบงชทผานเกณฑในการคดเลอกตวบงช สวนท 1 จะตองมคาดชนความสอดคลอง (Index of Consistency : IOC) ตงแต 0.75 และเกณฑในการคดเลอกตวบงชสวนท 2 โดยกาหนดใหตวบงชทผานเกณฑ จะตองประกอบไปดวย ตวบงชนนตองมคามธยฐาน 3.50 ขนไป และมพสยระหวางควอไทล(Interquartile range)ไมเกน 1.50 โดยตวบงชตองผานเกณฑในการคดเลอกทง

218

2 สวน หลงจากนนผวจยไดนาแบบสอบถามเพอการคดเลอกตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย เพอใหผเชยวชาญไดยนยนความคดเหน และดาเนนการคดเลอกตวบงช ซงผลการคดเลอกตวบงช พบวา ตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยมคาดชนความสอดคลอง คามธยฐาน และพสยระหวางควอไทล(Interquartile range)ของตวบงชผานเกณฑทกาหนดไว ทง 45 ตว โดยมตวบงชทมคาดชนความสอดคลองมากทสด โดยมคาดชนความสอดคลอง เทากบ 0.94 คอ นาความรใหมมาใชในการทางาน ซงอยในองคประกอบยอยขนดาเนนการใชความรใหม องคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน สวนตวบงชทมคาดชนความสอดคลองนอยทสด คอ ตวบงชมการประเมนผลการใชความรอยางนอยไตรมาสละ 1 ครง มคาดชนความสอดคลอง 0.83 อยในองคประกอบยอย ขนประเมนผลการใชความร องคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน ทงนตวบงชทง 45 ตว ทผานเกณฑการคดเลอกทง 2 สวน เนองมาผวจยไดดาเนนการพฒนาองคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยอยางเปนขนตอนตามแนวคดการพฒนาตวบงชทผวจยกาหนดขนตงแตขนตอนของการศกษาเอกสารทเกยวของกบตวบงช แลวกาหนดเปนแบบรางของตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย แลวจงไปสมภาษณผเชยวชาญ ซงขนตอนนสอดคลองกบการสรางตวบงชโดยอาศยทฤษฎของวฒนา ลวงลอ ( 2538 : 99-100 ) ไดกลาวไววาขนตอนในการสรางตวบงชโดยอาศยทฤษฎม 3 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 กาหนดขอความบรรยายสภาวะทจะศกษา กาหนดแนวคดทเกยวของกบสภาวะนน ใหนยามเชงปฏบตการ วางแผนเกบรวบรวมขอมล และสรางตวบงช ขนตอนท 2 แนวคดทกาหนดขนจะเปนแนวคดอยางกวางๆ เกยวกบสภาวะ หรอสถานการณทจะศกษา ( Broad Concept ) ขนตอนท 3 แนวคดอยางกวางๆ ทกาหนดไวแลวนน จะเปนตวแทนของตวแปรหลายๆตว ซงตวแปรตางๆ เหลาน จะถกนามาใชตามขนตอนของการวจย โดยพยายามหาความสมพนธระหวางตวแปรกบแนวคดอยางกวางๆ ทกาหนดขน การดาเนนการตามขนตอนดงกลาวจงทาใหตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยทง 45 ตวบงช ผานเกณฑการคดเลอกตวบงช ทง 2 สวน ทกตวบงช หลงจากนนผวจยไดสรปผลทผเชยวชาญไดดาเนนการคดเลอกตวบงช มาปรบปรงเปนแบบสอบถามเพอการกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลก องคประกอบยอย และตวบงช เพอใหผเชยวชาญไดทาการกาหนดนาหนกความสาคญขององคประกอบหลกและตวบงช

219

ขนตอนท 2 การกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงช และการกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย การอภปรายผลในขนตอนการกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงช และการกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ผวจยขออภปรายผลการวจยตามขนตอน ดงน 1. การกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ผวจยไดนาแบบสอบถามเพอการกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลก องคประกอบยอย และตวบงช สงมอบใหผเชยวชาญกลมเดม ทง 17 ทาน ไดทาการกาหนดนาหนกความสาคญของตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย โดยสงแบบสอบถามไปยงผเชยวชาญทเปนกลมตวอยางดวยตนเองและทางไปรษณย โดยภายในแบบสอบถามผวจยไดกาหนดระยะเวลาในการสงแบบสอบถามคนไวดวย และผวจยรบแบบสอบถามจากผเชยวชาญคนดวยตนเองและรอรบแบบสอบถามทางไปรษณย นอกจากน ผวจยยงตดตอสอบถามไปยงผเชยวชาญในกรณทยงไมไดสงแบบสอบถามกลบคนตามทกาหนดไวตามวนเวลาทกาหนด โดยกาหนดคานาหนกความสาคญขององคประกอบหลกทกองคประกอบหลกเปน 100 และวเคราะหขอมลดวยการหาคารอยเฉลยของรอยละ และในการกาหนดนาหนกความสาคญของตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย วเคราะหขอมลดวยคาเฉลย ( X ) ซงผลการกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลก พบวา คานาหนกความสาคญขององคประกอบหลกของการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยทกาหนดคานาหนกโดยผเชยวชาญนน สามารถเรยงลาดบคานาหนกความสาคญจากมากไปนอยไดดงน องคประกอบหลกดานบคลากร มนาหนกความสาคญ รอยละ 31.18 ซงคานาหนกความสาคญมากทสด รองลงมา คอ องคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน มนาหนกความสาคญ รอยละ 29.71 องคประกอบหลกดานองคกร มนาหนกความสาคญ รอยละ 20. 29 และองคประกอบหลกดานเทคโนโลยสารสนเทศ มนาหนกความสาคญนอยทสด คอ รอยละ 18.82 ตามลาดบ จากคานาหนกความสาคญขององคประกอบหลกของการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย พบวาองคประกอบหลกดานบคลากร มนาหนกความสาคญมากทสด เนองจากในการดาเนนการจดการความรของสถานอนามยนน ผทมสวนสาคญในการดาเนนการจดการ คอ เจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานอยในสถานอนามยซงเปนบคลากรขององคกรทจะขบเคลอนใหสถานอนามยเปนองคกรแหงการเรยนรทางดานสขภาพซงจะสงผลทงทางตรงและทางออมสการมสขภาพทดของประชาชน ทงนความสาเรจของงานทเกดขนนนไมวาสถานอนามยจะปรบปรงเปลยนแปลงไปในทางใดกตามทงการเปลยนแปลง

220

ทสนองตอบตอนโยบายหรอการเปลยนแปลงของตนเองเพอสนองตอบตอความตองการของสงคมกตาม ยอมตองเกยวของกบบคลากรทงสน จงอาจกลาวไดวา ตวชวดความสาเรจอยางยงยนของสถานอนามยนน สวนสาคญอยท คณภาพของเจาหนาทสาธารณสขในสถานอนามยนนๆ ดงนนในการ การบรหารจดการบคลากรของสถานอนามย ควรจะใหความสาคญกบเรองของการสรางสมพนธภาพของเจาหนาทสาธารณสขในสถานอนามย เพราะการทจะทาใหสถานอนามย มผลการปฏบตงานทดขน สถานอนามย จะตองสามารถตอบสนองความตองการ ของเจาหนาทสาธารณสขในสถานอนามย ใหเหมาะสม และเมอเจาหนาทสาธารณสขไดรบการตอบสนองทด กจะเกดแรงจงใจใฝสมฤทธทาใหสถานอนามย เกดพฒนา อนจะนาไปสคณภาพและปรมาณงานทดขน โดยในการบรหารจดการบคลากรของสถานอนามยนนควรใชหลกการพฒนาทใหนาหนกความสาคญไปท เจาหนาทสาธารณสข มากกวาการบรหารจดการ โดยเชอวาเจาหนาทสาธารณสขทกคนเปนทรพยากรทมคณคาอยในตนเอง ดงนนแนวทางการพฒนามนษยทมองการบรหารจดการทรพยากรมนษยวาเปนวธการหนงทจะตองชวยปลดปลอยพลงศกยภาพทงมวลของทรพยากรมนษยออกมา การจดการทรพยากรมนษยแนวน จงเนนในเรองของการสรางความไวเนอเชอใจกน การหาแนวทางทจะสรางความรสกถงการ มพนธกจผกพน (commitment) เกยวของ (involvement) และการมสวนรวม (participation) ใหเกดขนในหมมวลพนกงาน ซงสอดคลองกบกระบวนการในการจดการความร ซงมคามนาหนกความสาคญ เปนอนดบ 2 ทงนเนองจากเจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานอยในสถานอนามยจะตองเปนรดาเนนการจดการความรตามกระบวนการทง 6 ขนตอน ทมความเปนขนตอนทสบเนองกนจงจะเกดผลลพธของการจดการความรทตงเปาหมายไวได 2. การกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ผวจยไดนาแบบสอบถามการกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยโดยผเชยวชาญ เพอนาไปวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย โดยผวจยกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ตามแนวคดของเบสท (Best : 204-208) แบงระดบของการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ออกเปน 5 ระดบ คอ มากทสด มาก ปานกลาง นอย และนอยทสด หลงจากนนผวจยนาเกณฑสาหรบการวดการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย มาเปนเกณฑในการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ใน การวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ตอไป 2. วตถประสงคการวจยขอท 2 เพอวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ซงการดาเนนการวจยเพอตอบวตถประสงคการวจยในขอนผวจยไดกาหนดไวใน

221

วธการดาเนนการวจยระยะท 2 เพอ การวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ผวจยขออภปรายผลการวจยระยะท 1 ดงน สวนท 1 ขอมลสถานภาพสวนบคคล ขอมลสถานภาพสวนบคคลของเจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานดานการจดการความรดานสขภาพของสถานอนามย การจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยนน พบวา เจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานดานการจดการความรในสถานอนามยสวนใหญดารงตาแหนงนกวชาการสาธารณสข รองลงมา คอ ผดารงตาแหนงเจาพนกงานสาธารณสขชมชน และผดารงตาแหนงพยาบาล สวนใหญเปนเพศหญง คดเปนรอยละ 56.80 รองลงมา คอ เพศชาย คดเปนรอยละ 43.20 อายเฉลยอยท 44.33 ป มประสบการณในการปฏบตงานเฉลยอยท 22.33 ป การศกษาสวนใหญในระดบปรญญาตร ทงนเนองจาก กระทรวงสาธารณสขไดจดกรอบอตรากาลงในสถานอนามยขนาดใหญ ใหมจานวนบคลากรจานวน 5 อตรา คอ ตาแหนงหวหนาสถานอนามย 1 อตรา นกวชาการสาธารณสข จานวน 1 อตรา พยาบาลวชาชพ จานวน 1 อตรา เจาพนกงานสาธารณสขชมชนจานวน 2 อตรา (อาจเปลยนเปนทนตาภบาล 1 อตรา) และลกจางชวคราว 1 อตรา สวนสถานอนามยทวไปมอตรากาลงบคลากร 3 อตรา คอ ตาแหนงหวหนาสถานอนามย 1 อตรา นกวชาการสาธารณสขจานวน 1 อตรา เจาพนกงานสาธารณสขชมชนจานวน 1 อตรา และในการแบงบทบาทหนาทและภาระงานนน พบวา งานการจดการความรเปนงานทางดานวชาการผทรบหนาทดานนสวนใหญตามโครงสรางของสถานอนามย คอ นกวชาการสาธารณสข สวนในสถานอนามยทไมมผ ทดารงตาแหนงนกวชาการสาธารณสขกจะมอบหมายใหเจาพนกงานสาธารณสขชมชนเปนผปฏบตหนาทหลกในการจดการความร บคลากรของกระทรวงสาธารณสขสวนใหญทปฏบตงานเกยวกบการจดการความร พบวา สวนใหญเปนเพศหญง ทงนในการดาเนนการจดการความรทางดานสขภาพนนความแตกตางในเรองเพศไมไดมสวนสาคญตอกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพเชนเดยวกบการใหบรการสขภาพดานอนๆแกประชาชน ซงสอดคลองกบการวจยของจนธร จองทองหลางและคณะ พบวา คณลกษณะการใหบรการระหวางเพศชายกบเพศหญง ตอการใหบรการดานสขภาพของนสตพยาบาลศาสตร ตอผรบบรการไมแตกตางกน และเจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานดานการจดการความรในสถานอนามย สวนใหญมอายเฉลยอยท 44.33 ป มและมประสบการณในการปฏบตงานเฉลยอยท 22.33 ป ซงตามทฤษฎของโอเรม (1985) ทกลาววา อายเปนขอบงช ถงวฒภาวะ หรอความสามารถในการจดการเกยวกบตวเอง นสย การรบร และการแปลความหมาย ความเขาใจ และการตดสนไจ ซงมความแตกตางกนตามระดบ พฒนาการของอาย อายมความสมพนธกบระดบพฒนาการและประสบการณตางไในชวต ซงสงผลถงความแตกตางในการแสดงออกเกยวกบความอดทน การมองปญหา ความเขาใจ การใชเหตผล กลาวคอ เมอมอายมาก

222

ขนเจาหนาทสาธารณสขยอมสามารถ ประเมนสถานการณ ตดสนใจเลอกแนวทางในการดแลสขภาพ รวมทงมความเขาใจเกยวกบการเจบปวย และ การรกษามากกวาบคคลทมอายนอย สวนการศกษาของเจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานดานการจดการความรในสถานอนามยสวนใหญนนสาเรจการศกษาในระดบปรญญาตร คดเปนรอยละ 79.20 รองลงมา คอ ระดบปรญญาโท คดเปนรอยละ 11.10 และระดบประกาศนยบตรสาธารณสขศาสตร คดเปนรอยละ 9.70 การศกษาเปนองคประกอบสาคญอยางหนงทชวยใหบคคลสามารถปรบตวเองใหเขากบสงแวดลอมมสตปญญาในการพจารณาสงตางๆอยางมเหตผล ทาใหมองเหนปญหา และหาแนวทางในการแกปญหาในลกษณะทกวางขนซงบคคลมระดบการศกษาทสงขนจะใชสตปญญาพจารณาสงตาง ๆ อยางมเหตผลมากกวาผทมการศกษานอย ผทมการศกษาสงยอมใชประโยชนจากขอมลตางๆเพอประกอบการตดสนใจ เลอกแหลงความรตางๆทเออประโยชนสงสดและยงกลาวไดวา ระดบการศกษามความเชอมโยงตอกระบวนการจดการความรดานสขภาพ สวนท 2 ขอมลการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ขอมลการปฏบตงานในการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ผวจยขออภปรายผลวจย ดงน การปฏบตงานดานการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยสถานอนามยทวประเทศมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.84, SD = 0.49) เมอจาแนกตามองคประกอบหลกและองคประกอบยอยมผลการปฏบตงานซงสามารถอภปรายผลการวจย ดงน

1. องคประกอบหลกดานบคลากร เปนองคประกอบหลกของตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยทมคานาหนกความสาคญไวอยในลาดบท 1 โดยผลของการวดสภาพการปฏบตงานในการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยในองคประกอบหลกดานบคลากรมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.97, SD = 0.70) จาแนกตามองคประกอบยอย พบวา 1) ภาวะผนาทเออตอการจดการความร มคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 4.02, SD = 0.64) 2 )การเสรมพลงอานาจใหบคลากร มคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 4.01, SD = 0.62) และ 3) การจงใจ มคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.89, SD = 1.30) ทงนอาจเนองมาจาก เจาหนาทสาธารณสขทปฎบตงานอยในสถานอนามยดาเนนการจดการความรทงจากตามความตองการของตนเองและดาเนนงานการคาสงซงเปนแนวนโยบายของหนวยงานในสายบงคบบญชาระดบสง เชน สานกงานสาธารณสขจงหวด จะเปนผกาหนดเรองของการจดการความร ซงจากกการสมภาษณเจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานอยในสถานอนามยนนไดอธบายวาการดาเนนการจดการความรของสถานอนามยในปจจบนตวของเจาหนาทสาธารณสขเปนพยงผดาเนนกระจดการจดการความรตามหวขอเรองทสานกงานสาธารณสขจงหวดกาหนดให เชน เรองทเกยวของกบอนามยแมและเดก การดแลผปวย

223

โรคเรอรง เชน โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง เปนตน ดงนนจงทาใหองคประกอบหลกดานบคลากร ซงประกอบไปดวย 1) ภาวะผนาทเออตอการจดการความร 2 )การเสรมพลงอานาจใหบคลากร และ 3) การจงใจ มคาเฉลยอยในระดบมาก ซงจากการพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย พบวา โดยในองคประกอบดานบคลากร นเปนองคประกอบทมความสาคญตอการจดการความรของเจาหนาทสาธารณสขเปนอยางมาก เนองจากองคความรตาง ๆ ทเกดขนในสถานอนามยนนจะเกดขนจากกระบวนการทเจาหนาทสาธารณสขเปนผดาเนนการจดการความรทงสน ดงนนบคลากรจงถอวาเปนองคประกอบทสาคญทสดเพราะเปนทงแหลงความร เปนผดาเนนการจดการความร และเปนผนาความรไปใชใหเกดประโยชน ดงนนบคลากรหรอหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของกบการจดการความรทางดานสขภาพควรสงเสรมให เจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานอยในสถานอนามย หรอศนยสขภาพชมชนเปนผทดาเนนการในการจดการความรดานสขภาพแกประชาชนในชมชนดวยตวเอง โดยดาเนนการพฒนาใหเจาหนาทสาธารณสขมองคประกอบตอไปน คอ ภาวะผนาทเออตอการจดการความร ทงนผลการวดสภาพตามตวบงช พบวา 1) หวหนาสถานอนามยมการแลกเปลยนเรยนรกบบคลากร มคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.86, SD = 0.75) 2) หวหนาสถานอนามยยอมรบและสนบสนนความคดใหมๆมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 4.11, SD = 0.76) 3)หวหนาสถานอนามยใหอสระในการทางานมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 4.23, SD = 0.73) และ 4) หวหนาสถานอนามยเปนแบบอยางทดในการทางาน มคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.89, SD = 0.74) ดงนนควรสงเสรมใหเจาหนาทสาธารณสขโดยเฉพาะในระดบหวหนาสถานอนามย ซงเปนผทมบทบาทในการบรหารจดการสถานอนามย ใหมความตงใจตอการจดการความร และสงเสรมการเรยนรของเจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานอยในสถานอนามยใหเปนบคคลใหความสาคญของการเรยนรเพอพฒนาใหสถานอนามยมความเปนองคกรแหงการเรยนร โดยเนนการเสรมพลงอานาจใหแกเจาหนาทสาธารณสขทเปนผปฏบตงานในสถานอนามย โดยผลการวดสภาพตามตวบงช พบวา 1) สถานอนามยเนนการพฒนาทกษะเรยนรของบคลากรเพอพฒนาการทางานมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 4.02, SD = 0.67) 2) มการสงเสรมการเรยนรสงใหมๆอยางตอเนอง มคาเฉลยอยในระดบมาก( x = 3.98, SD = 0.73) และ 3) หวหนาสถานอนามยมอบอานาจการตดสนใจในการทางานแกบคลากร มคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 4.04, SD = 0.67) ซงการเสรมพลงอานาจใหแกเจาหนาทสาธารณสขเปนปจจยทมความสาคญยงตอความสาเรจในการจดการความร เนองจากการเสรมพลงอานาจเปนแนวคดทใชสาหรบการสรางเสรมแรงจงใจในการปฏบตงานของเจาหนาทสาธารณสข ทาใหเจาหนาทสาธารณสขสามารถมองเหนถงสมรรถนะของตนเองในการดาเนนกจกรรมการจดการความร ซงการเสรมสรางพลงอานาจเปนเหมอนแรงจงใจทจะทาใหเจาหนาทสาธารณสขปฏบตงานอยางเตมใจ และมความพงพอใจในผลลพธและความสาเรจของการจดการความร

224

เพอใหเจาหนาทสาธารณสขเกดความรสกรวมในความเปนเจาของสถานอนามยและมความรบผดชอบตอสถานอนามย มสวนรวมในการปรบปรงและพฒนางานอยางตอเนอง ซงจะสงผลตอการพฒนาสถานอนามยใหมประสทธภาพและนาไปสการบรรลเปาหมายของสถานอนามยในทสด ซงสอดคลองกบงานวจยของพรพมล หรรษาภรมยโชค (2550: บทคดยอ) ไดดาเนนการพฒนารปแบบการจดการความรสาหรบหนวยงานภาครฐ ซงพบวาองคประกอบของรปแบบการจดกาความรสาหรบหนวยงานภาครฐ นนควรมการยกยองชมเชยและการใหรางวล แกบคคลกรทปฏบตงานดานการจดการความร และอนนต ภวภตานนท (2551 : 98-111) กลาววาการพฒนาศกยภาพการจดการความร ดานการยกยองชมเชยและใหรางวล มความสมพนธเชงบวกตอผลการดาเนนการจดการความรและ การปฏบตงานโดยรวม แตผลการวดสภาพตามตวบงช ในองคประกอบยอยดานการจงใจ พบวา1) ยกยองชมเชยบคลากรทเกยวของกบการจดการความรบคลากร มคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.97, SD = 2.18) และ 2) นาผลงานดานการจดการความรมาเปนสวนหนงในการพจารณาความด ความชอบบคลากร มคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.82, SD = 0.90) ดงนนกลาวโดยสรปในภาพรวมไดวาองคประกอบหลกดานบคลากร จงคาเฉลยอยในระดบมาก 2. องคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน เปนองคประกอบหลกของตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยทมคานาหนกความสาคญอยในลาดบท 2 ซงเปนองคประกอบทเปนกระบวนการในการจดการความร จานวน 6 ขนตอน คอ 1) ขนกาหนดความร 2) ขนคนหาความร 3) ขนเลอกวธการในการจดการความร 4) ขนไดความรใหม 5) ขนดาเนนการใชความรใหม และ 6) ขนประเมนผลการใชความร โดยผลของการวดสภาพการปฏบตงานในการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยในองคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน มคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.56, SD = 0.59) จาแนกตามองคประกอบยอยไดดงน 2.1) ขนกาหนดความร มคาเฉลยอยในระดบปานกลาง( x = 3.49, SD = 0.65) 2.2) ขนคนหาความรมคาเฉลยอยในระดบมาก( x = 3.66, SD = 0.59) 2.3) ขนเลอกวธการในการจดการความรมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.89, SD = 0.67) 2.4) ขนไดความรใหมมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.62, SD = 0.69) 2.5) ขนดาเนนการใชความรใหมมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.61, SD = 0.64) และ2.6) ขนประเมนผลการใชความรมคาเฉลยอยในระดบปานกลาง( x = 3.40, SD = 0.81)ทงนเนองจากกระบวนการจดการความร 6 ขน จะตองดาเนนการตามลาดบขนทวางไว โดยเรมตนท ขนกาหนดความร พบวาสถานอนามยทวประเทศ มการวเคราะหสถานอนามยเพอกาหนดความรทใชในการพฒนาสขภาพ อยในระดบมาก ( x = 3.64, SD = 0.72) มการสารวจองคความรในสถานอนามย อยในระดบมาก( x = 3.52, SD = 0.72) มการสารวจองคความรและแหลงความรภายนอกสถานอนามย อยในระดบปานกลาง ( x = 3.41,

225

SD = 0.73) และมการกาหนดองคความรจากประชาชน อยในระดบปานกลาง ( x = 3.40, SD = 0.75) ดงนนจงสงผลใหองคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน มคาเฉลยอยในระดบปานกลาง ทงนเนองจากในการดาเนนการจดการความรนนควรทจะตองมการวเคราะหองคกร มการสารวจองคความร ภายในและภายนอกสถานอนามย และมการกาหนดองคความรจากประชาชน แตในชวงระยะเวลาทผานมาสถานอนามยไมไดเปนผทกาหนดความรเพอการจดการเองแตปฏบตตามคาสงของหนวยงานในระดบทสงกวา สวนขนท 2 ขนคนหาความร พบวาสถานอนามยทวประเทศม บคลากรทใชวธการแสวงหาความรทหลากหลาย อยในระดบมาก ( x = 3.71, SD = 0.70) บคลากรทราบองคความรและแหลงของความรภายนอกสถานอนามย อยในระดบมาก ( x = 3.62, SD = 0.66) บคลากรทราบองคความรภายในสถานอนามย อยในระดบมาก( x = 3.68, SD = 0.70) และ มการประชาสมพนธใหบคลากรเหนความสาคญของการจดการความร อยในระดบมาก ( x = 3.63, SD = 0.74) เชนกน ซงตวบงชทชวดผลการจดการความรในขนคนหาความรทง 4 ตวบงชมคาเฉลยอยในระดบมากทกตว โดยในขนคนหาความร นน เจาหนาทสาธารณสขสมควรอยางยงทจะตองดาเนนการวาสารวจ วเคราะห และสงเคราะหวา สถานอนามยมความรอะไรบาง อยในลกษณะรปแบบใด อยทใคร และความรอะไรทสถานอนามยจาเปนตองม เพอใหสถานอนามยสามารถวางขอบเขตการจดการความรและสามารถจดสรรทรพยากรไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล ขนท 3 ขนเลอกวธการในการจดการความร พบวาสถานอนามยทวประเทศมการคดเลอกวธการในการจดการความรทเหมาะสมกบความรทกาหนด อยในระดบมาก( x = 3.55, SD = 0.72) และใชวธการทหลากหลายในการจดการความรม อยในระดบมาก( x = 3.63, SD = 0.71) เชนกน ทงนในการจดการเพอใหไดความรใหมนนตองมการดาเนนการ การวเคราะห สงเคราะหความร การคนหาและรวบรวมความร คดเลอกความรเอาไวเฉพาะความรทสาคญและจาเปนเพอการใชประโยชน ทงนความรนนควรมาจากภายในและภายนอกสถานอนามย รวมทงจากชมชน โดยมเจาหนาทสาธารณสขเปนผลงมอดาเนนการจดการดวยรปแบบ วธการหลากหลายเหมาะสมและสอดคลองกบบรบทของสถานอนามย ขนท 4 ขนไดความรใหม พบวาสถานอนามยทวประเทศม มการจดทาทะเบยนองคความรและแหลงของความรทงภายในและภายนอกสถานอนามย อยในระดบปานกลาง ( x = 3.44, SD = 0.79) มกระบวนการเรยนรใหมในการพฒนาสขภาพ อยในระดบมาก ( x = 3.66, SD = 0.76) มความรใหมในการพฒนาสขภาพอยางนอยไตรมาสละ 1 เรอง อยในระดบมาก( x = 3.77, SD = 0.77) ซงจากผลของการวดสภาพตามตวบงชสวนใหญมคาเฉลยอยในระดบมากดงนนในขนตอนการไดความรใหมเจาหนาทสาธารณสขควรมการวเคราะหความตองการความรของสถานอนามยดวยตวเอง รวมทงม การวเคราะหสารสนเทศดานตางๆของสถานอนามย วามขดความสามารถและการตดตอสอสาร และทบทวนปฏสมพนธและการเลอนไหลของความร

