हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ...

123

Upload: others

Post on 13-Nov-2020

1 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘
Page 2: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

ह��द� क�ण ? - च�थ पश�तर -

ल�खक : अश�क क�ठ�र�

ई स�ह�त� पह�ष�न

Page 3: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

�� प"स�क�� ल ल�खन�च� सर% �कक ल�खक�कड� स"रह(� अस�न प"स�क�च� हक�र� त��� ल अ�श�च� प"नर"%दण र� न�ट, हचतपट हक�र� इ�र रप���र करण��स�ठ ल�खक�च ल�ख परर�नग घ�ण� आरश�क आ��. �स� न क�ल��स क��द�श र क�रर�ई ��ऊ शक��. ई स�ह�त� पह�ष�न G1102, Eternity, Eleventh floor Eastern Express Highway. Thane, 400604 www.esahity.com [email protected] ©esahity Pratishthan®2018

• हरन�र�ल� हर�रण�स�ठ उपलब9.

• आपल� र�च�न झ�ल��रर आपण �� फ<ररड% कर शक��.

• �� प"स�क र�बस��टरर ठ�रण��प�र? हक�र� र�चन� व�ह�ररक क�ण��� र�पर करण��प�र? ई-स�ह�त� पह�ष�नच ल�ख परर�नग घ�ण� आरश�क आ��.

ल�खक�च� ई र�ल – [email protected]

हदन��क – २० हडसFबर २०१९

Page 4: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

च�थ�� पश�तर स�ठ ल�खक�च� हनर�दन -

हरहर9 ह��द��च�� पर�पर��च� रKहदक बर�बर इ�र हरच�र पण�ल जस�, श�क, ��त, अघ�र, र�ग%, हरर��स�, ��ग,

र�त, च�ट"क, द�रद�रसकM, हपश�चच हरद� र इ�र ह��न"स�र हरर�चन ह� च�थ�� पश�तर � क�ल� आ��. ज� स�स� आढळ� न�� . एरर फक रKहदक पर�पर�न"स�र सर% हरच�र ��� अस�� त��र"ळ� ब�हण��र ह��द��च�� पश��च उतर� त��� हरळ� न�� �. त�� सर% पश��च उतर� ह�� हदल आ���. एकहरस�व�� श�क�� ल ह��द��च�� च�ल र � कश� अस�व��� ह�बदल चच�% क�ल�ल आ��.

र�चक��च�� श�क�क" श�क��च�� सर�9�न�थ% ह� प"स�क�� स"9�रण� क�ल�� ज�� ल. त��न"स�र आरWत बदल�ल. म�ण�न नर न पश�तर आल��स ज"न पश�तर क�ढ�न त�� ज�ग नर न घ��र . स�9�रणपण� च�र रर�%प�र? र�झ�� ईर�लरर ह� हरर��� अभ��स ��� अस���न� र�चक त���च� पश प�ठर� ���� र र हरहर9 ग�थ��च� अभ��स करन त�� पश��च उतर� श�9�न � द�� अस�. अश�रर� न� आ�� च�थ पश�तर र द�� आ��. त��� इ�र हरद�न��च�� अभ��स स"द� घ��ल� आ��. आरच� उद�श स�9�रण रर�ठ ह�द��न� त���च� 9र% सरज�र� अस� आ��. एक ग�ष ��थ� सपष क�ल प�ह�ज� कa, ह��द� 9र% र ह��द� स�सकW � ह�� गb9ळ घ��ल� ज���. सगळ���स�ठ ह��द� 9र% एकच आ�� पर��", स�सकW � र�त हनरहनर�ळ�� पद�श��च , जर��dच र�गर�गळ अस�� �� सपषपण� ल(�� घ��ल� प�ह�ज�. ह��द� 9र�%च� अभ��स कर���न� � न हरर��च� अभ��स कर�र� ल�ग�� �� आ���, हन� श�स, अध��तरहरद� आहण कर%क��ड. ह��द� स�सकW � च� अभ��स कर���न� त��� त�� पद�श�च भ�र�, च�ल रर� , पर�पर�, सणस�द �� प��र� ल�ग���. ह�ररन �� सपष ���� कa, �� द�न र�गर�गळ� हरर� आ���. ह� च�थ�� पश�तर रध�� र��भ�र�, ��गर�ससष, आगर श�स, ��ग र�ससष त��च पर�ण� र�रद�स��च� द�सब�9 अश� र�न�रर ग�थ��च� आ9�र घ�ऊन ह� पश�तर ���र झ�ल आ��. हन� श�स�च व��ख�� क�� �� प��र ल�ग�ल. आपण ज�� सर�ज�� र���� त��च�� सदस���श कस� र�ग�र�, कस� ब�ल�र�, एकर�क��श व�र��र कस� कर�र� ह�च�� हरहर9 हन�र��च�� श�स�ल� हन� श�स अस� म�ण���. अध��तर हरद�रध�� र�झ��� ल आतम��स र कस� ओळख�र�, त��च�� पद� च� श�स सरजल� ज���. आ�� कर%क��ड म�णज� क�� �� प��र� ल�ग�ल. ह��द� र�न���पर�ण� र�णस�ल� त��च�� ग�जनर�च�� च��गल�� र�ईट कर�%न"स�र त��च� भ�ग ह� जनर�� भ�ग�र� ल�ग���.

म�णज� आपल� प"ढ ल जनर�च� भ�ग� आपणच सर��च�� ह� जनर�च�� कर�%न� सल� � अस��. पर��", रन"ष��ल� त��� बदल करण��च इचp� अस�ल �र क�� कर�र� अश� पश���न एक ��डग� म�ण�न अगद प�च न क�ळ�प�स�न क���d करण��च स�� आपल�� ह��द� र�न���� हदल आ�� � अश कa, ज�� अन�क

Page 5: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

द�र�� स��हग�ल�� आ��� त���न� पसन करन �� आपल�� स�� न"स�र बदल�न घ��� ����. अथ�%� �� हक� खर� र� ख�ट� क�ण�ल� र�� � न�� पण त��रर हरश�स ठ�र�न ज�� हरहर9 हर9 आगर श�स�� हदल�� आ��� त�� करण��च�� क��% पद� ल� कर%क��ड अस� म�ण���. त��च� अथ% ह��द� र�न���� भष�च�र�ल� उघड र�न��� अस�� अस� हदस��. ह� कर%क��ड�च�� हरहर9 पद� ��न प"ढ� त�� पद�श�� ल स�सकW � ���र झ�ल�� अस� हदस�न ����. ह� र�तर�च�� हरर���रर च�थ�� पश�तर � हरच�र क�ल� आ��. त����न ह��द��च�� अन�क पश��च उतर� हरळ��� � हदल आ���. अभ��स करण��च ह� पहs�� अश च ��� र�� ल अश र अप�(� कर��. �"म��ल� क���d पश अस� र त��च� उतर ह� पश�तर � नस�ल �र �� पश र�झ�� ईर�ररर आपण प�ठर� शक��. र�झ� ईर�ल आ��, [email protected].

अश� स�श�9न क���%ल� बर�च पKस� ल�ग��, र जर घ�� नसल� �र र�झ�� र��र�न�र"ळ� रल� अन�क��च रद� घ��र ल�ग�� �सFच इ�र क��% करण��स�ठ बर�च खच% ��� अस��. �ल र र�झ पदरर�ड कर�� पण जर ज�स� 9न उपलब9 झ�ल� �र ज�स� र�ठ� पर�ण�� �� क��% अस9क र�ग��न� प"ढ� न��� ��ईल. जर आपल��ल� ह� क���%ल� अथ% स�क��% करण��च इचp� अस�ल �र ह� अकvटरर पKस� प�ठर� शक�� - Satara Sahakari Bank Ltd, Chembur Branch

Account no. 010010100004835

Bank MICR Code: 400107010

Bank IFSC Code: YESBOTSSB10

Ashok S. Kothare

Page 6: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

ल�खक�च� पररच� –

र अश�क क�ठ�र�, र�झ�� र��च प�च��तर ��� आ��. ग�ल च�ळ स ररw र ह��द� पण�ल � ल हरहर9 हरच�र पर����च� अभ��स कर � आ��. अध��तर स�9क म�ण�न र अन�क ह��द� �तरज�न श�ख��च� अभ��स कर � आ��. स�र�न� र�णस�ल� स�जपण� सरज�ल अश� भ�र�� �� हरच�र र��डण��च�� उद�श�न� र भगरदग ��, रन"सरW� , द�सब�9, ऋगर�द, र��भ�र� अश� ग�थ रचन��च भ�र���र� क�ल र उतस"क सजज�स��न� � हरन�र"ल� हदल�ल आ���. अध��तर स�9न� स�र�न� र�णस�स स�जपण� कर�� ��र म�ण�न र द�सब�9�च� रसग�ण करन ल(णहचकMतस� र रहड|प� हरर�चन स�9न� ह� रचन� क�ल�� र त��स"द� स�9क��न� हदल�� र र स"द� त���च�� रद� न� र�झ अध��तर स�9न� �शसर क�ल आ��. अध��तर �� हरर� स�प� क�ल� �र क�ण��� इसर स�जपण� त��� पग� कर शक�� �� र अन"भरल� आ��. सर% रर�ठ र�णस��न त��� रस घ��र� र सर��च पग� कर�र म�ण�न र न��र प�तनहशल अस��. इ�र �तरज�न�च�� अभ��स� बर�बर श�क, अघ�र, ��त, हपश�चच हरद�, आगर श�स अश� ज�न श�ख��च� स"द� अभ��स र�झ� ��� अस��. त��र"ळ� �� "ह��द� क�ण", प"स�क सल� ण� रल� शक� झ�ल�.

"ह��द� क�ण", �� प"स�क सल� ण�� र�ग ल पररससथ� सरज�न घ��� ��र म�ण�न थ�ड� सल� � आ��. त��च� अस� झ�ल� हक�, रन"सरW� च� भ�र���र पससद झ�ल��रर त��च� र�चन ब��%च ल�क��न क�ल� त��� अस� र�ठ� र�चक रग% आ�� हक�, ज� ब�हण��न� र�न� न�� र ब�हण त���न� र�न� न�� �. त���च� अस� आ(�प ���� कa, रन"सरW� � ब�हण��र��स�ठ क���dच र�ग%दश%न न�� �र त��स�ठ �"म� क���d�र कर�र�. त��रर र त���न� कश�पक�रच� र�ग%दश%न अप�( � आ�� त��बदलच हरच�रण� क�ल . त��न"स�र, अश� अन�क ल�क��न र�झ��कड� त���च� अन�क पश प�ठरण��स स"रर�� क�ल . त�����न पह�ल�� पश�तर च हनहर%� झ�ल आ��. आ�� � च�थ पश�तर आ��. पश हरच�रण���~च� सर�9�न त��न� झ�ल� ��व��� अस� हरच�र क�ल� हक�, अश र�नससक�� इ�र ब��%च ब�हण��र ह��द��च अस� शक�� ��व���, र�झ सर% र�चक��न� हरन�� आ�� हक�, त���न � पश�तर र�चल��रर आपल� अहभप�� र�झ��कड� प�ठर�र�. त��र"ळ� ह� क���%ल� रद� ��ईल. ह� र�ब-स�ईट ररन सर�~न� हरन�र"ल� उपलब9 कर � आ��. त��र"ळ� ह� क���%ल� रद� ��ईल. र�झ� ईर�ल आ9 हदल� आ��.

Page 7: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

ल�खक�च� द�न शबद - रन"सरW� च� रर�ठ भ�र���र उपलब9 झ�ल��न��र त��च� र�चन अन�क स"हशह(� ब�हण��र ह��द��न क�ल�. त��न��र त���च�� असF ल(�� आल� हक�, रन"सरW� � क�रळ ब�हण��न� ज रन�च� र�ग%दश%न करण��स�ठ आ��. ब�हण��र ह��द��स�ठ क�� र�ग%दश%न अस�ल अस� पश त����न उतपन झ�ल�. पद घ% स�श�9न�न��र अस� आढळ�न ���� हक�, ब�हण��र ह��द��च� ज रन अन�क पर�पर��न हनह�� क�ल�ल� आ��. त��च��स�ठ क�ण��� एक प"स�क न�� . �सFच आणख न एक ग�ष हदस�न आल � अश हक�, ह��द� पर�पर� स�� क�लर�न�न"स�र उतs��� ��� आ���. म�णज� ग�ल�� श�क�� ल ह��द� र � ररर�ज आज पच�र�� न�� �.

�सF ब�हण 9र�~� र इ�र 9र�~� नस��. त�� फरक��र"ळ� ह��द� पर�पर� इ�र 9र�%प�(� (त��� ब�हण9र%स"द� आल�) र�गळ�� र�����. आ�� अश पररससथ� आ�� हक�, सर% स"हशह(� ह��द� �� सरज�न च"कल� आ��� हक�, ब�हण9र% र ह��द� 9र% एक नस�न �� हभन आ��� र त��पर�ण� त���च� हरच�र झ�ल� प�ह�ज�. आणख न एक ग�ष ल(�� ���� � अश हक�, ह��द� पर�पर� ज�स� करन श�क, ��त र अघ�र पर�पर��श हनगड � अस���. ह�च� क�रण, ब����क ह��द�, ज� र"ख��� (हत�, रKश� र श"द रण�~च� अस���,

ह� पर�पर��श हनगड � आ���. फ�रच थ�ड� ह��द� ज� ब�हण��च�� पभ�र�ख�ल अस��� �� रKहदक पर�पर� जप���. असF स"द� हदस�� हक�, ह� रKहदक पर�पर� र श�क, ��त आहण अघ�र पर�पर� ह��च� हरल(ण असF हरशण स�र�न� ह��द��च�� ज रन�� झ�ल�ल� आढळ��. उद��रण�थ%, द�र प"ज� ह��द��च र ब�हण��च ह�� बर�च फरक आ��. ह��द��� ग"रर द�र��च�� प"ज� कर���, ��थ� ब�हण�न� प"ज� कर�र��च नस�� पण आज आपण प���� हक�, ब�हण��न सर% द�रसथ�न��च� ��ब� घ��ल� आ��. ह��द� द�र ल� र��स�च� पस�द द���� ब�हण श�क���र पस�द द����. ह��द��च�� पर�पर��� ढरळ�ढरळ करण� �� ब�हण��च� एक उद�ग झ�ल� आ��. �� असF अन�क ररw च�ल� आ��. अन�क ररw ब�हण प"र�ह�� रग% ह��द��च�� 9�हर%क व�र��र�� �स�(�प करन त��द�र� ह��द��रर हन��तण ठ�रण��च� प��स कर � आ���. आजप�~�च� ह��द� ब��9� अहशह(� असल��र"ळ� �� स�ज शक� ��� ����, पण आ�� पररससथ� बदल� आ��. स�र�न� ह��द�स"द� आ�� ब��%पKकa स"हशह(� झ�ल� आ�� र त��र"ळ� त��च��� त��च�� ह��द�पर�पर��बदलच एक र�गळ ज�गW� झ�ल आ��. आ�� अश� पररससथ� � ह��द� पर�पर� त���च�� श"द सररप��� प��ण��च गरज असल��च� अन�क स"हशह(� ह��द��च�� ल(�� आल�. ह� दष न� र ��थ� एक प�तन क�ल� आ�� हक�, ह��द��न� त���च�� स�� उतs��� ��ण���% पर�पर��च क���d र�ह�� हरळ�र . ह�र�ग ल उद�श अस� हक�, ह�प"ढ� ब�हण��च� ह��द��च�� व�र��र�� ल स"ळस"ळ�ट कर ��ईल. प"ढ ल चच�% स"र करण�� आ9 आपण ब�हण 9र% र ह��द� 9र% (पर�पर�) ह��� ल ठळक फरक प�����. ब�हण प�र"ख��न� अ9% श�क���र अस���. अ9% श�क���र

Page 8: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

अश�स�ठ हक�, �� द�9 र त��प�स�न बनल�ल� पद�थ% न�र��न� त���च�� आ��र�� ठ�र���. ��थ� प�र"ख��न� अस� सल� ण��च� क�रण, अन�क ब�हण ऋगर�द पर�पर�न"स�र र��स���र कर���. एक�दर ब�हण��� ल ४५ टकक� ब�हण जKन��च�� पभ�र�ख�ल आ��� �� आज अ9% श�क���र अस�न ५५ टकक� ब�हण उभ����र आ���. उभ����र म�णज�, अस� ज� श�क���र र र��स���र द�न� कर���. जर र��स���र ब�हण��च स�ख�� ज�स� असल �र श�क���र ब�हण ज�स� स�घट � अस�न �� श�क���र�च� पच�र ज�र��न� कर � असल��र"ळ� सर%च ब�हण श�क���र असल��च� र ह��द�स"द� श�क���र असल��च� आभ�स त���न हनर�%ण क�ल�ल� आ��. ह��द� प�र"ख��न� र��स���र अस���. श�क���र ब�हण जKन हरच�र�च�� पभ�र�ख�ल र�रर� अस��� त��स�ठ �� अ9% श�क���र करन त���च नककल कर��� असF हदस�न ����. र�स�हरक प���� रन"सरW� च�� आद�श�न"स�र प���� सर% रKहदक ब�हण ग�र��स���र च अस�र��स प�ह�ज�� पण �स� हदस� न�� . जनक र�ज�च�� आद�श�न"स�र हरसथल� नगर � र�णस� ग��, घ�ड�, ड"ककर अस� र�ठ� प�ण ख�� ����. �ज�� ज�� ग�ई क�पल�� ज�� ��त�� त�� ब�ह�ण��न ख�ण��स�ठ च ��त��. अस� अस���न� �� असF क�� बदलल� �� आपण न��रच�� भ�ग�� प��ण�र आ���. आजच� ब�हण जर रKहदक 9र�%च�� ग�ष कर � असल� �र पत�(�� �� जKन 9र�%च� अन"करण कर � अस���. म�णज� रस�"�� आजच� ब�हण ह��द�9र�%प�स�न फ�र द�र ग�ल� आ��. �� p"प�� जKन9र�%च� अन"चरण कर � आ�� �� ल(�� घ��ल� प�ह�ज�. त��र"ळ� रस�"�� त���न� ह��द��च�� प"ज�हर9 करण��च� �कक न�� �र स�र�न� ह��द��च�� अज�न�च� गKरफ��द� उठर�न �� ह��द��च�� द�र���च�� प"ज� कर � आ���. �� सर% अह�श� च"कMच� ��� आ��. �� सर% ��व���च थ��ब�ल ज�व��� खर� ह��द� स�र9 ��� ल. �ज"रwहद ब�हण �ज"रwद�च� प�लन कर � न�� �, ऋगर�हद ब�हण ऋगर�द�च� प�लन कर � न�� �, स�रर�द स�रर�द�च� प�लन कर� न�� . ज� श�कर�च��% आ��� �� क�णत��� सन��न पर�पर��च� प�लन कर � न�� �, �� सर% ब�हण पत�(�� फक आहण फक जKन ररर�ज��च नककल कर � अस���. ह� र�ठ फसरण�क ह��द��च ��� आ�� आहण �� सर% क���d ��� आ�� क�रण ह��द� त��च�� 9र�%बदल अनहभज आ��. ह�बदल बर�च सल� �� ��ईल पर��" �� आपल�� ह� प"स�क�च� हरर� न�� म�ण�न एरढ�च सल� ��. आजच� ब�हण9र% उतs��� ��� न�� , �� सर��ल� सन��न स��ग��� पर��", पत�(�� �� र�ग�सल�ल� अस� जKन9र% प�ळ� आ���. ह��द� पर�पर� स�� उतs��� ��� अस���. ह��द��च�� ह� स�� उतs��� ��ण��च�� सरभ�र�र"ळ� (सन��न ) ब�हण र ह��द� ह�� ब��%च र�ळ� र�भ�द झ�ल�ल� हदस���. ह��द��� द�र��च सर% रप� स�रख च आदरण � अस���,

पर��", ब�हण फक ह��द�सथ�न�� ल � स"द� क���d दKर�Fच आदरण � र�न��� र इ�र��च� द�र कर���.

जर �� द�न र�गर�गळ� (9र%) आ��� असF सर�~च�� ध��न�� झ�ल� �र �� र�भ�द र त����न उतपन ��ण�र�

Page 9: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

�ण�र न�� स� ��� ल, आहण ब�हण��च� ह��द��� ल ज रन क�रभ�र�� ढरळ�ढरळ करण� र ह��द��न� ख�ट� र�ग%दश%न करण� ब�द ��ईल. ह��द�स"द� ब�हण��कड� र�ग%दश%न�स�ठ हरच�रण� करण�र न�� �. ह��द��न� त���च�� पर�पर� र त���च��� ल ब"ज"ग% रWद र श��ण र�णस� र�ग%दश%न करण��स सरथ% आ���. �� स�ध� ��ण��स रद� म�ण�न र ब�हण��र ह��द��न� त���च�� पर�पर��च र�ह�� व��र ह� उद�श�न� "ह��द� क�ण?" �� प"स�क रचल� आ��. �� प"स�क म�णज� एक पश�तर आ��. क�रण त��� हरच�रल�ल�� पश��स उतर अस� त��च� सररप आ��. रल� �� क�र कर���न� अन�क ब�म�ण��र ह��द��न त��च�� कड ल पश प�ठर�न र�ठ रद� क�ल त�� बदल त���न� 9न�र�द.

२३ सपटFबर २०१६, श�रण कW षण रष , शक�१९३८

Page 10: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

१. ह��द� र�न���� ल द�र र परर�शर ह�� बदलच�� कलपन� -

१. इ�र 9र% र आपल� ह��द�9र% ह�� एक र�ठ� फरक आढळ�न ���� �� �� हक�, इ�र 9र�~� एक परर�शर असल��च� र�नल� ज��� त��उलट आपल�� ह��द�9र�%� एक परर�शर र त�� बर�बर अन�क द�र र द�र�� असल��च� र�नल� ज���. अश अन�क द�र�� र�नण��च पथ� क�� पच�र�� आल �� स"द� आपल��ल� सरज�न घ��र��च� आ��. त��स�ठ पथर आपल��ल� परर�शर र द�र-द�र�� ह��� ल भ�द सरज�न घ��र� ल�ग��. अस� स�क�� आ�� हक�, �� हरश परर�शर�न� त��च�� हरच�र����न उतपन क�ल� आ��. क���d म�ण��� हक�, �� हरश �� ह� परर�शर�च� एक सरपन आ��. हरश�र म�णज� �� सरज ह��द� र इ�र सर%च 9र�~� सर%र�न� अस� आ��, अस�. रस�"�� ह��द� �� 9र% न�� जस� इसल�र अथर� स�स� आ���. क�रण ह��द� � एक पर�पर� आ�� र त��� अन�क 9र% आ���. ब�हण 9र%, जKन 9र%, ब"द 9र%, हशख 9र% अस� अन�क 9र% त��� अस�न त��हशर�� अन�क प�थ जसF न�थ प�थ, भकMप�थ, र�रकर प�थ, अघ�र प�थ, रKषणर प�थ,

श�कप�थ र आणख न हक� �र प�थ ह��द�स��न�� हनरहनर�ळ�� भ�ग�� आ���. त���बर�बर आणख न नरनर न प�थ उतपन ��� आ���. त��र"ळ� इसल�र अथर� स�स� 9र�~श त��च �"लन� करण� सर%थ� च"कMच� ��ईल. इसल�रच अथर� स�स� 9र�%च �"लन� ब�हण9र�%श अथर� जKन 9र�%श , हशख 9र�%श , ब"द9र�%श कर�� ��ईल पण ह��द� पर�पर�श कर�� ��� न�� . ज�व��� र ह��द��च�� 9र% हरर�क अभ��स कर ल�गल� ��व��� सरजल� कa र��भ�र�, ��गर�ससष, आगर श�स� ह��च�� रद� न� त��च� हरर�चन करण� ��ग� ��ईल. ह��द� 9र%श�स�च�� अभ��स�� � न हरभ�ग आढळ���. �� अस�, हन� श�स,

अध��तरहरद� आहण कर%क��ड अस� �� आ���. अश� हरभ�गण र"ळF अभ��स अस9क च��गल� कर�� ����.

२. र ह� ल�ख��� ह��द� र�न���, ह��द� पर�पर�, ह��द� हरच�र अस� उल�ख क�ल� आ��. ह��द� �� शबदस"द� आपल� न�� . �� अरब��न आपल� उल�ख करण��स�ठ र�परल� र �� �स��च आपण आज र�पर� आ���. असF ��ण��च� क�रण, अन�क ररw आपल��रर इसल�र र�जरट ��� त��च� �� पररण�र आ��. प�च न उल�ख प���� ह�च� (ह��द�) उल�ख "र�नर पण�ल " अस� क�ल�ल� आढळ�न ����. ह�क�रण��न� पत��क ग�ष � ह��द� पर�पर��च �"लन� इ�र 9र�~श करण� उच � ��ण�र न�� . इसल�र रध�� अस� आ�� �र ह��द��� क��? अस� पश हरच�रण� त��स�ठ सर%थ�न� अ��ग� ��ईल. ��थ� ह��द� हरच�र�बदल ब�ल���न� इ�र 9र�~न� कर ल�खण��च� स"द� हरच�र न�� क�रण, त���च �"लन� न कर��� आपल��ल� सर% ग�ष प��र��च�� आ���. ह��द��� ल रKहरध�स"द� ल(�� घ��ल� प�ह�ज�. प�ज�ब�� ल ह��द� र � र��र�ष| �प�(� हक� �र र�गळ�� आ��� �र स"द� द�घ�� ह��द�च अस���. �स� रKहरध� इ�र 9र�~� ल रर� ररर�ज���

Page 11: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

आढळ� न�� . इ�र 9र�~श �"लन� न कर��� ह��द��च रKहशषट� क�ण� �� सरज�न घ�ण� अस� �� प�तन आ��. �र स"द� श�रट इसल�र र स�स� 9र�~च�� हरच�रसरण च� उ��प�� र कर� आ�� क�रण, �� आरश�क आ��. इ�र 9र�~� हरहर9 रर� भ��dच� पर�हणकरण क�ल�ल� अस�F �स� ह��द��� कर�� ��� न�� . क�रण ह��द��� ल र � ररर�ज त�� त�� पद�श�च�� गरज�न"रप अस���. र��र�ष| �च� रर� ररर�ज ग"जर��प�(� र�गळ� असण�र त��र"ळ� ��थ� पर�हणकरण शक� नस��. बळजबर न� जर क�ण असF पर�हणकरण करण��च� प�तन क�ल� �र त��र"ळ� इ�र��रर अन��� ��ईल, �� ��ग� न�� म�ण�न असF प�र�हणकरण करण��च� क�ण � प�तनस"द� कर न�� अस� एक�दर हरच�रपर�� आ��. ह��द� 9र% आहण ह��द� स�सकW � ह� हभन अस���. सगळ�� ह��द��च� 9र% जर एक असल� �र स�सकW त�� हरहर9 अस� � त��च� उल�ख र आ9 क�ल� आ�� ज�व��� रर�ठ स�सकW � , प�ज�ब स�सकW � अस� स��हग�ल� ज���. ब��%च र�ळ� �� फरक ल(�� न घ��� ब�लल� ज��� �� ��ग� न�� . त��र"ळ� गKरसरज ��� अस��.

३. परर�शर�च�� आ9 क��? अस� पश इ�र 9र�~� क�ण � हरच�रल�ल� आढळ� न�� पर��", ह��द� हरच�र��� �� पश उपहनरद��� हरच�रल�ल� आढळ��. त��ल� उतर म�ण�न न�� ...न�� ... न�� असF उतर हदल�ल� आढळ��. न�� , ह�च� अथ% "र�� � न�� ", अस� आ��. म�णज� परर�शर � र�णस�च�� ज�न�च अ�ह�र र��%द� ठर��. परर�शर �� शबद परर� र ईशर अश� द�न शबद��प�स�न बनल�ल� आ��. म�णज� ईशर�च��� पसलकड ल अस� त��च� अथ% ����. इ�र 9र�~� ईशर र परर�शर �� एकच असF 9रल�ल� आढळ��. स�स� 9र�%� ग<ड �� एकच शबद सर% पक�रच�� द�र��स�ठ र�परल� ज���. ह��द�� हरच�र�� र�त ईशर ह� प��ळ रर बहद�र, हरषण� र श�कर अस� � न असल��च� र�नल� ज���. ज� ह� ह�न���न� पसलकडल� �� परर�शर अस� सरज���. ह��द��� द�न पर"ख हरभ�ग आ��� त��� ल एक�स रKहदक हरभ�ग र द"स��%ल� श�क हरभ�ग अस� र�नल� ज���. श�क��रध�� अघ�र, ��त, र�ग% असF इ�र हरच�र पर�� सर�हरष क�ल� ज����. श�क र�न���न"स�र शहक परर�शर�च�� बर�बर च असF र�नल� ज���. रन"सरW� � परर�शर�ल� सर��भ" अस� म��टल� आ��. सर��भ" म�णज� सर��च�� प�रण�न� सर��च उतपन ��ण�र� ह� व��ख�� श�क�� ल शहकल�स"द� ल�ग� ����. म�णज� शहक �� शबदस"द� सर��भ"ल� प��%� आ�� म�ण�न � ईशर�प�(� उचच आ��.

४. रन"सरW� � पह�ल�� भ�ग��� हरश कस� उतपन झ�ल� �� स��हग�ल� आ��. �र स"द� परर�शर�न� � सWष त��च�� प�रण�न� उतपन क�ल अस� सरज�न त�� न��र प"ढच�� ग�षdच� हरच�र इ�र 9र�~� क�ल�ल� आढळ�न ����. म�णज� परर�शर�न� त��च�� प�स�न थ�ट सWष उतपन क�ल अस� स�9�रणपण� सरजल� ज���.

Page 12: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

त���च��� ज�स� ख�ल�� ज�ण� आरश�क सरजल� ज�� न�� पर��", ह��द� हरच�र�न"स�र �सF र�नल� ज�� न�� . ह��द� हरच�र��� परर�शर��न� स"रर�� स क���d द�र�� पथर उतपन क�ल�� र त���न� सWष उतपन करण��च� क�र स�परल� असF सरजल� ज���. ह� द�र��� अन�क आ��� जसF, एक�द� क�पन � र�लक� ख�ल�ख�ल अन�क अस9क�र अस��� �सFच स�9�रणपण� आ��, असF ह��द��� सरजल� ज���. त��र"ळ� एक परर�शर र अन�क द�र�� अश रचन� असल��च� र�नल� ज��� जसF एक र�लक र अन�क अस9क�र . क���d हठक�ण द�र���न� ऋर अस� शबद र�परल�ल� आ��. ऋर म�णज� दष� अथर� अस�, ज� सर%क��� प��� शक��.

५. आ�� सर�ल ���� �� ह� द�र���च�� प"जन�बदलच�. र"ळ�� त���न� क�� प"ज�र��च� �� पश उपससथ� ����. अस� हरश�स सर%र�न� आ�� हक�, त���च��कड� र�णस�च� ज रन स"ख र सरWद करण��च�� ससद अस���. क���d ह��द� �सF र�न� न�� � त��न� न�सस�क ह��द� सरजल� ज���. �� न�सस�क ह� द�र���च प"ज� कर � न�� �. ह��द��च�� हरच�र करण��च�� पद� न"स�र र�ण�स द�न पक�रच� असल��च� र�नल� ज���. एक अस� र�ण�स ज��ल� परर�शर�ल� प��र��च�, त��च��� एकरप ��ण��च इचp� असल�ल� अस� आ�� त��ल� र�(�थ? असF म�ण��� र द"सर� अस� र�ण�स, ज��ल� ज रन�� ल स"ख, सरWहद, �श,

हकह�%, सनर�न, सत�, स�रथ�%, रKभर अश� र�स�हरक ग�षdच� भ�ग घ�ण� �� परर�शर प�ह�प�(� ज�स� र�तर�च� र�ट�� अश� र�णस�स प�प�हचक असF सरज���. ज��ल� परर�शर प�ह� र�तर�च र�ट�� त��न� परर�शर�च अथर� ईशर�च आर�9न� कर�र र ज��ल� स"ख, सरWहद अश� र�स�हरक ग�ष परर�शर�प�(� ज�स� र�तर�च�� र�ट��� त���न� द�र���च आर�9न� कर�र अस� स�9�रणपण� सरजल� ज���. ह� हठक�ण �� सपषपण� हदस�न ���� हक�, इ�र 9र�~� र�णस��न� फक र�(�थ? अस�र� अश अप�(� 9रल�ल अस�� र ह��द��� र�(�थ? र प�प�हचक अश� द�न� पक�रच�� भक��च� हरच�र क�ल�ल� आ�� असF हदस��. ब�हण��च�� 9र�%� स"द� र�ण�स फक र�(�थ? अस�र� अश भ�हरक� आ��. सर% ह��द� च�र ग�ष र�न���

आहण जर र�न� नस�ल �र �� इसर ह��द� सरजल� ज�� न�� . त�� च�र ग�ष अश�, �� प"नज%नर र�न��, �� अदK� ससद��� र�न��, �� कर%हरप�क�च� ससद��� र�न�� र �� शहकस��त��च� ससद��� र�न��. ह� च�र र"लभ�� ससद����बदल अस9क र�ह�� आपण प"ढ� करन घ�ण�र आ���.

ब����क ह��द� आज जनर�न� ह��द� आ��� त���न� कद�हच� �� च�र र"लभ�� ससद��� र�� � नस� ल �र �� त��न� सरज�न घ��र�� म�णज� �� त��च�� ह��द� र�न��� हरश�र ज�गरकपण� आचरण�� आण� शक�ल. ह� हरर�चन���न �� सपष ���� हक�, द�र र�नण� अथर� न र�नण� ह��द� ठरण��स�ठ आरश�क नस��. रर ल च�र

Page 13: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

ससद��� ज� र�न�� �� �तर�� ह��द� अस�� रग �� सर��ल� ह��द� र�न� अगर न र�न�.

६. ह��द��� ल परर�शर र ईशर �� द�न पक�र प�ह�ल�, त��हशर�� आणख न द�न उपपक�रस"द� ह��द� प"ज��� ��, हप�र र हपश�चच असF आ���. रन"सरW� � हप�र��च�� प"ज�च� र�तर सर क�रल�ल� आढळ�� पर��" हपश�चच प"ज�च� हरच�र क�ल�ल� हदस� न�� . ह��च� क�रण, हपश�चच प"ज� हरश�र करन (हत�, रKश� र श"द रण�~� ल र�णस� कर���. रन"सरW� � क�रळ ब�हण रण�%च�� ल�क��च� हरश�र करन हरच�र क�ल�ल� आ��. �सFच रKहदक क�ळ��� हप�र��च�� प"ज�� हपश�चच प"ज� गW� � 9रल�ल ��� . ��थ� आपण प���� हक�, � हरहर9 दKर�� एक�च ��ग���च न�� �, परर�शर सर�चच ��ग���च� अस�न हपश�चच दKर�� सर�%� ख�लच�� ��ग���च आ���. त�� पत��क��च� हरश�र अस9क�र (ससद ) र र��%द� हनह�� अस���.

भ�हरक��न� आपल�� ल��कMच�� ��ग���च�� द�र��च आर�9न� कर�र अश अप�(� अस��. अदष� हनसग�%� ल द�र�� गण��च र�ह�� आपण न��र प��ण�र आ���. इ�र 9र�~� एक�च द�र�च आर�9न� करण��च� आग� अस��. पर��", जर ��ग��� नस�ल �र त�� अह�उचच द�र�च (अल��, ग<ड, परर�शर)

आर�9न� व�थ% ज��� �� ल(�� घ��ल�ल� हदस� न�� . फ�रच थ�ड� ल�क स�सतरक अस���, सर%स�9�रण र�ण�स रज� अथर� �र� अरसथ�� ल अस�� र त���न� हक� � प�थ%न� त�� अह�उचच द�र�च क�ल �र � त��च��प�~� न प���चल��र"ळ� � प�थ%न� फ" कट ज���. ह�च� अथ% �� 9र% स�र�न� र�णस��स रद� कर � न�� �. ह��द��रध�� सर% ��ग���च दKर�� उप�सन�स�ठ उपलब9 असल��न� �� सर% ��ग���च�� र�णस��स उप��ग ठर��. ह�क�रण��न� ह��द� हरच�र स�र�न� र�णस�स�ठ , इ�र 9र�~प�(� ज�स� ह��क�रक ठर��.

७. श�रट आपण ह� च�र पक�र�� ��ण���% हरहर9 द�र���च �ल र�� � असल�ल न��र� उद��रण� कर��� प�����. रKहदक क�ळ�� ज न��र� पचसल� ��� � आज पच�र�� न�� �. ईशर रग�%� ��ण�र दKर�� अश , बहद�र, सत�न�र��ण, क�ल र ह�च अन�क रप�, श र र त��च अन�क रप�, गणप� (हरन��क),

र�र� , अल�� आ���. म�णज� र�(�थ? ह��द�न परर�शर�च�� रप��च हक�र� ईशर��च आर�9न� कर�र , असF गW� � 9रल�ल� आ�� आहण प�प�हचक��न हप�र र हपश�चच पक�र�� ल द�र प"ज�र��. हप�र अगद पह�ल� जनरल�ल� र म�ण�न पथर र�ल�ल�. त���न� आहददKर�� असFस"द� म�ण���. इ�र 9र�~� एकच आहदर�नर असल��च� द�र� (Adam) क�ल� आ�� पर��", ह��द��� अन�क हप�र असल��च� द�र� क�ल�ल� आ��. हप�र र हपश�चच ह��� ल फरक अस�, हप�र सर% रन"ष� ज�� च� प�र%ज आ��� �र हपश�चच �ल च

Page 14: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

जनर�न र�ल�ल� ल�क अस���. उद��रण�थ%, सर% भ�र� ���च� हप�र एकच अस��� पण प�र%ज र�त हनरहनर�ळ�� र�णस��च� हनरहनर�ळ� अस���. ह� हप�र��न� दKहरक शकM अस��� र म�ण�न त���च प"ज� करण��च� पघ�� ह��द��� आ��. अघ�र हरच�र�पर�ण� हपश�चच जसF ज�स� ज"न� ���� �सF त���न� दKहरक अथर� द�नर (सK��न ) स�रथ�% प�� ��� अस��. ���% आपण फक दKहरक शहकच� हरच�र कर� आ��� पण द�नर शहकच� हरच�र क�ल��हशर�� क�णत��� 9र�~च� अभ��स प�ण% ��� नस��. पत��क 9र�%� दKर र द�नर (आस"र ) शहक�च� स��"लन कस� र�ख�र��च� त��बदलच� र�ग%दश%न अस��. रन"ष��ल� त��च� ज रन स"ख करण��स�ठ ह� द�न� शहक हनरहनर�ळ�� पक�र� स��य� अथर� हरर�9 कर � अस���.

ग ��� स�ळ�व�� भ�ग�� दKर र आस"र स�पद�च चच�% क�ल�ल आ��.

रKहदक क�ळ�� ल हप�र��च न��र� र�गळ आ��� ��थ� कसल�"ग�� ल न��र� हदल आ���. हप�र रग�%� ��ण�र दKर�� अश , र�र, कW षण, दत, नरन�थ, प��ड" र�ग, र��र र, ग��र ब"द, स�ईब�ब�, अककलक�ट ब�ब�, �ह(णdच अन�क रप�, ��श"द�र, र"स�द�र, र��मरद, असल, अजर�र च स� , ��ज रल�ग, गज�नन र��र�ज र �तसर अन�क अर��र र इ�र स�9"प"रर आ���. अल��च� अन�क गण आ��� त���न� द�रद�� म�ण��� �� स"द� हप�र��� गणल� ज����. ह�च� अथ% स�स�र ह��द��न ह��च आर�9न� कर�र असF गW� � 9रल�ल� आ��. त���स"द� क���d हप�र द�र हरश�रकरन स�न��श��स�ठ प"जन�स�ठ ��ग� सरजल ज���� � , दत, नरन�थ, प��ड" र�ग, अककलक�ट ब�ब�, र��मरद अश आ���. म�णज� प�प�हचक��न त���च आर�9न� कर न�� क�रण, �सF क�ल���न� �� प�प�हचक त��च�� स�स�र ज रन��� अन�कहर9 स�� ��ण���% अडचणdर"ळ� त�स�न ज��� र अख�र स स�न��स�कड� रळ��. र�(�थ? �न� र�र, कW षण, ग��र ब"द, र��र र,

अल�� �� प"ज�र��. क�रळ पप�च�� ररण��च इचp� असण���~न स���र द�र , र��लकर , अश क�ल च अन�क रप, स�ईब�ब�, �ह(ण र ह�च अन�क रपF, ��श"द�र, र"स�द�र, असल, अजर�र हचस� , ��ज रल�ग,

गज�नन र��र�ज, अल��च� द�रद�� (Angel) रगKर� प"ज�र��. ��चक��न एक हप�र प"ज���न� इ�र हप�र र हपश�चच द�र��च जर प"ज� न�� क�ल �र अन�दर र�त कर न�� अस� स�क�� आ��. प�प�हचक पश��स�ठ स�र�न� भ�हरक��न� ईशर�कड� ��चन� क�ल �र ओघ��न� त���च� द�रद�� रद� कर�र���स ��� ल अश अप�(� करण� अ��ग� अस��. त��स�ठ ��चक��न�, "�"झ�� द�रद����स रल� रद� कर�र���स स��ग", अश प�थ%न� कर�र��च अस��, जर �सF क�ल� न�� �र ब��9� � प�थ%न� र��� ज���.

८. र�द��� हदल�ल�� र�ह�� न"स�र बह�न� स�� ऋर कलपन�न� उतपन क�ल� त���न� स�ऋर असF म�ण���.

त�� स�ऋरdन अन�क द"स��% प��ळ च� ऋर त���च�� कलपन�न� उतपन क�ल�, �� ऋर स"रर�� च� हप�र

Page 15: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

असF र�नल� ज���. कलपन�न� त���न� उतपन क�ल� म�ण�न त���न� र�नस प"त असF सरजल� ज���. असF सरज��� हक�, ह� अन�क द"स��% प��ळ � ल ऋरdन पWथर रर ल सर% र�नर र�श��ल� उतपन क�ल� आ��. बह�न� ह� ऋरdन� क���d हरश�र ससद (अस9क�र) हदल�� त���च�� द�र� �� � सWष च�लर� शक���.

आहण म�ण�न �� र�णस�स�ठ प"जन � ठरल�. त�� ऋरdन� र हरश�र ससद असण���% सर%च अदष� शहक�न� आपण दKर�� अस� सरज��. द"स��% प��ळ च� ऋर द��9�र ���� र त��न��र सर% र�ढ द��9�र र�नर��च ��� ग�ल . म�णज� र���च उतपसत त��च स"र�र�स झ�ल असF सरज�र�. र�द�� ल हप�र��च न��र� आज पच�र�� न�� �. आज आपण ज�� न��र��न� त���न� ओळख�� � न��र� ��थ� रर हदल आ���. ह� हठक�ण इ�र 9र�~� प"जल�� ज�ण���% हप�र��च न��र�स"द� घ��ल आ��� क�रण, ह��द� सर%च हप�र��च ��चन� करण��स र�कळ� आ���. ह��द��� ल ब�हण ज�� च� ल�क र त���च�� पभ�र�ख�ल ल ह��द� फक ह��द�सथ�न�� लच हप�र प"ज���. द"द�र�च ग�ष अश हक�, �� भ�र��ब���र ल हप�र��च� हरन�क�रण द�र कर��� र इ�र��न� स"द� �सF करण��स स��ग���. �� र�गण� र"ळ ह��द� हरच�रसरण च�� हररद आ��. द�र �� एक रड| प" असल��न� अश� र�गण��र"ळ� त��च�� प�थ%न� ब��9� व�थ% ज����, �� प�पर� ठर���.

हनरहनर�ळ�� दKर���च �"लन� करण�, त���च�� बदल द�र, स�श� ब�ळगण� अश र�गण�क ��चक��च अस�ल �र त�� ��चक��स क�ण��� दKर� रद� कर � न�� �� न��र ल(�� ठ�र�र�.

९. हपश�चच रग�%� ल दKर�� अश , र���ळ, भKरर, म�स�ब�, रलल��र , ख�ड�ब�, त�� र�णस�चF प"र%ज,

र�स�"द�र, ग�रद�र, बहर�(स, ब�हणद�र, हरशद�र, सर�9, द�रच�र, र"�ज�, खहरस, हग��%, झ�टdग इत��हद,

एक�दर भरकटण�र अन�क भ"�� ह��� �����. ह��द��� ल ��त हरज�न�न"स�र (र�तश�स) स�स�र ह��द��न ह� हपश�चच��च रन9रण कर�र ह��च� क�रण ह��च रन9रण करण� इ�र द�र��च�� आर�9न� करण��प�(� हक� �र स�प र स�जस�ध� अस�F. ईशर, हप�र अश� दKर���च प"ज� करण�र� स�सतरक अस�र� ल�ग�� � अट हपश�चच प"ज�� न�� . अश� ह� � न पक�र�� र�डण���% द�र���च�� प"ज� करण��च� फ��द� र ��ट� क�� �� आपण न��र प��ण�र आ���. ह��द��� ल अघ�र ��त�� हरश�र करन हपश�चच द�र���च आर�9न� कश कर�र��च ह�च हशकरण हदल ज���. अघ�र ��त �� ह��द� हरच�र��� ल एक र�ठ� र अह� र�तर�च� अस� भ�ग आ�� पण रKहदक��च� र�रस� स��गण�र� ब�हण त�� र��न ��त�च�स"द� द�र कर��� अस� आढळ��. त�� क�रण��न� �� अघ�र ��त�बदल अन�क च"कMच�� ग�ष , ख�ट र�ह�� असण�र प"स�क� सल��न पसरर���. अश�रर� न� अघ�र प�थ�ल� �� न��क बदन�र कर � अस���. हपश�चच स�9न� करण���~न र�त एक ग�ष च��गल ध��न�� ठ�र�र��च अस�F हक�, � सर% हपश�चच सर�� अस��"ष

Page 16: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

अरसथ�� अस��� त��र"ळ� त���च�� रद� न� हरळ�ल�ल� स"ख-सर�9�न हचरक�ल हटकण�र� नस�F. हप�र द�र स��"ष अरसथ�� अस��� म�ण�न त���च�� रद� न� हरळण�र� स"ख-सर�9�न हचरक�ल हटकण�र� अस� शक��. आणख न क���d ग�ष स��ग�र��च�� त�� अश�, एक� हप�र��स ��चन� क�ल �र � सर%च हप�र��न� क�ल��स�रख� अस�� पर��", एक� हपश�चच��स ��चन� क�ल �र � फक त��च हपश�चच�प"र� अस��. ह�स�ठ ज�व��� ��चन� करण��स�ठ हप�र हनरड�र��च� ��व��� �� अस� हनरड��र� हक�, ज��च आर�9न� कर���न� न��र आन�द र�ट�ल. त��च पर�णF अ9�न र9�न इ�र हप�र��न�स"द� अध�% द�र�. अध�% द�ण��च स�प पद� अश , श"हचभ�%� ��ऊन र श"हचभ�%� अश� ज�ग उभ� र���न एक� कलश�� श"द प�ण घ�ऊन �� कलश द�न� ����� 9रन स�रक�शपण� �� प�ण उ�च�ररन जहरन रर स�ड�र�. प�ण स�ड���न� एक�क� हप�र�च� न��र आदरप�र%कपण� घ�ऊन रग म�ण�रF, "र�झ��रर �"म� कW प�दष ठ�र�र ". उद��रण�थ%, सरज� �"म� र�र�स पर"ख आर�ध� दKर� म�ण�न सर क�रल� आ�� अश� पररससथ� � इ�र हप�र��स�ठ रह�न����न एकद� (श"कल त��दश च� हदरस उतर अस��) रर हदल�ल� अध�% हर9 कर�र�. त��� इ�र म�णज� ज���न� आर�ध� द�र��च� र�न न�� अश��च एक�क करन न��र� घ�ऊन अध�% कर�र�. उद��रण�थ%, म�ण�रF, र"स�द�र�, र�झ��रर �"म� कW प�दष ठ�र�र , कW षणद�र�, र�झ��रर �"म� कW प�दष ठ�र�र , ��श"द�र�, र�झ��रर �"म� कW प�दष ठ�र�र , अ�� अल�� र�झ��रर �"म� कW प�दष ठ�र�र , अश� पक�र� सर% इ�र हप�र��न� हरन�� कर�र . म�णज� उतर पह�स�द सर% हप�र��कड�न हरळ�न ह��द� र�णस�च क��%ससद हन�� ��ईल. ख��% ह��द��स �� करण� शक� आ�� पण ह��द��� ल ब�हण��न� र त���च�� पभ�र�ख�ल असल�ल���न� र�त, �� करण� स�ज न�� क�रण �� भ�र��ब���र ल इ�र हप�र��च� द�र कर����. शक� असल��स अध�% हदल��न��र त���न� पस�द द�र�. �� सखर च� अस�र�. आर�ध� दKर� र इ�र सर% हप�र अश� सर�~स�ठ एक एक हप�ड (घ�स) ���र करन त��� ल आर�ध� दKर��च� सर�� ख�र� र इ�र हप�र��च� क�रळ��ल� द�र�. ह��द��रध�� हनरहनर�ळ�� सर�ज��� र�गर�गळ�� पद� न� हप�र��न� नKर�द (पस�द) हदल� ज���. एक� पद� �, नKर�द�च� हप�ड ख�ऊ शकण���% फ�र ल��न ब�लक��स भररल� ज���. त��च� क�रण असF स��ग��� हक�, अस� ब�लक एक�द� पहरत आध��सतरक स�9क�प�(�� ज�स� पहरत अस��. असF ब�लक न��र त��च�� सभ�र�रच�� स�सक�र�र"ळ� हबघड� ज��� त��क�रण��न� न��र �� स�र�न� र�णस�� रप���र � ����. अश�रर� न� हप�र��स हप�डद�न क�ल� �र �� अह�पस�न ����� असF सरजल� ज���. अश� ल��न ब�लक�च �रपक�र� स�र� करण� �� पत�( परर�शर�च स�र� करण�� स�रख� अस��. क���d स��ग��� हक�, इ�र हप�र��च� घ�स (हप�ड) क�रळ��ल� द�र��च� अस�� क�रण, क�रळ� �� ग�ल�� जनर च� ब�हण अस��. क���d ह��द� ग�ईल� द����. क���d गर ब र�णस��स द�ण� ��ग� सरज���.

Page 17: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

अश� हरहर9 पर�पर� ह��द��� आढळ�न �����. अश� सर% पर�पर� स�रख��च ��ग���च�� आ��� असF र�नल� ज���. ह� सर�~�, हप�र��च�� न��र�न� द�ण� �� र�तर�च� अस�� ब�कMच�� ग�ष द "य�र अस���.

१०. हनरहनर�ळ�� द�र���न� ज� नKर�द हदल� ज���� �� ख�ण��बदल क���d स�क�� आ��� �� असF, परर�शर र हप�र ह�न� हदल�ल� नKर�द-पस�द �जर�न�न� आहण क�ण�� ��ग� व�हकस ख�ण��स द�र�. हपश�चच��न� हदल�ल� नKर�द र�त द��� (द�� हदश� अश�, प�र%, ईश�न�, उतर, र��व�, पह�र, नKऋत�, दह(ण, आग��,

रर, ख�ल ) हदश��न� थ�ड�थ�ड� फ�क� न द�र��च� अस��. भरकटण���% भ"���स हदल�ल� नKर�द च�र रसत���च�� र9�र9 ठ�र�र��च� अस�� अथर� उकMरड�रर ठ�र�र��च� अस��. ह�च� र�ठ� श�स अस�न �� हरर� ह� ल�ख�च�� आर�क�� ब���रच� आ�� म�ण�न त��रर ज�स� सल� � न�� .

११. इ�र 9र% र ह��द� र�न��� ह��� ल फरक�च क�रण� क�� �� प��र� ल�ग�ल. ह� हठक�ण इ�र 9र�~� प�र"ख��न� स�स� 9र% र इसल�र ह��च�च हरच�र क�ल�ल� आ�� क�रण, त���च��च अन"�����न� ब����क करन आपल��ल� स�र�र ज�र� ल�ग��. इ�र 9र�~� परर�शर� कड� थ�ट हरनरण (त��च� प�प�हचक पश स�डहरण��स�ठ ) करण��च पथ� अस�F. ह��द��� �सF नस�� क�रण असF सरजल� ज��� हक�, अश�रर� न� र�णस��च� स�स�र�� ल क�र ��ण��स हरल�ब ल�ग��. परसपर स�ब�स9� द�र�कड� ��चन� करण��र"ळ� र�णस�च� क�र �"लन�न� लरकर ��� अस�F. त���स"द� त�� क�र� ��ण��च�� हरल�ब�� हनरहनर�ळ�� पक�रच�� द�र���� फरक अस��. �� अस�, परर�शर�ल� ��चन� क�ल हक� � �� प��� न�� �र � हरन�� त�� ��चन�श स�ब�स9� पर"ख द�र��कड� प�ठरल ज���. ��थ�न � ��चन� त�� ख�ल ल द�र��कड� र ��थ�न आणख न ख�ल अश�रर� न� श�रट पत�( स�ब�स9� द�र��कड� ���� र न��र � हरन�� ��ग� आ�� कa न�� त��च� हरच�र ���� र जर ��ग� आ�� असF अस�ल �र � र�न� ����. ��चन�च �थ���ग��� � ��चन� करण���%च�� अध��सतरक ��ग���न"स�र ठररल ज���. ह� ल��बरण���% पsM��र"ळ� परर�शर�कड� क�ल�ल� अज% र�ज�र ��ण��स न��र च फ�र र�ळ ल�ग� अस��. त��हशर�� परर�शर�कड� अज? करण��स�ठ ��चक�ल� त�� ��ग���च� अस�र� ल�ग��. जर �� त�� उचच अध��सतरक अरसथ�च� नस�ल �र त��च�� प�थ%न�च (अज�%च ) स�9 दखलस"द� घ��ल ज�� न�� . � अडचण हप�र��च�� अथर� हपश�चच��च�� ब�ब� नस��. �� सर% आपल�� ह��द� प�र%ज��न� सरजल� ���� र म�ण�न त���न परर�शर�च�� प�थ%न���न ज�स� र�तर हप�र र हपश�चच ह��च�� प"जन��कड� हदल� अस�रF. क�रण, स�9�रण र�ण�स ह��क�� उचच प��ळ च� अस��च शक� न�� . म�णज� ह�च� अथ% अस� ���� हक�, अध��सतरक ल��कM नसल�ल��

Page 18: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

र�णस��न� परर�शर�च अथर� ईशर�च ��चन� क�ल �र � ब����क करन फ" कट ज���. अश� क�रण��न इ�र 9र�%� ल ल�क��च�� ब��%च ��चन� व�थ% ज���� र ह��द��च�� ��चन� ��ग� प��ळ च�� द�र��कड� अस� ल �र फ" कट ज�� न�� . ह�रर ��डग� म�ण�न प"र�ह����न ��चक�स�ठ त��च� पह�हन9 बन�न द�र��कड� ��चन� करण��च� 9�द� स"र क�ल� र �� आज च��गल��पKकM च�ल� असल��च� हदस��. ह� ��डग��च�� पभ�र�र"ळ� ब�हण प"र�ह����न स�र�न� ह��द��च� ��ब� घ��ल�. ��थ� पश अस� �����, क�� �� प"र�ह�� खर�खरच आध��सतरक दषट� श�ष अस��� क��? अश� दल�ल�न� क�ल�ल अज? द�र�� खर�खरच सर क�र��� क��? �� पश जर अज�न अन"तरर� असल� �र स"द�, �� 9�द� सर%च 9र�~� ��ज � च�ल���.

ईशर� ख�ल ल म�णज� हप�र रग�~� ल द�र��कड� ��चन� क�ल �र �"लन�न� त����न बर�च कर क�ळ ल�ग��. त��� प�(� ख�ल ल म�णज� हपश�चच रग�%� ल द�र��कड� ��चन� क�ल �र र�गळ�� पद� न� ��चन�च दखल घ��ल ज���. आपण ज��ल� ल�च द�ऊन क�र करण� (ह�ल� आपण अध��सतरक भष�च�र) असF म�ण�� त�� पक�र� ह� द�र�� क�र कर���. म�णज� फ�रच लरकर क�र ����. पर��", त��स�ठ पस�ग ��चन� करण���%ल� त��च भ�र हक�र� स"द� र�ज�र ल�ग��. ईशर रग�%� ल क�ल , गणप� , अल�� र र�र� ह� द�र�� हप�र रग�%� ल द�र���पर�ण� क�र� लरकर कर��� पण इ�र र�त फ�रच ज�स� र�ळ घ���� र ब��%च र�ळ� अस� अन"भर ���� हक�, क�र ���च न�� . ह��च� क�रण असF स��हग�ल� ज��F हक�, त�� द�र�� स�स�र पश हरच�रण��स�ठ नस���. म�णज� �� अस� ���� हक�, जर च"कMच�� हरभ�ग�कड� आपण आपल� अज% प�ठरल� �र �� अज% ब�द ठर�� असFच क���dस� ��� अस��. क�ल , गणप� , अल�� र र�र� �� अध��सतरक ल��कM नसल�ल��ल�स"द� ऐक��� ह��च� क�रण असF हक�, त���च��कड� अस�ख� गण (त���च� स��य�क द�रद�� रगKर�) अस��� र �� गण, ज� क���d हप�र ��ग���च� र क���d हपश�चच ��ग���च� अस���, भक�ल� रद� कर���. अस� सरज आ�� हक�, �� गण रस�"�� श र�च� आ��� पर��" त���च� व�रसथ�पन क�ल , गणप� , अल�� र र�र� कर � अस���, म�ण�नच त��ल� गणप� असF न��र आ��. हप�र प��ळ � ल गणप� च न��र� र�गळ आ���. हरघन���%, ससहदहरन��क, अरर��� अश न��र� हप�र प��ळ च आ���. क�ल च स"द� अन�क न��र� अस�न � क" लदKर�� म�ण�न ओळखल ज����. गणप� च हपश�चच प��ळ च न��र� आ���, रs�"�ड, गज�नन,

एकद�� इत��हद. म�णज� ह� द�र��च आर�9न� कर���न� ह�च�� क�णत�� रप�च आर�9न� कर�र�च �� ठरर�न त�� न��र�न� ब�लर�न रगच आर�9न� क�ल �र � फळण� ज�स� शक� ����. ह�स�ठ ह� सर% न��र� असल�ल आर� त�� द�र�प"ढ� ग��ल ज��� म�णज� क���d र���न ज�ऊ न��. ह��द��� सर%च हप�र र

Page 19: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

हपश�चच��कड� आर�9न� कर�� ���� � स�� इ�र 9र�~� न�� म�ण�न ह��द� असण� न��र च ज�स� फ��द�च� ठर��. इ�र 9र�%च�� ल�क��न� एक�च द�र�च प"ज� करण��च� ब�9न असल��र"ळ� �� न��र च ��ट�� अस���. फक �� त���न� क9 च सरज� न�� . आणख न एक स�क�� आ�� �� अस� हक�, ��चक जर सर��स�ठ ��चन�, नरस कर ल �र �� प�ण% ��ण��स हरल�ब ल�ग�� पण जर �� इ�र�स�ठ ��चन�, नरस कर ल �र �� लरकर फळ���. म�ण�न एकर�क��स�ठ ��चन�, नरस करण� ज�स� च��गल� सरजल� ज���. म�णज� �� असF, �� र�झ��स�ठ प�थ%न� कर�र र र �"झ��स�ठ कर�र , ह�र � न� ��चन� क�ल �र ह�च दखल लरकर घ��ल ज��� अस� अन"भर आ��. ह� प�ठ ल क�रण अस� आ�� हक�, �� जग अदK� �तर�न"स�र क�र कर � अस��. अदK� म�णज�, �� र र द�न नस�न एकच आ���. द"स��% शबद�� स��ग�र��च� म�णज�, ह� हरश�च� उगर स�� एकच आ��. ह�च� अथ% अस� ���� कa, जर �"म� एक�द�च� च��गल� व��र� अश ��चन� क�ल �र त��च� अथ% अस� ���� हक� , �"म� सर��च� च��गल� व��र� अश ��चन� क�ल आ��. त��च पर�ण�, जर �"म� द"स��%च� र�ईट व��र� अश ��चन� क�ल �र त��च� अथ% �"म� सर��च� र�ईट व��र� अश ��चन� क�ल अस� ����. म�ण�न, द�र���कड� करण��च एकच प�थ%न� हदल आ�� � अश ,

सरw (सजजन) स"सखन�स��", सरw (सजजन) भद�हण पश����, न कह��� (सजजन) द"�खर�पन"���� ।म�णज�, सर% स"ख ��र��, सर�~च� भल� ��र�, क�ण�ल�� द "�ख न हरळ�, अश ह� प�थ%न� आ��. आपल��बर�बर इ�र��च�स"द� ह�� इचp�र� क�रण जग अदK��� आ��. ख��% ह��द��न द�र��कड� ज� र�ग��च� �� र�हग�ल�� न��र श�रट � रर हदल�ल प�थ%न� कर�र , �� न��र च��गल� ल(�� ठ�र�र�. ��थ� र सजजन �� शबद र�ळ रचन�� घ��ल� आ�� क�रण जर द"ज%न��च� भल� झ�ल� �र अनथ% ��ईल.

