บทท 2

ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ

ในการศกษาครงน ผวจ ยมงศกษาเกยวกบการลดล าดบขนตอนในการเปลยนยางใน

รถจกรยานยนต เพอลดระยะเวลาในการเปลยนยางในรถจกรยานยนตใหรวดเรวขน การซอม

รถจกรยานยนต คอ การซอมบ ารงรกษารถจกรยานยนตเบองตนมสวนประกอบการซอมแซมสวน

ทสกหรอโดยสวนหลกๆ คอ การเปลยนถายน ามนเครอง-เฟองทาย , เปลยนหวเทยน , เปลยนผา

เบรกหนา-หลง , เปลยนหลอดไฟหนา-ไฟทาย , เปลยนหลอดไฟเลยวซายขวาหนา-หลง , เปลยนไส

กรอง , เปลยนยางนอก , เปลยนยางใน , เปลยนแบตเตอร , เตมลมยาง , และอนๆ เปนตน

สวนประกอบตางๆเหลานเปนสวนประกอบเบองตนของการซอมบ ารงรกษารถจกรยานยนตจาก

การใชรถจกรยานยนตในชวตประจ าวน โดยมทฤษฎและเอกสารขอมลทเกยวของเพอเปนพนฐาน

และเพอใหบรรลวตถประสงคดงน

2.1 ทฤษฎทเกยวของ

1. ประวตรถจกรยานยนต

2. กระบวนการผลตรถจกรยานยนต

3. ประเภทรถจกรยานยนต

4. หลกการท างานของเครองยนต

5. รายการซอมแซมสวนทสกหรอเบองตนของรถจกรยานยนต

6. ทฤษฎทน ามาใช

7. งานวจยทเกยวของ

2.1.1 ประวตรถจกรยานยนต

ตนก าเนดรถจกรยานยนต

รถมอเตอรไซคคนแรกของโลกถอก าเนดขนมาในโลกแหงวศวกรรม โดยมาเปนเวลา

เดยวกบรถยนต ทใชพลงขบเคลอนแบบสนดาปภายในทวไปเพยงแตวารปทรงในระยะแรกตอง

อาศยรถพวงเขามาชวยพวงเปนลอท 3 เพอการทรงตวดขนโดยระยะแรกนน เจมส วตต ไดสราง

เครองจกรไอน าขนมา เปนตวตนแบบท าใหมก าลงขบเคลอน ซงมชนสวนขนาดคอนขางใหญ และ

6

มน าหนกมากจนท าใหมขดจ ากดในการใชงานของเครองยนตชนดน จงถกน าไปใชในยานพาหนะ

ขนาดใหญเพอใหเกดการสมดลในน าหนกทคอนขางมากของตวตนก าลงเชนรถจกรไอน าทเราคน

ตามาแตยคบกเบก หรอเรอกลไฟทเราเคยใชงานเพอขนถายสนคา

ในชวงปลาย ค.ศ. 1884 เปนครงแรกทมการน าเสนอผลงาน “พมพเขยว” แสดงใหเหนถง

การท างานของเครองยนตสนดาปภายในขนาดเลกทจะมการพฒนาส าหรบการน ามาตดตงใน

รถจกรยานยนตเปนครงแรก โดยทนสนบสนนของมหาเศรษฐชาวองกฤษชอ Edward Butler โดย

ไดสรางเครองยนต ทใชคาบ เรเตอรเปนตวผสมอากาศเปนครงแรกโดยใชคอยลจดระเบดเปน

ตวกระตนใหเกดการสนดาปภายในหองเผาไหมในเวลาดงกลาวนน เครองยนตแบบ 4 จงหวะของ

OTTO ซงท าการวจยอยโดยทางประเทศเยอรมน กตงความหวงในการสรางรถจกรยานยนตคนแรก

ดวยทมงานของ Gottlieb Daimler และ Karl Benz ซงตอมาทงคสามารถสรางไดส าเรจ แตเสยดายท

รถตนแบบถกไฟไหมไปพรอมๆกบโรงงานในป ค.ศ. 1903

ในชวงป ค.ศ. 1892 เฟลกซ ธโอดอร มลเลอร นกคนควาชาวองกฤษไดน าเอาเครองยนต

แบบ5สบ (ในวงกาวศวกรรมยานยนตเรยกกนวาสบดาว) สงก าลงโดยตรงจากหองขอเหวยงลงสดม

ของวงลอโดยตรงโดยมลเลอรตงชอรถของเขาวาStellarซงมความหมายวาดวงดาว ดวยเหตทวา

โรงงานอตสาหกรรมยานยนตในประเทศองกฤษยคบกเบกในปลายศตวรรษท 18 Mr. John Boyd

Dunlop ซงเปนบตรชายของบรษทผผลตยางดนลอปไดเขามามบทบาทเสรมในดานการผลตยาน

ยนตท าใหการวจยนนมประสทธภาพมากขนในประเทศอตาล Mr. Enrico Bernardi ไดน าเอา

เครองยนตตดหญามาเปนตวตนก าลงขบ-ผลกดนใหรถจกรยานธรรมดา กลายเปนรถมอเตอรไซค

ไดส าเรจเปนคนแรกของประเทศอตาลในชวงปค.ศ.1893 โดยเครองยนตชนดน ใหแรงมาสทธเพยง

ครงแรงมา ทรอบเครอง 280-500 รอบ/นาท

เมอผานไปอก 2 ป การพฒนาเครองยนตขนาดเลก เพอน ามาตดตงในพาหนะระดบยอย ก

ไดส าเรจขน โดย Mr. De Dion สามารถน าเอาเครองยนต แบบสบเดยว 4 จงหวะลงมาตดตงในรถ 3

ลอขนาดเลกไดส าเรจโดยเครองยนตตนแบบชดน ยงไมมคาบเรเตอร แตใชกรรมวธในการดงเอาไอ

ระเหยจากน ามนเบนซน ปอนเขาไปในหองเผาไหมในจงหวะดด สวนผทสรางระบบจดระเบด

ส าหรบใชกระตนจงหวะงานของหวเทยน คอ Mr. Robert Bosch ซงตอมาไดพฒนาระบบไฟฟาทก

ชนดเพอใชในอตสาหกรรมยานยนตจนกลายเปนบรษทยกษใหญของวงการรถยนตและพาหนะ

7

เกอบทกชนดไปในปลายศตวรรษท 19 จนถงยคปจจบน สวนรถจกรยานยนตทใชวงลอเดยวและ

สามารถผลตลงสตลาดโลกไดส าเรจ โดยไดผลตกนอยหลายประเทศ เชน องกฤษ เยอรมน อตาล

และฝรงเศส ทางดานประเทศเยอรมน เปนผลงานของ เดมเลอร และเบนซ กอนทจะยบตวลงใน

ระหวางสงครามโลกครงท 1 เนองจากตองปรบผงของโรงงานใหเขากบสถานการจงตองเปลยน

แผนมาสรางยทธปจจยตางๆ เพอสนบสนนกองทพ สวนทางดานองกฤษมผลงานเดนของ

“Raleigh” ทเรมผลตรถจกรยานขายเปนอตสาหกรรมมากอน แลวจงน าเครองยนตมาตดตงเอาไวท

แผงคอหนารถจกรยานในป ค.ศ. 1899 ดวยรปทรงทคอนขางสมบรณแบบในยคนน

จากยค 1900 มาจนถง 2004 นบเปนเวลากวา 100 ปเศษ ทวงการอตสาหกรรมยานยนตกาว

เดนตอมาดวยแนวความคดอนหลากหลาย ของวศวกรหลายชาต และหลายประเทศ รวมมาถงชน

ชาตญปนหนงเดยวในเอเชยทเรมกาวเขาสวงการผลตรถลงสตลาดโลกในชวงหลงของป ค.ศ. 1950

ชอของรถจากประเทศญปน กเรมดบรศม แนวความคดเดมๆ ของบรษทยกษใหญของทวปยโรปลง