226

รวมทงควรมการจดทาทะเบยนองคความรและแหลงของความร ทงภายในและภายนอกสถานอนามย เพอสะดวกตอการใชความร มกระบวนการเรยนรใหมในการพฒนาสขภาพ และ รวมทงควรมการกาหนดเปนเปาหมายของสถานอนามยวาควรมการจดการความรเพอใหไดความรใหมอยางนอยไตรมาสละ 1 เรอง ขนตอนท 5 ขนดาเนนการใชความรใหม พบวาสถานอนามยทวประเทศมการนาความรใหมมาใชในการทางาน อยในระดบมาก ( x = 3.79, SD = 0.75) 2) บคลากรมทกษะในการใชความรใหม อยในระดบมาก ( x = 3.66, SD = 0.69) มแหลง/สถานทในการแลกเปลยนเรยนร อยในระดบปานกลาง( x = 3.47, SD = 0.79) และมการเผยแพรความรใหมดวยวธการทหลากหลาย อยในระดบมาก ( x = 3.53, SD = 0.74)ซงจากผลของการวดสภาพตามตวบงชสวนใหญมคาเฉลยอยในระดบมาก ยกเวนแหลง/สถานทในการแลกเปลยนเรยนร อยในระดบมากดงนนควรมการกาหนดเปาหมายของการดาเนนงานจดการความรไวในแผนปฏบตการของสถานอนามยวาควรมการนาความรใหมทไดจากการจดการความรมาใชในการปฏบตงานเพอใหบรรลเปาหมายอยางนอย 1 โครงการ/กจกรรม รวมทงควรมแหลงสาหรบการแลกเปลยนเรยนร เพอใหเจาหนาทสาธารณสขทกคนสามารถเขาถงความรเพอเปนการกระจายความรไปสผใช โดยควรมวธการหรอรปแบบการดาเนนกจกรรมทงายและสะดวก เชน การมบอรดประชาสมพนธ หรอมการแลกเปลยนเรยนร ดวยวธการอนๆเชน การสรางระบบทมงาน ระบบพเลยง การสบเปลยนงาน การยมตว การมเวทแลกเปลยนความร เปนตน ขนท 6 ขนประเมนผลการใชความร พบวาสถานอนามยทวประเทศมระบบการตดตามและประเมนผลการใชความร อยในระดบปานกลาง ( x = 3.36, SD = 0.83) และมการประเมนผลการใชความรอยางนอยไตรมาสละ 1 ครง อยในระดบปานกลาง( x = 3.44, SD = 0.84) สถานอนามยควรทจะมการประเมนผลการนาความรใหมมาใชในการปฏบตงานเพอใหทราบวาการดาเนนการไดบรรลเปาหมายทตงไวหรอไม มการนาผลของการประเมนมาใชในการปรบปรงแผนงานและการดาเนนการใหดขน โดยอาจดาเนนการในรปของคณะกรรมการประเมนผลการจดการความร โดยดาเนนการประเมนผลการใชความรอยางนอยไตรมาสละ 1 ครง แลวรายงานการประเมนใหผบงคบบญชาทราบรวมทงเผยแพรผลการประเมนใหกบเจาหนาทสาธารสขคนอนๆทราบตอไป

3. องคประกอบหลกดานองคกร เปนองคประกอบหลกของตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย มคานาหนกความสาคญไวอยในลาดบท 3 จากการวดสภาพการปฏบตงานในการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย พบวา องคประกอบหลกดานองคกรมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.88, SD = 0.48) จาแนกตามองคประกอบยอยไดดงน 3.1) โครงสรางของสถานอนามย อยในระดบมาก ( x = 3.94, SD = 0.59) วสยทศน/พนธะกจ/กลยทธ อยในระดบมาก ( x = 3.68, SD = 0.69) วฒนธรรมองคกรมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x =

227

3.89, SD = 0.56) และบรรยากาศการทางานมคาเฉลยอยในระดบมาก( x = 4.00, SD = 0.60) จากการวดสภาพการปฏบตงานในการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย พบวาองคประกอบหลกดานองคกร ทมความสมพนธสงผลตอการจดการความร โดยตรงเนองจากสถานอนามยเปนสถานท เจาหนาทสาธารณสขปฏบตงาน ซงแตละคนจะมบทบาทหนาท ความรบผดชอบ ทไดรบหมายหมาย แตกตางกน ตามตาแหนงหนาทของตนเองซง สถานอนามยสามารถนาผลของการจดการความรทเกดขนจากการปฏบตงานของเจาหนาทสาธารณสขมาใชในการการพฒนางานของสถานอนามยสงจะสงผลตอความสาเรจในพฒนาสขภาพของประชาชน โดยการนาปจจยตาง ๆทเปนสวนประกอบของสถานอนามยมาจดใหเปนระบบเพอใหเจาหนาททกคนในสถานอนามยสามารถเขาถงความรและพฒนาตนเองเพอพฒนาสถานอนามยเปนไปสการเปนองคกรแหงการเรยนร (Learning Organization : LO) ซงดศกล เกษมสวสด (2551 : บทคดยอ) ไดกลาววาองคประกอบหลกทมอทธพลตอความเปนองคกรแหงการเรยนร ประกอบดวย 3 องคประกอบหลกโดยมนาหนกองคประกอบจากมากไปนอยไดแก องคการ การจดการความร และการเรยนร จากการวดสภาพการจดการความรของสถานอนามยทวประเทศ พบวา องคประกอบยอยดานโครงสรางของสถานอนามย ซงประกอบดวย 3 ตวบงช พบวาสถานอนามยมสายบงคบบญชาชดเจนงายตอการปฏบต อยในระดบมาก ( x = 4.05, SD = 0.74) มความคลองตวในการประสานงานทงภายในและภายนอกสถานอนามย อยในระดบมาก ( x = 3.89, SD = 0.68) และมการกาหนดงานและมผรบผดชอบดานการจดการความรทชดเจน อยในระดบมาก ( x = 3.88, SD = 0.79) ทงนตวบงชดานโครงสรางของสถานอนามย 2 ตวบงชมคาเฉลยอยในระดบมากซงเปนผลดตอการดาเนนการจดการความร เนองจากการมสายบงคบบญชาชดเจนงายตอการปฏบตและสถานอนามยมความคลองตวในการประสานงานทงภายในและภายนอกสถานอนามย จะทาใหเจาหนาทสาธารณสข มโอกาสในการรบร เรยนร และแลกเปลยนเรยนร ในทกหนวยของงาน และทกขนตอนของการปฏบตงาน จงเปนการชวยสงเสรมกจกรรมการจดการความรของเจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานในสถานอนามย แตในตวบงชดานการกาหนดงานและมผรบผดชอบดานการจดการความรทชดเจน ซงมคาเฉลยอยในระดบปานกลางนน สถานอนามยควรทจะมการกาหนดผรบผดชอบหลกททาหนาทในการดแลการจดการความรทชดเจนเปนลายลกษณอกษร โดยอาจจดทาเปนคาสงแตงตงหรอกาหนดไวในภาระงานวาเจาหนาทสาธารณสขทกคนตองมการดาเนนงานการจดการความรเพมอก 1 ภาระงาน ซงจะมผลทาใหดสะดวกแกการควบคม ตดตามและประเมนผลการจดการความรของสถานอนามย สวนในดานองคประกอบยอยวสยทศน/ พนธะกจ/กลยทธ กาหนดวสยทศน พบวาสถานอนามยทวประเทศมแผนงาน/โครงการทเกยวกบการจดการความร อยในระดบมาก ( x = 3.73, SD = 0.76) บคลากรมสวนรวมในการวางแผนกลยทธดานการจดการความร อยในระดบมาก ( x = 3.64, SD

228

= 0.76) และมวสยทศนและพนธะกจดานการจดการความร อยในระดบมาก ( x = 3.70, SD = 0.80) เนองจากมแผนงาน/โครงการทเกยวกบการจดการความร อยในระดบมาก จงสงผลใหการดาเนนงานจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยสถานอนามยทวประเทศมคาเฉลยอยในระดบมาก( x = 3.84, SD = 0.49) ดงนนสถานอนามยจงควรมการกาหนดใหการจดการความรไวเปนสวนหนงในแผนงาน/โครงการ ของสถานอนามย แตในตวบงชดานบคลากรมสวนรวมในการวางแผนกลยทธดานการจดการความร และวสยทศนและพนธะกจดานการจดการความร ทง 2 ตวบงชมคาเฉลยอยในระดบปานกลาง สถานอนามยจงควรสงเสรมใหเจาหนาทสาธารณสขทกคนในสถานอนามยใหมสวนรวมในการวางแผนกลยทธ กาหนดวสยทศนและพนธะกจดานการจดการความรมากขนซงผลของการดาเนนงานทเสนอนจะสอดคลองกบบญสง หาญพานช (2546 : บทคดยอ)ซงกลาววารปแบบการบรหารจดการความรควรเนนการแบงปนแลกเปลยนความรและการบรการ อกทงควรมการกาหนดวสยทศนทเกยวกบการจดการความร คอ การเปนสถาบนแหงการเรยนร และสอดคลองพรพมล หรรษาภรมยโชค (2550: บทคดยอ) ไดกลาววาหนวยงานภาครฐควรกาหนดวสยทศนและเปาหมาย รวมทงวฒนธรรมองคกรและแผนกลยทธเพอเปนการเตรยมการและปรบเปลยนพฤตกรรมของบคลากรในองคกร โดยการวางแผนใหการจดการความรสามารถปฏบตงานจนเปนเนอเดยวกบการดาเนนงานอนๆของสถานอนามย ซงจะเปนกระบวนการทสาคญทจะทาใหเจาหนาทในสถานอนามยรจกหาความร และนาความรมาใชในการทางานไดอยางมประสทธภาพและเปนระบบ สวนองคประกอบยอยวฒนธรรมองคกร ในการจดการความรของสถานอนามยนน พบวาสถานอนามยทวประเทศมบคลากรมการทางานเปนทมม อยในระดบมาก ( x = 3.95, SD = 0.72) บคลากรมการแลกเปลยนเรยนรและการแสวงหาความรในการทางาน อยในระดบมาก ( x = 3.78, SD = 0.67) บคลากรตระหนกวาการจดการความรเปนการเพมพนคณคาแกสถานอนามย อยในระดบมาก ( x = 3.87, SD = 0.69) และสถานอนามยมเครอขายการทางานรวมกบหนวยงานอน อยในระดบมาก( x = 3.94, SD = 0.68) โดยในตวบงชทมคานอยทสด คอ บคลากรมการแลกเปลยนเรยนรและการแสวงหาความรในการทางาน เนองดวยเจาหนาทสาธารณสข ทปฏบตงานอยในสถานอนามยไมไดดาเนนการแลกเปลยนเรยนรและการแสวงหาความรในการทางานเทาทควรจะเปนทงนอาจเนองมาจากสถานอนามยมกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน มคาเฉลยอยในระดบนอย และองคประกอบหลกดานองคกร ซงประกอบดวย โครงสรางของสถานอนามยทไมเออตอการจดการความร สถานอนามยมการกาหนดวสยทศน/พนธะกจ/กลยทธมคาเฉลยอยในระดบนอย รวมทงบคลากรมการแลกเปลยนเรยนรและการแสวงหาความรในการทางาน อยในระดบนอยจงสงผลใหวฒนธรรมองคกรในการจดการความรของสถานอนามยอยในระดบปานกลาง ดงนนสถานอนามยควรสงเสรมใหเจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงาน

229

อยในสถานอนามยนน ควรมการกาหนดวฒนธรรมองคกรรวมกน โดยควรเนนการสรางความสมพนธแบบแนวราบ มความเปนเครอขาย เนนความเปนเพอนรวมงานมากกวาการบงคบบญชา มการแลกเปลยนขอคดเหนพบปะแลกเปลยนประสบการณและความรกนอยางไมเปนทางการ จะชวยใหเกดการแลกเปลยนและถายทอดความรทฝงลกอยในตวของเจาหนาทสาธารณสข และควรสงเสรมและสรางความเคารพในศกดศรและศกยภาพของความเปนมนษย ใหความสาคญแกคณคา ความด คานงถงผลประโยชนของสงคมสวนรวม เคารพในความเหนและพฤตกรรม ความเชอทแตกตางตามจรรยาวชาชพของเจาหนาทสาธารณสขใหกลายเปนวฒนธรรมของสถานอนามยและองคประกอบยอยดานบรรยากาศการทางาน พบวาสถานอนามยทวประเทศม มบรรยากาศแหงการเรยนรในการทางาน อยในระดบมาก ( x = 3.91, SD = 0.66) บคลากรสามารถแสดงความคดเหนในการทางานอยางเปดเผย อยในระดบมาก ( x = 3.98, SD = 0.70) 3) มบรรยากาศในการทางานทโปรงใส เปนกนเองมคาเฉลยของการปฏบตการจดการความรดานสขภาพในชมชน ม อยในระดบมาก ( x = 4.16, SD = 0.74) และบคลากรตระหนกวาตนเองเปนสวนสาคญของสถานอนามย อยในระดบมาก ( x = 3.97, SD = 0.72) จากตวบงชทง 4 ตวขององคประกอบยอยดานบรรยากาศการทางาน สวนใหญมคาเฉลยอยในระดบปานกลางแต ตวบงชทเกยวกบบคลากรตระหนกวาตนเองเปนสวนสาคญของสถานอนามยมคาเฉลยอยในระดบนอยทสด ดงนนสถานอนามยควรสรางบรรยากาศทดทสด สถานอนามยควรมสภาพบรรยากาศทเจาหนาทสาธารณสขสามารถหาประสบการณตรงสาหรบใชในการทางาน อกทงบรรยากาศในการทางานภายในสถานอนามยนน ควรไดรบการสนบสนนจากหวหนาสถานอนามยในการสรางบรรยากาศททาใหเจาหนาทสาธารณสขกลาคด กลาทากจกรรม มความเปดเผยตอกน ซงจะสงผลใหเจาหนาทสาธารณสขสามารถทางานรวมกนเปนทม และทาใหการแลกเปลยนเรยนรของเจาหนาทสาธารณสขเปนสวนหนงของการปฏบตงาน ซงไอกจโร โนนากะ (1991 : 125) ไดกลาววาการสรางทมจดการความรขององคการควรเรมทตวบคคล และตองดาเนนการรวมกนเปนทม จนเปนระบบทวทงองคการ จงจะเกดพลงของการจดการความร ดงนนเจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานอยในสถานอนามยจะตองเขาใจบทบาทของตนเองในการจดการความรตระหนกวาตนเองเปนผทมสวนสาคญในการดาเนนการจดการความรของสถานอนามย

4. องคประกอบหลกดานเทคโนโลยสารสนเทศ เปนองคประกอบหลกของตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยทผเชยวชาญไดกาหนดคานาหนกความสาคญไวอยในลาดบท 4 จากการวดสภาพการปฏบตงานในการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย พบวาองคประกอบหลกดานเทคโนโลยสารสนเทศ มคาเฉลยอยในระดบมาก( x = 3.69, SD = 0.65) จาแนกตามองคประกอบยอย พบวาสถานอนามยทวประเทศมเทคโนโลยทบคลากรสามารถเขาถงขอมล/ความรไดงาย อยในระดบมาก ( x = 4.03, SD = 0.70) 2) มระบบ

230

จดเกบ สบคน สรรหาและเผยแพรความร อยในระดบมาก ( x = 3.85, SD = 0.70) และ มระบบสารสนเทศทเชอมโยงกนระหวางหนวยงานมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 3.99, SD = 0.77) ทงนนบไดวาเปนผลดทสถานอนามยมปจจยทเออตอการจดการความร ดงนนสถานอนามยควรมการสงเสรมใหเจาหนาทสาธารณสขสามารถเขาถงขอมล/ความรไดงายขน ซงสอดคลองกบคารลา โอเดล (Carla O’Dell. 1998) ทกลาววาเทคโนโลยทชวยทาใหการจดการความรทาไดรวดเรวขนการเขาถงความร เปนการทาใหผใชความรเขาถงความรทตองการไดงายและสะดวก เชน การมระบบเทคโนโลยสารสนเทศ (IT) Web board บอรดประชาสมพนธทเปนตวกลางในการประสานของการใชความร หรอมระบบ สารสนเทศทเชอมโยงบคลากรทงทอยภายในและภายนอกสถานอนามยและทอยตางสถานทเขาไวดวยเพอสามารถดาเนนการใหการแลกเปลยนความรซงควรจดทาไดดวยรปแบบตางๆ เชน การจดทาเอกสารอเลกทรอนกส ฐานความร รวมทงการนาเทคโนโลยสารสนเทศมาใชซงจะชวยใหเขาถงความรไดงาย สะดวก รวดเรวขนจะทาใหเจาหนาทสาธารณสขมการเรยนรรวมกนซงผลของการพฒนาระบบการจดการความร ควรมการประเมนโดยกลมผใชระบบวามความพงพอใจในระดบใด เพอนาผลการประเมนไปปรบปรงใหสอดคลองกบความตองการของเจาหนาทสาธารณสขทปฎบตงานดานการจดการความรในสถานอนามยมากขน ขอเสนอแนะจากการวจย จากการดาเนนการวจยการพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ผวจยขอเสนอขอเสนอแนะจากการวจยในการนาผลการวจยไปใช ดงน 1. ขอเสนอแนะในเชงนโยบาย 1.1 กระทรวงสาธารณสข โดยสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสขควรกาหนดใหนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยไปใชในสถานอนามยทวไปประเทศ 1.2 กระทรวงสาธารณสข โดยสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสขควรนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยทไดไปใชเปนขอมลพนฐานในการบรหารจดการและสนบสนนการดาเนนการจดการความร รวมถงสงเอออานวย และปจจยเสรมตาง ๆ ทจะสงเสรมใหสถานอนามยมการดาเนนการจดการความรทเขมแขง 2. ขอเสนอแนะในเชงปฎบตการ 2.1 จากการดาเนนการวจยทผวจยไดพฒนาขน พบวาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยประกอบดวยองคประกอบหลก 4 องคประกอบ องคประกอบยอย 14 องคประกอบ และตวบงช 45 ตวบงช ดงนนในการสงเสรมสนบสนนใหสถานอนามยมการดาเนนการจดการความรทเขมแขงควรพจารณาองคประกอบหลกทง 4 องคประกอบ คอ องคประกอบ

231

ดานบคลากร องคประกอบดานองคกร องคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน และองคประกอบหลกดานเทคโนโลยสารสนเทศ ซงจะสงผลใหสถานอนามยเปนองคกรแหงการเรยนรตอไป 2.2 จากการกาหนดคานาหนกความสาคญขององคประกอบหลก พบวา องคประกอบหลกดานบคลากร ซงประกอบดวย ภาวะผนา ทเออตอการจดการความร การเสรมพลงอานาจใหบคลากร และการจงใจ เปนองคประกอบหลกทมคานาหนกความสาคญมากทสด ดงนนผบรหารและเจาหนาทสาธารณสขควรใหความสาคญตอองคประกอบหลกดานบคลากร ซงถอไดวาเปนองคประกอบทมความสาคญในการพฒนาการจดการความรของสถานอนามยใหเปนองคกรแหงการเรยนรตอไป 2.3 จากผลการวจย พบวา ในการดาเนนการจดการความรของสถานอนามยสวนใหญ มการกาหนดความรทนามาใชเพอการจดการความรจากแนวนโยบายของหนวยงานในระดบทสงกวาสถานอนามย เชน สานกงานสาธารณสขจงหวด หรอหนวยงานในระดบกรมของกระทรวงสาธารณสขแตมการกาหนดความรทเกดขนจากากความตองการของประชาชนในพนทยงอยในระดบปานกลาง ดงนนการกาหนดหวขอของความรทควรนามาใชในการจดการความรของสถานอนามยนนควรมาจากความตองการในการแกปญหาหรอการสงเสรมสขภาพจากประชาชนในพนท ขอเสนอแนะสาหรบการวจยครงตอไป 1. ควรมการวจยการพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพสาหรบหนวยงานอนๆ ของกระทรวงสาธารณสข ไดแก สานกงานสาธารณสขอาเภอ สานกงานงานสาธารณสขจงหวด เปนตน 2. ควรมการตอยอดการวจยในครงนโดยการวเคราะหความสอดคลองของตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยทผวจยพฒนาขนกบขอมลเชงประจกษในพนท 3. ควรมการศกษาถงตวแปรหรอปจจยอน ๆ ทสงผลตอความสาเรจของการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยและหนวยงานทางดานสขภาพอนๆ

232

บรรณานกรม ภาษาไทย กฤตมา เหมวภาต. “การพฒนาตวบงช เกณฑและรปแบบการประเมนหลกสตรระดบปรญญาบณฑต

กลมสาขาวชามนษยศาสตรและสงคมศาสตร.” วทยานพนธปรชญาดษฎบณฑต บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2551.

กลชล เจรญกล. “การพฒนาแบบวดภาคปฏบตวชาอาชพคหกรรม : ระดบมธยมศกษาตอนตน.” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2535.

กฤศวรรณ โอปนพนธ. “การพฒนาตวบงชรวมคณลกษณะของนสตใหมระดบปรญญาตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย.” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาวจยการศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2537.

กระทรวงศกษาธการ. สานกงานเขตพนทการศกษาอบลราชธาน เขต 1. กจกรรมการจดทาแผนยทธศาสตรเพอพฒนาคณภาพการศกษา ตามแนวทางการจดการความรในสถานศกษา. อบลราชธาน : สานกงานเขตพนทการศกษาอบลราชธาน เขต 1, 2550.

กระทรวงสาธารณสข. แผนปฏบตราชการ 4 ป (พ.ศ.2548 – 2551) [ออนไลน]. เขาถงเมอ 24 กนยายน 2551. เขาถงไดจาก http://mail.ayo.moph.go.th/oldweb/9plan9.doc

เกรยงศกด เจรญวงศศกด. “ ความแตกตางระหวางการจดการสารสนเทศกบการจดการความร.” สรางสรรคสอกลาง 16,31 (ตลาคม 2547) : 63.

กรมวชาการเกษตร. กลมพฒนาระบบบรหาร. การพฒนาระบบการจดการความร[ออนไลน]. เขาถงเมอ 24 กนยายน 2551. เขาถงไดจาก www.doa.go.th/korporror

กรมอนามย. กองสาธารณสขภมภาค. บทบาทหนาทและมาตรฐานบรการของสถานอนามยโครงการทศวรรษแหงการพฒนาสถานอนามย (ทสอ) พ.ศ. 2535-2544. ม.ป.ท., 2535.

เกลดนท ไชยชนะ. “การพฒนาระบบการจดการความร : กรณศกษาวทยาลยการอาชพศขรภม.” สารนพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต ภาควชาคอมพวเตอร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2549.

กองการพยาบาล. สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข. การสารวจขอมลสภาพการดาเนนงานของสถานอนามย. กรงเทพฯ : โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2541.

กองเพชร อมใจ. “การประเมนการปฏบตงานตามบทบาทหนาทของนกวชาการสาธารณสขในสถานอนามย พนทสาธารณสขเขต 1.” วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล, 2545.

233

กองสขศกษา. นยามศพทสขภาพ. กรงเทพฯ: กองสขศกษา, 2541. คณะอนกรรมการการปฏรปการเรยนร. การปฏรปการเรยนร ผเรยนสาคญทสด. กรงเทพฯ : สานกงาน

คณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2543. คณะอนกรรมการราง พ.ร.บ.สขภาพแหงชาต. รางพระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ฉบบ

สามเหลยมเขยอนภเขา เพอการทาประชาพจารณ/รบฟงความคดเหน. นนทบร : สานกงานปฏรประบบสขภาพแหงชาต กระทรวงสาธารณสข, ม.ป.ป.

คณากร สวรรณพนธ และประจกร บวผน. “แรงจงใจและการสนบสนนจากองคการทมผลตอการปฏบตงานตามบทบาทหนาทของนกวชาการสาธารณสขระดบตาบลในจงหวดหนองคาย.” วารสารวจยมหาวทยาลยขอนแกน ฉบบบณฑตศกษา 7, 4 (2550) : 58-70.

สานกงาน ก.พ. โครงการสรรหาและเลอกสรรนกบรหารระดบสง. การศกษาภาพรวมผลการประเมนสมรรถนะหลกทางการบรหาร ป พ.ศ. 2543 – 2544. กรงเทพฯ : สานกงาน ก.พ., 2545.

