หนา | 49

บทท 7 การใชแผนทและเขมทศ

การใชแผนทและเขมทศเปนวชาพนฐานทเจาหนาทชดกภยทกคนควรทราบ และท าความเขาใจอยางถองแท เพราะเปนวธการพนฐานในการเดนปา และเครองมอนไมตองใชแบตเตอร เทคนคชนสง หรอมราคาแพง ทกคนสามารถมได และเขมทศไมคอยมปญหาการช ารดเหมอนอปกรณอเลกทรอนกสตางๆ

1. หลกการแผนท โลก (Earth) ของเรามรปรางลกษณะเปนรปทรงร ( Oblate Ellipsoid) คอ มลกษณะปองตรง

กลาง ขวเหนอ-ใต แบนเลกนอย นกวทยาศาสตรไดก าหนด “เสนรง” (Latitude) และ “เสนแวง” (Longitude) ขนเพอใหสามารถหาต าแหนงทตงของสถานทบนโลกได และเสนสมมตสองเสนนตดกนเปนตารางครอบคลมทกพนทบนโลก

ละตจด (Latitude) หรอ เสนรง เปนพกดทใชบอกต าแหนงบนพนโลก ซงระบวาต าแหนงนนอยตรงจดทท ามมเทาไรกบเสนศนยสตร (Equator) ละตจด มคาตงแต 0 องศา ทเสนศนยสตรไปจนถง 90 องศา ทบรเวณขวโลก (เปน 90 องศาเหนอหรอใต วดเปนมมจากเสนศนยสตรจนถงแนวดงทขวโลกเหนอ หรอลงไปแนวดงทขวโลกใต)

ลองตจด ( Longitude) หรอ เสนแวง เปนพกดทใชบอกต าแหนงบนพนโลก โดยวดไปทางตะวนออก หรอตะวนตกจากเสนสมมตในแนวเหนอใตทเรยกวา เสนไพรมเมอรเดยน (Prime Meridian) ทลากผานเมองกรนช ประเทศองกฤษ ลองตจดมหนวยเปนองศา นบจาก 0 องศาทเสนไพรมเมอรเดยนไปทางตะวนออก +180 องศา และไปทางตะวนตก -180 องศา

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

ภาพท 7.1 การแบงโลกตามเสนรง และเสนแวง

หนา | 50

2. แผนท คอ รปลายเสนทเขยนหรอก าหนดขน เพอแสดงลกษณะของพนผวพภพทงหมด หรอเพยงบางสวน ลงบนพนราบ (พนแบน) ตามมาตราสวน โดยใชสและสญลกษณแทนรายละเอยดของภมประเทศทเกดขนเองตามธรรมชาตและทมนษยสรางขน สามารถแบงตามมาตราสวนออกไดเปน 3 ประเภท ไดแก

2.1 มาตราสวนเลก มขนาด 1 : 600,000 และเลกกวา 2.2 มาตราสวนปานกลาง มขนาดใหญกวา 1 : 600,000 แตเลกกวา 1 : 75,000 2.3 มาตราสวนใหญ มขนาด 1 : 75,000 และใหญกวา

3. รปแบบขอบระวางแผนท หมายถง แผนททจดท าขนมามลกษณะแบบใด ขนอยกบวตถประสงค และความเหมาะสมในการผลต แผนท 1:50,000 กรมแผนททหาร ไดจดท าและผลตออกมา ม 3 ชด คอ 1) ชด L 708 2) ชด L 7017 และ 3) ชด L 7018 (ขอมลภาคพนดน ป 2542)

4. ระบบพกด (Coordinate system) เปนระบบทสรางขนส าหรบใชอางองในการก าหนดต าแหนง หรอบอกต าแหนงบนพนโลกจากแผนท มลกษณะเปนตารางโครงขาย ทเกดจากการตดกนของเสนตรงสองชด ทถกก าหนดใหวางตวในแนวเหนอ-ใต และแนวตะวนออก-ตะวนตก ตามแนวของจดศนยก าเนด (Origin) ทก าหนดขน

ต าแหนงตางๆ จะถกเรยกอางองเปนตวเลขในแนวตง และแนวนอนตามหนวยวดระยะ ส าหรบระบบพกดทใชอางองก าหนดต าแหนงบนแผนท ทนยมใชกบแผนทในปจจบน มอย

ดวยกน 2 ระบบ คอ 4.1 ระบบพกดภมศาสตร หรอพกดทรงกลม เปนพกดสากล 4.2 ระบบพกดกรดแบบ UTM คาพกดเปนขนาดมม มหนวยเปน องศา ลปดา ฟลปดา มความตอเนองจากจดศนยก าเนดท

