รายงานวจยฉบบสมบรณ

โครงการศกษาตนทนการปลกสบปะรดในจงหวดราชบร

โดย

ผศ.อรรถพล อสายพนธ ดร.เชดชย ธระแพง นางสาวอญชนา จตตงามข า

พฤษภาคม 2561

สญญาเลขท RDG60A0020

รายงานวจยฉบบสมบรณ

โครงการศกษาตนทนการปลกสบปะรดในจงหวดราชบร

คณะผวจย

ผศ.อรรถพล อสายพนธ มหาวทยาลยราชภฏหมบานจอมบง ดร.เชดชย ธระแพง มหาวทยาลยราชภฏหมบานจอมบง นางสาวอญชนา จตตงามข า มหาวทยาลยราชภฏหมบานจอมบง

ชดโครงการสรางมลคาผลตภณฑทางการเกษตรเพอกระตนเศรษฐกจฐานราก

จากพชเศรษฐกจชมชนสบปะรดจงหวดราชบร

สนบสนนโดยส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.)

(ความเหนในรายงานนเปนของผวจย สกว.ไมจ าเปนตองเหนดวยเสมอไป)

ชอโครงการวจย ศกษาตนทนการปลกสบปะรดในจงหวดราชบร

ชอหวหนาโครงการวจย ผศ.อรรถพล อสายพนธ

ค าส าคญ : ตนทนการปลกสบปะรด ปญหาของเกษตรกรทปลกสบปะรด แนวทางการลดตนทนการปลกสบปะรด

บทคดยอ

การวจยครงน มวตถประสงคเพอ 1) เพอศกษาตนทนการปลกสบปะรดตอไร และ 2) เพอศกษาปญหาการปลกสบปะรดในแตละขนตอน 3) เพอหาแนวทางการลดตนทนในการปลกสบปะรด ใชระเบยบวจยเชงปรมาณและคณภาพ ประชากร คอ เกษตรกรทปลกสบปะรด ในอ าเภอปากทอ อ าเภอจอมบง อ าเภอสวนผง และอ าเภอบานคา ในจงหวดราชบร ขนาดกลมตวอยาง จากตารางก าหนดกลมตวอยางของทาโร ยามาเน (Taro Yamane) จ านวนประชากรทไมสารถนบจ านวนไดแนนอน ตองใชจ านวนกลมตวอยาง 400 คน โดยก าหนดคาความคลาดเคลอนเทากบ 0.05 วธการสมตวอยาง ผวจยใชวธการสมตวอยางแบบหลายขนตอน (Multi Stage Sampling) ดงน 1) สมตวอยางแบบก าหนดโควตา (Quota Sampling) คอ ก าหนดโควตากลมตวอยางของแตละอ าเภอ อ าเภอปากทอ จ านวน 70 คน อ าเภอจอมบง จ านวน 80 คน อ าเภอสวนผง จ านวน 100 คน และอ าเภอบานคา จ านวน 150 คน 2) ในกลมตวอยางทก าหนดจ านวนไว ใชวธการสมตวอยางแบบเจาะจงมจดมงหมาย (Purposive Sampling) เพอใหไดกลมตวอยางทสามารถใหขอมลตรงตามวตถประสงคทตงไว เครองมอทใชในการศกษา ใชแบบบนทกตนทน แบบสมภาษณ แบบสอบถาม และการสนทนากลมยอย การวเคราะหขอมลและสถตทใชในการวเคราะหขอมล คอ 1) การคดตนทนตอไร ไดมาจากตนทนคงทบวกตนทนผนแปร 2) ปญหาการใชตนทนการปลกสบปะรดในแตละประเภท วเคราะหขอมลโดยใชคาความถ คารอยละ และคาเฉลย 3) แนวทางการลดตนทนในการปลก วเคราะหเปนขอสรปเขยนในเชงพรรณา ผลการวจยพบวา กลมตวอยางมเพศชายมากกวาเพศหญง มอายระหวาง 51 – 60 ป การศกษาสงสดจบชนประถมปท 4 สวนใหญใชแหลงเงนทนมาปลกสบปะรดโดยการใชเงนกบางสวนและใชเงนทนของตวเองบางสวน แหลงเงนกหลกมาจากธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) รองลงมากจากนายทนเงนก ตนทนการปลกสบปะรดตอไร จ าแนกเปนรายอ าเภอไดดงน อ าเภอปากทอ ตนทนตอไร เทากบ 19,319 บาท อ าเภอจอมบง ตนทนตอไร เทากบ 19,035 บาท อ าเภอสวนผง ตนทนตอไรเทากบ 22,102 และอ าเภอบานคา ตนทนตอไร เทากบ 22,235 บาท โดยเฉลยตนทนการปลกสบปะรดตอไรในจงหวดราชบร เทากบ 20,672 บาท ปญหาการปลกสบปะรด เรยงล าดบจากปญหามากทสดจนถงปญหาระดบมาก คอ ปญหาราคาสบปะรดตกต า ปญหาคายาสารเคมชนดตาง ๆ ปญหาคาปยชนดตาง ๆ ปญหาการขายทโรงงานหรอปญหาการน าไปขายสด และปญหาหนสน ตามล าดบ แนวทางการลดตนทนการปลกสบปะรด เรมจากใหเกษตรกรคดและตระหนกถงการลดตนทน ตงแตการเตรยมดนและบ ารงดนเพอใหไดผลผลตสง การคดหนอพนธทมคณภาพตงแตแรก การใชปยเคมไมใหสนเปลองโดยเปลาประโยชน การรวมกลมกนซอปยเคมและยาก าจดศตรพช การใชแรงงานในครอบครวและเทคโนโลย การเพมผลผลตตอไรใหสงขนภายใตตนทนเทาเดม เปนตน

Project Research Title Study of Production Cost for Pineapple at Province Ratchaburi Province

Project Research Reader Asst.Prof.Ataphon Usayapan

Keywords : Pineapple planting cost per rai, Problem in pineapple planting, Cost reduce in pineapple planting

ABSTRACT

The purpose of this research were to 1) study of the pineapple planting cost per rai 2) study of problem in pineapple planting. 3) study of cost reduction guidelines. Use quantitative and quanlitative research methodology. The population is the farmer who grows pineapple in Pak Tho district, Chom Bueng district, Suan Phuneng district and Ban Kha district in Ratchaburi Province. Use sample size 400 sample. Use a random method was Multi Stage Sampling. Tools used in this study were cost record, interview and questionnaire. Data were analyzed by frequency pertentage, mean and standard deviation.

The research found that : Male sample was more than female, Between 51 – 60 years old, The highest education graduated por 4. Some loans to invest in pineapple, the main source of funds comes from the Bank for Agriculture and Cooperatives. Pineapple planting cost per rai Classified by district were : The planting cost per rai in Pak Tho district was 19,319 Bath The planting cost per rai in Chom Bueng district was 19,035 Bath The planting cost per rai in Suan Phuneng district was 22,102 Bath The planting cost per rai in Ban Kha district was 22,235 Bath Average planting cost per rai in Ratchaburi Province was 20,672 Bath Pineapple planting there are the biggest problems and big problems as follows : Pineapple prices fall, Cost of chemicals, Cost of fertilizers, Selling and Distribution and Debt. Cost reduction guidelines Start with the farmers to think and make a reservation for a cost reduction. Since soil preparavation and soil improvement to yield higher productivity. Quality of pineapple cultivar. Use of non-consumable chemical fertilizer. A combination of purchasing fertilizer, chemical and plant removal. Use family Labor and use technology. Increase yield per rai under the same cost.

กตตกรรมประกาศ

จงหวดราชบรเปนแหลงปลกสบปะรดทมชอเสยงมายาวนาน และเปนพชเศรษฐกจทส าคญกบชวตของเกษตรกร แตการปลกสบปะรดยงมปญหาเรองการวางแผน การบรหารจดการทด ยงไมทราบตนทนการปลกทแทจรง ตลอดทงการหาแนวทางการลดตนทนวาจะท าอยางไร จากโจทยปญหาในพนทดงกลาว ผวจยจงสนใจทศกษาตนทนการปลกสบปะรด ปญหาการปลกสบปะรดในแตละขนตอน และแนวทางการลดตนทนการปลกสบปะรด เพอเปนประโยชนกบเกษตรกร และหนวยงานทงภาครฐและเอกชนจะไดเขาใจขอมลทแทจรง และมขอมลทเปนจรงในการแกปญหาและพฒนาการปลกสบปะรด เพอขบเคลอนเศรษฐกจฐานราก ผวจยขอขอบพระคณผทรงคณวฒจากส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) ดร.สลาภรณ บวสาย ดร.ปรชา อยตระกล และ ดร.กตต สจจาวฒนา ทชวยปรบแนวความคดในการท าวจยและขอเสนอแนะทมความส าคญยงกบการวจยในครงน ขอขอบพระคณเกษตรอ าเภอทง ๔ อ าเภอ คอ อ าเภอปากทอ อ าเภอจอมบง อ าเภอสวนผง และอ าเภอบานคา ทให ค าแนะน าและสนบสนนการเกบขอมล และขอขอบพระคณเกษตรกรทก ๆ คน ทมความส าคญทสดของการวจยในครงน หากมสงหนงสงใดทตองแกไข ปรบปรง เพอใหเกดความถกตองสมบรณของงานวจย ผวจยขอนอมรบขอคดเหน ขอเสนอแนะ ดวยความยนด

ผศ.อรรถพล อสายพนธ ดร.เชดชย ธระแพง นางสาวอญชนา จตตงามข า

สารบญ

หนา บทคดยอ (ก) Abstract (ข) กตตกรรมประกาศ (ค) สารบญ (ง) สารบญตาราง (จ) บทท 1 บทน า........................................................................................................................... 1 1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา........................................ .............................. 1 1.2 วตถประสงคของการวจย............................................................ ................................. 2 1.3 กรอบแนวคดทใชในการวจย........................................................................................ 2 1.4 ขอบเขตของการวจย............................................................... ..................................... 3 1.5 ค าจ ากดความทใชในการวจย............................................. .......................................... 3 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ..................................................................................... ...... 3 บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ.................................................................................... 4 2.1 แนวคดทฤษฎเกยวกบการผลต.................................................................................... 4 2.2 แนวคดทฤษฎเกยวกบตนทนการผลต.......................................................................... 6 2.3 ลกษณะสนคาเกษตร.................................................................................................... 16 2.4 การปลกสบปะรด......................................................................................................... 18 2.5 งานวจยทเกยวของ................................................................................................... .... 34 บทท 3 วธด าเนนการวจย......................................................................................................... 40 3.1 ประชากรและกลมตวอยาง.......................................................................................... 40 3.2 ตวแปรทใชในการวจย.................................................................................................. 40 3.3 เครองมอทใชในการวจย............................................................................................... 41 3.4 การสรางและพฒนาเครองมอ...................................................................................... 41 3.5 การเกบรวบรวมขอมล.................................................................................................. 42 3.6 การวเคราะหขอมล....................................................................................................... 42 บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล.................................................................................................. 43 4.1 ตอนท 1 ขอมลพนฐานทวไป...................................................................................... 43 4.2 ตอนท 2 ตนทนการปลกสบปะรดตอไร...................................................................... 46 4.3 ตอนท 3 ปญหาการปลกสบปะรด.............................................................................. 56 4.4 ตอนท 4 แนวทางการลดตนทนการปลกสบปะรด...................................................... 63

สารบญ (ตอ)

หนา บทท 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ............................................................................ 66 5.1 สรปผลการวจย............................................................................................................ 69 5.2 อภปรายผลการวจย..................................................................................................... 74 5.3 ขอเสนอแนะ................................................................................................................ 76 บรรณานกรม ภาคผนวก ภาคผนวก ก ...................................................................................................................... ภาคผนวก ข .................................................................................................................. ....

สารบญตาราง

ตารางท หนา

1. จ านวนกลมตวอยาง จ าแนกตามอ าเภอ 40 2. แสดงจ านวนและรอยละของกลมตวอยาง จ าแนกตามเพศ 43 3. แสดงจ านวนรอยละของกลมตวอยาง จ าแนกตามอาย 44 4. แสดงจ านวนรอยละของกลมตวอยาง จ าแนกตามการศกษาขนสงสด 44 5. แสดงจ านวนรอยละของกลมตวอยาง จ าแนกตามแหลงเงนทนทใชปลกสบปะรด 45 6. แสดงจ านวนรอยละของกลมตวอยาง กรณใชเงนกมาปลกสบปะรด แหลงเงนกหลก

มาจากทไหน 45

7. แสดงจ านวนรอยละของกลมตวอยาง จ าแนกตามมหนสนหรอไม 45 8. แสดงตนทนการปลกสบปะรดของกลมตวอยางในอ าเภอปากทอ 47 9. แสดงตนทนการปลกสบปะรดของกลมตวอยางจอมบง 49

10. แสดงตนทนการปลกสบปะรดของกลมตวอยางสวนผง 51 11. แสดงตนทนการปลกสบปะรดของกลมตวอยางบานคา 53 12. แสดงตนทนการปลกสบปะรดของกลมตวอยางเปรยบเทยบทง 4 อ าเภอ 55 13. จ านวนและรอยละของปญหาการจางรถไถ 56 14. แสดงจ านวนและรอยละของปญหาคาหนอพนธ 56 15. แสดงจ านวนและรอยละของปญหาคาจางแรงงานปลก 57 16. แสดงจ านวนและรอยละของปญหาคายาสารเคมชนดตาง ๆ 57 17. แสดงจ านวนและรอยละของปญหาคาปยชนดตาง ๆ 57 18. แสดงจ านวนและรอยละของปญหาคาจางแรงงานฉดยา 58 19. แสดงจ านวนและรอยละของปญหาคาจางแรงงานใสปย 58 20. แสดงจ านวนและรอยละของปญหาคาจางแรงงานตด 59 21. แสดงจ านวนและรอยละของปญหาคากระดาษ 59 22. แสดงจ านวนและรอยละของปญหาคาน ามนเชอเพลง 59 23. แสดงจ านวนและรอยละของปญหาคาเชาพนทปลก 60 24. แสดงจ านวนและรอยละของปญหาคาดอกเบยเงนก 60 25. แสดงจ านวนและรอยละของปญหาหนสน 61 26. แสดงจ านวนและรอยละของปญหาราคาสบปะรดตกต า 61 27. แสดงจ านวนและรอยละของปญหาการน าไปขายทโรงงานหรอน าไปขายผลสด 61 28. แสดงผลระดบของปญหาดานตาง ๆ 62 29. จ านวนกลมตวอยาง จ าแนกตามอ าเภอ 66

บทท 1 บทน ำ

ควำมเปนมำและควำมส ำคญของปญหำ

สบปะรดเปนผลไมทส ำคญในทำงเศรษฐกจ ในแตละปผลผลตสบปะรดของโลกมประมำณ 19-20 ลำนตน โดยมประเทศไทยเปนประเทศผผลตรำยใหญ ประมำณรอยละ12 รองลงมำ ไดแก บรำซล คอสตรำรกำ ฟลปปนส และอนโดนเซย ประเทศไทยเปนประเทศผสงออกสบปะรดกระปองเปนอนดบหนงของโลก สรำงรำยไดใหประเทศประมำณปละ 23,000 – 25,000 ลำนบำท มสวนแบงกำรตลำดประมำณรอยละ 50 ซงตลำดสงออกส ำคญ ไดแก สหภำพยโรป สหรฐอเมรกำ ญปน และตะวนออกกลำง (ส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตร, 2556) ส ำหรบประเทศไทยมพนทปลกสบปะรดประมำณ 5.84 แสนไร ปรมำณผลผลต 2.2 ลำนตน (ส ำนกงำนมำตรฐำนสนคำเกษตรและอำหำรแหงชำต, 2557) มเกษตรกรผปลกสบปะรดประมำณ 38,000 ครวเรอน กระจำยอยในพนท 21 จงหวด (กรมสงเสรมกำรเกษตร, 2554) แหลงเพำะปลกส ำคญอยในภำคตะวนตกและตะวนออกของประเทศ โดยเฉพำะจงหวดประจวบครขนธ ซงผลตสบปะรดไดมำกถงรอยละ 37 ของปรมำณผลผตทงประเทศ รองลงมำไดแก ระยอง ชลบร เพชรบร และรำชบร สวนหนงเพรำะพนทเหลำนใกลโรงงำนแปรรปสบปะรดกระปอง

จงหวดรำชบรเปนแหลงผลตสบปะรดทมชอเสยงมำนำน เนองจำกสบปะรดมลกษณะพเศษเฉพำะตว คอ เนอมสเหลองสวย มกลนหอม รสชำตหวำนฉ ำ ไมกดลน จงเปนทตองกำรของผบรโภคจ ำนวนมำก พนธทเกษตรกรนยมปลก ไดแก พนธปตตำเวย โดยมพนทปลกรวมทงสน 90,000 ไร กระจำยอยในเขตพนทอ ำเภอปำกทอ จอมบง สวนผง และบำนคำ เนองจำกมลกษณะภมประเทศใกลเคยงกน กำรผลตสบปะรดของเกษตรกรมทงกำรปลกแบบพชเชงเดยว และกำรปลกแซมในสวนยำงพำรำ โดยผลตสบปะรดรอยละ 80 จะสงเขำโรงำนแปรรป ทเหลอรอยละ 20 ใชส ำหรบกำรบรโภคผลสด

สบปะรดในจงหวดรำชบร เปนพชหลกในกำรขบเคลอนเศรษฐกจของชมชน แตกำรปลก สบปะรดของเกษตรกรยงใชวธกำรปลกจำกประสบกำรณแบบลองผดลองถก ตงแตเตรยมปลก กำรคดเลอกพนธ ระยะหำงในกำรปลก กำรชบหนอ กำรใหปย กำรปองกนสำรตกคำงของไนเตรท กำรใหน ำ กำรปองกนโรค กำรควบคมวชพช กำรเกบเกยว กำรเกบรกษำ และกำรขนสง ในทกขนตอนยงมควำมไมถกตอง และไมเหมำะสม โดยเฉพำะกำรมคำใชจำยประเภทตำง ๆ ในแตละขนตอนจ ำนวนมำก ซงเกษตรกรทปลกสบปะรดสวนใหญในจงหวดรำชบรไมไดจดบนทกตวเลขคำใชจำยอยำงละเอยด ท ำใหเกดปญหำไมทรำบตนทนกำรปลกสบปะรดทแทจรง เกษตรกรจะใชวธคดคำดกำรณตนทนแบบประมำณกำรณวำเทำนนเทำน สงผลกระทบตอฐำนกำรค ำนวณในกำรตงรำคำขำย ไมทรำบวำจะขำยรำคำเทำไหรจงจะไดก ำไร

แมจะมกำรศกษำเกยวกบสบปะรดในหลำยแงมม แตในจงหวดรำชบรยงไมเคยมกำรศกษำตนทนกำรปลกสบปะรดทแทจรง เปนปญหำใหญตอกำรประกอบอำชพของเกษตรกร เพรำะไมทรำบวำกำรปลกสบปะรดในแตละฤดกำลนน จะมตนทนตอไรเทำไร ควรตงรำคำขำยเทำไรจงจะมก ำไร ในแตละฤดกำลผลตมรำยรบ-รำยจำย เทำไร ควรจะยดอำชพกำรปลกสบปะรดตอไปหรอไม ผวจยจงเหนควำมจ ำเปนอยำงยงทตองมกำรศกษำตนทนกำรปลกสบปะรดในจงหวดรำชบร เพอจะน ำขอมลตนทนดงกลำวมำเปนฐำนมำ

2

ค ำนวณในกำรตงรำคำขำย และเพอเปนแนวทำงในกำรน ำมำใชลดตนทนแตละประเภทในแตละขนตอน กำรศกษำตนทนกำรผลตกำรปลกสบปะรด จงมควำมส ำคญและมประโยชนตอเกษตรกรและประโยชนตอหนวยงำนทท ำหนำทสงเสรมสนบสนนเกษตรกรผปลกสบปะรดเปนอยำงมำก

วตถประสงคกำรวจย

1. เพอศกษำตนทนกำรปลกสบปะรดตอไร 2. เพอศกษำปญหำกำรปลกสบปะรดในแตละขนตอน

3. เพอหำแนวทำงกำรลดตนทนในกำรปลกสบปะรด

ค ำถำมวจย

1. ในกำรปลกสบปะรดบนพนท 1 ไร จะตองใชตนทนในกำรปลกแตละประเภทเทำไร และตนทนรวมเทำไร 2. ปญหำกำรปลกสบปะรดในแตละขนตอนมปญหำอะไรบำง 3. มแนวทำงในกำรลดตนทนในเรองอะไรและตองท ำอยำงไร

กรอบแนวคดทใชในกำรวจย

กำรวจยครงนมกรอบแนวคด ดงตอไปน 1. แนวคดเรองกำรคดตนทนกำรปลกสบปะรด ศกษำขอมลจำกกำรจดบนทก ในแบบบนทกตนทนแตละประเภทอยำงละเอยด ไมใชขอมลตนทนทเกดจำกกำรประมำณกำรณตวเลขตนทน มเปำหมำย คอ ไดทรำบตนทนกำรปลกสบปะรดตอไร เพอเปนฐำนมำค ำนวณในกำรตงรำคำขำย 2. แนวคดเรองปญหำกำรปลกสบปะรดในแตละขนตอน ศกษำขอมลจำกแบบสอบถำม มเปำหมำยคอ ไดทรำบถงปญหำกำรปลกสบปะรดในแตละขนตอน เพอน ำไปแกปญหำในกำรปลกครงตอไป

3. แนวคดเรองกำรหำแนวทำงกำรลดตนทน ศกษำขอมลจำกกำรสมภำษณ และกำรสนทนำกลมยอย และใชกำรจดกระบวนกำรเรยนรจำกกลมเกษตรกร มเปำหมำยคอ ไดแนวทำงน ำไปปฏบตในกำร ลดตนทนไดเปนอยำงด

เขยนเปนกรอบแนวคด ไดดงน

ศกษำจำกเกษตรกรทปลกสบปะรดในเรอง

ตนทนกำรปลกสบปะรดตอไร

ปญหำกำรปลกสบปะรด

แนวทำงในกำรลดตนทนกำรปลกสบปะรด

3

ขอบเขตของกำรวจย

กำรวจยในครงมขอบเขตของกำรวจย ดงน 1. ระยะเวลำทใชในกำรวจย คอ ชวงเวลำตงแตวนท 1 มถนำยน 2560 ถงวนท 31 พฤษภำคม 2561 2. พนททใชในกำรวจย ม 4 อ ำเภอในจงหวดรำชบร คอ อ ำเภอปำกทอ อ ำเภอจอมบง อ ำเภอสวนผง และอ ำเภอบำนคำ 3. กลมเปำหมำยในกำรวจย คอ เกษตรกรทปลกสบปะรดใน 4 อ ำเภอ คอ อ ำเภอปำกทอ อ ำเภอจอมบง อ ำเภอสวนผง และอ ำเภอบำนคำ

ค ำจ ำกดควำมทใชในกำรวจย

เกษตรกร หมำยถง เกษตรกรทปลกสบปะรดในอ ำเภอปำกทอ อ ำเภอจอมบง อ ำเภอสวนผง และอ ำเภอบำนคำ

ตนทนกำรปลกสบปะรด หมำยถง ตนทนรวมทรวมคำใชจำยประเภทตำง ๆ ทงหมดมำรวมกน ค ำนวณจำกตนทนผนแปรบวกกบตนทนคงท

ปญหำกำรปลกสบปะรด หมำยถง ควำมแตกตำงระหวำงสงทตองกำรใหเปนกบสภำพทเปนจรงในกำรปลกสบปะรด

แนวทำงกำรลดตนทน หมำยถง วธกำรตำง ๆ ทเสนอใหน ำไปปฏบตเพอลดตนทน

ประโยชนทคำดวำจะไดรบ

1. หนวยงำนทงภำครฐและเอกชนทท ำหนำทสงเสรม สนบสนนเกษตรกรผปลกสบปะรด สำมำรถน ำขอมลจำกกำรวจยในครงนไปใชในกำรก ำหนดนโยบำย หรอแกปญหำไดตรงกบสภำพทเปนจรง

2. เกษตรกรผปลกสบปะรด สำมำรถน ำขอมลจำกกำรวจยไปพฒนำ ปรบปรง และวำงแผนกำรปลกสบปะรดเพอท ำใหตนทนลดลง

4

บทท 2 เอกสำรและงำนวจยทเกยวของ

กำรผลต และตนทนกำรผลต

แนวคดทฤษฎเกยวกบกำรผลต วรวช โกวทยำกร และลำวลย สกลพำนช (2554, 1) กลำววำ กำรผลตเปนกระบวนกำรเปลยนแปลงปจจยกำรผลตตำง ๆ ใหเปนผลผลตหรอสนคำและบรกำร ผผลตสำมำรถเลอกใชปจจยกำรผลตตลอดจนเทคนคกำรผลตไดหลำย ๆ วธ ภำยใตตนทนทมอยอยำงจ ำกดหรอเสยตนทนกำรผลตต ำทสด เพอใหไดผลผลตตำมตองกำรอยำงมประสทธภำพสงสด วรรณำ ไชยศร (2554, 1) ไดใหควำมหมำย กำรผลต หมำยถง กำรกระท ำใด ๆ ทกอใหเกดมลคำเพม (Value Added) และเปนประโยชนตอกำรด ำรงชวต เพอใหใชตนทนกำรผลตต ำทสดใหไดสนคำทไดมำตรฐำนมคณภำพเปนทพงพอใจของผบรโภค สจนดำ เจยมศรพงษ (2558, 178) ไดใหควำมหมำยของกำรผลต (Production) หมำยถง กระบวนกำรทผผลตไดน ำเอำปจจยกำรผลตหรอทรพยำกรทใชเพอกำรผลตสนคำและบรกำร ในทำงเศรษฐศำสตรปจจยกำรผลตหรอทรพยำกรประกอบดวย ทดน แรงงำน ทน และผประกอบกำร ซงมกเรยกกนวำ ปจจยกำรผลต Input มำผำนขบวนกำรผลตโดยกำรแปรรปหรอไมมกำรแปรรปกตำม ท ำใหเกดเปนผลผลตทตองกำรจะเกดอรรถประโยชนส ำหรบผบรโภค เชน บรษทท ำเฟอรนเจอรแหงหนงตองมกำรจำงคนงำนมำชวยท ำงำนผลตเฟอรนเจอร ซงตองมกำรจดซอวตถดบ เชน ไม กระเบอง และตองจดหำอปกรณตำง ๆ ดวยกำรลงทนดวยเงน และอน ๆ หนวยผลตเฟอรนเจอรน ตองน ำปจจยกำรผลตเหลำน มำผำนกระบวนกำรผลต จงจะสำมำรถผลตเปนชนเฟอรนเจอร เชน โตะ เกำอ ต หรอเตยงได ซงกำรผลตสนคำและบรกำรในระบบเศรษฐกจนน อำจมกำรเปลยนแปลงรปแบบไปจำกเดมกได เชน เครองเฟอรนเจอรถกแปรรปมำจำกไม พลำสตก หรอวตถดบอน ๆ ตรงขำมกำรผลตสนคำบำงอยำงไมมกำรแปรรปสนคำกได เชน กำรใหบรกำรตำง ๆ เชน กำรบรกำรกำรขนสงทำงบก กำรขนสงทำงเรอ กำรขนสงทำงอำกำศโดยเครองบน กำรจดกำรศกษำของโรงเรยนหรอมหำวทยำลย กำรใหบรกำรในกำรรกษำพยำบำลของโรงพยำบำลหรอสถำนพยำบำล กำรใหบรกำรของธนำคำร กำรสอสำร เปนตน บรกำรเหลำนไมจ ำเปนตองมกำรเปลยนแปลงรปแบบในกำรผลต นอกจำกนน ผลผลตอำจอยในรปสนคำขนสดทำย (Final Product) หมำยถง เปนสนคำทผบรโภคซอไปเพอท ำกำรบรโภค เชน เครองคอมพวเตอรสวนบคคล (Personal Computer : PC) โตะ เกำอ อำหำร เสอผำ เปนตน หรออำจอยในรปแบบสนคำขนกลำงทผผลตตองกำรน ำไปเปนสวนประกอบในกำรผลตสนคำขนสดทำยตอไป เชนคอมพวเตอร (Monitor) คยบอรด (Key Board) เมำท (Mouth) และสำยไฟ ผผลตจะน ำสนคำเหลำนไปประกอบเปนเครองคอมพวเตอรมำขำยใหกบผบรโภคตอไป เปนตน ดงนนกำรผลตจงหมำยควำมถง กจกรรมทกประเภททเกยวของกบกำรผลต

5

สนคำและบรกำร ไมวำจะเปนกำรกยมเงนเพอตดตงหรอขยำยกำรผลต กำรจำงคนงำน กำรจดซอวตถดบ กำรควบคมคณภำพกำรผลต กำรจดท ำระบบบญช เปนตน สรป กำรผลต หมำยถง กระบวนกำรทน ำปจจยกำรผลต มำด ำเนนกำรกอใหเกดสนคำและบรกำร ภำยใตตนทนต ำสด เพอน ำไปตอบสนองควำมตองกำรและอรรถประโยชนใหกบผบรโภค

ปจจยกำรผลต (Factors of Production) วรรณำ ไชยศร (2554, 5) กลำวถง ปจจยกำรผลต หมำยถง ทรพยำกรทใชเพอกำรผลตสนคำและบรกำร ในควำมหมำยทำงเศรษฐศำสตรแบงปจจยกำรผลตเปน 4 ประเภท ไดแก 1) ทดน (Land) 2) แรงงำน (Labour) 3) ทน (Capital) ทนแบงออกเปน 2 ประเภท คอ เงนทน และสนคำ ประเภททนไดแก สงกอสรำง และเครองจกรทใชในกำรผลต และ 4) ผประกอบกำร (Entrepreneurship) หมำยถง บคคลทสำมำรถน ำปจจยกำรผลตตำง ๆ มำด ำเนนกำรผลตใหมประสทธภำพทสดโดยอำศยหลกกำรบรหำรทด

สจนดำ เจยมศรพงษ (2558, 178) ปจจยกำรผลต (Factor Endowment or Input) ปจจยกำรผลต (Input) ทำงเศรษฐศำสตร ถอเปนเรองส ำคญยงในกำรผลตสนคำและบรกำร และมสวนอยำงมำกตอผลของกำรประกอบกำรของหนวยธรกจ หำกผประกอบกำรตองกำรผลผลตจ ำนวนมำกจะตองน ำปจจยกำรผลตใสเขำไปในขบวนกำรผลต จงจะไดผลลพธตำมควำมตองกำรเพอใหงำย กำรเขำใจนกเศรษฐศำสตรจงไดใชกำรอธบำยดวยสมกำรคณตศำสตร เปนกำรแสดงควำมสมพนธของปรมำณผลผลตกบปจจยกำรผลตทงหมดทใชในกำรผลตนน ๆ แสดงในสมกำรกำรผลต (Production Function) 1. ปจจยคงท (Fixed Factors : FC) ปจจยคงท หมำยถง ปจจยกำรผลตทไมสำมำรถเปลยนแปลงไปตำมจ ำนวนผลผลต ไมวำผลผลตทผลตจะผลตไดมำกหรอนอยกตำม ปจจยกำรผลตคงทนจะมคำเทำเดมไมเปลยนแปลงโดยเฉพำะในระยะเวลำอนสน อำจกลำวไดวำภำยในระยะเวลำ 1 ป จะไมสำมำรถเปลยนแปลงปจจยคงทในกำรผลตไดเลย ปจจยนจะมคำคงท เชน หำกผประกอบกำรตองกำรท ำธรกจขำยกวยเตยวลกชนเนอเปอยในหำงสรรพสนคำแหงหนง เจำของรำนคำดวำจะท ำกำรเปดรำนขำยไดในวนท 1 มกรำคม 2556 เจำของรำนตองท ำกำรเตรยมวำงแผน กำรขำยและวำงแผนกำรลงทน เชน ตองลงทนคำเชำรำน ตองลงทนคำวสดอปกรณตกแตงรำน เชน เกำอ โตะ ถวยชำม หมอกวยเตยว ตกระจก ทพพ และอปกรณในกำรท ำกวยเตยวอน ๆ เพอใชในกำรขำย ซงปจจยกำรผลตเหลำนเมอท ำกำรลงทนแลว ไมสำมำรถเปลยนแปลงไดทนในเวลำรวดเรวถงแมวำเจำของรำนอำจเปลยนใจไมท ำกำรผลต เงนลงทนเหลำนกไดเสยไปแลวไมสำมำรถน ำมำคนได จ งเรยกวำเปนปจจยคงท 2. ปจจยแปรผน (Variable Factors : VC) ปจจยแปรผน หมำยถง ปจจยทผผลตสำมำรถเปลยนแปลงตำมจ ำนวนผลผลตหำกมผลผลตมำกกตองใสปจจยกำรผลตเขำไปมำก หำกไมมกำรผลตเลยปจจยกำรผลตแปรผนนกจะไมตองใสไปเลยในกระบวนกำรผลต เชน ในกรณตวอยำงเดมทไดกลำวในขอ 1 เมอเจำของรำนตองกำรขำยกวยเตยวมำก เนองจำกคำดวำจะมคนมำเดนในหำงสรรพสนคำในวนหยดมำกกวำวนปกต กจะท ำกำรประมำณกำรขำยใหมำกกวำวนปกต ตองมกำรเตรยมวตถดบ เชน เสนกวยเตยว ลกชน เนอวว เปนตน ปจจยเหลำนเรยกวำ ปจจยแปรผน และจะไมเปลยนแปลงตำมจ ำนวนกำรผลตนนเอง

6

สรปไดวำปจจยกำรผลต หมำยถง ทรพยำกรทใชในกำรผลต ประกอบดวย ทดน แรงงำน ทน และผประกอบกำร น ำมำผลตเปนสนคำและบรกำร ประกอบดวย ปจจยคงท และปจจยแปรผน

แนวคดทฤษฎเกยวกบตนทนกำรผลต บษบำ อำรย (2545, 4) ตนทน หมำยถง รำยจำยทเกดขนในองคกร เนองจำกกำรด ำเนนกจกำรใดกจกำรหนงเพอผลตสนคำชนดใดชนดหนง หรอบรกำรชนดใดชนดหนง ตนทนกำรผลต (Cost of Production) หมำยถง คำใชจำยตำง ๆ ทเกดขนในกำรผลตสนคำและบรกำรในจ ำนวนทตองกำรตนทนกำรผลตสำมำรถจ ำแนกไดหลำยแบบ (มหำวทยำลยรำชภฏจนทรเกษม. 2550, 16-19) 1. ตนทนทเหนไดชด (Explicit Cost) และตนทนโดยปรยำย (Implicit Cost) - ตนทนทเหนไดชด (Explicit Cost) หมำยถง ตนทนทจำยออกไปจรง สำมำรถบนทกลงในบญชได เชน คำแรงงำน คำวตถดบ คำโฆษณำ เปนตน - ตนทนโดยปรยำย (Implicit Cost) หมำยถง ตนทนทไมไดจำยออกไปเปนเงนจรงแตเปนคำเสยโอกำสทจะใชปจจยกำรผลตไปท ำประโยชนอน เรยกวำ “ตนทนคำเสยโอกำส (Opportunity Cost)” เชน คำจำงตวเอง หรอคำเชำอำคำรของตนเอง สงเหลำนถอเปนตนทนกำรผลต เพรำะเจำของปจจยกำรผลตเสยโอกำสไดรบผลตอบแทน 2. ตนทนทำงบญช (Accounting Cost) และตนทนทำงเศรษฐศำสตร (Economics Cost) - ตนทนทำงบญช หมำยถง ตนทนทจำยออกไปจรงและจดบนทกลงบญชไว - ตนทนทำงเศรษฐศำสตรแบงตนทนกำรผลตทงหมดออกเปน 2 สวน คอ ตนทนคงท (Fixed Cost) และตนทนผนแปร (Variable Cost) และยงสำมำรถแบงตนทนทงสองสวนตำมลกษณะกำรใชจำยไดอก เปนตนทนทเปนเงนสดและตนทนทไมเปนเงนสด มรำยละเอยดดงน 1) ตนทนคงททงหมด (Total Fixed Cost : TFC) ตนทนประเภทนจะคงทไมวำจะผลตมำกหรอนอย และถำไมด ำเนนกำรผลตกจะตองเสยตนทนน ดงนนตนทนคงททงหมดจงไมขนกบปรมำณของผลผลต เสนตนทนคงททงหมด (TFC) จะมลกษณะ เปนเสนตรงขนำนกบแกนนอน ณ ระดบคำใชจำยหนง ๆ เมอแกนตงแสดงตนทนกำรผลตและแกนนอนแสดงถงปรมำณกำรผลต ตนทนประเภทน ไดแก คำเชำทดนและโรงเรอน หำกพจำรณำตำมลกษณะคำใชจำยทเกดขน ตนทนคงทแบงไดดงน (1) ตนทนคงททเปนเงนสด เปนคำใชจำยคงททผผลตจำยไปจรงเปนเงนสด เชน คำภำษทดน คำโรงเรอน เปนตน (2) ตนทนคงท ทไมเปนเงนสด เปนคำใชจำยคงท ทเกษตรกรผผลตไมไดจำยไปเปนตวเงน แตเปนคำใชจำยทไดจำกกำรประเมน เชน คำเสอมของเครองมออปกรณ คำเสยโอกำสของเงนลงทนในเครองมออปกรณคงทน เปนตน 2) ตนทนผนแปรทงหมด (Total Variable Cost : TVC) ตนทนนจะเปลยนแปลงไปตำมปรมำณกำรผลตทใชในกำรผลต ถำท ำกำรผลตปรมำณมำกกจะจำยตนทนผนแปรมำก ถำผลตนอยกจำยตนทนผนแปรนอย เมอไมมกำรผลตเลยกไมจำยตนทนทกชนดเลย ดงนน เสนตนทนผนแปรทงหมด (TVC) จงมจดเรมตนจำกจดก ำเนด (Origin point) โดยมควำมลำดชน

7

(Slope) เปนบวก (+) ตนทนประเภทนไดแก คำจำงแรงงำน หรอคำเชอเพลง ซงพจำรณำตำมลกษณะของกำรใชจำยดงน (1) ตนทนผนแปรทเปนเงนสด เปนคำใชจำยผนแปรทผผลตจำยออกไปเปนเงนสดในกำรซอหรอเชำปจจยกำรผลต เชน คำจำงแรงงำน คำพนธ คำน ำมนเชอเพลง เปนตน (2) ตนทนคงททไมเปนเงนสด เปนคำใชจำยผนแปรทไมไดจำยจรงเปนตวเงนจรง แตไดจำกกำรประเมน เชน คำแรงงำนในครอบครว คำเสยโอกำสของเงนลงทน เปนตน โดยปกตแลว ตนทนผนแปรมกจะมควำมสมพนธกบผลผลตในลกษณะดงน กลำวคอ เมอกำรผลตมปรมำณนอย ตนทนผนแปรจะเพมขนอยำงรวดเรว ตอเมอผลผลตถงระดบหนงอตรำเพมของตนทนกำรผลตจะลดลงจนถงจด ๆ หนง จำกนนถำท ำกำรผลตเพมขนอตรำกำรเพมของตนทนผนแปรทงหมดกจะกลบเพมขนอก เนองจำกตนทนผนแปรทงหมดมควำมสมพนธกบผลผลต ดงนน ถำผประกอบกำรไมท ำกำรผลตกไมมตนทนหรอมตนทนผนแปรทงหมดเทำกบศนย ดงนน เสนตนทนผนแปรทงหมดจงเรมออกจำกจดก ำเนด เมอน ำตนทนผนแปรทงหมดกบตนทนคงททงหมดมำรวมกนจะไดตนทนทงหมด ซงมกมลกษณะควำมสมพนธในรปก ำลงสำม (Cubic Form) แตจะเรมจำกแกนตงในระดบทเทำกบตนทนคงททงหมดของหนวยกำรผลต 3) ตนทนรวมทงหมด (Total Cost) ตนทนรวมเปนผลรวมของตนทนคงททงหมดและตนทนผนแปรทงหมด ตนทนรวมจะเพมขนเรอย ๆ เมอปรมำณผลผลตเพมมำกขนและถำไมท ำกำรผลตเลย ตนทนรวมนจะเทำกบตนทนคงททงหมดบวกตนทนผนแปรทงหมด นนคอ TC = TVC + TFC