จนธร จองทองหลางและคณะ . การวจยการศกษาความคดเหนของผรบบรการตอการใหบรการทางการพยาบาลของ นสตพยาบาลศาสตรชนปท 2 วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน นพรตนวชระ ณ ศนย บรการสาธารณสข 43 มนบร สานกอนามย กรงเทพมหานคร.กรงเทพฯ : วทยาลย พยาบาลบรมราชชนน นพรตนวชระ, 2547

จราพร ชายสวสด. “การจดการความรในสานกงานเขตพนทการศกษาขอนแกน เขต 1.” การศกษาคนควาอสระ คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน, 2550.

จรศกด ศรรตนพล. “รปแบบการจดการความรดานการสอนของคณาจารยในสถาบนอดมศกษาเอกชน : กรณศกษามหาวทยาลยวงษชวลตกล .” วทยานพนธปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยราชภฎนครราชสมา, 2550.

เจอจนทร จงสถตอย และแสวง ปนมณ. ดชนทางการศกษา. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร : โรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศก, 2529.

เจตน อนสองใจ. บทบาทของอาสาสมครสาธารณสขในการควบคมปองกนโรคไขเลอดออก ตาบลปาคา อาเภอทาวงผา จงหวดนาน. นาน : สถานอนามยตาบลปาคา อาเภอทาวงผา จงหวดนาน, 2547.

ชฏารตน สขศล. “ความสมพนธระหวางประสทธภาพการจดการความรกบผลการดาเนนงานของธรกจผลตภณฑผาไหมในเขตจงหวดมหาสารคาม.” วทยานพนธบรหารธรกจมหาบณฑต สาขาการจดการทวไป มหาวทยาลยมหาสารคาม, 2551.

ชนาธป พรกล. “คลพระราชบญญตฯ จดการเรยนการสอน การสรางความรดวยตนเอง.” วารสารวชาการ 4, 10 (ตลาคม 2544) : 17.

234

ชาญชย ชยสวาง และคณะ. การพฒนาการดาเนนงานกองทนหลกประกนสขภาพในระดบทองถน อาเภอเฝาไร จงหวดหนองคาย. มหาสารคาม : คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลย

มหาสารคาม, 2553. ชต เจรญประเสรฐ และคณะ. การศกษาผลกระทบของพระราชบญญตหลกประกนสขภาพแหงชาต

พ. ศ . 2545 ตอสงคมไทย (สถานพยาบาล ผใหบรการ และผรบบรการ). กรงเทพฯ : สานกงานเลขาธการวฒสภา, 2547.

ชตมา เมฆวน. “การจดการความรของกลมธรกจชมชนในจงหวดรอยเอด.” ปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน, 2549.

ชเวช ชาญสงาเวช. การปฏรปอดมศกษาของประเทศออสเตรเลยและนวซแลนด. กรงเทพฯ : สานกงานโครงการปฏรปอดมศกษา สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2542.

โชคชย สรนพมณ. “การพฒนาตวบงชประสทธภาพการดาเนนงานของหนวยศกษานเทศกสานกงานการประถมศกษาอาเภอ โดยใชพดบเบลยพ และการสมภาษณกลมเจาะจง.” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาวจยการศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2540.

ดารวรรณ เศรษฐธรรม, กาญจนา นาถะพนธ และวรรณภา อชดะ. ปจจยทมผลตอสภาวะสขภาพ. กรงเทพฯ : สถาบนวจยระบบสาธารณสข, 2547.

ดศกล เกษมสวสด. “การพฒนาตวบงชรวมความเปนองคกรแหงการเรยนรของศนยการศกษานอกโรงเรยนจงหวด.” ดษฎนพนธ ปรญญาการศกษาดษฎบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา, 2551.

ดวงดาว เสวนนา และวไลวรรณ เขตพงศ. “ปจจยทมผลตอแรงจงใจในการทางานและความผกพนตอองคกรของพนกงาน.” ปรญญานพนธปรญญาการศกษาดษฎบณฑต สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ, 2548.

ถวลวด บรกล และ คณะ. รายงานการวจยการศกษาเพอพฒนา ดชนวดผลการพฒนาระบบบรหารจดการทด. กรงเทพฯ : สถาบนพระปกเกลา, 2545.

ทศพร ชศกด และคณะ. ปจจยทมความสมพนธกบความผกพนในการเปนอาสาสมครของอาสาสมครสาธารณสขประจาหมบาน (อสม.)เครอขายบรการสขภาพ อาเภอไพศาลจงหวดนครสวรรค. นครสวรรค : ม.ป.ท. , 2553.

ทพวรรณ หลอสวรรณรตน. องคการแหงความร : จากแนวคดสการปฏบต. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : รตนไตร, 2549.

235

ธน บญญานวตร,จวงจนทร เปลยนคง และสธามาศ ทรวงแสวง. การจดการความรภมปญญาทองถนโรตสายไหม จงหวดพระนครศรอยธยา. อยธยา : มหาวทยาลยราชภฏพระนครศรอยธยา, 2549.

ธระ รญเจรญ. สความเปนผบรหารสถานศกษามออาชพ. กรงเทพฯ : ขมทองอตสาหกรรมและการพมพ, 2549.

. รายงานการประเมนโครงการผบรหารสถานศกษาตนแบบทสงเสรมการปฏรปการเรยนร : การศกษารายงานการวจย. กรงเทพฯ : สานกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2545.

นทศน วเทศ. การจดการความร. กรงเทพฯ : บรษทพมพดจากด, 2542. นนฐณ ศรธญญา. Knowledge Praxis การจดการความรในเชงธรกจ. ม.ป.ท., ม.ป.ป. บญใจ ศรสถตยนรากร . “ การพฒนาดชนรวมของคณภาพการจดการศกษาสาหรบหลกสตร

พยาบาลศาสตรมหาบณฑต.” วารสารการพฒนาทรพยากรมนษยดานสขภาพ 2 (กรกฎาคม-กนยายน 2543) : 204-210.

บญคล ปลงศร. “มมมองจากประสบการณ.” ประชาชาตธรกจ 10 (มกราคม 2548) :6. บญด บญญากจ. “การจดการความรจากทฤษฎสการปฏบต.” สานปฏรป 80 (ธนวาคม 2547) :

23-135. บญสง หาญพานช. “การพฒนารปแบบการบรหารจดการความรในสถาบนอดมศกษาไทย .”

วทยานพนธครศาสตรดษฏบณฑต สาขาอดมศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2546.

ประเสรฐ อนทรรกษ และคณะ. ดชนและเกณฑในการประกนคณภาพการศกษาของคณะศกษาศาสตร. นครปฐม : สถาบนวจยและพฒนา และคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร, 2546.

ปณธาน หลอเลศวทย. การจดตงองคกรระดบชาตเพอการสงเสรมสขภาพในประเทศไทย. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : สถาบนวจยระบบสาธารณสข, 2541.

ประพนธ ปยะรตน. บทบาทหนาทของบคลากรสาธารณสขระดบตาบล. ม.ป.ท., 2532. ประชม โพธกล และวารนทร สนสงสด. “สถานศกษาของทาน ควรมการจดการความรแลวหรอ?.”

วารสารสถาบนพฒนาผบรหารการศกษา 22,4 (เมษายน – พฤษภาคม 2548) : 4. ประพนธ ผาสกยด. การจดการความรฉบบมอใหมหดขบ. กรงเทพฯ : ใยไหม, 2547. ปทมทพย ดบกคา. “การพฒนาคมอแนะนากจกรรมการออกกาลงกายเพอสขภาพ สาหรบอาสาสมคร

สาธารณสขประจาหมบาน.” วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาหลกสตรและการนเทศ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2548

236

ประเวศ วะส. พ.ร.บ.สขภาพแหงชาต : ธรรมนญสขภาพของคนไทย เครองมอนวตกรรมทางสงคม. นนทบร : สานกงานปฏรประบบสขภาพแหงชาต กระทรวงสาธารณสข, 2545.

ปารฉตร อทยพนธและคณะ. ประเมนผลโครงการวชาการสาธารณสขของวทยาลยการสาธารณสข สรนธร จงหวดยะลา. ยะลา : วทยาลยการสาธารณสขสรนธรจงหวดยะลา, 2553

ปรชา เถาทอง. การวดและประเมนผลทางศลปกรรม. กรงเทพมหานคร : ภาควชาศลปศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2530.

ปรชา ยอยศร. การจดการความรตามโครงการโรงเรยนสงเสรมสขภาพ ของโรงเรยนวดเอยมประดษฐ อาเภอเมองนครนายก จงหวดนครนายก. นครนายก :โรงเรยนวดเอยมประดษฐ, 2548.

ปรดา แตอารกษ และคณะ. ขอเสนอการพฒนาระบบบรการสขภาพระดบตนของไทยในการปฏรประบบสขภาพแหงชาตและใน(ราง)พ.ร.บ.สขภาพแหงชาต. นนทบร : สานกงานนโยบายและแผนสาธารณสข กระทรวงสาธารณสข, 2543.

พสษฐ กาญจนสณห เพชร และ สมชาย นาประเสรฐชย. การจดการความร ในมมมองของไอท. ม.ป.ท., ม.ป.ป.

พะยอม ระวงพนธ. “ความร ทศนคต และการปฏบตงานคมครองผบรโภคดานอาหาร ของเจาหนาทสาธารณสขระดบตาบล จงหวดสพรรณบร.” วทยานพนธปรญญาสาธารณสข ศาสตร-บณฑต คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล, 2541.

พรพมล หรรษาภรมยโชค . “การพฒนารปแบบการจดการความรสาหรบหนวยงานภาครฐ.” วทยานพนธครศาสตรดษฎบณฑต คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2550.

พรรณ เกษกมล. “องคกรแหงการเรยนร.” วารสารวชาการ 8,2 (เมษายน – มถนายน 2548) : 14-18. พวงรตน ทวรตน. วธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร . กรงเทพฯ : ศนยหนงสอ

จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2543. พชร เจรญเดช. การจดการความร [ออนไลน]. เขาถงเมอ 6 มกราคม 2551. เขาถงไดจาก

http://203.185.135.14/e-newsletter/December2003/article/Article.htm#p1 พเชฐ บญญต. การจดการความร [ออนไลน]. เขาถงเมอ 6 มกราคม 2551. เขาถงไดจาก

http://bantakhospital.com/modules.php?name=News&file=article&sid=2. . โรงพยาบาลบานตาก กระทรวงสาธารณสข [ออนไลน]. เขาถงเมอ 6 มกราคม 2551.

เขาถงไดจาก http://www.bantakhospital.com/modules

237

เพชรมณ วรยะสบพงษ. “รายงานการวจยเรองการพฒนาตวบงชรวมคณภาพกระบวนการบรหารทรพยากรมนษยของวทยาลยพยาบาล สงกดสถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข.” วทยานพนธปรญญาเอก สาขาบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, 2545.

พรพนธ บณยรตนพนธ และบญเลศ เลยงประไพ. คมอการสรางและการใชเครองชวดสถานภาพอนามยในชมชนสาหรบเจาหนาทสาธารณสขระดบตาบล . กรงเทพฯ : สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล, 2531.

พรชล อาชวอารง. “เกณฑประเมนสถาบนอดมศกษาไทย.” รายงานการวจย ภาควชาอดมศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2539.

พรชล อาชวอารง. “ระบบประกนคณภาพและรบรองมาตรฐาน.” ใน การอภปรายเรอง “การประกนคณภาพ :รปแบบและแนวทางในระดบอดมศกษา, 13-20. ณ หองประชมนานาชาต อาคาร 3, 30 มถนายน 2540.

พสว จรตธรรม. “การพฒนาเกณฑการประเมนความถกตองของการออกเสยง “ร” และ “ล” ในภาษาไทย.” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาวจยการศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2538.

พรภาว บญเพลง. “การพฒนาตวบงชรวมความสาเรจในการดาเนนงานของโรงเรยนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง.” วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณ มหาวทยาลย, 2550.

ภชภชา จาปาเฟอง. “การจดการความรผประกอบการ SMES ทเปนสมาชกสภาอตสาหกรรมในจงหวดมหาสารคาม .” วทยานพนธ ปรญญาธรกจมหาบณฑต สาขาบรหารธรกจ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม, 2549.

เมธ ครองแกว. รายงานการศกษาเพอจดทาเครองชวดสาหรบประเมนผลการพฒนาของกระทรวง มหาดไทย (ดานความปลอดภยในชวตและทรพยสน). กรงเทพฯ : สานกนโยบายและแผน สานกงานปลดกระทรวงมหาดไทย, 2540.

ยทธนา แซเตยว. การวด การวเคราะหและการจดการความร : สรางองคกรอจฉรยะ . กรงเทพฯ : สถาบนเพมผลผลตแหงชาต, 2547.

ยวศกด ประชาชตร. “การจดการความรในสถานศกษาขนพนฐาน: กรณศกษาโรงเรยนบานสแยกสมเดจ สงกดสานกงานเขตพนทการศกษากาฬสนธ เขต 3.” การศกษาคนควาอสระ คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน, 2549.

238

รจนา แขงขน. “ผลกระทบของประสทธภาพการจดการความรทมตอคณภาพการปฏบตงานของนกบญชธรกจวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมในเขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน.”วทยานพนธการจดการมหาบณฑต มหาวทยาลยมหาสารคาม, 2551.

ราชบณฑตยสถาน. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน 2525. พมพครงท 6. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน, 2539.

ราชน พมพา. “ความร ความตระหนก และการปฏบตงานดานสงแวดลอม ของเจาหนาทสาธารณสขระดบตาบล จงหวดนครปฐม.” วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑตสาขาสาธารณสขศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล, 2544.

วารณ ลภนโชคด. “การพฒนาตวบงชรวมการประเมนคณภาพสถาบนอดมศกษา : การวเคราะหความไมแนนอนและความไว.” วทยานพนธครศาสตดษฎบณฑต บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2551.

วจารณ พานช. “สขภาพบนฐานของปญญา.” บรรยายในการประชมวชาการมลนธสาธารณสขแหงชาต ครงท 1 สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม (สคส.), 26 พฤศจกายน 2551.

วจารณ พานช. Keywords : KM, Knowledge Management Knowledge Audit การจดการความรการตรวจสอบความร. กรงเทพฯ : สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม (สคส.), 2551.

. “การจดการความร : ปญญาทตองสราง ภายใตหลกประกนสขภาพถวนหนา ..”” ในบรรยายในการประชมประจาป สวรส. “พลงปญญาสหลกประกนสขภาพ” , พฤศจกายน 2551.

. การจดการความรคออะไร ไมทา – ไมร. กรงเทพฯ : สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม (สคส.), 2551.

. องคการเรยนรและการจดการความร [ออนไลน]. เขาถงเมอ 26 พฤศจกายน 2551. เขาถงไดจาก www.kmi.or.th

วจตร ศรสพรรณและคณะ. “รปแบบการจดบรการสขภาพระดบปฐมภมในชมชน.” เอกสารประกอบการสมมนาพยาบาลศาสตรศกษาแหงชาตครงท 3 เรองการพฒนาการจดการศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑตเพอตอบสนองการปฏรประบบบรการสขภาพไทย ณ โรงแรมดเอมเมอรรลด กรงเทพมหานคร, 23-25 กรกฏาคม 2544.

วเชยร เกตสงห. สถตทใชในการวจย. กรงเทพ ฯ : กองการวจย, สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2538.

239

วนทนา เมองจนทร และเตมจต จนทคา. “การจดการความรทฝงลกในตวคน (Tacit Knowledge) สการปฏบตในสถานศกษา.” วารสารวชาการ 22,4 (เมษายน – พฤษภาคม 2548) :12-14.

วทยา ใจวถ. การพฒนารปแบบการนเทศ โดยกระบวนการจดการความร เพอสงเสรมทกษะการวจยในชนเรยนของครผสอนในสถานศกษา สงกดสานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา ในเขตภาคเหนอการศกษา. กรงเทพฯ : สงกดสานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา, 2548.

วพธ พลเจรญ และคณะ. โครงการวจยในกลมการวจยระบบสขภาพ. นนทบร : สถาบนวจยระบบสาธารณสข, 2543.

วไลวรรณ เหมอนชาต. “การพฒนาตวบงชสภาพความสาเรจของการนเทศภายในโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานคณะกรรมการประถมศกษาแหงชาต.” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาวจยการศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2537.

วฒนา ลวงลอ. “การวเคราะหตวบงชประสทธผลของสภามหาวทยาลยไทย.” วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑต ภาครวชาอดมศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2538.

วระพจน กมาคม. Knowledge Management การจดการความร. พทลง : สงกดสานกวทยบรการมหาวทยาลยทกษณ เขตการศกษาพทลง, 2549.

วระวฒน อทยรตน และเฉลมชย หาญกลา. “คณภาพ : ความสาเรจทตองเรมจากภายในสถานศกษา.” วารสารวชาการ 6, 1 (มกราคม 2546) : 51.

วนชย ศรชนะ. “การประกนคณภาพการศกษาในระดบอดมศกษา.” อนสารอดมศกษา 23 (เมษายน 2540) : 3-13.

ศภามนต ศภกานต. “Biz Wisdom การจดการความรแบบทถกตองนนเปนอยางไร.” Knowledge Today (กมภาพนธ 2547) : 28-29.

ศรชย กาญจนวาส. ทฤษฎการประเมน. กรงเทพฯ : โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2537. สมใจ วนจกล และคณะ. “การพฒนาศนยสขภาพชมชนและอาสาสมครสาธารณสข.” วารสาร

รามาธบดพยาบาลสาร 12, 2 (พ.ค.-ส.ค.49) ,2549. สมศร ศรขวญชย. กระบวนการสรางตวชวดคณภาพชวตโดยการมสวนรวม. นนทบร : สถาบนวจย

ระบบสาธารณสข, 2552. สถาบนสงเสรมสขภาพไทย. ปฏรปแนวคดคนไทย : สขภาพมใชโรงพยาบาล / สถาบนสงเสรม

สขภาพไทย. พมพครงท 2. นนทบร : สถาบนวจยระบบสาธารณสข, 2541.

240

สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม. การจดการความร [ออนไลน]. เขาถงเมอ 26 พฤศจกายน 2551. เขาถงไดจาก vicharn@trf.or.th.

. การจดการความร : ปญญาทตองสรางภายใตหลกประกนถวนหนา [ออนไลน]. เขาถงเมอ 26 พฤศจกายน 2551. เขาถงไดจาก http://www.kni.or.th

. “ความรยคใหม อยในคนมากกวาตารา.” สานปฏรป (ธนวาคม 2546) : 160-168. . โครงการพฒนาประสทธภาพและประสทธผลระบบบรหาร แผนพฒนาบคคลเชง

ยทธศาสตร. กรงเทพฯ : สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม, 2547. สมาคมอนามยแหงประเทศไทย. ปฏทนสาธารณสข พ.ศ. 2550. นนทบร : สมาคมอนามยแหง

ประเทศไทย, 2550. สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม. สงดๆ ทหลากหลายสไตล KM (Best Practice KM

Style). กรงเทพฯ : สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม (สคส.), 2549. . รายงานประจาป KM ประเทศไทย (สคส.) 2548. กรงเทพฯ : สถาบนสงเสรมการ

จดการความรเพอสงคม (สคส.), 2549. สรงคกฏณ ดวงคาสวสด. “การสขศกษาและพฤตกรรมสขภาพ.” กองสขศกษา สานกงาน

ปลดกระทรวงสาธารณสข, 2539. (อดสาเนา) สปาง กจจะและคณะ. การศกษารปแบบการพฒนาการใหบรการสขภาพระดบปฐมภมและ

ประเมนความคดเหนความพงพอใจของผใหบรการในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาสถานบรการเครอขายสขภาพ โรงพยาบาลสกลนคร. สกลนคร : โรงพยาบาลสกลนคร สานกงานสาธารณสขจงหวดสกลนคร, 2548.

สชาต ประสทธรฐสนธ. “ตวบงชการปฏบตงานทเหมาะสมสา หรบการตรวจสอบผลการปฏบตงานโครงการและแผนงาน.” ขาวสารวจยการศกษา 19, 16 (สงหาคม – กนยายน 2539) : 2-45.

ไสว โลจนะศภฤกษ. Knowledge Management คณะกรรมการบรหารจดการความรในกรอ.กรงเทพมหานคร: สานกงานการอดมศกษาแหงชาต, 2550.

สมเกยรต ทานอก. “การพฒนาตวบงชรวมสาหรบเกณฑมาตรฐานโรงเรยนประถมศกษา.”วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาวจยการศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2539.

สมชาย นาประเสรฐชย. การจดการความร[ออนไลน]. เขาถงเมอ 26 พฤศจกายน 2551. เขาถงไดจาก http/:/www.Km old 2 new Story(1)

241

สมหวง พธยานวฒน. การวเคราะหสถานภาพของการฝกหดครในประเทศไทย. กรงเทพมหานาคร : ครศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2539.

สมศกด กรชย. “การนเทศงานกบการปฏบตงานตามบทบาทหนาทของเจาหนาทสาธารณสขระดบตาบล ในจงหวดสมทรสาคร.” วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาสาธารณสขศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล, 2542.

สอ เสถบตร. New Model English-Thai Dictionary. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช, 2534. สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. รายงานการศกษาสารสนเทศเพอการวางแผนและ

พฒนาการศกษาดชนและขอมลพนฐาน. กรงเทพมหานคร : ฟนนพบบลชชง, 2530. สานกงานปลดกระทรวง. พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๒. กรงเทพฯ : บรษท พรกหวาน

กราฟฟก จากด, 2542. สานกงานพฒนาระบบราชการ. Knowledge Management การจดการความร. กรงเทพฯ : สานกงาน

พฒนาระบบราชการ, 2548. สานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ และสถาบนเพมผลผลตแหงชาต. คมอการจดทา

แผนการจดการความร โครงการพฒนาสวนราชการ ใหเปนองคกรแหงการเรยนร และการจดการความรในสวนราชการ. กรงเทพฯ : สานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการและสถาบนเพมผลผลตแหงชาต, 2548.

สานกมาตรฐานอดมศกษา, สานกงานปลดทบวงมหาวทยาลย. การจดการความร สวงจรคณภาพทเพมพน. กรงเทพฯ : สานกงานปลดทบวงมหาวทยาลย, 2546.

สานกงานควบคมโรคไขเลอดออก. สถานการณไขเลอดออกในประเทศไทย. นนทบร : สานกงานควบคมโรคไขเลอดออก กรมควบคมโรคตดตอ, 2548.

สานกงานปฏรประบบสขภาพแหงชาต. สสขภาพทางสงคมและจตวญญาณ. นนทบร : 21 เซนจร, 2544.

สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต. คมอการประเมนตนเองของหนวยบรการปฐมภมตามโครงการสงเสรมคณภาพหนวยบรการปฐมภม ภายใตระบบหลกประกนสขภาพแหงชาต. กรงเทพฯ : สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต, 2547.

หองสมดตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย. การจดการความร : ยทธศาสตรและเครองมอ[ออนไลน]. เขาถงเมอ 14 มกราคม 2551. เขาถงไดจาก http://www.set.or.th/library/KM/

หทย ชตานนท. นยามศพทสงเสรมสขภาพ. สถาบนสงเสรมสขภาพไทย : โครงการสานกพมพ สถาบนวจยระบบสาธารณสข, 2540.

242

อรโณทย สงหวราช. “การจดการความรของบรษท ธนาคารกรงไทย จากด (มหาชน)สานกงานเขตอดรธาน.” วทยานพนธบรหารธรกจมหาบณฑต สาขาการจดการเชงกลยทธ มหาวทยาลย มหาสารคาม, 2549.

อนนตพร ภกงหน. “ความสมพนธระหวางการจดการความรกบผลการดาเนนงานของธรกจ SMEsในจงหวดกาฬสนธ.” วทยานพนธบรหารธรกจมหาบณฑต สาขาการจดการทวไป มหาวทยาลยมหาสารคาม, 2550.

อนนต ภวภตานนท. “ผลกระทบของศกยภาพการจดการความรทมตอผลการดาเนนงานของธนาคารออมสน.” วทยานพนธการจดการมหาบณฑต มหาวทยาลยมหาสารคาม, 2551.

อาร บตรสอน. “การศกษาเพอการพฒนาศกยภาพอาสามสมครสาธารณสขประจาหมบานจงหวดศรสะเกษ.” วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาสงคมศาสตรเพอการพฒนา สรนทร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏสรนทร, 2546.

อาภรณ ภวทยพนธ. การจดการความร : พนฐานและการประยกตใช [ออนไลน]. เขาถงเมอ 14 มกราคม 2551. เขาถงไดจาก http/://www.mailto

อารรตน วฒนสน. “ประกนคณภาพการศกษาของสถานศกษา ระดบการศกษาขนพนฐาน งานเกาทจดระบบใหม.” วารสารวชาการ 3, 12 (ธนวาคม 2543) : 12.

อาทตยา ดวงมณ. “การพฒนาตวบงชรวมสาหรบความเปนเลศทางวชาการ ของสาขาวชาทางการวจยการศกษา ในมหาวทยาลยของรฐ.” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาวจยการศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2540.

อาทกา เพชรทบ. “การศกษาตวบงชและสมรรถภาพการวจยปฏบตการในชนเรยนของครวทยาศาสตรระดบมธยมศกษา.” วทยานพนธครศาตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2551.

อทมพร จามรมาน. การประกนคณภาพระดบอดมศกษา. กรงเทพฯ : ฟนนพบบลชชง, 2543. . เลมท 9/2 ชดฝกอบรมผตรวจสอบคณภาพการอดมศกษาภายในและภายนอก. ม.ป.ท. ,

2542. . เลมท ป12 ชดฝกอบรมนกประเมนคณภาพการศกษาระดบอดมศกษา. ม.ป.ท., 2544. อทมพร จามรมานและคณะ. รายงานการวจยเรอง ดชนเกณฑและวธการประเมนคณภาพการศกษา

ภายใน และภายนอกสาหรบสถาบนอดมศกษาไทย. ม.ป.ท., 2544. เอมอร จงศรพรปกรณ. “ ดชนบงชการประกนคณภาพการศกษา : แนวคดเบองตนในการศกษา

และการพฒนาดชนบงช.” วารสารวทยาลยครสเตยน 3 (กรกฎาคม-ธนวาคม 2542) : 4-13.