อยางสนเชงและแนนอนวาชอของ ฮอนดา ยามาฮา ซซก และคาวาซาก คอ 4 ในกระแสของความ

นยมในระดบสงสดทยงเหลอผผลตรถจกรยานยนตลงปอนตลาดโลกอยเพยงไมกแหง จากจ านวน

เกอบ 100 ยหอทมการผลตรถในยคกอน สงครามโลกครงทสองจะสงบลง

รถจกรยานยนตสมยแรกๆ ทเขามาในประเทศไทย ไดแก บเอมดบบลว ฮารเลย เดวดสน

ไทรอมพ จนกระทงเมอรถจกรยานยนตจากญปน เรมเขาตลาดเมองไทยจนปจจบนน เราจะเหนแต

รถจกรยานยนตจากประเทศญปนเปนสวนมาก สวนรถจกรยานยนตจากประเทศยโรป กยงมอยแต

มราคาทแพง กวามาก อะไหลหายากจงมผสนใจเฉพาะผทรกรถจกรยานยนตจากยโรปจรงๆ และผ

ทมก าลงเงนในการซอเทานนแตในปจจบนมคแขงหลากหลายบรษทท าใหราคานนถกลงมามากท า

ใหคนทวไปสามารถซอรถไดมากขนโดยสามารถซอแบบผอนกไดและยงมของสมนาคณมากมาย

อกดวย

การววฒนาการของรถจกรยานยนต

การววฒนาการของรถจกยานยนต เรมตงแตศตวรรษท 17พลงงานทใชในการขบเคลอน

ไดแก ไอน า รถทออกแบบมามขนาดใหญ ตอมาในศตวรรษท 18 จงเรมมการปรบปรงใหมขนาด

เลกลง และในศตวรรษท 19 ไดมการสรางถนนให เพยงพอกบจ านวนของรถยนตและ

รถจกรยานยนตทเพมมากขน

8

ในป พ.ศ. 2419 ดร. ออตโต (Dr. Otto) ชาวเยอรมนไดสรางเครองยนต 4 จงหวะเผาไหม

ภายในขน ซงกคอเครองยนต 4 จงหวะในปจจบนน และเชอเพลงทใชในการเผาไหม คอเชอเพลงท

มสวนประกอบของไฮโดรคารบอน (น ามนดบทน ามากลนเปน น ามนเบนซน น ามนกาด

น ามนดเซล)

เครองยนตท ดร.ออตโต คดขนมวฏจกรการท างาน 4 ครงครบรอบการท างาน คอ (1)

จงหวะดด (2) จงหวะอด (3) จงหวะระเบดหรอก าลง (4) จงหวะคาย และเปนเครองยนตทจะเกด

การเผาไหมไดกโดยการจดประกายไฟ เชอเพลงทใชเปนเชอเพลงชนดเบา เชน น ามนเบนซน

รถจกรยานยนตคนแรกของโลก

ประวตรถจกรยานยนตคนแรกของโลก เปนการออกแบบวสดท าจากไม Aug. 30 1885

Mr. Gottlieb Daimler ไดสรางรถจกรยานยนตคนแรกในโลกเปนวศวกรชาวเยอรมนผคดประดษฐ

รถยนตทใชเครองยนตแทนการใชมาเทยมไดเปนครงแรก ขอมลรถจกรยานยนตคนแรกในโลกคน

นมชอวา "Reitwagen" เปนภาษาเยอรมน แปลวา "riding car" หรอ รถข มเครองยนตสนดาษภายใน

แบบหนงสบ สจงหวะ ทเรยกวา Otto-cycle engine เครองยนตมความเรวรอบ 264 CCM เครองยนต

มก าลง 0.5 แรงมา ท าความเรวสงสดได 12 กโลเมตรตอชวโมง ตวโครงรถท าจากไม รถหนก

90 กโลกรมมลอมหนา และหลงขนาด 1030 มลลเมตร

รปท 2.1 รถจกรยานยนตคนแรกของโลก

9

รถจกรยานยนตคนแรกของโลกถกออกแบบและสรางโดยนกประดษฐชาวเยอรมน ทชอ

กอตตลบ เดมเลอร (Gottlieb Daimler) จดสทธบตรเมอวนท 29 สงหาคม ป พ.ศ. 2428 (ค.ศ. 1885)

ซงตอมาไดรบการพฒนาใหเปนรถส าหรบใชในสงครามโลกครงทหนง อยางไรกตาม ถาจะนบ

ยานพาหนะสองลอทขบเคลอนดวยพลงไอน าวาจกรยานยนตแลว ไดเกดขนทสหรฐอเมรกาในป

พ.ศ. 2410 (1867) โดย Sylvester Howard Roper จาก Massachusetts

ในป พ.ศ. 2437 (ค.ศ. 1894) Hildebrand & Wolfmüller ออกจ าหนายจกรยานยนตเพอ

การคาเปนครงแรก โดยปรบปรงการเผาไหมภายในเครองยนตใหดขน จนกระทงสงครามโลกครง

ทหนง ผผลตจกรยานยนตมากทสดเหนจะเปน อนเดย ผลตจกรยานยนตจ านวนสองหมนคนตอป

โดยในป 1920 ฮารลย-เดวดสน ผลตจกรยานยนตเพอขายมากกวา 67 ประเทศ จนกระทงป พ.ศ.

2471 (ค.ศ. 1928) DKW ไดกมตลาดใหญไว

หลงสงครามโลกครงทสอง BSA Group เปนผผลตใหญ ผลตจกรยานยนต 75,000 คนตอป

ในทศวรรษท 50 และบรษทจากเยอรมน Motorenwerke AG เปนผผลตมากทสดตงแตป พ.ศ. 2498

(ค.ศ. 1955) ถง ทศวรรษท 70

ปจจบน บรษทจากญปน อยาง ฮอนดา คาวาซาก ซซก และยามาฮา ไดมอทธพลตอวงการ

จกรยานยนต ในขณะทในอเมรกา ฮารลย-เดวดสน กยงคงรกษาระดบความนยมไวได ทางฝงยโรป

กม ดคาต-จากอตาล บเอมดบเบลย-จากเยอรมน และ ไทรอมพ-จากองกฤษ ซงในสวนของบรษท

ไทยนนกม เชน ไทเกอร, บกบล, สตาเลยน, แพลททนม และ จพเอกซ เรสซง นอกจากนยงมกลมผ

ชนชมรถประเภทสกตเตอร ในกลมเลก ๆ ทไดรบความนยมไปทวโลกเชนกน

รปท 2.2 Mr. Gottlieb Daimler วศวกรชาวเยอรมนผคดประดษฐรถจกรยานยนตคนแรกในโลก

10

การผลตรถจกรยานยนตในประเทศไทย

การผลตรถจกรยานยนตในประเทศไทยไดเรมขนเมอป พ.ศ. ๒๕๐๗ โดย ดร. ถาวร พร

ประภาไดกอตงโรงงานประกอบรถจกรยานยนตขนเปนแหงแรก โดยใชชอวา บรษทสยาม ยามาฮา

จ ากด ตงอยทจงหวดสมทรปราการ การผลตในระยะเรมแรก มการใชชนสวนประกอบทผลตขนเอง

ภายในประเทศเพยงบางสวน แตหลายชนดตองน าเขามาจากตางประเทศ ตอมาไดมการปรบปรง

คณภาพและมาตรฐานของชนสวนประกอบ จนสามารถแขงขนกบตางประเทศได ท าใหมการใช

ชนสวนอนๆ ทผลตในประเทศเพมมากขนเปนล าดบ จนถงขณะน การผลตรถจกรยานยนตสามารถ

ใชชนสวนทผลตไดเองภายในประเทศมากถงรอยละ ๙๐ แตกยงมชนสวนประกอบทยงตองน าเขา

จากตางประเทศ เชน อปกรณพเศษทางดานระบบไฟฟา ปมน ามนหลอลนอตโนมต มอเตอรสตารท

(Starting Motor)