ประยงค เนตยำรกษ (2550, 113 – 114) อธบำยถงตนทนกำรผลตสนคำเกษตรประเภทตำง ๆ ในกำรผลตสนคำแตละชนดจะตองใชปจจยกำรผลตหลำยปจจย ไดแก ทดน แรงงำน น ำ พนธ เครองจกร เครองมอและอปกรณตำง ๆ ปย ยำฆำโรคและแมลง รวมทงยำก ำจดวชพช กำรจดกำร และปจจยอน ๆ ซงปรมำณและชนดของปจจยทใชจะแตกตำงกนไปในกำรผลตสนคำเกษตรแตละชนด ปจจยตำง ๆ ขำงตนน บำงชนดกำรเกษตรอำจมอยเองไมตองซอหำ หรอจำง หรอเชำ เชน มทดนเปนของตนเอง และใชแรงงำนในครอบครวท ำกำรผลต เปนตน ปจจยบำงชนดอำจจะจำง เชำ หรอซอ เชน เชำทดน จำงแรงงำน หรอซอปย เปนตน นอกจำกนปจจยบำงชนดเปนปจจยถำวร เมอมอยหรอซอมำแลวจะสำมำรถใชไดตดตอกนหลำยป ถำไมมใชท ำกำรผลตสนคำเกษตรหรอให เชำกตองเกบไวเฉย ๆ เชน ทดนของตนเอง และเครองจกร เครองมอ เปนตน และปจจยบำงชนดมลกษณะใชหมดไปในกำรผลตแตละครง เชน ปย และยำฆำแมลง เปนตน ในกำรผลตสนคำกำรเกษตร ซงตองใชปจจยตำง ๆ ดงกลำวขำงตน ท ำใหตองมคำใช จำยในกำรใชปจจย หรอทเรยกวำตนทนกำรผลต ตนทนกำรผลตทงหมดในกำรผลตสนคำเกษตรแตละชนดอำจแบงไดเปน 2 ประเภทใหญ ๆ ตำมประเภทปจจยกำรผลตทใชดงกลำวขำงตน คอ ตนทนทเปนเงนสดกบตนทนทไมเปนเงนสด และตนทนคงทกบตนทนแปรผน ตำมรำยละเอยด ดงน 1. ตนทนทเปนเงนสด (Cash Costs) และตนทนทไมเปนเงนสด หรอตนทนประเมน (Non-cash Costs) ตนทนทเปนเงนสดเปนคำใชจำยทเกษตรกรจำย เพอซอหรอเชำปจจยกำรผลต เชน คำเชำทดน คำจำงแรงงำน ซอปย ยำฆำโรคและแมลง พนธ และน ำมนเชอเพลง เปนตน สวนตนทนทไมเปนเงนสดเปนตนทนทตองประเมนใหในกำรใชปจจยกำรผลตทเกษตรกรมอยเอง เชน กำรน ำทดนของ

8

ตนเองมำท ำกำรเกษตร ถงแมจะไมตองจำยคำเชำเปนเงนสดแตกตองคดตนทนให เพรำะทด นนมคำเสยโอกำส คอถำไมน ำมำท ำกำรเพำะปลกพชชนดน กสำมำรถน ำไปปลกพชชนดอนได ซงจะท ำใหไดรำยไดเปนผลตอบแทน ในกำรประเมนตนทนจำกกำรใชทดนของตวเองนจะตองประเมนจำกคำเสยโอกำส (Opportunity Cost) ของทดนแปลงน แตเนองจำกคำเสยโอกำสหำไดคอนขำงยำกในทำงปฏบต ประกอบกบมกำรเชำทดนในหมบำน จงอำจใชคำเชำทดนในหมบำนนนเปนตวแทนคำเสยโอกำสดงกลำว โดยมขอสมมตวำ ตลำดกำรเชำทดนคอนขำงแขงขนและเปนทดนทมลกษณะเหมอนกน สวนกำรประเมนตนทนกำรใชปจจยอน ๆ ทไมไดซอหำหรอเชำมำกใชหลกค ำนวณหำคำเสยโอกำสของปจจยนนเชนเดยวกน 2. ตนทนคงท (Fixed Costs) และตนทนแปรผน (Variable Costs ) ใ น ก ำ ร ผ ล ต ส น ค ำเกษตรในเวลำใดเวลำหนง ในทำงเศรษฐศำสตรถอเปนกำรผลตในระยะสน ซงปจจยกำรผลตจะมท งปจจยคงทและปจจยแปรผน ตนทนคงท เปนตนทนทเกดจำกกำรใชปจจยคงท เปนตนทนทไมเปลยนแปลงหรอผนแปรตำมปรมำณผลผลต เชน ทดนหรอเครองจกร อปกรณกำรเกษตรตำง ๆ และโรงเรอนเลยงสตว เปนตน โดยตนทนคงทอำจแยกไดเปนตนทนเงนสด เชน คำเชำทดน หรอคำเชำเครองจกร เปนตน และตนทนทไมเปนเงนสด เชน คำประเมนกำรใชทดนของตนเองท ำกำรผลตสนคำเกษตร เปนตน สวนตนทนแปรผน เปนตนทนทเกดจำกกำรใชปจจยแปรผน และจะผนแปรไปตำมปรมำณผลผลต ถำผลตมำกกเสยมำก ผลตนอยเสยนอย หรอไมผลตกไมตองเสย โดยตนทนแปรผนกประกอบดวยตนทนทเปนเงนสด เชน คำใชจำยซอปยและยำฆำแมลง เปนตน และตนทนทไมเปนเงนสด เชน คำจำงทประเมนจำกกำรใชแรงงำนในครอบครวในกระบวนกำรกำรผลตสนคำเกษตร เปนตน 3. ตวอยำงกำรตนทนทเปนเงนสดและไมเปนเงนสด กระทรวงเกษตรและสหกรณ ซงมหนำทรบผดชอบดำนกำรเกษตรสนคำ จะท ำกำรศกษำตนทนกำรผลตสนคำเกษตรทส ำคญในบำงป และสวนใหญจะประมำณกำรตนทนกำรผลตสนคำแตละชนด โดยแยกเปนตนทนเฉลยรำยภำคและเฉลยทงประเทศ ซงในทนไดยกมำเปนตวอยำงเพยงตนทนกำรผลตขำวนำปเฉลยทงประเทศเทำนน จำกขอมลในตำรำงไดมกำรแยกตนทนรวมทงหมดออกเปนตนทนแปรผนและตนทนคงท และทงตนทนแปรผนและตนทนคงทไดแยกออกเปนตนทนทเปนเงนสดและตนทนทไมเปนเงนสดหรอตนทนประเมนดงกลำวมำแลวขำงตน นอกจำกนยงแยกแสดงตนทนทงหมดตอพนท (ไร) และตอหนวยน ำหนก (ตน) ดวย

เมอวเครำะหขอมลขำงตนจะพบวำ ในแตละฤดกำรผลตเกษตรกรยงคงใชปจจยกำรผลตท ตนเองมอยคอนขำงมำก ท ำใหเสยตนทนทไมเปนเงนสดมำกกวำตนทนทเปนเงนสด ซงเกดจำกกำรซอหรอเชำปจจยในฤดกำลผลตนน ๆ โดยตนทนทไมเปนเงนสดสวนใหญจะเปนคำใชแรงงำนในครวเรอน และคำใชทดนของตนเอง สวนตนทนทเปนเงนสดสวนใหญจะเปนคำวสดทใชหมดไป ไดแก พนธ ปย ยำปรำบศตรพชและวชพช น ำมนเชอเพลงและหลอลน และซอและซอมแซมอปกรณ

กำรแยกตนทนออกเปนตนทนทเปนเงนสดและตนทนทไมเปนเงนสดมขอดคอ ท ำให สำมำรถวเครำะหไดวำหำกพจำรณำเฉพำะรำยรบรำยจำยทเปนตวเงน เกษตรกรจะตองใชเงนเพอกำรใชจำยในแตละฤดกำลผลตเทำไร (อำจจะสะทอนควำมตองกำรกเงนหรอสนเชอดวย) และจะมำกกวำหรอนอยกวำรำยรบทไดจำกกำรขำยผลผลต ซงในกำรตดสนใจผลตของเกษตรสวนใหญจะพจำรณำเฉพำะตนทนและรำยรบทเปนเงนสด สวนกำรหำตนทนรวมตอพน (ไร) จะชวยใหสำมำรถเปรยบเทยบตนทนกำรผลตสนคำเกษตรอน ๆ ตอพนท (ไร) ขนำดเทำกนได ชวยใหทรำบไดวำตนทนกำรผลตสนคำเกษตรชนดไหน มตนทน

9

มำกนอยแตกตำงกนอยำงไร ส ำหรบกำรหำตนทนรวมตอน ำหนก (ตน) จะเปนประโยชนในกำรน ำไปเปรยบเทยบกบรำคำทเกษตรกรขำยได ซงจะท ำใหทรำบวำเกษตรกรจะไดก ำไรหรอขำดทน และหำกขำดทน รำคำทจะคมทนควรจะเปนเทำไร ซงอำจเปนประโยชนในกำรใชเปนขอมลก ำหนดรำคำเพอก ำหนดโครงกำรแทรกแซงรำคำของรฐบำล

ชวนทร ลนะบรรจง (2554, 88 – 89) ไดใหควำมหมำยของตนทนทำงเศรษฐศำสตร ไว ดงน ตนทน (Cost) มควำมหมำยทส ำคญยงในทำงเศรษฐศำสตร เนองจำกในกระบวนกำรตดสนใจของหนวยทำงธรกจ (firm) หรอของผบรโภค (consumer) ตำงตองกำรทรำบขอมลเกยวกบ “ตนทน” เพอใชประกอบกำรตดสนใจผลต บรโภค ฯลฯ ดวยกนทงสน

ตนทนในทำงเศรษฐศำสตรใชหลกกำรของ “ตนทนคำเสยโอกำส” (opportunity cost) เปน พนฐำนในกำรคดตนทน ซงตำมค ำจ ำกดควำม หมำยถง มลคำของทรพยำกรทใชไปในทำงทไดประโยชนมำกทสด ฉะนน หำกใชค ำจ ำกดควำมนแลว หนทำงทจะไดประโยชนมำกทสดจะมควำมหมำยเพยงหนงเดยวโดยไมจ ำกดวำผใชจะเปนใคร (ธรกจ หรอผบรโภค) และใชไปเพอวตถประสงคอะไร ฉะนน ตนทนทำงเศรษฐศำสตรและตนทนคำเสยโอกำสจงมควำมหมำยเดยวกน

ในกำรใชหลกกำรของตนทนคำเสยโอกำส ปญหำทประสบอยกคอกำรวด (measurement) ตวอยำงเชน หำกธรกจตองกำรทจะทรำบถงก ำไร กจ ำเปนยงทจะตองรขอมลเกยวกบตนทนของตนเอง กำรวดตนทนบำงรำยกำรสำมำรถกระท ำไดโดยงำย เชน คำจำง ตนทนวตถดบ เนองจำกเปนกำรจำยเงนออกไปเพอชดเชยตนทนคำเสยโอกำสของเจำของปจจยกำรผลต แตในบำงรำยกำรอำจกระท ำไดล ำบำก เชน คำเชำส ำนกงำนทตนเองเปนเจำของ หรอคำจำงของคนในครอบครวเดยวกน เปนตน เนองจำกอำจไมปรำกฏตนทนทชดแจงเหมอนกำรเชำหรอจำงแรงงำนจำกผอน

1.1 ตนทนทำงบญชและตนทนทำงเศรษฐศำสตร โดยทวไปตนทนมกจะถกวดโดยกำรบนทก ในทำงบญชซงอำจจะไมไดเปนกำรวดตำม

หลกกำรของตนทนคำเสยโอกำส เนองจำกกำรบนทกทำงบญชเปนกำรบนทกเหตกำรณทเกดขนมำในอดต (retrospective) นนกคอ เปนกำรบนทกเมอเหตกำรณนน ๆ เกดขนมำแลว เชน กำรบนทกรำยกำรขำยกจะบนทกเมอมกำรขำยเกดขนแลว หรอรำยกำรจำยเงนกเชนกนจะบนทกเมอมกำรจำยเงนออกไปแลว ดงนน จะไมมกำรบนทกหำกยงไมเกดกำรกระท ำขนมำ ฉะนน หำกใชตนทนทำงบญชกจะไดภำพทเกดขนในอดตทผำนมำ แตผจดกำร เจำของ หรอผทเกยวของ อำจจะตองตดสนใจเกยวกบกำรขำยทก ำลงจะเกดขนในอนำคต หำกขอมลตนทนทมอยไมสำมำรถสะทอนใหเหนถงตนทนทแทจรงทจะเกดขนในอนำคตไดแลว กำรตดสนใจโดยใชขอมลนน ๆ กอำจกระท ำไปดวยควำมผดพลำด กำรใชแนวคดตนทนทำงเศรษฐศำสตรโดยใชหลกกำรของตนทนคำเสยโอกำสจงเปนทำงเลอกทดกวำ เนองจำกตนทนคำเสยโอกำสสำมำรถสะทอนใหเหนถงตนทนในปจจบนและอนำคตไดเปนอยำงด

1.1.1 เมอตนทนทำงบญชสำมำรถสะทอนถงตนทนคำเสยโอกำสได คำใชจำยทบนทกในทำงบญชในอดตในสนคำหรอทรพยำกรท เปนสงไมคงทน

(nondurable resources) จะสำมำรถสะทอนถงตนทนคำเสยโอกำสได เนองจำกทรพยำกรทเปนสงทไมคงทน เมอน ำมำใชในกำรผลตจะไมสำมำรถเกบรกษำเพอไวใชในโอกำสอนไดนำน ฉะนน หำกคนงำนถกจำงมำท ำงำน คำจำงทจำยใหกบคนงำนนนจะสะทอนถงตนทนคำเสยโอกำสทคนงำนนนตองเสยไป บรกำรแรงงำนทคนงำนใหจะไมสำมำรถเกบไวใชในครำวตอไปได คำจำงทถกบนทกในทำงบญชวำไดถกจำยออกไปจง

10

เปนหลกกำรเดยวกบตนทนคำเสยโอกำสหรอกลำวไดวำในกรณนตนทนทำงบญชจะเปนตนทนในทำงเศรษฐศำสตร คำใชจำยดำนพลงงำน เชน คำไฟฟำ หรอวสดทใชแลวหมดไป จะเปนตวอยำงทดในกรณน

1.1.2 เมอตนทนทำงบญชไมสำมำรถสะทอนถงตนทนคำเสยโอกำสไดโดยทวไปแลวจะม 3 กรณ ทตนทนทำงบญชไมสำมำรถสะทอนถงตนทนคำเสยโอกำสได กลำวคอ

(1) กำรคดคำเสอมรำคำทำงบญชของสนคำคงทน (2) กำรไมคดตนทนสนคำ/บรกำรทไมมกำรซอขำย (3) กำรค ำนวณมลคำสนคำคงคลงทไมเหมำะสม

สนคำคงทน (durable goods) หมำยถง สนคำทใชแลวไมหมดไปในครงเดยว เชน อำคำร เครองจกร กำรใชจำยซอสนคำเหลำนมำในปใดปหนงจะไมสำมำรถใชใหหมดไปในทนท ยงสำมำรถเกบไวใชไดอก ในทำงบญชจะมกำรบนทกรำยซอสนคำคงทนในรำคำทซอมำเทำนนและจะถกตดคำเสอมรำคำ (depreciation) เปนคำใชจำย ซงจะเปนอตรำเทำใดกขนอยกบทกฎหมำยก ำหนด แตโดยทวไปจะเปนในลกษณะทเทำกนทกปจนกวำจะหมดมลคำ เชน รถยนตถกก ำหนดโดยกรมสรรพำกร ใหมอตรำคำเสอมรำคำรอยละ 20 ตอปของมลคำทซอมำ เปนตน ดงนน คำเสอมรำคำทปรำกฏในบญชจงมใช หรอหมำยถง คำใชจำยในกำรใชสนคำคงทนแตอยำงใด เพรำะถกกฎหมำยก ำหนดขนมำ

1.2 ตนทนชดแจงและตนทนไมชดแจง แสดงใหเหนถงควำมแตกตำงระหวำงตนทนทำงบญชและตนทนทำงเศรษฐศำสตร หำกม

ขอมลเพมเตมวำนำยเฮง ไมรจบ เจำของธรกจดงกลำว ใหเงนกกบบรษทเฮงจรง จ ำกด เปนจ ำนวน 300,000 บำท โดยไมคดดอกเบย พรอมทงใหใชสถำนทของตนเองเปนส ำนกงำนโดยไมคดมลคำอกดวย ตนทนทำงบญชในรำยกำรดอกเบยและคำเชำส ำนกงำนจงไมปรำกฏ แตตนทนในทำงเศรษฐศำสตรจะปรำกฏ เนองจำกตนทนในทำงเศรษฐศำสตรใชหลกกำรของตนทนคำเสยโอกำส ดงนน ตนทนทำงบญชจะเปนตนทนของสนคำและบรกำรทธรกจตองจำยเงนออกจำกกระเปำตนเองออกไป เพอใหไดมำซงสนคำและบรกำรนน ๆ ทปรำกฏโดยชดแจง ดงจะปรำกฏในรำยกำรคำจำง วสดสนเปลอง และคำสำธำรณปโภค ซงเหมอนกนกบตนทนทำงเศรษฐศำสตร ซงจะเรยกตนทนประเภทนวำ ตนทนชดแจง (explicit cost)

สนคำทแตกตำงออกไปกคอ รำยกำรทไมมกำรซอขำย ซงในทนไดแก กำรกยมโดยไมคด ดอกเบย และส ำนกงำนทไมคดคำเชำ ทไมปรำกฏคำใชจำยทมกำรบนทกเปนตนทนในทำงบญช แตหำกน ำเอำหลกกำรตนทนคำเสยโอกำสมำใช ดอกเบยจำกเงนตน จ ำนวน 300,000 บำท ทเจำของธรกจใหยม หำกคดรอยละ 10 ตอป จะมมลคำ 30,000 บำทตอป ในขณะทคำเชำส ำนกงำนขำงเคยงทมพนทขนำดเดยวกนมรำคำ 100,000 บำทตอป

ฉะนน ตนทนคำเสยโอกำสของกำรกยมเงนเจำของจะเปน 30,000 บำท และจำกกำรใช ส ำนกงำนเปนจ ำนวนเงน 100,000 บำท จะเปนตนทนทไมชดแจง ( Implicit cost) รวมเปนเงนทงสน 130,000 บำท

ในกรณน นอกเหนอจำก (1) กำรคดคำเสอมรำคำทำงบญชของสนคำคงทนทไดกลำวมำแลว ตนทนทำงบญชจงมควำมแตกตำงจำกตนทนทำงเศรษฐกจ เนองจำก (2) กำรไมคดตนทนสนคำบรกำรทไมมกำรซอขำย

11

ปจจยอกประกำรหนงทท ำใหตนทนทงสองทไดกลำวมำมควำมแตกตำงกน คอ กำรค ำนวณมลคำสนคำคงคลงทไมเหมำะสม ซงโดยทวไปแลวสนคำคงคลงจะมวธค ำนวณมลคำตำมมำตรฐำนทำงบญชอย 2 ลกษณะ คอ

1) กำรค ำนวณรำคำสนคำคงคลงโดยใชรำคำสนคำรำยกำรลำสดทรวมเขำไป ( last–in–first–out : LIFO method)

2) กำรค ำนวณรำคำสนคำคงคลงโดยใชรำคำสนคำรำยกำรแรกสดทรวมเขำไป (first–in–first–out : FIFO method)

อยำงไรกตำมทง 2 วธ กไมสำมำรถสะทอนใหเหนถงตนทนคำเสยโอกำสของสนคำคงคลงทมอยได เนองจำกมลคำทไดจำกกำรค ำนวณไมวำวธใดสำมำรถแสดงถงตนทนทตองเสยไป (ตนทนคำเสยโอกำส) หำกจะตองผลตสนคำเขำมำทดแทนสนคำทขำยออกไปในเวลำปจจบน ถงแมวำวธ LIFO ดเหมอนวำจะสำมำรถท ำใหตนทนทำงบญชใกลเคยงกบตนทนทำงเศรษฐศำสตรกตำม แตกำรใชรำคำกำรผลตสนคำรำยกำรลำสดกไมใชรำคำทผลตเพอทดแทนในเวลำปจจบน ตวอยำงทเหนไดชดกคอ มลคำของทองค ำในรำนขำยทองทไมวำจะคดค ำนวณโดยวธใดในทง 2 วธขำงตน กไมสำมำรถแสดงถงมลคำของสนคำคงคลงทแทจรงได เพรำะคำเสยโอกำสของเงนทใชซอทองค ำกบรำคำทองค ำไมวำจะคดในรำคำปจจบนหรออดตจะไมเปนไปในทศทำงเดยวกน

1.3 ตนทนจมและตนทนคงท (sunk costs and fixed costs) ถงแมวำกำรค ำนวณตนทนคำเสยโอกำสจะมคำใชจำยทสง แตกควรท ำเพรำะจะสำมำรถท ำให

ทรำบถงกำรเกดก ำไรหรอขำดทนไดอยำงชดเจน เปนกำรชวยกำรตดสนใจในกำรลงทน แตกมตนทนบำงตวทไมควรน ำมำค ำนงถงในกำรตดสนใจ ซงตนทนดงกลำวนนคอ ตนทนจม ควำมหมำยของตนทนจมกคอ ตนทนทไมมตนทนคำเสยโอกำสหรอมคำเสยโอกำสเทำกบศนยนนเอง ตวอยำงเชน ปำยชอของบคคล/นตบคคลทมชอซ ำและตองกำรใชปำยชอนน กำรลงทนในสนคำนนจงถอวำเปนตนทนจมและไมน ำมำค ำนงถงในกำรตดสนใจ หรอกำรท ำวจยตลำดเพอออกสนคำตวใหมเขำสตลำดหรอไม กำรยอมรบจำกผบรโภคตำงหำกทจะเปนปจจยทก ำหนดวำควรจะน ำสนคำเขำตลำดหรอไมตำงหำก กำรลงทนท ำวจยตลำดจงเปนตนทนจม

ในกรณของตนทนคงทจะแตกตำงกน เนองจำกไมจ ำเปนเสมอไปทจะมตนทนคำเสยโอกำสเปนศนยจนกระทงไมตองค ำนงถงในกำรตดสนใจ

ควำมหมำยของตนทนคงทหมำยถงตนทนทเกดขนมำอยำงหลกเลยงไมไดและไมไดขนอยกบผลผลต (output) หรอกลำวอกนยหนงกคอ เปนตนทนกำรผลตทไมแปรผนตำมปรมำณผลผลตทผลตขนมำ

ตวอยำงเชน คำเชำส ำนกงำนจะไมแปรผนไปตำมปรมำณผลผลตทเกดขนในระยะสน (short run) แตในระยะยำว (long run) หำกกจกำรสำมำรถท ำก ำไรไดเพมมำกขนจำกกำรขยำยเนอทส ำนกงำน คำเชำทเพมขนจำกกำรขยำยเนอทส ำนกงำนกจะไมใชตนทนคงทในกำรผลตอกตอไป

ระยะเวลำในทำงเศรษฐศำสตรจงแบงแยกกนทกำรปรบเปลยนปจจยกำรผลตเปนส ำคญ ระยะยำวจงเปนชวงเวลำทสำมำรถปรบเปลยนปจจยกำรผลต (factors of production) ทกประเภทไดหมด ตนทนคงทจงไมปรำกฏในระยะยำว แตจะปรำกฏในระยะสน เนองจำกไมคมหรอไมสำมำรถทจะปรบเปลยนปจจยกำรผลตบำงตวไดโดยงำย เชน กำรเชำทดนหรอส ำนกงำนโดยทวไปจะไมมระยะเวลำใหเชำเปนรำยวนหรอรำยเดอน (แตกำรเกบคำเชำอำจเกบเปนรำยวนหรอรำยเดอนกได) หรอเครองจกรในกำรผลตทมตนทนในกำรซอมำคงทกบปรมำณกำรผลตทยงไมเกนควำมสำมำรถสงสดของมน

12

1.4 ตนทนสงคมและตนทนปจเจกชน (social costs and private costs) เนองจำกในทำงเศรษฐศำสตรไดใชค ำจ ำกดควำมของตนทนคำเสยโอกำสเปนบรรทดฐำนในกำร

คดค ำนวณตนทน ฉะนน ตนทนคำเสยโอกำสของธรกจหรอบคคลทเสยไปกจะเปนตนทนของปจเจกชนนน อยำงไรกตำม ยงคงมคำใชจำย/ตนทนบำงรำยกำรทเกดขนโดยออม และกฎหมำยหรอระเบยบไมได

บงคบใหตองบนทกเอำไวเปนของปจเจกชนนน เชน โรงงำนผลตกระดำษจะบนทกตนทนทใชผลตกระดำษ อำท วตถดบ แรงงำน ทนทตองใชไป ซงเปนคำใชจำย/ตนทนในกำรผลตทเกยวของโดยตรง แตจะมตนทนบำงประเภททไมไดบนทกตนทนทไมไดเกดขนโดยตรงจำกกำรผลต เชน แหลงน ำทเสยไปจำกกำรทงสงปฏกลจำกกำรผลต หรอกลนทเกดจำกกำรฟอกกระดำษทโรงงำนผลตกระดำษกอใหเกดขน ตนทนโดยออมทเกดขนเหลำนอำจเรยกวำ ผลภำยนอก หรอ externalities หำกเปนผลเสยกจะเรยกวำ negative externalities หรอในทำงตรงกนขำม หำกเปนผลดกจะเรยกวำ positive externalities ถำไมมกำรคดค ำนวณคำใชจำย/ตนทนทเกดขนจำกผลภำยนอกนเขำไปในตนทนคำกระดำษแลว รำคำกระดำษทผลตไดกจะสะทอนใหเหนถงตนทนคำเสยโอกำสซงเปนตนทนของปจเจกชนโดยตรงแตเพยงอยำงเดยว

ในทำงตรงกนขำม กำรรวมเอำผลเสยทเกดขนโดยออมจำกกำรผลตกระดำษนเข ำมำดวยตนทนของปจเจกชนกจะกลำยเปนตนทนทำงสงคมทใชไปเพอผลตกระดำษ ทไมไดคดแตเพยงตนทนทเกดขนโดยตรงในกำรผลตแตเพยงอยำงเดยว หำกแตรวมเอำตนทนทเกดขนโดยออมจำกกำรผลตเขำมำดวย ซงจะสะทอนใหเหนถงตนทนทแทจรงทเกดขนไดดกวำตนทนปจเจกชนแตเพยงอยำงเดยว เนองจำกเปนตนทนของสงคมทตองใชคำใชจำยออกไปในกำรผลตกระดำษออกมำใช มใชเปนตนทนของปจเจกชนทเกดขนจำกกำรใชทรพยำกรเพอผลตกระดำษแตเพยงอยำงเดยว

ผลภำยนอกทเกดขนจงเปนสงทแยกแยะใหเหนถงควำมแตกตำงระหวำงตนทนของสงคมและตนทนของปจเจกชน หำกเกดขนในแงลบ (negative externalities) ตนทนของสงคมจะมมำกกวำตนทนของปจเจกชน และจะเปนไปในทำงกลบกนหำกเกดขนในแงบวก (positive externalities)

เสำวลกษณ กเจรญประสทธ (2557 : 183 – 184) อธบำยเรองตนทนไวดงน ตนทนทำงเศรษฐศำสตร และตนทนทำงบญช นกเศรษฐศำสตร จะพจำรณำตนทนโดยรวมทงตนทนทจำยจรงเปนตวเงน (Explicit Cost) และตนทนทไมตองจำยจรง แตตองประเมนขน (Implicit Cost) ตนทนทตองจำยจรง เปนตนทธรกจตองจำยเปนตวเงนส ำหรบซอปจจยกำรผลตตำง ๆ เพอมำใชในขบวนกำรผลตในชวงเวลำใดเวลำหนง เชน ภำยใน 1 ป เปนตน ตวอยำงตนทนประเภทน เชน คำจำงแรงงำน เงนเดอนของผจดกำร คำใชจำยในกำรซอปจจยกำรผลตตำง ๆ ตนทนทไมตองจำยจรงจะไมมกำรบนทกลงในบญช ตนทนประเภทนไมไดมกำรจำยจรงเปนตวเงน แตนกเศรษฐศำสตรจะตองประเมนขน ตวอยำงเชน ถำเจำของธรกจท ำงำนทบรษทตวเอง ในทำงเศรษฐศำสตรจะตองประเมนตนทนในสวนคำจำงหรอเงนเดอนทตองจำยใหเจำของธรกจ หรอในกรณทเจำของธรกจน ำองคกร สถำนททตนเปนเจำของอยมำท ำเปนอำคำรส ำนกงำนในกำรด ำเนนธรกจ จงไมตองเสยคำเชำส ำหรบอำคำรส ำนกงำน ในทำงเศรษฐศำสตรกจะตองประเมนคำเชำอำคำรส ำนกงำนดวย เนองจำก ถำเจำของธรกจไมน ำอำคำรดงกลำวมำใชท ำธรกจของตนเอง กสำมำรถน ำอำคำรดงกลำวไปใหผอนเชำได หรอถำเจำของธรกจใชเงนทนของตนเองในกำรซอเครองจกรมำใชในกำรผลต (โดยไมตองกยมจำก

13

สถำบนกำรเงน) ในทำงเศรษฐศำสตรกตองคดดอกเบยทเจำของธรกจควรไดรบจำกกำรน ำเงนจ ำนวนดงกลำวไปใชในทำงเลอกอนทดทสด เชน ฝำกธนำคำร เปนตน ดงนน เรำอำจกลำวไดวำ ตนทนทำงเศรษฐศำสตร กคอ คำเสยโอกำส (Opportunity) ซงหมำยถง มลคำของทำงเลอกทดทสดในกำรใชทรพยำกร หรอปจจยกำรผลตชนดหนงนนเอง ตนทนทำงเศรษฐศำสตรหรอคำเสยโอกำส จะรวมทงตนทนทจำยจรงและตนทนทไมตองจำยจรง ตนทนทำงบญช จะคดเฉพำะตนทนทจำยจรง (Explicit Cost) เทำนน ซงสำมำรถบนทกตวเลขในทำงบญชได เชน คำจำงทจำยใหกบคนงำน ดอกเบยทจำยใหกบสถำบนกำรเงน และคำเสอมรำคำ (Depreciation) ของสนคำประเภททน กำรค ำนวณตนทนทำงเศรษฐศำสตรแตกตำงจำกกำรค ำนวณตนทนทำงบญช ดงนน ก ำไรซงเปนผลตำงของรำยรบรวมและตนทนรวมจงตำงตำงกนดวย รำยรบรวม คอผลคณของรำคำสนคำกบปรมำณสนคำทขำยได ตนทนในทำงเศรษฐศำสตร คอ ผลรวมตนทนทตองจำยจรงและตนทนทไมตองจำยจรง ดงนน ก ำไรในทำงเศรษฐศำสตรจงมคำดงสมกำร

ก ำไรทำงเศรษฐศำสตร = รำยรบรวม – (ตนทนทจำยจรง + ตนทนทไมตองจำยจรง) (9.1) (Economic Profit) (Total Revenue) (Explicit Cost) (Implicit Cost)

หรอสำมำรถเขยนไดอกรปแบบ ดงน

ก ำไรทำงเศรษฐศำสตร = รำยรบรวม – คำเสยโอกำส (Economic Profit) (Total Revenue) (Opportunity Cost)

ก ำไรทำงบญช = รำยรบรวม – ตนทนทจำยจรง - คำเสอมรำคำ (Accounting Profit) (Total Revenue) (Explicit Cost) (Opportunity Cost)

สจนดำ เจยมศรพงษ (2558 : 196 – 197) เกรนน ำเรองตนทนกำรผลตไววำ กำรด ำเนนธรกจโดยทวไปมกวำงเปำหมำยไวทตองกำรใหไดก ำไรสงสด กำรบรหำรจดกำรอยำงมประสทธภำพ เพอใหไดก ำไรสงสดตองมกำรวำงกลยทธในกำรบรหำรจดกำร และกลยทธส ำคญในกำรด ำเนนธรกจนนม 2 กลยทธใหญ ๆ คอ กลยทธของกำรด ำเนนกำรอยำงมประสทธภำพโดยกำรเพมผลผลต สรำงมลคำใหกบสนคำเพอเพมรำคำขำย ซงจะท ำใหก ำไรสงขนจำกเดมไดและกลยทธของกำรลดรำยจำย หรอท ำใหตนทนกำรผลตต ำทสด ดวยกำรพจำรณำตงแตกำรจดหำวตถดบ กำรควบคมปจจยกำรผลต ขบวนกำรผลต ตลอดจนกำรน ำผลผลตออกสตลำด เปนตน ซงทง 2 กลยทธเปนสงทส ำคญ เนองจำกจะท ำใหหนวยธรกจสำมำรถท ำกำรแขงขนกบคแขงได ดงนน ในบทนจะอธบำยถงกำรศกษำตนทนในกำรผลต ซงเปนสงส ำคญของกำรด ำเนนธรกจ เพอใหผผลตไดทรำบถงตนทนในกำรผลตของหนวยธรกจทก ำลงด ำเนนอย ใหทรำบถงตนทนในกำรผลต เพอจะไดใชเปนปจจยส ำคญในกำรก ำหนดรำคำขำยของผผลต ตลอดจนกำรใชตนทนเปนตวก ำหนดสดสวนของก ำไรทหนวยธรกจจะไดรบควรก ำหนดอยำงไร กำรบรหำรจดกำรตนทนใหมประสทธภำพจะท ำใหเกดกำรประหยดตนทนในกำรผลตของหนวยธรกจ ซงจะท ำใหผประกอบกำรไดรบผลตอบแทนทอยในรปของก ำไรไดมำกขน ดงนน กำรท ำควำมเขำใจในเรองตนทนและกำรประมำณกำรตนทนในกำรผลตจงเปนเรองจ ำเปนในกำรประกอบธรกจ ประเภท

14

ของตนทน แนวคดทเกยวกบตนทนทใชในกำรผลตของผประกอบกำรในหนวยธรกจตำง ๆ กำรหำผลก ำไรของหนวยธรกจ กำรตดสนใจของผบรหำรทเนนกำรท ำใหตนทนตอหนวยในกำรผลตต ำทสด ระดบของกำรหำก ำไร กำรประหยดตอขนำดในกำรผลต เปนตน โดยจะเรมพจำรณำลกษณะของตนทนตำง ๆ ดงน

ลกษณะของตนทน (Nature of Cost) เพอใหเขำใจเรองตนทน ผเรยนตองเขำใจในลกษณะของตนทนกอนเพอจะไดทรำบวำตองน ำรำยกำรใดทเปนรำยจำยของหนวยธรกจไปใชเพอกำรค ำนวณหำตนทนรวม ตนทนเฉลยตอหนวย ตนทนเพม และสำมำรถน ำไปก ำหนดเปนรำคำขำยของหนวยธรกจได เปนตน โดยทวไปลกษณะของตนทนจะมกำรแบงออกเปน 3 ประเภทใหญ ๆ ดงน 1. ตนทนทำงตรงและตนทนทำงออม (Direct Costs and Indirect Costs)

1.1 ตนทนทำงตรง (Direct Costs) คอ คำใชจำยรวมทงหมดทหนวยธรกจไดจำยไปโดยตรงเพอท ำกำรผลตสนคำและบรกำร โดยรำยจำยกงกลำวสำมำรถแบงแยกเปนประเภทของรำยจำยทชดเจนไดวำเปนตนทนของสนคำหนวยใด เชน รำยจำยเปนเงนเดอน คำแรงงำน คำจำง วตถดบทใชในกำรประกอบธรกจ คำครภณฑ เปนตน บำงครงเรยกวำ ตนทนทเหนอยำงชดเจนในกำรผลต หรอเรยกวำ ตนทนภำยนอก (Explicit Cost) ซงหมำยถง ตนทนทหนวยผลตจำยจรง เชน รำยจำยเพอเปนกำรจำงแรงงำน กำรซอวตถดบ และอปกรณตำง ๆ เชน กำรสรำงตก สรำงอำคำร สรำงโรงงำนในกำรผลตสนคำ

1.2 ตนทนทำงออม (Indirect Costs) คอ คำใชจำยทผผลตไมสำมำรถแบงแยกไดแนนอนวำเปนตนทนของหนวยใด อำจเปนตนทนทเกดจำกคำโสหย หรอเปนตนทนรวมได ซงในทำงบญชตนทนดงกลำวไมสำมำรถใชในกำรอธบำยไดชดเจน บำงครงเรยกวำ ตนทนไมชดแจงหรอตนทนภำยใน ( Implicit) นนหมำยถง ตนทนทไมเกยวกบรำยกำรใชจำยเงน แตเปนตนทนทผผลตมไดจำยจรง แตเปนกำรประเมนมลคำทปจจยกำรผลตเปนเจำของและถกใชไปโดยผผลต เชน คำเสอมรำคำเครองจกรและอำคำร ซงตอนเรมลงทนซอเครองจกรและอำคำรเปนชวงทจำยเงนจรง แตคำเสอมรำคำนนเปนกำรกนเงนไวในแตละปจนเทำอำยกำรใชงำนของเครองจกรนน ซงเปนเงนทมไดจำยออกไปจรง ๆ เปนตน ทงนเพรำะตนทนคำเสยโอกำส คอ ตนทนทถกประเมนจำกกำรใชทรพยำกรนนในทำงเลอกทใหผลตอบแทนมำกทสดเปนตน ทนภำยในของทรพยำกรนน ในกรณททรพยำกรในกำรผลตถกจดซอหรอจดจำงมำถกใชในระยะเวลำหนง เชน แรงงำน วตถดบ เปนตน 2. ตนทนคงท และตนทนแปรผน (Fixed Cost and Variable Cost)

2.1 ตนคงท (Fixed Cost) คอ รำยจำยทผประกอบกำรไดจำยไปเพอซอปจจยกำรผลตและกำรลงทน เชน คำเชำ หรอคำซออำคำร เครองจกร อปกรณ ครภณฑทใชในกำรด ำเนนธรกจ เปนตน รำยจำยเหลำนเปนรำยจำยทผประกอบกำรไดจำยไป และไมมกำรเปลยนแปลงในระยะสน ภำยใน 1 ป เมอมกำรลงทนไปแลวไมวำผประกอบกำรจะมกำรท ำกำรผลตหรอไมท ำกำรผลตสนคำออกสตลำดกตำม

2.2 ตนทนแปรผน (Variable Cost) คอ รำยจำยทผประกอบกำรไดท ำกำรจำยหรอลงทนไปเพอซอปจจยกำรผลตตำง ๆ มกขนอยกบปรมำณควำมตองกำรผลตสนคำนน ๆ วำมำกหรอนอยเพยงใด หำกตองกำรท ำกำรผลตสนคำนน ๆ นอย กจะจำยเพอซอปจจยกำรผลตส ำหรบกำรผลตสนคำนน ๆ ตำมไปดวย หำกตองกำรท ำกำรผลตในจ ำนวนมำกกจะตองซอปจจยกำรผลตในประมำณทสง เปนตน เชน หำกผผลตตองกำรท ำกำรผลตเฟอรนเจอร เชน โตะ จ ำนวน 100 ตว กบโตะ จ ำนวน 500 ตว ตนทนแปรผนทใชในกำรผลตโตะในประมำณทแตกตำงกนกจะใชตนทนแปรผนทแตกตำงกน เชน ใชแรงงำน วตถดบทแตกตำงกน

15

จ ำนวนผลตนอยกใชตนทนแปรผนนอยกวำ เปนตน ดงนน ตนทนแปรผนนจะสำมำรถเปลยนแปลงตำมปรมำณกำรผลต และเปลยนแปลงตนทนคงทของหนวยผลตไดระยะยำว เชน แรงงำน วสดสนเปลองทใชในกำรผลต เปนตน

3. ตนทนระยะสนและตนทนระยะยำว (Short Run and Long Run) ในทำงเศรษฐศำสตร ไดใหควำมส ำคญกบระยะเวลำในกำรผลต ดงนน ตนทนกำรผลตจงตอง

ค ำนงถงระยะเวลำในกำรผลตดวย ซงจะเหนวำตนทนกำรผลตสำมำรถตำมระยะเวลำ ดงน 3.1 ตนทนระยะสน (Short Run) หมำยถง ตนทนของหนวยธรกจทใชไปในชวงเวลำไมเกน 1 ป

ตนทนระยะสนเปนชวงเวลำทหนวยธรกจไมสำมำรถเปลยนแปลงปจจยกำรผลตทเปนปจจยคงท เชน ทดน สงกอสรำง อำคำร เปนตน ไดอยำงทนท หำกหนวยธรกจตองกำรผลตสนเพมขน

3.2 ตนทนระยะยำว (Long Run) หมำยถง ตนทนของหนวยธรกจทใชระยะเวลำในกำรลงทนยำวนำนกวำ 1 ป ชวงเวลำน หนวยธรกจสำมำรถท ำใหเกดกำรเปลยนแปลงปจจยกำรผลตทเปนปจจยคงท เชน ทดน สงกอสรำง เปนตน ไดท ำใหตนทนกำรผลตในระยะยำวเปนตนทนแปรผน เชน ตนทนทจำยเปนคำจำงแรงงำนหรอคำวตถดบอยำงเดยว

ซงตนทนทง 3 ประเภทดงกลำวขำงตน สำมำรถน ำไปใชในกำรค ำนวณตนทนของหนวยธรกจเพอหำก ำไรของหนวยธรกจ หรอตองกำรหำตนทนของหนวยธรกจในประเภทตำง ๆ ไดแลวแตวำตองกำรพจำรณำในเงอนไขใด 3. แนวคดกำรวเครำะห ตนทนกำรผลตพชของส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตร ส ำหรบกำรจดท ำขอมลตนทนกำรผลตพชของส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตร เปนตนทนกำรผลตของผลผลตของเกษตรกร มหลกกำรคดตนทนกำรผลต กลำวคอ ตองเปนตนทนกำรผลตของผลผลตทเกบเกยวไดในฤดกำลผลตนน มกำรก ำหนดขอบเขตของกจกรรมอยำงเปนขนเปนตอนชดเจนครบทกขนตอน ตงแตเรมจนไดผลผลต และเปนตนทนทำงเศรษฐศำสตรซงค ำนวณคำใชจำยตำมมลคำปจจบนมรำยกำรคำใชจำยทน ำมำคดทชดเจนไมซ ำซอน กจกรรมกำรลงทนของตนเองทไมเปนเงนสด ใชกำรประเมนรำคำจำกอตรำคำจำงหรอคำเชำ คดคำเสยโอกำสเปนอตรำดอกเบยเงนก คดคำเสอมรำคำทรพยสนและเครองมออปกรณ ซงอำจจะน ำกำรลงบญชฟำรมมำประยกตใชกได อยำงไรกตำมกำรจดเกบขอมลจำกกำรลงบญชดงกลำวคงไมสอดรบกบขอเทจจรงและควำมตองกำรใชขอมล เพรำะกวำจะไดขอมลกล ำชำเกนไป ในขณะทตองกำรใชขอมลกำรผลต ณ ปปจจบน ดงนน กำรไดมำของขอมลตนทนกำรผลตจ ำเปนตองประยกตแนวคดทำงวชำกำรและก ำหนดวธกำรใหเปนทยอมรบ ในกำรวเครำะหตนทนกำรผลตพช ใชสตรกำรค ำนวณดงน ตนทนกำรผลตพช = ตนทนคงท + ตนทนผนแปร (หนวย : บำทตอไร) ตนทนคงท ประกอบดวย คำเชำทดน คำเสอมอปกรณกำรเกษตร คำดอกเบยเงนลงทนอปกรณกำรเกษตร ตนทนผนแปร ประกอบดวย คำแรงงำน คำวสด คำดอกเบยเงนลงทน โดยคำแรงเปนคำใชจำยกจกรรมกำรเตรยมดน กำรปลก กำรดแลรกษำ และกำรเกบเกยว คำวสดเปนคำใชจำยหลำยรำยกำรทเกดขนกบกำรผลตพชชนดนน ประกอบดวยคำพนธ คำปย คำยำปรำบศตรพชและวชพช คำสำรเคมและวสดปรบปรงดน คำน ำมนเชอเพลงหลอลนและไฟฟำ คำวสดกำรเกษตรและวสดสนเปลอง และคำซอมอปกรณกำรเกษตร สวนคำดอกเบยเงนลงทนเปนคำเสยโอกำสเงนลงทนตอไรตอฤด

16

ซงเปนเงนลงในตนทนผนแปร ไดแก คำดอกเบยทคดค ำนวณไดจำกคำแรง คำวสดและคำใชจำยอน ซงคำใชจำยผนแปรในชวงเวลำของกำรผลต ก ำหนดใหคดตำมอตรำดอกเบยเงนก ธ.ก.ส.