243

เออมพร หลนเจรญ. “การพฒนาตวบงชความสาเรจของการปฏรปการศกษาขนพนฐาน.” วทยานพนธ การศกษาดษฎบณฑต สาขาวจยและประเมนผลการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยนเรศวร, 2547.

เอนก ศลปนลมาลย . “การพฒนาเกณฑประเมนหลกสตรจรยศกษาในระดบประถมศกษา.” วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2530.

อาพล จนดาวฒนะ. แนวคดและกระบวนการประกนคณภาพดานการศกษาและการสาธารณสข.กรงเทพฯ : สานกงานปฏรประบบสขภาพแหงชาต, 2546.

อารง จนทวานช. การจดทาดชนเพอการวางแผนและพฒนาการศกษา. ม.ป.ท., 2535. ภาษาตางประเทศ Arther Anderson and American Productivity & Quality Center. The Knowledge Management.

Integrated. Singapore : Press Ltd.,1996. Berk, R.A. “A Consumer’s Guide to Setting Performance Standards on Criterion –Referenced test.”

Review of Educational Research, 1986. Best John, W. Research in Education. Englewood Cliffs, New Jersey : Prentice-Hall Inc, 1970. Burstein., L., J. Oakes, and G. Guiton. Education indicators : Encyclopedia of Educational Research.

N.Y. : Macmillan Publishing Company, 1992. Carla , O’Dell. Knowledge Management[Online]. Accessed 24 January 2009. Available from

http://www.gurteen.com/gurteen/gurteen.nsf/id/carla-odell Cizek, G.J. Reconsidering Standards and Criteria. Journal of Educational Measurement, 1993. Choi, Young Suk. “An empirical study of factors affecting successful Implementation of

knowledge management.” A dissertation presented to faculty of the graduate colledge at the University of Nebraska in partial fulfillment of requirements for the Doctor degree of Philosophy, 2001.

Cohen, R.J., Swerdlik M.E. and Smith D.K. Psychological Testing and Assessment. Mountain View, California : Mayfield publishing, 1992.

Collison C, Parcell G. Learning to Fly : Practical Lessons form one of the World's Leading Knowledge Companies. Oxford : Capstone, 2001.

244

Davidson Carl, Voss Philip. Knowledge Management: An introduction to creating Competitive advantage from intellectual capital. Auckland, New Zealand : Tandem Press, 2002.

Davis, P. The American Heritage Dictionary of the English Language. New York : American Heritage Publishing, 1972.

Epstein, Dickstien Lisa. “Sharing knowledge in organization: How people use media to Communication.” A dissertation submitted in partial satisfaction of the requirement for the doctor degree of philosophy in Business Administration in the graduate division of the University of California Berkeley, 2000.

Fitz – Gibbon. Motoring Education : Indicators, Quality and Effectiveness. London : Cassel, 1996.

Glass, G.V. “Standard and Criteria.” Journal of Educational Measurement 15 (1978) : 273-261. Greasley, K., and N. King. “Employee perceptions of empowerment.” Employee Relations, 2005. Grover, V and Darvenport T. “General perspective on knowledge management : fostering a

research agenda.” General of management information system18, 1(2001) : 5-21. Good, C.V. Dictionary of Education. New York : McGraw-Hill Book, 1959. . Dictionary of Education. New York : McGraw–Hill Book, 1973. Holsapple. C W. and Joshi K.D. Understanding Knowledge Management Solution of Framework

in Theory and Practice. UK : The Alder Press, 2002. Hylton, A. Measuring & Assessing Knowledge – Value & the Pivotal Role of the Knowledge

Audit [Online]. Accessed 1 January 2009. Available from www.kmadvantage.com/docs/km_articles/Measuring & Assessing_K-Value_&_Pivotal_Role_of_K-Audit.pdf

. A KM Initiative is Unlikely to Succeed Without a Knowledge Audit [Online]. Accessed 1 January 2009. Available from www.kmadvantage.com/docs/km_articles/KM_Initiative_Unlikely_to_Succeed_Without_a_K_Audit.pdf

Johnstone, J.N. Indicators of Education Systems. London : Ancher Press, 1981. Jasmine, J . Portfoilo and Other Assessment. Huntington Breach : Teacher Created Materials,

1993.

245

Keyser, Richard Lewis. Assessing the Relationship between Knowledge Management And Plant Performance at the Tennessee Valley Authority. New York : The University of Alabama In Huntsville, 2004.

Kinlaw, D. C. The practice of empowerment. Hampshire England: Gower, 1995. Leonard-Barton, D. “Wellsprings of Knowledge.” Harvard Business School (1995) : 22-38. Liebowitz, J. and T. Beckman, Knowledge Organization: What Every Manage Should Know.

USA : St. Lucie/CRC Press, 1998. Mackler, Mark. “Influence on the performance of organizational knowledge transfer.” A dissertation

submitted to the Faculty of The College of Business in Partial Fulfillment of the requirements for the Degree of Doctor of Philosophy. Florida Atlantic University, 2001.

Meskauskas, J.A. “Evaluation models for Criterion Referenced Testing : Views Regarding Mastery and Standard-setting.” Review of Educational Research 46 (1976) : 133-158.

Mcasham, H. H. Competency – Based Education and Behavioral Objective. New Jersy : Education Technology Publishing. , 1979.

Nonaka, Ikujro. “The Knowledge Creating Company.” Harvard Business Review (November – December 1991) : 25-31.

. Dynamic Knowledge-Based Firms. From : Top Management Forum : Knowledge Management for Corporate Innovation. Tokyo : Asian Productivity Organization, 2002.

Nonaka I, Takeuchi H. The Knowledge – Creating Company : How Japanese Companies Create the Dynamics of Innovation. Oxford : Oxford University Press, 1995.

Orem, D.E. Nursing Concepts of Practice. 3rd ed. New York : McGraw – Hill Book Company, 1985.

Ribiere, Vincent Michel. “Assing knowledge management initiative successes as a Function of organizational culture.” A dissertation submitted to The Faculty of The School of Engineering and Applied Science of The George Washington University in partial satisfaction of the requirements for the Degree of Science,2001.

Ryan, C.D. Authentic Assessment. Westminster : Teacher Created Materals, 1994.

246

Singapore Productivity and Innovation Board. Primer on Knowledge Management Integrated. Singapore : Press Ltd., 2001.

Snowden, D J. “Organic Knowledge Management.” Knowledge Management 3,7 (1 April 2000) : 14-17.

. “Organic Knowledge Management.” Knowledge Management 3,9 (June 2000) : 15-19. Snowden, D J. “Organic Knowledge Management.” Knowledge Management 3,10 (1 July 2000) :

15-19. World Health Organization. Ottawa Charter for Health Promotion. Genneva : WHO/HPR/HEP/95.1,

1986. White, A.T. “Why Community Participation: A Discussion of the Arguments.” Assignment

Children 18 (1982) : 59-60. Wiig, K. Knowledge Management Foundation. USA: Schema Press, 1993.

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก รายนามผเชยวชาญ

249

รายนามผเชยวชาญ พจารณาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

1. อ.ดร.ปทมา สพรรณกล รองคณบดฝายบณฑตศกษาและบรการวชาการ

คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร 2. อ.ดร.ถาวร มาตน รองคณบดฝายวชาการ คณะสาธารณสขศาสตร

มหาวทยาลยนเรศวร 3. อ.ดลใจ จองพานช ผอานวยการวทยาลยพยาบาลพระปกเกลา จนทบร 4. อ.ดร.รจา รอดเขม ผอานายการวทยาลยการสาธารณสขสรนธร

จงหวดยะลา 5. อ.นพ.อนนต มโนมยพบลย นายแพทย 9 ชช หวหนาภาควชาศลยศาสตร

วทยาลยแพทยศาสตรกรงเทพมหานครและวชรพยาบาล 6. อ.นพ.พจน ธรคปต นายแพทย 9 ชช ผชวยผอานายการฝายกจการนกศกษา

วทยาลยแพทยศาสตรกรงเทพมหานครและวชรพยาบาล 7. นางอทมพร พรหมวาศ นกวชาการสาธารณสขเชยวชาญ (ดานสงเสรมพฒนา)

สานกงานสาธารณสขจงหวดปราจนบร 8. นางสนนาถ แยมละออ นกวชาการสาธารณสขเชยวชาญ (ดานสงเสรมพฒนา)

สานกงานสาธารณสขจงหวดสพรรณบร 9. ทพ.อนโรจน เลกเจรญสข ทนตแพทยเชยวชาญ (ดานทนตกรรม)

หวหนากลมงานสนบสนนวชาการ สานกงานสาธารณสขจงหวดปราจนบร

10. อ.ภก.ดร.สรศกด สนทร หวหนาภาควชาเทคนคเภสชกรรม วทยาลยการสาธารณสขสรนธร จงหวดสพรรณบร

11. อ.ดร.บญลอ ฉมบานไร หวหนาภาควชาสาธารณสขชมชน วทยาลยการสาธารณสขสรนธร จงหวดสพรรณบร 12. อ.ดร.อรรณพ สนธไชย รองผอานายการฝายวชาการ

วทยาลยการสาธารณสขสรนธร จงหวดสพรรณบร 13. อ.ดร. อญชลพร วสทธวงษ พยาบาลวชาชพชานาญการพเศษ(ดานการสอน)

วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนสวรรคประชารกษ นครสวรรค

250

รายนามผเชยวชาญ พจารณาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

14. อ.คนงสข พพสทธ รองผอานายการฝายแผนงานและพฒนาคณภาพ

วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนสวรรคประชารกษ นครสวรรค 15. อ.มณฑล ทองนตย พยาบาลวชาชพชานาญการพเศษ(ดานการสอน)

วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนสวรรคประชารกษ นครสวรรค

16. ดร.เพชรนอย ศรผดผอง นกวชาการสาธารณสขชานาญการพเศษ(ดานบรการวชาการ) สานกงานสาธารณสขจงหวดสพรรณบร 17. นางอษณย พงษสมฤทธ นกวชาการสาธารณสขชานาญการ (ดานบรการวชาการ)

สานกงานสาธารณสขอาเภอปากทอ จงหวดราชบร

251

รายนามผเชยวชาญตรวจเครองมอ 1. อ.บงอร ดวงรตน ผอานวยการวทยาลยเทคโนโลยทางการแพทยและ

สาธารณสขกาญจนภเษก 2. อ.ภรต โทนแกว ผอานวยการวทยาลยการสาธารณสขสรนธร

จงหวดอบลราชธาน 3. อ.ดร.ผกาวรรณ จนทรเพม วทยาจารยชานาญการพเศษ (ดานการสอน) สถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข 4. อ.นพ.ทววงษ จลกมนตร นายแพทย 9 ชช ผชวยผอานายการฝายวางแผนและพฒนา

วทยาลยแพทยศาสตรกรงเทพมหานครและวชรพยาบาล 5. อ.กลยา ศรมหนต พยาบาลวชาชพชานาญการพเศษ(ดานการสอน) วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนราชบร

ภาคผนวก ข แบบสอบถามการวจยชดท 1

แบบสมภาษณ(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชน ของสถานอนามย

253

หนงสอนาสงแบบสอบถามการวจยชดท 1 แบบสมภาษณ(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชน

ของสถานอนามย

เรยน อาจารยผเชยวชาญ เอกสารทแนบมาพรอมน มจานวน 4 ชน ดงน 1. หนงสอเชญผเชยวชาญ (เอกสารท 1)

2. แบบสมภาษณ(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย (สาหรบผเชยวชาญ) (เอกสารท 2) 3. กรอบแนวคดองคประกอบและขนตอนการจดการความรทผวจยสรางขน (เอกสารท 3) 4. ซองจดหมายจาหนาซองถงผวจย อนงเมอทานไดตรวจสอบ พจารณาและใหขอเสนอแนะตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยเรยบรอยแลว ผวจยขอความกรณาจากทาน กรณานาแบบสมภาษณ(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย (สาหรบผเชยวชาญ) สงกลบใหผวจยโดยบรรจแบบสอบถามการวจย ในซองจดหมายทแนบมาพรอมน จะเปนพระคณอยางยง ขอบขอพระคณทานเปนอยางสงยง ปรญญา จตอราม นกศกษาหลกสตรปรญญาศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการศกษาตลอดชวตและการพฒนามนษย ผวจย

254

กรอบแนวคดองคประกอบและขนตอนการจดการความรทผวจยสรางขน

จากการศกษาเอกสารทเกยวของกบการจดการความร ผวจยไดนามาสรางเปนกรอบแนวความคดในการจดการความรทมขนตอนและองคประกอบตามทผวจยไดสงเคราะหเปนกรอบ โดยอาจกลาวโดยสรปไดดงน 1. คน คอ พนกงานทงหมดในองคกรหรอผมผลกระทบกบองคกร การจดการความรจะรวบรวมวาใครเชยวชาญในดานใดบาง คน ถอวาเปนองคประกอบทสาคญทสดเพราะเปนทงแหลงความร เปนผดาเนนการจดการความรและเปนผนาความรไปใชใหเกดประโยชน โดยในการวจยครงน คน คอ เจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานอยในสถานอนามยหรอศนยสขภาพชมชนซงเปน ผทดาเนนการในการจดการความรดานสขภาพแกประชาชนในชมชน 2. สถานท คอ แหลงททกคนในองคกรสามารถระดมความคดรวมกนได อาจอยในรปของ การประชมในหมบาน หองผกผอน ลานหมบาน วด โรงเรยน เปนตน กลาวโดยสรปไดวาเปนสถานทใดกไดท บคลากรในหนวยงานสามารถมาแลกเปลยนเรยนรความรรวม กนไดกได 3. ความร คอ สงทนามาดาเนนการในการจดการความร แบงเปน 2 ประเภท คอ ความรทเดนชดเปนความรทอยในรปแบบทเปนเอกสาร ตารา คมอตางๆ หรอวชาการ สวนความรอกประเภท คอ ความรแฝง เปนความรทแฝงอยในตวบคคล องคกร เปนประสบการณทถกสงสมมายาวนาน เปนภมปญญา พรสวรรค และความรทแฝงอยในองคกร ความรทแฝงอยในกระบวนการหรอขนตอนการทางาน แฝงอยในวฒนธรรมองคกร กฎเกณฑกตกาหรอขอตกลงตาง ๆ 4. กระบวนการจดการความร เปนขนตอนการบรหารจดการ เพอนาความรจากแหลงความรไปใหผใช เพอทาใหเกดการปรบปรงและนวตกรรมและใหผใชเขาถงขอมลเหลานนไดโดยงาย ซงกระบวนการในการจดการความรทผวจยไดวเคราะหจากเอกสาร ตาราและงานวจยตางและนามาสงเคราะหขนตอนของกระบวนการจดการความรได 5 ขนตอน คอ 4.1 ขนกาหนดความร คอ การกาหนดหวขอหรอเรองของความรทสาคญทตองการนาไปใชในการดาเนนการแกปญหาและพฒนาสขภาพของประชาชน 4.2 ขนคนหาแหลงความร คอ การพจารณาวาความรทตองการนน อยในแหลงใดบางซงอาจจะเปนความรทชดแจงหรอความรแฝง โดยขนนประกอบดวย 4.2.1 การสรางทมความร คอ ตวบคคลทดาเนนการในการจดการความร ซงประกอบไปดวย เจาหนาทสาธารณสข ประชาชนในชมชน

255

4.2.2 การแสวงหาความร เปนขนตอนในการคนหาความรจากแหลงตางๆ ทมอยมารวมไวเพอจดทาเนอหาใหเหมาะสมและตรงกบความตองการ ในการดาเนนการแกปญหาและพฒนาสขภาพของประชาชน 4.3 ขนเลอกวธการในการจดการความร คอ การพจารณาวาจะใชวธการใดในการจดการหรอดาเนนการเพอใหไดความรใหมตามทตองการในขนกาหนดความร (ขนตอนท 4.1) โดยมวธการดวยการวเคราะห สงเคราะห เพอยกระดบความร คดเลอกเอาไวเฉพาะความรทจาเปนสาหรบการใชประโยชน ทงความรทไดจากภายในชมชนและจากภายนอกชมชน โดยนาความรมาตรวจสอบความนาเชอถอและความเหมาะสมกบบรบทของชมชน ถาไมเหมาะสมกดาเนนการปรบปรง 4.4 ขนไดความรใหม คอ ขนของการไดความรทไดกาหนดไวในขน 4.1 ขนกาหนดความร โดยในขนตอนนตองมการตรวจสอบความร ซงเปนการการทบทวนความรทตองการนามาใชเพอการดาเนนการแกปญหาและพฒนาสขภาพของประชาชนวาเปนความรทสามารถนามาใชในการแกปญหาและพฒนาสขภาพของประชาชนในชมชนไดจรงสอดคลองกบสภาพปญหาและบรบทของชมชน 4.5 ขนดาเนนการใชความรใหม คอ การนาความรใหมมาใชในการปฏบตงานเพอใหบรรลเปาหมายของการแกปญหาและพฒนาสขภาพของประชาชน ประกอบดวย 4.5.1 การจดการความรใหเปนระบบ เปนการวางโครงสรางความรทไดมาใหมมาดาเนนการจดการใหเปนระบบ หมวดหม เชน ความรดานการสงเสรมสขภาพ ความรดานการปองกนโรค ความรดานการรกษาพยาบาลเบองตน เปนตน ซงเปนการดาเนนเตรยมความพรอมสาหรบการเกบความรใหเปนระบบเพองายสาหรบการนาไปใชในอนาคต 4.5.2 การเขาถงความรเปนการกาหนดวธการกระจายความร เปนการทาใหประชาชนเขาถงความรทตองการไดงายและสะดวก เชน เสยงตามสาย หอกระจาย บอรดประชาสมพนธ แผนพบ โปสเตอร เปนตน 4.5.3 การแลกเปลยนเรยนร คอ การถายทอดความร การแบงปนความรซงทาไดหลายวธการ เชน จดทาเปน เอกสาร ชมชนแหงการเรยนร เวทแลกเปลยนความร เปนตนหรอการเอาความรทฝงลกในตวคนใหมการถายทอด โดยการเลาสกนฟง หรอการจดเวทใหมการแลกเปลยนเรยนร 4.5.4 การประยกตใชความร คอ การนาความรใหมทไดมาใชเพอพฒนาสขภาพของประชาชน 4.5.5 การเรยนรจากการใชความร คอ สงทไดจากการนาความรไปใชจนเกดการเรยนรและเกดความรใหมกลบมาใหชมชน

256

4.6 ขนประเมนผลการนาความรมาใช คอ การประเมนผลการนาความรในขนดาเนนการมาใชในการปฏบตงานวาบรรลเปาหมายของงานหรอไม ประกอบดวย 4.6.1 การประเมนผลการใชความร เพอใหทราบวาการดาเนนการไดบรรลเปาหมายทตงไวหรอไม มการนาผลของการวดมาใชในการปรบปรงแผนและการดาเนนการใหดขน, มการนาผลการวดมาใชในการสอสารกบบคลากรในทกระดบใหเหนประโยชนของการจดการความร 4.6.2 สรปผลการใชความร คอ การสรปผลของการดาเนนงานในชมชนภายหลง จากการนาความรทสรางใหมมาใชในการดาเนนงานวาสามารถทาใหบรรลเปาหมายของการแกปญหาและพฒนาสขภาพของประชาชน หรอไม

257

แบบสอบถามการวจยชดท 1 แบบสมภาษณ(ราง)องคประกอบและตวบงชการจดการความรดานสขภาพ

ในชมชนของสถานอนามย

คาชแจง 1.แบบสอบถามชดนม 2 ตอน ดงน ตอนท 1 ขอมลสถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม ตอนท 2 ความคดเหนทมตอองคประกอบของตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ซงม 4 องคประกอบหลก 14 องคประกอบยอย และตวบงชจานวน 49 ตว มจานวนขอคาถามทงสน 49 ขอ ซงลกษณะเปนแบบมาตราสวนประมาณคา(Rating Scale) 5 ระดบ 2.การเกบรวบรวมขอมลจากแบบสอบถามนมจดมงหมายเพอรวบรวมความคดเหนเกยวกบตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยโดยผเชยวชาญจากกลมผบรหารของกระทรวงสาธารณสขตงแตระดบอาเภอขนไป กลมนกวชาการของกระทรวงสาธารณสขทมประสบการณการดาเนนงานการจดการความร โดยดารงตาแหนงระดบชานาญการพเศษหรอเทยบเทาขนไปหรอสอนหรอวจยเกยวกบการจดการความรหรองานดานสาธารณสขในชมชนและกลมผทปฏบตงานดานการจดการความรของหนวยงานในกระทรวงสาธารณสข ดวยเทคนดเดลฟายประยกตโดยใชแบบสอบถามทมโครงสรางทพฒนามาจากโครงสรางแนวคดองคประกอบตวแบบทฤษฎ โดยการเกบรวบรวมขอมลการวจยในครงนเพอใหผเชยวชาญไดพจารณาความเหมาะสมของตวบงชพรอมดวยขอเสนอแนะเพมเตมเพอนาไปใชในการการพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย 3.การพจารณาตวบงชใหทานพจารณาความเหมาะสมของตวบงชแตละตววามความเหมาะสมในระดบมากนอยเพยงใด จากมากทสดถงนอยทสด (จากระดบ 5 ถง 1 ) หากทานมขอเสนอแนะเพมเตมโปรดใหขอเสนอแนะในชองขอเสนอแนะดานขวามอของแบบสอบถาม 4.ความเหมาะสมของตวบงช หมายถง ตวบงชนนมความสาคญเหมาะสมทจะนาไปใชเปนเกณฑสาหรบบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย 5.ขอมลทไดจากการตอบแบบสอบถามของทานในครงน ผวจยจะดาเนนการเกบไวเปนความลบ 6. การตอบแบบสอบถามตอนท 1 และตอนท 2 ขอใหทานกรณาทาเครองหมาย / ลงในชองวางทตรงกบความเปนจรงและความคดเหนของทานตามลาดบ ขอแสดงความขอบคณ ปรญญา จตอราม ผวจย

258

ตอนท 1 ขอมลสถานภาพสวนบคคล 1. ชอ...................................................................นามสกล................................................................... 2. ตาแหนง................................................................ระดบ.................................................................. 3. สถานทปฎบตงาน............................................................................................................................ 4. เพศ ( ) ชาย ( ) หญง 5. อาย ( ) ตากวา 40 ป ( ) 41 – 50 ป ( ) 51 – 60 ป ( ) มากกวา 60 ป 6. การศกษา ( ) ปรญญาตร สาขา...................................................................... ( ) ปรญญาโท สาขา...................................................................... ( ) ปรญญาเอก สาขา...................................................................... 7. ประสบการณในการปฏบตงาน ( ) 5 - 10 ป ( ) 11 – 15 ป ( ) 16 – 20 ป ( ) 21 ปขนไป

259

ตอนท 2 ความคดเหนทมตอองคประกอบของตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของ สถานอนามย

1.องคประกอบหลกดานองคกร

องคประกอบยอย

ตวบงช

ระดบความเหมาะสม ขอ

เสนอแนะ 5 4 3 2 1

มาก ทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

1.1 โครงสรางของสถานอนามย

1) มสายบงคบบญชาทไมซบซอน 2) มความคลองตวในการประสานงานทงภายใน

และภายนอกสถานอนามย

3) มการกาหนดงานดานการจดการความรและมผรบผดชอบทชดเจน

4) มการแตงตงคณะทางานดานการจดการความร

1.2 วสยทศน/ พนธกจ/กลยทธ

1) มวสยทศนและพนธะกจดานการจดการความร

2) มแผนงาน/โครงการทเกยวกบการจดการความร

3) บคลากรมสวนรวมในการวางแผนกลยทธดานการจดการความร

1.3 วฒนธรรมองคกร

1) บคลากรมการทางานเปนทม 2) บคลากรมการแลกเปลยนเรยนรในการทางาน 3) บคลากรตระหนกวาการจดการความรเปนการ

เพมพนคณคาแก สถานอนามย

4) บคลากรมอสระในการคดและการแสวงหาความร

5) สถานอนามยมเครอขายการทางานรวมกบหนวยงานอน

1.4 บรรยากาศการทางาน

1) มบรรยากาศในการทางานทโปรงใสเปนกนเอง

2) มบรรยากาศแหงการเรยนรในการทางาน 3) บคลากรสามารถแสดงความคดเหนในการ

ทางานอยางเปดเผย

4) บคลากรตระหนกวาตนเองเปนสวนสาคญของสถานอนามย

260

2. องคประกอบหลกดานบคลากร

องคประกอบยอย

ตวบงช

ระดบความเหมาะสม ขอ

เสนอแนะ 5 4 3 2 1

มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

2.1 ภาวะผนาทเออตอการจดการความร

1) หวหนาสถานอนามยเปนแบบอยางทดในการทางาน

2) หวหนาสถานอนามยมการแลกเปลยนเรยนรกบบคลากร

3) หวหนาสถานอนามยยอมรบและสนบสนนความคดใหมๆ

4) หวหนาสถานอนามยใหอสระในการทางาน 2.2 การเสรมพลงอานาจใหบคลากรในองคกร

1) หวหนาสถานอนามยมอบอานาจการตดสนใจในการทางานแกบคลากร

2) สถานอนามยเนนการพฒนาทกษะเรยนรของบคลากรเพอพฒนาการทางาน

3) มการสงเสรมการเรยนรสงใหมๆอยางตอเนอง 2.3 การจงใจ 1) ยกยองชมเชยบคลากรทเกยวของกบการ