รปท 2.3 โรงงานผลตรถจกรยานยนตของบรษทสยาม ยามาฮา จ ากด ในป พ.ศ. 2516

รปท 2.4 ดร.เกษม-คณหญงพรทพย ณรงคเดช นอมเกลาฯถวายรถจกรยานยนต

แดพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เพอใชในกจการสวนพระองค

11

2.1.2 กระบวนการผลตรถจกรยานยนต

กระบวนการผลตชนสวนเครองยนต

1. การทบขนรป

ท าโดยตดเหลกตามขนาดทก าหนด แลวน ามาอบความรอนใหออนตว กอนทจะทบขนรป

ในแมพมพ โดยใชเครองปม เชน การท าเพลาขอเหวยง เฟองเกยร

2. การหลอขนรป

ท าโดยน าเหลกหรออะลมเนยมมาหลอมละลาย แลวเทน าโลหะในแบบแมพมพ เชน การ

ท าเสอสบ และฝาสบ

3. การฉดอะลมเนยมขนรป

ท าโดยฉดอะลมเนยมเหลวเขาไปในแบบ แลวปลอยใหแบบเยนตว เชน การท าเสอเกยร ฝา

ครอบเครอง

ขนตอไป น าชนสวนกงส าเรจรปทไดจากขนตนมากลงผวขนรป โดยน าวตถดบตางๆ มา

ผานเครองจกรขนรป ซงอาจเปนเครองกลง เครองกดโลหะ เครองเจยระไน เครองชบผวแขง และ

เครองเจาะตามแบบทก าหนด แลวตรวจสอบขนาดและคณภาพ

เมอผานขนตอนทสองแลว ชนสวนตางๆ จะถกสงเขาประกอบเปนเครองยนต ส าหรบ

รถจกรยานยนตตอไป

2.1.2.1 กระบวนการผลตชนสวนโครงรถจกรยานยนตหรอตวถง

ชนสวนหลายชน ผลตโดยกระบวนการปมขนรป ซงมหลายขนตอน โดยใชแมพมพหลาย

ชนด เรมดวยการตดรปรางคราวๆ ขนรป ตดขอบ และเจาะร จนไดชนสวนส าเรจรป ตามแบบท

วศวกรก าหนด

ชนสวนทผานการปมขนรปแลว จะถกน าไปเชอมประกอบตามแบบเปนชดๆ ดวยอปกรณ

ทเรยกวา จกเชอม ตอจากน น ชนสวนบางชน ทผานขนตอนการเชอมแลว จะถกน าไปเขา

กระบวนการชบเคลอบผว ดวยนกเกล และโครเมยม เพอปองกนสนม และเพอใหสวยงามสะดดตา

ขนตอไปเปนกระบวนการพนส โดยน าชนสวนโลหะทส าเรจรปจากการเชอมแลวบางชน

เชน ตวถงรถ ทอไอเสย ถงน ามน รวมทงชนสวนพลาสตก เชน ฝาครอบตางๆ มาพนส เพอปองกน

สนม และเพอใหมสสนสวยงาม กระบวนการพนสมทงหมด 7 ขนตอน เรมตงแตท าความสะอาดผว

12

พนส และตดสตกเกอร เพอความสวยงาม และความคงทนของสผว จากนนสงชนสวนไปประกอบ

เปนรถจกรยานยนตบนสายพานล าเลยง ซงเปนขนตอนสดทาย

2.1.2.2 กระบวนการประกอบเครองยนตเขากบตวถงเปนรถจกรยานยนต ส าเรจรป

เครองยนตส าเรจรป จะถกประกอบเขากบตวถง และอปกรณสวนประกอบอนๆ บน

สายพานการผลต และจะถกตรวจสอบคณภาพทกคน โดยตรวจความเรยบรอยภายนอก การท างาน

ของเครองยนต ระบบไฟฟา ระบบเบรก ระบบบงคบเลยว และการควบคมมลพษจากไอเสย กอนท

จะสงไปตรวจสอบคณภาพ จากหนวยงานควบคมคณภาพ แลวบนทกหมายเลขของเครองยนต และ

เกบประวตไวทงหมด เพอประโยชนในการสอบทวนกลบถาจ าเปน จากนน จงสงรถจกรยานยนตท

ผลตได ไปยงผจ าหนายทวทกภาคของประเทศตอไป

2.1.2.3 กระบวนการผลตเครองยนตรถจกรยานยนต

การผลตเครองยนตรถจกรยานยนต จะแบงออกเปนขนตอนตางๆ ดงตอไปน

การเตรยมวตถดบ และชนสวน ส าหรบการผลตชนสวนเครองยนตรถจกรยานยนต ชนสวน

วตถดบทใชในการผลตชนสวนเครองยนตรถจกรยานยนตนมหลายชนดดวยกนคอ

1. ชนสวนวตถดบทใชส าหรบการผลตเบองตน หรอวตถดบกงส าเรจรป ไดแก

ก. กระบวนการทบขนรป

โดยการตดเหลกตามขนาดทก าหนด มาขนรปในแมพมพ ซงไดรบการออกแบบมา

โดยเฉพาะ โดยใชเครองปม วตถดบทผานขนตอนน ไดแก เพลาขอเหวยง เฟองเกยรตางๆ เปนตน

ข. กระบวนการหลอขนรป

โดยการหลอมละลายเหลกหรออะลมเนยม และเทน าโลหะลงในแบบแมพมพ เมอน า

โลหะเยนตว กจะไดชนสวนตามทตองการ วตถดบทผานขนตอนน ไดแก เสอสบ ฝาสบ เปนตน

ค. กระบวนการฉดอะลมเนยม

โดยการฉดอะลมเนยมเหลวเขาไปในแบบ เมอน าโลหะเยนตว กจะไดชนงานท ตองการ

วตถดบทผานขนตอนน ไดแก เสอเกยร ฝาครอบเครอง เปนตน

2. ชนสวนวตถดบชนดทเปนชนสวนมาตรฐาน เชน สกรนท ตลบลกปน แหวนสปรง ฯลฯ

ซงชนสวนเหลานจดหาตามแบบทก าหนด เพอสงเขากระบวนการประกอบเครองยนตตอไป

13

3. ชนสวนวตถดบชนดทเปนชนสวนส าเรจรป จากผผลตชนสวนอนภายนอกโรงงาน ซง

ผผลตรถจกรยานยนตไมจ าเปนตองลงทนผลตเอง เชน ชดจานไฟ สายยาง หวเทยน คารบเรเตอร

ปะเกน ลกสบ ฯลฯ ชนสวนเหลานจะถกจดหา และผานการตรวจสอบตามมาตรฐานทก าหนด กอน

จะถกสงเขากระบวนการประกอบเครองยนตตอไป

การผลตชนสวนเครองยนตรถจกรยานยนต

หลงจากทเตรยมวตถดบตางๆ แลว ขนตอนการผลตทส าคญคอ กระบวนการกลงผวขนรป

โดยการน าวตถดบมาผานกระบวนการผลตตางๆ ซงมเครองจกรหลายๆ ประเภท อยในสายการผลต

นน เชน

ก. เครองกลง

ข. เครองกดโลหะ

ค. เครองเจยระไน

ง. เครองชบผวแขง

จ. เครองเจาะ

โดยสายการผลต จะถกออกแบบตามขนตอนกระบวนการผลตของแตละชนสวน และตอง

ผานขนตอนการตรวจสอบคณภาพ ตามทก าหนดไวในขนตอนสดทาย ตวอยางเชน สายการผลต

เพลาขอเหวยง และสายการผลตเสอสบ เปนตน

การประกอบเครองยนตรถจกรยานยนต

หลงจากทชนสวนตางๆ ไดผานการตรวจสอบคณภาพตามทก าหนดแลว ชนสวนจะถกจดตาม

สตรก าหนดของการผลตของเครองยนตแตละชนด และถกสงเขาสายการประกอบ (Engine Assembly

Line) ตามจดทก าหนด โดยพนกงานประกอบจะท าการประกอบเครองยนตตามขนตอน มาตรฐานท

ก าหนด ดงตอไปน

อดลกปนเขากบเสอเกยร

ประกอบชดเฟองเกยร

ประกอบชดเพลาขอเหวยง

ประกอบชดปมน ามนหลอลน

ประกอบชดครทช

14

ประกอบชดจานไฟ

ประกอบชดคนสตารท

ปดฝาครอบเครองดานขาง

ประกอบลกสบ เสอสบ ฝาสบ

เตมน ามนเครอง

ตรวจสอบขนสดทาย

ตดเครองจรง

กระบวนการปมขนรปโลหะ (Pressing Process)

องคประกอบในการปมขนรปชนสวนรถจกรยานยนต มรายละเอยดดงตอไปน

1. เครองปม

ขนาด 60 - 300 ตน

แบบใชน ามนขบดน

แบบใชขอเสอ

2. แมพมพ

ท าดวยโลหะแขงแรง

เปนตวกดแผนเหลกใหเกดเปนรปรางชนสวนตามทตองการ

3. แผนเหลกกลา

มความหนาตงแต 0.8 - 2.3 มม.

