บทที่ 10 การบันทึกบัญชีฟาร์ม...319...
TRANSCRIPT
บทท 10 การบนทกบญชฟารม
การบนทกขอมลตาง ๆ ทเกดขนภายในฟารมอยางเปนระบบระเบยบในรปแบบทเรยกวาเปน "การบนทกบญชฟารม" นนเปนเรองทส าคญและจ าเปนมากส าหรบเกษตรกร หลงจากทธรกจฟารมไดเรมด าเนนกจการกควรตองมการลงบนทกขอมลการใชจายทางการเงนตลอดเวลาทมตวเลขเคลอนไหว แตเกษตรกรสวนใหญมกละเลยกบการบนทกขอมลตางๆเหลานลงในบญชของกจการฟารมของตน ท าใหขาดขอมลทจะน ามาใชในการวางแผนและการจดท างบประมาณ ขาดขอมลทจะใชประกอบการวางแผนการผลต รวมถงขอมลทจะชวยตดสนใจเลอกกจการทตนควรจะผลต เปนตน การบนทกบญชฟารมเสมอนเปนการรวบรวมขอมลทางตวเลขทงหมดของฟารมและสามารถน ามาวเคราะหผลการด าเนนงานฟารมตอไปได วามจดออนทควรปรบปรงอยางไร เพอใหการท าธรกจฟารมมประสทธภาพยงขน ความหมายและประโยชนของการบนทกบญชฟารม ค าวา "การบญช" ทสมาคมผสอบบญชอนญาตของสหรฐอเมรกา (AICPA) ไดใหค าจ ากดความไวคอ "การบญช เปนศลปะของการจดบนทก การจดหมวดหม และสรปผลของรายการ และเหตการณเกยวกบการเงน รวมทงการวเคราะหและแปรความหมายจากผลนนดวย" ซงเราอาจสรปประโยชนของการบนทกกจการฟารมไดดงน
1. เกษตรกรจะทราบฐานะทางการเงนของตนเองวาเปนอยางไร และเงนลงทนทตนมอยโดยพจารณาจากเงนสด และบนทกบญชทรพยสนคงเหลอ
2. เกษตรกรจะทราบถงรายรบรายจาย ทเกดขนภายในฟารมของตน ท าใหทราบผลก าไรขาดทนทเกดขนเนองจากรายรบรายจาย อกทงชวยพจารณาตดรายจายทไมจ าเปนออกได
3. เปนการรวบรวมขอมลเพอน ามาวเคราะหผลการด าเนนงานฟารมในแตละรอบปการ ผลต วาดขนหรอเลวลงอยางไร
4. ใชประกอบการพจารณาตดสนใจเปลยนแปลงรปงานฟารม ตดสนใจการผลต ตด สนใจเกยวกบขนาดของฟารม ตลอดจนตดสนใจเกยวกบการเปลยนแปลงวธการผลตตาง ๆ ในฟารม
316
5. สามารถสรปรายงานตาง ๆ ทบนทกไว เพอแสดงสถานะทางการเงน (Financial Statement) ตอสถาบนการเงนตาง ๆ เมอตองการสนเชอ
6. เปนการแยกขอมลทเกดจากการท าฟารมออกจากขอมลในครวเรอนของผด าเนนงาน ฟารม เพอสามารถวเคราะหผลการด าเนนงานฟารมไดอยางแทจรง 7. ท าใหจดสรรผลตอบแทนทไดจากการท าฟารมใหแกผ รวมด าเนนการไดอยางยตธรรม ในกรณทอาจมผ รวมรบผลประโยชนจากการท าธรกจฟารมดวยกน 8. ท าใหการเสยภาษตอรฐบาล เปนไปโดยรวดเรว ถกตอง เนองจากมหลกฐานทางตวเลขเปนขอมลทยนยนได การบนทกบญชฟารมหรอจะเรยกวาการบนทกกจการฟารมกไดในทนนน จะเปนการแสดงวธการบนทกบญชอยางงาย ไมยงยากเหมอนกบธรกจอนๆ และไมใชวธการทางบญชทมความซบซอน ทงนเพอใหเหมาะสมกบสภาพการท าฟารมโดยทวไปของเกษตรกรในประเทศไทย กลาวคอเกษตรกรจะใชเวลาสวนใหญอยในฟารม ตองใชแรงกายมากท าใหเหนอยลา ไมสามารถทมเทใหกบการบนทกบญชไดมากนก ประกอบกบความรทางดานการบญชมนอย ถาเพยงสามารถบนทกไดและน าไปใชประโยชนได กถอวาเปนการบนทกบญชฟารมทมประสทธภาพแลว ประเภทของบนทกบญชฟารม ประเภทของการบนทกบญชฟารมตามในทศนะของนกวชาการหลายทานอาจจะแบงประเภทของการบนทกบญชไวแตกตางกนเชน 3 ประเภทบาง 4 ประเภทบาง หรอ 5 ประเภทบางแตอยางไรกตามขอมลทใชบนทกและวตถประสงคทตองการนนเปนขอมลเดยวกนและวตถประสงคอนเดยวกน ส าหรบในต าราเลมน จะแบงประเภทของบนทกบญชฟารมไวเปน 5 ประเภทตามลกษณะการบนทกกจการฟารม ดงน
1. บนทกบญชรายจายฟารม 2. บนทกบญชรายไดฟารม 3. บนทกบญชรายการเจาหนฟารม 4. บนทกบญชรายการลกหนฟารม 5. บนทกบญชทรพยสนฟารม
317