१२. �� हरर� सरजण��स�ठ एक उद��रण एक� र�ठ� उद�ग�च� घ�ऊ��. र�ठ� उद�ग�� र"ख� र�लक�च�� ����ख�ल अन�क अस9क�र अस���. त���च�� ����ख�ल आणख न बर�च उपअस9क�र अस��� र श�रट क�रग�र अस��. सरज�, एक� क�रग�र�ल� क���d ��चन� कर�र��च आ��. �र �� एक�र थ�ट र�लक�ल� अज% कर शक�� हक�र� त��च�� ��बड��ब ररच�� अस9क���%ल� अज% कर शक��. त��पKकa क�णत�� अज�%च लरकर दखल घ��ल ज�ईल त��न"स�र त��च� क�र ��ण�र अस��. र�लक�ल� प�ठरल�ल� अज% श�रट त�� क�रग�र�च�� ��बड��ब ररच��च अस9क���%कड�च ज�ण�र अस�� र त��र"ळ� अस� अज% ज�स� र�ळ घ�ईल �� उघडच आ��. त��स�ठ ��बड��ब ररच�� अस9क���%कड� अज% करण� �Fच श��सकर ठर��. अगद असFच द�र�कड� क�ल�� ज�ण���% ��चन�च� अस��. परर�शर�कड� क�ल�ल

Page 20: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

��चन�, आर�9न� �ड स ज�ण��स�ठ बर�च क�ळ ल�ग�� �� जसF आपल�� प�र%ज��न� सरजल� �सF त���न हप�र द�र��कड� ��चन� करण� ज�स� च��गल� अस� सरज�न थ�ट हप�र��न� हरनरण करण��च� 9�रण पच�र�� आणल� र त��र"ळ� हप�र प"ज� ह��द��� पचसल� झ�ल . क���%ल��च�� क�र��� एक अज% रर ल अस9क���%कड� कर���न� त��च एक प� र�लक�कड� प�ठरल ज���, अगद त��च पर�ण� हप�र��च आर�9न� कर���न� त��� श�रट ईशर�च आर� कर�र��च अस��. ह��द��च�� प"ज�पद� � �� हदस�न ����. हप�र��च� र�ळ�र�ळ श�द (श�द म�णज� शद� व�क करण��च पद� , हर9 ) करण��च पथ� त��र"ळ� स"र झ�ल . ह� श�दहर9 ��न प"ढ� आजच प"ज� करण��च पथ� ���र झ�ल . सर%च 9र�~� श�द, त���च�� त���च�� पद� न� क�ल� ज�� अस��.

१३. परर�शर�च अथर� ईशर�च आर�9न� करण��च ��ग��� प�� ��ण��स�ठ र�णस�न� क�� क�ल� प�ह�ज� �� आ�� प��र��च� आ��. परर�शर�च अथर� ईशर�च आर�9न� करण��स�ठ ��चक�ल� रन��न� र शर र��न� श"द व��र� ल�ग��. त��स�ठ त�� र�णस�� प�ण% स�सतरक परWसत अस�र ल�ग��. म�ण�नच र"सलर�न��� ��ज करण��स ज�ण���%ल� अन�क हन�र��च� प�लन आ�"ष�भर कर�र� ल�ग�� क�रण, �� रकक�ल� ��ज कर�� म�णज� अल��ल� म�णज� परर�शर�ल� अथर� ईशर�ल� भ�टण��स ज�� अस��. �� हन�र असF आ���, ख�ट� न ब�लण�, प�र�हणकपण�, क�ण�ल�� त�स न द�ण�, बहच�% प�ळण�, हरर�� ���न� ब��क�च�� इचp�हररद ह�च��रर दब�र न आणण�, रन��न� क�ण�च�� र�ईट न हच��ण�, द��, स��न"भ�� , ख�द�डपण� न करण�, र�ईट क�र करण���%स रद� न करण� �सFच शक� असल��स हरर�9 करण� इत��हद हन�र��च� प�लन कर�र� ल�ग�� �सFच �� स�� परर�शर�च� हच��न कर ल. र"सलर�न अल��ल� परर�शर र�न��� पण ह��द��च�� दKर���च�� रचन�न"स�र �� हप�रस"द� आ��. म�ण�न 9र% ह��द� अस� अथर� इसल�र अस�, परर�शर�च अथर� ईशर�च आर�9न� करण��च प�र% अट एकच अस�� �� ल(�� घ��र� ल�ग�ल. ह� हरर�चन�न� �� सपष ���� हक�, 9र% क�ण��� अस�, परर�शर�च अथर� ईशर�च आर�9न� करण��स�ठ त��ल� रन��न� र शर र�न� श"हचभ�%� अस�र� ल�ग�� एरर � आर�9न� व�थ% ठर��. शर र�च�� श"द��ब�ब� हरर�चन ह� प"स�क�� प"ढ� हदल� आ��. रन"सरW� � भ�ग इ�हद���च� स��रन कर�र��स स��हग�ल� आ��. हप�र��च आर�9न� करण���~स जर� कर अट आ��� त�� अश�, प�र�हणकपण�, क�ण�ल�� त�स न द�ण�, रन��न� क�ण�च�� र�ईट न हच��ण�, भ��द��, स��न"भ�� , ह�च� अथ% अस� ���� हक�, परर�शर�ल� ��चन� करण�र� प�ण%��� स�सतरक अस�र� ल�ग�� पण हप�र��न� ��चन� करण�र� रज�ग"ण असल� �र च�ल��. हपश�चच��कड� ��चन� करण�र� ��रस (रर लपKकM क�ण��� हन�र न प�ळण�र�) असल� �र

Page 21: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

च�ल��. ह�ररन �� ल(�� ��ईल हक�, सतर, रजस र �रस अश� ह�न� पक�रच�� र�णस��स स��य� करण��च व�रसथ� ह��द��� आ�� �श व�रसथ� इ�र 9र�~� न�� . इ�र 9र�~� ��चक रन��न� श"हचभ�%� आ�� असF गW� � 9रल�ल� अस��. पर��", रस�"�� �� �सF नस���, त��र"ळ� त���च�� प�थ%न� ब��9� व�थ% ज����. ह��द��� आणख न एक द�र��च� पक�र प"जल� ज��� ज� क�ठल��च इ�र 9र�~� स�9� हरच�र��स"द� घ��ल� ज�� न�� �� आ��, र�नर दKर��. र�नर दKर���� आई, हप��, ग"र अथर� ज र�� असल�ल� सतप"रर � पर"ख अस��� त��हशर�� आज र�लक, स�ब�स9� श�सकM� अस9क�र �����.

आपल स�स�र क�र� ज��च�� रद� न� ��ऊ शक��� अश� क�ण�ल�� द�र र�नण��स स�9�रण ह��द� ���र अस�� अस� अन"भर आ��. इ�र 9र�~� असF सरजण��स स"द� रन�ई अस��. र�नर दKर��च प"ज� त��न� स��"ष करण�र अस�र ल�ग��. ��थ� सर%च ह��द��स�ठ परर�शर म�णज� सर��भ� आहण ईशर म�णज� हतर��? (बह�, हरषण�, र��श) अस� सरज�र�. त��न��र अस�ख� द�र�� �����. श�क�� हतर��? ऐरज र��शर ह�च�� अस�ख� न��र�न अस��.

२. द�र��च�� असस�तर� ब�ब� – १४. रर ल हरर�चन कर���न� एक ग�ष आपण गW� � 9रल आ�� � � हक�, द�र म�ण�न क���d�र असस�तर��� आ��. आ�� आपण द�र�च�� असस�तर� बदल क�� सरज आ��� �� प��र��च� आ��. इसल�र रध�� ह�रर पश हरच�रण� �Fच प�प स��हग�ल� आ�� र त��पक�र� त��रर ब�लण��स ब�द घ��ल�ल आ��. स�स���� र ज�" (���द ) 9र�%� ह�रर थ�ड फ�र चच�% अ9"नर9�न ��� अस�� पण क�थ�सलक प�थ��स"द� ह� हरर��रर चच�% करण��स ब�द आ��. ह��द��� र�त ह� हरर��रर र�कळ�� रन��न� चच�% करण��स क�ण� � आडक�ठ नस��. ह�च� अथ% इ�र 9र�~� हरच�र सर���त� न�� . प�शच�त� द�श�� ल हरद�न त��स�ठ स�स� अथर� ���द 9र�%च� प�लन न कर��� सर��ल� अहनशरर�द (Atheist) म�णर�न घ����. क�रण जर त��न �सF सर��ल� ज�ह�र क�ल� न�� �र �� त�� 9र�%च�� श�षdकड�न बह�षकW � ठरन त�� सर�ज�कड�न त���न� त�स ��ऊ शक��. पस�ग त���न� ठ�र र�रल� ज�ण��च शक��� अस��. असF अन�क ईसल�र हरच�रर�� ह�क�रण��न र�रल� ग�ल� आ��� र आज� र�रल� ज�� आ��� आहण उद�� र�रल� ज�ण�र आ���. आपल��कड ल अहनशरर�द (अशद) ज�व��� रल� भ�टल� ��व��� र त���न� हरच�रल� हक�, �� क�णत�� द�र��बदल ब�ल���, ज�व��� �"म� द�र र�न� न�� असF स��ग��? �� ब�लल�, आक�श�� ल व�कMसररप द�र � कलपन� त���न� पट� न�� . ह��द��� ल द�र आक�श�� ल व�कMसररप नस�न हनसग%रप आ��, ��स"द� �"म��ल� पट� न�� क��? त��रर �� हनसग%रप द�र�च�� अहभव�कMस

Page 22: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

सर क�र��� असF म�ण�ल�. हरश�च� हरच�र कर���न� रन"सरW� � परर�शर�च��� अग�दरच� म�ण�न सर��भ" र�नल� आ�� र त���न� त��च�� हरच�र��न � सWष उतपन क�ल असF र�नल� आ��. असF असल� �र त��च रचन� कश आ�� �� जर न टपण� प�ह�ल� �र ब��%च ग�ष अस9क सपष ����� म�ण�न � र�ह�� आ�� प�����.

१५. र�द��� र न��र हरकसस� झ�ल�ल�� श�क पण�सल� ल र�ग% हरच�र��न� ज�व�� आपण प���� ��व��� असF हदस�� हक�, आपल�� प�र%ज��न हनसग% �dच परर�शर�च अहभव�कM आ�� असF र�नल� आ��. हनसग�%च�� अभ��स�नF परर�शर�च�� ग"ण��च र�ह�� सरज�न घ��� ����. हनसग% आ�� क��? अस� सर�ल क�ण हरच�रण�र न�� क�रण अस� सर�ल उतपन ��� न�� , हनसग�%च� असस�तर हन�स�श� आ�� �� क�ण � र�न� कर��. ह� �"हकर�द��न� परर�शर�च�� असस�तर��बदल क�ण��� र�द ह��द��रध�� उर� न�� . आ�� पश ���� �� परर�शर�च�� सरभ�र�बदलच�. सर%च 9र�%� ल प"र�ह��, ह��� ब�हण9र�%च� प"र�ह��स"द� आल�, परर�शर द��ळ� , (र�हशल, कW प�ळ" अस� असल��च� हनर�%ळ� द���� पण जर हनसग% �Fच परर�शर�च� र�स�हरक रप आ�� अस� एकद� र�न� क�ल� �र हनसग�%च�� सरभ�र�ररन परर�शर�च� सरभ�र सरज�न घ��� ��ईल ��� र�न� कर�र� ल�ग�ल ह��� क�ण�ल� श�क� र�ट��च� क�रण नस�र�. आ�� पश अस� हक�, हनसग% द��ळ� , (र�हशल, कW प�ळ" अस� खर�खर च आ�� क��? द"द�र�न� अस� सरज�� हक�, हनसग% �स� नस��. �� अन�क श�स��च�� हन�र��न� हशस�बद, कठ�र अस�� पण जर त��च�� हन�र��च� प�लन क�ट�क�रपण� क�ल� �र �� प�र�� (म�णज� बह(स द���) र न प�ळल� �र प�र� न�� अथर� हश(� कर��. म�णज� र9 ल अरसथ�, (र� करण� � , हनसग�%ल� र�न� न�� . �� असF, सरज� �"म� हरर�न उडरल� पण हरर�नहरद�च� हन�र प�ळल� न�� � �र �"रच� हरर�न उडण�र न�� , �� क�सळ�ल. रग �"म� हक� � प�थ%न� कर�, प"ज� कर�, उप�स ��प�स कर� त��च� क���d� उप��ग ��ण�र न�� . अन�क उद��रण��न �� र�ळ�र�ळ हदस�न ����. रग अस� पश उतपन ���� हक�, �� ज� पच�र क�ल� आ�� हक�, परर�शर द��ळ� , (र�हशल, कW प�ळ" आ�� �� क�ण क�ल� र क�� क�ल�? असF द�र��बदल ख�ट� स��गण��र�ग ल उद�श क�ण��?

१६. ज�व�� ह�च� �प�स क�ल� ज��� ��व��� अस� हदस�न ���� हक�, सर% 9र�~च� आणख न एक रप अस��. त�� रप�ल� आपण प"र�ह����च� 9र% अस� न��र द�ऊ��. म�णज� खर� ह��द�9र% र प"र�ह����न पच�र क�ल�ल� ब�हण ह��द�9र% अश ह��द�9र�%च द�न रप� दष�तपसतस �����. �Fच इसल�र र स�स� 9र�%ब�ब� असल��च� आढळ��. असF स��गण��च� क�रण परर�शर द��ळ� , (र�हशल, कW प�ळ" आ�� अस� पच�र त�� त��

Page 23: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

9र�%च� प"र�ह�� कर � अस���. अश�रर� न� �� प"र�ह�� ल�क, भक��च हदश�भ"ल क�� कर���? �� सरजल� प�ह�ज�. �� सरजण��स�ठ आपल��ल� ह� प"र�ह�� रग�%च�� ल�क��च�� क�र�च� अभ��स कर�र� ल�ग�ल.

त��स�ठ �� प"र�ह�� रग% एक�द� 9र�~� कस� ���र ���� �� प��र� ल�ग�ल. इसल�रच�� प�र ���न�स"द� अस� स��हग�ल� आ�� हक�, अल�� (र�हशल आ��. म�णज� इसल�रच� द�र हनसग% न�� �र द"सर� क�ण आ��. अल���ल� ससद कसF करण�र? त��र"ळ� इसल�र र9 ल द�र�च स�कलपन� क�रळ क�लपहनक आ�� र त��च�� भररश�रर र��ण� ��ग� न�� . कद�हच�� इसल�रच� प�र � त��च�� क�लपहनक द�र�च� पच�र कर� ���� क�रण, �� एक प"र�ह�� (�हनफ) ����, असF न�ईल�ज�न� म�ण�र� ल�ग��.

१७. र�णस�ल� क���d अडल� क� �� रद� स�ठ अज�� शकMकड� आळरण कर��. त��र�ळ � अज�� शहक खर�खरच असस�तर�� आ�� क�� न�� ह�च� हरच�र करण��च�� रनससथ� � �� नस��. त����नच खर� �र द�र�च स�कलपन� हरकसस� झ�ल . प"र�ह����च�� 9र�%� ल द�र र �� क�लपहनक द�र ह��� बर�च स�म� अस��. र�णस�च�� कलपन���न �� द�र हनर�%ण झ�ल�ल� असल��न� �� र�णस�च�� स�ईन"स�र अस��. म�णज� अस� द�र र�णस��न� क���d� गKरकW त� क�ल� �र �� द�र र�णस�ल� (र� कर�� अस� सरजल� ज���. ह�च� अथ%, द�र�च�� द�न स�कलपन� सर�ज�� पचसल� अस���. एक हरज�न�ल� र�ज�र असल�ल� र रKहदक क�ळ�प�स�न पचसल� असल�ल� हनसग%ससद द�र आहण �� र�णस�च�� कलपन���न हनर�%ण झ�ल�ल� ब�हण द�र. र�णस�च�� कलपक����न आणख न ब��%च ग�ष उतपन झ�ल�ल�� आ��� जसF, क��द�, श�सन, हरहर9 हन�र इत��हद, ह��न� र�स�हरक जग�� असस�तर नस�� पण र�णस�च�� ज रन�� र�ठ� र�तर अस��. म�ण�न आपण म�ण��, क��द� र�नल� �र आ��, न�� �र न�� , श�सन र�नल� �र आ��, न�� �र न�� , हन�र र�नल� �र आ���, न�� �र न�� �, �सFच �� क�लपहनक द�रस"द� र�नल� �र आ��, न�� �र न�� ! हनसग%ससद दKर���च� �स� नस��, �"म� र�न� अगर न र�न� �� आ��� र न��र असण�र �� क�लपहनक द�र र ह��द��च� हनसग%ससद द�र ह�� ल फरक आ��. र�ण�स एक� क�लपहनक हरश�� न��र र�रर� अस��. र�स�हरक हरश आहण त��च� क�लपहनक हरश ह��च� स���जन र�णस�ल� कर�र� ल�ग��.

१८. अगद प�च न क�ळ��प�स�न असF ��� असल��च� हदस�न ���� हक�, ब��%च हप�र र हपश�चच द�र�� आहण अदष� हनसग�%र9 ल द�र�� गण�� ल शकM, र�णस� कड�न क���d अप�(� कर � �� क�व��� अडचण � ���� र आपण त��ल� रद� कर�� अश� पस�ग�च र�ट प��� अस���. क�रण, ह� द�र���न� स"द� भक��च आरश�क�� अस��. अश अन�क उद��रण� नbदल ग�ल आ��� हक�, � दKर�� र�णस�ल�

Page 24: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

दष��� द�ऊन अर"क ग�ष कर म�णज� �"झ� क�र ��ईल अस� सल� द����. त��पर�ण� क�र� झ�ल��न��र उ�र�ई म�ण�न �� उपकW � र�ण�स त�� द�र��ल� ठरल�ल� क���d पस�द द���. अश� ग�ष र�ळ�र�ळ ��� ग�ल��र"ळ� त�� हरर��च� र�णस��न� हरच�र करण��स स"रर�� क�ल अस�र र त����नच प"ढ� द�र र त��च आर�9न� करण��च�� हरहर9 र � हनर�%ण झ�ल�� आहण त����न 9र% � स�कलपन� हरकसस� झ�ल . 9र% शबद�च� एक अथ% आ�� क�%व� (द"सर� अथ%, सरभ�र ग"ण). त����न द�र��च आर�9न� करण� �Fच क�%व� अस� अथ% पचसल� झ�ल� अस�र�. अश�पक�रच आर�9न� सक�र अस�� म�णज� त��� क���d र�लब अस��. एकपक�रच� �� 9�द� ठर��. असF असल� �र र�ण�स �� कर � अस��. क�रण, स�र�न� र�ण�स हनषक�र आर�9न� कर शक� न�� . स�र�न� र�णस�च भहकस"द� अश च सर�थ%प�र � अस��. अश� भहकन� परर�शर जर हरळण�र नसल� �र इ�र दKर�� र�त पसन ��� अस��� अस� अन"भर आ��. ह��द��च�� ब����क प�थ%न� सक�र आर�9न� ह� पक�र�� र�ड���. हनषक�र आर�9न� फक र�(�थ? स�9क कर��� र त��च हरश�र चच�% ��� न�� .

१९. फ�र प�च न क�ळ कद�हच� � दKर�� र�णस�ल� पत�( दश%न द�� ��� �� कद�हच� सत��"ग�च� क�ळ ���� र त����न अन�क द��कथ� जग�च�� प�ठ रर ल सर%च र�नर सर�ज��� रढ झ�ल��च� आढळ��. अघ�र ��त�� असF हदल� आ�� हक�, आपल��ल� जश भ"क ल�ग�� र आपण ख�द पद�थ% ख��� त��पर�ण�, ह� हरहर9 दKर���न�स"द� भ"क ल�ग�� पण � ख�द पद�थ�~च नस�� �र � अस�F भहकच . र�णस�च दKर��बदलच भहक �Fच त���च� ख�द अस�F. म�ण�नच अश म�ण आ��, "द�र भ�र�च� भ"क�ल�". असF स��ग��� कa, द�र�कड� द�न ग�ष न�� � र त�� �� र�णस�कड�न अप�ह(� अस��. एक आ�� भहक र द"सर आ�� द�न� (द�ण��च इचp�). त��स�ठ द�र�ल� पसन कर�र��च� अस�ल �र र�णस��न� द�र�ल� भहक द�र र पस�द द�ऊन द�ण��च द�न� ससद कर�र . पस�द म�ण�न ज� भक द��� �� सर% द�र�न�च उतपन क�ल�ल� अस�� रग �� द�र�च�च द�र�ल� द�ण��� क�� �हशल? अस� पश हरच�रल� ज���. ��थ� द�ण��च द�न� द�र प��� अस�� अस� सरजल� ज���. ग ��� भगर�न श कW षण स��ग��� हक�, त��ल� फळ,

फ" ल अथर� क���dच नस�ल �र प�ण द�ऊन प"ज� कर�र , ह�च� अथ%, क�� हदल� �� र�तर�च� नस�� �र द�ण��च द�न� ससद करण� र�तर�च अस��.

२०. स"रर�� च�� क�ळ��� र�ण�स स�9 ��चन� कर � ���� पण क�ल���र�न� त��� दKर���च स�"� इत��हद ग�षdच� सर�र�श ��� ग�ल�. त��र"ळ� � ��चन� करण��च पद� अस9क ग"���ग"�� च र व��पक ��� ग�ल . � व��पक र ग"���ग"�� च आर�9न� करण� स�र�न� र�णस��स ज�व��� जर�न�स� झ�ल� ��व��� �

Page 25: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

ग"���ग"�� च प"ज� करण��स�ठ त��� ल �जज आरश�क झ�ल�, आहण �� करण�र� �जज अस� प"र�ह�� रग% सर�ज�� ���र झ�ल�. �� असF पWथर रर ल सर%च र�नर सर�ज��� ��� ���� र त��न"स�र हनरहनर�ळ� 9र% र त�� त�� 9र�~च� प"र�ह�� ���र झ�ल�. प�र�ह�त� �� एक व�रस�� म�ण�न �थ�रक�श हरकसस� ��� ग�ल�. इह���स�� जर आपण प�ह�ल� �र हनरहनर�ळ�� सर�ज��� �� प"र�ह�� कश�पक�र� आपल� अस9र�ज� सथ�प�न र�ह�ल� आ��� �� हदस��. ह� प"र�ह�� ल�क��न� म�णज� �ल च�� ब�हण ल�क��न 9र�%च� 9�द� करन सर% सर�ज�रर सर��च सत� पसथ�हप� क�ल . रस�"�� ह� प"र�ह����न�स"द� परर�शर�च खर र�ह�� नस���न� �� स�ध��भ�ळ�� ल�क��न� आपल�� कलपन�च� द�र स��ग�न र�ळ र�रन न�� अस���. स�र�न� र�ण�स स"द� क��� स� भ�र"क अस�� �स��च �� थ�ड� आळश स"द� अस��, त��ल� त��च� क�र व��र� ह�च घ�ई झ�ल�ल अस��, त��च� गKरफ��द� ब�हण��न घ�ण��स स"रर�� क�ल र द�र�च प"ज� कर�र��च म�णज� � प"ज���%कड�नच झ�ल प�ह�ज� असF हन�र करन त�� स�र�न� र�णस��स प"र�� ��ब��� घ��ल�. �� सर% आपण सगळ� ज�ण�न आ���च. र�णस�च�� ज रन��� अड अडचण ���च अस��� त��र"ळ� �� 9र�%च� 9�द� जग��� ल सर%च 9र�~� फ�फ�रल�ल� हदस� आ��. त��ल� ह��द� 9र% (क�� ब�हण 9र%) कस� अपर�द असण�र?

द�र द��ळ", कW प�ळ", (र�हशल अस��, त��ल� आळरण करन आपल क�र� कर�र � अस� अपपच�र ह� 9�द�र�ईक ब�हण��न त���च� 9�द� च��गल� च�ल�र� म�ण�न र�ढर� न�ल�ल� आपण प���� आ���. जर द�र द��ळ", कW प�ळ", (र�हशल नस�न �� कठ�र हशस� प�ळण�र� र पस�ग हश(� करण�र� आ�� असF स��हग�ल� �र आपल� 9�द� ब�द ��ईल ह� हभ� प�ट �� 9�द�र�ईक प"ज�र , ल�क��न� परर�शर�च अथर� ईशर�च च"कMच पह�र� द�खर� र�ह�ल�. ��श"द�र��न� र�त त��च�� हशकरण � परर�शर हश(� कर�� असF स��हग�ल� ���� पण �� त�� 9र�%च�� प"र�ह�� रग�~न� द "ल%(�न, द�र र�फ कर��, अस� अपपच�र करण� च�ल�च ठ�रल� �� क�थ�सलक प�थ�च�� इह���स�च�� अभ��स�� हदस�न ����. स�स� 9र�%� ��श"च हशकरण�क र चच%च हशकरण�क ह�� ल फरक प���� एक�द� 9र�%च� प"र�ह��रग% त�� 9र�%च�� र"ळ हशकरण�कM� कस� ढरळ�ढरळ कर�� र र"ळ हशकरण�क कश ब�ज�ल� कर�� �� सरज��. �Fच इसल�र ब�ब�स"द� झ�ल��च� आढळ�न ����. ह��द��� ल ब�हण त��ल� अपर�द न�� �. त��बदलच चच�% प"ढ� प��ण�र आ���.

२१. रKहदक ह��द� 9र�%च� इह���स प�ह�ल� �र असF हदस�� हक�, ऋगर�द�च�� क�ळ�� द�र���च�� (हप�र��च��) प"ज� अगद स�ध�� र स�प�� ��त�� पर��", प"ढ� श"कल �ज"रwद�च�� क�ळ�� त�� ब��%च र�ठ�

Page 26: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

र व��पक झ�ल��च� आढळ��. हरश�र करन ��जरलक��च�� क�ळ�� �� ज�स� र�ढल��च� आढळ��. ��जरलक��न� �ज"रwद�� ल श"कल �� भ�ग सल� ल�ल� आ��. ह�च� क�रण, त�� क�ळ�� प�र�ह�त��च� 9�द� फ�र र�ठ� पर�ण�� र�ढल� ����. �� एरढ� र�ढल� ���� हक�, त��ल� कर%क��ड (कर%क��ड �� शबद �ज��ग��बदलच �"चp�� द�खरण�र स�ज� आ��) म�णण��च प�ळ आल . द�न हरन ट��� उरक�� ��ण���% हर9dच� पस�र� ह� ब�हण��न एरढ� र�ढरल� हक�, अश� प"ज� हदरसभर ��� र�ह�ल��. ह�च� क�रण उघड आ��, ज�रढ र�ठ प"ज� ��रढ दह(ण� ज�स�. इ�क�� ब�हण��न� ज�रण द�, एरढ� द�न कर� अश� र�गण�� प"र�ह����न करन �� ब�हण 9�द� भरप�र र�ढरल� आ��. स�र�न� भक��च� ह� हरर��च� ज�न ज"जब असल��न� �� सर% हरन�स���स ��� आ��, आहण �� असF आज��ग��� च�ल� आ��.

एकद� एक�द� ग�ष च� 9�द� झ�ल� हक�, त��च� सररप सर%भ(क ���� �सFच ब�हणक�ळ�� झ�ल�ल� हदस��. अश�र � न� ब�हण��न ह��द�9र�%च� 9�द�र�ईक सररप उभ� क�ल� �� आज आपण प��� आ���. रन"सरW� ��न ब�हण��न सर��च� र�तर कसF र�ढरल� ���� �� सरज��. ब�हण��च�� ह� सर%भ(क क�रभ�र�रर सरथ% र�रद�स सर�रdन ल( र�9�न ब�हण��न� ��कMद हदल ��� हक�, त���न �� व�र��र आट�प�� घ��र�� न�� �र त��च� न�श ��ईल. �र स"द� ब�हण��च� सर%भ(क क�रभ�र �स��च च�ल� र�ह�ल� आ��. त��प"ढ� ज�ऊन ब�हण��न सर��ल� भ�द�र म�ण�न घ�ण��स स"रर�� क�ल र द�र म�णज� जण"क�� त��च�� द�र�� ब��9ल�ल� क" त� आ�� हक� क�� अश श�क� ��ऊ ल�ग�ल. अश�रर� न� �� ब�हण त���च�� क�लपहनक द�र�प�(� र�ठ� झ�ल�. �� इ�क� हक�, क���d पस�ग प"र�ह�� द�र�च हभ� द�खर�न हभत�� अन"�����न� ल"ब�ड��� असF स"द� आढळ��.

२२. आज पररससथ� प����, आ�� हरज�नक�ळ स"र झ�ल� र ब�हण क�ळ (अथर� प"र�ह�� क�ळ)

स�प"ष�� ��ण��च र�ळ आल आ�� �� सपषपण� हदस� आ��. �� क�रळ ह��द��रध�� ��� आ�� अस� नस�न सर%च 9र�~� ल प"र�ह����न� त�� त�� 9र�%� ल अन"��� हरहर9 पश हरच�र ल�गल� आ���. हरज�न क�ळ�� पश हरच�रण� �� एक र"लभ�� क��% झ�ल� आ��. सर%च 9र�%� ल सजज�स" र�डळ ज�व�� कळ च� पश हरच�र ल�गल� ��व��� �� सत�9�र प"र�ह�� रग% स���प�न पश हरच�रण���~स �रपक�र� त�स द�ऊ ल�गल�. ज�� ब���र क�ढण�, बह�षक�र ट�कण�, र�रन ट�कण�, ख�ट�न�ट� आर�प करण�, pळ करण� अस� अन�कहर9 उद�ग स"र झ�ल�, र�रन क�थ�सलक चच% र श�कर�च���%न हरर�9क��न� ज र�� ज�ळल��च उद��रण� आ���. ��श�ल� s" स�रर त��च क�रण��न चढरल� ���द प"र�ह����न . पश हरच�रण���~च�� र"सकटद�ब च� क�र झ�ल� पण कbबड� झ�कल� म�ण�न स��% उगर��च� थ��ब� न�� , �सFच पश हरच�रण� च�ल�च र�ह�ल�.

Page 27: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

क�ल���र�न� पश हरच�रण���~च ज � झ�ल र प"र�ह�� रग% ब�ज�ल� झ�ल�. हरज�न�च� हरज� झ�ल�. आ�� ह� स"9�रल�ल�� पररससथ� � आपण 9र�%च� श�सश"द अभ��स कर � आ��� त��र"ळ� परर�शर कW प�ळ", द��ळ", (र�हशल नसल��च� ल(�� आल� आ��. ज�व��� रKज�हनक दष न� 9र�%च�� स�कलपन��च� अभ��स स"र झ�ल� ��व��� इसल�र र प�पच� (म�णज� चच%च�, म�णज� त�� प"र�ह����च�) स�स� 9र% भ�रक कलपन��रर आ9�र � असल��च� सपष झ�ल�. खर� ह��द� हरच�र र�त त�� पर (���न स� सल�र� प�र झ�ल�.

२३. द�र�ल� सरजण� म�णज� हनसग�%ल� सरजण� �� ल(�� आल�. म�ण�न आ�� आपण हनसग�%च� सररप प�����. ह��द��� ल अघ�र ��त�� ज र�ह�� स��हग�ल आ�� त��न"स�र हनसग% द�न भ�ग��� र�टल�ल� आ��. एक भ�ग दष� अस�� र द"सर� अदष� अस��. दष� हनसग% ज� आपण आपल�� ज�नFहद��न ज�ण� शक�� पर��", अदष� हनसग% �स� आपण ज�ण� शक� न�� , फक रन�च�� हरच�र��न ज�णर� शक��. दष� हनसग% अदष� हनसग�%च�� �"लन�न� ख"पच ल��न अस�� र त��च� हन��तण फ�र र�ठ� व��प असल�ल� अदष� हनसग% कर��. आपण ज�� आणख न द�र���च� ��थ� हरच�र करण�र आ��� त�� सर% ह� अदष� हनसग�%च� भ�ग अस���. हरज�न�च� सर% हन�र द�न� भ�ग��स स�रख�च ल�ग� �����. अदष� हनसग�%बदल थ�ड आणख न र�ह�� करन घ��ल प�ह�ज�. दष� हनसग�%� ज��पर�ण� अन�क प�ण��च�� ज�� -पज�� आढळ��� त�� पर�ण� अदष� हनसग�%�स"द� अदष� अश� च��न�र� (म�णज� हरच�र कर शकण�र ) शकaच�� ज�� र पज�� अस���. दष� हनसग�%� ल प�ण जसF जनर��� र रर��� त�� पर�ण� ह� च��न�र� शकMस"द� जनर��� र रर��� हक�र� स"��रसथ�� ज����. पस�ग त�� दष� हनसग�%� र�णस�च�� प�ट स"द� जनर घ�ऊ शक���. क�रण, र�ण�सस"द� एक च��न�र� शकMच�च रप आ��. पस�ग स�सतरक र�ण�स त��च�� रWत�"न��र, अश� अदष� हनसग�%� जनर घ�� अस��. ह� चK�न�र� शकaकड� क���d हरल(ण ससद अस��� असF आपल�� प�र%ज��न� सरजल� ���� र त��पर�ण� �� त�� च��न�र� शकaन� अन"क� ल करन हनसग�%� ल प�चर��भ"���न� हन��हत� करण��च हरद� प�� कर � ����. � र�ह�� श�क, अघ�र र ��त�च�� अभ��स��न� हरळ��. प�ऊस प�ण , र�दळ�, प�र, द"षक�ळ, अरक�ळ प�ऊस, ग�रप ट, र��ल�ट� (स"न�र ) अह� थ�ड अथर� अह� उषर�, र���ररण��� कर द�ब�च� पट� अथर� ज�स� द�ब�च� पट� उतपन करण� र त�� द�र� प�रस�च� हन��तण करण�, र�गर�ईच� हन��तण अश� अन�क ग�षdच� व�रसथ�पन त��र"ळ� शक� कर��� ���� अस� द�र� क�ल� ज���. ह� च��न�र� शकaच� उल�ख द�र��� अस� स�9�रणपण� ����. दष� हनसग�%� ल ऊज�% (पक�श, र ज, उषण��, धरन , ज�र,

Page 28: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

ग"रतर�कर%ण, च"�बकM� ज�र इत��हद) सच��न नस���, त��स�ठ त���च� व�रसथ�पन क�णत�� �र सच��न प�रण�स कर�र� ल�ग��. दष� हनसग�%च� अश�रर� न� अदष� हनसग�%� ल सच��न शकaच�� स��य��न� हन�रन ��� अस��. म�ण�न ह� शकaन� पसन कर�र� ल�ग�� र त��स�ठ क���d �पस�� कर�र ल�ग�� ��स"द� आपल�� प�र%ज��न� र�� � ����. ह� शकaन� र�णस�च�� भकMच (त���च� ख�द म�ण�न, ज�रढ� ज�स� भक ��रढ त���च ��कद र�ठ अश व�रसथ� अस��.) आरश�क�� अस�� र त��च� र�ण�स च�"र�ईन� उप��ग कर शक��. अदष� हनसग�%ल� सरजण� �� एक हरज�न आ�� र आज आपल��ल� ह� हरल(ण हरज�न�च हन���� गरज आ�� क�रण, आज प�चर��भ"�� अहन�हर�पण� क�र कर � आ���. ह� अदष� हनसग�%� ल चK�न�र� शहक प�चर��भ"���च� हन�रन कर शक��� �� आपल�� प�र%ज��न� सरजल�. �� ज�न ��ण��च� क�रण, अश� च��न�र� शकM, जसF त���न� र�णस�च�� भकMच भ�क ल�ग�� �सF त�� क�ण�� एक�, त���च�� दष न� ��ग� अश�, र�णस�स त���च�� पद� न� ज�ण र द���� र त��न"स�र �� इसर त��च भकM कर ल�ग�� र त���न� स��"ष झ�ल�ल � द�र�� त�� भक�च इचp� प�ण% कर��. अश�पक�रच� अन"भर र�ळ�र�ळ ��� ग�ल��र"ळ� त����न त�� द�र���न� पस�न करण��च� ��त हरकसस� ��� ग�ल�. त����न आजच�� अघ�र ��त�च� हरक�स झ�ल� आ��. ह�ल� क�ण अ�9शद� म�ण�न द"ल%ह(ल पण �� एक हरज�न आ�� अस� ह��द� र�न��� र त��पर�ण� �� त�� द�र���च भकM कर � अस���. आ9"हनक हरज�न�ल� आत� आत� अस� अदष� हनसग% असल��च� स"ग�र ल�गल� आ��. �ल पह�र�कड ल रKज�हनक ह� अदश� शहक�न� एसल�न (Alien) म�ण�न स��ग���. क�रण �� असF सरज��� हक�, �� एसल�न परग��ररन �����. रस�"�� �� ��थ लच आ��� �� आपण ज�ण��. �� र�ठ� श�स अस�न ह� ल�ख�च�� आर�क�� ब���रच� असल��न� ह�रर ज�स� चच�% र कर � न�� . ��त�� हदल�ल अश� द�र���च�� ज�� पज��dच न��र� अश , द�र,

दKत�, द�नर, �(, ग�9र%, न�गद�र��, र�(स, स�पण% आहण हकनर आ���. ��थ� त���च न��र� त���च�� स�रथ��%च�� उ�रत�� sर�न� हदल आ���. ह� "द�र�� गण", म�ण�न ओळखल�� ज����. ह��हशर�� आणख न एक पक�र द�र���च� आ�� ��, गणद�र अथर� च��गल भ���, ह� च��गल�� र�णस��च भ��� अस���. असF ल�क, ज� आ�"ष�भर हनषप�प ज रन जगल� र स�सतरक परWत न� पररप�ण% ����. असF ल�क, ज� द "स��%स हनषक�र (क���d अप�(� न ठ�र��) रद� कर � ����. असF ल�क, ज���च�� आतम��न� त���च�� ज र�च�� दKह�क क�रभ�र�� क9 � ढरळ�ढरळ क�ल न�� . असF ल�क, ज�व��� रर��� ��व��� �� ल�क अदष� हनसग�%� ल ह� ल�क��� ज���� जस� च�द ल�क, इ�द ल�क, स��% ल�क इत��हद. भगरदग ��� श कW षण स��ग��� हक�, जर �� एक�द� रर ल श�ण च�� द�र��च� भक अस� ल �र �� त�� द�र��च�� गण��� सर�हरष �����. जर अस� इसर द�र न र�नण�र� अस�ल �र �� �स��च सर��तपण� ��थ� र����. गणद�र

Page 29: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

� च��गल हपश�चच अस��� र � सर%च प�हणर�त��न� त���च� ज रन स"खरप करण��� रद� करण��च भ�हरक� बज�र���. ज� गणद�र उचच सथर�च�� द�र��च� गण अस��� त���न� त���च�� ह� च��गल�� क�र�� � उचचसथर � द�र�� रद� कर��. त���न� त�� द�र��च� इ�र गणद�रस"द� रद� कर��� र त���च शहक र�ठ ��� अस��. �� फ��द� द�र न र�नण���% र�णस�च�� गणद�र��स ��� न�� . असF असल� �र बर�च हप�र अश�र�ळ त���न� स��य� कर��� र त���च� च��गल� क�र �ड स ज���. गणद�र स��"ष अस��� म�ण�न त��च��र"ळ� ज� फळ प�� ���� त�� बदल��� �� क���d� अप�(� कर � नस���. आपल�� प�र%ज�� जर क�ण अस� गणद�र अस�ल �र �� त�� क" ट� �ब�ल� स�र(ण द�� अस��. त��स�ठ त��ल� हप�Wप(�� हप�डद�न करण� च��गल� अस��. जर क�ण अश�रर� न� आपल�� प�र%ज गणद�र��स हप�डद�न कर � अस�ल �र इ�र गणद�रस"द� ��थ� जर��� म�ण�न त���न�स"द� हप�डद�न कर�र� अस� स�क�� आ��. अस� ��ण��च� क�रण, असF स��ग��� हक�, ह� गणद�र��न� अश� हप�ड�च भ�क अस��. अश� स�र�र"ळ� �� गणद�र र�णस��स त��च�� ज रन�� रद� कर � र����� अस� सरजल� ज���.

इसल�ररध�� त���च� उल�ख ज न म�ण�न क�ल� ज���. �� गण श र, क�ल , गणप� र र�र� ह�च�� आस9पत��ख�ल क�र कर � अस��� असF र�नल� ज���. इ�र 9र�~� � व�रसथ� आढळ� न�� . आपण आ9 प�ह�ल�ल� ईशर, हप�र आहण हपश�चच ह����न � आणख न र�गळ दKर�� आ���. इ�र 9र�~� दKहरक शहक�च एरढ पद�श र रचन� क�ल�ल आढळ� न�� . ह��द��� ल � दKर���च स"�दर रचन� प���� इ�र 9र% त�� ब�ब� र�ग�सल�ल� आ��� �� सपष ����. ह�हठक�ण आपण प�ह�ल� अस�ल हक�, द�र �� शबद र�गर�गळ�� पस�ग हनरहनर�ळ�� अथ�%न� ��जल� ज�� आ��. क9 �� परर�शर ह� अथ? �र क9 �� ईशर ह� अथ? �र क9 �� द�र म�ण�न अस� र�परल� ज��� जसF इ�गज � ल ग<ड �� शबद र�परल� ज���. त��र"ळ� गb9ळ उड� शक��. त��स�ठ �� र�च���न� त��च� स�दभ% प���न क�ण�� अथ% अहभप�� आ�� �� प���न �� अथ% सरज�र�. प"र�ण�� ल कथ��र9�न द�र, दKत�, �(, र�(स असF सर% आपण र�च� अस��. ब"द�च�� ज��क कथ��रध�� ग�9र%, �( ह��च� उल�ख आढळ��. त��र"ळ� स�9�रण ह��द� र�णस�स त���च� ब��%पKकM पररच� अस��. हरहर9 द�र���च�� सररप�बदल थ�ड आणख न र�ह�� प�����.

२४. पत��क द�र��ल� द�न अ�ग अस���. एक अ�ग अस��, नरर�चक र द"सर� अस�F, स र�चक. त��च� उल�ख नरन�र अस� क�ल� ज���. � द�न रप� द�न हभन र�%ण�कM व�क कर��. नर सररप प"रर सरभ�र द�खर�� र स सररप स च� सरभ�र द�खर��. आपण म�ण�� प"रर�� स अस�� र ब�ई�

Page 30: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

प"रर अस�� �सFच �� अस��. �F असF, प"रर सरभ�र थ�ड� ब�पर�%, उदट, घरFडख�र, कर द��ळ�, असरसथ, श�क�ख�र, आग�ऊ आहण आळश अस� अस�� त�� पर�ण�, द�र��च� नरसररप क�र कर��. द�र��च� स सररप स च� सरभ�र व�क कर��. �� आ��, क�ळज प�र%क, न टन�टक�, रर��प�र%क, नम, प�रळ, श���, स�र9, र��न��. अश� हभन र�गण�कMर"ळ� द�र��च� स सररप भक�स�ठ ज�स� भ�र� अस��. जर स�9क��न नर सररप भकM करण��स�ठ हनरडल� �र त��ल� त�� प"रर सररप�कड�न स�क��% हरळ� न�� . �� भक�च स�� पर (� घ�� र����. पण जर द�र��च� स सररप भकMस�ठ हनरडल� �र त�� द�र��कड�न भक�स च��गल� स�क�% हरळ��. आपण प���� हक�, आई � रड ल��प�(� ज�स� जरळच र"ल��न� र�ट�� �सF �� अस��. म�णज�, श�कर�प�(� अ�ब�च प"ज� करण� न��र च ज�स� श��सकर अस��. प��ड" र�ग�प�(� रख"र�ई ज�स� लरकर प�र�� अस� �� असल��न� प�प�हचक ��चक��न न��र द�र��च�� स रप�च च भहक करण� च��गल� अस�� असF सरजल� ज���. द�र��च� नर रप भक�च जर� ज�स�च पर (� घ�� अस�� �सF द�र��च� र��रप कर � न�� . थ�डक��� अस� स"चर�र��च� आ�� कa, प�प�हचक ह��द��न स�स� नररप�च भकM न कर��� र�� रप�च च भकM कर�र . हरश�रकरन जर � भकM सक�र असFल �र �� ज�स� आरश�क ठर��. र�(�थ?न नररप�च भकM कर�र . आपण प���� हक�, प�ढर च� र�रकर प�प�हचक अस�न हरठल�च भकM कर��� �� ह� पर�ण� च"कMच� ठर��, त���न रख"र�ईच भकM क�ल �र � लरकर फळ�ल. र��र�ष| �� ल स�� स�न��श परW� च� ���� म�ण�न �� हरठल�च प"ज� कर � ���� �� बर�बर ���� पण त���च� अ�9�न"करण प�प�हचक र�रक��~न करण� च"कMच� आ��. सर%च द�र���च अश द�न सररप नस���. क���d द�र���च� फक एकच रप अस��. उद��रण�थ%, शकM, च�हडक�, स���र , सजरद�न इत��हद. क��d उग द�र�� अस��� त���च फक नर रप अस���. त��� शन , क��", र���, र�गळ अश� द�र�� �����. ह��न� क���d ग� सरज��� पण त�� पथर द�र�� अस��� र ज�� ग���च�� न��र��न� त�� ओळखल�� ज���� �� ग� त��च हचन�� अस���. न�र रप नसल�ल�� द�र��� र�णस�स हश(� करण��च� क�र करण��स�ठ अस���, त�� क�रण��न� त���न� न�र रप नस��. र��श, हरषण�, गणप� ह� द�र���च स रप� आ��� प�र%� र � च अस�ख� रप� आहण हरषण�च� स रप आ�� लकर , गणप� च� सरसर� . ब�हण ह�च� प� पतन अश न�� स��ग��� पण �� अह�श� च"कMच� अस�� क�रण प� -पतन अस� न��� फक र�णस��च शक� अस��. क�रण र�णस�� र�सन� अस�� आहण त��च� पजनन ल£हगक स�ब�9�न� ��� अस��. दKर���रध�� ल£हगक पजनन ��� न�� आहण त���न� ल£हगक र�सन�स"द� नस��. त���च� र�णस�पर�ण� पजनन ��� नसल��र"ळ� त��च� असF न��� स��गण� �� क�रळ ह� हरर��च� अज�न ससद कर��. र��द�र�च� ज� अ9%न�र सररप आपल�� प�र%ज��न द�खरल� आ�� �Fच खर� ��

Page 31: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

सररप आ��. म�णज�, र��श र प�र%� �� एकच अस��� �� ह��द� स�9क��न सरजल� प�ह�ज�. ह��द��च�� ह� द�र�� ह� द�न� रप�� प"जल�� ज����. त�� द�न र�गर�गळ�� द�र�� आ��� अस� सरज� न��. म�णज� श�कर�च आर�9न� करण� र अ�ब�च आर�9न� करण� �� एकच अस��. प"र�ण��रध�� अन�क कथ� आ��� त���र"ळ� ह� द�र���च�� रप��बदल बर�च गKरसरज पसर���, त��स�ठ त�� प"र�ण�� ल कथ��न� प"र�ण�� ल र��ग असF सरज�न द"ल%( कर�र� �Fच श��सकर ठर�ल. पत��क द�र��च� हचन� म�ण�न क���d प�ण ��जल� आ��� जसF, र�र� च� हचन� र�कड, गणप� च� �त , आहशन क" र�र��च� घ�ड�, हरषण�च� सस��, दत�च ग�� र क" त रगKर�. प"ढ� प"र�ण क�ळ , क�ण त�� द�र��ल� त�� प�ण��च� �bड ल�रल� अश�रर� न� बदल ��� ग�ल�. र�झ��र�� ह�� बदल व���ल� प�ह�ज�. �� अस� हक�, त�� प�ण��च� �bड त�� द�र��ल� न ल�र�� �� हचन� द�र��च�� र"क" ट��, ����� ल र�जद�ड�� अथर� कररपटट�� ��ज�र� म�णज�, ज� गKरसरज ����� �� ��ण�र न�� �. हक�र� त�� द�र�च�� ब�ज�स दत�र�ग� जश ग�� र क" त द�खर��� �सF गणप� च�� ब�ज�स �त , र�र� भ�र� र�कड� असF द�खर�न � हचन�� व�क कर�� ��� ल. र�णस�च अन�क रप� अस��� म�णज�च अर��र अस���. जसF, �� ब�प अस��, �� भ�ऊ अस��, �� प� अस�� र क9 �� हरत अस�� �र क9 शत�स"द� अस� शक��. �सFच �� अस�� असF सरज�र�.

२५. अदश� हनसग�%� ल द�र�� गण��न� र�णस��पर�ण� क���d इ�र र�सन� (ल£हगक स�ड�न) अस���. s�9, स��न"भ�� , �टसथ�� (परक�पण�), हनद�, प(प�� पण�, रतसर, र�� अश� त�� हरहर9 र�सन� आ���, र�त त���न� ल£हगक र�सन� नस�� क�रण, त��च��� पजनन ��� न�� . त��स�ठ , ��चक��न भकM कर���न� त��च� च��गल� भ�न ठ�र�न आपल भकM व�क कर�र��च अस��. त���च��� एकर�क��बदल चढ�ओढ करण��च परWत � व अस� शक��. एक�द� ह��द� जर द�न अहरत द�र���च भकM एक�च र�ळ कर � अस�ल �र त��र"ळ� ह� चढ�ओढ च� र�ईट अन"भर त��ल� ����, हरश�रकरन जर �� भक स�सतरक अस�ल �र त��ल� �� हरश�र ज�णर��. ह� द�र�� गण��� ल द�र�� त�� च��गल�� भक�ल� आपल��कड� ख�चण��स�ठ अश चढ�ओढ त���च��� कर���. अश� चढ�ओढ च� त�� भक��ल� फ�र त�स ��ण��च शक��� अस��. ह�च� क�रण अस� स��ग��� कa, द�र�� गण��च� प�रण त���च आर�9न� हक� च��गल� भक कर��� त��रर अस��. ज�रढ� ज�स� च��गल� भक ��रढ त�� द�र��च शकM र�ठ अस� स�9�रणपण� अस��. ज�� द�र�� गण�च क�ण � भहक कर � न�� � द�र�� क�ल���र�न� स"��रसथ�� ज��� म�णज� एक�पर न� ररन ज���. ह�स�ठ ह��द��न द�र�� गण��� ल द�र��च आर�9न� कर���न� आपण एक�प�(� ज�स� द�र���च प"ज� कर � न�� �� प��र�. आहण जर ज�स� द�र���च प"ज� कर�र��च अस�ल

Page 32: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

�र त�� हरत द�र�� आ��� क�� �� प��ण� जरर च� अस��. द�र�� गण�� ल द�र�� क9 � रWद ��� न�� � पर��" त���च� क��%क�ळ स�पल� हक�, त�� स"��रसथ�� ज���� अस� सरजल� ज���. श�क��च�� ��त हरज�न�� ह�बदल बर च र�ह�� हरळ��. आजच�� पररससथ� � ह� हरर��रर प"स�क� न�� � त��स�ठ ह� ��त�च� अभ��स करण��स�ठ ग"र कर�र� ल�ग��, �� जर हशष��च ��ग��� अस�ल �र � हरद� त��ल� हशकर��. ह� हरद�ल� ह��द��च� ग"� हरज�न अस� सरज���. पह�र हश(ण�� ���र झ�ल�ल� ल�क ह� ग�ष र�न� न�� � र त��च� द�र कर��� र ह� ग�षdच� ��स� उडर���. अस� स�9�रण अन"भर आ��. �� सर% अव�क सररप�� असल��र"ळ� ह� हरर��� भbद� ल�क��च� र�ठ� स"ळस"ळ�ट अस�� र त��च�� ख�ट� क�रर����र"ळ� द "द�र�न� अन�क गKरसरज ह� ��त�ब�ब� पसरल�ल� आ���.

२६. ह�बदल हरश�र र�ह�� स�ठ आपल��ल� हरज�न�च�� द�न प��ग पद� सरज�न घ�ण� जरर च� आ��. आपण ज र�ह�� हरळर�� � ह� द�न पद�dन� हरळहर� अस��. एक� पद� ल� प��गससद पद� अस� म�ण��� र द"स��% पद� ल� अन"भरससद पद� असF म�ण��. ह�च� अभ��स झ�ल� हक�, शद� र अ�9शद� ह��� ल फरक सपष ��ईल. प��ग�न ज र�ह�� ससद ���� म�णज� ज��ल� प"र�र� आ�� त��रर ल हरश�स�ल� शद� असF म�ण���. ज अन"भर�न ससद ���� ह�च��रर हरश�स ठ�रण� म�णज� अ�9शद� असF क���d सरज���. म�णज�, प"र�व��हशर�� हरश�स ठ�रण� म�णज� अ�9शद�. एक उद��रण घ�ऊन �� सरज�न घ�ऊ��. सरज� एक�द�न� स�खर ख�ल�ल न�� असF आ��, त��ल� स�खर ग�ड अस�� असF स��ग�न स�खर ग�ड आ�� म�णज� क�� �� हक� � सरज�र�न स��हग�ल� �र सरजण�र न�� पर��", त��ल� स�खर ख�र��स हदल हक�, � ग�ड आ�� म�णज� क�� �� चटकन सरज��. म�णज� �� ज�न अन"भर ससद झ�ल�. अश� ज�न�च� प"र�र� द��� ��� न�� . द "सर� उद��रण घ�ऊ��. स र प"रर स�भ�ग घ���� त��प�स�न प"रर�ल� क�� स"ख हरळ�ल� �� ब�ईल� क9 च सरज� न�� र ब�ईल� क�� स"ख हरळ�ल� �� प"रर�ल� क9 च उरग� न�� . असF बर�च ज�न आ�� ज� फक अन"भर�न�च प�� ��ऊ शक��. असF ज�न प��ग��न� द "स��%ल� सरज�र�न द��� ��� न�� क�रण, त��� प"र�र� नस��. अस� ज�न ज�व��� द "स��%ल� द�र��च� अस�� ��व��� �� ज�न घ�ण�र�, त�� ज�न�च� अन"भर नसल��र"ळ� �� स��गण���%रर अ�9शद�न� हरश�स ठ�र�न हशक� शक��. अस� बर�च क���d ज�न, र�ह�� अस�� ज पत�( प��ग करन प�� कर�� ��� न�� . अस� ज�न अ�9शद�न�च द"स��% कड�न हशक� शक��. दरर�जच� अन"भर आ�� हक�, आपण र�%र�नपत र�च�� र त��� ल ब��म���रर आपण क�ठल � श�क� न घ��� हरश�स ठ�र�न त�� सर क�र��, �� दरर�जच� अ�9शद�च� उद��रण आ��. आपल��कड� ज र�ह�� , ज�न आ�� त��� ल ९५

Page 33: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

टकक� आपण क�रळ अ�9शद�न� हरळर� अस��. म�णज� अ�9शद� �� आपल�� ज�न�च� र"ख� स�� अस��. अ�9शद�न� ज�व��� आपण हरश�स ठ�र�� ��व��� द�न पश आपण हरच�रन अश� अ�9शद�च� सरथ%न कर � अस��, �� असF, �� कश�ल� ख�ट� ब�ल�ल? त��च� त��� क�� फ��द�? र म�ण�न आपण त�� ग�षdरर हरश�स ठ�र�� र अ�9शद� ससद कर� अस��.

२७. हरज�न�च�� हनकस���न हनसग�%ल� म�णज� द�र�ल� प�ह�ल� �र फक खर ह��द� हरच�रसरण श�सश"द असल��च� आढळ�न ���� र इ�र 9र% हनरथ%क ठर���. क�रण इ�र 9र�~� द�र क�ण �र व�कM अस�र र रर क�ठ��र आक�श�� र��ण�र , प�र करण�र , द��ळ", कW प�ळ", (र�हशल, भक��च�� सर% च"क��न� र�फ करण�र अश आ�� असF स��हग�ल� ज���, �सF क���d� नसल��च� आढळ�न ����. त��र"ळ� �� प"र�ह����न पसररल�ल� 9र% (स�स� , ईसल�र र ब�हण 9र% �� � न� त��� �����.) र�णस�च फसरण�क कर��� अस� न�इल�ज��न� र�न� कर�र� ल�ग��. त��� ह��द��� ल ब�हण��च� ह��द�9र% स"द� आल�. र ��थ� "खर ह��द� हरच�रसरण ", असF सल� ल� आ�� त��च� अथ%, ब�हण हरच�र��न� पभ�हर� न झ�ल�ल� ह��द�, असF सरज�र�. ब�हण हरच�र�� फक रKहदक पर�पर��च� स�दभ% अस�� क�रण, इ�र ह��द� पर�पर��च� �� ह�रसक�र कर���.

२८. आ��प�~� आपण द�र��च� हरच�र क�ल� आ��. द�र � च��गल शकM सरजल ज���, त��हशर�� 9र�~� ब��%च र�ईट शकaच�स"द� उल�ख अस��. त��� इ�र 9र�~� सK��न म�णज�च द�नर, र�(स, �� एक र�तर�च� सरजल� ज���. त��च� हरच�र जर आपण क�ल� न�� �र हरर� अप"र� र����. अदष� हनसग�%� ल दKत�, द�नर, र�(स �� र�ईट शहकच रप� आ��� असF सरजल� ज���. द�र, �(, ग�9र%, न�गद�र��, र�(स, स�पण% आहण हकनर �� र�णस�स रद� करण�र� अस� सरज���. ह��� र�(स द�न� ज�ग आ�� �� हरर�श आ��. क�रण, र�(स क9 �( बन�� अस� सरजल� ज���.

