บทที่ 3...

Private & Confidential บทท 3-1

BRYAN CAVE (THAILAND) LIMITED • BRYAN CAVE INTERNATIONAL TRADE LLC • BRYAN CAVE LLP

บทท 3 ผลกระทบจากการจดทาความตกลงการคาเสร ในกรอบไทยกบสมาคมการคาเสรแหงยโรป

เนอหาของการศกษาในบทนเกยวของกบผลกระทบจากการจดทาความตกลง TEFTA

เปนหลก โดยจะแบงเนอหาออกเปน 4 สวน ไดแก (1) วรรณกรรมปรทรรศนทเกยวของกบผลกระทบจากการจดทาความตกลงการคาเสรและความรวมมอทางเศรษฐกจ (2) ผลกระทบจากความตกลงการคาเสรทไทยไดทากบประเทศอน ๆ (3) ผลกระทบทางเศรษฐกจจากความตกลง TEFTA (4) ผลกระทบทางสงแวดลอมจากความตกลง TEFTA และ (5) ผลกระทบทางสงคมจากความตกลง TEFTA โดยเนอหาในสวนแรกจะเกยวของกบผลกระทบจากการจดทาความตกลงการคาเสรโดยรวม เพอชใหเหนถงผลกระทบในแงมมตาง ๆ ทอาจเกดขน โดยมไดเฉพาะเจาะจงไปทผลกระทบจากความตกลง TEFTA โดยตรง เนอหาในสวนทสองจะเปนการคาดการณของ TEFTA ในเบองตน ผานผลกระทบทางการคาทไดเกดขนแลวจากความตกลงการคาเสรอน ๆ ทไทยไดจดทาขนแลว และเนอหาในสวนอน ๆ นน จะเปนผลกระทบทคาดวาจะเกดขนจากความตกลง TEFTA โดยคณะผวจยจะคาดการณผลกระทบโดยอางองจากงานวจยชนอน ๆ เปนหลก

3.1. วรรณกรรมปรทรรศนทเกยวของกบผลกระทบจากการจดทาความตกลง

การคาเสรและความรวมมอทางเศรษฐกจ

ทฤษฎเศรษฐศาสตรระหวางประเทศไดบงชวาการเปดเสรทางการคาจะทาใหผบรโภค

สามารถเลอกสนคาไดหลากหลายขนในราคาทตาลง อกทงจะกอใหเกดการแขงขนในตลาดทสงขนอนจะนาไปสการจดสรรทรพยากรทมประสทธภาพยงขน มเงนลงทนและเทคโนโลยจากตางชาตเพอนามาพฒนาประเทศมากขน ซงผลกระทบทเกดขนตาง ๆ เหลานจะทาใหคนในประเทศโดยรวมมสวสดการเพมขน ยกตวอยางในกรณของ North America Free Trade Agreement (NAFTA) มการศกษาทพบวา ประเทศสมาชกโดยเฉพาะเมกซโกจะไดผลประโยชน (Caliendo and Parro, 2009) โดยสหรฐฯ และเมกซโกจะมสวสดการเพมขนรอยละ 2 และ 3 ของ GDP ตอปตามลาดบ (Roland-Horst et al, 1992) สาหรบแคนาดา มการศกษาทพบวาแคนาดาไดรบประโยชนจากการคาเสรกบประเทศสหรฐอเมรกาถงรอยละ 10 ของ GNP ตอป (Wonnacott and Wonnacott, 1967) โดยมสวสดการของประชาชนเพมขนถงรอยละ 8.5 ของ GDP ตอป (Cox and Harris, 1985) นอกจากนยงมการศกษาทพจารณาประเทศสมาชกสหภาพยโรป และพบวา



ระดบสวสดการเพมขน (Copenhagen Economics and Francois, 2007) ซงมงานศกษาไดระบวา สวสดการเพมขนถง 7 รอยลานเหรยญสหรฐตอป หรอคดเปนรอยละ 0.15 ของ GDP (Balassa, 1975) หรอจะเปนกลมประเทศ MERCOSUR ทมสวสดการเพมขนอยางมนยสาคญ (Monteagudo and Watanuki, 2001) โดยงานศกษาของ Flores (1997) ระบวา มสวสดการเพมขนถงมากกวารอยละ 2 ของ GDP ตอป ยงไปกวาน ประเทศอน ๆ นอกกลม MERCOSUR ยงไดรบสวสดการเพมขน อนเนองมาจากการขยายตวทางการคาของกลมประเทศ MERCOSUR คดเปนจานวนเงนมากกวา 600 ลานเหรยญสหรฐ (Hinojosa-Ojeida el at, 1997) บางงานศกษายงกลาวถงวา ความตกลงทางการคายงทาใหความแตกตางของรายไดระหวางประเทศคคานอยลงอกดวย กลาวคอจะชวยใหรายไดของประเทศทยากจนกวามรายไดทมากขน และชวยเพมสวสดการใหแกประเทศเหลานน (Sohn and Lee, 2006)

นอกจากน มงานวจยทพบวา เมอมการทาการคาเสรกนแลวจะทาใหเกดการ

เปลยนแปลงโครงสรางทางการคา โดยจะมการขยายตวทางการคาระหวางประเทศสมาชกมากขน (Trade Creation) กลาวคอจะมการสงออกและนาเขามากขน เชน การศกษาของ Magee (2004), Balassa (1967, 1975), Truman (1969), Prewo (1974) และ Aitken (1973) ทพบวา หลงจากมความตกลงแลว การคาสทธไดขยายตวขน (ภายหลงจากการหกการเบยงเบนทางการคา (Trade Diversion) ทเกดขนแลว) โดย พบวา กลมประเทศทอยใกลกน เชน กลมประเทศยโรปตะวนออกและกลาง (CEECs) สหภาพยโรป เมอทาความตกลงรวมกนแลว จะทาใหมการคาสทธไดขยายตวขน (Baier and Jeffrey, 2004; Wilhelmsson, 2006; Magee, 2004) นอกจากน Balassa (1975) ไดระบวาสดสวนการคาสนคาในอตสาหกรรมเดยวกน (Intra-Industry Trade) ในสหภาพยโรปโดยรวมจะเพมมากขน สะทอนใหเหนถงการผลตสนคาทหลากหลายกวาเดม และหากศกษาการทาความตกลงรวมกนระหวางสหภาพยโรปและกลมแอฟรกาใต (EU-South Africa FTA) จะพบวากลมประเทศแอฟรกาใตจะม GDP ทแทจรงเพมขนจากการทาความตกลงถงรอยละ 4.1 ตอป แตหากไมมการทาความตกลงรวมกบสหภาพยโรปแลว แอฟรกาใตจะม GDP ทแทจรงเพมขนเพยงรอยละ 0.33 เทานน (Lewis et al, 1999) นอกจากน ในกลมประเทศอาเซยนเอง จะมการคาภายในกลมเพมมากขนถง 5 เทาภายหลงมการรวมมอทางเศรษฐกจ จงถอเปนกลมประเทศหนงทมการคาระหวางประเทศสมาชกเพมขนอยางเหนไดชด (Egger and Larch,2008; Baier and Jeffrey, 2007; Wang, 1992; Wang and Winter, 1994; Frankel, 1997) ยงไปกวานน ยงพบอกวา การคาทเพมขนนน สวนใหญจะเกดกบสนคาทไดการลดกาแพงภาษลงจากเดมมาก (Baldwin, 2003; Clausing, 1995)



อยางไรกตาม ยงมงานศกษาทกลาววาการคาระหวางประเทศสมาชกอาจไมไดเพมขน ภายหลงจากเปดเสรทางการคาแลว เชน กลมประเทศแอฟรกา ทงานศกษาของ Forountan and Pritchet (1993) พบวาสดสวนของการคาภายในกลมประเทศแอฟรกาตอนใต (Southern African Development Community: SADC) มเพยงรอยละ 2 ของการคาทงหมดในชวงปลายทศวรรษท 1970 และสาหรบประเทศในแถบอเมรกาเหนอทมความตกลงทเกยวของคอ Canada-US Free Trade Agreement (CUSTA) และ NAFTA ทไดรบการศกษาโดย Clausing (1995) และ Soloaga and Winters (1999) และพบวา กลมประเทศดงกลาวไมไดมการคาระหวางกนเพมขนอยางมนยสาคญ อกทงยงมการศกษาของ Soloaga and Winters (1999) ทกลาววาการรวมมอทางเศรษฐกจอาเซยนไมไดกอใหเกดการคาภายในกลมประเทศเพมขน โดยเฉพาะในป 2530 (1987) และ 2538 (1995) นอกจากน กลมประเทศอาเซยนมการเตบโตทางเศรษฐกจเพมขนเพยงรอยละ 0.5 ในชวงระยะเวลา 30 ป งานชนดงกลาวสอดคลองกบการศกษาของ Sohn and Lee (2010) Nogues and Quintanilla (1993) และ Naya and Plummer (1991) ทกลาววา การรวมกลมของอาเซยนนน ไมไดกอใหเกดการคาภายในกลมเพมขนเลยในชวงระยะเวลา 10 ปแรก การศกษาเหลาน นอกจากจะชใหเหนวา การเปดเสรทางการคาไมไดเพมการคาระหวางสมาชกอยางมนยสาคญแลว อกทงยงพบวาการคากบประเทศนอกกลมทวโลกยงลดลงอกดวย เพราะฉะนนการคาสทธโดยรวมจะลดลง

ในประเดนดานโครงสรางสนคาสงออกและนาเขา ทฤษฎเศรษฐศาสตรระหวางประเทศ

พนฐานทสาคญในการอธบายรปแบบการคา คอ ทฤษฎเฮกเชอร-โอลน (The Heckscher-Ohlin Model) ซงกลาววา ในการคาระหวางประเทศนน ประเทศหนง ๆ จะสงออกสนคาทเนนใชปจจยการผลตทมความอดมสมบรณ (Factor Abundant) เพราะประเทศนนมความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบ (Comparative Advantage) ในการผลตสนคาชนดดงกลาว และจะนาเขาสนคาทเนนการใชปจจยการผลตทไมมความอดมสมบรณ อยางไรกตาม ในโลกความเปนจรง การทาการคากลบทาใหเกดการเปลยนแปลงดานโครงสรางการผลตขน เชน ในกลม MERCOSUR ทมการเปลยนแปลงโครงสรางการสงออก โดยสงออกสนคาทเนนใชปจจยทน ซงเปนปจจยการผลตทประเทศไมไดมความอดมสมบรณ (Yeats, 1997) เพมขน

ในดานการเบยงเบนทางการคา (Trade Diversion) งานวจยสวนใหญมกพบวา การ

จดทาความตกลงการคาเสรจะกอใหเกดการเบยงเบนทางการคามาจากประเทศทมไดเปนสมาชกความตกลง โดย Fukao et al. (2002) พบวา ในชวงทศวรรษท 1990 ความตกลง NAFTA ทาใหสหรฐฯ นาเขาจากประเทศในแถบเอเชยลดลง และหนมาซอสนคาจากแคนาดาและเมกซโกแทน นอกจากน Cuyvers (1995) ยงพบวา ความรวมมอทางเศรษฐกจระหวางสหภาพยโรปกบประเทศ



สมาชก EFTA 3 ประเทศและประเทศในยโรปตะวนออกบางประเทศ กอใหเกดการเบยงเบนทางการคามาจากประเทศสมาชก ASEAN ทงน เมอพจารณาการคาของสหภาพยโรปกบประเทศอน ๆ ทวโลกโดยรวม กลบพบวา การรวมตวกนเปนตลาดเดยว (Single Market) ของสหภาพยโรปมไดทาใหเกดการเบยงเบนทางการคาอยางมนยสาคญนก (Allen et al., 1996)

การศกษาบางชนไดเนนไปทประเดนเกยวกบการลงทนโดยตรงจากตางประเทศ

(Foreign Direct Investment: FDI) โดยพบวา ภายหลงการตกลงทางการคา จะทาใหการลงทนโดยตรงจากตางประเทศมมากขน (Monge-Naranjo, 2002; Merette et al, 2008) ซงการลงทนโดยตรงจากตางประเทศนอาจมทศทางทเปลยนแปลงไปภายหลงจากมความรวมมอทางเศรษฐกจแลว ตวอยางเชน ในสหภาพยโรป ภายหลงการรวมกลม พบวามการเปลยนแปลงโครงสรางการลงทนจากตางประเทศไหลเขา (FDI Inflows) และโครงสรางฐานการผลตของบรรษทขามชาตทม บรษทแมอยภายในสหภาพยโรปขนภายในกลม อนจะนาไปสการเบยงเบนการลงทน (Investment Diversion) ตอไป (Franko, 1970; Pelkmans, 1984)

สาหรบกลมประเทศอน ๆ ทไมใชสหภาพยโรป มงานศกษาของ Blomström and Kokko

(1997) ทศกษาความรวมมอทางเศรษฐกจภายใต CUSTA, NAFTA และ MERCOSUR ซงพบวา ในกรณการรวมกลม CUSTA นน แทบจะไมสงผลตอรปแบบการลงทนโดยตรงในประเทศแคนาดา เนองจากกอนการทาความตกลง ประเทศสหรฐอเมรกากบแคนาดาไดทาการคากนมานาน ในทางตรงกนขาม ประเทศเมกซโก มการลงทนจากตางประเทศ (ทไมไดมาจากประเทศสมาชก) ไหลเขาถง 2 เทาในปทไดทาความตกลง NAFTA และสาหรบ MERCOSUR นน พบวาภายหลงการรวมกลมแลว มการลงทนจากตางประเทศไหลเขามากกวา 3 เทาในป 2532- 2536 (1989-1993) โดยในป 2538 (1995) มการลงทนจากประเทศสหรฐอเมรกาเพมขนถงรอยละ 25 ซงนบวาเปนอตราการลงทนทสงมาก

โดยรวมแลว งานวจยสวนใหญพบวา การเปดเสรทางการคาจะทาใหสวสดการของคนใน

ประเทศเพมสงขน มการเปลยนแปลงของโครงสรางทางการคาและการผลต รวมไปถงการเปลยนแปลงรปแบบการลงทนจากตางประเทศ ซงแนนอนวา ยอมสงผลทงในเชงบวกและลบตอประเทศ