การบนทกบญชรายจายฟารม เปนการบนทกรายจายทกชนดทเกดขนกบฟารม โดยแยกประเภทของรายจายไวดงตารางท 43 โดยปกตรายจายทกประเภทจะบนทกไวในตารางเดยวกน แตอาจจะแยกรายละเอยดตอไปอก เชน เปนรายจายจากพชชนดไหน จากสตวชนดไหน ซงคอนขางซบซอนขน เพราะรายจายบางชนดใชรวมกนไประหวางพชหลายชนด หรอระหวางพชกบสตว ซงอาจพยายามแยกไดเหมอนกนโดยใชอตราสวนของการใชงาน มาแยกรายจายรวมนนออกเปนสวน ๆ การจะบนทกรายจายของฟารมใหละเอยดเพยงใดนน ขนอยกบวตถประสงคในการวเคราะหผลการด าเนนงานฟารมของแตละฟารม ถาฟารมตองการวเคราะหรายจายในแตละกจการ กตองแยกประเภทของรายจายเปนแตละกจการ เชน รายจายเกยวกบหม รายจายเกยวกบเปด รายจายของขาวโพด เปนตน หรอถาฟารมตองการวเคราะหรายจายรวมของฟารมเลย กไมตองแยกประเภทของรายจายใหละเอยดนก รายจายของฟารมอาจประกอบดวยรายการดงน
1. คาซอปศสตว 2. คาอาหารสตว 3. คาพนธพช 4. คาป ย 5. คายาปราบศตรพช 6. คาดอกเบยและเงนตน 7. คาจางแรงงาน 8. คาสวสดการคนงาน 9. คาน ามนเชอเพลง 10. คาซอเครองจกรเครองมอ 11. คาสรางและซอมแซมอสงหารมทรพย 12. คาขนสงและคาใชจายในการขาย 13. คาซอมเครองจกรเครองมอ 14. คาใชจายเบดเตลด
318
เมอเกษตรกรแบงหมวดหมหรอแบงกลมของรายจายทงหมดในฟารมของตนเองไดแลวกน ามาบนทกลงในบนทกบญชรายจายฟารมซงไดแบงหมวดหมตามรายจายโดยแบงเปนชองๆตามแนวนอนไปเรอยๆ จนครบ เมอมรายการรายจายเกดขนเมอใดกใหลงไวในหมวดใดหมวดหนง ดงแสดงในตาราง
ตารางท 43 แสดงการบนทกบญชรายจายของฟารม
ทมา: (เบญจมาส ลกษณยานนท, 2547, หนา 288)
หรอหากเกษตรกรตองการทจะแยกรายการของรายจายแตละหมวดหมกสามารถหากเหนวาตองการเพมรายการอนเพมเตม เชน มผจาย(ผ ไปซอสนคา)หลายคน กสามารถท าไดโดยแยกเปนแผนๆ ตามรายการรายจายไปเรอยๆ แตใหรวมไวในเลมเดยวกน
รายการ ท
วน เดอน ป
คาซอ ปศสตว
คาอาหาร สตว
คาพนธ พช
คาปย ... คาใชจาย เบดเตลด
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
…
3 พ.ค. 48 6 พ.ค. 48
2,000 1,000
รวม
- 2,000
XXX
1,000
XXX
XXX
XXX
319
ตารางท 44 แสดงการบนทกบญชรายจายของฟารม
… ทมา: (เบญจมาส ลกษณยานนท, 2547, หนา 289)
รายการท วน เดอน ป คาซอปศสตว ชอผจาย หมายเหต 1 2 3 4
…
รวม - XXX XXX
รายการท วน เดอน ป คาอาหารสตว ชอผจาย หมายเหต 1 2 3 4
…
รวม - XXX XXX
แผนท 1
แผนท 2
แผนท 3
320
การบนทกบญชรายไดฟารม การบนทกรายไดไมซบซอนเหมอนการบนทกรายจาย สามารถแยกประเภทของรายไดออกไดชดเจน ดงน
1. การบนทกรายไดจากสตว 2. การบนทกรายไดจากพช 3. การบนทกรายไดอยางอนเกยวกบฟารม
ลกษณะการบนทกรายไดของฟารมพจารณาไดจากตารางท 45, 46 และ 47 ตารางท 45 แสดงการบนทกบญชรายไดจากสตว
ทมา: (เบญจมาส ลกษณยานนท, 2547, หนา 290)
รายการท
วน เดอน ป ชนดของสตวหรอผลตภณฑจากสตว
จ านวนขาย
ราคาตอหนวย
จ านวนเงน
หมายเหต
1 2 3 4 5 6 7 8
…
รวม
-
-
-
-
XXX
321
ตารางท 46 แสดงการบนทกรายไดจากพช
ทมา: (เบญจมาส ลกษณยานนท, 2547, หนา 291) ตารางท 47 แสดงการบนทกรายไดอยางอนเกยวกบฟารม
ทมา: (เบญจมาส ลกษณยานนท, 2547, หนา 291)
รายการท
วน เดอน ป ชนดของพช จ านวนขาย
ราคาตอหนวย
จ านวนเงน
หมายเหต
1 2 3 4 5
…
รวม
-
-
-
-
XXX
รายการท
วน เดอน ป ชนดของรายได จ านวนเงน หมายเหต
1 2 3 4 5
…
รวม
-
-
XXX
-
322
การบนทกบญชรายการเจาหนฟารม หมายถง การบนทกวาฟารมมเจาหนอยเทาไร รายละเอยดของเจาหนแตละรายเปนอยางไร เชน การทฟารมก ยมเงนผ อนมา แสดงวาฟารมมเจาหนหรอการทฟารมซอปจจยการผลตตาง ๆ โดยไมจายเงนสด กแสดงวาฟารมมเจาหน ซงจะตองน ามาบนทกในรายการเจาหน ฟารมทงสน ตารางท 48 แสดงการบนทกบญชรายการเจาหนฟารม
ทมา: (เบญจมาส ลกษณยานนท, 2547, หนา 292)
รายการท
วน เดอน ป ชอเจาหน จ านวนหน อตรา
ดอกเบย ก าหนดช าระ
หมายเหต
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
…
รวม
-
-
XXX
-
-
-
323