३. ह��द��� ल प"ज� करण��च�� पद� –

२९. द�र��च प"ज� करण� �� सर%च 9र�~� अस��. ह��द�स"द� आपल�� द�र��च हरहर9 पक�र� प"ज� कर���.

र�द��� ल र�ह�� न"स�र पथर श�द करण��च पद� ��� . र�द��� आहददKर���च� म�णज� हप�र��च� श�द दरर�ज करण��च� पघ�� ����. ह� श�द�च� स�र�न� प"ज�� रप���र क�ल���र�न� झ�ल� त��च� क�रण,

श�दहर9 करण��स�ठ र�दश�स स�पन (श�त ) अस� ब�हण आरश�क असF. जसF क�ल���र�न� असF ब�हण हरळण� द "र�प�स� झ�ल� �सF श�द�च ज�ग� स�ध�� प"ज�न� घ��ल क�रण, अश प"ज� करण��स

Page 34: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

र�दश�स स�पन ब�हण�च गरज नस��. द�र�बदलच� आदर व�क करण��स�ठ र�ण�स प"ज� कर��. श�द र प"ज� ह�� ल र�ठ� फरक अस� अस�� हक�, श�द कर���न� द�र��च पह�र� अथर� र�ह�% (अहभव�हक)

आरश�क नस��. प"ज� करण��स�ठ र�त अश क��� अहभव�हक आरश�क अस��. त�� अहभव�हक प"ढ� भक, प"ज�हर9 कर� अस��. स"रर�� ल� र�णस��न� स�9� दगड, द�र�च अहभव�हक म�ण�न र�पर�र��स प�र�भ क�ल�. त��ल� प�र�णप"ज� असF म�ण���. हशरसल�ग �� प�र�णप"ज�च� उद��रण आ��. त��हशर�� आपण अन�क प�र�ण त��ल� शFद�र फ�स�न ल�ल हक�र� च"न� फ�स�न सफ�द र�ग द�ऊन प"जण��स�ठ र�परण��� असल��च� प����. अस� दगड आज"ब�ज�च�� इ�र दगड��प�(� र�गळ� अस�र� ह�स�ठ अस� कर�र� ल�ग� असF. सल�ग ह� शबद�च� र�ळ अथ% आ�� हचन�. म�णज� हशरसल�ग म�णज� हशर�च� हचन� अस� आ��, प"सल�ग म�णज� प"रर�च� हचन�, स सल�ग म�णज� स च� हचन� अश�पक�र�. आज र�त सल�ग ह� शबद�च� द"सर� अथ%, पजनन इ�हद�, �� ज�स� पच�र�� असल��र"ळ� हशरसल�ग ह� शबद�बदल अन�क गKरसरज पसरल� आ���. श�ळ"�ख स च�� ��न स�रख हदस�� म�ण�न हशरसल�ग �� स -प"रर स�भ�ग�च� द��क अस� व�हभच�र अथ% भष अज�न ब�हण��न क�ढ�न प���त� प�हड���च , ह��द� हरच�र��च सखल उडरण��च�� क�र�� रद� क�ल . हनब"%द ब�हण��च�� अश� क�रर����र"ळ� ह��द� हरच�र��च जग�� न��क न�चककM झ�ल , आहण अलपर� र अहशह(� ह��द� सभर�� ग�ल�. श�द�� अघ�% द�� त��च ज�ग� अहभर�क�न� घ��ल . प"ज� कर���न� त�� द�र�च अहभव�हक असल�ल�� प�र�ण�रर प�ण स�डल� ज���. �� त�� प�र�ण�ररन र��� ख�ल जहरन रर सर%त पसरल��न� � ज�ग� असरसथ ��� असF. �� ��ऊ न�� म�ण�न �� प�र�ण जहरन रर ज�थ� बसरल� आ�� त�� हठक�ण , अहभर�क�च� प�ण ग�ळ� करण��स�ठ त�� प�र�ण�भ�र� एक क�लर� ���र क�ल� ग�ल�, त�� क�लव��ल� श�रट एक र�ट क�ढल�ल अस��. अश� व�रसथ�र"ळ� अहभर�क�च� प�ण त�� र�ट�न� एक� ज�ग ग�ळ� कर�� ��ऊ ल�गल� र ज�ग� असरचp ��ण��च� ब�द झ�ल�. ह� व�रसथ�ल� आज आपण श�ळ"�ख असF म�ण��, श�ळ"�ख � बसरल�ल�� प�र�ण�ल� ब�ण असF म�ण���. ब�ण र श�ळ"�ख हरळ�न हप�ड बन��. अश�रर� न� प�र�ण प"ज���न हशरसल�ग�च प"ज� स"र झ�ल . अस� अन�क प�र�ण आज हठकहठक�ण प"जल� ज�� आ���.

र"सलर�न ल�क रकक�� ज� क�ब� प"ज��� �� अस�च एक प�र�ण आ��. हश�गण�प"र�� ज� शहनच� प�र�ण प"जल� ज�� आ�� ��स"द� अस��च एक प�च न प�र�ण प"ज�च� पक�र आ��. अन�क प�र�ण ल�ल र�ग ल�र�न द�र च र�ह�% म�ण�न आज प"जल� ज�� आ���. � झ�ल प�र�णप"ज�च उद��रण�. म�णज� र�ह�%प"ज�च स"रर�� प�र�णप"ज���न झ�ल . �� प�र�ण म�णज� �� द�र अस� ह��द� क9 च सरज� न�� �. �� दगड अथर� र�ह�% �� क�रळ हचन��तरक अस���. त��� द�र प��ण��च� प�तन भ�हरक कर � अस�� एरढFच. आपल��

Page 35: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

घर��� आपल�� हप�जन��च� फ�ट� �सब र � घ�ल�न हभ�� रर ट��ग�� �� स"द� असFच हचन��तरक अस��. त�� फ�ट�� आपल� हप�जन आ��� असF सरजण��च� र�ख%पण� क9dच क�ण � कर � न�� .

३०. ह�ब�ब� एक सत� घटन� १९५६च�� स"र�र�स घडल � स��गण��स�रख आ�� असF र�ट�� म�ण�न � ��थ� द���. र"�बई जरळ ल असलब�ग न��र�च�� ग��र�� एक स�न��स र��ण��स आल�. � न रर�%प�(� ज�स� क�ळ �� स�न��स एक� हठक�ण र��� नसF. एक ख�ल �� भ�ड�न� घ���, त�� ख�ल � एक ज"न हदनदहश%क� हभ�� रर ट��गल�ल ��� . त�� हदनदहश%क�� दतग"र�च� हचत ����, � थ�ड फ�टल�ल ��� . दतग"र �� सर% स�न��श��च� आर�ध� दKर� अस�� त��र"ळ� �� प�ह�ल��रर �� स�न��स पसन झ�ल�. प"ढ� �� त�� हचत�रर त�टक (त�टकच र�ह�� प"ढ� हदल आ��) करन आपल �पस�� कर ल�गल�. पस�ग फ" ल�, प�न र���न �� ह�च प"ज�स"द� कर � अस�. अश�रर� न� त���न ��थ� � न ररw �पस�� त�� हचत�प"ढ� क�ल . � न ररw झ�ल��रर �� � ज�ग� स�ड�न हनघ�न ग�ल�. �� हचत �सFच ज�स� फ�टल�ल�� अरसथ�� ��थ� हभ�� रर ट��गल�ल�च र�ह�ल�. घरर�लक��न� नर न भ�ड�त��स�ठ त�� ख�ल च� र�ग क�ढल�. �� कर � अस���न� �� क�र करण���% रज�र��न� �� फ�टल�ल� हचत क�ढ�न ब�ज�ल� ट�कल� र जसF त�� ख�ल च स�फसफ�ई झ�ल �सF �� फ�टल�ल� हचत आणख न फ�ड�न ब�र क �"कड� करन ��थ� क�र करण���% न�कर��न� उहकरड�� फ�क� न हदल�. � कथ� द�खर�न द��� हक�, द�र�च�� हचन��तरक ग�षdच� एक�दर स�9न�� हक� र�तर अस��. असF असल� �र अशद ल�क र�ह�%प"ज�च र त�� स�ब�स9� ग�षdच हट�गल टर�ळ करन ह��द� पर�पर�च हनभ%तसन� कर��� असF न��र प����. �� त���च� अज�न अस��.

३१. प�र�ण प"ज�न��र त�� प�र�ण�च ज�ग� प�र�ण�च�� र�ह�%न� घ��ल . भ�हरक��न� प�र�ण�प�(� र�णस�च� आक�र असल�ल र�ह�% ज�स� च��गल र�टल अस�र . त��चर�ळ क�ण प�र�ण�ल� ड�ळ� ल�र�न �� अस9क ज र�� क�ल� र ड�ळ� असल�ल� प�र�ण प"जल� ज�ऊ ल�गल�. प"ढ� ��रढ�न� सर�9�न न झ�ल���न� भक��न त�� प�र�ण�ल� न�क, �bड अस� ल�रण��स स"रर�� क�ल . त����नच प"ढ� र�ह�% बनरण��स प�र�भ झ�ल�. अश�रर� न� ह��द��� र�ह�%प"ज� पच�र�� आल . र�ह�%प"ज�च� आणख न एक सपष करण हरळ�� त��च�स"द� आपण हरच�र क�ल� प�ह�ज�. �� सपष करण ��गश�स�श हनगड � आ��. ��गश�स�� ध��न करण��स�ठ एक�द� ग�ष रर एकटक नजर ठ�र�न त�� ग�ष रर एकहचत करण��च एक पद� आ��. त�� कW � स त�टक करण� असF म�ण���. त�टक करण��स�ठ प�र�ण�प�(� अश द�र�च र�ह�% ज�स� श��सकर असल��र"ळ� द�र��च�� र�ह�% त�टक करण��स�ठ र�परण��च� पघ�� पडल�. स�9�रणपण� र�णस�च� च��र� असल�ल�� र"त��% जर ज�स� पच�र�� आल�� �र क���d र"त��% इ�र प�ण��च�� च��र� असल�ल�� स"द�

Page 36: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

पच�र�� आल�� त���� गणप� , र�र� , नWसस�� अश उद��रण� प��र���स हरळ���. त�टक करण��स�ठ स"प�र , न�रळ, हदव��च ज��� अश� हरहर9 च ज��च� उप��गस"द� क�ल� ज���. ग��र ब"द�न द�र��च�� र�ह�%रर त�टक करण�� ऐरज श�सbश�स�रर त�टक करण��च पद� पच�र�� आणल , ह�ल� हरपश�न� असF म�ण���, ह��द� ह�ल�च स�ऽ�र� स�9न� असF म�ण���. स� म�णज� श�स आ�� घ�ण� र ��र� म�णज� श�स ब���र ट�कण�. ह�� ह� श�स�रर हरच�रश"न� अरसथ�� ड�ळ� हरट�न असF त�टक कर�र��चF अस��. म�णच� एकहचत�न� ल( द�र��च� अस��. अश�रर� न� अव�क द�र���च� श�द ज�ऊन त��च ज�ग� प�र�ण अथर� र��?��न व�क ��ण���% द�र���च प"ज� अच%न� करण��स ह��द��न स"रर�� क�ल . स�ऽ�र� स�9न� द�र न र�नण�र� ह��द� कर शक��.

३२. प"ज� स�9�रणपण� � न पक�रच�� अस���. त���च हरभ�गण भक�च�� ग"ण�न"स�र ��� अस��. स�सतरक भक�च प"ज�, रज�ग"ण भक�च प"ज� र �र�ग"ण भक�च प"ज� अस� �� � न पक�र असल��च� आढळ��. स�सतरक भक�च प"ज� स"कर सररप�च अस��. हरश�र करन � रन��ल�� रन�� क�ल ज���. रन श��� ठ�र�न एक�गपण� भक त��च�� आर�ध� दKर��च� सररण कर��, हक�र� त��रर त�टक कर��. त��च� फ�रस� ग�ज�र�ज� ��� न�� . क�ण�ल�� �� प"ज� कर��� �� सरज�स"द� न�� . अश� प"ज�ल� सथळ, र�ळ र स�र"ग ह�च आरश�क�� नस��. अश� प"ज�� त�टक हs��च� र�ठ� अ��भ�%र अस� शक��. अश प"ज� सर�%� ज�स� पभ�र अस�� अस� सरजल� ज���. अश� प"ज�ल� र�नस प"ज� असFस"द� म�ण���. अश प"ज� क�रळ द�र��श हनगड � अस��. अश प"ज� रK�हकक सररप�च अस��. अश प"ज� सक�र हक�र� हनषक�र कश � अस� शक��. ब�द��रध�� त�टक�च ज�ग� हरपश�न� ह� हs��न� घ��ल . हरपश�न� म�णज� आपल�� श�सbश�स�रर त�टक करण�. अस� ��ण��च� क�रण, ब"द हरच�र��� दKर���च प"ज� र�न� नस��. अस� असल� �र श�रट ब"द9र? ल�क ग��रब"द�च र�ह�% र ��रक� न��र�च�� द�र��च प"ज� कर���न� आढळ���. ह�च� अथ% अस� ���� हक�, ब����क करन स�र�न� रन"ष���स क���d�र हचन� आरश�क अस�� कa, ज��रर �� त��च� रन एक�ग कर शक�ल. र�ह�%प"ज� न र�नण���% इसल�रच� अन"��� स"द� अल�� सल� ल�ल� पदक अथर� एक�द� दग��%च� हचत प"ज���न� आपण प����च. ह��द� अस� ख�ट�पण� न ब�ळग�� सरळपण� र�णस�च�� नKसहग%क गरज�न"स�र र�ह�%प"ज� करण� ��ग� सरज���. ��श" स�सतरक प"ज� पर�ण र�न��. चच%रध�� ��ण�र स�र"� क प�थ%न� त��ल� र�न� नव�� . क�रण � रज�ग"ण अस��. आज पचसल� अस�ल�ल� स�स� 9र% ��श�न� स��हग�ल�ल� न�� �� ब��%च ल�क��न� र�� � न�� . ��श� स�र"� क प�थ%न� हररद ����, अस�.

Page 37: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

रज�ग"ण प"ज�� सथळ, र�ळ (र"���%) र स�र"ग ह��च� र�तर अस��. � � र�ह�%प"ढ� आर�स, र"ह�%भ�र� सज�रट अश उतर पक�र� स"�दर अश हदर�खद�र अस��. सर% सर�ज�ल� सरज�ल अश� र �dन� � क�ल ज�� अस��. अश प"ज� द�र�� बर�बर इ�र म�णज� सर�ज रगKर�न� हदस�र अस� उद�श अस��. � प"ज� स�र�सजक पह�ष�, र�नरर��ब, पससद अश� ब��%च इ�र ग�षdश हनगड � अस��. पस�ग द�र��प�(� ह� ग�ष ज�स� र�तर�च�� अस���. द�र�� हनहरतर�त अस��. प"ज�हर9 ज�स� र�ठ� र कर%क��ड�न� ग"��ग"�� च� अस��. अश� प"ज�� भक (�जर�न) त��च�� बर�बर इ�र ल�क��न�स"द� स�र ल करन घ�� अस��. प"र�ह���कड�न � क�ल ज��� र त��� त��र"ळ� खच% फ�र ��� अस��. प"र�ह����न� दह(ण� हरळ�� त��स�ठ अश� रज�ग"ण प"ज��च� र�तर ब�हण��न र�ढरल�. अश� प"ज� ख�जग सररप�च�� अस���.

रज�ग"ण प"ज� न��र च सक�र अस���. रज�ग"ण ल�क ब��9� परर�शर, हप�र, द�र�� गण ह�� क" लदKर�� ����� अश��च प"ज� कर���. सर�ज स�र9%न�थ% अश� प"ज� उप��ग�च�� अस���.

��रस प"ज�� रज�ग"ण च ब����क ल(ण� आढळ���, त��हशर�� कर%क��ड ज�स� भडक अस��. आरत�� र र�त�चच�रण ओरड�न इ�र��न� हरश�र ल(�� र�� ल अस� अस��. न��चण�, ग��ण� अस� त��� असल��न� अश प"ज� हबभतस र गb9ळ करण�र र�ट��. त��र"ळ� ब��%च र�ळ� अश� प"ज� र�ह�� असल��च� सरज ��� अस��. स�र%जहनक प"ज� ह� पक�र�� �����. अस� बर�च फरक असल� �र त�� प"ज� करण���% भक�च भकM हनस�श� अस� शक��, फक अहभव�कM� फरक अस��. ��रस ल�क इ�र दKर���प�(� हपश�चच��च प"ज� करण� ज�स� श��सकर सरज���. अघ�र श�स�� स�सतरक र ��रस अश� द�न श�ख� आ��� त��� ल ��रस श�ख� ह� पक�रच�� प"ज��बदल हरश�र चचw� अस���. अघ�र म��टल� हक�, ��रस अस� एक गKरसरज ब�हण��न पसररल� आ��. अघ�र स�9न�� ल ख���न�र स�� हकन�र�र स�सतरक स�9न� कर � अस��. रज�ग"ण र ��रस प"ज��र"ळ� दKर� स�ड�न ब�कM सर% स��"ष ��ऊ शक���. इसल�र 9र�%� रज�ग"ण र ��रस प"ज� करण��स हरर�9 आ��. अस� असल� �र �� रहशद � नर�ज कर���, �� एक स�र%जहनक प"ज�च�च पक�र ठर�� �� एक हरर�9�भ�स आ��.

३३. प"ज�� पस�द द�र��च� अस��. प"ज�च� पस�द च�ख�न प��� न��. श�क���र पस�द �स��च द�र��च� अस��. र��स���र पस�द द�ण��च पद� थ�ड र�गळ अस��, त��� र��स पथर र ठ�च�� प�ण��न� 9"र�र��च� अस�� त��र"ळ� त��रर ल द�र हनघ�न ज���� अस� सरजल� ज���. खर��र सर"द�च�� प�ण��न� अस� कर�र��च� स�क�� आ�� पण �� न��र च शक� नस��. म�ण�न र ठ�च� प�ण र�पर�र� ल�ग��. सर"द�च� प�ण सर% प�प 9"ऊन ट�कण��स�ठ सरथ% अस�� म�ण�न ह��द��न सर"द�� सन�न कर�र��च पद� आ��.

Page 38: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

जहरन च� हकन�र� सर"द स�� 9�� अस�� र अस� सरजल� ज��� हक�, त��र"ळ� जहरन रर ल प�प 9"�ल� ज�� अस��. अश�रर� न� श"द झ�ल�ल� र��स न��र हशजर�न पस�द ���र क�ल� ज�र�. आ9"हनक हरज�न�पर�ण� र ठ�च�� प�ण��र"ळ� र��स ज��" हरर� � ��� अस��. प�र?च�� क�ळ र��स�स�ठ प�ण �जर�न (प"ज� करण�र�) सर�� र�र� असF त��ल� बळ असF म�ण� अस�. रन"सरW� � ह�च� उल�ख हठकठ क�ण स��पड��. रन"सरW� � ब�हण��न श�द�स�ठ बळ म�ण�न सर�� ग�� क�प�र असF स��हग�ल�ल� आ��. पण �� श�क��च�� हन�र��न"स�र ��ग� नस�� क�रण, प�ण��च �त�� हरन�र�दन� कर�र ल�ग�� र �� स�र�न� र�णस�स शक� नस��. सर�दन� �त�� झ�ल �र �� र��स द�र��च�� पस�द�स�ठ र�पर�� ��� न�� . क�रण, अस� र��स र�(स ख���� अस� सरज आ��. अश�रर� न� (हरन�र�दन�) �त�� करण��च� पहश(ण घ��ल�ल�� ख�ट क�न�च �� क�र कर�र��च� अस��. त��र"ळ� ख�ट क रग% ���र झ�ल�. द"द�र�न� �� ख�ट क हरन�र�दन� प�ण र�र� न�� . त��स�ठ त��च� ख�स पहश(ण द�ण��च व�रसथ� कर�र ल�ग�ल. र��स���र�स�ठ प�ण��च �त�� करन रगच �� ख�ण��स�ठ घ��र� अस� स�क�� आ�� त��प�ठ ल क�रण क�� �� प��र� ल�ग�ल. त��स�ठ ब"द�न� एक उद��रण स��हग�ल� आ�� �� ��थ� उप��ग ��ईल, उद��रण फळ�च� ����, फळ पथर कचच� अस�� �� स�रक�शपण� हपक�� र त�� अरसथ�� �� अस���न� ख�र��च� अस��, जर �� आणख न हपकल� �र �� न��स� ल�गण��च शक��� अस�� र असF खर�ब ��ण��च�� अरसथ�� ग�ल�ल� फळ ख�ण� आर�ग��स ��हनक�रक ठर��. त��च पर�णF रW� प�ण खर�ब ��ण��च�� अरसथ�� ��बड��ब ज�� अस�� र �सF र��स ख�ण� आर�ग��स ��हनक�रक अस��, म�ण�न प�ण र�रनच ख�र��च� अस��. �सFच र�ल�ल� प�ण क�� र�ल�, कस� र�ल�, त��ल� क���d र�ग रगKर� ���� क��? अस� पश उतपन ����� �� ट�ळण��स�ठ रW� प�ण ख�ण� ह��द ��न� रज% आ��. त��स�ठ त���न प�ण र�रनच ख�ल� प�ह�ज�. जKन��च�� पभ�र�ख�ल ब�हण, आहद श�कर�च���%च�� क�ळ��, आल� र त��र"ळ� �� अ9% श�क���र झ�ल�. एरढ�च नव�� �र ह��द��न�स"द� हनरहनर�ळ�� र�र श�क���र करण��च� आग� कर ल�गल�. रस�"�� एक�द� र�र क�� श�क���र कर�र��च� ह�च� क�ण��� पटण��स�रख� क�रण र�त स�पड� न�� . पर��" अहशह(� ह��द� सर�ज ब�हण��च�� च"कMच�� र ख�डस�ळ र�ग%दश%न�ख�ल �सF हरन��s�र कर � अस��. आ�� पररससथ� बदल� आ��. ह��द� पश हरच�र ल�गल� आ���. त���न� अश� अन�क हनरथ%क च�लdच� प"नहर%च�र कर�र� ल�गण�र आ��. रस�"�� ह��द��च�� सर% द�र�� र��स���र आ��� म�ण�नच र�द��� र श�क��च�� आहण अघ�र ��त�� सर%त र��स�च�च पस�द द�ण��च� स�क�� आ���. र�द��� बहण �ज�� बळ हदल�ल� ग�ईच� र��स ख�� ����. आहण आ�� �� जन�रर र��� कश झ�ल ? त��च� उतर न�� . रन"सरW� � हप�र��च�� नKर�द��

Page 39: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

श�क���र पस�द हनकW ष ठररल�ल� आ�� र र��स आहण र��सळ च� पस�द उतर म�ण�न स��हग�ल�ल� आ���.

आपल�� ��थ ल श�क���र , अ9% श�क���र आ��� अस� म�णण��च� क�रण, �� सर% ल�क द"9 र त��प�स�न बनण�र� अन�क ख�द पद�थ% त��च�� आ��र�� ठ�र���. द"9 �� ग�ईप�स�न ह�च�� रक���न बन� असल��न� �� ग�र��स���र ठर��. एक सलटर द�9 �� द�नश� ग�र ग�र��स� इ�क� अस��. म�णज� त��ररन �� श�क���र ल�क हदरस�ल� हक� ग�र��स ख���� �� सरज� शक��. ह��� जKन 9र�%च� ल�कस"द� �����.

त��र"ळ� श�क���र �� क�रळ हरथ��च�र ठर��. रन"सरW� च�� आद�श�न"स�र ब�हण��न ग�र��स ख�ण� हशषस�र� आ�� अस� असल� �र आज �� ल�क श�क���र�च भल�रण कर���न� हदस��� र र��स���र�च� द�र कर���. �� र�गण� पहरत हन�र��हररद आ��. त��र"ळ� रन"सरW� च�� आद�श�न"स�र प�ह�ल� �र आजच� ब�हण श�द ठर���. ह��द��� ल सन��न ब�हण�च�� 9र�%च व��ख�� अश आ�� हक�, रन"सरW� च�� पहरत हन�र�न"स�र र�गण�र� �� सन��न . �� प����� आजच� ब�हण सन��न न�� �, आहण रKहदक� र�� ल�ल� न�� �. �र �� सन��न 9र�%च�� र रKहदक��च�� ग�ष कर � अस���. एक�पर न� प�ह�ल� �र अस� हदस�� हक�, �� ब�हण जKन 9र�%च�च p"प�� र � न� प�लन कर���.

३४. प"ज� करण��च�� पद� � ज� र"ख� स"त अस�� �� आपण प��र��च� आ��. प"ज� करण��च� स�म� अस�� त�� हर9 श , ज�व�� आपण एक�द� सनर�नन � प���ण��च� घर�� सर�ग� कर��. त�� सर�ग� स��ळ��� ज�� क���d र"लभ�� ग�ष क�ल�� ज���� त��सर% द�र�च�� प"ज�� ��� अस���. प"ज� करण��च� क���d उद�श अस��. स�र�न� र�णस�च�� प"ज� सक�र अस���. त��बदल हरनरण करण� �� र�तर�च� क�र द�र��ल� पस�द हदल��न��र कर�र��च� अस��. प"ज�हर9 च� sर अस� अस��. क��� च"क झ�ल , क���d र���न ग�ल� असल��ल त�� बदल र�फM र�गण� �� श�रटच�� हर9 � कर�र���स हरसर�� क�र� न��. प"ज�� ल आठ हर9 ��थ� हदल�� आ��� �श� अस��� - १, आर�तण,

२. सर�ग�,

३. बसण��स आसन द�ण�, ४. स�"� करण�, ५. पस�द द�ण�, ६. पस�द स�रन कर� अस���न� त�� द�र��च�� क���%च� क��"क, र��व�� करण�, ७. आर�र म�णज� थ�ड�र�ळ श����� प�ळण�, प"ज�� ज� र�ग�र��च� �� र�गण�.

Page 40: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

८. श�रटच� हर9 प���ण��च� पसथ�न अथर� हनघ�न ज�ण�. श�रटच आर� करण�.अश� आठ ग�षdन � हs�� ��� अस��. क�णत��� द�र��च प"ज� कर���न� ह�च सर% ग�ष कर�व�� ल�ग���. ह��� ल १, २, ३, ४, ५ हs���� द�र��च हरहर9 पक�र� स�"� क�ल ज���. ३ रध�� द�र��ल� बसण��च� आर��न क��� ज��� त��� त�� द�र��च�� स�रथ��%च� उल�ख कर�र��च� अस��. ६ रध�� श����� प�ळल ज���. ७ र ८ रध�� आर� ओर�ळल ज���. ह� हs�� हक� र�ढर��च�� �� प"र�ह�� ठरर� अस��. ऋगर�द�� ह� सर% हर9 थ�डक��� उरकण��च� पघ�� ����, त��� र�ठ� बदल श"कल �ज"रwद�च�� क�ळ�� झ�ल� आहण प"ज�हर9 ख�पच ल��बलचक क�ल� ग�ल�. त��च� फ��द� प"र�ह�� रग�~स झ�ल�. प"ज�हर9 स"�दर व��र� म�ण�न आसन�च ज�ग� स"श�हभ� करण�, त��स�ठ आर�स र सज�रट असF बर�च क���d करण��च पथ� स"र झ�ल . क���d द�र�� एकट� ��� न�� � त���च�� बर�बर त���च� स�क���~च� (त���न� गण असF म�ण���) लर�जर� ��� अस��. त��स�ठ अश� द�र��च प"ज� कर���न� त�� सर% उपद�र���च स"द� व�रसथ� कर�र ल�ग��. अश�करण��न� प"ज�हर9 अस9क व��पक ����. र"ख�द�र��स�ठ सरज�, र�ह�%, कलश अथर� �सब र ठ�रल अस�ल �र उपद�र���स�ठ ब��9� स"प�र हचन��तरक म�ण�न ��जल ज���. अश� स"प���% ठ�रण��स�ठ न�गर�ल च� (हरड�च�) प�न त���च� आसन म�ण�न ब��9� र�पर���. प���ण��स घर�� पर�श द����न� आपण त��च�� कप�ळ�ल� क"�क" र ह�लक कर�� र ��र घ�ल�� �सFच द�र��च�� र�ह�%स, कलश अथर� �सब र स ग�9, क"�क� , इत��हद ल�र�र��च� अस�� र फ" ल�, गजर�, र�ळ� इत��हद घ�ल�र��च� अस���. प���ण� र�ठ� आस�र अस�ल �र 9"प�र� , अतर हश�पण�, थ�ळ र�जर�न र श�खन�द करन आन�द व�क करण� अस� अन�क पक�र प"र�ह���च�� स��गण��न"स�र ��� अस���. उपद�र���च�� कर��� ज�� स"प���% ठ�रल�ल�� अस��� त���न�स"द� ग�9,

क"�क� , इत��हद ल�रल� ज���. त��न��र पत��क उपद�र��च स"द� स�"� करन त���च� सर�ग� कर�र��च� अस��. अश�रर� न� �� प"ज� करण��च� क��%sर प�ह�ज� ��रढ� फ" गर�� ����. �Fच श"कल �ज"रwद�च�� क�ळ�� झ�ल�. द�र��च� सर%च उपद�र��सररप स�रक ब�लर�� ��� न�� � म�ण�न उरल�ल���च (र���चन� त�� प"ज�च�� हर9 � अ��भ�%� क�ल ज���. हक�र� त��च�� हचन��तरक म�ण�न एक न�रळ ��जल� ज���. हनरहनर�ळ�� द�र���च�� सरभ�रग"ण��न"स�र ह� प"ज��च� सररप र�गर�गळ� ठर� अस��. � प"ज�च पद� प�ह�ज� ��रढ प"र�ह�� र�ढर�न ज�स� दह(ण� �जर�न�कड�न हरळर� असF. अश� प"ज� करण� स�र�न� ह��द�स शक� नस�� म�ण�न प"ज�र ब�लर�र� ल�ग��. अश� प"ज� ब��9� र�जस� र �रस� पक�र�� र�ड���.

प"ज�च� र"ख� उद�श त�� द�र��स श��� र स��"ष करण��च�च अस��. श��� झ�ल�ल द�र�� पसन ���� असF सरजल� ज���. ब�हण प"र�ह����न� त�� बदल र�ग%दश%न करण��स�ठ अन�क प�थ�� सल� ल�� ग�ल��

Page 41: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

आ���. त�� रध�� 9र%सस�9� र�तर�च� आ��. �� क�श न�थ श�स उप�ध����न सल� ल� आ��.

३५. स�सतरक प"ज� स�9 अस�� त��च� एक नर"न� उद��रण म�ण�न आपण ��थ� प��ण�र आ���.

स�सतरक प"ज� �जर�न�न� सर��च कर�र��च अस��. स�सतरक प"ज� कर���न� क�ण�स� आर�तण द�ऊन ब�लर��च� नस��. अश� प"ज�� फक द�र�� र ह�च� भक एरढ�च �जर अस���. श����� प�ळ�र��च अस��. आर�ध� द�र��च र��? अथर� �सब र सर�र ठ�र�न प"ज�च� आर�भ ����. भ�हरक रन��ल�� रन�� द�र��ल� ��ण��च� आर��न कर��. त��र�ळ �� (� ) रन��ल�� रन��च द�र��च आळरण कर � अस��. क���dर�ळ आळरण झ�ल��रर दKर� आल� असF सरज�न �� प"ढ ल हर9 (३) स"र कर��. सर% स�"� , क��"क, इत��हद आळरण � ����� �� सर% रन��ल�� रन��च कर�र��च� अस��. क�ण प�ह�ल� �र त��ल� क���d प"ज� ��� आ�� �� सरजण�र स"द� न�� अस� सर% अस��. त��� फ" ल�, फळ�, ��र र��ण� �� सर% �� (� ) त�� र"ह�% प"ढ� कर��. क���dच नस�ल �र हनद�न प�ण र��ण� आरश�क सरजल� ज���. ह�स�ठ एक प�च न कथ� आ�� � अश , एक ऋर प"ज� करण��स�ठ ���र कर�� पण त���च��कड� क���d ��ग� पस�द द�ण��स�ठ नव���. ��व��� �� ब�ज�ल� असल�ल� दगड उचल�न �Fच भहकभ�र�न� प����. ��व�ढ�न� � द�र�� पसन ����. ह�� द�ण��च द�न� र�तर�च अस�� क�� हदल� �� र�तर�च� नस��. अश�ररन क�ण द�न� अस�न ख�ट� द�ईल �र त��र"ळ� दKर� न�र�ज ��ण��च शक��� अस��. क�रण दKर�� फ�र 9��% अस��� त���न� र�ख% सरज� न��. त���न� क�ण फसर� शक� न�� . पस�द हदल��न��र �� (� ) श���पण� (७) ध��नसथ र���न द�र��च� सररण कर��, �� सररण, प"ज�� ल फ�रच र�तर�च� अस��. द�र��च�� र"ह�%रर अथर� �सब र कड� त�टक करण� स�सतरक प"ज�� र�तर�च� अस��. प"ज�स�ठ ज� सर� ल�ग�� त��� ल अध��%��न ज�स� सर� अश� त�टक��� हदल� प�ह�ज�. स�सतरक प"ज� क�ण�ल�� हदसण�र न�� अश� ब����न� कर�र��च�� अस���. जर र�जस अथर� ��रस� प"ज� सक�ळ क�ल �र स�ध��क�ळ प�~� अथर� द"स��% हदरश सक�ळ प�~� � प"ज� �श च ठ�र�न न��र सर% आरर�र��च� अस��. त��स�ठ प"र�ह�� हरश�र हर9 च� (उतर प"ज�) आ��जन कर���. पण स�सतरक प"ज�� अस� क���d न कर�� त�� द�र��च� जप कर � आररण��च� क�र कर�र�. स�सतरक प"ज� द�� �� प�9र� हरन ट�� उरकण� च��गल� पण जर त�टक करण��च� अस�ल �र त��स�ठ ज� ज�स�च� सर� ल�ग�ल �� द�र�. प�र? प"ज�हर9 स�सकW � भ�र�� ल ऋच�, स�र, श�क अश��न प"र�ह�� कर� अस� पण स�9�रण ह��द� स�सकW � भ�र� ज�ण� नसल��र"ळ� त���न त��च�� न��र च�� भ�र��च �� कर�र�. प"ज�हर9 � ल र"ख� भ�ग अस��, भहकच�. जर खर भहक अस�ल �र � प"ज� ससद ����च. ह��द� स�9�रणपण� हप�र र गण रग�%� ल दKर�� प"ज��

Page 42: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

आळर���, � सर% सरज��द�र अस��� अस� सरजल� ज���. जर भ�हरक�ल� द�र��च स�"� पर आळरण जर� नस�ल �र त���न क�रळ त�� द�र��च�� न��र�च� जप कर � प"ज�हर9 स�पन क�ल� �र च�ल��. सरज� गणप� च प"ज� कर�र��च आ�� पण र�त र�� � न�� � �र "नर� गणप� ", अस� जप कर � प"ज� कर�र . आ�� आपण ज स�सतरक प"ज� प�ह�ल � �"लन�न� सथ"ल सररप�च ��� . त��हशर�� एक आणख न प"ज� स��हग�ल आ��. � अह�स"कर सररप�च अस��. अह�स"कर प"ज� अध��तर स�9न� करण�र� र�(�थ? ह��द� कर��. त��� स�ऽ�र� स�9न�, हरपश�न� अश� क�� �����.

स�र�न� ह��द�स"द� � कर शक��. ग��रब"द�न� � स"कर स�9न� त��च�� अन"�����न� पथर हशकरल अस� सरजल� ज���. अह�स"कर प"ज�स�ठ दKर� असण��च आरश�क�� नस��. क�रण अश� अह�स"कर प"ज�� आतर�र�र म�णज� आपल��� असल�ल�� परर�शर�ल� (ख"द�) सररण��च हर9 अस��. रस�"�� � सर%श�ष प"ज� पद� आ��. स"फM प�थ�� ल स�9कस"द� ह� पद� र�पर���. अश स"कर प"ज� क�ठ�� र क�व���� कर�� ����, जस� पर�स�� आसन�रर बसल�� बसल�� अथर� उभ�� स"द� ड�ळ� हरट�न कर�र . र�त हनजण��च�� र�ळ � क�ल��स � ज�स� पभ�र अस��.

३६. इ�र प"ज��रध�� द�रळ�� ल प"ज� ����. ह��द��न सर��च�� घर�� ल आर�ध� दKर��च प"ज� करण� न��र श��सकर अस��. शक��र द�रळ�� ज�ऊन प"ज� करण� ट�ळ�र�. क�रण, द�ऊळ क�ण उभ�रल�, त��� ल दKर���च सथ�पन� क�ण क�ल , पह�सथ�पन� कर���न� क�णत�� अट घ�ल�न दKर� बसरल�, द�रळ�� ल र�ह�%� ल दKर� र पह�सथ�हप� दKर� एकच आ�� क��, ��थ� क���d इ�र प�पक�रक शहक�च� र�स आ�� क��, अश� अन�क ब�ब ल(�� घ��व�� ल�ग���. म�ण�न ज�� द�रळ�च प"र�श र�ह�� न�� अश� द�रळ�� ज�ऊन प"ज� करण� श��सकर नस��. द"स��%च�� घर�� ल द�रस"द� प"ज� न��. क���d ह��द��न� क�णत��� द�रळ�� ज�ऊन प"ज� करण��च ��स अस�� त��र"ळ� कद�हच� न"कस�न ��ण��च शक��� अस��. ब��%च द�रळ��� क���d र�ईट शकaच� स�च�र अस�� अश� द�रळ�� (रस��रर �, झ�ड�ख�ल ल,

सरश�न�� ल इत��हद) ज�ऊन प"ज� करण��न� त�� र�ईट शहक�च� हरपर � पभ�र पडण��च शक��� अस��. ज�� द�रसथ�न�च र�ह�� आ�� र ख�त आ�� अश� द�रसथ�न प"ज� करण��स �रक� नस��. एक ग�ष सर% ह��द��न च��गल ल(�� ठ�रल प�ह�ज� हक�, प"ज� क�ठ� क�ल �� र�तर�च� नस�� �र प"ज� करण���%च भहक हक� थ�र र प�र�हणक आ�� �� र�तर�च� अस��. घर�� ल द�र आपणच बसरल�ल� अस�� त��र"ळ� त�� बदल हरश�र क�ळज घ�ण��च आरश�क�� नस��. घर�� ल द�र�च पह�सथ�पन� करण��स�ठ ब�हण प"र�ह�� ब�लर� न��. क�रण, अश� प"र�ह���च रनससथ� क�ण�ल�� र�� � नस��.

Page 43: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

गW�सथ र गWह�ण ह��न हरळ�न � पह�सथ�पन� स�9�पण� (स�सतरक) र प�र�हणक भहकन� घरच�� घर�प"र� अश कर�र म�णज� �� द�रघर ज�स� � ज�स� श"द सररप�� र�� ल. म�ण�न पथर स��हग�ल��पर�ण� घर च प"ज� कर�व���. क�रण, दKर�� सर%त अस���, � एक� हठक�ण ब��9ल�ल नस���. � फक द�रळ�� अथर� � थ%(�त च अस��� अस� सरज करन घ�ण� अज�न�च� ल(ण आ��. �ल र��ज�ल�च� (इ�टरन�टच�) क�ळ आ��, ज��पर�ण� त��� ल स"चन� सर%त उपलब9 अस��� त��पर�ण�च दKर�� सर%त उपलब9 अस���. स�गणक�च�� रद� न� आपण र��ज�ल�� ल स"चन� ज�गW� कर�� �सFच भहकन� र�ण�स दKर���न� ज�गW� कर शक� अस��. हपश�चच प"ज�ब�ब�च� हन�र र�त थ�ड� र�गळ� अस��� क�रण � सर%त उपलब9 नस���. र�नर दKर���च प"ज� हपश�चच प"ज�स�रख अस��.

३७. अघ�र श�स�पर�ण� र�तससद न� क�ण��� दKर� कश��� ससद कर�� ����, त��र"ळ� गणप� च� र�हदर आ�� म�णज� त�� र��?� गणप� च च सथ�पन� झ�ल आ�� अस� सरजण� च"कMच� ठर शक��. इह���स�� अश नbद आ�� हक�, र�9रर�र प�शर� ज�� गणप� च�� र�ह�%च प"ज� हनत�न�र��न� कर � ���� त��� एक� र�(स�च सथ�पन� � र��? द�ण���% क�नड ब�हण��न क�ल ��� र म�ण�न त��च� अक�ल रWत�� झ�ल� र प�शर�ई ब"ड�ल . अन�क द�रळ��च�� ब�ब� अस� ��ऊ शक�� म�ण�न स�र9�न��स�ठ घर��च ज क�� प"ज� कर�र��च � कर�र . ह��द��च�� द�रळ�� � प��ण��स�ठ फक ज�र� पण ��थ ल प"ज� र�तर�च र�न� न��. क���d ह��द��न� हनरहनर�ळ�� द�रळ��� ज�ऊन प"ज� करण��च� जण� व�सन अस��, �� पस�ग न"कस�रक�रक ठर शक�� ह�च ज�ण र ठ�र�र . फक ��थ ल दKर��ल� नरसक�र करन अहभर�दन कर�र�, त��च��कड� क���d र�ग� न��. त��प�(� ज�स� क���d कर न��. क���d ल�क��न� �� र�झ� सल� रचण�र न�� पर��", �� अन"भर��रर र श�स�रर आ9�र � आ�� �� ल(�� घ��र�. गज�नन र��र�ज��न एकद� स��हग�ल� हक�, जर भहक अस�ल �र घर��च �रद�र, क�श , र�र�शर सर%क���d अस��. �� आपण� सर�~न ल(�� ठ�रल� प�ह�ज�.

४. ह��द��� ल श"द�� ब�ब�च�� कलपन� –

३८. श"द�� द�न पक�रच�� आ���, एक द���च र द"सर रन�च . द�र�च प"ज� कर���न� द���च श"द�� ब�ळगण��च आरश�क�� हरश�र र�तर�च सरजल ज���. स�र�न� श"द�� क�रळ ���, प�� र �bड 9"र�न स�ध�� ���� पर��", अभ��ग सन�न द���च प�ण% श"द�� कर��. ह�� ब�हण��च�� श"द��च�� कलपन� हरश�र क�ट�क�र हक�र� फ�सजल अस���. रन�च श"द�� ब��9� गW� � 9रनच र�ग���. इ�र ह��द���

Page 44: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

स�9�रण द���च ब���रन श"द�� असल हक�, �� त���न� प"र�स� अस��. स च�� श"द��च� बर�च ब�ग"लब�र� ब�हण��� क�ल� ज���. स स र�ससकप�ळ अस�� त�� क�ळ�� ह�न� द�र��न� सपश% कर न�� असF स�क�� आ���. त��बदल थ�ड� प���र� ल�ग�ल. एरढ�न� प"रररग�%च� सर�9�न झ�ल� न�� म�ण�न हक� क�� हर9र�ल� क��र अपहरत ठररण�� इ�प� ब�हण��च रजल ग�ल . जर हर9�र अपहरत ��� न�� �र हर9र� कश अपहरत ठर��? उतs��� ह��द�न हर9र�ल� अपहरत र�न� न��. हर9र�न� द�र��च सर��च�� �����न प"ज� कर�र क�रण त��� क���d� गKर न�� . �सFच सर% 9�हर%क हर9d� स�भ�ग कर�र�. ल�क��न ह�ल� त��� उत�जन द�र�. �ल , स न� ह�च�� र�ससकप�ळ च�� क�ळ�� द�र�च प"ज� कर�र क� न�� ह� पश�रर बर च चच�% ��� आ��. त���� ह�न� प"ज� कर न�� अस� आग��न� ब�लण�र� आ��� र इ�र क���d त��रर क�रणहरर��स� प��ण��च� आग� 9र���. त��हशर�� स"��र र स"�क असF आणख न द�न पक�र श"द��च�� दष न� हरच�र�� घ��र� ल�ग� ल. र�ससकप�ळ च�� क�ळ�� स अश"द अस�� अस� ब�हण 9र�%� ल ल�क सरज���. म�ण�न ह�न� द�र��च प"ज� कर न�� अस� स��हग�ल� ज���. रन"सरW� � र�त ह��रर क���d� र�ग%दश%न क�ल�ल� न�� . द"सर� क�रण असF स��ग��� हक�, त�� क�ळ�� ह�ल� हरश��� च सक गरज अस�F र म�ण�न ह�न� प"ज� र इ�र गW�कW त��� भ�ग घ��र��च� नस��. हरश��� च� जर क�रण अस�ल �र त��स�ठ 9र�~� हन�र करण��च क�� गरज? म�णज�, �� द "सर� क�रण स ल� अश� ग�षdप�स�न द�र ठ�रण��च� अस� शक� न�� . हनद�न 9र%श�स�� �र हरश��� स�ठ स स अश"द ठररण� कस� ��ग� अस�ल �� पट� न�� . ह�ल� हरश��� च गरज अस�� असF क�रण स��गण� शक� अस���न� अश"द��च� ख�ट� ��तर�र�प करण��च� क�� क�रण? ह�च� अथ%, स स प"ज�हर9 करण��स हरर�9 करण��र�ग ल उद�श � अश"द अस�� �� ठररण� ���च अस� शक��. र�ससकप�ळ च�� क�ळ�� � अश"द कश ठर�� �� प��र� ल�ग�ल. ह� सर% ग�ष फ�र प�च न (अज�न) क�ळ�� ठररल�� ग�ल�� ��त��, आज हरज�न क�ळ�� त�� घ�ऊन बसण� हक�प� श��णपण�च� ��ईल �� पश आ��. र�ससकप�ळ � ज� दव� स च�� शर र���न सर�� �� खर�खरच अश"द दव� अस�F क�? �तर�� �� दव� अह�श� श"द सररप�च� अस��. जर त�� क�ळ�� गभ%9�रण� झ�ल अस� �र त�� दव����न एक नर न ज र प�सल� ग�ल� अस��, असF दव� अश"द कस� अस�ल? उद� र�णस�च� रक अश"द आ�� अस� जर म��टल� �र �� हक�प� र�न� क�ल� ज�ईल? ब��%च ल�क��न� र�� � नस�ल पण �� सत� आ�� हक�, कbबड च� अ�ड� �� त�� कbबड च प�ळ अस��. क�णत��� प�ण��च� अस� दव� अश"द कस� अस�ल? कbबड च� अ�ड� एक उतर अन अस��. म�णज� स च� र�ससकप�ळ च� क�ळ अश"द��च� हनह�� नस��. क�रळ स स अपर�न �, जल ल करण�, ह�च� अहभर�न

Page 45: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

द"खरण� एरढ�च प"रर उद�श अस�र� अस� र�ट��. ह� र�ग� प"रर�च� अ��क�र �Fच क�रण अस� शक��. प"रर सर�ज व�रसथ�च� �� पररण�र आ�� असF म�ण�र� ल�ग�ल. सन��न (म�णज� र�ग��सल�ल��) ब�हण��� अज�न� �� स च� अरर�न करण� च�ल�च आ��. �� सन��न म�णज� र�ग��सल�ल� ब�हण सर�� �� कर��� र इ�र ह��द��न�स"द� �स� करण��च� आग� कर � अस���. एकहरस�व�� श�क�� ल उतs��� ��ण���% ह��द��न� �� र�न� करण��च आरश�क�� न�� . म�णज� ऋ�"च�� क�ळ�� ख��% ह��द� ब��क��न द�र�च प"ज� सर��च�� ����न� करण��स �रक� नस�र . उतs��� ��ण�र� ह��द� 9र% म�णज� ज� सन��न,

र�ग�सल�ल� न�� अस� ह��द� 9र% अस� सरज�र�.

३९. आ�� आपल��ल� खर�खर क�� अश"द अस� शक�� �� प��र� ल�ग�ल. पत��क र�णस�च�� रग �� प"रर अस� अथर� स अस�, शर र�� आ�ड�� रळ अस��. अस� सरज��� हक�, �� हनद�न द�नश� ग�र अस��. �सFच हनद�न श�भर हर.ल . र"त अस��. र�ण�स हक� � श"हचभ"%� ब���रन झ�ल� �र �� त��च�� शर र�� ल � अश"द दव�� क9 च क�ढ� शक� न�� . म�णज� �तर�� क�ण� � व�हक अ����%र ख��% अथ�%न� शर र�न� श"द अस� शक� न�� . क�रळ हप���बर र� अस� क�ण��� "पहरत", रस न�सल��न� क�ण श"द ठर� न�� . थ�डक��� एरढ�च म�ण�� ��ईल हक�, एकर स�व�� श�क�� अश� पक�रच�� श"द अश"द��च�� क�लब�ह हरच�र��न� उत�जन द�ण� ब�द क�ल� प�ह�ज�. उतs��� ��ण���% ह��द� पर�पर��� अश� र�ग��सल�पण�ल� उत�जन द��� ��ण�र न�� . उपलब9 ज�न�न"स�र आपण सर% न��र च अश"द अस�� र �सFच र��ण�र. श"द��च�� गपप� र�रण�र� �"रच� प"र�ह�� स"द� सदKर अश"द�च अस��! अश� श"द��च�� ग�ष करण���~न �� ल(�� घ��र��स प�ह�ज� हक�, �� द�र�च प"ज� करण��स बस��� �� �� सर% रळ र र"त प�ट�� अस���न� बस���! प"रर प"र�ह���ब�ब� आणख न क���d द�र हदस��� त��बदल न��र प��र��च� आ��.

४०. द"स��% अश"द��च�� ग�ष आ���, स"��र र स"�क ब�ब�च��. स"��र �� घर�� ब�ळ जनरल� कM प�ळ���. स"�क घर�� ल इसर रW� झ�ल� �र प�ळ���. ह� द�न� पस�ग अश"द�� प�ळण��च� क�रण क��? त��रर हनद�न रल� �र क�ठ�� पटण��स�रख� क�रण आढळल�ल� न�� . ब�ळ�ल� जनर द�ण��र"ळ� � स अश"द कश ����? ब�ळ�� ण ल� ब�ळ�बर�बर र��ण� आरश�क अस�F पण ��रढ�स�ठ ह�ल� अश"द ठररण� क�णत�� �क�~� बस�F? क�ण र�ल� म�ण�न घर�� ल र�णस� अश"द कश �����? अश� पश��न� ब�हण��कड� सपष करण न�� . अश"द��च�� ह� कलपन� अह�र�सज� सररप�च�� आ���. ह��द��न र�ससकप�ळ , स"��र र स"�क � अश"द��च क�रण� हनख�लस च"कMच असल��र"ळ� प�ळण� ब�द कर�र �.

Page 46: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

रन"सरW� � क�ठ�� ह� स"��र र स"�कच� उल�ख न�� . म�णज� ह� द�न ग�ष पहरत हन�र��च� भ�ग न�� �. हरश�र असF हक�, श�द हर9 रर र�त बर�च पहरत हन�र हदल�ल� आ���. रग स"��र र स"�क बदल असF क���d हन�र क�� न�� �? ह�च� अथ%, �� द�न ररर�ज न��र क�ण �र ���र क�ल� आ���. ज रद�न द�र च प"ज� कर���न� ह� अश"द�� न प�ळण��च� स�क�� आ��� �� इ�र सर% द�र��स�ठ ल�ग� क�ल� प�ह�ज��. ब�ळ जनरल� म�ण�न त��क�ळ�� उलट, र"द�र द�रdच (सटर , स���र र���, ल�क" रर�ळ रगKर�) प"ज� करन त�� ब�ळ�च�� सर�सथ��स�ठ प�थ%न� क�ल प�ह�ज�. त��� त�� ब�ळ�च आई स�र ल झ�ल प�ह�ज�. �सFच घर�� ल र�ण�स द�र�घर ग�ल� म�ण�न त�� क�ळ�� र"द�र हप�र��च� श��द कर�र��र� र त���न� रW��तम��स श��ह� द�ण��च प�थ%न� कर�र���स प�ह�ज�. रW��तम��स रद� व��र म�ण�न त��क�ळ�� क" लदKर��च स"द� प"ज� घरच�� द�रघर�� हनत� कर�र���स प�ह�ज�.

४१. ह� र"द�च�� अख�र स आपण प"रर र स ह��रध�� ख��% अथ�%न� क�ण अश"द अस� शक�� �� प���ल� प�ह�ज� क�रण एरव� � चच�% अप�र र�� ल. प"रर��न� अन�क व�सन� अस���, प"र�ह�� रग�~� अस� व�सन ब�हण बर�च अस���. त���न� दKह�क व�सन� ज�स� अस���. दKह�क व�सन���, द�र, र ड ससगर�ट, ग��ज�, अफ" , ��ब�ख�, स"प�र , ज"ग�र ख�ळण�, र�श��गरन इत��हद �����. अश� व�सन��र"ळ� �� प"रर अश"द ठर���. स स � दKह�क व�सन� ब��9� नस���. त�� ह�ब�ब� त�� श"द अस���. र�नससक व�सन��� र�त प"रर��प�(� स ज�स� अडकल�ल असल��च� आढळ�न ����. र�नससक व�सन� अश , स�� क�ळज कर � र��ण�, द"�ख र��ण�, स�श� घ�� र��ण�, क�लपहनक हच���� ररण�, रडण�, रतसर करण�, भ��डख�रपण�. जर स ह� र�नससक व�सन�प�स�न र"क अस�ल �र � ��गश�स��स"द� श"द सरजल ज���. अश� हनव�%सन स स प�र�ह�त� करण��स क���d� �रक� नस�र . शर र�च�� श"द�� ब�ब�स"द� प"रर�प�(� स ज�स� श"द सरजल प�ह�ज�. �� क�रळ र�णस�प"र�� आ�� असF न�� �र सर%च प�ण���� नर�प�(� र�द ज�स� श"द सरजल ज���. उद��रण�थ%, ग�र"त प�ह�ल� �र �� ग�ईच�च अस�र� ल�ग�� बKल�च� र"त क�ण � प�शन करण�र न�� क�रण �� अश"द अस��. द"सर� उद��रण, श�ळ च� घ��� ��ईल.

(�र�ग बर� करण��स�ठ श�ळ च� र"त हपण��च� स�क�� आ�� पण ब�कड�च� र"त हप�� ��� न�� . ह�सर� उद��रण र�णस��च� घ�ऊ, र"त हचहकतस�रध�� प"रर�च�� र"त�प�(� स च� र"त प�शन�स�ठ ��ग� सरजल� ज���. त��हशर�� प"रर जर पजनन (र��च�� र��च� अस�ल �र त��च� र �% गळ� अस��, त��क�रण��न �� प"रर अश"द ��� अस��. रन"सरW� � र �% सखलन ��ण���% प"रर��स प��ह�त� करण��च� आद�श हदल� आ���. बKल र ब�कड ��स"द� ह�च क�रण��न रज% ठर� अस���. ह�ररन �तर�� प"रर�प�(� स

Page 47: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

न��र च ज�स� श"द अस�� �� र�न� कर�र� ल�ग��. अस� अस���न� ख�ट न�ट क�रण� प"ढ� करन ह�ल� अश"द ठरर�न स च� 9र%हपठ�च�� प��ळ रर अपर�न करण� हक�प� श��सकर ठर��? भहक, शद� र प�र ह�रध��स"द� ब�ई प"रर�प�(� अस9क � व र प�र�हणक अस�� म�ण�न ��ग� अस��. प"रर�च�� भहक�,

प�र��� र�लब अस�� पण स हनरलस, हनषक�र प�र कर शक�� �� प���� र�हदर����न ब��क��न��च प�र�ह�त� करण��च परर�नग हरळ�ल प�ह�ज� र म�ण�न ब��क��रर ल �� अन��� थ��बल� प�ह�ज��. � श�सस"द चच�% क�ल��न��र अस� स"चर�र�स� र�ट�� हक�, सर% द�रळ��� ल प�र�ह�त� प"रर��प�(� ब��क��न करण� ज�स� श��सकर ठर��. त�� प"ढ� ज�ऊन र असF स"चर� इसचp�� हक�, हर9र��न प�र�ह�त��च� हश(ण घ�ऊन �� व�रस�च कर�र�.

५. ह��द��� ल प�प - प"ण� हरच�र –

४२. प�प म�णज� क��? प"ण� म�णज� क��? ह�च� पथर हरच�र कर�र� ल�ग�ल. इ�र 9र�~� त�� 9र�%च� हन�र न प�ळण� �� प�प सरजल� ज��� आहण त���च� प�लन करण� म�णज� प"ण� सरजल� ज���. ह��द��� अस� क���d ख�स ब�9नक�रक हन�र नसल��र"ळ� प�प�च व��ख�� अध��तर श�स�श हनगड � अश सरजल ज���. ��थ� थ�डक��� आपण ह��द��च�� प�प कश�ल� सरज�र��च� त��बदलच�� ज�� क���d स�कलपन� आ��� त�� प��व�� ल�ग� ल. थ�डक��� व��ख�� अश , ज�� पक�र� हरच�र र त��न"स�र कW � क�ल��र"ळ� र�णस�च� अध��सतरक ��%स ���� �� प�प र ज��र"ळ� अध��सतरक उद�र ���� �� प"ण�, असF सरज�र��च� अस��. म�णज�, प�प प"ण��च� स�ब�9 अध��सतरक��श आ�� �� ल(�� ठ�र�र�. इ�र 9र�%� �सF नस��. आगर श�स�पर�ण� आतम��च अध��सतरक उज�% अस��. त�� पर�ण� त��च� जनर त�� ��ग���च�� ��न � ��� अस��. त��� कर ��� हरहशष र��%द� प�(� कर झ�ल �र त���च� रWत�� ����. ज�स� झ�ल �र स"द� रWत�� ����. पत��क ��न च � अध��सतरक अरसथ� ठरल�ल आ��. प"ण� क�ल��न� त�� आतम��च अध��सतरक अरसथ� ��ग� प��ळ रर र�खल ज���. ख�प ज�स� अध��सतरक उज�% झ�ल �र त�� आतम��च� जनर ररच�� ��ग���च�� ��न � ���� आहण ख�प कर झ�ल��र"ळ� रWत�� झ�ल� �र त��च� जनर ख�लच�� ��न � ����. म�ण�न र�णस�न� त��च अध��सतरक उज�% र�ढर� ठ�र�र��च अस��.