มทงชนดแบบแผนและชนดเปนทอเหลยมและกลม

4. ภาชนะใสชนงาน

ประแจตางๆ

ตวจบยดแมพมพ

ตวหยบชนงานออก

5. พนกงาน

ท างานประจ าเครอง

15

ตดตงแมพมพ

เคลอนยายสงของและชนงาน

ตรวจสอบคณภาพ

การผลตชนสวนรถจกรยานยนต ดวยกระบวนการปมขนรปโลหะ (Pressing Process)

ชนสวนหลายชนของรถจกรยานยนต จะถกผลตขนมาดวยกระบวนการปมขนรป และกอน

จะกลายมาเปนชนสวนส าเรจรปไดนน จะตองผานกระบวนการดงกลาวหลายขนตอน ซงแตละ

ขนตอนกจะตองใชองคประกอบ ๖ อยาง โดยมชอแมพมพเปนตวก าหนดชอขนตอนเหลานน อาท

เชน

1. ตดรปรางคราวๆ

เปนการน าแผนเหลกกลามาท าการตดเปนรปรางคราวๆ บนเครองปม โดยแมพมพท

เรยกวา แบลงกง ดาย (BLANKING DIE)

2. ขนรป

น าแผนชนงานทตดเปนรปรางคราวๆ มาปมขนรปเปนรปรางชนงานจรงบนเครอง โดยใช

แมพมพเปนตวปม (DRAWING DIE)

3. ตดขอบ

น าชนงานทขนรปแลวไปท าการตดขอบใหไดขนาดตามตองการ โดยใชแมพมพทเรยกวา

ทรมมง ดาย (TRIMMING DIE)

4. เจาะร

น าชนงานทตดขอบเสรจแลวมาท าการเจาะร โดยใชแมพมพทเรยกวา เพยซซง ดาย

(PIERCING DIE) ทงน ชนงานแตละชนด อาจจะใชจ านวน ขนตอน หรอแมพมพมากนอยแตกตาง

กนไป ซงฝายวศวกรรมการผลตจะเปนผก าหนด

กระบวนการเชอม (Welding Process)

องคประกอบในการเชอมชนสวนรถจกรยานยนต มรายละเอยดดงตอไปน

1. จก (Jig)

เปนอปกรณจบยดชนงานไมใหเคลอนท

เปนอปกรณก าหนดคณภาพของชนสวน

16

2. เครองเชอม

เปนเครองมอทใชในการเชอมประสานโลหะ

มทงแบบทก (Tig) เชอมดวยอารกอน และแบบมก (Mig) เชอมดวยกาซดวยกาซคารบอน

ไดออกไซค

3. ชนงาน

เปนชนงานทเสรจจากกระบวนการปมขนรปแลว

4. รถใสชนงาน

ส าหรบใสชนงานกอนและหลงการเชอม

5. พนกงาน

ท างานประจ าจดของตนเอง

เปลยนจก

เคลอนยายชนงาน

ตรวจสอบคณภาพ

6. มาตราฐานการปฏบตงานคณภาพ

ก าหนดวธการปฏบตงานมาตราฐานการควบคม และวธการตรวจสอบคณภาพ

การผลตชนสวนรถจกรยานยนตดวยกระบวนการเชอม (Welding Process)

ชนสวนทเสรจสนจากกระบวนการปมขนรปแลว จะถกจายเขาไปทหนวยงานเชอม

ประกอบ เพอน าเอาชนสวนปมยอยๆ เหลานน เขามารวมกนเปนชดๆ ดวยเครองมอจกเชอม ซงเปน

อปกรณจบยดชนสวนยอยๆ ใหแนน อกทงยงเปนตวก าหนดมตทางดานคณภาพชนสวนอกดวย

จากนน ชนสวนเหลานนจะถกเชอมใหตดกนเปนรปรางตามทถกออกแบบ กอนจะถกถอดออก

จากจกไปเขาสขนตอนตอไป

1. การแบงชนดของกระบวนการเชอมชนสวน

การเชอมแบบมก (Mig; Metal Inert Gas) หรอกาซคารบอนไดออกไซด

1.2 การเชอมแบบทก (Tig; Tungsten Inert Gas) หรอกาซเฉอยอารกอน

1.3 การเชอมแบบสปอต (Spot) หรอแบบความตานทาน

1.4 การเชอมแบบกาซอะเซทลน

17

กระบวนการชบเคลอบผวโลหะดวยไฟฟา

องคประกอบในการชบเคลอบผวชนสวน รถจกรยานยนต มดงตอไปน

1. สารเคม : นกเกล โครเมยม ทงชนดเงาและสด า

หนาท : ท าปฏกรยาทางเคมโดยใชกระแสไฟฟาทแปลงจากกระแสสลบเปนกระแสตรง

เพอใหสารเคมดงกลาวไปเคลอบบนผวของชนงาน

2. ถงบรรจน าและสารเคม

วสด : ถงบรรจซลฟรก (Sulfuric) ถงบรรจคอสตกโซดา ถงบรรจนกเกล ถงบรรจโครเมยม

ถงสวนใหญจะท าดวยโลหะเหลก และเคลอบภายในดวยไฟเบอรกลาส หรอเคลอบดวยแผน

พลาสตกชนดพอลเอทลน เพอปองกนการผกรอน

3. แผนบาร

วสด : ท าดวยแผนทองแดง

4. ไมแขวนชนงาน

วสด : ท าหนาทเปนอปกรณแขวนชนงาน ซงจะแขวนไดจ านวนมากหรอนอย ขนอยกบ

ชนดและขนาดของชนงาน นอกจากนนยงท าหนาทเปนสอรบกระแสไฟฟา จากแผนบารผานไปยง

ชนงาน

ท าดวยแผนทองแดงหมยางซลโคน

5. ชดเคลอนยายแผนบาร

ท าหนาท : เปนเครองมอเคลอนยายแผนบารจากถงหนงไปสอกถงหนง ซงจะท างานภายใต

ค าสงจากชดควบคม ดวยโปรแกรมทางอเลกทรอนกส

6. ชดควบคมดวยโปรแกรมทางอเลกทรอนกส

จะท างานโดยการควบคมสงการท างานไปยงชดเคลอนยายแผนบาร ซงจะเปนการท างาน

แบบอตโนมต

7. ชนงาน

เปนชนสวนทเสรจสนจากกระบวนการเชอมแลว ซงสวนใหญ จะเปนชนสวนชดทอไอเสย

18

8. พนกงาน

ท าหนาทน าชนงานแขวนเขากบไมแขวน เมอเสรจจากการชบเคลอบผวแลว เคลอนยาย

ชนงานไปยงจดตอไป ควบคมดแลสภาพของน ายาเคม รวมทงการตรวจสอบคณภาพของชนงาน

9. รถเขนใสชนงาน

ส าหรบใสชนงานกอนและหลงการชบ และใชเพอความสะดวกในการเคลอนยายชนงาน

ไปยงจดอนๆ

10. มาตรฐานการปฏบตงานและมาตรฐานการควบคมคณภาพ

ก าหนดวธการท างานและวธการตรวจสอบคณภาพ

การผลตชนสวนรถจกรยานยนตดวยกระบวนการชบเคลอบผวดวยไฟฟา

ชนสวนส าเรจรปของรถจกรยานยนตบางชน เชน ทอไอเสย หลงจากผานขนตอนการเชอม

เสรจเรยบรอยแลว จะน ามาเขากระบวนการชบเคลอบผวดวยนกเกล และโครเมยม โดยม

วตถประสงค เพอปองกนสนมกดกรอน และเพอความสวยงามสะดดตา ซงในกระบวนการชบ กจะ

มขนตอนยอยภายในอกหลายขนตอน แตกจะมองคประกอบหลกๆ แตละขนตอนตามทกลาว

มาแลว

กระบวนการพนส

องคประกอบในการพนสชนสวนรถจกร- ยานยนต มรายละเอยดดงน

1. ปนและปมดดส พนส : มทงชนดทพนดวยงาน และชนดทพนดวยเครองพนอตโนมต

2. ปมลม : ตองเปนชนดทขจดน ามนออกจากลม เพอท าหนาทเปนตวดนสออกจากปนพน ใหเปน

ละออง (สเปรย)