สรป กำรคดตนทนรวม เทำกบ ตนทนคงทบวกตนทนผนแปร ลกษณะสนคำเกษตร

ประยงค เนตยำรกษ (2550 : 32 – 34) กลำวถงลกษณะทวไปของกำรผลตสนคำเกษตร มลกษณะทส ำคญ แตกตำงจำกกำรผลตสนคำอตสำหกรรม สำมำรถสรปได ดงน (1) กำรผลตสนคำเกษตรตองใชเวลำนำน ตงแตใสปจจยกำรผลตจนไดผลผลต และกำรผลตสนคำเกษตรแตละชนดจะใชเวลำแตกตำงกน เชน ผกตำง ๆ สวนใหญจะใชเวลำประมำณ 1½ เดอน ขำวและพชไร ซงระยะเวลำในกำรผลตจะขนอยกบพนธทใช แตโดยทวไปจะตองใชเวลำ 3 – 4 เดอน โดยเฉพำะถำเปนขำวพนธพนเมอง ตองใชเวลำถง 5 เดอน ไมยนตนถำปลกดวยเมลดจะตองใชเวลำถง 5 – 6 ป แตถำใชวธช ำ ทำบกง หรอตดตำ อำจจะใชเวลำประมำณ 2 – 3 ป จงจะเกบผลผลตได กำรทกำรผลตสนคำเกษตรใชเวลำนำนเชนนท ำใหมปญหำทส ำคญอยำงนอย 3 ประกำร คอ (ก) ในชวงทรอคอยผลผลต นอกจำกเกษตรกรจะตองมเงนลงทนไปเรอย ๆ แลว ยงตองมเงนส ำหรบใชจำยเพออปโภคบรโภคในครอบครว (ข) กำรลงทนเปนระยะเวลำนำนน ยอมตองเสยดอกเบยจำกเงนทกยมมำหรอคำเสยโอกำสของตวเองทน ำมำลงทน เปนจ ำนวนเงนทเพมมำกขนเรอย ๆ ตนทนกำรผลตจะสงขนตำมไปดวย (ค) ในกำรตดสนใจลงทนผลต เกษตรกรจะตองคำดกำรณผลไดในอนำคต ไดแก กำรคำดกำรณผลผลตทจะเกบไดและรำคำขำยผลผลต กำรคำดกำรณในระยะเวลำยำวนำนเชนนยอมผดพลำดไดงำย โดยเฉพำะอยำงยงมปจจยทเกษตรกรควบคมไมได ทมผลกระทบตอผลผลต สวนรำคำกมควำมไมแนนอนเปลยนแปลงไปตำมภำวะตลำดโลก และนโยบำยของรฐบำล (2) กำรผลตสนคำเกษตร นอกจำกจะขนอยกบกำรจดกำรของเกษตรกรทมหนำทเปนผจดกำรฟำรมแลว ยงขนอยกบสภำพดน แสงแดด น ำ และอำกำศอกดวย ในทองททตองอำศยน ำฝน จะผลตสนคำ เกษตรไดเฉพำะในชวงฤดฝนเทำนน พชบำงชนดชอบอำกำศหนำวจงปลกไดในเขตพนทอำกำศคอนขำงหนำว เชน ถวเหลองและกระเทยมปลกไดดในภำคเหนอตอนบน มนส ำปะหลงสำมรถปลกไดในสภำพดนและอำกำศคอนขำงแหงแลง ซงปลกพชอน ๆ ไมคอยไดผล มนส ำปะหลงมปลกมำกในภำคตะวนออกเฉยงเหนอและภำคตะวนออก ในขณะทมะพรำวชอบสภำพดนทน ำระบำยไดด และระดบน ำเปลยนแปลงขน ๆ ลง ๆ จงพบวำมกำรปลกมะพรำวมำกตำมชำยฝงทะเล ยำงพำรำและผลไมสวนมำกชอบอำกำศทมฝนตกชก จงขนไดดและปลกมำกในภำคใตและภำคตะวนออก เปนตน (3) เนองจำกน ำฝน แสงแดด และอำกำศเปลยนแปลงไปตำมฤดกำล รำคำสนคำเกษตรกรสวนมำกจงเปนฤดกำล สภำพเชนนท ำใหเกดปญหำดำนตลำดและรำคำ เพรำะผลผลตจะออกมำในชวงฤดกำรผลต แมวำจะมควำมพยำยำมทดลองและบงคบใหสนคำเกษตรบำงชนด เชน ผลไมตำง ๆ ออกผลผลตนอกฤดกำลกตำม แตกยงเปนปรมำณนอย (4) สนคำเกษตรเนำเสยงำย เกบไวไมไดนำนตองรบขำยและเสยคำเกบรกษำมำก (5) ควำมไมแนนอนดำนรำคำและผลผลต กำรผลตสนคำเกษตรขนอยกบสภำพดนฟำอำกำศมำก ซงปจจยเหลำนมควำมไมแนนอนมำก และเกษตรกรไมสำมำรถควบคมหรอเปลยนแปลงได ปรมำณผลผลตท

17

ผลตไดจรงจงเปลยนแปลงไมแนนอนไปดวย เชน ถำปใดฝนแลงหรอน ำทวมมำก หรอโรคและแมลงระบำด ผลผลตจะเสยหำยมำก ปรมำณผลผลตทสำมำรถผลตไดจะมนอย ในทำงตรงกนขำมถำปไหนฝนฟำด อำกำศด และไมมโรคและแมลงรบกวน ผลผลตจะออกมำมำก เปนตน กำรทปรมำณผลผลตทออกสตลำดเปลยนแปลงไมแนนอน ยอมมผลกระทบตอรำคำ โดยท ำใหรำคำเปลยนแปลงไมแนนอนไปดวย ทงนเพรำะควำมตองกำรสนคำเกษตรทเปนสนคำเพอกำรบรโภคจะเปลยนแปลงไปตำมจ ำนวนประชำกรซงคอนขำงแนนอน สวนควำมตองกำรเพอใชเปนวตถดบในกำรผลตสนคำอตสำหกรรมกจะเปลยนแปลงไปตำมภำวะเศรษฐกจของประเทศนนหรอของโลก ซงเปลยนแปลงในแตละปไมมำกนกสำมำรถคำดกำรณได ฉะนนปจจยทมสวนท ำใหเกดควำมไมแนนอนทำงดำนรำคำสวนใหญ จะเปนควำมไมแนนอนทำงดำนปรมำณผลผลตทออกสตลำด

ลกษณะหนวยผลตสนคำเกษตรของไทย 1. หนวยผลตสวนมำกมขนำดเลก เปนแบบครอบครว มกำรจดองคกรแบบงำย ๆ ไมสลบซบซอน ไมมกำรแบงงำนกนท ำ แตท ำรวมกนแบบชวยกนท ำ ฉะนน สมำชกในครวเรอนสวนใหญจงท ำเปนหรอท ำไดแทบทกอยำง โดยทวไปหวหนำครวเรอนจะท ำหนำทเปนผจดกำรฟำรม เปนผตดสนใจ และเปนแรงงำนหลกของฟำรมดวย ในบำงกรณกมกำรตดสนใจรวมกนในหมสมำชกในครวเรอน โดยเฉพำะภรรยำ ในหลำย ๆ กรณกมบทบำทส ำคญในกำรรวมตดสนใจดวย 2. เนองจำกหนวยผลตเปนขนำดเลก สนคำทผลตออกขำยแตละรำยจ ำนวนไมมำก ตงอยกระจดกระจำยตำมเขตพนทตำง ๆ และจ ำนวนผผลตมเปนจ ำนวนมำก จงเปนผผลตทขำยสนคำในตลำดลกษณะคอนขำงแขงขน เกษตรกรแตละรำยตองขำยสนคำตำมรำคำตลำด หรอผผลตรำยใดรำยหนงไมสำมำรถเปลยนแปลงหรอตอรองรำคำขำยผลผลตของตนใหสงขนกวำรำคำตลำดได 3. แตละหนวยผลต ถงแมจะเปนขนำดเลกอำจจะผลตสนคำเกษตรชนดใดชนดหนงในเวลำใดเวลำหนง หรอผลตหลำยชนดในเวลำเดยวกน หรอทงผลตสนคำเกษตรและสนคำชนดอน ๆ ทไมใชสนคำเกษตร เชน ปลกขำวในทลม และมนส ำปะหลงในทดอน เลยงไก เลยงหม และเลยงปลำ ปลกไมผลปนกนหลำยชนดในพนทเดยวกน หรอถำพจำรณำในชวงเวลำหนงปอำจปลกขำวในชวงฤดฝนและปลกพชอน เชน ถวเหลองในชวงฤดแลง เปนตน กำรจะผลตสนคำเกษตรชนดเดยวหรอหลำยชนดจะขนกบปจจยหลำยอยำง ไดแก เงอนไขทำงกำยภำพ เชน มน ำเพอกำรเกษตรตลอดทงป มควำมรและเงนทน เปนตน ขนอยกบเปำประสงค หรอวตถประสงคของหนวยผลต ซงเกษตรกรทเปนกลมไมชอบควำมเสยง (Risk Averse Persons) อำจลดควำมเสยงไดโดยกำรผลตสนคำเกษตรหลำยชนด และกำรผลตหลำยชนดอำจตองกำรเพมรำยไดและลดตนทนกำรผลต โดยเลอกสนคำทมควำมสมพนธแบบประกอบกน (Complement) หรอเสรมกน (Supplement) สวนกรณบำงครวเรอนผลตสนคำอนทไมใชเกษตรดวย เชน ตดเยบเสอผำ จกสำน ทอผำ ทอเสอ และท ำเครองปนดนเผำ เปนตน ครวเรอนเหลำนสำมำรถผลตสนคำอน ๆ ทไมใชเกษตรได นอกจำกจะมควำมรในกำรผลตสนคำเหลำนนแลว ยงขนอยกบเงอนไขทวำกำรผลตสนคำเกษตรจะมงำนท ำเปนชวง ๆ ท ำใหมเวลำวำงเปนชวง ๆ ซงสำมำรถไปท ำอยำงอนโดยไมกระทบกำรผลตหลก ท ำใหสำมำรถใชแรงงำนในครวเรอนและปจจยคงทบำงชนดใหมประสทธภำพมำกยงขน นอกจำกนในปจจบนเกอบทกครวเรอนในเขตชนบทมไฟฟำใช ท ำใหแสงสวำงทจะท ำงำนในชวงเวลำกลำงคนทบำนได และใชเปนแหลงพลงงำนส ำหรบผลตสนคำอน ๆ ทไมใชเกษตร เชน หมนมอเตอรไฟฟำ และจกรเยบผำไฟฟำ เปนตน

18

4. ลกษณะกำรตงบำนเรอนและทตงหนวยผลตของเกษตรกรแตละรำยอำจจะแตกตำงกนไป โดยอำจแยกไดเปน 2 ประเภท หรอ 2 ลกษณะ คอ ตงบำนเรอนรวมกนอยเปนกลมแยกตำงหำกจำกพนทท ำกำรผลต ซงพบมำกในภำคตะวนออกเฉยงเหนอและภำคเหนอ และตงบำนเรอนกระจำยอยในพนทท ำกำรเกษตรของตนเองแตละรำย ซงพบมำกในภำคกลำงและภำคใต ควำมแตกตำงนนอกจำกจะขนอยกบขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรมของแตละภำคแลว ทส ำคญยงขนกบลกษณะสนคำเกษตรทผลต กลำวคอ ถำเปนสนคำทตองกำรดแลเอำใจใส บ ำรงรกษำมำก และ/หรอเปนสนคำทมมลคำสง ตองเฝำตลอดเวลำไมใหถกลกขโมย ท ำใหจ ำเปนตองตงบำนเรอนอยในเขตพนทท ำกำรเกษตรของตน เชน กำรท ำฟำรมเลยงเปด ไก และสกร กำรเลยงกงกลำด ำ กงกำมกรำม และปลำประเภทตำง ๆ กำรท ำสวนผก ไมดอก และผลไมประเภทตำง ๆ กำรท ำกำรเกษตรผสมผสำนและเกษตรทฤษฎใหม เปนตน สวนกำรเพำะปลกขำวและพชไรประเภทตำง ๆ เชน ออย ขำวโพด มนส ำปะหลง และถวตำง ๆ ซงตองกำรกำรดแลรกษำนอยกวำ มลกษณะกำรท ำงำนเปนชวง ๆ และผลผลตจะแกหรอสกคอนขำงจะพรอม ๆ กน ท ำใหสำมำรถเกบเกยวไดหมดในชวงเวลำสน ๆ เกษตรกรจงสำมำรถตงบำนเรอนหำงจำกพนทท ำกำรเกษตรของตนได กำรปลกสบปะรด กำรปลกสบปะรด มวธกำรปลกทนกวชำกำรเขยนกนหลำยคน ดงตอไปน

ใชนำมปำกกำวำออเทอร (Author) (2556, 18-22) เขยนถงวธกปลกสบปะรด ดงน

พนธสบปะรด พนธทปลกกนแพรหลำยในขณะนม 3 พนธ คอ 1. พนธพนเมอง เชน พนธอนทรชต สบปะรดแดง สบปะรดเหลอง ใบมสตำงๆ กน แขงและม

หนำมทกพนธ ผลเลกหนกประมำณ 1-1.5 กก. รปรำงกลมปอมหรอบำงทยำว เนอสเหลอง หรอเหลองจด ฉ ำด ไสกลำงแขงเหนยว มหนอตะเกยง และจกตะเกยงมำก เปนพนธทนทำน

2. พนธสงคโปร (Queen) ลกษณะใบแขง หนำมคม เลกกวำพนธพนเมอง น ำหนกรำว 1 กก. ตำลกเนอฟำม รสหวำนอมเปรยว เนอสเหลองจด กรอบไสออนรบประทำนได มหนอมำก ไมคอยมหนอตะเกยงและจกตะเกยง

3. พนธกลกตตำหรอปตตำเวย (Smooth Cayenne) ใบสเขยวจดไมมหนำม หรอมหนำมเลกนอยทปลำยใบ ผลใหญ น ำหนกประมำณ 2-5 กก. เมอสกสของผลมสเหลองอมแอง หรอมสเขยวคล ำ ตำผลตน เนอสเหลองออน หวำนฉ ำ มน ำมำก ไสกลำงไมเหนยว เปนทนยมปลกส ำหรบปอนโรงงำนสบปะรดกระปอง อำกำศ สบปะรดชอบอำกำศคอนขำงรอนและชมชนสลบกนไปหรออยในระหวำง 60-90 องศำฟำเรนไฮท มฝนตกอยระหวำง 760-2,500 มลลเมตร หรอ 30-100 นว แตในระยะเวลำทสบปะรดแก ถำมฝนตกชกในระยะนอำจท ำใหผลเนำได

ดน สบปะรดอำจปลกไดในททกแหงและไมตองกำรดนดนก สบปะรดเจรญงอกงำมดในดนทคอนขำงเปนกรดระหวำง pH 3.5-5.5 ดนรวนซยหรอดนรวนปนทรำย จะปลกสบปะรดไดดกวำดนเหนยว ทำงระบำยน ำเปนสงจ ำเปนมำกส ำหรบกำรปลกสบปะรด ถำดนเละปดทำงเดนของอำกำศในดนหมดแลว กำรปลกสบปะรดมกจะไมคอยเปนผลด ส ำหรบประเทศไทย สบปะรดปลกไดในดนเกอบทกแหง ในทรำบภำคกลำงซงเปนดนเหนยวกสำมำรถปลกได แตควรยกรองเพอปองกนน ำทวม กำรปลกสบปะรดโดยทวๆ ไปแลว

19

มกจะปลกในทดนรวนปนทรำย เชนในจงหวดประจวบครขนธ ชลบร ฉะเชงเทรำ ปรำจนบร และล ำปำง เปนตน

สวนทใชขยำยพนธ นยมใชหนอหรอตะเกยงปลก ส ำหรบจกไมคอยนยมใชกน เพรำะจะใหผลชำ กำรปลกโดยใชหนอหรอตะเกยงจะใหผลในรำว 16 – 18 เดอน แตถำใชจกปลกกวำจะใหผลตองใชเวลำเกอบ 2 ป หรอกวำนน ในทบำงแหงหนอหรอตะเกยงจะใชปลกมนอย และตองกำรขยำยพนธออกไปมำก ๆ อำจใชล ำตนมำตดเปนทอน ๆ ใหทอนหนงๆ ม 2 – 3 ตำ เอำไปปลกกได มวธดงน

วธขยำยพนธโดยล ำตน 1. ตดตนสบปะรดทออกผลแลว มำลอกเอำใบออกใหหมดจนตลอดล ำตน เมอเสรจแลวใชมด

คมๆ ตดล ำตนตำมขวำงเปนแวนๆ แวนหนงหนำประมำณ 2 ซม. ตนหนงจะตดไดตง 10 – 20 แวน แลวแตขนำดของล ำตน เมอตดแลวกเอำแวนเหลำนไปแชน ำยำดำงทบทมอยำงแก ประมำณ 15 นำท เพอรกษำแผลและชวยใหตำแตกเรว หลงจำกนนกน ำไปช ำในแปลงทเตรยมไว กำรช ำในแปลงระยะใหหำงกนประมำณ 10×10 ซม. และใชดนกลบแตบำงๆ พอใหม อนง เวลำช ำจะตองระวงตำของแตละแวนอยในสภำพเดม คออยำช ำกลบเอำตำคว ำลง มฉะนนหนอจะโคงและไมคอยโต แปลงช ำแปลงหนงกวำง 1 เมตร ช ำไดประมำณ 2,500 แวน ในระยะแรกตองท ำเพงปองกนแดดไวดวย เมอช ำเสรจแลวตองคอยระวงมใหหญำขนมำรบกวน และตองหมนรดน ำใหดนชมอยเสมอ หลงจำกช ำแลวประมำณ 1 เดอนตำกเรมออกจำกแวน บำงแวนอำจใชถง 3 หนอ แตวธนอำจจะเกดรำขนได ท ำใหเนำเสยหำย ตองคอยระวงอยเสมอ

2. เมอเอำล ำตนสบปะรดมำลอกเอำใบออกหมดแลว แทนทจะตดล ำตนออกเปนแวนๆ อยำงวธทหนง กลบเอำล ำตนทงตนนนเรยงลงในหลม แลวใชหญำหรอฟำงคลม รดน ำใหชม ปลอยไวประมำณ 1 เดอน จะมหนองอกขนมำพอหนอเหลำนมขนำดโตเทำหวแมมอ กตดเอำไปช ำในแปลงเชนเดยวกบหนอสบปะรดธรรมดำ เมอตดเอำหนอแลวกน ำเอำล ำตนกลบไปช ำไวอยำงเดมอก ส ำหรบกำรขยำยพนธแบบใชล ำตนน สวนมำกไมนยมท ำกน เพรำะตองเสยเวลำเตรยมงำนและสถำนท ทงยงตองน ำไปปกช ำกอนทจะน ำไปปลกในไร ซงตองท ำใหเสยเวลำมำก และเปนภำระยงยำก สวนมำกนยมปลกกนโดยใชหนอหรอตะเกยง

กำรเลอกสบปะรดไวท ำพนธ สบปะรดพนธปตตำเวย เปนพนธทมกำรปลกกนมำกทสด โดยทว ๆ ไปแลวลกษณะทดของสบปะรดพนธน จะตองมผลยำวเปนรปทรงกระบอก มไหลของผลกวำง สวนตำของผลจะตองใหญและแบน ผลทเกดขนจะตองตดยำวบนกำนผลทสนๆ ตนจะตองเตย เพรำะถำสงเกนไปมกจะท ำใหตนลมงำยเมอตดผล ลกษณะโดยละเอยดของสบปะรดทจะใชท ำพนธปลกมดงน

ก. ลกษณะตน 1. คดเลอกตนทเจรญเตบโตด แขงแรง สมบรณ 2. ขอบใบทกใบตองเรยบ หรอมหนำมบำงเลกนอย เฉพำะสวนปลำยของใบเทำนน 3. จะตองเปนตนทไมมโรคหรอแมลง 4. แตละตนจะตองมหนอตง 1-3 หนอ แตละหนอควรมควำมยำวประมำณ 20 ซม. 5. แตละตนจะตองมตะเกยงไมนอยกวำ 5 อนและกระจำยอยตำมบรเวณกำนของผล ข. ลกษณะของผล 1. ผลจะตองมลกษณะเปนรปทรงกระบอก 2. ขนำดของผลขนอยกบควำมตองกำรของโรงงำนสบปะรดกระปองและตลำด 3. เนอจะตองมสเหลอง

20

4. เนอจะตองมควำมเหนยวแนน 5. จะตองไมมเมลดตดอยกบเนอของสบปะรด 6. กำนของผลตองมควำมยำวไมต ำกวำ 30 ซม.

วธกำรปลก นยมท ำกนอย 2 วธ คอ 1. กำรปลกแบบแถวเดยว ใชระยะกำรปลกระหวำงตน 40 ซม. ระหวำงแถว 100-125 ซม. ใน

เนอท 1 ไร จะปลกไดประมำณ 2,500-3,500 ตน กำรปลกแบบนเปนวธทเหมำะส ำหรบปลกเพอจ ำหนำยผลสด เพรำะไดผลใหญ รำคำด ใหหนอมำก และไวหนอใหออกผลสบแทนตนแมไดหลำยรน แตมขอเสยคอใหผลผลตตอไรต ำ เปลองเนอท แรงงำนและคำใชจำยในกำรก ำจดวชพช กำรทรงตวของล ำตนไมสด

2. กำรปลกแบบแถวค ใชระยะปลกระหวำงดนประมำณ 30 ซม. ระหวำงแถวประมำณ 50 ซม. กลบฟนปลำระยะระหวำงแถวของค 1 เมตร ในหนงไรจะปลกไดประมำณ 6,500-8,000 ตน บำงแหงอำจถง 10,000 ตน ทงน แลวแตควำมตองกำรของโรงงำนวำจะตองกำรผลขนำดไหน กำรปลกแบบนเปนวธทเหมำะส ำหรบปลกเพอจ ำหนำยใหแกโรงงำนอตสำหกรรม เพรำะใหผลทมขนำดเลกตำมควำมตองกำรของโรงงำน และใหผลผลตตอไรสง เสยคำใชจำย แรงงำนและเวลำในกำรก ำจดวชพชนอยกวำกำรปลกแบบแถวเดยว กำรทรงตวของล ำตนด เพรำะตนสบปะรดจะเจรญเตบโตเบยดเสยดกนไวไมใหลม สบปะรดควรจะปลกใหม ทก ๆ 3 ป และไมควรจะปลกซ ำทเดม ควรจะปลกสลบกบพชชนดอนบำง เชนพชตระกลถวเปนตน กำรปลกซ ำทเดมอำจท ำใหเกดโรคระบำดในไรสบปะรดไดงำย และกำรปลกควรจะเรมปลกตอนตนฤดฝน เพอจะไดรบควำมชมชนเพยงพอ

กำรใสปย กำรใสปยสบปะรดนน ไมอำจจะระบใหแนชดลงไปไดวำ จะตองใสเทำไรจงจะเปนกำรเหมำะสมและใหผลด เพรำะสภำพของดนแตละแหงแตกตำงกน ธำตในดนกมอำหำรมำกนอยแตกตำงกนไป ดงนนจ ำนวนปยทจะใสจงแตกตำงกนไปดวย โดยทวไปกำรใสปยอำจแบงออกไปไดรำว 2-3 ครง นบแตปลกจนเกบผล โดยมำกมกใชเปนปยแตงหนำ กำรใสปยครงแรกควรใสเมอสบปะรดอำยได 3 เดอน ตอจำกนนอก 2-3 เดอนจงควรใสอกครง เวนระยะเชนนเรอยไป หรอจะใสปละ 2 ครงกได ตำมควำมตองกำร กำรใสปยไมควรใสเมอใกลเวลำจะออกผล เพรำะจะไมเกดผลอะไรมำกนก

ปยทส ำคญส ำหรบสบปะรด คอ ธำตไนโตรเจน และโปแตชเซยม ปยไนโตรเจนโดยมำกมกใชแอมโมเนยซลเฟตมำกกวำจะใชโซเดยมไนเตรท เพรำะโซเดยมไนเตรทเมอละลำยน ำแลวน ำจะเหลอดำงทงไวในดน ซงสบปะรดชอบดนคอนขำงเปนกรดดงไดกลำวมำแลว ธำตโปแตชเซยม สบปะรดตองกำรมำก ดงนนปยสบปะรดทใชกนทวไปมกจะมไนโตรเจนและโปแตชเซยมสง สตรทนยมใชกนทวๆ ไปมกจะเปน 10-4-15 หรอ 12-2-10 หรอ 12-2-8 กำรใชปยสวนมำกใชหยอดรอบๆ โคนตน ใชปยประมำณ 35 กก.ตอสบปะรด 1,000 ตนตอครง ซงอำจจะใชปละ 2 ครงกพอ ธำตอนๆ นอกจำกนทจ ำเปนส ำหรบสบปะรดกมเหลก ทองแดง สงกะส โบรอน และแมงกำนส ซงสบปะรดตองกำรเพยงเลกนอยเทำนน แตกเปนธำตทจ ำเปนตอกำรปลกสบปะรด ซงจะขำดไมได

กำรบงคบใหสบปะรดออกผล สบปะรดจะออกผลทยอยกนตลอดป แตในปหนงๆ จะไดผลมำกอยสองครง คอประมำณเดอนตลำคมถงเดอนธนวำคม และประมำณเดอนเมษำยนถงเดอนมถนำยน ในไรหนงๆ จะออกผลไมคอยสม ำเสมอ บำงฤดจะมสบปะรดมำกท ำใหรำคำถก กำรใชสำรเคมบงคบใหสบปะรดออกกอนก ำหนดจงเปนวธทชำวไรนยมท ำกนอยในขณะน โดยใชแคลเซยมคำรไบด หรอชำวไรเรยกวำ ถำนแกส หยอดลงทยอดแบงวธกำรออกไดเปน 3 แบบ คอ

21

1. ใชแคลเซยมคำรไบด 1 กโลกรมผสมน ำ 1-2 ปบ แลวใสสวนผสมน 1 กระปองนมขน ตอสบปะรด 3-4 ตน ในไรหนงจะใชสำรนประมำณ 4-5 กโลกรม วธนท ำไดรวดเรว เหมำะในกำรปฏบตในฤดแลง แตเปลองสำรเคมมำก

2. โดยวธบดกอนแคลเซยมคำรไบดใหเปนผง น ำมำใสทยอดสบปะรดแลวใสน ำตำมลงไป ใชสำรเคมประมำณตนละ 0.5-1.0 กรม ไรหนงจะใชประมำณ 1-2 กโลกรม วธนสนเปลองนอยกวำวธแรก แตเสยเวลำและเปลองแรงงำน

3. โดยใชกอนแคลเซยมคำรไบดใสลงในกรวย แลวเทน ำลงไปใหผำนกอนแคลเซยมคำรไบดในกรวย ใหน ำไหลลงไปยงยอดสบปะรด แตวธนไมคอยนยมเชน 2 วธแรก กำรหยอดสำรแคลเซยมคำไบดนน ตองเลอกตนทไมเลกหรอใหญเกนไป ควรมอำยประมำณ 8 – 10 เดอน หลงจำกใสสำรเคมนแลวประมำณ 40 – 45 วน จะสงเกตเหนดอกสแดงโผลขนมำจำกยอด จำกนนอก 3 – 5 เดอน ผลจะแกจดกเกบได

นอกจำกสำรเคมดงกลำวแลว ยงมสำรเคมชนดอนทเรงใหสบปะรดออกดอกกอนก ำหนด คอ อเทรล (Ethral) โดยใชอเทรลซงมควำมเขมขน 1% โดยปรมำตร ใชฉดทยอดสบปะรดตนละ 50 c.c. เมอสบปะรดอำยได 10 เดอน จะตดผลประมำณ 97%

โรคและแมลงศตรของสบปะรด สบปะรดเปนพชทไมคอยจะมศตรและโรครบกวนเหมอนพชอนๆ เทำทพบกมแตโรคโคนเนำ อนเนองมำจำกพนทแฉะเกนไป บรเวณทปลกไมมทำงระบำยน ำออกได หรอในแหลงทปลกสบปะรดนำนๆ ศตรอยำงอนกม นก หน ในทบำงแหงมไสเดอนฝอย (Nematode) เปนศตรทส ำคญจงควรระวงไวดวยโรคทพบเสมอคอโรคไสเนำ (Heart Rot) เกดจำกเชอรำชนดหนง โรคนพบมำกในระยะทฝนตกชก และในไรทมน ำขงแฉะ อำกำรเรมเปนใบจะเหลอง ปลำยใบไหมเปนสน ำตำล เมอถอนใบกลำงๆ ขนมำ ใบจะหลดตดมอออกมำโดยงำย โคนใบทดงขนมำจะเปนรอยสน ำตำลไหม และมรอยช ำ เมอเปนมำกๆ ท ำใหล ำตนมแผล โคนเนำ ตนเหยวตำย กำรปองกนก ำจดโรคนควรจะถอนตนทเปนโรคเผำไฟท ำลำยเสย ควรท ำทำงระบำยน ำ อยำใหมน ำขงแฉะในทๆ เคยเปนโรคนมำแลว

แมลง แมลงศตรของสบปะรดทส ำคญคอ เพลยแปง ซงท ำใหเกดอำกำรใบเหยว แมลงชนดนสวนมำกจะพบเกำะอยตำมกำบทงบนและใตใบ จะเหนคลำยเปนแปงสขำวๆ ตดอย กนอำหำรโดยดดน ำเลยงจำกใบสบปะรด และในขณะเดยวกนกถำยสำรประกอบทเปนพษชนดหนงเขำไปในใบ ท ำใหใบสบปะรดเปนจดสเขยวๆ เหลองๆ และมสน ำตำลปนแดง ถำเปนมำกๆ ท ำใหปลำยใบไหม ใบเหยวตนแหงตำยไป บำงทอำจพบเพลยชนดนเกำะดดกนอยทโคนตนใตดนและทรำกท ำใหใบเหลองหมดทงตน ตนไมเจรญเตบโตและตำยในทสดกำรปองกนก ำจดแมลงชนดน ควรใชยำมำลำไธออน ซงเปนยำฆำแมลงทใชก ำจดแมลงชนดนไดผลด ใชตำมอตรำสวนทแจงไวในฉลำก กำรฉดเวนระยะประมำณ 10-15 วน ตอครง สก 2-3 ครง จนกวำแมลงจะเบำบำงลง พนธทจะน ำมำปลกใหม กควรน ำมำจมในน ำยำน เพอก ำจดเพลยแปงทอำจตดยำ และปองกนมใหไประบำดในไร

กำรก ำจดวชพช สบปะรดเปนพชทมรำกตน วชพชจะแยงน ำและอำหำรจำกสบปะรด ท ำใหใบสบปะรดมสแดง ตนแคระแกรนไมเจรญเตบโตเทำทควร ใหผลเลก ในปหนงๆ ควรก ำจดวชพชประมำณ 5 – 10 ครง ส ำหรบในฤดฝนตองท ำบอยกวำในฤดแลง สวนมำกชำวไรใชจอบถำก ทใชเครองมอตดหญำมนอย เพรำะกำรก ำจดวชพชวธนสนเปลองคำใชจำยแรงงำนมำก ขณะถำกหญำจอบอำจไปถำกเอำรำกตำมผวดนขำดไปดวยท ำใหตนเฉำ และดนอำจกระเดนไปถกเอำยอดสบปะรด ท ำใหตนเนำตำยได กำรก ำจดวชพชในไรสบปะรด โดยใชสำรเคมทดลองของมหำวทยำลยเกษตรศำสตร ไดผลพอสรปไดดงน ใชยำก ำจดวชพช

22

ซมำซน (Simazine) แอตรำซน (Atrazine) โมนรอน (Monuron) และไดยรอน (Diuron) พนบนดนในอตรำ (ตวยำสทธ) 0.36 กก. ตอไร ก ำจดวชพชไดตลอด 2 เดอน ถำในอตรำ 0.72 กก.ตอไร จะก ำจดไดนำน 3 เดอน ถำพนในฤดแลงจะใหผลนำนกวำน

ใชนำมปำกกำวำซลฟำวเวอร (2555, 48-50) เขยนถง กำรปลกสบปะรด เตรยมดน น ำ วธใหปย พนธทนยมปลก วธกำรเกบเกยว ดงตอไปน

1. กำรผลตสบปะรดทปลอดภยจำกสำรพษตกคำงและปลอดศตรพช เนนใหเกษตรกรมควำมรและมทกษะจะสำมำรถผลตสบปะรดทมควำมปลอดภยตอผบรโภค มคณภำพไดมำตรฐำนเปนทพงพอใจแกผคำและผบรโภค โดย

1.1 ปองกนก ำจดแมลงศตรสบปะรด โดยใชศตรธรรมชำต ศตรธรรมชำตของแมลงศตรสบปะรดทส ำคญ และพบทวไปในไรสบปะรดมเพยง

ชนดเดยว คอ ดวงเตำ ตวเตมวยมขนำดยำว 4.0 – 4.5 มลลเมตร ล ำตวดำนบนนนโคงสด ำ ดำนลำงแบนรำบคลำยเพลยแปง ตวหนอนและตวเตมวยของดวงเตำเปนตวห ำ กดกนเพลยแปงแมลงศตรส ำคญของสบปะรด ดงนน กำรปองกนก ำจดศตรสบปะรด ควรใชวธกำรทปลอดภยตำมค ำแนะน ำ เพออนรกษศตรธรรมชำตทเปนประโยชนดงกลำว

1.2 ปองกนกำรตกคำงของไนเตรทในผลสบปะรด โดยด ำเนนกำร ดงน - ใหปยและใหน ำตำมค ำแนะน ำอยำงเครงครด - หำมใสปยไนโตรเจนหลงกำรบงคบดอกแลว - หำมท ำลำยจกสบปะรด - ในแหลงทเคยพบปรมำณไนเตรทตกคำงสงในผลสบปะรด ควรเกบตวอยำงใบ

ในระยะบงคบดอก วเครำะหปรมำณธำตโมลบดนม ถำพบควำมเขำขนของธำตต ำกวำ 1 สวนในลำนสวน ใหพนใบสบปะรดดวยธำตโมลบดนม อตรำ 5 มลลกรมตอตนในระยะดอกแดง หรอ โพแทสเซยมคลอไรด อตรำ 8 กรมตอตน หลงกำรบงคบดอกแลว 75 วน

1.3 ตองใชสำรเคมทถกตองตำมกฎหมำยมเลขทะเบยนวตถอนตรำย และไมใชสำรเคมทหำมใช หรอยกเลกกำรใชทำงกำรเกษตร ตำมพระรำชบญญตวตถอนตรำย พ.ศ. 2535

1.4 ปฏบตตำมค ำแนะน ำกำรใชสำรปองกนก ำจดศตรพชอยำงถกตองเหมำะสม กำรใชสำรปองกนก ำจดศตรพชทเหมำะสม มขอแนะน ำควรปฏบต ดงน

- ตรวจซอมอปกรณเครองพนอยำใหมรอยรว เพอปองกนสำรพษปนเปอนเสอผำ และรำงกำยของผพน

- ตองสวมเสอผำและอปกรณปองกนสำรพษ ไดแก หนำกำก หรอผำปดจมกถงมอ หมวก และรองเทำ เพอปองกนอนตรำยจำกสำรพษ

- อำนฉลำกค ำแนะน ำ คณสมบต และกำรใชของสำรปองกนก ำจดศตรพชกอนปฏบตงำนทกครง

- ควรพนในชวงเชำหรอเยน ขณะลมสงบ หลกเลยงกำรพนในเวลำแดดจดหรอลมแรง และขณะปฏบต ผพนตองอยเหนอลมตลอดเวลำ

- เตรยมสำรปองกนก ำจดศตรพชส ำหรบใชใหหมดในครำวเดยว ไมควรเหลอตดคำงในถงพน

23

- ปดฝำภำชนะบรรจสำรปองกนก ำจดศตรพชใหสนทเมอเลกใช เกบไวในทมดชดหำงจำกสถำนทปรงอำหำร แหลงน ำ และตองปดกญแจโรงเกบทกครง

- ภำยหลงกำรพนสำรปองกนก ำจดศตรทกครงผพนตองอำบน ำ สระผม และเปลยนเสอผำใหมทนท เสอผำทใสขณะพนสำรตองซกใหสะอำดทกครง

- ไมเกบเกยวผลผลตกอนสำรปองกนก ำจดศตรพชทใชจะสลำยตวถงระดบปลอดภย โดยดจำกตำรำงค ำแนะน ำกำรใชสำรปองกนก ำจดศตรพช หรอฉลำกทภำชนะบรรจ

- เมอใชสำรปองกนก ำจดศตรพชหมดแลว ใหลำงขวดบรรจสำรดวยน ำ 2 – 3 ครง เทน ำลงในถงพนสำร ปรบปรมำตรน ำตำมควำมตองกำรกอนน ำไปใชพนปองกนก ำจดศตรพช ส ำหรบภำชนะบรรจสำรทใชหมดแลว คอ ขวด กลองกระดำษ และถงพลำสตก ใหท ำลำยโดยกำรฝงดนหำงจำกแหลงน ำ และใหมควำมลกมำกพอทสตวไมสำมำรถคยขนมำได หำมเผำไฟ และหำมน ำกลบมำใชอก

1.5 จดบนทกกำรใชสำรปองกนก ำจดศตรพชไวเปนหลกฐำนทกครง เกษตรกรควรบนทกกำรปฏบตงำนในขนตอนกำรผลตตำงๆ ใหมกำรตรวจสอบได หำกเกดขอบกพรองขน สำมำรถจดกำรแกไขหรอปรบปรงไดทนทวงท ไดแก

- สภำพแวดลอม เชน อณหภม ควำมชน และปรมำณฝน - พนธสบปะรด วนทปลก ขนำดของหนอ หรอจกทใชปลก อตรำกำรปลก - วนทใหปย ใหน ำ - กำรระบำดของศตรพช ชนดและปรมำณ - วนทพนสำรปองกนก ำจดศตรพช ชนด อตรำและวธกำรใช แหลงทมำของ

สำรเคม - วนทสบปะรดออกดอก และเกบเกยวผลผลต - ปรมำณไนเตรท กำรเกดผลแกน จ ำนวนผลแกน - คำใชจำย ปรมำณและคณภำพผลผลต และรำยได - ปญหำและอปสรรคอนๆ ตลอดฤดปลก กำรเกบเกยวและกำรขนสง

