มสธ มสธมสธ มสธ มสธ 12 · มสธ มสธ มสธ มสธ...
TRANSCRIPT
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
หนวยท 12การรบฟงพยานหลกฐานในคดอาญา
ศาสตราจารยพเศษ ภทรศกด วรรณแสง
ชอ ศาสตราจารยพเศษภทรศกดวรรณแสง
วฒ น.บ.(เกยรตนยมอนดบสอง),น.ม.ธรรมศาสตร
น.บ.ท.,LL.M.TempleUniversity,U.S.A.
ต�าแหนง ผพพากษาศาลฎกา
หนวยทเขยน หนวยท12
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-2 กฎหมายวธพจารณาความอาญาและพยานชนสง
หนวยท 12
การรบฟงพยานหลกฐานในคดอาญา
เคาโครงเนอหาตอนท12.1หลกการน�าสบพยานหลกฐาน
12.1.1 ทฤษฎและววฒนาการกฎหมายลกษณะพยานของไทย
12.1.2 หลกการพจารณาพพากษาคดตามพยานหลกฐาน
ตอนท12.2หลกการรบฟงพยานหลกฐานในคดอาญา
12.2.1 หลกการตดพยานหลกฐานทไดมาโดยไมชอบดวยกฎหมาย
12.2.2 การรบฟงพยานหลกฐานทไดมาโดยมชอบตามกฎหมายไทย
12.2.3 การรบฟงค�าใหการของผตองหาทใหการตอเจาหนาทและศาล
แนวคด1. การพจารณาพพากษาคดของศาลจะตองเปนไปโดยถกตอง รวดเรว มประสทธภาพ และเปน
ธรรม สวนส�าคญประการหนงในกระบวนการดงกลาว กคอ การน�าสบพยานหลกฐาน ซง
กฎหมายลกษณะพยานหลกฐานมหลกการทใหโอกาสคความน�าพยานหลกฐานทจะพสจนถง
ขอเทจจรงในคดแตกตองมขอจ�ากดวาพยานหลกฐานนนตองไมใชพยานหลกฐานทหามรบฟง
ตามกฎหมาย
2. พยานหลกฐานใดๆทนาจะพสจนถงความผดหรอความบรสทธของจ�าเลยยอมรบฟงได แต
หามรบฟงพยานหลกฐานทไดมาหรอเกดขนโดยมชอบดวยกฎหมาย
วตถประสงคเมอศกษาหนวยท12จบแลวนกศกษาสามารถ
1.อธบายและวเคราะหหลกการน�าสบพยานหลกฐานได
2.อธบายและวเคราะหหลกการรบฟงพยานหลกฐานในคดอาญาได
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-3การรบฟงพยานหลกฐานในคดอาญา
ตอนท 12.1
หลกการน�าสบพยานหลกฐาน
โปรดอานแผนการสอนประจ�าตอนท12.1แลวจงศกษาเนอหาสาระพรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง
หวเรองเรองท12.1.1ทฤษฎและววฒนาการกฎหมายลกษณะพยานของไทย
เรองท12.1.2หลกการพจารณาพพากษาคดตามพยานหลกฐาน
แนวคด1. การยกรางกฎหมายลกษณะพยานของไทยท�าตามแบบประเทศทใชประมวลกฎหมายคอ
เปนสวนหนงของกฎหมายวธพจารณาความแพงและกฎหมายวธพจารณาความอาญาแต
ในการใชกฎหมายลกษณะพยานไดรบอทธพลมาจากกฎหมายคอมมอนลอว และไดม
การน�ากฎหมายนมาใชในกฎหมายลกษณะพยานของไทยดวย
2. ศาลจะพจารณาพพากษาคดตามพยานหลกฐานทน�าเขาสส�านวนคดของศาลตามหลก
เกณฑและวธการทเปนไปตามทกฎหมายบญญตไวเทานนจะน�าน�าขอเทจจรงนอกส�านวน
ความมาเปนเหตผลในการเขยนค�าพพากษาไมได ทงน พยานหลกฐานทจะน�าเสนอตอ
ศาลจะตองเปนพยานทชใหเหนขอเทจจรงทเปนประเดนแหงคดโดยตรงหรอเปนพยาน
หลกฐานทเกยวของกบขอเทจจรงหรอเปนพยานหลกฐานทเปนพยานประกอบขอเทจจรง
ทเปนประเดนในคด
วตถประสงคเมอศกษาตอนท12.1จบแลวนกศกษาสามารถ
1.อธบายทฤษฎและววฒนาการกฎหมายลกษณะพยานของไทยได
2.อธบายและวเคราะหหลกการพจารณาพพากษาคดตามพยานหลกฐานได
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-4 กฎหมายวธพจารณาความอาญาและพยานชนสง
เรองท 12.1.1 ทฤษฎ และววฒนาการกฎหมายลกษณะพยานของไทย
ในสงคมทไมมความซบซอน เมอมการกระท�าความผดเกดขนการพจารณาพพากษาลงโทษกเปน
ดลพนจและอ�านาจของผปกครองซงมไดมหลกการทชดเจนคงเปนการใชอ�านาจเพอใหสงคมอยกนอยาง
สงบสขไมเบยดเบยนกนในสงคมไทยแตดงเดมกษตรยจะใชหลกตามคมภรพระธรรมศาสตรโดยมพราหมณ
เปนผเชยวชาญกฎหมายพยานจงมไดเปนลายลกษณอกษรเปนการเฉพาะตอมาในสมยสมเดจพระรามาธบด
ท1หรอพระเจาอทองแหงอาณาจกรอยธยาในระหวางรชสมย(พ.ศ.1893-1912)ทรงประกาศใชกฎหมาย
ถง10ฉบบกฎหมายทส�าคญฉบบหนงคอพระอยการลกษณะพยานในปพ.ศ.1894โดยวางหลกวาพยาน
ทมฐานะใดนาเชอถอโดยพจารณาถงฐานะทางสงคมและฐานะทางต�าแหนงหนาทราชการพยานบางประเภท
ไมควรรบฟง เชนพยานทรเหนจากขาวลอหรอค�าบอกเลาตอๆกนมานอกจากนยงก�าหนดบทตดพยานท
หามรบฟงทสงคมสมยนนเหนวาไมมความนาเชอถอเชนคนไมมศลขอทานโสเภณคนบาเปนตนกฎหมาย
ฉบบนมอายการใชงานนานถง 500ป ตอมาในชวงทมการปฏรปงานศาลยตธรรม โดยพระเจาบรมวงศเธอ
พระองคเจ ารพพฒนศกด กรมหลวงราชบรดเรกฤทธ ไดมการสงคายนายกเลกกฎหมายพยานท
กระจดกระจายในกฎหมายตาง ๆ และน�ามาปรบปรงแกไข ประกาศใชพระราชบญญตลกษณะพยาน
ร.ศ.113โดยสอดแทรกหลกกฎหมายพยานของประเทศองกฤษไวดวยเชนเรองคณคาของพยานบคคลขน
อยกบการรบร รเหนเหตการณ การก�าหนดประเดนในคด วธการซกถามพยานการอางเอกสารเปนพยาน
หลกฐานเปนตนท�าใหกฎหมายพยานมความพฒนากาวหนาเปนอยางมากตอมาเมอมการประกาศใชประมวล
กฎหมายวธพจารณาความแพงและประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาแลวพระราชบญญตลกษณะ
พยานร.ศ.113จงถกยกเลก
กฎหมายพยานเปนกฎหมายทวาดวยวธการเสนอและคนควาหาขอเทจจรงเพอทจะน�าไปบงคบใช
กฎหมายสารบญญตอยางถกตอง กฎหมายพยานหลกฐานของไทยไดแบงแยกพยานหลกฐานเปนประเภท
ตาง ๆ และหลกเกณฑการน�าสบ การก�าหนดประเดน ภาระการพสจน ขอสนนษฐานกฎหมาย การพสจน
พยานและการชงน�าหนกพยานหลกฐานแตละประเภทมมาตรการปองกนการจโจมพยานเพอมใหมาตรการ
เอาเปรยบกนในเชงคดการใหเปนดลพนจศาลในการตดพยานทฟมเฟอยหรอประวงคดกฎหมายพยานให
โอกาสคความน�าพยานหลกฐานทจะพสจนถงขอเทจจรงในคดแตกตองมขอจ�ากดทงนเพอใหมการคดสรรพ
ยานหลกฐานทมคณภาพตนก�าเนด (Authentication) เปนพยานหลกฐานทดทสด (Best Evidence) ม
ความเกยวพนกบประเดนแหงคด เปนพยานหลกฐานทไมตองหามมใหรบฟงและมการน�าเสนอพยานหลก
ฐานถกตองตามกระบวนการตามกฎหมายเพอมใหมการเอาเปรยบกนในเชงคดและเพอมใหมการประวงคด
ใหลาชาโดยเสนอพยานหลกฐานทฟมเฟอยจนเกนไป การน�าพยานหลกฐานทางนตวทยาศาสตรมาพสจน
ขอความจรงในคดในขณะเดยวกนกฎหมายพยานหลกฐานยงมเจตนารมณในการคมครองสทธเสรภาพของ
ประชาชนและควบคมการกระท�าของเจาหนาทของรฐในการใชอ�านาจแสวงหาพยานหลกฐานดวยวธการทม
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-5การรบฟงพยานหลกฐานในคดอาญา
ชอบและละเมดสทธของประชาชนระบบการพจารณาและสบพยานตามกฎหมายพยานเปนกระบวนการคนหา
ความจรง (fact–finding process) แตไมอาจรบประกนไดวาศาลจะพจารณาพพากษาคดไดตรงกบความ
เปนจรง กฎหมายพยานเปนแตเพยงรบประกนไดวาศาลจะพจารณาสบพยานหลกฐานดวยกระบวนการท
เปนธรรม(fairplay)โดยจะพจารณาคดสรรแตพยานหลกฐานทดทสด(bestevidence)เทาทจะหาไดและ
เปนพยานหลกฐานทไดมาโดยชอบและไมมการเอาเปรยบกนในเชงคดการพจารณาพพากษาคดของศาลจะ
ตองเปนไปโดยถกตอง(Accuracy)รวดเรว(Speed)มประสทธภาพ(Efficiency)และเปนธรรม(Justice)
กระบวนการดงกลาวทจะเกดขนไดกตอเมอศาลไดรบความรวมมอจากคความ และผเกยวของในคด เชน
พยานและผมสวนเกยวของกบพยานหลกฐานเชนผครอบครองพยานหลกฐานผเชยวชาญในแขนงวชาตางๆ
1. ระบบการพจารณาคดและสบพยานระบบการพจารณาคดและสบพยานม2ระบบไดแกระบบกลาวหา(AccusatorialSystem)กบ
ระบบไตสวน(InquisitorialSystem)
1.1 ระบบกลาวหา(AccusatorialSystem)
ระบบกลาวหานน มทมาจากประเทศองกฤษและกลมประเทศทใชกฎหมายระบบคอมมอนลอว
(CommonLaw)เชนองกฤษสหรฐอเมรกาออสเตรเลยเปนตนหลกการของระบบกลาวหามววฒนาการ
จากการแกแคนกนระหวางผกระท�าผดกบผเสยหาย โดยผเสยหายฟอง ผกระท�าผดโดยรวบรวมพยาน
หลกฐานมาน�าสบความผดของจ�าเลยในศาลดวยตนเองสวนศาลวางตวเปนกลางโดยเครงครดเพราะมแนว
ความคดมาจากการพจารณาคดในสมยโบราณซงใชวธทรมาน(trialbyordeal)และท�าใหทงสองฝายตอส
คดกนเอง(trialbybattle)ศาลท�าหนาทเปนคนกลางหรอกรรมการดงนนคความแตละฝายจะตองปกปอง
รกษาประโยชนในการฟองและตอสคดดวยตนเองระบบกลาวหาจงใหความส�าคญตอหลกเกณฑตอไปนคอ
1) หลกการสนนษฐานวาจ�าเลยเปนผบรสทธ จนกวาจะพสจนใหศาลเชอโดยปราศจากขอ
สงสยวาจ�าเลยกระท�าความผดจรง
2)ถอหลกส�าคญวาโจทกและจ�าเลยมฐานะในศาลเทาเทยมกน
3)ศาลจะวางตนเปนกลางโดยเครงครด ควบคมกระบวนการสบพยานหลกฐานโดยใหทง
สองฝายปฏบตตามกฎหมายลกษณะพยานโดยเครงครดการปฏบตผดหลกเกณฑอาจตกเปนฝายแพคดได
4) ศาลจะมบทบาทคนหาความจรงนอยมาก เพราะถอวาเปนหนาทของคกรณหรอคความ
จะตองแสวงหาพยานมาแสดงตอศาลดวยตนเอง
ในคดแพงนนศาลถอโดยเครงครดวา เปนสทธของคความทจะการด�าเนนคดตามความประสงค
ของตนเองศาลจะไมเขาไปแนะน�า แทรกแซง ชน�า สวนในคดอาญาศาลอาจมสวนซกถามพยานเพอความ
เปนธรรมหรอคมครองสทธของจ�าเลยดงนนศาลจะถามพยานเพยงเพอใหเกดความชดเจนหรอเพอความ
เปนธรรมเทานนและเนองจากศาลตองวางตวเปนกลางโดยเครงครดการด�าเนนคดยอมเปนไปตามกฎเกณฑ
ของการพจารณาและสบพยานซงทงศาลและคความจะตองปฏบตตามโดยเครงครดระบบนถอวาเปนหนาท