สาหรบผลกระทบดานสงแวดลอมนน การเปดเสรทางการคาสามารถสงผลกระทบทงใน

เชงบวกและลบ โดย Pethig (1976) กลาววา การเปดการคาเสรจะสงผลกระทบในเชงลบ ถาหากวาการคาเสรผลกดนใหมการผลตสนคาทกอใหเกดมลภาวะสง หรอมการทากจกรรมทกอใหเกด



มลภาวะในทางออม เชน การใชไฟฟาและการขนสงทมากขน โดยการศกษาชนดงกลาว ยกตวอยางกรณของประเทศจน ทภายหลงจากการทาเสรทางการคาแลว มการผลตสนคาทกอใหเกดมลพษสงมากขน นอกจากน ยงมกรณศกษาของอารเจนตนา ทมการสงออกรวมเพมขนถงรอยละ 478 ในชวงป 2528-2542 (1985-1999) โดยเฉพาะในสนคาประมง อนนาไปสมลพษทางทะเลในเวลาตอมา (UNEP, 2001)

อยางไรกตาม ยงมการศกษาทสนบสนนวาการเปดเสรทางการคานนสามารถลดมลภาวะ

ทางสงแวดลอมได ถาหากวาเปนการคาสนคาทชวยรกษาสงแวดลอม โดยชวยทาใหผบรโภคและผประกอบการทวโลกสามารถซอสนคาทชวยรกษาสงแวดลอมไดในราคาทถกลง ดงนนการลดภาษในสนคาประเภททชวยรกษาสงแวดลอมจงเปนสงทพงกระทา (ICTSD, 2008) นอกจากน การเปดเสรทางการคายงทาใหเกดการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยในการผลตไดอก ซงจะสามารถลดมลพษทางสงแวดลอมได ยกตวอยางในกรณของประเทศเอกวาดอร ซงเดมมการผลตกลวยโดยปราศจากการใชเทคโนโลย แตภายหลงการเปดเสรทางการคาแลว มการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยการผลตและนาไปสการสรางมลภาวะทลดนอยลง (UNEP, 2001; Claro et al, 2007) อยางไรกตาม เทคโนโลยดงกลาวน มกเกดการนามาใชโดยกลมประเทศทมรายไดตอหวสง ในขณะทกลมประเทศทมรายไดนอยมกไมสามารถนาเทคโนโลยทเปนมตรกบสงแวดลอมมาประยกตใชกบการผลตในประเทศได (Grossman and Krueger, 1991)

ทกลาวมาขางตน เปนผลกระทบในแงมมตาง ๆ ทเกดจากการจดทาความตกลงการคา

เสร ซงผลกระทบทแตกตางกนในงานวจยแตละชนสะทอนความแตกตางของโครงสรางทางเศรษฐกจ และโครงสรางทางการคาของประเทศคเจรจา รวมถงขอสมมตตาง ๆ ในแบบจาลองทใชประเมนผล ดงนน ผลกระทบทคาดวาจะเกดจากความตกลง TEFTA ยอมมความเปนไปไดในหลายทศทาง ขนอยกบปจจยทเกยวของทงหลาย

ทงน วรรณกรรมปรทรรศนขางตนยงมไดกลาวถงผลกระทบจากความตกลง TEFTA

อยางเฉพาะเจาะจง ดวยเหตผลหลกสองประการ คอ (1) งานวจยทเกยวของยงมไดมอยอยางแพรหลาย (2) ผลกระทบจากความตกลง TEFTA สมควรไดรบการกลาวถงในรายละเอยดมากกวาผลกระทบของ FTA โดยรวม ทไดกลาวถงในหวขอน ดงนน คณะผวจยจะนาเสนอผลกระทบของ TEFTA (โดยอางองจากการศกษาฉบบอนเปนหลก) ในหวขอตอ ๆ ไปของการศกษาบทน



3.2. ผลกระทบจากความตกลงการคาเสรทไทยไดทากบประเทศอน ๆ

การศกษาในหวขอนจะมงเนนไปทผลกระทบทางการคาทเกดขนจากความตกลงทไทย

ไดจดทาขนแลวกบประเทศตาง ๆ และมผลบงคบใชแลว โดยจะวเคราะหถงการเปลยนแปลงดลการคา การขยายตวของการนาเขาและสงออกรายสาขา และความครอบคลมของแตละความตกลง วตถประสงคของการศกษาในรปแบบดงกลาวกเพอประมวลผลกระทบทเกดขนแลวจากความตกลงทไดจดทาขนในอดต และนามาคาดการณในเบองตนถงความเปนไปไดของผลกระทบทอาจเกดขนจากความตกลง TEFTA

ขอบเขตของผลกระทบทจะกลาวถงในหวขอนจะถกจากดไวทผลกระทบทางการคา

เทานน เนองจากผลกระทบตอตวแปรทางเศรษฐกจอน ๆ เชน การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ การจางงาน และการขยายตวของการผลต ยอมเปนผลมาจากปจจยตาง ๆ อนรวมถงผลกระทบจากหลาย ๆ ความตกลงทางการคารวมกน จงทาใหยากแกการแยกแยะผลกระทบตอตวแปรทางเศรษฐกจเหลานนจากแตละความตกลงออกจากกน ในขณะทผลกระทบทางการคาสะทอนอยในการคากบแตละประเทศคเจรจานน มกเปนผลทเกดขนจากความตกลงนน ๆ เอง มากกวาผลกระทบทไดรบมาจากความตกลงอน ๆ ปญหาในการแยกแยะผลกระทบจากแตละความตกลงจงอยระดบทตากวา

ขอบเขตของประเทศทจะพจารณาในทน จากดอยเพยงประเทศทไทยไดทาความตกลง

การคาเสรในระดบทวภาคดวยแลวเทานน โดยประเทศดงกลาว ไดแก ญปน จน ออสเตรเลย อนเดย นวซแลนด ทงน แมวา EFTA จะเปนกลมประเทศ แตมลคาการคาระหวางประเทศสมาชก EFTA กบไทยกลบมไดมการกระจายตวอยางทวถงในบรรดาประเทศสมาชก แตกระจกตวอยกบสวตเซอรแลนดเปนหลก โดยมนอรเวยทมบทบาทอยบางแตกยงคงเปนสดสวนทเลกนอย ดงนน ผลกระทบทจะเกดขนกบประเทศไทยจงไดรบการคาดหมายวาจะถกกาหนดจากการคากบสวตเซอรแลนดเปนหลก และนอรเวยอกเลกนอย มากกวาทจะถกกาหนดจากทงกลมประเทศโดยรวม จงทาใหการคาดการณในเบองตนถงผลกระทบจากความตกลง TEFTA โดยประมวลจากความตกลงแบบทวภาคมความเหมาะสมอยในระดบหนง

ตารางท 3-1 แสดงมลคาการสงออก การนาเขา และดลการคาของไทยกบแตละประเทศ

คเจรจา โดยเดอนและปทแตละความตกลงเรมมผลบงคบใชไดรบการระบไวในวงเลบใตประเทศคเจรจา



ตารางท 3-1: มลคาการสงออก นาเขา และดลการคาของไทยกบประเทศคเจรจา

หนวย: ลานเหรยญสหรฐ

ประเทศ รายการ 2547 2548 2549 2550 2551

ญปน (พ.ย. 2550)

สงออก 13,492 15,090 16,386 18,119 20,090

นาเขา 22,294 26,033 25,668 28,381 33,402

ดลการคา -8,802 -10,943 -9,282 -10,262 -13,312

จน (ต.ค. 2546)

สงออก 7,113 9,167 11,728 14,847 16,191

นาเขา 8,144 11,158 13,604 16,225 20,056

ดลการคา -1,031 -1,991 -1,876 -1,378 -3,865

ออสเตรเลย (ม.ค. 2548)

สงออก 2,468 3,176 4,350 5,937 7,982

นาเขา 2,197 3,253 3,410 3,800 5,160

ดลการคา 271 -79 940 2,137 2,822

อนเดย (ก.ย. 2547)

สงออก 913 1,530 1,810 2,663 3,401

นาเขา 1,136 1,276 1,618 2,006 2,618

ดลการคา -223 254 192 597 783

นวซแลนด (ก.ค. 2548)

สงออก 330 521 526 640 743

นาเขา 237 253 321 412 651

ดลการคา 93 268 205 228 92

ทมา: กระทรวงพาณชย

ภาพท 3-1: มลคาการสงออก นาเขา และดลการคาของไทยกบประเทศคเจรจา

ต.ค. 2550

ญปน

ต.ค. 2546

จน

ม.ค. 2548

ออสเตรเลย

ก.ย. 2547 อนเดยก.ค. 2548

นวซแลนด

-13,500

-11,500

-9,500

-7,500

-5,500

-3,500

-1,500

500

2,500

2547 2548 2549 2550 2551

หนวย

: ลาน

เหรย

ญสห

รฐ

ดลการคาของไทยกบประเทศตาง ๆ ในป 2547-2551 (2004-2008)

พ.ศ.พ.ศ.

= เวลาทความตกลงมผลบงคบใช

ทมา: กระทรวงพาณชย



จากตารางท 3-1 จะเหนไดวาไทยขาดดลการคากบญปนและจน โดยการขาดดลกบทงสองประเทศมแนวโนมเพมสงขน อยางไรกตาม การเปลยนแปลงมลคาระหวางไทยกบจนอาจเปนผลมาจากความตกลงการคาภายใตกรอบอาเซยน-จนเปนหลก เพราะในชวงแรกของความตกลง ไทยกบจนไดตกลงลดภาษระหวางกนในสนคาเกษตรพกด 07 และ 08 (ผกและผลไม) เทานน โดยเปนการลดภายใตกรอบ Early Harvest เปนเวลา 3 เดอนกอนประเทศสมาชกอน ๆ จากนน จงทาการเปดเสรการคาสวนแรกในสนคาพกด 01 ถง 08 พรอมกบประเทศสมาชกอาเซยนเดม 6 ประเทศ จนกระทง ในเดอนกรกฎาคม 2548 (2005) จงไดมการเปดเสรสนคาทวไป ทงน สามารถกลาวไดวา การเปดเสรสนคาผกและผลไมระหวางไทยกบจนในชวงแรกนน ไดกอใหเกดการไหลเขาของสนคาดงกลาวอยางชดเจน โดยหากเทยบขอมลป 2546 (2003) ซงความตกลงเรมมผลบงคบใช กบขอมลปกอนหนา จะเหนไดวาอตราการเตบโตของการนาเขาสนคาพกด 07 และ 08 อยทรอยละ 124 และ 117 ตามลาดบ ในขณะทอตราการเตบโตของการนาเขาสนคาโดยรวม อยทรอยละ 23

สวนความตกลงทจดทากบญปนนน มลคาการคาในป 2551 (2008) ไดบงชใหเหนวา

ไทยขาดดลการคามากกวาป 2550 (2007) ซงเปนปทความตกลงเรมมผลบงคบใช โดยในชวงนน ไทยไดเปดเสรสนคาจาพวกเหลกรดรอน ชนสวนรถยนต และรถยนตขนาดเกน 3000 ซซ ใหแกญปน จากนนจงขยายความครอบคลมเพมขน อยางไรกตาม ขอมลอนกรมเวลาจนถงปจจบน ยงคงไมมากพอทจะสรปผลกระทบดานการคาของความตกลงการคาเสรไทย-ญปนไดอยางนาเชอถอและครบถวนมากพอ

สาหรบประเทศทไทยไดดลการคา ไดแก อนเดย ออสเตรเลย และนวซแลนด โดยความ

ตกลงทไทยไดทากบอนเดยครอบคลมสนคาเพยง 82 รายการ และสนคาทไทยสงออกมากขน ไดแก เมดพลาสตก รถยนตและสวนประกอบ คอมพวเตอรและสวนประกอบ เปนตน สวนความตกลงททากบออสเตรเลยและนวซแลนดมความครอบคลมทกรายการสนคา โดยสนคาทไทยสงไปยงออสเตรเลยเพมขนไดแก รถยนตและสวนประกอบ เครองปรบอากาศ พลาสตกและผลตภณฑ อาหารทะเลกระปองและแปรรป เปนตน สวนสนคาทไทยนาเขามากขนไดแก แรโลหะ นามนดบ ทองคา เหลกและผลตภณฑ ขาวสาล และเคมภณฑ เปนตน สาหรบการคาระหวางไทยกบนวซแลนดนน พบวา ไทยไดดลการคาลดลง ทวา ดลการคาทลดลงนนเปนผลมาจากความผนผวนของคาเงนนวซแลนดเปนสาคญ ทงน เมอพจารณาการคารายสาขา พบวา สนคาทไทยสงออกเพมขนไดแก รถปกอพ อาหารทะเลกระปองแปรรป และพลาสตกและผลตภณฑ เปนตน สวนสนคาทไทยนาเขาเพมขนไดแกนมและผลตภณฑนม นามนดบ และอาหารปรงแตงสาหรบทารก เปนตน อยางไรกตาม มลคาการคาระหวางไทยกบนวซแลนดยงนอยกวาการคาระหวางไทยกบ



ประเทศคเจรจาอน ๆ อยมาก จงอาจกลาวไดวา ผลกระทบทางการคายอมมขนาดเลกกวาของความตกลงอน ๆ

จากการประมวลผลกระทบจากความตกลงตาง ๆ ขางตน บทเรยนประการหนงทเปนได

จากการเปดเสรทางการคาคอ หากประเทศคเจรจามความแขงแกรงในสาขาทเกยวของกบการเกษตรหรออาหาร มกเกดการเพมสงขนของมลคาการนาเขาสนคาเหลานน รวมไปถงการเรยกรองของภาคประชนชนตอการเยยวยาผเสยประโยชน ดงตวอยางทเหนไดจากสนคาผกและผลไมจากจน หรอนมและผลตภณฑนมจากนวซแลนด เมอพจารณาสนคานาเขาทเกยวกบอาหารจากประเทศสมาชก EFTA จะพบวา สนคาประมงแชเยน/แชแขงจากนอรเวยอาจเปนสนคาทจะมการนาเขาเพมสงขนหากมการเปดเสร ดงนน การลดภาษอยางคอยเปนคอยไป และ/หรอมาตรการเยยวยาเพอรองรบผลกระทบจงเปนประเดนทควรไดรบความใสใจจากภาครฐ