2. ผลตสบปะรดทมคณภำพไดมำตรฐำน สภำพพนทปลกในสภำพภมอำกำศทเหมำะสม

- ควรอยในเขตเกษตรเศรษฐกจสบปะรด - พนทรำบหรอทดอน

- ควำมสงจำกระดบน ำทะเลไมเกน 600 เมตร - ควำมลำดเอยงประมำณ 1 – 3 เปอรเซนต แตไมควรเกน 5 – 10 เปอรเซนต - ไมมน ำทวมขง - หำงไกลจำกแหลงมลพษ

- กำรคมนำคมสะดวก อยใกลโรงงำนหรอแหลงรบซอผลผลต

24

ลกษณะดน - ดนรวนหรอรวนปนทรำย - ควำมอดมสมบรณปำนกลำง มอนทรยวตถไมต ำกวำ 1.5 เปอรเซนต - กำรระบำยน ำและถำยเทอำกำศด - ระดบหนำดนลก ไมนอยกวำ 50 เซนตเมตร - คำควำมเปนกรดดำงระหวำง 4.5 – 5.5

สภำพภมอำกำศ - อณหภมทเหมำะสมตอกำรเจรญเตบโต ประมำณ 24 – 30 องศำเซลเซยส - ปรมำณน ำฝนกระจำยสม ำเสมอ ประมำณ 1000 – 1500 มลลเมตรตอป - มแสงแดดจด

แหลงน ำ - ควรมน ำเพยงพอส ำหรบใชเมอจ ำเปน - ตองเปนน ำสะอำดปรำศจำกสำรอนทรยและสำรอนนทรยทมพษปนเปอนวำงแผนกำรผลต

เนองจำกคณภำพสบปะรดลดลงอยำงรวดเรวหลงเกบเกยว จ ำเปนตองวำงแผนกำรผลต เพอใหไดปรมำณผลผลตสอดคลองกบควำมตองกำรของโรงงำนและตลำดตลอดป

- ตกลงรำคำและปรมำณกบผซอไวลวงหนำ - ในพนทไมมแหลงน ำ ใหปลกชวงตนฤดฝน - ในพนทมแหลงน ำ ใหทยอยปลกตลอดป - ชวงฤดแลงควรปลกดวยจก ชวงฤดฝนควรปลกดวยหนอ เพอเปนกำรกระจำยกำรผลต

พนธ กำรเลอกพนธ - ผลผลตมคณภำพตรงตำมทตลำดตองกำร - เจรญเตบโตด เหมำะกบสภำพดนฟำอำกำศ - คณภำพสบปะรดขนอยกบพนทปลก โดยเฉพำะอยำงยงพนธส ำหรบบรโภคสด พนธทนยมปลก สบปะรดทมคณสมบตด และนยมปลกเปนกำรคำม 2 กลม คอ

พนธส ำหรบสงโรงงำน มเพยง 1 พนธ คอ ปตตำเวย เปนพนธทขอบใบไมมหนำม หรอมหนำมเพยงเลกนอยบรเวณปลำยใบผลรปทรงกระบอก ตำตน

พนธส ำหรบบรโภคสด ม 5 พนธ ลกษณะแตกตำงกน และจะมคณภำพดตรงตำมพนธ เมอปลกในแหลงทเหมำะสมเทำนน

- นำงแล ใบมขอบเรยบหรอมหนำมเลกนอย ผลรปทรงกลม ตำนน เปลอกบำง เนอหวำนจด สเหลองทอง ต ำบลนำงแล อ ำเภอแมจน จงหวดเชยงรำย เปนแหลงปลกเหมำะสมทสด

- ภเกต ตรำดสทอง และสว ขอบใบมหนำมมำก ผลมตำลก เมอแกจดเปลอกสสม และ มสวนของกลบดอกอยทเปลอก เนอหวำนกรอบมรพรน สเหลองเขม พนธสวจะมผลสนกวำพนธภเกตและพนธ

25

ตรำดสทอง จงหวดภเกต เปนแหลงปลกทเหมำะสมส ำหรบพนธภเกต จงหวดตรำด เปนแหลงปลกทเหมำะสมส ำหรบพนธตรำดสทอง และอ ำเภอสว จงหวดชมพร เปนแหลงปลกทเหมำะสมส ำหรบพนธสว

กำรปลก กำรเตรยมดน - พนทเคยปลกสบปะรด ใหไถสบใบและตน ทงไวประมำณ 2 – 3 เดอน แลวไถกลบ

- ไถ 1 ครง ตำกดน 7 – 10 วน พรวน 1 – 2 ครง ยกแปลงสง 15 เซนตเมตร แลวท ำแนว ปลกสบปะรด

- ถำพนทลำดเอยงมำกกวำ 3 เปอรเซนต ตำมทระบในขอ 1.1 ตองท ำรองระบำยน ำรอบแปลงปลก เพอปองกนกำรชะลำงหนำดน

- วเครำะหดนกอนปลก และปฏบตตำมค ำแนะน ำในแตละแหลงปลก โดยเฉพำะกำรจดกำรอนทรยวตถในดน

วธกำรปลก กำรปลกดวยหนอ - คดหนอใหมขนำดเดยวกนส ำหรบปลกในแตละแปลงเพอเกบเกยวไดพรอมกน - หนอทใชปลกม 3 ขนำด คอ ขนำดเลก (300 – 500 กรม) ขนำดกลำง (500 – 700 กรม)

และขนำดใหญ (700 – 900 กรม ) - ไมควรใชหนอพนธทหกจำกตนแลวเกบไวนำนเกนไป - สำมำรถบงคบดอกไดเมออำยปลก 8 – 12 เดอน ขนอยกบขนำดของหนอทใชปลก

กำรปลกดวยจก - ปลกดวยจกทมขนำดตงแต 180 กรม - สำมำรถบงคบดอกไดเมออำยปลก 10 – 14 เดอน ขนอยกบชวงเวลำปลก กำรปลกและ

ระยะปลก - ชบหนอพนธหรอจก กอนปลก ดวยสำรปองกนโรครำกเนำ หรอ ตนเนำ โดยเฉพำะกำรปลก

ชวงฤดฝน - ปลกแถวค ระยะปลก 30 x 05 (80 – 90 เซนตเมตร) ปลกไดประมำณ 7500 – 8500 ตน

ตอไร แตไมควรเกน 12000 ตนตอไร กำรดแลรกษำ

กำรใสปย - สบปะรดตองกำรธำตอำหำรหลก (N P และ K ) ในแตละฤดกำรผลต - ไนโตรเจน 6 – 9 กรม N ตอตน หรอยเรย อตรำ 116 – 169 กโลกรมตอไร - ฟอสฟอรส 2 – 4 กรม P2 O5 ตอตน หรอทรพเปลซเปอรฟอสเฟต อตรำ 38 - 76

กโลกรมตอไร

26

- โพแทสเซยม 8-12 กรม K2 O ตอตนหรอโพแทสเซยมคลอไรด 113-170กโลกรมตอไร

กำรใหปยตนปลก ใหเลอกวธ 1 หรอ 2 1. วธกำรใหปยทำงกำบใบ ใหปยรองพนสตร 16 - 20 - 0 และใหปยบรเวณกำบใบลำงของ

ตน ดวยปยเคมสดสวน 2 :1 :3 หรอ 3 : 1 : 4 เชน สตร 12 - 6 - 15 หรอ 12 - 4 - 18 หรอ 13 - 13 - 21 ให 2 ครงๆ ละ 10 - 15 กรมตอตน ครงแรกหลงปลก 1 - 3 เดอน ครงตอมำหำงกน 2-3 เดอน หำกไมไดใหปยรองพนจะใหปยทำงกำบใบลำงของตนกไดแตเพมจ ำนวนเปน 3 ครง เมอสบปะรดมใบสเขยวซ ดจำง เนองจำกไดรบธำตอำหำรไมเพยงพอ ใหพนปยทำงใบเสรมดวยปยเคมสตร 23 -0-30 ผสมน ำเขมขน 5 % อตรำ 75 มลลลตรตอตน จ ำนวน 3 ครง คอระยะกอนบงคบดอก 30 วน 5 วน และหลงบงคบดอก 20 วน

2. วธกำรใหปยทำงดนรวมกบกำรพนทำงใบ ใหปยรองพนและ/หรอกำรใหปยบรเวณกำบใบลำงของตน 1 ครง อตรำ 10-15 กรมตอตน หลงปลก 1-3 เดอน ตำมขอ 1 พนทำงใบเดอนละ 1 ครง จนตนไดขนำดทจะบงคบดอก ดวยปยเคมประกอบดวย

- แอมโมเนยมซลเฟต 30 กโลกรม - เหลกซลเฟต 3 กโลกรม - โพแทสเซยมคลอไรด 10 กโลกรม - สงกะสซลเฟต 0.5 กโลกรม - แมกนเซยมซลเฟต 1 กโลกรม - บอแรกซ 0.1 กโลกรม ผสมน ำ 1,000 ลตร พนในพนท

1 ไร กำรใหปยตนตอ

- หลงเกบเกยวใหใชมดตดตนและใบแลวเรงกำรเจรญเตบโตของหนอดวยกำรใสปยเคม สตร 46-0-0 หรอ แอมโมเนยมซลเฟต บรเวณกำบใบลำง ของตนตอเดม อตรำ 7-15 กรมตอตน

- ใหปยทำงกำบใบ ดวยปยเคมสตร 12-6-15 หรอ 13 -13 - 21 อตรำ 15 กโลกรมตอตน จ ำนวน 2 ครง ครงแรกหลงจำกเลอกหนอทจะไวตอแลว และครงตอมำอก 4 เดอน

- เมอสบปะรดมใบสเขยวซดจำง เนองจำกไดรบธำตอำหำรไมเพยงพอ ใหหยอดหรอพนดวยปยเคมจ ำนวน 3 ครง เชนเดยวกบกำรใหปยตนปลก

กำรใหน ำ ไมจ ำเปนตองใหน ำ ถำมปรมำณน ำฝนสม ำเสมอตลอดฤดฝน ในฤดแลงหรอฝนทงชวง ควรใหน ำตนสบปะรดทก ำลงเจรญเตบโตสปดำหละ 1-2 ลตรตอตน หลงใสปยครงสดทำย ถำไมมฝนตองใหน ำเพอใหตนสบปะรดใชปยใหหมดควรใหน ำกอนและหลงกำรออกดอกหยดใหน ำกอนเกบเกยว 15-30 วน

กำรบงคบดอก ในแปลงเดยวกน ควรบงคบดอกพรอมกน บงคบดอกหลงกำรใหปยทำงกำบใบแลว 2 เดอน หรอหลงกำรพนปยทำงใบ 1 เดอน บงคบดอกเมอตนสบปะรดมน ำหนกตนปลกประมำณ2.5-2.8 กโลกรม และน ำหนกตนตอประมำณ 1.8-2.0 กโลกรม ดวยสำรผสมของแอทธฟอน (39.5 %) อตรำ 8 มลลลตร กบปยเคมสตร 46-0-0 อตรำ 300 กรม และน ำ 20 ลตร อตรำ 60-75 มลลลตรตอตน หรอใสถำนแกส อตรำ 1-2 กรมตอตน ในขณะมน ำอยในยอดทง 2 วธ บงคบ 2 ครง หำงกน 4 -7 วนท ำกำรบงคบดอกในชวงเยนหรอกลำงคน หำกมฝนตกภำยใน 2 ชวโมง หลง หยอดสำรบงคบดอก ควรหยอดซ ำภำยใน 2 -3 วน

27

กำรเกบเกยว ระยะเกบเกยวทเหมำะสม สบปะรดส ำหรบโรงงำน

- เกบเกยวผลสบปะรดทมควำมสกแกตำมมำตรฐำน - หำมใชสำรเคมทกชนดเรงใหสบปะรดสกกอนก ำหนด

สบปะรดส ำหรบบรโภคสด - เกบเกยวเมอตำสบปะรดเรมเปด 2-3 ตำ หรอผวเปลอกเปลยนเปนสเหลองประมำณ

10 เปอรเซนต วธกำรเกบเกยว สบปะรดส ำหรบสงโรงงำนใหใชมอหกผลออกจำกตนโดยไมตองเหลอกำน

แลวหกจกออกสบปะรดส ำหรบบรโภคสด ใชมดตดใหเหลอกำนยำวตดผลประมำณ 10 เซนตเมตร ไมตองหกจกออก

กำรจดกำรตนตอ สบปะรดสำมำรถไวตอได 1-2 ครง เมอเกบเกยวแลว ควรปฏบตดงนใชมดตดตนสบปะรดระดบเหนอดน 20-30 เซนตเมตร และตดใบใหเหลอประมำณ 10 เซนตเมตรใชตนและใบสบปะรดคลมดนเพอรกษำควำมชน และปองกนกำรงอกของวชพช ใหปยและน ำตำมค ำแนะน ำหกหนออำกำศ หรอหนอทเกดจำกตนไปใชขยำยพนธ เหลอเฉพำะหนอดนไวเปนตนตอ วทยำกำรหลงกำรเกบเกยว กำรปฏบตหลงกำรเกบเกยว - คดทงผลแกน ถกแดดเผำ หรอจดผดปกต - คดขนำดของผลตำมมำตรฐำนของโรงงำนหรอผรบซอ

กำรเกบรกษำผลผลตและกำรบรรจ สบปะรดส ำหรบบรโภคสด ลำงท ำควำมสะอำด และตดกำนผลใหเหลอประมำณ 2 เซนตเมตร จมผลในสำรผสมไขเคลอบผว (sta-fresh 7055) กบน ำอตรำ 1:7 ถง 1:9 กบสำรปองกนก ำจดเชอรำไทอะเบนดำโซล (40 %ดบบลวพ) อตรำ 1 ,000 สวน ในลำนสวน แลวผงใหแหง บรรจในกลองและเกบในตคอนเทนเนอรอณหภม 8-10 องศำเซลเซยส

กำรขนสง หลงกำรเกบเกยว ควรสงโรงงำนหรอผรบซอภำยใน 1-2 วนรถบรรทกสบปะรดตองสะอำด และเหมำะสมกบปรมำณสบปะรด ไมควรใชรถทใชบรรทกดน สตว มลสตว ปย สำรเคม เพรำะอำจมกำรปนเปอน ยกเวนจะมกำรท ำควำมสะอำดอยำงเหมำะสม กอนน ำมำบรรทกสบปะรดจดเรยงผลสบปะรดใหดำนจกลงขำงลำง เพอใหรบน ำหนกและปองกนผลช ำ

วชำกำรเกษตร (2558, 22-24) เขยนถงรำยละเอยดของสบปะรด ดงน ชอทำงวทยำศำสตร: Ananas comosus (L.) Merr. ชอสำมญ Pineapple จดอยในวงศสบปะรด (BROMELIACEAE) และอยในวงศยอย BROMELIOIDEAE ชอทองถนอนๆ มะนด บอนด (ภำคเหนอ), บกนด (ภำคะวนออกเฉยงเหนอ), ยำนด ขนนทอง (ภำคใต) เปนตน สบปะรด เปนพชลมลกทมควำมทนทำนตอสภำพแวดลอมตำงๆ ไดด ตนก ำเนดของสบปะรดมำจำกทวปอเมรกำใต แหลงปลกทส ำคญๆ ของประเทศเรำมกจะอยใกลๆ ทะเล เชน เพชรบรประจวบครขนธ ชลบร ระยอง และจงหวดตำงๆ ในภำคใต เชน ภเกต พงงำ ชมพร ซงนยมปลกในสวนยำง

28

ในปจจบนนมกำรปลกสบปะรดในจงหวดตำงๆ ของภำคตะวนออกเฉยงเหนอบรเวณรมแมน ำโขง และอกหลำยจงหวดในภำคเหนอ ส ำหรบพนธทนยมปลกกมกนอยหลำยสำยพนธ เชน พนธปตตำเวย พนธอนทรชต พนธขำว พนธภเกต พนธนำงแล เปนตน 1. พนธปตตำเวย พนธนมชออนๆ เชน ปรำนบร สำมรอยยอด มกรจกกนแพรหลำยในนำมของ สบปะรดศรรำชำ แหลงปลกทส ำคญคอ ประจวบครขนธ ชลบร เพชรบร ล ำปำง ผลมรสหวำนฉ ำ มน ำมำก รสชำตด ใบมสเขยวเขม ตรงกลำงใบเปนรองเปนสแดงอมน ำตำล ผวดำนบนใบจะเปนมนเงำ สวนผวใตใบมสเทำเงน ขอบใบเรยบแตบรเวณปลำยใบจะมหนำมเลกนอย มกลบดอกเปนสมวงอมน ำเง น ผลมน ำหนกประมำณ 2-6 กก. มขนำดและรปทรงแตกตำงกนไป เปลอกผลจะมสเขยวคล ำเมอยงออนอย แตเมอแกจดกจะเปลยนไปเปนสเหลองอมสม กำนผลจะสน ไสภำยในผลจะใหญ เนอมสเหลองออน ถำในฤดรอนกจะมสเนอเขมขน 2. พนธอนทรชต แหลงปลกทส ำคญ ไดแก จงหวดฉะเชงเทรำ พนธนถอพนธพนเมองทเกำแกทสดในประเทศไทย ลกษณะของใบจะมสเขยวออนไมเปนมน ใตใบมสเขยวออกขำวและมวำวออกเปนสน ำเงน ขอบใบตำมแนวยำวทงสองขำงจะมแถบสแดงอมน ำตำล ขอบใบมหนำมแหลมโคงงอเปนสน ำตำลอมแดง มกลบดอกสมวงเขม ทกำนผลจะมตะเกยงตดอย ผลมขนำดเลกกวำพนธปตตำเวย มรสหวำนออนๆ เปลอกผลจะเหนยวแนน เหมำะแกกำรขนสง 3. พนธขำว เปนพนธพนเมอง และนำจะกลำยพนธมำจำกพนธอนทรชต พนธนเกษตรกรนยมปลกรวมกบพนธอนทรชต แหลงปลกทส ำคญคอ จงหวดฉะเชงเทรำ ลกษณะของใบจะแคบและสนกวำพนธอนทรชต ใบเปนทรงพมเตย มสเขยวอมเหลอง บรเวณขอบใบจะมหนำมโคงงอไปสปลำยใบ ปลำยกลบดอกมสมวงอมชมพ โคนกลบมสมวงออน ผลมหลำยจก มขนำดน ำหนกเฉลยของผลประมำณ 0.85 กก. ผลเปนรปทรงกระบอก มตำผลลก เนอผลมสเหลองทอง คณภำพเนอไมคอยดนก รสชำตหวำนออน 4. พนธภเกตหรอสว มชออนๆ ทเรยกกนอกเชน พนธชมพร พนธสว พนธตรำดสทอง มกปลกกนมำกในสวนยำงทำงภำคใต โดยจะปลกกนระหวำงแถวของยำงพำรำกอนทจะกรดยำงได แหลงปลกทส ำคญคอ จงหวดภเกต ชมพร นครศรธรรมรำช และตรำด ลกษณะของใบจะมสเขยวออน กลำงใบมแถบสแดง ปลำยขอบใบจะมหนำมสแดงแคบและยำวกวำพนธอนทรชตและพนธขำว กลบดอกจะมสมวงออน ผลมขนำดเลก ตำลก เปลอกหนำ เนอมสเหลองเขม รสชำตหวำนกรอบ มกลนหอม 5. พนธนำงแลหรอน ำผง ในจงหวดเชยงรำยมกนยมปลกพนธนกนมำก มลกษณะคลำยคลงกบพนธปตตำเวย แตผลจะมรปทรงกลมกวำพนธปตตำเวย ตำจะนน เปลอกบำง และรสหวำนเขมกวำพนธปตตำเวย ผลมเนอสเหลองเขม เปลอกผลบำงมำก อณหภมทเหมำะสมส ำหรบกำรปลกสบปะรดจะอยท 23.9-29.4 องศำเซลเซยส ซงเปนลกษณะอำกำศทคอนขำงรอน ตองมฝนตกกระจำยสม ำเสมอตลอดป มควำมชนในอำกำศส ง มปรมำณน ำฝนอยในชวง 1,000-1,500 มลลเมตรตอป สภำพของดนทเหมำะแกกำรปลกสบปะรด จะตองมควำมเปนกรดเลกนอยประมำณ 4.5-5.5 แตไมควรใหเกน 6.0 สบปะรดปลกไดในดนแทบทกชนดทมกำรระบำยน ำไดด เชน ในดนรวน ดนรวนปนทรำย ดนปนลกรง ดนทรำยชำยทะเล ควรเลอกปลกในบรเวณทมควำมชนในอำกำศสง เชน ทรำบระหวำงภเขำ ทลำดเชงเขำ บรเวณใกลปำหรอแหลงน ำ

29

กำรเตรยมดน กำรเตรยมดนตองปรบระดบใหเรยบ เพอไมใหมน ำทวมขง ควรไถดนใหลกเพอชวยใหกำรระบำยน ำและอำกำศในดนเปนไปอยำงสะดวก และทกครงทมกำรรอแปลงเพอปลกใหมจะตองท ำเชนนทกครง กำรเตรยมดนปลกสบปะรด หำกเปนพนททตองบกเบกใหมควรใชรถไถ ดนรำกไมใหญๆ ใหโผลขนมำแลวจดไฟเผำเสย ตอจำกนนกไถดนใหลกประมำณ 20-30 เซนตเมตร และไถพรวนอก 2-3 ครง แลวปลอยทงไวสกระยะหนงเพอใหเศษซำกพชในดนเนำสลำย ตอมำจงคอยปรบระดบดนใหเรยบเสมอกน จำกนนจงไถดนใหลกอก 40-50 เซนตเมตร เพอเปนกำรเปดหนำดนใหลกใหมกำรระบำยน ำและอำกำศไดด หำกดนเปนแปลงสบปะรดเกำ ใหใชจำนไถกลบไปกลบมำจนตนและใบกลำยเปนชนเลกชนนอย ไถกลบเศษตนและใบสบปะรดนนลงในดนแลวปลอยทงไวสกระยะหนงเพอใหเนำเปอยกลำยเปนอนทรยวตถ และเพอเปนกำรปรบโครงสรำงของดนใหดขน ตอจำกนนจงไถดนใหลก 40-50 เซนตเมตร และใชพรวนจำนไถอกครงเมอใกลระยะเวลำทจะปลก ฤดปลกและวธปลก สบปะรดสำมำรถปลกไดเกอบตลอดทงปในประเทศไทย แตไมควรปลกในชวงทฝนตกหนกตดตอกนหลำยวน เพรำะจะท ำใหเกดโรคเนำขนมำได ในเดอนธนวำคมควรมกำรเตรยมดนใหเสรจ และท ำกำรปลกในเดอนมกรำคม-เมษำยน เนองจำกมแสงแดดจำและไมมฝนตกชก ซงเปนชวงทดนยงมควำมชมชนเพยงพอแกกำรเจรญเตบโตในระยะแรกอย ถำปลกในฤดแลงควรฝงหนอใหตงตรง แตถำปลกในฤดฝนควรฝงหนอใหเอยง 45 องศำ เพอปองกนน ำเขำไปขงอยในยอด กำรปลกสวนใหญมกจะใชระยะปลกแตกตำงกนไปตำมวตถประสงคกำรปลกเปนแถวคควรฝงหนอใหลก 15-20 เซนตเมตร ส ำหรบกำรปลกสบปะรดสำมำรถใชหนอหรอจกปลกกได แตกำรปลกดวยหนอจะใหผลผลตเรวกวำ และสำมำรถหำพนธไดงำยกวำกำรปลกดวยจก ตอนเรมปลกใหขงเชอกท ำแนว ระยะปลกกอน จำกนนใหปลกสบปะรดตำมแนวทวำงไว โดยไมจ ำเปนตองขงเชอกทกแถว เทคนคทท ำใหปลกสบปะรดไดเรวคอ กำรใชเสยมทมดำมสนขดดนขนมำ แลวใชมออกขำงหนงจบหนอเสยบลงไปปลก วธกำรขยำยพนธสบปะรด 1. หนอดน เกดจำกตำทอยในบรเวณล ำตนใตดน ซงจะเรมแทงขนมำพนผวดนหลงจำกเกดกำรสรำงดอกแลว มจ ำนวนนอย รปทรงเลกเรยว ใบยำวกวำหนอขำง 2. หนอขำง เกดจำกตำทพกตวอยบนล ำตนในบรเวณโคนใบ หนอขำงเหลำนจะมน ำหนกตำงกนไปตงแต 0.5-1 กโลกรม ใหผลเมอมอำย 14-18 เดอน ใชขยำยพนธไดด 3. ตะเกยง เกดจำกตำบนกำนผลทอยในบรเวณโคนผล ตะเกยงมน ำหนกเฉลยทวไปอยระหวำง 0.3-0.5 กโลกรม ใหผลเมอมอำย 18-20 เดอน 4. จก เตบโตขนเหนอผลสบปะรดหลงจำกดอกโรยไปแลวจกจะมน ำหนกทวไปตงแต 0.075-0.2 กโลกรม ใหผลตำมธรรมชำตเมออำย 22-24 เดอน เมอเกบผลสบปะรดกจะปลดจกออกจำกผล และหลงจำกเกบเกยวผลไปแลวประมำณ 6 สปดำห กจะปลดหนอออกจำกตน หนอทมขนำดเหมำะแกกำรขยำยพนธคอ มควำมยำวประมำณ 50-75 เซนตเมตรหลงจำกเกบหนอ, ตะเกยงหรอจกมำแลว ใหน ำมำผงแดดโดยคว ำยอดลงสพนดน ใหโคนแผลไดรบแสงแดดจนรอยแผลแหงรดตวเปนกำรฆำเชอโรคดวย แลวน ำมำมดรวมกนเปนกองเพอรอกำรปลกหรอน ำไปขำยตอไป กอนปลกตองลอกกำบใบลำงออก 3-4 ชน เพอใหรำกแทงออกมำไดสะดวกและเรวขน กำรใชสวนขยำยพนธหลำยชนดปลกแยกเปนแปลงๆ เปนกำรดเพรำะสำมำรถทยอยเกบผลสบปะรดไดหลำยรนตลอดป

30

ขอด ขอเสย ของกำรปลกดวยหนอและปลกดวยจก กำรปลกดวยหนอ - ปลกไดตลอดป - คอนขำงทนทำนตอโรคเนำ - มกำรเจรญเตบโตไมสม ำเสมอหรอไมพรอมกน - อำยเกบเกยวตำมธรรมชำต 14-18 เดอน - กำรบงคบออกดอก ท ำไดยำกเพรำะตนไมสม ำเสมอกน - กำรเกบเกยวผล เกบไดไมพรอมกน กำรปลกดวยจก - ปลกไดเฉพำะฤดแลงหรอฝนไมชก - ไมทนทำนตอโรคเนำ - มกำรเจรญเตบโตสม ำเสมอกน - มอำยเกบเกยวตำมธรรมชำต 22-24 เดอน - กำรบงคบออกดอก ท ำไดงำยเพรำะตนสม ำเสมอกน - เกบผลไดพรอมกน กำรควบคมและก ำจดวชพช กำรใชสำรเคมก ำจดวชพช จะประหยดและรวดเรวกวำกำรใชแรงงำนคนก ำจด สำรเคมก ำจดวชพชทนยมใชในแปลงสบปะรด ไดแก ไดยรอน เชน คำรแมกซ ใชฉดพนวชพชใบกวำงไดผลด โดยฉดพนกอนวชพชจะงอก และสำรโบรมำซล เชน โบรมกซ ใชฉดพนในแปลงสบปะรด ซงเปนสำรเคมฆำวชพชใบแคบไดผลด เมอมวชพชงอกขนมำแลว หรอจะใชทง 2 ชนดผสมกนกได โดยใชโบรมำซล 363 กรม และไดยรอน 363 กรม ผสมน ำฉดพนในเนอท 1 ไร ใหฉดทนทหลงจำกปลกสบปะรดแลว กจะสำมำรถควบคมวชพชทงชนดใบแคบและใบกวำงอน ๆ ไดนำนถง 4 เดอน ไมแนะน ำใหใชโบรมำซล ในแปลงสบปะรดทปลกแซมในสวนยำงพำรำ หรอสวนไมผลอนๆ เพรำะจะเกดกำรสะสมในดนถำใชซ ำซำก โดยทสำรเคมจะจบตวกบเมดดนเมอถกน ำพดพำไปจะเกดอนตรำยกบพชอนๆ ได แตควรจะใชอะทรำซน เชน เกสำพรม หรออะมทรน เชน เกสำแพกซ ผสมกบไดยรอนแทน ควรผสมสำรจบใบลงไปประมำณ 0.1-0.3% โดยปรมำตรในกำรใชสำรเคมก ำจดวชพช เพอชวยเพมระสทธภำพใหดยงขน เมอพบวำวชพชงอกขนมำอำจพนซ ำอก 1 ครง โดยพนใหหมดทงแปลง หรอเฉพำะจดกได ขอควรระวง หำมใชสำรเคมก ำจดวชพช ภำยหลงจำกกำรใชสำรเคมเรงดอกสบปะรดแลว ใหรอจนกวำจะเกบผลเสรจสนแลวจงจะใชได กำรใสปย หลงจำกไถแปร กอนปลกสบปะรด ควรใสปยอนทรยหรอปยคอก 1 ตนผสมปยหนฟอสเฟตสตร 0-3-0 อตรำ 50-100 กโลกรมตอไร โรยเปนแถวตำมแนวรองปลกเพอปรบปรงดนกระตนกำรออกรำก ใสปยสตรทมสดสวนไนโตรเจนสง เชน สตร 21-0-0 หรอ 16-20-0 อตรำ 7-10 กรมตอตน หลงจำกปลกได 1-2 เดอน หรอระยะเรมออกรำก ใสดนโคนตนฝงหรอกลบปยอนทรยหรอปยคอกในขณะดนมควำมชนเพยงพอ ใสปยครบสตรทมสดสวนโพแทสเซยมสง 3:1:4 เชน สตร 12-4-18+ธำตอำหำรเสรม, 15-5-20, 13-13-21 หรอสตรใกลเคยงซงไนโตรเจนไมควรเกน 15% หลงจำกปลกได 4-6 เดอน เพอเปนกำรปองกนสำรไนเตรทตกคำงอตรำ 10 กรมตอตน ใสบรเวณกำบใบลำงขณะกำบใบมน ำเพยงพอทจะละลำยปยใหธำตอำหำรรองและธำตอำหำรเสรมกอนบงคบผล 1-2 เดอน โดยฉดพนเขำทำงใบ เชน แคลเซยม โบรอน

31

ใสปยโพแทสเซยมคลอไรด (0-0-6)หรอโพแทสเซยมซลเฟต (0-0-50) อตรำ 7-10 กรมตอตน หลงบงคบผลประมำณ 3 เดอน โดยใสบรเวณกำบใบลำงในขณะกำบใบมน ำเพยงพอทจะละลำยปยได ประโยชนของสบปะรด เนอใชรบประทำนสดหรอแปรรปเปนสบปะรดแชอม สบปะรดกวน สบปะรดแหง แยมสบปะรด หรอ บรรจกระปอง และคนท ำน ำ เศษเหลอของสบปะรดจำกอตสำหกรรมบรรจกระปอง สำมำรถน ำมำแปรรปเปน น ำเชอม แอลกอฮอล น ำสมสำยช ไวน อำหำรสตว กรดซตรก กรดมำลก และกรดแอสคอรบก ได เสนใยจำกใบสบปะรด สำมำรถน ำมำทอเปนผำได ในฟลปปนสและไตหวนมกนยมตดเปนชดสำกลประจ ำของชำต เรยกวำ “ผำบำรอง” เยอใยจำกสบปะรด สำมำรถน ำมำท ำเปนกระดำษทมคณสมบตพเศษซงในหลำยประเทศกใชเปนกระดำษส ำหรบพมพธนบตรดวย เนองจำกกระดำษจะมควำมบำงมำก มผวนมเนยน สำมำรถบดงอหรอเปลยนรปรำงไดงำยโดยไมเสยหำย เศษเหลอทงจำกโรงงำน เชน เปลอก และแกนกลำง สำมำรถน ำมำใชเปนอำหำรสตวได สวนสบปะรดทใชปลกเปนไมประดบน เปนสบปะรดทกลำยพนธมำจำกสบปะรดทปลกบรโภคผล ซงมหลำยลกษณะ ดงน

1. อนทรชตแปลง กลำงใบสสมออนเจอชมพ ขอบใบสน ำตำลเขม หนำมสน ำตำลเขม 2. แดงบำงคลำ กลำงใบสเขยวสลบแดง โคนใบสสม ขอบใบสเหลองอมแดง หนำมสแดง

ปนสม 3. เหลองบำงคลำ กลำงใบสครม-เหลอง ขอบใบสเขยว หนำมสเขยว 4. แดงปตตำเวย กลำงใบสเขยวอมแดง ขอบใบสแดง ผวใบเรยบเปนแถบสขำว -ชมพ

ขอบใบเรยบหรอมหนำมสแดงทปลำยใบและโคนใบ 5. สบปะรดดำงสำมสและดำงธรรมดำ กลำงใบเขยว ขอบใบสครมและครมแกมชมพ

หนำมสเขยวและชมพแดง ใหผลสแดงสวยงำม 6. สบปะรดแคระ ลกษณะคลำยสบปะรดอนทรชตยอสวนผลขนำดเลกสงเพยง 1.5-2 นว

ผลสขำวครม กลนหอม ตดผลนำน 6 เดอน ซงใชตดผล (ดอก) ขำยไดดวย กรมวชำกำรเกษตร (2560, 7-10) เขยนถงวธกำรปลกสบปะรด ดงน กำรเตรยมดนปลก ท ำ กำรไถดะ 1 ครงใหลก 20 – 40 เซนตเมตร และไถพรวน 1 – 2 ครงขนกบสภำพดน และเกบตวอยำงดนไปวเครำะห ส ำหรบพนทบกเบกใหมใหขดเอำตอไมและรำกไมใหญออกจำกแปลงแลวปรบระดบดนใหมควำมลำดเอยเลกนอย (ประมำณ 1 – 3 เปอรเซนต) และยกแปลงใหสง 6 นว ทงนเพอชวยไมใหเกดน ำขง ในกรณทดนมชนดำนใหไถท ำลำยชนดำน และควรระวงในกำรไถดนบรเวณทจอมปลวก โดยอยำท ำใหดนจำกจอมปลวกกระจำยออกไปในบรเวณรอบ ถำมพนทจอมปลวกเพยงเลกนอย ใหเวนบรเวณดงกลำวไว ส ำหรบพนทเกำทเคยปลกสบปะรดมำแลว ควรใชรถไถสบฟนใบและตนสบปะรดแลวทงไว 2 – 3 เดอน เพอใหเศษซำกผพงแลวจงไถกลบในขนตอนกำรเตรยมดนยกแปลงใหสงประมำณ 6 นว และระดบของแปลงปลกควรมควำมลำดเอยงประมำณ 1 – 3 เปอรเซนตเพอประโยชนในกำรระบำยน ำท สะดวกเชนเดยวกน สภำพพนท เปนพนทมควำมสงจำกระดบน ำทะเลไมเกน 600 เมตร มควำมลำดเอยงเลกนอย เพอไมใหน ำขงแตไมเกน 3% ลกษณะดน เปนดนรวนหรอดนรวนปนทรำย มกำรระบำยน ำด ระดบหนำดนลก มอนทรยวตถพอสมควร มควำมเปนกรดเลกนอย คำควำมเปนกรด – ดำง (pH) ประมำณ 4.5 – 6.0

32

สภำพภมอำกำศ สบปะรดเปนพชทนแลงทปลกไดดในเขตรอน ชนทมปรมำณน ำฝนอย ระหวำง 1,000 – 1,500 มลลเมตร ตอป มกำรกระจำยสม ำเสมอ และมอณหภมระหวำง 24 – 30 องศำเซลเซยส พนธ สบปะรดพนธปตตำเวย เปนสบปะรดเพยงพนธเดยวในปจจบน ทเหมำะส ำหรบสงโรงงำน แตสำมำรถใชบรโภคไดด สบปะรดพนธอนๆ เชน พนธภเกต ตรำดสทอง สว และ นำงและ เหมำะส ำหรบบรโภคสดเทำนน ลกษณะ ทดของสบปะรดพนธปตตำเวยคอใบจะตองมขอบเรยบไมมหนำมหรอมหนำมเพยงเลกนอยบรเวณปลำยใบผลมตำตนไมเปนรองลก รปทรงของผลเปนทรงกระบอกผลมจกเพยงจกเดยว เมอพบลกษณะทไมดเชน ใบมหนำมมำก ตำเปนรองลก ผลไมเปนทรงกระบอกมหลำยจก ใหตดตนเหลำนนเพอท ำลำยทง ไมน ำสวนขยำยพนธไปปลกตอไป กำรวำงแผนเพอกระจำยกำรผลต วำงแผนกำรผลตกอนกำรปลกสบปะรด โดยก ำหนดเวลำทตองกำรเกบเกยวไวลวงหนำ แลวเลอกชนดของ วสดอปกรณทจะท ำกำรเกบเกยวสบปะรด วสดปลก วสดปลกทใชโดยทวไปมสองชนด ไดแก หนอและจก กำรใชหนอปลก จะบงคบดอกไดเมออำยปลก 8 – 12 เดอนขนอยกบขนำดของหนอทใช ในขณะทกำรใชจกจะบงคบดอกไดเมออำยปลกประมำณ 10 – 14 เดอน แตไมวำจะใชหนอหรอจกกตำม ควรท ำกำรคดขนำดของวสดปลกใหไดขนำดเดยวกนในแปลงปลกเดยวกน เพอหลกเลยงชวงทมผลผลตออกสตลำดมำกใน เดอนเมษำยน – มถนำยนใหปลกดวยจกหรอหนอขนำดเลกในชวงตนฝน ส ำหรบหนอสำมำรถปลกไดตลอดป ยกเวนชวงกลำงฤดฝน ทมฝนตกชกเพรำะจะท ำใหเกดโรคเนำไดงำย จ ำนวนตนและระยะปลก ควรปลกใหไดจ ำนวนตนตอไร 8,000 – 12,000 ตนโดยกำรปลกเปนแถวค และใชระยะปลก 25x50x100 ซม. จะท ำใหปลกไดจ ำนวน 8,533 ตนตอไร ถำตองกำรปลกใหไดจ ำนวนตนเพมขนใหปรบระยะปลกใหเหมำะสม โดยค ำนงถงควำมสะดวกในกำรปฏบตงำนหลงปลก และกำรควบคมขนำดของผลสบปะรด กำรชบหนอ กอนปลกควรชบหนอหรอจก ดวยสำรปองกนก ำจดเชอรำเพอปองกน โรคตนเนำ และรำกเนำทเกดจำกเชอรำ ไฟทอฟธอรำ โดยเฉพำะ กำรปลกในชวงกลำงฤดฝน กำรดแลรกษำ กำรใหปยตนปลก กำรใสปยรองพน : แนะน ำใหใสปย 16 – 20 – 0 ตนละ 15 กรม (1 ชอนแกง) ขำงตนปลกในกรณทอนทรยวตถในดนต ำกวำ 1% ใหใสปยอนทรยหรอปยคอกปรมำณ 1 ตน ผสมหนฟอสเฟต 50 – 100 กโลกรม / ไร โดยโรยเปนแถวหลงไถแปรตำมแนวรอง ปลกสบปะรด เพอกระตนกำรออกรำก กำรใหปยทำงกำบใบ : แนะน ำใหใสปยทมอตรำ 2:1:3 เชน 12 – 6 – 15 หรอ 13 – 13 – 21 ,อตรำ 40 กรม/ตน ( 3 ชอนแกง) แบงใส 2 – 3 ครง ครงแรกหลงปลก 1 – 3 เดอนครงตอๆ ไปหำงกน 2 – 3 เดอน โดยใหปยบรเวณกำบใบลำงของตนสบปะรด

กำรใหปยทำงใบ : เมอพชไดรบธำตอำหำรไมเพยงพอแนะน ำใหใสปยสตร 23 – 0 – 25 (ยเรยผสมโพแทสเซยมซลเฟต 1:1) ผสมน ำควำมเขมขน 5 เปอรเซนต ตนละ 75 มลลลตร/ครง จ ำนวน 3 ครง (โดยวธกำรตกหยอด หรอฉดพน) ในระยะกอนบงคบดอก 5 วน และหลงบงคบดอก 20 วน กำรใสปยตนตอ (สบปะรดตอ) กำรใสปยทำงกำบใบเพอเรงหนอใชยเรย หรอ แอมโมเนยซลเฟต 7 – 15 กรม/ตน ใสบรเวณกำบใบลำงของตนตอ เดมหลงตดใบแลว