3. โซหวชนงาน : เพอท าหนาทหวไมแขวนชนงานเขาไปในหองพนส หองอบสใหแหง

วสด : ท าดวยโลหะเหลกทนความรอน

4. หองพนส : เปนหองส าหรบท าการพนส ซงจะมสองหองเรยงกนคอ หองพน สรองพน และหอง

พนสจรง คณสมบตของหองคอ จะตองสามารถปองกนฝ นและผง และควบคมปรมาณอากาศเขา-

ออกอยางสมดลกน มมานน าไวปองกนไมใหละอองสเกาะตด มชองส าหรบใหละอองสถกดด

ออกไปภายนอก

5. หองพกตวชนงาน : เพอใชเปนหองพกตว หลงจากชนงานถกพนสจากหองพนสแลว

19

6. หองอบส : เพอใชอบสใหแหง ซง หองดงกลาวจะไดรบ พลงงานความรอนจากกาซแอลพจ โดย

ใชอณหภมในการอบ ๗๐ - ๗๕ องศาเซลเซยส ส าหรบชนงานพลาสตก และ ๑๒๐ - ๑๓๐ องศา

เซลเซยส ส าหรบชนงานเหลก

7. ส : มใชอย ๓ ชนด คอ ส Solid ส Metallic และสทนความรอน โดยทง ๓ ชนด เปนสชนดทตอง

ผสมกบทนเนอร

8. น ายาผสมส (ทนเนอร) : ใชผสมสเพอใหสมความหนดตามมาตรฐานทก าหนด

9. ชนงาน : มทงชนงานพลาสตกและชนงานเหลก

10. ไมแขวนชนงาน : ใชส าหรบแขวนชนงาน ซงจะแขวนชนงานไดจ านวนมากหรอนอย ขนอย

กบขนาดและชนดของชนงาน

11. หองลางท าความสะอาดชนงาน : เปนหองส าหรบลางชนงานใหสะอาดปราศจาก ฝ นและไขมน

โดยใชสารเคมเปนสวนผสมกบน า แลวฉดผานหวฉดพนไปบนชนงาน

12. ชดจายอากาศ : เพอจายอากาศบรสทธจากภายนอกเขาไปในหองพนส เพอท าใหระบบการ

หมนเวยนอากาศในหองพนสเปนไปตามมาตรฐานทไดก าหนดไว

13. หองตดสตกเกอร : เพอท าการตดสตกเกอรสสนตางๆ บนชนสวนทพนสเสรจแลว

14. พนกงาน (Worker) : ท าหนาทแขวนชนงาน เปาลม เชดท าความสะอาด ผสมส พนส ตดสตก

เกอร ปลดชนงานหลงจากทอบแหงแลว ตรวจสอบคณภาพ เคลอนยายชนงานไปยงจดตอไป

15. มาตรฐานการปฏบตงานและมาตรฐานการควบคมคณภาพ : ก าหนดวธการท างาน และวธการ

ตรวจสอบคณภาพ

16. รถเขนใสชนงาน : ส าหรบใสชนงานหลง จากพนสเสรจแลว และใชสงชนงาน

การผลตชนสวนรถจกรยานยนตดวยกระบวนการพนส (Painting Process)

ชนสวนโลหะบางชนดทส าเรจรปจากกระบวนการเชอมแลว เชน ตวถงรถ ทอไอเสย ถง

น ามน รวมทงชนสวนพลาสตก เชน ฝาครอบขาง ฝาครอบหนา ฝาครอบหลง จะถกน ามาเขา

กระบวนการพนส โดยมวตถประสงคเพอปองกนสนมและสรางสสนทสวยงาม กระบวนการพนส

จะประกอบดวยกระบวนการตางๆ หลายขนตอน โดยจะมองคประกอบทส าคญในกระบวนการ

ดงทกลาวมาแลว

20

ขนตอนตางๆ ของกระบวนการพนสมขนตอนดงตอไปน

ขนตอนท 1: การแขวนชนงานเขากบไมแขวน

ขนตอนท 2: การลางท าความสะอาด ผวของชนงาน เพอท า การก าจดไขมน และคราบน ามนทตด

อยบนผวออกใหหมดน ายาทใชลางจะตองมการควบคม อณหภม เพอประสทธภาพในการท าความ

สะอาด

ขนตอนท 3: การเปาลมเชดท าความ สะอาดชนงาน เพอขจดฝ นผงออกจากชนงานใหหมด ส าหรบ

ชนงานพลาสตก จะใชน ายาพเศษชบผานมเชดถชนงานเพอก าจดไฟฟาสถตในชนงานพลาสตก

ขนตอนท 4: การพนส พนกงานจะใชปนพนสส าหรบการพนสรองพน และสจรง แตจะใชเครอง

พนสอตโนมตส าหรบชนสวนเหลก

ขนตอนท 5: การตรวจสอบคณภาพ ตรวจสอบคณภาพหลง จากชนงานผานออกมา จากหองอบส

ขนตอนท 6: การตดสตกเกอร เพอความสวยงาม และความคงทนของสผว และท าการตรวจสอบ

คณภาพขนสดทาย

ขนตอนท 7: การจดสง ชนสวนทกชน เมอเสรจสนจากกระบวนการพนสแลว จะถกน าสงไปยง

หนวยงานประกอบรถส าเรจรป

กระบวนการประกอบตวถง (Body Assembly Process)

องคประกอบในการประกอบตวถงเพอใหเปนรถจกรยานยนตส าเรจรป มรายละเอยดดงตอไปน

1. สายพานล าเลยง : ท าหนาทจบยดตวถงรถ และล าเลยงรถ จากจดประกอบตนๆ ไปสจดประกอบ

สดทาย

2. จกจบตวถงรถ : ส าหรบยดรถไมใหตกลงมาจากสายพานล าเลยง

3. ประแจขนแรงบด : เปนประแจขนนอตทควบคมมาตรฐานแรงบด

4. ประแจลม : เปนเครองมอส าหรบขนนอต และ สลกเกลยวใหแนน ซงใชพลงงานลมจากปมลม

5. ประแจชางพนฐาน (เชน ประแจปากตาย ไขควง คม คอน ฯลฯ) : ใชส าหรบขนนอต และสลก

เกลยว ซงเปนเครองมอเสรมมใชเครองมอหลก

6. เครองอดถวยรองลกปนคอ : ส าหรบอดถวยรองลกปนทคอตวถงทงบนและลาง

7. เครองอดบช : ส าหรบอดบชเพอรอยเพลาทสวงอารม

21

8. ชนสวนประกอบตางๆ :

ชนสวนหลกๆ ทผานการประกอบยอย (Sub Assembly) แลว ภายในโรงงาน

ชนสวนหลกๆ ทผานการประกอบยอยเขาเปนชดแลว จากผผลตรบชวงภายนอกโรงงาน

ชนสวนยอยๆ จากผผลตรบชวง

ชนสวนยอยๆ จากกระบวนการผลตภายในโรงงาน

9. พนกงานประกอบ : ท างานประจ าจดของตนเอง โดยการน าชนสวนเขาประกอบเปนตวรถ

10. รถเขนใสชนสวน : ส าหรบใสชนงาน และเขนเคลอนยายแตละจดท างาน

11. กลองใสชนสวน : ส าหรบใสชนงานขนาดเลกวางไวขางตวพนกงานประกอบ เพอใหสะดวก

ในการหยบใช

12. มาตรฐานการท างาน และมาตรฐาน การควบคมคณภาพ :

ก าหนดวธการปฏบตงานในแตละขนตอนการประกอบ

ก าหนดวธการปฏบตการตรวจสอบ และควบคมคณภาพแตละจดการประกอบ

การประกอบตวถงรถส าเรจรป

ชนสวนประกอบทกชน ทงชนสวนยอย และชนสวนหลก ทผานการผลตจากกระบวนการ

ตางๆ จะถกจดสงเขามาทหนวยงานประกอบตวถง เพอใหพนกงานประกอบน าชนสวนทงหมด

เหลานน เขาประกอบเปนตวรถจกรยานยนตส าเรจรปบนสายพานล าเลยง (Conveyor) โดยการ

ประกอบตามล าดบขน ตามทสวนวศวกรรมการผลตเปนผก าหนด ซงจะมการใชองคประกอบตางๆ

ดงกลาวมาแลว เปนองคประกอบในการด าเนนการ

การตรวจสอบคณภาพรถส าเรจรป (Final Inspection)

รถส าเรจรปทผานการประกอบจากสายพาน ล าเลยงทกคน จะถกตรวจสอบคณภาพ ตาม

รายการตางๆ ทระบไวในมาตรฐานการตรวจสอบคณภาพ ซงหนวยงานประกน และควบคม

คณภาพ จะเปนผก าหนด

รปท 2.5 ขนตอนหลกๆ ในการประกอบรถ

22

หลกเกณฑในการตรวจสอบคณภาพขนสดทาย (Final Inspection Standard)