ในแงของการสงออกสนคาเกษตรหรออาหารจากไทยไปยง EFTA สามารถคาดการณได

วาหาก EFTA เปดเสรการคาดงกลาว ไทยจะไดรบประโยชนคอนขางมาก เพราะปจจบน EFTA มการจดเกบภาษสนคาเกษตรพนฐานสง และมการเกบภาษเพอชดเชยสวนตางระหวางราคาวตถดบของสนคาเกษตรแปรรปนาเขากบราคาวตถดบภายในประเทศของสนคาเกษตรแปรรปชนดเดยวกน (Price Compensation: PC) อกดวย สนคาไทยทคาดวาจะไดประโยชนจากความตกลง ไดแก ปลาทนา ขาว ขาวโพดหวาน และสบปะรด เปนตน

ในประเดนเรองความครอบคลมของความตกลง เปนทคาดหมายไดวา ความตกลง

TEFTA จะมความครอบคลมอยางกวางขวาง เชนเดยวกบความตกลงกบออสเตรเลยและนวซแลนด นนคอ ครอบคลมทกรายการสนคา ดงน น ผลกระทบทคาดวาจะเกดขนแกภาคอตสาหกรรมจงเปนประเดนทหลกเลยงไมไดเชนกน อยางไรกตาม ในแงของการสงออก พบวา EFTA ไดมอตราภาษสนคาเหลานเปนศนยหรอเขาใกลศนยอยแลว ไทยจงอาจไมไดรบประโยชนจากการสงออกสนคาอตสาหกรรมมากนก ในขณะเดยวกน สนคานาเขาสาคญจาก EFTA คอนาฬกาและยารกษาโรค ซงการเปดเสรสนคานาฬกานน คาดวาจะไมสงผลกระทบตอผประกอบการไทยมากนก เพราะนาฬกาจาก EFTA มกเปนราคาคณภาพดทมราคาสง และไมมคแขงเปนผประกอบการในไทย สวนการลดภาษสนคาประเภทยา คาดวาจะทาใหมการนาเขายาจาก EFTA เพมขนบาง นอกจากน การเจรจาในประเดนอน ๆ ทเกยวของกบยายงจะสงผลกระทบตอไทยอยางมนยสาคญอกดวย



สนคาอกจาพวกหนงทมมลคาการคาระหวางไทยกบ EFTA สงคอทองคา ทวา การคาขายทองคาระหวางไทยกบ EFTA นนเปนการคาในอตสาหกรรมเดยวกน (Intra-industry Trade) ผลกระทบทเกดขนจงคาดวาจะอยในระดบตา

กลาวโดยสรป คณะผวจยคาดวาความตกลง TEFTA จะมผลกระทบตอไทยอยางจากด

แมความตกลงจะมแนวโนมวาจะครอบคลมรายการสนคาอยางกวางขวาง ทงน เปนเพราะสนคาจานวนมาก โดยเฉพาะสนคาอตสาหกรรม มอตราภาษตาหรอเปนศนยอยแลว อยางไรกตาม สนคาจาพวกเกษตร/อาหาร อาจไดรบผลกระทบอยบางทงในแงของการนาเขาและสงออก โดยสนคาสาคญทอาจมการนาเขาสงขนคอสนคาประมงแปรรป (โดยเฉพาะจากนอรเวย) ในขณะทสนคาทอาจมการสงออกเพมสงขนคอขาว ปลาทนา ขาวโพดหวาน และสบปะรด เปนตน สนคาสาคญอกรายการหนงทจะไดรบผลกระทบ คอสนคาจาพวกยา

ทงน การศกษาในหวขอนเปนเพยงการคาดการณผลกระทบของ TEFTA ในเบองตน

เทานน โดยอาศยการประมวลอยางงายจากความตกลงทางการคาเสรอน ๆ ทไทยไดจดทาขนแลว ขอสรปทไดกลาวถงในทนจงไมควรไดรบการตความวาจะตองเปนผลกระทบทจะเกดขนอยางแนนอน หากแตควรถกมองเปนแนวทางทจะนามาพจารณารวมกบการศกษาเชงปรมาณในหวขอถดไป การศกษาทาทในการเจรจาของ EFTA การศกษาเชงลกรายสาขา และการประมวลความคดเหนของผเชยวชาญตอไป

3.3. ผลกระทบทางเศรษฐกจจากความตกลง TEFTA

3.3.1. แบบจาลองทใชในการประมวลผล (GTAP) ในการศกษาผลกระทบทคาดวาจะเกดขนจากการจดทาความตกลงการคาเสร

จาเปนตองมการวเคราะหถงผลกระทบทอาจเกดขนตอตวแปรตาง ๆ เชน ระดบราคาสนคา การสงออก การนาเขา และผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ เปนตน ในขณะเดยวกน ผลกระทบแตละดานทคาดวาจะเกดขนจากการเจรจายงมความเชอมโยงและกระทบซงกนและกนอกดวย โดยความเชอมโยงดงกลาวเกดขนทงระหวางประเทศคเจรจาดวยกนเอง และระหวางประเทศคเจรจากบประเทศอน ๆ จากความซบซอนของระบบเศรษฐกจดงกลาวนเอง จงมความจาเปนทจะตองใชวธการวเคราะหในรปแบบของแบบจาลองดลยภาพทวไป (General Equilibrium Model) โดยแบบจาลองทมการใชกนอยางแพรหลายและไดรบความนยมอยางสง ไดแก แบบจาลองทเรยกวา Global Trade Analysis Project (GTAP) ซงประมวลผลและแสดงผลลพธ โดยคานงถง



ความสมพนธระหวางประเทศ และความสมพนธของแตละภาคสวนในประเทศพรอมกนไปอยางเปนระบบ

แบบจาลอง GTAP ประกอบไปดวยสาขาการผลตทงสน 57 สาขา โดยในแตละสาขาม

ความเชอมโยงกนโดย การสงออก การนาเขา และการเคลอนยายทนระหวางประเทศ อกทง มความเชอมโยงความสมพนธของหนวยทางเศรษฐกจ 4 หนวย ไดแก ผผลต (Firms or Producers) ภาคครวเรอนและภาครฐ (Regional Households) นกลงทน (Regional Investors) และภาคการขนสง (Transportation Sectors) โดยภาพท 3-2 ไดแสดงใหเหนถงการเชอมโยงนภายใตเงอนไข คอ มระบบเศรษฐกจแบบเปดและไมมการแทรกแซงจากภาครฐ (Hartel and Tsigas, 1997)

จากภาพท 3-2 แบบจาลอง GTAP สมมตใหภาคครวเรอนและภาครฐ มการใชจายซงถก

ควบคมโดยสมการอรรถประโยชนแบบ Cobb-Douglas Utility Function ซงเปนการกาหนดวาครวเรอนและภาครฐจะมรายจายเพอซอสนคาตาง ๆ ในสดสวนทคงท โดยรายจายของภาคครวเรอนแยกออกไดเปน 3 ประเภท ไดแก รายจายของภาคเอกชน (Private Household Expenditure: PRIVEXP) รายจายของภาครฐ (Government Household Expenditure: GOVEXP) และรายจายเพอการออม (Saving Expenditure: SAVE) โดยพฤตกรรมของภาคเอกชนและภาครฐจะถกควบคมโดยคาความยดหยนของการทดแทนกน (Elasticities of Substitution) และยงถกควบคมโดยคาความยดหยนของอปสงค (Consumer Demand Elasticity) และสมการแบบ Constant Difference Elasticity Function (CDE) โดยสมการน ไดรบการปรบปรงใหสามารถอธบายพฤตกรรมของผบรโภคทเปลยนไปเมอมการเปลยนแปลงในระดบราคา หรอเปนการเพมความสามารถของแบบจาลองใหสามารถอธบายตวแปรทไดรบการกระทบจากภาคการเงน นนคอ เปนการเชอมโยงภาคการเงนเขาสภาคเศรษฐกจแทจรง (McDougall, 2002)

รายไดของภาคครวเรอนและรฐบาลเกดขนจากการขายปจจยการผลตขนพนฐาน

(Primary Factor) ไดแกทดน แรงงาน และทน ใหกบผผลต (Firms or Producers) จากภาพท 3-2กระแสรายไดแสดงโดย VOA (endw) หรอ Value of Output at Agents’ Price of Endowment Commodities ผผลตจะนาปจจยการผลตขนพนฐานเหลานมาประกอบเขากบปจจยการผลตขนกลางทงทผลตจากตางประเทศ (VIFA) และทผลตไดในประเทศ (VDFA) มาผลตเปนสนคาและบรการตอบสนองใหแกอปสงคจากภาคครวเรอนเอกชน (VDPA) ภาครฐ (VDGA) และสงออกไปขายยงตลาดตางประเทศ (VXMD) นอกจากนยงผลตสนคาทนเพอตอบสนองอปสงคตอการออมและการลงทน (REGINV) การตดสนใจผลตของผผลตจะถกกาหนดโดยคาความยดหยน



Elasticity of Substitution และ Transformation Elasticities โดยพฤตกรรมของผผลตเหลาน จะอยภายใตขอสมมตสาคญทวา ผผลตทาการผลตโดยมงทจะแสวงหากาไรสงสดในตลาดแขงขนสมบรณ

ภาคครวเรอนสามารถซอสนคาและบรการไดทงจากผผลตในประเทศ และ/หรอนาเขา

จากตางประเทศ โดยกระแสเงนทไหลออกนอกประเทศ ไดแก VIPA: Value of Import Payment from ROW by Private households at Agents’ Prices, VIGA: Value of Import Payment from ROW by Government Households at Agents’ Prices

ภาคสมมตทเรยกวา Global Bank ทาหนาทเปนตวกลางระหวางผลงทนทตองการ

เงนทนกบอปสงคทมตอการออมทเกดขนจากภาคครวเรอน ภาคสมมตนถกกาหนดขนเพอสรางดลยภาพระหวางปรมาณการออมและอตราผลตอบแทนจากการออมทเกดขนในแตละประเทศ และการตดสนใจลงทนนกถกกาหนดโดยรปแบบสมการ Constant Elasticity of Substitution (CES) Function เชนเดยวกน



ภาพท 3-2: Multi-Region Open Economy with Government Intervention

Regional Household

Private Household

Global Bank

Government

Producer

Rest of the World

SAVE

REGINV

VDPA VDGA

GOVEXP PRIVEXP

VOA(endw)

VIPA VIGA

VDFA

VIFA

Household Behaviour Production Structure

VXMD

PRIVEXP = Private Household Expenditure GOVEXP = Government Household Expenditure VDPA = Value of Domestic purchases by Private households at Agents’ prices VDGA = Value of Domestic purchases by Government households at Agents’ prices VDFA = Value of Domestic purchases by Firms at Agents’ prices VIPA = Value of Import payment to the rest of the world from Private households at Agents’ prices VIGA = Value of Import payment to the rest of the world from Government households at Agents’ prices VIFA = Value of Import payment to the rest of the world from Firms at Agents’ prices VXMD = Value of Exports at Market prices by Destination SAVE = Saving Expenditure REGINV = Regional Investment VOA(endw) = Value of Output at Agents’ prices of endowment commodities

ทมา: Adapted from Hertel and Tsigas (1997)



ความหมายของตวแปรทใชในภาพท 3-2 PRIVEXP: การใชจายของภาคครวเรอน (Private Household Expenditure) GOVEXP: การใชจายของภาครฐบาล (Government Household Expenditure) VDPA: มลคาการใชจายของครวเรอนตอสนคาทผลตภายในประเทศ (Value of

Domestic Purchases by Private Household at Agents’ Prices) VDGA: มลคาการใชจายของรฐบาลตอสนคาทผลตภายในประเทศ (Value of

Domestic Purchases by Government Household at Agents’ Prices) VDFA: มลคาการใชจายของหนวยธรกจเพอซอสนคาขนกลางในประเทศ (Value of

Domestic Purchases by Firms at Agents’ Prices) VIPA: มลคาการนาเขาสนคาเพอการบรโภคของครวเรอน (Value of Import

Purchases by Private Households at Agents’ Prices) VIGA: มลคาการนาเขาสนคาเพอการบรโภคของภาครฐ (Value of Import

Purchases by Government at Agents’ Prices) VIFA: มลคาการนาเขาสนคาขนกลางของหนวยธรกจเพอการผลตสนคา (Value of

Import Purchases by Firms at Agents’ Prices) VXMD: มลคาการสงออกสนคา (Value of Exports at Market Prices by

Destination) SAVE: การออมของครวเรอน (Saving Expenditure) REGINV: เงนออมของครวเรอนถกนาไปลงทนในแตละประเทศขนอยกบอตรา

ผลตอบแทนการลงทนในแตละประเทศ (Regional Investment) VOA (endw): มลคาของปจจยการผลต (Value of Output at Agents’ Prices of

Endowment Commodities) ในภาพท 3-2 หนวยธรกจทไมไดแสดงในแผนภาพนคอ ภาคการขนสงสนคาระหวาง

ประเทศ (Transportation Sectors) ซงเปนหนวยสมมตเชนเดยวกบ Global Bank ทาหนาทสรางสมดลระหวางปรมาณการสงออก และนาเขาจากแตละประเทศ โดยภาคสมมตนจะเปดโอกาสใหผทาแบบจาลองใชศกษาผลกระทบทเกดขนตอภาคการคาระหวางประเทศ โดยทวไปแลวมลคาของภาคสมมตนสามารถคานวณไดจากความแตกตางระหวางมลคาการสงออกแบบ Free on Board (FOB) กบมลคาการนาเขาของสนคาเดยวกนในแบบ Cost, Insurance and Freight (CIF)



สาหรบการกาหนดราคา เนองจากแบบจาลอง GTAP มการกาหนดใหลกษณะตลาดเปนแบบตลาดแขงขนสมบรณ โดยระบบเศรษฐกจเปนแบบเปด ดงนน ราคาสนคาตาง ๆ จะถกกาหนด ณ จดทผผลตทกคนในระบบเศรษฐกจไดรบกาไรปกต กลาวคอ ผผลตจะไมสามารถกาหนดราคาสนคาเองได สวนระดบอตราแลกเปลยนเปนไปตามขอสมมตของ Purchasing Power Parity (PPP) โดยทอตราแลกเปลยนของประเทศขนอยกบระดบราคาเปรยบเทยบระหวางประเทศ นอกจากนนระดบคาแรงสามารถปรบตวไปตามระดบราคาอยางเตมทเพอรกษาระดบคาแรงทแทจรง