33

กำรใหน ำ สบปะรดเปนพชทนแลงและเปนพชทปลกในเขตทม ปรมำณฝนคอนขำง ต ำเกษตรกรสวนใหญปลกโดยใชน ำฝนธรรมชำต แตกำรใหน ำสบปะรดจะท ำใหผลผลตเพมขน ขนำดผลมควำมสม ำเสมอขน และไดขนำดตำมควำมตองกำรของโรงงำน โดยเฉพำะสบปะรดหลงหยอดสำรบงคบดอกแลว หำกขำดน ำผลสบปะรดจะมขนำดเลกกวำปกตมำก และ ผลจะมลกษณะหวแหลมทรงคลำยเจดยดงนนกำรใหน ำสบปะรดอยำงสม ำเสมอในชวงฤดแลง โดยเฉพำะชวงกำรเจรญเตบโตของตน ชวงหลงกำรหยอดสำรบงคบดอกตลอดจนถงชวงกอนเกบเกยวมควำมจ ำเปนอยำงยงเพอรกษำขนำด และคณภำพของผลสบปะรดโดยในชวง แลงใหน ำอตรำ 300 มลลลตร /ตน/สปดำห และหยดใหน ำกอนกำรเกบเกยว 2 - 4 สปดำห กำรบงคบดอก กำรบงคบดอกสำมำรถท ำไดเมอตนสบปะรดมน ำหนก ประมำณ 2.5 กโลกรม โดยกำรใชเอทธฟอน (39.5เปอรเซนต) จ ำนวน 8 มลลลตร รวมกบปยยเรย 300 กรม ผสมน ำ 20 ลตร แลวหยอดยอดสบปะรดตนละ 60 – 75 มลลลตร หยอด 2 ครง หำงกน 4 – 7 วน หรอ ใชถำนแกส (แคลเซยมคำรไบด) ตนละประมำณ 3 – 5 กรม (ครงชอนชำ) หยอดลงไปบนยอดแลวหยอดน ำตำมประมำณ 50 มลลลตร กำรบงคบดอกควรท ำในชวงเยน หรอกลำงคนหำกมฝนตกลงมำภำยใน 2 ชวโมง หลงหยอดสำรบงคบดอก ควรท ำกำรบงคบซ ำภำยใน 2 – 3 วน สขลกษณะและอนำมย ก ำจดวชพชรอบๆ แปลงปลกสบปะรดและก ำจดเศษวสดจำกบรรจภณฑตำงๆ ทใชงำนแลว โดยกำรฝงดนหรอเผำท ำลำย เกบสำรเคมปองกนก ำจดศตรพช และปยเคมในทปลอดภย และมกญแจปดท ำควำมสะอำดอปกรณตำงๆ ทใชในกำรพนสำรปองกนก ำจดศตรพช หลงกำรใชงำนแลว หำกเกดกำรช ำรดท ำกำรซอมแซมใหอยในสภำพดพรอมใชงำน กำรปองกนก ำจดศตรสบปะรด โรครำกเนำหรอตนเนำ เกดจำกเชอรำไฟทอฟธอรำจะระบำดมำกในชวงฤดฝนและระบำดรนแรงมำกเปนพเศษ ในพนท ทมสภำพเปนดำง เชอจะเขำท ำลำยทใบ ตน และผล กำรปองกนก ำจด ปรบสภำพควำมเปนกรดเปนดำงของดนใหต ำกวำ 5.5 โดยใชก ำมะถนผง หรอ ปยทมฤทธตกคำง เปนกรดจดใหมกำรระบำยน ำทดปองกนและก ำจดโดยใชสำรปองกนก ำจดโรคพช โดยจมหนอพนธกอนปลก และพนหลงปลกแลวทก ๆ 2 เดอน ดวยสำรเคมเมตำแลคซล อตรำ 20 – 40 กรม/น ำ 20 ลตร หรอ อฟอไซดอลมนม ฟอสเอทธล อลมนม หรอ อลมนม เอธลฟอสเฟต อตรำ 80 – 100 กรม/น ำ 20 ลตร ในกรณทพบระบำดในแปลง ใหเกบตนทเปนโรค เผำท ำลำย แลวพนสำรปองกน ก ำจดโรคพชดงกลำว กบตนบรเวณขำงเคยง

โรคผลแกน เกดจำกปฏก ร ยำร วมระหว ำง เช อแบคท เรย เออรว เนยกบสภำพแวดลอมทเปลยนแปลงไปจำกปกต ซงมผลตอกำรเจรญเตบโตของผลสบปะรด โรคนจะระบำดในระยะ 7 – 10 วน กอนทผลสบปะรดจะแกเกบเกยวได

กำรปองกนก ำจด เพมอตรำปลกตอไรใหมำกขนเพอชวยรกษำอณหภมในแปลง สบปะรดใหสม ำเสมอเพมเปอรเซนตควำมเปนกรดในผล โดยกำรใช โพแทสเซยมคลอไรด หลงกำรบงคบดอกแลว 75 วน กำรควบคมวชพชโดยไมใชสำรก ำจดวชพช กำรเตรยมแปลงควรไถใหลก และพรวน 1 – 2 ครง ครำดเกบเศษซำกวชพชออกจำกแปลง เพอก ำจดวชพชยนตนหรอวชพชขำมฤดซงขยำยพนธดวย รำก เหงำ ไหล ภำยหลงปลกสบปะรด 1 – 2 เดอนเมอวชพชงอกแลวตองรบก ำจดโดยใชจอบดำยวชพช

34

ระหวำงแถวปลก ระหวำงตนสบปะรดภำยในแถวปลกควรใชมอถอน ควรกระท ำกอนวชพชออกดอกและตองระวงไมใหรำกและตนสบปะรดถกกระทบกระเทอน กำรควบคมวชพชโดยใชสำรก ำจดวชพช กำรใชสำรก ำจดวชพชเปนวธกำรทมประสทธภำพ มำกกวำกำรควบคมวชพชโดยกำรใชจอบดำยแตตองเลอกใชสำรก ำจดวชพชตำมชนดและอตรำทเหมำะสมกบชนดวชพชและ ปรมำณควำมหนำแนนของวชพชและชวงเวลำกำรเจรญเตบโตของสบปะรด กำรเกยวและกำรเกบรกษำ เกบเกยวผลสบปะรดทมควำมแก (สก) ตำมมำตรฐำนหลงกำรบงคบดอก 145-165 วนหำมใชสำรเคมทกชนดเรงใหสบปะรดสกกอนก ำหนดคดทงสบปะรดทมผลแกน แดดเผำ ขนำดใหญหรอเลกเกน มำตรฐำน หรอผลทมรปทรงเจดยหลงเกบเกยวควรสงโรงงำนทนท ไมควรทงไวนำนจะท ำใหสบปะรดสกเกนไป กำรขนสง จดเรยงผลสบปะรดโดยเอำดำนจกลงขำงลำง เพอรบน ำหนกกนช ำปองกนผลสบปะรดไมใหไดรบอณหภมสงเกนไป ระหวำงกำรเกบเกยวและขนสงใชยำนพำหนะทสะอำดและเหมำะสมกบปรมำณสบปะรด กำรบนทกขอมล ควรมกำรบนทกขอมลตำงๆ ในเรองกำรปฏบตงำน รำคำผลผลตกำรระบำดของโรค กำรใชปย และสำรเคมตำง ๆ วนทท ำกำรใสปยและสำรเคม ชนดปย ผลผลต เพอเปนฐำนขอมลในกำรพยำกรณกำรผลตในปตอๆไปตลอดจนใชเปนแนวทำงกำรปรบปรงผลผลตและคณของสบปะรดบนทกสภำพอำกำศ เชน ปรมำณน ำฝน อณหภม ลม พำย เกบรวบรวมผลกำรวเครำะหดน งำนวจยทเกยวของ เกษสดำ ศรวงค (2552 : บทคดยอ) ศกษำวจยเรอง กำรศกษำตนทนและผลตอบแทนจำกกำรปลกสบปะรดของเกษตรกร : กรณศกษำเกษตรกรอ ำเภอเมองและอ ำเภอแจหม จงหวดล ำปำง พบวำ ตนทนในกำรปลกสบปะรดตอไร ส ำหรบไรขนำดเลกเทำกบ 10,167.97 บำท ประกอบดวยตนทนคงท 760.95 บำท ตนทนผนแปร 9,407.02 บำท ส ำหรบไรขนำดกลำงเทำกบ 11,521.99 บำท ประกอบดวยตนทนคงท 497.92 บำท ตนทนผนแปร 11,024.07 บำท ส ำหรบไรขนำดใหญเทำกบ 13,333.83 บำท ประกอบดวยตนทนคงท 303.59 บำท ตนทนผนแปร 13,024.07 บำท ผลตอบแทนตอไรในกำรปลกสบปะรดส ำหรบไรขนำดเลก ขนำดกลำง และขนำดใหญ เทำกบ 16,406.44 บำท 16,118.90 บำท และ 17,355.80 บำทตำมล ำดบ กำรวเครำะหจดคมทนส ำหรบไรขนำดเลก ขนำดกลำง และขนำดใหญ เทำกบ 868.14 บำท 1,220.50 บำท และ 1,406.06 บำท ตำมล ำดบเมอเปรยบเทยบตนทนในกำรปลกสบปะรดตอไร พบวำ ตนทนในกำรปลกตอไรส ำหรบไรขนำดใหญตองลงทนสงกวำไรขนำดกลำงเปนเงน 1,811.84 บำท และสงกวำไรขนำดเลกเปนเงน 3,164.86 บำท ตำมล ำดบ สวนกำรเปรยบเทยบผลตอบแทนจำกกำรลงทน จดคมทน ระยะเวลำคนทน และมลคำปจจบนสทธมคำใกลเคยงกน เอกชย อตสำหะ (2553 : บทคดยอ) ศกษำวจยเรอง กำรศกษำตนทนและผลตอบแทนกำรปลกสบปะรดของเกษตรกรในพนทต ำบลบำนด อ ำเภอเมอง จงหวดเชยงรำย ผลกำรศกษำพบวำ ตนทนรวมกำรปลกสบปะรดตอไรในภำพรวมเทำกบ 10,073.06 บำท เมอพจำรณำพบวำ กรณท 1 มทดนเปนของตนเองมตนทนรวมกำรปลกสบปะรดต ำทสดเทำกบ 9,792.84 บำทตอไร สวนดำนผลตอบแทนกำรปลกสบปะรดเกษตรกรมผลผลตรวมเฉลยตอไรเทำกบ 1,071.42 กโลกรม ท ำใหมรำยไดรวมเฉลยตอไรเทำกบ 15,659.35 บำท มผลผลตและรำยไดรวมเฉลยสงสด และมอตรำก ำไรสทธสงสด กรณท 2 เชำทดนมอตรำ

35

ผลตอบแทนของสนทรพยสงสด กรณท 3 เชำทดนบำงสวนมจดคมทนอยในระดบสงสด เมอเปรยบเทยบควำมคมคำในกำรลงทนปลกสบปะรดพบวำ กรณท 1 มทดนเปนของตนเองมควำมคมคำในกำรลงทนปลกสบปะรดสงสด ปญหำในกำรปลกสบปะรดของเกษตรกรพบมำก 3 อนดบแรก คอ ปญหำภยธรรมชำต รำคำปยสงขนกบกำรเสอมสภำพของดนและไมมแหลงรบซอสบปะรดในชวงผลผลตมมำก ท ำใหรำคำตกต ำ แนวทำงกำรแกไขปญหำ 3 อนดบแรก คอหนวยงำนภำครฐควรสงเสรม สนบสนนและใหควำมรเกยวกบกำรผลตละกำรใชปยชวภำพ หนวยงำนภำครฐควรจดหำแหลงรบซอผลผลตในชวงทผลผลตมมำก และหนวยงำนภำครฐควรใหควำมรเกยวกบวธกำรปรบปรงบ ำรงหนำดนแกเกษตร ขจรศกด เครองสำย (2555 : บทคดยอ) ศกษำวจยเรอง กำรศกษำเปรยบเทยบตนทนกำรผลตสบปะรดนำงแลในระบบกำรปฏบตเกษตรทดเหมำะสมกบระบบเดม ผลกำรศกษำพบวำ โครงสรำงของระบบธรกจในรปแบบของโซอปทำนของกลมเกษตรผปลกสบปะรดนำงแลระบบกำรปฏบตเกษตรทด (GAP) มระบบและกำรจดกำรในกำรด ำเนนงำนทงภำยในและภำยนอกโซอปทำน มประสทธภำพมำกกวำกลมเกษตรกรผปลกสบปะรดนำงแลตำมระบบเดม (Non-GAP) อนเปนผลจำกกำรพฒนำกำรจดกำรทงระบบมำกกวำ ดำนกำรเปรยบเทยบตนทนของกำรผลตสบปะรดนำงแลของเกษตรกรผปลกสบปะรดนำงแลตำมระบบกำรปฏบตกำรเกษตรดทเหมำะสม (GAP) มตนทนกำรผลตทงหมดเฉลยเทำกบ 2,704 บำทตอกโลกรม สวนเกษตรกรผปลกสบปะรดนำงแลตำมระบบเดม (Non-GAP) มตนทนกำรผลตทงหมดเฉลยเทำกบ 2,558 บำทตอกโลกรม และดำนรำคำขำยผลผลตสบปะรดนำงแลผลผลตทปลกตำมระบบกำรปฏบตเกษตรดทเหมำะสม (GAP) ขำยไดเทำกบ 14 บำทตอกโลกรม สวนผลผลตทปลกตำมระบบเดม (Non-GAP) ขำยได 8 บำทตอกโลกรม จงท ำใหรำยไดจำกกำรจ ำหนำยผลผลตของเกษตรกรผ ปลกสบปะรดนำงแลตำมระบบปฏบตกำรเกษตรดทเหมำะสม (GAP) มก ำไรสทธมำกกวำเกษตรกรผปลกสบปะรดนำงแลตำมระบบเดม (Non-GAP) เฉลยเทำกบ 22,045.59 บำทตอไร ศรรตน แจงเรอง (2555 : บทคดยอ) ศกษำวจยเรอง แบบบนทกตนทนกำรผลตสบปะรดตำมแนวทำงเกษตรดทเหมำะสม งำนวจยนมวตถประสงคเพอศกษำกระบวนกำรผลตสบปะรดของเกษตรกร และตนทนกำรผลต เพอสรำงเครองมอกำรสนบสนบสนนกำรตดสนใจในเรองตนทน ซงกำรบนทกออกแบบใหสอดคลองกบกระบวนกำรผลตตำมแนวทำงเกษตรดทเหมำะสม (Good Agricultural Practice, GAP) กำรศกษำท ำกำรเกบขอมลกระบวนกำรผลตสบปะรดของเกษตรกรในพนทอ ำเภอหนองหญำปลอง จงหวดเพชรบร จำกขอมลพบวำ ระบบกำรผลตสบปะรดของเกษตรกร เปนแบบเฉพำะของแตละบคคล มพฤตกรรมกำรผลตตำมควำมเคยชน ไมมขอมลยอนหลงส ำหรบกำรตดสนใจในแผนกำรด ำเนนกำรเพำะปลก โดยเฉพำะขอมลดำนตนทนและกระบวนกำรผลต เพอใหกำรเกบขอมลดำนตนทนเปนไปอยำงคงท ไดแบงหมวดตนทนกำรผลตเปน 6 หมวด คอ คำแรงงำนคำวสด คำดอกเบยเงนลงทน คำเชำทดน คำอปกรณและคำดอกเบยเงนลงทนอปกรณ ท ำกำรออกแบบกำรบนทกกำรผลตสบปะรดบนโปรแกรม Microsoft Excel แบบบนทกเชอมโยงกำรใชปจจยกำรผลตเขำกบหลกกำรผลตตำมแนวทำงเกษตรดทเหมำะสมส ำหรบสบปะรดและขอมลคำใชจำยดำนปจจยกำรผลต ท ำใหเกษตรกรสำมำรถตรวจสอบกำรใชปจจยกำรผลต ตนทนกำรผลต กระบวนกำรผลต และแนวทำงกำรตดสนใจในกำรผลต รวมทงสำมำรถน ำขอมลไปใชเพอสนบสนนกำรรบรองในกำรปฏบตตำมแนวทำงเกษตรดทเหมำะสมส ำหรบสบปะรดได

36

สรป ตนทนในกำรปลกสบปะรดตอไรจำกงำนวจยทเกยวของ ในอ ำเภอเมองและอ ำเภอแจหมจงหวดล ำปำง ตนทนรวมส ำหรบไรขนำดเลกเทำกบ 10,167.97 บำทตอไร ส ำหรบไรขนำดกลำงเทำกบ 11,521.99 บำทตอไร ส ำหรบไรขนำดใหญเทำกบ 13,333.83 บำทตอไร และทอ ำเภอเมอง จงหวดเชยงรำย ตนทนรวมกำรปลกสบปะรดตอไรเทำกบ 10,073.06 บำท หมวดตนทนกำรผลตเปน 6 หมวด คอ คำแรงงำนคำวสด คำดอกเบยเงนลงทน คำเชำทดน คำอปกรณ และคำดอกเบยเงนลงทนอปกรณ วภำพร วระไวทยะ และคณะ (2556 : บทคดยอ) ศกษำวจยเรอง สถำนภำพกำรผลตสบปะรดเพอกำรแปรรปในจงหวดประจวบครขนธ ผลกำรส ำรวจเกษตรกรผผลตสบปะรดใหกบบรษทแปรรปสบปะรดในจงหวดประจวบครขนธ จ ำนวน 85 คน พบวำ เกษตรกรมำกกวำรอย 80 เปนเกษตรกรภำยใตระบบตลำดขอตกลง รจกและปฏบตตำมแนวทำงเกษตรดทเหมำะสม (GAP) ส ำหรบสบปะรด เกษตรกรมจ ำนวนพนทเพำะปลกผนแปรอยในชวง 19 – 180 ไร สภำพพนทปลกสวนใหญเปนทรำบลม (รอยละ 44.7) ดนรวนปนทรำย (รอยละ 69.4) เกษตรกรสวนใหญพงพำแหลงน ำธรรมชำต และสวนนอยมกำรใหน ำสบปะรดเพมในฤดแลง เกษตรกรทกรำยใชปยเคม สตร 21-0-0, 15-15-15 และ 0-0-60 รวมกน แทบทกรำยใชสำรเคมควบคมและก ำจดวชพช และมถงรอยละ 9.4 ทมกำรเรงผลสก ซงเปนขอหำมของ GAP ปรมำณผลผลตของเกษตรกรทส ำรวจผนแปรอยในชวง 3 – 13 ตนตอไร เฉลยเทำกบ 6.09 ตนตอไร โดยมขนำดผลสบปะรดผนแปรอยในชวง 0.8 – 2.5 กโลกรมตอผล เฉลยเทำกบ 1.26 กโลกรมตอผล นอกจำกนพบวำสภำพพนทเพำะปลก ชนดของดน ประสบกำรณในกำรปลกสบปะรด กำรอยภำยใตระบบตลำดขอตกลง กำรปฏบตตำม GAP ไมมอทธพลตอปรมำณและขนำดของผลผลตสบปะรดอยำงมนยส ำคญทำงสถตทระดบ 0.10 แตกำรทเกษตรใหน ำสบปะรดเพมในชวงฤดแลง สงผลใหปรมำณผลผลตเฉลยสงกวำเกษตรกรทไมใหน ำอยำงมนยส ำคญทำงสถตทระดบ 0.10 ส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตร (2556 : บทคดยอ) กำรศกษำวจยเรอง เศรษฐกจกำรผลตกำรตลำดสบปะรดภำคตะวนออก มวตถประสงคเพอศกษำตนทนและผลตอบแทนของกำรผลตกำรตลำดสบปะรดโรงงำนในภำคตะวนออก และเพอศกษำปจจยทมผลตอกำรผลตกำรตลำดสบปะรดโรงงำนในภำคตะวนออก โดยใชขอมลป 2554 ศกษำสบปะรดพนธปตตำเวยเพอกำรแปรรปทเกษตรกรปลกในจงหวดชลบร ระยอง จนทบร ตรำด และฉะเชงเทรำ รวมทงผประกอบกำรคำสบปะรดในเขตภำคตะวนออก เพอเปนขอมลพนฐำนใหเกษตรกรใชประกอบกำรตดสนใจในกำรลงทนผลตสบปะรด และใหหนวยงำนทเกยวของใชเปนขอมลไปประกอบกำรวำงแนวทำงกำรพฒนำกำรบรหำรจดกำรระบบกำรผลตกำรตลำดสบปะรดภำคตะวนออก ผลกำรศกษำพบวำ ภำคตะวนออกมสดสวนกำรปลกสบปะรดแปลงเดยวรอยละ 52 และแปลงปลกแซมรอยละ 48 โดยใชจ ำนวนหนอพนธปลกในแปลงเดยวเฉลย 7,767 หนอ และในแปลงปลกสบปะรดแซมพชอนไดจ ำนวนหนอพนธเฉลย 5,498 หนอ เกษตรกรมตนทนกำรผลตสบปะรดขนำดฟำรมไรละ 20,541.96 บำท ผลผลตเฉลยไรละ 6,201 กโลกรม หรอตนทนกโลกรมละ 3.31 บำท รำคำกโลกรมละ 5.35 บำท ไดผลตอบแทนจำกกำรผลตไรละ 33,175.35 บำท หรอมก ำไรทงหมดไรละ 12,633.39 บำท หรอก ำไรกโลกรมละ 2.04 บำท โดยตนทนสวนใหญเปนคำปย และคำพนธรอยละ 24.14 และ 20.98 ของตนทนรวมทงหมด จงหวดระยองมตนทนรวมสงสดและผลตอบแทนตอไรสงสด รองลงมำชลบร จนทบร ฉะเชงเทรำ และตรำด ตำมล ำดบ สวนผลผลตเฉลยตอไรรวมทกขนำดฟำรม พบวำ จงหวดชลบรมผลผลตตอไรเฉลยสงสด รองลงมำระยอง จนทบร ตรำด และฉะเชงเทรำ ตำมล ำดบ

37

หำกแบงขนำดฟำรมเปน 3 ขนำด ไดแก ฟำรมขนำดเลก ฟำรมขนำดกลำง และฟำรมขนำดใหญ พบวำ ฟำรมขนำดใหญมตนทนกำรผลตตอไร ผลตอบแทนตอไร ผลตอบแทนสทธตอไร และผลตอบแทนสทธตอกโลกรมสงโดยทสด เมอเปรยบเทยบกบกำรผลตทง 3 ขนำดฟำรม ซงสวนใหญฟำรมขนำดเลกและฟำรมขนำดกลำงโดยมสดสวนใกลเคยงกน คอ รอยละ 36 และรอยละ 35 ตำมล ำดบ ทเหลอเปนฟำรมขนำดใหญรอยละ 29

เกษตรกรสวนใหญขำยแบบมขอตกลงกบโรงงำนแปรรปประมำณรอยละ 70 และขำยแบบอสระรอยละ 30 วถกำรตลำดสบปะรดของภำคตะวนออกพบวำ เกษตรกรสวนใหญขำยโดยตรงใหกบโรงงำนแปรรปสบปะรดในภำคตะวนออกรอยละ 69.88 รองลงมำขำยใหพอคำรวบรวมในภำคตะวนออกรอยละ 3.09 และผลผลตทมคณภำพแตต ำกวำมำตรฐำนโรงงำนน ำไปขำยหรอใหฟรกบผแปรรปรำยยอยในภำคตะวนออกรอยละ 0.03 จำกนน พอคำรวบรวมในภำคตะวนออกน ำผลผลตไปขำยตอใหโรงงำนแปรรปสบปะรดนอกภำคตะวนออกและโรงงำนแปรรปสบปะรดในภำคตะวนออกรอยละ 16.42 และ 13.67 ตำมล ำดบ สรปไดวำสบปะรดของภำคตะวนออกเขำสโรงงำนงำนสบปะรดแปรรปสบปะรดในภำคตะวนออกรอยละ 83.55 และเขำสโรงงำนแปรรปสบปะรดในภำคตะวนออกรอยละ 16.42 รวมทงเขำสกำรแปรรปเบองตนรำยยอยรอยละ 0.03 พอคำรวบรวมมสวนเหลอมกำรตลำดกบโรงงำนแปรรปสบปะรดในภำคตะวนออกกโลกรมละ 0.48 บำท หรอมก ำไรกโลกรมละ 0.04 บำท และมสวนเหลอมกำรตลำดกบโรงงำนแปรรปสบปะรดในภำคตะวนออกกโลกรมละ 0.08 บำท มก ำไรใกลเคยงกนกโลกรมละ 0.05 บำท นภสนนธ ชมพรพนธ (2556 : บทคดยอ) ศกษำวจยเรอง กำรพฒนำกำรจดกำรกำรผลตสบปะรดของกลมวสำหกจชมชนผปลกสบปะรดภเกต ต ำบลเทพกษตร อ ำเภอถลำง จงหวดภเกต มวตถประสงคเพอ 1) ศกษำกระบวนกำรผลตสบปะรดภเกตของสมำชกกลมวสำหกจชมชน 2) วเครำะหกำรจดกำรผลตสบปะรดภเกตของสมำชกกลมวสำหกจชมชน และ 3) สงเครำะหแนวทำงกำรพฒนำจดกำรผลตสบปะรดภเกตของสมำชกกลมวสำหกจชมชน กำรด ำเนนกำรวจยโดยก ำหนดเกบขอมลจำกประชำกร ซงเปนสมำชกกลมวสำหกจชมชนผปลกสบปะรดภเกตในต ำบลเทพกระษตร อ ำเภอถลำง จงหวดภเกต จ ำนวน 20 รำย ใชแบบสมภำษณเพอรวบรวมขอมลกระบวนกำรผลต และสงเครำะหแนวทำงกำรพฒนำโดยกำรสมมนำแบบมสวนรวมดวยเทคนคแบบสนทนำกลม (Focus Group) ระหวำงสมำชก และเจำหนำททเกยวของรวม 15 คน จำกนนจงน ำขอมลวเครำะห โดยเปรยบเทยบกบมำตรฐำนสงบงชทำงภมศำสตรสบปะรดภเกต เพอคนหำแนวทำงในกำรพฒนำจดกำรกำรผลตสบปะรดของสมำชกกลมวสำหกจชมชน ผลกำรวจยพบวำ กระบวนกำรผลตสบปะรดของสมำชกกลมวสำหกจชมชนผปลกสบปะรดภเกตสอดคลองกบมำตรฐำนสงบงชทำงภมศำสตรสบปะรดภเกต ในดำนกำรก ำหนดระยะปลก วธกำรปลก กำรปองกนก ำจดวชพช กำรบงคบออกดอก กำรปองกนก ำจดศตรพช กำรควบคมวชพช และกำรปฏบตหลงเกบเกยวผลผลต ส ำหรบประเดนทกลมสมำชกกลมวสำหกจชมชนผปลกสบปะรดภเกตปฏบตไมสอดคลองกบมำตรฐำนสงบงชทำงภมศำสตรสบปะรดภเกต ไดแก กำรเตรยมแปลงปลก กำรเตรยมหนอพนธ กำรใสปย กำรปองกนก ำจดโรค กำรปองกนก ำจดแมลง และกำรจดบนทกขอมล ทงนสมำชกกลมวสำหกจชมชนสำมำรถเกบผลผลตไดเฉลย 4,321.15 กโลกรมตอไร มรำยไดเฉลย 40,196.88 บำทตอไร (นอยกวำกำรปฏบตตำมมำตรฐำนสงบงชทำงภมศำสตรสบปะรดภเกต) ดงนน แนวทำงกำรพฒนำกำรจดกำรกำรผลตสบปะรดของสมำชกกลมวสำหกจชมชนผปลกสบปะรดภเกตทเหมำะสมควรด ำเนนกำร ดงน (1)

38

ควรตดหนอทใกลเคยงและปลอดโรค (2) ลดอตรำและจ ำนวนครงในกำรใสปย (3) ควรเพมควำมรและควำมเขำใจเกยวกบกำรใชสำรเคมปองกนโรคยอดเนำตนเนำ โรคผลแกน รวมถงสำรเคมปองกนก ำจดเพลยแปง เพลยหอย เพลยไฟ และ (4) ควรใหควำมส ำคญและใสใจจดบนทกขอมล ธดำรตน วจำรณปรชำ (2557 : บทคดยอ) ศกษำวจยเรอง กำรศกษำตนทนและผลตอบแทนกำรปลกสบปะรดสงโรงงำน ในเขตต ำบลหนองหญำปลอง อ ำเภอหนองหญำปลอง จงหวดเพชรบร มวตถประสงคเพอ 1) ศกษำตนทนและผลตอบแทนกำรปลกสบปะรดสงโรงงำน ในพนทต ำบลหนองหญำปลอง อ ำเภอหนองหญำปลอง จงหวดเพชรบร และ 2) ศกษำควำมเปนไปไดในกำรปลกสบปะรดสงโรงงำน ในพนทต ำบลหนองหญำปลอง อ ำเภอหนองหญำปลอง จงหวดเพชรบร เกบรวบรวมขอมลโดยกำรสมภำษณเจำของแผงสบปะรด จ ำนวน 2 รำย เกษตรกรเพำะปลกสบปะรด จ ำนวน 20 รำย รวมจ ำนวน 22 รำย ทมพนทเพำะปลกสบปะรดทงหมด 300 ไร สถตทใชในกำรวเครำะหขอมล คอ สถตเชงพรรณนำและสถตเชงอนมำน ผลกำรศกษำ จำกกำรสมภำษณเจำของแผงสบปะรด จ ำนวน 2 รำย และเกษตรกรเพำะปลกสบปะรด จ ำนวน 20 รำย ในพนททงหมด 300 ไร พบวำ มตนทนกำรผลตทงหมด 22,533.91 บำทตอไร แบงเปนวตถดบทำงตรงเทำกบ 11,994.00 บำทตอไร คำแรงงำนทำงตรงเทำกบ 4,446.67 บำทตอไร คำใชจำยกำรผลตผนแปรเทำกบ 1,951.24 บำทตอไร คำใชจำยในกำรผลตคงทเทำกบ 4,142.00 บำทตอไร ผลตอบแทนกำรปลกสบปะรดในปแรกมรำยไดเทำกบ 28,356.25 บำท โดยหนอสบปะรดเฉลย คดเปน 6,500 หนอตอไร ซง 1 ไร สำมำรถใหสบปะรดลกใหญ คดเปนรอยละ 80 ของพนทตอไร ในรำคำ 5.65 บำท สบปะรดลกเลก คดเปนรอยละ 15 ของพนทตอไร ในรำคำ 2.45 บำท และสบปะรดลกกอลฟ คดเปนรอยละ ของพนทตอไร ในรำคำ 0.80 บำท ซงเมอหกตนทนกำรผลต และหกตนทนคำใชจำยในกำรขำยและบรหำร มก ำไรสทธเทำ 5,822.34 บำท และไดท ำกำรศกษำควำมออนไหวของโครงกำร โดยก ำหนดอำยโครงกำร 5 ป ในอตรำกำรเจรญเตบโตของรำยไดรอยละ 5 ผลกำรศกษำพบวำ ไดระยะเวลำคนทน 1 ป 1 เดอน 7 วน มมลคำปจจบนสทธ (NPV) เทำกบ 165,668.42 บำท ซงก ำหนดอตรำคดลดรอยละ 4.63 ไดรบอตรำผลตอบแทนรอยละ 99 กรณตนทนเพมขนรอยละ 5 ในขณะทรำยไดคงท จะมระยะเวลำคนทน 1 ป 1 เดอน 6 วน มมลคำปจจบนสทธ (NPV) เทำกบ 89,557.46 บำท กรณรำยไดลดลงรอยละ 5 ในขณะทตนทนคงท จะมระยะเวลำคนทน 1 ป 3 เดอน 2 วน มมลคำปจจบนสทธ (NPV) เทำกบ 52,561.25 บำท นภำลย เสมอใจ (2559 : บทคดยอ) ศกษำวจยเรอง ควำมตองกำรกำรสงเสรมกำรผลตสบปะรดของเกษตรกรในจงหวดหนองคำย มวตถประสงคเพอกำรศกษำควำมตองกำรสงเสรมกำรผลตสบปะรดของเกษตรกร กลมตวอยำงทใชในกำรศกษำครงน คอ เกษตรกรผปลกสบปะรดทผำนกำรขนทะเบยนกบส ำนกงำนเกษตรจงหวดหนองคำย ปกำรผลต 2558/59 โดยคดเลอกกลมตวอยำงแบบเจำะจง จ ำนวน 130 รำย ผลกำรศกษำพบวำ เกษตรกรผปลกสบปะรดในจงหวดหนองคำยสวนใหญเปนเพศชำย อำยเฉลย 51.49 ป จบกำรศกษำชนประถมศกษำปท 4 โดยมประสบกำรณปลกสบปะรดเฉลย 9.23 ป สวนใหญมพนทท ำกำรเกษตรในเขต ส.ป.ก.4-01 โดยเกอบครงเปนสมำชกกลมเกษตรกร และมพนทในกำรผลตสบปะรด เฉลยจ ำนวน 6.53 ไรตอครวเรอน รำยไดจำกภำคกำรเกษตร เฉลย 363,730.77 บำทตอป รำยไดจำกนอกภำคกำรเกษตร เฉลย 19,153.85 บำทตอป โดยเกษตรกรเกอบทงหมดไมไดกเงนมำท ำกำรเกษตร ซงควำมตองกำรกำรสงเสรมกำรผลตสบปะรด ในประเดนควำมตองกำรกำรสงเสรมดำนเนอหำ

39

ผปลกสบปะรดมควำมตองกำรในระดบมำก คดเปนคำเฉลย 3.56 เกษตรกรมควำมตองกำรเกยวกบกำรดแลรกษำ วธกำรปลกสบปะรดและพนธสบปะรด ควำมตองกำรกำรสงเสรมดำนวธกำรสงเสรม ประกอบดวย กำรสงเสรมแบบรำยบคคล มควำมตองกำรอยในระดบปำนกลำง โดยตองกำรใหเจำหนำทสงเสรมกำรเกษตรไปเยยมบำนและสวนสบปะรด กำรสงเสรมแบบกลมมควำมตองกำรในระดบมำก ตองกำรศกษำดงำน และกำรสงเสรมแบบมวลชนมควำมตองกำรในระดบมำก ตองกำรเอกสำรวชำกำร สวนควำมตองกำรกำรสงเสรมดำนกำรสนบสนนในภำพรวมมควำมตองกำรในระดบมำก ซงมควำมตองกำรเกยวกบกำรประสำนงำนแหลงปจจยกำรผลต และกำรสนบสนนแหลงปจจยกำรผลต เชน หนอพนธสบปะรด และวสดอปกรณในกำรจดท ำระบบน ำ เปนตน

40

บทท 3 วธด ำเนนงำนวจย

ประชำกรและกลมตวอยำง

ประชำกร คอ เกษตรกรทอยในกลมสหกรณ หรอกลมเกษตรกร หรอเกษตรกรรำยบคคล ทปลกสบปะรดใน อ ำเภอปำกทอ อ ำเภอจอมบง อ ำเภอสวนผง และอ ำเภอบำนคำ ในจงหวดรำชบร ไมสำมำรถนบจ ำนวนไดแนนอน เนองจำกกำรเกบขอมลเกษตรกรทปลกสบปะรดในป พ.ศ.2559 - 2560 ยงไมมตวเลขจ ำนวนผปลกสบปะรดทแนนอนเปนปจจบน

กลมตวอยำง ขนำดกลมตวอยำง จำกตำรำงก ำหนดกลมตวอยำงของทำโร ยำมำเน ( Taro Yamane ) จ ำนวนประชำกรทไมสำรถนบจ ำนวนไดแนนอน ตองใชจ ำนวนกลมตวอยำง 400 คน โดยก ำหนดคำควำมคลำดเคลอนเทำกบ 0.05 (พชต ฤทธจรญ. 2547, 119)

วธกำรสมตวอยำง ผวจยใชวธกำรสมตวอยำงแบบหลำยขนตอน (Multi Stage Sampling) ดงน

1. สมตวอยำงแบบก ำหนดโควตำ (Quota Sampling) คอ ก ำหนดโควตำกลมตวอยำง ของแตละอ ำเภอ ดงตำรำงท 1

ตำรำงท 1 จ ำนวนกลมตวอยำง จ ำแนกตำมอ ำเภอ

อ ำเภอ จ ำนวนกลมตวอยำง ปำกทอ 70 จอมบง 80 สวนผง 100 บำนคำ 150

2. ในกลมตวอยำงทก ำหนดตำมโควตำ ใชวธกำรสมตวอยำงแบบเจำะจงมจดมงหมำย (Purposive Sampling) เพอใหไดกลมตวอยำงทสำมำรถใหขอมลตรงกบวตถประสงคทตงไว (สวรรณำ ธวโชต. 2556, 89) ตวแปรทใชในกำรวจย

กำรวจยครงนมตวแปรทใชในกำรวจย ดงน 1. ตนทนกำรปลกสบปะรด 2. ปญหำกำรปลกสบปะรด 3. แนวทำงกำรลดตนทนกำรปลกสบปะรด

41

เครองมอทใชในกำรวจย

ผวจยใช แบบบนทกตนทน แบบสมภำษณ แบบสอบถำม และกำรสนทนำกลมยอย เปนเครองมอทใชในกำรศกษำ ดงน 1. วตถประสงคขอท 1 ศกษำตนทนกำรปลกสบปะรดตอไร ใชวธกำรศกษำโดยกำรเกบขอมลจำกใหกลมตวอยำงจดบนทกขอมลตนทนในแบบบนทกตนทนทเปนตวเลขตนทนจรง 2. วตถประสงคขอท 2 ศกษำปญหำกำรปลกสบปะรดในแตละขนตอน ใชวธกำรศกษำจำกแบบสอบถำมถำมกลมตวอยำงเพอจะไดทรำบปญหำกำรใชตนทนทเปนจรงแตละประเภทในแตละขนตอน กำรก ำหนดคำคะแนนในกำรวดระดบของปญหำ มคำคะแนน ดงน มปญหำนอยทสด คำคะแนน 1 คะแนน มปญหำนอย คำคะแนน 2 คะแนน มปญหำปำนกลำง คำคะแนน 3 คะแนน มปญหำมำก คำคะแนน 4 คะแนน มปญหำมำกทสด คำคะแนน 5 คะแนน

เกณฑในกำรประเมนระดบของปญหำ คดจำกคำเฉลย (Mean) ดงน คำเฉลย ระดบของปญหำ 1.00 – 1.49 นอยทสด 1.50 – 2.49 นอย 2.50 – 3.49 ปำนกลำง 3.50 – 4.49 มำก 4.50 – 5.00 มำกทสด

3. วตถประสงคขอท 3 ศกษำหำแนวทำงกำรลดตนทนในกำรปลกสบปะรด ใชวธกำรศกษำจำกกำรสมภำษณ กำรสนทนำกลมยอย และกำรจดกระบวนกำรเรยนรของกลมเกษตรกร ซงจะไดแนวทำงและไดวธกำรลดตนทนวำตองท ำอยำงไร กำรสรำงและพฒนำเครองมอ

กำรสรำงและพฒนำเครองมอในกำรวจย มดงน 1. แบบสอบถำม ผวจยมกำรสรำงและพฒนำ ดงน 1.1 ศกษำคนแนวคด ทฤษฎ และงำนวจยทเกยวของ และส ำรวจขอมลเบองตนจำกประชำกรในพนท 1.2 ก ำหนดกรอบแนวคด ตวแปรทศกษำ และประเดนขอค ำถำมในแบบสอบถำม 1.3 สรำงแบบสอบถำมใหตอบวตถประสงคของกำรวจยในครงน 1.4 น ำแบบสอบถำมใหผเชยวชำญตรวจสอบควำมเทยงตรงของเนอหำ (Content Validity) และน ำมำปรบปรงแกไข

42

1.5 หำคณภำพของแบบสอบถำม โดยน ำไปทดลอง (Try out) กบเกษตรกรทมลกษณะใกลเคยงกบกลมตวอยำง จ ำนวน 30 ตวอยำง เพอน ำไปหำคำควำมเชอมน (Reliability) 1.6 วเครำะหหำคำควำมเชอมน เพอใหแบบสอบถำมสำมำรถวดไดอยำงมประสทธภำพ จำกคำสมประสทธควำมเทยงตรงแอลฟำ (Coefficient of Alpha) ของครอนบำค (Cronbach) ผลกำรทดสอบปรำกฏวำ คำสมประสทธแอลฟำอย ในระดบมำตรฐำน คอมคำเทำกบ 0.84 แสดงวำ แบบสอบถำมทใชในกำรวจยในครงนอยในเกณฑทสำมำรถน ำไปใชได มผลควำมแมนย ำและควำมเชอมนสง 2. ตำรำงบนทกตนทนกำรปลกสบปะรด ผวจยมกำรสรำงและพฒนำ ดงน 2.1 ลงพนทเพอศกษำขนตอนกำรปลกสบปะรด และคำใชจำยทตองจำยในแตละขนตอน 2.2 รำงคำใชจำยแตละประเภทตำมขนตอนกำรปลก 2.3 น ำคำใชจำยทรำงไวมำเปรยบเทยบกบกำรบนทกคำใชจำยของเกษตรกร 2.4 แกไขแบบบนทกตนทนใหสอดคลองและใหมควำมเขำใจตรงกนกบเกษตรกร 2.5 น ำแบบบนทกตนทนหลงจำกปรบปรงแกไขไปทดลองใชเกบขอมล และพฒนำจนเปนบนทกตนทนฉบบสมบรณ

กำรเกบรวบรวมขอมล

กำรวจยในครงน ใชวธกำรเกบรวบรวมขอมล ดงน 1. ผวจยเกบขอมลดวยตวเองจำกกำรสมภำษณ และสนทนำกลมยอย 2. ผชวยนกวจย เกบขอมลจำกแบบสอบถำม แบบบนทกตนทน และชวยเปนพเลยงเกบขอมลในกำรสนทนำกลมยอย กำรวเครำะหขอมล