1. ความเรยบรอยภายนอก

ความเรยบรอยในการประกอบ

รอยต าหนการพนส

การรวซม

2. การตดเครองยนต

ตดเครองได

การวง

การฟงเสยงเครองยนตเพอคนหาสงผดปกต

3. ระบบไฟฟา

ไฟหนา/ไฟเลยว/ไฟเบรก/ไฟสญญาณทงหมด

แตร

เรอนไมล

4. ระบบเบรก

เบรกหนา/หลง

5. ระบบบงคบเลยว

ความคลองตว

6. การควบคมมลพษจากไอเสย

คารบอนมอนอกไซด (CO)

ไฮโดรคารบอน (HC)

รปท 2.6 แผนผงแสดงระบบการควบคมคณภาพ

23

นอกเหนอจากการตรวจสอบคณภาพในขนสดทายแลว ผ ผลตไดก าหนดใหมการ

ตรวจสอบ และยนยนมาตรฐานของงานทมคณภาพ ในทกขนตอน โดยจดเปนกจกรรม เพอควบคม

คณภาพ ไวในการท างานขนตอนตางๆ ตวอยางเชน ๕ ส คว.ซ.ซ. (QCC ; Quality Control Circle)

ท.พ.เอม. (TPM ; Total Productive Maintenance) ไอ.อ. (IE; Industrial Engineering) เปนตน

การจดสงมอบ

รถจกรยานยนตทกคน เมอผานการรบรองคณภาพ จากหนวยงานควบคมคณภาพแลว จะ

ถกบนทกควบคมหมายเลขเครองยนต และเกบประวตไวทงหมด เพอใชประโยชนในการสอบ ทวน

กลบเมอถงเวลาจ าเปน จากนนจะล าเลยงรถ ไปยงสถานทจดเตรยม เพอสงใหกบผจ าหนาย ตอไป

ส าหรบรถจกรยานยนตประเภทสกตเตอร (Scooter) ยงไมเปนทนยมในประเทศไทย อาจม

สาเหตมาจากสภาพถนน ซงยงไมสะดวกตอการขบขในตางจงหวด โดยเฉพาะชวงฤดฝน ซงใน

อนาคต หากสภาพถนนดขนแลว ความนยมรถจกรยานยนต กอาจจะมมากขนเหมอนกบในประเทศ

อน

2.1.3 ประเภทรถจกรยานยนต

รถจกรยานยนตทวๆ ไปทมใชงานอยในประเทศไทยและทวโลก จะเปนรถจกรยานยนตทใชแกสโซลน (Gasoline) คอ น ามนเบนซน เปนเชอเพลงถงเกอบ 100 % เราสามารถแบงประเภทของรถจกรยานยนต ตามชนดของเครองยนตไดเปน 2 ประเภทดงน

1. รถจกรยานยนตทใชเครองยนตแบบ 2 จงหวะ (2 Stroke)

2. รถจกรยานยนตทใชเครองยนตแบบ 4 จงหวะ (4 Stroke)

2.1.4 หลกการท างานของเครองยนต

น ามนเบนซนถกท าใหผสมกบอากาศดวยเครองผสมน ามนเชอเพลงกบอากาศ หรอคารบเรเตอร (Carbureter) จนกลายเปนไอ แลวถกสงเขาไปในกระบอกสบ และไอนนถกแรงอดของลกสบอดจนเหลอปรมาตรนอยลง เมอหวเทยนจดประกายไฟออกมาเผาไหมไอดงกลาว ท าใหเกดการระเบดในหองเผาไหม จงเกดแรงดนผลกลกสบใหเคลอนลง จงกลายเปนพลงงานถายทอดผานกลไกตางๆไปขบเคลอนลอใหหมนไป

24

รปท 2.7 หองเผาไหม

หลกการท างานของเครองยนต 2 จงหวะ

เครองยนต 2 จงหวะ หมายถง เพลา ขอเหวยงหมน 1 รอบ (1 กลวตร) เครองยนตท างานไป 2 จงหวะ

รปท 2.8 หลกการท างานของเครองยนต 2 จงหวะ

หลกการท างานของเครองยนต 4 จงหวะ เครองยนต 4 จงหวะ หมายถง เพลา ขอเหวยงหมน 2 รอบ เครองยนตท างานไป 4 จงหวะ

รปท 2.9 เครองยนตประเภท 4 จงหวะ

25

รปท 2.10 หลกการท างานของเครองยนต4จงหวะ 1.จงหวะดด 2.จงหวะอด 3.จงหวะระเบด 4.จงหวะไอเสย

จากแหลงพลงงานสการขบเคลอนลอหลง

ตงแตการจดระเบดในหองเผาไหม จนเกดพลงงานไปขบเคลอนใหลอหลงหมนไป เรา

สามารถท าความเขาใจตงแตตนจนจบไดดงน

รปท 2.11 หลกในการขบเคลอนลอหลงรถจกรยานยนต

26

กระบอกสบของเครองยนต

กระบอกสบของเครองยนตม 2 แบบ คอ

1. ชนดมสบเดยว

คณสมบต : ปรมาตรความจต า ขนาดเลกและน าหนกเบา

2. ชนดม 2 สบ - 4 สบ

คณสมบต : ปรมาตรความจมาก แรงมา (ก าลงของเครองยนต) สง การท างานราบเรยบกวา

ระบบระบายความรอน

1. ระบายความรอนดวยอากาศปะทะขณะรถวง

2. ระบายความรอนดวยอากาศจากพดลม

3. ระบายความรอนดวยน า

4. ระบายความรอนดวยน ามน

ระบบการขบเคลอน

1. ขบดวยโซ - เปลยนอตราทดไดงาย

2. ขบดวยเพลา - ประหยดในการบ ารงรกษา

3. ขบดวยสายพาน – ท างานนมนวลไมกระตก

ระบบหลอลน

1.ระบบหลอลนแบบแยกสวน ส าหรบเครองยนต 2 จงหวะ โดยปมออโตลบ

(Automatic Lubrication)