ในดานการเขาสดลยภาพนน ปจจยทเปนตวกาหนดการเขาสดลยภาพคอ กลไกตลาด

ซงจะผลกดนใหอปสงคเทากบอปทานอนเปนเงอนไขของดลยภาพในตลาด อยางไรกตาม ในแบบจาลองดงกลาวไดสมมตใหดลยภาพเกดขนตลอดเวลา (Equilibrium Model) ตามขอสมมตของเศรษฐศาสตรนโอคลาสสก

สาหรบขอมลเพมเตมเกยวกบแบบจาลอง GTAP สามารถดไดจาก Hertel and Tsigas

(1997), Narayanan and Walmsley (2008) หรอเวบไซต http://www.gtap.agecon.purdue.edu ในการศกษาครงน คณะผวจยจะนาเสนอผลกระทบจากการประมวลแบบจาลอง GTAP

โดยการอางองจากการศกษาของ Hunton & Williams (2005) เปนหลก1 ซงการศกษาดงกลาวไดจดกลมสนคาและบรการออกเปน 8 หมวด ไดแก (1) ผก ผลไม และเนอสตว (2) อาหารแปรรป (3) อาหารอน ๆ (4) ยานยนตและสวนประกอบ (5) อปกรณอเลกทรอนกส (6) สงทอและเครองนงหม (7) สนคาอตสาหกรรมอน ๆ และ (8) บรการทงหมด

นอกจากน Hunton & Williams (2005) ยงไดสรางสถานการณสมมตทคาดวาจะเกดขน

จากการจดทาความตกลง TEFTA ได 3 สถานการณดวยกน ดงน สถานการณท 1 (Simulation 1: Sim1) อตราภาษนาเขาทงหมดกลายเปนศนย

และสมมตใหการออมและการลงทนสามารถเคลอนยายระหวางประเทศได

1 ผลกระทบทไดจากการประมวลแบบจาลอง GTAP ในการศกษาของ Hunton & Williams (2005) อาจมขอจากดเลกนอยในการนามาอางองในปจจบน โดยขอจากดดงกลาว เกดจากสาเหตหลกคอการใชฐานขอมลดานอตราภาษศลกากรทมไดเปนปจจบนทสด อยางไรกตาม เมอพจารณาโครงสรางภาษศลกากรของประเทศสมาชก EFTA ในชวง 5 ปทผานมากบในปจจบน จะพบวา แมอตราภาษจะมไดเทากนเสยทเดยว แตกเปนไปในทศทางเดยวกน กลาวคอ EFTA จดเกบภาษสนคาเกษตรในอตราทสงและจดเกบภาษอตสาหกรรมในอตราทตาหรอเปนศนย ดงนน ผลการศกษาทไดจาก Hunton & Williams (2005) จงยงคงตองสอดคลองกบสภาวะทางเศรษฐกจในปจจบน และมความเหมาะสมในการอางองและใชวเคราะหเพอชทศทางของผลกระทบได



สถานการณท 2 (Simulation 2: Sim2) อตราภาษนาเขาทงหมดกลายเปนศนย และสมมตใหการออมและการลงทนไมสามารถเคลอนยายระหวางประเทศได

สถานการณท 3 (Simulation 3: Sim3) อตราภาษนาเขาลดลงรอยละ 102 และสมมตใหการออมและการลงทนสามารถเคลอนยายระหวางประเทศได

แมแบบจาลอง GTAP จะเปนแบบจาลองทมความเหมาะสมในการวเคราะหผลกระทบ

จากการเปดเสรทางการคาและไดรบการนามาใชอยางกวางขวาง แตแบบจาลองยงคงมขอจากดบางประการ ซงทาใหการประมวลผลสามารถสะทอนกลไกตาง ๆ ของระบบเศรษฐกจไดในระดบหนง แตไมใชเสยทงหมด ตวอยางของขอจากด ไดแก ขอสมมตหรอทเกยวของกบตลาดแขงขนสมบรณ (Perfect Competition) ซงอาจไมสอดคลองกบโครงสรางตลาดของบางสาขาการผลต/การบรการในบางประเทศ และการทแบบจาลองไมสามารถวดมาตรการกดกนทางการคาทไมใชภาษ (Non-tariff Barriers: NTBs) ได นอกจากน ขอมลในฐานขอมล GTAP ยงมใชขอมลทเปนปจจบนทสด ดงนน ตวเลขผลกระทบทเกดขนจากการประมวลของ GTAP จงไมสมควรไดรบการตความวาเปนตวเลขอนเทยงตรงทจะเกดขนในระบบเศรษฐกจจรง แตควรไดรบการพจารณาวาเปนทศทางของผลกระทบทคาดวาจะเกดขนจากการลดอปสรรคทางการคา และควรถกนาไปเทยบเคยงและปรบใชใหเหมาะสมกบสภาพความเปนจรงทไดจากการสารวจความคดเหนของผเชยวชาญในแตละภาคการผลตนน ๆ กอนเสมอ เพราะในความเปนจรง ยงมปจจยทเกยวของอกหลายปจจยทแบบจาลองไมสามารถนามาพจารณาได

3.3.2. ผลการประมวลจากแบบจาลอง GTAP

การประมวลดวยแบบจาลอง GTAP บงชใหเหนวา การจดทาความตกลง TEFTA จะ

กอใหเกดผลประโยชนโดยรวมแกไทย ไมวาจะในดานการขยายตวของระบบเศรษฐกจ สวสดการทเพมขน หรอการขยายตวของการสงออก โดยผลประโยชนทเกดขนจะมขนาดใหญกวาเมอการขจดอปสรรคทางการคาเปนไปอยางเตมท นนคอ กาแพงภาษถกกาหนดใหเหลอศนยทนททความตกลงมผลบงคบใช (ดงในสถานการณ Sim1 และ Sim2) แตขนาดของผลประโยชนจะลดลงหากการขจดอปสรรคทางการคาเปนไปเพยงเลกนอย หรอดาเนนไปอยางคอยเปนคอยไป (ดงในสถานการณ Sim3)

2 การลดภาษนาเขาในทนเปนการลดแบบ Margins of Preference เชน หากอตราภาษเดมอยทรอยละ 50 อตราภาษใหมจะอยทรอยละ 45 หรอหากอตราภาษเดมอยทรอยละ 3 อตราภาษใหมจะอยทรอยละ 2.7 เปนตน



รายละเอยดเพมเตมของผลกระทบตอแตละตวแปรทางเศรษฐกจทสาคญเปนไปดงทจะนาเสนอตอไปน ผลกระทบดานการคา

การประมวลผลในทง 3 สถานการณแสดงผลในทศทางเดยวกน กลาวคอ ทงการสงออก

และนาเขาของไทยจะขยายตวจากการทาความตกลง TEFTA โดยตารางท 3-2 แสดงใหเหนขนาดของการเปลยนแปลงดงกลาว

ตารางท 3-2: การเปลยนแปลงดานการคาจากการประมวลผลโดย GTAP

ประเทศและตวแปร หนวย Sim1 Sim2 Sim3

ไทย

มลคาการสงออก รอยละ 0.67 0.80 0.015 มลคาการนาเขา รอยละ 0.68 0.60 0.023 อตราการคา รอยละ 0.45 0.42 0.005 EFTA

มลคาการสงออก รอยละ 0.49 0.51 0.010 มลคาการนาเขา รอยละ 0.74 0.73 0.015 อตราการคา รอยละ -0.005 -0.05 0.004

ทมา: Hunton & Williams (2005)

จากตารางท 3-2 พบวา มลคาการสงออกของไทยจะขยายตวอยทรอยละ 0.67 และรอย

ละ 0.80 ใน Sim1 และ Sim2 ตามลาดบ ในขณะทหากไทยและ EFTA ลดภาษนาเขาลงเพยงรอยละ 10 (Sim3) มลคาการสงออกของไทยจะขยายตวในอตราทลดลงอยางมาก โดยขยายตวเพยงรอยละ 0.015

ในดานการนาเขา ไทยจะมมลคาการนาเขาเพมสงขนทรอยละ 0.68 รอยละ 0.60 และ

รอยละ 0.023 ใน Sim1 Sim2 และ Sim3 ตามลาดบ เมอพจารณาผลกระทบตอประเทศสมาชกกลม EFTA จะเหนไดวา EFTA เองกมการ

ขยายตวของการสงออกและนาเขาเชนเดยวกน โดยขนาดของการขยายตวจะใหญขน เมอมการลดภาษเปนศนยทนททบงคบใชความตกลง TEFTA ขอสงเกตประการหนงสาหรบ EFTA คอ อตราการขยายตวของมลคาการนาเขาสงกวาอตราการขยายตวของมลคาการสงออกอยาง



คอนขางชดเจนในทง 3 สถานการณ ซงผลกระทบในรปแบบดงกลาวสะทอนใหเหนวา EFTA แนวโนมทจะเสยดลการคาจากการทาความตกลง TEFTA

ตวแปรดานการคาทนาสนใจอกตวแปรหนงในตารางท 3-2 คออตราการคา (Terms of Trade) โดยอตราการคาเปนตวแปรทแสดงระดบราคาสนคาสงออกเมอเทยบกบระดบราคาสนคานาเขา ดงนน ถาอตราการคาของประเทศเพมสงขน ยอมหมายความวา ประเทศนน ๆ สามารถสงออกลดลงไดแมจะตองการซอสนคานาเขาในปรมาณเทาเดมกตาม ผลการประมวลของ GTAP ในทง 3 สถานการณ บงชวาความตกลง TEFTA จะทาใหอตราการคาของไทยเพมสงขน ในทางกลบกน อตราการคาของ EFTA กลบลดลงใน Sim1 และ Sim2 แตเพมขนเลกนอยใน Sim3

ในสวนของผลกระทบดานการคารายสาขานน การเปลยนแปลงการสงออกของแตละ

สาขา เปนไปดงทแสดงในตารางท 3-3

ตารางท 3-3: การเปลยนแปลงมลคาการสงออกรายสาขาจากการประมวลผลโดย GTAP สาขา หนวย Sim1 Sim2 Sim3

ผก ผลไม และเนอสตว รอยละ 27.13 27.20 0.131 อาหารแปรรป รอยละ 13.91 14.02 0.194 อาหารอน ๆ รอยละ 1.48 1.56 0.073 ยานยนตและสวนประกอบ รอยละ -2.49 -2.21 -0.030 อปกรณอเลกทรอนกส รอยละ -0.79 -0.68 -0.002 สงทอและเครองนงหม รอยละ -1.53 -1.32 0.008 สนคาอตสาหกรรมอน ๆ รอยละ -1.22 -1.09 -0.002 ทมา: Hunton & Williams (2005)

จากตารางท 3-3 จะเหนไดวา สนคาทมอตราการขยายตวของการสงออกมากทสดเปน

สนคาจาพวกผก ผลไม และเนอสตว โดยขยายตวถงประมาณรอยละ 27 ใน Sim1 และ Sim2 ตามดวยสนคาอาหารแปรรป และอาหารอน ๆ ตามลาดบ ทเปนเชนน เพราะภาษนาเขาสนคาทเกยวของกบอาหาร โดยเฉพาะสนคาเกษตรพนฐาน อยในอตราทสงมากเมอเทยบกบสนคาอน ๆ ดงนน การลดลงเปนศนยของภาษสนคาดงกลาวทาใหการสงออกของไทยไปยง EFTA สามารถเพมสงขนไดมาก อยางไรกตาม ใน Sim3 ซงมการลดภาษลงเพยงรอยละ 10 การขยายตวของสนคาสงออกขางตนกเปนไปเพยงเลกนอยเทานน

สนคาในสาขาอน ๆ มการสงออกลดลงเกอบทงหมด ซงผลกระทบทเกดขนในรปแบบน

คานกบความคาดหมายวา หากกาแพงภาษในประเทศคคาลดลง ไทยยอมสามารถสงสนคาออก



ไปยงประเทศคคาไดมากขน อยางไรกตาม ผลทเกดขนสามารถอธบายไดจากกาแพงภาษทสงมากในสนคาเกษตร โดยเมอเกดการลดภาษสนคาเกษตร จงเกดอปสงคตอสนคาเกษตรเพมขนมากใน EFTA จนทาใหเกดการดงอปสงคมาจากสนคาอน ๆ (Demand Shift) ซงปรากฏการณเชนนยอมมความเปนไปไดมากขนเมอภาษสนคาอน ๆ อยในอตราทตามากอยแลว

ในบรรดาสนคาทเกดการหดตวของการสงออก สนคาจาพวกยานยนตและสวนประกอบ

มอตราการหดตวสงสด โดยหดตวทรอยละ 2.49 รอยละ 2.21 และรอยละ 0.03 ใน Sim1 Sim2 และ Sim3 ตามลาดบ

ผลกระทบดานการสงออกรายสาขาในทนอาจกอใหเกดความกงวลแกผประกอบการใน

ภาคอตสาหกรรม ทวา ในความเปนจรง หากประเทศสมาชก EFTA ไมยนยอมลดภาษสนคาเกษตรและอาหารลงเปนศนยใหแกไทยในคราวเดยว ผลกระทบดานการหดตวของการสงออกในภาคอตสาหกรรมกจะบรรเทาลงอยางมาก (ดผลการประมวลจาก Sim3 ประกอบ) จนอาจไมเปนประเดนทตองพงกงวลแตอยางใด

สาหรบการนาเขา สนคาเกอบทกสาขามการขยายตวของการนาเขา (ดงทแสดงในตาราง

ท 3-4) ยกเวนสนคาอเลกทรอนกส ใน Sim1 และ Sim2 ซงหดตวเลกนอย (รอยละ 0.25 และรอยละ 0.28 ตามลาดบ) โดยสนคาทมอตราการขยายตวของการนาเขาสงสดคออาหารแปรรป ตามมาดวยผก ผลไม และเนอสตว และอาหารอน ๆ แมสนคาผก ผลไม เนอสตวและอาหารแปรรปจะมการขยายตวของการนาเขาสง แตอตราการขยายตวยงคงตากวาการสงออกอยมาก