กำรวเครำะหขอมลวจยดวยกำรเขยนสรป และวเครำะหขอมลจำกคอมพวเตอร ดงน 1. กำรคดตนทนตอไร ไดมำจำก ตนทนรวมทงหมดหำรดวยจ ำนวนไรทปลก 2. ปญหำกำรปลกสบปะรดในแตละขนตอน วเครำะหขอมลโดยใชคำควำมถ คำรอยละ และคำเฉลย 3. แนวทำงกำรลดตนทน วเครำะหเปนขอสรปเขยนในเชงพรรณนำ

43

บทท 4

ผลกำรศกษำวจย

ในบทนเปนรำยงำนผลกำรวเครำะหขอมล ซงผวจยไดแบงกำรรำยงำนออกเปน 4 ตอน ดงน

ตอนท 1 ขอมลพนฐำนทวไป ตอนท 2 ตนทนกำรปลกสบปะรด ตอนท 3 ปญหำกำรปลกสบปะรด ตอนท 4 แนวทำงกำรลดตนทนกำรปลกสบปะรด

เพอควำมเขำใจในกำรเสนอผลกำรวเครำะหขอมล ผวจยไดก ำหนดสญลกษณทใชในกำรวเครำะหขอมล ดงน

x แทน คำเฉลย S แทน คำเบยงเบนมำตรฐำน

ตอนท 1 ขอมลพนฐำนทวไป

ตำรำงท 2 แสดงจ ำนวนและรอยละของกลมตวอยำง จ ำแนกตำมเพศ

เพศ จ ำนวน (คน) รอยละ

1. ชำย 257 64.25 2. หญง 143 35.75

รวม 400 100.00

จำกตำรำงท 2 กลมตวอยำงมเพศชำยมำกกวำเพศหญง กลำวคอ เปนเพศชำย คดเปนรอยละ 64.25 และเพศหญง คดเปนรอยละ 35.75 ของกลมตวอยำงทงหมด

44

ตำรำงท 3 แสดงจ ำนวนรอยละของกลมตวอยำง จ ำแนกตำมอำย

อำย จ ำนวน (คน) รอยละ

1. นอยกวำ 30 ป 63 15.75 2. 30 – 40 ป 72 18.00 3. 41 – 50 ป 81 22.75 4. 51 – 60 ป 92 23.00 5. 60 ป ขนไป 82 20.50

รวม 400 100.00

จำกตำรำงท 3 กลมตวอยำงสวนใหญมอำยระหวำง 51 – 60 ป คดเปนรอยละ 23.00 รองลงมำม

อำยระหวำง 41 – 50 ป คดเปนรอยละ 22.75 และอำย 60 ป ขนไป คดเปนรอยละ 20.50 ของกลมตวอยำงทงหมด

ตำรำงท 4 แสดงจ ำนวนรอยละของกลมตวอยำง จ ำแนกตำมกำรศกษำขนสงสด

กำรศกษำชนสงสด จ ำนวน (คน) รอยละ

1. ต ำกวำ ป.4 73 18.25 2. ป.4 92 23.00 3. ป.5 – ป.7 หรอ ป.5 – ป.6 76 19.00 4. มศ.1 – มศ.3 หรอ ม.1 – ม.3 55 13.75 5. มศ.4 – มศ.5 หรอ ม.4 – ม.6 หรอ ปวช. 44 11.00 6. ปวส. หรอ อนปรญญำ 42 10.50 7. ปรญญำตร 18 4.50 8. ปรญญำโท - -

รวม 400 100.00

จำกตำรำงท 4 กลมตวอยำงจบกำรศกษำชน ป.4 มำกทสด คดเปนรอยละ 23.00 รองลงมำจบชน ป.5 – ป.7 หรอ ป.5 – ป.6 คดเปนรอยละ 19.00 และจบชน มศ.1 – มศ.3 หรอ ม.1 – ม.3 คดเปนรอยละ 13.75 ตำมล ำดบ

45

ตำรำงท 5 แสดงจ ำนวนรอยละของกลมตวอยำง จ ำแนกตำมแหลงเงนทนทใชปลกสบปะรด

แหลงเงนทนทใชปลกสบปะรด จ ำนวน (คน) รอยละ

1. ใชเงนทนตวเองทงหมด 94 23.50 2. ใชเงนกบำงสวนและใชเงนทนตวเองบำงสวน 184 46.00 3. กจำกญำตพนอง 52 13.00 4. กจำกแหลงอน ๆ เชน กองทนหมบำน 70 17.50

รวม 400 100.00

จำกตำรำงท 5 กลมตวอยำงใชแหลงเงนทนมำปลกสบปะรดสวนใหญใชเงนกบำงสวนและใชเงนทนของตวเองบำงสวน คดเปนรอยละ 46.00 รองลงมำใชเงนทนตวเอง คดเปนรอยละ 23.50

ตำรำงท 6 แสดงจ ำนวนและรอยละของกลมตวอยำง กรณใชเงนกมำปลกสบปะรด แหลงเงนกหลกมำจำกทไหน

แหลงเงนกหลกมำจำก จ ำนวน (คน) รอยละ

1. กจำก ธ.ก.ส. 105 34.31 2. กจำกนำยทนเงนก 79 25.82 3. กจำกญำตพนอง 52 16.99 4. กจำกแหลงอน ๆ เชน กองทนหมบำน 70 22.88

รวม 306 100.00

จำกตำรำงท 6 กลมตวอยำงทใชเงนกมำปลกสบปะรด แหลงเงนกหลกมำจำก ธ.ก.ส. คดเปนรอยละ 34.31 รองลงมำกจำกนำยทนเงนก คดเปนรอยละ 25.82

ตำรำงท 7 แสดงจ ำนวนและรอยละของกลมตวอยำง จ ำแนกตำมมหนสนหรอไม

กำรมหนสน จ ำนวน (คน) รอยละ

1. ไมมหนสน 94 23.50 2. มหนสน 306 76.50

รวม 400 100.00

จำกตำรำงท 7 กลมตวอยำงสวนใหญมหนสน คดเปนรอยละ 76.50 และไมมหนสน คดเปนรอยละ 23.50

46

ตอนท 2 ตนทนกำรปลกสบปะรดตอไร

ตนทนกำรปลกสบปะรดตอไรของแตละอ ำเภอ ศกษำจำกแบบบนทกตนทนกำรปลกสบปะรดทบนทกรำยกำรคำใชจำยแตละขนตอนกำรปลกอยำงละเอยดแตละรำยกำร แลวน ำมำจดกลมคำใชจำยแบงเปนตนทนผนแปรและตนทนคงท จะคดตนทนทมองไมเหนดวย คอ คำเสยโอกำสใชแรงงำนตวเอง คำเสอมรำคำอปกรณกำรเกษตร และคำเสยโอกำสในกำรใชทดน กำรเสนอตนทนในตำรำงเปนตนทนแตละรำยกำรเฉลยของกลมตวอยำง โดยวธกำรหำตนทนรวม เทำกบ ตนทนผนแปรบวกตนทนคงท ดงแสดงในตำรำงตอไปน

47

ตำรำงท 8 แสดงตนทนกำรปลกสบปะรดของกลมตวอยำงในอ ำเภอปำกทอ

ตนทนแตละประเภทตอไร บำท/ไร

1. ตนทนผนแปร 1.1 คำจำงรถแทรกเตอรไถเตรยมดน 996 1.2 คำจำงแรงงำน (3,302) 1) ปลก 1,477 2) ฉดพนยำเคม 800 3) ใสปย 485 4) ฟนรอง 319 5) เกบผล 221 1.3 คำวสดกำรเกษตร (12,547) 1) หนอพนธ 6,438 2) ปยเคม 1,678 3) ปยคอก 32 4) ยำเคมปรำบศตรพชและวชพช 2,817 5) น ำมนเชอเพลงขนสงผลผลตไปขำย

หรอเขำโรงงำน 1,170

6) คำซอมแซมอปกรณกำรเกษตร 65 7) คำวสดสนเปลอง เชน กระดำษหอ

และอน ๆ 347

1.4 คำดอกเบยเงนกมำลงทน 721 2. ตนทนคงท 2.1 คำเชำทดน/คำเสยโอกำสในกำรใชทดน 611 2.2 คำเสอมรำคำอปกรณกำรเกษตร 242 2.3 คำเสยโอกำสใชแรงงำนในครวเรอน 900

รวม 19,319

จำกตำรำงท 8 แสดงวำตนทนกำรปลกสบปะรดของกลมตวอยำงในอ ำเภอปำกทอ มตนทนเฉลยตอไร

เทำกบ 19,319 บำท ( ตนทนตอไรต ำสด เทำกบ 10,950 บำท และตนทนตอไรสงสด เทำกบ 28,070 บำท )ซงมตนทนทมำกทสด คอ คำหนอพนธ คำยำเคมปรำบศตรพช คำปยเคม และคำจำงแรงงำน เปนตน ในกรณทไมคดคำเสยโอกำสใชแรงงำนในครวเรอน มตนทนตอไรเทำกบ 18,419 บำท

48

จำกกำรจดเวทและสมภำษณเกษตรกรทมขนำดพนทปลกสบปะรดแตกตำงกน คอพนทปลกขนำดเลก (1 – 10 ไร) พนทปลกขนำดกลำง (11 – 20 ไร) ดงรำยชอตอไปน

รำยชอเกษตรกรทมพนทปลกขนำดเลก (1 – 10 ไร) ดงน 1. นำงนภำ ฤทธศร 8 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร 2. นำงสำวลลตตำ เคญเจรญ 189 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร 3. นำงทพย ตะโนย 14/1 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร 4. นำยชลกำร นกยงทอง 14 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร 5. นำยสข คำผก 15 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร 6. นำงสำวอดม บญเจำะ 21/2 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร

รำยชอเกษตรกรทมพนทปลกขนำดกลำง (11 – 20 ไร) ดงน 7. นำยกฤษดำ เอโกมล 169 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร 8. นำงค ำ คำพก 10 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร 9. นำงสำวสมร สวรรณศร 262 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร 10. นำยสมศกด ลอยลม 18 หม 9 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร 11. นำยแยม พนธกลอม 111 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร

จำกเวทกำรพดคยและสมภำษณเกษตรกรทมพนทปลกสบปะรดขนำดเลก (1 – 10 ไร) ใชตนทนรวมเฉลยตอไร เทำกบ 16,791 บำท เกษตรกรทมพนทปลกขนำดกลำง (11 – 20 ไร) ใชตนทนรวมเฉลยตอไร เทำกบ 19,523 บำท และเกษตรกรทมพนทปลกขนำดใหญ (ตงแต 20 ไร ขนไป) ใชตนทนรวมเฉลยตอไร เทำกบ 19,874 บำท

จำกขอมลจะเหนไดวำเกษตรกรทปลกสบปะรดในพนทขนำดเลกจะใชตนทนกำรปลกต ำกวำพนทปลกสบปะรดขนำดกลำงและขนำดใหญ เปนเพรำะวำเกษตรกรทปลกในพนทขนำดเลก จะใชแรงงำนตวเองและแรงงำนในครอบครวเปนหลก อกทงใชหนอพนธของตวเองทเกบไวเปนหลก และกำรใชปยเคม และยำเคมปรำบศตรพชกใชในปรมำณทนอยกวำเกษตรกรทปลกในพนทขนำดกลำง และขนำดใหญ ท ำใหตนทนกำรปลกสบปะรดต ำกวำ

ในพนทอ ำเภอปำกทอ กำรปลกสบปะรดจะสงโรงงำนเปนหลก ไมไดปลกเพอขำยผลสด จงไมไดศกษำเปรยบเทยบตนทนในลกษณะประเภทกำรขำยสงโรงงำนกบกำรขำยผลสด

49

ตำรำงท 9 แสดงตนทนกำรปลกสบปะรดของกลมตวอยำงในอ ำเภอจอมบง

ตนทนแตละประเภทตอไร บำท/ไร

1. ตนทนผนแปร 1.1 คำจำงรถแทรกเตอรไถเตรยมดน 884 1.2 คำจำงแรงงำน (2,805) 1) ปลก 1,642 2) ฉดพนยำเคม 569 3) ใสปย 294 4) ฟนรอง 181 5) เกบผล 119 1.3 คำวสดกำรเกษตร (12,755) 1) หนอพนธ 7,567 2) ปยเคม 1,437 3) ปยคอก 43 4) ยำเคมปรำบศตรพชและวชพช 1,875 5) น ำมนเชอเพลงขนสงผลผลตไปขำย

หรอเขำโรงงำน 1,400

6) คำซอมแซมอปกรณกำรเกษตร 53 7) คำวสดสนเปลอง เชน กระดำษหอ

และอน ๆ 380

1.4 คำดอกเบยเงนกมำลงทน 1,035 2. ตนทนคงท 2.1 คำเชำทดน/คำเสยโอกำสในกำรใชทดน 448 2.2 คำเสอมรำคำอปกรณกำรเกษตร 208 2.3 คำเสยโอกำสใชแรงงำนในครวเรอน 900

รวม 19,035

จำกตำรำงท 9 แสดงวำตนทนกำรปลกสบปะรดของกลมตวอยำงในอ ำเภอจอมบง มตนทนเฉลยตอไร

เทำกบ 19,035 บำท ( ตนทนตอไรต ำสด เทำกบ 12,800 บำท และตนทนตอไรสงสด เทำกบ 29,500 บำท )ซงมตนทนทมำกทสดเรยงล ำดบคอ คำหนอพนธ คำยำเคมปรำบศตรพช คำปยเคม และคำจำงแรงงำน เปนตน ในกรณทไมคดคำเสยโอกำสใชแรงงำนในครวเรอน มตนทนตอไรเทำกบ 18,135 บำท

50

จำกกำรจดเวทและสมภำษณเกษตรกรทมขนำดพนทปลกสบปะรดแตกตำงกน คอพนทปลกขนำดเลก (1 – 10 ไร) พนทปลกขนำดกลำง (11 – 20 ไร) และพนทปลกขนำดใหญ (ตงแต 21 ไร ขนไป) ดงรำยชอตอไปน

รำยชอเกษตรกรทมพนทปลกขนำดเลก (1 – 10 ไร) ดงน 1. นำงอบล แกวภกด 106 หม 7 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร 2. นำยพอน ทนนลวงศ 99 หม 7 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร 3. นำยชยวฒน พรศรเพยร 98/3 หม 7 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร 4. นำยพชย วรรณคะนง 109 หม 7 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร 5. นำยฉน เพชรไทรแกว 121 หม 7 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร 6. นำยสำยชล สระทองอนทร 121/2 หม 7 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร

รำยชอเกษตรกรทมพนทปลกขนำดกลำง (11 – 20 ไร) ดงน 7. นำยส ำเรง นชทองมวง 115 หม 7 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร 8. นำยวระชย วรรณคะนง 100 หม 7 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร 9. นำยถนอมศร ชำวนำหวยตะโก 147/1 หม 7 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร 10. นำยสมชำย สระทองอนทร 116 หม 7 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร 11. นำยประสทธ จอยทองมล 109/2 หม 7 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร รำยชอเกษตรกรทมพนทปลกขนำดใหญ (ตงแต 21 ไร ขนไป) ดงน

12.นำยธวชชย วรรณคะนง 100 หม 7 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร 13.นำยนท นมลชำต 121/1 หม 7 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร 14.นำยสวรรณ โทรทอง 124 หม 7 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร 15.นำยสมพงษ จอยทองมล 199/1 หม 3 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร

จำกเวทกำรพดคยและสมภำษณเกษตรกรทมพนทปลกสบปะรดขนำดเลก (1 – 10 ไร) ใชตนทนรวมเฉลยตอไร เทำกบ 17,987 บำท เกษตรกรทมพนทปลกขนำดกลำง (11 – 20 ไร) ใชตนทนรวมเฉลยตอไร เทำกบ 18,803 บำท และเกษตรกรทมพนทปลกขนำดใหญ (ตงแต 21 ไร ขนไป) ใชตนทนรวมเฉลยตอไร เทำกบ 19,003 บำท

จำกขอมลจะเหนไดวำ เกษตรกรทมพนทปลกสบปะรดขนำดเลก มตนทนรวมเฉลยตอไรต ำกวำพนทปลกสบปะรดขนำดกลำง เปนเพรำะวำเกษตรกรทมพนทปลกขนำดเลก ใชแรงงำนตวเองและแรงงำนในครอบครว และเสยคำใชจำยในกำรจำงรถบรรทกกบคำน ำมนรถบรรทกต ำกวำ รวมทงใชปย เคมและยำเคมปรำบศตรพชนอยกวำเกษตรกรทมพนทกำรปลกสบปะรดขนำดกลำง และขนำดใหญ

ในพนทอ ำเภอจอมบง กำรปลกสบปะรดเกอบทงหมดขำยสงทโรงงำนเปนหลก จงไมมกำรศกษำเปรยบเทยบตนทนประเภทขำยสบปะรดสงโรงงำนกบกำรขำยสบปะรดผลสด

51

ตำรำงท 10 แสดงตนทนกำรปลกสบปะรดของกลมตวอยำงในอ ำเภอสวนผง

ตนทนแตละประเภทตอไร บำท/ไร

1. ตนทนผนแปร 1.1 คำจำงรถแทรกเตอรไถเตรยมดน 972 1.2 คำจำงแรงงำน (3,811) 1) ปลก 2,019 2) ฉดพนยำเคม 794 3) ใสปย 481 4) ฟนรอง 250 5) เกบผล 267 1.3 คำวสดกำรเกษตร (14,070) 1) หนอพนธ 7,145 2) ปยเคม 1,983 3) ปยคอก 87 4) ยำเคมปรำบศตรพชและวชพช 2,294 5) น ำมนเชอเพลงขนสงผลผลตไปขำย

หรอเขำโรงงำน 1,753

6) คำซอมแซมอปกรณกำรเกษตร 82 7) คำวสดสนเปลอง เชน กระดำษหอ

และอน ๆ 726

1.4 คำดอกเบยเงนกมำลงทน 825 2. ตนทนคงท 2.1 คำเชำทดน/คำเสยโอกำสในกำรใชทดน 1,249 2.2 คำเสอมรำคำอปกรณกำรเกษตร 275 2.3 คำเสยโอกำสใชแรงงำนในครวเรอน 900

รวม 22,102

จำกตำรำงท 10 แสดงวำตนทนกำรปลกสบปะรดของกลมตวอยำงในอ ำเภอสวนผง มตนทนเฉลยตอไร

เทำกบ 22,102 บำท ( ตนทนตอไรต ำสด เทำกบ 16,500 บำท และตนทนตอไรสงสด เทำกบ 31,590 บำท )ซงมตนทนทมำกทสดเรยงล ำดบคอ คำหนอพนธ คำยำเคมปรำบศตรพช คำปยเคม และคำจำงแรงงำน เปนตน ในกรณทไมคดคำเสยโอกำสใชแรงงำนในครวเรอน มตนทนตอไรเทำกบ 21,202 บำท

52

จำกกำรจดเวทและสมภำษณเกษตรกรทมขนำดพนทปลกสบปะรดแตกตำงกน คอพนทปลกขนำดเลก (1 – 10 ไร) พนทปลกขนำดกลำง (11 – 20 ไร) และพนทปลกขนำดใหญ (ตงแต 21 ไร ขนไป) ดงรำยชอตอไปน

รำยชอเกษตรกรทมพนทปลกขนำดเลก (1 – 10 ไร) ดงน 1. นำงสมจตร เพงผล 92 หม 3 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร 2. นำงสำวชลพร แซตน 66 หม 11 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร 3. นำยชอย ใจหวง 9 หม 11 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร 4. นำยพรพชต พำอฐ 47 หม 10 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร 5. นำงสมควร เพงผล 68 หม 1 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร 6. นำยจอม ควดเสงยม 103/1 หม 11 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร 7. นำยบญทง ข ำวงศ 117 หม 11 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

รำยชอเกษตรกรทมพนทปลกขนำดกลำง (11 – 20 ไร) ดงน 9. นำยทบ เทยนประวต 118 หม 11 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร 10. นำงสำวออย จยโหมด 105/2 หม 11 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร 11. นำยชมพล ออนสงหะ 100 หม 11 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร 12. นำยชยรตน สนชวย 112/1 หม 3 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

รำยชอเกษตรกรทมพนทปลกขนำดใหญ (ตงแต 21 ไร ขนไป) ดงน 13. นำงนรน ตรเดชำ 105 หม 3 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร 14. นำงเอยด สนชวง 119 หม 3 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร 15. นำงยพน มมำก 126 หม 3 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร 16. นำยสนต เทยนประวต 100/1 หม 3 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร 17. นำงธนภรณ สนชวย 119 หม 3 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

จำกเวทกำรพดคยและสมภำษณเกษตรกรทมพนทปลกสบปะรดขนำดเลก (1 – 10 ไร) ใชตนทนรวมเฉลยตอไร เทำกบ 18,413 บำท เกษตรกรทมพนทปลกขนำดกลำง (11 – 20 ไร) ใชตนทนรวมเฉลยตอไร เทำกบ 19,200 บำท และเกษตรกรทมพนทปลกขนำดใหญ (ตงแต 20 ไร ขนไป) ใชตนทนรวมเฉลยตอไร เทำกบ 22,014 บำท

จำกขอมลจะเหนไดวำ เกษตรกรทปลกสบปะรดในพนทขนำดเลกจะใชในกำรปลกต ำกวำพนทปล กสบปะรดขนำดกลำงและขนำดใหญ เปนเพรำะวำเกษตรกรทปลกในพนทขนำดใหญตองเสยคำใชจำยในกำรจำงรถไถ คำซอหนอพนธ คำจำงแรงงำน คำปยเคม และคำยำเคมปรำบศตรพช ในปรมำณทมำกกวำกำรปลกในพนทขนำดเลก สงผลใหกำรปลกในพนทขนำดใหญมตนทนเฉลยตอไรสงกวำกำรปลกในพนทขนำดเลก

ในอ ำเภอสวนผง กำรปลกสบปะรดสวนใหญ 90% จะปลกขำยสงโรงงำน และมจ ำนวนนอย ประมำณ 10% จะขำยผลสดเพอกำรบรโภค ในเรองตนทนเฉลยตอไร เกษตรกรใหขอมลวำกำรปลกเพอขำยผลสดจะใชตนทนสงกวำกำรปลกเพอขำยสงโรงงำน เนองจำกวำกำรขำยผลสดตองท ำใหมคณภำพสงกวำ ใชวธกำรดแลและบ ำรงรกษำมำกกวำ โดยเฉพำะตองใสปยเคมและยำเคมปรำบศตรพชในปรมำณทมำก และกำรซอหนอพนธทคดเลอกหนอพนธอยำงด ท ำใหคำใชจำยสง อกทงกำรจำงแรงงำนคนทตองดแลอยำงใกลชดเพอใหผลผลตออกมำมคณภำพ

53

ตำรำงท 11 แสดงตนทนกำรปลกสบปะรดของกลมตวอยำงในอ ำเภอบำนคำ

ตนทนแตละประเภทตอไร บำท/ไร

1. ตนทนผนแปร 1.1 คำจำงรถแทรกเตอรไถเตรยมดน 989 1.2 คำจำงแรงงำน (3,459) 1) ปลก 1,824 2) ฉดพนยำเคม 836 3) ใสปย 369 4) ฟนรอง 236 5) เกบผล 194 1.3 คำวสดกำรเกษตร (13,853) 1) หนอพนธ 7,313 2) ปยเคม 1,921 3) ปยคอก 167 4) ยำเคมปรำบศตรพชและวชพช 2,025 5) น ำมนเชอเพลงขนสงผลผลตไปขำย

หรอเขำโรงงำน 1,662

6) คำซอมแซมอปกรณกำรเกษตร 86 7) คำวสดสนเปลอง เชน กระดำษหอ

และอน ๆ 679

1.4 คำดอกเบยเงนกมำลงทน 2,172 2. ตนทนคงท 2.1 คำเชำทดน/คำเสยโอกำสในกำรใชทดน 574 2.2 คำเสอมรำคำอปกรณกำรเกษตร 288 2.3 คำเสยโอกำสใชแรงงำนในครวเรอน 900

รวม 22,235

จำกตำรำงท 11 แสดงวำตนทนกำรปลกสบปะรดของกลมตวอยำงในอ ำเภอบำนคำ มตนทนเฉลยตอไร

เทำกบ 22,235 บำท ( ตนทนตอไรต ำสด เทำกบ 12,953 บำท และตนทนตอไรสงสด เทำกบ 58,400 บำท )ซงมตนทนทมำกทสดเรยงล ำดบคอ คำหนอพนธ คำยำเคมปรำบศตรพช คำปยเคม และคำจำงแรงงำน เปนตน ในกรณทไมคดคำเสยโอกำสใชแรงงำนในครวเรอน มตนทนตอไรเทำกบ 21,335 บำท

54

จำกกำรจดเวทและสมภำษณเกษตรกรทมขนำดพนทปลกสบปะรดแตกตำงกน คอพนทปลกขนำดเลก (1 – 10 ไร) พนทปลกขนำดกลำง (11 – 20 ไร) ดงรำยชอตอไปน

รำยชอเกษตรกรทมพนทปลกขนำดเลก (1 – 10 ไร) ดงน 1. นำยสพจน จนทรชต 5 หม 5 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร 2. นำงสะอำด ธปทอง 20/2 หม 5 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร 3. นำยพด รำกทอง 23 หม 5 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร 4. นำงอ ำพร ระดมกจ 61 หม 5 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร 5. นำยมนส สนเอยม 32 หม 5 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร 6. นำยชำย จนทรชต 46 หม 5 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร 7. นำยเวยน ชนะอนทร 23 หม 4 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร 8. นำงประกอบ พมพำ 16 หม 4 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร

รำยชอเกษตรกรทมพนทปลกขนำดเลก (11 – 20 ไร) ดงน 9. นำยประสทธ โตะทอง 13/1 หม 4 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร 10.นำงขนนำค พรำยนอย 69 หม 4 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร 11.นำยจนทร เรองเรรำ 74/1 หม 5 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร 12.นำยสนท หนทพย 77 หม 5 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร 13.นำยบญช พมพำ 62 หม 4 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร 14.นำยเฉลมชย ศรถม 1 หม 4 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร

จำกเวทกำรพดคยและสมภำษณเกษตรกรทมพนทปลกสบปะรดขนำดเลก (1 – 10 ไร) ใชตนทนรวมเฉลยตอไร เทำกบ 21,209 บำท และเกษตรกรทมพนทปลกขนำดกลำง (11 – 20 ไร) ใชตนทนรวมเฉลยตอไร เทำกบ 22,142 บำท

จำกขอมลจะเหนไดวำ เกษตรกรทปลกในพนทขนำดเลกจะใชตนทนในกำรต ำกวำพนทปลกสบปะรดขนำดกลำง เปนเพรำะวำเกษตรกรทปลกในพนทขนำดเลกจะใชแรงงำนตวเองและแรงงำนในครอบครว ใชหนอพนธทเกบไวเปนหลก และซอเพมจ ำนวนไมมำก และใชปยเคม ยำเคมปรำบศตรพช นอยกวำเกษตรกรทปลกในพนทขนำดกลำง จงท ำใหกำรปลกสบปะรดในพนทขนำดเลกมตนทนกำรปลกทต ำกวำกำรปลกสบปะรดในพนทขนำดกลำง

ในอ ำเภอบำนคำ กำรปลกสบปะรดสวนใหญ 80% จะปลกขำยสงโรงงำน มจ ำนวนนอยประมำณ 20% จะขำยผลสดเพอกำรบรโภค เกษตรกรใหขอมลวำกำรปลกสบปะรดขำยผลสดเพอกำรบรโภคจะมตนทนทสงกวำกำรปลกสบปะรดขำยสงโรงงำน เนองจำกกำรปลกเพอขำยผลสดตองจำงแรงงำนคนมำดแล ตองเสยคำใชจำยปยเคม คำยำเคมปรำบศตรพชจ ำนวนมำก รวมทงกำรซอหนอพนธทมคณภำพ มควำมสมบรณ ท ำใหตองเสยคำใชจำยทเปนตนทนสงขน

หมำยเหต ในกำรวจยในครงน ผวจยไมไดเปรยบเทยบตนทนประเภทของเกษตรทใชหนอพนธของตวเอง กบตองซอหนอพนธทงหมดหรอตองซอหนอพนธบำงสวน ซงเปนคำใชจำยจ ำนวนมำก หรอไมไดเปรยบเทยบตนทนของเกษตรกรทมเครองมอ เครองจกรหนก เชน รถแทรกเตอร รถบรรทกขนสง กบเกษตรกรทไมมเครองมอ เครองจกรหนก ตองใชวธกำรจำงเปนหลก ซงเปนคำใชจำยจ ำนวนมำก

55

ตำรำงท 12 แสดงตนทนกำรปลกสบปะรดของกลมตวอยำงเปรยบเทยบทง 4 อ ำเภอ

ตนทนแตละประเภทตอไร อ ำเภอปำกทอ อ ำเภอจอมบง อ ำเภอสวนผง อ ำเภอบำนคำ

1. ตนทนผนแปร

1.1 คำจำงรถแทรกเตอรไถเตรยมดน 996 884 972 989 1.2 คำจำงแรงงำน (3,302) (2,805) (3,811) (3,459) 1) ปลก 1,477 1,642 2,019 1,824 2) ฉดพนยำเคม 800 569 794 836 3) ใสปย 485 294 481 369 4) ฟนรอง 319 181 250 236 5) เกบผล 221 119 267 194 1.3 คำวสดกำรเกษตร (12,547) (12,755) (14,070) (13,853) 1) หนอพนธ 6,438 7,567 7,145 7,313 2) ปยเคม 1,678 1,437 1,983 1,921 3) ปยคอก 32 43 87 167 4) สำรเคมปรำบศตรพชและวชพช 2,817 1,875 2,294 2,025 5) น ำมนเชอเพลงขนสงผลผลตไป

ขำยหรอเขำโรงงำน 1,170 1,400 1,753 1,662

6) คำซอมแซมอปกรณกำรเกษตร 65 53 82 86 7) คำวสดสนเปลอง เชน กระดำษหอ

และอน ๆ 347 380 726 679

1.4 คำดอกเบยเงนกมำลงทน 721 1,035 825 2,172 2. ตนทนคงท 2.1 คำเชำทดน/คำเสยโอกำสในกำรใชทดน

611 448 1,249 574

2.2 คำเสอมรำคำอปกรณกำรเกษตร 242 208 275 288 2.3 คำเสยโอกำสใชแรงงำนในครวเรอน 900 900 900 900

รวม 19,319 19,035 22,102 22,235

จำกตำรำงท 12 แสดงวำตนทนกำรปลกสบปะรดของกลมตวอยำงเปรยบเทยบทง 4 อ ำเภอ

เรยงล ำดบจำกตนทนตอไรสงไปหำตนทนตอไรต ำกวำ คอ อ ำเภอบำนคำ ตนทนเฉลยตอไรเทำกบ 22,235 บำท รองลงมำอ ำเภอสวนผง ตนทนเฉลยตอไรเทำกบ 22,102 บำท ตอมำอ ำเภอปำกทอ ตนทน

56

เฉลยตอไรเทำกบ 19,319 บำท และอ ำเภอจอมบง ตนทนเฉลยตอไรเทำกบ 19,035 บำท ทรำคำตนทนตอไรตำงกน มำจำกคำจำงแรงงำน กำรใชวสดกำรเกษตร คำดอกเบยเงนก และคำเชำ เปนตน

ตอนท 3 ปญหำกำรปลกสบปะรด ปญหำกำรปลกสบปะรด พบปญหำในแตละขนตอนกำรปลก ดงตอไปน

ตำรำงท 13 แสดงจ ำนวนและรอยละของปญหำกำรจำงรถไถ

ระดบของปญหำกำรจำงรถไถ จ ำนวน (คน) รอยละ

1. มปญหำนอยทสด 70 17.50 2. มปญหำนอย 103 25.75 3. มปญหำปำนกลำง 93 23.25 4. มปญหำมำก 72 18.00 5. มปญหำมำกทสด 62 3.00

รวม 400 100.00

จำกตำรำงท 13 แสดงวำกลมตวอยำงมปญหำกำรจำงรถไถในระดบนอยและระดบปำนกลำง คดเปนรอยละ 25.75 และรอยละ 23.25 ตำมล ำดบ

ตำรำงท 14 แสดงจ ำนวนและรอยละของปญหำคำหนอพนธ

ระดบของปญหำคำหนอพนธ จ ำนวน (คน) รอยละ

1. มปญหำนอยทสด 61 15.25 2. มปญหำนอย 86 21.50 3. มปญหำปำนกลำง 112 28.00 4. มปญหำมำก 72 18.00 5. มปญหำมำกทสด 69 17.25

รวม 400 100.00

จำกตำรำงท 14 แสดงวำกลมตวอยำงมปญหำคำหนอพนธในระดบปำนกลำง และรองลงมำระดบนอย คดเปนรอยละ 28.00 และรอยละ 21.50 ตำมล ำดบ

57

ตำรำงท 15 แสดงจ ำนวนและรอยละของปญหำคำจำงแรงงำนปลก

ระดบของปญหำคำจำงแรงงำนปลก จ ำนวน (คน) รอยละ

1. มปญหำนอยทสด 65 16.25 2. มปญหำนอย 81 20.25 3. มปญหำปำนกลำง 123 30.75 4. มปญหำมำก 69 17.25 5. มปญหำมำกทสด 62 15.50

รวม 400 100.00

จำกตำรำงท 15 แสดงวำกลมตวอยำงมปญหำคำจำงแรงงำนปลกอยในระดบปำนกลำง คดเปนรอยละ 30.75 และรองลงมำมปญหำระดบนอย คดเปนรอยละ 20.25

ตำรำงท 16 แสดงจ ำนวนและรอยละของปญหำคำยำสำรเคมชนดตำง ๆ

ระดบของปญหำคำยำสำรเคมชนดตำง ๆ จ ำนวน (คน) รอยละ

1. มปญหำนอยทสด 19 4.75 2. มปญหำนอย 38 9.50 3. มปญหำปำนกลำง 72 18.00 4. มปญหำมำก 121 30.25 5. มปญหำมำกทสด 150 37.50

รวม 400 100.00

จำกตำรำงท 16 แสดงวำกลมตวอยำงมปญหำคำยำสำรเคมชนดตำง ๆ อยในระดบมำกทสด คดเปนรอยละ 37.50 และรองลงมำระดบมำก คดเปนรอยละ 30.25

ตำรำงท 17 แสดงจ ำนวนและรอยละของปญหำคำปยชนดตำง ๆ

ระดบของปญหำคำปยชนดตำง ๆ จ ำนวน (คน) รอยละ

1. มปญหำนอยทสด 32 8.00 2. มปญหำนอย 40 10.00 3. มปญหำปำนกลำง 68 17.00 4. มปญหำมำก 119 29.75 5. มปญหำมำกทสด 141 35.25

รวม 400 100.00

58

จำกตำรำงท 17 แสดงวำกลมตวอยำงมปญหำคำปยชนดตำง ๆ อยในระดบมำกทสด คดเปน รอยละ 35.25 และรองลงมำระดบมำก คดเปนรอยละ 29.75

ตำรำงท 18 แสดงจ ำนวนและรอยละของปญหำคำจำงแรงงำนฉดยำ

ระดบของปญหำคำจำงแรงงำนฉดยำ จ ำนวน (คน) รอยละ

1. มปญหำนอยทสด 45 11.25 2. มปญหำนอย 118 29.50 3. มปญหำปำนกลำง 144 36.00 4. มปญหำมำก 57 14.25 5. มปญหำมำกทสด 36 9.00

รวม 400 100.00

จำกตำรำงท 18 แสดงวำกลมตวอยำงมปญหำคำจำงแรงงำนฉดยำอยในระดบปำนกลำง คดเปน รอยละ 36.00 และรองลงมำระดบนอย คดเปนรอยละ 29.50

ตำรำงท 19 แสดงจ ำนวนและรอยละของปญหำคำจำงแรงงำนใสปย

ระดบของปญหำคำจำงแรงงำนใสปย จ ำนวน (คน) รอยละ

1. มปญหำนอยทสด 42 10.50 2. มปญหำนอย 126 31.50 3. มปญหำปำนกลำง 143 35.75 4. มปญหำมำก 42 10.50 5. มปญหำมำกทสด 47 11.75

รวม 400 100.00

จำกตำรำงท 19 แสดงวำกลมตวอยำงมปญหำคำจำงแรงงำนใสปยอยในระดบปำนกลำง คดเปน รอยละ 35.75 และรองลงมำระดบนอย คดเปนรอยละ 31.50

59

ตำรำงท 20 แสดงจ ำนวนและรอยละของปญหำคำจำงแรงงำนตด

ระดบของปญหำคำจำงแรงงำนตด จ ำนวน (คน) รอยละ

1. มปญหำนอยทสด 52 13.00 2. มปญหำนอย 118 29.50 3. มปญหำปำนกลำง 150 37.50 4. มปญหำมำก 49 12.25 5. มปญหำมำกทสด 31 7.75

รวม 400 100.00

จำกตำรำงท 20 แสดงวำเกษตรกรมปญหำคำจำงแรงงำนตดอยในระดบปำนกลำง คดเปนรอยละ 37.50 และรองลงมำระดบนอย คดเปนรอยละ 29.50

ตำรำงท 21 แสดงจ ำนวนและรอยละของปญหำคำกระดำษ

ระดบของปญหำคำกระดำษ จ ำนวน (คน) รอยละ

1. มปญหำนอยทสด 39 9.75 2. มปญหำนอย 125 31.25 3. มปญหำปำนกลำง 167 41.75 4. มปญหำมำก 38 9.50 5. มปญหำมำกทสด 31 7.75

รวม 400 100.00

จำกตำรำงท 21 แสดงวำกลมตวอยำงมปญหำคำกระดำษอยในระดบปำนกลำง คดเปนรอยละ 41.75 และรองลงมำระดบนอย คดเปนรอยละ 31.25

ตำรำงท 22 แสดงจ ำนวนและรอยละของปญหำคำน ำมนเชอเพลง

ระดบของปญหำคำน ำมนเชอเพลง จ ำนวน (คน) รอยละ

1. มปญหำนอยทสด 36 9.00 2. มปญหำนอย 51 12.75 3. มปญหำปำนกลำง 169 42.25 4. มปญหำมำก 94 23.50 5. มปญหำมำกทสด 50 12.50

รวม 400 100.00

60

จำกตำรำงท 22 แสดงวำกลมตวอยำงมปญหำคำน ำมนเชอเพลงอยในระดบปำนกลำง คดเปนรอยละ 42.25 และรองลงมำระดบมำก คดเปนรอยละ 23.50

ตำรำงท 23 แสดงจ ำนวนและรอยละของปญหำคำเชำพนทปลก

ระดบของปญหำคำเชำพนทปลก จ ำนวน (คน) รอยละ

1. มปญหำนอยทสด 63 15.75 2. มปญหำนอย 177 44.25 3. มปญหำปำนกลำง 94 23.50 4. มปญหำมำก 31 7.75 5. มปญหำมำกทสด 35 8.75

รวม 400 100.00

จำกตำรำงท 23 แสดงวำกลมตวอยำงมปญหำคำเชำพนทปลกอยในระดบนอย คดเปนรอยละ 44.25 และรองลงมำระดบปำนกลำง คดเปนรอยละ 23.50

ตำรำงท 24 แสดงจ ำนวนและรอยละของปญหำคำดอกเบยเงนก

ระดบของปญหำคำดอกเบยเงนก จ ำนวน (คน) รอยละ

1. มปญหำนอยทสด 38 9.50 2. มปญหำนอย 54 13.50 3. มปญหำปำนกลำง 185 46.25 4. มปญหำมำก 91 22.75 5. มปญหำมำกทสด 32 8.00

รวม 400 100.00

จำกตำรำงท 24 แสดงวำกลมตวอยำงมปญหำคำดอกเบยเงนกอยในระดบปำนกลำง คดเปนรอยละ 46.25 และรองลงมำระดบมำก คดเปนรอยละ 22.75

61

ตำรำงท 25 แสดงจ ำนวนและรอยละของปญหำหนสน

ระดบของปญหำหนสน จ ำนวน (คน) รอยละ

1. มปญหำนอยทสด 27 6.75 2. มปญหำนอย 32 8.00 3. มปญหำปำนกลำง 59 14.75 4. มปญหำมำก 184 46.00 5. มปญหำมำกทสด 98 24.50

รวม 400 100.00

จำกตำรำงท 25 แสดงวำกลมตวอยำงมปญหำหนสนอยในระดบมำก คดเปนรอยละ 46.00 และรองลงมำระดบมำกทสด คดเปนรอยละ 24.50

ตำรำงท 26 แสดงจ ำนวนและรอยละของปญหำรำคำสบปะรดตกต ำ

ระดบของปญหำรำคำสบปะรด จ ำนวน (คน) รอยละ

1. มปญหำนอยทสด 34 8.50 2. มปญหำนอย 40 10.00 3. มปญหำปำนกลำง 74 18.50 4. มปญหำมำก 142 35.50 5. มปญหำมำกทสด 110 27.50