2. ระบบหลอลนแบบรวม ส าหรบเครองยนต 4 จงหวะ

2.1.5 รายการซอมแซมสวนทสกหรอเบองตนของรถจกรยานยนต

รายการซอมแซมสวนทสกหรอเบองตนของรถจกรยานยนต

1. เปลยนถายน ามนเครอง-เฟองทาย

2. เปลยนหวเทยน

3. เปลยนผาเบรกหนา-หลง

4. เปลยนหลอดไฟหนา-ไฟทาย

5. เปลยนหลอดไฟเลยวซายขวาหนา-หลง

27

6. เปลยนไสกรอง

7. เปลยนยางนอก

8. เปลยนยางใน

9. เปลยนแบตเตอร

10. เตมลมยาง

11. อนๆ 2.1.6 ทฤษฎทน ามาใช

การศกษาการท างาน

“การศกษาการท างาน” (Work Study) เปนค าทใชแทนถงวธการตางๆ จากการศกษาวธการ

ท างาน (Method Study) และ การวดผลงาน (Work Measurement) ซงใชในการศกษาอยางมระเบยบ

ถงการท างานของคน และพจารณาองคประกอบตางๆ ซงจะมผลตอประสทธภาพและเศรษฐภาวะ

ของการท างานเพอการปรบปรงการท างานนนๆ ใหดขน

การศกษาการท างานจงมความสมพนธโดยตรงกบการเพมผลผลต เราจงใชการศกษาการ

ท างานนมาชวยในการเพมผลผลตจากทรพยากรทมเดมดวยคาใชจายการลงทนทนอยลง

การศกษาการท างานเปนท รจกกนในนามของ การศกษาเวลาและการเคลอนท

(Time and Motion Study) แตเนองจากผลงานจากการววฒนาการทางวธการเหลานและผลจากการ

ใชงานอยางกวางขวาง เราจงนยามนนใหมวา “การศกษาการท างาน” แทน

การจดบนทกงาน

การพฒนาวธการทปรบปรงใหม หวใจของเรองนจงอยทวากรจดบนทกนนตองชดเจนและ

รวบรด โดยทวไปแลวการจดบนทกมกกระท ากนโดยการเขยนขอความไว แตวธการนไมเหมาะสม

ทจะน ามาใชจดบนทกทกขนตอนของขบวนการผลตทซบซอน ซงเปนเรองทหลกเลยงไมไดเลยใน

อตสาหกรรมสมยน โดยเฉพาะเมอตองการจดบนทกสงทเกดขนจรงๆ ในรายละเอยดของทกๆ นาท

ของขบวนการผลตหรอทกการปฏบตงานในรายงานผลต การบนทกอยางละเอยดถงทกๆ สงทท า

การปฏบตงานในงานงายๆ ซงประกอบดวยการท างานเพยงสองสามนาทอาจจะใชหลาย

หนากระดาษในการเขยนลงไปและตองทบทวนอยางละเอยดอกกอนทจะสงไปใหคนทวๆ ไปอาน

28

เพอใหมนใจวาผใดกตามเมออานแลวตองเขาใจในสงทตองการใหเขาเขาใจจนเขาสามารถสรางเคา

โครงดวยจนตนาการไดดงกบเขาไปเหนมาดวยตา

เพอขจดอปสรรคอนยงยากน จงมการพฒนาเทคนคหรอ “เครองมอ” ส าหรบใชในการจด

บนทกของสายงานนขนมา รายละเอยดตางๆ ทไดมาจะถกบนทกอยางกระชบในแบบฟอรม

มาตรฐาน การบนทกแบบพเศษลงบนแบบฟอรมแบบมาตรฐานมจดประสงคเพอใหผทเกยวของอย

ในวงการ การศกษาวธการไมวาเขาจะท างานอยในโรงงานใดกตามหรอยประเทศไหนกตามเขาใจ

เหมอนกนหมด

เทคนคในการจดบนทกในสายงานนทนยมใชกนอยทวๆ ไปกคอ แผนภมไดอะแกรม

แผนภมมาตรฐานทใชกนอยทกวนนมอยหลายชนด แตละชนดกเหมาะสมกบแตละงานรายละเอยด

เกยวกบแผนภมและไดอะแกรมจะไดกลาวตอไปในบทนและบทตอไป สวนในตอนนจะกลาวถง

เรองแผนภมอยางกวางๆ กอนแผนภมตางๆ ทใชกนอยท วๆไปแบงออกเปนกลมใหญๆ ไดสองกลม

คอ

(ก) พวกทใชส าหรบบนทกล าดบของขบวนการผลต ตวอยางเชน เหตการณตางๆทเกดขน

เรยงกนมาตามล าดบกอนหลง พวกนไมมเวลาเขามาเกยวของ

(ข) พวกทใชบนทกเหตการณทเกดขนและล าดบกอนหลงเหมอนกนแตมเวลาเขามา

เกยวของ ดงนนผลกระทบตอกนของเหตการณทเกยวของสามารถศกษาไดงาย แผนภมประเภทน

เปนแผนภมทเกยวกบขนตอนของการผลต

การศกษาวธการท างานและการศกษาเวลา (Motion and Time Study)

การศกษาการท างาน เปนวธการทพฒนาตอเนองมาจากวธการศกษาการเคลอนทและ

การศกษาเวลา (Motion and Time Study) แตเนองจากผลงานจากการววฒนาการทางวธการเหลาน

และผลการใชงานอยางกวางขวาง จงนยามนามใหมวา “ การศกษาการท างาน ” โดย Frederick W.

Taylor และ Frank B. Gillbreth เปนผน าวธการบรหารงานตามหลกวทยาศาสตรมาใชจนเปนท

ยอมรบกนโดยทวไป ในปลายศตวรรษท 19 – 20 โดย Frederick W. Taylor เปนบคคลแรกทรเรม

คนควาหาหลกเกณฑในการท างานใหมประสทธภาพ จนถอเปน บดาของการบรหารงานแบบ

วทยาศาสตร (Father of Scientific Management) ตอมาการศกษาการเคลอนทและการศกษาเวลาได

ขยายเพมขนโดยเดมทการศกษาการเคลอนทจะพจารณาเฉพาะในสวนทเกยวของกบการศกษาการ

29

ท างานของรางกายประกอบรวมกบการจดสภาพแวดลอมการท างาน ซงเกยวของโดยตรงกบการ

ท างานของคนงานโดยเฉพาะ ตอเมอมการใชเครองจกรเครองมอและอปกรณเขามาเกยวของกบการ

ผลตขอบขายของการศกษาจงกวางขนมากลายเปน “การศกษาวธ” (Method Study) ซงจะ

ครอบคลมกจกรรมของการศกษาการเคลอนทโดยจะเปนการศกษาวธการท างานทมอยเดมและใช

หลกการปรบปรงพฒนาวธการท างานใหมทดกวาเดม ท าใหผลผลตสงขน ความสญเสยนอยลง

และตนทนการผลตต าลง ในสวนของการศกษาเวลาเนองจากเปนกระบวนการวดเวลาเพอ

ก าหนดเวลามาตรฐานและเกบขอมลเวลาท างาน ใชเปนการวดผลงานสวนหนง การวดผลงาน

สามารถท าไดดวยกระบวนวธการอนๆ อกนอกเหนอจากการศกษาเวลาโดยการใชนาฬกาจบวด

เวลา จงพฒนาเปนวชา “การวดผลงาน” (Work Measurement) ซงจะครอบคลมกจกรรมของ

การศกษาเวลาการสมงาน การใชเวลามาตรฐาน พรดเทอรมนและการใชขอมลมาตรฐานเวลาทวจย

เปนฐานขอมลประกอบการใชงานการวดผลงาน และในปจจบนไดมการใหความหมายของ

การศกษาการท างานไวอก ดงน ดร. วนชย รจรวนช ไดใหความหมายของการศกษาการท างานไววา

“การศกษางาน (Work Study) คอการศกษาวธ (Method Study) และการวดงาน

(Work Measurement) ซงใชในการศกษากระบวนการท างานและองคประกอบตางๆ เพอปรบปรง

การท างานใหดขน และใชประโยชนดานการพฒนามาตรฐานของการท างานและเวลาการท างาน

รวมไปถงการใชเปนเครองมอในการพฒนาสงเสรมจงใจบคลากรน าไปสการเพมผลผลต”

การวดงาน (Work Measurement) คอ การศกษาเวลา (Time Study) เปนการศกษาเพอวด

ปรมาณงานออกมาเปนหนวยเวลาหรอก าหนดหาเวลามาตรฐาน (Standard Time) ซงเปน

ประโยชนในแงตาง ๆ เชน การวางแผนการผลต การปรบปรงดลยภาพของสายการผลต

เปนขอมลในการจายคาแรงจงใจหรอก าหนดมาตรฐานการผลต (Production Standard)

การศกษาการเคลอนไหว (Motion Study) คอ การวเคราะหการปฏบตงานเพอขจดการ

เคลอนไหวทไมจ าเปนออกและคดหาวธการท างานทดทสดและเรวทสดในการปฏบตงาน

รวมถงการปรบปรงมาตรฐานของวธการท างาน เครองมอตางๆ และการเพมประสทธภาพ

ของงาน

30

การศกษาการเคลอนไหวและการศกษางาน โดยมความหมายทเหมอนกน คอ การเพม

ประสทธภาพในกระบวนการผลต ดงน นตอมาจงมผนยมใชค าวา “การศกษาวธการ

ท างาน” แทนค าวา “การศกษาการเคลอนไหว” นนเอง

รปท 2.12 การศกษาการท างาน

วตถประสงคของการศกษาวธการท างานมดงน

1 เพอปรบปรงกระบวนการใหมประสทธภาพการท างานสงขน

2 เพอพฒนาวธการท างานใหมความสะดวก เขาใจงาย และสามารถลดความเมอยลาได

3 เพอปรบปรงการใชเครองมอและอปกรณในการท างานใหมประสทธภาพเพมมากขน

4 เพอลดขนตอนการท างานใหสะดวกรวดเรวตอกระบวนการท างาน

5 เพอก าหนดพฒนาการเคลอนยายการหยบอปกรณใหเหมาะสม

6 เพอลดการสญเสยเวลาทไมจ าเปนออกจากกระบวนการท างาน

Work Study ( Motion and Time Study )

Motion Study

( Method Design )

Time Study

( Work Measurement )