ตารางท 3-4: การเปลยนแปลงมลคาการนาเขารายสาขาจากการประมวลผลโดย GTAP

สาขา หนวย Sim1 Sim2 Sim3

ผก ผลไม และเนอสตว รอยละ 5.73 5.71 0.061 อาหารแปรรป รอยละ 6.83 6.80 0.123 อาหารอน ๆ รอยละ 5.57 5.57 0.089 ยานยนตและสวนประกอบ รอยละ 0.97 0.74 0.021 อปกรณอเลกทรอนกส รอยละ -0.25 -0.28 0.008 สงทอและเครองนงหม รอยละ 1.35 1.30 0.041 สนคาอตสาหกรรมอน ๆ รอยละ 0.35 0.27 0.021




ผลกระทบดานการขยายตวทางเศรษฐกจ สวสดการ รายได และระดบราคา ผลกระทบตอไทยดานการขยายตวทางเศรษฐกจ สวสดการ รายได และระดบราคา

เปนไปดงทแสดงในตารางท 3-5

ตารางท 3-5: การเปลยนแปลง GDP รายได และสวสดการจากการประมวลผลโดย GTAP ตวแปร หนวย Sim1 Sim2 Sim3

GDP ทแทจรง (Real GDP) รอยละ 0.02 0.02 0.001 GDP ทเปนตวเงน (Nominal GDP) รอยละ 0.68 0.63 0.009 ดชนราคา รอยละ 0.66 0.61 0.008 รายไดครวเรอน รอยละ 0.75 0.69 0.010 สวสดการ ลานเหรยญสหรฐ 353.46 326.01 5.789 ทมา: Hunton & Williams (2005)

จากตารางท 3-5 จะเหนไดวา ในทกสถานการณ ความตกลง TEFTA จะกอใหเกด

ประโยชนตอประเทศโดยรวม แตในระดบทไมสงมากนก โดยอตราการขยายตวของผลตภณฑมวลรวมในประเทศทเปนตวเงน (Nominal GDP) อยทรอยละ 0.68 รอยละ 0.63 และรอยละ 0.009 ใน Sim1 Sim2 และ Sim3 ตามลาดบ เมอมองท GDP ทแทจรง (Real GDP) จะเหนไดวาอตราการขยายตวอยทเพยงรอยละ 0.02 รอยละ 0.02 และรอยละ 0.001 ในแตละสถานการณเทานน ทเปนเชนน เพราะเกดการปรบตวสงขนของระดบราคาสนคาและบรการโดยรวม การเพมสงขนของระดบราคาดงกลาวอยในระดบคอนขางสงหากการลดภาษเปนไปอยางทนททนใด (รอยละ 0.66 ใน Sim1 และรอยละ 0.61 ใน Sim2) แตอยในระดบตาหากการลดภาษเปนไปเพยงเลกนอย (รอยละ 0.008 ใน Sim3)

แมจะมการเพมขนของระดบราคา แตระดบรายได (Regional Household Income) ซง

รวมทงรายไดของภาครฐและเอกชน กเพมขนดวยเชนกน โดยอตราการเพมขนของรายไดสงกวาอตราการเพมขนของระดบราคาในทง 3 สถานการณ นอกจากน ยงพบวาความตกลง TEFTA จะกอใหเกดการเพมขนของสวสดการโดยรวม โดยเมอคดเปนตวเงนแลว สวสดการจะเพมขน 353 และ 326 ลานเหรยญสหรฐใน Sim1 และ Sim2 และเพมขนประมาณ 5.8 ลานเหรยญสหรฐใน Sim3



ผลกระทบดานการผลต

ตารางท 3-6: การเปลยนแปลงมลคาผลผลตรายสาขาจากการประมวลผลโดย GTAP

สาขา หนวย Sim1 Sim2 Sim3

ผก ผลไม และเนอสตว รอยละ 2.80 2.84 0.014 อาหารแปรรป รอยละ 6.50 6.58 0.088 อาหารอน ๆ รอยละ 1.31 1.34 0.015 ยานยนตและสวนประกอบ รอยละ -0.15 -0.23 0.002 อปกรณอเลกทรอนกส รอยละ -0.88 -0.80 -0.004 สงทอและเครองนงหม รอยละ -0.94 -0.84 -0.004 สนคาอตสาหกรรมอน ๆ รอยละ -0.83 -0.76 -0.013 บรการ รอยละ -0.10 -0.14 -0.001


ผลการประมวลทแสดงในตารางท 3-6 ชใหเหนวาสนคาประเภทอาหารแปรรปจะมอตรา

การขยายตวของการผลตสงสด ตามมาดวยสนคาเกษตรพนฐาน และอาหารอน ๆ ตามลาดบ สวนสนคาอน ๆ รวมถงบรการ มการหดตวของการผลตทงหมด ยกเวนสนคายานยนตและสวนประกอบ ซงจะขยายตวเพยงรอยละ 0.002 ใน Sim3 ผลกระทบดานการผลตดงกลาวเปนไปในทศทางเดยวกบผลกระทบดานการสงออก ดงนน จงอธบายไดวาปจจยหนงทกอใหเกดผลกระทบดงทแสดง คอความเปลยนแปลงของอปสงคในประเทศสมาชก EFTA นนเอง

ตารางท 3-7: การเปลยนแปลงดานผลตอบแทนปจจยการผลตและทนจากการประมวลผลโดย GTAP

ตวแปร หนวย Sim1 Sim2 Sim3

สตอกของทน (Capital Stock) รอยละ 0.03 0.00 0.001 ราคาทดน รอยละ 7.78 7.82 0.066 คาจางแรงงานไรฝมอ รอยละ 0.881 0.776 0.015 คาจางแรงงานมฝมอ รอยละ 0.47 0.39 0.013 ราคาทน รอยละ 0.48 0.42 0.013 ราคาทรพยากรธรรมชาต รอยละ -0.25 -0.24 0.001




ผลกระทบตอราคาปจจยการผลตและการจางงาน ผลกระทบตอราคาปจจยการผลต หรออกนยหนงผลกระทบตอตนทนและอตราคาจาง

แรงงาน เปนไปดงทแสดงในตารางท 3-7 จากตารางท 3-7 จะเหนวา ไมวากาแพงภาษจะกลายเปนศนยในทนทหรอมการลดภาษ

เพยงรอยละ 10 ปจจยการผลตทกปจจยของไทยจะมราคาสงขน โดยปจจยการผลตทมอตราการเพมขนสงทสดคอทดน (สงถงรอยละ 7.78 ใน Sim1 และรอยละ 7.82 ใน Sim2) ซงการเพมขนดงกลาวสอดคลองกบอปสงคตอสนคาเกษตรทเพมสงขนใน EFTA หากมการลดภาษลง กลาวคอ ทดนเปนปจจยการผลตสาคญสาหรบสนคาเกษตร ซงเปนสนคาขนสดทายในตวเองและยงเปนสนคาทถกนาไปผลตอาหารตอได ดงนน เมออปสงคตอสนคาเกษตรและอาหารเพมสงขน จงทาใหเกดการขยายตวเพอการผลต/สงออก ซงสงผลสบเนองใหเกดการเพมสงขนของราคาทดน

สาหรบผลกระทบตอคาจางแรงงานนน พบวา ทงแรงงานมฝมอ (Skilled Labor) และ

แรงงานไรฝมอ (Unskilled Labor) ตางกมคาจางแรงงานเพมสงขน แตอตราการเพมขนของแรงงานไรฝมอนน สงกวาแรงงานมฝมออยางชดเจน ซงปรากฏการณดงกลาวเปนเพราะภาคเกษตรกรรม ซงจะขยายตวจากความตกลง TEFTA เปนภาคทมกวาจางแรงงานไรฝมอในสดสวนทสงกวาแรงงานมฝมอ ดงนน การขยายตวของภาคเกษตรและความตองการแรงงานฝมอทสงขน จงทาใหเกดผลกระทบในรปแบบทนาเสนอ

เปนทนาสงเกตวา ระดบราคาของสนคาและบรการ (ดงทแสดงในตารางท 3-5) เพม

สงขนรอยละ 0.66 และรอยละ 0.61 ในสองสถานการณแรก แตอตราการเพมขนของคาจางแรงงานมฝมอกลบอยทรอยละ 0.47 และ 0.39 เทานน จงสามารถกลาวไดวาแรงงานมฝมอเปนผเสยประโยชนดานรายได (เมอเปรยบเทยบกบอตราเงนเฟอ) สวนแรงงานไรฝมอเปนผไดรบประโยชนดานรายไดทแทจรง

ในประเดนดานการจางงานนน แบบจาลอง GTAP มขอสมมตทเกยวของประการหนง

คอ ระบบเศรษฐกจมการจางงานเตมทในดลยภาพและมจานวนแรงงานคงท ดงนน จงไมเกดการวางงานขนในแบบจาลอง ทวา อตราคาจางแรงงานไรฝมอทสงขนมากกวาของแรงงานมฝมอ สะทอนใหเหนวา เกดการเปลยนแปลงอปสงคตอแรงงานทงสองประเภท โดยภาคการผลตมอปสงคตอแรงงานไรฝมอเพมมากขนโดยเปรยบเทยบในขณะทอปทานมคงเดม ความตองการดานการจางงานทเปลยนไปจงสะทอนอยในความเปลยนแปลงของอตราคาจางแรงงานแตละประเภท



ดวยขอสมมตของแบบจาลองทกาหนดไมใหมการวางงาน คณะผวจยจงไดศกษาคณลกษณะของตลาดแรงงานไทย เพอพจารณาวาความตกลง TEFTA อาจกอใหเกดการวางงานในบางกลมแรงงานไดหรอไม และไดคาดวา TEFTA ไมพงจะกอใหเกดการวางงานขน ทงน เปนเพราะ การเคลอนยายแรงงานของไทยมความยดหยนสง นนคอ มความคลองตวในการโยกยายระหวางภาคเกษตร อตสาหกรรม และบรการ (สานกงานเศรษฐกจการคลง, 2553) อกทงอตราการวางงาน (Unemployment Rate) ของไทยยงอยในระดบตา และมความผนผวนตาอกดวย ดงนน หากความตกลง TEFTA จะกอใหเกดการหดตวของบางอตสาหกรรมบาง ตลาดแรงงานกจะสามารถดดซบแรงงานในภาคเหลานนไปยงภาคอน ๆ ไดอยางมประสทธภาพ

สาหรบการลงทน Hunton & Williams (2005) มไดแสดงผลกระทบตอการลงทนโดยตรง

ระหวางประเทศ (FDI) ไวแตอยางใด แตไดแสดงผลกระทบตอสตอกของทน (Capital Stock) ไว ซงตวแปรตวนสามารถใชเปนตวแทน (Proxy) ในการวดผลกระทบดานการลงทนไดในระดบหนง โดยตวแปรนสามารถสะทอนสตอกทนสทธอนเกดจากการไหลเขา การไหลออก และการเสอมของทนในประเทศ ไวแลว ตารางท 3-7 ขางตนไดแสดงวาความตกลง TEFTA กอใหเกด Capital Stock เพมขนรอยละ 0.03 ใน Sim1 และเพมขนรอยละ 0.001 ใน Sim3 สวนใน Sim2 ซงสมมตใหไมมการออมและการลงทนขามประเทศ กไมมการเปลยนแปลงเรองการลงทนแตอยางใด

3.4. ผลกระทบทางสงแวดลอมจากความตกลง TEFTA

ในการประเมนผลกระทบทางสงแวดลอม คณะผวจยไดใชแนวทางในการศกษาเดยวกบ

Vatha and Julian (2008) โดยการศกษาฉบบดงกลาว ไดประยกตมาจากโครงการ The Industrial Pollution Projection System ของ Hettige et al. (1995) อนเปนโครงการภายใตความดแลของธนาคารโลก (World Bank) อกขนหนง

Hettige et al. (1995) ไดคานวณคา Total Toxic Pollution (ToxTot) ซงเปนคาทแสดง

ระดบความเขมขนของมลพษในหนวยปอนดตอการผลตสนคาขนสดทาย ณ ระดบมลคา 1,000 ลานเหรยญสหรฐ (Pollution Pounds/USD Million) ดงทแสดงในตารางท 3-8



ตารางท 3-8: ความเขมขนของมลพษจากการผลตรายสาขา

ตารางท 3-8 แสดงใหเหนถงคา ToxTot ของการผลตสนคาแตละประเภทตามระบบ

International Standard Industrial Code (ISIC) ทระดบพกด 3 หลก โดยตวเลข ToxTot ทสง แสดงวาการผลตสนคานนทมลคา 1,000 ลานเหรยญสหรฐ กอใหเกดมลพษในระดบทสง ในขณะทคา ToxTot ทตา แสดงถงมลพษทตากวา ซงเกดจากการผลตสนคา ณ ระดบมลคาเทากน ตวอยางเชน การผลตเหลกและโลหะ (ISIC 371) กอใหเกดมลพษ 6,982.4 ปอนดตอมลคาการผลต 1,000 ลานเหรยญสหรฐ แตการผลต แกวและผลตภณฑ (ISIC 362) ท 1,000 ลานเหรยญสหรฐ กอใหเกดมลพษเพยง 300.6 ปอนด

Vatha and Julilian (2008) ไดใชคา ToxTot ดงกลาว มาคณกบมลคาการคาของ

ประเทศ สมาชก Great Mekong Subregion 5 (GMS5) อนไดแก ไทย ลาว กมพชา พมา และ



เวยดนาม กบประเทศจน เพอประเมนผลกระทบทางสงแวดลอมอนเกดขนจากความตกลง ACFTA ตอประเทศในสมาชก GMS

อยางไรกตาม การนามลคาการคาจรงทเกดขนแลวมไดสะทอนใหเหนผลกระทบดาน

สงแวดลอมจากการผลตสนคาอนสบเนองมาจาก FTA เสยทเดยว แตไดรวมผลกระทบจากการผลตเพอสงออกอนเกดจากปจจยอน ๆ เขาไวดวย ผลการประเมนทไดจงมความคลาดเคลอนอยสง อกทงยงเปนการประเมนผลกระทบทไดเกดขนแลว มไดเปนผลกระทบทเปนการคาดการณไปขางหนา ดงนน ในการศกษาฉบบน คณะผวจยจะพจารณาผลทประมวลไดจาก GTAP โดย Hunton & Williams (2005) วาความตกลง TEFTA จะกอใหเกดการขยายตวทางการผลต/การสงออกในสาขาใดบาง และนาการขยายตวดงกลาวมาเทยบเคยงกบคา ToxTot วาเปนการขยายตวในสาขาทกอใหเกดมลพษมาก ปานกลาง หรอนอยเพยงใด