การบนทกบญชรายการลกหนฟารม เปนการบนทกวาฟารมมลกหนอยเทาไร รายละเอยดของลกหนแตละรายเปนอยางไร เชน การทฟารมใหผ อนก ยมเงน หรอการทฟารมขายผลผลตและทรพยสนของฟารมออกไป โดยยงไมไดรบช าระเงน ซงแสดงวาฟารมมลกหนเกดขน จงตองบนทกลงในรายการลกหนฟารม ตารางท 49 แสดงการบนทกรายการลกหนฟารม
ทมา: (เบญจมาส ลกษณยานนท, 2547, หนา 293)
รายการท วน เดอน ป ชอลกหน จ านวนหน อตรา
ดอกเบย ก าหนดช าระ
หมายเหต
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
…
รวม
-
-
XXX
-
-
-
324
การบนทกบญชทรพยสน(คงเหลอ)ฟารม เปนการบนทกรายการทรพยสนทมอยทงหมดทคงเหลออยในฟารม การบนทกทรพยสนคงเหลอฟารมจะท าใหทราบวา ในรอบปการผลตของฟารมทรพยสนตาง ๆ ในฟารมไดเปลยนแปลงไปอยางไร และมความส าคญตอการวเคราะหผลการท าฟารม ซงจะกลาวในหวขอตอไป สงส าคญในการบนทก ทรพยสนคงเหลอฟารมอยทการประเมนมลคาของทรพยสนแตละชนดใหมความเหมาะสม เพอจะไดแสดงสถานะของฟารมอยางแทจรง ในการประเมนมลคาของทรพยสนแตละชนด มวธการตาง ๆ ดงจะไดกลาวถงในหวขอถดไป และหลงจากทไดส ารวจทรพยสนตาง ๆ ทงหมดในฟารม และทราบวธการประเมนมลคาทรพยสนแตละชนดแลว ควรสรปแสดงรายการทรพยสนตาง ๆ ออกเปนหมวดหม ดงตารางท 50 ทงนเพอประโยชนในการวเคราะหตอไป ตารางท 50 แสดงการบนทกบญชทรพยสนคงเหลอฟารม
รายการ มลคาเมอตนปการผลต
(บาท) มลคาเมอปลายป การผลต (บาท
1. หมวดทดน 1.1 ทปลกไมผล 1.2 ทนา 1.3 ทปลกพชไร
… 2. หมวดเครองจกรเครองมอ 2.1 แทรกเตอร 2.2 รถบรรทก 2.3 เครองสขาวโพด
…
325
ตารางท 23 (ตอ)
รายการ มลคาเมอตนปการผลต
(บาท) มลคาเมอปลายปการ
ผลต (บาท 3. หมวดสงปลกสราง 3.1 โรงรดนมวว 3.2 ยงฉาง 3.3 รวฟารม
… 4. หมวดสตว 4.1 วว 4.2 หม
… 5. หมวดพช 5.1 ขาว 5.2 ขาวโพด
… 6. หมวดของใชในการผลต 6.1 เมลดพนธ 6.2 ป ย 6.3 ยาปราบศตรพช
…
รวม ทมา: (เบญจมาส ลกษณยานนท, 2547, หนา 294-295) การเปรยบเทยบมลคาของทรพยสนคงเหลอฟารมเมอตนปกบปลายป จะท าใหทราบวาการเปลยนแปลงของทรพยสนคงเหลอฟารมระหวางปมการผลตเพมขนหรอลดลงอยางไร ซงจะใชประกอบการวเคราะห รายการแสดงรายไดฟารม (Farm Income Statement) ตอไป
326
วธการประเมนมลคาของทรพยสน(ทคงเหลอ)
1. ประเมนโดยใชราคาขายสทธ ประเมนโดยใชราคาขายสทธ (Net Selling Price) หมายถง ราคาตลาดของ
ทรพยสนนน หลงจากหกคาใชจายในการขายออกแลว ทรพยสนทจะประเมนราคาดวยราคาขายสทธ น ควรเปนทรพยสนทฟารมผลตขนมาเพอขาย เชน พชหรอสตวตาง ๆ ทมอยในฟารมแตยงไมไดขาย เชน ฟารมมลกไกอย 100 ตว ราคาตลาดตวละ 5 บาท คาใชจายในการขาย เชน คาขนสง คาบรรจหบหอ ฯลฯ ตกตวละ 1 บาท ดงนนมลคาของลกไกจงเทากบ 400 บาท
2. ประเมนโดยใชราคาทนหกดวยคาเสอม ประเมนโดยใชราคาทนหกดวยคาเสอม (Cost Minus Depreciation) คอ การ
ประเมนมลคาทรพยสนโดยหกคาเสอมทเกดจากการใชทรพยสนนนมาตลอดป ออกจากราคาทนเมอตนปการผลต วธนเหมาะสมส าหรบทรพยสนทใชด าเนนงาน เชน เครองจกรเครองมอ โรงเรอน และสงกอสรางตาง ๆ ในฟารม ทมอายการใชงานนอย ตลอดจนสตวทใชท าพนธ
3. ประเมนโดยใชราคาทนหรอราคาตลาด ประเมนโดยใชราคาทนหรอราคาตลาด (Cost or Market Price) แลวแตวาราคาไหนจะต ากวากน ราคาทน หมายถง ราคาทซอทรพยสนนนมา วธนเหมาะสมส าหรบการประเมนมลคาทรพยสนทซอมา ซงเหลอหรอเกบไวใชในฤดการผลตตอไป เชน ป ย ยาปราบศตรพช อาหารสตว เปนตน การทตองเลอกราคาใดราคาหนงทต ากวากนนน เพอไมใหการประเมนราคาทรพยสนประเภทนสงเกนไป ถาราคาตลาดในขณะประเมนของทรพยสนเหลาน ตกต าลง
4. ประเมนโดยใชราคาทดแทนกนดวยคาเสอม ประเมนโดยใชราคาทดแทนกนดวยคาเสอม (Replacement Cost Minus