จดการความร

2) นาผลงานดานการจดการความรมาเปนสวนหนงในการพจารณาความดความชอบ

3. องคประกอบหลกดานเทคโนโลยสารสนเทศ

องคประกอบยอย

ตวบงช

ระดบความเหมาะสม ขอ

เสนอแนะ 5 4 3 2 1

มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

3.1 เทคโนโลยสารสนเทศ

1) มระบบสารสนเทศทเชอมโยงกนระหวางหนวยงาน

2) มเทคโนโลยทบคลากรสามารถเขาถงขอมล/ความรไดงาย

3) มระบบจดเกบ สบคน สรรหาและเผยแพรความร

261

4 . องคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน

องคประกอบยอย

ตวบงช

ระดบความเหมาะสม ขอ

เสนอแนะ 5 4 3 2 1

มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

4.1 ขนกาหนดความร

1) มการวเคราะหสถานอนามยเพอกาหนดความรทใชในการพฒนาสขภาพ

2) มการสารวจองคความรในสถานอนามย 3) มการสารวจองคความรและแหลงความร

ภายนอกสถานอนามย

4) มการกาหนดองคความรจากประชาชน 4.2 ขนคนหาความร

1) บคลากรทราบองคความรภายในสถานอนามย 2) บคลากรทราบองคความรและแหลงของ

ความรภายนอกสถานอนามย

3) บคลากรใชวธการแสวงหาความรทหลากหลาย

4) มการจดทาทะเบยนองคความรและแหลงของความรทงภายในและภายนอกสถานอนามย

5) มการประชาสมพนธใหบคลากรเหนความสาคญของการจดการความร

4.3 ขนเลอกวธการในการจดการความร

1) มการคดเลอกวธการในการจดการความรทเหมาะสมกบความรทกาหนด

2) ใชวธการทหลากหลายในการจดการความร

4.4 ขนไดความรใหม

1) มความรใหมในการพฒนาสขภาพอยางนอยไตรมาสละ 1 เรอง

2) มกระบวนการเรยนรใหมในการพฒนาสขภาพ

4.5 ขนดาเนนการใชความรใหม

1) นาความรใหมมาใชในการทางาน 2) บคลากรมทกษะในการใชความรใหม 3) มการเผยแพรความรใหมดวยวธการท

หลากหลาย

4) มระบบการจดเกบความรใหมสามารถคนหาไดโดยงาย

5) มแหลง/สถานทในการแลกเปลยนเรยนร

262

4 . องคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน (ตอ)

องคประกอบยอย

ตวบงช

ระดบความเหมาะสม ขอ

เสนอแนะ 5 4 3 2 1

มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

4.6 ขนประเมนผลการใชความร

1) มระบบการตดตามและประเมนผลการใชความร

2) มคณะทางานเพอประเมนผลการใชความรใหม

3) มการประเมนผลการใชความรอยางนอยไตรมาสละ 1ครง

ภาคผนวก ค แบบสอบถามการวจยชดท 2

แบบสอบถามเพอการคดเลอกตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของ สถานอนามย

264

แบบสอบถามการวจย ชดท 2 แบบสอบถามเพอการคดเลอกตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

(สาหรบผเชยวชาญ)

คาชแจง 1. แบบสอบถามฉบบน มจดมงหมายเพอรวบรวมความคดเหนของทานในการพจารณา

ตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย โดยผวจยใครขอความกรณาจากทานพจารณาความเหมาะสมของตวบงชทจะนาไปใชเปนเกณฑบอกสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย เพอนาไปใชในการพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยใหมความสมบรณมากยงขน และขอรบรองวาการตอบแบบสอบถามของทานในครงน ผวจยจะดาเนนการเกบไวเปนความลบ 2. แบบสอบถามทงหมดประกอบดวย 2 สวน คอ สวนท 1 แบบสอบถามขอมลสถานภาพสวนบคคล มลกษณะเปนแบบเตมคาตอบ จานวนขอคาถาม 7 ขอ สวนท 2 แบบสอบถามความเหมาะสมของตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย มลกษณะเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ จานวนขอคาถาม 45 ขอ (ซงม 4 องคประกอบหลก 14 องคประกอบยอย 45 ตวบงช) เมอทานพจารณาตวบงชแลวหากมขอเสนอแนะเพมเตมกรณาแสดงความคดเหนของทานลงในชองขอเสนอแนะ ผวจยขอขอบพระคณผเชยวชาญทกทานทกรณาใหขอมลในการตอบแบบสอบถามเปนอยางดไว ณ โอกาสน

ปรญญา จตอราม นกศกษาหลกสตรปรญญาศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการศกษาตลอดชวตและการพฒนามนษย

ผวจย

265

สวนท 1 แบบสอบถามขอมลสถานภาพสวนบคคล

1. ตาแหนง............................................................ระดบ......................................................................

2. สถานทปฎบตงาน............................................................................................................................

3. เพศ ( ) ชาย ( ) หญง

4. อาย…………………ป

5. การศกษา ( ) ปรญญาตร สาขา...................................................................... ( ) ปรญญาโท สาขา...................................................................... ( ) ปรญญาเอก สาขา...................................................................... ( ) อนๆ..........................................................................................

6. ประสบการณในการปฏบตงาน……………………ป

266

สวนท 2 แบบสอบถามความเหมาะสมของตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของ สถานอนามย

องคประกอบ ตวบงช

ระดบความเหมาะสมของการเปนตวบงช

ขอ เสนอแนะ 5 4 3 2 1

มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย

นอยทสด

1. องคประกอบดานองคกร 1.1 โครงสรางของสถานอนามย

1) มสายบงคบบญชาชดเจนงายตอการปฏบต

2) มความคลองตวในการประสานงานทงภายในและภายนอกสถานอนามย

3) มการกาหนดงานและมผรบผดชอบดานการจดการความรทชดเจน

1.2 วสยทศน/พนธะกจ/ กลยทธ

1) มวสยทศนและพนธะกจดานการจดการความร

2) มแผนงาน/โครงการทเกยวกบการจดการความร

3) บคลากรมสวนรวมในการวางแผนกลยทธดานการจดการความร

1.3 วฒนธรรมองคกร

1) บคลากรมการทางานเปนทม 2) บคลากรมการแลกเปลยนเรยนรและการ

แสวงหาความรในการทางาน

3) บคลากรตระหนกวาการจดการความรเปนการเพมพนคณคาแกสถานอนามย

4) สถานอนามยมเครอขายการทางานรวมกบหนวยงานอน

1.4 บรรยา- กาศการทางาน

1) มบรรยากาศในการทางานทโปรงใส / เปนกนเอง

2) มบรรยากาศแหงการเรยนรในการทางาน 3) บคลากรสามารถแสดงความคดเหนใน

การทางานอยางเปดเผย

4) บคลากรตระหนกวาตนเองเปนสวนสาคญของสถานอนามย

267

องคประกอบ ตวบงช

ระดบความเหมาะสมของการเปนตวบงช

ขอ เสนอแนะ

5 4 3 2 1 มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

2. องคประกอบหลกดานบคลากร 2.1 ภาวะผนาทเออตอการจดการความร

1) หวหนาสถานอนามยเปนแบบอยางทดในการทางาน

2) หวหนาสถานอนามยมการแลกเปลยนเรยนรกบบคลากร

3) หวหนาสถานอนามยยอมรบและสนบสนนความคดใหมๆ

4) หวหนาสถานอนามยใหอสระในการทางาน

2.2 การเสรมพลงอานาจใหบคลากร

1) หวหนาสถานอนามยมอบอานาจการตดสนใจในการทางานแกบคลากร

2) สถานอนามยเนนการพฒนาทกษะเรยนรของบคลากรเพอพฒนาการทางาน

3) มการสงเสรมการเรยนรสงใหมๆอยางตอเนอง

2.3 การจงใจ 1) ยกยองชมเชยบคลากรทเกยวของกบการจดการความร

2) นาผลงานดานการจดการความรมาเปนสวนหนงในการพจารณาความดความชอบ

3. องคประกอบหลกดานเทคโนโลยสารสนเทศ 3.1เทคโนโลย สารสนเทศ

1) มระบบสารสนเทศทเชอมโยงกนระหวางหนวยงาน

2) มเทคโนโลยทบคลากรสามารถเขาถงขอมล/ความรไดงาย

3) มระบบจดเกบ สบคน สรรหาและเผยแพรความร

268

องคประกอบ ตวบงช

ระดบความเหมาะสมของการเปนตวบงช

ขอ เสนอแนะ 5 4 3 2 1

มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

4 . องคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน 4.1 ขนกาหนดความร

1) มการวเคราะหสถานอนามยเพอกาหนดความรทใชในการพฒนาสขภาพ

2) มการสารวจองคความรในสถานอนามย 3) มการสารวจองคความรและแหลงความร

ภายนอกสถานอนามย

4) มการกาหนดองคความรจากประชาชน 4.2 ขนคนหาความร

1) บคลากรทราบองคความรภายในสถานอนามย 2) บคลากรทราบองคความรและแหลงของ

ความรภายนอกสถานอนามย

3) บคลากรใชวธการแสวงหาความรทหลากหลาย

4) มการประชาสมพนธใหบคลากรเหนความสาคญของการจดการความร

4.3 ขนเลอกวธการใน การจดการความร

1) มการคดเลอกวธการในการจดการความรทเหมาะสมกบความรทกาหนด

2) ใชวธการทหลากหลายในการจดการความร

4.4 ขนได ความรใหม

1) มความรใหมในการพฒนาสขภาพอยางนอยไตรมาสละ 1 เรอง

2) มกระบวนการเรยนรใหมในการพฒนาสขภาพ 3) มการจดทาทะเบยนองคความรและแหลงของ

ความรทงภายในและภายนอกสถานอนามย

4.5 ขนดาเนนการ ใชความรใหม

1) นาความรใหมมาใชในการทางาน 2) บคลากรมทกษะในการใชความรใหม 3) มการเผยแพรความรใหมดวยวธการท

หลากหลาย

4) มแหลง/สถานทในการแลกเปลยนเรยนร 4.6 ขนประเมน ผลการใชความร

1) มระบบการตดตามและประเมนผลการใชความร 2) มการประเมนผลการใชความรอยางนอย ไตรมาสละ 1ครง

ภาคผนวก ง แบบสอบถามการวจย ชดท 3

แบบสอบถามเพอการกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงช การจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

270

หนงสอนาสงแบบสอบถามการวจย ชดท 3

แบบสอบถามเพอการกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงช การจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

เรยน อาจารยผเชยวชาญ ผวจยใครขอความกรณาจากทานในการตอบแบบสอบถามการวจย เรอง การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย โดยมวตถประสงคเพอนาหนกความสาคญของตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยโดยผเชยวชาญ ในการนจงขอความกรณาทานพจารณาตอบแบบสอบถามประเดนตอไปน 1. สวนท 1 กาหนดนาหนกความสาคญขององคประกอบหลด ของการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย แตละองคประกอบ ซงมอยทงหมด 4 องคประกอบ คอ ดานองคกร ดานบคลากร ดานเทคโนโลยสารสนเทศ และดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน โดยขอใหทานพจารณาคานาหนกความสาคญเปนรอยละทรวมกนทกองคประกอบเปน รอยละ 100 2. สวนท 2 กาหนดนาหนกความสาคญของตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยของแตละองคประกอบโดยพจารณากาหนดนาหนกความสาคญของตวบงชแตละตวบงชโดยใหคานาหนกความสาคญดวยมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ

อนงเมอทานไดพจารณาแลว ผวจยขอความกรณาจากทาน กรณานาแบบสอบถามการวจย สงกลบใหผวจยโดยบรรจแบบสอบถามการวจย ในซองจดหมายทแนบมาพรอมน จะเปนพระคณอยางยง ขอบขอพระคณทานเปนอยางสงยง ปรญญา จตอราม นกศกษาหลกสตรปรญญาศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการศกษาตลอดชวตและการพฒนามนษย ผวจย

271

แบบสอบถามเพอการกาหนดนาหนกความสาคญองคประกอบหลกและตวบงช และการกาหนดเกณฑการวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

(สาหรบผเชยวชาญ) คาชแจง

1. แบบสอบถามฉบบน มจดมงหมายเพอกาหนดนาหนกความสาคญขององคประกอบตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย โดยใชความคดเหนของผเชยวชาญ 2. แบบสอบถามประกอบดวย 2 สวน คอ สวนท 1 นาหนกความสาคญขององคประกอบการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยของแตละองคประกอบ สวนท 2 นาหนกความสาคญของตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยของแตละองคประกอบ 3. ในการตอบแบบสอบถามน ขอใหทานพจารณาตามลาดบดงน 3.1 พจารณากาหนดนาหนกความสาคญขององคประกอบแตละองคประกอบโดยใหคานาหนกความสาคญเปนรอยละทรวมกนทกองคประกอบเปน รอยละ 100 3.2 พจารณากาหนดนาหนกความสาคญของตวบงชแตละตวบงชโดยใหคานาหนกความสาคญดวยมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ เมอ 5 หมายถง ตวบงชนนมคานาหนกความสาคญในระดบมากทสด 4 หมายถง ตวบงชนนมคานาหนกความสาคญในระดบมาก 3 หมายถง ตวบงชนนมคานาหนกความสาคญในระดบปานกลาง 2 หมายถง ตวบงชนนมคานาหนกความสาคญในระดบนอย 1 หมายถง ตวบงชนนมคานาหนกความสาคญในระดบนอยทสด เพอความสมบรณครบถวนของผลการวจย ขอทานไดโปรดตอบแบบสอบถามทงฉบบ และผวจยขอขอบพระคณทานเปนอยางสงทไดกรณาสละเวลาอนมคายงในการตอบแบบสอบถามน

ปรญญา จตอราม นกศกษาหลกสตรปรญญาศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการศกษาตลอดชวตและการพฒนามนษย

ผวจย

272

สวนท 1 กาหนดนาหนกความสาคญขององคประกอบการจดการความรดานสขภาพในชมชนของ สถานอนามยของแตละองคประกอบ

องคประกอบ นาหนกความสาคญ

รอยละ ดานองคกร ดานบคลากร ดานเทคโนโลยสารสนเทศ ดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน

รวม 100 สวนท 2 กาหนดนาหนกความสาคญของตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

องคประกอบ ตวบงช ระดบความสาคญ 5 4 3 2 1

1. องคประกอบดานองคกร 1.1 โครงสรางของสถานอนามย

1) มสายบงคบบญชาชดเจนงายตอการปฏบต 2) มความคลองตวในการประสานงานทงภายในและภายนอก

สถานอนามย

3) มการกาหนดงานและมผรบผดชอบดานการจดการความรทชดเจน 1.2 วสยทศน/พนธะกจ/กลยทธ

1) มวสยทศนและพนธะกจดานการจดการความร 2) มแผนงาน/โครงการทเกยวกบการจดการความร 3) บคลากรมสวนรวมในการวางแผนกลยทธดานการจดการความร

1.3 วฒนธรรม องคกร

1) บคลากรมการทางานเปนทม 2) บคลากรมการแลกเปลยนเรยนรและการแสวงหาความรในการ

ทางาน

3) บคลากรตระหนกวาการจดการความรเปนการเพมพนคณคาแกสถานอนามย

4) สถานอนามยมเครอขายการทางานรวมกบหนวยงานอน 1.4 บรรยากาศการทางาน

1) มบรรยากาศในการทางานทเปนกนเอง 2) มบรรยากาศของการเรยนรเชงบวกในการทางาน 3) บคลากรสามารถแสดงความคดเหนในการทางานอยางเปดเผย 4) บคลากรตระหนกวาตนเองเปนสวนสาคญของสถานอนามย

273

สวนท 2 กาหนดนาหนกความสาคญของตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถาน อนามย (ตอ)

องคประกอบ ตวบงช ระดบความสาคญ 5 4 3 2 1

2. องคประกอบหลกดานบคลากร 2.1 ภาวะผนาทเออตอการจดการความร

1) หวหนาสถานอนามยเปนแบบอยางทดในการทางาน 2) หวหนาสถานอนามยมการแลกเปลยนเรยนรกบบคลากร 3) หวหนาสถานอนามยยอมรบและสนบสนนความคดใหมๆ 4) หวหนาสถานอนามยใหอสระในการทางาน

2.2 การเสรมพลงอานาจใหบคลากร

1) หวหนาสถานอนามยมอบอานาจการตดสนใจในการทางานแก บคลากร

2) สถานอนามยเนนพฒนาการเรยนรของบคลากรเพอพฒนาการทางาน 3) มการสงเสรมการเรยนรและสนบสนนทรพยากรในการปฏบตงาน อยางตอเนอง

2.3 การจงใจ 1) ยกยองชมเชยบคลากรทเกยวของกบการจดการความร 2)นาผลงานดานการจดการความรมาเปนสวนหนงในการพจารณา ความดความชอบ

3. องคประกอบหลกดานเทคโนโลยสารสนเทศ 3.1 เทคโนโลย สารสนเทศ

1) มระบบสารสนเทศทเชอมโยงกนระหวางหนวยงาน 2) มเทคโนโลยทบคลากรสามารถเขาถงขอมล/ความรไดงาย 3) มระบบจดเกบ สบคน สรรหาและเผยแพรความร

4 . องคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน 4.1 ขนกาหนดความร

1) มการวเคราะหองคกรเพอกาหนดความรทใชในการพฒนาสขภาพ 2) มการสารวจองคความรในสถานอนามย 3) มการสารวจองคความรและแหลงความรภายนอกสถานอนามย 4) มการกาหนดองคความรทตองการพฒนาจากประชาชนในชมชน

4.2 ขนคนหาความร

1) บคลากรทราบองคความรภายในสถานอนามย 2) บคลากรทราบองคความรและแหลงของความรภายนอกสถานอนามย 3) บคลากรใชวธการแสวงหาความรทหลากหลาย 4) มการประชาสมพนธใหบคลากรเหนความสาคญของการจดการ ความร

4.3 ขนเลอกวธการในการจดการความร

1) มการคดเลอกวธการในการจดการความรทเหมาะสมกบความรท กาหนด

2) ใชวธการทหลากหลายในการจดการความร

274

สวนท 2 กาหนดนาหนกความสาคญของตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถาน อนามย (ตอ)

องคประกอบ ตวบงช ระดบความสาคญ 5 4 3 2 1

4 . องคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน 4.4 ขนได ความรใหม

1) มความรใหมในการพฒนาสขภาพอยางนอยปละ 1 เรอง 2) มกระบวนการเรยนรใหมในการพฒนาสขภาพ 3) มการจดทาทะเบยนองคความรและแหลงของความรทงภายใน และภายนอก สถานอนามย

4.5 ขนดาเนนการใชความรใหม

1) นาความรใหมมาใชในการทางาน 2) บคลากรมทกษะในการใชความรใหม 3) มการเผยแพรความรใหมดวยวธการทหลากหลาย 4) มแหลง/สถานทในการแลกเปลยนเรยนร

4.6 ขนประเมน ผลการใชความร

1) มระบบการตดตามและประเมนผลการใชความร 2) มการประเมนผลการใชความรอยางนอยปละ 1ครง

ภาคผนวก จ เครองมอชดท 4

แบบสอบถามการพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชน ของสถานอนามย

276

แบบสอบถามการวจยชดท 4 การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

คาชแจง 1. แบบสอบถามการวจยเรอง “การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย” ฉบบน มจดประสงคเพอวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย 2. แบบสอบถามฉบบนประกอบดวย 2 สวน คอ สวนท 1 ขอมลสถานภาพสวนบคคล มลกษณะเปนแบบเตมคาตอบ จานวนขอคาถาม 7 ขอ สวนท 2 ขอมลการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ประกอบดวย 4 องคประกอบ คอ 1) องคประกอบดานองคกร 2) องคประกอบหลกดานบคลากร 3) องคประกอบหลกดานเทคโนโลยสารสนเทศ และ 4) องคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน ซงมลกษณะเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ โดยกาหนดให 5 หมายถง มการดาเนนการในระดบมากทสด 4 หมายถง มการดาเนนการในระดบมาก 3 หมายถง มการดาเนนการในระดบปานกลาง 2 หมายถง มการดาเนนการในระดบนอย 1 หมายถง มการดาเนนการในระดบนอยทสด โดยใหทานประเมนวาสถานอนามยของทานมการจดการความรดานสขภาพในชมชนมากนอยเพยงใด 3. ผวจยใครขอความรวมมอจากทานในการตอบแบบสอบถามตามความเปนจรง โดยขอมลทไดผวจยจะรวบรวมวเคราะห และนาเสนอผลการศกษา โดยภาพรวมระดบประเทศ ซงจะไมมผลกระทบตอทานและองคกรของทาน 4.เมอทานไดตอบแบบสอบถามเรยบรอยแลว ผวจยใครขอความกรณาจากทานกรณานาแบบสอบถามการวจย สงกลบคนผวจยโดยบรรจแบบสอบถามการวจย ในซองจดหมายทแนบมาพรอมน และหากมปญหาขอสงสยหรอตองการรายละเอยดเพมเตมในการตอบแบบสอบถาม กรณาตดตอ อ.ปรญญา จตอราม หมายเลขโทรศพท 089-2129949 ผวจยขอขอบพระคณทกทานทกรณาใหขอมลในการตอบแบบสอบถามเปนอยางดไว ณ โอกาสน

ปรญญา จตอราม ผวจย

277

สวนท 1 ขอมลสถานภาพสวนบคคล 1. ตาแหนง...............................................................ระดบ................................................................... 2. ปฏบตงานทสถานอนามย................................................................................................................ หมท.............ตาบล................................อาเภอ...............................จงหวด...................................... 3. เพศ ( ) ชาย ( ) หญง 4. อาย....................................ป 5. การศกษา ( ) ปรญญาตร

( ) ปรญญาโท ( ) ปรญญาเอก ( ) อนๆ..........................................................................................

6. ประสบการณในการปฏบตงาน....................................ป

278

สวนท 2 ขอมลการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

องคประกอบ ตวบงช ระดบ

การจดการความรทม 5 4 3 2 1

1. องคประกอบหลกดานบคลากร 1.1 ภาวะผนาทเออตอการ จดการความร

1) หวหนาสถานอนามยเปนแบบอยางทดในการทางาน 2) หวหนาสถานอนามยมการแลกเปลยนเรยนรกบบคลากร 3) หวหนาสถานอนามยยอมรบและสนบสนนความคดใหมๆ 4) หวหนาสถานอนามยใหอสระในการทางาน

1.2 การเสรมพลงอานาจ ใหบคลากร

1) หวหนาสถานอนามยมอบอานาจการตดสนใจในการทางานแกบคลากร 2) สถานอนามยเนนพฒนาการเรยนรของบคลากรเพอพฒนาการทางาน 3) มการสงเสรมการเรยนรและสนบสนนทรพยากรในการปฏบตงานอยางตอเนอง

1.3 การจงใจ 1) ยกยองชมเชยบคลากรทเกยวของกบการจดการความร 2) นาผลงานดานการจดการความรมาเปนสวนหนงในการพจารณาความดความชอบ

2. องคประกอบดานองคกร 2.1 โครงสราง ของสถาน อนามย

1) มสายบงคบบญชาชดเจนงายตอการปฏบต 2) มความคลองตวในการประสานงานทงภายในและภายนอกสถานอนามย 3) มการกาหนดงานและมผรบผดชอบดานการจดการความรทชดเจน

2.2 วสยทศน/ พนธะกจ/ กลยทธ

1) มวสยทศนและพนธะกจดานการจดการความร 2) มแผนงาน/โครงการทเกยวกบการจดการความร 3) บคลากรมสวนรวมในการวางแผนกลยทธดานการจดการความร

2.3 วฒนธรรม องคกร

1) บคลากรมการทางานเปนทม 2) บคลากรมการแลกเปลยนเรยนรและการแสวงหาความรในการทางาน 3) บคลากรตระหนกวาการจดการความรเปนการเพมพนคณคาแกสถานอนามย 4) สถานอนามยมเครอขายการทางานรวมกบหนวยงานอน

2.4 บรรยากาศ การทางาน

1) มบรรยากาศในการทางานทเปนกนเอง 2) มบรรยากาศของการเรยนรเชงบวกในการทางาน 3) บคลากรสามารถแสดงความคดเหนในการทางานอยางเปดเผย 4) บคลากรตระหนกวาตนเองเปนสวนสาคญของสถานอนามย

279

องคประกอบ ตวบงช ระดบ

การจดการความรทม 5 4 3 2 1

3 . องคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน 3.1 ขนกาหนดความร

1) มการวเคราะหองคกรเพอกาหนดความรทใชในการพฒนาสขภาพ 2) มการสารวจองคความรในสถานอนามย 3) มการสารวจองคความรและแหลงความรภายนอกสถานอนามย 4) มการกาหนดองคความรทตองการพฒนาจากประชาชนในชมชน

3.2 ขนคนหาความร

1) บคลากรทราบองคความรภายในสถานอนามย 2) บคลากรทราบองคความรและแหลงของความรภายนอกสถานอนามย 3) บคลากรใชวธการแสวงหาความรทหลากหลาย 4) มการประชาสมพนธใหบคลากรเหนความสาคญของการจดการความร

3.3 ขนเลอกวธการในการจดการความร

1) มการคดเลอกวธการในการจดการความรทเหมาะสมกบความรทกาหนด

2) ใชวธการทหลากหลายในการจดการความร 3.4 ขนได ความรใหม

1) มความรใหมในการพฒนาสขภาพอยางนอยปละ 1 เรอง 2) มกระบวนการเรยนรใหมในการพฒนาสขภาพ 3) มการจดทาทะเบยนองคความรและแหลงของความรทงภายในและ