จากการประมวลผล GTAP จะเหนไดวาความตกลง TEFTA จะกอใหเกดการขยายตว

ทางการสงออก/ผลตสนคาเกษตรและสนคาทเกยวของกบอาหาร (ซงตามระบบ ISIC ทระดบพกด 3 หลก สนคาดงกลาวจดอยในหมวด 311 และ 313) สวนสนคาอน ๆ จะเกดการหดตวเลกนอย (หรอแทบจะไมเกดการเปลยนแปลง ในกรณทมการลดภาษเพยงรอยละ 10) ดงนน ประเดนพจารณาจงอยทวาสนคาในหมวด 311 และ 313 จะกอใหเกดมลพษจากการผลตมากนอยเพยงใด

จากตาราง 3-8 จะเหนไดวา สนคาดงกลาวเปนสนคาทกอใหเกดมลพษตาทสดเปนลาดบ

ท 2 และ 3 (มคา ToxTot อยท 244.1 และ 162.8 ตามลาดบ ในขณะทสนคาทกอใหเกดมลพษสงสด อนไดแกเคมภณฑ มคา ToxTot สงถง 21,936.9) จงสามารถกลาวไดวาการขยายตวของการสงออก/การผลตอนเกดจาก TEFTA จะกอใหเกดผลกระทบดานสงแวดลอมเพยงเลกนอยเทานน

คณะผวจยไดพจารณาผลกระทบทางสงแวดลอมเพมเตม โดยศกษาโครงสรางการ

สงออกของไทยไปยง EFTA ทเปนปจจบนทสด และพบวาสนคาหลกอน ๆ นอกเหนอไปจากสนคาเกษตรและอาหาร ไดแก สนคาจาพวกคอมพวเตอรและอปกรณ และสนแรและเครองประดบ ทงน อตราภาษนาเขาท EFTA จดเกบจากสนคาเหลาน และสนคาอตสาหกรรมโดยรวมอน ๆ กอย ณ อตราทเปนศนยหรอเขาใกลศนยอยแลว จงคาดหมายไดวาความตกลง TEFTA จะไมสงผล



ใหเกดการขยายตวของการสงออก/การผลตสนคาเหลานมากนก3 (การคาดการณดงกลาวมความสอดคลองกบการประมวลผลใน GTAP) ดงนน จงคาดวาจะไมเกดผลกระทบทางสงแวดลอมในสนคาหมวดหมอน ๆ อยางมนยสาคญ

กลาวโดยสรป ผลกระทบทางสงแวดลอมทคาดวาจะเกดขนจากความตกลงจะมอยเพยง

จากด และผลกระทบเหลานน จะเกดจากสาขาการผลตทกอใหเกดมลพษเพยงเลกนอยอยแลวเทานน

ขอพงระวงบางประการในการตความผลการศกษาดานสงแวดลอมในทนคอ (1)

ผลกระทบทางสงแวดลอมในทนเปนผลสบเนองมาจากการผลตเพอสงออกเทานน ในความเปนจรง ความตกลง TEFTA อาจกอใหเกดผลกระทบทางออมได เชน กอใหเกดการแลกเปลยนเทคโนโลยทางการผลตซงอาจทาใหมลพษทถกปลดปลอยจากกระบวนการผลตเพมขนหรอลดลงได หรอกอใหเกดการนาเขาสนคาทมการปลอยมลพษโดยตวสนคาเองมากขนหรอลดลง เปนตน (2) คา ToxTot ทคานวณโดย Hettige et al. (1995) นน เปนดชนบงชความเขมขนของมลพษอนเกดจากการผลตสนคาขนสดทาย ดงนน มลพษอนเกดจากกระบวนการผลตขนกลางจงไมสามารถนามาประเมนดวยได อยางไรกตาม การคานวณมลภาวะอนเกดจากกระบวนการผลตขนกลางประกอบดวยนนจะมความซบซอนเพมขนมาก คณะทปรกษาจงจากดขอบเขตของการประเมนผลกระทบไวท ผลผลตขนสดทายเทานน

นอกเหนอจากประเดนดานสงแวดลอมทเกยวของกบการปลอยมลพษอนเกดจากการ

ขยายการผลตตามทกลาวถงขางตนแลว ภาคประชาสงคมยงอาจมความใสใจในประเดนอน ๆ ทเกยวของกบสงแวดลอม เชน การเปดเสรดานการคาสนคาจะเปดโอกาสใหสนคาจาพวกของเสยอนตรายหรอวตถมพษไหลเขาสประเทศเพมมากขนหรอไม (ดงทเคยเปนขอถกเถยงในบรบทของความตกลงหนสวนเศรษฐกจทใกลชดไทย-ญปน (Japan-Thailand Economic Partnership Agreement: JTEPA)) การเปดเสรดานการคาบรการจะกอใหเกดผลกระทบตอไทยหรอไม รวมไปถงประเดนดานผลดผลเสยของการเปดเสรการลงทน และการเปลยนแปลงของฐานทรพยากร เปนตน

3 การใหขอคดเหนในทนวาความตกลง TEFTA จะไมสงผลใหเกดการขยายตวทางการสงออก/การผลต เปนการคานงถงผลอนสบเนองมาจากการลดภาษเทานน โดยยงมไดพจารณาปจจยอน ๆ เชน การอานวยความสะดวกทางการคาทอาจเกดขนจากความตกลง หรอมาตรการสนบสนนตาง ๆ จากภาครฐ



ในประเดนเรองของเสยอนตรายหรอวตถมพษนน การศกษาของสจตรา วาสนาดารงด (2552) ไดระบวาการเปดเสรการคาอาจกอใหเกดผลกระทบทางลบได ผานการลด/ยกเลกภาษศลกากรสาหรบสารเคมและผลตภณฑทมสารเคมดงกลาว และของเสยอนตราย และการลด/ยกเลกภาษศลกากรผลตภณฑใชแลวทมองคประกอบหรอปนเปอนของสารเคมหรอสารอนตราย ซงหากมองในบรบทของความตกลง TEFTA แลว คณะผวจยคาดวาผลกระทบดงกลาวอาจเกดขนไดบางเลกนอย แตกมไดเปนประเดนทตองพงกงวลมากนก โดยในปจจบน สนคาหลกทไทยนาเขาจากประเทศสมาชก EFTA ไดแก ทองคา นาฬกาและสวนประกอบ ยารกษาโรค ปลาแชแขง และป ยเคม เปนตน (ดงทไดนาเสนอในบทท 2) รายการสนคาเหลานชใหเหนวาป ยเคมอาจเปนเพยงสนคาหลกเพยงชนดเดยวทไทยอาจตองพงระวงวาอาจเกดผลกระทบทางลบตอสงแวดลอม และเมอพจารณาทอตราภาษศลกากรทไทยจดเกบกบสนคาป ยเคม จะพบวามตงแตการยกเวนอากรไปจนถงภาษตามมลคาทอตรารอยละ 30 ซงเทากบวา หากความตกลง TEFTA ทาใหภาษของสนคาชนดนลดลงเหลอรอยละ 0 การเพมขนของการนาเขาป ยเคมจาก EFTA กมความเปนไปไดทจะเกดขน

นอกจากการพจารณาโครงสรางสนคานาเขาในปจจบนแลว คณะผวจยยงไดพจารณาผล

การประมวลโดยแบบจาลอง GTAP ซงชใหเหนวา หากมความตกลง TEFTA เกดขน สนคาหลกทไทยจะนาเขาเพมขนอยางชดเจน คอ สนคาจาพวกผก ผลไม เนอสตว อาหารแปรรป และอาหารอน ๆ ซงมใชสนคาจาพวกของเสยหรอวตถอนตรายแตอยางใด

ขอสงเกตประการหนงทเกยวกบประเดนดานการนาเขาของเสยอนตรายหรอวตถมพษ

คอ ไทยม พ.ร.บ. วตถอนตราย พ.ศ. 2535 เปนกฎหมายหลกทควบคมดแลเรองสงของทเปนอนตราย รวมถงสารเคมทงหลาย อยแลว อกทงยงเปนภาคสมาชกของอนสญญาบาเซลวาดวยการควบคมการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดน การนาเขาของเสยหรอวตถอนตรายใด ๆ จงไมสามารถเกดขนไดอยางเสร ไมวาจะมหรอไมมความตกลงการคาเสรกตาม ทงน ในกรณของ JTEPA ปจจยหนงททาใหประเดนดานการนาเขาสนคามพษอยในความสนใจของภาคประชาชน คอการบรรจรายการสนคาทเขาขายเปนของเสยอนตรายตามอนสญญาบาเซล รวมทงของเสยอนตรายตามกฎหมายไทย เชน แบตเตอรใชแลว หรอยางรถยนตใชแลว ไวในตารางผกพนการลดภาษ ดงนน ประเดนพงพจารณาสาหรบคณะเจรจาไทยในความตกลง TEFTA คอ การศกษารายการสนคาในกฎหมายและอนสญญาฯ ดงกลาวใหถถวน เพอมใหเกดการบรรจรายการสนคาทไมพงประสงคไวในความตกลง



สวนประเดนดานการเปดเสรการคาบรการนน ไทยอาจไดประโยชนหากมการนาเขาบรการดานการจดการสงแวดลอม หรอการบาบดขยะ/นาเสย มากยงขน (ไบรอน เคฟ, 2553) อยางไรกตาม ภาคบรการท EFTA มความชานาญและสงออกมากในตลาดโลก ไดแก บรการดานการขนสงและการทองเทยว ซงไมคาดวาจะกอใหเกดผลกระทบทางบวกหรอทางลบทชดเจนสกเทาใด ทงน อาจมขอโตแยงวา หากความตกลง TEFTA ทาใหเกดการนาเขาบรการการขนสงมากขน บรการดงกลาวอาจกอใหเกดมลพษในประเทศได แตคณะผวจยเชอวา แมจะมการนาเขาบรการดงกลาวเพมขนจรงกตาม การนาเขาทเพมขนกจะเปนการดงสวนแบงตลาดไปจากผประกอบการในไทย มากกวาทจะเปนการเพมปรมาณการบรการขนจากทเปนอย การเปลยนแปลงดงกลาวจงไมพงทจะกอใหเกดผลกระทบทางสงแวดลอมอยางมนยสาคญ

สาหรบประเดนดานการเปดเสรการลงทน การศกษาของสจตรา วาสนาดารงด (2552)

ไดคาดการณวาไทยอาจไดรบผลประโยชนหากการลงทนทไดรบเปนการลงทนทใชเทคโนโลยสะอาด อกทงยงอาจเกดการถายทอดเทคโนโลยทเปนมตรกบสงแวดลอมไปยงผผลตรายอน ๆ ในประเทศอกดวย ซงผลประโยชนดงกลาวมความเปนไปไดทจะเกดขนในบรบทของ TEFTA เพราะประเทศสมาชก EFTA มเทคโนโลยการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม และมความหวงใยในประเดนดานสงแวดลอมมากกวาไทย ในทางกลบกน ความตกลง TEFTA กอาจกอใหเกดความเสยงในแงทวา ไทยอาจถกใชเปน “Pollution Haven” กลาวคอ ประเทศสมาชก EFTA อาจมองหาฐานการผลตทมตนทนทางสงแวดลอมตากวา (อนเนองมาจากกฎหมายดานสงแวดลอมมความเขมงวดนอยกวา) และทาใหไทยตองแบกรบมลพษทเกดจากการผลตของผประกอบการจาก EFTA ได ทงน ขนาดของผลกระทบในรปแบบดงกลาวจะมากหรอนอยเพยงใด กยากทจะชชดได

ในประเดนเรองฐานทรพยากร คณะผวจยคาดการณวาประเดนดงกลาวอาจมใชประเดน

ทตองพงกงวล เพราะความตกลง TEFTA ไมพงจะกอใหเกดการใชทรพยากรทางทะเลหรอทรพยากรปาไมเพมขนอยางมนยสาคญแตอยางใด

สาหรบทรพยากรทางทะเลนน คณะผวจยไดพจารณาวาความตกลง TEFTA จะ

กอใหเกดการจบปลาทะเลเพอสงออกเพมมากขนหรอไม และคาดวาจะไมเกดผลกระทบในทศทางดงกลาว เพราะสนคาทเกยวของทไทยสงออกไปยงประเทศสมาชก EFTA มกเปนสนคาประมงแปรรป เชน ทนากระปอง และเปนสนคาทมกใชวตถดบ เชน ปลาทนา ทนาเขาจากตางประเทศ ในทางกลบกน ความตกลง TEFTA นาจะทาใหไทยนาเขาสนคาประมงจาก EFTA เพมมากขน ซงเปนการลดการใชทรพยากรทางธรรมชาตของไทยเอง (รายละเอยดเพมเตมเกยวกบสนคาประมงและประมงแปรรปจะไดรบการนาเสนอในบทท 6 ตอไป)



ประเดนพงกงวลประเดนหนงเกยวกบผลกระทบทางสงแวดลอมจากการจดทาความตก

ลงการคาเสร คอ การทความตกลงการคาเสรอาจนาไปสการผลตสนคาเกษตรทมากขน จะสงผลใหมการใชพนทเพาะปลกเพมขน และสงผลกระทบตอทรพยากรปาไมของไทย

ในประเดนน ขอมลของป 2551 (2008) ไดบงชวาไทยมพนทเพอการเกษตรอย 133

ลานไร ซงในกรณท EFTA ยอมผกพนยกเลกภาษสนคาเกษตรทงหมดใหกบไทย จะนาไปสการเพมขนของการผลตสนคาผก ผลไม และเนอสตวประมาณรอยละ 2.8 และมการขยายตวของการสงออกสนคากลมนประมาณรอยละ 27 หากการเพมขนของการผลตเปนการเพมขนอนเนองมาจากการขยายพนทเพาะปลกทงหมด โดยไมมการพฒนาประสทธภาพการผลตตอไรเลย จะทาใหไทยตองเพมพนทเพอการเกษตรประมาณ 3.7 ลานไร ซงคดเปนสดสวนประมาณรอยละ 3.48 ของพนทปาไมทงหมดของไทย ณ ปจจบนทมอยประมาณ 107 ลานไร สถานการณน ถอเปนกรณทเลวรายทสดทอาจเกดขน