Depreciation) ราคาทดแทน หมายถง ราคาทจะตองซอหรอสรางสงของนนขนมาใหม วธน เหมาะสมส าหรบสงปลกสรางตาง ๆ ในฟารมทมอายการใชงานนาน เชน ในระยะเวลา 20 ป ราคาวสดตาง ๆ ทใชในสงปลกสรางอาจมราคาสงขนอยางมาก การจะประเมนมลคาทรพยสนประเภทนใหใกลเคยงกบความเปนจรงยงขน จงตองเปรยบเทยบวาในภาวะปจจยสงปลกสรางตางๆ ทฟารมมอยควรจะมมลคาเทาไร แลวจงหกคาเสอมในรอบปการผลต แตถาระดบราคาวสดตาง ๆ ไมเปลยนแปลงมากนก กอาจประเมนมลคาทรพยสนเหลานดวยวธท 2 กได
327
5. ประเมนโดยใชราคาตลาด
ประเมนโดยใชราคาตลาด (Market Price) มกใชกบการประเมนราคาทดนของฟารม และเพอปองกนการประเมนราคาทสงหรอต าเกนไป เมอเกดการเปลยนแปลงดานราคาอยางผดปกตในบางป จงอาจใชราคาเฉลยในระยะยาวหลาย ๆ ป เชน 5 ป หรอ 10 ป เปนหลกในการประเมนราคาทดน
การหาคาเสอมของทรพยสน คาเสอม (Depreciation) ในภาษาทางวชาการหรอในภาษาทชาวบานหรอเกษตรกรอาจเรยกวา "คาสกหรอ"นน หมายความถง มลคาของทรพยสนทสญเสยไปอนเนองมาจากการใชทรพยสนแตละชนดนน เมอทรพยสนถกใชเปนเวลานานขน คาเสอมจะเพมขนเรอย และมลคาของทรพยสนทใชจะนอยลงเรอย จนไมมมลคาเลย หรอจนกระทงทรพยสนนนใชงานตอไปไมไดเหลอแตมลคาซาก (Salvage Value) การสญเสยมลคาของทรพยสนแตละชนดนนไมเหมอนกนขนอยกบปจจยส าคญ 2 ประการคอ อายการใชงานของทรพยสนนน กบ ลกษณะของการใชทรพยสนนน ทรพยสนทคงทนถาวร เชน สงปลกสราง โรงเรอนตาง ๆ มกจะสญเสยมลคาไปตามอายการใชงาน แตทรพยสนประเภทเครองจกรตาง ๆ เชน รถบรรทก การสญเสยมลคาของทรพยสนมกจะเปนไปตามลกษณะการใชงาน รถบรรทกชนดและขนาดเดยวกน 2 คน ในระยะเวลาเทากน คนหนงใชงานมาแลว 20,000 กโลเมตร อกคนหนงใชงาน 2,000 กโลเมตร มลคาของรถบรรทกทเหลอหลงจากการใชงานในระยะเวลาเดยวกนนน ยอมไมเทากน ซงมลคาของรถบรรทกทสญเสยไปนน กคอ คาเสอม นนเอง คาเสอม ทเกดขนกบทรพยสนแตละชนดในฟารมนน ถอไดวาเปนตนทนในการผลตอยางหนงของฟารมดวย การแสดงตนทนการผลตของพชหรอสตวชนดตาง ๆ ในฟารม ตลอดจนการแสดงสถานะทางการเงนของฟารม จงตองมรายการของคาเสอมรวมอยดวย วธการค านวณคาเสอม ทนยมใชกนม 3 วธดงตอไปน
1. การค านวณหาคาเสอมแบบเทากนทกป การค านวณหาคาเสอมแบบเทากนทกป วธนเรยกกนวา "The Straight-Line
Method" ค านวณคาเสอม โดยเอาราคาทน (Original Cost) ของทรพยสนนนหกดวยคาซาก (Salvage Value) แลวหารดวยอายการใชงานของทรพยสนนน
328
สตร
Ds = OC - SV
N
เมอ Ds = คาเสอมรายป
OC = มลคาตนของทรพยสน(ราคาทน) SV = มลคาซาก N = อายการใชงานของทรพยสน ตวอยาง การค านวณหาคาเสอมแบบเทากนทกป
เชน ซอเครองมอชนดหนงมาราคา 2,200 บาท คาดวาจะใชงานได 5 ป เมอครบ 5 ป แลวจะขายเปนเศษเหลกไดเงน 200 บาท ดงนน คาเสอม ของเครองมอชนดน = 2,200 - 200
5 = 2,000 5 = 400 บาทตอป
น ามาเขยนลงตารางเพอหามลคาของทรพยสนหรอเครองมอชนดน เพอจะไดน าตวเลขของมลคาเครองมอชนดนไปลงในบนทกบญชสนคาคงเหลอฟารม (หรอเรยกวาบนทกบญชทรพยสนฟารมกได) ตามมลคาทรพยสน ดงน
329
ตารางท 51 แสดงการค านวณหาเสอมและมลคาคงเหลอวธการค านวณหาคาเสอมแบบเทากนทกป
หนวย : บาท ปท มลคาทรพยสนตนป คาเสอมแตละป มลคาทรพยสนปลายป 1 2,000 400 (2,000 - 400) = 1,600 2 1,600 400 (1,600 - 400) = 1,200 3 1,200 400 (1,200 - 400) = 800 4 800 400 400 5 400
400
มลคาซาก 200 รวมมลคา 2,200
0
ทมา: (เบญจมาส ลกษณยานนท, 2547, หนา 299)
2. การค านวณคาเสอมโดยการลดคาเสอมรายปในปหลง การค านวณคาเสอมโดยการลดคาเสอมรายปในปหลง วธน เ รยกกนวา "The
Declining – balance Method" หรอ บางต าราเรยกวา "Double–declining Balance Method" วธนจะไดคาเสอมในปแรกประมาณไมเกน 2 เทาของจ านวนรอยละของการหกคาเสอม ทค านวณโดยวธการค านวณหาคาเสอมแบบเทากนทกป วธค านวณมวธคดได 2 แบบ คอ