रड| प"�च�� अह�आ��र ग�ल��र"ळ� ज� गKरकW त� ���� त�� कW त��ल� प�प अस� सरजल� ज���. क�र, s�9, ल�भ, र��, रद आहण रतसर अश� स�� हरक�र��च�� अह�आ��र ज�ण� म�णज� प�प. त�� उलट अथ�%��

Page 48: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

प"ण� म�णज�, ह� स�� हरक�र��च��प�स�न आतर�र�र�न� र"क र��ण�. � झ�ल ��सतरक व��ख�� पण स�9�रण र�णस�स सरजण��स�ठ ज�स� हरररण�च आरश�क�� अस��. ह� स�� परWसत�च अस9क र�ह�� प��र ल�ग�ल. ह� स�� हरक�र��पKकM क�र, ल�भ र र�� �� र�णस�च�� ज र�स क�र करण��स उद"क कर��� म�ण�न �� ��ग� र��%द�� र�णस�स (ज र��स) जगण��स�ठ आरश�क अस���. फक ज�व��� �� स"रह(� र��%द� ओल��ड��� ��व���च �� द�र अथर� ररप" (ररप" म�णज� शत") म�णज� प�पक�रक ठर���. s�9, रद र रतसर �� � न र�णस�स सरस�र(ण�स�ठ आरश�क अस���. पर��" ज�व��� �� सरस�र(ण� ऐरज इ�र क�रण��स�ठ उत�सज� ����� ��व��� �� द�र अथर� ररप" म�णज� प�पक�रक ठर���. म�णज�, स"रह(� र��%द�� जर �� क��%र� अस� ल �र त���च��र"ळ� प�प ��� न�� . s�9 हरक�र�च� द"सर� आहरषक�र द"�ख आ��. म�णज� ज�व��� र�ण�स करज�र अस�� ��व��� �� s�9 ��� न�� �र द"ख ����. �सFच रद र रतसर ह��च� द "सर� आहरषक�र आ��, सर�हरतर�च � व भ�रन�, ज प�र��, हरततर�च�� न�त���� ज�णर��. ज��ल� इ�गज � पझ�ससरन�स (possessiveness) असF म�ण���. म�णज�, ज�व��� र�ण�स बलर�न अस�� ��व��� �� सर�हरतर ग�जरण��च� प�तन कर�� र करज�र अस�� ��व��� रतसर कर��. ह�च� अथ% र�णस�च�� अ�हगभ�� स�रथ��%न"स�र पह�हs�� व�क ��� अस��. अह�द"�ख अथर� अह�s�9 ��ण� अथर� सर�हरतर�च भ�रन� (�� र�झ�, �� र�झ� अश हरच�रसरण ) ब�ळगण� प�पक�रक अस��. एक� उपहनरद�� ह� स�� हरक�र��न� स�� स�खळद�ड स��ग�न त��च��र"ळ� आतम��ल� सल�गद�� जखडल� ग�ल� आ�� आहण स�9क त��च�� स�9न�न� �� स�� स�खळद�ड एक एक करन ��ड�न ट�क�� र ज�व��� सर% स�खळद�ड �"ट�न पड��� ��व��� �� आतर� ह� जनर ररण�च�� ब�9न���न क��रच� र"क ���� अस� रण%न क�ल� आ��. �� स�� हरक�र जर रस�"�� ज र�ल� स��य� करण��स�ठ असल� �र आतर� त���� ग"��ल��र"ळ� सर% ग"���ग"�� र�ढ� अस��. ख��% ह��द��न आपल� आतर�र�र, द���च�� व�र��र��प�स�न द�र ठ�रण��� �श हरळरल� प�ह�ज� अश अप�(� अस��. म�णज� पत��क ह��द� एक�पर न� स�9कच असल� प�ह�ज� अश अप�(� अस��. द��, ज र, सल�गद�� र आतर� ह�च�� स�ब�9� ब�ब�च र�ह�� प"ढ� हदल आ�� � प��र . प�प�च� आणख न एक क�रण स��हग�ल� आ�� �� ह��स�श स�ब�स9� अस��. ह��स� म�णज� द "ख, र�दन� हनर�%ण करण�, र�दन� द�ण�. � न पक�रच�� ह��स� स��हग�ल�� आ���. शर र�च� द "�ख, रन�च� द "�ख र ह�सर� आ��, ह��द�र�च� द "�ख. ह��द�र��� आसथ%क फसरण�क, हरश�सघ��, ख�ट आश�सन� द�ण� रगKर� �तसर कW � �����. शर र�च� द "�ख ह�� श�ररर क त�स, र�दन� द�ण� (सर��ल� अथर� द"स��%ल�) अश कW त�� प�पक�रक सरजल आ���. अपर�न करण�, सखजरण�, ट�रण� र�रण�, द "ल%( करण�, ख�ट�

Page 49: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

आर�प करण�, ज�� ग�षdर"ळ� एक�द�च�� रन��स र�दन� ����� अश सर% कW त�� प�पक�रक सरजल ज����. जKन 9र�%� ह��स� �� र�ठ� प�पकW त� सरजल� आ��.

४३. ह��स� र �त�� ह��� न��र गb9ळ क�ल� ज��� त��स�ठ त��� ल फरक ल(�� घ��ल� प�ह�ज�. �त�� करण� म�णज�, ठ�र र�रण�. ठ�र र�रण��च�� हs��� र�दन�च� सर�र�श अस�लच असF न�� . �त�� हरन�र�दन� ��ऊ शक��. जर हरन�र�दन� �त�� क�ल �र �� प�प ठर� न�� . � एक र�तर�च र�ह�� आ��, क�रण ग ��� श कW षण�न� अज"%न�स क�रर��न� ठ�र र�रण��च� आद�श हदल� ����. जर �त�� करण� प�पक�रक अस�� �र हनह��च श कW षण�न� अज"%न��स �त�� करण��च� आद�श हदल� नस��. ह� हठक�ण प�प करण�� र�ग ल उद�श र�तर�च� अस��. पत�( कW � प�(� त�� र�ग ल उद�श त��� प�प आ�� क�� न�� �� ठरर� अस��. उद�श नस���न� जर प�प सदष� कW त� झ�ल� �र �� प�प सरजल� ज�� न�� . प�पक�रक कW त�� क�ण� त�� बदल ग ��� स�ळ�व�� अध����� दKर स�पद� (प"ण�क�रक स�पद�) र आस"र स�पद� (प�पक�रक स�पद�) स��हग�ल�� आ���. त�� प���व�� ल�ग� ल. त��हशर��, रन"सरW� � स��हग�ल�ल�, "ज र�ज रस� ज रनर�", ह� हन�र�न"स�र ख�ण��स�ठ प�ण र�रण��च परर�नग ह��द��न� आ��. �सFच सरस�र(ण�स�ठ , उपदरक�रक अस�ल �र (उ�द र, ड��स, र�गज��" रगKर�) र�रण��च र"भ� अस�� त��र"ळ� प�प ल�ग� न�� . रज�स�ठ अथर� ख�ण��व�ह�र क इ�र क�रण��स�ठ जसF, हशक�र करण� प�पक�रक अस��.

४४. ग ��� ल स�ळ�व�� अध����च� रर�ठ भ�र���र ��थ� हदल� आ�� �� प��र�. श भगर�न स��ग���, हनभ%���, प�ण% स�सतरक परWसत, ज�न र कर%��ग �� द��bहरर� ��र�म��नF व�रसथ�, द�न, इ�हद� हनग�, �ज (न�र�न हदल�ल� क��%), सर9र�%पर�ण� आचरण, �प, सरळपण�, अह��स�, सत�, s�9 नसण�, त��ग, श��ह�, रन��� द"षब"हद नसण�, प�हणर�त��हरर� द��, हनल�भ��, नम��, र�ईट कW त��हरर� जनलजज�, नक� �� उद�ग न करण�, ��जससर��, (र�, रन�च श"हचभ�%���, क�ण�च�� द�� न करण�, असF �� सदग"ण �� अज"%न�, दKर स�पसत घ�ऊन जनर�ल� आल�ल�� सतप"रर��स प�� �����. ट प� अश� र�णस�स प"ण�र�न र�ण�स असF म�ण���. ह�हठक�ण प"रर �� शबद ल£हगक अथ�%न� र�परल�ल� नस�न व�हक ह� अथ�%नF ��जल�ल� आ��. म�ण�न �� स र प"रर अश� द�न� अथ�%न� सरज�र�. � ल(ण� सजजन र�णस�च सरज�� ��� ल.

Page 50: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

�� अज"%न�, आस"र स�पसत घ�ऊन जनरल�ल��च�� अ�ग द��हभकपण�, दप%, द "र�हभर�न, s�9, हनष"र�� आहण परर�शर�बदलच� अज�न �� द "ग"%ण आढळ�न �����.

दKर सदग"ण र�(प�� ल� आहण आस"र द "ग"%ण (कर%) ब�9न�ल� क�रण भ�� अस���. ��� दKर स�पसतस�ठ जनरल�ल� आ��स, म�ण�न ��� (प��णडर�) �� श�क ट�क� न द�.

�� अज"%न�, ह� ल�कM दKर आहण आस"र असF द�न पक�र��चF प�ण उतपन �����. त���ल�� दKर पक�र�च� रण%न र �"ल� सहरस�रपण� स��हग�ल�. आ��� आस"र पक�र�च� रण%न ऐक.

आस"र सरभ�र�च�� ल�क��न�, परWसत म�णज� क�� कर�र� र हनरWसत म�णज� क�� कर न��, �� सरज� न�� . त���च�� हठक�ण श"हचभ�%�पण�, सद�च�र आहण सत� � नस���. ट प: ह�च� अथ%, आस"र सरभ�र�च र�णस� ��रस अस���; र त��च��� ख�लच�� थर�� ल म�णज� द "ग"%ण अस���. सतर, रजस� र �रस� ह� हतग"ण��हशर�� सतर ग"ण�प�(� ररच� अस� स�� ग"ण र �रस� ग"ण�प�(� ख�लच� अस�

द"ग"%ण अस� एक�दर प��च ग"ण, र�ग% �तरज�न�� हदल� आ���. आस"र सरभ�र�च� ल�क म�ण��� हक�, �� जग असत�, हनर�9�र, ईशररह��, एकर�क��प�स�न� न

हनर�%ण झ�ल�ल� (दK�र�द), म�ण�न (रन"ष��च��) उपभ�ग�स�ठ उतपन झ�ल�ल� र त�� ख�र ज त��च� द"सर� क���d ���� न�� .

अश�पक�रच�� हरच�रसरण च� आश� करन �� नष�तर�, अलपब"हद, s� र, घ��कM, जग�च�� न�श�स�ठ उतपन �����.

अ��रन��� र उनरतपण� ��नd पp�डल�ल� र अश"द आच�र-हरच�र अ�हगक�रल�ल� �� आस"र ल�क, र���र"ळ� भल�Fच र�ड�पण�च� ब�� रन��� ��ज�न प�पक�रक क�रF करण��स परWत �����.

इ�हद���च�� इचp��Wह� एरढ�च क�� �� ज रन�च� उद�श आ�� असF रन�श पकक� सरज�न (आतम��ल� हरसरल�ल�, फक ज र आ�� अस� र�नण�र�) र�गण�र� �� आस"र ल�क जग��� प��व� क�� �� �Fच असF

र�न�न, श�कडb इचp��च�� प�श��� अडकल�ल�, क�रs�9��न व�स� झ�ल�ल� असF �� आस"र ल�क आपल�� क�र�पभ�ग��स�ठ अन��� न��� ह��च �र� न ब�ळग��� अन�क र�ग�~न� 9न स�पत हरळरण��च ���र

9र���. आज र �� हरळहरल�, उद� र�झ� �� रन�रथ प�� करन घ�ईन, इ�क� दव� रजप�श आज आ��, प"न� ��� र�झ� ��ईल, �� शत" र आज ल�ळरल�, द"सर� शत"स"द� र ठ�र र�र न, र सत�9 श, र स"ख� भ�गण�र�, रdच ससद, रdच बल�ढ, म�ण�न स"ख , र श र�� र म�ण�न क" लर��, र�झ��स�रख� द"सर�

क�ण आ��? र �ज (र�झ� क�र रdच ठरर न) कर न, रdच द�न� कर न, रdच चKन कर न अश� अज�न���

Page 51: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

र�ह�� झ�ल�ल�, अश� न�न� पक�रच�� भर��न ग�सल�ल�, र���च�� (अज�न�च��) ज�ळ��� प�ण%पण� अडकल�ल� आहण इ�हद���च�� हरर�भ�ग��� ल�पट झ�ल�ल�, आस"र सरभ�र�च� रन"ष� अख�र स अर�गळ

अश� नरक��� पड��. सर�च बढ�ई र�रण�र�, गर�~न� ��ठरल�ल�, स�पसत र र�न ���न रदbरत झ�ल�ल� �� आस"र रWत च� ल�क क�रळ ढbग पण��नF श�सहर9 स�ड�न क�रळ न��र�प"र�� �ज कर���. अस� ल�क आस"र दKर���च (दKत�,

द�नर, र�(स इत��हद) आर�9न� कर��� र परर�शर�ल� हरसर���. पस�ग �� सर��ल�च द�र सरज���. र भ�द�र, अश रलगन� करण��स 9ज���.

अ��क�र, शहकच� गर%, उनरतपण�, हरर�र�सन�, र�ग टपण�, ह� द"ग"%ण��न भरल�ल� रतसर सरभ�र�च� �� ल�क आपल�� र इ�र��च�� द����� र�स करण���% र�झ� (परर�शर�च�) द�र करण�र� र र�झ� हन�दक �����.

द�र र अ��क�र ह��न� उनरत झ�ल�ल� �� नर�9र श�रट नरक��� ज����. त�� ईशरद�� , s" रकर�%, घ��कM नर�9र��न� र स�स�र�� ल आस"र म�णज�, प�प��नd� ट�क� न द���. �� क"�� प"त� , ��पर�ण� जनर�जनर आस"र क�ट ल� प�� झ�ल�ल� �� र"ख% ल�क र�झ प�� क9dच न

कर��� अख�र स अ9�ग� च�� नरक��� ज����. अह�क�र, अह�s�9 र अह�ल�भ असF � न पक�रचF नरक�च� द�र अस�न �� आतरहरघ��क अस��

म�ण�न, �� ह�घ��च� त��ग कर�र�. अर� कv����, �� � न नरकद�र��प�स�न हरर"क झ�ल�ल� रन"ष� सर��च� कल��ण ज��� आ�� �Fच आचर��

र त��द�र� �� श�ष ग� ल� ज���. ज� श�स�क हरस9 स�ड�न रनस�क र�%न कर�� त��ल� ससहद, स"ख, उतरग� �� प�� ��� न�� �. म�ण�न क�%व� र अक�%व� ह�� ल फरक सरजण��स�ठ �"ल� श�स�भ��स �Fच पर�ण र�नल� प�ह�ज�.

�"ल� �� ल�कM श�स�भ��स करण� आरश�क आ��. अश�रर� न� श भगर�न कW षण, दKर र आस"र स�पद� म�णज� परWत कश� अस��� �� स��ग���. स"रर�� च�� भ�ग�� प"ण�कर? कस� र�ग��� �� हदल� आ�� र न��रच�� भ�ग�� प�प ल�क कस� र�ग��� �� हदल� आ��. प�पक�रक ह��स�बदलच अस9क र�ह�� प"ढ� आ��र�च�� भ�ग�� आल�ल आ�� � प��र . ��थ� श कW षण�न श�स�भ��स करण��स स��हग�ल� आ��. �� श�स�भ��स आ�� प�प-प�ण� हरच�र�च� र त��बदल आपण ��थ� थ�डक��� र�ह�� प�ह�ल आ��.

४५. हनसग�%च�� हन�र�न"स�र न र�गण� ��स"द� प�प सरजल� ज��� �� एक आणख न प�प�च� क�रण आ��.

Page 52: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

अनKसहग%क ल£हगक स�ब�9 प�पक�रक अस���. सरसल�ग व�र��र द�न प"रर��� ल अस�ल �र �� प�पक�रक अस��, पर��", द�न स ���� ल अस�ल �र �� प�पक�रक ठर� न�� . सर% पक�रच व�सन�, र�नससक आहण दKह�क प�पक�रक अस���. ह� व�सन�बदलच चच�% प"ढ� आल आ��. रदभ�र (superiority complex) आहण रतसरभ�र (inferiority complex) र त��र"ळ� ज� कW त� क�ल� ज��� �� प�पक�रक अस� शक��. म�णज�, सर��ल� अह� उचच अथर� अह�न च सरजण� प�पक�रक अस��. अश क���d प�प�बदलच क�रण� हदल आ���. � सर% ट�ळण� म�णज� प"ण�र� ज रन असF सरज�� ��ईल. त��हशर��, रन"सरW� � ह�च� पहरत हन�र न प�ळण� �� ब�हण��स�ठ प�पकW त� आ�� असF स��हग�ल�ल� आ��. क�रण, सन��न म�णज� रन"सरW� � ल पहरत हन�र��च� प�लन करण�र� अस� अथ% आ��. अथ�%�� �� ब�हण��र ह��द��न� ल�ग� न�� . प"ण� कश�� अस�� �� श�रट स�र�पच�र�च�� भ�ग�� हदल� आ��. थ�डक��� स��ग�र��च �र च��ग"लपण�च��, र�ण�सकMच�� आहण भ��द��च�� अश� सर% ग�ष प"ण�क�रक अस���.

६. च�र रण�~च र�ह�� - ४६. ह��द� सर�ज�च�� इह���स�न"स�र ह��द� सर�ज�च� रण%व�रसथ�न"स�र द�न पक�र आढळ�न �����. पह�ल� पक�र रKहदक क�ळ�� ल अस�न त��न"स�र रण% व�रसथ� र�णस�च�� ग"ण कर�%न"स�र ठररल ��� . त��न��रच� क�ळ आ�� ज��ल� ब�हण क�ळ म�ण���, त��� � रण% व�रसथ� जनर�न"स�र ठररल ज�ऊ ल�गल . भगरदग �� रKहदक क�ळ�� ल असल��र"ळ� � � रण%व�रसथ� ग"णकर�%न"स�र 9रन भगर�न श कW षण�न� अज"%न�ल� हनरपण क�ल� आ�� असF हदस��. रन"सरW� च� क�ळ, �� ब�हण क�ळ अस�र� क�रण त��� रण% व�रसथ� जनर�न"स�र 9रल�ल आढळ�न ����. अस� स�9�रणपण� सरज��� हक�, रKहदक क�ळ सत� �"ग�प�स�न द�प�र�"ग�च�� श�रटच�� सत�प�~� अस�न न��र कल �"ग�� ब�हण क�ल स"र ����. म�णज�, रन"सरW� कल �"ग�च�� प�र�भ क�ळ�� ल आ�� अस� हदस��. रन"सरW� � बहद�र�च�� शर र�� ल हनरहनर�ळ�� भ�ग����न �� च�र प"रर (ब�हण, (हत�, रKश� आहण श"द) उतपन झ�ल� अस� ज� हदल� आ�� � ब�हणक�ळ�� ल स�कलपन�, ब�हण��च� रच%सर द�खरण��स�ठ आ�� �� सपष हदस�न ����. ह�ल� ख��% ह��द��न (असF ह��द�, ज� ब�हण9र�%ल� र�न� न�� �) फ�रस� र�तर द�ण��च आरश�क�� न�� . ख��% ह��द�9र�%न"स�र दसल� �� शबद र�परण� गKर आ�� क�रण खर� ह��द�9र% ग ��� ल ग"णकर%श� अस� ज� च�र रण% हदल� आ��� �� र�न��, ब�हण9र�%च� जनर�न"स�र ठरण�र� च�र रण% र�न� न�� .

Page 53: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

४७. असF असल� �र फलज��ह�र श�स�न"स�र र�णस�च� रण% अज�न� रKहदक क�ळ�न"स�रच म�णज�, ग"णकर�%न"स�र स��हग�ल� ज���. म�ण�न जनरपहतक�� अबक�ड� चs� च�� �कत��� रण% त��न"स�र हदल�ल� आढळ��. �� �"रच� खर� रण% आ�� असF सरज�र�. जर �"रच� रण% हरप हक�र� ब�हण अस�ल �र �"म� ब"हदच क�र� र अध��तरहरद�� क�र करण��स ��ग� अस� सरजल� ज���. (हत� रण% अस�ल �र �"म� व�रसथ�पकM� क�र� र त��स�ब�स9� हनण%� घ�ण��स ��ग� आ���, प"ढ�क�र घ�ण��� सरथ% आ��� अस� सरज�र�. रKश� रण% अस�ल �र �"म� व��प�रउद र, श�� , क�रक" न इत��हद क�र� करण��स र त��स�ब�स9� हनण%� करण��स ��ग� आ��� आहण जर �"रच� रण% श"द अस�ल �र त��च� अथ% �"म� कष�च र ज��ल� प"ढ�क�र (ज�� क�र��� हनण%� घ��र� ल�ग� न�� � अश क�र�) ल�ग� न�� अश क�र� करण��स ��ग� आ��� अस� सरज�र�. फलज��ह�र श�स�पर�ण� प�ह�ल� �र एक�च र���च�� प�ट अस� हरहर9 रण% असल�ल� च�र र"लग� जनर� शक���.

४८. रन"सरW� � �� च�र रण% असF हदल�ल� आ��� �� असF, पह�ल� रण% आ�� ब�हण रण%, ह�च� क��% अथ�%�च बहद�र म�णज� पज�पह� अस� सरज���. ह� रण�%� ल प"रर ब"हदज र सरजल� ज���. सर% पक�रच�� ज�न�च�� श�ख��� �� पर ण ��ण�र� अस�र� अश अप�(� अस��. त��हशर�� अध��तर स�9न�� �� पर ण अस�र� ल�ग��. असF सरज��� हक�, र�द अश� ब�हण��न हदल� आ���. � झ�ल रन"सरW� च�� क�ळ�� ल पररससथ� . कल �"ग�� र�त पररससथ� �श र�� ल�ल न�� . कल �"ग�� ल ब�हण ज�� च� र�ण�स ब"हदज र अस�लच असF न�� . ब��9� �� रKश�परWसतच� असल��च� आढळ��. रKश� रण�%� ल प"रर व�र��र च�"र र त��पक�रच�� ब"हदच� (सर�ट%) अस�� �सFच आजच� ब�हण आ���. �� �र स"द� सर��ल� ब�हण ज�� च� म�ण�न सर�चच अस� सरज���. थ�डक��� कल �"ग�� ल ब�हण रस�"�� रKश� अस��. ह�च� द"सर� अथ% अस� ���� हक�, कल �"ग�� रKहदक ��ग���च� ब�हण नस���. म�णज� रस�"�� कल �"ग�� रKहदक ��ग���च� ब�हण रण% उरल�ल� न�� �� ल(�� घ��ल� प�ह�ज�. म�णज� कल �"ग�� फक � न रण% आ��� र ज� सर��ल� ब�हण म�ण�न स��ग��� �� ख�ट� ब�हण अस��� �� स"द� ल(�� घ��ल� प�ह�ज�. प�र�ह�त� �� एक व�रस��च आ�� असF सरजल� प�ह�ज�. म�णज� प�र�ह�त��च� 9�द� करण�र� ब�हण रKश� सरजल� ग�ल� प�ह�ज��. �ल र�त प�र�ह�त��च� पहश(ण घ�ऊन क�ण � स हक�र� प"रर ज���च� शबद�चच�र सरचp आ��� �� प"र�ह�� ��ऊ शक��� आहण ह�ररन ह��द� पर�पर� कश� उतs��� ��� आ��� �� सरज��. ग�ल�� �ज�र रर�~� अन�क रKश� ज�� च�� ल�क��न सर��ल� ब�हण स��गण��स स"रर�� क�ल��च उद��रण�

Page 54: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

आढळ���. ब�हण स��गण��च� अन�क फ��द� असल��र"ळ� �� झ�ल� अस�र�. क�� (हत� ज�� च� ल�कस"द� सर��ल� ब�हण स��ग� ल�गल� अश�रर� न� सर% सर�जव�रसथ� अस��व�स� झ�ल . त��र"ळ� ख�ट� ब�हण��च� स"ळस"ळ�ट र�ढल�. क�ण�च� प��प�स क�ण�च�� प����, अश आज पररससथ� झ�ल आ��. द "सर� रण% आ�� (हत�रण%. ह�च� क��% हरषण� सरज���. ह� रण�%च� प"रर लढ�र� परWसतच� अस�र� ल�ग��. त��हशर�� �� ब�हण�स�रख� ब"हदर�न र रKश���पर�ण� च�"र (सर�ट%) अस�र� ल�ग��. श�सन व�रसथ� स��भ�ळण� र पस�ग सरस�र(ण�स�ठ �"द करण� अश क�र� त��न� कर�र अश अप�(� अस��. (हत��च सर�भ�हरक ल(ण� अश स��हग�ल�ल आ���, �� आग�ऊ परWसतच� अस��. जर जरल� �र र"द� 9रन आपल ब�ज� र��ड�� क�रण, त��च��कड� च��गल ब"हदरत� अस��, पण जर पररससथ� उलटल �र �� र"दद�ररन ग"दद�रर ज�ऊन श�रट सज�कण��च� प��स कर��. सज�कण� �� (हत��च� अ�ह�र ध��� अस��. ब��%च र�ळ� अश� र�गण��र"ळ� (हत� प"रर, सर�ज�� ल श�����प�र ल�क��न� त�सद��क र�ट���. र�नर9र% श�स�न"स�र (ग��र प"त स��र��न�न� �� सल� ल� असF र�न���) (हत���च� द�न पक�र हदल� आ���. एक� पक�र�ल� क" ल न (हत� र द"स��% पक�र�ल� भष (हत� असF हदल� आ���. क���d �जज भष (हत���न� श"द��रध�� पकड���. क" ल न (हत� र��%द� प"रर अस��� र �� क9 � अ��ग� हठक�ण आग�ऊपण� कर � न�� �. �� आदश% (हत� अस��� र सर�ज�ल� त���च� आ9�र र�ट��. त���च�� स�र�स�� करज�र, रWद, सस��, ल��न र"ल� आहण शरण�ग� ल�क सर��ल� स"रह(� सरज���. �� ग ��� स��हग�ल�ल�� दKर स�पद�च� उद��रण अस���. त�� ग�थ�� ल नbद न"स�र र�ज�क�रभ�र प��ण��च� अस9क�र फक क" ल न (हत���न� आ��. �"द�रर ज�ण���% सKहनक��� र�त भष (हत���च� सर�र�श अहभप�� अस��. त�� उलट भष (हत���च� अस��. �� (हत� ग ��� हदल�ल�� आस"र स�पद�च� पह�हनस9 सररप अस��� अस� म�ण�र�. आपल�� ��कद च� गKरर�पर करण�, अत��च�र करण� अश त���च ���% अस��. करज�र, रWद, सस��, ल��न र"ल� आहण शरण�ग� ल�क सर��ल� त���च�� स�र�स�� अस"रह(� सरज���. भष (हत��च ल(ण� अश हदल आ���, अर�%च� र�च�, अभक�प�न आहण व�त� हsड� �� द�र असण���~ (हत���स, भष (हत� सरज�र�. अर�%च� र�च�, म�णज�, अपशबद��न भरल�ल ब�लण��च पद�, अभक�प�न म�णज�, द "व�%सन आहण व�त�हsड� म�णज�, उन�डकM करण�. ह�च�� उलट म�णज�, क" ल न (हत���� �� द�र असजब�� नस���. थ�डक��� �ल ज� ल�क आज रर�ल , ग"�ड, म�ण�न ओळखल� ज���� �� सर% भष (हत� पक�र�� ल

Page 55: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

अस���. रKहदक क�ळ�� ल र ब�हण क�ळ�� ल सर% (हत� �सFच आ��� म�णज� रKहदक क�ळ�� ल ब�हण जस� नष झ�ल� त��पर�ण� (हत� नष झ�ल� न�� , त���� फरक झ�ल�ल� न�� . क���d (हत� सर�ज�� ल ल�क��न सर��ल� ब�हण स��गण��स स"रर�� क�ल र आज �� ब�हण म�ण�न ओळखल� ज�� आ���. उद��रण�थ%, कbकण�� ल हचतप�रन ब�हण ल�क. असF ��ण��च� क�रण असF स��हग�ल� ज��� हक�, रKहदक ब�हण��च� �"टरड� ज�णर� ल�गल��र"ळ� त��च कर भरन क�ढण��स�ठ क���d र�ज��न च रKश� र (हत��स ब�हण��च� क�र करण��स उद"क क�ल�. क�रण, ह� ह�न� रण�~न� हदज अस� स��हग�ल� आ��. म�णज� जर एक हदज नस�ल �र त��च ज�ग� द "स��% पक�रच� हदज घ�ऊ शक�� अस� स�क�� आ��. म�णज� जर ब�हण��च� �"टरड� झ�ल� �र त�� ज�ग (हत� अथर� रKश� क�र कर शक��. क�रण, ह� ह�घ�न�� र�द��च� हश(ण हदल�ल� अस��. अस� उल�ख दह(ण भ�र��� ल न��क र�ज��च�� ब�ब� स��पड��. ह�सर� रण% आ�� रKश�रण%. रKश�रण�%च� प"रर व�रस��, 9�द�, श�� अश क�र� करन जग�� सर�ज�च अथ% व�रसथ� �� स��भ�ळ���. रKहदक क�ळ�� ल र ब�हण क�ळ�� ल रKश���� क���d� फरक आढळ� न�� . आपल क�र� करण��स�ठ ज�रढ ब"हद आरश�क अस�� ��रढ ब"हद त���च��कड� अस��. व�र��र च��"�% ज��ल� �ल सर�ट%पण� म�ण��� �� ह� रKश��� भरप�र अस��. च�"र�ई (सर�ट%पण�) �� रKश��च� र"ख� ग"ण अस��. न��र फ��द�� र��ण� �� रKश��च� अह�र उद�श अस�र� ल�ग��. कल �"ग�� ल रKश� सर�ज�� ल बर�च ल�क सर��ल� ब�हण स��ग��� र त��च� व��रस�ह�क फ��द� उचल���. ग�डस�रसर� (श�णर ), दKरज, क" ड�ळद�शकर अश क���d र��र�ष| �� ल उद��रण� आ���. ह� � न रण�~न� हदज म�ण�न एकत स��हग�ल� ज���. म�णज� �� पस�ग एकर�क��च क�र� कर शक���. श�रटच� रण% आ�� श"दरण%. ज��ल� रर हदल�ल क�ण� � क�र� सर��च�� ��श�र न� कर�� ��� न�� � अस� प"रर श"द सरजल� ज���. �� हनण%� घ�ण��स असरथ% अस��, त��ल� आतरहरश�स कर अस��. श"द प"रर त��र"ळ� स�रक��च� क�र कर��. रKहदक क�ळ�� असF जर पथरदश%न स��हग�ल� ज�� असल� �र ब�हणक�ळ�� सर��ल� ब�हण म�ण�न उचच सरजण�र� सर�ज�� ल श�ष र र��जन र�डळ ह��च�� र�र�ल� बळ पडल�ल� त���च� हरर�9 असF अन�क ल�क, ज� रस�"�� जनर�न� ब�हण, (हत�, रKश� ����, �र �� श�षdच�� आज�न� श"द ठररल� ग�ल�. त���च��रर बह�षक�र, द�श�ब���र �कलरण� असF अन�क अत��च�र झ�ल�. अस� ख�ट� श"द, ख�ट� म�णण��च� क�रण, �� ल�क क�W%तरर�न अस�न� श"द ठररल� ग�ल��र"ळ�, आपल�� �कक�स र"कल�ल� ����. ब�हण क�ळ�� �� फ�र झ�ल� र सर�ज व�रसथ� हबघडल आहण ह��द� सर�जव�रसथ� उधरसथ झ�ल . जसF क�W%तरर�न ल�क श"द ठररल� ग�ल� �सFच

Page 56: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

क���d न�ल��क ल�क क�रळ रहशल��न� ल��कM नस���न� ब�हण र (हत� ज�� � गणल� ज�ऊ ल�गल�. आज ह��द�सथ�न�� ल अन�क श"द ज�� र"ळच� (हत� असल��च� स�श�9न�न��र ससद झ�ल� आ��. द�न �ज�र रर�%प�(� ज�स� क�ळ ��� असल�ल�� अश� गKरव�र��र�र"ळ� ह��द � सर�ज आज हररणण�रसथ�� ग�ल� आ��. ख��% ह��द��न� ब�हण�च�� ज�ख�ड���न र"क ��ण��च आज हन��� गरज आ�� अस� हदस��. र�ळ (हत� असल�ल� र��रथ आज र��र सरजल� ज�� आ���, ग"जर��रध�� असल�ल� भ�ग र 9�ड र"ळच� भ�हट�� आहण ल���ण� (हत� आ���. �सFच उतर�कड ल श"द र"ळच� ज�ट (��ण) आ���. �"द�� �रल� कa त�� �रण���% (हत���न� श"द ठररण��च� सप�ट� ब�हण��न ल�रल� ���� त��र"ळ� ह��द � (हत� न�रश�र झ�ल� र त��र"ळ� �रन आsर�ण�ल� �bड द�ण��स�ठ क�ण उरल� न�� . क�रण श"द ठररल��न��र त�� (हत���न� शस ����ळण��स ब�हण श�षdन ब�द घ��ल . त��न उ�च रस न�स�र��च न�� �, र�द�द हश(ण घ��र��च� न�� , घ�ड�रर बस�र��च� न�� अश� अन�क अपर�नक�रक ब�9न�न त�� �रल�ल�� (हत���च� प"र�� र�ड क�ल� ग�ल��न��र ह��द�स��न�� �रन��च� आsर�ण�ल� �bड द�ण��स क�ण (हत� र�ह�ल� न�� �. सर% ह��द��च� स�� अपर�न करण� र प���ख�ल द�ब�न ठ�रण��च� प�तन करण� अश� ब�हण 9�रण�न ह��द� प�र��त�� ग�ल�. अज�नस"द� ब�हण�च� �Fच 9�रण आ�� असF आपण प��� आ���.

४९. अश�रर� न� (हत���च� क�रळ आकस��न� ब�हण ज�� � ल ल�क��न न�श क�ल��र"ळ� ज�व��� र"सलर�न आsरण झ�ल� ��व��� (हत� ल�क लढण��स�ठ नसल��र"ळ� ह��द�सथ�न पर�सज� झ�ल� र र"स"लर�न��च�� ग"ल�रहगर � अडकल�. ससक�दर�च�� र�ळ (हत� ���� म�ण�न ��व�� ससक�दर भ�र��� ��ऊ शकल� न�� �� इह���स आ��. बह�षक�र ट�कल�ल� अन�क (हत� सर�ज, न��र र"सलर�न झ�ल�. असF ब�टल�ल� (हत� ब�हणपहण� ह��द� सर�ज�रर र�ग क�ढ� ल�गल��च अन�क उद��रण� इह���स�� प��र��स हरळ���. रण% व�रसथ� जनर�न� क�ल��र"ळ� असF बर�च ��ट� झ�ल��च� आपण प����. ह��द��च�� न�श��स �� ब�हण 9र? जब�बद�र आ��� �� र�न� कर�र� ल�ग��.

५०. रण% व�रसथ� जनर�न� क�ल��र"ळ� क���d फ��द�स"द� झ�ल� �� स"द� प��र� ल�ग� ल. जनर�न� रण% म�णज� ज�� ठरहरल��र"ळ� ग"ण ल�क��च��� "हनरडक पजनन" ��ऊ ल�गल�. त��र"ळ� अह�श� पखर ब"हदरत� असल�ल�, उतकW ष कसब असल�ल�, सvद�%र�न अश� ज�� ररच�� रग�~� ���र झ�ल�� त��र"ळ� त�� ह��द� सर�ज�च ग"णरत� स"9�रल . �� असF ��� अस���न� त��चर�ळ हनकW ष ब"हदरत� असल�ल�, क�ण� � ग"णरत� नसल�ल�, हरद"प अस� एक रग%स"द� र�ढ� ग�ल�. आज ह��द��� एक�र उतर ग"ण

Page 57: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

असल�ल� हरळ��� र त���च स�ख�� कर अस�� र द"स��% ब�ज�स ग"ण� न अस� स�ख��न� ज�स� असल�ल� सर�ज र�ढ� असल�ल� हदस�� आ��. ह�च� क�रण उतर ग"ण सर�भ�हरकपण� क" ट" �ब हन��जन कर��� र ग"ण� न र�त �स� कर � न�� �. "हनरडक पजनन" � पद� उतर द�9 द�ण���% ग�ई, ज�स� अ�ड द�ण���% कbबड�, चरद�र र��स द�ण���% र लरकर र�ढण���% श�ळ��, उतर ल�कर द�ण���% रFढ� ���र करण��स�ठ �ल र�परल ज���. र�णस��� � ज�� व�रसथ�र"ळ� आपण क��%र� असल��च� प����.

५१. स �� सर�ज�� ल अ9�% भ�ग ह� रण% व�रसथ�� स"रर�� प�स�न द"ल%ह(ल� ग�ल� आ��. रKहदक क�ळ�� स स हरश�र सथ�न ���� अस� स��ग��� पण ब�हण क�ळ�� ह�च पररड झ�ल�ल आपण प��� आ���. च�र रण%, प"रर प9�न सर�ज व�रसथ�च� द��क आ�� अथ�%�� त��� स कड� द "ल%( ��ण� अप�ह(� आ��. रस�"�� स ह�� क�ठ�� बस� न�� म�ण�न ह�ल� रन"सरW� � श"द�च� दज�% द�ऊन ह�च� घ�र अपर�न क�ल�ल� आ��. हरज�न �"ग�� ह��द� हरच�र�� स"9�रण� करन स च� र�गळ� रण% सर�ज�न� र�न� क�ल� प�ह�ज�. र त��ल� र��Wरण% असF न��र हदल� आ��. जर अस� बदल ह��द�9र�%च�� व�रसथ�� क�ल� ग�ल� �र आहण �रच स ���रर ल अन��� द�र ��ईल, क�रळ क��द� करन �� स�ध� ��ईल अस� र�ट� न�� , अस�. फलज��ह�ष���, ज��क स असल �र अबक�ड� चs�� ह�च� रण% हदल�ल� अस��. हनद�न ��च सर क�रन त�� पर�ण� ह�च� रण% ठररल� ग�ल� प�ह�ज� रग ह�च ज�� क��� � अस�, अस� ठररल� �र स रर ल अन��� कर ��ईल. त��स�ठ जनरण���% पत��क ब�लक�च जनरपहतक� ���र करण��च क��द�श र �र�"द पस"� गW��� अस�र �स�, हन�र कर�र� ल�ग�ल. त����न रKहदक क�ळ�� ल ग"णकर%हरभ�गश� रण% व�रसथ� प"न� पच�र�� आण�� ��ईल. र��भ�र��� सर�ज उचच कa न च �� ठररण��स�ठ त�� सर�ज�� ल प"रर त���च�� सस���श कस� र�ग��� �� प��र��स स��हग�ल� आ��. ज�� सर�ज�� ल प"रर त���च�� ब��क��श गKरर�%न कर���, बडर���, 9�क�� ठ�र��� �� प"रर र �� सर�ज न च अस� स��हग�ल� आ��. त��च पर�ण� ज�� सर�ज�� ल प"रर त���च�� सस���श गKरर�%न कर� न�� �, त��न� त���च� र�न द���� बर�बर न� र�गर��� �� प"रर र त���च� सर�ज उचच अस� स��हग�ल� आ��. त�� पर�ण� प�ह�ल� �र आपल�� र��र�ष| �� ल ब�हण, रर�ठ� आहण र��र �� सर�ज न च ठर��� क�रण त�� सर�ज�� ल ब��क� प"रर�ल� घ�बरन दबल�ल�� रनससथ� � असल�ल� हदस��. त�� उलट क�ळ , क" णब , आग , भ�ड�र , स�रसर�, ग�ड स�रसर�, क��सथ, (हत�, पभ�, दKरज, अस� अन�क सर�ज उचच पक�र�� �����.

Page 58: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

७. ह��द��� ल प"नज%नर�च�� हरच�र�च र�ह�� – ५२. प�प-प"ण��च�� हरच�र��श � प"नज%नर�च स�कलपन� हनगड � आ��. भगरदग ��� च�थ�� अध�����, श कW षण�न प"नज%नर�च� उल�ख क�ल� आ��.

श भगर�न उर�चब��हन र� व�� ��हन जनर�हन �र च�ज"%न ।

��न��� र�द सर�%हण न तर� र�तथ पर��प ।। ५ ।। ४अर� शत"��पन� अज"%न�, र�झ� आहण �"झ� प"षकळ जनर ��ऊन ग�ल� आ���. �� सर% र ज�ण��, जर ��

ज�ण� न�� स.प"नज%नर� र�ग ल क�रण अस� स��ग��� हक�, र�णस�च� जनर त��च��� ल आतम��च�� उद�र�स�ठ अस��. ज�रर आतम��च� उद�र ��ऊन �� सर��भ� (परर�शर) रध�� हरल न ��� न�� ��रर �� प"न�� प"न� जनर घ��च र����. ह� हरररण�च� अथ% अस� ���� हक�, र�णस�च� जनर उपभ�ग घ�ण��स�ठ नस�न सर�� र9 ल परर�शर�ल� ओळखण��स�ठ ��� अस��. उपभ�ग शर र�च� अस��� र �� ज र��न� शर र9र�%न"स�र भ�ग�र��च� अस���. शर र�� ल आतम��न� त��� भ�ग घ��र��च� नस��. पर��", अज�न�र"ळ� �सF ��� न�� र शर र�� ल आतर� त�� भ�ग��� अडक� ज��� र त��च� अज�न र�ढ� र����. अश� पररससथ� � ज�व��� शर र हनसग%हन�र�न"स�र ज�स� जगण��स ��ग� र��� न�� ��व��� �� आतर� �� शर र स�ड�न द��� र �थ�रक�श नर न जनर घ�ऊन द"सर� द�� हरळर��, अश�रर� न� एक� जनर� न��र द"सर�, त�� न��र ह�सर� अश� sर��न� �� अज�न आतर� प"न�� प"न� जनर घ�� र����. ग ��च�� शबद��� स��ग�र��च�,

र�स��सस ज ण�%हन �थ� हर��� नर�हन गWह�ह� नर�ऽपर�हण ।�थ� शर र�हण हर��� ज ण�%ऽन�न��हन स��ह� नर�हन द�� ।। २२ ।। २

ज��पर�ण� एक�द� रन"ष� ज"न रस� ट�क� न द�ऊन नर रस� पर 9�न कर��, त��पर�ण� द�� , म�णज� आतर�, ज"न� द�� ट�क� न नर न द���श स�गर प�र��.

�� असF, ज�रर �� आतर� उदरल� ज�� न�� ��रर ��� र����. �Fच र�णस�च�� प"नज%नर�च� क�रण अस�� असF सरजल� ज���. ह��द��रध�� प"नज%नर�च� क�रण �Fच सरजल� ज���. इ�र 9र�~� आतम��च� असस�तर र�नल� ज�� न�� त��र"ळ�, शर र�� �� अस�� र त��च�� उद�र�स�ठ �F सर%क���d ��� आ�� असF सरजल� ज�� न�� . ह��द��� द��, ज र, आतर� र सल�गद�� असF च�र घटक र�णस�च� अस��� अस� सरजल� ज��� �सF इ�र 9र�%� र�न� न�� �, त���� फक शर र, ज र असF द�नच घटक आ��� असF

Page 59: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

र�न���. ब��%च हठक�ण ज र र आतर� ह��� गल� ��� असल�ल हदस��. एक�दर सर%च �क% हरस�ग� अस��. �� 9र% हनसग�%ल� ईशर र�न� न�� �, त���च� द�र क�लपहनक अस�� र त��पर�ण� त�� अन"र�ग�न� इ�र �क% स"द� �सFच �क% हरस�ग� अथर� क�लपहनक अस���. जग�च�� अ�� न��� परर�शर द���, रगKर� क�लपहनक ग�षdच त��� भर अस��. त�� सर% 9र�~� र�णस�ल� एकच जनर अस�� असFच सरजल� ज���. ह��द��� र�त सर% हरच�र हनसग�%� ल ईशर�ल� रध� र�न�न त��न"स�र अस��� र म�ण�न �क% स"स�ग� ठर���. ह��द� हरच�र�न"स�र द���च�, ज र �� एक अहरभ�ज� ह�सस� अस�� र जसF द�� रर�� �सF त�� बर�बर त��� ल ज रस"द� नष ���� असF सरजल� ज���. ह��द��र9 ल ब"द9र�%� ब"द�च�� अन�क ज��क कथ� पचसल� आ��� त����न ब"द�न� कस� त��च� आतर� हरकसस� क�ल� त��च र�ह�� हरळ��. फलज��ह�र श�स�पर�ण� ग�ल�� जनर��� ल कर�%न"स�र ह� जनर�� क�ण�� भ�ग आपल��ल� भ�ग�र� ल�ग��� �� हदल�ल� अस�� त��ल�च आपण नश ब सरज��. त��� पत��क जनर�ल� ज��क असF म�ण��� म�ण�न ब"द�च�� प"नज%नर�च�� कथ��न ज��क कथ� असF म�ण���. �स�स�र"हदक पर�ण� आपण आपल� प�कन आपल�� ����� घ�ऊन आल�ल� अस��.

५३. क���d श��ण� स��ग��� हक�, ��, �� सर% र�न� न�� �. र"द� ��थ� अस� आ�� कa, �� जग क�ण�च�� र�नण��न"स�र च�ल�� �� आपल��ल� हरच�र�� घ��र��च� अस��. जर �"रच�� र�नण��न"स�र �� जग च�ल� अस�� म�णज� �"म� च द�र अस��� �र �"रच�� र�नण�� न र�नण��च� हरच�र करण� उच � ठरल� अस�� पण �� जग �"रच�� र�नण�� न र�नण��न"स�र च�ल� नसल��न� �"म� क�� र�न�� अथर� र�न� न�� ह�ल� हबलक� � र�तर र��� न�� . म�ण�न क�ण र�ण�स क�� र�न�� अथर� न�� र�न� ह�च� हरच�र करण��ल� हक�र� खर� ह��द� द�� न�� �. ह��द� र�णसF हनसग�%ल� अथर� हनसग%रप ईशर�ल� क�� र�ज�र आ�� त��च� अ�द�ज घ�ण� उच � सरज���. ह�स�ठ , क�ण (र�ण�स) क�� र�न�� अथर� न�� र�न� ह�च चच�% श��ण� ह��द� कर � न�� �. ग�ल�� अन�क हपढ��च�� एकहत� अन"भर�न"स�र ज� ज�न�न"भर ह��द��च�� पर�पर��� सर क�रल� ग�ल� आ��, �Fच आपण र�ग%दश%क �तर म�ण�न सर क�र� अस��. त��न"स�र प"नज%नर र�णस�च� ���� �� ह��द� सर क�र���. आ9"हनक हरज�न�न� ज र � द���च र�स��हनक च��न� (chemical intelligence) आ�� �� जन"कदव� हडएन� (DNA) रर ल स�श�9न�न� ससद क�ल� आ��. ह�ररन ह��द� हरच�र हक� श�सश"द पर�ण��रर आ9�र � आ�� �� सपष ����. इ�र 9र�%पर�ण� ह��द�, क�रळ कलपन�रम� ग�षd� र��� न�� �� सरज�न घ��र� ल�ग�ल. श�रट एक ग�ष सर% ह��द��न सरज�न घ��ल प�ह�ज� � अश हक�, आपण ज� जनरल� आ��� ��

Page 60: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

आपल��� ल परर�शर�ल� म�णज� आतर�र�र�ल�, ओळखण��स�ठ आ��, द���च� भ�ग घ�ण��� ररण��स�ठ (र�ळ फ" कट घ�लरण��स�ठ ) न�� . जर � ज�ण र ओळख�न ह��द� आपल� ज रन जग� ल �र त�� ह��द�च� कल��ण ��ईल. खर� ह��द� ��, ज� � ज�ण र ठ�र�न स�र9पण� आपल� ज रन व�� � कर��.

५४. प"नज%नर�ररन सल�गद���च� प��जन क�� �� सरज��, �� थ�ड� प��ण� ��ग� र�ट��, �� असF, आपल�� आ�"ष��� आपण रहड|प"�च�� (क�र, s�9, ल�भ, र��, रद र रतसर) आ��र ज�ऊन ब��%च च��गल�� र�ईट ग�ष कर � अस��. त���च� ल�ख�ज�ख� म�णज� सल�गद��. र�ण�स ज� जनर�� �� �� ल�ख�ज�ख�, नश ब रप��न� बर�बर घ�ऊनच. पत��क र�णस�च� प�र%जनर�च� ह�श�ब त��च�� कर�%न"स�र हभन असण�र, त��पर�ण� त���च� नश बस"द� र�गर�गळ� असण�र. म�ण�न पत��क र�णस�च� आ�"ष� र�गर�गळ� अस��. क�ण श र�� जनर�� �र क�ण गर ब, क�ण स"�दर अस�� �र क�ण क" रप अस��. सगळ र�णस� क9 च एकस�रख नस���, द�न र�णस� क9 च एकस�रख हदस�स"द� न�� � ह�च� क�रण, त���च� सल�गद�� र�गर�गळ� अस���. इ�र प�ण���च�� ब�ब� �सF नस��. �� सर% स�रख�च हदस���. क�रण त���च��� फक द�� र ज र हs��हशल अस���, आतर� र त��बर�बर सल�गद�� ��थ� अस��� पर��", �� स"��रसथ�� अस���. त��न� भ�ग ��न सरजल� ज���. फक र�णस�च�� ब�ब� �� कर�%च� ल�ख�ज�ख� (सल�गद��) आतम��ल� हचकट�न असण��च� क�रण, हनसग�%� कर%हरप�क�च� ससद��� क��%र� आ�� अस� र�न���. कर%हरप�क�च�� हन�र�न"स�र, र�णस�च�� पत��क कW � च सरसर�न पह�हs�� ह�च�� � व��न"स�र उतपन ��ण� sरप�� अस��. च��गल�� क�र�च च��गल र र�ईट क�र�च र�ईट पह�हs�� उतपन ��ण� सर�भ�हरक अस��. ग�ल�� जनर�� ल कर�~च�� पह�हs�� ह� जनर�� उरट� अस���. �� असF त��च जनर�� उरटण� ��बड��ब शक� नस�� क�रण, त��स�ठ बर�च ह�श�ब शहकस��त��च�� हन�र��न"स�र व��र� ल�ग���. त��र"ळ� � पह�हs�� प"ढच�� जनर च उरटण� शक� ����. �� शक� ��ण��स�ठ �� ल�ख�ज�ख� आतम��बर�बर ��ण� जरर च� अस��. �सFच त��स�ठ आतम��ल� प"न� जनर घ�ण� स"द� ब�9नक�रक ठर��. ज� र�ण�स आपल�� ज रन�� क���d च��गल� अथर� र�ईट क�र कर�� त��च� पररण�र सररप त��च�� सल�गद���� ल नbदणdरध�� बदल ��ऊन त��पर�ण� द "रसत�� ��� अस���. श�रट रर���न� ज� अ�ह�र रप सल�गद���च� अस�� �� घ�ऊन �� आतर� �� द�� स�ड�न ब���र पड��. म�णज� एक�द� र�णस�च� सल�गद�� �� जनरल� ��व��� जस� ���� �स� �� रर���न� नस��. अश�रर� न� आतम��च� सल�गद�� स�� उतs��� ��� अस��. आ9"हनक हरज�न�पर�ण� र�णस�च� हडएन�स"द� अश�च पक�र� बदल� अस��

Page 61: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

र र�णस�च� हडएन� �� जनरल� ��व��� जस� ���� �स� रर���न� नस��. कद�हच�� अस� अस�ल हक�, ह� हडएन�रध�� सल�गद���च स"द� नbद ��� अस�र . ह�ररन ह��द� श�स� हरज�न�न"स�र ज�स� ��ग� ठर���. असF इ�र 9र�~ब�ब� आढळ� न�� . आपल� आत�च� जनर ग�ल�� जनर�च�� कर%हरप�क�पर�ण� अस�� त��� फ�रबदल कर�� ��� न�� . म�णज� आपण आपल� नश ब बदल� शक� न�� . ग�ल�� जनर क�ल�ल�� प�पकर�%र"ळ� जर अ�9तर ह� जनर प�� झ�ल� अस�ल �र त��� क�ण��� बदल आपण��न सर�� आपण कर शक� न�� . पर��", दKहरक शकaच�� रद� न� �� कद�हच�� शक� अस��. श�क��च�� हशकरण�कM� �� स��हग�ल� आ��. आतम��ल� सल�ग नस�� पर��", ह� सल�गद���र"ळ� �� जनर�� �� त��च�� सल�गद���च� सल�ग घ�ऊन ����. म�ण�न ह�ल� सल�गद�� अस� म�ण���. ज�व��� आतम��ल� र�( प�� ���� ��व��� �� सल�गद��, म�णज�च कर%हरप�क�च� ह�श�ब, शहकस��त��च�� हन�र�न"स�र स�प"ष�� आल��र"ळ� न�� स� झ�ल�ल� अस��. ह�श�ब�च�� भ�र�� ब�ल�र��च� �र असF म�ण�� ��ईल हक�, कर%हरप�क�च हनवरळ ब�कM श"न� झ�ल��न� �� आतर� र�(पद�ल� ज���. ग��र ब"द�न�स"द� �� कर%हरप�क�च� ससद��� र�न� क�ल�ल� आ��. एरढ र�ह�� प"नज%नर�च� प��जन सरजण��स�ठ प"र�श आ�� असF रल� र�ट��, त��प�(� ज�स� र�ह�� स�ठ र�चक��न श�क��� ल ��तहरद�च� सहरस�र अभ��स कर�र�. ह� र�ह�� ररन ह��द� आपल� प"ढच� जनर कस� अस�र� �� ठरर� शक��. स�प�ण% ज रन प�पहरर� � जगल���न� अह�श� च��गल� प"नज%नर आपण हरळर� शक�� अस� ह��द��च�� हशकरण�कM� हदल� आ��. उतर आ�"ष��स�ठ , म����रपण�स�ठ , जसF आपण बच� कर�� �सFच क���dस� �� आ��. कर%हरप�क�च पर�फ�ड शहकस��त��च�� ससद����न"स�र (ज�रढ�स ��रढ ) ��� अस�� र म�ण�न जग�� हनसग�%कड�न क9 � अन��� ��� न�� सर% ह�श�ब�न� ��� अस��. आपण प���� हक�, क���d र�णस� आ�"ष�भर सच�ट न� जग� अस��� पर��", त���च�� ज रन�� क�रळ द"�ख सल� ल�ल� अस��. अस� ��ण��च� क�रण, आज जर �� इसर सच�ट न� जग� असल� �र ग�ल�� जनर त��न� बर�च ख�ट� क�र क�ल� असल� प�ह�ज� र �� �� आज भ�ग� आ��. �सFच ह� जनर�� ल च��गल�� क�र�र"ळ� प"ढ ल जनर र�त �� स"ख�� र��ण�र आ�� �� हनह��. ह� उलट अस�स"द� हदस�� हक�, एक�द� र�ण�स सद�हद� र�ईट क�र�� गक% अस�� �र स"द� �� अगद रज�� अस��, त��च� क�रण कर%हरप�क�च�� ह� हन�र�न"स�र त���न� र�ग ल जनर च��गल� क�र क�ल� ���� �� �� भ�ग� आ�� र आ�� ज� क" कर% कर � आ�� �� �� प"ढ ल जनर भ�गण�र आ��. क��� र�णस� अस� सरज��� हक�, ह� जनर च�� कर�%च फळ� ह�च जनर भ�ग�र ल�ग��� पर��", ह� सरज�ल� ह��द��च�� हशकरण"कM� आ9�र न�� , �� त�� त�� र�णस��च� त��च� स�ईसकर असF गKरसरज अस���. म�ण�न र त�� र�द�� ज�ण�र न�� .

Page 62: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

५५. प"नज%नर�च� स�ब�9 अश�रर� न� सल�गद���श म�णज� प��%��न� नहशब�श हनगड � आ�� म�ण�न नश ब�च�� व�र��र�ब�ब� ज र�ह�� आ�� � ��थ� द�� आ��. र�णस�च� नश ब र त��च� व�र��र पKश�च�� व�र��र�स�रख� अस���. जसF पKश�च�� व�र��र�� र�ण�स पKस� नस� ल �र कज% क�ढ�� �सF नश बस"द� प"णण��च� कज% क�ढ�न स"9�र�� ����, त��बदलच� ह�श�ब कस� अस�� �� प�����. द�र�� गण��कड� र�ठ� प"ण�स�च अस��. त����न कज% क�ढ�� ���� अस� सरज आ��. त��स�ठ हरहशष पद� न� प"ज� ��� अस�� त�� प"ज�� ��चक द�र��ल� आश�सन द��� हक�, �� आरश�क ��रढ� प"ण�स�च� करन �� कज% फ�ड�ल. जर � द�र�� पसन झ�ल �र � आपल� प"ण� कज%रप��न� भक��स द��� अस� सरजल� ज���. अथ�%�� �� कज% अस�� म�णज� त��च पर�फ�ड भक�ल� कर�र ल�ग�� �� उघड अस��. � पर�फ�ड प�पर"क र प"ण�क�रक ज रन जग�न फ�ड�� ����, अस� सरजल� ज���. नरस�� ज� �� ब�ल�� जसF, खण� न�रळ�न ओट भर न रगKर�, �र ��रढ� करन �� ��चक सरज�� हक�, त���न� नरस फ�डल�. पर��", �� भ�ग नरस�च� ब�ह भ�ग अस��, आ� ल भ�ग ज� अश� नरस��� गW� � सरजल� ज���, ज��� त���न� प"ण� स�च करण��च� आश�सन हदल�ल� अस�F �� �सFच र���न ज���. द "द�र�च ग�ष अश हक�, क�ण��� भक �� पहरत हन�र प�ळ� न�� र त��र"ळ� �� रWत�"न��र र�ठ� अडचण � ज���. ह�स�ठ जर क�णत��� द�र��कड� नरस कर�र��च� अस�ल �र क�रळ (ब�ह) नरस फ�डण��न� त��च स"टक� ��� न�� �� त�� भक�न� ल(�� ठ�रल� प�ह�ज�. आपल�� ह� जनर�� क�ण�� क�र क�ल��र"ळ� प"ढच�� जनर क�ण�� च��गल� अथर� र�ईट भ�ग भ�ग�र� ल�ग� ल �� प���� असF स��ग�� ��ईल कa, ह��द� इसर, ह� जनर�� ल क�र�च�� रद� न� त��च�� प"ढच�� जनर�च� भ�ग ठरर� शक��. नरस�बदल आणख न थ�ड� प�����. द�न ��चक एक� द�र��कड� नरस कर���, त��� ल एक�च� नरस प"र� ���� र द "स��%च� ��� न�� . असF ��ण��च� क�रण, द"स��%च� प"ण�स�च� कर आ�� असF सरज�र��च� अस��. त��स�ठ ख��% ह��द��न प�पर"क ज रन जगण��च� प�र�हणक प�तन कर � ज�र�. आपल खर लकर आपल� प"ण�स�च आ��, पKस� न�� �. �� ह��द��न ल(�� ठ�र�र�. क�रण, प"ण�स�च� � श�श� स�पत अस��. पKश�च द�र�� क" ब�र अथर� गणप� आ�� र � स�पत अश�श� अस��. सतकW त��प�(� ध��न स�9न� जसF, हरपश�न� स�9न�, स�ऽ�र� स�9न� करण��र"ळ� प"ण�स�च ज�स� ��� अस�� म�ण�न ह��द��न अश� स�9न� रध�� आपल� फ�रल� क�ळ व�ह�� कर�र� अश अप�(� अस��. ह� आहण अश� अन�क ग�षdस�ठ ख��% ह��द��न ब�हण प"र�ह����कड�न र�ग%दश%न घ�ऊ न�� क�रण, �� न��र ख�ट� सल� द��� अस� अन"भर आ��. कद�हच�� त��ल�स"द� खर� क�� �� र�� � नस��. ह��द��� ल कर%क��ड द�र���न� स��"ष करन त��च��कड�न प"णण��च� कज% हरळरण��स�ठ अस���. स�9�रणपण� च��ग"लपण�, र�ण�सकM र भ��द�� ह� हतस"त न�

Page 63: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

रन"ष� प"ण� करर� शक��. म�ण�न ह��द�न� �� � न आपल�� ज रन�� आचरण��� ठ�र�र� अस� स��हग�ल� आ��, �� न प�ळण��र"ळ� �� प�प कर� अस��.