ของคความแตละฝายจะตองเสนอพยานหลกฐานของตนและศาลจะพจารณาเฉพาะพยานหลกฐานทคความ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-6 กฎหมายวธพจารณาความอาญาและพยานชนสง
เสนอตอศาลเทานน โดยคความจะตองเสนอพยานหลกฐานทดทสดเทาทตนเองจะน�ามาสบไดหากคความ
ใดมพยานหลกฐานทดกวาแลวไมน�าสบ คงน�าสบพยานหลกฐานทดอยกวากยอมมผลท�าใหศาลไมรบฟง
พยานหลกฐานนนหรอพยานหลกฐานนนอาจมน�าหนกนอยในการรบฟง
1.2ระบบไตสวน(InquisitorialSystem)
ระบบไตสวนระบบนไมไดเนนเรองความเทาเทยมกนของคความอยางในระบบกลาวหาศาลไมได
ท�าหนาทวางตวเปนกลางอยางเครงครดเหมอนระบบกลาวหาแตจะท�าหนาทคนหาความจรงดวยตนเองศาล
จะมบทบาทในฐานะผคนหาความจรง(fact-finder)ผดกบในระบบกลาวหาทศาลมบทบาทนอยมากเพราะ
ตองวางตวเปนกลาง โดยทระบบไตสวน เนนในเรองการคนหาความจรงเปนหลก ดงนน กฎเกณฑใน
การด�าเนนคดเชนการสบพยานการด�าเนนการตางๆในศาลจงยดหยนกวาระบบกลาวหา
จากทมาของระบบกลาวหากบระบบไตสวนทไดกลาวไวขางตน เมอใดทคความมสถานะเทาเทยม
กนแลว การใชระบบกลาวหาจะเกดความเปนธรรมแกทงสองฝาย เพราะเปนเรองทตางฝายตางตองใชสทธ
ปกปองรกษาสทธประโยชนของตนเองแตถาเมอใดทคความมสถานะไมเทาเทยมกนแลวการใชระบบไตสวน
ยอมจะเหมาะสมและเปนธรรมแกคความฝายทอยในสถานะเสยเปรยบ เชน กรณพพาทระหวางบรษท
ผประกอบการกบผบรโภคเพราะพยานหลกฐานตางๆจะอยในการครอบครองของฝายบรษทฯเปนสวนใหญ
จงเปนการยากทฝายผบรโภคจะน�าสบหรออางพยานหลกฐานตามระบบกลาวหาทมหลกวา “ผใดกลาวอาง
ผนนน�าสบ”โอกาสทจะชนะคดส�าหรบผบรโภคจงเปนไปไดยากดงนนกฎหมายวธพจารณาคดผบรโภคจง
ใชระบบไตสวนความแตกตางของสองระบบกฎหมายดงกลาวนน ปจจบนมไมมากนก เพราะทงสองระบบ
ตางยอมรบวาแตลระบบมขอดขอเสยจงไดมการปรบปรงระบบการพจารณาโดยน�าขอดของอกระบบหนงมา
ใช จนทงสองระบบมลกษณะใกลเคยงกนเปนสวนใหญดงเชนกฎหมายวธพจารณาความตาง ๆ ของไทย
หลายฉบบ
2. ทมาของกฎหมายลกษณะพยานของไทย2.1 ลกษณะใกลเคยงกบระบบคอมมอนลอว (ระบบกลาวหา) กฎหมายลกษณะพยานของไทยไม
ไดแยกเปนกฎหมายเฉพาะแตไดบญญตไวเปนสวนหนงของกฎหมายวธพจารณาความแพงและกฎหมาย
วธพจารณาความอาญาตามประเภทของคดแพงและคดอาญา(ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงซง
บญญตแยกไวโดยเฉพาะตงแตมาตรา84ถงมาตรา130และประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาตงแต
มาตรา226ถงมาตรา244)และยงมหลกกฎหมายพยานโดยเฉพาะกระบวนพจารณาของศาลทใหใชระบบ
ไตสวนเปนเฉพาะกรณเชนระบบไตสวนในการพจารณาคดของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด�ารงต�าแหนง
ทางการเมอง การพจารณาโดยระบบไตสวนของศาลอาญาคดทจรตฯ เปนตน มขอสงเกตวาในประเทศ
ทใชระบบCivil Law จะไมมการบญญตกฎหมายพยานหลกฐานไวเปนการเฉพาะ แตประเทศในระบบ
Common Lawมการบญญตกฎหมายพยานหลกฐานโดยเฉพาะ เชน TheEvidenceAct 1995 ของ
ประเทศองกฤษหรอFederalRuleofEvidence (FRE)ของสหรฐอเมรกาทงนเพอเปนแนวปฏบตของ
ศาลใหมบรรทดฐานและไมอาจปลอยใหหลกกฎหมายพยานหลกฐานนพฒนาโดยค�าวนจฉยของศาลได
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-7การรบฟงพยานหลกฐานในคดอาญา
แมเมอไดประกาศใชประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงและประมวลกฎหมายวธพจารณา
ความอาญาซงเปนแมบทของกฎหมายลกษณะพยานในปจจบนแลวศาลไทยกยงน�าหลกกฎหมายพยานของ
องกฤษมาใชอยในกรณทบทบญญตไมไดกลาวถงหลกการดงกลาวไว เชนหลกกฎหมายปดปากหลกการ
รบฟงพยานบอกเลาหลกการชงน�าหนกพยานหลกฐานผพพากษาไทยซงไดรบการศกษาจากประเทศองกฤษ
จงน�าหลกกฎหมายขององกฤษมาใชในการตความและวางหลกกฎหมายพยานหลกฐานทบทบญญตของ
กฎหมายไมไดบญญตไวอยางชดแจง และในการเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาเมอป
2551กจะเหนไดวามการบญญตมาตรา226/1เรองหลกการรบฟงพยานหลกฐานทไดมาโดยมชอบมาตรา
226/2หลกการรบฟงพยานหลกฐานทเกยวกบประเดนแหงคด(แมจะไมใชประเดนการพสจนวาจ�าเลยกระท�า
ความผดหรอไม)มาตรา226/3หลกการรบฟงพยานบอกเลาซงลวนแตเปนหลกเกณฑทศาลไทยใชมานาน
แลวตามหลกกฎหมายพยานหลกฐานของCommonLawท�าใหประเทศไทยซงอยในระบบCivil Law
รบเอาหลกกฎหมายพยานหลกฐานของCommonLawมาใชอยางชดเจน
2.2 ลกษณะใกลเคยงกบระบบซวลลอว(ระบบไตสวน)
กฎหมายพยานขององกฤษเปนระบบทเครงครดและจ�ากดอ�านาจศาลในการอนญาตใหมการน�าสบ
พยานหลกฐาน โดยมบทตดพยาน (exclusionary rules) มากมาย จนกลาวกนวากฎเหลานจะเปนเรอง
สวนใหญของกฎหมายพยานขององกฤษทงนเพราะองกฤษใชระบบ jury เปนผชขาดขอเทจจรง jury เปน
ชาวบานธรรมดาไมช�านาญในการชงน�าหนกพยานหลกฐานจงตองมกฎเกณฑหามรบฟงพยานหลกฐานเปน
จ�านวนมากและเดมกฎหมายอาญาขององกฤษลงโทษจ�าเลยรนแรงศาลจงตองสรางกฎเกณฑในการรบฟง
พยานหลกฐานใหเขมงวดเพอปกปองจ�าเลยโดยไมปลอยใหมการน�าพยานหลกฐานทไมดหรอไมชอบเขาส
การรบรของ juryแตบทบญญตของกฎหมายลกษณะพยานหลกฐานของไทย เปดโอกาสใหศาลใชดลพนจ
ในการรบฟงพยานหลกฐานไดโดยกวางขวางเชนประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงเชนมาตรา116
ใหศาลถามพยานไดเองและถามกอนคความอางพยานมาตรา119ใหอ�านาจศาลถามทจะถามพยานในเวลา
ใดดวยค�าถามใดกไดและศาลจะเรยกพยานทเบกความขดกนในขอส�าคญมาสอบปากค�าพรอมกนกไดมาตรา
86ใหศาลมอ�านาจทจะวนจฉยวาพยานหลกฐานใดรบฟงไดหรอไมศาลมอ�านาจทจะสงงดสบพยานทเหนวา
ฟมเฟอยเกนสมควรหรอเปนการประวงคดหรอไมเกยวกบประเดนศาลจะเรยกพยานหลกฐานมาสบเพมเตม
และเรยกพยานทสบแลวมาสบใหมกได ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญากใหอ�านาจศาลเกยวกบ
การสบพยานไวมากเชนกน เชนมาตรา229บญญตใหศาลเปนผสบพยานมาตรา228ใหอ�านาจศาลทจะ
เรยกพยานมาสบเพมเตมไดการทกฎหมายใหอ�านาจศาลมากมายในการสบพยานและถามพยานคลายกบ
จะใหศาลมบทบาทในการคาหาความจรงอยางในระบบไตสวนจงมผเหนวาการพจารณาคดของเราเปนระบบ
ไตสวนไมใชระบบกลาวหา
2.3ระบบผสม
แมการพจารณาคดของศาลไทยเราจะมไดถอตามหลกกฎหมายพยานขององกฤษทกประการและ
มบทบญญตใหอ�านาจศาลในการสบพยานมากเชนเดยวกบระบบCivilLawแตทางปฏบตกศาลวางตวเปน
กลางไมเขาไปสอดแทรกพยานโดยไมจ�าเปนศาลไมเรยกพยานมาสบเองโดยเฉพาะในคดแพงศาลไมเขาไป
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-8 กฎหมายวธพจารณาความอาญาและพยานชนสง
ชวยซกถามพยานใหฝายใดเลยในคดอาญาศาลอาจชวยถามพยานใหจ�าเลยแตศาลจะไมชวยซกถามพยาน
โจทก โดยถอหลกวาเปนหนาทของโจทกทตองพสจนความผดของจ�าเลยศาลไมชวยซกถามพยานโจทกให
จ�าเลยไดรบโทษหากพยานหลกฐานทโจทกน�าสบยงมขอนาสงสยในประเดนทส�าคญตามสมควร ศาลจะ
ยกฟอง การด�าเนนกระบวนพจารณาคดของศาลดงกลาว เปนทยอมรบกนจนถอไดวาเปนนตประเพณ
ผพพากษาผใดไมปฏบตตามแมโดยกฎหมายจะมอ�านาจท�าไดกจะเปนทครหาวาไมวางตวเปนกลางประมวล
จรยธรรมตลาการขอ9มวา“ผพพากษาพงระลกวาการน�าพยานหลกฐานเขาสบและการซกถามพยานควร
เปนหนาทของคความและทนายความแตละฝายทจะกระท�า ผพพากษาพงเรยกพยานหลกฐาน หรอซกถาม
พยานดวยตนเองกตอเมอจ�าเปน เพอประโยชนแหงความยตธรรม หรอมกฎหมายบญญตไวใหศาลเปน
ผกระท�าเอง”
การน�าหลกCommonLawมาใชในประเทศไทยทเปนระบบCivil Law มไดมแตเฉพาะเรอง
พยานหลกฐานเทานนยงมหลกการอนทส�าคญเชนหลกทวาค�าพพากษาศาลฎกาเปนบรรทดฐานทศาลลาง
พงปฏบตตามเชนเดยวกบCase Law ในระบบCommonการเปลยนแปลงบรรทดฐานของค�าพพากษา
ศาลฎกาจะตองกระท�าโดยประธานศาลฎกาน�าเขาทประชมใหญของศาลฎกาเพอพจารณาและเมอไดขอยต
เปนประการใดแลว ผพพากษาในศาลฎกาจะยดถอปนเหตผลในการท�าค�าพพากษา ในการเรยนการสอน
กฎหมาย แนวบรรทดฐานค�าพพากษาศาลฎกาเปนเรองส�าคญทตองศกษาเพราะเปนปญหาทมกน�าไปเปน
ขอสอบกฎหมายในการประกอบวชาชพทางกฎหมายไมวาทนายความนตกรอยการหรอศาลแสดงเหนวา
ระบบการพจารณาคดและสบพยานของไทยมหลกคดจากระบบกลาวหาของ Common Lawกลาวไดวา
ระบบการพจารณาคดและสบพยานของไทยไดน�าหลกจากระบบกลาวหาและระบบไตสวนมาใชผสมกน
บทบญญตตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงและประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญายงคงม
หลกการของ Common Lawปะปนอยดวยหลายมาตรา อกทงการด�าเนนกระบวนพจารณาคดในศาล
โดยเฉพาะอยางยงบทบาทของผพพากษา และการสบพยานหลกฐานยงยดหลกของระบบกลาวหาอยดวย
จงนาจะกลาวไดวาระบบของเราเปนระบบผสมระหวางระบบกลาวหาและระบบไตสวนและไดมกฎหมาย
หลายฉบบทบญญตใหศาลใชระบบไตสวนทงในคดแพงและคดอาญาเชนคดผบรโภคคดอาญาของผด�ารง
ต�าแหนงทางการเมองเปนตน
หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 12.1.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 12.1.1
ในแนวการศกษาหนวยท 12 ตอนท 12.1 เรองท 12.1.1
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-9การรบฟงพยานหลกฐานในคดอาญา
เรองท 12.1.2 หลกการพจารณาพพากษาคดตามพยานหลกฐาน
ขอเทจจรงตาง ๆมชองทางเขาสส�านวนได 5 ชองทาง ไดแก โดยการน�าสบพยานหลกฐาน โดย
ขอสนนษฐานตามกฎหมายโดยศาลรบรเองโดยศาลตรวจเหนเองและโดยคความรบขอเทจจรงกนในกรณ
ของการน�าสบพยานหลกฐานนนตองมการก�าหนดหนาทน�าสบเสยกอนโดยใหคความทมภาระการพสจนใน
ขอเทจจรงใดตองมหนาทน�าสบกอนในประเดนนนซงบางกรณอาจจะตองน�าหลกขอสนนษฐานตามกฎหมาย
อนๆ เชนในกฎหมายสารบญญตมาพจารณาประกอบดวย เชนตามป.พ.พ.มาตรา1358ใหสนนษฐาน
ไวกอนวาผเปนเจาของรวมมสทธจดการทรพยสนรวมกน เมอก�าหนดหนาทน�าสบแลว จงจะมการน�าพยาน
หลกฐานเขาสบซงพยานเหลานนตองมความเกยวของ (RelevanceEvidence)กบประเดนแหงคดและม
คณคาพอทจะเปนพยานหลกฐานไดในกรณทเปนพยานบคคลตองมคณสมบตทวไปทตองเขาใจตอบค�าถาม
หรอสอสาร(communicate)และเรยบเรยงล�าดบความคดความเขาใจรบร(narration)นอกจากนพยาน
ตองมคณสมบตเฉพาะคดอกดวยเชนพยานมโอกาสรบรจดจ�าเหตการณได(perceptionandmemory)
จรงหรอไมเพราะบางครงพยานเบกความไปตามความจรงทพยานเหนแตพยานอาจจะสายตาไมดสงทพยาน
เหนและเบกความเปนไปโดยสจรตของพยานแตโดยสภาพแวดลอมกรณแลวไมนาเชอวาสงทพยานพบเหน
นนอาจคลาดเคลอนจากความเปนจรงได ดงนนคณคาของพยาน (ProbativeValue of Evidence) และ
ความนาเชอถอของพยาน(CredibilityofWitness)ในกรณทเปนพยานเอกสารตองน�าพยานหลกฐานทม
ความถกตองแทจรงมคณสมบตเปนตนฉบบหรอเทยบเทา(authentication)ในกรณทเปนพยานวตถกตอง
น�าสบพสจนวาการไดมาและเกบรกษาพยานวตถนนมขนตอนการเกบการรกษาการตรวจพสจนทถกตอง
เหมาะสมหรอไมตามหลก Chain of Custody เพอมใหมการแทรกแซงยงเกยวกบพยานวตถเหลานน
จนท�าใหคณภาพพยานดอยลงไปดงนนการประเมนคณคาของพยานในเบองตนจงเปนสาระส�าคญทตอง
จ�าเปนพจารณากอนน�าพยานหลกฐานนนไปใช
การทศาลจะพจารณาพพากษาคดตามพยานหลกฐานนนจะตองมการน�าเสนอ (adduce) เขาส
ส�านวนคดของศาลตามหลกเกณฑและวธการทเปนไปตามทกฎหมายบญญตไว ศาลจะน�าขอเทจจรงนอก
ส�านวนความมาเปนเหตผลในการเขยนค�าพพากษาไดกตอเมอขอเทจจรงนนเปนสงทศาลรไดเอง(Judicial
notice)เชนขอเทจจรงทวาคนไหนเปนคนขางแรมคนไหนเปนคนขางขนทงนเพอจะไดวนจฉยวาขณะเกด
เหตเวลากลางคน แมไมมแสงไฟฟาสองสวาง พยานกมโอกาสเหนคนรายไดโดยอาศยแสงจนทร เปนตน
พยานหลกฐานทจะน�าเสนอตอศาลไมวาจะเปนคดแพงหรอคดอาญาหรอเปนพยานบคคลพยานเอกสาร
หรอพยานวตถจะตองเปน
1)พยานทชใหเหนขอเทจจรงทเปนประเดนแหงคดโดยตรง(Factinissue)เชนประจกษพยาน
ทเหนคนรายวดทศนทถายจากกลองวงจรปดทแสดงใหเหนคนรายขณะกระท�าผด
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-10 กฎหมายวธพจารณาความอาญาและพยานชนสง
2) พยานหลกฐานทเกยวของกบขอเทจจรง(Relevancefact)ทจะน�าไปสขอสรปในประเดนแหง
คดโดยอาศยหลกตรรกวทยาโดยการอนมาน (Inference) เชน พยานแวดลอมตาง ๆ ทเปรยบไดกบ
เสนดายท เสนเดยวไมอาจมน�าหนกยกของหนกได แตเสนดายทมดรวมกนมากๆสามารถยกไดพยานท
เกยวของกบขอเทจจรงนกเชนกน ล�าพงแตตวมนเองไมมน�าหนกรบฟงได แตเมอพยานแวดลอมหลายๆ
ประการรวมกนท�าใหมน�าหนกรบฟงได
3)พยานหลกฐานทเปนพยานประกอบขอเทจจรงทเปนประเดนในคด (Collateral fact) เปน
พยานหลกฐานทประกอบกบพยานในสองประการแรกและมผลตอความนาเชอถอของพยานเชนพยานเปน
คนวกลจรตพยานสายตาไมด
1. การชงน�าหนกพยานหลกฐานการชงน�าหนกพยานหลกฐานในคดแพง กบการชงน�าหนกในคดอาญาม ขอแตกตางกน กลาวคอ
ในคดอาญา ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 227 บญญตวา “ใหศาลใชดลพนจวนจฉย
ชงน�าหนกพยานหลกฐานทงปวง อยาพพากษาลงโทษจนกวาจะแนใจวามการกระท�าผดจรงและจ�าเลยเปน
ผกระท�าผดนนเมอมเหตสงสยตามสมควรวาจ�าเลยไดกระท�าผดหรอไมใหยกประโยชนแหงความสงสยนน
ใหจ�าเลย”สวนในคดแพงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมไดบญญตไว
1.1 การชงน�าหนกพยานหลกฐานในคดอาญาศาลจะพจารณาพยานหลกฐานของโจทกกอนวาม
น�าหนกรบฟงลงโทษจ�าเลยไดหรอไม หากพยานหลกฐานของโจทกไมมน�าหนกรบฟงลงโทษจ�าเลยเสยแลว
ศาลยอมยกฟองโดยไมจ�าเปนตองพจารณาพยานจ�าเลยแตถาพยานหลกฐานของโจทกมน�าหนกรบฟงไดใน
เบองตนศาลจะพจารณาพยานหลกฐานของฝายจ�าเลยตอไปวามน�าหนกรบฟงหกลางพยานของโจทกไดหรอ
ไมหากรบฟงหกลางไดศาลจะยกฟองแตถาไมมน�าหนกหกลางพยานโจทกศาลจะพพากษาลงโทษจ�าเลย
ในการน�าสบพยานของฝายโจทกนน โจทกจงตองน�าสบพยานหลกฐานใหมน�าหนกมนคง ชดแจงและ
นาเชอถอ (clearandconvincing)และปราศจากขอสงสยใดๆ (proofbeyond reasonabledoubts)
เสยกอน
1.2 การชงน�าหนกพยานหลกฐานในคดแพงเนองจากคดแพงเปนคดทเปนขอเรยกรองในทางแพง
คความแตละฝายตองปกปองประโยชนของตนเอง ระบบการสบพยานในคดแพงเปนการพจารณาในระบบ
คกรณ (Adversary system) ดงนนในการชงน�าหนกพยานหลกฐานนน ศาลจะพจารณาวาพยานของ
ฝายใดมน�าหนกมากกวากน(preponderance)ฝายทมน�าหนกมากกวาจะเปนฝายชนะคด
ขอสงเกตตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา46บญญตวา“ในการพพากษาคด
สวนแพง ศาบลจ�าตองวถอขอเทจจรงตามทปรากฏในคดอาญา” บทบญญตดงกลาวท�าใหในคดแพง
เกยวเนองกบคดอาญานน การชงน�าหนกพยานหลกฐานของศาลในคดสวนแพงใชหลกทวไปไมไดมากนก
เพราะตองผกพนขอเทจจรงตามคดอาญาคงมมาตรา42บญญตไวเปนบทเสรมวาในการพจารณาคดแพง
ถาพยานหลกฐานทน�าสบแลวในคดอาญายงไมพยงพอศาลจะเรยกพยานหลกฐานมาสบเพมเตมอกกได
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-11การรบฟงพยานหลกฐานในคดอาญา
นอกจากนยงมขอยกเวนของการพจารณาคดแบบกลมตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง
มาตรา222/7(2)ดวยวาในการฟองคดแบบกลมทเปนคดแพงเกยวเนองกบคดอาญาในกรณทค�าพพากษา
คดสวนอาญาวนจฉยวาจ�าเลยไมไดกระท�าความผดศาลทพจารณาคดแบบกลมไมจ�าตองถอขอเทจจรงตาม
ทปรากฏในค�าพพากษาคดสวนอาญา
2. การรบฟงพยานหลกฐาน พยานหลกฐานทตองหามมใหรบฟงคอพยานหลกฐานทถกตดออกจากการพจารณารบรของลกขน
ดวยเหตผลทวาลกษณะและคณคาของพยานหลกฐานไมมคณภาพซงมทมาจากBillofRightsอนเปนการ
คมครองสทธและเสรภาพของปจเจกชน (The automatic exclusionary rule familiar toAmerican
BillofRightsjurisprudence)และหลกDueProcessofLawตามรฐธรรมนญฉบบแกไขครงท4ของ
สหรฐอเมรกา(FourthAmendmentค.ศ.1971)ทบญญตวา“สทธของประชาชนทจะมความปลอดภยใน
รางกายเคหสถานเอกสารและทรพยสงของจากการถกตรวจคนหรอยดโดยไมมสาเหตอนควรจะละเมดไม
ไดและจะออกหมายเพอกระท�าดงกลาวใดๆ ไมได เวนแตจะมเหตอนควรเชอถอซงไดรบการยนยนดวย
ค�าสาบานหรอค�าปฏญาณและโดยเฉพาะตองระบสถานททจะคนหรอบคคลทจะจบกมหรอสงทจะยดไวใน
หมายนน”ซงเปนการคมครองการตรวจคนและการยดของเจาหนาทของรฐตามกฎหมายหรอเปนบทบญญต
วาจะไมมบคคลใดถกลดรอนซงชวตเสรภาพหรอทรพยสนโดยปราศจากกระบวนการอนควรแหงกฎหมาย
(DueProcessofLaw)เชนเดยวกบประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา226แตกมขอยกเวน
ตามมาตรา226/1ทบญญตวา“ในกรณทความปรากฏแกศาลวาพยานหลกฐานใดเปนพยานหลกฐานทเกด
ขนโดยชอบแตไดมาเนองจากการกระท�าโดยมชอบหรอเปนพยานหลกฐานทไดมาโดยอาศยขอมลทเกดขน
หรอไดมาโดยมชอบ หามมใหศาลรบฟงพยานหลกฐานนน เวนแตการรบฟงพยานหลกฐานนนจะเปน
ประโยชนตอการอ�านวยความยตธรรมมากกวาผลเสยอนเกดจากผลกระทบตอมาตรฐานของระบบ
งานยตธรรมทางอาญาหรอสทธเสรภาพพนฐานของประชาชน
ในการใชดลพนจรบฟงพยานหลกฐานตามวรรคหนงใหศาลพจารณาถงพฤตการณทงปวงแหงคด
โดยตองค�านงถงปจจยตางๆดงตอไปนดวย
(1)คณคาในเชงพสจนความส�าคญและความนาเชอถอของพยานหลกฐานนน
(2)พฤตการณและความรายแรงของความผดในคด
(3)ลกษณะและความเสยหายทเกดจากการกระท�าโดยมชอบ
(4)ผทกระท�าการโดยมชอบอนเปนเหตใหไดพยานหลกฐานมานนไดรบการลงโทษหรอไม
เพยงใด
มาตรา 226/1มขอความท�านองเดยวกนกบFederalRule ofEvidenceArt, 403บทบญญต
มาตรานไดน�าเอาบรรทดฐานค�าพพากษาศาลฎกามาบญญตไวใหเปนลายลกษณอกษร โดยมาตรานใหเปน
ขอยกเวนบทตดพยานหลกฐานทมชอบและใหเปนดลพนจศาลในการรบฟงพยานหลกฐานเกดขนโดยชอบ
แตไดมาเนองจากการกระท�าโดยมชอบ หรอเปนพยานหลกฐานทไดมาโดยอาศยขอมลทเกดขนหรอไดมา
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-12 กฎหมายวธพจารณาความอาญาและพยานชนสง