แบบท 1 วธนไมตองหกคาซากออกจากราคาทนกอน เพราะคาซากจะถกก าหนดขนเองในภายหลงเมอหกคาเสอมแตละปจนครบอายการใชงานของทรพยสนนนแลว ส าหรบจ านวนรอยละทใชหกคาเสอมของทรพยสนวธน โดยปกตจะใกลเคยงและไมเกน 2 เทาของวธแรก จงใชตวเลขรอยละ 2 เทาของวธแรก เปนรอยละทแนนอนทกปคณเขากบมลคาทเหลออย
สตร
Db = 2 x รอยละของการหกคาเสอมทค านวณโดยวธแรก x R
เมอ Db = คาเสอมรายป
330
R = มลคาคงเหลอของทรพยสน ตวอยาง การค านวณคาเสอมโดยการลดคาเสอมรายปในปหลง
จากการใชตวอยางเดม แสดงวาคาเสอม ทค านวณโดยวธการค านวณหาคาเสอมแบบเทากนทกป นน เปน 20 เปอรเซนตตอป ดงนนจ านวนเปอรเซนตทจะใชหกคาเสอมดวยวธนจงเปน 40 เปอรเซนตตอป ตารางท 52 แสดงการค านวณคาเสอมของเครองมอชนดหนงทมราคาทนเปน 2,200 บาท อายการใชงาน 5 ป ดวยอตราคาเสอม 40 เปอรเซนต
หนวย : บาท ปท มลคาทรพยสนตนป คาเสอมแตละป มลคาทรพยสนปลายป 1 2,200 40% x 2,200 = 880 (2,200 - 880) = 1,320 2 1,320 40% x 1,320 = 528 (1,320 - 528) = 792 3 792 40% x 792 = 317 (792 - 317) = 475 4 475 190 285 5 285 114
มลคาซาก 171 รวมมลคา 2,200
171
ทมา: (เบญจมาส ลกษณยานนท, 2547, หนา 300) ถาคาดวาเครองมอชนดนมอายการใชงานถง 6 ป การค านวณคาเสอม โดยวธการค านวณหาคาเสอมแบบเทากนทกป จะไดคาเสอม ปละ 333.33 บาท ซงเทากบหกคาเสอม ปละ 15.15 เปอรเซนต เมอตองการหกคาเสอม โดยวธการลดคาเสอมรายปในปหลง จงตองหกคาเสอม เทากบ 2 x 15.15 = 30.30 เปอรเซนต ซงอาจใชคาประมาณเพยง 30 เปอรเซนตเทานน เพอความสะดวกในการค านวณ เลยกได
331
แบบท 2 วธนเมอค านวณออกมาแลวจะไดตวเลขทเทากนกบวธคดในแบบท 1 ใช
หลกการเดยวกนวาคาเสอมในปแรกๆนน ควรจะหกคาเสอมไวมากหนอย แลวคอยลดลงในปหลงๆ เปนวธการทก าหนดอตราคาเสอมคดเปนตวเลขทเทากนทกๆปคณดวยมลคาคงเหลอของทรพยสนเชนกน แตทมาของตวเลขตางกน ดงน
สตร
Db = 2 x R
N
เมอ Db = คาเสอมรายป
R = มลคาคงเหลอของทรพยสน N = อายการใชงานของทรพยสน ตวอยาง การค านวณคาเสอมโดยการลดคาเสอมรายปในปหลง
จากการใชตวอยางเดม แสดงวา ตวเลขทแนนอนนนคอ
2 = 2 N 5
= 0.4
น าไปใชแทนคาในตารางการค านวณได ดงน
332
ตารางท 53 แสดงการค านวณคาเสอมโดยการลดคาเสอมรายปในปหลง
หนวย : บาท ปท มลคาทรพยสนตนป คาเสอมแตละป มลคาทรพยสนปลายป 1 2,200 0.4 x 2,200 = 880 (2,200 - 880) = 1,320 2 1,320 0.4 x 1,320 = 528 (1,320 - 528) = 792 3 792 0.4 x 792 = 317 (792 - 317) = 475 4 475 190 285 5 285 114
มลคาซาก 171 รวมมลคา 2,200
171
ทมา: (เบญจมาส ลกษณยานนท, 2547, หนา 302)
3. การค านวณคาเสอมโดยการลดคาเสอมตามอตราสวนอายการใชงานคงเหลอ
การค านวณคาเสอมโดยการลดคาเสอมตามอตราสวนอายการใชงานคงเหลอ วธน เรยกวา "The Sum Of The Years Digits Method" มวธการค านวณคาเสอม ดงน
3.1 หกมลคาตนของทรพยสนดวยมลคาซาก 3.2 คณผลทไดจากขอ 3.1 นนดวยอายการใชงานคงเหลอแลวหารดวยผลรวม
ของอายการใชงานคงเหลอทงหมด
สตร
Dy = n x (OC – SV)
Y
333
เมอ Dy = คาเสอมรายป
OC = มลคาตนของทรพยสน (ราคาทน) SV = มลคาซาก n = อายการใชงานคงเหลอของทรพยสน Y = ผลรวมของอายการใชงานคงเหลอทงหมด ตวอยาง แสดงการค านวณคาเสอมโดยการลดคาเสอมตามอตราสวนอายการใชงานคงเหลอ
ดงตวอยางเดม ค าตอบของวธค านวณขอ 3.1 คอ (2,200 – 200) = 2,000 และเครองมอมอายการใชงาน 5 ป ผลบวกของจ านวนปของอายการใชงานจงเทากบ 1+2+3+4+5 = 15 ดงนนจะไดคาเสอม ดงน
คาเสอมในปแรก = 5 x 2,000 = 666.67 15 คาเสอมในปท 2 = 4 x 2,000 = 533.33 15 คาเสอมในปท 3 = 3 x 2,000 = 400 15 คาเสอมในปท 4 = 2 x 2,000 = 266.67 15 คาเสอมในปท 5 = 1 x 2,000 = 133.33 15 น ามาเขยนลงตารางเพอหามลคาของทรพยสนหรอเครองมอชนดน เพอจะไดน าตวเลขของมลคาเครองมอชนดนไปลงในบนทกบญชทรพยสน(คงเหลอ)ฟารม (หรอเรยกวาบนทกบญชทรพยสนฟารมกได) ตามมลคาทรพยสน ดงน