८. सत�, असत� र ह��, अह�� ह�च� प�प-प"ण� स�ब�9�� ल हरच�र –

५६. सत� क�� र असत� क�� ह�रर ह��द��च�� पर�पर�� क�ण� र�ह�� आ�� �� प��र��च� आ��. सत� म�णज� क��? एकद� ह��द� �तरज�न�� �� जग र��� म�णज� भर आ�� असF स��हग�ल� ज��� र र��� म�णज�च भर म�णज� ख�ट� अथर� असत� आ�� असF सरज� अस���न� द "स��% र�ळ त��� सत� प��ण��च� प�तन करण� हक�प� ��ग� ��ईल अस� पश उभ� र����. ह�च� अथ% ज� सत� ह� जग�� अस�� �� असत��� ल सत� अथर� स�प�( सत� अस�� �� आपण ल(�� घ��ल� प�ह�ज�. ज��ल� आपण सत� सरज�� �� फक क�णत�� �र एक� दष न� सत� अस� शक�� र इ�र दष न� �Fच असत� अस� शक��. �� क9 � प�ण% सत� नस�� �� ल(�� घ��ल� प�ह�ज�. स��ख� �तरज�न�च� �� ग�भ� आ��. अस� असल� �र सर%च 9र�~�, सत� ब�ल� असF स��ग���. ह��द��� ल अन�क ग�थ���स"द� सत��च� आग� 9र� अस� स"चरल�ल� अस��. असF असल� �र आपण आपल�� आ�"ष��� ब����क पस�ग खर� ब�लण��प�(� ख�ट�च ब�लण� ज�स� पस�द कर�� अस� सर�~च� अन"भर आ��. अश�रर� न� ख�ट� ब�लण��र"ळ� प�प ल�ग�� क��? �� बघ�र� ल�ग�ल. अस� अन"भर आ�� हक� र�ण�स क�ण�च�� �र ह���स�ठ ख�ट� ब�ल� अस��. ��थ� ह���च� हरच�र र�तर�च� अस��. आ�� पश उतपन ���� हक�, क�ण�च� ह��? आहदश�कर�च���~न त���च�� ट क��� "बह स�� जगन� हरथ��", असF सल� ल� आ��. ��थ� बह म�णज� परर�शर अस� अथ% घ��र��च� आ��. त��पर�ण�, परर�शर �Fच क�रळ सत� आ�� र �� जग म�णज� हनसग% ख�ट� आ��. अस� त���न स��हग�ल� आ��. पर��", आपल�� दKन�हदन व�र��र�� र�त सत� र�गळ� अस��. �� सत� र श�कर�च���~च� सत� ह��� क���dच स�ब�9 न�� . त��र"ळ� रर ल हर9�न पथर दश%न अग�ह ठर��. ��थ� र"द� अस�� क�� क�ल��न� प�प ल�गण�र न�� . क�रण, प�पर"क ज रन �� र�णस�च�� ज रन�� ल र�तर�च� र"द� अस��. जर व�र��र�� आपण सत� स��हग�ल� र त��र"ळ� जर प�प ��ण�र अस�ल �र �� सत� प�पक�रक असल��नF अग�ह ठर��. म�णज� ��थ� सत� कa असत� �� कर र�तर�च� अस��, प�पक�रक कa, प"ण�क�रक, �� र�तर�च� अस��. ��थ� ह�� र अह�� �� सत� र असत��श स�ब�स9� आ��� र �� कस� �� प��र� ल�ग�ल. त��स�ठ एक रपक कथ� उपहनरद�� हदल� आ�� � प�����.

Page 64: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

५७. एक सजजन एक� च�र रसत���च�� न�क��रर उभ� आ�� र अश� पररससथ� � ��, एक स सर�रन 9��र� �����न� प����. � स लगबग न� उजव�� फ�ट�न� प"ढ� हनघ�न ज���. त��न��र थ�ड�च अर9dन द�न 9टdगण प"रर सर�रन �����न� �� प����. �� सरज�� हक�, �� द�घ� त�� स च� प�ठल�ग कर � आ���. न�क��रर आल��रर �� आज"ब�ज�स प����� पर��", त���न� � ब�ई क�ठ�� हदस� न�� . त��न��र �� ह� सजजन�स हरच�र���, � ब�ई क�ठ� ग�ल ?आ�� सजजन��स पश पड��, सत� ब�ल�र� कa, असत�? जर सत� स��हग�ल� �र � स र�ठ� अडचण � पडण�र र त��च� प��क ह� सजजन��स ल�गण�र र जर असत� स��हग�ल� �र असत� ब�लण��च� द "रण ल�गण�र. ��थ� आड र ��थ� हर� र अश पररससथ� झ�ल आ��, अश� पस�ग क�� स��गण� ज�स� श��सकर �� प��र��च� आ��. ह� हठक�ण त�� सजजन��न� � स ड�र कड� ग�ल , अस� र�न�न� द�खर�न, असत� स��ग�न त�� स च� स�र(ण क�ल�. ह�ल� आपदर% असF म�ण���. ह� कथ�� ज� घटक ग"��ल�ल� आ��� �� न टपण� प��र� ल�ग� ल. असत� स��ग�न� �� सत� स��ग� ���� अस� सरज�र� ल�ग�� क�रण, �� असत� च��ग"लपण�च� सरथ%न करण�र� ����. ह�च� अथ% ह��द��च�� हरच�रसरण न"स�र च��ग"लपण� म�णज�च सत� अस� र�नल� ज���. क�रण, त��र"ळ� परर�शर त��च��कड� अन"क� ल ����. म�णज� च��ग"लपण� परर�शर�च� द��क आ�� �र, च��ग"लपण� क�ण�श ? हक� ? असF पश उपससथ� �����. त��स�ठ च��ग"लपण�, र�ण�सकM र भ��द�� ह��च�� व��ख�� प��व�� र�ग� ल त�� अश� आ���,

• क�ण�च��� अज�न�च�, गर ब च�, भ�ळ�पण�च�, करज�र च� गKरफ��द� न घ�ण� ह�ल�च र�ण�सकM असF म�ण���. ह�� सतप�त र अप�त ह�च� हरच�र कर�र� ल�ग��. ह�च�� हररद ज� र�गण� त��ल� अर�न"रपण� अस� म�ण���.

• रल� सर�ज�न� कस� र�गर�र� असF रल� र�ट��, �सFच र सर�ज�� ल ल�क�श र�गण� ह�ल� च��ग"लपण� असF म�ण���. च��ग"लपण� अदK� �तर�श हनगड � आ��. ह�� सतप�त र अप�त ह�च� हरच�र कर�र� ल�ग��. ह�च�� हररद ज� र�गण� त��ल� र�ईटपण� अस� म�ण���.

• सर% प�हणर�त��बदल सनर�न�च भ�रन� ब�ळग�न त�� पर�ण� जगण� आहण सर% प�हणर�त��च� आदर करण� ह�ल� भ��द�� असF म�ण���. ज� त�� हररद र�ग��� �� द "ष सरजल� ज����.

ज� �� � न हन�र प�ळ�न त��च� ज रन जग�� �� प"ण�र�� सरजल� ज���. प"ण� कर�रण��च � � न 9�रण� स��हग�ल� आ���.

ह� उद��रण�� द�न ह�� उद�श हदस���. एक त�� स च� ह�� र द"सर� त�� द�न 9हट�गण��च� ह��.

Page 65: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

9हट�गण��च� उद�श सपषपण� आस"र स�पद�च� आ�� �� उघड हदस�� त��र"ळ� त�� ह���� असत� (परर�शर न�� ) आ�� म�ण�न �� सत��च� (परर�शर�श ) अह�� ठर�� म�ण�न त�ज� ठर��. त�� स च� उद�श सपषपण� दKर स�पद�श हनगड � आ�� म�ण�न ह�च� ह�� सत��च� (परर�शर�श ) ठर�� र म�ण�न ��ग� ठर��. ह� उद��रण�� द�न प�पकW त�� प��%� असल��च� हदस��, एक प��%� त�� स च�� ह��� हररद र�गल��न� ��ण�र� ज�स� र�ईट प�प र द"सर� त�� 9हट�गण��न� ख�ट र�ह�� द�ऊन ��ण�र� कर र�ईट प�प. ह� द�न

प�पकW त��� क�ण�� ज�स� र�ईट �� प��र� ल�ग�ल. ज�व��� द�न प�प����न हनरड करण��च र�ळ ���� ��व��� कर र�ईट प�प कर�र� र ज�स� र�ईट प�प ट�ळ�र��च� अस��. अश�रर� न� सत�-असत�, ह��-अह��, प�प र प"ण� ह��च� परसपर स�ब�9 कस� अस��� �� ल(�� ����. ज� ह��द� �� ओळख�न ह�च हनरड करन आपल र�%ण�क ठरर�� �� न��र प"ण�र�न र�ह�ल अस� सरजल� ज���. आपल�� दKन�हदन ज रन�� �� ठररण��च� अन�क पस�ग उदर� अस���. त��कर��� ह�च चच�% ��थ� क�ल आ��.

५८. श�रट र�स�हरक सत� र अध��तर�� ल सत� ह�� ल फरक सरज�न घ��र� ल�ग�ल. रर ल उद��रण��� आपण अध��तर�� ल सत� क�� �� प�ह�ल� आ��. ज रन�� र�स�हरक सत��प�(� अध��तर�� ल सत� ज�स� र�तर�च� आ�� अस� ह��द� हरच�र स��ग��. अस� असल� �र , र�स�हरक सत��च� क�� र�तर ज रन�� आ�� �� स"द� प��र� ल�ग�ल. न����ल��� स�( द����न� क�� ब�ल�र� अस� पश उपससथ� ����. क���d स��ग� ल ��थ�स"द� अध��तर�� ल सत�च स��ग�र� पर��", न����ल� र�त ��थ� र�स�हरक सत��च अप�(� कर � अस��. क�रण, ��थ� ह�� क�ण�च� प��र��च�, प�प क�ण�ल� ल�गण�र, अध��तर�� ल सत� र र�स�हरक सत� ह��� ल �डज�ड कश कर�र��च �� सर% ठरहरण� हनरहनर�ळ�� पररससथ� रर अरल�ब�न अस��. आपल न��� व�रसथ� र�स�हरक सत��रर हन9�%र � अस�र कa, अध��तर�� ल सत��रर अस�र �� 9�रण श�सन�ल� ठरर�र� ल�ग�ल. स��प� ज न��� व�रसथ� आपल��कड� अरल�� आ�� � प�पप"ण��रर आ9�र � न�� , � प���त� क��द��रर आ9�र � आ��. क��द�� ल ��ग� र अ��ग� ह��च� स�ब�9 प�पप"ण��श नस��. म�ण�न ज� क��द�श र आ�� �� प"ण�क�रक अस�लच असF न�� र ज� ब�क��द�श र आ�� �� प�पक�रक अस�लच अस� न�� . असF असल��र"ळ�, व��र��र क जग�� आणख न एक सत� ढरळ�ढरळ कर���न� आढळ��, त��ल� आसथ%क सत� म�ण���. पKस� द�ऊन न����ल��� सत� बदलण��च� पक�र सद�हद� ��� अस��� �� एक हरश�र सत� न����ल��� आढळ��. त��र"ळ� �� र"द� हरर�द अस�न त��रर चच�% करण� ह� सलख�ण�च�� आर�क�� ब���रच� आ��

Page 66: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

म�ण�न, ह� हठक�ण रल� �र ज�स� सल� ण��च आरश�क�� र�ट� न�� . ब��%च पस�ग न����ल��� ल सत� अध��सतरक दषट� असत� असल� �र �� र�णस�ल� सर क�र�र� ल�ग��. थ�डक��� स��ग�र��च� म�णज�, सत� र असत� ह��च� स�ब�9 सर�ज�� ल भष�च�र�श असल��च� हदस��. ब��%च हनर�ड�� न���ल��न� र�स�हरक सत� ग�ह 9रल��र"ळ� अध��सतरक अन��� ���� असF हदस��.

९. ह��द��च� आ��र, हर��र र हरच�र ह�बदलच� र�ग%दश%न – ५९. पथर आपण ह��द��च�� आ��र� ब�ब� क�� र�ग%दश%न आ�� �� प��ण�र आ���. हनसग�%च�� रचन�ररन रन"ष� प�ण उभ� आ��र आ�� अस� हदस��. �� कस� ठर�� �� प��र� ल�ग�ल. प�ण��च� आ��र त��च द����च रचन� र पचनस�सथ� कश क�र कर�� ह�रर हरस�ब�न अस��. र�णस�च�� द����च रचन� त��� ल स"ळ� र द�ढ� प����, �सFच त��च पचन स�सथ� ज�� पक�र� क�र कर�� �� प���� �� र��स र श�क असF द�न� ख�ण�र� प�ण आ�� असF सरज��. र�णस�च�� आ�ड�� ज ज र�ण� स�पद� (फल�र� फ�न�) अस�� � स"द� हरच�र�� घ��र ल�ग��. र�णस�च� श�क���र र जन�रर��च� श�क���र ह��� एक फरक अस��, र�णस�ल� बर�चस� श�क���रस"द� हशजर�नच कर�र� ल�ग�� म�ण�न �� पच� श�क���र ठर��. न हशजरल�ल� कचच� श�क���र कर अस��. इ�र प�ण कचच� श�क���र कर � अस���. ह�च� क�रण असF स��ग��� हक�, र�णस�च�� आ�ड�� ल ज र�ण� स�पद� श�क���र प�ण��च�� ज र�ण� स�पद�प�(� र�गळ अस��. ह��द�न हनसग�%च�� ह� आद�श�च� प�लन कर�र��च� अस��, म�णज� उभ� आ��र क�ल� प�ह�ज�. क�रळ श�क���र करण� म�णज� हनसग�%च� आद�श र�डण��स�रख�, म�णज� प�प ठर��. आज अज�न र�ण�स भ�रन�हररश�Fन� क�लपहनक �तरज�न�च�� आ��र ज�ऊन �� हनसग�%च� उभ� आ��र र���ण��च� आद�श र�ड � क�ढ���न� हदस��. हनसग�%च� हन�र न प�ळण� �� प�प असF सरजल� �र हनवरळ श�क���र करण� ��स"द� प�पकर% ठर��. आपण पWथर च�� सरहश��षण कट ब�9�� असल��र"ळ� आ�"रwद� पर�ण� आ��र उभ� र��ण��स�ठ पच� श�क���र�च� भ�ग ७० �� ८० टकक� ठ�र�र� र उरल�ल� र��स���र अस�र� असF आ��. अस� 9�रण आ��र�ब�ब� ठ�रल� �र र�णस�च पकW � उतर र���� असF सरजल� ज���. पर��", श � कट ब�9�� ल ल�क��न आ��र ५० टकक� प� ठ�र�र�. आपल�� पचन हs��� आ�ड�� ल जKहरक स�पद� ज��ल� इ�गज � फल�र� फ�न� म�ण���, त��च� स�र9%न ��ण��स�ठ आ�"रwद�� प�च�रW��च� हक�र� प�च�ररष�च� उप��ग करण��च हशफ�रस आ��. म�ण�न ख��% ह��द��न हदरस���न एकद� �र प�च�रW��च� च�टण कर�र�. हक�र� प�च�ररष�च एक र�त� आठरड���न द�नद� घ��र . त��र"ळ� आ�ड�� ल जKहरक स�पद� स�रWद ����. आज क�ल अनट ब���ट कच� उप��ग फ�र

Page 67: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

��� आ��, त��र"ळ� � जKहरक स�पद� नष ��� अस�� त��स�ठ अश� पस�ग प�च�रW��च� स�रन हरश�र र�तर�च� ठर��. अश� ब��%च �र�"द 9र�%च�� पहरत हन�र��� क�ल�� ज���� क�रण, त�� 9र�%� करण��च� स��हग�ल� हक�, त���च� प�लन इर�न� इ�ब�र� ��� अस��. एरर र�णस� त���च��कड� द "ल%( कर���. ह�स�ठ 9र�%� ल हरहर9 �र�"दd र�ग ल उद�श सरज�न क�र करण� च��गल� अस��. अन�क प"ज�हर9 � प�च�रW��च� च�टण करण��च� स��हग�ल� आ�� �� क��, �� सरज� शक��. द�9, द� , र9, ��प र स�खर �� प��च घटक सरपर�ण�� हरळ�न प�च�रW� बनरल� ज���. प�च�ररष ब�ज�र� ���र हरळ�� �� घ��र�. अश�रर� न� हरज�न�न� सरWद अस� ह��द� हरच�र आम��ल� अहभप�� आ��. ६०. श�क���र�च� ख"ळ पथर ज"न�ट जKन पण�ल � स"र झ�ल�. जKन पण�ल अ��क�र�रर अरल�ब�न आ��. र��स���र�स हरर�9 स"र झ�ल� क�रण, अस� एक गKरसरज पसररण��� आल� हक�, र��स���र करण��स�ठ पथर त�� प�ण��च ज �त�� कर�र ल�ग�� त�� �त��� ह��स� अस�F. जKन �तरज�न� पर�ण�, ह��स� करण� प�प सरजल� ज���. जKन �तरज�न�� क�ठ�� �त�� कर न�� अस� स��हग�ल�ल� न�� फक ह��स� न करण��च� स�कलप अस��. �सFच र��स ख�ऊ न�� अस�� स��हग�ल�ल� न�� . पर��", ह��स� क�ल��हशर�� �त�� ��� न�� अस� एक गKरसरज ���� र ह��स� आहण �त�� ह�� ल फरक ल(�� घ��ल� ग�ल� न�� . एक� दष न� �� बर�बर ���� क�रण, त�� क�ळ�� हरन�र�दन� �त�� करण� आजच�� स�रख� शक� नव���. त��क�रण��न� �त�� र ह��स� �� सर�न सरजल� ग�ल�. बदलत�� क�ळ�� र हरज�न�च�� पग� र"ळ� हरन�र�दन� �त�� करण� शक� झ�ल� आ��. म�णज�, एकहरस�व�� श�क��� �त�� र ह��स� �� एकच र�ह�ल�ल� न�� �. म�णज� अगद जKन हरच�र��न"स�रस"द� हरन�र�दन� �त�� प�प ठर� न�� . ह��द� सर% पक�रच�� ह��स��न� प�प सरज� न�� � ��स"द� ल(�� घ��ल� प�ह�ज�. क�रण, ह��द��च�� हरच�र�न"स�र जर ह��स� अध��सतरक ��%स�स क�रण ��� नस�ल �र � ह��स� प�प ठर� न�� र म�ण�न � ह��स� करण��स �रक� नस��. ह��स� करण��च इचp� नस���न� इ�र क�रण��र"ळ� ह��स� झ�ल �र � ह��स�स"द� प�प ठर� न�� . उद��रण�थ%, ख�ट क ह��स� कर�� पण � ह��स� त��ल� करण��च इचp� नस�� क�रळ एक क�%व� म�ण�न �� � न�ईल�ज�न� कर � अस�� म�ण�न अश� ह��स�ल� प�प सरजल� ज�� न�� . द "सर� उद��रण �"द�� लढण���% ��दध��च� घ��� ��ईल. �� �"द�� अन�क��न� ठ�र र�र�� पण त�� सर% ह��स� करण��च� त��च� उद�श नस��. ग ��� श कW षण�न त��च क�रण��न� अज"%न��स �"द करण��च� आद�श हदल� आ��. रसत��न� च�ल���न� अन�क p�ट� प�ण र�रल� ज����, श�सbश�स कर���न� अस�ख� स"कर ज र र�रल� ज����, त���� ह��स� करण��च� उद�श नस�� म�ण�न त���र"ळ� प�प ल�ग� न�� . आज�र र�णस�स बर� करण��स�ठ शर र�� ल ल(�र9 र�गज��" र�र�र� ल�ग��� त���� ह��स� करण��च� उद�श नस���न� जर

Page 68: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

ह��स�तरक �त�� झ�ल �र � प�प ठर� न�� . हरश�र म�णज�, ह��स� करण��च� उद�श आ�� र रन��न� � ह��स� क�ल स"द� पर��", पत�( ह��स� जर झ�ल नसल �र �� प�प ठर��. प�प�च� उद�श �� पर"ख र"द� अस�� �� प����, जर प�प ��� नस�ल �र अगद सर�दन� �त�� स"द� झ�ल �र �रक� नस��. हनसग% स�� ह��स�तरक �त�� कर � अस�� क�रण �त�� झ�ल��हशर�� ज रनsर च�ल� र��� न�� . पण त��च� उद�श ह��स� करण��च� नसल��र"ळ� त�� ह��स� रK9 ठर���. �� जKन र ह��द� हरच�र��� ल र�तर�च� फरक आ��. ग ��� ल हरर�चन�न"स�र र�ण�स क9 � क�ण�च � �त�� कर शक� न�� . �� क�रळ क�रणर�त अस��. एक�द ग�ष प�पक�रक आ�� कa न�� �� ठररण��स�ठ , ह��द��� उद�श क�� आ��, �� र�तर�च� सरज��� पर��", जKन कW � (उद�श अस� अगर नस�) र�तर�च सरज���. अश� क�रण��न� जKन हरच�र ह��द��च�� र�न�न� हनकW ष ठर��. श�रट ह��स� अथर� अह��स� ह�च� स�ब�9 प�प प"ण��श आ�� र जर प�प ��� नस�ल �र � ह��स� रK9 ठर�� �� ल(�� घ��ल� प�ह�ज�. ह��� आणख न एक पश प"ढ� ���� �� अस� कM, ह��स�तरक �त�� ज र कर�� हक�, आतर� कर��? जर त�� हs��� ज र�बर�बर आतर� स�र ल अस�ल �रच �� कW त� आतम��स ब�9��, एरर न�� क�रण, ज र�ल� प�प र प"ण� द�न� � ल�ग� ��� न�� � क�रण द�� र त��च� ज र �� एक र�स��हनक �तर आ��. ह�च क�रण��स�ठ इ�र र��स���र प�ण ज ह��स�तरक �त�� कर��� त��र"ळ� त���� प�प नस�� क�रण त�� प�ण��� ल आतर� स"� अस��, �� हs��हशल नस��. ह� ररन ख�ट क र ��द� ह��स�तरक �त�� करन� हनषप�प र����� त��च� क�रण सरज�� �F असF, त���च� ज र �� कर � अस��� र त���च� आतर� त�� ह��स�चर�� ग"��ल�ल� नस��. द "स��% शबद�� स��ग�र��च� म�णज�, श कW षण�न� ग ��� अज"%न�स म�णज� त��च�� ज र��स �"द करण��स स��हग�ल� र त��च�� आतम��स र�त त�� प�स�न हरर"क र��र� असF स��हग�ल� आ��. ग ��� श कW षण क�ण�� सल� अज"%न�च�� ज र�ल� द��� र क�ण�� त��च�� आतम��ल� द��� �� �प�सल� �र एक र�गळ ग �� दष�तपत स ����. त�� दष न� ग �� अज�न र�चल ज�� न�� . ख�ट क��� प�ण��ल� ज र� र�रण�र� र न��रच क�र� करण�र� असF द�न अस���. त��� ल ज र� र�रण�र� हरन�र�दन� र�रण��च�� ��त�� पहशह(� अस�र� म�णज� ह��स� ट�ळ�� ��ईल. इसल�र रध��स"द� ज र� र�रण�र� र�लर अस�र� ल�ग�� क�रण त�� 9र�%�स"द� प�ण��च� रWत�� हरन�र�दन� झ�ल� प�ह�ज� अस� द�डक आ��. �� र�लर र�र���न� अल�� कड� (र� र�गण�र आ��� ब�ल�� र न��र � �त�� त��च�� क" र� न"स�र कर�� पण आज ��तज�न इ�क� पग� झ�ल� आ�� हक�, �� क��% प�ण%पण� हरन�र�दन� करण� शक� झ�ल� आ��. त��र"ळ� �� पश आ�� र��� न�� . रन"सरW� �स"द� र�दश�स स�पन ब�हण��न बळ द�र�� असF स��हग�ल� आ�� �� ह��च क�रण��न� अस�र� असF र�ट��. व��9ग ��� एक �पसर ब�हण,

Page 69: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

क�हशक, ख�टक�च� क�र करण���% ज�न ऋर स हरच�र��, "�� प�ण र�रण��च� क�र �"म� क�� कर��"? त��रर �� ऋर स��ग��, "र �� प�ण हरन�र�दन� र�र��, जर �� र न�� क�ल� �र क�ण अज�न ह� प�ण���न� सर�दन� र�र ल �� ��ऊ न�� म�ण�न र �� क�र कर � आ��. हनसग�%न� र�णस�ल� उभ����र क�ल� असल��न� र��स���र करण� र�णस��स ब�9नक�रक आ�� �सF न करण� प�पक�रक आ��". ६१. हनसग�%च� ग�ड� स"रळ �पण� च�लण��स�ठ आ9 जनरल�ल� ज र ररण� sरप�� अस��. त��स�ठ स�� प टरल� एक स�(�तक�र झ�ल� ���� त��च ग�ष प��र ल�ग�ल. ��श"च�� न��र�न� सर��च� स�द�श पसररण��च� क�र कर���न� स�� प टर ग��र�ग��र भटक� ����. त��ल� ल�क प�ण र�रन ख���� �� अ��ग� र�टल��न� त��न� त��च�� अन"�����न� र��स���र न करण��स स��हग�ल�. असFच एकद� �� एक� ग��र द "प�र ध��नसथ बसल� अस���, त��ल� स�(�तक�र झ�ल�. त��ल� त��� एक सफ�द च�दर आक�श���न ख�ल जहरन रर �����न� हदसल . त�� च�दर रर सर%पक�रच� ख�द प�ण हफर� ����. प टरल� त�� स�(�तक�र�च� अथ% सरजल� न�� . �� परर�शर�ल� हरच�र��, "�� क�� पभ�", त��रर आक�श���न आर�ज आल� हक�, "�� सर% प�ण र�णस��न� ख�र��च� अस� आद�श आ�� क�रण, रन"ष� �� द�र��न� उतपन क�ल�ल� एक र�ठ� भ(क प�ण अस�न त��च� क�र �� प�ण ख�ऊन त���च भररस�टपण� र�ढण�र स�ख�� हन��हत� कर�र��च असF अस��. हनसग�%� ल पत��क प�ण��स क���d क�र न�र�न हदल� आ�� र र�णस��स ज अन�क क�र� हदल आ��� त��� ल �� एक आ��. अथ�%��, ख�ण��हशर�� इ�र क�रण��न� जर त���न� प�ण र�रल� �र �� र�त प�प ठर��. ख�ण��स�ठ र�रल� �र �� प�प ठर� न�� म�ण�न �� र �"झ� अन"��� ह�प"ढ� र��स���र कर� ल". त�� स�(�तक�र� न��र प टरन� त��च�� अन"�����स र��स���र करण��स स��हग�ल�.

६२. रन"सरW� �स"द� �श�च सररप�च� आद�श हदल� आ��. क�ण क�ण�ल� ख�र��च� ह�बदल ��थ� स"चन� आ���. ज र� ज रस� ज रनर�, �� �तर ह��द��न सर क�रल�ल� आ��. ��थ� र स�� प टरच ग�ष स��हग�ल क�रण आपण ह��द�, जग�� ल सर%च स����च� आदर कर�� र त���च हशकरण हरच�र�� घ�ण��स र�कळ� आ���. अन�क हरहर9 हरच�र आतरस�� करण� �� ह��द��च� �कक आ��. क�रळ भ�र� �च स�त���न हरच�र आल� �र �� सर क�र�र��च� एरर न�� असF ह��द� र�न� न�� �. म�ण�नच अल�� र ��श� ह��न� आपण उतs���र�द ह��द� सनर�न�न� र�गर��. ब�हण��न� �� शक� नस��. त���च��� ल र��ग�सल�पण� त���न� �� कर द�� न�� . अश� ग�ष �� पह�ष�च�� कर���. आ��प�~� अन�क प�थ र 9र%, ह��द��न

Page 70: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

आतरस�� करन ह��द� पर�पर�� सर�हरष क�ल�ल� आ���. असFच एक हदरस ��ईल, ज�व��� ईसल�र र स�स� , ह��द��� हररघळ�न सर�हरष झ�ल�ल� हदस� ल ��व��� आ��% र�ट�र��च� क�रण न�� . क�रण, ह��द� पर�पर� र"ल�� सर%ग�� आहण अन�� आ���. द "द�र�च ग�ष अश हक�, ब�हण��च�� �स�(�प�र"ळ� ह��द��च � शहक आज क�र ��� आ��. रन"सरW� च�� प��चर� भ�ग��� ब�हण��न र��स���र करण��ब�ब�च ज र�ह�� आ�� � अश , अश�रर� न� हदज��न क�ण�� र कसF ख�र� �� सहरस�रपण� प�ह�ल�. आ�� ख�ण��च� हन�र र र��स ख�ण� क�व��� ट�ळ�र� �� प��र��च� आ��. २६: ५र��स प�ण��न� हश�प�न श"द क�ल��रर ख�ण��स ��ग� ����. �� कर���न� र�त�न� �� हर9 स�पन कर�र�. �सFच ज�व��� ब�हण�ल� र��स ख�ण��च इचp� ��ईल, र�तहर9 प�र%क �ज कर���न� र पकW � स"9�रण��स�ठ त���न� र��स���र कर�र�. २७ : ५ह� बह�च�� हनर�%त��न�, पज�प� न� �� सर% ज� उतपन क�ल� आ�� �� बह�तर�च�� उपसजहरक�स�ठ , असF रन" स��ग��. म�णज� सर% चर र अचर ग�ष ह� बह�तर�च�� उपसजहरक�स�ठ च अस���. २८ : ५, ट प� स�� प टरच�� स�(�तक�र�� �Fच स��हग�ल� आ��. अचर ग�ष (रनसप� ) चर��च�� उदरहनर�%��स�ठ अस���. द��� नसल�ल� द��� असल�ल���च� भ( अस���. ज���न� ��� न�� � �� ��� असल�ल���च� भ( अस���. ज� हभत� अस��� �� 9 ट��च� भ( अस���. २९ : ५ ट प� पह�ल�� क�रण��न श�क���र प�ण���न� र��स���र ख�ण�र र द"स��% क�रण��न रन"ष� (��� असल�ल�) सर% प�ण���न� ख�ऊ शक��. ख�ण�र� र�ज त��च�� भ(�स ख��� त��र"ळ� त���स प�प ल�ग� न�� . क�रण, हरश हनर�%त��न ख�ण�र� र ख�ल� ज�ण�र� असF द�न� त�� पक�र�च उतपन क�ल� आ���. थ�डक��� अस� म�ण�� ��ईल हक�, ज र ज र��रर जग��. � हनसग�%च रचन� आ�� ��व��� त���� द�र क�ढण��च� प��स करण� उच � नस��. उलट ह� व�रसथ�ल� हरर�9 करण� म�णज� हनसग�%ल� हरर�9 करण��स�रख�, म�ण�न प�प ठर��. ३० : ५�ज�� र��स���र करण� उच � आ��. �� द�र��न हदल�ल�� हन�र��न"स�र आ��. त��हशर�� (ख�ण��व�ह�ररक) उग�चच प�ण र�रण� �� र�(स कW त� र म�ण�न प�प ठर��. �� हन(�न ट�ळ�र�. ३१ : ५ ज�व��� हप�र��च��, द�र��च�� न��र�न� ब�हण र��स ख��� ��व��� �� प�प ठर� न�� . रग �� र��स त���न� हरक� आणल� क�� क�ण त��ल� भ�ट हदल� �� सर% र�तर�च� नस��. ३२ : ५हदज ज� �� पहरत हन�र ज�ण�� त��न क9 � ह� हन�र��हररद ज�ऊ न��. जर त���न� असF क�ल� �र, त��च�� रWत�� न��र त��च� शत� त��ल� ख�� ल. ३३ : ५

Page 71: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

फ��द�स�ठ �र ण र�रण�र� र हन�रब�ह र��स ख�ण�र� (च�रल�ल�) �� द�घ�� स�रख�च ठर���. ३४ : ५त��च पर�ण� ज� हदज श�द�च�� ज�रण��� र�ढल�ल� र��स ख�ण��स हरर�9 कर�� �� त��च�� रWत��न��र एकर स र�ळ� बळ च� प�ण म�ण�न जनर घ���. ३५ : ५हदज��न र�त�न� प"न � क�ल�ल� र��स ख�र�. �सFच सन��न ररर�ज�न"स�र �� र�दर�त�न प"न � क�ल�ल� र��स ख�ऊ शक��. ३६ : ५ ट प� र�त�न प"न � करण� म�णज�, �� र��स पथर परर�शर�ल� अप%ण कर�र��च� र�त ब�ल�र��च� अस��. ह��द��न सर%च ख�द पद�थ% ख�ण�� आ9 �� रन�नF परर�शर�ल� पथर अप�%न रग ख�र� अस� स�क�� आ��. ह� बदल आगर श�स�� बर च च��% क�ल आ��. सर��भ�न� सर�� �� सर% प�ण �ज�स�ठ हनर�%ण क�ल� आ���. �ज हर9 सर% जग�च�� भल��स�ठ अस��� म�ण�न �ज�� बळ द�ण� र एरव� र�रण� ह�� फरक अस��. ३९ : ५ ट प� द�र���न� पसन करण��स�ठ �ज क�ल� ज��.रनसप� , ग"र�, प( र इ�र प�ण �ज�� बळ हदल� ज���� त��र"ळ� त���च� उद�र ��� अस��. ४० : ५हप�र��च�� सनर�न�थ% र श�द�� र9-ल�ण �ज�� द���� ��व��� जन�रर��च� बळ द�ण� �� हशषस�र� आ��. असF रन" ज�� र कर��. ४१ : ५

र�द��� ल आद�श��न"स�र बळ द�ण�र� र त���न� र�रल�ल� प�ण असF द�घ�� सरग�%� ज����. ४२ : ५ घर�� जण�क�� प��च ख�ट कख�न� आ��� असF म�ण�र�स� र�ट��. क�रण, त��� श�गड , प�ट�ररर�ट�, झ�ड� , खलबत� र प�ण��च� प���ल� �����, ह��� श�क पद�थ�~न� हशजरण��स�ठ ���र क�ल� ज���. रन"सरW� ६८-३

ह� प��च प�पकरक रस���र"ळ� ज� प�प दरर�ज ���� त��च� हनर�रण करण��स�ठ प��च हर9 स��हग�ल�� आ���. त�� हरहघ त�� गW�सथ�न� कर�र��च�� अस���. रन"सरW� ६९-३

रन"सरW� च�� ह�स��% भ�ग�� रर ल प��च ख�ट कख�न���च� उल�ख आ��. त���न� ख�ट कख�न� असF म�णण��च� क�रण, त��� श�क पद�थ% ख�ण��स�ठ ���र क�ल� ज����. ह�च� अथ% रन"सरW� च�� क�ळ श�क पद�थ�~� ज र अस�� �� र�� � ���� असF र�न�र� ल�ग�ल. ख�ट कख�न� म�णण��च� क�रण, ह� स�9न��च� र�पर करन सर��प�क कर���न� श�क पद�थ�~� ल ज र र�दन�र� र त�� र�रल� ज���. जर हरन�र�दन� �� ज र र�रल� ग�ल� �र त���न� ख�ट कख�न� असF म��टल� नस��. र��स���र�� प�ण हरन�र�दन�

Page 72: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

र�र�� ����� �सF श�क���र�� कर�� ��� न�� म�ण�न, श�क���र ज�स� ह��सक ठर��. असF असल� �र श�क���र�च� हरश�र पच�र क�ल� ज��� क�रण र�णस��च� ह� हरर��� ल अज�न असFच म�ण�र� ल�ग�ल.

हनसग�%न� र�णस�स उभ� भ( क�ल� आ�� त��च� अथ% र�णस��न� र��स���र करण� हनसग% हन�र�न"स�र उच � आ��. उलट �सF न ख�ण� �Fच आ(�प��% अस��. हनसग�~न� म�णजFच परर�शर�न� घ�ल�न हदल�ल� पहरत हन�र प�ळण� र�णस�च� क�%व� अस��. शक��र �त�� हरन�र�दन� कर�र��च असल �र , ह��स� �त�� अश� अ��ग� सबब प"ढ� करन र��स���र�स हरर�9 करण� �� हनसग�%च�� आद�श�च प��रल करण��स�रख� ठर��. जKन हरच�र अश�रर� न� हनसग�%च�� आद�श��हररद अस��� म�ण�न �� प�पक�रक ठर���. जKन म�ण��� र र�र��, �Fचर"ळ ग ��च�� आद�श�न"स�र च"कMच� आ��. जKन हरच�र कस� हदश�भ�ल करण�र� आ�� �� इ�रत आपण प��ण�र आ���. म�ण�न जKन हरच�र�च दखल क�ण � ह��द��न घ��� क�र� न��. ह�ल� अपर�द अस� आ�� हक�, जर एक�द�ल� र��स���र आरड� नस�ल �र �� त���न� कर न�� क�रण, श कW षण�च�� स��गण��न"स�र ज� ख�द आरड� न�� �� ख�ऊ न��. ६३. ह��द��न� ख�ण��ब�ब� प��च हन�र आ�"रwद�� स��हग�ल� आ��� �� असF,

• ज� आरड�� �� ख�र�, • ज� पच�ल �� ख�र�, • प�ट�प"र�� ख�र�, • ज� आर�ग��स घ��क �� ख�ऊ न��. • द"स��%स ख�ण��च� आग� कर न��.

ह��� र��स���र, श�क���र रगKर� बदल क���d� उल�ख न�� �� ल(�� घ��ल� प�ह�ज�. ह�� ल पह�ल� च�र हन�र सर�� प�ळ�र��च� अस���. प��चर� हन�र स�र�सजक हशष�च�र�ब�ब�च� आ��. त���� पह�ल�� हन�र�रर द"सर� र त��रर ह�सर� र�तर�च� अस�� आहण त��रर च�थ� र�तर�च� अस��. �� असF, आरडण�र� पद�थ% पच� नस�ल �र �� ख�ऊ न��, जर आरडण�र� पद�थ% पच�� �र प�ट�प�(� ज�स� ख�र��च� न�� . �सFच जर �� आर�ग��स घ��क अस�ल �र ख�र��च� न�� . उद��रण�थ%, स�खर आरड�� म�ण�न ग�ड ख�र�स� र�टल� �र जर र9"र�� असFल �र ग�ड ख�र��च� न�� . अश� पक�र� ख�ण��बदल ह��द��न� आ�"रwद�च�� हन�र�न"स�र र�ग%दश%न हदल� आ��. त��च� प�लन ह��द��न कर�र�.

६४. �ल ह��द� ब��%च क�रण��न� उपर�स कर���. त��� अन�क र�र ����� र क���d ह�थ �����.

Page 73: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

आ�"रwद�� �सFच इ�र अस9कW � स�ह�त����न (��गश�स, रKहदक र�ग%दश%न, रन"सरW� रगKर�) असF उपर�स करण��स स��हग�ल�ल� न�� रग आजच� ह��द� असF उपर�स क�� कर���? अस� पश उतपन ����. त��च� क�रण प��र� ल�ग�ल.

ह��द� स�9�रणपण� प"र�ह����च�� सलल��न� आपल 9�हर%क क�र� कर � अस���. त��च� अस� हरश�स अस�� हक�, भटज त��ल� ��ग���च सल� द�� आ��. पर��", रस�"�� भटज त��च�� सर��च�� स�� च� सल� द�� अस��. �� सर% उपर�स हरन�क�रण अस���. आ�"रwद��� आर�ग��स�ठ अ9�न र9�न प�ट�ल� आर�र द�ण��स�ठ उपर�स करण��च� सल� हदल� आ�� पण आज ज� अन�क र�र��च� श�क���र, ह�थdन� उपर�स करण��स भटज ल�क स��ग��� त��ल� क�ठ�� आ9�र न�� . र"ख� म�णज�, ह��द��च� सर% द�र र��स���र अस���न� त���च� नKर�द श�क���र क��? ह� पश�ल� सर�9�नक�रक उतर हरळ� न�� . �र स"द� ह�ल� ब�हण��च� सल� �Fच क�रण आ��. क���d ल�क श�क���र क�ल� म�णज� 9र�%च� प�लन क�ल� अस� उग�चच सरज��� �तर�� आ��र�च� 9र%प�लन�श क��� � स�ब�9 नस��. ह��द�9र% प�लन�च� स�ब�9 फक प�प-प"ण� व�रसथ�पन�श च अस�� ब�कMच�� ग�ष ऐचp क अस���. ह� हनरथ%क उप�स ��प�स�च� एकर�र क�रण ब�हण9र% �� जKन9र�%च� अन"करण कर � अस�� र भ�बड� अज�न ह��द��न�स"द� �� सर% कर�र��स भ�ग प�ड� अस��. उद��रण�थ%, श�रण रह�न��� ल सर% उप�स ��प�स जKन��च�� प�"%रण क�ळ�च नककल अस��. आ�� आपण प��र��च� आ�� हक�, र�दक�ळ��� ग�र��स���र करण�र� �� ब�हण आज श�क���र क�� झ�ल�?

ब�हण��� श�क���र�च स"रर�� श�कर�च���%च�� क�ळ झ�ल . त�� र�ग ल इह���स प��र� ल�ग�ल. �� अस�, आहद श�कर सरस� भ�र��� अदK� हरच�र�च� पच�र कर���न� अन�क इ�र हरद�न��न� र�द�स�ठ ब�लर� अस�. र�द�� जर �� हरद�न पर�सज� झ�ल� �र श�कर त��ल� ज र�� ज�ळ� (ह�ल� "अहगक�ष भ(ण करण�", अस� म�ण�) अस�. अश�रर� न� अन�क ब"द 9हर%�, जKन 9हर%� हरद�न��च� न�श करन उनरत झ�ल�ल�� आहद श�कर�च���%न ग"जर�� र9 ल र�डण हरश न��र�च�� जKन हरद�न�स र�द�स�ठ आव��न हदल�. र�द�च ज�ग� र�डण हरश�च� घर ठरल�. र�द आठ हदरस च�लल� र अख�र स र�डण हरश �रल�. आ�� त��ल� ज�ळण��स�ठ श�कर�च� अन"��� प"ढ� सरस�रल�. त��र�ळ घर���न र�डण हरश�च�� अ9�~हगन न आर�ज हदल� हक�, श�कर�न� फक अ9�% र�डण हरश �ररल�ल� आ��, अज�न अ9�% र�डण हरश,

अथ�%�� त��च पतन �रल�ल न�� . �� ऐक� न श�क�र��न� ह�च� आव��न सर क�रल�. त�� र�द�च�� अट अश� ठरल�� हक�, जर श�कर �रल� �र �� र त��च� अन"��� जKन 9र% सर क�र� ल र जKन��च� पभ"तर र श�क���र सर क�र� ल र र��स���र�च� स�प�ण% त��ग कर� ल र इ�र ह��द� ज� त��च� ऐक��� त��न��स"द�

Page 74: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

श�क���र कर�र��स ह� न� त�� क�रण��न भ�ग प�ड� ल. द"सर अट अश हक�, र�द�च� हरर� र�डण हरश�च पतन हनरड�ल. ह�सर अट अश हक�, र�द��� श�कर एकट� भ�ग घ�� ल र त���न� त���च� क�ण � स�क�र रद� करण�र न�� . च�थ अट अश कa, आ9 च�� फ�र � ज� सरश कर ल �bच प"ढच�� फ�र च� पश हरच�र�ल. ह� सर% अट श�कर�न� र�न� क�ल�� क�रण त��च� आतरहरश�स त��ल� स��ग� ���� कa, �� क9 च �र शक� न�� , र�द�स स"रर�� ��ण�र ��� . श�कर�ल� आतरहरश�स ���� हक� इ�र र�ळ�पर�ण� ह��स"द� �� त�� गW� णdस स�जपण� �रर�ल. आ�� र�द अदK��प"र�� र��%द � र�� ल� नव��� �� श�कर�च�� ल(�� आल� नव���. त��च� अ��क�र एरढ� र�ढल� ���� हक�, आ��प�~� एरढ� रथ र��रथ हरद�न र �ररल� त��प"ढ� � गW� ण क�� हटकण�र, अश� उनर�द�� �� र�� ल� ����. त���च �� रस� झ�ल� ����. अश� पररससथ� � र�द��स स"रर�� झ�ल . र�डण हरश�च पतन श�कर�प"ढ� ��ऊन बसल र ह�न� पह�ल�च पश स -प"रर स�ब�9�ब�ब�च� हरच�रल�. श�कर बहच�र र प�ण% स�न��स , त��ल� त��� क��� � सरज� नव���. �� उतर द�ऊ शकल� न�� . त��च�� भ�र� इ�र हरर�� � र र�श��गरन ब�हण अन"��� ���� पण अट न"स�र �� त���च रद� घ�ऊ शकल� न�� . अश�रर� न� पह�ल�� फ�र � श�कर पथरच �रल�. त��न��र आणख न च�र फ���% झ�ल�� त���स"द� �� �रल�. र�द�च�� अटd� ल च�थ�� अट र"ळ� श�कर�स र�डण हरश�च�� पतन स पश हरच�रण��च स�9 च हरळ�ल नव�� . श�रट श�कर �रल��च� अस9कW �ररत�� र�न� झ�ल� र श�कर�ल� ठरल��पर�ण� सर% अट र�न� करण��च न�र"षकM सर क�र�र ल�गल . अश�रर� न� श�कर�ल� र"ख� र�नण�र� सर% ब�हण श�क���र झ�ल� र जKन��च� सर�हरतर सर क�रल�. �� श�क�र�च� पर�भर एक pळ कपट ���� पण ब�हण��न �� र�न� क�ल�ल� हदस���. त��न��र ब�हण��न अन�क 9र%ग�थ��� आहण प�थ���� फ�रफ�र करन द�रद�र��च�� नKर�द�� र��स���र� ऐरज श�क���र स"चरण��स स"रर�� क�ल . ग�� बदल�न ��थ� ग� म�णज� ग�� असF बदल क�ल� र र"ळच�� र��स���र ब�हण9र�%च� श�क���र करण क�ल�. सर% �ज हर9dरध�� स"द� बदल क�ल� ग�ल� र त���च�स"द� श�क���र करण करण��� आल�. त��र"ळ� �� सर% �ज हनरथ%क झ�ल�. क�रण सगळ�� रKहदक �ज�च�� द�र�� र��स���र आ���! ब�हण र जKन ह��च��� ल स�टF ल�टF हरहर9 पस�ग हदस�न �����.

जKन��च�� हरहर9 हर9dच नककल करण��� आल जसF, प�"%रण क�ळ�� ऋर प�चर स�जर ��ऊ ल�गल . गणप� च� जनर र�घ��ल� पण जKन��च�� प�"%रण�बर�बर त��ल� भ�दपद�� आणल�. अश� हक� �र ग�ष ब�हण�च�� जKन असण��च� प"र�र� म�ण�न द��� ��� ल. आज� ब�हण जKन��च��प"ढ� न�रस�क ��ऊनच p"प� जKन झ�ल� आ��� असF हदस��. ह��द��च�� क�णत��� 9�हर%क हर9 � प�र�ह�त� करण��च� �कक ब�हण��न� उरल�ल� न�� . अश� पररससथ� � ह��द��च�� अज�न�च� ब�हण फ��द� घ�ऊन

Page 75: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

ह��द��च�� द�र���च�� प"ज� करण��च� 9�द� कर � आ���. �� प�ह�ल��न��र �� ब�हण प"र�ह�� ह��द� ल�क��न� हरहर9 र�र र ह�थ���न� श�क���र कर�र���स क�� स��ग��� �� सरज��. असF स��ग��� हक�, र�डणहरश�च�� पतन च�� अपह�र नखहशख��� ल�रण��च�� दश%न�न� �रण र��� ल श�कर प�घळ�न ग�ल� र शरण�ग� सर क�रन � घ�ल ल त�� अट त���न� र�न� क�ल��. श�रट स��ग�र��च� हक�, ह��द��न आ9 हदल��पर�ण� आ��र�च� प��च हन�र प�ळ�र�� ब�कM सर% ग�ष (र�र, ह�थ�� इत��हद) हनरथ%क सरज�व���. क���d ��स म�ण�न र�र, उपर�स इत��हद प�ळ���, जर त��र"ळ� त���न� आन�द हरळ� अस�ल �र �सF करण��स �रक� नस�र . त���न� 9र�%च� हक�र� स�सकW � च� भ�ग सरजण��च आरश�क�� न�� . हरसथल� नगर च� र�ज� जनक ह�न च�र रण�%च�� ल�क�च� आ��र कस� अस�र�� त��बदल आद�श हदल� आ��� �� प���. क�सलच� र�ज� जनक��न� हरच�र�� क�णत�� रण�%न� क�ण�� आ��र कर�र� र �स� क�� कर�र� �� स��ग�. जनक र�ज� स��ग��, त��च�� हरद���� ज� हन�र आ��� �� ऐक, ब�हण��न� ब"द च� क�र कर�र� ल�ग�� त��� प��च पक�रच�� पज� आ���. त�� अश� हरच�र करण��च , सररण करण��च , हरशल�रण करण�र , हनण%� घ�ण�र , नर न कलपन� करण�र . त��स�ठ ब�हण��न� ग�ईच�� र��स�च� आ��र करण��च� स��हग�ल� आ��. क�रण त�� र��स��� �� सगळ� आ�� ज� र�णस�ल� त�� प��च� ब"द हरकसस� करण��� रद� कर���.

ल��न प�ण��च�� र��स�� (श�ळ , रFढ , सस� इत��हद) �� फ�र कर पर�ण�� अस�� म�ण�न र�ठ� प�ण जस� ग�र�श, रWरभ (ड"ककर), घ�ड�, उ�ट आ��� �� ख�र��स स��हग�ल� आ��. (हत���न� ब"द पर�ण� श�र र क कष कर�र� ल�ग��� म�ण�न त���च�� आ��र�� श�क���र सर�हरष कर�र� अस� स��हग�ल� आ��. रKश���न� (हत���पर�ण� र��स���र र श�क���र करण��च� स��हग�ल� आ��. श"द��न� ज�स� अ�गर��न� कर�र ल�ग�� म�ण�न त���न� ज�स� करन श�क���र कर�र��स स��हग�ल� आ��. त�� पर�ण� च�र रण�~च� ल�क त���च� आ��र ठ�र��� र त��र"ळ� �� आप�पल क�र� उतर पक�र� कर� अस���. रल��द�, �लर�र च�लरण�र�, 9न"9%र, अश� (हत��न� श"द� पर�ण� ज�स� श�क���र स��हग�ल� आ��. ज� रKश� द"क�रद�र कर��� त���न� ब"द ज�स� च�लर�र ल�ग�� म�ण�न �� ज�स� र��स���र कर���. म�णज� क�ण�ल� कस� क�र कर�र� ल�ग�� त��पर�ण� त���च� आ��र स��हग�ल� आ���. श"द ब"द च� र�पर कर � कर कर��� म�ण�न त���न� ज�स� श�क���र स��हग�ल� आ��. श�क���र र�णस�च� शर र कणखर र शकMर�न कर�� म�ण�न �� आ��र त���न� स��हग�ल� आ��. ब�हण��न� ज�स� � ज�स� ब"द च क�र� कर�र ल�ग��� म�ण�न �� ज�स� र��स���र कर���. त���च�� आ��र�� श�क���र कर अस��. पर��", कल �"ग�� ब�हण श"द ����� म�ण�न �� ज�स� श�क���र कर� ल अस� जनक र�ज� स��ग��.

Page 76: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

�"स9ष र हरच�र��, त���च पर�ण� कश अस�र � �� स��ग�. जनक र�ज� स��ग��, ब�हण आठ भ�ग र�स���र र द�न भ�ग श�क���र कर� ल. त��� ग�ईच� र��स हरश�र अस�ल. (हत���च�� आ��र�� च�र भ�ग र��स���र र स�� भ�ग श�क���र अस�ल. रKश���च�� आ��र�� ज� हफरन 9�द� कर��� अथर� कW र च क�र� कर��� �� � न भ�ग र��स���र र स�� भ�ग श�क���र कर� ल. ज� बस�न ह�श�ब��च क�र� कर��� �� (हत���पर�ण�च त��च� आ��र ठ�र� ल. श"द र सKहनक आठ भ�ग श�क���र र द�न भ�ग र��स���र कर� ल.

ब�हण��च�� श�क���र�� फळ� आहण उकडल�ल क�दर"ळ� अस� ल. (हत���च�� श�क���र�� फळ�, ह�रव�� प�ल�भ�ज��, 9�न��च� पद�थ% जस� चप�� , कड9�न��च�� उसळ रगKर� अस� ल. रKश���च�� आ��र�� �स�च भ�ग अस�ल. श"द��च�� आ��र�� भ�ज��, फळ�, चप�त��, भ��, ड�ळdच ररण�, अस� हरहर9 शर र�ल� ��कद द�ण�र� श�क���र अस� ल.

हरद�थ? ज� ग"रकड� हशक��� �� ब�हण��च�च आ��र ठ�र� ल. रह�ल� त���च�� प"रर��च�च आ��र ठ�र� ल. ल��न र"ल��न� ब�हण��च� आ��र द�र��च� अस�� रग �� क�णत��� रण�%च� अस�. रच न"स�र क�ण � त��च� आ��र हनरडण��च� सर���त� ल�क��न� अस�� हरसथल� नगर � अस� जनक र�ज� क�सलच�� र�ज�ल� स��ग��.

१०. आ��र� न��र हर��र�बदलच� र�ग%दश%न -

६५. हर��र म�णज� शर र�च� हरहर9 व�र��र ज� रन"ष� त��च� ज रन जग���न� कर � अस��. त��बदल र�ग%दश%न घ�ण��स�ठ आपल��ल� र�णस�च�� शर र�बदलच र�ह�� ज ��गश�स�� हदल आ�� � प��र ल�ग�ल. ह��द� ��गश�स�� अस� सरज��� हक�, र�ण�स च�र घटक��च� बनल� आ��. त��� द��, ज र,

आतर� र सल�गद�� अस� �� आ���. द�� प��च ज�नFहद��, प��च भ�गFहद�� र रन अस� बनल�ल� आ��, त�� बदल ज�स� सल� ण��च आरश�क�� र�ट� न�� . ज र ह� द���च च��न� आ�� रन � ज र�च अहभव�हक अस�F. ज��ल� �ल आपण जन"कदव� अथर� हडएन� (DNA) अस� म�ण�� त��� ल क��%क�र व�रसथ� म�णज� ज र. ज र द���बर�बर जनर�� र द���बर�बर रर��. �ल च�� क�ळ�� स�गणक ��त�� ��ड%र�अर र स<फटर�अर अस� द�न भ�ग अस��� त��पर�ण� द�� ��ड%र�अर अस�� र ज र स<फटर�अर अस��. द���च�� ज�� र"लभ�� अश� च�र गरज� आ��� त���च� व�रसथ�पन ज र प��� अस��. ह� च�र गरज� अश�, प�रण, स�र(ण, पजनन र हरश�र आ���. ह�सर� घटक अह�र�तर�च� र �� म�णज� आतर�र�र

Page 77: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

म�णज� आपण सर�� आहण च�थ� आ�� सल�गद��. सल�गद�� म�णज� आतम��च�� अस�ख� प�र%जनर��� ज� क���d घडल� त��च� ल�ख�ज�ख�. त��ल� सल�गद�� असF म�णण��च� क�रण, त��ल� सल�ग म�णज�, प"�सल�ग अथर� स सल�ग अस�� र त��पर�ण� त�� आतम��च�� द���स �� सल�ग पद�न ��� अस��. म�णज�, प"�सल�ग असल��स �� आतर� प"रर द�� 9�रण कर�� र स सल�ग असल��स �� आतर� स च� द�� 9�रण कर��. आतम��ल� सर��च� सल�ग नस��. अश�रर� न� र�णस�च� सल�ग ठर� अस��. गभ%9�रण� झ�ल��न��र क���d क�ळ�न��र हद��च 9डकन स"र ����. स�9�रणपण� त��च स"र�र�स आतर� त��च�� बर�बर असण���% सल�गद���स� त�� गभ�%� पर�श कर��. ��व���च त�� द���च� सल�ग हनह�� ��� अस��. आपण ह�� फ�र ख�ल न ज��� फक हर��र�प"र�� ह�� च�र��च� हरच�र करण�र आ��� क�रण �� हरर� फ�र ग�न आ�� र ह� ल�ख�च�� आर�क�� ब���रच� आ��. �र स"द� क���d र�ह�� प��र च ल�ग��, � हदल आ��. द���च�� च�र र"लभ�� गरज� प�ण% करण��स�ठ ज� क���d ज र कर�� �� सर%, हर��र ह� पक�र�� ����. ह��द��च�� हनरहनर�ळ�� हरच�र�न"स�र ��थ� र��%द� �तर�च� उल�ख कर�र� ल�ग�ल. पभ" र�रच�द�च� उल�ख र��%द� प"रर�तर अस� क�ल� आ�� �� सर% ज�ण���. म�णज� हर��र र�णस��न� र��%द� �तर�न"स�र कर�र��च� अस��. � र��%द� त��न� ओल��डल क�� त��च� न"कस�न ��ऊ ल�ग��.

६६. एक उद��रण घ�ऊन ह� च�र र"लभ�� घटक��च� एकर�क��श असल�ल� स�ब�9 सरज�न घ�ण��च� प�तन कर ��. सरज�, एक र�ट�रग�ड आ��, ह�च� च�लक आ�� र त��� एक पर�स बसल� आ�� त��हशर�� त�� पर�श�बर�बर त��च पतन आ��. ह��� ग�ड म�णज� द��, च�लक म�णज� ज र, एक पर�स म�णज� आतर�र�र म�णज� आपण सर�� आहण त��च पतन म�णज� सल�गद��.

आपल� ज रन म�णज� त�� ग�ड च� पर�स, ज�रर च�लक ग�ड सर��च�� उपज� ब"हदन� च�लर� अस�� ��रर सर%क���d व�रससथ�पण� ��� अस��. पर��", ज�व��� पर�स च�लक�ल� त��च� क�र त���न� कसF कर�र� ह�रर स"चन� द�ऊ ल�ग�� ��व��� ग�ड च�� पर�स��� गb9ळ स"र ����. अस� ��ण��च� क�रण, पर�श� बर�बर ज पतन (सल�गद��) अस�� � पर�श�ल� र�ळ�र�ळ क���d सल� द�ऊ ल�ग��. त�� सलल��न"स�र आतर� ज र�ल� स"चन� द�ऊ ल�ग��. हनसग% हन�र�न"स�र पर�श�न� ग"पच"प बस�र��च� अस�� र च�लक�ल� त��च� क�र त��च�� उपज� ब"हदन"स�र कर द�र��च� अस��. पण पत�( ज रन�� �स� ��� न�� र सर% पक�रच� पश ज रन�� उपससथ� ��� ज����. आ�� आपण ह� उद��रण���न पत�( पररससथ� � ��ऊ��. कथ�पहनरद�� नहचक��� �र�स पश हरच�र�� त��� रथ�च रपक कथ� आ�� त��� अस�च दष��� हदल� आ��.