โดยมชอบโดยมกรอบการใชดลพนจตาม(1)ถง(4)เพอใหความเปนธรรมแกจ�าเลยเพอเปนการคมครอง
สทธเสรภาพของประชาชนมใหเจาพนกงานกระท�าการมชอบอนเปนการละเมดสทธเสรภาพดงกลาว ใน
ขณะเดยวกนตองพจารณาชงน�าหนกผลดผลเสย เปรยบเทยบระหวางสทธเสรภาพของจ�าเลยกบประโยชน
สาธารณะวาควรจะรบฟงหรอตดพยานดงกลาวจงเปนเรองทศาลตองพจารณาเปนรายคดไป
มาตรา135ทบญญตส�าหรบการท�าหนาทของพนกงานสอบสวนวา“ในการถามค�าใหการผตองหา
หามมใหพนกงานสอบสวนท�าหรอจดใหท�าการใดๆ ซงเปนการใหค�ามนสญญาขเขญหลอกลวงทรมาน
ใชก�าลงบงคบหรอกระท�าโดยมชอบประการใดๆเพอจงใจใหเขาใหการอยางใดๆในเรองทตองหานน”
หลกดอกผลของตนไมมพษ “Fruit of PoisonousTree” เปนหลกการตดพยานทเกดจากการ
บงคบขเขญหรอไดมาโดยมชอบหรอไดมาโดยละเมดสทธเสรภาพของประชาชนจะตองถกตดออกจากการ
พจารณาและในคดWongvs.U.S.ศาลเหนวาหลกผลไมมพษคอหลกตามTheForthAmendment
หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 12.1.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 12.1.2
ในแนวการศกษาหนวยท 12 ตอนท 12.1 เรองท 12.1.2
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-13การรบฟงพยานหลกฐานในคดอาญา
ตอนท 12.2
หลกการรบฟงพยานหลกฐานในคดอาญา
โปรดอานแผนการสอนประจ�าตอนท12.2แลวจงศกษาเนอหาสาระพรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง
หวเรองเรองท12.2.1หลกการตดพยานหลกฐานทไดมาโดยไมชอบดวยกฎหมาย
เรองท12.2.2การรบฟงพยานหลกฐานทไดมาโดยมชอบตามกฎหมายไทย
เรองท12.2.3การรบฟงค�าใหการของผตองหาทใหการตอเจาหนาทและศาล
แนวคด1. หลกการตดพยานหมายถงพยานหลกฐานอะไรทเจาหนาทของรฐไดมาโดยการตรวจคน
และการยดทมชอบ ไมอาจใชยนผถกคนหรอถกยดนนในคดอาญาได หลกกฎหมายน
พฒนาโดยฝายตลาการซงไดพฒนาโดยอาศยบทบญญตในรฐธรรมนญฉบบแกไขครงทส
ของสหรฐอเมรกา
2. ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา226ซงเปนมาตราทวางหลกทวไปของ
การรบฟงพยานหลกฐานในคดอาญาวาพยานวตถหรอพยานเอกสารหรอพยานบคคล
ใดๆ กตาม ซงนาจะพสจนไดวาจ�าเลยมผดหรอบรสทธ ใหอางเปนพยานหลกฐานได
อนเปนบทบญญตทเปดกวางในเรองการรบฟงพยานหลกฐานแตมขอจ�ากดวาพยาน
หลกฐานนนตองมไดเกดขนจากกระบวนการอนมชอบดวยกฎหมาย ซงกระบวนการ
ดงกลาวมกจะเปนกรณการด�าเนนคดโดยภาครฐ ซงจะตองมการสอบสวนรวบรวม
พยานหลกฐานกอนสงฟองคด
วตถประสงคเมอศกษาตอนท12.2จบแลวนกศกษาสามารถ
1.อธบายและวเคราะหหลกการตดพยานหลกฐานทไดมาโดยไมชอบดวยกฎหมายได
2.อธบายและวเคราะหการรบฟงพยานหลกฐานทไดมาโดยมชอบตามกฎหมายไทยได
3.อธบายและวเคราะหการรบฟงค�าใหการของผตองหาทใหการตอเจาหนาทและศาลได
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-14 กฎหมายวธพจารณาความอาญาและพยานชนสง
เรองท 12.2.1 หลกการตดพยานหลกฐานทไดมาโดยไมชอบ
ดวยกฎหมาย
ค�าวา“หลกการตดพยาน”นแปลมาจากค�าภาษาองกฤษวา“ExclusionaryRule”ความหมายโดย
ยอของค�านกคอพยานหลกฐานใดทเจาหนาทของรฐไดมาโดยการตรวจคนและการยดทมชอบไมอาจใชยน
ผถกคนหรอถกยดนนในคดอาญาไดหลกการไมรบฟงพยานหลกฐานทไดมาโดยมชอบมทมาจากหลกการ
การพจารณาคดทเปนธรรม(DueProcess)ทไดยอมรบและถอปฏบตในสงคมนตรฐอยางไรกตามการน�า
หลกการดงกลาวมาใชขนอยกบการชงน�าหนกความสมดล(balancingtest)ระหวางคณคาของทฤษฎปองกน
และปราบปรามอาชญากรรม(CrimeControl)กบคณคาของทฤษฎการคมครองสทธเสรภาพของประชาชน
(Due Process) ท�าใหหลกการไมรบฟงพยานหลกฐานทไดมาโดยมชอบนมขอยกเวนหากเปนกรณทการ
ละเมดสทธเสรภาพดงกลาวมผลเสยนอยเมอเปรยบเทยบกบความมนคงของรฐหรอความสงบเรยบรอย
ของสงคมสวนรวมดง เชนประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 226/1บญญตวา “ในกรณท
ความปรากฏแกศาลวาพยานหลกฐานใดเปนพยานหลกฐานทเกดขนโดยชอบแตไดมาเนองจากการกระท�า
โดยมชอบหรอเปนพยานหลกฐานทไดมาโดยอาศยขอมลทเกดขนหรอไดมาโดยมชอบหามมใหศาลรบฟง
พยานหลกฐานนนเวนแตการรบฟงพยานหลกฐานนนจะเปนประโยชนตอการอ�านวยความยตธรรมมากกวา
ผลเสย อนเกดจากผลกระทบตอมาตรฐานของระบบงานยตธรรมทางอาญาหรอสทธเสรภาพพนฐานของ
ประชาชน”บทยกเวนนจงเปนหนาทและอ�านาจศาลทจะตองใชดลพนจเปนรายคดภายใตกรอบหลกเกณฑ
ความสมดลดงกลาวในคด“WeeksvU.S.(1914)”พยานหลกฐานทไดมาโดยฝาฝนFourthAmendment
รบฟงไมไดในคดSilverthorneLumberCo.v.U.S.(1920)วางหลกFruitofthepoisonoustreeเพอ
เปนหลกประกนสทธเสรภาพของประชาชน
1. หลกดอกผลของตนไมมพษตามหลกการตดพยานพยานหลกฐานทไดจากการตรวจคน โดยไมมเหตผลอนควรหรอทไดจาก
การสอบสวนทเปนการบงคบขเขญหรอการกระท�าของเจาพนกงานรฐทละเมดตอสทธเสรภาพของประชาชน
ตองถกตดออกจากระบวนพจารณา ซงเปนการยนยนหลกการวากฎหมายพยานหลกฐานเปนบทบญญตท
สามารถใหความคมครองปกปองสทธเสรภาพของประชาชนโดยฝายตลาการในสหรฐอเมรกาการปฏบตของ
เจาหนาทต�ารวจตองบรสทธ และเปนไปตามกฎหมายศาลฎกาสหรฐอเมรกาใหเหตผลวาวตถประสงคของ
The Exclusionary Rule คอเปน การยบยงเจาพนกงานของรฐไมใหแสวงหาพยานหลกฐานโดยวธการ
อนมชอบดวยกฎหมายหรอลวงละเมดสทธของประชาชนและเพอมใหศกดศรของศาลตองเสอมเสยไปหาก
ตองยอมรบการกระท�าทมชอบนนนอกจากนกเพอเปนการปกปองสงคมทจะไมถกกระท�าการทมชอบนน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-15การรบฟงพยานหลกฐานในคดอาญา
อกตอไปในอนาคต แตเพอมใหสงคมหวนเกรงวาผกระท�าผดจะไมถกลงโทษ จงมขอยกเวนทใหศาลใช
ดลพนจตามหลกความสมดลดงกลาวขางตน นอกจากนหากตดพยานหลกฐานทมชอบดงกลาวออกแลว
พยานหลกฐานอนทเหลอหากไดมาโดยชอบกยอมน�ามารบฟงลงโทษจ�าเลยได
ศาลองกฤษในคดJeffreyvBlack(1978)จ�าเลยถกจบเพราะขโมยแซนวชเมอคนตวจ�าเลยต�ารวจ
พบกญชาจงไปคนบานจ�าเลยโดยไมมหมายคน พบกญชาทบานเปนจ�านวนมาก เปนพยานหลกฐาน
ทirregularlyobtainedศาลยกฟองดวยเหตผลวา“it had been obtained as a result of an illegal
search” ศาลจะยอมรบฟงพยานหลกฐานนนหรอไมขนอยกบวาเปนพยานทไดรบมาในฐานะทเปนผลตผล
ของการละเมดกฎหมายท unfairness ส�าหรบจ�าเลยหรอไม
2. เหตผลในการไมยอมรบฟง2.1 เหตผลในแงของการยบยงมใหเจาพนกงานกระท�าการเชนนนอก(deterrent)
การทเจาพนกงานของรฐแสวงหาพยานหลกฐานมาดวยวธการทมชอบ หากศาลยอมรบฟงพยาน
หลกฐานนนเทากบศาลสงเสรมสนบสนนเจาพนกงานใหใชวธการนอกกฎหมายผลกระทบจะเกดตอสงคม
การไมรบฟงถอเปนการยบยง(Deterrent)และเปนการขจดแรงจงใจเจาพนกงานทคดจะเขาไปเกยวของกบ
การกระท�าทไมชอบอยางมประสทธภาพ ไมใหเจาพนกงานกระท�าการทมชอบนนอกพยานหลกฐานทน�ามา
พสจนจะมคณคาแตเมอเกดขนหรอไดมาโดยวธการทไมชอบดวยกฎหมายของเจาพนกงานศาลยอมปฏเสธ
ไมรบฟงพยานหลกฐานเชนนน เพราะศาลตองยบยงไมใหเกดกระท�านนขนอก แมจะเสยประโยชนในการ
ปราบปราม แตเปนประโยชนตอความบรสทธในกระบวนการยตธรรมทางอาญา นกกฎหมายเปรยบเทยบ
(CraigM.Bradley,anexpertincomparativecriminallawatIndianaUniversity)เหนวาเหตผล
ทกฎหมายสหรฐอเมรกาเรองการตดพยานหลกฐานทไดมาโดยมชอบเปนเชนนกเพราะสภาพประเทศม
ลกษณะแตกตางจากประเทศอนสหรฐอเมรกามทท�าการต�ารวจใหญระดบกรมมากเปนพนๆแหงท�าใหตอง
มมาตรการทเขมงวดตอเจาพนกงานเพอปองกนไมใหมการกระท�าทละเมดสทธเสรภาพของประชาชนChief
Justice JohnG.Roberts Jr. และ Justice Scaliaผพพากษาศาลฎกาสหรฐอเมรกามขอสงเกตวา ใน
ค�าพพากษาเกยวกบประเดนน ไมมผพพากษาทานใดเลยทอางเหตผลตามกฎหมายตางประเทศหลกตด
พยานนจงเปนเอกลกษณของศาลในสหรฐอเมรกาและไมเปนทยอมรบในประเทศCommonLawอน
คด Silverthrone lumber co. vU.S. จ�าเลยถกจบกมในขอหาความผดเกยวกบปาไม ต�ารวจ
เขาไปตรวจคนบานและจบกมจ�าเลยโดยไมมหมายจากการตรวจคนพบไมของกลางศาลวนจฉยวาพยาน
หลกฐานทไดจากการคนนน“shallnotbeusedatall”
2.2เหตผลในแงของความบรสทธยตธรรมของศาล(JudicialIntegrity)
ในคดTerryvOhioศาลใหเหตผลวาศาลตองไมมสวนรบฟงพยานทไดมาโดยวธการอนมชอบ
เพราะมฉะนนแลวกเทากบวาศาลสนบสนนการการกระท�าทมชอบนนและยอมมการการกระท�าเชนนนตอไป
เรอยๆจนเกยรตยศศกดศรของศาล(JudicialIntegrity)เสอมถอยจนไมนาเชอถอ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-16 กฎหมายวธพจารณาความอาญาและพยานชนสง
2.3เหตผลในแงปองกนความมอคตในการพจารณาคด
เหตผลทไมใหรบฟงพยานหลกฐานทไดมาโดยมชอบกเพราะเปนสทธของจ�าเลยผถกเจาพนกงาน
กระท�าการโดยมชอบจะขอใหศาลไมรบฟงพยานนนๆเพราะพยานหลกฐานนนอาจท�าใหเกดอคตตอลกขน
ท�าใหการพจารณาพยานหลกฐานทยงคงเหลอหลงการถกตดพยานออกไปขาดการชงน�าหนกอยางละเอยด