ภายนอกสถานอนามย

3.5 ขนดาเนนการ ใชความรใหม

1) นาความรใหมมาใชในการทางาน 2) บคลากรมทกษะในการใชความรใหม 3) มการเผยแพรความรใหมดวยวธการทหลากหลาย 4) มแหลง/สถานทในการแลกเปลยนเรยนร

3.6 ขนประเมน ผลการใชความร

1) มระบบการตดตามและประเมนผลการใชความร 2) มการประเมนผลการใชความรอยางนอยปละ 1ครง

4. องคประกอบหลกดานเทคโนโลยสารสนเทศ 4.1 เทคโนโลย สารสนเทศ

1) มระบบสารสนเทศทเชอมโยงกนระหวางหนวยงาน 2) มเทคโนโลยทบคลากรสามารถเขาถงขอมล/ความรไดงาย 3) มระบบจดเกบ สบคน สรรหาและเผยแพรความร

จบการตอบแบบสอบถามขอขอบพระคณเปนอยางสง

ภาคผนวก ฉ คณภาพเครองมอ

281

คาความเชอมนของแบบสอบถามการวจยชดท 4 การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

R E L I A B I L I T Y A N A L Y S I S - S C A L E (A L P H A) Item-total Statistics

Scale Scale Corrected Mean Variance Item- Alpha

if Item if Item Total if Item Deleted Deleted Correlation Deleted

อ111 171.2667 501.8575 .2247 .9740อ112 171.4000 493.4897 .5354 .9732อ113 171.2000 493.7517 .4765 .9734อ121 171.5333 486.1195 .6922 .9727อ122 171.6000 491.4207 .6300 .9730อ123 171.6667 489.7471 .5518 .9732อ131 171.2333 487.6333 .6079 .9730อ132 171.3667 487.8264 .6160 .9730อ133 171.5000 488.0517 .6501 .9729อ134 171.4333 486.8057 .7563 .9726อ141 171.1000 487.4034 .6238 .9729อ142 171.4333 487.2195 .6297 .9729อ143 171.3667 490.2402 .4730 .9735อ144 171.4333 485.4264 .6875 .9727บ211 171.4333 475.7713 .7095 .9727บ212 171.5000 478.8103 .7216 .9726บ213 171.4333 479.0816 .7144 .9727บ214 171.1667 491.5230 .5457 .9732บ221 171.5333 490.5333 .5916 .9730บ222 171.5333 487.7057 .6934 .9727บ223 171.5667 481.4954 .7697 .9724บ231 171.7333 482.5471 .7573 .9725บ232 171.7000 480.2172 .7488 .9725ท311 171.6000 490.5241 .4549 .9736ท312 171.5333 490.1885 .6040 .9730ท313 171.5333 488.8782 .5589 .9732ก411 171.5667 483.7713 .7480 .9725ก412 171.8000 479.0621 .7973 .9723ก413 171.9667 478.3092 .8008 .9723ก414 171.9667 477.6195 .7441 .9725ก421 171.7333 484.9609 .7311 .9726ก422 171.7667 486.8747 .7100 .9727ก423 171.8000 487.6138 .6734 .9728ก424 171.9333 480.9609 .7680 .9724ก431 171.8000 482.0966 .8038 .9724ก432 171.8333 487.9368 .5070 .9734ก441 171.5333 485.4989 .6645 .9728ก442 171.6333 490.7920 .5747 .9731ก443 171.7333 473.3057 .8154 .9723ก451 171.4000 484.1793 .7574 .9725ก452 171.6333 486.1713 .6828 .9728ก453 171.7000 483.5966 .7920 .9724ก454 171.7667 484.8747 .7223 .9726

282

คาความเชอมนของแบบสอบถามการวจยชดท 4 (ตอ) การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

R E L I A B I L I T Y A N A L Y S I S - S C A L E (A L P H A) Item-total Statistics

Scale Scale Corrected Mean Variance Item- Alpha

if Item if Item Total if Item Deleted Deleted Correlation Deleted

ก461 171.6667 480.8506 .7037 .9727ก462 171.5000 483.0862 .7633 .9725

Reliability Coefficients

N of Cases = 30.0 N of Items = 45

Alpha = .9734

283

แบบสอบถามความคดเหนของผเชยวชาญทมตอแบบสอบถาม เรอง การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

คาชแจง แบบสอบถามนใชสาหรบ ประเมนความคดเหนของผเชยวชาญ ทมตอแบบสอบถาม เรอง การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย โยมวตถประสงคเพอนาไปใชในการปรบปรงแบบสอบถามการวจย เรอง การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ตอไป วธการประเมน แบบประเมนนเปนแบบตรวจสอบความสอดคลองของขอคาถามของแบบสอบถาม เรอง การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ทผวจยสรางขนโดยใหผเชยวชาญพจารณาความสอดคลองของขอคาถาม โดยมซงมลกษณะเปนแบบมาตราสวนประมาณคา 3 ระดบ คอ เมอทานแนใจวาสอดคลอง ใหคะแนน + 1 เมอทานไมแนใจวาสอดคลอง ใหคะแนน 0 เมอทานแนใจวาไมสอดคลอง ใหคะแนน - 1 ขอใหทานพจารณาเอกสาร แลวทาเครองหมาย / ลงในชองทตรงกบความคดเหนของทาน และไดโปรดใหขอเสนอแนะเพมเตมลงในชองวางทาย รายการประเมนแตละหวขอ ทงนเพอประโยชนตอผรายงานในการปรบปรงและพฒนาแบบสอบถาม เรอง การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยใหมคณภาพสงขน

ขอขอบพระคณเปนอยางสงในความรวมมอของทาน

ปรญญา จตอราม นกศกษาหลกสตรปรญญาศกษาศาสตรดษฎบณฑต

สาขาวชาการศกษาตลอดชวตและการพฒนามนษย ผวจย

284

องคประกอบ ตวบงช ระดบความคดเหน +1 0 -1

1. องคประกอบดานองคกร 1.1 โครงสรางของสถานอนามย

1) มสายบงคบบญชาชดเจนงายตอการปฏบต 2) มความคลองตวในการประสานงานทงภายในและภายนอกสถาน

อนามย

3) มการกาหนดงานและมผรบผดชอบดานการจดการความรทชดเจน 1.2 วสยทศน/พนธะกจ/กลยทธ

1) มวสยทศนและพนธะกจดานการจดการความร 2) มแผนงาน/โครงการทเกยวกบการจดการความร 3) บคลากรมสวนรวมในการวางแผนกลยทธดานการจดการความร

1.3 วฒนธรรม องคกร

1) บคลากรมการทางานเปนทม 2) บคลากรมการแลกเปลยนเรยนรและการแสวงหาความรในการทางาน 3) บคลากรตระหนกวาการจดการความรเปนการเพมพนคณคาแกสถาน

อนามย

4) สถานอนามยมเครอขายการทางานรวมกบหนวยงานอน 1.4 บรรยากาศการทางาน

1) มบรรยากาศในการทางานทเปนกนเอง 2) มบรรยากาศของการเรยนรเชงบวกในการทางาน 3) บคลากรสามารถแสดงความคดเหนในการทางานอยางเปดเผย 4) บคลากรตระหนกวาตนเองเปนสวนสาคญของสถานอนามย

2. องคประกอบหลกดานบคลากร 2.1 ภาวะผนาทเออตอการจดการความร

1) หวหนาสถานอนามยเปนแบบอยางทดในการทางาน 2) หวหนาสถานอนามยมการแลกเปลยนเรยนรกบบคลากร 3) หวหนาสถานอนามยยอมรบและสนบสนนความคดใหมๆ 4) หวหนาสถานอนามยใหอสระในการทางาน

2.2 การเสรมพลงอานาจใหบคลากร

1) หวหนาสถานอนามยมอบอานาจการตดสนใจในการทางานแกบคลากร

2) สถานอนามยเนนพฒนาการเรยนรของบคลากรเพอพฒนาการทางาน 3) มการสงเสรมการเรยนรและสนบสนนทรพยากรในการปฏบตงาน

อยางตอเนอง

2.3 การจงใจ 1) ยกยองชมเชยบคลากรทเกยวของกบการจดการความร 2)นาผลงานดานการจดการความรมาเปนสวนหนงในการพจารณาความ

ดความชอบ

285

องคประกอบ ตวบงช ระดบความคดเหน +1 0 -1

3. องคประกอบหลกดานเทคโนโลยสารสนเทศ 3.1 เทคโนโลย สารสนเทศ

1) มระบบสารสนเทศทเชอมโยงกนระหวางหนวยงาน 2) มเทคโนโลยทบคลากรสามารถเขาถงขอมล/ความรไดงาย 3) มระบบจดเกบ สบคน สรรหาและเผยแพรความร

4 . องคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน 4.1 ขนกาหนดความร

1) มการวเคราะหองคกรเพอกาหนดความรทใชในการพฒนาสขภาพ 2) มการสารวจองคความรในสถานอนามย 3) มการสารวจองคความรและแหลงความรภายนอกสถานอนามย 4) มการกาหนดองคความรทตองการพฒนาจากประชาชนในชมชน

4.2 ขนคนหาความร

1) บคลากรทราบองคความรภายในสถานอนามย 2) บคลากรทราบองคความรและแหลงของความรภายนอกสถานอนามย 3) บคลากรใชวธการแสวงหาความรทหลากหลาย 4) มการประชาสมพนธใหบคลากรเหนความสาคญของการจดการ

ความร

4.3 ขนเลอกวธการในการจดการความร

1) มการคดเลอกวธการในการจดการความรทเหมาะสมกบความรทกาหนด

2) ใชวธการทหลากหลายในการจดการความร 4.4 ขนได ความรใหม

1) มความรใหมในการพฒนาสขภาพอยางนอยปละ 1 เรอง 2) มกระบวนการเรยนรใหมในการพฒนาสขภาพ 3) มการจดทาทะเบยนองคความรและแหลงของความรทงภายในและ

ภายนอกสถานอนามย

4.5 ขนดาเนนการใชความรใหม

1) นาความรใหมมาใชในการทางาน 2) บคลากรมทกษะในการใชความรใหม 3) มการเผยแพรความรใหมดวยวธการทหลากหลาย 4) มแหลง/สถานทในการแลกเปลยนเรยนร

286

องคประกอบ ตวบงช ระดบความคดเหน +1 0 -1

4 . องคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน 4.6 ขนประเมนผลการใชความร

1) มระบบการตดตามและประเมนผลการใชความร 2) มการประเมนผลการใชความรอยางนอยปละ 1ครง

ความเหนอนๆ...................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

287

คาดชนความสอดคลอง (IOC) ของตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยโดยผเชยวชาญ

องคประกอบ ตวบงช ระดบความคดเหนของผเชยวชาญ

รวม คาIOC คน

ท 1 คนท 2

คนท 3

คนท 4

คนท 5

1. องคประกอบดานองคกร 1.1 โครงสรางของสถานอนามย

1) มสายบงคบบญชาชดเจนงายตอการปฏบต 1 1 1 1 1 5 1.00 2) มความคลองตวในการประสานงานทงภายในและภายนอกสถานอนามย

1 1 1 1 1 5 1.00

3) มการกาหนดงานและมผรบผดชอบดานการจดการความรทชดเจน 1 1 1 1 1 5 1.00 1.2 วสยทศน/พนธะกจ/กลยทธ

1) มวสยทศนและพนธะกจดานการจดการความร 1 1 1 1 1 5 1.00 2) มแผนงาน/โครงการทเกยวกบการจดการความร 1 1 1 1 1 5 1.00 3) บคลากรมสวนรวมในการวางแผนกลยทธดานการจดการความร 1 1 1 1 1 5 1.00

1.3 วฒนธรรม องคกร

1) บคลากรมการทางานเปนทม 1 1 1 1 1 5 1.00 2) บคลากรมการแลกเปลยนเรยนรและการแสวงหาความรในการทางาน 1 1 1 1 1 5 1.00 3) บคลากรตระหนกวาการจดการความรเปนการเพมพนคณคาแกสถานอนามย

1 1 1 1 1 5 1.00

4) สถานอนามยมเครอขายการทางานรวมกบหนวยงานอน 1 1 1 1 1 5 1.00 1.4 บรรยากาศการทางาน

1) มบรรยากาศในการทางานทเปนกนเอง 1 1 1 1 1 5 1.00 2) มบรรยากาศของการเรยนรเชงบวกในการทางาน 1 1 1 1 1 5 1.00 3) บคลากรสามารถแสดงความคดเหนในการทางานอยางเปดเผย 1 1 1 1 1 5 1.00 4) บคลากรตระหนกวาตนเองเปนสวนสาคญของสถานอนามย 1 1 1 1 1 5 1.00

2. องคประกอบหลกดานบคลากร 2.1 ภาวะผนาทเออตอการจดการความร

1) หวหนาสถานอนามยเปนแบบอยางทดในการทางาน 1 1 1 1 1 5 1.00 2) หวหนาสถานอนามยมการแลกเปลยนเรยนรกบบคลากร 1 1 1 1 1 5 1.00 3) หวหนาสถานอนามยยอมรบและสนบสนนความคดใหมๆ 1 1 1 1 1 5 1.00 4) หวหนาสถานอนามยใหอสระในการทางาน 1 1 1 1 1 5 1.00

2.2 การเสรมพลงอานาจใหบคลากร

1) หวหนาสถานอนามยมอบอานาจการตดสนใจในการทางานแกบคลากร

1 1 1 1 1 5 1.00

2) สถานอนามยเนนพฒนาการเรยนรของบคลากรเพอพฒนาการทางาน 1 1 1 1 1 5 1.00 3) มการสงเสรมการเรยนรและสนบสนนทรพยากรในการปฏบตงานอยางตอเนอง

1 1 1 1 1 5 1.00

2.3 การจงใจ 1) ยกยองชมเชยบคลากรทเกยวของกบการจดการความร 1 1 1 1 1 5 1.00 2)นาผลงานดานการจดการความรมาเปนสวนหนงในการพจารณาความดความชอบ

1 1 1 1 1 5 1.00

3. องคประกอบหลกดานเทคโนโลยสารสนเทศ 3.1 เทคโนโลย สารสนเทศ

1) มระบบสารสนเทศทเชอมโยงกนระหวางหนวยงาน 1 1 1 1 1 5 1.00 2) มเทคโนโลยทบคลากรสามารถเขาถงขอมล/ความรไดงาย 1 1 1 1 1 5 1.00 3) มระบบจดเกบ สบคน สรรหาและเผยแพรความร 1 1 1 1 1 5 1.00

288

องคประกอบ ตวบงช ระดบความคดเหนของผเชยวชาญ

รวม คาIOC คน

ท 1 คนท 2

คนท 3

คนท 4

คนท 5

4 . องคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน 4.1 ขนกาหนดความร

1) มการวเคราะหองคกรเพอกาหนดความรทใชในการพฒนาสขภาพ 1 1 1 1 1 5 1.00 2) มการสารวจองคความรในสถานอนามย 1 1 1 1 1 5 1.00 3) มการสารวจองคความรและแหลงความรภายนอกสถานอนามย 1 1 1 1 1 5 1.00 4) มการกาหนดองคความรทตองการพฒนาจากประชาชนในชมชน 1 1 1 1 1 5 1.00

4.2 ขนคนหาความร 1) บคลากรทราบองคความรภายในสถานอนามย 1 1 1 1 1 5 1.00 2) บคลากรทราบองคความรและแหลงของความรภายนอกสถานอนามย 1 1 1 1 1 5 1.00 3) บคลากรใชวธการแสวงหาความรทหลากหลาย 1 1 1 1 1 5 1.00 4) มการประชาสมพนธใหบคลากรเหนความสาคญของการจดการความร

1 1 1 1 1 5 1.00

4.3 ขนเลอกวธการในการจดการความร

1) มการคดเลอกวธการในการจดการความรทเหมาะสมกบความรทกาหนด

1 1 1 1 1 5 1.00

2) ใชวธการทหลากหลายในการจดการความร 1 1 1 1 1 5 1.00 4.4 ขนได ความรใหม

1) มความรใหมในการพฒนาสขภาพอยางนอยปละ 1 เรอง 1 1 1 1 1 5 1.00 2) มกระบวนการเรยนรใหมในการพฒนาสขภาพ 1 1 1 1 1 5 1.00 3) มการจดทาทะเบยนองคความรและแหลงของความรทงภายในและภายนอกสถานอนามย

1 1 1 1 1 5 1.00

4.5 ขนดาเนนการใชความรใหม

1) นาความรใหมมาใชในการทางาน 1 1 1 1 1 5 1.00 2) บคลากรมทกษะในการใชความรใหม 1 1 1 1 1 5 1.00 3) มการเผยแพรความรใหมดวยวธการทหลากหลาย 1 1 1 1 1 5 1.00 4) มแหลง/สถานทในการแลกเปลยนเรยนร 1 1 1 1 1 5 1.00

4.6 ขนประเมนผลการใชความร

1) มระบบการตดตามและประเมนผลการใชความร 1 1 1 1 1 5 1.00 2) มการประเมนผลการใชความรอยางนอยปละ 1ครง 1 1 1 1 1 5 1.00

ภาคผนวก ช หนงสอราชการ

290

ท สธ ๐๒๐๓.๐๘๗/ วทยาลยการสาธารณสขสรนธร จ.พรรณบร ๗๗ หม ๔ ตาบลทบตเหลก อาเภอเมอง จงหวดสพรรณบร ๗๒๐๐๐

ธนวาคม ๒๕๕๒

เรอง ขอความอนเคราะหเกบรวบรวมขอมลการวจย

เรยน หวหนาสถานอนามย

สงทสงมาดวย ๑. แบบสอบถามการวจยเรอง “การพฒนาตวบงชการจดการความร ดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย” จานวน ๑ ชด

ดวยวทยาลยการสาธารณสขสรนธร จงหวดสพรรณบร มความประสงคจะดาเนนการวจยเรอง “การพฒนาตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย” โดยมวตถประสงคเพอพฒนาตวบงชการจดการความรและวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

ในการน วทยาลยฯ จงใครขอความอนเคราะหจากทานในการเกบรวบรวมขอมลเกยวกบการจดการความรในสถานอนามยของทาน รายละเอยดตามสงทสงมาดวย อนงเมอทานไดตอบแบบสอบถามเรยบรอยแลวไดโปรดสงแบบสอบถามกลบคนผวจย ภายในวนท ๓๑ มกราคม ๒๕๕๓ เพอจะไดดาเนนการตอไป

จงเรยนมาเพอโปรดใหความอนเคราะหตอไปดวย จกเปนพระคณยง

ขอแสดงความนบถอ ธนบรณ ศรจตร (นายธนบรณ ศรจตร) วทยาจารยชานาญการพเศษ รกษาการในตาแหนง ผอานวยการวทยาลยการสาธารณสขสรนธร จงหวดสพรรณบร ฝายวจยและบรการวชาการ โทรศพท ๐-๓๕๕๒-๕๗๓๐-๗ ตอ ๑๐๖ โทรสาร ๐-๓๕๕๒-๕๗๓๐-๗ ตอ ๑๐๖

ภาคผนวก ซ คมอการใช ตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

298

คมอการใช

ตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

299

คานา

คมอการใชตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยฉบบนจดทา

ขนเพอเปน เอกสารสาหรบใชในการวดสภาพการจดความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย โดยมวตถประสงคเพออานวยความสะดวกใหกบบคลากรสาธารณสขทปฏบตงานอยในสถานอนามยไดนาเอาแบบประเมนการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ไปใชในการวดสภาพการจดความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยดวยตวเอง ทงนเพอใหทราบระดบการจดความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย เพอนาขอมลไปใชในการพฒนาและสงเสรมการจดความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามยใหสงขน ซงจะสงผลโดยตรงตอการพฒนาสขภาวะของประชาชนในพนทอยางชดเจน ตอเนองและยงยน

ปรญญา จตอราม

300

สารบญ หนา คานา สารบญ สารบญตาราง สารบญภาพประกอบ บทท 1 แนวคดเกยวกบความร 1 ความหมายของความร 1 ประเภทของความร 2 บทท 2 แนวคดเกยวกบการจดการความร 3 ความหมายของการจดการความร 4 เปาหมายของการจดการความร 4 องคประกอบของการจดการความร 5 ปจจยสงเสรมการจดการความร 6 กระบวนการในการจดการความร 8 เครองมอทใชในการจดการความร 12 การตรวจสอบความร 14 ประโยชนของการจดการความร 17 ปญหาของการจดการความร 19 องคประกอบและขนตอนการจดการความร 20 บทท 3 ตวบงชเกณฑการประเมนการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย 23 ตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย 23 วธการประเมนการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย 26 ภาคผนวก แบบประเมนการจดการความร 29

301

สารบญภาพประกอบ หนา 1 ลาดบชนของความร 1

302

บทท 1 แนวคดเกยวกบความร

ความหมายของความร ความร คอ ขอมลทเปนขอเทจ/จรงทผานการการสงสมมาจากการศกษาเลาเรยน การคนควาหรอประสบการณ รวมทงความสามารถเชงปฏบตและทกษะความเขาใจ หรอสารสนเทศทไดรบมาจากประสบการณ สงทไดรบมาจากการไดยน ไดฟง การคด หรอการปฏบต ซงเปนสงทใชอธบายสงตางๆ ทพบเหนไดอยางมเหตผล โดยอาศยขอมล ทกษะ และประสบการณทมอยเปนสวนสนบสนนการตดสนใจ เปนสงทอยในตวบคคลเมอนาไปใช จะไมหมดหรอสกหรอ แตจะงอกเงยหรองอกงามขน ซงมลาดบขนของความร ดงภาพประกอบ 1

ภาพประกอบ 1 ลาดบชนของความร

ปญญา (Wisdom)

ความร (Knowledge)

สารสนเทศ (Information)

ขอมล (Data)

1

303

ขอมล (Data) เปนสงตางๆทยงไมไดผานการแปลความหมาย สวนสารสนเทศ (Information) นนเปนขอมลทผานกระบวนการเรยบเรยง วเคราะห ตความ ความร (Knowledge) เกดจากกระบวนการทบคคลลาดบชนของความร รบรขอมลขาวสารผานการคด และเปรยบเทยบ เชอมโยงกบความรอนจนเกดเปนความเขาใจและมการนาไปใช ปญญา (Wisdom) ปญญาเปนสวนของความรทไดตกผลกในความคดของบคคลตางๆ ซงยากมากทคนเราจะสรางได ประเภทของความร

ความรอาจแบงเปน 2 ประเภทใหญๆ คอ

1. ความรทเดนชดเปนความรทอยในรปแบบทเปนเอกสาร ตารา คมอตางๆ

2. ความรแฝงหรอความรทซอนเรน อยในตวบคคล เปนประสบการณทถกสงสมมายาวนาน เปนทกษะ เปนภมปญญา

2

304

บทท 2 แนวคดเกยวกบการจดการความร

การจดการความรเปนกระบวนการ ทเปนขนตอน และมการนามาใชเปนเวลานานมาแลวนบตงแตทมการถายทอดองคความรและภมปญญาจากคนรนหนงมาสอกรนหนงดวยวธการและรปแบบตางๆทเปนธรรมชาต เชน การอาน การพดคย การสงสอน การจดจา การสงเกต

โดยในปจจบนเปนยคของสงคมแหงการเรยนร ทมแหลงความรมอยมากมาย และกระจดกระจายอยในหลายรปแบบ ซงประกอบดวย ขอเทจจรง ความคดเหน ทฤษฎ หลกการ และกรอบแนวคดตาง ๆ รวมถงทกษะ และประสบการณของแตละบคคล โดยมนษยสามารถนาความรมาใชเพอการตดสนใจในการดาเนนชวตทงในชวตสวนตว หรอการทางาน ในองคกรตางๆตองใชความรเปนเครองมอชวยในการตดสนใจในเรองตาง ๆ

ดงนนจงเกดคาถามวาจะทาอยางไรจงจะสามารถใชความรทมอย มาใชใหเกดประโยชนสงสด จากแนวคดดงกลาวจงไดเกดกระบวนการของการจดการความร ซงการจดการความรนนเปนคากวางๆ ทมความหมายครอบคลมเทคนค กลไกตางๆ มากมาย เพอสนบสนนใหการทางานของผ ทใชความร (Knowledge Worker) มการดาเนนงานทมประสทธภาพมากยงขน ซงกลไกดงกลาวไดแก การรวบรวมความรทกระจดกระจายอยทตางๆ มารวมไวทเดยวกน การสรางบรรยากาศใหคนคดคน เรยนร สรางความรใหมๆ ขน การจดระเบยบความรในเอกสาร และทาสมดหนารวบรวมรายชอผมความรในดานตางๆ และทสาคญทสด คอ การสรางชองทาง และเงอนไขใหคนเกดการแลกเปลยนความรระหวางกน เพอนาไปใชพฒนางานของตนใหสมฤทธผล

ในกระบวนการจดการความรนน มองคประกอบทสาคญ คอ - ความร - คน - เทคโนโลย - กระบวนการจดการความร

3

305

ความหมายของการจดการความร การจดการความร หมายถง กระบวนการรวบรวมขอมล สารสนเทศ องคความร ทกระจดกระจายอยในตวบคคลหรอสอตาง ๆ ภายในหนวยงาน องคกร หรอชมชน มาพฒนาใหเปนระบบ เพอใหทกคนในสามารถเขาถงความร และพฒนาตนเองใหเปนผร รวมทงปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ อนจะสงผลใหองคกรมความสามารถสงสดและจะตองมการจดเกบความรในลกษณะทผใชสามารถเขาถงไดโดยอาศยชองทางทสะดวก เพอนาความรไปประยกตใชในการปฏบตงาน ทาใหเกดการโอนถายความร และมการแพรกระจายไหลเวยนไปทงองคกร