รวม 400 100.00

จำกตำรำงท 26 แสดงวำกลมตวอยำงมปญหำรำคำสบปะรดตกต ำอยในระดบมำกทสด คดเปน รอยละ 57.75 และรองลงมำระดบมำก คดเปนรอยละ 38.25

ตำรำงท 27 แสดงจ ำนวนและรอยละของปญหำกำรน ำไปขำยทโรงงำนหรอน ำไปขำยผลสด

ระดบของปญหำกำรน ำไปขำยทโรงงำน หรอน ำไปขำยผลสด

จ ำนวน (คน) รอยละ

1. มปญหำนอยทสด 34 8.50 2. มปญหำนอย 40 10.00 3. มปญหำปำนกลำง 74 18.50 4. มปญหำมำก 142 35.50 5. มปญหำมำกทสด 110 27.50

รวม 400 100.00

62

จำกตำรำงท 27 แสดงวำกลมตวอยำงมปญหำกำรน ำไปขำยทโรงงำนหรอน ำไปขำยผลสดอยใน

ระดบมำก คดเปนรอยละ 35.50 และรองลงมำระดบมำกทสด คดเปนรอยละ 27.50 ตำรำงท 28 แสดงผลระดบของปญหำดำนตำง ๆ

ปญหำดำนตำง ๆ x S ระดบของปญหำ

1. ปญหำกำรจำงรถไถ 2.39 0.98 นอย 2. ปญหำคำหนอพนธ 3.10 1.02 ปำนกลำง 3. ปญหำคำจำงแรงงำนปลก 3.25 0.99 ปำนกลำง 4. ปญหำคำยำสำรเคมชนดตำง ๆ 4.68 1.05 มำกทสด 5. ปญหำคำปยชนดตำง ๆ 4.53 0.87 มำกทสด 6. ปญหำคำจำงแรงงำนฉดยำ 2.92 1.06 ปำนกลำง 7. ปญหำคำจำงแรงงำนใสปย 2.86 1.23 ปำนกลำง 8. ปญหำคำจำงแรงงำนตด 2.95 1.42 ปำนกลำง 9. ปญหำคำกระดำษ 3.17 0.83 ปำนกลำง 10. ปญหำคำน ำมนเชอเพลง 3.33 0.70 ปำนกลำง 11. ปญหำคำเชำพนทปลก 2.89 0.95 ปำนกลำง 12. ปญหำคำดอกเบยเงนก 3.15 1.10 ปำนกลำง 13. ปญหำหนสน 3.94 0.81 มำก 14. ปญหำรำคำสบปะรดตกต ำ 4.90 0.29 มำกทสด 15. ปญหำกำรน ำไปขำยทโรงงำน หรอ

น ำไปขำยสด 4.35 0.55 มำก

จำกตำรำงท 28 แสดงใหเหนวำระดบของปญหำกำรปลกสบปะรด เรยงล ำดบจำกปญหำมำกทสด

จนถงปญหำระดบมำก 5 อนดบ ดงน

ปญหำอนดบ 1 คอ ปญหำรำคำสบปะรดตกต ำ ปญหำอนดบ 2 คอ ปญหำคำยำสำรเคมชนดตำง ๆ ปญหำอนดบ 3 คอ ปญหำคำปยชนดตำง ๆ ปญหำอนดบ 4 คอ ปญหำกำรน ำไปขำยทโรงงำน หรอกำรน ำไปขำยสด ปญหำอนดบ 5 คอ ปญหำหนสน

63

ตอนท 4 แนวทำงกำรลดตนทนกำรปลกสบปะรด กำรจดเวทและกำรสมภำษณเกษตรกรทปลกสบปะรดใน 4 อ ำเภอ คอ อ ำเภอปำกทอ

อ ำเภอจอมบง อ ำเภอสวนผง และอ ำเภอบำนคำ (ดงรำยชอเกษตรกรในตอนท 2 และรำยชอเกษตรกรในภำคผนวก ข.) เกษตรกรจะคดไมคอยออกถงวธกำรลดตนทนจะตองลดคำใชจำยในสวนใดไดบำง เนองเพรำะวำ เกษตรกรรสกวำกำรลดตนทนเปนเรองยำก ดวยวธกำรปลกสบปะรดทท ำแบบเดม ซ ำ ๆ กนมำแตละป ทกขนตอนกำรผลตมควำมจ ำเปนตองเสยคำใชจำยทงสน ไมวำจะเปนคำจำงไถ คำซอหนอพนธ (กรณไมมหนอพนธของตวเอง) คำจำงแรงงำน คำปยเคม คำยำเคมปรำบศตรพช คำจำงรถขนสง กรณกเงนและเชำทดน ตองจำยคำดอกเบยเงนก และคำเชำทดน จงคดไมออกวำจะลดตนทนในสวนใด และมเกษตรกรหลำยคนไมอยำกคดเรองตนทนกำรปลกสบปะรด และหำวธกำรลดตนทนกำรปลกสบปะรดดวยเหตผลวำ คดไปกจะเครยดเปลำ ๆ ในบำงครงกำรคดตนทนกำรปลกอยำงละเอยด เมอค ำนวณกบรำยไดทไดรบ กำรปลกสบปะรดอำจจะขำดทน เกษตรกรจงใชวธไมคดมำก ปลกสบปะรดแบบเดม ๆ ไป มคำใชจำยกจำยกนไป บำงปปลกสบปะรดแลวขำดทน กปลกใหมโดยมควำมหวงในปตอไปรำคำสบปะรดจะดขน ไปถวเฉลยกบปทรำคำสบปะรดตกต ำ

ผวจยและทมนกวจยจงเปลยนค ำถำมจำกแนวทำงกำรลดตนทน เปลยนเปนค ำถำม “กำรปลกสบปะรดจะทนคำใชจำยตรงไหนไดบำง” กระตนใหเกษตรกรคด และใหตระหนกถงกำรลดคำใชจำยในแตละขนตอนกำรผลต

จงสรปแนวทำงกำรลดตนทน (ทนคำใชจำยกำรปลกสบปะรด) ดงน

1. ตองเรมจำกใหเกษตรกรคดกอนวำจะลดคำใชจำยตรงสวนไหนไดบำง เพรำะเกษตรกรจะเคยชนกบกำรปลกสบปะรดในแบบเดม ๆ และท ำกนมำแบบเดมทก ๆ ป จงไมทรำบวำจะลดตนทนไดอยำงไร กำรลดตนทนท ำไดหลำยวธ ตงแตกำรใชอยำงประหยด ใชแบบไมสนเปลอง ใชจำยใหเกดประโยชนสงสด คมคำกบเงนทจำยไป ตลอดทงกำรบ ำรงรกษำใหไดผลผลตสง กำรลดตนทนในเบองตนจงตองใหเกษตรกรตระหนกและมควำมคดทจะลดตนทนกอน โดยกำรวำงแผนกำรปลกสบปะรดและปรบเปลยนวธกำรผลตแบบเดมมำเปนกำรผลตแบบใหมทคดจะตองลดตนทน

2. กำรเตรยมดนและบ ำรงรกษำดนเพอใหไดผลผลตสง มควำมจ ำเปนตองบ ำรงรกษำดนใหมควำมอดมสมบรณอยตลอดเวลำ กำรใชวธเผำตนสบปะรดเปนวธทผด เนองจำกเปนกำรท ำลำยจลนทรทมประโยชนตอควำมอดมสมบรณของดน กำรเผำท ำใหเกดขเถำ จะมฤทธเปนดำง ซงสบปะรดไมชอบ กำรปลกมำนำนโดยใชปยเคม กำรใชเคมมำกและใชมำตลอด จะท ำใหดนเสอม ดนชนลำงแนนทบเปนดนดำน สงผลใหกำรเจรญเตบโตของสบปะรดไมดเทำทควร วธกำรเตรยมดน จำกกำรสมภำษณและสนทนำกลมยอย ควรเตรยมพนทปลกโดยใชวธปนใบและตน แลวจงไถกลบ จะท ำใหเกดปยจำกสบปะรด เนองจำกสบปะรดทรอทงมควำมชน มควำมเปนกรด ท ำเปนปยไดด ตองใสปยอนทรย เชน ปยขไก เพอปรบปรงดนใหดนมควำมรวนซย ชวยใหรำกสบปะรดสำมำรถน ำอำหำรจำกปยไปใชไดอยำงมประสทธภำพสงสด

64

3. กำรคดหนอพนธสบปะรด ตองคดหนอพนธทมคณภำพตงแตแรก กำรจำงหกหนอและจำงปลกโดยไมไดดคณภำพของหนอพนธใหมคณภำพเสมอกนจะสงผลเสยตอผลผลตอยำงมำก ท ำใหสนเปลองคำใชจำยโดยเปลำประโยชน หนอพนธตองผำนกำรคดเลอกตงแตกอนปลกเปนหนอพนธทมคณภำพปลอดจำกโรคตำง ๆ เชน โรคเหยว เปนตน หนอพนธทอดมสมบรณปรำศจำกเชอโรคจะใหผลผลตสบปะรดขนำดใหญ แตถำหนอพนธทปลกตงแตแรกขำดควำมอดมสมบรณ มเชอโรค ผลผลตหนอพนธกจะไดขนำดเลก ไมคมคำกบเวลำทปลกไป เพรำะตองเสยคำใชจำยทเปนตนทนคงทไปแลว ทส ำคญในกำรลดตนทนไดมำก คอ กำรใชหนอพนธของตวเอง โดยไมตองไปซอหนอพนธจำกทอน จะท ำใหสำมำรถลดตนทนไดมำก เกษตรกรจงจ ำเปนตองเกบหนอพนธทมคณภำพและคดเลอกหนอพนธทเปนของตวเอง ดกวำกำรไปสนเปลองกบคำใชจำยซอหนอพนธ ซงเปนคำใชจำยทมำกพอสมควร มควำมรควำมเขำใจในวธกำรปลกใหไดผลผลตสง ตงแตระยะหำงของหนอพนธ ระยะหำงของรองทปลก ระยะหำงของรองทเดน ตวอยำงเชน ปลก 4 แถวระยะหำงของแตละแถว 50 เซนตเมตร ระยะหำงรองเดน 70 เซนตเมตร เปนตน กำรดแลไมใหหญำขนรกแยงกนอำหำรจำกสบปะรด ขยนหมนดำยหญำ ดแลรกษำแปลงทปลกอยำงด ท ำใหไมตองเสยคำใชจำยซอสำรเคมมำก ำจดวชพชหลำยครง

4. กำรใชปยเคม มกำรใชปยเคมเกนควำมจ ำเปน ใชปยไมถกชวงเวลำท ำใหสนเปลองโดยใชเหต ใชวธกำรหวำนปยใหกระจำยลงดน เปนกำรสญเสยปยโดยเปลำประโยชน วธกำรคอ ควรใสปยตำมชวงเวลำ และเปลยนจำกกำรหวำนเปนใชปยผสมน ำฉดพน เปนกำรลดปรมำณกำรใชปยนอยลง สบปะรดสำมำรถน ำธำตอำหำรไปใชอยำงคมคำ ชวยลดตนทนคำปยได กำรลดตนทนจำกปยท ำไดอกทำงหนงคอ รวมกลมกนซอปยครงละมำก ๆ เพอเพมอ ำนำจกำรตอรองในกำรซอ เพอซอไดในรำคำปยทลดลง และเกษตรกรควรมควำมรเรองปยทมคณภำพ ไมใชกำรทดลองผดกนมำ หรอกำรเลยนแบบจำกกำรบอกตอกนมำ ตองวเครำะหดนและใชปยใหเหมำะกบหนอพนธและสภำพดน จะไดผลผลตสงขน และบ ำรงดนโดยกำรใชปยชวภำพ ปยคอก แทนปยเคม เพอไมใหมสำรตกคำงท ำลำยดน

5. กำรจำงแรงงำน เปนตนทนอยำงหนง สวนใหญใชระบบกำรจำงแรงงำนเกอบทกขนตอนกำรผลต มเกษตรกรบำงรำยใชแรงงำนในครอบครวตวเองกลดตนทนไปไดบำง หรอกำรใชเทคโนโลย เครองมอ เครองจกร แทนแรงงำนคน ซงตนทนจะต ำกวำ

6. กำรเพมผลผลตตอไรใหสงขนภำยใตตนทนเทำเดม หรอผลผลตตอไรสงกวำตนทนทจำยไป โดยกำรดแลบ ำรงรกษำใหถงและมคณภำพ ตวอยำงเชน กำรใหน ำสบปะรด แมตนทนกำรจำยคำน ำจะสงขน 5% แตไดผลผลตสบปะรดเพมขน 30%

สรปกำรลดตนทนกำรปลกสบปะรด โดยกำรใชคำใชจำยอยำงประหยด คมคำ ไดผลผลตสง มวธกำรลดตนทนไดหลำยวธ ตงแตขนเตรยมดน บ ำรงรกษำดนใหมควำมอดมสมบรณ กำรคดหนอพนธ ทตองดหนอทมคณภำพเทำนนจงน ำมำปลกได กำรใชหนอพนธของตวเอง กำรใชปยเคม ใชใหเหมำะสมกบสภำพของดน และเพมอ ำนำจกำรตอรองโดยกำรรวมกนซอ กำรจำงแรงงำน โดยกำรใชแรงงำนใน

65

ครอบครวตวเอง กำรใชเทคโนโลยแทนแรงงำนเพอเพมผลผลตตอไรใหสงขนภำยใตตนทนต ำ หรอตนทนทเพมขนนอยกวำผลผลตทสงขน

66

บทท 5 สรป อภปรำยผล และขอเสนอแนะ

กำรวจยในครงน มหวขอทจะสรปผลกำรวจย ดงตอไปน

วตถประสงคกำรวจย 1. เพอศกษำตนทนกำรปลกสบปะรดตอไร 2. เพอศกษำปญหำกำรปลกสบปะรดในแตละขนตอน

3. เพอหำแนวทำงกำรลดตนทนในกำรปลกสบปะรด วธด ำเนนกำรวจย

ประชำกรและกลมตวอยำง ประชำกร คอ เกษตรกรทอยในกลมสหกรณ หรอกลมเกษตรกร หรอเกษตรกรรำยบคคล ทปลกสบปะรดใน อ ำเภอปำกทอ อ ำเภอจอมบง อ ำเภอสวนผง และอ ำเภอบำนคำ ในจงหวดรำชบร ไมสำมำรถนบจ ำนวนไดแนนอน เนองจำกกำรเกบขอมลเกษตรกรทปลกสบปะรดในป พ.ศ.2559 - 2560 ยงไมมตวเลขจ ำนวนผปลกสบปะรดทแนนอนเปนปจจบน กลมตวอยำง ขนำดกลมตวอยำง จำกตำรำงก ำหนดกลมตวอยำงของทำโร ยำมำเน ( Taro Yamane ) จ ำนวนประชำกรทไมสำรถนบจ ำนวนไดแนนอน ตองใชจ ำนวนกลมตวอยำง 400 คน โดยก ำหนดคำควำมคลำดเคลอนเทำกบ 0.05 (พชต ฤทธจรญ. 2547, 119)

วธกำรสมตวอยำง ผวจยใชวธกำรสมตวอยำงแบบหลำยขนตอน (Multi Stage Sampling) ดงน

1. สมตวอยำงแบบก ำหนดโควตำ (Quota Sampling) คอ ก ำหนดโควตำกลมตวอยำง ของแตละอ ำเภอ ดงตำรำงท 29

ตำรำงท 29 จ ำนวนกลมตวอยำง จ ำแนกตำมอ ำเภอ

อ ำเภอ จ ำนวนกลมตวอยำง ปำกทอ 70 จอมบง 80 สวนผง 100 บำนคำ 150

67

2. ในกลมตวอยำงทก ำหนดตำมโควตำ ใชวธกำรสมตวอยำงแบบเจำะจงมจดมงหมำย (Purposive Sampling) เพอใหไดกลมตวอยำงทสำมำรถใหขอมลตรงกบวตถประสงคทตงไว (สวรรณำ ธวโชต. 2556, 89) ตวแปรทใชในกำรวจย กำรวจยครงนมตวแปรทใชในกำรวจย ดงน 1. ตนทนกำรปลกสบปะรด 2. ปญหำกำรปลกสบปะรด 3. แนวทำงกำรลดตนทนกำรปลกสบปะรด

เครองมอทใชในกำรวจย ผวจยใช แบบบนทกตนทน แบบสมภำษณ แบบสอบถำม และกำรสนทนำกลมยอย เปนเครองมอทใชในกำรศกษำ ดงน 1. วตถประสงคขอท 1 ศกษำตนทนกำรปลกสบปะรดตอไร ใชวธกำรศกษำโดยกำรเกบขอมลจำกใหกลมตวอยำงจดบนทกขอมลตนทนในแบบบนทกตนทนทเปนตวเลขตนทนจรง 2. วตถประสงคขอท 2 ศกษำปญหำกำรปลกสบปะรดในแตละขนตอน ใชวธกำรศกษำจำกแบบสอบถำมถำมกลมตวอยำงเพอจะไดทรำบปญหำกำรใชตนทนทเปนจรงแตละประเภทในแตละขนตอน

กำรก ำหนดคำคะแนนในกำรวดระดบของปญหำ มคำคะแนน ดงน มปญหำนอยทสด คำคะแนน 1 คะแนน มปญหำนอย คำคะแนน 2 คะแนน มปญหำปำนกลำง คำคะแนน 3 คะแนน มปญหำมำก คำคะแนน 4 คะแนน มปญหำมำกทสด คำคะแนน 5 คะแนน

เกณฑในกำรประเมนระดบของปญหำ คดจำกคำเฉลย (Mean) ดงน คำเฉลย ระดบของปญหำ 1.00 – 1.49 นอยทสด 1.50 – 2.49 นอย 2.50 – 3.49 ปำนกลำง 3.50 – 4.49 มำก 4.50 – 5.00 มำกทสด

3. วตถประสงคขอท 3 ศกษำหำแนวทำงกำรลดตนทนในกำรปลกสบปะรด ใชวธกำรศกษำจำกกำรสมภำษณ กำรสนทนำกลมยอย และกำรจดกระบวนกำรเรยนรของกลมเกษตรกร ซงจะไดแนวทำงและไดวธกำรลดตนทนวำตองท ำอยำงไร

68

กำรสรำงและพฒนำเครองมอ กำรสรำงและพฒนำเครองมอในกำรวจย มดงน 1. แบบสอบถำม ผวจยมกำรสรำงและพฒนำ ดงน 1.1 ศกษำคนแนวคด ทฤษฎ และงำนวจยทเกยวของ และส ำรวจขอมลเบองตนจำกประชำกรในพนท 1.2 ก ำหนดกรอบแนวคด ตวแปรทศกษำ และประเดนขอค ำถำมในแบบสอบถำม 1.3 สรำงแบบสอบถำมใหตอบวตถประสงคของกำรวจยในครงน 1.4 น ำแบบสอบถำมใหผเชยวชำญตรวจสอบควำมเทยงตรงของเนอหำ (Content Validity) และน ำมำปรบปรงแกไข 1.5 หำคณภำพของแบบสอบถำม โดยน ำไปทดลอง (Try out) กบเกษตรกรทมลกษณะใกลเคยงกบกลมตวอยำง จ ำนวน 30 ตวอยำง เพอน ำไปหำคำควำมเชอมน (Reliability) 1.6 วเครำะหหำคำควำมเชอมน เพอใหแบบสอบถำมสำมำรถวดไดอยำงมประสทธภำพ จำกคำสมประสทธควำมเทยงตรงแอลฟำ (Coefficient of Alpha) ของครอนบำค (Cronbach) ผลกำรทดสอบปรำกฏวำ คำสมประสทธแอลฟำอย ในระดบมำตรฐำน คอมคำเทำกบ 0.84 แสดงวำ แบบสอบถำมทใชในกำรวจยในครงนอยในเกณฑทสำมำรถน ำไปใชได มผลควำมแมนย ำและควำมเชอมนสง 2. ตำรำงบนทกตนทนกำรปลกสบปะรด ผวจยมกำรสรำงและพฒนำ ดงน 2.1 ลงพนทเพอศกษำขนตอนกำรปลกสบปะรด และคำใชจำยทตองจำยในแตละขนตอน 2.2 รำงคำใชจำยแตละประเภทตำมขนตอนกำรปลก 2.3 น ำคำใชจำยทรำงไวมำเปรยบเทยบกบกำรบนทกคำใชจำยของเกษตรกร 2.4 แกไขแบบบนทกตนทนใหสอดคลองและใหมควำมเขำใจตรงกนกบเกษตรกร 2.5 น ำแบบบนทกตนทนหลงจำกปรบปรงแกไขไปทดลองใชเกบขอมล และพฒนำจนเปนบนทกตนทนฉบบสมบรณ

กำรเกบรวบรวมขอมล กำรวจยในครงน ใชวธกำรเกบรวบรวมขอมล ดงน 1. ผวจยเกบขอมลดวยตวเองจำกกำรสมภำษณ และสนทนำกลมยอย 2. ผชวยนกวจย เกบขอมลจำกแบบสอบถำม แบบบนทกตนทน และชวยเปนพเลยงเกบขอมลในกำรสนทนำกลมยอย

กำรวเครำะหขอมล กำรวเครำะหขอมลวจยดวยกำรเขยนสรป และวเครำะหขอมลจำกคอมพวเตอร ดงน 1. กำรคดตนทนตอไร ไดมำจำก ตนทนรวมทงหมดหำรดวยจ ำนวนไรทปลก 2. ปญหำกำรปลกสบปะรดในแตละขนตอน วเครำะหขอมลโดยใชคำควำมถ คำรอยละ และคำเฉลย 3. แนวทำงกำรลดตนทน วเครำะหเปนขอสรปเขยนในเชงพรรณนำ

69

สรปผลกำรวจย ตอนท 1 ขอมลพนฐำนทวไป กลมตวอยำงมเพศชำยมำกกวำเพศหญง กลำวคอ เปนเพศชำย คดเปนรอยละ 64.25 และเพศหญง คดเปนรอยละ 35.75 มอำยระหวำง 51 – 60 ป คดเปนรอยละ 23.00 รองลงมำมอำยระหวำง 41 – 50 ป คดเปนรอยละ 22.75 และอำย 60 ป ขนไป คดเปนรอยละ 20.50 จบกำรศกษำชน ป.4 มำกทสด คดเปนรอยละ 23.00 รองลงมำจบชน ป.5 – ป.7 หรอ ป.5 – ป.6 คดเปนรอยละ 19.00 แหลงเงนทนมำปลกสบปะรดสวนใหญใชเงนกบำงสวนและใชเงนทนของตวเองบำงสวน คดเปนรอยละ 46.00 รองลงมำใชเงนทนตวเอง คดเปนรอยละ 23.50 แหลงเงนกหลกมำจำก ธ.ก.ส. คดเปนรอยละ 34.31 รองลงมำกจำกนำยทนเงนก คดเปนรอยละ 25.82 กลมตวอยำงสวนใหญมหนสน คดเปนรอยละ 76.50

ตอนท 2 ตนทนกำรปลกสบปะรดตอไร ตนทนกำรปลกสบปะรดตอไรของแตละอ ำเภอมตนทนเฉลยตอไร ดงน

อ ำเภอปำกทอ มตนทนเฉลยตอไร เทำกบ 19,319 บำท ( ตนทนตอไรต ำสด เทำกบ 10,950 บำท และตนทนตอไรสงสด เทำกบ 28,070 บำท ) ซงมตนทนทมำกทสด คอ คำหนอพนธ คำยำเคมปรำบศตรพช คำปยเคม และคำจำงแรงงำน เปนตน ในกรณทไมคดคำเสยโอกำสใชแรงงำนในครวเรอน มตนทนตอไรเทำกบ 18,419 บำท

จำกเวทกำรพดคยและสมภำษณเกษตรกรทมพนทปลกสบปะรดขนำดเลก (1 – 10 ไร) ใชตนทนรวมเฉลยตอไร เทำกบ 16,791 บำท เกษตรกรทมพนทปลกขนำดกลำง (11 – 20 ไร) ใชตนทนรวมเฉลยตอไร เทำกบ 19,523 บำท และเกษตรกรทมพนทปลกขนำดใหญ (ตงแต 21 ไร ขนไป) ใชตนทนรวมเฉลยตอไร เทำกบ 19,874 บำท

จำกขอมลจะเหนไดวำเกษตรกรทปลกสบปะรดในพนทขนำดเลกจะใชตนทนกำรปลกต ำกวำพนทปลกสบปะรดขนำดกลำงและขนำดใหญ เปนเพรำะวำเกษตรกรทปลกในพนทขนำดเลก จะใชแรงงำนตวเองและแรงงำนในครอบครวเปนหลก อกทงใชหนอพนธของตวเองทเกบไว และกำรใชปยเคม และยำเคมปรำบศตรพชกใชในปรมำณทนอยกวำเกษตรกรทปลกในพนทขนำดกลำงและขนำดใหญ ท ำใหตนทนกำรปลกสบปะรดต ำกวำ

ในพนทอ ำเภอปำกทอ กำรปลกสบปะรดจะสงโรงงำนเปนหลก ไมไดปลกเพอขำยผลสดเพอกำรบรโภค จงไมไดศกษำเปรยบเทยบตนทนประเภทกำรขำยสงโรงงำนกบกำรขำยผลสดเพอกำรบรโภค

อ ำเภอจอมบง มตนทนเฉลยตอไร เทำกบ 19,035 บำท ( ตนทนตอไรต ำสด เทำกบ 12,800 บำท และตนทนตอไรสงสด เทำกบ 29,500 บำท )ซงมตนทนทมำกทสดเรยงล ำดบคอ คำหนอพนธ คำยำเคมปรำบศตรพช คำปยเคม และคำจำงแรงงำน เปนตน ในกรณทไมคดคำเสยโอกำสใชแรงงำนในครวเรอน มตนทนตอไรเทำกบ 18,135 บำท

จำกเวทกำรพดคยและสมภำษณเกษตรกรทมพนทปลกสบปะรดขนำดเลก (1 – 10 ไร) ใชตนทนรวมเฉลยตอไร เทำกบ 17,987 บำท เกษตรกรทมพนทปลกขนำดกลำง (11 – 20 ไร) ใชตนทนรวมเฉลยตอไร เทำกบ 18,803 บำท และเกษตรกรทมพนทปลกขนำดใหญ (ตงแต 21 ไร ขนไป) ใชตนทนรวมเฉลยตอไร เทำกบ 19,003 บำท

70

จำกขอมลจะเหนไดวำ เกษตรกรทมพนทปลกสบปะรดขนำดเลก มตนทนรวมเฉลยตอไรต ำกวำพนทปลกสบปะรดขนำดกลำง เปนเพรำะวำเกษตรกรทมพนทปลกขนำดเลก ใชแรงงำนตวเองและแรงงำนในครอบครว และเสยคำใชจำยในกำรจำงรถบรรทกกบคำน ำมนรถบรรทกต ำกวำ รวมทงใชปยเคมและยำเคมปรำบศตรพชนอยกวำเกษตรกรทมพนทกำรปลกสบปะรดขนำดกลำง และขนำดใหญ

ในพนทอ ำเภอจอมบง กำรปลกสบปะรดเกอบทงหมดขำยสงทโรงงำนเปนหลก จงไมมกำรศกษำเปรยบเทยบตนทนประเภทขำยสงโรงงำนกบกำรขำยผลสดเพอกำรบรโภค

อ ำเภอสวนผง มตนทนเฉลยตอไร เทำกบ 22,102 บำท ( ตนทนตอไรต ำสด เทำกบ 16,500 บำท และตนทนตอไรสงสด เทำกบ 31,590 บำท ) ซงมตนทนทมำกทสดเรยงล ำดบคอ คำหนอพนธ คำยำเคมปรำบศตรพช คำปยเคม และคำจำงแรงงำน เปนตน ในกรณทไมคดคำเสยโอกำสใชแรงงำนในครวเรอน มตนทนตอไรเทำกบ 21,202 บำท

จำกเวทกำรพดคยและสมภำษณเกษตรกรทมพนทปลกสบปะรดขนำดเลก (1 – 10 ไร) ใชตนทนรวมเฉลยตอไร เทำกบ 18,413 บำท เกษตรกรทมพนทปลกขนำดกลำง (11 – 20 ไร) ใชตนทนรวมเฉลยตอไร เทำกบ 19,200 บำท และเกษตรกรทมพนทปลกขนำดใหญ (ตงแต 21 ไร ขนไป) ใชตนทนรวมเฉลยตอไร เทำกบ 22,014 บำท

จำกขอมลจะเหนไดวำ เกษตรกรทปลกสบปะรดในพนทขนำดเลกจะใชในกำรปลกต ำกวำพนทปลกสบปะรดขนำดกลำงและขนำดใหญ เปนเพรำะวำเกษตรกรทปลกในพนทขนำดใหญตองเสยคำใชจำยในกำรจำงรถไถ คำซอหนอพนธ คำจำงแรงงำน คำปยเคม และคำยำเคมปรำบศตรพช ในปรมำณทมำกกวำกำรปลกในพนทขนำดเลก สงผลใหกำรปลกในพนทขนำดใหญมตนทนเฉลยตอไรสงกวำกำรปลกในพนทขนำดเลก

ในอ ำเภอสวนผง กำรปลกสบปะรดสวนใหญ 90% จะปลกขำยสงโรงงำน และมจ ำนวนนอย ประมำณ 10% จะขำยผลสดเพอกำรบรโภค ในเรองตนทนเฉลยตอไร เกษตรกรใหขอมลวำกำรปลกเพอขำยผลสดจะใชตนทนสงกวำกำรปลกเพอขำยสงโรงงำน เนองจำกวำกำรขำยผลสดตองท ำใหมคณภำพสงกวำ ใชวธกำรดแลและบ ำรงรกษำมำกกวำ โดยเฉพำะตองใสปยเคมและยำเคมปรำบศตรพชในปรมำณทมำก และกำรซอหนอพนธทคดเลอกหนอพนธอยำงด ท ำใหคำใชจำยสง อกทงกำรจำงแรงงำนคนทตองดแลอยำงใกลชดเพอใหผลผลตออกมำมคณภำพ

อ ำเภอบำนคำ มตนทนเฉลยตอไร เทำกบ 22,235 บำท ( ตนทนตอไรต ำสด เทำกบ 12,953 บำท และตนทนตอไรสงสด เทำกบ 58,400 บำท ) ซงมตนทนทมำกทสดเรยงล ำดบคอ คำหนอพนธ คำยำเคมปรำบศตรพช คำปยเคม และคำจำงแรงงำน เปนตน ในกรณทไมคดคำเสยโอกำสใชแรงงำนในครวเรอน มตนทนตอไรเทำกบ 21,335 บำท

จำกเวทกำรพดคยและสมภำษณเกษตรกรทม พนทปลกสบปะรดขนำดเลก (1 – 10 ไร) ใชตนทนรวมเฉลยตอไร เทำกบ 21,209 บำท และเกษตรกรทมพนทปลกขนำดกลำง (11 – 20 ไร) ใชตนทนรวมเฉลยตอไร เทำกบ 22,142 บำท

จำกขอมลจะเหนไดวำ เกษตรกรทปลกในพนทขนำดเลกจะใชตนทนในกำรต ำกวำพนทปลกสบปะรดขนำดกลำง เปนเพรำะวำเกษตรกรทปลกในพนทขนำดเลกจะใชแรงงำนตวเองและแรงงำนในครอบครว ใชหนอพนธทเกบไวเปนหลกและซอเพมจ ำนวนไมมำก และใชปยเคม ยำเคมปรำบศตรพช

71

นอยกวำเกษตรกรทปลกในพนทขนำดกลำง จงท ำใหกำรปลกสบปะรดในพนทขนำดเลกมตนทนกำรปลกทต ำกวำกำรปลกสบปะรดในพนทขนำดกลำง

ในอ ำเภอบำนคำ กำรปลกสบปะรดสวนใหญ 80% จะปลกขำยสงโรงงำน มจ ำนวนนอยประมำณ 20% จะขำยผลสดเพอกำรบรโภค เกษตรกรใหขอมลวำกำรปลกสบปะรดขำยผลสดเพอกำรบรโภคจะมตนทนทสงกวำกำรปลกสบปะรดขำยสงโรงงำน เนองจำกกำรปลกเพอขำยผลสดตองจำงแรงงำนคนมำดแล ตองเสยคำใชจำยคำปยเคม คำยำเคมปรำบศตรพชจ ำนวนมำก รวมทงกำรซอหนอพนธทมคณภำพ มควำมสมบรณ ท ำใหตองเสยคำใชจำยทเปนตนทนสงขน

ตนทนกำรปลกสบปะรดของกลมตวอยำงเปรยบเทยบทง 4 อ ำเภอ เรยงล ำดบจำกตนทนตอไรสงไปหำตนทนตอไรต ำกวำ คอ อ ำเภอบำนคำ ตนทนเฉลยตอไรเทำกบ 22,235 บำท รองลงมำอ ำเภอสวนผง ตนทนเฉลยตอไรเทำกบ 22,102 บำท ตอมำอ ำเภอปำกทอ ตนทนเฉลยตอไรเทำกบ 19,319 บำท และอ ำเภอจอมบง ตนทนเฉลยตอไรเทำกบ 19,035 บำท ทรำคำตนทนตอไรตำงกน มำจำกคำจำงแรงงำน กำรใชวสดกำรเกษตร คำดอกเบยเงนก และคำเชำ เปนตน

ตอนท 3 ปญหำกำรปลกสบปะรด กลมตวอยำงมปญหำกำรจำงรถไถในระดบนอยและระดบปำนกลำง คดเปนรอยละ 25.75 และ

รอยละ 23.25 มปญหำคำหนอพนธในระดบปำนกลำง และรองลงมำระดบนอย คดเปนรอยละ 28.00 และรอยละ 21.50 มปญหำคำจำงแรงงำนปลกอยในระดบปำนกลำง คดเปนรอยละ 30.75 และรองลงมำมปญหำระดบนอย คดเปนรอยละ 20.25 มปญหำคำยำสำรเคมชนดตำง ๆ อยในระดบมำกทสด คดเปนรอยละ 37.50 และรองลงมำระดบมำก คดเปนรอยละ 30.25 มปญหำคำปยชนดตำง ๆ อยในระดบมำกทสด คดเปน รอยละ 35.25 และรองลงมำระดบมำก คดเปนรอยละ 29.75 มปญหำคำจำงแรงงำนฉดยำอยในระดบปำนกลำง คดเปน รอยละ 36.00 และรองลงมำระดบนอย คดเปนรอยละ 29.50 มปญหำคำจำงแรงงำนใสปยอยในระดบปำนกลำง คดเปน รอยละ 35.75 และรองลงมำระดบนอย คดเปนรอยละ 31.50 มปญหำคำจำงแรงงำนตดอยในระดบปำนกลำง คดเปนรอยละ 37.50 และรองลงมำระดบนอย คดเปนรอยละ 29.50 มปญหำคำกระดำษอยในระดบปำนกลำง คดเปนรอยละ 41.75 และรองลงมำระดบนอย คดเปนรอยละ 31.25 มปญหำคำน ำมนเชอเพลงอยในระดบปำนกลำง คดเปนรอยละ 42.25 และรองลงมำระดบมำก คดเปนรอยละ 23.50 มปญหำคำเชำพนทปลกอยในระดบนอย คดเปนรอยละ 44.25 และรองลงมำระดบปำนกลำง คดเปนรอยละ 23.50 มปญหำคำดอกเบยเงนกอยในระดบปำนกลำง คดเปนรอยละ 46.25 และรองลงมำระดบมำก คดเปนรอยละ 22.75 มปญหำหนสนอยในระดบมำก คดเปนรอยละ 46.00 และรองลงมำระดบมำกทสด คดเปนรอยละ 24.50 มปญหำรำคำสบปะรดตกต ำอยในระดบมำกทสด คดเปน รอยละ 57.75 และรองลงมำระดบมำก คดเปนรอยละ 38.25 มปญหำกำรน ำไปขำยทโรงงำนหรอน ำไปขำยผลสดอยในระดบมำก คดเปนรอยละ 35.50 และรองลงมำระดบมำกทสด คดเปนรอยละ 27.50

72

สรปปญหำกำรปลกสบปะรด เรยงล ำดบจำกปญหำมำกทสด จนถงปญหำระดบมำก 5 อนดบ ดงน

ปญหำอนดบ 1 คอ ปญหำรำคำสบปะรดตกต ำ ปญหำอนดบ 2 คอ ปญหำคำยำสำรเคมชนดตำง ๆ ปญหำอนดบ 3 คอ ปญหำคำปยชนดตำง ๆ ปญหำอนดบ 4 คอ ปญหำกำรน ำไปขำยทโรงงำนหรอกำรน ำไปขำยสด ปญหำอนดบ 5 คอ ปญหำหนสน

ตอนท 4 แนวทำงกำรลดตนทนกำรปลกสบปะรด กำรจดเวทและกำรสมภำษณเกษตรกรทปลกสบปะรดใน 4 อ ำเภอ คอ อ ำเภอปำกทอ

อ ำเภอจอมบง อ ำเภอสวนผง และอ ำเภอบำนคำ (ดงรำยชอเกษตรกรในตอนท 2 และรำยชอเกษตรกรในภำคผนวก ข.) เกษตรกรจะคดไมคอยออกถงวธกำรลดตนทนจะตองลดคำใชจำยในสวนใดไดบำง เนองเพรำะวำ เกษตรกรรสกวำกำรลดตนทนเปนเรองยำก ดวยวธกำรปลกสบปะรดทท ำแบบเดม ซ ำ ๆ กนมำแตละป ทกขนตอนกำรผลตมควำมจ ำเปนตองเสยคำใชจำยทงสน ไมวำจะเปนคำจำงไถ คำซอหนอพนธ (กรณไมมหนอพนธของตวเอง) คำจำงแรงงำน คำปยเคม คำยำเคมปรำบศตรพช คำจำงรถขนสง กรณกเงนและเชำทดน ตองจำยคำดอกเบยเงนก และคำเชำทดน จงคดไมออกวำจะลดตนทนในสวนใด และมเกษตรกรหลำยคนไมอยำกคดเรองตนทนกำรปลกสบปะรด และหำวธกำรลดตนทนกำรปลกสบปะรดดวยเหตผลวำ คดไปกจะเครยดเปลำ ๆ ในบำงครงกำรคดตนทนกำรปลกอยำงละเอยด เมอค ำนวณกบรำยไดทไดรบ กำรปลกสบปะรดอำจจะขำดทน เกษตรกรจงใชวธไมคดมำก ปลกสบปะรดแบบเดม ๆ ไป มคำใชจำยกจำยกนไป บำงปปลกสบปะรดแลวขำดทน กปลกใหมโดยมควำมหวงในปตอไปรำคำสบปะรดจะดขน ไปถวเฉลยกบปทรำคำสบปะรดตกต ำ

ผวจยและทมนกวจยจงเปลยนค ำถำมจำกแนวทำงกำรลดตนทน เปลยนเปนค ำถำม “กำรปลกสบปะรดจะทนคำใชจำยตรงไหนไดบำง” กระตนใหเกษตรกรคด และใหตระหนกถงกำรลดคำใชจำยในแตละขนตอนกำรผลต

จงสรปแนวทำงกำรลดตนทน (ทนคำใชจำยกำรปลกสบปะรด) ดงน

1. ตองเรมจำกใหเกษตรกรคดกอนวำจะลดคำใชจำยตรงสวนไหนไดบำง เพรำะเกษตรกรจะเคยชนกบกำรปลกสบปะรดในแบบเดม ๆ และท ำกนมำแบบเดมทก ๆ ป จงไมทรำบวำจะลดตนทนไดอยำงไร

กำรลดตนทนท ำไดหลำยวธ ตงแตกำรใชอยำงประหยด ใชแบบไมสนเปลอง ใชจำยใหเกดประโยชนสงสด คมคำกบเงนทจำยไป ตลอดทงกำรบ ำรงรกษำใหไดผลผลตสง กำรลดตนทนในเบองตนจงตองใหเกษตรกรตระหนกและมควำมคดทจะลดตนทนกอน โดยกำรวำงแผนกำรปลกสบปะรดและปรบเปลยนวธกำรผลตแบบเดมมำเปนกำรผลตแบบใหมทคดจะตองลดตนทน

2. กำรเตรยมดนและบ ำรงรกษำดนเพอใหไดผลผลตสง มควำมจ ำเปนตองบ ำรงรกษำดนใหมควำมอดมสมบรณอยตลอดเวลำ กำรใชวธเผำตนสบปะรดเปนวธทผด เนองจำกเปนกำรท ำลำยจลนทรทมประโยชนตอควำมอดมสมบรณของดน กำรเผำท ำใหเกดขเถำ จะมฤทธเปนดำง ซงสบปะรดไมชอบ

73

กำรปลกมำนำนโดยใชปยเคม กำรใชเคมมำกและใชมำตลอด จะท ำใหดนเสอม ดนชนลำงแนนทบเปนดนดำน สงผลใหกำรเจรญเตบโตของสบปะรดไมดเทำทควร