334
ตารางท 54 แสดงการค านวณคาเสอม โดยวธการลดคาเสอมตามอตราสวนของอายการใชงานคงเหลอ
หนวย : บาท
ปท มลคาทรพยสนตนป คาเสอมแตละป มลคาทรพยสนปลายป
(โดยประมาณ) 1 2,000 666.67 1,333 2 1,333 533.33 800 3 800 400.00 400 4 400 266.67 133 5
133 133.33 มลคาซาก 200 รวมมลคา 2,200
0
ทมา: (เบญจมาส ลกษณยานนท, 2547, หนา 304) เปรยบเทยบขอแตกตางในการค านวณคาเสอม ทง 3 วธ เพอใหเหนขอแตกตางไดชดเจน จงน าคาเสอม ในแตละปมาเปรยบเทยบดงตารางท 55
335
ตารางท 55 แสดงการเปรยบเทยบคาเสอมทง 3 วธ
ปท วธการค านวณหาคาเสอมแบบเทากนทกป
(Straight Line)
การลดคาเสอมรายปในปหลง(Declining
Balance)
การลดคาเสอมตามอตราสวนอายการใชงาน(Sum of the Years
Digits) 1 200 880 666.67 2 200 528 533.33 3 200 317 400.00 4 200 190 266.67 5 200 114 133.33
รวมคาเสอม คาซาก ราคาทน
2,000 200 2,000
2,090 171 2,200
2,000 200 2,200
ทมา: (เบญจมาส ลกษณยานนท, 2547, หนา 305) หลกการพจารณาขอแตกตางวธการหาคาเสอม การพจารณาตารางท 55 พอจะสรปขอแตกตางในการค านวณคาเสอม ทง 3 วธไดดงน
1. วธการค านวณหาคาเสอมแบบเทากนทกป คาเสอมจะถกหกเทากนทกป สวนวธการลดคาเสอมรายปในปหลง (Declining Balance) คาเสอมจะลดลงเรอยๆ ในจ านวนทนอยลงเรอย ๆ เชนกน คอ คาเสอม ในปท 2 จะลดลงจากปท 1 = 880 – 528 = 352 บาท คาเสอม ในปท 3 จะลดลงจากปท 2 = 528 – 317 = 211 บาท คาเสอม ในปท 4 จะลดลงจากปท 3 = 317 – 190 = 127 บาท คาเสอม ในปท 5 จะลดลงจากปท 4 = 190 – 114 = 76 บาท
336
จะเหนวา คาเสอม จะลดลงในจ านวนทนอยลงเรอย ๆ คอ จาก 352 เปน 211 เปน 127 จนกระทงปสดทายคาเสอม ในปท 5 เปน 76 บาท ส าหรบ วธการลดคาเสอมตามอตราสวนของอายการใชงานคงเหลอ ( Sum of The Years Digits) คาเสอมจะลดลงเรอย ๆ ในจ านวนทเทากนทกป คอ คาเสอมในปท 2 จะลดลงจากปท 1 = 666.66 – 533.33 = 133.33 บาท คาเสอมในปท 3 จะลดลงจากปท 2 = 533.33 – 400.00 = 133.33 บาท คาเสอมในปท 4 จะลดลงจากปท 3 = 400.00 – 266.67 = 133.33 บาท คาเสอมในปท 5 จะลดลงจากปท 4 = 266.67 – 133.33 = 133.33 บาท 2. วธการค านวณหาคาเสอมแบบเทากนทกป และวธการลดคาเสอมตามอตราสวนของอายการใชงานคงเหลอหลงจากหกคาเสอมครบทกปแลว มลคาทรพยสนทเหลอจะเทากบคาซากทไดประเมนไวตงแตแรก แตแบบการลดคาเสอมรายปในปหลงจะไดมลคาทรพยสนทเหลอหรอคาซากจากการถกก าหนดขนเองในภายหลง โดยเอาคาเสอมรวมทงหมดหกออกจากราคาทน จงเทากบ 2,200 – 2,029 = 171 บาท ความแตกตางของคาเสอม ทง 3 วธน อาจแสดงไดดงรปตอไปน เมอพจารณาการลดลงในมลคาของเครองมอชนดน ซงถกหกคาเสอมในแตละปจะเหนลกษณะการเคลอนไหวของมลคาของเครองมอชนดน ดงรปท 40
337
รปภาพท 39 แสดงลกษณะการเคลอนไหวของคาเสอม ทง 3 วธ
ทมา: (เบญจมาส ลกษณยานนท, 2547, หนา 307) รปภาพท 40 แสดงลกษณะการเคลอนไหวของมลคาเครองมอเมอถกหกคาเสอมในแตละป
ทมา: (เบญจมาส ลกษณยานนท, 2547, หนา 307)
Sum of Year Digits
Declining
Straight Line
Sum of Year Digits
Declining
Straight Line
338
คาเสอม ของทรพยสนแตละชนดแตกตางกนไป ทรพยสนประเภทคงทนถาวร เชน รว หรอโรงเรอนตาง ๆ ในฟารม คาเสอม มกจะไมแตกตางกนมากในแตละป การค านวณคาเสอม โดยวธการค านวณหาคาเสอมแบบเทากนทกป จงเหมาะสมส าหรบทรพยสนประเภทน แตทรพยสนบางประเภท เชน เครองจกร รถยนต มลคาของทรพยสนเหลานจะลดลงมากในระยะแรกหลงจากซอมาใช การค านวณคาเสอม ของทรพยสนประเภทนจงมกใชวธการลดคาเสอมรายปในปหลง (Declining Balance) หรอ วธการลดคาเสอมตามอตราสวนของอายการใชงานคงเหลอ (Sum of the Years Digits) การค านวณคาเสอมตามทกลาวมาทง 3 วธน คาเสอมจะกระจายไปตามระยะเวลาของอายการใชงานของทรพยสนนนหรอกลาวไดวาเปนการใชหนวยของเวลา (Time Unit) มาพจารณาคาเสอม