เปาหมายของการจดการความร การจดการความรมเปาหมายใหญๆ 3 ประการ คอ 1) เพอพฒนางาน ใหมคณภาพและผลสมฤทธทดยงขน 2) เพอการพฒนาคน คอ พฒนาผปฏบตงานในองคกร 3) เพอการพฒนาฐานความรขององคกร เปนการเพมพนทนความรหรอทนปญญาขององคการ ซงจะชวยทาใหองคกรมศกยภาพในการดาเนนงานไดดขน

4

306

องคประกอบของการจดการความร องคประกอบสาคญของการจดการความรนน ประกอบไปดวย 1. คน ซงอาจเปน พนกงาน ลกจาง ลกคาหรอผมผลกระทบกบองคกร ซงในการการจดการความรจะรวบรวมวาใครเชยวชาญในดานใดบางถามงานใหมเขามาจะมอบหมายใหใครเปนผรบผดชอบ ถอวาเปนองคประกอบทสาคญทสดเพราะเปนแหลงความร และเปนผนาความรไปใชใหเกดประโยชน 2. สถานท คอ แหลงททกคนในองคกรสามารถระดมความคดรวมกนได อาจอยในรปของเวบบอรด การประชมทางไกล หรอ โปรแกรมออนไลนอนๆ 3. ขอมล คอ ทกสงทนาเกบและใหผใชเขาถงขอมลเหลานนไดโดยงาย การวเคราะหแยกแยะหมวดหมของขอมลเปนเรองสาคญ 4. เทคโนโลย เปนเครองมอเพอใหคนสามารถคนหา จดเกบ แลกเปลยน รวมทงนาความรไปใชอยางงาย และรวดเรวขน 5. กระบวนการความร เปนการบรหารจดการ เพอนาความรจากแหลงความรไปใหผใช เพอทาใหเกดการปรบปรง และนวตกรรม

5

307

ปจจยสงเสรมการจดการความร ปจจยทชวยสงเสรมการจดการความร ม 8 ประการ คอ

1. ภาวะผนา ผนาทแสดงความเอาจรงเอาจงตอการจดการความร สงเสรมการเรยนรของสมาชกองคกร

ใหเปนบคคลเรยนร (Learning person) พฒนาความเปนองคกรแหงการเรยนร (Learning Organization) เนนการใหอานาจ (Empowerment) แกผปฏบตงาน มความสาคญยงตอความสาเรจในการจดการความรภายในองคกร

2. โครงสรางขององคกร ทเนนความเปนเครอขาย (Network) ไมเนนการเปนแทงอานาจหรอประมดแหงอานาจ จะสามารถชวยสงเสรมการจดการความร รวมทงโครงสรางองคกรทเนนการเปดสสภาพแวดลอมภายนอกใหสามารถรบร เรยนร และแลกเปลยนเรยนรกบสงแวดลอมและปจจยภายนอกองคกรในทกจดของการปฏบตงาน จะเปนการชวยสงเสรมกจกรรมการจดการความร

3. วฒนธรรมองคกร พฤตกรรมและการสอสาร วฒนธรรมองคกรทเนนการสอสารแนวราบ มความสมพนธเปนแบบแนวราบ มความเปนเครอขาย เนนความเปนเพอนรวมงานมากกวาการบงคบบญชา มการแลกเปลยนขอคดเหน จะชวยสงเสรมกจกรรมการจดการความร พฤตกรรมของสมาชกภายในองคกร

4. เทคโนโลย การสอสารและสารสนเทศชวยอานวยความสะดวกในการคนหาขอมล (Data Mining) ชวยในการสอสารเพอแลกเปลยนขอมลและความร ชวยในการถายทอด ขอมล ขอสนเทศ และความร การออกแบบการทางานใหสามารถนามารวบรวมเปนขอมลภาพรวมขององคกร ผานอนเทอรเนต (Internet) อนทราเนต (Intranet) หรอโลตสโนต (Lotus Notes) ชวยใหความรทเกดขนจากการปฏบตงานยงคงอยกบองคกรไมสญหายไปกบพนกงานทลาออกไป

6

308

ปจจยสงเสรมการจดการความร 5. ระบบการใหรางวล และการยกยอง ระบบทเนนการแขงขนระหวางพนกงาน ใหรางวลแกผลงานในระดบบคคล จะมผลลบตอการจดการความร ทาใหพนกงานไมคอยแลกเปลยนความรระหวางกน แตระบบการใหรางวลและการยกยองทเนนผลงานของกลม เนนใหการยกยองกระบวนการความรวมมอ การแลกเปลยนเรยนรระหวางกน จะชวยสงเสรมการจดการความร

6. ความร ทกษะ ขดความสามารถ ความร ทกษะ และความสามารถทงสวนบคคล และเมอทางานรวมกนเปนทมหรอเปนเครอขาย มความสาคญตอการจดการความร

7. การวด (Measurement) การวดเปนเครองมอของการประเมน และการประเมนเปนเครองมอในการทาความเขาใจกระบวนการจดการความรขนตอนตาง ๆ ผลลพธจากกจกรรมเหลานน รวมทงผลกระทบทเกดขน ทงเชงบวกและเชงลบ การวดและการประเมนจงเปนเครองมอใหเกดการปอนกลบ (Feedback) ชวยใหสามารถปรบปรงพฒนากจกรรมจดการความรใหมคณภาพ มประสทธผลดยงขน

8. การจดการองคกรในภาพรวม เปนหวใจของการจดการความร การจดการใหเกดจดประสงครวมกน (Shared Purpose) และวสยทศนรวม (Shared Vision) ของคนในองคกร เปนการจดการทสาคญในการจดการความร

7

309

กระบวนการในการจดการความร กระบวนการจดการความร มขนตอนของกระบวนการ 6 ขนตอน คอ 1. ขนกาหนดความร 2. ขนคนหาแหลงความร 3. ขนเลอกวธการในการจดการความร 4. ขนไดความรใหม 5. ขนดาเนนการใชความรใหม 6. ขนประเมนผลการนาความรมาใช 1. ขนกาหนดความร

การกาหนดความรทสาคญ โดยอาจจะเปนเรองหรอหวขอในการจดการความรโดยอาจมาจากปญหาทตองการแกไข หรอจากเปาหมายของงานเพอทาใหงานบรรลเปาหมาย

2. ขนคนหาแหลงความร

การพจารณาวาความรทตองการนน อยในแหลงใดบางซงอาจจะเปนความรทเดนชดหรอความรแฝง ประกอบดวย

2.1 การสรางทมความร คอ ตวบคคลทดาเนนการในการจดการความร ซงประกอบไปดวย ผปฏบตจดการความร(ผทาหนาทหลกในกระบวนการจดการความร) ผเชยวชาญความร วศวกรความร ผบรหารความร

2.2 การแสวงหาความร คอ เปนขนตอนในการดงความรจากแหลงตางๆ ทมอยอยางกระจดกระจายมารวมไวเพอจดทาเนอหาใหเหมาะสมและตรงกบความตองการของผใช

8

310

3. ขนเลอกวธการในการจดการความร การพจารณาวาจะใชวธการใดในการจดการหรอดาเนนการเพอใหไดความรใหม ประกอบดวย การวเคราะห สงเคราะหเพอยกระดบความร การคนหาและรวบรวมความร คดเลอกเอาไวเฉพาะความรทจาเปนสาหรบการใชประโยชน จากทงภายในองคกรและจากภายนอกองคกร

4. ขนไดความรใหม

ขนไดความรใหม ประกอบดวย 4.1 การสรางความรใหม เปนการสรางความร ทงทเปนการสรางจากกระบวนการและ

ขนตอนในการทางานภายในองคกร และการนาความร ขอสนเทศ หรอขอมลจากภายนอกมาสงเคราะหเปนความรสาหรบใชในการทางาน

4.2 การตรวจสอบความร การทบทวนความรทองคกร หรอกลมผปฏบตงานตองการเพอใหสามารถบรรลวตถประสงคของงานไดอยางด ประกอบดวย 1) การวเคราะหความตองการ 2) การวเคราะหสารสนเทศ 3) การตรวจสอบขดความสามารถและการตดตอสอสาร และ 4) การทบทวนปฏสมพนธและการเลอนไหลของความร

9

311

5. ขนดาเนนการใชความรใหม

การนาความรใหมมาใชในการปฏบตงานเพอใหบรรลเปาหมายของงาน ประกอบดวย

5.1 การจดการความรใหเปนระบบ เปนการวางโครงสรางความร เพอเตรยมพรอมสาหรบการเกบความรอยางเปนระบบในอนาคต

5.2 การเขาถงความร เปนการกาหนดวธการกระจายความรสผใช เปนการทาใหผใชความรเขาถงความรทตองการไดงายและสะดวก เชน บอรดประชาสมพนธ เปนตน

5.3 การแลกเปลยนเรยนร คอ การถายทอดความร การแบงปนความรซงทาไดหลายวธการ โดยกรณเปนความรเดนชด อาจจดทาเปน เอกสาร กรณเปนความรแฝงอาจจดทาเปนระบบ ทมขามสายงาน ระบบพเลยง การสบเปลยนงาน การยมตว เวทแลกเปลยนความร เปนตน หรอการเอาความรทฝงลกในตวคน มถายทอด เลาสกนฟง หรอการจดเวทใหมการแบงปนหรอแลกเปลยน ความร

5.4 การประยกตใชความร การประยกตใชความร ทาใหเกดผลจากการใชความร ทงเพอการพฒนาผลตภณฑหรอบรการ การพฒนากระบวนการทางาน และการพฒนาสมาชกขององคกร

5.5 การเรยนรจากการใชความร เมอความรขององคกรมการนาไปใชจนเกดการเรยนรและเกดองคความรใหมกลบมาใหองคกร โดยแลกเปลยนแบงปนใหผอนนาไปใชอก การเรยนรเปนสวนสาคญในการทาใหเกดองคความรขององคกรเพมขน ซงองคกรควรจะมวธการสนบสนนใหเกดการเรยนร

10

312

6. ขนประเมนผลการนาความรมาใช

การประเมนผลการนาความรในขนดาเนนการมาใชในการปฏบตงานวาบรรลเปาหมายของงานหรอไม ประกอบดวย

6.1 การประเมนผลการใชความร เพอใหทราบวาการดาเนนการไดบรรลเปาหมายทตงไวหรอไม มการนาผลของการวดมาใชในการปรบปรงแผนและการดาเนนการใหดขนหรอไม มการนาผลการวดมาใชในการสอสารกบบคลากรในทกระดบใหเหนประโยชนของการจดการความร

6.2 สรปผลการใชความร คอ การสรปผลของการดาเนนงานในองคกรภายหลงจากการนาความรทสรางใหมมาใชในการดาเนนงานวาสามารถทาใหบรรลเปาหมายของงานหรอองคกรหรอไม

11

313

เครองมอทใชในการจดการความร 1. เครองมอทถกนามาใชอยางแพรหลาย เพอชวยใหองคกรสามารถถายทอดขอมลระหวางกลมงานและบคลากรรวมถงอานวยความสะดวกในการรวบรวมขอมลตางๆ แบงเปน 2 กลม คอ 1.1 เครองมอทชวยในการเขาถงความร ซงเหมาะสาหรบความรประเภทเดนชด (Explicit Knowledge) 1.2 เครองมอทชวยในการถายทอดความร ซงเหมาะสาหรบความรประเภทแฝง (Tacit Knowledge) 2. การสรางและแสวงหาความร เปนการชวยสกดเอาความคดใหม ๆ แนวโนมตาง ๆ รวมถงพฤตกรรมของผใชบรการ เครองมอทใช จะไดแก คอมพวเตอรและอนเทอรเนต (Computer and Internet) 3. การจดการความรใหเปนระบบ เปนเรองทมความสาคญมาก เพราะเปนการชวยกนกลนกรองและจดลาดบของขอมล เชน การจดหมวดหมของหนงสอ การเกบไฟลเอกสารขอมลตางๆเครองมอและเทคโนโลยทนามาใช และเปนเรองของระบบเอกสาร (Document Management System) ซงโปรแกรมตาง ๆ ของ คอมพวเตอร (Computer) จะเขามามบทบาทสาคญในการจดการ 4. การประมวลและการกลนกรองความร (Knowledge Codification and Refinement) เปนการจดขอมลใหเปนระบบและชวยแปลความรและประสบการณตางๆ เพอนาไปจดเกบไวในฐานะความร เครองมอทใชไดแก แผนผงมโนภาพ (Visual Maps Directories), ระบบขอมลความรพนฐาน (Data Knowledge Based) 5. การเขาถงความร (Knowledge Access) ในสงคมเศรษฐกจความร (Knowledge Based Society) เทคโนโลยสารสนเทศ และการสอสาร (Information Communication and Technology : ICT) ไดเขามาเกยวของกบการดาเนนชวต และกจกรรมตางๆ ของคนเราเปนอยางมาก นอกจาก คอมพวเตอร จะเปนเครองมอในการเรยนรสงตางๆ แลว การมความรความสามารถในการใชงาน คอมพวเตอรพยงอยางเดยวจงไมเพยงพอ จงจาเปนตองเรยนรในการรบรขอมลขาวสาร และสามารถวเคราะหขาวสารเหลานนมาเปนความรและนาไปใชใหเกดประโยชนได การเขาถงความรโดยใช คอมพวเตอรเปนเทคโนโลยทมคณประโยชนตอมนษยอยางมากเชน การใชจดหมายอเลกทรอนกส (E-mail), เวบไซด (Web Site) ตาง ๆ เปนตน ซงผใชสามารถทจะเขาถงขอมลและสารสนเทศทมอยอยางมากมายในโลกเสมอน (Syber)

12

314

เครองมอทใชในการจดการความรทมอยหลากหลาย สามารถนามาสรปเปนขนตอน ตามลกษณะการใชงาน รวมถงประเภทของเครองมอ นวตกรรม และเทคโนโลย สารสนเทศ ไดดงน 1. การคนหาความร เปนการสรางความคดใหม โดยเครองมอทใชจะจดอยในประเภทของเทคโนโลย กลาวไดวาการใชเทคโนโลยเขาถงไมวาจะเปนการรบ-สงจดหมายอเลกทรอนกส (e-mail) ซงเปนกจกรรมทไดรบความนยมมากทสดผ ใชสามารถรบและสงจดหมายผานเครอขายอนเตอรเนตไดจากทกมมโลก และในทางการศกษากสามารถใชอนเทอรเนตในการสงรายงานไดอกดวยรวมถงผใชซงสามารถเขากลมสนทนาแลกเปลยนความคดเหนในหวขอตางๆ ไดหลากหลายจงเปนการเขาถงขอมลไดเปนอยางด 2. การแบงปนแลกเปลยนความร (Knowledge Sharing) เปนการชวยเชอมโยงบคลากรทงทอยภายในองคกรและทอยตางสถานทเขาไวดวยเพอแลกเปลยนความรโดยการจดทาเอกสาร ฐานความร รวมทงการนาเทคโนโลยสารสนเทศมาใชซงจะชวยใหเขาถงความรไดงายและรวดเรวขน 3. การเรยนร (Learning) การเรยนรของบคลากรจะทาใหเกดความรใหมๆ ขนมากมาย ซงจะมผลตอการเพมพนองคความรขององคกรทมอยใหเพมมากขนอก ดงนนจงมความจาเปนจะตองมการฝกอบรม และการบนทกการอบรม รวมทงหนวยงานตองสนบสนนใหบคลากรทกคนเรยนรดวยตนเอง โดยผานเครองมอและเทคโนโลยสารสนเทศเปนสอ ซงไดแก การมหองปฏบตการฝกภาษา หองคอมพวเตอร หองโสตทศนปกรณ เปนตน

13

9

315

การตรวจสอบความร (Knowledge Audit) การตรวจสอบความร (Knowledge Audit) เปนเครองมอชวยใหการดาเนนการจดการความรประสบผลสาเรจตามความมงหมาย

โดยการตรวจสอบความร หมายถง การตรวจสอบการดาเนนงานดานความรขององคกรหรอหนวยงาน และหมายถงการทบทวนความรทองคกร หนวยงาน หรอกลมผปฏบตงานตองการ เพอใหสามารถบรรลวตถประสงคของงาน ประกอบดวย

1. การวเคราะหความตองการ 2. การวเคราะหสารสนเทศ 3. การตรวจสอบขดความสามารถและการตดตอสอสาร 4. การทบทวนปฏสมพนธและการเลอนไหลของความร

14

316

สงทตรวจสอบในการทาการตรวจสอบ ไดแก

1. การกาหนดความรทองคกรตองการ การกาหนดความรทองคกรตองการ อยาเนนทความครบถวน แตควรเนนความรทเปน เปาหมายของการทางาน เนนทงานหลกหรองานสาคญ และเนนทปญหาหรออปสรรคสาคญๆ ททาใหงานนนไมประสบผลสาเรจ วธการหาความตองการดงกลาว ทใชกนโดยทวไป คอ การใชแบบสอบถาม การสมภาษณ และการประชมกลม

2. จดทารายการความร (knowledge inventory) เปนจดรายการ/หมวดหมของความรทมอยในองคกรม 2 ประเภท 2.1 ในสวนของความรทชดแจง ควรทารายการตวอยาง ไดแก 2.1.1 มความรอะไรอยบาง เปนการทารายการจานวน ชนด และประเภทของเอกสาร ฐานขอมล หองสมด เวบไซตภายในองคกร 2.1.2 ความรเหลานนอยทไหน เปนรายการทบอกตาแหนงของความรภายในองคกร และภายในระบบตาง ๆ 2.1.3 การจดระบบและการเขาถง เปนการจดระบบความรเหลานนใหคนในองคกรสามารถเขาถงไดสะดวก

2.1.4 คณภาพ และตรงความตองการ เปนการบอกแหลงความรเหลานนวามไวเพออะไร ลกษณะของความรนนตรงจดมงหมายหรอไม คณภาพดพอหรอไม 2.1.5 การใชประโยชน เปนการบอกวามคนใชความรอยเสมอหรอไม ใครเปนผใช ใชบอยแคไหน ใชเพอประโยชนอะไร

2.2 ในกรณของความรทจบตองไมไดหรอฝงลกอยในคน รายการความรจะเนนทคน โดยคานงถงสงตอไปนเปนตวอยาง

2.2.1 บคลากรทมความรมจานวนเทาไหร และประเภทความรอะไรบาง 2.2.2 บคคลนนอยทไหน จดทางานในแผนก, ทมงาน, อาคาร 2.2.3 บคคลเหลานนทาอะไร : ระดบงาน และชนดของงาน 2.2.4 ความรของคนเหลานน : คณวฒทางวชาการและวชาชพ, ความรหลก และ

ประสบการณ 2.2.5 คนเหลานนกาลงเรยนรอะไร : การฝกฝนโดยการปฏบตงาน การเรยนรและพฒนาตนเอง

15

317

3. ชองวางของความร (Knowledge Gap) เมอนาความรทมอยมาเทยบกบความรทตองการ กจะทราบชองวางของความร(Knowledge

Gap) ซงเปนปญหาทตองการแกไขตอไป

4. การวเคราะหการเลอนไหลของความร เปนการตรวจสอบการเคลอนไหวของความรภายในองคกร จากแหลงความรไปสจดท

ตองการใช ควรตรวจสอบวาผปฏบตงานแสวงหาความรทตองการอยางไร และดวาผปฏบตงานแลกเปลยนความรระหวางกนอยางไร และตองตรวจสอบการเลอนไหลของความรชนดทเดนชด และความรฝงลก รวมทงควรมการตรวจสอบทคน, กระบวนการ และระบบ ดงน

4.1 คน ตรวจสอบ ทศนคต นสย และทกษะในการแลกเปลยนความรและใชความร 4.2 กระบวนการ ตรวจสอบทการปฏบตงานประจาวนวา การแสวงหาความร แลกเปลยน

ความร และใชความร เปนสวนหนงของการปฏบตงานหรอไม เพยงใด หนวยงานใดทมกระบวนการทด เพราะอะไร หนวยงานใดทไมมกระบวนการดงกลาว เพราะอะไร มนโยบายหรอวธปฏบตใดบางทชวยสงเสรม (หรอขดขวาง) กระบวนการดงกลาว เชน ระบบขอมล ระบบการจดการเอกสาร การตพมพเผยแพรบนเวบขององคกร

4.3 ระบบ ไดแก ระบบเทคโนโลยสารสนเทศ การจดการเนอความร (Content Management) ความยากงายในการใช ระดบความบอยในการใชในปจจบน ตรวจสอบเพอตอบคาถามวา ระบบขององคกรอานวยความสะดวกตอการเลอนไหลของความรเพยงใด การตรวจสอบการเลอนไหลของความร จะชวยใหเหนชองวางของความรชดเจนขน และในขณะเดยวกนกจะพบความซาซอนของความร ตรวจพบตวอยางของการปฏบตทดดานการจดการความร ตรวจพบสงขดขวางการเลอนไหลของความรและการใชความร ทสาคญทสดจะชวยบอกวา การจดการความรขององคกรทจะดาเนนการควรมงไปทจดใดประเดนใดเปนพเศษ

16

318

5. การจดทาแผนทความร แผนทความรชวยใหมองเหนความรขององคกร สามารถทาแผนทความรได 2 แบบ คอ 5.1 แบบภาพนง ใหรวามความรอะไร อยทไหนภายในองคกร 5.2 แบบภาพเคลอนไหว จะบอกใหรวาความรเลอนไหลจากทไหนไปทไหนและอยางไร

ประโยชนของการจดการความร

การจดการความรภายในองคการทมประสทธภาพ จะสงผลใหเกดประโยชนตอคน งาน และองคการ ดงน 1. ชวยลดขนตอนในการทางานได ตวอยางเชน เมอมปญหาในการทางานเกดขนผปฏบตงานกจะสามารถหาแนวทางหรอวธการแกปญหาไดรวดเรว โดยคนควาจากผลการจดการความรในปฏบตในเรองนนๆ ทางสอ (Computer and Internet) เพอศกษาคนควาวาแนวทางการแกปญหาทเคยทาสาเรจมาแลว ซงไดมการรวบรวมเกบไวบนฐานเครอขายคอมพวเตอรนน มแนวทางวธการแกปญหาอยางไร วธนจะทาใหผ ปฏบตทมปญหาสามารถเขาถงแหลงความรในเรองทตนประสบปญหาไดโดยตรง จงเปนการลดขนตอนการปฏบตงานทาใหสามารถตดสนใจแกปญหาได 2. การจดการความรชวยใหผปฏบตงานไมตองทางานดวยการลองผดลองถก เพราะกอนทางานถามการเรยนรความผดพลาดของคนอนจากบทเรยนในอดตไดกอน เพอเปนการตอยอดความร กจะทาใหชวยประหยดเวลาประหยดทรพยากรทใชการทใชในการทางานไดมากกวาและไมตองเสยเวลาลองผดลองถก 3. การจดการความรทไดมาโดยวธการแลกเปลยนความรซงกนและกนในงานทปฏบตในเรองเดยวกนกจะทาใหปฏบตงานสามารถขจดปญหาทตนกาลงเผชญอยได เมอมการแลกเปลยนความรกบผปฏบตงานอนๆ ในเรองเดยวกน ทาใหการปฏบตงานมประสทธภาพยงขน

17

319

ประโยชนของการจดการความร 4. องคกรทมระบบการจดการความรทดจะทาใหผทจะแสวงหาความรมชองทางการเขาถงความรทตองการไดอยางรวดเรว เชน ระบบอนเตอรเนต (Internet) ทาใหสามารถคนหาความรไดตลอดเวลาเปนการพฒนาตนเองโดยการศกษาตลอดชวตซงทงตอตนเองและตอสถานศกษา 5. การแลกเปลยนความรระหวางครผสอนเปนการสรางนวตกรรมใหม (Innovation) โดยการเรยนรตอยอดจากความรทแฝงในตวตน (Tacit knowledge) ของผสอนทมประสบการณการสอนมากอน 6. องคกรไมตองเสยเวลาทาวจยและพฒนาในบางเรองเพราะสามารถใชความรมาตอยอดความรได 7. ทาใหเกดแหลงความรในองคกรทสามารถเรยกใชประโยชนไดอยางรวดเรวและเผยแพรใหองคกรอนไดรบรและไดศกษาคนควาตอไป 8. งานบางเรองผปฏบตไมตองเรยนรจากประสบการณตนเองเพราะบางทจะเกดผลเสยมากกวาเพราะตองลองผดลองถกแตถาเรยนรจากประสบการณของตนแบบ และประสบความสาเรจในการสอนมากอนกจะชวยยนระยะเวลาในการทางานไดมากกวา 9. การจดการความรจะเกดไดตอเมอวฒนธรรมการทางานของคนในองคกรปรบเปลยนจากเดมมาสการมวนยในตนเอง มการศกษา คนควา เรยนรตลอดชวต ยอมรบฟงความคดเหนของคนอนมพลงในการคดสรางสรรค มความขยน อดทน มจตสานกของการเปนผให และมจตใจเปนประชาธปไตยดงนน การจดการความรจะสาเรจได บคลากรทกคนในองคกรกจะตองมการปรบเปลยนวฒนธรรมการทางานใหมใหสอดคลองกบ “การจดการความร”

18

320

ปญหาของการจดการความร

1. การถายทอดความรระหวางบคคลกบองคกร พบวามปญหาการไมแบงปนความร องคกรหนงมการสงพนกงานไปสมมนา หรอฝกอบรม หลงจากทกลบมาแลว กเกบความรเอาไวคนเดยว หรออาจจะรายงานใหหวหนาทราบเพยงเทานน แตพนกงานคนอนอกหลายคนในองคกรทไมไดไปจะไมรบรเลยวาคนทไปฝกอบรม หรอไปสมมนามานน ไดอะไรกลบมา เพราะมไมการเกบบนทกรายงานหรอสงทนาสนใจทไดจากการอบรม หรอสมมนาในครงนน ไวในฐานขอมล อนทราเนต หรอเวบไซต หากองคกรไมมนโยบายทชดเจนในเรองเชนน กจะใหการลงทนไปกบการสงพนกงานไปฝกอบรม หรอเขารวมสมมนา อาจจะเปนการลงทนทสญเปลา