วธกำรเตรยมดน จำกกำรสมภำษณและสนทนำกลมยอย ควรเตรยมพนทปลกโดยใชวธปนใบและตน แลวจงไถกลบ จะท ำใหเกดปยจำกสบปะรด เนองจำกสบปะรดทรอทงมควำมชน มควำมเปนกรด ท ำเปนปยไดด ตองใสปยอนทรย เชน ปยขไก เพอปรบปรงดนใหดนมควำมรวนซย ชวยใหรำกสบปะรดสำมำรถน ำอำหำรจำกปยไปใชไดอยำงมประสทธภำพสงสด

3. กำรคดหนอพนธสบปะรด ตองคดหนอพนธทมคณภำพตงแตแรก กำรจำงหกหนอและจำงปลกโดยไมไดดคณภำพของหนอพนธใหมคณภำพเสมอกนจะสงผลเสยตอผลผลตอยำงมำก ท ำใหสนเปลองคำใชจำยโดยเปลำประโยชน หนอพนธตองผำนกำรคดเลอกตงแตกอนปลกเปนหนอพนธทมคณภำพปลอดจำกโรคตำง ๆ เชน โรคเหยว เปนตน หนอพนธทอดมสมบรณปรำศจำกเชอโรคจะใหผลผลตสบปะรดขนำดใหญ แตถำหนอพนธทปลกตงแตแรกขำดควำมอดมสมบรณ มเชอโรค ผลผลตหนอพนธกจะไดขนำดเลก ไมคมคำกบเวลำทปลกไป เพรำะตองเสยคำใชจำยทเปนตนทนคงทไปแลว ทส ำคญในกำรลดตนทนไดมำก คอ กำรใชหนอพนธของตวเอง โดยไมตองไปซอหนอพนธจำกทอน จะท ำใหสำมำรถลดตนทนไดมำก เกษตรกรจงจ ำเปนตองเกบหนอพนธทมคณภำพและคดเลอกหนอพนธทเปนของตวเอง ดกวำกำรไปสนเปลองกบคำใชจำยซอหนอพนธ ซงเปนคำใชจำยทมำกพอสมควร มควำมรควำมเขำใจในวธกำรปลกใหไดผลผลตสง ตงแตระยะหำงของหนอพนธ ระยะหำงของรองทปลก ระยะหำงของรองทเดน ตวอยำงเชน ปลก 4 แถวระยะหำงของแตละแถว 50 เซนตเมตร ระยะหำงรองเดน 70 เซนตเมตร เปนตน กำรดแลไมใหหญำขนรกแยงกนอำหำรจำกสบปะรด ขยนหมนดำยหญำ ดแลรกษำแปลงทปลกอยำงด ท ำใหไมตองเสยคำใชจำยซอสำรเคมมำก ำจดวชพชหลำยครง

4. กำรใชปยเคม มกำรใชปยเคมเกนควำมจ ำเปน ใชปยไมถกชวงเวลำท ำใหสนเปลองโดยใชเหต ใชวธกำรหวำนปยใหกระจำยลงดน เปนกำรสญเสยปยโดยเปลำประโยชน วธกำรคอ ควรใสปยต ำมชวงเวลำ และเปลยนจำกกำรหวำนเปนใชปยผสมน ำฉดพน เปนกำรลดปรมำณกำรใชปยนอยลง สบปะรดสำมำรถน ำธำตอำหำรไปใชอยำงคมคำ ชวยลดตนทนคำปยได กำรลดตนทนจำกปยท ำไดอกทำงหนงคอ รวมกลมกนซอปยครงละมำก ๆ เพอเพมอ ำนำจกำรตอรองในกำรซอ เพอซอไดในรำคำปยทลดลง และเกษตรกรควรมควำมรเรองปยทมคณภำพ ไมใชกำรทดลองผดกนมำ หรอกำรเลยนแบบจำกกำรบอกตอกนมำ ตองวเครำะหดนและใชปยใหเหมำะกบหนอพนธและสภำพดน จะไดผลผลตสงขน และบ ำรงดนโดยกำรใชปยชวภำพ ปยคอก แทนปยเคม เพอไมใหมสำรตกคำงท ำลำยดน

5. กำรจำงแรงงำน เปนตนทนอยำงหนง สวนใหญใชระบบกำรจำงแรงงำนเกอบทกขนตอนกำรผลต มเกษตรกรบำงรำยใชแรงงำนในครอบครวตวเองกลดตนทนไปไดบำง หรอกำรใชเทคโนโลย เครองมอ เครองจกร แทนแรงงำนคน ซงตนทนจะต ำกวำ

74

6. กำรเพมผลผลตตอไรใหสงขนภำยใตตนทนเทำเดม หรอผลผลตตอไรสงกวำตนทนทจำยไป โดยกำรดแลบ ำรงรกษำใหถงและมคณภำพ ตวอยำงเชน กำรใหน ำสบปะรด แมตนทนกำรจำยคำน ำจะสงขน 5% แตไดผลผลตสบปะรดเพมขน 30%

สรปกำรลดตนทนกำรปลกสบปะรด โดยกำรใชคำใชจำยอยำงประหยด คมคำ ไดผลผลตสง มวธกำรลดตนทนไดหลำยวธ ตงแตขนเตรยมดน บ ำรงรกษำดนใหมควำมอดมสมบรณ กำรคดหนอพนธ ทตองดหนอทมคณภำพเทำนนจงน ำมำปลกได กำรใชหนอพนธของตวเอง กำรใชปยเคม ใชใหเหมำะสมกบสภำพของดน และเพมอ ำนำจกำรตอรองโดยกำรรวมกนซอ กำรจำงแรงงำน โดยกำรใชแรง งำนในครอบครวตวเอง กำรใชเทคโนโลยแทนแรงงำนเพอเพมผลผลตตอไรใหสงขนภำยใตตนทนต ำ หรอตนทนทเพมขนนอยกวำผลผลตทสงขน อภปรำยผลกำรวจย

จำกขอสรปผลกำรวจย สำมำรถน ำมำอภปรำยผลกำรวจย ไดดงน 1. ตนทนกำรปลกสบปะรดตอไรของแตละอ ำเภอ คอ อ ำเภอปำกทอ ตนทนเฉลยตอไรเทำกบ

19,319 บำท อ ำเภอจอมบง ตนทนเฉลยตอไรเทำกบ 19,035 บำท อ ำเภอสวนผง ตนทนเฉลยตอไรเทำกบ 22,102 บำท และอ ำเภอบำนคำ ตนทนเฉลยตอไรเทำกบ 22,235 บำท ซงตนทนสวนใหญจะเปนคำหนอพนธ คำยำเคมปรำบศตรพช คำปยเคม คำจำงแรงงำน คำน ำมนเชอเพลงขนสงผลผลตไปขำย เปนตน ซงใกลเคยงกบผลกำรศกษำของ ธดำรตน วจำรณปรชำ (2557 : บทคดยอ) ศกษำวจยเรอง กำรศกษำตนทนและผลตอบแทนของกำรปลกสบปะรดสงโรงงำนในเขตต ำบลหนองหญำปลอง อ ำเภอหนองหญำปลอง จงหวดเพชรบร พบวำ ตนทนกำรผลตทงหมดตอไร เทำกบ 22,533.91 บำท แตไมตรงกบผลกำรศกษำของ เอกชย อตสำหะ (2553 : บทคดยอ) ศกษำวจยเรอง กำรศกษำตนทนและผลตอบแทนกำรปลกสบปะรดของเกษตรกรในพนทต ำบลบำนด อ ำเภอเมอง จงหวดเชยงรำย พบวำ ตนทนรวมตอไร เทำกบ 10,073.06 บำท

ผลกำรศกษำตนทนเฉลยตอไรเปรยบเทยบจำกพนทปลกสบปะรดทมขนำดแตกตำงกน กำรใชพนทปลกสบปะรดขนำดเลกจะมตนทนต ำกวำพนทปลกสบปะรดขนำดกลำง และพนทปลกสบปะรดขนำดกลำงจะมตนทนต ำกวำพนทปลกสบปะรดขนำดใหญ ซงสอดคลองกบผลกำรศกษำของ เกศสดำ ศรวงค (2552 :บทคดยอ) ศกษำวจยเรอง กำรศกษำตนทนและผลตอบแทนกำรปลกสบปะรดของเกษตรกร : กรณศกษำเกษตรกรอ ำเภอเมอง และอ ำเภอแจหม จงหวดล ำปำง พบวำ ตนทนกำรปลกสบปะรดตอไร ส ำหรบไรขนำดเลก เทำกบ 10,167.97 บำท ส ำหรบไรขนำดกลำง เทำกบ 11,521.99 บำท และส ำหรบไรขนำดใหญ เทำกบ 13,333.83 บำท

ผวจยมควำมคดเหนวำ กำรคดตนทนกำรปลกสบปะรดมแนวคดในกำรค ำนวณตนทนทแตกตำงกนของแตละพนท บำงแหงไมไดรวมตนทนทมองไมเหน เชน คำแรงงำนของตวเอง และแรงงำนในครอบครว คำเสยโอกำสในกำรเชำทดน คำเสอมของเครองจกร เปนตน แตบำงแหงจะรวมตนทนทมองไมเหนโดยกำรตคำเปนตวเงนออกมำ อกทงประเภทกำรผลตทไมเหมอนกนกมตนทนทแตกตำงกน เชน กำรใชหนอพนธของตวเองกบกำรซอหนอพนธมำปลก หรอกำรมเครองจกรหนก เชน รถแทรกเตอรของตวเอง กบกำรไมมเครองจกรหนก ตองจำงทงหมด และทเปนปญหำในกำรเกบขอมลทเปนตวเลขทแทจรงของตนทนกำรผลตแตละรำยกำรทจำยไป เกษตรกรสวนใหญไมไดบนทกคำใชจำยเปนลำยลกษณอกษรอยำงละเอยด ดวยควำมรสกวำเปนสงทยงยำก คดเลกคดนอย และรสกเครยดกบกำรรตนทนทสงขน ๆ ทกป

75

เมอเทยบกบรำยไดทไดรบ ท ำใหตวเลขคำใชจำยในกำรค ำนวณตนทนเปนตวเลขทเกษตรกรใชวธกำรจ ำ กำรประมำณคำใชจำยจำกกำรทเคยจำยประจ ำ หรอเปนตวเลขทคดวำนำจะเทำนนเทำน ซงกำรน ำตวเลขคำใชจำยมำค ำนวณอำจท ำใหเกดควำมคลำดเคลอนได

2. ปญหำกำรปลกสบปะรด พบปญหำมำกทสดเรยงจำกมำกไปหำนอย 5 อนดบ คอ ปญหำอนดบ 1 คอ ปญหำรำคำสบปะรดตกต ำ อนดบ 2 คอ ปญหำคำยำสำรเคมชนดตำง ๆ อนดบ 3 คอปญหำคำปยชนดตำง ๆ อนดบ 4 คอ ปญหำกำรน ำไปขำยทโรงงำนหรอกำรน ำไปขำยสดเพอกำรบรโภค อนดบ 5 คอ ปญหำหนสน ซงบำงปญหำสอดคลองกบผลกำรศกษำของ เอกชย อตสำหะ (2533 : บทคดยอ) ศกษำเรอง กำรศกษำตนทนและผลตอบแทนกำรปลกสบปะรดของเกษตรกรในพนทต ำบลบำนด อ ำเภอเมอง จงหวดเชยงรำย พบวำ ปญหำในกำรปลกสบปะรด 3 อนดบแรก คอ 1) ปญหำภยธรรมชำต 2) ปญหำรำคำปยเคมสงขน และ 3) ปญหำรำคำสบปะรดตกต ำ

ผวจยมควำมคดวำ เกษตรกรจะพบกบปญหำกำรปลกสบปะรดแบบเดม ๆ ทงในเรองวฏจกรของรำคำสบปะรดทบำงปรำคำตกต ำ แตบำงปรำคำสง ตองเสยคำใชจำยซอยำสำรเคมชนดตำง ๆ และซอปยเคมทรำคำสงขน ๆ ทกป อกทงปญหำกำรน ำขำยทโรงงำนหรอน ำไปขำยสดเพอกำรบรโภค และปญหำหนสน ทกลำยเปนพนธนำกำรไปตลอด ทำงออกของกำรแกปญหำมควำมจ ำเปนตองปรบเปลยนวธกำรปลกสบปะรดใหม มกำรจดระบบและวำงแผนกำรผลตใหม มขอมลยอนหลงส ำหรบกำรตดสนใจในกำรวำงแผน และคำดกำรณไวลวงหนำในเรองรำคำ คำใชจำยในกำรซอยำสำรเคม และปยเคมทรำคำสงขน ๆ ตองใชวธจดตงกลมเกษตรกร รวมกนซอเพอใหเกดอ ำนำจในกำรตอรองมำกขน จะไดซอในรำคำทต ำ กำรขนสงไปขำยโรงงำนกตองใชวธเปดโควตำขำยรวมกน และรวมกนจำงรถบรรทกไปขำยโรงงำนหรอขำยผลสด จะท ำใหคำใชจำยลดลงมำก

3. แนวทำงกำรลดตนทนกำรปลกสบปะรด เกษตรจะรสกวำกำรลดตนทนเปนเรองยำก ดวยวธกำรปลกสบปะรดแบบเดม ๆ เหมอนกนทกป ทกขนตอนกำรผลตมควำมจ ำเปนตองเสยคำใชจำยทงสน ไมวำจะเปนคำจำงไถ คำซอหนอพนธ (กรณไมมหนอพนธของตวเอง) คำแรงงำน คำปยเคม คำยำสำรเคมปรำบศตรพช คำจำงรถขนสง คำดอกเบยเงนก และคำเชำทดน เปนตน กำรลดตนทนจงจ ำเปนตองใหเกษตรกรเกดควำมคดและตระหนกรวำกำรผลตแบบเดมจะมแตท ำใหตนทนสงขน ปลกแลวไมคมกบรำยจำยทสงขน ๆ จงมควำมจ ำเปนทจะตองลดตนทนทกขนตอน โดยกำรใชวสด อปกรณอยำงประหยด ใชแบบไมสนเปลอง ใชจำยใหเกดประโยชนสงสด มกำรวำงแผนกำรปลกสบปะรด และแลกเปลยนวธกำรปลกแบบเดม มำผลตในรปแบบใหมทมกำรลดตนทน กำรเตรยมดนและบ ำรงรกษำดน ตองใหดนมควำมอดมสมบรณตลอดเวลำ ลดกำรใชยำเคมและปยเคมลง เพอรกษำดนไมใหดนเสอม ใชปยอนทรย เชน ปยคอก เพอปรบปรงดน กำรเกบหนอพนธทมคณภำพ กำรใชวสดไมใหสนเปลองโดยเปลำประโยชน ใชแรงงำนตวเองและแรงงำนในครอบครวมำชวย ตลอดทงกำรใชเทคโนโลยเพอเพมผลผลตสงขนภำยใตตนทนเทำเดม สอดคลองกบผลกำรศกษำในบำงขอของ นภสนนท ชมพรพนธ (2556 : บทคดยอ) ศกษำเรอง กำรพฒนำจดกำรกำรผลตสบปะรดของกลมวสำหกจชมชนผปลกสบปะรดภเกต ต ำบลเทพกษตร อ ำเภอถลำง จงหวดภเกต พบวำ แนวทำงกำรพฒนำกำรจดกำรกำรผลตสบปะรดของสมำชกกลมวสำหกจชมชนผปลกสบปะรดภเกตทเหมำะสม ควรด ำเนนกำรดงน 1) ควรตดหนอทใกลเคยงและปลอดโรค 2) ลดอตรำและจ ำนวนครงในกำรใสปย 3) ควรเพมควำมรและควำมเขำใจเกยวกบกำรใชสำรเคมปองกนโรคยอดเนำ โรคผลแกน ฯลฯ และ 4) ควรใหควำมส ำคญและใสใจจดบนทกขอมล

76

ผวจยมควำมคดเหนวำ แนวทำงกำรลดตนทนกำรปลกสบปะรด เปนเรองทตองกระตนใหเกษตรกรคดและเกดควำมตระหนกถงวธกำรปลกสบปะรดแบบใหม ทจะตองลดตนทนทกขนตอนกำรผลต ตองใหกำรศกษำ ใหควำมรเรองกำรบ ำรงรกษำดนใหมควำมอดมสมบรณ กำรคดเลอกหนอพนธทมคณภำพ กำรใชปยเคม ใชยำสำรเคมปรำบศตรพชทถกวธ ไมใชแบบสนเปลองไปโดยเปลำประโยชน กำรรวมกนซอวสดอปกรณ รวมกนจำงรถขนสงไปขำยโรงงำนหรอขำยผลสด และกำรใชเทคโนโลยเพมผลผลตใหสงขน เปนปจจยหลกในกำรลดตนทนทงสน

ขอเสนอแนะ

กำรวจยในครงนมจดออนในเรองกระบวนกำรวจยเชงคณภำพ และกำรจดเวทกำรเรยนรเพอใหเกษตรกรและผทเกยวของไดเกดกำรเรยนร เกดกำรตระหนกถงตนทนกำรปลกสบปะรดและกำรลดตนทนของตวเอง และสงผลตอกำรเปลยนแปลงกำรปลกสบปะรดทงระบบ ผวจยจงมขอเสนอแนะ ดงน

1. ศกษำตนทนกำรปลกสบปะรดในเชงคณภำพ และจดเวทกำรเรยนรใหเกษตรกรและผเกยวของไดเกดกำรเรยนร เกดกำรตระหนกถงตนทนกำรปลกสบปะรดและกำรลดตนทน และสำมำรถน ำไปใชในกำรปลกครงตอไปได

2. สรำงกระบวนกำรใหเกดพลงกำรเปลยนแปลงของระบบกำรผลตสบปะรดในรปแบบใหม ทงในสวนของเกษตรกร ผน ำทองถน เกษตรอ ำเภอ เกษตรจงหวด และหนวยงำนตำง ๆ ทงภำครฐและเอกชน

3. ศกษำตนทนกำรปลกสบปะรดในเชงเปรยบเทยบ ประเภทกำรปลกสบปะรดทไมเหมอนกน เชน เปรยบเทยบตนทนกำรปลกสงโรงงำน กบกำรปลกขำยผลสดเพอกำรบรโภค เปรยบเทยบตนทนกำรปลกของเกษตรกรทใชหนอพนธของตวเอง กบเกษตรกรทซอหนอพนธทงหมด หรอเปรยบเทยบตนทนกำรปลกของเกษตรกรทมเครองจกรหนก เชน รถแทรกเตอร กบเกษตรกรทไมมเคร องจกรหนก แตใชวธจำงทงหมด เปนตน

4. ศกษำบทบำทของหนวยงำนในภำครฐ เชน เกษตรอ ำเภอ เกษตรจงหวด สถำบนทำงกำรศกษำ หรอบทบำทของหนวยงำนในภำคเอกชน เชน โรงงำน องคกรพฒนำเอกชน มลนธตำง ๆ ทเขำไปสงเสรมสนบสนนใหเกษตรกรมชวตทดขน

5. สรำงเครอขำยกำรเรยนรของเกษตรกรในเรองกำรปลกสบปะรดทถกวธ ไดผลผลตสง และสำมำรถลดตนทนไดมำก

77

บรรณำนกรม

กรมสงเสรมกำรเกษตร. (2554). โครงกำรลดควำมเสยงดำนรำคำ(สบปะรด). ส ำนกสงเสรมและกำรจดกำร สนคำเกษตร กรมสงเสรมกำรเกษตร. กงแกว ทศตง. (2554). กลยทธกำรตอรองของเกษตรกรผปลกสบปะรดภำยใตระบบอตสำหกรรมเกษตร

อำหำรและกำรเปนแรงงำนไรทดน : กรณศกษำหมบำนทรำยมลพฒนำ ต ำบลเสดจ อ ำเภอเมอง จงหวดล ำปำง. สำขำวชำกำรพฒนำชมชน คณะมนษยศำสตรและสงคมศำสตร มหำวทยำลย รำชภฏล ำปำง

เกษสดำ ศรวงค. (2552). กำรศกษำตนทนและผลตอบแทนจำกกำรปลกสบปะรดของเกษตรกร : กรณศกษำเกษตรกรอ ำเภอเมอง และอ ำเภอแจหม จงหวดล ำปำง. วทยำนพนธบรหำรธรกจ มหำบณฑต, มหำวทยำลยสโขทยธรรมำธรำช.

ขจรศกด เครองสำย. (2555). กำรศกษำเปรยบเทยบตนทนกำรผลตสบปะรดนำงแลในระบบกำรปฏบต เกษตรดทเหมำะสมกบระบบเดม. วทยำนพนธบรหำรธรกจมหำบณฑต, มหำวทยำลยแมฟำหลวง. ชวลต สละ. (2551). หลกเศรษฐศำสตรแรงงำนเบองตน. กรงเทพฯ : จฬำลงกรณมหำวทยำลย. ชวนทร ลนะบรรจง. (2554). เศรษฐศำสตรตดดน. กรงเทพฯ : มหำวทยำลยธรรมศำสตร ซลฟำวเวอร. (นำมปำกกำ). (2555). กำรปลกสบปะรด กำรเตรยมดน กำรใหน ำ และวธกำรใสปย.

ออนไลน. แหลงทมำ http://www.ecitpage.com. ธดำรตน วจำรยปรชำ. (2557). กำรศกษำตนทนและผลตอบแทนกำรปลกสบปะรดสงโรงงำน ในเขตต ำบล

หนองหญำปลอง อ ำเภอหนองหญำปลอง จงหวดเพชรบร. คณะวทยำกำรจดกำร มหำวทยำลย รำชภฏเพชรบร

นภสนนธ ชมพรพนธ. (2556). กำรพฒนำกำรจดกำรกำรผลตสบปะรดของกลมวสำหกจชมชนผปลก สบปะรดภเกต ต ำบลเทพกระษตร อ ำเภอถลำง จงหวดภเกต. วทยำนพนธเกษตรศำสตร มหำบณฑต มหำวทยำลยสโขทยธรรมำธรำช.

บษบำ อำรย. (2545). กำรบญชเพอกำรจดกำร. เชยงใหม : แซงกำรพมพ

ประยงค เนตยำรกษ. (2550). เศรษฐศำสตรกำรเกษตร. กรงเทพฯ : มหำวทยำลยธรรมศำสตร.

พชต ฤทธจรญ. (2547). ระเบยบวธกำรวจยทำงสงคมศำสตร. กรงเทพฯ :เฮำสออฟเคอรมสท. มหำวทยำลยรำชภฏจนทรเกษม. (2550). ตนทนกำรผลต. ออนไลน. แหลงทมำ : Msci.chana.ac.th. วรรณำ ไชยศร. (2554). ตนทนกำรผลต. ออนไลน. แหลงทมำ : http://learners.in.th/home. วรวช โกวทยำกร และลำวลย สกลพำนช. (2554). ทฤษฎกำรผลตเศรษฐศำสตรจลภำค 2. คณะเศรษฐศำสตร, มหำวทยำลยภำคตะวนออกเฉยงเหนอ. วชำกำรเกษตร. (2558). วธปลกสบปะรด. ออนไลน. แหลงทมำ http://www.vichakaset.com. วภำพร วระไวทยะ. (2556). สถำนภำพกำรผลตสบปะรดเพอกำรแปรรปในจงหวดประจวบครขนธ.

สำขำวชำกำรจดกำรอตสำหกรรมเกษตร คณะอตสำหกรรมเกษตร มหำวทยำลยเกษตรศำสตร. ศรรตน แจงเรอง. (2555). ศกษำวจยเรองแบบบนทกตนทนกำรผลตสบปะรดตำมแนวทำงเกษตรดท

เหมำะสม. วทยำนพนธวทยำศำสตรมหำบณฑต, มหำวทยำลยเกษตรศำสตร.

78

สจนดำ เจยมศรพงษ. (2558). เศรษฐศำสตรธรกจ. พษณโลก : มหำวทยำลยนเรศวร. สวรรณำ ชวโชต. (2556). วธวจยทำงสหกรณ. กรงเทพฯ : มหำวทยำลยเกษตรศำสตร.

ส ำนกงำนมำตรฐำนสนคำเกษตรและอำหำรแหงชำต. (2557). โครงกำรสมมนำระดมควำมเหนตอรำง มำตรฐำนสนคำเกษตร เรองกำรปฏบตทำงกำรเกษตรทดส ำหรบสบปะรด. (อดส ำเนำ). ส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตร. (2556). ยทธศำสตรสบปะรด.ป 2558-2562. (อดส ำเนำ). ส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตร. (2556). เศรษฐกจกำรผลตกำรตลำดสบปะรดภำคตะวนออก. ส ำนกงำน

เศรษฐกจกำรเกษตรเขต 6 กระทรวงเกษตรและสหกรณ. เสำวลกษณ กเจรญประสทธ. (2557). เศรษฐศำสตรจลภำค 1. กรงเทพฯ : มหำวทยำลยเกษตรศำสตร. อวยชย หำญเวช. (2554). กำรผลตและกำรตลำดสบปะรดของเกษตรกรในอ ำเภอเมองชยภม จงหวด

ชยภม. วทยำนพนธเกษตรศำสตรมหำบณฑต มหำวทยำลยสโขทยธรรมธรำช. อำเทอร. (นำมปำกกำ). (2556). กำรปลกสบปะรด. ออนไลน. แหลงทมำ : http://www.thaikasetsart.com. เอกชย อตสำหะ. (2553). กำรศกษำตนทนและผลตอบแทนจำกกำรปลกสบปะรดของเกษตรกรในพนท

ต ำบลบำนด อ ำเภอเมอง จงหวดเชยงรำย. วทยำนพนธบญชมหำบณฑต, มหำวทยำลยเชยงใหม.

79

ภำคผนวก ก

80

แบบสอบถำม ศกษำปญหำกำรใชตนทนแตละประเภทในกำรปลกสบปะรด ------------------------------------------------------------------------------ ตอนท 1 ขอมลพนฐาน ใหท ำเครองหมำย ลงใน หรอเขยนขอควำมลงใน ………….......... 1. เพศ 1. ชำย 2. หญง

2. อำย 1. นอยกวำ 30 ป 2. 30 – 40 ป

3. 41 – 50 ป 4. 51 – 60 ป 5. 61 ป ขนไป

3. กำรศกษำชนสงสด 1. ต ำกวำ ป.4 2. ป.4

3. ป.5 – ป.7 หรอ ป.5 – ป.6 4. ม.ศ. 1- 3 หรอ ม.1 – ม. 3 5. ม.ศ.4 – ม.ศ.5 หรอ ม.4 – ม.6 หรอ ปวช. 6. ปวส. หรอ อนปรญญำ 7. ปรญญำตร 8. ปรญญำโท 9. ปรญญำเอก

4. แหลงเงนทนทใชปลกสบปะรด 1. ใชเงนทนของตวเองทงหมด

2. ใชเงนกบำงสวน และใชเงนทนของตวเองบำงสวน 3. ใชเงนกทงหมด 4. อน ๆ (ระบ)...........................................................................................

5. ในกรณใชเงนกมำปลกสบปะรด กจำกทไหน (หำกไมไดกเงน ไมตองตอบขอน) 1. กจำกธ.ก.ส. 2. กจำกนำยทนเงนก 3. กจำกญำตพนอง

4. กจำกทอน ๆ (ระบ)....................................................................................

6. ปจจบนทำนมหนสนหรอไม 1. ไมม 2. มหนสน จ ำนวน (ประมำณ) ...........................บำท

81

ตอนท 2 ปญหาการใชตนทนแตละประเภทในการปลกสบปะรด ใหท ำเครองหมำย ลงใน ตำมระดบของปญหำ

1. มปญหำนอยทสด 2. มปญหำนอย 3. มปญหำปำนกลำง 4. มปญหำมำก 5. มปญหำมำกทสด

1. กำรจำงรถไถ มปญหำระดบใด 1. นอยทสด 2. นอย 3. ปำนกลำง 4. มำก 5. มำกทสด 2. หนอพนธ มปญหำระดบใด 1. นอยทสด 2. นอย 3. ปำนกลำง 4. มำก 5. มำกทสด 3. คำจำงแรงงำนปลก มปญหำระดบใด 1. นอยทสด 2. นอย 3. ปำนกลำง 4. มำก 5. มำกทสด 4. คำยำชนดตำง ๆ มปญหำระดบใด 1. นอยทสด 2. นอย 3. ปำนกลำง 4. มำก 5. มำกทสด 5. คำปยชนดตำง ๆ มปญหำระดบใด 1. นอยทสด 2. นอย 3. ปำนกลำง 4. มำก 5. มำกทสด 6. คำแรงจำงฉดยำ มปญหำระดบใด 1. นอยทสด 2. นอย 3. ปำนกลำง 4. มำก 5. มำกทสด 7. คำแรงจำงใสปย มปญหำระดบใด 1. นอยทสด 2. นอย 3. ปำนกลำง 4. มำก 5. มำกทสด

82

8. คำแรงจำงตด มปญหำระดบใด 1. นอยทสด 2. นอย 3. ปำนกลำง 4. มำก 5. มำกทสด 9. คำกระดำษ มปญหำระดบใด 1. นอยทสด 2. นอย 3. ปำนกลำง 4. มำก 5. มำกทสด 10. คำน ำมนเชอเพลง มปญหำระดบใด 1. นอยทสด 2. นอย 3. ปำนกลำง 4. มำก 5. มำกทสด 11. คำเชำพนทปลก (ตอบเฉพำะคนทเชำท ใครไมไดเชำ ไมตองตอบ) มปญหำระดบใด 1. นอยทสด 2. นอย 3. ปำนกลำง 4. มำก 5. มำกทสด 12. คำดอกเบยเงนก (ตอบเฉพำะคนทกเงน ใครไมไดก ไมตองตอบ) มปญหำระดบใด 1. นอยทสด 2. นอย 3. ปำนกลำง 4. มำก 5. มำกทสด 13. หนสน (ตอบเฉพำะคนทมหนสน ใครไมมหน ไมตองตอบ) มปญหำระดบใด 1. นอยทสด 2. นอย 3. ปำนกลำง 4. มำก 5. มำกทสด 14. รำคำสบปะรดตกต ำ มปญหำระดบใด 1. นอยทสด 2. นอย 3. ปำนกลำง 4. มำก 5. มำกทสด 15. กำรน ำไปขำยตอโรงงำน หรอน ำไปขำยสด มปญหำระดบใด 1. นอยทสด 2. นอย 3. ปำนกลำง 4. มำก 5. มำกทสด

83

16. ปญหำอน ๆ (เขยนระบ) ..............................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................... ตอนท 3 แนวทางการลดตนทน

ทำนคดวำจะมวธกำรลดตนทนกำรปลกสบปะรด ไดอยำงไรบำง ..............................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

84

ตำรำงบนทกตนทนกำรปลกสบปะรด

ชอ - สกล ผปลก .............................................................................. อำย ............ ป บำนเลขท ......... หมท ....... ต ำบล .................................. อ ำเภอ ................... ........... เบอรโทรศพทบำน .......................... เบอรโทรศพทมอถอ ......................................... วนทเรมปลกครงน วนท ................. เดอน ................................ พ.ศ. ...................... ปลกสบปะรดเพอ Ôขำยสด หรอ Ôขำยโรงงำน หรอ Ô ทงขำยสดและขำยโรงงำน พนทปลกของตวเอง ..........ไร พนทเชำ ........... ไร รวมพนทปลก .................. ไร ( รายการไหนไมม ไมตองเขยนคาใชจาย เขยนคาใชจายเปนยอดรวมทงหมด )

ท รำยกำรคำใชจำยรวมทงหมด บำท 1 คำจำงไถ รวมทกครงทงหมด 2 คำหนอพนธ 3 คำยำก ำจดเชอรำ / คำยำกนเนำ 4 คำจำงปลก รวมทงหมด 5 คำยำก ำจดวชพช 6 คำปยใสผสมยำ (ถำม) 7 คำแรงฉดพนยำก ำจดวชพช 8 คำปย ครงท 1 สตร ............................................. 9 คำแรงใสปย ครงท 1 10 คำปย ครงท 2 (ถำม) สตร ............................................. 11 คำแรงใสปย ครงท 2 (ถำม) 12 คำยำเรงสะโพก (ถำม) 13 คำปยใสผสมยำเรงสะโพก (ถำม) 14 คำแรงฉดยำเรงสะโพก (ถำม) 15 คำแรงฟนรอง (ถำม) 16 คำขไกรวมคำบรรทก หรอคำปยคอกรวมคำบรรทก (ถำม)

(เฉพำะหนำน) รวมจำย

85

ท รำยกำรคำใชจำยรวมทงหมด บำท 17 คำน ำยำหยอด 18 คำแรงหยอด 19 คำปยยเรย 20 คำแรงปยยเรย 21 คำบม 22 คำแรงบม 23 คำยำควำมหวำน (ถำม) 24 คำแรงฉดยำหวำน (ถำม) 25 คำยำ อน ๆ .............................................................. 26 คำแรงฉด 27 คำกระดำษรวมทงหมด 28 คำแรงบดหว 29 คำแรงจำงตด 30 คำจำงบรรทก รวมคำน ำมนบรรทก 31 คำน ำมนเชอเพลง รำยกำรอน ๆ 32 คำดอกเบยเงนก (ถำม) 33 คำเชำทดน (ถำม) 34 คำซอมเครองจกร (ถำม) 35 ระบ คำ ............................................................................. 37 ระบ คำ ............................................................................. 38 ระบ คำ ............................................................................. 39 ระบ คำ ............................................................................. 40 ระบ คำ .............................................................................

รวมจำยทงหมด

86

ภำคผนวก ข

87

รำยชอเกษตรกรผปลกสบปะรดทใหขอมลจำกกำรสมภำษณและสนทนำกลมยอย

อ ำเภอปำกทอ

ท ชอ – สกล ทอย

1. นำงนดำ ฤทธศร 8 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร

2. นำงสำวศรไพร พมแสวง 158 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร

3. นำงสำวจรนนท ทองกอก 11 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร

4. นำงสำวลลตำ เคญเจรญ 189 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร

5. นำงสำวปทตตำ จนเรอง 105/4 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร

6. นำงสำวอดม บญเจำะ 21/2 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร

7. นำงสำววมลวรรณ ตงทอง 6 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร

8. นำงสำวสำยฝน สนทรไชย 16 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร

9. นำงสำววำสนส บญเจำะ 21/1 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร

10. นำงทพย ตะโนย 14/1 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร

11. นำงสำวสมอนำ บญเจำะ 21/2 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร

12. นำงสำวเตย เคญเจรญ 231 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร

13. นำงแอน 23/1(4) หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร

14. นำงสำวดวงใจ จนทร 16/1 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร

15. นำยชลกำร ยกยงทอง 14/1 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร

16. นำยสข คำพก 15 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร

17. นำยอ ำนำจ ทองไร 238 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร

18. นำยเพชร โพงำม 203 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร

19. นำยศกดชย หนแดง 14 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร

20. นำยพรชย ทองไร 238 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร

21. นำยมงคล บญอำนนทะนะ 129/1 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร

22. นำยเจษฎำ เดชบตร 200 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร

88

ท ชอ – สกล ทอย

23. นำยสรำยท ทองกอก 11 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร

24. นำยวน อยพอง 13 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร

25. นำยสมศกด ลอยลม 18 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร

26. นำยบำว 20 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร

27. นำยแยม พนธกลอม 111 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร

28. นำยกฤษดำ เอโกมล 169 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร

29. นำงค ำ คำพก 10 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร

30. นำงสำวสมร สวรรณศร 262/1 หม 4 ต.ยำงหก อ.ปำกทอ จ.รำชบร

89

อ ำเภอจอมบง

ท ชอ – สกล ทอย

1. นำงอบล แกวภกด 106 หม 7 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร

2. นำยพอน ทนนลวงค 99 หม 7 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร

3. นำยสมนก จนทรด 99/3 หม 7 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร

4. นำยชยวฒน พรศรเพยง 98/3 หม 7 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร

5. นำยเผอก จอยทองมล 119 หม 7 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร

6. นำยพชย วรรณคะนง 109 หม 7 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร

7. นำยฉน เพชรไทรแกว 121 หม 7 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร

8. นำยสงอ พรศรเพยง 108 หม 7 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร

9. สมพร จอยทองมล 124/2 หม 7 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร

10. นำยสำยชล สระทองอนทร 121/2 หม 7 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร

11. นำยส ำเรง นชทองมวง 115 หม 7 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร

12. นำยธวชชย วรรณคะนง 100 หม 7 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร

13. นำยวระชย วรรณคะนง 100 หม 7 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร

14. สมชำย สระทองอนทร 116 หม 7 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร

15. นำยประสทธ จอยทองมล 109/2 หม 7 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร

16. นำยสมศกด พดไสว 110/2 หม 7 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร

17. นำยสำยนท นมลชำต 121/1 หม 7 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร

18. นำยสวรรณ ทองโทน 124 หม 7 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร

19. นำยสมพงษ จอยทองมล 199/1 หม 3 ต.แกมอน อ.จอมบง จ.รำชบร

90

อ ำเภอสวนผง

ท ชอ – สกล ทอย

1. นำงสมจตร เพงผล 92 หม 3 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

2. นำงสำวชลพร แซตน 66 หม 11 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

3. วลยลกษณ ผวนวล 114 หม 3 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

4. นำงสมจตร รงเอนก 57 หม 11 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

5. นำยชอย ใจหวง 9 หม 11 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

6. นำยพรพชต พำอฐ 47 หม 10 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

7. นำงสมควร เพงผล 68 หม 11 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

8. นำยออม ดวดเสงยม 103/1 หม 11 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

9. นำงสำวจรรยำ ดวดเสงยม 103/2 หม 11 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

10. นำงเพยำว ดวดเสงยม 103 หม 11 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

11. นำยบญทง ข ำวงค 117 หม 11 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

12. นำยเฉลยว คงมำ 102/1 หม 11 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

13. นำยตม คงมำ 101 หม 11 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

14. นำยมำนส พรหมนมตร 69/1 หม 11 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

15. นำยทบ เทยนประวต 118 หม 11 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

16. นำยชมพล ดอนสงหะ 100 หม 11 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

17. นำงสำวออย จยโหมด 105/2 หม 11 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

18. ชยรตน สนชวย 112/1 หม 3 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

19. นำยเดชอดม ข ำวงค 117/1 หม 11 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

20. นำงนรน ตรเดชำ 105 หม 3 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

21. นำงละเอยด สนชวย 119 หม 3 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

22. นำงยพน มมำก 126 หม 3 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

23. นำยอนรกษ เทยนประวต 118 หม 11 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

91

ท ชอ – สกล ทอย

24. นำงสำวจ ำเรยง จยโหมด 105/1 หม 11 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

25. นำยจน คงมำ 101 หม 11 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

26. นำงสำวอภวรรณ ดอนสงหะ 16 หม 3 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

27. นำงสนต เทยนประวต 100/1 หม 3 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

28. นำงธนภรณ สนชวย 119 หม 3 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

29. นำยสมควร เกดฤทธ 110 หม 3 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

30. นำยอ ำพรรณ ศรสวสด 72/1 หม 11 ต.ทำเคย อ.สวนผง จ.รำชบร

92

อ ำเภอบำนคำ

ท ชอ – สกล ทอย

1. สพจน จนทรชต 5 หม 5 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร

2. นำงสะอำด รปทอง 20/2 หม 5 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร

3. นำงศรนวล รปทอง 63 หม 3 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร

4. นำยผด รำกทอง 23 หม 5 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร

5. นำงอ ำพร ระดมกจ 61 หม 5 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร

6. นำงทองอย สมำนจต 23/1 หม 5 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร

7. นำงสม ดวงษ 9/1 หม 5 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร

8. นำงนอย รปทอง 63/1 หม 5 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร

9. นำยมนส สนเอยม 32 หม 5 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร

10. นำยชำย จนทรชต 46 หม 5 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร

11. นำยเวยน ชนะอนทร 23 หม 4 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร

12. นำยประเสรฐ จตสกล 66/1 หม 5 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร

13. นำยจรนทร ออนนวม 8 หม 5 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร

14. นำงประกอบ พมพำ 16 หม 4 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร

15. นำยหรญ รปทอง 20/1 หม 5 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร

16. นำยสบน เจรญสข 1 หม 5 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร

17. วชชระ ทพยกองลำส 36 หม 5 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร

18. นำยสพล คงถำวร 68 หม 5 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร

19. นำยประสทธ โตะทอง 13/1 หม 4 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร

20. นำยฉตรชย บญอย 72/1 หม 5 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร

21. นำงภำวณ เพงผล 26 หม 5 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร

22. นำงพด บญประกอบ 72/1 หม 5 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร

23. นำงจอม ตลบงำ 73 หม 5 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร

93

ท ชอ – สกล ทอย

24. นำงเพยำว คงถำวร 68 หม 5 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร

25. นำยสมชำย ตนวำตะ 33 หม 5 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร

26. นำยบญช พมพำ 62 หม 4 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร

27. นำงขนนำค พรำยนอย 69 หม 4 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร

28. นำยจนทร เรองเรรำ 74/1 หม 5 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร

29. เฉลมชย ศรถม 1 หม 4 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร

30. นำงลดดำ หนทพย 77 หม 5 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร

31. นำยสนท หนทพย 77 หม 5 ต.หนองพนจนทร อ.บำนคำ จ.รำชบร