อยางไรกตาม คณะผวจยประเมนวาสถานการณทจะเกดขนจะไมใชกรณทเลวรายทสด

เนองจากหลาย ๆ ปจจย คอ EFTA มทาทชดเจนในการปกปองภาคการเกษตร และคงไวซงกาแพงภาษสาหรบสนคาเกษตร ซงจะทาใหการขยายตวของการผลตและการสงออกสนคาเกษตรของไทยไปยง EFTA อยในระดบทไมสงมากนก นอกจากน การเพมขนของการผลตในภาคเกษตร นาจะเกดจากการปรบปรงประสทธภาพการผลต และผลผลตตอไรเปนสาคญ ไมใชเฉพาะจากการขยายพนทเพาะปลก สงเกตไดจากสถตพนทปาไมของไทย ทถงแมจะมผลผลตทางการเกษตรเพมขน แตพนทปาไมกมไดมแนวโนมลดลงเลยตงแตป 2547 (2004) ซงสะทอนวาการขยายตวของการผลตภาคการเกษตรของไทยมาจากการพฒนาประสทธภาพในการเพาะปลกเปนสาคญ

การวเคราะหผลกระทบทเกยวกบฐานทรพยากรในทนมความสอดคลองกบผลกระทบ

เชงเศรษฐกจทเกยวของกบผลตอบแทนทรพยากรธรรมชาต โดยผลการศกษาจากตารางท 3-7 ชวา ความตกลง TEFTA จะกอใหเกดการลดลงของผลตอบแทนทรพยากรธรรมชาตทประมาณรอยละ 0.25 ในกรณทมการยกเลกภาษทงหมด ในขณะทผลตอบแทนตอทดนและทนเพมขนมากกวารอยละ 7 และรอยละ 0.4 ตามลาดบซงเปนการสะทอนวา การขยายตวของการผลตทเกดขนในไทย นาจะเกดจากการใชทรพยากรทดนทมอยเดม และการขยายตวของทรพยากรประเภททนเปนสาคญ ดงนน ผลกระทบของความตกลง TEFTA ตอทรพยากรธรรมชาตของไทย จงนาจะอยในขอบเขตทจากด



นอกจากน ความตกลงการคาเสรของ EFTA ทผานมา ไมครอบคลมประเดนเรองแรงงานและสงแวดลอม ผลกระทบโดยตรงดานสงแวดลอมทอาจเกดจากการขอบเขตการเจรจาจงไมพงจะเกดขนกบไทย

3.5. ผลกระทบทางสงคมจากความตกลง TEFTA

ในการประเมนผลกระทบทางสงคมอนเกดจาก TEFTA นน คณะผวจยไดอางองผล

การศกษาเชงคณภาพของ ไบรอน เคฟ (2553) ซงไดศกษาผลกระทบทางสงคมอนเกดจากความตกลงดานการคาบรการในความตกลงการคาเสรระหวางไทยกบออสเตรเลย (TAFTA) และไทยกบนวซแลนด (TNZCEP) ผานการประมวลแบบสอบถาม โดยแมความตกลงทงสองท ไบรอน เคฟ (2553) ไดศกษาไวจะมไดเกยวของกบความตกลง TEFTA โดยตรง แตกสามารถเปนฐานในการอางองในทนไดดในระดบหนง ดวยเหตผลดงตอไปน

ประเทศสมาชก EFTA ออสเตรเลย และนวซแลนด ตางเปนประเทศพฒนาแลวทม

ภาคบรการเปนองคประกอบหลกของระบบเศรษฐกจทงสน

ความตกลง TEFTA TAFTA และ TNZCEP เปนความตกลงทมความครอบคลมอยางกวางขวาง โดยนอกเหนอไปจากการลดภาษสนคานาเขาระหวางกนยงครอบคลมไปถงความตกลงดานการคาบรการ การลงทน รวมถงความตกลงในดานอน ๆ ดวย ซงความครอบคลมดงกลาว กวางกวาความตกลงทวภาคอน ๆ ทไทยไดจดทาขนแลว อกทงยงชนยยะวาผลกระทบทางสงคมทจะเกดขนอาจเกดจากเปดเสรการคาบรการเปนหลก หากภาษสนคานาเขาระหวางประเทศคภาคไมอยในระดบทสงนก

ผลการประมวลโดย GTAP ใน Hunton & Williams (2005) และ ไบรอน เคฟ (2553) ตางชไปในทศทางเดยวกนวาความตกลง TEFTA, TAFTA และ TNZCEP จะกอใหเกดความกดดนดานสนคานาเขาใหแกผประกอบการในสาขาเกษตรและสาขาทเกยวของกบอาหารมากทสด โดยตวอยางของสนคาทเกยวของ ไดแก เนอสตว และผลตภณฑจากนม เปนตน



ดวยเหตผลดงกลาว ในการศกษาฉบบน คณะผวจยจงอางองผลการศกษาโดย ไบรอน เคฟ (2553) เปนหลก โดยการศกษาดงกลาวไดสารวจความคดเหนจากกลมตวอยาง 64 ทาน แยกตามประเภทของธรกจททางานอยไดดงน ยานยนตและชนสวน 4 ทาน เครองปรบอากาศ 1 ทาน สงทอและเครองนงหม 1 ทาน อญมณและเครองประดบ 6 ทาน ผกและผลไม 5 ทาน อาหารทะเล สตวนา และผลตภณฑสตวนาแปรรป 8 ทาน ผลตภณฑนม โคเนอ และโคนม 2 ทาน กง ผลตภณฑจากกง และปลาสวยงาม 5 ทาน บรการสขภาพและสปา 1 ทาน ทองเทยวและธรกจทเกยวของ 2 ทาน บรการสงแวดลอม 4 ทาน ภตตาคาร 1 ทาน ราชการ 9 ทาน อน ๆ 13 ทาน และไมระบ 2 ทาน

ในแบบสารวจความคดเหนทเกยวของกบผลกระทบทางสงคมทไดใชใน ไบรอน เคฟ

(2553) คณะผวจยไดใหผตอบแบบสารวจแสดงความคดเหนวาความตกลงการคาเสร จะมผลทางบวก (+) หรอลบ (-) มากนอยเพยงใด ในแตละดานตอไปน

(1) ดานเศรษฐกจ อาชพ การผลต (2) ดานประชากรและการตงถนฐาน (3) ดานชวภาพและการบรการชมชน (4) ดานการมสวนรวมในชมชน โดยการแสดงความคดเหนนน เปนการใหคะแนนตงแต -3 ถง +3 ซงคะแนนแตละ

คะแนนมความหมายดงน -3 หมายถง ไทยไดรบผลกระทบทางลบมาก -2 หมายถง ไทยไดรบผลกระทบทางลบปานกลาง -1 หมายถง ไทยไดรบผลกระทบทางลบนอย 0 หมายถง ไทยไมไดรบผลกระทบ +1 หมายถง ไทยไดรบผลกระทบทางบวกนอย +2 หมายถง ไทยไดรบผลกระทบทางบวกปานกลาง +3 หมายถง ไทยไดรบผลกระทบทางบวกมาก ผลการศกษาไดคาดการณวาจะเกดผลกระทบทางสงคมดานบวกมากกวาดานลบ โดย

ผลประโยชนทางสงคมทเกดขน ประกอบไปดวยผลในมตตาง ๆ อนไดแก ดานการสงเสรมเศรษฐกจ อาชพ และการผลต ดานประชากรและการตงถนฐาน ดานชวภาพและบรการชมชน กลาวโดยสรป คณะผวจยคาดวาความตกลง TEFTA จะกอใหเกดผลประโยชนในเชงสงคมมากกวาผลกระทบในทางลบ



สาหรบผลกระทบทางสงคมของการเจรจาความตกลงการคาบรการและการลงทนเพมเตมนน เมอมการเจรจาความตกลงการคาบรการและการลงทน หรอมการเปดเสรดานการคาบรการและการลงทนโดยเฉพาะการเจรจาดานการเคลอนยายของบคคลผใหบรการเพอไปใหบรการยงประเทศของ ผรบบรการ (Movement of Natural Person) นน จะสงผลกระทบทางสงคมโดยเฉพาะดานแรงงานหรอบคลากรของประเทศทงดานบวกและดานลบ โดยจากการศกษาของ Sauve (2008) ไดมการศกษาผลประโยชนและตนทนทางดานเศรษฐกจและสงคมจากการเคลอนยายแรงงานซงสามารถสรปไดดงตารางท 3-9

ตารางท 3-9: ผลประโยชนและตนทนทางดานเศรษฐกจและสงคมจากการเคลอนยายแรงงานตอผสงออกแรงงาน

ผลประโยชน ผลกระทบ

1) ผลกระทบตอตลาดแรงงานภายในประเทศ แรงงานและบคลากรภายในประเทศมโอกาสในการทางานทหลากหลายขน

รองรบแรงงานสวนเกนในประเทศทาใหมจานวนผวางงานหรอการจางงานตากวาจรงนอยลง

สนบสนน Millennium Development Goals (MDGs) ทมการสงเสรมใหมนษยทกคนมโอกาสเทาเทยมกนทงในดานอาชพและโอกาสในการพฒนา

1) จานวนแรงงานฝมออาจลดลง ทาใหประสทธภาพในการผลต และการเจรญเตบโตในบางสาขาลดลง

2) เปนการสงเสรมการลงทนในทนมนษย (Human Capital) ทงในดานการศกษา และคณภาพของแรงงาน

2) เปนการสญเสยของการพฒนาดานการศกษา และการพฒนาแรงงานของประเทศ เนองจากเกดปญหาสมองไหล (Brain Drain)

3) ประสทธภาพของแรงงานฝมอนาจะเพมขน จากการถายทอดความรเทคโนโลยระหวางกน และจากการทไดมประสบการณหลากหลายขน

3) ปญหาสมองไหล (Brain Drain) อาจนาไปสการลดลงของทงปรมาณ และคณภาพในการผลตสนคาและคณภาพของการใหบรการโดยเฉพาะในสาขาทมความตองการภายในประเทศสงเชน ดานสขภาพ และดานการศกษา

4) มการถายทอดเทคโนโลย การลงทนระหวางประเทศ และธรกจเงนรวมทน (Venture Capital) จากการเคลอนยายบคคลระหวางประเทศ

4) อาจมการสญเสยโอกาสในนวตกรรมใหม ๆ ทจะเกดขนภายในประเทศ และสญเสย โอกาสในการวจยและพฒนาหากผเชยวชาญสวนใหญโยกยายไปทางานในตางประเทศ

5) มการคาขายสนคาและบรการเพมขนระหวางประเทศ

5) มการสญเสยรายไดจากการจดเกบภาษของรฐบาลอนอาจจะเกดจากแรงงานทโยกยายไปตางประเทศ



ผลประโยชน ผลกระทบ

6) รายไดเงนตราตางประเทศจากแรงงานและบคลากรทไปทางานตางประเทศนาเขามาเปนประโยชนตอเศรษฐกจภายในประเทศ

6) รายไดเงนตราตางประเทศจากแรงงานและบคลากรทไปทางานตางประเทศอาจลดลงเมอเวลาผานไป และการพงพารายไดจากตางประเทศจากแหลงน อาจนาไปสการพงพามากเกนไปและทาใหละเลยไมสนใจรายไดจากเงนตราตางประเทศจากสาขาอน

7) การเพมขนของโอกาสทางดานเศรษฐกจ และการศกษาสาหรบผทอยเบองหลง

7) การโยกยายอาจนาไปสปญหาสงคมเนองจากครอบครวทแตกแยก และปญหาเยาวชนทถกทงไวเบองหลง

8) ทาใหหลดพนจากความยากจน (Escaping from Poverty Trap)

8) การโยกยายแรงงานในบางกรณอาจตองไปอยในสภาพทยาแยในตางประเทศ โดยแรงงานยายถนอาจไดร บการปฏบตอยางไมเทาเทยมกนกบแรงงานในประเทศ

ทมา: Sauve (2008) Trade and Investment in Services: An ADB-ITD Training Module for the GMS Sub-region.

จากการวเคราะหความเปนไปไดวา ในบรบทของความตกลง TEFTA นน ผลประโยชน

หรอตนทนทจะเกดขนกบไทยในเรองการคาบรการโดยเฉพาะประเดนทเกยวของกบ Movement of Natural Person จะเปนเชนไร ขอสรปในประเดนตาง ๆ ท แสดงในตารางท 3-9 เปนไปดงตอไปน

1) คาดวาจะเกดผลประโยชนตอตลาดแรงงานไทย โดยทาใหแรงงานและบคลากรในประเทศ

มโอกาสในการทางานทหลากหลายมากขน สวนผลกระทบดานลบทวา TEFTA อาจทาใหจานวนแรงงานมผมอลดลง คณะผวจยคาดวาจะไมเกดผลกระทบดงกลาว เพราะแรงงานไทยสวนใหญทไปทางานในประเทศทไทยไดจดทาความตกลงการคาเสรดวยแลว มกเปนพอครว4ซงเปนแรงงานกลมทไทยไมขาดแคลน

4 ตวอยางการศกษาทไดศกษาประเดนดงกลาว ไดแก ไบรอน เคฟ (2553) ซงไดนาเสนอในโครงการวเคราะหความตกลงการคา

เสรระหวางไทยกบออสเตรเลย และไทยกบนวซแลนด และการเตรยมความพรอมสาหรบการเจรจาทบทวนตามพนธกรณ วา กวา

ครงของแรงงานไทยทงหมดในออสเตรเลยทางานเปนพอครวหรอทางานในตาแหนงอน ๆ ในธรกจรานอาหาร ทงน ยงมแรงงาน

ไทยในตางประเทศจานวนมากททางานในธรกจกอสรางหรอเปนแมบานทาความสะอาดในบานและอาคาร แตแรงงานเหลานนมก

เดนทางไปทางานในตะวนออกกลาง ซงมใชประเทศทมความตกลงการคาเสรกบไทย และยงมแรงงานไทยอกสวนหนงทเดนทางไป

ทางานในประเทศสมาชก ASEAN แตกมไดกระจายไปทวทกประเทศสมาชก เพราะแรงงานไทยใน ASEAN นน มการกระจกตวอย

ในสงคโปรและบรไน เปนหลก (ประมวลจากขอมลของสานกงานบรหารแรงงานไทยไปตางประเทศ)