2. การจดเกบความรขององคกร จดเกบไวหลากหลายแหลง หลายรปแบบ มทงทเปนอเลกทรอนกสและไมเปนอเลกทรอนกส กระจดกระจาย ในยามทตองการขอมลเพอการตดสนใจแบบดวน จะทาไมไดเพราะตองใชเวลารวบรวมขอมลนาน ทาใหเสยผลประโยชนตอองคกร

3. การไมนาความรขององคกรมาสรางความสามารถในการแขงขน หรอกอใหเกดประโยชนอยางแทจรง ในองคกรมความรมากมาย ทไดจากการวจย หรอประสบการณจากการทางาน แตวจยแลวกจบไปไมนาไปประยกตเพอทาใหเกดผลทางธรกจตอไป หรองบโครงการหมดกจบโครงการไปไมมการสานตอหรอองคกรมผร ผเชยวชาญทสามารถออกไปสอนองคกรอนใหประสบความสาเรจ มความร แตในขณะเดยวกน ทานเหลานนกลบยง และไมมเวลาเหลอพอทจะพฒนาคนในองคกรเดยวกนเลย กกลายเปนความสญเปลาทไมนาจะเกดขน

4. การสรางความรใหม สงนจะไมเกดขนถาไมมการสะสมความรทมอยเดมอยางเปนระบบ เมอไมเกดความรใหม อกทงความรเดมไมไดเกบไวดวยแลว องคกรกจะไมเหลออะไร และจะตายลงในทสด

5. การไมนาความรภายนอกมาปรบใช อาจจะทาใหตามสถานการณโลก และคแขงไมทน

6. ปญหาทเกดจากความรในองคกรความรทนามาใชไมเชอมโยงกบงานและไมสอดคลองกบบรบทในการปฏบตงาน

19

321

องคประกอบและขนตอนการจดการความร

คน บคลากรทงหมดในองคกรหรอผมผลกระทบกบองคกร การจดการความรจะรวบรวมวาใครเชยวชาญในดานใดบาง คน ถอวาเปนองคประกอบทสาคญทสดเพราะเปนทงแหลงความร เปนผดาเนนการจดการความรและเปนผนาความรไปใชใหเกดประโยชน โดยในการวจยครงน คน คอ เจาหนาทสาธารณสขทปฏบตงานอยในสถานอนามยหรอศนยสขภาพชมชนซงเปนผทดาเนนการในการจดการความรดานสขภาพแกประชาชนในชมชน

สถานท แหลงททกคนในองคกรสามารถระดมความคดรวมกนได อาจอยในรปของ การประชมในหมบาน หองผกผอน ลานหมบาน วด โรงเรยน เปนตน กลาวโดยสรปไดวาเปนสถานทใดกไดท บคลากรในหนวยงานสามารถมาแลกเปลยนเรยนรความรรวมกนได

ความร สงทนามาดาเนนการในการจดการความร แบงเปน 2 ประเภท คอ ความรทเดนชดเปนความรทอยในรปแบบทเปนเอกสาร ตารา คมอตางๆ หรอวชาการ สวนความรอกประเภท คอ ความรแฝง เปนความรทแฝงอยในตวบคคล องคกร เปนประสบการณทถกสงสมมายาวนาน เปนภมปญญา พรสวรรค และความรทแฝงอยในองคกร ความรทแฝงอยในกระบวนการหรอขนตอนการทางาน แฝงอยในวฒนธรรมองคกร กฎเกณฑกตกาหรอขอตกลงตาง ๆ

20

322

กระบวนการจดการความร เปนขนตอนการบรหารจดการ เพอนาความรจากแหลงความรไปใหผใช เพอทาใหเกดการปรบปรงและนวตกรรมและใหผใชเขาถงขอมลเหลานนไดโดยงาย ซงกระบวนการในการจดการความรทผวจยไดวเคราะหจากเอกสาร ตาราและงานวจยตางและนามาสงเคราะหขนตอนของกระบวนการจดการความรได 5 ขนตอน คอ

1. ขนกาหนดความร คอ การกาหนดหวขอหรอเรองของความรทสาคญทตองการนาไปใชในการดาเนนการแกปญหาและพฒนาสขภาพของประชาชน

2. ขนคนหาแหลงความร คอ การพจารณาวาความรทตองการนน อยในแหลงใดบางซงอาจจะเปนความรทชดแจงหรอความรแฝง โดยขนนประกอบดวย 2.1 การสรางทมความร คอ ตวบคคลทดาเนนการในการจดการความร ซงประกอบไปดวย เจาหนาทสาธารณสข ประชาชนในชมชน 2.2 การแสวงหาความร เปนขนตอนในการคนหาความรจากแหลงตางๆทมอยมารวมไวเพอจดทาเนอหาใหเหมาะสมและตรงกบความตองการ ในการดาเนนการแกปญหาและพฒนาสขภาพของประชาชน

3. ขนเลอกวธการในการจดการความร คอ การพจารณาวาจะใชวธการใดในการจดการหรอดาเนนการเพอใหไดความรใหมตามทตองการในขนกาหนดความร (ขนตอนท 4.1) โดยมวธการดวยการวเคราะห สงเคราะห เพอยกระดบความร คดเลอกเอาไวเฉพาะความรทจาเปนสาหรบการใชประโยชน ทงความรทไดจากภายในองคกรและจากภายนอกองคกร โดยนาความรมาตรวจสอบความนาเชอถอและความเหมาะสมกบบรบทของชมชน ถาไมเหมาะสมกดาเนนการปรบปรง

4. ขนไดความรใหม คอ ขนของการไดความรทไดกาหนดไวในขน 4.1 ขนกาหนดความร โดยในขนตอนนตองมการตรวจสอบความร ซงเปนการการทบทวนความรทตองการนามาใชเพอการดาเนนการแกปญหาและพฒนาสขภาพของประชาชนวาเปนความรทสามารถนามาใชในการแกปญหาและพฒนาสขภาพของประชาชนในชมชนไดจรงสอดคลองกบสภาพปญหาและบรบทของชมชน

21

323

5. ขนดาเนนการใชความรใหม คอ การนาความรใหมมาใชในการปฏบตงานเพอใหบรรลเปาหมายของการแกปญหาและพฒนาสขภาพของประชาชน ประกอบดวย 5.1 การจดการความรใหเปนระบบ เปนการวางโครงสรางความรทไดมาใหมมาดาเนนการจดการใหเปนระบบ หมวดหม เชน ความรดานการสงเสรมสขภาพ ความรดานการปองกนโรค ความรดานการรกษาพยาบาลเบองตน เปนตน ซงเปนการดาเนนเตรยมความพรอมสาหรบการเกบความรใหเปนระบบเพองายสาหรบการนาไปใชในอนาคต 5.2 การเขาถงความรเปนการกาหนดวธการกระจายความร เปนการทาใหประชาชนเขาถงความรทตองการไดงายและสะดวก เชน เสยงตามสาย หอกระจาย บอรดประชาสมพนธ แผนพบ โปสเตอร เปนตน 5.3 การแลกเปลยนเรยนร คอ การถายทอดความร การแบงปนความรซงทาไดหลายวธการ เชน จดทาเปน เอกสาร ชมชนแหงการเรยนร เวทแลกเปลยนความร หรอการเอาความรทฝงลกในตวคนใหมการถายทอด โดยการเลาสกนฟงการจดเวทใหมการแลกเปลยนเรยนร 5.4 การประยกตใชความร คอ การนาความรใหมทไดมาใชเพอพฒนาสขภาพของประชาชน 5.5 การเรยนรจากการใชความร คอ สงทไดจากการนาความรไปใชจนเกดการเรยนรและเกดความรใหมกลบมาใหชมชน 6. ขนประเมนผลการนาความรมาใช คอ การประเมนผลการนาความรในขนดาเนนการมาใชในการปฏบตงานวาบรรลเปาหมายของงานหรอไม ประกอบดวย 6.1 การประเมนผลการใชความร เพอใหทราบวาการดาเนนการไดบรรลเปาหมายทตงไวหรอไม มการนาผลของการวดมาใชในการปรบปรงแผนและการดาเนนการใหดขน, มการนาผลการวดมาใชในการสอสารกบบคลากรในทกระดบใหเหนประโยชนของการจดการความร 6.2 สรปผลการใชความร คอ การสรปผลของการดาเนนงานในชมชนภายหลงจากการนาความรทสรางใหมมาใชในการดาเนนงานวาสามารถทาใหบรรลเปาหมายของการแกปญหาและพฒนาสขภาพของประชาชน หรอไม

22

324

บทท 3

ตวบงชและเกณฑการประเมน การจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

ตวบงชการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ประกอบดวย 4 องคประกอบหลก 14 องคประกอบยอย และ 45 ตวบงช ดงน 1. องคประกอบหลกดานบคลากร ประกอบดวย 3 องคประกอบยอย คอ 1.1 ภาวะผนาทเออตอการจดการความร ประกอบดวย 4 ตวบงช 1.1.1 หวหนาสถานอนามยมการแลกเปลยนเรยนรกบบคลากร 1.1.2 หวหนาสถานอนามยยอมรบและสนบสนนความคดใหมๆ 1.1.3 หวหนาสถานอนามยใหอสระในการทางาน 1.1.4 หวหนาสถานอนามยเปนแบบอยางทดในการทางาน 1.2 การเสรมพลงอานาจใหบคลากร ประกอบดวย 3 ตวบงช 1.2.1 สถานอนามยเนนการพฒนาทกษะเรยนรของบคลากรเพอพฒนาการทางาน 1.2.2 มการสงเสรมการเรยนรสงใหมๆอยางตอเนอง 1.2.3 หวหนาสถานอนามยมอบอานาจการตดสนใจในการทางานแกบคลากร 1.3 การจงใจ ประกอบดวย 2 ตวบงช 1.3.1 ยกยองชมเชยบคลากรทเกยวของกบการจดการความร 1.3.2 นาผลงานดานการจดการความรมาเปนสวนหนงในการพจารณาความด ความชอบ

23

325

2. องคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน ประกอบดวย 6 องคประกอบยอย คอ 2.1 ขนกาหนดความร ประกอบดวย 4 ตวบงช 2.1.1 มการวเคราะหสถานอนามยเพอกาหนดความรทใชในการพฒนาสขภาพ 2.1.2 มการสารวจองคความรในสถานอนามย 2.1.3 มการสารวจองคความรและแหลงความรภายนอกสถานอนามย 2.1.4 มการกาหนดองคความรจากประชาชน 2.2 ขนคนหาความร ประกอบดวย 4 ตวบงช 2.2.1 บคลากรใชวธการแสวงหาความรทหลากหลาย 2.2.2 บคลากรทราบองคความรและแหลงของความรภายนอกสถานอนามย 2.2.3 บคลากรทราบองคความรภายในสถานอนามย 2.2.4 มการประชาสมพนธใหบคลากรเหนความสาคญของการจดการความร 2.3 ขนเลอกวธการในการจดการความร ประกอบดวย 2 ตวบงช 2.3.1 มการคดเลอกวธการในการจดการความรทเหมาะสมกบความรทกาหนด 2.3.2 ใชวธการทหลากหลายในการจดการความร 2.4 ขนไดความรใหม ประกอบดวย 3 ตวบงช 2.4.1 มการจดทาทะเบยนองคความรและแหลงของความรทงภายในและภายนอกสถานอนามย 2.4.2 มกระบวนการเรยนรใหมในการพฒนาสขภาพ 2.4.3 มความรใหมในการพฒนาสขภาพอยางนอยไตรมาสละ 1 เรอง 2.5 ขนดาเนนการใชความรใหม ประกอบดวย 4 ตวบงช 2.5.1 นาความรใหมมาใชในการทางาน 2.5.2 บคลากรมทกษะในการใชความรใหม 2.5.3 มแหลง/สถานทในการแลกเปลยนเรยนร 2.5.4 มการเผยแพรความรใหมดวยวธการทหลากหลาย 2.6 ขนประเมนผลการใชความร ประกอบดวย 2 ตวบงช 2.6.1 มระบบการตดตามและประเมนผลการใชความร 2.6.2 มการประเมนผลการใชความรอยางนอยไตรมาสละ 1 ครง

24

326

3. องคประกอบหลกดานองคกร ซงประกอบดวย 4 องคประกอบยอย คอ 3.1 โครงสรางของสถานอนามย ประกอบดวย 3 ตวบงช 3.1.1 มสายบงคบบญชาชดเจนงายตอการปฏบต 3.1.2 มความคลองตวในการประสานงานทงภายในและ ภายนอกสถานอนามย 3.1.3 มการกาหนดงานและมผรบผดชอบดานการจดการความรทชดเจน 3.2 วสยทศน/พนธะกจ/กลยทธ ประกอบดวย 3 ตวบงช 3.2.1 มแผนงาน/โครงการทเกยวกบการจดการความร 3.2.2 บคลากรมสวนรวมในการวางแผนกลยทธดานการจดการความร 3.2.3 มวสยทศนและพนธะกจดานการจดการความร 3.3 วฒนธรรมองคกร ประกอบดวย 4 ตวบงช 3.3.1 บคลากรมการทางานเปนทม 3.3.2 บคลากรมการแลกเปลยนเรยนรและการแสวงหาความรในการทางาน 3.3.3 บคลากรตระหนกวาการจดการความรเปนการเพมพนคณคาแกสถานอนามย 3.3.4 สถานอนามยมเครอขายการทางานรวมกบหนวยงานอน 3.4 บรรยากาศการทางาน ประกอบดวย 4 ตวบงช 3.4.1 มบรรยากาศแหงการเรยนรในการทางาน 3.4.2 บคลากรสามารถแสดงความคดเหนในการทางานอยางเปดเผย 3.4.3 มบรรยากาศในการทางานทโปรงใส เปนกนเองมคาเฉลยของการปฏบตการจดการความรดานสขภาพในชมชน 3.4.4 บคลากรตระหนกวาตนเองเปนสวนสาคญของสถานอนามย 4. องคประกอบหลกดานเทคโนโลยสารสนเทศ ม 1 องคประกอบยอย คอ 4.1 เทคโนโลยสารสนเทศ ประกอบดวย 3 ตวบงช 4.1.1 มเทคโนโลยทบคลากรสามารถเขาถงขอมล/ความรไดงาย 4.1.2 มระบบจดเกบ สบคน สรรหาและเผยแพรความร 4.1.3 มระบบสารสนเทศทเชอมโยงกนระหวางหนวยงาน

25

327

วธการประเมนการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

1. เกบรวบรวมขอมลจากแบบสอบถาม โดยกาหนดให

คะแนนคานาหนกตวบงช ระดบความสาคญของตวบงช 1 นอยทสด 2 นอย 3 ปานกลาง 4 มาก 5 มากทสด

2. วเคราะหหาคาเฉลย(Mean)ของตวบงชการจดการความรโดยจาแนกตามองคประกอบหลก 4 องคประกอบ องคประกอบยอย 14 องคประกอบ และตวบงช 45 ตงบงช

26

328

3. วเคราะหหาคาเฉลยของตวบงชการจดการความรรวม โดยใชสตร

คาเฉลยของตวบงชการจดการความรรวม = (X1W1+ X2W2+X3W3+X4W4) / n เมอ X1 คอ คาเฉลยขององคประกอบหลกดานบคลากร X2 คอ คาเฉลยขององคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความร ดานสขภาพในชมชน X3 คอ คาเฉลยขององคประกอบหลกดานองคกร X4 คอ คาเฉลยขององคประกอบหลกดานเทคโนโลยสารสนเทศ W1 คอ คาสดสวนนาหนกความสาคญขององคประกอบหลกดานบคลากร มคาเทากบ 0.31 W2 คอ คาสดสวนนาหนกความสาคญขององคประกอบหลกดานกระบวนการใน การจดการความรดานสขภาพในชมชน มคาเทากบ 0.30 W3 คอ คาสดสวนนาหนกความสาคญขององคประกอบหลกดานองคกร มคาเทากบ 0.20 W4 คอ คาสดสวนนาหนกความสาคญขององคประกอบหลกดานเทคโนโลยสารสนเทศ มคาเทากบ 0.19 N คอ จานวนองคประกอบหลก 4 องคประกอบ

27

329

4. นาคาเฉลย(Mean)ของตวบงชการจดการความรโดยจาแนกตามองคประกอบหลก 4 องคประกอบ องคประกอบยอย 14 องคประกอบ และตวบงช 45 ตงบงช มาเทยบกบเกณฑการประเมนดงน

คาเฉลย ความสาคญในระดบการปฏบต 1.00 – 1.49 นอยทสด 1.50 – 2.49 นอย 2.50 – 3.49 ปานกลาง 3.50 - 4.49 มาก 4.50 - 5.00 มากทสด

28

330

ภาคผนวก แบบประเมนการจดการความร

แบบสอบถาม

การจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย คาชแจง 1. แบบสอบถามการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ฉบบน มจดประสงคเพอวดสภาพการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย 2. แบบสอบถามฉบบนประกอบดวย 2 สวน คอ สวนท 1 ขอมลสถานภาพสวนบคคล มลกษณะเปนแบบเตมคาตอบ จานวนขอคาถาม 7 สวนท 2 ขอมลการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย ประกอบดวย 4 องคประกอบ คอ 1) องคประกอบดานองคกร 2) องคประกอบหลกดานบคลากร 3) องคประกอบหลกดานเทคโนโลยสารสนเทศ และ 4) องคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน ซงมลกษณะเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ โดยกาหนดให 5 หมายถง มการดาเนนการในระดบมากทสด 4 หมายถง มการดาเนนการในระดบมาก 3 หมายถง มการดาเนนการในระดบปานกลาง 2 หมายถง มการดาเนนการในระดบนอย 1 หมายถง มการดาเนนการในระดบนอยทสด โดยใหทานประเมนวาสถานอนามยของทานมการจดการความรดานสขภาพในชมชนมานอยเพยงใด 3. ขอความรวมมอจากทานในการตอบแบบสอบถามตามความเปนจรง ซงจะไมมผลกระทบตอทานและองคกรของทาน ผวจยขอขอบพระคณทกทานทกรณาใหขอมลในการตอบแบบสอบถามเปนอยางดไว ณ โอกาสน

29

331

สวนท 1 ขอมลสถานภาพสวนบคคล 1. ตาแหนง...............................................................ระดบ................................................................... 2. ปฏบตงานทสถานอนามย................................................................................................................ หมท.............ตาบล................................อาเภอ...............................จงหวด...................................... 3. เพศ ( ) ชาย ( ) หญง 4. อาย....................................ป 5. การศกษา ( ) ปรญญาตร

( ) ปรญญาโท ( ) ปรญญาเอก ( ) อนๆ..........................................................................................

6. ประสบการณในการปฏบตงาน....................................ป

30

332

สวนท 2 ขอมลการจดการความรดานสขภาพในชมชนของสถานอนามย

องคประกอบ ตวบงช ระดบ

การจดการความรทม 5 4 3 2 1

1. องคประกอบหลกดานบคลากร 1.1 ภาวะผนาทเออตอการ จดการความร

1) หวหนาสถานอนามยเปนแบบอยางทดในการทางาน 2) หวหนาสถานอนามยมการแลกเปลยนเรยนรกบบคลากร 3) หวหนาสถานอนามยยอมรบและสนบสนนความคดใหมๆ 4) หวหนาสถานอนามยใหอสระในการทางาน

1.2 การเสรมพลงอานาจ ใหบคลากร

1) หวหนาสถานอนามยมอบอานาจการตดสนใจในการทางานแกบคลากร 2) สถานอนามยเนนพฒนาการเรยนรของบคลากรเพอพฒนาการทางาน 3) มการสงเสรมการเรยนรและสนบสนนทรพยากรในการปฏบตงานอยางตอเนอง

1.3 การจงใจ 1) ยกยองชมเชยบคลากรทเกยวของกบการจดการความร 2) นาผลงานดานการจดการความรมาเปนสวนหนงในการพจารณาความดความชอบ

2. องคประกอบดานองคกร 2.1 โครงสราง ของสถาน อนามย

1) มสายบงคบบญชาชดเจนงายตอการปฏบต 2) มความคลองตวในการประสานงานทงภายในและภายนอกสถานอนามย 3) มการกาหนดงานและมผรบผดชอบดานการจดการความรทชดเจน

2.2 วสยทศน/ พนธะกจ/ กลยทธ

1) มวสยทศนและพนธะกจดานการจดการความร 2) มแผนงาน/โครงการทเกยวกบการจดการความร 3) บคลากรมสวนรวมในการวางแผนกลยทธดานการจดการความร

2.3 วฒนธรรม องคกร

1) บคลากรมการทางานเปนทม 2) บคลากรมการแลกเปลยนเรยนรและการแสวงหาความรในการทางาน 3) บคลากรตระหนกวาการจดการความรเปนการเพมพนคณคาแกสถานอนามย 4) สถานอนามยมเครอขายการทางานรวมกบหนวยงานอน

2.4 บรรยากาศ การทางาน

1) มบรรยากาศในการทางานทเปนกนเอง 2) มบรรยากาศของการเรยนรเชงบวกในการทางาน 3) บคลากรสามารถแสดงความคดเหนในการทางานอยางเปดเผย 4) บคลากรตระหนกวาตนเองเปนสวนสาคญของสถานอนามย

31

333

องคประกอบ ตวบงช ระดบ

การจดการความรทม 5 4 3 2 1

3 . องคประกอบหลกดานกระบวนการในการจดการความรดานสขภาพในชมชน 3.1 ขนกาหนดความร

1) มการวเคราะหองคกรเพอกาหนดความรทใชในการพฒนาสขภาพ 2) มการสารวจองคความรในสถานอนามย 3) มการสารวจองคความรและแหลงความรภายนอกสถานอนามย 4) มการกาหนดองคความรทตองการพฒนาจากประชาชนในชมชน

3.2 ขนคนหาความร

1) บคลากรทราบองคความรภายในสถานอนามย 2) บคลากรทราบองคความรและแหลงของความรภายนอกสถานอนามย 3) บคลากรใชวธการแสวงหาความรทหลากหลาย 4) มการประชาสมพนธใหบคลากรเหนความสาคญของการจดการความร

3.3 ขนเลอกวธการในการจดการความร

1) มการคดเลอกวธการในการจดการความรทเหมาะสมกบความรทกาหนด

2) ใชวธการทหลากหลายในการจดการความร

3.4 ขนได ความรใหม

1) มความรใหมในการพฒนาสขภาพอยางนอยปละ 1 เรอง 2) มกระบวนการเรยนรใหมในการพฒนาสขภาพ 3) มการจดทาทะเบยนองคความรและแหลงของความรทงภายในและ

ภายนอกสถานอนามย

3.5 ขนดาเนนการ ใชความรใหม

1) นาความรใหมมาใชในการทางาน 2) บคลากรมทกษะในการใชความรใหม 3) มการเผยแพรความรใหมดวยวธการทหลากหลาย 4) มแหลง/สถานทในการแลกเปลยนเรยนร

3.6 ขนประเมน ผลการใชความร

1) มระบบการตดตามและประเมนผลการใชความร 2) มการประเมนผลการใชความรอยางนอยปละ 1ครง

4. องคประกอบหลกดานเทคโนโลยสารสนเทศ 4.1 เทคโนโลย สารสนเทศ

1) มระบบสารสนเทศทเชอมโยงกนระหวางหนวยงาน 2) มเทคโนโลยทบคลากรสามารถเขาถงขอมล/ความรไดงาย 3) มระบบจดเกบ สบคน สรรหาและเผยแพรความร

จบการตอบแบบสอบถามขอขอบพระคณเปนอยางสง

32

334

ประวตผวจย

ชอ-นามสกล นายปรญญา จตอราม ทอยปจจบน บานเลขท 45 หมท 5 ตาบลวดยางงาม อาเภอปากทอ จงหวดราชบร ททางานในปจจบน ฝายวจยและบรการวชาการ

วทยาลยการสาธารณสขสรนธร จงหวดสพรรณบร สถาบนพระบรมราชชนก สานกงานปลดกระทรวง กระทรวงสาธารณสข

ประวตการศกษา พ.ศ.2539 สาเรจการศกษา ประกาศนยบตรสาธารณสขศาสตร (สาธารณสขชมชน)

วทยาลยการสาธารณสขสรนธร จงหวดชลบร พ.ศ.2541 สาเรจการศกษา ปรญญาสาธารณสขศาสตรบณฑต (สาธารณสขศาสตร) มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช พ.ศ.2545 สาเรจการศกษา ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต (สขศกษา) มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ พ.ศ.2549 ศกษาตอระดบปรญญาดษฎบณฑต สาขาการศกษาตลอดชวตและ

การพฒนามนษย บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร วทยาเขตพระราชวงสนามจนทร จงหวดนครปฐม

ประวตการทางาน พ.ศ.2539-2543 เจาพนกงานสาธารณสขชมชน 2-3 สถานอนามยตาบลหวยยางโทน อาเภอปากทอ จงหวดราชบร พ.ศ.2544-2545 นกวชาการสาธารณสข 3 สานกงานสาธารณสขอาเภอปากทอ จงหวดราชบร พ.ศ.2545-2546 นกวชาการสาธารณสข 3-5

วทยาลยการสาธารณสขสรนธร จงหวดสพรรณบร พ.ศ.2546-2547 นกวชาการสาธารณสข 3-5

รกษาการรองผอานายการฝายกจการนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร จงหวดสพรรณบร

พ.ศ.2547 -2551 วทยาจารย 6 – 8 รองผอานายการฝายกจการนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร จงหวดสพรรณบร

พ.ศ.2552-ปจจบน วทยาจารยชานาญการพเศษ รองผอานายการฝายวจยและบรการวชาการ วทยาลยการสาธารณสขสรนธร จงหวดสพรรณบร