แตทรพยสนบางชนดคาเสอมจะมากหรอนอยขนอยกบลกษณะการใชงานของทรพยสนนน ถาปใดใชงานมากคาเสอมกมาก ปใดใชงานนอยคาเสอมกนอย จงมขอพจารณาวา ควรมการค านวณคาเสอมตามหนวยของการใช (Service Unit) เชน เครองมอหยอดเมลดขาวโพด สมมตวามอายการใชงานได 4,000 ไร ควรค านวณคาเสอมออกมาวาคาเสอมควรจะเปนไรละเทาไร ถาปนใชหยอดเมลดขาวโพด 100 ไร คาเสอมในปนเทากบ 100 x คาเสอมตอไร ถาปตอมาใชงาน 300 ไร คาเสอมปตอมาเทากบ 300 x คาเสอมตอไร เปนตน
โดยปกตคาเสอมของทรพยสนเกอบทกชนด จะขนอยกบทงหนวยของเวลาและหนวยของการใช ถาสามารถค านวณคาสกหรอโดยใชทงหนวยของเวลาและหนวยของการใชมาประกอบกนแลว จะไดคาเสอมทสมบรณทสด การค านวณคาเสอมของทรพยสนประเภทใดประเภทหนงนน อาจใชหลาย ๆ วธรวมกนกได เชน ใชแบบการค านวณโดยการลดคาเสอมรายปในปหลงมาระยะหนงแลวในระยะตอไปอาจเปลยนมาใชแบบวธการค านวณหาคาเสอมแบบเทากนทกป เพอใหเหมาะสมยงขน นอกจากนการใชอตราทจะน ามาค านวณคา เสอมอาจเปลยนแปลงได เพราะการทเราคาดวาอายการใชงานของทรพยสนนนจะเปน 10 ป แตเมอใชไปอาจจะใชไดเพยง 7 ป หรอ 15 ป นนคอ เมอค านวณคาเสอม ของทรพยสนชนดหนงไประยะหนงแลวเหนวาอายการใชงานไมเปนไปตามทคาด อาจหกคาเสอมในอตราทมากขนอกเมออายของทรพยสนจะนอยกวาทคาดหรอหกในอตราทนอยลงกวาเดม เมออายของทรพยสนนานกวาทคาด เปนตน
339
การบนทกขอมลการผลตพชและสตว
จากการบนทกบญชทง 5 ประเภทตามทไดกลาวไปแลวนน ยงมการบนทกอกประเภทหนง ซงเราอาจจะไมเรยกวาเปนการบนทกบญช เนองจากไมไดเปนตวเลขทมความหมายทางดานการเงนแตอยางใดตามความหมายของค าวา "การบญช" บนทกประเภทนเปนการเกบขอมลเพอไวใชขอมลทางสถต เพอชวยในการตดสนใจ ขอมลดงกลาวจะมประโยชนอยางยงส าหรบเกษตรกรในดานการวางแผน และปรบปรงแผนการผลตในปตอๆไป บนทกนเรยกวา "บนทกขอมลเกยวกบการผลตพชและผลตสตว" ขอมลทจะบนทกเปนขอมลทางกายภาพเกยวกบการปลกพชและเลยงสตว ซงแบงเปน 2 สวนคอ
1. การบนทกการผลตพชจะใหขอมลเกยวกบ เนอทเพาะปลกพชแตละชนด จ านวน
ปจจยการผลตทใช ชวงเวลาเตรยมดน ปลก หวาน ตกกลาและเกบเกยว เนอทเกบเกยวและผลผลต เปนตน การบนทกขอมลดงกลาวนจะเปนขอมลพนฐานอยางหนงทจะชวยในการตดสนใจเกยวกบการจดระบบการปลกพชภายในฟารมและการปรบปรงบ ารงดนตางๆ ตลอดจนชวงเวลาทเหมาะสมในการปลกพชในรอบป
2. การบนทกการผลตสตวจะใหขอมลเกยวกบจ านวนสตวแตละชนด ผลผลตและผลตภณฑทไดรบ ตลอดจนปรมาณอาหารสตวทใชเลยงสตวแตละชนดและแตละรน ซงขอมลเหลานเมอน ามาพจารณารวมกบขอมลรายรบรายจายของทางดานสตวแลว สามารถน ามาค านวณผลตอบแทนตอคาอาหารสตวและคาอาหารสตวตอหนวยน าหนกสตวหรอผลตภณฑเพอเปรยบเทยบระดบก าไรของการเลยงสตวแตละชนดได นอกจากนขอมลจากการบนทกการผลตสตวจะท าใหทราบถงประสทธภาพในการผลตสตวแตละชนดได เชน จ านวนลกสกรทเกดหรออยานม ตอครอก หรอ จ านวนไขตอแมไก 1 ตว หรอ จ านวนน านมตอแมวว 1 ตว เปนตน ส าหรบขอมลเกยวกบสตวอาจแบงไดดงน
2.1 บนทกการเกดของสตว 2.2 บนทกการตายของสตว 2.3 บนทกผลผลตสตว
340
ตารางท 56 แสดงบนทกการสรปขอมลเกยวกบพช
ชนด พช
แปลง ท
เนอทปลก (ไร)
ผลผลต ราคาและมลคา (บาท)
สวนแบงของ เจาของทดน
สวนแบงของเกษตรกร
ของ ตนเอง
เชา ทงหมด
เฉลย ตอไร
ราคา ตอ
หนวย
มลคา ทงหมด
รอยละ
จ านวน มลคา จ านวน มลคา
วนทบนทก วนท 30 พฤษภาคม 2548 ขาว
3
40
-
24 เกวยน
600 กก.