2) คาดวาจะเกดผลประโยชนดานการสงเสรมการลงทนในทรพยากรมนษย สวนปญหาเรองสมองไหลคาดวาจะไมเกดขน เพราะประเทศสมาชก EFTA ไมใชประเทศทแรงงานไทยนยมเดนทางไปทางานแตอยางใด โดยจากสถตของสานกงานบรหารแรงงานไทยไปตางประเทศ พบวา ในป 2553 (2010) จานวนแรงงานไทยทไดรบอนญาตใหเดนทางไปทางานในประเทศสมาชก EFTA ทกประเทศรวมกนมเพยง 47 คน หรอคดเปนสดสวนเพยงรอยละ 0.06 จากจานวนแรงงานทไดใบอนญาตทงหมด 79,792 คนในปเดยวกน

3) คาดวาจะเกดผลประโยชนดานการเพมประสทธภาพของแรงงานฝมอ จากการถายทอดเทคโนโลยทอาจเกดจากการลงทนทเพมขนของ EFTA ในไทย หรอจากการทบคลากรไทยทมประสบการณหลากหลายมากยงขน โดยประเทศสมาชก EFTA มความชานาญในดานเครองจกรกลทใชเทคโนโลยข นสงและในอตสาหกรรมยา สวนปญหาสมองไหลทอาจนาไปสการลดลงของปรมาณและคณภาพในการผลต คาดวาจะไมเกดขน ดวยเหตผลทกลาวถงในขอ 1 และ 2 ขางตน

4) คาดวาจะเกดผลประโยชนดานการถายทอดเทคโนโลย สวนการสญเสยโอกาสในนวตกรรมใหม ๆ ทจะเกดขนภายในประเทศ คาดวาจะไมเกดขน เพราะไทยเองยงมความกาวหนาทางนวตกรรมและการใหความสาคญกบการวจยและพฒนานอยกวา EFTA มาก

5) คาดวาจะเกดผลประโยชนดานการเพมขนของการคาและบรการ สวนการสญเสยรายไดจากการจดเกบภาษของรฐนน หากจะเกดขนกคงเปนไปอยางจากดมาก เพราะจานวนแรงงานไทยใน EFTA มอยนอย

6) ไมคาดวาจะเกดผลประโยชนหรอผลกระทบในดานรายไดเงนตราจากตางประเทศอยางมนยสาคญแตอยางใด เนองดวยจานวนแรงงานทมอยเพยงเลกนอย

7) คาดวาจะเกดประโยชนดานการเพมขนของโอกาสทางดานเศรษฐกจ และการศกษาสาหรบผทอยเบองหลง เนองจากแรงงานไทยสวนใหญทเดนทางไปตางประเทศ ยอมไปดวยแรงจงใจดานคาจางทสงกวาในประเทศ ดงนน รายไดทเพมขนในระดบบคคลและระดบครอบครวยอมเปนการเพมโอกาสตาง ๆ ใหผทอยเบองหลง แตในขณะเดยวกน การโยกยายถนฐานของแรงงานกสามารถนาไปสปญหาครอบครวทไมสมบรณ หรอปญหาเยาวชนถกทงไวเบองหลงเชนเดยวกน



8) คาดวาจะเกดผลกระทบในแงทวา แรงงานอาจอยในสภาพแวดลอมทไมดนกใน

ตางประเทศ อยางไรกตาม ประเทศสมาชก EFTA เปนประเทศทมความเขมงวดเรองมาตรฐานแรงงานสงและใหความสาคญกบเรองสทธมนษยชน ปญหาทคาดวาจะเกดจงมไดเกดจากสภาพการทางานโดยรวมใน EFTA แตอาจเกดขนในกรณทแรงงานไมไดมความรทางดานภาษาหรอไมสามารถปรบตวในสภาพแวดลอมทไมคนเคยไดดนก วถการใชชวตจงอาจถกกาหนดจากนายจางในระดบหนง ซงอาจสงผลกระทบทางจตใจได สวนผลประโยชนในแงทวาการไดโอกาสทางานในตางประเทศจะทาใหหลดพนจากความยากจนไดนน มโอกาสเกดขนไดมาก แตกจะเปนเพยงในระดบบคคลและระดบครอบครวเทานน ไมไดสงผลตอประเทศโดยรวมแตอยางใด มตหนงของผลกระทบทางสงคมทภาคประชาสงคมมความใสใจคอ ผลกระทบทอาจเกด

จากสนคาทเปนภยตอสงคม เชน บหร และเครองดมแอลกอฮอล ดงนน คณะผวจยจงไดคานงถงประเดนดงกลาว โดยเรมพจารณาวาความตกลง TEFTA มแนวโนมทจะกอใหเกดการไหลเขาของสนคาดงกลาวหรอไม และหากมแนวโนมวาจะเกดการไหลเขาของสนคาบหรหรอเครองดมแอลกอฮอล จะเกดผลกระทบทางสงคมขนไดมากนอยอยางไร

สาหรบสนคาบหรนน หากพจารณาแนวโนมการสบบหรของไทย จะพบวามคนไทย

แนวโนมการสบบหรลดลง โดยรายงานสถานการณการสบบหรของประชากรไทยอาย 15 ปขนไป ป พ.ศ. 2534-2550 ของศนยวจยและจดการความรเพอการควบคมยาสบ (ศอย.) คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล5 ไดระบวาจานวนประชากรทสบบหรลดลงจาก 12.25 ลานคนในป 2534 (1991) เปน 10.8 ลานคนในป 2550 (2007) โดยเปนการลดลงทงในประชากรเพศหญงและเพศชาย และหากพจารณาทขอมลการนาเขาบหร จะเหนไดวา ในชวงป 2548-2552 (2005-2009) ไทยมแนวโนมการนาเขาบหรลดลงเชนกน (จาก 98 ลานเหรยญสหรฐในป 2548 (2005) เหลอ 82.3 ลานเหรยญในป 2552 (2009))

นอกเหนอไปจากการนาเขาบหรโดยรวมจากทกแหลงจะลดลงแลว การนาเขาจาก

ประเทศสมาชก EFTA กลดลงเชนกน โดยสดสวนมลคาการนาเขาบหรจากสวตเซอรแลนดเทยบกบการนาเขาจากทงโลกลดลงจากรอยละ 1.07 ในป 2548 (2005) เปนรอยละ 0.08 ในป 2552 (2009) สวนประเทศสมาชก EFTA อน ๆ กแทบไมมบทบาทใด ๆ ในตลาดไทยอยแลว

5 www.thaihealth.or.th/node/11208



ประเดนพจารณาทตามมาคอ เปนไปไดหรอไมทความตกลงทางการคาเสรจะทาใหไทย

นาเขาบหรจากประเทศคภาคมากขน ทงน เมอพจารณาขอมลแลว พบวา มลคาการนาเขาบหรจากประเทศตาง ๆ ทไทยไดจดทาความตกลงการคาเสรดวยแลว เชน จน ญปน ออสเตรเลย หรอนวซแลนด กมไดมแนวโนมเพมขนแตอยางใด

ดวยเหตผลทกลาวมาขางตน จงเชอไดวาความตกลง TEFTA จะไมเกดใหเกดผลกระทบ

ทางสงคมอนเกดจากการไหลเขาของบหรแตอยางใด ในทางกลบกน ส าหรบ เคร อ งด มแอลกอฮอล ขอม ลจากกรมสรรพสามต

กระทรวงการคลง บงชวา คนไทยมแนวโนมในการบรโภคแอลกอฮอลทกประเภทมากขน โดยในชวงป 2540-2550 (1997-2007) คนไทยดมแอลกอฮอลเพมขนจากเฉลย 37.9 ลตรตอคนตอป เปน 51 ลตรตอคนตอป โดยการบรโภคแอลกอฮอลทเพมขนถกสะทอนอยในมลคาการนาเขาทเพมสงขนดวยเชนกน หากพจารณาขอมลรายประเทศ จะเหนไดวา ไทยมแนวโนมการนาเขาเครองดมแอลกอฮอลจากบางประเทศทไทยไดทาความตกลงการคาเสรดวยเพมขนคอนขางชดเจน เชน มลคาการนาเขาจากออสเตรเลยเพมขนจาก 4.06 ลานเหรยญสหรฐในป 2548 (2005) เปน 11.26 ลานเหรยญสหรฐในป 2552 (2009) หรอมลคาการนาเขาจากจนทเพมขนจาก 1.95 พนลานเหรยญสหรฐในป 2551 (2008) เปน 13.32 ลานเหรยญสหรฐในป 2551 (2008) จากนน มลคาการนาเขาจากจนไดตกลงมาอยท 3.26 ลานเหรยญสหรฐในป 2552 (2009)

การทไทยนาเขาเครองดมแอลกอฮอลจากบางประเทศคภาคเพมสงขนมาก เปนเพราะ

เครองดมแอลกอฮอลเปนสนคาทมอตราภาษนาเขาแบบ MFN สง (รอยละ 60) และความตกลงทางการคาเสรตาง ๆ กไดใหสทธประโยชนทางภาษแกประเทศคเจรจาคอนขางมาก6 ดงนน จงเปนทคาดหมายไดวาหากไทยลดอตราภาษใหแก EFTA อาจเกดการไหลขาวของสนคาดงกลาวได ประเดนพจารณาถดไปจงอยท สนคาเครองดมแอลกอฮอลจาก EFTA จะเขาสไทยเพมขนมากนอยเพยงใด

เมอพจารณาบทบาทของ EFTA ในตลาดแอลกอฮอลไทยในปจจบน จะพบวา EFTA ยง

แทบไมมบทบาทใด ๆ เลยในตลาดไทย โดยในชวงป 2548 -2552 (2005-2009) มลคาการนาเขา

6 อตราอากรสนคาแอลกอฮอลภายใตความตกลงการคาเสรมความหลากหลาย แลวแตประเภทของเครองดมและประเทศคภาค

โดยมตงแตการยกเวนอากร ถงอากรทอตรารอยละ 54



จากประเทศสมาชก EFTA มไมถงรอยละ 1 เมอเทยบกบการนาเขาจากทงโลก ดงนน จงคาดหมายไดวา หากความตกลง TEFTA จะกอใหเกดการนาเขาสนคาแอลกอฮอลจาก EFTA มากขน ปรมาณการนาเขาทเพมขนกคงจะเลกนอยมากเมอเทยบกบปรมาณการนาเขารวมและการบรโภคแอลกอฮอลในประเทศ

อยางไรกตาม เนองจากเครองดมแอลกอฮอลเปนสนคาทกอใหเกดผลกระทบมากมาย

ไมวาจะเปนในดานสขภาพ เชน อนตรายตอหลอดเลอดสมอง ความบกพรองทางสตปญญา อนตรายตอเสนประสาท หรอดานผลกระทบทางสงคมอน ๆ เชน ความสมพนธระหวางบคคลและครอบครว และโอกาสในดานอาชพและการทางาน การเจรจาในรปแบบทไมกอใหเกดการนาเขาเครองดมแอลกอฮอลเพมขนเลยยอมเปนทศทางทพงประสงคมากทสด นอกจากน ความเคลอนไหวของภาคประชาชนในประเดนทเกยวของกบภาษเครองดมแอลกอฮอลยงไดทาใหประเดนทเกยวของกบภาษสนคาดงกลาวกลายเปนประเดนออนไหว เพราะฉะนน การไมลดภาษเครองดมแอลกอฮอลหรอลดแตเพยงเลกนอยจงเปนประเดนพงพจารณาสาหรบคณะผเจรจาเปนอยางยง แตหากประเทศคเจรจามทาทคดคานอยางแขงกราวตอแนวทางดงกลาว ผลกระทบทางสงคมอนเกดจากเครองดมแอลกอฮอลทนาเขาจาก EFTA กคงจะเปนไปอยางจากดคอนขางมาก เพราะ EFTA กมใชผเลนทมบทบาทในตลาดไทย

สาหรบผลกระทบทางสงคมทเกยวของกบทรพยสนทางปญญานน จะเกดขนจาก

ประเดนทเกยวของกบการเขาถงยาเปนหลก ประเดนดงกลาวเปนประเดนท EFTA ไดผลกดนอยางชดเจนในหลาย ๆ ความตกลงการคาเสรท EFTA ไดจดทาขนในชวงหลง โดย EFTA ผลกดนใหคภาคขยายการคมครองสทธบตรยาเพอชดเชยความลาชาในกระบวนการขออนญาตไดถง 5 ป ขอเรยกรองดงกลาวจะสงผลกระทบตอความสามารถในการเขาถงยาของไทยอยางมนยสาคญ โดยเฉพาะการเขาถงยาของผปวยทตดเชอ HIV ในไทย นอกจากน การทไทยมอตราการตดเชอ HIV สงทสดในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต และการทผปวยทตดเชอ HIV จาเปนตองเปลยนการใชยาเปนระยะ ๆ ทาใหความสามารถในการเขาถงยาชอสามญเพอตานไวรสกลายเปนปจจยสาคญอยางยงในการรกษาผปวยและการควบคมปญหาทางสงคมตาง ๆ ทอาจเกดขนจากการมผปวยจานวนมาก การทสทธบตรยามอายการคมครองยาวนานขน จะทาใหตนทนในการเขาถงยาทอยภายใตความคมครองเพมขนอยางมนยสาคญ (ประเดนเรองผลกระทบทจะเกดขนจากการจากดการเขาถงยาจะไดรบการกลาวถงเพมเตมในบทท 6 ภายใตการศกษาเชงลกผลตภณฑยา)



ในทายทสด สาหรบประเดนเรองวถการดาเนนชวตและวถการบรโภคของประชาชน คณะผวจยคาดวาความตกลง TEFTA จะสงผลกระทบในทางบวก โดยเฉพาะหาก EFTA ลดภาษสนคาเกษตรลงเปนศนย ทงน เปนเพราะแรงงานไรฝมอจะเปนผไดรบประโยชนดานคาจางทแทจรง (คานงถงระดบราคาสนคาทเพมขนแลว) ดงทไดแสดงใหเหนในการประเมนผลกระทบทางเศรษฐกจขางตน ดงนน ทางเลอกในการบรโภคและความสามารถในการซอสนคายอมเพมสงขนในหมผมรายไดนอยในประเทศ

บทที่ 3...

Documents