รอบคอบ
หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 12.2.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 12.2.1
ในแนวการศกษาหนวยท 12 ตอนท 12.2 เรองท 12.2.1
เรองท 12.2.2 การรบฟงพยานหลกฐานทไดมาโดยมชอบ
ตามกฎหมายไทย
ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา226บญญตวา“พยานวตถพยานเอกสารหรอ
พยานบคคลซงนาจะพสจนไดวาจ�าเลยมผดหรอบรสทธใหอางเปนพยานหลกฐานไดแตตองเปนพยานชนด
ทมไดเกดขนจากการจงใจ มค�ามนสญญา ขเขญ หลอกลวงหรอโดยมชอบประการอน และใหสบตาม
บทบญญตแหงประมวลกฎหมายนหรอกฎหมายอนอนวาดวยการสบพยาน”หลกการรบฟงพยานหลกฐาน
ของCommonLawทส�าคญคอพยานหลกฐานใดทเกยวกบคดสามารถรบฟงไดเวนแตมกฎหมายยกเวน
ไวไมใหรบฟง (All relevantevidenceisadmissiblesubjecttotheexceptions)พยานทเกยวของ
กบคด (Relevant)และรบฟงได (admissible) ไมควรถกตดออกไป (beexcluded) เพยงเหตผลเพราะ
วาการไดมาซงพยานดงกลาวไมชอบเทานนการตดพยานดงกลาวจะกอใหเกดความไมยตธรรม(injustice)
และยงเปนการปลอยคนทกระท�าผดไปโดยไมตองรบโทษความเหนนเหนวาพยานหลกฐานใดกตามทจะน�า
มาซงความยตธรรมแลวสามารถรบฟงได(allevidencewhichisnecessarytoenablejusticetobe
doneshouldbeadmitted)
มาตรา 226น วางหลกวาพยานหลกฐานใดกตามทเปนพยานหลกฐานซงนาจะพสจนไดวาจ�าเลยม
ความผดหรอบรสทธยอมน�าสบในกระบวนพจารณาคดไดแตตองขนอยกบบทตดพยานซงไมวาจะเปนพยาน
วตถพยานเอกสารหรอพยานบคคลทเกดขนโดยชอบแตไดมาเนองจากการกระท�าโดยมชอบหรอเปนพยาน
หลกฐานทไดมาโดยอาศยขอมลทเกดขนหรอไดมาโดยมชอบจะรบฟงไดหรอไม ตองพจารณาตามมาตรา
226/1ซงบญญตวา
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-17การรบฟงพยานหลกฐานในคดอาญา
“ในกรณทความปรากฏแกศาลวา พยานหลกฐานใดเปนพยานหลกฐานทเกดขนโดยชอบแตไดมา
เนองจากการกระท�าโดยมชอบ หรอเปนพยานหลกฐานทไดมาโดยอาศยขอมลทเกดขนหรอไดมาโดยมชอบ
หามมใหศาลรบฟงพยานหลกฐานนน เวนแตการรบฟงพยานหลกฐานนนจะเปนประโยชนตอการอ�านวยความ
ยตธรรมมากกวาผลเสยอนเกดจากผลกระทบตอมาตรฐานของระบบงานยตธรรมทางอาญาหรอสทธเสรภาพ
พนฐานของประชาชน
ในการใชดลพนจรบฟงพยานหลกฐานตามวรรคหนง ใหศาลพจารณาถงพฤตการณทงปวงแหงคด
โดยตองค�านงถงปจจยตาง ๆ ดงตอไปนดวย
(1) คณคาในเชงพสจน ความส�าคญ และความนาเชอถอของพยานหลกฐานนน
(2) พฤตการณและความรายแรงของความผดในคด
(3) ลกษณะและความเสยหายทเกดจากการกระท�าโดยมชอบ
(4) ผทกระท�าการโดยมชอบอนเปนเหตใหไดพยานหลกฐานมานนไดรบการลงโทษหรอไม
เพยงใด”
มาตรา 226/1นบญญตใหศาลใชดลพนจเลอกทจะตดพยานหรอรบฟงพยานหลกฐานทไดมาโดย
มชอบโดยมกรอบหรอแนวทางในการใชดลพอนจตาม(1)ถง(4)ซงมลกษณะท�านองเดยวกนกบบรรทดฐาน
ของศาลองกฤษทเหนวาปญหาวาพยานหลกฐานใดจะเกยวของกบคดและรบฟงไดหรอไม เปนขอกฎหมาย
( as amatter of law)แตปญหาวาควรจะตดพยานนนหรอไม ใหเปนปญหาเรองดลพนจของศาล (as a
matterofdiscretion)โดยหลกแลวในคดศาลจะใชดลพนจตดพยานเฉพาะกรณทศาลจ�าเปนตองตดเพอ
รกษา(preserve)และปกปอง(protect)สทธทส�าคญ(importantright)ของผตองหาและหากศาลรบฟง
พยานหลกฐานทไดมาโดยไมชอบดงกลาวจะเปนผลท�าใหการพจารณาคดเกดความไมเปนธรรมขน (result
inanunfairtrial)ในคดRvDelaneyศาลวนจฉยวา“ไมใชหนาทของศาลทจะวนจฉยตดพยานหลกฐาน
ดวยเหตผลเพอลงโทษต�ารวจทละเลยไมปฏบตหรอระมดระวงการปฏบตหนาทตามกฎหมาย เพราะเปน
เหตผลคนละเรองกนกบเหตผลทศาลจะรบฟงพยานหลกฐานดงกลาวหากแตศาลจะพจารณาวาต�ารวจกระท�า
ไปโดยเจตนาไมเคารพกฎหมายอยางแจงชดและมผลตอการตอสคดของจ�าเลยหรอไม”
สวนในประเทศสหรฐอเมรกามFederalRuleOfEvidence(FRE)Article403บญญตวา“The
court may exclude relevant evidence if its probative value is substantially outweighed by a
danger of one or more of the following: unfair prejudice, confusing the issues, misleading
the jury, undue delay, wasting time, or needlessly presenting cumulative evidence”ซงสรป
ความไดวา แมพยานหลกฐานจะเกยวของกบประเดนแหงคด แตศาลอาจจะไมรบฟงพยานหลกฐานนน
กไดหากเปนพยานหลกฐานทไดมาโดยผดกฎหมายหรอวธการทไมเปนธรรม (evidence obtained by
illegallyorunfairlymean)เปนพยานทฟมเฟอยเปนพยานทท�าใหลกขนมอคตเปนพยานทท�าใหเสยเวลา
ในการน�าสบหรอเปนพยานหลกฐานทไมเปนประโยชนแกคด
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-18 กฎหมายวธพจารณาความอาญาและพยานชนสง
ค�าพพากษาศาลฎกาท 10338/2557 ในคดอาญาเดมพนกงานอยการโจทกไมสามารถตดตามตว
จ. ผเสยหาย ซงเปนประจกษพยานมาเบกความเปนพยานตอศาลได จงจ�าเปนตองสงบนทกค�าใหการชน
สอบสวนของจ.บนทกการชตวผตองหาทงสองและบนทกการชภาพถายผตองหาทงสองซงจ�าเลยท�าหนาท
เปนลามแปลภาษาให จ.และพมพลายนวมอในค�าแปลไวกบจ�าเปนตองสงบนทกการสอบปากค�าจ�าเลยใน
ฐานะผท�าหนาทลามแปลภาษาใหจ.ฟงเปนพยานหลกฐานตอศาลและเพอใหพยานดงกลาวมคณคาในการ
รบฟงจงจ�าเปนอยางยงทจะตองน�าตวจ�าเลยมาเบกความยนยน การทจ�าเลยเบกความอนเปนเทจโดยเบก
ความกลบค�าใหการในชนสอบสวนเปนวาจ�าเลยพมพลายพมพนวหวแมมอลงในเอกสารทกฉบบโดยทจ�าเลย
มไดท�าหนาทเปนลามแปลและมไดสาบานตววาจะท�าหนาทเปนลามแปลตอพนกงานสอบสวนทงเบกความ
ดวยวาจ�าเลยมไดท�าหนาทเปนลามในการชตวและชภาพถายผตองหาทงสองเลยความเทจทจ�าเลยเบกความ
จงเปนขอส�าคญในคด เพราะหากศาลเชอตามค�าเบกความของจ�าเลย พยานเอกสารทเกยวของกบการท�า
หนาทลามแปลของจ�าเลยดงกลาวยอมเปนพยานหลกฐานชนดทเกดขนโดยมชอบทศาลจะรบฟงเปนพยาน
หลกฐานไมไดเลย เพราะตองหามมใหโจทกอางเปนพยานหลกฐานในการพสจนความผดของจ�าเลยทงสอง
ในคดดงกลาวตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา226
ค�าพพากษาศาลฎกาท 10985/2558 ใบส�าคญจายเปนของมลนธ แตอยในความครอบครองดแล
ของย.ซงเปนหวหนาฝายบญชของมลนธย.ยอมมหนาทปกปองและรกษาผลประโยชนของนายจางตนเมอ
เหนวาผบรหารของมลนธ ทจรตตอหนาทยกยอกเงนของมลนธ กอความเสยหายแกมลนธทตนท�างานอย
เมอตนพบเหนยอมแจงความใหด�าเนนคดแกผกระท�าความผดได การท ย. น�าเอกสารดงกลาวไปมอบให
กรมสอบสวนคดพเศษเพอเปนหลกฐานในการด�าเนนคดแกจ�าเลยย.ยอมไมมความผดใดๆ ในทางอาญา
เพราะเปนการมอบหลกฐานทส�าคญในทางคดใหแกเจาพนกงานผ มหนาทตามกฎหมายการทจะให
เจาพนกงานเรยกเอกสารหลกฐานแหงการกระท�าความผดตามปกตนนยอมยากทจะไดรบความรวมมอจาก
ผกระท�าความผด ซงเปนผบรหารในหนวยงานดงกลาว เอกสารนนอาจถกท�าลายหรอสญหายหรอหาไม
พบได จงเปนอปสรรคในการด�าเนนคดอาญาแกผกระท�าความผดการทกรมสอบสวนคดพเศษไดเอกสาร
ดงกลาวมาเปนพยานหลกฐานส�าคญของคด จงเปนการไดมาโดยชอบ ไมตองดวยประมวลกฎหมาย
วธพจารณาความอาญามาตรา226/1
ค�าพพากษาศาลฎกาท2281/2555การแอบบนทกเทปขณะทมการสนทนากนระหวางโจทกรวมกบ
พยานและจ�าเลยท 2 โดยทโจทกรวมและพยานไมทราบมากอน เปนการแสวงหาพยานหลกฐานโดยมชอบ
หามมใหศาลรบฟงเปนพยานนนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา226แมหลกกฎหมาย
ดงกลาวจะใชตดพยานหลกฐานของเจาพนกงานของรฐเพอค มครองสทธเสรภาพของประชาชนมให
เจาพนกงานของรฐใชวธการแสวงหาพยานหลกฐานโดยมชอบแตประมวลกฎหมายพจารณาความอาญา
มาตรา226ไมไดบญญตหามไมใหน�าไปใชกบการแสวงหาพยานหลกฐานของบคคลธรรมดาอยางไรกตาม
ระหวางพจารณาคดไดมพระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา(ฉบบท28)
พ.ศ.2551มผลบงคบใชตงแตวนท8กมภาพนธ2551โดยมาตรา11บญญตใหเพมมาตรา226/1ประมวล
กฎหมายวธพจารณาความอาญาก�าหนดใหศาลรบฟงพยานหลกฐานทไดมาโดยมชอบไดถาพยานหลกฐาน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-19การรบฟงพยานหลกฐานในคดอาญา
นนจะเปนประโยชนตอการอ�านวยความยตธรรมมากกวาผลเสยอนเกดจากผลกระทบตอมาตรฐานของระบบ
งานยตธรรมทางอาญาศาลจงน�าบนทกเทปดงกลาวมารบฟงได
ขอสงเกตพยานหลกฐานทไดมาโดยวธการลอใหกระท�าความผด(ENTRAPMENT)
การลอใหกระท�าความผดหมายถงการแสวงหาพยานหลกฐานในคดความผดบางฐานเกยวกบ
การซอขายสงของผดกฎหมายเชนการซอขายยาเสพตดสนคาผดกฎหมายหรอซอบรการโสเภณความผด
ลกษณะนยากทเจาพนกงานจะเขาไปแสวงหาพยานหลกฐานไดเพราะผซอและผขายตางท�าผดกฎหมายและ
มกมการตระเตรยมการเพอกระท�าความผด เจาพนกงานจงตองใชวธการฝงตว (Embedding) และเขาไป
ท�าการลอซอการกระท�าดงกลาวเพอใหไดมาซงพยานหลกฐานการลอใหกระท�าความผดหรอลอซอจะเปนการ
แสวงหาพยานหลกฐานโดยชอบตอเมอผกระท�าความผดนนไดกระท�าความผดนนอยกอนแลวแตถาผกระท�า