Page 78: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

र�णस�च� ज रनsर �� ह� ग�ड च�� पर�स� स�रख� अस��. द���च� व�र��र ज र त��च�� उपज� ब"हदन"स�र न च"क�� करण��स स(र अस�� पण त��च�� क�र�� आतर� ढरळ�ढरळ कर ल�ग�� र �� सल�गद���च�� सलल��न� ��� अस��. सल�गद���कड� त�� आतम��च�� प�र%जनर�च�� अन�क ब��%र�ईट आठरण स�ठरल�ल�� अस��� त����न �� सल� द�ण��च� क�र आपस"कपण� �� कर ल�ग��. � एक नKसहग%क पहs�� आ�� र त��च� हन��तण करण� ह�ल�च ��गस�9न� असF म�ण���. खर� ��ग ज र�च�� क�र��� क9 � �स�(�प कर � न�� �. पण स�र�न� र�णस�च� आतर� �� करण��च च�क स�स� कर � र���� र त����न ज रन�� ल ग"���ग"�� उतपन ��� ज����. �� ह��द� �तरज�न�च� र�ळ ग�भ� आ��. द���च�� च�र गरज� (प�रण, स�र(ण, पजनन र हरश�र) प�ण% करण��च�� क�र�ल� ग ��� ��ग(�र असF म��टल�ल� आ��. आतम��न� जर त��� ढरळ�ढरळ न कर�� �� सर% च�ल� हदल� �र र�णस�च� ज रन स"ख ��ऊ शक�� पर��", ग�ष ह��क�� स�ज स�प�� नस���, क�रण, ग�जनर�च�� भ�गरट�न"स�र �� सल�गद�� आतम��च�� र�ध�र���न ज र र द���च�� व�र��र�� �स�(�प कर��च! ��गस�9न� म�णज�, सल�गद���च� ह� ज र र द���च�� क�र�� ल"डब"ड करण� थ��बरण�. क��� पक�रच सल�गद���च ल"डब"ड ह��क�रक अस�� र क��� पक�रच घ��क अस��. त��च� ��ग� हनण%� घ�ण� स�9क��स ज�व��� जर�� ��व��� �� स�9क ��गस�9न�� �शसर ठर��. आ�� आपण च�र र"लभ�� गरज��च� व��प हक� आ�� �� प��र��च� आ��. सल�गद���च� व�र��र �� एक र�ठ� हरर� आ�� र त��� आपण हशरण�र न�� . ��गश�स हशकण���~न� र�त �� हरर� सहरस�रपण� हशक�र� ल�ग��. च��गल� ग"र हरळ�ल� �र �� �� हशकर��, अस�. ज र द���च�� स�रद%नस�ठ ज�� च�र ग�षdरर हरच�र कर�� �� ��थ� हदल� आ���. श��ण�� ह��द�च�� आतम��न� त���� (म�णज� ज र�च�� क�र��) ढरळ�ढरळ कर�र��च नस��. प�रण – ह�� ज रन�� ल ब����क व�र��र �����. हशकण�, हशकरण�, पKस� कर�रण�, क�र करण�, उद�ग करण�, ख�ण�, हपण�, शर र�च� स�र9%न, रगKर�, अस� हकत��क �����. त���च�� कर�ल र हकर�न र��%द� स��भ�ळ�न �� व�र��र करण� ह��द��स�ठ ह��क�रक सरजल� आ��. म�ण�न त�� र��%द� सरज�न आपल� ज रन त���न� व�� � क�ल� प�ह�ज� अस� अप�ह(ल�ल� आ��. ह� सर�~� सल�गद���च� �स�(�प स�� ��� अस�� त��च� ��ग� हन�रन करण� ह�ल�च जगण��च कल� अस� थ�डक��� म�ण�� ��ईल.

स�र(ण – जग�� र�णस�ल� अन�क पक�रच�� 9�क���न� स�र�र ज�र� ल�ग� अस��. त��� सर��च� स�र(ण करण� �� एक र�तर�च� क�र अस��. ज र�ल� ह� स�र(ण�स�ठ च�� ज�� क�� ग�ष कर�व�� ल�ग��� त�� ह�रध�� �����. शत"प�स�न स�र(ण �� एक र�तर�च� अस��. र�गर�ई प�स�न स�र(ण,

अपघ���प�स�न स�र(ण, अश अन�क स�र(ण� ज र�ल� ����ळ�र��च अस���. सदसदब"द , म�णज�

Page 79: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

��ग� अ��ग� �� सरजण��च ब"द , � स�र(ण�च� क�र करण��� र�ग%दश%न कर � अस��. पजनन – द���प�स�न त��च�� स�रख�� द���च हनहर%� ��ण� म�णज� पजनन. �� जननFहद���च�� व�र��र���न ज र करन घ�� अस��. ह� पजनन हs��च� स�ब�9 ल£हगक क�रहsड��श अस�� र ��थ� �� सल�गद�� र�ठ� पर�ण�� �स�(�प करन र�णस�� जरर प�(� ज�स� क�रर�सन� र�ढरण��च� क�र कर � अस��. सल�गद���र"ळ� ज र र त��च� द�� पजनन हs��हशर�� एरव� ल£हगक हs���� द���ल� ग"��र�न ठ�र�� र त��र"ळ� अन�क इ�र ग"���ग"�� च�� ग�ष र�णस�ल� अन"भर�व�� ल�ग���. �� सर% त�� आतम��च�� प�र%जनर�च�� भ�गरट�न"स�र ��� अस��. ह��द��र9 ल खर� ��ग पजनन� व�ह�र क इ�र क�रण��स�ठ ल£हगक हs���� सर��ल� ग"��र�न घ�� न�� �. ह�ब�ब�च� र�ग%दश%न ब��9� ह��द��न� त���च�� प�र�प�र क हरच�र����न हरळ� अस��. हरश�र – द���ल� हरश��� च हन���� गरज अस��. त��� इ�र ग�ष जश�, हरर�ग"ळ�, कररण�क इत��हद �����. थकण� �� शर र�च� ल(ण अस��. त��स�ठ र�ळ�र�ळ शर र�ल� आर�र द�ण� आरश�क अस��. ज र �� शर र�च�च एक ह�सस� असल��न� ज र�च� रनस"द� थक� अस��. एक� पक�रच�� क�र�� क�ट�ळ� आल� �र द"सर� क�र करण� �� एकपक�रच� आर�र करण� अस��. स�प�ण% हरश��� क�रळ झ�पण��र"ळ� हरळ��. रन�ल� आन�द द�ण���% ग�ष करण��न�स"द� एकपक�रच� आर�र हरळ��. अश� हरहर9 पक�रच�� हरश�र�च व�रसथ� करण� �� ज र�च� क�र अस��. हरश�र�च�� ब��%च क�र��� ज र�च�� इ�र प�रण,

स�र(ण, पजनन क�र�� ल ग�षdच� सर�र�श ��� अस��. हरश�रकरन पजनन क�र�� ल ल£हगक व�र��र�च� ��थ� उल�ख कर�र� ल�ग�ल. अश�पस�ग र��%द� �तर�च� हरश�र हरच�र ह��द��न� कर�र��च� अस��. न�� �र प�पकर% ��ण��च शक��� अस��.

११. हरच�र करण�� ब�ब�च� र�ग%दश%न –

६७. आ��र हर��र झ�ल��न��र हरच�र ह��द��न कश�पक�र� कर�र�� �� प��र� ल�ग�ल. र�णस�च�� ड�क��� स�� हरच�र ��� अस���. त���च� हन��तण करण� आरश�क अस��. क�रण, ह� हरच�र����नच आपण प�प, प"ण� कर � अस�� आहण � प�प र प"ण� आपल�� ह� र न��रच�� जनर�च हदश� ठरहर� अस���. जर हरच�र स"हन��हत� अस� ल �र र�णस�च� ज रन स"ख ��� अस�� र जर �� अहन��हत� अस� ल �र त��च� ज रन द"�खर� ��ऊ शक��. आपल�� ड�क��� द�न पक�रच� हरच�र ��� अस���. एक� पक�रच�� हरच�र��न� रन�च� हरच�र र द"स��% पक�रच�� हरच�र��न� ब"द च� हरच�र असF सरजल� ज���. रन�च� हरच�र भ�रन� व�क कर��� र ब"द च� हरच�र �क% श"द दष क�न व�क कर���. रन�च�� हरच�र���

Page 80: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

�क% श"द�� नसल��र"ळ� �� अहन�हर� र कलपन�रम� अस���. आपल��ल� अश� द�न� पक�रच�� हरच�र��च जगण��स�ठ आरश�क�� अस��. �र जर रन�ल� आरर घ��ल� न�� �र त��च� हरच�र र�णस�ल� र�ग%भष कर शक���. त��स�ठ रन�च�� हरच�र��न� हन��हत� करण��स�ठ ब"द च�� हरच�र��च गरज अस��. द���च�� हरहर9 गरज� प"ररण��स�ठ ज र�ल� हरहर9 पक�रच� हरच�र कर�र� ल�ग���. त��� क���d रन�च� अस��� र क���d ब"द च� अस���. रन��च र�ह�� ह� भ�ग�� रन��च� पक�र स��हग�ल� आ��� त��न"स�र सल�गद���च� रन ज र�च�� रन�रर दब�र आणण��च� स�� प�तन कर � अस��. ह� द�न� रन��च� हरच�र प�र"ख��न� भ�रन�र� र ब��9� कलपन�रम� अस���. आतम��च ब"हद ह� द�न रन��न� हन��हत� कर � अस��. अश�रर� न� हरच�र��च�� ह� ग"���ग"�� ��न आपल� ड�क� हरहर9 हरच�र स�ड� अस��. स�र�न� र�ण�स �� हरच�र हन��हत� करण��च� स�स� प�तन कर � न�� �र �� उलट अश� अन�क हरच�र�� सर��ल� ग"���न घ�� अस��. जर क�ण ह��द� ह� हरच�र��च� हन��तण करण��च� प�तन कर ल �र त��ल� त��� स"रर�� ल� फ�र त�स ����. पर��", स"स�सकW � ह��द� �� ज� आपल�� हरच�र��रर हन��तण ठ�र��. असF हन��तण ठ�रण��स�ठ पथर त��ल� त��च�� रन��� ��ण���% हरच�र��च� हनर (ण कर�र� ल�ग��. ह� हन��तण करण���% हरच�र��न� हशप�ई ब"हद असF सरज��� क�रण, � अ��ग� हरच�र��न� प��ब�द घ�ल� अस��. आपल�� ड�क��� प�पक�रक हरच�र ��ऊ न��� म�ण�न � �सF हरच�र करण��प�स�न रन��ल� हरर�9 कर��. एक�च र�ळ परसपर हरर�9 हरच�र ��ण��च� क�रण, ज र�च� रन र सल�गद���च� रन अश� द�न रन��� ल हरच�र एक�च हरर��रर उतपन ��� अस���. आतम��च�� ब"द ल� त��� हनरड कर�र��च अस�� र त��पर�ण� न��र आपल� द�� क�र कर � अस��. ह��द��� अध��तर स�9न� करण� � एक र�तर�च पर�पर� आ��. त��स�ठ थ�ड� प��र� ल�ग�ल. अध��तर स�9क�ल� त��च�� हरच�र��च� हन�रन र हन��तण करण� अत��रश�क अस��. त��स�ठ पथर त���न� आपल�� सर% रन� र ब"हद हरहशष हशस� न� क�ब�� ठ�र�र� ल�ग���. त��स�ठ �� पथर ड�क����न सर% हरच�र क�ढ�न ट�क�� र प�ण%��� हरच�र� न अश� अरसथ�� रFद� न���. ब��%च प�तन�न� �F स�ध� कर��

����. अश�रर� न� ह��द� स�9क�च अध��तर स�9न� स"र ����. रFद� हरच�र� न अरसथ�� ठ�रण� (ह�ल� ध��नस�9न� असF सरज���) � अध��तर स�9न�च पह�ल प��र आ��. हरच�र� न अरसथ�� रFद� ठ�रण��र"ळ� आतम��च अध��सतरक उज�% स"रह(� र���� र त��च� शहक स�र9%न ���� त��र"ळ� प"ण�स�च र�ढ��. म�णज� प"ण�स�च करण��स�ठ ध��नस�9न� करण� �� एक च��गल� र�ग% अस��. स�� हरन�क�रण हरच�र करण��र"ळ� प"ण�(� ����

Page 81: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

म�ण�न हबनक�र�च� हरच�र करण� ट�ळ�र�. हरच�र��ब�ब� क���d ग�ष हरश�र ल(�� घ��र��च�� अस��� त�� अश�, ज�व��� आपण एक�द� ज�नFहद��रर आपल� ल( एकहचत�न� कF द � कर�� त��र�ळ आपण क�ण��� इ�र हरच�र कर शक� न�� . म�णज� सरज� �"म� एक�द� ग�ण� एकहचत�न� ऐक� अस�ल �र त�� (ण �"म� इ�र क�ण��� हरच�र कर शक� न�� . म�णज� जर हरच�र करण� ब�द कर�र��च� अस�ल �र क�णत��� एक� ज�नFहद��रर आपल� ल( कF हद� कर�र��च� अस��. �� ज�नFहद� क�न अस�ल अथर� ड�ळ� अस�ल, तरच� अस�ल, हक�र� न�क अस�ल, ज भ अस�ल, हक�र� �"रच� श�सbश�स अस�ल. द "सर� हरच�र पहs��च� ग"ण अस� हक�, एक� र�ळ एकच हरच�र रन��� अस��. जसF सरज� �"म� जप कर� आ���, त��रर एकहचत झ�ल� आ�� असF झ�ल� अस�ल �र त��र�ळ ब�कM सर% हरच�र ब�द झ�ल�ल� अस���. ह�सर� ग"ण अस� हक�. हरच�र पहs�� सर� प9�न अस��. म�णज� एक� पक�र� हरच�र करण��च जर �"म��ल� सर� झ�ल �र �"रच�� रFद�� आपस�कपण� �Fच �Fच हरच�र ��� र�����. ��ग� हरच�र��च सर� करण��न� च��गल�� सर� आपण सर��ल� ल�र� शक��. सरज� �"म� ल£हगक हरच�र करण��च सर� ल�रल �र �Fच �Fच हरच�र ��� र����� र �"म� त�� र�सन�� अडक� ज���. सरज� �"म� �"रच�� आर�ध� दKर��च� जप करण��च सर� रFद�ल� ल�रल �र �"रच� रFद� स�� जप कर � र�� ल र इ�र हरच�र ��ण� ब�द ��ईल. ह��द��च�� अध��तर स�9न�� हरच�र��च� �� � न ग"ण ��श�र न� र�परन स�9क च��गल पग� कर शक��. र�णस�च� हरच�र पथर पर� र�ण � व�क ��� अस���. न��र �� इ�र र�णd� �����. �� असF जर असल� �र ज र त��च�� द�� स�र9%न�थ% ज� आरश�क हरच�र उतपन कर�� �� हरच�र न��र च प�थहरक��न� रFद�� ��� अस���. आपण न��र अन"भर�� हक�, हरच�रश"न� अरसथ�� अस���न� अच�नक भल�Fच हरच�र उसळ र�रन रFद�� �����. �� स�9क�ल� र�ठ� आव��न अस��. उद��रण�थ%, सरज� �"म� हरच�रश"न� अरसथ�� आ��� र �"म��ल� भ�क ल�गल �र रFद�� ख�ण��च� हरच�र उसळ र�रन �����. ह��द��न� आपल� ज रन स"ख व��र� असF र�ट� अस�ल �र त���न� त��च�� हरच�र��च� स"��ग� हन�रन र हन��तण करण��च सर� सर��ल� ल�र�र ल�ग�ल. त��स�ठ क���d पश त���न त��च�� रFद�� ��ण���% हरच�र��बदल हरच�र�र��च� अस���. �� असF, �� हरच�र र�झ�� ड�क��� क�� आल�? क�ठ� न आल�? कस� आल�? अश�रर� न� जर हबनक�र�च� हरच�र ��� अस� ल �र असF पश हरच�र ल�गल��स �� र�ह�� हरच�र ��ण� सर� न� ब�द ����. आपल�� ड�क��� हबनक�र�च�� हरच�र��च स�ख�� ज�स� अस�ल

Page 82: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

�र त���च� हन��तण करण� जरर च� अस��. हबनक�र�च�� हरच�र��र"ळ� र�नससक व�सन� ल�ग���. �सFच अश� हरच�र��र"ळ� क���d दK� क व�सन�स"द� ल�ग���. हरच�र �� सर%च ग�षdच� र�ळ असल��क�रण��न� ह��द��न� त���च�� हरच�र�च� च��गल� व�रसथ�पन कर�� आल� प�ह�ज�. अस9क चच�% रन�च� हरच�र रध�� आ�� � प��र . १२. श"भ र"����% ब�ब� –

६८. ह��द��च�� ब��%च ग�ष श"भ र अश"भ र"����%रर अरल�ब�न अस���. क�ण��� क�र कर�र��च� म�णज� त��स�ठ स"र"���% प��ण� ह� एक ह��द��स�ठ हनत��च ब�ब अस��. त��स�ठ भट�ल� ब�ल�र�न त��च�� कड�न प�च��ग प���न श"भ र"���% श�9�न त�� र�ळ �� क�र करण��च� पघ�� आ��. हन��सज� क�र �शसर व��र� म�ण�न �� सर% कर���. एरढ� करन� ब��%च र�ळ क�र हबघड�� अस� अन"भर आ��. र"���% प��ण�� र�ग ल उद�श अस� अस�� हक�, आपल�� सर% क�र��रर ग���च� पभ�र अस�� र ��ग� र"���% प���न क�र क�ल� हक�, ग� अन"क� ल ����� अस� सरज आ��. ह� स�दभ�%� एक ग�ष स�ईब�ब��च स��ग��� � अश हक�, एकद� त�� ग��र�च� प�ट ल आपल�� र"ल�च� लग क�ढ��. त��स�ठ स"र"���% प��ण�� आ9 �� ब�ब��स भ�ट�� र आपल� र�नस त���न� स��ग��. ब�ब� त��ल� स��ग��� हक�, र"���% कश�स�ठ प��र��च�? करन ट�क लग लरकर, त��रर प�ट ल �� र�न� न�� र भट�कड�न र"���% क�ढ�न र"ल�च� लग उरक��. एक रर�%� त��च� र"लग� रर��, त��रर ब�ब��कड� �� द "�ख अ���करण��न� ज�ऊन �s�र कर�� ��व��� ब�ब� त��ल� स��ग��� हक�, �� जर र स��हग�ल��पर�ण� पटकन लग क�ल� अस��स �र �� झ�ल� नस�� पण �� र�झ� ऐकल� न�� . त��न��र ब�ब��न ज� पब�9न क�ल� �� अस� कa, द�र�च�� ख��% भक��न� र"����%स�रख�� ग�ष आपल�� द�र�रर स�ड�व���. र�ण�स जर र"���% प���न क�र कर ल �र त��� च"क� �����च. त��ल� अन�क क�रण� अस� शक���, प�च��ग च"कMच� असण�, भट�च� ज�न कर असण�, घड�ळ��� ल र�ळ च"कMच असण� अश हक� �र क�रण� अस� शक���. ��तप�% असF हक�, ह��द��न आपल� क�र कर � ज�र�. जश र�ळ ��ईल �स� क�र कर � ज�र�. क�र प�र�हणकपण� र हबनच"क करण��रर भर अस�र� र ब�कMच�� ग�ष आपल�� द�र�रर स�ड�व��� म�णज� अश र�ळ आल नस� . भगर� ग ��� कW षण स��ग���, "कर%ण�� र�स9क�रस�� र�� फल�र� कद�चन," म�णज� �� क�र बर�बर कर र फल�च ग�ष र�झ��रर स�ड. ब�ब��च�� र�� सर%र�ळ� च��गल��च अस��� पण आपल� प�कन जर ख�ट� अस�ल �र हक� � च��गल� र"���% क�ढ�न �� क�र क�ल� �र �� फसण��च

Page 83: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

शक��� अस��. पर��", जर द�र�च कW प� अस�ल �र र"���% च"कMच� घ��ल� �र क���d हबघड� न�� . त��रर �� प�ट ल ब�लल�, �"म� आरच� द�र, �र अस� कसF झ�ल�? त��रर ब�ब� ब�लल�, अर� र�ड�, र �"ल� पटकन लग उरकण��स स��हग�ल� ���� पण �� �� (द�र�च�) ऐकल�स क��? र �"ल� ��च र"���% हदल� ���� त��रर �� र"ल�च� लग क�ल� न�� स त��ल� र क�� करण�र? ��तप�% असF हक�, आपल� क�र कर � ज�, र�ळ द�र�रर स�ड�न त��ल� सररन प�र�हणकपण� क�र कर � ज�ण� �Fच र�णस��च� क�र अस��. स�ईब�ब��च� �� स�द�श ह��द��न ल(�� ठ�र�न आपल क�र� कर�र �. श"भ र"���% श�9ण��� र�ळ घ�लर� न��. १३. अध��तर स�9न�च�� हरहर9 पद�dबदल - ६९. ह�� आपण "प�प�हचक�च अध��तर स�9न�", ह� हरर��च र�ह�� करन घ��र��च आ��. प�प�हचक�च अध��तर स�9न� र र�(�थ?च अध��तर स�9न� ह�� ल र�ठ� फरक अस�� हक�, प�प�हचक इसर स�स�र�� ग"��ल�ल�� अरसथ�� � स�9न� कर � अस�� र र�(�थ? ब��9� पप�च�प�स�न र"क अस� ज रन जग� अस��, त��ल� पप�च�च�� हरर�चन� नस���. प�प�हचक�च�� अध��तर स�9न�च� र"ळ उद�श अस� अस�b हक�, ज र�च�� क�र�प�स�न आतम��न� द�र र��र�. �� सरजण��स�ठ ज र�च� रस¯रक�र र आतम��च�, ह�� ल फरक पथर सरज�न घ��र� ल�ग� ल. म�णज�, ज र�च� क�र, s�9, ल�भ, र��, रद र रतसर अश� स�� प�रण� र आतम��च� �Fच स�� हरक�र ह�� ल फरक क�� �� ल(�� घ��र��च� अस��. ज�व��� �� आतम��ल� अस��� ��व��� त���न� रहड| प� (स�� शत�) अस� स��ग��� पण ज�व��� �� ज र�च� अस��� ��व��� त��न� स�� शत� असF स��हग�ल� ज�� न�� उलट स��य�क सरजल� ज���. ह�च� क�रण आपल��ल� सरज�न घ��र� ल�ग�ल. s�9, रद र रतसर ज र�च�� स�र(ण�स�ठ अस��� र क�र, ल�भ आहण र�� द���च�� स�र9%न�स�ठ अस���. म�णज�, प�प�हचक ह��द��च�� अध��तर स�9न�� ह��च� व�रसथ�पन ���च र"ख� हरर� अस��. द�र रगKर� ग�ष ��रढ� र�तर�च�� नस���. क�रण, ह��द�रध�� द�र र�नण�र� र न र�नण�र� असF द�न पक�रच� अस���. अश� द�घ��न�� आचरण�� आण�� ��ईल अश स�9न� अस�र ल�ग��. ह�स�ठ आपण पथर ह� स���च सहरस�र र�ह�� प��र��च आ��.

स�� द�र��च र�ह�� – इचp� (क�र) – आपण पथर प�ह�ल� आ�� कa, ह� सWष च हनहर%� सर��भ�ल� इचp� झ�ल��र"ळ� ��� आ��. त��र"ळ� इचp� � एक प�थहरक प�रण� आ�� ज आपण न�क�र शक� न�� . आपल�� सगळ�� हरच�र�र�ग� र कW � र�ग� क�ण� �र इचp� अस��. पशन अस�� त�� इचp�च� हन�रन कस� कर�र� म�णज�

Page 84: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

� आतम��च�� उद�र�स प�रक अस�ल. क���d ��ग इचp� नष करण��च�� ग�ष कर��� पण �� शक� नस��. क�रण, इचp� म�णज� क�र �� अ�ह�र अस�� र �� र�(प�� न��रस"द� आतम��बर�बर र���� फक त��च� सररप र�गळ� अस��. म�ण�न क�र ह� प�रण�च हरश�र र�� � करन घ�ऊ. आतम��ल� जनर घ�ण��च इचp� ���� र त����न सगळ पहs�� प"ढ� र�ढ� अस��. क�र�च� हन��तण म�णज� त��ल� हकर�न प��ळ रर ठ�रण�. त�� प�ण%��� स�परण� शक� नस��. क�र�च�� च�र अरसथ� अस���. प�थहरक क�र,

आरश�क क�र, अन�रश�क क�र आहण र�ह�� क�र. शर र�च�� स�र9%न�स�ठ आरश�क क�र अस�� जस� भ�क, झ�प, हरश��� , रन�र�जन, स�त, शvच हरसज%न इत��हद आरश�क क�र ह� पक�र�� अस���.

क�र�च स"रर�� ज र�च�� गरज���न ��� अस��. ज� शर र�च� हन��तक र स���जक अस��. ज र �� क��% आतम��च�� �स�(�प� हशर�� कर� अस��. पश ��व��� उपससथ� ����� ज�व��� आतर� त���� �स�(�प कर ल�ग��. त����न अन�रश�क आहण र�ह�� इचp� स"र ����� ज�� शर र�च�� नस���. सल�गद���च�� पभ�र�ख�ल �� अज�न आतर� �स� करण��स उद"क ��� अस��.

त��च��स�ठ पथर आपल��ल� सरजल� प�ह�ज� इचp� कश उतपन ����. � पहs�� सरजल �र इचp� हन��तण करण� शक� ����. अज�न त�� प�थहरक पहs���न�स"द� इचp� सरज��� �� ��ग� नस��. त�� हरच�र�च�� अरसथ� अस���. त�� हरच�र��च�� अरसथ� प��� क�� अस���.

पह�ल अरसथ� अस�� कa, क��� ग�ष च� स�पक% ���� क���d क�रण��न�. �� सरजण��स�ठ ल��न र"ल�च� उद��रण घ�ऊ, ल��न र"लग� एक ल�ल र�ग�च� चFड� प����.

द"सर अरसथ� क" ���ल, त��च�� रन�� त�� चFड� बदल क" ���ल उतपन ����. त��र"ळ� त��च�� रन�� अन�क पश �����, �� अस�, �� क�� आ��? �� कस� आल�? क�ठ� न आल�? �� कस� झ�ल�? �� क� आल�? त��च� न��र क��? रल� हरळ�ल क�? त��च� रल� फ��द� ��ईल क��? त��र"ळ� रल� त�स ��ईल क��? त��र"ळ� रल� अडचण ��ईल क��? �� क�� आल� ��थ�? �� क�ठ� ज�ण�र आ�� क��? �� क�व��� ज�ण�र क�� ��थ�च असण�र? अस� ��र� पश त��च�� रFद�� �����. �� हरच�र म�णज� क" ���ल अस� सरज��. �� क" ���ल�च� पश अस���. �� पश ज र�च� अस��� क�रण त��ल� त��च�� शर र�च� स�र(ण कर�र��च� अस���. ज र �� पश हतक" ट�ल� हरच�र� अस��. हतक� ट म�णज� ज र, आतर� आहण सल�गद��. �� ह�घ� एकहत�पण� त�� द���च ज�प�सन� कर� अस���. जर त��च उतर� त�� ह�घ��कड�न स�ह�सकर अस� ल �र प"ढच हरच�र�च अरसथ� ���र ���� र जर स�ह�सकर नस� ल �र �� र"ल चFड�ल� हरसर�� र हरच�र��च�� प"ढच�� हs�� ज��र"ळ� श�रट इचp� ��ण�र त�� ��� न�� � र �� ��थFच थ��ब��. पर��", जर स�ह�सकर

Page 85: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

अस� ल �र प"ढच अरसथ� सजल� आकर%ण � स"र ����. जर त��र"ळ� त�स ��ईल अस� र�टल� �र त��ल� चFड� बदल ह�रसक�र�च इचp� (हररद इचp�) स"र ����. अध��तर स�9न� करण���%ल� त�� अरसथ� सरजण� आरश�क अस�� त��र"ळ� �� त��च� हरच�र आहण त����न उतपन ��ण���% इचp��च� हन��तण च��गल� कर शक��. सरज�, आकर%ण�च� हरच�र आल� �र क�� ���� �� प���.

आकर%ण – ह� क" ���ल�च द "सर अरसथ� अस��. त��� अन�क � व��च�� प�रण� आढळ���. त��� सल�गद��च�� ज"न�� (ग�ल�� जनर�च�� कद�हच�) आठरण क�र कर� अस���. सल�गद���ल� �� ओळख च� र�ट� ल�ग��. � आकर%ण�च पsM�� क���d क�ळ ��� अस��. त��न��र �� चFड� ��ग� आ�� घ�ण��स�ठ अस� जर ठरल� �र क" ���ल�च ह�सर अरसथ� स"र ����. क���d र�ळ� त�� ऐरज ह�रसक�र�च प�रण� ��ऊ शक�� र प"न�� �� ब�ळ त��ल� न�क�रन प"ढच�� इचp�च�� हs�� ब�द ��ऊ शक���. सरज� ह� अरसथ�� आकर%ण र�ढल� �र क" ���ल�च च�थ अरसथ� स"र ����. ह�ल� पररच� म�ण���.

पररच� – �� र"ल त�� चFड�ल� ����� घ���. आ�� क" ���ल स�प�न आकर%ण�च पररच� ह� अरसथ� स"र झ�ल�ल अस��. �� त�� चFड�च� हनरर(ण कर ल�ग��. �� ��र� पश नव�� रप�� प"न�� स"र �����. जर ज र�ल� क���d क�रण�न� �� चFड� आरडल� न�� �र ��थ� प"न�� ह�रसक�र�च पह�sM�� स"र ��ऊन �� ब�ळ �� चFड� द�र फ�क� न द���. ��थ� त��बदलच इचp� स�प��. �� झ�ल��रर त�� ब�ळ�च इ�र ग�ष प��ण��च प�रण� स"र ����. क���d न�� हरळ�ल� �र कद�हच� �� प"न�� त�� चFड�कड� आकहश%� ����. ��थ� पररच� ह� अरसथ� स�प�� र प"ढच प��चर अरसथ� रKत अथर� लग�र त�� चFड� बदल स"र ����.

लग�र – � क" ���ल�च प��चर अरसथ� आ��. पर��" अज�न इचp� स"र झ�ल�ल न�� . ह� अरसथ�ल� प�थहरक इचp� अस� सरजल� ज���. � प�थहरक इचp� क���d क�ळ अस�� �� लग�र�च� हक�र� रKत च� रप अस��. पण � इचp� नस�� क�रण अज�न �"ट���ट ��ऊ शक��. प�र हरर���� ह� अरसथ��च� सररप न��र आढळ��. पह�ल� क���d रह�न� प�र र���� र न��र �� स�प�� त��च इचp� नष ���� र रग घटसफ�ट ���� �� त��च� क�रण अस��.

लग�र�च� क�ळ स�प��न� �र रKत ज�र�� अस�ल �र त��च� स��व�� अरसथ��, आरड � रप���र ����. � इचp�च खर अरसथ� अस��. म�णज� त�� ब�ळ�ल� त�� चFड�च इचp� झ�ल अस� सरज� शक��.

Page 86: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

आरड – � स��र अरसथ� अस��. प�र करण���~च�� ब�ब� अस� सगळ� घड���न� आढळ��. आरड च�� अरसथ� अस9क�स9क � व ��� ज����. �स� झ�ल� �र त����न स"टक� नस��. �� त��� प"र�� अडकल�ल� अस��. � इचp�च अरसथ� त��च��� त�� ग�ष बदलच�� र�लकMच आणख न एक इचp� स"र कर� अस��. अश अरसथ� अन�क र�ठ� स�कट�न� आर�न करण�र अस��. प�र हरर���� ज�व��� एक�ल� द"स��%बदल र�लकMच इचp� ���� ��व��� त�� द "स��%ल� जर ��रढ� लग�र नक� अस�ल �र प"न�� ह�रसक�र आहण क�ड र�ड ��� अस��.

सर� - सरज� क�ण � र�लकM न स��ग�� एकर�क��न� बर�बर च�� न�त��न� स��भ�ळण��च ���र अस�ल �र त�� इचp�च� सर� � रप���र ��� अस��. � इचp�च अ�ह�र र स��र अरसथ� अस�� त����न स"टक� नस��. प�र हरर�� ज�व��� ह� अरसथ�ल� प���च��� ��व��� �� प�रहरर�� �शसर झ�ल� अस� सरजल� ज���.

त��स�ठ इचp� न ��ण��स�ठ क�ण��� स�ब�9 पररच� ह� अरसथ�प"ढ� ज�ऊ द�र��च� नस���.

म�णज� क�र हन��हत� कर�� ����.

क�र द�र�च� हन��तण औद�ससन��न� कर�� ����. शर र�च�� गरज��च�� प�(� ज�स� क�णत��� ग�ष ल� उत�जन न द�ण��न� �� द�र हन��हत� कर�� ���� त��र"ळ� प"ढ ल न"कस�न ��� नस��. अश� हन��हत� क�र�ल� ��ग(�र अस� स��ग���. त�� ��ग�ल� र��%द� अस� सरज���. ज��ल� त��च�� र��%द� सरजल�� �� क9 च र�ह�� इचp� 9र� न�� . शर र�च�� प��च ज�नFद ���च� प��च क�र अस��� �� प���.

न�त क�र – स"�दर प��ण��च इचp� अस� त��च� सररप आ��. पर��", अश� इचp���न जर द"स��% व�कMबदल नऊ पKकM एक हक�र� ज�स� पह�sM�� �"रच��� स"र झ�ल�� �र र�त �� न�तस"ख�च� क�र प�पक�रक नसल� �र त�सद��क ��ण��च शक��� अस��. त�� नऊ प�पक�रक पह�sM�� अश� आ���, प�र, द�र,

s�9, द"�ख, द"द�र, स"ख, ह�रसक�र, भ � , गर% त��हशर�� आणख न क���d त�� स�दभ�%� अस� ल �र त��. म�ण�न ह� नऊ पह�sM���प�स�न स�र9 र��र��च� अस��. सर� न� �� शक� ����. जर �"म� स�9क अस�ल �र ह� ग�ष च��गल�� ल(�� ठ�र�र��च�� अस���. �� नस� ल �र �� क�र च��गल� आ�� त��प�स�न क�ण��� 9�क� नस��. ��थ� हदल�ल�� पह�sM�� प�पक�रक अस���. जर �"रच��� उतपन झ�ल�� �र त�� सर��ल� ल�ग� ����� र द"स��%न� क�ल� �र त�� त��ल� ल�ग� �����. � प�प ज र�ल�

Page 87: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

ब�9क अस��� जर आतम��ल� त��च� त�स ��� न�� . म�ण�न न�तक�र आतम��स�ठ च��गल� अस��. स"ख द�ण�र� �� क�र आ��.

शरण क�र – �� क�र न�तक�र�स�रख�च आतम��स�ठ च��गल� अस�� र ज र�ल�स"द� त�स नस�� म�ण�न �� हनषप�प क�र सरजल� ज���. � क���d शरण � ऐकण��च इचp� अस��. स"ख द�ण�र� �� क�र आ��.

ग�9 क�र – ��स"द� न�क�श स�ब�स9� आ��. स"ख द�ण�र� �� क�र आ���. त��र"ळ� क�ण��� द�र ल�ग� न�� .

रच क�र – � च��गल� ख�ण��श� स�ब�स9� आ��. स"ख द�ण�र� �� क�र आ���. त��� क�ण��� द�र नस���. क�� पक�रच�� च"कMच�� सर� त��च��श स�ब�स9� अस���. नश� करण��च�� व�सन�च� त��च��श थ�ड� स�ब�9 अस�� पण स�9�रणपण� एरर �� त�सद��क नस��.

�� प��च क�र हदस��ल� हनषप�प असल� �र त�� र�णस�च�� रWत��न��र �� त��च�� हपश�चच�ल� त�सद��क अस���. र�ल��न��र त��ल� जर अश� इचp� अस� ल �र त�� त��ल� �� हपश�चच ज रन श���पण� जग� द�� न�� �. र�णस�न� त��च�� त�� ज रन�च�स"द� हरच�र कर�र��च� अस��. त��च� क�रण जर शर र ग�ल� �र त��च�� सल�गद���� त�� र�सन� उत�सज� अस��� र त�� हपश�चच�ल� श���पण� र��� द�� न�� �.

त��कर�� त��च�� र�शज�न� त��ल� त�� सगळ�� ग�ष श�द�� अथर� हप�डद�न�� द�व�� ल�ग���.

न�� �र �� आतर� त�� अरसथ�� �डफड� अस�� अन�क ररw. म�ण�न �� स�9� र�टण�र� क�र प"ढ ल ज रन�स�ठ त�सद��क ��ऊ न��� म�ण�न त���च� ज र�� अस��न�च हन��तण कर�र��च� अस��. द�र हपण�र�, 9"मप�न करण�र� त��च भ��� अह�श� र�ईट अरसथ�� त�� दश�� जग� अस���. म�ण�न हनद�न ररण��च�� आ9 क���d क�ळ रन"ष� प�ण%��� हनव�%सन असल� प�ह�ज�. ज� व�सन अस���न� र�ल� �र त��च� हपश�चच अह�श� द"�खर� अरसथ�� र��� अस��. शर र नसल��र"ळ� त�� र�सन� �� प"��% कर क� न�� . म�ण�न त��च� हपश�चच सद�द � ब�चKन अस��. म�णज�, द�र�ग�र पररण�र�च�� दष न� �� क�र भ��कर अस��� �� ल(�� घ��र�.

सपश% स"ख�च� क�र – त��च� स�ब�9 प�र"ख��न� तरच�श स�ब�स9� अस��. �� र�ठ� पभ�रक�रक क�र आ��. अध��तर स�9न�� ह� र सल�ग क�र�ल�च क�र म�ण�न सरजल� ज���. त��� हरहर9 पक�रच सपश%

Page 88: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

स"ख� र�णस�ल� हरळ� अस���. ��ग� स��र 9रल� न�� �र �� क�र र�णस�च� अध��सतरक क��% भष कर शक��. त��च����न सल�ग क�र उतपन ��� अस��. म�ण�न �� प���.

सल�गक�र – ल£हगक स"ख�च� �� क�र अस��. त����न हरळण�र� स"ख जर (हणक असल� �र �� र�णस�ल� जबरदस� 9रन ठ�रण�र� अस��. त��च� जर व�सन ल�गल� �र �� त��च� अध��सतरक ज रन बरब�द कर� अस��. 9र�~च�� ब����क अभ��स�� ह�सच क�र म�ण�न सरजल� ज��� र ज� इ�र ग�ण क�र आपण आ9 प�ह�ल� त���च चच�%स"द� ��� न�� .

क�र द�र�न��र ���� s�9 त��च� हरच�र कर.

s�9 – ज�व��� इचp� प�ण% ����� ��व��� आन�द � पह�sM�� अस�� र ज�व��� त�� प�ण% ��� न�� � ��व��� s�9 अथर� हनर�श�, द"�ख अश� पह�sM�� उतपन ��� अस���. त����न प�र, द�र, s�9, द"�ख, द"द�र,

स"ख, ह�रसक�र, भ � , गर% अश� प�पक�रक पह�sM�� उतपन ��ण��च� स�भर अस��. म�ण�न �� द�र र�ठ� 9�क��च� अस��. s�9 आररण� स�प� नसल� �र �� आरश�क अस��. शकMर�न रन"ष� इचp� प�ण% न झ�ल��न� s�9 ���� र करज�र द"�ख ��� अस��. त��स�ठ र�णस�न� त��च�� इचp��रर हन��तण ठ�रण� ���च एकर�र उप�� अस� सरजल� ज���. इचp� प��? न झ�ल��न� ��ण�र� s�9 न"कस�न करण�र� असल� �र जर �� क�रळ s�9�च� न�टक कर� अस�ल क���d स�ध� करण�स�ठ �र �� एक र�तर�च� शस म�ण�न उप��ग�च� अस��. म�ण�न s�9�च� ��ग� व�रसथ�पन करण� अन�क क�र��स�ठ च��गल� असल��च� ससद ����. s�9 ज र�ल� ब�9क अस��. �सFच त��च नbद सल�गद���� ��� असल��न� रWत��न��र �� आणख न ��पद��क ठरण��च शक��� अस��. आपल�� क" र� प�(� र�ठ इचp� 9रल��न� � प�ण% ��� न�� म�ण�न र�णस�न� त��च�� क" र� � ��� ल अश�च इचp� ठ�र�व���.

ल�भ – ज�व��� इचp� प�ण% ���� ��व��� द "सर इचp� उतपन ��� अस��. ह�� सल�गद���च� र�ठ� अ��भ�%ग अस��. इचp� प��? र त��न��र प"न�� नर न इचp� � पsM�� स�� च�ल� र��ण��च भ��कर शक��� अस�� र �स� ��� ग�ल� �र �� त�� आतम��च�� अध��सतरक उद�र�च�� क�र�� र�ठ� अडसर ����. त��च अध��सतरक उन� थ��ब��. ल�भ, त����न s�9 अश स"द� पहs�� स"र ��� अस��. त��� आतर� ग"��ल� �र �� ज�स� 9�क��च� अस��. ह��द�स�ठ त��च अध��सतरक उन� सर�%� र�तर�च अस�� त�� दष न� ल�भ�च� हन��तण र�तर�च� अस��. औद�ससन��च�� रद� न� ल�भ कर कर�� ����.

र�� - ल�भ इचp�च� पक�र द�खर�� र र�� इचp�च � व�� द�खर��. एक�द� ग�ष � आकर%ण र���र"ळ�

Page 89: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

हनर�%ण ��� अस��. हनरहनर�ळ व�सन� त��र"ळ� ल�ग� अस���. ह�� च��गल र र�ईट अश द�न� अस���. र�� न��र च र�ईट नस�� पण ज�व�� �� र�ईट अस�� �� फ�र न"कस�न कर� अस��. आतम��च�� उद�र�� र���र"ळ� ब�9� ��ऊ शक��. म�ण�न त��च� हन��तण आरश�क अस��. शर र�च�� गरज�प�(� त��च र�सन� र���र"ळ� ��� अस��. म�ण�न त��ल� द�र सरजल� आ��. ह��द��च�� स�� द�र��च�� रचन�� त���च�� घ��क��न"स�र �� द�खरल� आ��� म�णज� क�र सर�%� ज�स� घ��क त��न��र s�9 अस� द�� र���च� sर च�थ� द�खरल� आ��. पर��", � व��च�� दष न� प���� र���च� sर पह�ल� घ��ल� प�ह�ज� अस� र�ट�� इ�क� �� � व आ��. त��स�ठ � व��च�� दष न� प���� स�� द�र��च� sर अस� असल� प�ह�ज�� अस� रल� र�ट��, र��, s�9, ल�भ, रद आहण रतसर. क�र�च� र उल�ख कर� न�� क�रण �� द�र न�� � प�थहरक प�रण� आ�� म�ण�न ह�ल� द�र कस� सरज�र��च� अस� पश ����. त��� ल रद र रतसर सर�%� स�प� आ��� स��रन�स�ठ म�ण�न �� श�रट अस���.

रद – इचp� एक� र�ग�र�ग एक प�ण% ��� ग�ल��न� त�� र�णस�च� अ��क�र र�ढ�� त��च� पररण�र सररप �� द�र उतपन ����. त��ल� क���dजण गर% म�ण���. इ�र��श �"लन� करण��न� आपण ज�स� आ��� अश� सरज�र"ळF �� द�र र�णस�� स"र ����, त����न उदटपण�, ब�पर�%ई, इ�र�बदल ��चp�� अस� च"कMच� र�गण� स"र ����. �� द�र उतपन ��ऊ न�� म�ण�न सर��च द "स��%श �"लन� कर�र��च नस��. जर क�ण�श � �"लन� न कर�� जग� अस�ल �र �"रच��� �� द�र हनर�%ण ��ण�र न�� . म�णज� त��च� हनर�करण �"लन�न� स�प� अस��. त��ल� रदभ�र अस�स"द� म�ण���. अस"र स�पद� ह���न ���र ��� अस�� ज��च� उल�ख भगरदग ��� आ��.

रतसर – �� रद�च� हररद भ�र आ��. �"लन�न� जर सरजल� कa, आपण इ�र��प�(� कर आ��� �र �� द�र उतपन ����. आपल इ�र�श �"लन� न करण��न� र सर��च��च रध�� स��"ष र��ण��न� �� द�न द�र रन"ष� ट�ळ� शक��. सर��च�� स"रह(���स�ठ �� द�न स"र ����� पर��", त��च� द�र�� रप���र ��� अस��.

आ��प�~� आपण स�� द�र��च र�ह�� प��� आ��� �� ट�ळण� ह��द� र�णस�च� त��च� ज रन प"ण�र�� ��ण��स�ठ आरश�क अस��. त��स�ठ र�णस�� स�जपण� आहण सदसहदर�क ब"द अस�र ल�ग��. स�� स�र9 र���न आपल�� रन�� ��ण���% हरच�र��च� हनरर(ण करण��च�� सर� न� �� स�ध� ���� त��स�ठ त��च हशप�ईब"द रद� कर� अस��.

प�प�हचक�च�� अध��तर स�9न�च� उद�श प�र"ख��न� प�पर"क र प"ण�क�रक ज रन जगण��च� अस��. ज�ण�

Page 90: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

क�रण प"ढच� ज रन स"खर� ��र�. र�(�थ?च� उद�श सल�गद��� प�स�न आतम��च र"कM हरळरण� अस� अस��. �र स"द� द�घ��च�� स�9न��� बर�च स�म� अस��. १४. रन��च र�ह�� – ७०. अध��तर स�9न�� आपल��ल� आपल�� रन�बदल हरश�र र�ह�� करन घ��र ल�ग�ल. आपण आ9 प�ह�ल� आ�� हक�, द��, ज र, सल�गद�� र आतर�र�र अश� च�र घटक��न आपण बनल� आ���. त��� ल द�� ज र�बर�बर अस��. उरल�ल�� पKकM ज र र सल�गद�� ह�न� रन अस�� आहण आतम��स ब"हद अस��. रन म�णज� हरच�र करण��च (र��. म�णज� आपल��रध�� द�न रन� अस���. ह� द�न रन��च� हन�रन करण� ह�ल�च र�णस�च अध��तर स�9न� अस� म�ण�� ��ईल. ज र�च� रन द���च�� च�र गरज��च� व�रसथ�पन करण��स�ठ त��� असल�ल�� उपज� ब"द न� हरच�र कर � अस��. त��स�ठ स�9�रणपण� त��च� हरच�र ह��क�रक अस���. पर��", त��� ज�व��� सल�गद���च� रन �स�(�प कर ल�ग�� ��व��� गडबड ��ऊ ल�ग��. स�र�न� र�णस�च�� ज रन�� ल ब�चKन ह� ज"गलब�द श हनगड � अस��. अश� पररससथ� � आतम��च ब"हद �स�(�प करन ज र�च�� रन��स ��कद द�ऊन त��च (र�� स"9�र शक��. आतम��च ब"हद ज र र सल�गद�� ह��च�� रन��च�� क�र�च� हन�रन करण��स�ठ अस��. सल�गद���च� रन त��� स�ठरल�ल�� प�र% जनर�च� अन"भर र�परन त��न"स�र स"चर� अस��. आतम��च�� ब"द ल� त��च� स�र�स�र हरर�क करन त��न"स�र क�� कर�र� �� ठरर�र��च� अस��. ज र�च� रन द���च�� गरज�पर�ण� ��रढ�च क�र द��� कड�न करण��च� स"चर� अस��, त�� उलट सल�गद���च� रन प�र%जनर��च�� र�सन��न प�र � ��ऊन क���d ज�स� करन घ�ण��च� आग� कर � अस��. ��थ� � ज"गलब�द च�ल� र��� अस��. खर� स�9क ��, ज� ह� द�न रन��च� स��"लन ��ग� र त�� करन आपल अध��तर स�9न� �शसर कर��. स�र�न� र�ण�स (म�णज� त��च� आतर�) र�त ब��%च र�ळ� सल�गद���च�� आग��स बळ पड�न ज र�रर नक� त�� ग�ष करण��स�ठ दब�र आण�� असF हदस�� आहण असF झ�ल� हक�, अस� र�ण�स त��� अडक� न ज���. ब��%च प�तन�न��र आतर� ज र�च ब�ज� कश घ��र��च र सल�गद���च�� रन��स कसF आरर�र��च� �� हशक��. �� कर � अस���न� सल�गद���कड�न क���d उप�"क स"चन�स"द� �� सर क�र� अस��. ब"हद म�णज� �क% श"द पद� न� हरच�र करण��च (र��. ह�च� र�पर करन �� आतर� �� सर% स�ध� कर � अस��. ज र र सल�गद�� ह�च द�न रन� र आतम��च ब"हद ह�� ल हरच�र��च आ�द�लन� कश हन��हत� कर�र��च �� ह��द��च�� ��गश�स�� आपण हशक��. र�सन��च� दरन कर�र��च� कa, त���बदलच उद�ससन�� र�ढर�र��च �� ब"हद ठरर� अस��. रन��� ल हरच�र र ब"हदच� हरच�र ह��

Page 91: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

फरक अस��. रन�च� हरच�र ज�स� करन भ�रन��रर आ9�रर� अस��� म�ण�न �क% हरस�ग� अस���. त�� उलट ब"हदच� हरच�र �क�%रर आ9�रर� अस���. स�र�न� र�ण�स र स�9क ह��� ल फरक अस� हक�, स�र�न� र�ण�स ज�स� करन भ�रन�हररश�Fन� प�र � ���� त�� उलट स�9क स��त���न� �क�~न� प�र � ��� अस��. भ�रन� र �क% ह��च� स��"लन स�9क�ल� स�9�र��च� अस��. �� हरर� र�ठ� अस�न ह� ल�ख�च�� आर�क�� ब���रच� आ�� म�ण�न ह� हरर��रर ल अस9क र�ह�� ��त��� ल ��गश�स�च�� ग�थ��� अस�� � प��र . ह� ल�ख�� आपण फक पत��क र"द�च� पररच� करन घ�ण�र आ���. ��गश�स�पर�ण� र�णस�च�� च�र र�ण अस���. त�� अश�, पर�, प��ह�, रध�र� र रKखर . आपण ज� ब�ल�� र ज ��त�� नbदल ज��� � रKखर र�ण आ��. इ�र � न र�ण अस9क�स9क स"कर ��� ज����. पर� र�ण सर�%� ज�स� स"कर अस�� र द�र���च� आद�श त�� र�ण � �����. � र�ण र�णस�ल� ऐक��ल� ���� पण � च ��त�� नbद ��ऊ शक� न�� . प��ह� हद����न उतपन ���� अस� सरज��� र रध�र� क�ठ���न उतपन ���� असF सरज���. प��ह�, रध�र� ह��च नbद स�9�रण ��त�� ��� न�� . अध��तर स�9न� कर���न� जप प��ह�, रध�र� ह� र�णd� कर�र�. हरश�र म�णज� पर� र�ण सर% प�हणर�त��स�ठ एकच अस��. ��न�� ब�ळ आपल�� आईश पर� र�ण � स�भ�रण कर� अस�� र आईस"द� त��च र�ण � त��ल� स�थ द�� अस��. हपश�चच, द�र�� गण, हप�र, असF सर%च र�णस�श पर� र�ण � स�पक% कर���. असF स��ग��� हक�, पर� र�ण सर% भ�र��च� र�ळ आ��. ह� सर% र�णdच� स�ब�9 रन�श अस�� क�रण त���च� हन��तण रन�कड�न ��� अस��. अ��रज�न, स"कर ज�न ह��च� स�ब�9 पर� र�ण श अस��. आपण हरच�र पर� र�ण � कर�� र न��र त��च अहभव�कM रKखर रध�� ��� अस��. सरपन�� आपण पर� र�ण � स�भ�रण कर� अस��.

१५. सतर, रजस� र �रस� ग"ण��च र�ह�� – ७१. ज�व��� प�प�हचक ह��द� र�णस�ल� आतरश"हदच स�9न� करण��च इचp� ���� ��व���, त��ल� ज�� ग�ष र�� � असण� आरश�क अस�F त�� आ�� सरज�न घ�ऊ. पथर त��ल� त��च अध��सतरक अरसथ� क�� आ�� �� सरजण� जरर च� अस��. अश� � न अरसथ� र�न� आ���, त�� ��रस , र�जस र स�सतरक अश� अस���. त���न� ग ��� हतग"ण असF स��हग�ल� आ��. त���च र�ह�� थ�डक��� प��र��च आ��. ��रस र�णस� कश अस��� �F पथर प�ह�ल� प�ह�ज�. �र म�णज� अ�9�र, ��रस म�णज� अ�9क�रर�. ह�हठक�ण अध��सतरक ज�गW� च� अ�9�र अस� अथ% घ��र��च� आ��. ज� र�ण�स आतरश"हदच�� ज�गW� प�स�न द�र आ�� र त��र"ळ� अध��सतरक श"द च�� हररद असल�ल�� ग�षd� (प�पर�) �� रर�� अश�

Page 92: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

र�णस�स ��रस र�ण�स असF सरजल� ज���. कद�हच�� अस� र�ण�स जग�च�� दष न� स"हशह(�, हरद�न, अस� शक��. पर��", अस� इसर आतरश"द च�� दष न� ज�गW� नसल��स �� ह��द� र�न���न"स�र ��रस च सरजल� प�ह�ज�. त�� उलट, एक�द� इसर जग�च�� दष न� अड�ण , अहशह(� असल� �र अध��सतरक दष न� ज�गW� अस�ल �र �� ��रस सरजल� ज�� न�� . एक�द� ख�प हशकल�ल� रहकल, इ�सजन �र, ड<कटर, रKज�हनक अस� क�ण � र�ण�स अध��सतरक दषट� ज�गW� नसल��स ह��द� र�न���न"स�र ��रस सरजल� प�ह�ज�. अध��सतरक ज�गW� च�� अभ�र�र"ळ� �� आपल��� ल रहड|प��च�� ब�ब� स�र9 नस��. म�णज� एक�पर न� अध��सतरक ज�गW� र रहड|प��च�� ब�ब�च स�र9�न�� ह� एकच अस���. अश स�र9�न�� नसल��नF �� रहड|प��च�� पभ�र�ख�ल र����. प���त� ज रन पद� ह� दष न� प����, ��रस ठर��. त���च ज रन र��ण हक� � रब�बद�र, द�खण र म�ण�न आकर%क असल �र � अध��सतरक श"द च�� दष न� अ��ग� ठर��. ��रस ल�क��च स�9�रण ल(ण� क�ण� अस��� �� प��र� ल�ग�ल. ��रस र�ण�स र�सन�र� ज रन�� ज�स� रर��. ��रस र�णस� व�सन�9 न र��ण��� 9न��� र�न���. �सFच त���न� त���च�� व�सन�9 न��च� क��"क अस��. र �� र�न� न�� , �� र�न� न�� , अश� रलगन� करन अध��सतरक ग�षdच हनभ%तसन� करण��� 9न��� र�न���. त���न� र��%द� �तर�च� र�तर नस��. र�सन�र� ज रन जगण� �Fच ज रन अस� त���च� ठ�र हरश�स अस��. ल£हगक सरKर�च�र �� ज रन�च� र"ख� ग�भ� आ�� असF �� र�न���. सरसल�ग स�भ�ग घ�ण��च� कल अस��. सर% पक�रच�� ल£हगक हरकW � च� �� सरथ%न कर��. ��रस ल�क आतर� रगKर� र�न� न�� � र त�� अन"र�ग�न� स��हग�ल�ल�� क�णत��� ग�ष �� �सण��रर न����. अस� ल�क र�स�हरक पग� भरप�र करन� न��र अस��"ष र म�ण�न आ�ल�� आ� द"�ख अस���. अस� द "�ख हरसरण��स�ठ �� अस9क�स9क व�सन�9 न ��� ज�ऊन अख�र स बरब�द �����. क�रण �� त���च� आतर� हरसरल�ल� अस���. रKज�हनक र�स�हरक पग� म�णजFच पग� अस� गKरसरज त���च��� हदस�� र �� अध��तर स�ड�न रKज�हनक ग�षd� अडक� न घ����. जन�रर�पर�ण� �� आपल� ल£हगक व�र��र उघड�रर करण��� ��श�र सरज���. त���च��� क�र, s�9, रद र रतसर हरश�र � व अस��� र त��न"स�र �� त���च�रर अरल�ब�न असण���~च� अपर�न करन व�र��र करण��� 9न��� र�न���. थ�डक��� स��ग�र��च� म�णज�, आस"र स�पद� रध�� हदल�ल बर च ल(ण� त��च��� कर ज�स� पर�ण��� आढळ�न �����. शरन परWत म�णज� लजज� अथर� र��%द�, त���च��� कर अस�� क�रण �� आतम��च� ल(ण अस��. श�9न परWत म�णज� भ�ग पण� त���च��� ज�स� अस��. अश� द�र��र"ळ� ��रस ल�क अध��सतरक हरक�स करण��च� हरच�रस"द� कर � न�� �. �� प�पर� ज रन जग� र�����.