31

การบนทกขอมลวธการท างาน

การบนทกขอมล (Record form direct observation) เปนการรวบรวมขอมลและการบนทก

ขอเทจจรงทงหมดทเกยวกบวธการท างาน การแสดงล าดบขนตอนวธการท างาน และเวลาทใชใน

การท างาน เพอประโยชนในการวเคราะหและพฒนาวธการท างานทดขนได

การบนทกขอมลนยมใชรปแบบของแผนภม (Flow process chart) โดยจะบนทกขนตอน

การท างานทงกอนและหลงจากทไดมการปรบปรงวธการท างานนน การบนทกขอมลในรปแบบ

แผนภมจะใชสญลกษณเปนมาตรฐานสากลแทนขนตอนตางๆ ของการท างาน เพอความสะดวก

และงายตอความเขาใจในการปรบปรงและแกไขการปฏบตงาน

สญลกษณทใชในการบนทกกระบวนการ (Process chart symbols) มดงน

การปฏบตงาน (Operation) สญลกษณ คอ แสดงถงขนตอนหลกของการปฏบตงาน

การตรวจสอบ (Inspection) สญลกษณ คอ แสดงถงการตรวจสอบคณภาพหรอปรมาณ

ของงาน

การเคลอนยาย / ขนสง (Transport) สญลกษณ คอ → การเคลอนยายจากทหนงไปยงอกท

หนง เคลอนท ของผปฏบตงาน วสด อปกรณ เครองมอ จากทหนงไปยงอกทหนง

การรอคอย / ลาชา (Delay) สญลกษณ คอ D แสดงถงการเกดการลาชาในขนตอนของงาน

เชน การรอคอยงานจากผ ปฏบตงานทอยกอนหนาหรอการทชนงานถกวางหรอ

หยดชะงกชวคราวท าใหเกดการลาชา

การหยด / การเกบถาวร (Storage) สญลกษณ คอ ∇ แสดงถงการเกบรกษาสงของ

กจกรรมรวม (Combined activities) แสดงถงการท ากจกรรมตางๆ ในชวงเวลาเดยวกน เชน

การปฏบตงานไปพรอมกบการตรวจสอบงานกแสดงสญลกษณ เปนตน

32

ตารางท 2.1 สญลกษณทใชในการบนทกกระบวนการ (Process chart symbols)

สญลกษณ

ค าอาน ความหมาย

(Operation) การปฏบตงาน

(Inspection) การตรวจสอบ

(Transport) การเคลอนยาย

(Delay) การรอคอย

(Permanent Storage) การหยดหรอการเกบถาวร

(Combined activities) กจกรรมรวม

33

รปท 2.13 การศกษาการท างาน

การศกษาการท างาน

(Work Study)

การศกษาวธการท างาน

(Method Study)

การวดผลงาน

(Work Measurement)

การพฒนาวธการท างาน

(Method Development)

เวลามาตรฐาน

(Standard Time)

ก าหนดแผนสงเสรมแรงจงใจ

(Incentive Plan)

พฒนามาตรฐานการท างาน

(Standardization)

ฝกอบรมวธการท างาน

(Training)

การเพมผลผลต

(Improvement)

34

2.1.7 งานวจยทเกยวของ

อจฉรา วฒนานนท (2543). สรปผลมาตรฐานการผลตฝาสบยานยนต ผลการศกษาในปจจบนพบวาการวางแผนการผลตไมสามารถผลตไดตามแผนทก าหนดไว ดงนนผลจากการส ารวจขอมลเบองตนการผลตลกสบคดเปนเปอรเซนตได 70% ของการผลต เนองจากปจจบนในสายการผลตใช CYCLE TIME ซงเปนการน ามาใชโดยไมไดมการเกบขอมลทถกตองตามหลกการของ Time Study การปฏบตงานของ CYCLE TIME ของพนกงานซงในรอบการปฏบตงานนจะมการท ามาตรฐานไวในหลายระดบก าลงการผลต ดงนคอ CYCLE TIME ท 2.3 นาทตอชน , 2.5 นาทตอชน การวางแผนการผลตในเดอนกรกฎาคม 2543 ซงพบวามความคลาดเคลอนประมาณรอยละ 8 ซงถอวายอมรบไดในระดบหนง

ปฐมพงษ หอมศร , จกมรพรรณ คงธนะ (2555). การเพมประสทธภาพการผลตโดยใชแนวคดการผลตแบบลน : กรณศกษาโรงงานผลตปมน ารถยนต งานวจยนมวตถประสงคหลกทจะน าแนวคดของการผลตแบบลนเขาไปปรบปรงกระบวนการผลตคลทช โดยมงก าจดความสญเปลาทเกดขนในกระบวนการผลต ผลจากการประยกตใชระบบการผลตแบบลนพบวา ประสทธภาพในกระบวนการผลตเพมขนรอยละ 67.44 เวลาน าในการสงมอบชนสวนใหลกคาลดลงรอยละ 16.82 พนทในการจดเกบชนสวนลดลงรอยละ 11.43 และวสดคงคลงในกระบวนการผลตและสนคาส าเรจรปลดลงรอยละ 16.83 ลดพนทในการท างานลง 4 ตารางเมตรหรอรอยละ 11.43 และพนกงานในกระบวนการผลตลดลงรอยละ 11.11 รวมแลวสามารถประหยดคาใชจายของโรงงานตวอยางเปนจ านวนเงนทงสน 40,271,196.80 บาทตอป

กรต ตรสวรรณ (2537). ศกษาเกยวกบการเพมผลผลตส าหรบการผลตคลตชรถยนตวตถประสงคเพอเสนอวธการเพมผลผลตของการขาดประสทธภาพและความไมประหยดวธการ คอ จดท าเวลามาตรฐานของการผลต ปรบปรงวธการท างานละผงการผลตของการท างาน ผลจากการศกษาพบวาการปรบปรงการท างานสามารถลดเวลาและคาใชจายของการผลตลง เวลาการผลตของวธการเดมเฉลยคอ 0.25 นาท/ชน หลงจากการปรบปรงสามารถลดเวลาในการผลตลงเหลอเพยง 0.18 นาท/ชน เหลอลดลงรอยละ 28 คาจางแรงงานการผลตของวธการเดมเฉลยคอ 4.77 บาท/ชน หลงจากการปรบปรงสามารถลดคาจางแรงงานการผลตใหเหลอเพยง 3.32 บาท/ชน หรอลดลงรอยละ 30.40

35

ณฐวฒน ฉนทนโพธกล (2558). การปรบปรงเวลารอบในการผลตส าหรบกระบวนการ

ประกอบสายไฟรถยนต งานวจยนมวตถประสงคเพอหาวธการลดตนทนและเพมผลผลตใหกบ

โรงงานอตสาหกรรมรถยนต โรงงานตวอยางมก าลงการผลตสายไฟส าหรบรถยนต OEM อยทเฉลย

55 ชนตอวน หรอประมาณ 7 ชนตอชวโมง ในชวงเวลาการท างานปกต 8 ชวโมง ความตองการ

ของลกคาในปจจบนอยท 70 ชนตอวนในชวงเวลางานปกต ผลการวจยพบวามสองแนวทางหลกใน

การแกปญหา ไดแกการใชรถเขนในการเคลอนยายวตถ และไมล าเลยงชนสวนเพอชวยเคลอนยาย

วตถขนาดเลก โดยทงสองแนวทางสามารถลดเวลาการผลตจากสงสดท 504 วนาทตอรอบ ลดลง

เหลอสงสดท 405 วนาท ซงลดลงไป 19.6% และภายในชวงสองเดอน (พฤษภาคม2558 ถงเดอน

มถนายน 2558) หลงการปรบปรงเวลาผลตและประกอบสายไฟรถยนต ผลผลตสามารถเพมขนได

จากเดมทเฉลย 1454 ชนตอเดอน เปนเฉลยท 1836 ชนตอเดอน หรอ 26.5% เพมขนจากเดม โดย

อตราการผลตตอชวโมงเพมขนจากเดมท 7 ชนตอชวโมงเปนเฉลย 8.83 ชนตอชวโมง ซงท าให

สงผลตอการผลตตอวนทเพมขนจากเฉลยท 55 ชนตอวนเปน 70 ชนตอวน ในเวลาการผลตปกตท

แปดชวโมงงาน

ชชชล เกยรตรสกล (2560). การปรบปรงขนตอนการออกใบอนญาตกอสราง การศกษานไดน าหลกการของการศกษาการท างานเขามาชวยวเคราะหขอมลเหตของปญหาและก าหนดแนวทางในการควบคมการใหบรการออกใบอนญาตกอสราง / ดดแปลง / รอถอนอาคาร เพออ านวยความสะดวกและลดขนตอนลดเวลาในการใหบรการแกประชาชน และท าการส ารวจความพงพอใจ ผลการศกษาพบวาสามารถลดระยะเวลาด าเนนการออกใบอนญาตใหกบประชาชนจากเดม 30 วน ลดเหลอ 14 วน และส าหรบการศกษาความพงพอใจของผใชบรการในดานตางๆ พบวาดานเจาหนาทผใหบรการ ประชาชนพงพอใจระดบด (3.59) ดานกระบวนการขนตอนการใหบรการ ประชาชนพงพอใจระดบด (3.35) และดานสงอ านวยความสะดวก ประชาชนพงพอใจระดบด (3.43)