ความผด ไมไดเปนผทกระท�าความผดนนอยกอน แตเจาพนกงานกอใหเกดการกระท�าผดนนขนเองโดย
ชกจงใจใหผนนกระท�าความผดหากเปนคดความผดอนยอมความไดและผเสยหายมสวนในกระท�าดงกลาว
ศาลถอวาผเสยหายนนไมใชผเสยหายโดยนตนยไมมอ�านาจรองทกขหรอฟองรองคดไดแตถาเปนคดความ
ผดตอแผนดนทเจาพนกงานเปนผกระท�ากถอวาเปนพยานหลกฐานทเกดจากการกระท�าทมชอบของ
เจาพนกงานศาลไมรบฟง เชนต�ารวจลงประกาศผานสอSocialMedia วาตองการซอภาพถายเปลอยเดก
ในราคาแพงจนมผไปแสวงหาภาพนนมาขายให ทงทแตเดมไมเคยมภาพหรอมพฤตการณขายภาพเหลานน
มากอนเลย
ค�าพพากษาศาลฎกาท 4085/2545 และ 4301/2543 จ�าเลยไมมพฤตการณละเมดลขสทธใน
โปรแกรมคอมพวเตอรวนโดว98ของโจทกมากอนโจทกสงสายลบไปลอซอจ�าเลยแจงวาไมมสายลบของ
โจทกใหชวยจดท�าใหพนกงานขายของจ�าเลยใหบรการลกคาโดยรบปากวาจะจดการโหลดโปรแกรมทละเมด
ลขสทธของโจทกใหไดเพราะรานจ�าเลยไมไดขายของละเมดลขสทธหลงจากนน1สปดาหสายลบของโจทก
กไปรบของและใหสญญาณเจาหนาทต�ารวจเขาจบกมศาลฎกาวนจฉยวา เมอจ�าเลยไมเคยมเจตนากระท�า
การละเมดลขสทธโจทกการทโจทกสงสายลบไปลอซอเปนการลอใหผบรสทธกระท�าความผดสายลบของ
โจทกและโจทกเปนผใชใหกระท�าความผดจงมใชผเสยหายโดยนตนย
ค�าพพากษาศาลฎกาท 6523/2545 เลยมพฤตการณกระท�าละเมดลขสทธโปรแกรมคอมพวเตอร
ของโจทกอยกอนแลวโจทกสงสายลบไปลอซอและจบกมจ�าเลยมาด�าเนนคดมใชเปนการกอใหจ�าเลยกระท�า
ความผดแตเปนการด�าเนนการเพอจบกมปราบปรามผกระท�าผดเปนการกระท�าทชอบดวยกฎหมาย โจทก
เปนผเสยหายโดยนตนยมอ�านาจรองทกขมอ�านาจฟองและศาลมอ�านาจรบฟงพยานหลกฐานทเกดจากการ
ลอซอโดยชอบนนได
หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 12.2.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 12.2.2
ในแนวการศกษาหนวยท 12 ตอนท 12.2 เรองท 12.2.2
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-20 กฎหมายวธพจารณาความอาญาและพยานชนสง
เรองท 12.2.3 การรบฟงค�าใหการของผตองหาทใหการตอเจาหนาท
และศาล
ในประเทศCommonLawมหลกการรบฟงค�ารบสารภาพทส�าคญ2ประการคอ
1. หลกสทธของผตองหาทจะปฏเสธไมใหการทเปนปฏปกษแกตนเอง (Theprivilege against
self–incrimination)
2. หลกการหามไมใหรบฟงค�ารบสารภาพทไมไดเปนไปโดยความสมครใจของผรบสารภาพ
(Involuntariness)
ตามกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ( InternationalCovenant
onCivilandPoliticalRights:ICCPR)กตกานเปนสนธสญญาพหภาคซงสมชชาใหญแหงสหประชาชาต
รบรองเมอวนท16ธนวาคม2509มผลใชบงคบเมอวนท23มนาคม2519โดยมหลกการวารฐภาคสมาชก
จะเคารพสทธพลเมองและสทธทางการเมองของบคคล รวมทงสทธในชวต เสรภาพ เสรภาพในศาสนา
เสรภาพในการแสดงความคดเหนเสรภาพในการชมนมสทธเลอกตงและสทธในการไดรบการพจารณาอยาง
เปนธรรมในคดอาญาทถกกลาวหาซงประเทศไทยเขาเปนภาคเมอวนท29ตลาคม2539(ICCPRเปนสวน
หนงของกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศเชนเดยวกบปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน:ปฏญญา
นไดรบการรบรองโดยสมชชาใหญแหงสหประชาชาตเมอวนท10ธนวาคม2491UniversalDeclaration
ofHumanRights:UDHR)ตามกตกาดงกลาวในขอ9(2)ก�าหนดวาบคคลทถกจบกมยอมไดรบการแจง
ถงสาเหตในการจบกม และการแจงขอหาอนเปนปฏปกษตอตนโดยพลนในเวลาทมการจบกม และตามขอ
14 (3) ก�าหนดวา ในการพจารณาคดอาญาซงบคคลถกหาวากระท�าผดบคคลทกคนยอมมสทธทจะไดรบ
หลกประกนขนต�าอยางเสมอภาคเตมทดงตอไปน
(ก) สทธทจะไดรบแจงสภาพและขอหาแหงความผดทถกกลาวหาโดยพลนและละเอยดใน
ภาษาซงบคคลนนเขาใจได
(ข) สทธทจะมเวลาและไดรบความสะดวกเพยงพอแกการเตรยมการเพอสคดและตดตอกบ
ทนายความไดตามความประสงคของตน
(ค) สทธทไดรบการพจารณาโดยปราศจากการชกชาอยางไมเปนธรรม
(ง) สทธทจะไดรบการพจารณาตอหนาและสทธทจะตอสคดดวยตนเองหรอผานทางผชวย
เหลอทางกฎหมายตามทเลอกหาเองสทธทจะไดรบการแจงใหทราบถงสทธในการมผชวยเหลอทางกฎหมาย
ถาไมมผชวยเหลอทางกฎหมายและสทธทจะมการชวยเหลอทางกฎหมายซงมการแตงตงใหโดยไมคดมลคา
ถาบคคลนนไมอาจรบภาระจดการไดเองหากจ�าเปนเพอประโยชนแหงความยตธรรม
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-21การรบฟงพยานหลกฐานในคดอาญา
(จ) สทธทจะถามพยานซงเปนปรปกษตอตนและขอใหหมายเรยกพยานฝายตนมาซกถาม
ภายใตเงอนไขเดยวกบพยานฝายตรงขามของตน
(ฉ) สทธทจะขอความชวยเหลอใหมลามโดยไมคดมลคาหากไมอาจเขาใจหรอพดภาษาทใช
ในศาลได
(ช) สทธทจะไมถกบงคบใหใหการปรกปร�าตนเองหรอรบสารภาพผด
ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2560มาตรา 29 วรรคส บญญตวา “ในคด
อาญา จะบงคบใหบคคลใหการเปนปฏปกษตอตนเองมได”สทธทจะใหการไมเปนปฏปกษตอตนเองดงกลาว
จงเปนสทธทไดรบความคมครองตามรฐธรรมนญซงตามมาตรา25วรรคสามบญญตวา“บคคลซงถกละเมด
สทธเสรภาพทไดรบความคมครองตามรฐธรรมนญ สามารถยกบทบญญตแหงรฐธรรมนญเพอใชสทธทาง
ศาลหรอยกเปนขอตอสคดในศาลได”และตามมาตรา25วรรคสบญญตวา“บคคลซงถกละเมดสทธเสรภาพ
ทไดรบความคมครองตามรฐธรรมนญหรอจากการกระท�าความผดอาญาของบคคลอน ยอมมสทธทจะไดรบ
การเยยวยาหรอชวยเหลอจากรฐตามทกฎหมายบญญต”นอกจากนรฐธรรมนญยงไดบญญตมาตรการคมครอง
ปกปองสทธดงกลาวโดยผานศาลรฐธรรมนญไวตามมาตรา 213 ซงบญญตวา “บคคลซงถกละเมดสทธ
เสรภาพทไดรบความคมครองตามรฐธรรมนญไวมสทธยนค�ารองตอศาลรฐธรรมนญเพอมค�าวนจฉยวาการ
กระท�านนขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ...”
ในระบบกลาวหาการด�าเนนคดอาญาโดยรฐถอวาผถกกลาวหาเปนประธานในคด ผถกกลาวหา
จงมสทธในการตอสคดอยางเตมทดงนนจงตองมมาตรการทเปนรปธรรมและเออตอผถกกลาวหาใหมความ
สามารถในการตอสคดอยางเตมทในการรบฟงค�าใหการของผตองหาทใหการตอเจาหนาทเมอเจาหนาทสอบ
ค�าใหการผตองหาเปนเหตการณระหวางผตองหากบเจาหนาทโดยทเจาหนาทเปนผมความรความเชยวชาญ
ทางกฎหมายและมประสบการณในการสอบสวน ในขณะทผถกกลาวหา หรอผตองหาอยในสถานะทออน
ดอยกวา ดงนนจงตองมกฎหมายทเปนหลกประกนใหแกผตองหาวาจะไดรบการปฏบตอยางเปนธรรม ใน
ขณะเดยวกนกเปนหลกปฏบตทชดเจนใหแกเจาหนาทและยงสรางความเชอมนแกประชาชนโดยทวไปวาสทธ
เสรภาพของเขาจะไดรบความคมครองโดยการก�าหนดหลกทเจาหนาทจะตองปฏบตอยางเครงครดขาดตก
บกพรองไมไดเชนการแจงขอหาใหผตองหาทราบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา134
การจดหาทนายความใหผตองหากอนเรมถามค�าใหการตามมาตรา 134/1 การใหสทธผ ตองหาทจะให
ทนายความหรอผซงตนไววางใจเขาฟงการสอบปากค�าตนไดตามมาตรา134/3การใหพนกงานสอบสวนแจง
สทธใหผตองหาทราบกอนตามมาตรา134/4เมอเจาหนาทสอบปากค�าผตองหาดงนนค�าใหการของผตองหา
ในชนจบกมค�าใหการของผตองหาในชนสอบสวนจะรบฟงเปนพยานหลกฐานในชนศาลไดหรอไมนนจงขน
อยกบหลกการขางตน
ค�าใหการของผตองหาในชนจบกมและสอบสวนและค�าใหการรบสารภาพของจ�าเลยในชนพจารณา
คดของศาลจงเปนประเดนทนาพจารณา
1. ค�าใหการของผตองหาในชนจบกมการจบกมผตองหาเจาพนกงานซงท�าการจบตองแจงขอกลาว
หาใหผถกจบทราบ การแจงนตองระบรายละเอยดพอทผตองหาจะเขาใจไดวาตนถกกลาวหาดวยเรองอะไร
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-22 กฎหมายวธพจารณาความอาญาและพยานชนสง
และเรองนนกฎหมายก�าหนดอตราโทษไวอยางไรนอกจากนเจาหนาทยงตองแจงสทธวาผถกจบมสทธจะไม
ใหหรอใหการกไดและถอยค�าของผถกจบนนอาจใชเปนพยานหลกฐานในการพจารณาคดผถกจบมสทธท
จะพบและปรกษาทนายความหรอผทจะซงเปนทนายความถาผถกจบประสงคจะแจงใหญาตหรอผซงตนไว
วางใจทราบถงการจบกมกใหเจาพนกงานอนญาตใหผถกจบด�าเนนการไดตามมาตรา83วรรคสองเจาหนาท
ผจบกมไมใชพนกงานสอบสวนจงไมมหนาทสอบปากค�าผถกจบตามมาตรา84วรรคสบญญตวา“ถอยค�า
ใด ๆ ทผถกจบใหไวตอเจาพนกงานผจบ หรอพนกงานฝายปกครองหรอ ต�ารวจในชนจบกมหรอรบมอบตว
ผถกจบ ถาถอยค�านนเปนค�ารบสารภาพของผถกจบวาตนไดกระท�าความผด หามมใหรบฟงเปนพยานหลก
ฐาน แตถาเปนถอยค�าอน จะรบฟงเปนพยานหลกฐานในการพสจนความผดของผถกจบไดตอเมอไดมการแจง
สทธตามวรรคหนง หรอตามมาตรา 83 วรรคสอง แกผถกจบแลวแตกรณ”เหตผลทกฎหมายบญญตไวเชน
นนเพราะในชนจบกมเจาพนกงานไมมหนาทตองสอบค�าใหการผตองหาและการใหการของผตองหาไมได
เปนไปตามขนตอนกระบวนการคมครองสทธของผตองหาในชนกอนสอบปากค�า เชน ขณะสอบปากค�าอาจ
จะไมมการสอบถามผตองหากอนวาประสงคจะมทนายความกอนหรอไม
2. ค�าใหการของผตองหาในชนสอบสวนถอยค�าของผตองหาซงใหการตอพนกงานสอบสวนเปน
ค�าใหการอยางหนง ซงใหไวกบพนกงานสอบสวนมใชเปนค�าใหการตอศาล และถอยค�านอาจเปนการรบ