Page 93: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

��रस पण� सर%च र�णस��� स�रख�च नस��. �� हनरहनर�ळ�� र�णस��� हनरहनर�ळ�� अरसथ�� अस��. ��रस र�णस� ईशर�च हक�र� एक�द� द�र��च प"ज� कर���न� हदस���. त���च�� सर% प"ज� आर�9न� सक�र अस��� म�णज� त���न� र�( नक� अस��. त�� हशर�� द�रभकMच� द�ख�र� करन स�र�सजक पह�ष� हरळरण��च� स"द� उद�श अस� शक��. प"ज� करन जर फ��द� झ�ल� �र द�र�रर हरश�स ठ�र� न�� �र न�� अश भ�र� अस��. ��रस र�णस� आ� हरत��स�ठ च��गल अस���. इ�र��श र�लब�न� च��गल अस���. �र स"द� जर क���d क�रण��न त���न� अस� अन"भर आल� कa, आपल��� आतर� म�ण�न क���d आ�� �र �� त��च� प�ठप"र�र� करन त��च पहच� घ�ण��च� प��स कर��� र ज�व��� त���न� त��च पहच� ���� ��व���, �� ��रस र�ण�स �र� अरसथ���न रज� अरसथ�कड� ज�ऊ ल�ग��. त��च��� ल आस"र स�पद�च� पभ�र कर ��ऊ ल�ग��. ७२. र�जस अरसथ� � ��रस र स�सतरक ह� द�न अरसथ��च�� र9 ल अरसथ� अस��. आस"र स�पद��च ल(ण� त���� कर � वर�च अस���. त��च�� रध�� अध��सतरक ज�गW� स"र झ�ल�ल अस��. ज रन�� ��ण���% ब��% र�ईट अन"भर��कड� त�� दष न� र�जस ल�क प��� ल�गल�ल� अस���. आस"र स�पद� कर � व��च�� अस���न� त���च�� र�गण��� दKर स�पद��च� र�ठ� भ�ग असल��च� आढळ�न ����. र�जस अरसथ� असल�ल� इसर अध��तर�कड� ब��%पKकM झ"कल�ल� अस�� पर��", �� �र स"द� आस"र स�पद�� प�स�न फ�र द�र ग�ल�ल� नस��. त���च� त��ल� अज�न र�� पडल�ल� अस��. क9 दKर �र क9 आस"र अश� द�ल��र�न अरसथ�� अस� ल�क अस���. अश� अरसथ�� ल इसर जर अध��तर�कड� ज�स� झ"क� ल�गल� कa, �� �थ�रक�श स�सतरक अरसथ�कड� सरक� ल�ग��. त��च��� ल आस"र स�पद� कर ��� अस�� र दKर स�पद� र�ढ� अस��. असF जर ��� ग�ल� �र अश एक र�ळ ���� कa, त�� र�णस�� दKर स�पद� ज�स� ��ऊन आस"र स�पद� हकर�न प��ळ ल� ����. ��व��� �� स�सतरक अरसथ�� ग�ल� अस� सरजल� प�ह�ज�. स�सतरक र�णस��� दKर स�पद� हरश�र आढळ�� र आस"र स�पद� हकर�न प��ळ ल� अस��. ७३. श�क��� ल ��त�र9 ल र�ग% �तरज�न�न"स�र स�सतरक र�ण�स आणख न स"9�रन ज�व��� त��च��� ल आस"र स�पद� प�ण%पण� नष झ�ल�ल अस�� ��व��� त��ल� स�� अरसथ� प�� झ�ल अस� सरज���. त�� उलट, ��रस र�ण�स अस9क आस"र स�पद��कड� रळल� �र �� द"ज%न अरसथ�� ग�ल� असF सरजल� ज���. स�� अरसथ�� ग�ल�ल� इसर अध��तर स�9न� करण��स ��ग� अस��. जर अश�रर� न� स�� अरसथ� प�� झ�ल�ल नस���न� बळ�च क�ण अध��तर स�9न� कर ल�गल� �र �� भष स�9क ��ऊन �� क��रच� बरब�द ����. म�ण�न ह��द� र�णस��न आपल अध��सतरक प��ळ ओळख�न त��� आरश�क � स"9�रण� करन रगच �पस�� रगKर� अध��सतरक क�र� कर�र �. सरथ% र�र�द�स��न द�सब�9�� ल(ण हचकMतस�

Page 94: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

हदल आ�� � प��र . त��� �र�ग"ण च ल(ण�, रज�ग"ण च ल(ण� र सतरग"ण च ल(ण� हदल आ���. त�� प���न आपल��रध�� क�णत�� आ��� �� सरज��. त��ररन �"रच� ग"ण क�ण�� �� सरज�ल. ७४. सतर, रजस� र �रस� अरसथ��बदल ह��द��च�� इ�र पर�पर�� क�� हदल� आ�� �� स"द� प��र� ल�ग�ल. र�णस�रध�� � न परWत अस���. त�� अश�, द�हरक, प�शर र र�(स . ह��द� र�णस�न� ह�� ल क�णत�� परWत ल� र�ढर�र��च� �� ठरर�र� ल�ग��. ज�� परWत ल� �� र�ढर�� त�� पर�ण� �� ����. म�णज� जर दKहरक परWत (म�णज� च��ग"लपण�, र�ण�सकM र भ��द��) र�ढरल �र �� स�सतरक ����, प�शर (ज र�च�� र"लभ�� परWत ) अरसथ�� र��ण� पस�द क�ल� �र �� रजस� अरसथ�� र���� आहण र�(स परWत कड� झ"कल� �र �� ��रस र प"ढ� द "ज%न अरसथ�� ज�� अस��. आपण स�सतरक, र�जस र ��रस अरसथ��च र�ह�� थ�डक��� प�ह�ल . त�� ररन �"रच� अध��सतरक पत� क�� �� सरज��. स�र�न� ह��द�ल� एरढ र�ह�� प"र�श अस��.

१६. रWत�� न��र च� ज रन –

७५. र�णस�ल� त��च� रWत�� क�ळ सर प आल��च� सरज� शक��. स�9�रणपण� पन�श न��र त��न� आपल�� रWत��च व�रसथ� करण� श��सकर अस��. रWत��च�� अरसथ�च व�रसथ� म�णज� क�� �� प��र� ल�ग�ल. र�णस�ल� ब��9� क���d न क���d व�सन अथर� र�ईट सर� अस���. त�� सर% व�सन��च� र र�ईट सर�dच� त��न� प�ण%पण� त��ग कर�र��च� अस��. अस� करण��च� क�रण, रWत��न��र त��ल� द�� र��� न�� र � सर% व�सन� र र�ईट सर� ह� द���च�� र�धर�न�च ��� अस���, �� प���� रWत��न��र द�� नष झ�ल��र"ळ� त�� सर% ग�ष त��च�� प���तम��स फ�र हपड� द�ऊ ल�ग���. र�ल��न��रस"द� त�� र�सन� त��च�� आतम��ल� स�ड� न�� �. क�रण, ह� सर% सल�गद���� नbदल�ल अस���. ज र र द�� द�न� नस��� र सल�गद�� त�� र�सन��च आतम��ल� स�� आठरण करन द�� र����. द�� नसल��र"ळ� र�सन��च� उपशरनस"द� ��ऊ शक� न�� र त�� र�सन� त�� प���तम��स नरक ���न� भ�ग�र��स ल�र���. रWत��न��र प"ढ ल जनर क�व��� हरळ�ल त��च श�शर� नस��. त��र"ळ� अश� ���न�र� अरसथ�� �� प���तर� त�� नरक ���न� भ�ग� अन�क ररw �डफड� र����. �� ट�ळण��स�ठ र�णस��न� ज रन�च�� अ��क�ळ �र हनद�न हनव�%सन असण� त��च�� रWत�� न��रच�� आ�"ष��स�ठ आरश�क अस��. दKह�क व�सन���, द�र, र ड ससगर�ट, ग��ज�, अफ" , ��ब�ख�, स"प�र , ज"ग�र ख�ळण�, र�श��गरन अथर� स�भ�ग�च� व�सन इत��हद �����. अश� व�सन��र"ळ� �� प"रर अश"द ठर���. स स � दKह�क व�सन� ब��9� नस���.

ह��ब�ब� त�� ब��9� श"द अस���. र�नससक व�सन��� र�त प"रर��प�(� स ज�स� अडकल�ल असल��च�

Page 95: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

आढळ�न ����. र�नससक व�सन� अश , स�� क�ळज कर � र��ण�, द"�ख र��ण�, स�श� घ�� र��ण�, क�लपहनक हच���� ररण�, रडण�, भ��डख�रपण�, रतसर करण�, जर स ह� र�नससक व�सन���न र"क झ�ल�ल नस�ल �र त�� स च� रWत��न��रच� ज रन नरक�सर�न अस�ल. प"रर�ल� � र�नससक व�सन�स"द� स��र� अस���. रस�"�� ज रन�च�� स"रर�� प�स�नच र�णस��न� क�णत��� व�सन��� सर��ल� ग"��र�न ठ�र� न��. �� स�ध� ��ण��स�ठ र��च�� च�ळ श प�स�नच सर��च व�सनर"हक करण��स स"रर�� कर�र . ज���न� असF क�ण��� व�सन न�� असF ल�क रWत��न��र श��� र आर�रश र र��� शक���. त���च� रWत��न��रच� ज रन स"खकर र����. भ�रन�हररश ��ण�र र�णस� व�सन�� स��पड���.

p�द र व�सन ह�� ल फरक सरज�न घ��र� ल�ग�ल. p�द र�णस�ल� त��च� क�ळ रज�� घ�लरण��स रद� कर���. त���च� न�द र�त नस�र�. p�द�� अन�क च��गल�� ग�ष �����. र�चन, सलख�ण करण�, हरहर9 ख�ळ ख�ळण�, पर�स करण�, क���d रस�" जररण� असF हरहर9 p�द र�ण�स आपल�� ज रन�� र�ढर��. ��स"द� जर न�द झ�ल� �र ��स"द� रWत��न��र त�सद��क ठर शक���. थ�डक��� स��ग�र��च� म�णज�, र�णस��न आपल�� सर% सर� र��%द � अरसथ�� ठ�र�व���. क�रण, अश� अरसथ�� अडकल�ल�� र�णस�च�� प���तम��स क�ण � रद� कर शक� न�� . ध��न-जप करण��च� p�द र�त ह�ल� अपर�द आ��. ७६. पत��क र�णस�च� ज रन�च�� अख�र रWत�� ��ण� sरप�� अस��. ह��द� पर�पर�न"स�र र�ल��न��र �� शर र अहगस�सक�र करन नष कर���च� अस��. अस� करण�� र�ग ल क�रण सरज�न घ�ऊ ��. रWत��न��र त��च� आतर� शर र�ब���र त�� शर र�भ�र� घ"टरळ� अस��. अस� सरज��� हक�, एक� स"कर ����न त��च� सल�गद�� त��च�� उरसथ स पकड�न र����. जर �� द�� ज�ळ�न ट�कल� �र �� ब�9 स�प"ष�� ��ऊन �� आतर� त�� द���च�� ब�9न���न र"क ����. पर��" जर �� द�� �स��च क" ज� ठ�रल� �र �� द�� प�ण%पण� क" ज�न नष ��ईस��रर �� आतर� र त��च� सल�गद�� �स��च ��थ� �डफड� र����. क" जल�� न��र स"द� ज�प�~� त��च उरसथ श�ब�� आ�� ��रर �� आतर� त�� हठक�ण �डफड� र����. त��र"ळ� त�� प���तम��च� उद�र ��� न�� . म�ण�न ह��द��� रWत��न��र द���स अहगस�सक�र करण� आरश�क सरजल� ज���. ज�रण र�रण हरद�� रW��च उरसथ र�परन त��� अडकल�ल� प���तर� पकड�न त��ल� ग"ल�र करण��च पद� आ��. म�ण�न सज�क�� लरकर रW� द�� नष कर�� ��ईल ह��क�� लरकर �� ज�ळ�न नष कर�र��च� अस��. जर प�ण��न� �� द�� ख�ल� �र अहगस�सक�र�पर�ण� ����. ह��द� र�न���न"स�र र�ण�स र�ल��रर त��च� प����न � पर�श ��� अस��. म�णज� र�ल�� बर�बर त��च� आतर� सल�गद���स� प���� रप���र � ����. द�� न"क��च स�डल�ल� असल��र"ळ� �� आतर�

Page 96: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

स�भ�र�रसथ�� अस��. त��च�� भ�र� आघ च र�ल�ल�� र�णस��च भ��� जर� ����� र त��च� र"ल�र�पन कर ल�ग���. �� असF ���� जसF हरद�प ठ�� नव��न� ज�ण���% हरद�थ��%च� र"ल�र�पन ज"न� हरद�थ? कर���. रल� म�ण�र��च� हक�, � ज"न भ��� त�� नर न प���च� र�नर ��न � ल सथ�न अजर�रण��च� प�तन कर���. �� सर% रWत��न��र द�� हदरस�न��र स"र ��� अस��. म�णज� रWत��न��र ��बड��बच� द�� हदरस �� रज�� अस��. ह� द�� हदरस��� �� स�भर�रसथ���न ब���र आल�ल� अस��. ज�व��� अश च�चपण स"र ���� ��व��� त�� रW��तम��च खर पर (� स"र ��� अस��. �ल आपण ज� र�हग�ग (pळ)

म�ण�� �� ज�च त�� नर न प���च� स"र ����. �� क�ळ त�� भ���स�ठ नर न र र�ठ� त�सद��क अस��. ज�� रW��तम��च� पWथर रर ल आ� त��ल� त��च�� रWत��न��र आठर�न त��ल� प�र��न� आहण सनर�नप�र%कपण� अघ�% द���� त�� रW��तम��च� ज�च ��� न�� पण ज��च� आ� त��ल� हरसर��� अश� रW��तम��च� फ�र ज�च ����. त��र"ळ� �� रW��तर� आपल�� पWथर रर ल आ���स श�प द���. अश� श�प�र"ळ� त�� आ���न� अन�कपक�रच� त�स भ�ग�र� ल�ग���. �� क" ट" �ब अन�क पक�रच�� अडचण � पड�� क�रण,

र�ल�ल� र�ण�स म�णज� त��च� प�� फ�र शहकर�न अस�� असF सरजल� ज���. त��� जर �� रW� र�ण�स अस��"ष आतर� अस�ल �र त��च� श�प हरश�र त�सद��क अस��. �� सर% ट�ळण��स�ठ ह��द��च�� श�स�� रW��तम��च� श�द च��गल�� रर� न� सनर�नप�र%क अस� कर�र� असF स��हग�ल� आ��. रग �� रW� इसर ज र��पण हक� � र�र"ल अस�. क���d ह��द� त��च श��ह� कर��� र �� ��ग� अस��. त�� रW� इसर�कड� त��च�� ज र��पण आ� र�डळdन द "ल%( क�ल� अस�ल �र, � व�हक र�ल��रर र�त असF द "ल%( करण� क" ट" �ब�स ��हनकरक ठर शक��. ह��द��न शक��र क�ण�च�� क9 � अरर�न कर न��. अश�रर� न�, ज�व��� रW� व�हक त��ल� सनर�नप�र%क र�गण�क हरळ�ल��न� स��"ष ���� ��व��� � आ���स आहशर�%द द���, �� आहशर�%द त�� आ���स त���च�� दKन�हदन ज रन�� र�तरप�ण% अस��. ह�स�ठ ह��द��रध�� रW���च� श�द करण� आरश�क सरजल� ज���. रW� व�हक क�व�� र�ल त�� हदन��क�न"स�र श�द करण� च��गल� पण �� शक� नस�ल �र हप�Wप(�� न हरसर�� श�द कर�र�. जस जस� क�ळ सरक�� र रW� व�हकच� हपश�चच बन�� �सF कद�हच� श�द न कर��� फक हश9� अथर� हप�डद�न करन आपल� आदर व�क क�ल� �र �� प"र�स� अस��. क�रण आ�� �� रW��तर� ज"न� झ�ल�ल� अस��, त��ल� इ�र हपश�चच स��र� शक� न�� �.

त���स"द� जर � व�हक स�सतरक ��� अस� अस�ल �र त��च�� हपश�चच�स हरश�र अस9क�र प�� झ�ल�ल� असण��च शक��� अस��. जस� क�ळ सरक�� �सF त�� हपश�चच�स आ���च गरज उर� न�� र ब����क र�ळ� अस� हपश�चच त�� क" ट" �ब�स हरसरन ज���. क���dर�ळ� त��च� प"नज%नर ��� अस��, असF झ�ल� हक�, त��च� श�द करण� अथर� हप�डद�न करण� हनरथ%क अस��. क���d र�ळ� रW��तर� एक�द�च��

Page 97: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

सरपन�� ��ऊन क���d र�र"ल इचp� स��ग��, �सF झ�ल� �र र�त � इचp� तरर � प�ण% कर�र . ��थ� आ� म�णज� क�रळ न���र�ईक अस� न�� �र त�� व�हकच� हरतस"द� सरज�र��. ��थ� र�झ� क���d अन"भर नर"द कर�� त��र"ळ� �� हरर� सरजण� अस9क स�प� ��ईल,

७७. र�झ आई १९९० रध�� हदर�ग� झ�ल . त�� न��र क��� रह�न��न��र � एकद� र�झ�� सरपन�� आल र म�ण�ल , "अश�क र ��थ� स"खरप आ�� पर��" एक अडचण आ�� हक�, ��थ� रल� ज�रण�� र ठ हरळ� न�� . �र �� रल� र ठ द�." असF सरपन पडल��रर रल� ज�ग आल र �� सरपन र च��गल� आठर� शकल�. त��न��र रल� झ�प आल न�� . ज�ग�पण हरच�र कर � ���� हक�, आ�� ह� रW� आईस र ठ कसF द�र��च�? ह� हरर��च� र�झ� अभ��स ब��%पKकM असल��र"ळ� र�झ�� ल(�� आलF हक�, जर रW��तम��स क���d द�र��च� अस�ल �र �� घर�च�� सखडकMब���र ल पट रर ठ�र�र��च� अस��. क�रण, भ"�� सखडकMच�� ब�र रर बस�न घर�� ड�क�र�न बघ� अस���. � स�स� घर�� हशर� न�� �. �� ल(�� आल��रर हदरस उज�डण��च र�ट प��� �स��च पड�न र�� ल�. हदरस उज�डल��रर र पथर एक चरच� र ठ घ�ऊन सर��प�कघर�च सखडकM उघडल , �� क�� प����, सखडकMच�� बर�बर सर�र असल�ल�� एक� र�� च�� हढग���%रर एक र�ठ� क�रळ� जण�क�� र�झ र�ट प��� बसल�� स�रख� ���र ����. र सखडकMच�� ब���र ल पट रर र ठ ठ�र���च �� क�रळ� झपकन ��थ� आल� र �� र ठ चbच�� घ�ऊन उड�न ग�ल�. त��न��र दरर�ज र र ठ ��थ� ठ�र� ���� पण �� र ठ घ�ण��स�ठ क�ण क�रळ� आल� न�� . त��न��र र र ठ ठ�रण� ब�द क�ल�. ह�च� अथ% एकद��च र ठ द�ण���न� ह�च गरज भ�गल ��� , ह�च� अथ% �� र ठ र��गण� र�झ र ठ द�ण��च द�न� प��ण��स�ठ ����. अश�रर� न� आपल� प�र%ज आपल पर (� प��� अस���. त��न��र क�ण रल� स��हग�ल� हक�, क�रळ� र ठ हबलक� ल ख�� न�� म�ण�न श�द�च�� हप�ड�� र ठ ज�स� अस�ल �र त�� हप�ड�ल� क�रळ� हशर� न�� . म�ण�न श�द�च�� ज�रण�� र ठ घ�ल� न��. र�झ�� र���श च आणख न एक आठरण स��ग��, आई ग�ल��न��र क���d र� न��न��रच ग�ष आ��. आरच�� घर�च� प"ढच� दरर�ज� प�रस�ळ��च�� क�रण�न� उघडण� अरघड झ�ल� ���� म�ण�न र �� ब�दच ठ�र�न र�गच�� दरर�ज�न� �� ज� कर ल�गल�. �� दरर�च� र क�रळ ओढ�न घ�� अस� क�रण त��ल� ब���रन ट�ळ� ल�रण��च स�� नव�� . �स� बर�च हदरस ��� ����. एक� हदरश र�झ आई र�झ�� सरपन�� आल र ब�लल कa, अश�क �� प"ढच� दरर�ज� न ट कर आहण �bच र�पर, ह� र�गच�� दरर�ज��न� �� ज� करण� ब�द कर. �� ह�च� स��गण� र रन�रर घ��ल� र र प"ढ ल दरर�ज� द "रस� करन �� र�पर ल�गल�. त��न��र � पर� क9 आल न�� . ह�च� अथ% रW��तर� सगळ� प��� अस���. त��न�

Page 98: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

�� त���च�� रनच(�न� हदस� अस�र�. ७८. श�द�ब�ब�च� आणख न एक उद��रण प��� ��. आरच�� घर एक �रण र"लग� न��र ��� असF. �� र�झ�� भ�र�श हरश�र जरळच� ����. र�झ� भ�ऊ र त��च पतन त�� र"ल�ल� प"तर� र��� द�� अस�. एकद� �� सल�ग��� ज�� च� �रण त��च�� ग�र ग�ल� र ��थ� नद � ब"ड�न र�ल�. त��च�� घरच�� र�डळdन त��च� हदरसर�र त���च�� रर� र र�ज�न"स�र क�ल� �� सर% आम��ल� सरजल�. असFच क���d हदरस ग�ल� र एक� र�त र�झ�� भ�र�च�� ब��क�च�� सरपन�� �� र"लग� आल�. �� अह�श� उद�स, सखन र ज�� चड � �� र�ल� त�� प���र�र�� हभजल�ल�� अ�ग�न� ह�च�� प"ढ� उभ� र�ह�ल�. न��र �सर� आन�द असण�र� �� ख�ळकर सरभ�र�च� र"लग� अश� अरसथ�� प���न ह�ल� आ��% आहण र�ईट र�टल�. �� क���d� ब�लल� न�� फक उभ� ����. द"स��% हदरश ह�न� �� ह�च� सरपन घर�� स��हग�ल�. आम�� सर�~न� त�� सरपन��न� र�ईट र�टल�. र भ�रज� ल� स"चरलF हक�, ह�न� द "स��% हदरश क�ऊ घ�स त��च�� न��र�न� द�र�. �� ल(�� घ�ऊन ह�न� त�� र"ल�ल� आरडण���% पद�थ�~च� हश9� ���र क�ल� र क�रळ��ल� र�ढल�. त��न��र क���d हदरस�न��र �� र"लग� ह�च�� सरपन��� प"न�� आल�. र�त ह�र�ळ �� त��च�� न��र च�� रब�बद�र कपड�� आहण त��च�� न��र च�� आन�द र"द�� आल� ����. ख�प �स� ���� जण�क�� त��ल� �� हश9� प���चल� ����. त��न��र �� प"न�� क9 च आल� न�� . ह�च� अथ% अस� ���� हक�, रW��तम��स हश9� त��ल� हप� असण���% र��णस��न द�ण� आरश�क अस��. म�ण�न ह��द� ल�क��न �� ल(�� घ��र� हक�, आपल� क�ण हप� र�ण�स हदर�ग� झ�ल� �र त��च�� न��र��न� एकर�ळ क�ऊघ�स जरर द�र� म�णज� त��च�� आतम��स श��ह� हरळ�ल. त��च�� क" ट" �हब��न� सर% र�र हदरस क�ल� अस� ल आपल��ल� क�� कर�र��च�, अस� हरच�र करन त�� ग�षdकड� द "ल%( कर न��. ७९. ह� स�दभ�%� आणख न एक उद��रण प��� ��. ब��%च रर�%प�र?च � सत� घटन� आ��. एक रWद रह�ल� ह�च�� न��र�च�� घर�� र��� ��� . ह�च� ��थ� र�ळ�र�ळ अपर�न ��� ����. � हबच�र अस���पण� �� सर% ग"पच"प स�न कर � र��� ��� . अख�र स ह�च� रWत�� झ�ल� र ह�च� हदरसर�र क�ल� ग�ल�. ह�ल� हश9� र�ढल� ग�ल�. एक� क�ळ��च�� प�न�रर �� ज�रण र�ढल� ����. एक� अश� ज�ग �� ठ�रल� हक�, क�रळ� ��थ� ��� ल. पण आ���%च ब�ब अश हक�, एक� क�रळ� आल� न�� . अस� बर�च हदरस �� ��थ� ���� पण क�रळ�च क�� त��च�� आज�ब�ज�न हफरण�र� उ�द र, घ"श स"द� त��ल� सपश% कर � नव���. त��रर 9"ळ जर� ल�गल र क�ल���र�न� �� त�� 9"ळ � झ�कल� ग�ल�. श�रट प�रस�च�� प�ण��न� �� र���न ग�ल�. �� पक�र ररकरण स�र�न� र�टल� �र �� ह��क� स�9� पक�र न�� �� स�श�9क��च�� ल(��

Page 99: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

��ईल. सर�भ�हरकपण� क�ण ज रसजर�ण� �� ख�र��स प�ह�ज� ���� पर��", �सF झ�ल� न�� . स�9 र�श , झ"रळ असF क�ण��� त��ल� क�� न�� ल�गल�? ह�च� क�रण क��? त��च� सपष करण असF स��ग��� हक�, भ���ल� हदल�ल� ज�रण त��च� �कक अस�� र क�ण��� प�ण �� �कक ट�ळ� न�� . ह� उद��रण�� ल म����र च�� भ���न �� ज�रण र�ख�न ठ�रल� र त��द�र� आपल� ह�रसक�र ह�न� व�क क�ल�. ८०. आपण प�ह�ल� हक�, रW��तम��स आपल��ल� स�पक% करण��ल� र�ळ ल�ग��. र�झ�� आईस रल� स��गण��स क��� रह�न� क�� ल�गल�? त�� र"ल�स स"द� प"न�� सरपन�� ��ण��स क��� रह�न� ल�गल� असF क��? अश� अन�क पश��च उतर� र�� � न�� �. एरढ� र�त ह��द��न ल(�� ठ�रल� प�ह�ज� हक�, हपश�चच��स र द�र���स स�पक% करण��स�ठ र�ळ ल�ग��. म�ण�न जर �� क��� स�9न� कर � अस�ल �र त��च� तरर � पररण�र हरळ�र�� अश अप�(� कर न��. अ9 र न ���� आपल स�9न� च�ल� ठ�र�र . ८१. रW��तर� हपश�चच अरसथ�� अस���न� इ�र प�ण���� पर�श कर शक���. त��ल� पp�डण� असF म�ण���. र�णस��� फक रन"ष� गण�� असण���% व�हकल�च हपश�चच पp�ड� शक�� (जनर पहतक�� ल अबक�ड� चs�� �� गण हदल�ल� अस��) पण इ�र प�ण��� क�णत��� ज र��स, हरर�शकरन क�रळ��ल�, पp�ड� शक��. इ�र प�ण���� आतर� स"� अस�� �र हपश�चच त��च�� रFद�रर पभ�र कर शक��. हरश�रकरन ज� रW��तर� अस��"ष अस�� �bच अश�रर� न� प�ण��रर बस��. क" त� अश अस��"ष हपश�चच प��� शक�� असF सरज���. अश भ�� हदसल क� क" त रड� ल�ग���.

आणख न क���d ग�ष ल(�� घ��र��च�� अस���. त�� अश� हक�, स�9�रणपण� र�णस� हपश�चच, भ�� असF म��टल� हक�, ��बड��ब घ�बरन ज���� �� बर�बर नस��. ब��%च र�ळ� � हपश�चच� क���d स��गण��च� प�तन कर � अस��� त�� र�ळ र�णस��न� घ�बरन क���d अ��ग� क�रर�ई क�ल �र � त��ल� त�सद��क ठर शक��. ब��%च र�ळ� � हपश�चच� अह�श� अडचण � अस���, त���न� र�णस�च�� रद� च गरज अस�F अश� र�ळ र�णस��न� त���न� रद� करण� श��सकर अस��. जर हपश�चच स�पक% झ�ल� �र पथर न घ�बर��� त�� हपश�चच�स क�ऊ घ�स (भ�� र द�9�च� हप�ड) द�र� र त��ल� श��� ��ण��स स��ग�र�. असF क�ल��न� �� अडचण � असल�ल� भ�� श��� ���� र रग �थ�रक�श �� क���d स�द�श द�ऊ शक��. �थ�रक�श असF स��गण��च� क�रण, भ�� र र�ण�स ह�च��� स�पक% ��ण��स क���d अज�� क�रण��र"ळ� हरल�ब ल�ग� अस��. त���च��कड� आसतर���न� प��र�. असF र�गल��स � भ��� र�णस��स प"ढ� स���क �����. भ��� न��र च र�ईट नस���. ब��%च र�ळ� � उप��ग ��ण�र अस���. प�र%ज भ�� अस�ल �र हरश�र आदरप�र%क र�ग�र�, �� च��गल� अस��. हबलक� ल घ�बर न��. हपश�चच���च�� असस�तर�च ल(ण� हनह��च भ��र� अस��� �र रन श��� ठ�र�न त���न� स�र�र ज�र�. ���% एरढ�च प"र� क�रण, "हपश�चच

Page 100: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

स�9न�", �� र�ठ� हरर� आ��. श�क, अघ�र र ��तहरद�च पर�पर� जपण���% ह��द��च�� ज रन�� � स�9न� र�तर�च आ��, म�ण�न � र�ह�� हदल आ��.

१७. हरर��� ब�ब�� स"चन� – ८२. ह��द��� ल लग आहण इ�र 9र�%� ल, ह�� र�ठ� फरक अस� आ�� हक�, ह��द��� लग �� स�सक�र र�नल�ल� आ�� र इ�र 9र�~� �� एक कर�र अस��. ह��द��� �� स�सक�र र�नल�ल� असल��र"ळ� सर% सर�ज�च ब��स9लकM त��� अहभप�� अस��. क�रण लग�च� स�ब�9 प"ढ ल हपढ श अस��, �� क�रळ द�न ज र��प"र�� र��%द � नस��. इ�र 9र�~� �� कर�र असल��र"ळ� ��थ� घटसफ�ट, क�ड र�ड शक� अस��. म�ण�न ह��द��� घटसफ�टच �र�"द न�� . �र स"द� प���त� स�सक�र�र"ळ� �� हर9 आपल��� रळल� आ��. रन"सरW� � स"द� घटसफ�ट� ब�ब� क���d� सल� ल�ल� न�� .पर�पर�न� ह��द� लग क" ट" �ब�कड�न जरर�न कर���. पर��", �ल र�त प�र हरर���च� पसथ र�ढल�ल� आ��. ह��द� पर�पर�न"स�र लग एकद�च कर�र��च� अस�� र �� �शसर करण� �� द�घ��च� क�र अस��. त��� त���च�� आ�, हरत�न रद� कर�र��च अस��. क" ट" �ब�कड�न जरर�न क�ल�ल�� लग�स �शसर करण��च जब�बद�र त�� सर�~च अस��. असF लग ब��9� �शसर �����. पर��", �ल ज� प�र हरर�� ����� �� र�त र�ठ� पर�ण�� अ�शसर ��� असल��च� हदस��. एक� र�ह�� न"स�र घटसफ�ट�च�� एक�दर पकरण��� ल ८० टकक� लग प�रहरर���च� अस���. रन"सरW� � घटसफ�ट�च �र�"द न�� . क�ण��� लग, �शसर ��ण��स�ठ ज�� ग�ष असण� जरर च� अस�� त�� क�णत�� �� प��र� ल�ग�ल.

ल£हगक स�9म�%, र�नससक स�9म�%, ब�द क स�9म�%, स�नहशल��, भ�रहनक एकरप��, आसथ%क सर�सथ�. ह�� ल फक ल£हगक स�9म�% प�र हरर���� स�ध� करण��च� प�तन ��� अस��. इ�र स�9म��~कड� ब��9� स�प�ण%पण� द "ल%( झ�ल�ल� अस��. पचसल� पद� न"स�र उभ���च�� पहतक� ज"ळर�न प�ह�ल�� ज���� र जर त��� हनद�न २० ग"ण ज"ळ��� असF हदसल� �र �� लग क�ल� ज���. �� च��गल� आ��. पर��", जर त���च�� पहतक� च"कMच�� अस� ल �र र�त त�� ज"ळ�न� �� लग अ�शसर ����. ज�� हरर���स उभ����च�� न���र�ईक��च� अथर� ज��ष हरत��च� प�हठ�ब� अस�� �� लग अन�क अडचणdरर र�� करन हटक�� अस� अन"भर आ��. र�झ��र�� प�र हरर�� शक��र ट�ळ�र�� क�रण त��ल� सर�ज�� नKह�क सथ�न नस��. अस� लग स"क�ण� �"टल�ल�� न�र�पर�ण� भरस�गर�� भरकट� र���� र श�रट घटसफ�ट�च�� खडक�रर आदळ�न नष ����. अश� लग�ल� र�ल नस��. त��ल� ह�स��% प(�च� (न���र�ईक��च� अथर� ज��ष हरत��च�) प�हठ�ब� नस��. त��स�ठ पथर न���र�ईक��च� अथर� ज��ष हरत��च� प�हठ�ब� हरळ�ल अस� लग जळर�न कर�र� र न��र प�र कर�र�. म�णज�, आ9 लग र न��र प�र अस� अस�र�.

Page 101: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

प�र हरर���च� सरथ%क ज� �"हकर�द त��च�� ब�ज��न� र��ड��� �� अस�, ज"ळरल�ल�� हरर���� हबलक� ल अन�ळख द�न ज र एकदर एकत ��ण� द�घ��न�� त�सद��क अस�� त�� उलट प�र करण�र� द�घ� एकत आल��स �� ज�स� च��गल� क�रण, �� द�घ� एकर�क��स च��गल� ओळख� अस���. ह� �"हकर�द�� �� द�घ� एकर�क��स च��गल� ओळख� अस��� �� र"द� ख�ट� अस�� असF र�नसश�स स��ग��. क�रण, खऱ�� अथ�~न� क�णत��� द�न व�कaन� एकर�क��स च��गल�� पक�र� ओळखण��स�ठ �बबल द�� ररw एरढ� क�ळ ज�र� ल�ग��. म�णज� प�र हरर�� करण�र� एकर�क��स फक ल£हगक आकर%ण��न� एकर�क��कड� ख�चल� ज�� अस��� र जसF �� आकर%ण लग�न��र लरकरच स�प"ष�� ���� �सF त���च��� ल इ�र स�9म��~च �प�सण स"र ���� र जर त��� क��� कर झ�ल� कa र�द��स स"रर�� ��ऊन त��� पह�ष�च� पश उदर�� र अख�र स घटसफ�ट ��� अस��. ज"ळरल�ल�� हरर���� ह�सर� प( त���च��� क���d र�भ�द उदरल� �र रध�सथ करन र�रल� हनक�ल�� क�ढ� शक��. �� प�र हरर���� शक� नस��. ��थ� ��बड��ब पह�ष�च� पश उतपन ��� अस�� आहण एकद� क� पह�ष�च� पश हनर�%ण झ�ल� हक�, सर%च स�प��. एक�क�ळ सजर�प�ड प�र करण�र� एकर�क��च� उभ� द "षरन �����. प�र हरर���च�� सरथ%क��कड� ह�च� उतर नस��. घटसफ�ट�च�� पकरण��� ल ८० टकक� पकरण� प�रहरर���च क�� अस���? ह� पश�ल� त���च��कड� उतर नस��. प���त���च�� र�सहनक स�सकW ह�च�� पभ�र�� आल��र"ळ� आज ह��द��रध�� प�रहरर���स�रख�� अपररपकर हरच�र��च� र�तर र�ढल�ल� आ��. ब��%च �रण र�डळdन� �� आरडण�र न�� पण आ�"ष� क��र द"�ख�� ट�कण��प�(� ज"ळर�न लग करण� ज�स� श��सकर आ�� �� र�न� कर�र�. लग झ�ल��न��र ज�डप��न� प�र कर�र� असF प�र ज�स� श�शर� अस��. लग �शसर ��ण��स�ठ प�र�प�(� परसपर आदरभ�र, आप"लकM �� ज�स� आरश�क अस��. म�ण�न श��ण� ह��द� प�र हरर�� करण�र न�� . घटसफ�ट�र"ळ� त���च�� अपत��च� ज� न"कस�न ���� �� हरच�र�� घ��ल� प�ह�ज�. लग ज"ळर���न� क�णत�� ग�ष प��र��च�� �� प�����. र"ल ल� क�ण��� र�नससक व�सन न�� �� प��र� क�रण अश� व�सन�� अडकल�ल र"लग हरर�� �शसर कर शक� न�� . त��च पर�ण� र"लग� प�����न� त��स क�ण��� दK� क व�सन न�� ह�च ख�त करन घ��र . त��स�ठ ह��द� प"रर र स प�ण%�� न��र च हनव�%सन अस�र �.

त��हशर�� आसथ%क श�शर� र�तर�च अस��च जसF �� सर% ज"ळ�� �सF लग ज"ळल� अस� सरज�� ��ईल.

ह��द��च� अन�क सर�ज अस��� त���च�� च�ल रर� हभन अस��� त��स�ठ शक��र �� प���न लग ज"ळर�र�. र�णस�ल� व�सन� क�� ल�ग��� �� प��र� ल�ग�ल. ज�� व�हक भ�र�क अस��� अश�च व�हक क�णत�� न� क�णत�� व�सन�� अडक���. आतरहरश�स�च� अभ�र �� आणख न एक क�रण र�णस� व�सन�� अडकण��च� अस��.

Page 102: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

आ�"रwद�च�� र�ह�� न"स�र प� र पतन ह�च�� र���� हनद�न द�� रर�%च� अ��र अस�र�. म�णज� प� पतन प�(� द�� रर�~न र�ठ� अस�र�. पर��", जर र"लग प�ढ अस�ल (३५ प�(� ज�स�) �र ह�न� ह�च�� प�(� द�� रर�%न ल��न असण���% �रण�श लग करर�. लग कस�� कर� सर�ज�च�� रद� न�च �� �शसर ��� अस�� म�ण�न गW�सथ�शर�� ज�ण���% सर% ल�क��न आपल� सर�ज स�ब�9 च��गल� ठ�र�र��. सर%च ह��द��च�� रर� भ�� � पतन न� नर��%च�� न��र��न� र�गलस"त घ�लण��च� ररर�ज आ��. र�झ��र�� त��पर�ण� नर��%न� स"द� आपल�� पतन च�� न��र��न� एक र�गलस"त घ��ल� प�ह�ज�. नर��%च�� र�गलस"त�� पतन च पह�र� (फ�ट�) असल�ल� �बक अस�र�. असF क�ल��र"ळ� नर��%रर आपल�� जब�बद�र च ज�ण र र�� ल अश अप�(� आ��. त��चपर�ण� नर��%च�� रWत��न��र र�गलस"त उ�रन ट�कण��च पथ� आ�� � ब�द करन हर9र�न� आपल�� रW� प� च�� न��र��च� र�गलस"त घ�लण� �सFच च�ल� ठ�र�र�. क" र�र र��� �� आणख न एक नर� पक�र सर�ज�� उतपन झ�ल� आ��. स स"हशह(� र सर�रल�ब झ�ल��र"ळ� �� हरर� उभ� र�� ल� आ��. त��� त�� ब�ईस एकट�न� आपल�� अपत��स स��भ�ळ�र� ल�ग��. ह�� र घटसफ�ट � अथर� हर9र� अथर� पररत�क� ब�ई�च��� बर�च स�म� आ��. त�� ब��क��न� स"द� एकट�न� आपल र"ल� स��भ�ळ�र ल�ग���. क" र�र र��� त��� ल एक पक�र अस� 9रन ह�ल� न ह�च�� अपत���स सर�ज�न� सर क�रल� प�ह�ज�. त���च�� र"ल��न आईच� न��र र आडन��र र�परन सर�ज�� आपल� सथ�न हरळर�र�. र��भ�र��� उचच र न च प"रर र त��च� सर�ज ह��च�� व��ख�� हदल�� आ��� त��पर�ण� ज� प"रर त���च�� स ल� घ�बरर���, बडर���, इ�रपक�र� त�स द���� �� न च र अश� प"रर��च� सर�जस"द� न च सरज�र�. �सFच ज� प"रर त���च�� स च� सनर�न कर���, त��न� र�तर द���� �� प"रर उचच र अश� प"रर��च� सर�ज स"द� उचच अस��. आपल�� र��र�ष| �� ल ब�हण, रर�ठ� आहण र��र �� सर�ज ह� व��ख��न"स�र न च ठर��� त���च�� रह�ल� स�� दबल�ल�� अरसथ�� जग� अस���. क�ळ , क" णब , आग , भ�ड�र , क��सथ, (हत�, स�रसर�, ग�ड स�रसर�, दKर�ज, अस� बर�च सर�ज त���च�� ब��क��श न ट र�ग��� म�ण�न �� उचच ठर���. त���च�� सस�� र�कळ�� रन�न� र��� अस���. हरर�� स�ब�9 प�र�रर नस�र�� अस� त��� प"ढ� जनक र�ज� स��ग��. �� स��ग��� क�ण��� न��� परसपर सनर�न�च��, आप"लकMच�� ज�र�रर अस�र�. प�र �� एक व�र��र अस�� त��� ख�ट झ�ल कa, �� स�प"ष�� ����. �स� सनर�न�च�� आप"लकMच�� न�त��च� नस�� म�ण�न हरर�� स�ब�9 अथर� व��प�र भ�ग द�र अस� स�ब�9 परसपर सनर�न�च�� न�त��न� अस�र��.

Page 103: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

१८. अररतर� बदल –८३. अररतर म�णज� ररण�प�स�न र"हक. ररण द���स प�� ����, आतम��स न�� म�ण�न ह��द� र�न���न"स�र �� �तर�� अशक� आ��. क�रण, द�� �� नशरर अस��. आतर� न��र च श�शर� अस�� म�णज� अररच अस��. अररतर�च� स�ब�9 र�(�श आ��. म�णज� र�( प�� झ�ल��न� ख��% अथ�%न� अररतर स"द� प�� ��� अस��. त��स�ठ ज��ल� अररतर�च अहभल�र� आ�� त���न� र�( स�9न� कर�र . सद�� अररतर शक� नस��. स�� �"क�र�र��च�� उहकपर�ण� अस� र"क आतर� प"न� जनर घ��� �� उपक�र� कर��. स�ईब�ब�, गज�नन र��र�ज असF अन�क ल�क अश�कर��� प"न�� रWत��ल�क�� ����� �� इ�र ल�क��न� रद� करण��स�ठ . �� प�ह�ल� कa, एक ग�ष सपष ���� कa, �"म� जर र�( प�� क�ल� �र ह� सWष च�� क�र� हनहरत �"म��ल� प"न�� प"न�� पWथर �ल�रर जनर घ��र� ल�गण�र. अज�न अस���न� ज�न ��ण��स�ठ आपण प"न�� प"न�� जनर घ�� अस�� र ज�न झ�ल��न��र इ�र��च� भल� करण��स�ठ प"न�� प"न�� आपण अर��र म�ण�न जनर घ�� र��ण�र अस��. ह�च� अथ% प"नज%नर क�ण�ल�� ट�ळ�� ��� न�� . थ�डक��� स��ग�र��च� म�णज� ह� जग�च�� श�ळ�� �"म� हरद�थ? म�ण�न अथर� हश(क म�ण�न पण पर� पर� ��� र��ण�रच. त��स�ठ अश� ग�षdच� ज�स� हरच�र कर न��.

१९. ग�ई बदल – ८४. जKन-ब�हण��च�� पभ�र�ख�ल ल ह��द�, ग�� ह� प�ण��ल� जरर प�(� ज�स� र�तर द���� अस� आढळ��. ग�� �� एक इ�र अन�क प�ण���बर�बर र�णस�स�ठ उप�"क जन�रर आ��. ह�च����न हरळण���% क���d ग�ष र�णस�स हरश�रकरन श��क��~स उप�"क अस��� पण ��रढ�स�ठ अश� जन�रर��स द�रतर द�ण��च� र�ख%पण� क�ण � स"ब"द इसर क9 � करण�र न�� . उप��ग आ�� एरढ�च सरजल� प�ह�ज� असF अस���न� ह� ग�ईस एरढ� अर�स�र र�तर क�� बर� हदल� ग�ल� �� प�ह�ल� प�ह�ज�. त��स�ठ थ�ड� इह���स�� ज�र� ल�ग�ल. ग�� �� एक 9न म�णज� स�पत आ�� अस� प�र?प�स�न सरजल� ज�� ����. त��स�ठ ह�च� स�र(ण करण� आरश�क सरजल� ज�ई. हरश�रकरन ब�हण��न� ग�� स��भ�ळण� स�पत म�ण�न जरर च� असF. क�रण,

हनरहनर�ळ�� 9�हर%क �ज�हद हर9dच�� पस�ग �जर�न ब�हण��न� ग�� द�न कर � अस� क�रण रKहदक पर�पर�न"स�र ब�हण�च�� आ��र�� ग�ईच� सर�र�श ����. अश�रर� न� ब�हण��कड� �� ग�9न हरप"ल असF. त��च�� च���% ��� अस� र त�� च�रल�ल�� ग�ई ह��द� ल�क ख�� अस� क�रण, ग�� ख�ण� � एक हनत��च ब�ब ��� . जनक र�ज�न� त��च�� आद�श��� स��हग�ल� आ�� कa, र�ठ जन�रर� जस� ग��, घ�ड�,

Page 104: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

ड"ककर र�णस�न� ख�र��. �� असF फ�र झ�ल� ��व��� ह�रर उप�� म�ण�न क���d �"हक करण� जरर च� झ�ल�. त��रर उतर ��डग� ब�हण��न एकहत�पण� श�9�न क�ढल� �� अस� हक�, ग�ईल� द�र��च� सथ�न द�र��च� म�णज� ह� ग�ष थ��ब� ल. त��न��र ग�ईल� सर% द�र��च र��� ठरहरण��� आल�! ��रढ�न� क�र ��ईन� म�ण�न ह�च�� प�ट�� सर% द�र घ��ल�. रस�"�� ग�ईच�� प�ट�� ह�च� रळ म�णज� श�ण अस��, आरच� द�र श�ण�च� आ��� अस� ब�हण�च� द�र� आ�� त��च�� स�रख� न चपण� द "सर� न�� . ह��द��च� द�र त���च�� हद��� अस��� क�णत��� पश�च�� प�ट�� नस���. पर��", भ�ळसट ह��द� त�� ख�ट� ब����रर हरश�स ठ�र���, �� थ��बल� प�ह�ज�. अस� सर% पक�र करन श�रट ग�� ख�ण��रर ब�द घ��ल , ज�ण� करन � ग�ई�च च�र ब�द व��र . अश�रर� न� ग�ईल� द�रतर प�� झ�ल�. अन�क अघ�र स�9न��� ज�� आगर�च�� श�स�� हदल�� आ��� त��� प�चगव��च� र�पर करण��च� स��हग�ल� ज���. त��� ग�ईच� श�ण आहण र"त अस�� ह� द�न� ग�ष �र�ग"ण अस��� त��र"ळ� त���च� उप��ग करन ज� क�ल� ज��� �� प�पशकaच�� आर�9न�च� भ�ग अस���. म�ण�न अश� सगळ�� स�9न��प�स�न ह��द�न स�र9 र�� ल� प�ह�ज�. आज �� ब�हण ग�ई प�ळ� न�� � आहण त�� ग�ईरर �� अरल�ब�न� न�� � �र �� ड�र अज�न� च�ल� ठ�रल� आ��. �� ब�द झ�ल� प�ह�ज�. बदलत�� पररससथ� � ह� क�लब�ह ग�ष च�ल� ठ�रण� अव�र���% झ�ल� आ��. आज ग��dच� व��प�र �� एक र�तर�च� आसथ%क भ�ग अस���न� त��च�� व�र��र�� अडचण ��ईल असF क���d करण� ��ग� न�� . उतs��� ह��द� � क�लब�ह र म�ण�न र�ग�सल�ल हरच�रसरण ब�द कर ल.

सर���त�र र स�ररकरस"द� ह�च र��च� ���� �� आपण ल(�� घ��ल� प�ह�ज�. ग�� र ह�च�� र�श�च�� प�ण���च�� र��स���र�न� र�णस�च र �%शहक स"9�र�� म�ण�न ह�च� र��स अशक र�णस��स ख�ण��स हदल� प�ह�ज�. त�� कर��� ह�च ज�प�सन� ग�प�लन उद�ग स"र करन र�ढरल प�ह�ज�. श"कल �ज"रwद�च� ल�खक ��जरलक� ग�ईच�� र��स�च� हरश�र च���� ����. हरश�हरत�न� स��हग�ल� आ�� हक�, ज� ब�हण ग�ईच� र��स ख�ण�र न�� �� ब�हण र��� न�� . म�णज� सन��न 9र�%न"स�र स"द� ग�� ख�ण� रK9 ठर��. ग�ईल� स�र(ण हरळ�र� म�ण�न आक��ड���डर करण�र� ह�च� द "9 क�ढण��स�ठ ह�च�� र�सर�स ठ�र र�रण��� क���d गKर सरज� न�� � �� हरश�र आ��. ह�ररन ह� ग�र�श स�र(क��च� द "टपप पण� उघड ����. द"स��% शबद�� स��ग�र��च� असF हक�, उतs��� ह��द��न ग�र��स ख�ण��� क���d�

गKर न�� . त��रर ब�द घ�लण� �� 9र%हरर�9 कW त� ठर��. श��क��%च अथ%व�रसथ� त��च�� ग�ई बKल र�सर� हरकण��रर अरल�ब�न अस�� जर ग�ई ख�ल�� ग�ल�� न�� � �र त���च हरsM ��ण�र न�� र श��क��%च� न"कस�न ��ईल. �� आपल�� अथ%व�रसथ�स ��हनक�रक आ��. म�ण�न ह��द��न हबन9�स�पण� ग�र��स ख�र� र श��क��%च अथ%व�रसथ� स"9�रण��स रद� कर�र र अश� फ�ल�� हरच�र��प�स�न द�र

Page 105: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

र��र�. ब�हण �� खर��र आम�� ह��द��च� द "शरन आ��� त���च� र आम�� स�र�न� ह��द��च� ह��स�ब�9 परसपर हरर�9 आ��� अस� हदस��. र"ळ��� �� ह��द� न�� � �� ल(�� घ��ल� प�ह�ज� �� जKन9र? अस���. जKन 9र�%�स"द� ग�� ख�ऊ नक� अस� क�ठ�� हदल�ल� न�� . २०. प"र�ण�� ल कथ��रर हरश�स ठ�रण�� ब�ब� – ८५. प"र�ण म�णज� अह� प�च न क�ळ असF सरजल� ज���. म�ण�न प"र�ण�� ल कथ� म�णज� अह�प�च न क�ळ�� ल कथ� अस� अथ% ����. र�द�च� अथ% सरजण� स�प� ज�र� म�ण�न र��भ�र�, र�र��ण अश� रचन� ग��र ब"द�च�� न��र उद���स आल��. त���न� पह�ल प"र�ण� सरज���. त��� न��र आणख न अन�क प"र�ण��च भर पडल , जसF श रप"र�ण, हरषण�प"र�ण, सक�9प"र�ण, गण�श प"र�ण रगKर� रगKर�. प"र�ण� � 9र�%च� भ�ग न�� �. �� स�सकW � च� भ�ग आ���. त��सर%च क�लपहनक कथ� अस��� �� सर% ज�ण���. र��भ�र� सल� ण�र� कW षण दKप��न व��स सर�� स��ग��� कM, त���न � रचन� र�द सरजण� स�प� ज�र� म�ण�न क�ल अस�न � प�ण%��� क�लपहनक कथ��रर आ9�र � आ��. �Fच र�र��ण स��गण�र� र�सलरकM ऋर स��ग���,

हक�, र�र��ण � एक क�लपहनक रचन� आ��. त��स�ठ ज�� प�त��च� उप��ग क�ल� आ�� � र�त खर आ���. म�णज� ख��% ��ऊन ग�ल�ल�� र�ज� रजर�ड� र त���च�� पररर�र��च�� न��र�च� उप��ग करन ह� रचन� क�ल�� आ���. आज� अश�पक�र� हशर�ज र��र�ज, स�भ�ज र��र�ज, पह�ल� ब�ज र�र, ट प� स"ल��न अश� इह���स�� ��ऊन ग�ल�ल�� र�णस��च�� न��र��च� उप��ग करन क�लपहनक कथ��न भरल�ल प"स�क�, न�टक� र हचतपट ���र ��� आ��� �सFच �� आ��. म�ण�न प"र�ण��च� स�ब�9 ह��द� 9र�%श ज�डण� श��सकर न�� . जग�� ल ब����क स�सकW � � अश� प"र�ण�� ल कथ� अस��� त���न� इ�गज � र��थ<ल<ज असF म�ण���. प"ढ� कलपक ब�हण��न द�र द�रdच�� न��र��न ख�ट�न�ट� कथ� सल��न त��� भर घ��ल . ख��% ह��द��न ह�सर% कथ� क�रळ कररण�क म�ण�न र�च�व��� त���न� अर�स�र र�तर द�ऊ न��. हरश�र म�णज� अश� कथ��रर भ�बड�पण� हरश�स ठ�रण��च च�क कर न��. र�द�च� अथ% क�ढण� शक� नस�� क�रण र�द �� बह�च�� हनहर%� क�ल�ल�� ऋर न� हदल� आ��� र�णस�ल� रद� करण��स�ठ अस� कa, द�र�� त��ल� पसन कर�� ��व���. र�द क�ण�� एक� ऋरdन� हदल�ल� न�� �.

त��� ऋच� र स�र अस��� ज� ग"ढ र�त अस���. �� सरजण��स�ठ हकल म�ण�न एक ��त हरकसस� क�ल� ग�ल� �र �� र�त क�णत��� श�सबदक अथ�%न� सरजण�� स�रख� नस���. म�ण�न जस� इ�र स�ह�त��च� अथ% क�ढ�� ���� म�णज� भ�र���र कर�� ����, �स� र�द�च�� ऋच��च� अथर� स�र��च� अथ% क�ढ�� ��� न�� �. म�ण�न प���त� हरद�न जस� र́(र"लर र�द�� ल ऋच��न� र स�र ��स��सपद आ���

Page 106: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

अस� ब�ल� ����. एक� पक�र� �� ��ग� आ�� क�रण, �� �श� पक�र� सरजण� शक� नस��. पर��", ज�व��� आगर ��त�च� ज�न उपलब9 झ�ल� ��व��� �� सरज� ल�गल� कa, र�द�� ल ऋच� र स�रर�द�� ल स�र �� एक एक र�त आ��� र �� हरहशष पद� न� जपल� �र त�� त�� हरहर9 द�र�� पसन कर�� �����.

२१. च�थ�� आरWत च� सर�र�प - ८६. पह�ल�� भ�ग�च� सर�र�प करण��हनहरत आपण क�� सरजल� �� थ�डक��� प��ण� ��ग� ठर�ल.

ह��द� क�ण�ल� सरज�र��च� �� प��र� ल�ग�ल.

ज व�हक प�पर"लक ज रन�च� त��ग करन आपल� ज रन व�� � कर�� � ह��द� व�हक अश व��ख�� कर�� ��ईल. सर��ल� ह��द� सरजण��स�ठ त���न� क�णत�� हन�र��च� प�लन कस�श न� करण��च� व� सर क�रल� प�ह�ज�, ज�ण� करन �� प�पर"क ज रन जग� शक�ल �� हन�र द���. प�प न कर�� जगण�. त��स�ठ क�� कर�र��च� �� हन�र असF,

• ग ��� ल स�ळ�र� अध��� हन�हर�पण� र�च�न त��� ल दKर स�पद� आपल�� रध�� हक� आ��� �� प�रखण�, �सFच आस"र स�पद� हक� आ��� र� न�� � �� प�रखण�, प�र�हणकपण� �� क�ल� प�ह�ज�. दKर स�पद� र�ढरण� र आस"र कर करण� असF प�तन कर�र��.

• क�र, s�9, ल�भ, र��, रद आहण रतसर अश� स�� हरक�र��च�� अह�आ��र ज�ण� म�णज� प�प.

• त�� उलट अथ�%�� प"ण�र� म�णज�, ह� स�� हरक�र��च��प�स�न आतर�र�र�न� र"क र��ण�. � झ�ल ��सतरक व��ख��.

• ज�व��� �� स�� हरक�र स"रह(� र��%द� ओल��ड��� ��व���च �� द�र अथर� ररप" (ररप" म�णज� शत�) म�णज� प�पक�रक ठर���. s�9, रद र रतसर �� � न र�णस�स सरस�र(ण�स�ठ आरश�क अस���. पर��" ज�व��� �� सरस�र(ण� ऐरज इ�र क�रण��स�ठ उत�सज� ����� ��व��� �� द�र अथर� ररप" म�णज� प�पक�रक ठर��� स"रह(� र��%द�� जर �� क��%र� अस� ल �र त���च��र"ळ� प�प ��� न�� .

• अह�द"�ख अथर� अह�s�9 ��ण� �सFच सर�हरतर�च भ�रन� (�� र�झ�, �� र�झ� अश हरच�रसरण ) ब�ळगण� प�पक�रक अस��.

• ख��% ह��द��न आपल� आतर�र�र, द���च�� व�र��र��प�स�न द�र ठ�रण��� �श हरळरल� प�ह�ज� अश अप�(� अस��. म�णज� पत��क ह��द� एक�पर न� स�9कच असल� प�ह�ज� अश अप�(� अस��.

Page 107: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

• प�प�च� आणख न एक क�रण स��हग�ल� आ�� �� ह��स�श स�ब�स9� अस��. ह��स� म�णज� द "ख, र�दन� हनर�%ण करण�, र�दन� द�ण�. � न पक�रच�� ह��स� स��हग�ल�� आ���. शर र�च� द "�ख, रन�च� द "�ख र ह�सर� आ��, ह��द�र�च� द "�ख. ह��द�र��� आसथ%क फसरण�क, हरश�सघ��, ख�ट आश�सन� द�ण� रगKर� �तसर कW � �����. शर र�च� द "�ख ह�� श�ररर क त�स, र�दन� द�ण� (सर��ल� अथर� द"स��%ल�) अश कW त�� प�पक�रक सरजल आ���. अपर�न करण�, सखजरण�, ट�रण� र�रण�, द "ल%( करण�, ख�ट� आर�प करण�, ज�� ग�षdर"ळ� एक�द�च�� रन��स र�दन� ����� अश सर% कW त�� प�पक�रक सरजल ज����.

• जर हरन�र�दन� �त�� क�ल �र �� प�प ठर� न�� . • ह� हठक�ण प�प करण�� र�ग ल उद�श र�तर�च� अस��. पत�( कW � प�(� त�� र�ग � उद�श

त��� प�प आ�� क�� न�� �� ठरर� अस��. उद�श नस���न� जर प�प सदष� कW त� अपघ���न� झ�ल� �र �� प�प सरजल� ज�� न�� �. ह� हठक�ण प�प र प"ण� म�णज� क�� �� सरजण� जरर च� आ��. त��स�ठ आतर� म�णज� क�� �� पथर सरजल� प�ह�ज�. आतर� सर��भ�च� अ�श अस�� र अध��सतरक उज�% �� त��च� खर� सररप अस��. ज�व��� आतर� शर र 9�रण कर�� ��व��� त�� शर र�ल� 9�रण करण��स�ठ त��च अध��सतरक उज�% खच% ��� अस��. त��र"ळF आतम��च ��कद कर ��� अस��. त��ल� प�प सरजल� ज���. पर��", ज�व��� च��ग"लपण�, र�ण�सकM र भ��द�� आचरण�� अस�� ��व��� प"ण� म�णज� अध��सतरक उज�% र�ढ� अस��. आतम��च�� ��कद च�� रजब�� स�ठ अश अध��सतरक उज�% र�ढण� आरश�क अस��. अध��सतरक उज�% र�ढरण� म�णज� प"ण� र कर ��ण� म�णज� प�प सरजल� ज���. ज�� पक�रच�� हरच�र��र"ळ� आहण कW � र"ळF अध��सतरक उज�% र�ढ�� त�� सगळ�� प"ण�क�रक अस��� र कर कर��� त�� प�पक�रक अस���. ह��द� र�न���न"स�र र�णस�न� त��च�� आतम��च अध��सतरक उज�% स�� र�ढर� ठ�र�र��च अस��. र�द�� ल द�र�� �सFच आगर�� हदल�ल�� द�र�� त���न� पसन क�ल� �र त�� स�9क�च अध��सतरक उज�% र�ढण��� रद� कर��� अस� सरजल� ज���. त��स�ठ हरहर9 पक�रच� जप करण��च पथ� पच�र�� आल आ��. इ�र पद� आ��� त��च र�ह�� प"ढ� आपण प��� आ���.

• "ज र�ज रस� ज रनर�" ह� हन�र�न"स�र, ख�ण��स�ठ प�ण र�रण��च परर�नग ह��द��न� आ��. �सFच सरस�र(ण�स�ठ , उपदरक�रक अस�ल �र (उ�द र, ड��स, र�गज��" रगKर�) र�रण��च र"भ� अस�� त��र"ळ� प�प ल�ग� न�� . रज�स�ठ अथर� ख�ण��व�ह�र क इ�र क�रण��स�ठ जसF,

Page 108: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

हशक�र करण� प�पक�रक अस��. • हरश�र म�णज�, ह��स� करण��च� उद�श आ�� र रन��न� � ह��स� क�ल स"द� पर��", पत�( ह��स� जर

झ�ल नसल �र �� प�प ठर��. क�रण, प�प रन��न� पथर ��� अस��. • ज�व��� द�न प�प����न हनरड करण��च र�ळ ���� ��व��� कर र�ईट प�प हनरड�र� र ज�स� र�ईट

प�प ट�ळ�र��च� अस��. प�प करण��हशर�� गत���र न�� अश पररससथ� अस�ल �र त���ल�� त��� कर र�ईट प�प हनरड�र�, प�प (�लन�स�ठ सतप�त द�न, सतप�त स�र� (रWद, ल��न ब�लक�, अप�ग इत��द ), द"स��~न� रद� करण�, प��ह�त (परर�शर�कड� ��चन� करण� हक�, र प"न�� असF प�प करण�र न�� र �� रचन प�ळ�र�.) करन घ�ण� र ध��न स�9न� करण� असF उप�� स��हग�ल�ल� आ���, �� सर% कर�र� ल�ग���.