3,500
84,000
50
12 เกวยน
42,000
12 เกวยน
42,000
ออย 2 50 - 300
ตน 6 ตน
300 บาทตอ ตน
108,000 - - - - -
รวมท ง
ฟารม
- xx xx - - - xxxxxx
- - xx - xx
ทมา: (ดดแปลงจาก บรรล พฒกร, 2539, หนา 291)
จากตารางเปนการสรปผลจากการผลตพชทงหมดของฟารมและขอมลผลผลตพชทตองแบงใหกบผ เปนเจาของทดนใหเชา (กรณเกษตรกรเชาทดนผ อนดวย และจายเปนผลผลตแทนการจายเงน) ขอมลเหลานจะตองสอดคลองตรงกนกบขอมลรายจายและรายไดจากการผลตพชของเกษตรกร จงจะเปนขอมลทถกตอง ตรงกบความเปนจรง สวนขอมลทเกยวของกบการผลตสตว กจะแยกไวเปนบนทกอกสวนหนง ซงเกษตรกรอาจแยกเปนอกหนงเลม หรอรวมไวในเลมเดยวกนแตแบงแยกใหชดเจนกสามารถท าได แลวแตความสะดวกของเกษตรกร ถาเหนวาขอมลไมมากกรวมไวเลมเดยวกนกได อกทงปองกนการสญหายดวย นอกจากนควรระบวนเดอนปทบนทกดวย
341
ตารางท 57 แสดงบนทกขอมลการเกดของสตว
ท แมพนธ วนทท าการ
ผสมพนธ วนครบ ก าหนด
ชอ พอพนธ
วนทเกด
จ านวน เกด (ตว)
จ านวน หยานม (ตว)
น าหนกเมอหยานม
หมายเหต ชอ
พนธ จ านวน (ตว)
วนทบนทก วนท 30 พฤศจกายน 2548 1 2 วนทบนทก วนท 2 พฤศจกายน 2549 1 2 3
ทมา: (ดดแปลงจาก บรรล พฒกร, 2539, หนา 292) ตารางท 58 แสดงบนทกขอมลการตายของสตว รายการ วนท
ตาย ชนดของสตว
จ านวนทตาย น าหนกหรออาย
มลคา (บาท)
สาเหต
1 2 3
หมายเหต วนทตายและวนทบนทกวนเดยวกน ทมา: (ดดแปลงจาก บรรล พฒกร, 2539, หนา 293)
342
ตารางท 59 แสดงบนทกขอมลผลผลตสตว
วน เดอน ป ชนดของ
ผลผลต หนวยของ ผลผลต
ผลผลต ทงหมด
ผลผลตท น ามาบรโภค
ขาย
จ านวน มลคา (บาท)
10 พ.ค 48 สกรขน ไขไก ปลา
1 ม. ย 48 ไกไข ปลา
20 ธ.ค. 48 เปด ไกเนอ
ทมา: (ดดแปลงจาก บรรล พฒกร, 2539, หนา 293)
นอกจากการบนทกในลกษณะดงกลาวแลว เกษตรกรจะตองสรปบนทกขอมลการผลตสตว เพอจะไดทราบจ านวนและน าหนกสทธทเพมขน หรอลดลงของสตวในชวงใดชวงหนง ซงอาจเปนรอบ 6 เดอน หรอ 12 เดอน (หรอ 1 ป) กได ดงตวอยางตอไป
343
ตารางท 60 แสดงบนทกสรปขอมลการผลตสตว
รายการ
สกรขน เปด ไกไข ไขไก รวม มลคา(บาท)
จ านวน น าหนก
มลคา(บาท)
จ านวน น าหนก
มลคา(บาท)
จ านวน มลคา จ านวน มลคา
ตนปเหลอ ซอ เกดใหม 1) รวม xxx xxx xxx xxxx ขาย บรโภค ตาย ปลายปเหลอ 2) รวม xxxxx xxx xxxx xxxx
เพมขนสทธ
2) - 1) xxxxxx
ลดลงสทธ - - - -
ทมา: (ดดแปลงจาก บรรล พฒกร, 2539, หนา 294) สรปจากตาราง คอ จ านวนสตวจะเปนสมการ ดงน ตนปมสตวเหลออย + ซอ + เกดใหม = ขาย + บรโภค + ตาย + ปลายปทเหลอ
344
สรปสาระส าคญของบทท 10 หลงจากทมกระบวนการด าเนนงาน มการผลตและการเคลอนไหวของการจ าหนายเกดขน เกษตรกรตองไมละเลยตอการลงบญช การบญช หมายถง ศลปะของการจดบนทก การจดหมวดหม และสรปผลของรายการ และเหตการณเกยวกบการเงน รวมทงการวเคราะหและแปรความหมายของผลนนดวย การบนทกมประโยชนตอเกษตรกร คอ ชวยใหเกษตรกรทราบรายรบและรายจายของตนวารบและจายอะไรไปบางเปนจ านวนเทาใด เมอสรปแลวก าไรหรอขาดทนในกจการใดบาง รวมถงทราบวามทรพยสนทงอกเงยขนมาจากการท างานมากนอยเพยงใด อกทงเปนแนวทางในการปรบปรงพฒนาการผลตในปตอๆไป ใหอยรอดและมผลก าไรมากขน ประเภทของการบนทกบญช ไดแก (1) บนทกบญชรายจายฟารม (2) บนทกบญชรายไดฟารม (3) บนทกบญชเจาหนฟารม (4) บนทกบญชลกหนฟารม และ (5) บนทกบญชทรพยสนฟารม นอกจากบนทกบญชเหลานแลว เกษตรกรควรบนทกขอมลเกยวกบการผลตพชและสตวของฟารมตนไวดวย เนองจากจะไดใชเปนขอมลในการวางแผนการผลตในปตอไป การบนทกบญชฟารมของเกษตรกรไมควรใชศพททางบญชเหมอนนกบญชทวไป อาจสรางความไมสะดวกกบเกษตรกร ขอใหบนทกอยางเปนระเบยบ รปแบบงายตอการบนทก และมระบบทสามารถดงขอมลไปใชประโยชนไดจรง กถอวาเปนการบนทกบญชทดแลว
345
ค าถามทายบท
1. การบนทกบญชฟารมเปนการบนทกขอมลเกยวกบอะไรบาง 2. การบนทกบญชฟารมมประโยชนตอธรกจฟารมอยางไร 3. การบนทกบญชฟารมควรสรปบญชในชวงใด 4. ยกตวอยางรายการทตองบนทกในบญชรายจายมา 3 ตวอยาง 5. ยกตวอยางรายการทตองบนทกในบญชทรพยสนคงเหลอมา 3 ตวอยาง 6. ค าวาทรพยสนฟารม เชนอะไรบาง ยกตวอยางมา 5 ตวอยาง 7. รถไถนา ราคา 50,000 มอายการใชงาน 10 ป มลคาซาก 4,000 บาท จงหาคาเสอม
แบบวธเทากนทกป 8. จากขอ 7 จงหาคาเสอมแบบลดคาเสอมรายปในปหลง 9. จากขอ 7 จงหาคาเสอมแบบลดคาเสอมตามอตราสวนอายการใชงานคงเหลอ 10. จากขอ 8 จงหามลคาของทรพยสนในปท 2