สารภาพหรอปฏเสธกไดตามมามาตรา134วรรคสบญญตวา“พนกงานสอบสวนตองใหโอกาสผตองหาท
จะแกขอหาและทจะแสดงขอเทจจรงอนเปนประโยชนแกตนได”ค�าใหการของจ�าเลยชนสอบสวนอาจถกโจทก
อางมาสนบสนนวาจ�าเลยกระท�าความผดเชนศาลใหเหตผลในค�าวนฉยวาในชนสอบสวนจ�าเลยใหการถง
เหตการณในขณะกระท�าความผดอยางเปนล�าดบขนตอนโดยละเอยดและสอดคลองกบแผนทเกดเหตและ
พยานบคคลอนของโจทก และจ�าเลยใหการในวนเดยวกบวนเกดเหต ยากทจ�าเลยจะปนแตงเรองขนโดย
ปราศจากมลความจรง เชอวาจ�าเลยใหการตอพนกงานสอบสวนไปตามความจรง เปนตน และตามมาตรา
135บญญตวา“ในการถามค�าใหการผตองหา หามมใหพนกงานสอบสวนท�าหรอจดใหท�าการใด ๆ ซงเปนการ
ใหค�ามนสญญา ขเขญ หลอกลวง ทรมาน ใชก�าลงบงคบ หรอกระท�า หรอโดยมชอบประการใด ๆ เพอจงใจ
ใหเขาใหการอยางใด ๆ ในเรองทตองหานน”
ตามกฎหมายองกฤษก�าหนดวาการสอบปากค�าผตองหานน จะตองมการปฏบตตามกฎของศาล
(judges’rules)ดวยเชนเมอต�ารวจมหลกฐานและด�าเนนคดกบบคคลใดในการสอบปากค�าต�ารวจจะตอง
เตอนผนนกอนวาค�าใหการของเขาอาจใชเปนพยานยนเขาในชนศาลไดและเมอมการแจงขอหาแลวกตองม
การเตอนดงกลาวนนอกแตการไมปฏบตตามกฎของศาลไมถงกบท�าใหถอยค�าของผตองหาเสยผลไปทงหมด
ศาลอาจใชดลพนจรบฟงค�ารบนนไดส�าหรบกฎหมายไทยมาตรา134/4วรรคทายบญญตวา“ถอยค�าใด ๆ
ทตองหาใหไวตอพนกงานสอบสวนกอนมการแจงสทธตามวรรคหนง หรอกอนทจะด�าเนนการตามมาตรา
134/1 มาตรา 134/2 และมาตรา 134/3 จะรบฟงเปนพยานหลกฐานในการพสจนความผดของผนนมได”
ขอสงเกตตามมาตรา134/1บญญตวา“ในคดทมโทษประหารชวต หรอในคดทผตองหามอายไม
เกนสบแปดปใหพนกงานสอบสวนแจงขอหา กอนเรมถามค�าใหการใหพนกงานสอบสวนถามผตองหาวาม
ทนายความหรอไม ถาไมมใหรฐจดหาทนายความให”ตามมาตรานเปนคดส�าคญทมโทษประหารชวตหรอคด
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-23การรบฟงพยานหลกฐานในคดอาญา
ทผตองหามอายไมเกนสบแปดป ไมวาความผดขอหาใดพนกงานสอบสวนตองจดหาทนายใหผตองหาแม
ผตองหาไมตองการกตาม และกรณนกฎหมายบญญตใหมผลเฉพาะค�าใหการนนเทานนทศาลจะรบฟงเปน
พยานหลกฐานมไดมไดมผลถงการสอบสวนดงนนการสอบสวนเทาทชอบยงคงมผลอย
ค�าพพากษาศาลฎกาท1130/2553คดมโทษถงประหารชวตการสอบสวนค�าใหการของผตองหาจง
อยในบงคบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา134/1วรรคหนงซงเปนสทธเดดขาดของ
ผตองหาทจะไดรบความชวยเหลอจากรฐในการจดหาทนายความใหเมอพนกงานสอบสวนถามแลวผตองหา
ไมมทนายความเปนหนาทของเจาพนกงานสอบสวนตองหาทนายความใหแกผตองหาตามบนทกค�าใหการ
ของผตองหาพนกงานสอบสวนไดแจงขอหาและแจงสทธใหจ�าเลยทราบแลวและสอบถามเรองทนายความ
หรอผทไววางใจเขารบฟงการสอบสวนจ�าเลยใหการปฏเสธไมตองการทนายความหรอผทไววางใจเขารบฟง
การสอบสวนพนกงานสอบสวนไดท�าการสอบสวนโดยไมไดจดหาทนายความใหจ�าเลย ตามค�าใหการ
ดงกลาวจ�าเลยไมขอใหการโดยจะไปใหการในชนศาลการทพนกงานสอบสวนท�าการสอบสวนดงกลาวเปนการ
ไมปฏบตตามมาตรา134/1วรรคหนงแตในบทบญญตมาตรา134/4วรรคทายบญญตไวเพยงวาถอยค�า
ใดๆทผตองหาใหไวตอพนกงานสอบสวนกอนมการแจงสทธตามวรรคหนงหรอกอนทจะด�าเนนการตาม
มาตรา134/1จะรบฟงเปนพยานหลกฐานในการพสจนความผดของผนนไมไดฉะนนแมพนกงานสอบสวน
จะไมไดจดหาทนายความใหจ�าเลยกไมท�าใหการสอบสวนไมชอบแตอยางใด เมอมการสอบสวนแลว โจทก
จงมอ�านาจฟอง
ค�าพพากษาศาลฎกาท7703/2554คดทมอตราโทษประหารชวตกอนเรมถามค�าใหการใหพนกงาน
สอบสวนถามผตองหาวามทนายความหรอไม ถาไมมใหรฐจดหาทนายความใหตามประมวลกฎหมายวธ
พจารณาความอาญามาตรา 134/1 เมอพนกงานสอบสวนไมไดจดหาทนายความใหจ�าเลยท 2 อนเปนการ
ไมปฏบตตามมาตรา134/1ถอยค�าใดๆทจ�าเลยท2ใหไวในชนสอบสวนยอมจะรบฟงเปนพยานหลกฐาน
ในการพสจนความผดของจ�าเลยท 2 ไมไดตามมาตรา134/4วรรคทายดงนจงไมอาจฟงค�าใหการในชน
สอบสวนของจ�าเลยท2ทใหการวาขณะจ�าเลยท1ตรวจนบเมทแอมเฟตามนในหองพกจ�าเลยท2อยดวย
มารบฟงเปนพยานหลกฐานโจทกเพอลงโทษจ�าเลยท2ได
ค�าพพากษาศาลฎกาท10384/2558การแจงขอหาและการสอบปากค�าจ�าเลยในชนสอบสวนแมมได
กระท�าตอหนาทปรกษากฎหมายตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวฯพ.ศ.2553มาตรา75วรรค
สองโดยกระท�าตอหนาทนายความซงไมผานการอบรมเปนทปรกษากฎหมายของศาลเยาวชนและครอบครว
กลางแตกมผลเพยงท�าใหค�าใหการชนสอบสวนของจ�าเลยไมอาจรบฟงเปนพยานหลกฐานไดตามประมวล
กฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา226ประกอบพ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครวฯพ.ศ.2553มาตรา
6 เทานน ไมถงขนาดเปนเหตใหการสอบสวนของพนกงานสอบสวนเสยไป กรณถอไดวาพนกงานสอบสวน
ไดมการสอบสวนความผดในคดนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา120แลวโจทกจง
มอ�านาจฟอง
ค�าพพากษาศาลฎกาท3119/2550แมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา7/1(2)จะ
บญญตใหผถกจบหรอผตองหามสทธใหทนายความหรอผทตนไววางใจเขาฟงการสอบสวนปากค�าตนไดใน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-24 กฎหมายวธพจารณาความอาญาและพยานชนสง
ชนสอบสวนและมาตรา 134/3 บญญตวาผตองหามสทธใหทนายความหรอผทตนไววางใจเขาฟงการสอบ
ปากค�าตนได และมาตรา134/4 (2)บญญตในเรองการถามค�าใหการผตองหานนใหพนกงานสอบสวนแจง
ใหผตองหาทราบกอนวาผตองหามสทธใหทนายความหรอผทไววางใจเขาฟงการสอบปากค�าตนไดกตามแต
ในบทบญญตของมาตรา134/4วรรคทายกบญญตไวแตเพยงวาถอยค�าใดๆทผตองหาใหไวตอพนกงาน
สอบสวนกอนมการแจงสทธตามวรรคหนง หรอกอนทจะด�าเนนการตามมาตรา 134/3 จะรบฟงเปนพยาน
หลกฐานในการพสจนความผดของผนนไมไดเทานน ดงนน แมพนกงานสอบสวนจะไมไดปฏบตตาม
บทบญญตดงกลาวขางตนกหาท�าใหการสอบสวนคดไมชอบแตอยางใดไม
คดEscobdedov.IIIinois(1964)ขอเทจจจรงไดความวาเมอวนท19มกราคม1960Escobdedo
ถกต�ารวจจบกมในขอหาฆาDannyพเขยของตนเองหลงถกจบกมEscobdedoรองขอพบทนายความเพอ
ปรกษาหลายครง แตต�ารวจทท�าการสอบสวนปฏเสธทกครงโดยอางวาเขายงไมไดถกด�าเนนคดในฐานะ
ผตองหา ระหวางนนต�ารวจแจง Escobdedo วา DiGerlandoผตองสงสยอกคนหนงใหการซดทอดวา
Escobdedoเปนคนรายต�ารวจแนะน�าใหEscobdedoรบสารภาพEscobdedoขอปรกษาทนาความกอน
ต�ารวจยงคงปฏเสธและสอบปากค�าEscobdedoตดตอกนนานถง14ชงโมง30นาทจนในทสดEscobdedo
ใหการรบสารภาพคดนศาลชนตนพพากษาลงโทษEscobdedoศาลฎกาสหรฐอเมรกาพพากษาใหยกฟอง
โดยใหเหตผลวาค�ารบสารภาพของEscobdedoรบฟงเปนพยานหลกฐานไมได เพราะกอนจะสอบปากค�า
ผตองหาผตองหามสทธพบทนายกอนถกสอบปากค�าและต�ารวจจะตองแจงใหผตองหาทราบถงสทธทจะไม
ตอบค�าถามตามรฐธรรมนญทแกไขครงท 6 ซงบญญตวา ในการด�าเนนคดอาญา จ�าเลยมสทธทจะไดรบ
การพจารณาคดอยางรวดเรวและเปดเผย ... และจะตองไดรบแจงถงรายละเอยดลกษณะแหงคดและขอ
กลาวหา สทธทจะไดรบการพจารณาโดยเปดเผยและสทธในการเผชญหนาพยานและมสทธทจะปรกษา
ทนายความ
ตอมาในป 1966ศาลฎกาสหรฐอเมรกาไดวางหลกประกนการคมครองสทธของผตองหาไวทเรยก
วาหลก“Mirandaหรอ“MirandaWarning”ในคดMirandav.Arizona(1966)วากอนเรมสอบถาม
ผตองหานอกจากต�ารวจจะตองเตอนถงสทธทผตองหาจะไมใหการและค�าใหการอาจใชยนเขาในศาลไดแลว
ต�ารวจจะตองแจงใหผตองหาทราบวาเขามสทธทจะมทนายความใหความชวยเหลอและถาเขาไมอยในฐานะ
จะหาทนายความไดเองกจะมการตงทนายความใหเวนแตผตองหาสละสทธทจะมทนายความค�าใหการของ
ผตองหาจงจะใชพสจนความผดของเขาไดการทศาลไดก�าหนดหลกการทเครงครดในสงทต�ารวจตองท�าใน
ขณะจบกมดงกลาวศาลใหเหตผลวาเมอบคคลถกคมขงหรอเสรภาพในการเดนทางถกจ�ากดยอมกระทบ
ตอสทธเสรภาพพนฐานของประชาชนต�ารวจตองแจงใหผถกกลาวหาทราบถงสทธตามรฐธรรมนญกอนทจะ
สอบปากค�าสทธเหลานนไดแกสทธทจะนงเฉย(ไมพด)สทธทจะมทนายความไมวาจดหามาเองหรอรฐจดหา
ใหและสทธทจะรบแจงสทธวาสงทเขาพดอาจถกใชยนกบตวเขาในศาลสทธตามรฐธรรมนญทศาลกลาวถง
คอ รฐธรรมนญฉบบแกไขท 5 ทบญญตวา ไมมบคคลใดถกบงคบในคดอาญาทจะใหการทมผลท�าใหตน
ตองรบโทษทางอาญา
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-25การรบฟงพยานหลกฐานในคดอาญา
MirandaWarningไดแก
- Youhavetherighttoremainsilent;
- Anythingyousaycanbeusedagainstyouinacourtoflaw;
- Youhave the right to consultwith a lawyer andhave that lawyerpresent
duringtheinterrogation;
- Ifyoucannotaffordalawyer,onewillbeappointedtorepresentyou;
- Youcaninvokeyourrighttobesilentbeforeorduringaninterrogation,and
ifyoudoso,theinterrogationmuststop.