• हनसग�%च�� हन�र�न"स�र न र�गण� ��स"द� प�प सरजल� ज��� �� एक आणख न प�प�च� क�रण आ��. अनKसहग%क ल£हगक स�ब�9 प�पक�रक अस���. सरसल�ग व�र��र द�न प"रर��� ल अस�ल �र �� प�पक�रक अस��, पर��", द�न सस���� ल अस�ल �र �� प�पक�रक ठर� न�� . अस� स�ब�9 लगहर9 न कर�� स��भ�ळ�र��.

• ग ��च�� हशकरण�कM हररद र�गण� प�पक�रक आ�� क�रण त��र"ळ� प"ण�(� ����. म�णज� द "ज%न��न� र�फ करण� र त���न� द�� द�खर�न त���च�� द "षकW त��स उत�जन द�ण� प�प आ��.

• द��, र�फM, (र� ह��च� अ��ग� र त�� र�पर करण� प�प आ��. • सर% पक�रच व�सन�, र�नससक आहण दKह�क, प�पक�रक अस���. ह� व�सन�बदलच चच�%

ल�ख�� आ9 हदल आ��. • रदभ�र (superiority complex) आहण रतसरभ�र (inferiority complex) र त��र"ळ� ज�

कW त� क�ल� ज��� �� प�पक�रक अस� शक��. म�णज�, सर��ल� अह� उचच अथर� अह�न च सरजण� प�पक�रक अस��. अश क���d प�प�बदलच क�रण� हदल आ���. � सर% ट�ळण� म�णज� प"ण� करण� असF सरज�� ��ईल.

• आर�ग� र आ��र अश��स�ठ च�� ब��%च �र�"द 9र�%च�� पहरत हन�र��� क�ल�� ज���� क�रण, त�� 9र�%� करण��च� स��हग�ल� हक�, त���च� प�लन इर�न� इ�ब�र� ��� अस��. एरर र�णस� त���च��कड� द "ल%( कर���. ह�स�ठ 9र�%� ल हरहर9 �र�"दd र�ग ल उद�श सरज�न क�र करण� च��गल� अस��.

• हनसग�%च� हन�र न प�ळण� �� प�प असF सरजल� �र हनवरळ श�क���र करण� हक�र� हनवरळ

Page 109: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

र��स���र करण� ��स"द� प�पकर% ठर��. आपण पWथर च�� सरहश��षण कट ब�9�� असल��र"ळ� आ�"रwद�पर�ण� आ��र उभ� र��ण��स�ठ श�क���र�च� भ�ग ७० �� ८० टकक� ठ�र�र� र उरल�ल� र��स���र अस�र� असF आ��. अस� 9�रण आ��र�ब�ब� ठ�रल� �र र�णस�च पकW � उतर र���� असF सरजल� ज���. पर��", श � कट ब�9�� ल ल�क��न आ��र ५० टकक� प� ठ�र�र�.

• ह��द� सर% पक�रच�� ह��स��न� प�प सरज� न�� � ��स"द� ल(�� घ��ल� प�ह�ज�. क�रण, ह��द��च�� हरच�र�न"स�र जर ह��स� अध��सतरक ��%स�स क�रण ��� नस�ल �र � ह��स� प�प ठर� न�� र म�ण�न � ह��स� करण��स �रक� नस��.

• ह��स� करण��च इचp� नस���न� इ�र क�रण��र"ळ� ह��स� झ�ल �र � ह��स�स"द� प�प ठर� न�� . • ज���� ह��स� करण��च� उद�श नस�� पण ह��स� झ�ल �र त���र"ळ� प�प ल�ग� न�� . • जर प�प ��� नस�ल �र � ह��स� रK9 ठर�� �� ल(�� घ��ल� प�ह�ज�.• ह��स�तरक �त�� ज र कर�� हक�, आतर� कर��? जर त�� हs��� ज र�बर�बर आतर� स�र ल

अस�ल �रच �� कW त� आतम��स ब�9��, एरर न�� क�रण, ज र�ल� प�प र प"ण� द�न� � ल�ग�

��� न�� � क�रण ज र �� एक र�स��हनक �तर आ��. प�प�च ब�9� फक आतम��ल�च ��� अस��.

• ख�ण��हशर�� इ�र क�रण��न� जर त���न� प�ण र�रल� �र �� र�त प�प ठर��. ख�ण��स�ठ हरन�र�दन� र�रल� �र �� प�प ठर� न�� .

• हनसग�~न� म�णजFच परर�शर�न� घ�ल�न हदल�ल� पहरत हन�र प�ळण� (�� ह� ��द � आ���) र�णस�च� क�%व� अस��.

• रतसर, द�र ह��च�� आ��र ज�ऊन ज� कर�� त��र"ळ� प�प ����. • ह��द��न� ख�ण��ब�ब� प��च हन�र आ�"रwद�� स��हग�ल� आ��� �� असF,

ज� आरड�� �� ख�र�, ज� पच�ल �� ख�र�, प�ट�प"र�� ख�र�, ज� आर�ग��स घ��क �� ख�ऊ न��. द"स��%स ख�ण��च� आग� कर न��.

Page 110: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

ह� हन�र��च� प�लन करण��र"ळ� प�पहर� न ज रन �� ह��द� जग��. प�प क�ल��न� र�णस�च� आध�सतरक ��%स ���� म�ण�न प�प कर�र��च� नस�� क�रण, र�णस�च� जनर अख�र स र�( प�� करण��स�ठ अस��. �र स"द� प�प�हचक�स स"द� प�पहरर� � ज रन जगल��र"ळ� स"ख ज रन प�� ���� त��च� नश ब स"9�र��, म�ण�न अश� र�णस��न�स"द� प�प करण� ट�ळण� श��सकर अस��.

प�पकW त�� न क�ल��न� प"ण�र� ज रन हरळ�� पर��", खर� प"ण� जररण��स�ठ र�णस��न� ध��न स�9न� कर�व���. जसF, द�र न र�नण���~स�ठ , हरच�र� न अरसथ�� स�ऽ�र� अथर� हरपश�न� करण� र द�र र�नण���~स�ठ , आर�ध� द�र��च� जप, एकहचत�न� ईश-सररण करण� अश� स�9न� कर�व���. क�रळ स�ऽ�र� अथर� हरपश�न� अथर� ध��न स�9न� करण�, प"ण� जर� करण��स�ठ प"र�स� नस��. त��हशर�� र�गण��� र हरच�र करण���स"द� खर� च��ग"लपण�, र�ण�सकM र भ��द�� असण� आरश�क अस��. हनषप�प ल�क��न� रद� करण�, सभ�र�र च��ग"लपण� र�ढरण�, द"षकW ���न� हरर�9 करण�, शक� असल��स द"षकW ���स न�उर�द करण� अश कW त�� प"ण�क�रक अस���. त��हशर�� प�पकW त� न करण���न� प"ण� प�� ����.

८७. र�णस�च�� � न परWसत अस���, दKहरक, प�शर आहण र�(स . स�र�न� र�ण�स प�शर परWसतच� अस��. प�शर परWसतर"ळ� �� हरहर9 र�सन��� (क�र, s�9, ल�भ, र��, रद र रतसर ह��र"ळ� उतपन ��ण���%) ररर�ण ��� अस��. ह� र�सन� कर क�ल��न� �� दKहरक परWसत कड� सरक�� र जर �� ह� र�सन��� अस9क�स9क ररर�ण ��� ग�ल� �र �� र�(स परWसतच�� आ��र ज�� अस��. �� �तर सरज�न ज� स�र9पण� आपल� ज रन जग�� �� खर� ह��द� अस��. प���त� स�सकW � � प�शर परWत कड� कल अस��. त���च रर�र� अश भ�हरक� ��थ� अस��. त��र"ळ� र�सन�र���च� सरथ%न �� कर���. आपल�� ��थ� दKहरक परWसतच� आग� अस��. �� र"ख� फरक त��च�� र ह��द��च�� रKच�ररक भ�हरकF � अस��. प�शर कड�न अह�र�क झ�ल��स त����न र�(स परWत कड� �� नकळ� रळ���.

८८. सक�र अथर� हनषक�र भहक दKर���च करण� �� ऐचp क आ��. अश भहक करण� ह��द��स ब�9नक�रक न�� पण प�पहरर� � ज रन र�त ब�9नक�रक आ��. म�णज� द�र��च प"ज� करण� अथर� न करण� �� त�� र�णस�च�� इचp�न"स�र अस�ल. प"ण� जररण��स�ठ ध��न स�9न� करण� ब�9नक�रक आ�� क�रण, त��न� र�णस�च� ज रन स"ख ���� र प"ढ ल जनर �� अस9क च��गल�� ज रन�च� �ककद�र ठर��. अश� क�रण��न� ��ण���% इ�र ग�ष जसF, � थ%��त�, प"ज�प�ठ, द�श�टन, उपर�स रगKर� �� सर% ऐचp क आ��. ह��द��� ल ज� द�र र�न��� त���न दरर�ज आपल�� आर�ध� द�र��च प"ज� रन�प�स�न कर�र . दKर���न�

Page 111: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

फसर�� ��� न�� ह�च प�ण% ज�ण र ठ�र�न आण�भ�क� कर�व���. स�सतरक प"ज� एकट�न� एक����� कर�र . र�जस र ��रस प"ज� र�त 9"र9ड�क��� सर�~न� हदस�ल अश करन स�र�सजक पह�ष� प�� कर�र अश� प"ज�स�ठ प"र�� � ब�ल�र�न � थ�ट�र�ट�� कर�र . सर�ज घडरण��स�ठ अश� प��जन��च आरश�क�� अस��. प"ज�स�ठ दKर� हनरड���न� �� र�(�थ? आ�� क�� प�प�हचक�च� आ�� �� प���न ह��द��न आपल�� परWत न"स�र आ�� क�� न�� �� प���न घ��र�. च"कMच� दKर� प"जल��स त��र"ळ� न"कस�न ��ऊ शक��. ८९. ग��र ब"द�न� द "�ख�च� क�रण श�9ण��स�ठ �पस�� क�ल र �� अश� हनण%��प� आल� हक�, द"�ख��च� क�रण इचp� आ�� र म�ण�न र�णस��न� इचp� स�ड�व��� असF त���न� त��च�� अन"�����न� स��हग�ल�. पर��", �� फ�र ज"न� ज�न झ�ल�. आज उपलब9 असल�ल�� पग� ज�न�न"स�र सर%च इचp��र"ळ� द "�ख प�� ���� असF सरजण� च"कMच� ठर��. अश� ब��%च इचp� र�णस�ल� क�रळ आन�द द����. क�णत�� इचp��र"ळ� द "�ख प�� ���� र क�णत���र"ळ� आन�द हरळ�� �� प��र� ल�ग�ल. ज र�च�� इचp� (क�र) द���च�� ह���स�ठ अस���� र त���च�� प��%��न� आन�द हरळ�� पर��", आतम��च�� इचp� ज�� सल�गद���च�� दब�र�ख�ल उतपन ����� र त�� हबनक�र�च�� र अर��%द अस���, त�� इचp� र�णस��स द"�ख द�� अस���.

ह�स�ठ ह��द� र�णस��न� आपल�� इचp��च� उगर कश�� आ�� �� न ट �प�स�न त��न"स�र त���च� प�ठप"र�र� कर�र��च� अस��. �� जर प��ण��च सर� ठ�रल �र �� क9 � द"�ख ��ण�र न�� . ह�स�ठ हशप�ई ब"हदच� उप��ग कर�र�. ह� बदलच क�� चच�% आ9 झ�ल आ��. द"�ख�च� र"ख� क�रण आपण कर � असल�ल प�प� �� सरज�न र�णस��न� प�पकर% ट�ळ�न आपल� ज रन व�� � कर�र�. ज प��च गW� � �तर� ह��द��न ल(�� ठ�र�न जगल� प�ह�ज� � प�����. पह�ल� गW� � �तर आ��, आपल��ल� प"नज%नर प�� ��ण�र आ�� र त��� आपल�� ह� जनर�च�� च��गल�� र�ईट कर�~च फळ� भ�ग�र ल�गण�र आ���.

द"सर� गW� � �तर आ��, अदK�, त��न"स�र �� जग क�र कर�� अस� सरजल� ज���. त��पर�ण� द "स��%च� र�ईट हच�� ल� अथर� क�ल� �र प"ढच�� जनर सर��च�च र�ईट ���� र जर द"स��%च� च��गल� हच�� ल� र क�ल� �र प"ढच�� जनर सर��च� च��गल� ��� अस��. म�ण�न न��र इ�र��च� च��गल� हच���र� र कर�र�. ह�ल� अदK� �तर सरजल� आ�� क�रण र र द"सर� �� �तर�� एकच अस��. ह�सर� गW� � �तर आ�� कर%हरप�क, त��न"स�र ह� जनर आपण क�ल�ल� कर% आपल��कड� फलरप��न� प"ढच�� जनर नश ब बन�न पर� ����. च��गल�� क�र�च च��गल फळ� र र�ईट क�र�च र�ईट फळ� हरळ���.

Page 112: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

च�थ� गW� � �तर आ��, शहकस��त�. त��न"स�र कर%हरप�क�च� फळ ज�रढ�स ��रढ� असF प"ढच�� जनर नश ब�च�� रप��न� हरळ��. प��चर� गW� � �तर आ�� इचp�प��?. ह�न"स�र ह� जनर�� आपण ज इचp� � व��न� आ�"ष�भर ज�प�स�� � इचp� जर आपल� प"ण�स�च प"र�स� ��ग� अस�ल �र प"ढच�� जनर प�ण% ����. सरज� ह� जनर �"म� क" रप आ��� र आपण स"�दर हदसण��च� इसचp� अस�ल �र प"ढच�� जनर �"म� स"�दर ����. श र�� ��ण��च इचp� आ�� र प"ण�स�च प"र�स� आ�� �र श र�� घर�� जनर घ���. ह�स�ठ र�णस��न� आपल� प"ण�पभ�र र�ढरण��च�� दष न� सर% ज रन हनषप�प जगल� प�ह�ज�. त��हशर�� ध��न स�9न�ल� र�ळ द�र�.

र�णस� पKस� कर�रण��� र त��च� स�च� करण��च�� र�ग� ज�रढ� अस��� ह��क� जर �� प"ण�स�च करण��� ल( घ�ल� ल �र �� ज�स� स"ख र �शसर ��� ल. �� ह��द��स�ठ र�लर�त आ��. र�णस�च खर लकर अस�� त��च� प"ण�स�च, पKस� न�� , �� ज� ओळख�� �� खर� ह��द�. पKस� फक ह� जनर उप��ग अस�� पण प"ण�स�च अन�क जनर�� उप��ग र����. क��� ल�क पKश�स�ठ प�प कर��� �� अह�र�ख% सरज�र��. आज पररससथ� अश आ�� हक�, ब�हण (p"प�)जKन झ�ल� असल��र"ळ� ह��द��च� प"र�ह�� रग% नष झ�ल�ल� आ�� म�ण�न, ह��द��न सर��च�� प"ज� सर��च कर�व���. श�रट आपण 9र% र स�सकW � ह�� ल भ�द सरज�न घ��ल� प�ह�ज�. 9र% र�णस�ल� त��च�� अध��सतरक पग� ब�ब� र�ग%दश%न करण��स�ठ अस��. स�सकW � र�णस�च� त��च�� सर�ज�� ल क��% क�� त��बदलच�� रर� भ�� बदलच� र�ग%दश%न कर��. अध��तर स�9न�� ��ण���% ग�ष अश�, स�सतरक प"ज�, स�ऽ�र� स�9न�, हरपश�न�, प�पर� � ज रन जगण�, सतकर�%� ररण�, द "षकW ���न� हरर�9 करण�. स�सकW � � ��ण���% ग�ष अश�, रज�ग"ण र �र�ग"ण प"ज�, सणस�द स�जर� करण�, न��च ग�ण�, प"र�ण�� ल कथ�, सर�ज घडरण���% ब��%च ग�ष स�सकW ह�च�� (�त�� �����. स�सकW � स��भ�ळ���न� 9र% ब"डण�र न�� ह�च द(�� ह��द��न ठ�र�र��च अस��.

२२ र��भ�र��� हभषर आहण �"स9ष र ह��च��� झ�ल�ल� पश�तर� ��थ� अस9क अभ��स�ठ हदल� आ��� -

९०. �"स9ष र हरच�र���, रल� स��ग� प�प कश���न उदर�� र कश�र"ळ� �� र�ढ��. हभषर स��ग���, र �"ल� स��ग�� प�प�च� र�ळ कश�� अस��. ल�भ �� प�प�च� र�ळ आ��. त��र"ळ� च��ग"लपण�, र�ण�सकM र ब��%चर�ळ� भ��द�� स�प"ष�� ����. ल�भ���न ख�ट�पण�, कपट क�रसथ�न� उतपन �����. �� स�पन न झ�ल��न� त����न s�9 उतपन ����. हरहर9 पक�रच�� र�णस�च�� र�सन�

Page 113: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

त�� ल�भ�च�� र"ळ��श अस���. अह� ल�भ�र"ळF र�णस� प�प करण��स परWत �����. त���च� हरर�क स�प���. गर%, उर%टपण�, न चपण�, द"षपण�, हनल%जजपण� अस� द�र त���च�� सरभ�र�� उतपन �����. अश� द�र��च�� र�ढण��र"ळ� इ�र हरकW त�� त��� ����� जस�, हरर�चन�, क�ज�रपण�, बदन�र , र�सन��9पण�, स�श� पण�, सत�च� उनर�द, व�हभच�र, अस� हरहर9 द�र त��च��� उतपन �����. त�� सर�%र"ळ� प�प र�ढ� ज���. त����न सर% पक�रच� प�प �� कर ल�ग��. त��� �� अडक� ज���. ज� स�� द�र स��हग�ल� आ��� त��� ल�भ�च� sर ह�सर� आ��. पह�ल� आ�� क�र ज� जर द�र असल� �र �� शर र�च�� हरहर9 क���~स�ठ आरश�क अस��. त��न��र s�9 स��हग�ल� आ�� �� ल�भ�च प��%�� झ�ल न�� �र उतपन ����. ज���च� रन असरसथ अस�� त���च�� रन�� श�क�ख�रपण� घ"स�� र त��न��र �� सगळ� एक� र�ग�र�ग एक त��च�� रन�� घर कर ल�ग���. �� न व��र� ह�स�ठ र�णस�न� रन�च श"द कर�र��च अस��. ल�भ�� अडकल�ल� हक� � र�ठ� हरद�न ब�हण असल� �र �� श"द���न� न च ठर��. द"स��%च� भल� झ�ल�ल� त��ल� रच� न�� . त����न रतसर र आस"�� त���च�� रन�� उतपन ���� र र�ठ� प�प�ल� जनर द���. प�प म�णज� क�� �� सरज�न घ�. ज�� कW त��र"ळ� अथर� ज�� हरच�र�� र"ळ� आतम��च अध��सतरक उज�% खच% ���� �� प�प अस� सरजल� ज��� आहण ज��र"ळ� आतम��च अध��सतरक उज�% र�ढ�� त��ल� प"ण� सरजल� ज���. ह� अध��सतरक उजwच�� उचच हनच��रर त�� र�णस�च� � न ग"ण सतर, रज� आहण �र� ठर� अस���. ज��च उज�% उचच �� स�सतरक अस���. त��प�(� कर �� रज�ग"ण अस��� र त��� प�(� कर अस�ल �र �� �र�ग"ण ठर��. त��स�ठ ग"ण��च हतस"त हदल आ�� च��ग"लपण�, र�ण�सकM र भ��द�� त���च�� प�र�हणक प�लन�न� प"ण� र�ढ�� र प�प कर ����. म�ण�न अर� �"स9ष र�, �� ह� हतस"त च� प�लन कर र ज� त��पर�ण� जग��� त���च�� बर�बर �"झ� र�ज� च�लर. �स� प�ह�ल� �र प�प�च�� न�ग�ल� अस�ख� फण� अस���. रर हदल�ल� र न हदल�ल� अस� अन�क द�र �� त��च� फण� अस���. त�����न �� फ" तक�र कर� अस��� र अस�ख� पक�रच�� हरकW त���च� र र ओक� अस���. आ�� र �"ल� स��ग�� ज� ल�भ�च�� र त��पर�ण� द�र�� अडक� न�� � त���च� रळण कस� अस��. ज� उपक�र प�र�हणकपण� फ�ड���, ज� च��गल� क�र कर���न� घ�बर� न�� �, ज��न� क�ण��� व�सन न�� , ज���च�� र�गण���, ब�लण��� स��र अस��, ज���च��स�ठ स"ख र द"�ख सर�न अस��, ज� बह�च�� कW प�स�ठ रचनबद अस���, ज� हनषक�र रद� कर���, ज� ज�स� द�ण��च� प����� र घ�ण��ब�ब� स�क" हच� अस���, ज���च�� सरभ�र�� द��ब"द आ��, ज� आपल�� हप�र��च� ऋण फ�डण��च� प�तन कर���. ज���च��� प�पप"ण��च भ�रन� अस��, ज� स�ह���� हदल�ल�

Page 114: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

सगळ� हन�र प�र�हणकपण� आचरण�� आण���, ज� सत��स�ठ (ज��र"ळ� प"ण� प�� ���� �� सगळ� अस� अथ% सत��च� आ�� ह� हठक�ण ) प�ण द�र��ल� ���र अस���, ज� सत�र�द��च�� पर�पर�न� ज����, �� सत��स�ठ हनभ%�पण� क�र कर���, ज���च रह� ससथर आ��, ज� सतप�त ल�क��स�ठ रWद� अस��� र हरकW ���श कठ�र अस���, ज���च�� र�सन� स��हर� अस���, ज� हनगर? अस���, ज� पससद च�� र���न� बद ��� न�� �, ज� हदल�ल� शबद प�ळ���, अश� ल�क��न� स�सतरक र�णस� अस� सरजल� ज���. अश��न� हभ� , s�9 आहण द"�ख ब�9� न�� . त���च��� द�भ नस��. द�खर��च� एक र कर�र��च� द "सर� अस� त���च� र�गण� नस��. �� स�र�न��� सर�9�न अस���, �� ल�भ�� अडक� नसल��न� त���च�� सगळ�� प�रण� न�रस� अस���. अश� ल�क��च� �� �"झ�� र�ज��� स�ग� करन त���च�� रद� न� �"झ� र�ज� करहशल �र �"झ� उद�ड उतकर% ��ईल. फ��द� र ��ट�, आन�द र ख�द, पस�� र न�पस��, ज रन र रWत��, अश� ल�क��न� पभ�हर� कर� न�� �. क�रण स�9�रणपण� अस� ल�क कळ� अथर� नकळ�पण� बह�च�� श�9�� अस���. ज���च��� �स� ग"ण नस��� �� र�ग%भष ��ण�र� अस��� म�ण�न �� त���च�� प�स�न न��र स�र9 असहशल.

९१. सगळ�� र�सहनक ग�षdच� त��ग करण��ल� त��ग म�ण���.

९२. शरप�जर झ�पल�ल� हभषर नक" ल�ल� स��ग� ल�ग���. "र�द च�� र"ल�, �"ल� र�ह�� द�ण��च��र�ळ र�झ�� जखर����न रक र��� ल�गल� आ��. आ�� ज� स��ग�� �� न ट ऐक, प�च न क�ळ हरच�र रप प�ण��च� अथ��ग स�गर ����. त��� श����� ��� . ��थ� क���dच नव���. सगळ कड� अ�9�र ����. त��� क�ण��� रस��र�त नव���. त��� सर��भ�न� बह�ल� त���च�� हरच�रशकM��न उतपन क�ल� ����. त����न श र आहण हरषण� उतपन झ�ल�. त���च����न न��र ऋर उतपन झ�ल�. ऋरd��न रचन� पररर�ण उतपन झ�ल�. ज��ल� गहण� र"ल� नव���. त��न��र श र���न � न र�स�हरक पररर�ण जस� भ�र, क�ळ, ग� (र�स�हरक उज�%, त��� उषण��, धरन , हरद"� आहण पक�श) आहण अ��र उतपन झ�ल त���न� गहण� र"ल� ����. त��न��र त����न आक�श, र��"द�र, अग द�र, जलद�र (ररण) अस� उतपन झ�ल�. त��न��र � न जग (सरग%, पWथर आहण प���ळ) त�����न उतपन झ�ल . त��न��र इ�र सगळ� त����न उतपन ��� ग�ल� ज� एकर�क��श स�ब�स9� ����. त��� ��रक�, स"�%, च�द, 9"मक���, ग�, न(त अस� ����. त��न��र क�ळ�च�� र�ध��र���न र�सर, ऋ��, रह�न�, हदरस, ररw, प�9ररड�, आठरड� अस� ���र झ�ल�. त����न पक�श आहण कळ�ख हदस� ल�गल�. त�� सगळ�� स�स�र�च�� क�रभ�र�च� स�त ब�ह�च� ऋर ����. त���च न��र� आ���,

हरररच , अत , प"लसत�, प"ल�, कW ��, रससष, अ�हगरस अस� स�� ����. त���न� रद� करण���%� ���� रद,

Page 115: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

सक�9, पच���. बह�च�� अन�क कन�� उतपन झ�ल�� त����न प�प�च� र�ग% स"र झ�ल�. �� प�~� फक प"ण� र�ग% ����. बह�च�� कन���बर�बर ज�� र�नस कन�� ��त�� र�नस ऋर ह��च�� स�पक�%��न अन�क द�र र द�र�� हनर�%ण झ�ल�� अस� ह� सWष च� sर आ��. त��सगळ�� अर�नर शहक ��त��. त��चर�ळ हप�र, ग�9र%, अपसर�, �(, र�(स ह� आणख न शकM ���र ��� ��त�� ज���च��कड� ह� सWष च� क�रभ�र ����. त��न��र पWथर रर सर%पक�रच� प�ण , रनसप� उतपन ��� ����. त��च गरज उतपन झ�ल क�रण प�प र प"ण� ह��च� स��"लन �� र�ठ� पश ����. त��स"र�र�स ऋरdन र�द स��हग�ल�. त��� सन��न 9र�%च� आर�खड� ����. त��� नKह�क��च� हन�र, अध��सतरक उज�%च र द�र���न� पसन करण��स�ठ ज� आगर आ��� �� हदल� ग�ल�. त��� कर%क��ड�च� हरक�स झ�ल� ज����न प"ढ� �जहर9dच� र�तर र�ढ� ग�ल�. �ज��� र�द��� ल ऋच� आहण स��र ज� पथरदश%न हनरथ%क आ��� त���च� उप��ग हरहर9 द�र���न� आर��न करण��स�ठ ��ऊ ल�गल�. त�� रध�� आहदत�, रस�, रद, स�ध�, क�श�प,

रससष, ग��र, अगसत�, न�रद, पर%�, र�लसखल� अस� ऋर आ��� ज� सWष च�� क�रभ�र�च� व�सथ�पन कर� अस���. �� आणख न ब�हण म�ण�न ओळखल� ज�� ����. त���च थ�र पर�पर� र�खण���%न� ब�हण सरजल� ज�ऊ ल�गल�. त��न� ऋरdच�� अन�क श"द��च�� पर�पर� आचरण��च� क�र ����. त����न ब�हण रण% स"र झ�ल�. त��च र�ळ बह�च�� कन��न� ज�� प�प�च� हरक�स क�ल� त����न दKत�, द�नर, र�(स ���र झ�ल� ����. �� च��ग"लपण�, र�ण�सकM र भ��द�� ह� प"णण��च�� र�ग�~च�� हररद परWत र�णस�� र इ�र प�ण���रध�� उतपन कर� अस���. त����न सगळ� र�द स"र �����. त��र"ळ� र�ज�च हन�"कM र�णस�च�� सर�ज�� स"र झ�ल . त����न न���द�ड ���र कर�र� ल�गल�. त��च� नKह�क��च� र आपदर�%च� नKह�क हन�र ���र झ�ल� त��च अ�रलबज�रण कर ल�गल� रन"ष� प�ण . त����न न��� व�रसथ� हरकसस� झ�ल .

९३. �"स9ष र हरच�र��, "रल� स��ग� हप��र��, जग�च�� स"रर�� ल� प"ण� ���� त��न��र बह�च�� र�नसकन���च�� अपत�����न प�प करण�र� दKत�, द�नर, अस�र, र�(स अस� अन�क उतपन झ�ल� � प�प�च हनहर%� ��ण��च क�� आरश�क�� ��� ? ज� ���� स"रर�� ल� �Fच ��ग� अस���न� � ग"���ग"�� उतपन क�� क�ल बह�न�"?

हभषर स��ग���, ज� रल� सरजल� �� स��ग��. अघरश%न ऋरdन �� त���च� हशष� ग"ण ह�ल� स��हग�ल� ����. �� अस�, सर��भ�न� इचp� क�ल र म�ण�न �� स�स�र स"र झ�ल�. सर��भ�च� खर� सररप आ�� अध��सतरक उज�%. ह� प�थहरक उज�% आ��. त��आ9 क���d नव���. सर��भ�न� पथर आक�श उतपन क�ल�

Page 116: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

त��च�� हरच�र���न र त��� �� अध��तर सररप सर��भ� पसरल�. पर��", �� �����न� सगळ�� भ�ग�� � उज�% सर�न पसरल न�� . क���d हठक�ण ज�स� र क���d हठक�ण कर अश � पसरल . त��र"ळ� त�� र�ळभ�� उजwच� पर�स ज�स� कड�न कर कड� ��ण� आरश�क ���� ज��न� � सगळ कड� स�रख पसर�ल.

त��स�ठ ज�स� भ�ग�ल� प"ण� पद�श अथर� � थ%(�त आहण कर भ�ग��न� प�प(�त अस� सरजल� ज�ऊ ल�गल�. �� प�प�च�� उतपत च� क�रण आ��. ज��पर�ण� प"णण��च अहभव�कM चर�चर��च�� असस�तर�न� स�ध� झ�ल �श प�प�च ��ण� शक� नव��� म�ण�न बह�न� त��च�� कन���च�� द�र� अन�क प�पक�रक शकMसथ�न� ���र क�ल त����न दKत�, द�नर, र�(स आहण अस�र अस� उतपन झ�ल� ज���च� क��% प"णण��च� ��%स करण� एकढ�च ����. म�णज� � स�रख पसर�ल. �� क��% अज�न प"र� झ�ल�ल� न�� र ज�रर �� प�ण% ��� न�� ��रर �� प�प र प"ण��च� ख�ळ अस��च च�ल� अस�ल.

९४. हभषर प"ढ� स��ग���, ह� जग�च� � न भ�ग ���र झ�ल�, त���न� सरग%, पWथर आहण प���ळ अश न��र आ���. त��� ल सरग% र प���ळ �� अदष� आ��� र�णस�ल� त��च�� चर%च(�न� �� हदस� न�� �. पWथर र�त दष� अस��. सरग�%� प"ण�र�� अस��� र प���ळ�� प�पर�� अस��� आहण रन"ष� पWथर रर अस���. सरग�%च� अन�क ल�क आ��� र त��� प"ण�र�� त���च�� प"ण��च�� शकMन"स�र �� र��� अस���.

प���ळ�� प�पर�� र�����. त��च�स"द� अन�क ल�क आ���. ग"ण अघरश%न ऋर ल� हरच�र��, आक�श�� �� � न न�रक� क�ठ� अस���. ��व��� अघरश%न स��ग��� कM, आक�श�� �� एक�च ज�ग अस��� पण क�रण �� अदष� आ��� रन"ष� �� प��� शक� न�� . ग"ण हरच�र��, प�प र प"ण� ह��च�� इ�र क�णत�� अहभव�कM आपण स��ग� शक�ल त�� रल� स��ग�. अघरश%न स��ग��� कM, सWष च�� सगळ�� ग�ष ज�� � न ग"ण�� हरभ�गल�ल�� आ��� �� सतर, रज आहण �र �� ग"ण प�प प"ण��च�� कर ज�स� ��ण��र"ळ� अस���. ज�थ� अध��सतरक उज�% उचच��च अस�� �� स�सतरक सरजल� ज��� र �� अस9क�स9क स�सतरक ��� ज�ऊ शक��. त��� कर ��� ग�ल कa, त����न पथर रज�ग"ण व�क ��� अस�� र त��� sर�sर�न� कर ��� ग�ल कa, एक� अरसथ�ल� आपण �र� अरसथ� अस� स��ग� अस��. त��� प�(� कर झ�ल��न� अख�र , �� प�ण% प�पर� ���� ��व��� त��ल� अस"र स�पद� अस� सरजल� ज�� अस��. अध��सतरक उजwच� गहण� र"ल�र�पन म�णज� आकड�� कर�� ��� न�� . म�ण�न कर र ज�स� अश� स�ज� र�पर�र��च�� अस���. ग"ण त��च�� ग"रल� अघरश%न ऋरdन� हरच�र��, रल� स��ग�, अ�� ग"रर�%, रन"ष��न� प"ण� क� कर�र� र��र��च� अस�� �� स��ग�. �� प�प कर� र�� ल� �र क�� हबघड�� �� स"द� स��ग�.

Page 117: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

अघरश%न स��ग���, सWष � ल चर�चर�च� हरभ�जन त��पर�ण� करण��� आल� आ�� त��च र�ह�� र �"ल� स��ग��. रन"ष� प"ण�क�रक प�ण अश हर9�त��च रचन� असल���र"ळ� त��न� प"ण� करर�र��च� अस�� �रच त��च र"कM ��ऊ शक��. �� प�प कर� र�� ल� �र त��च र"कM ��� न�� . सर%च र�ठ� प�ण त��� सगळ� पश�, प( आहण र�स� ����� �� प"ण�क�रक स��हग�ल� आ���. त��उलट सगळ� स"कर ज र ज� र�गर�ई उतपन कर��� ��, क" जरण�र�, सडरण�र�, द"ग~9 पसररण�र� अस� ज र प�पक�रक सरजल� ज����. आपल��ल� र�ग ����� त��च�� र�ग� अस� प�पक�रक ज र अस���. म�ण�न असF स��ग��� कa, प�प करण�र� त��च� प"ढ ल जनर हकड� र"�ग � घ�ईल �� ब��%च अ�श सत� अस��. ग"ण हरच�र��, अ�� ग"रर�% रल� स��ग� जर सगळ� र�ठ� प�ण प"ण�क�रक अस� स��हग�ल� आ�� �र �� सगळ� र�(�प�~� ज�ऊ शक��� क��?

अघरश%न स��ग���, सगळ� र�ठ� प�ण कW � �"ग�� र�(�ल� ज�ऊ शक� ����. त��न��र प�प�च� पर�ण� र�ढल� र त��� �"ग�� रन"ष�, र�नर आहण स"ग र (असरल�) र�(�कड� ज�ऊ शक� ����. त��प"ढ� जस� प�प�च� पर�ण आणख न र�ढ�ल �स� द�प�र �"ग�� फक रन"ष� र�(�ल� ज�ऊ शक�ल. त��� प"ढ� कल �"ग�� ज� प�प�च� �"ग सरजल� ज���, रन"ष��� ल फक स�सतरक र�णस�च र�(�कड� ज�ऊ शक� ल.

त�� पर�ण� कल �"ग�� हकत��क र�ठ� प�ण स"द� प�पर� ज रन जग� अस� ल क�रण प"णण��च� पर�ण पWथर रर फ�र कर झ�ल�ल� अस�ल.

९५. ग"ण हरच�र��, रल� स��ग�, र�द क�ण र क�� स��हग�ल�"?

अघरश%न स��ग���, र�द बह�न� उतपन क�ल�ल�� अन�क ऋरdन ग�ईल� आ��. त��च� क�रण स��ग��, जस� कW ��"ग�� प�प�च� पर�ण र�ढ� ल�गल� र कर�%न� प"ण� हरळरण� स�प� र�� ल� न�� �स� बह�च�� आज�न� �� ऋर क���d र�त रच� ल�गल� ज��च�� जप�न� र स�सतरक ज रन जगण��न� प"ण� कर�रण� म�णज� अध��सतरक उज�% र�ढरण��च� क�र ��� अस��. क�रण �� र�त क���d द�र���न� पस�न करण��� स�9क�ल� रद� कर� अस���. त�� द�र�� अध��सतरक उज�% र�ढरण��च� क�र कर� अस���. अश�रर� न� जप�च�� र�ध�र�न� रन"ष� त��च� प"ण� र�ढर� शक� ���� र �bच उद�श आ�� र�द��च�. �� र�त ऋच� आहण स�र ह� रप�� आ���. र�द��च�� शबद��च� अथ% क�ढण��च� व�थ% प�तन कर न�� क�रण �� स�र�न� क�व� न�� . �सFच त�� शबद��च� उद�श त�� द�र���प� अस���. म�ण�न अज�न ल�क��न� र�द सरज� न�� �.

पर��", प"ढ� �� जपण��च पर�पर� हरसरल ग�ल . ��व��� क���d ऋर जसF ��जरलक� झ�ल� त���न �ज� स��गण��स स"रर�� क�ल ज� स�र��च�� प�(� र�गळ� ����. त����न �ज�रwद आल�. त��च�� रद� न� �ज

Page 118: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

करण� स�प� झ�ल�. �र ब�हण��च�� श�क� कर ��� नव�त��. त���च� सर�9�न करण��स�ठ ऋर अ�हगरस�न� अथर%र�द रचल� त����न सगळ�� र�स�हरक जग�च� ज�न स��गण��च� प�तन प"न�� �श��च पक�रच�� र�त�न� झ�ल�. अश�रर� न� र�णस�च�� उद�र�स�ठ बह�न� च�र र�द हदल� आ���. �ज कर���न� त�� हरहर9 द�र���न� आळरण क�ल ज�� अस�� त�� ऋच� र स�र��च�� ग��न�न�, ज��च� अथ% फक त�� द�र�� सरज�� र जर सर% क���d ��ग� अस�ल �र त�� द�र��� �जर�न�रर पसन �����. त���च रचन� करण��स�ठ अस9क र�ग%दश%न व��र� म�ण�न सक�9�न� र ("प�न� प"ढ� आगर श�स ���र क�ल� ज��च�� रद� न� ऋहदक, प"र�ह�� इत��द , कर%क��ड उतर पक�र� कर शक���. सन��न पर�पर�� कर%क��ड�च� र�तर अनन�स�9�रण आ��. र�णस�ल� त��च� प"ण� र�ढरण��च�� क�र�� ज�� द�र��� रद� करण��स�ठ न�रल�ल�� आ��� त�� पसन करण��स�ठ कर%क��ड�च� उद� झ�ल�. एरढ� स��ग�न ऋर अघरश%न श��� झ�ल�.

९६. ��रढ�न� सर�9�न न झ�ल�ल� �"स9ष र हभषर�ल� हरच�र���, द�र���रध�� अन�क पक�र आ��� त���च र�ह�� रल� स��ग�, हभषर स��ग���, द�र���च� प�र"ख��न� � न पक�र स��हग�ल� आ���. प"ण�क�रक द�र��, प�पक�रक अथर� अघ�र द�र�� आहण हप�र द�र�� अथ�%�� हपश�चच द�र��. बह�न� ज�� ऋरdच�� रद� न� र�णस�ल� र� करण��स�ठ द�र�� उतपन क�ल�� त�� प"ण�क�रक द�र�� आ��� र त���च स�ख�� ख�प आ��. आगर श�स�� ज�� हदल�� आ��� त�� द�र�� ब��9� प�पक�रक अस���. त��च�� स�9न�च� हन�र अघ�र ��गहरद�� आ���. त��च पर�ण� हप�र द�र�� आ��� त�� र�ल�ल�� र�णस��च�� हपश�चच����न ���र झ�ल�� आ���. बह�च�� कW प�न� उतपन झ�ल�ल�� द�र�� हनत� अस��� म�णज� त�� �"ग�च�� अ���प�~� क��%र� अस���. प�पक�रक द�र�� �श� हनत� नस���. त���न� हनह�� सर��च�� र��%द� अस���. �सFच हपश�चच द�र�� ज��न� आपण स�र�न� भ�र�� भ"� प�� म�ण�न ब�ल�� त���च�� क�ल र��%द� फ�र कर अस�� त��न��र त�� प"न�� जनर घ�ऊन ��� अस���. र�द��� प"ण� द�र���च�� ससद��च� र�ग%दश%न हदल� आ��. त���च पर�ण� आगर श�स�� प�पक�रक द�र���च� र प"ण�क�रक अश� द�न� पक�रच�� द�र���च�� ससद��च� र�ग%दश%न आ��. हपश�चच द�र���कड�न क�र करण��स�ठ त���न� श�दहर9 च�� रद� न� पसन करण� स�प� अस��. त��च र�� � स"द� आगर शस�� आ��. द�र�� हरज�न �� कर%क��ड�च� ग�भ� अस��. एरढ� स��ग�न �� गपप झ�ल�. सगळ�� द�र�� अदष� जग�� अस���, त���च� ल( अस�� दष� ज�ग�रर र

Page 119: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

त��� ल ज�� बह�न� हन�"क क�ल�ल�� अस��� त�� जगर��ट च� हन��तण कर� अस���. ह� सपष करण�न� त��च� सर�9�न ����.

इसल�र बदलच र�ह�� –

ह��द� द�श�� इसल�र कस� आल� र ज��न� आपण र"सलर�न सरज�� �� खर�खरच र"सलर�न आ��� क��? ह�च र�� � घ�ण��च� ��थ� प�तन क�ल� आ��. त��स�ठ इसल�रच�� हनर�%त��च� क�� स��गण� आ�� �� प��र� ल�ग�ल. आपल��ल� इसल�रच�� इह���स�� ज�ण��च त��कर��� आरश�क�� न�� . र��रद�न� त��च�� द�रद���न� स��हग�ल�ल� 9र% त��च�� अरब ल�क��स�ठ स��हग�ल� आ�� र त���च� द�र म�णज� अल�� ��स"द� फक त��च�� अरब ल�क��स�ठ च आ��. अस� स��गण��च� क�रण द�न आद�श (फ�र�) र�रद�न� हदल� आ���. पर��", �� ज�ण�न ब"ज�न ल�क��प�स�न द�र ठ�रल�ल� आ��� त�� द�न आद�श��च�� बदल आपण प��ण�र आ���. इसल�रच� श�9 र�रद�न� ल�रल� ��व��� त��च� पच�र �लर�र च�� ज�र�रर त��न� सगळ�� अरब द�श�� क�ल� �� सर%श�� आ��. �� कर� अस���न� ज�� अरब�न त��ल� हरर�9 क�ल� त���न� र�रद क�फर म�ण�ल� ����. म�णज� क�फर फक अरब अस� शक��. क�रण र�रद�च�� आद�श�पर�ण� इसल�र फक अरब��स�ठ आ�� र त���च� अल�� स"द� फक आहण फक अरब��स�ठ आ��. र�रद�च�� ���� � त��ल� अन�क इ�र ल�क��न जस� आरwहन�न, अर�हर�न, �बश , असरर�न ज� त��च भ�ग�� र��� ���� त��न� त�� नर न 9र�%च हद(� द�ण��च हरन�ह� क�ल ��� पर��", र�रद�न� त���न� हन(�न स��हग�ल� कa, द�रद�� सजब�लच�� आद�श�न"स�र ��

क�र कर�� र �� आद�श द��� कa, इसल�र फक अरब��स�ठ आ�� र अल�� स"द� फक अरब��च�च कल��ण करण��स�ठ आ��. त��र"ळF र�रद�च�� ���� � इसल�र अरबसथ�न� ब���र ग�ल� नव���. सर�� र�रदस"द� त��च�� चढ��� अरब आख�� पद�श�प"र�� कर� ����. �� क9 त�� स र� ओल��ड�न ग�ल� न�� क�रण �स� त��ल� सजब�लच� आद�श ����. ज�व��� एक अरब फ�ज � र��%द� ओल��ड�न ग�ल ��व��� र�रद�न� न�र�ज व�क क�ल ��� . र�रद�च� कटर स�थ द�र त��च�� आद�श�पर�ण� इसल�र फक अरब��प"र�� ठ�र� ����. पर��", प"ढ� र�रद�च� ख�न त��च�� पतन न� आ��श�न� त��ल� आरस�हनक र र ज�रण���न ख�ण��ल� घ�ल�न क�ल� त��न��र र�रद�च� स�सर� आहण पट हशष� अब� बs ज��च�� र"ल न� आ��श��न�, त��च�� स��गण��ररन र�रद�ल� र र ख��ल� घ��ल� ���� �� खसलफ� म�णज� अरब��च� र"ख�� झ�ल�. अब� बs र�ठ� श र�� ���� र र�तर�क��( स"द�

Page 120: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

����. त��न� इसल�रच� पच�र अरब��च�� ब���र करण��च� ठररल� क�रण �श र�गण त�� इ�र ल�क��च ��� . एक� दष न� �� स��सजक ����. पर��", त��ल� र�रद�च� कटर स�थ द�र हरर�9 कर��� र सजब�लच�� आद�श� ब���र न ज�ण��च ��कMद अब� बsल� कर���. �� रदरद�च� पह�ल� फ�र� कa,

इसल�र फक अरब��स�ठ आ�� र अल��स"द� फक अरब��स�ठ आ�� त��च आठरण क�ल पण र�तर�क��( अब� बs �� ऐक�र��ल� ���र नव��� �� �� र�न� न�� . �� इसल�रच� पस�र अरब द�श�� ब���र करण��च� प�तन कर ल�ग��. ��व��� त���च��� म�णज� र�रद�च�� सचच�� स�थ द�र�� र अब� बsच�� सKहनक��� चकरकM ����� त��� र�रद�च� अन�क स�थ द�र अब� बs र�र��. त��न��र �� त��ल� फ�र ज�स� त�सद��क ��ऊ ल�ग��. ��व��� क���d ��डग� क�ढण��च� ठरर�� र �� त�� र�रद�च�� सचच�� स�थ द�र��न� स��ग�� एक� फ�व�� द�र� कa, �� र�रद�च�� आद�श�ब���र नव���. �� फक अरब��स�ठ ग"ल�र ���र करण��स�ठ इसल�रच� उप��ग करण�र आ��. म�णज� ज� अरब��र �� इसल�रच�� पच�र�� आण� आ�� �� अरब��च�� ��ग���च� र"सलर�न नस� ल पण �� अरब��च� ग"ल�र अस� ल. �� सरजण��स�ठ त�� ब�टरल�ल�� ल�क��न� एक र�ट च�� आक�र�च ट�प घ�लण��च� ब�9न ����. अश�रर� न� अब� बsन� इसल�रच�� रद� न� अरब��स�ठ फ" कटच� ग"ल�र ���र करण��स�ठ इसल�रच� पच�र जबरदस� न� करण��स स"रर�� क�ल . त��स�ठ अन�क �"कत�� �� र�प� ����. जसF ज�� इ�र (अरब नसल�ल�) ल�क��न� दर�सकस, बगद�द अश� व��प�र हठक�ण त���च� 9�द� कर�र��च� आ�� त��न� इसल�र र�न� कर�र� ल�ग�ल, त��र"ळF ज� व��प�र ��थ� 9�द� करण��स�ठ ज�� अश� सगळ���न� इसल�र र�न� कर�र� ल�ग� अस�. हनद�न त�� भ�ग�� �र �� ल�क आपण र"सलर�न असल��च� र�न� कर� ����. ह��द�सथ�न�� ल हकत��क व��प�र सर�ज जस� ल���ण�, भ�ट ��, अफग�हणसथ�न�� ल पठ�ण व��प�र �� ह� पक�र� ब�टरल� ग�ल� त��स�ठ अब� बsल� क�ण� � र�र�र�र कर�र ल�ग� नव�� . भ�ट �� सर��ल� ख�ज� स��ग� ���� र ल���ण� त���न� र�रन स��ग� ����. ज�व��� अरब��न� इर�ण ब�टरल��न��र ह��द�सथ�न�� पर�श कर�� आल� न�� क�रण बल�ढ पह���र� र�ज��न त��न� बल"हचसथ�न�� थ��बरल� ��व��� त���न पठ�ण ग"ल�र��न� हचथर�न उतर�कड�न ह��द�सथ�न�� हशरण��स स��हग�ल� �� त��� �शसर झ�ल� क�रण ब�हण��न ��थ ल (हत���च� न�श क�ल� ���� त���न� श"द ठरर�न �� आपल�� इह���स�च� एक द"द�रजनक भ�ग आ��. त��न��र अरब��स�ठ र�ठ� पर�ण�� ग"ल�र ���र करण��च� क�र र�गल�न कस� क�ल� �� आपण आपल�� इह���स�� र�च� अस��.

Page 121: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

आ�� प��� अरब��च�� ग"ल�र��च� क�� सररप अस��. �� अरब��च म�णज� त���च सगळ�� ब�ब� नककल करण�र म�णज� त���च�� 9र�%च नककल करण�र जर त��ल� अल�� क9 च पसन ��ण�र नसल� �र �� �स� कर� र��ण�र. नर�ज पढण�र, �स� कपड� घ�लण�र, त���च ब�ल ब�लण�र, रहशद ब��9ण�र र त��� त���च�� र�लक�स�ठ (अरब र�लक) नर�ज पढण�र. �� त���च�� ब��क� अरब��न� रज� करण��स�ठ द�ण�र, त��प�स�न ज हपल�रळ जनर�ल� ��ईल �� आणख न ग"ल�र अस� ल. त��� हरश�र म�णज� ग"ल�र क" र�ण�च� अभ��स करन त����न र"ल�, र�लर , र"फ� , इर�र अस� क�ण � ��ण�र न�� क�रण ग"ल�र त�� पद�ल� ज�ऊ शक� न�� �. �सFच रदरस� स"द� च�लरण�र न�� �. �� अरब��स�ठ फ" कट लढ� ल आहण रर� ल. �� ग"ल�र�च ट�प घ�ल� ल. त�� ट�प च� आक�र ���द ल�क��च�� प�थ%न�च�� ट�प स�रख� अस�� �स� करण��च� क�रण अरब ���दdच� ह�टक�र� कर� अस��. एक� पक�र� �� त�� ट�प च�� द�र� द�खर� ���� कa, ���द त���च� ग"ल�र आ���. आज त�� र�ट च�� आक�र�च�� ट�प च अन�क बदलल�ल रप प��र��ल� हरळ���. अरब क9 �श ट�प घ�ल� न�� � �� ल(�� घ�ण��स�रख� आ�� क�रण अस� गKरसरज आ�� कa, � नर�ज�च ट�प आ�� �� ख�ट� बन�र आ��. ह� स�श�9न�ररन एक ग�ष सपष ���� कa, ह��द�सथ�न�� ज� आ��� �� र"सलर�न न�� � �� अरब��च� ग"ल�र आ��� र म�ण�न �� र�द� र��रर म�णण��स ���र न�� �. क���d ह��द�सथ�न त���च� द�श म�ण�न र�न� न�� �. �� अरब��स�ठ लढण�र र अरब��च स�र� करण��स�ठ आ���. अरबस��न� ब���र क�ण � र"सलर�न न�� � �� आपण ल(�� घ��ल� प�ह�ज�. सगळ�� जग�� ल �� ब�टग� अरब��च� ग"ल�र आ���. �� आपल��ल� बदल�र��च� आ��. त��स�ठ पथर ब�हण 9र�%च� न�श कर�र� ल�ग�ल �� क�� �� प���.

आ�� र��र�ष| �� ह��द� कस� अरब��च� ग"ल�र झ�ल� �� प��र� ल�ग�ल. र ब��%च रर�%प�र? स���र� श�र�� र��� ����. ��थ� स�ध��क�ळ त�� श�र�� ल हनरहनर�ळ�� भ�ग�� हफर� असF, र"सलर�न आळ ��न ज����न� एक अजब ग�ष र�झ�� नजर�� आल � अश कa, पत��क र"सलर�न�च�� घर�च�� र"ख� दरर�ज�च��रर गणप� च र��? अस�. अस� एक� घर नव��� कa, त�� घर�च�� दरर�ज��रर गणप� च पह�र� न�� . र �� प���न चs�र�न ग�ल�. र ��थ� र��ण���% ल�क��न� त��बदल हरच�रल� ��व��� ज� सरजल� �� ऐकल��रर रल� फ�र र�ईट र�टल� �� इह���स अस�. हशर�ज र��र�ज��च�� क�ळ�� ��थ�न रर�ठ� ��द� लढण��स ज�� ����. जर त��पKकM क�ण स"ल��न�च�� कKद�� स�पडल� �र �� स"टल��रर पर� ��� अस� र प"न�� लढण��स ज�� अस� पर��". जश प�शर�ई आल �स� हचत बदलल�. कKद��

Page 122: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

स�पडल�ल� र र र"सलर�न झ�ल� अस� प�शव���च� प"र�ह�� ज�� र कर� र त���न� बह�षकW � कर� अस�. त��र"ळ� त���न� र"सलर�न�स�रख� र��ण��हशर�� गत���र र�ह�ल� न�� . त��र"ळ� �� र"सलर�न झ�ल� पण �� अरब��च� ग"ल�र न�� � अस� म�ण�ल�. म�णज� ब�हण�च�� अह�र�क�र"ळ� स"द� क���d न�ईल�ज म�ण�न र"सलर�न असल� �र �� खर� �स� नसल��च� त���न रल� स��हग�ल�. त��न� त���च�� घर�रर ल गणप� च�� कW प�न� प"न�� त��च�� ख��% ह��द�9र�%� ��ण��च� र�ग% र�कळ� झ�ल� प�ह�ज�. अश� ब��%च ब�हण अत��च�र�च�� ग�ष स��ग�� ��� ल पण त��� र�ळ न दरड�� आपण सगळ��न ख��% ह��द� �तर��च� आचरण करण��स स"रर�� क�ल म�णज� सगळ� �थ�रक�श स"9र� ज�ईल.

आ�� र�रद�च� द "सर� फ�र� क�� �� प���. र�रद�न� त��च�� द�रद���ल� हरच�रल� ���� कa, इसल�र हक� क�ळ अरब��च� कल��ण करण�र आ��?

सजब�ल त��ल� स��ग�� कa, त��ल� पह�ल� स�द�श झ�ल� त��प"ढ� एक �ज�र च�रश� पन�स ररw �� अस�ल त��न��र अरब ल�क नष ��� ल एकर�क��� लढ�न. त��पर�ण� इसर सन २०४० प�~� इसल�र अरब��च� स�र(ण करण�र आ��. त��न��र इसल�र न�� स� ��ण�र आ��. आ�� प��� �� हक�प� खर� ����. अज�न बर�च क�ळ इसल�र र��ण�र आ��.

क���d र�चक��च� गKरसरज ��ण��च शक��� आ�� ह� र इ�र हनर�दन�र"ळ� कa, र ब�हणद�ष� आ�� पण �स� न�� . र�झ�� ह� स�श�9न�� रल� रद� करण�र� सगळ� ब�हण ज�� च�च आ���. �� एक ल��नस� भ�ग आ�� ब�हण��� ल ज���च�� र�ख%पण�र"ळ� ह��द� सर�ज�च� न"कस�न ��� आ��. �� ब��9� प"र�ह�� रग�%च� आ���. ब�हण सर�ज � र��र�ष| �च ��कद आ��. त���च� र क9 च द�र कर� न�� . आणख न स��ग�र��च� कa, बर�च पश आ��� त��� स�स� 9र%, जKन 9र% ह��च� हरच�र कर�र��च� आ�� क�रण त�� बदल प"षकळ पश आल� आ���, ��� आ���. �� सगळ� करण��स�ठ रल� स��य� करण�र� त���च� र�बदल� घ�� अस��� त��स�ठ अथ% बळ ल�ग�� त��स�ठ र स"रर�� च�� हनर�दन�� �श हरन�� क�ल आ��. जर प"र�स� अथ%स��य� प�� झ�ल� �र प��चव�� पश�तर � �� घ��� ��� ल.

। सर% ह��द��न� � च�थ पश�तर अप%ण । हरघन���% हरन��क� । अरर���� नर� नर� ।।

ह� प�थ%न� करन र ह��द� क�ण? ह� प"स�क�च � च�थ आरWत ��थ� स�पर��.

Page 123: हद कण - मुख्यपान...द अस . अश˘रर˚ न आ˚˘ च थ पशत र र द आ . त˛˘ इर हरद˘नच˛˘ अभ˛˘स सद घल˘

ई स�ह�त� पह�ष�न -

रर�ठ भ�र� आ�� झ�प घ�ण��च�� र�ड रध�� आ��. रडण���%कड� ल( नक� द�ऊ. रर�ठ � क9 च नव��� इ�क� र�चक आ��� आ��. प"र? प"स�क�च�� एक� आरWत च�� �ज�र न �ज�र प� p�पल�� ज��. प��च �ज�र म�णज� ड�क��ररन प�ण ! आ�� ई प"स�क��च�� जर�न��� एक एक प"स�क प�च ल�ख र�चक��प�%� ज�� आ���. रर�%ल� अ9�% क�ट ड�ऊनल�ड �����. र�चक एकर�क��न� परसपर ऑड%र कर���. व�टस अप, ई र�ल, ऍपप, बल�" ट"थ, र�बस�ईट, प�नड| �ईव�, ससड अश� अस�ख� र�ग�~न प"स�क� व���रल व���ल� ल�गल आ���. स"स�ट स"टल रर�ठ च� र�र. ख�ड�प�ड��च�� गल ब�ळ��प�स�न �� जग�च�� प�ठ रर ल पत��क द�श��.

र<क�टच�� र�ग��न� स"स�ट स"टल�ल�� रर�ठ च�� ग�ड ल� आ�� क�ण थ��बर� शक� न�� . �� 9�र9डक s��� � स��भ�ग व��. आपल�� ओळख च�� रर�ठ स�(र��न� ��� ओढ�. त���च� ई र�ल पत�, व��टसप न�बर आम��ल� प�ठर�. �"म� हक� � र�चक आण�. �� श�भर आण� ल आहण �� �ज�र आण� ल. �"रच�� व��टसप ग"पर9�न ��च ज�ह�र�� कर�. आपल��ल� क" ठल प"स�क� र�चक��प�~� प���चर��च आ��� �� आपल��ल� हटव� , प�परच ज�ह�र�� पररड� न�� . आरच� र�चक ��च आरच� ज�ह�र�� एज�ट. ��च आरच ��कद. रर�ठ भ�र�च ��कद जग�ल� द�खर�न द�ऊ.

[email protected] ल� कळर�न ई-र�लन� र��गर�. हक�र� 7710980841 �� न�बर स�व� करन ठ�र�, �� न�बरल� �"रच� न��र�न� Whatsapp करन प"स�क� whatsapp र�गw हरळर�. सल�क ई स�ह�त�च� app.https://play.google.com/store/apps/details?id=com.

esahity.www.esahitybooks ह� सल�करर उपलब9 आ���. �� download कर�. �� सर% र�फ� आ���.

9न�र�द,