- Youcaninvokeyourrighttohaveanattorneypresent,anduntilyourattorney
ispresent,theinterrogationmuststop.
ผ เขยนมขอสงเกตวาสทธของผตองหาทงหลายเหลาน ไมวากฎหมายไทยหรอกฎหมายของ
สหรฐอเมรกามบญญตไวเปนลายลกษณอกษรและมการประกาศใชเปนกฎหมายดงนนประชาชนทกคนไม
อาจปฏเสธวาไมรกฎหมายไมได แตประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 134/4 ยงคงย�าวา
เจาพนกงานตองแจงสทธอยด มฉะนนค�าใหการดงกลาวจะรบฟงเปนพยานหลกฐานไดตามมาตรา 134/4
วรรคทายในสหรฐอเมรกาหลงจากศาลวางหลกMirandaต�ารวจใหความเหนคดคานวาหลกในค�าพพากษา
ดงกลาววาท�าใหเกอบจะเปนไปไมไดทจะไดมาซงค�ารบสารภาพจากผกระท�าความผด
ค�าพพากษาศาลฎกาท 7123/2557ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ไดบญญตถงอ�านาจ
และหนาทของพนกงานสอบสวนในชนแจงขอหาตามมาตรา 134 ซงความในวรรคหนงก�าหนดใหพนกงาน
สอบสวนตองถามชอตวชอรองชอสกลสญชาตบดามารดาอายอาชพทอยทเกดของผตองหาเปนประการ
แรกตอจากนนจงแจงใหทราบถงขอเทจจรงเกยวกบการกระท�าทถกกลาวหาแลวจงแจงขอหาใหผตองหา
ทราบ รวมทงใหโอกาสผตองหาทจะแกขอหาและแสดงขอเทจจรงอนเปนประโยชนแกตนดงนน เมอเรม
ท�าการสอบสวนพนกงานสอบสวนจงมอ�านาจสอบถามขอมลเบองตนเกยวกบตวผตองหาผตองหามหนาท
ใหขอเทจจรงเกยวกบตนเองตามบทบญญตดงกลาวซงมสภาพบงคบทางอาญาดงทบญญตไวในประมวล
กฎหมายอาญามาตรา367ภายใตหลกเกณฑทพนกงานสอบสวนตองใหโอกาสผตองหาทจะแกขอกลาวหา
และแสดงขอเทจจรงทเปนประโยชนแกตนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา134วรรค
สเพอใหการสอบสวนด�าเนนตอไปไดถกตองและชอบธรรมสวนการถามค�าใหการผตองหาอนเปนอกขนตอน
หนงซงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา134/4บญญตใหเปนหนาทพนกงานสอบสวนตอง
แจงใหผตองหาทราบถงสทธทจะใหการหรอไมกไดรวมทงสทธในการใหทนายความและบคคลทผตองหาไว
วางใจเขาฟงการสอบปากค�าซงเปนขนตอนเมอผานการแจงขอหาแกผตองหาแลว
ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา134/4ในการถามค�าใหการผตองหาพนกงาน
สอบสวนตองเตอนผตองหาวาค�าใหการของเขาอาจใชเปนพยานหลกฐานยนเขาไดและผตองหาจะไมใหการ
กได ตามแนวค�าพพากษาฎกาเดมกอนแกไขเพมเตมมาตรา134/4ศาลฎกาวนจฉยวา ค�ารบสารภาพของ
จ�าเลยในชนสอบสวนทใหไว โดยมไดเตอนกอนจะใชเปนพยานหลกฐานยนจ�าเลยในชนพจารณานนไมได
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-26 กฎหมายวธพจารณาความอาญาและพยานชนสง
(ค�าพพากษาศาลฎกาท 769/2482, 1304/2483) แตมขอสงเกตวามค�าพพากษาศาลฎกาบางฉบบวนจฉยวา
หากมพยานหลกฐานประกอบฟงไดวาจ�าเลยใหการรบสารภาพโดยสมครใจและเชอถอไดมนคงกรบฟงได
(ค�าพพากษาศาลฎกาท1172/2510,2559/2508,901/2526)
ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา135บญญตวา“หามมใหพนกงานสอบสวน
ท�า หรอจดใหท�าการใด ๆ ซงเปนการลอลวง หรอขเขญ หรอใหสญญากบผตองหา เพอจงใจใหเขาใหการอยาง
ใด ๆ ในเรองทตองหานน”และมาตรา226บญญตวา“พยานวตถพยานเอกสาร หรอพยานบคคล ซงนาจะ
พสจนไดวาจ�าเลยมผด หรอบรสทธ ใหอางเปนพยานหลกฐานได แตตองเปนพยานชนดทมไดเกดขนจากการ
จงใจ มค�ามนสญญา ขเขญ หลอกลวง หรอโดยมชอบประการอน...” ดงนนค�าใหการของพยานบคคลไมวา
จะเปนผตองหาหรอพยานอน ซงพนกงานสอบสวนใชวธการอนมชอบทงหลายดงกลาวขางตนท�าใหเกดขน
จงเปนพยานหลกฐานทรบฟงไมได เชน ต�ารวจพดกบจ�าเลยวา หากไมรบสารภาพต�ารวจกจะตองจบกม
ภรยาจ�าเลยและคนในบานทงหมดดวย เปนค�ารบสารภาพทมเหตจงใจและบงคบใหกลว ไมอาจรบฟงเปน
พยานหลกฐานพสจนความผดจ�าเลยได(ค�าพพากษาศาลฎกาท473/2539)พนกงานสอบสวนแนะน�าจ�าเลย
วาถารบเสยคงจะไดรบความกรณาจากศาลเพราะเรองนมหลกฐานเปนการท�าใหจ�าเลยหลงเชอมใชค�ารบโดย
สจรต (ค�าพพากษาศาลฎกาท 218/2475) หรอบอกแกจ�าเลยวา ถารบสารภาพ จะกนไวเปนพยาน และไม
ฟองจ�าเลยเปนการใหสญญา(ค�าพพากษาศาลฎกาท1039/2482) หรอบอกวามพยานยนยนเอาความผดแก
จ�าเลย ซงความจรงไมมยอมเปนการหลอกจ�าเลย (ค�าพพากษาศาลฎกาท 598/2484) ค�ารบทเกดจาก
การจงใจลอลวงสญญาเหลานใชอางเปนพยานไมไดแตมขอยกเวนตามมาตรามาตรา226/1
การกระท�าตางๆทเปนการจงใจใหค�ามนสญญาอนเปนเหตใหจ�าเลยใหการรบสารภาพเสยไปนน
จะตองเปนการการท�าทมชอบหรอไมเปนธรรมแกผตองหา และหากการจงใจนนเปนเพยงการอธบายผลด
ผลเสยของคดไปตามความจรงตามสทธของจ�าเลยตามกฎหมายเชนถากระท�าผดกรบสารภาพเสยและหาก
รบสารภาพตากฎหมายแลวถอวาเปนเหตบรรเทาโทษทศาลอาจจะลดโทษใหหรอไมกไดหรอการยกเอาบาป
บญคณโทษหรอหลกธรรมหรอหลกศาสนาใหส�านกและพดความจรง ส�าหรบการหลอกลวงและขเขญนน
โดยสภาพเปนการกระท�าทมชอบอยแลว แตตองเปนการหลอกลวง ขเขญทท�าใหผตองหากลว จงใหการ
รบสารภาพ เชนน ค�ารบสารภาพนนไมอาจรบฟงได โดยไมตองค�านงวาค�ารบสารภาพนนจะเปนความจรง
หรอไม
ในศตวรรษท18ประเทศองกฤษการพฒนาหลกการรบฟงค�ารบสารภาพของผตองหาทยกเลกการ
ทรมานมาเปนความสมครใจโดยแทนนศาลองกฤษไดปฏเสธไมรบฟงพยานหลกฐานทเปนค�ารบสารภาพท
ไดจากการทรมานหรอสรางแรงจงใจทมชอบหรอการท�าใหผตองหาอยในสภาวะถกกดดนมากเกนไปอยางไร
กตามเมอค�ารบสารภาพไดผานกระบวนการโดยชอบแลวศาลกยงคงตองน�าค�ารบสารภาพนนมาชงน�าหนก
ความนาเชอถออกครงหนงมใชวาศาลจะตองเชอและน�าค�ารบสารภาพนนไปเปนเหตผลในการลงโทษจ�าเลย
ทนท เพราะค�ารบสารภาพนนอาจมเหตผลเบองหลงได เชนการรบสารภาพแทนผอนดงนนการรบฟงค�ารบ
สารภาพจงตองประกอบดวความสมครใจและความนาเชอถอ(VoluntarinessandTrustworthiness)
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-27การรบฟงพยานหลกฐานในคดอาญา
หลกความสมครใจและความนาเชอถอนน มตวอยางตามThe statute,18U.S.C.A. section
3501 วาดวยหลกเกณฑการรบฟงค�าใหการรบสารภาพ (Admissibility of confessions) บญญตวา
ค�าใหการรบสารภาพของผตองหาในคดอาญาจะรบฟงไดเมอผตองหาใหการรบสารภาพดวยความสมครใจ
สวนจะมน�าหนกรบฟงมากนอยเพยงใดนนใหผพพากษาทพจารณาคดแนะน�าลกชนใหพจารณาวา
(1) ระยะเวลาตงแตถกจบกมกระชนชดกบเวลาสอบปากค�าหรอไม
(2) จ�าเลยไดทราบขอหาและลกษณะของขอหานนมากนอยเพยงใด
(3) จ�าเลยไดรบแจงหรอไมวาถอยค�าของเขายอมถกน�าไปใชพสจนความผดเขาในชนศาลได
(4) จ�าเลยไดรบแจงสทธทจะปรกษาทนายความกอนใหการ และไดมกระบวนการจดหา
ทนายความใหจ�าเลยตามสมควรหรอไม
(5) ขณะทจ�าเลยใหการรบสารภาพนนจ�าเลยไดปรกษาทนายความแลวหรอไม
3. ค�าใหการรบสารภาพของจ�าเลยในชนพจารณาคดของในทางต�ารานกวชาการถงกบเปรยบเทยบ
ค�าใหการรบสารภาพวาเปน“QueenofEvidence”มสภาษตกฎหมายวา“ค�าใหการรบสารภาพของจ�าเลย
ทใหการตอศาลในกระบวนพจารณาคดมคณคาและมผลคทยงใหญมากกวาการพสจนดวยพยานหลกฐาน
อนทงปวง” (confession facta in judicio omni probationemajor est:A confessionmade in
judicialproceedingsisofgreatereffectthanallproof)ทงนเพราะกระบวนพจารณาคดในศาลเปน
ไปตามกระบวนการทชอบดวยกฎหมาย (DueProcess) กลาวคอศาลไดอานและอธบายฟองใหจ�าเลยฟง
โดยละเอยดจ�าเลยยอมเขาใจขอหาทตนเองถกฟองและอตราโทษตามกฎหมายกระบวนพจารณาคดดงกลาว
กระท�าโดยเปดเผย สาธารณชนยอมเขาฟงการพจารณาคดไดโดยตลอด จ�าเลยมโอกาสปรกษาและหา
ทนายความชวยเหลอในการตอสคด ไมวาจะเปนทนายความของตนเองหรอทนายความทรฐตองจดหาให
ดงนนค�าใหการรบสารภาพของจ�าเลยจงเปนโดยบรสทธยตธรรมและมคณคานาเชอถอค�าใหการรบสารภาพ
ของจ�าเลยนเปนหลกประกนวาศาลพจารณาพพากษาคดไดอยางถกตองและแสดงถงศกยภาพของเจาหนาท
ในการแสวงหาพยานหลกฐานจนจ�าเลยไมอาจใหการเปนอยางอนไดนอกจากใหการรบสารภาพ
หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 12.2.3 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 12.2.3
ในแนวการศกษาหนวยท 12 ตอนท 12.2 เรองท 12.2.3