เปนจดตดของเสนศนยสตรกบเสนเมรเดยนหลก (ผานหอดดาวทเมองกรนช ประเทศองกฤษ) วธบอกต าแหนงเปนคาระยะเชงมมของเสนรง (Latitude) และเสนแวง (Longitude)

5. มาตราสวนของแผนท คอ อตราสวนระหวางระยะบนแผนทกบระยะในภมประเทศจรงท ตรงกน หรอ คอ ความสมพนธระหวางระยะทางระดบบนแผนทกบระยะทางระดบในภมประเทศจรงทตรงกน

6. พนหลกฐาน คอ พนทใชเปนหลกในการก าหนดความสง พนหลกฐาน ทใชกบแผนทโดยมาก คอ พนระดบทะเลปานกลาง (Mean Sea Level : MSL) ส าหรบแผนทของประเทศไทย ถอระดบทะเลปานกลาง ท เกาะหลก จงหวดประจวบครขนธ เปนพนหลกฐาน

7. เสนชนความสง (Contour lines) คอ เสนสมมตบนผวพภพ ทลากไปตามจดตางๆ ทมความสงเทากน โดยจะแสดงระยะในทางดงทอยสงหรอต ากวาพนหลกฐาน แผนทสวนมากจะพมพเสนชนความสงดวยสน าตาล

8. ทศเหนอจรง (True north) คอ แนวทลากจากจดใดจดหนงบนพนผวพภพ ไปสจดขวโลก เหนอเสนแวงทกเสนกคอ แนวทศเหนอจรง ใชสญลกษณเปนรปดาวทศเหนอจรง หรอเรยกอกอยางหนงวา เหนอภมศาสตร (Geographic north) ทศเหนอจรงนเปนทศทสมมตขนเพอเปนหลกในการวดทศทาง จะอยท 0°

9. ทศเหนอแมเหลก (Magnetic north) คอ แนวทเขมทศชไปยงขวเหนอแมเหลกโลกเสมอ โดยใชสญลกษณ เปนรปหวลกศรครงซก (ทศเหนอแมเหลกจะใชประโยชนในการหาทศทางเมออยในภมประเทศจรง) ทศเหนอแมเหลก ก าหนดโดยขวแมเหลกโลก เนองจากขวเหนอแมเหลกโลกไมทบเปนจดเดยวกบทศเหนอจรง หรอทศเหนอภมศาสตร จงท าใหทศเหนอแมเหลกและทศเหนอจรงไมตรงกน อยางไรกตาม ทศเหนอแมเหลกยงจด ใหเปนหลกในการวดทศทางดวย ซงขวเหนอแมเหลกจะอยท 73 ° N 100° W (Prince of Wales island) และขวใตแมเหลกจะอยท 68° S 144° E (Antactica) แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 51

9. ทศเหนอแมเหลก (Magnetic north) คอ แนวทเขมทศชไปยงขวเหนอแมเหลกโลกเสมอ โดยใชสญลกษณ เปนรปหวลกศรครงซก (ทศเหนอแมเหลกจะใชประโยชนในการหาทศทางเมออยในภมประเทศจรง) ทศเหนอแมเหลก ก าหนดโดยขวแมเหลกโลก เนองจากขวเหนอแมเหลกโลกไมทบเปนจดเดยวกบทศเหนอจรง หรอทศเหนอภมศาสตร จงท าใหทศเหนอแมเหลกและทศเหนอจรงไมตรงกน อยางไรกตาม ทศเหนอแมเหลกยงจด ใหเปนหลกในการวดทศทางดวย ซงขวเหนอแมเหลกจะอยท 73 ° N 100° W (Prince of Wales island) และขวใตแมเหลกจะอยท 68° S 144° E (Antactica)

ภาพท 7.2 แผนทมาตราสวน 1 : 50,000

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

ภาพท 7.3 เสนชนความสงในแผนท

หนา | 52

ภมประเทศจรง

ภาพท 7.4 เปรยบเทยบภมประเทศกบรายละเอยดในแผนท

10. การใชเขมทศ แมวาในปจจบนเทคโนโลยดานการก าหนดพกดไดกาวหนาไปมากแลว แตเขมทศยงเปนอปกรณพนฐานในการก าหนดทศทางไดเปนอยางด โลกเปรยบเสมอนแมเหลกขนาดใหญทม 2 ขว คอ ขวเหนอและขวใต และมสนามแมเหลกทมองไมเหนเชอมระหวาง 2 ขวเขมทศจะชไปทขวทศเหนอ (ทศเหนอแมเหลก) ตลอดเวลา

10.1 ประเภทของเขมทศ เขมทศส าหรบพกพามหลายประเภท ในคมอนจะกลาวถงเฉพาะเขมทศทชวยในการน าทางไดเทานน ไดแก

10.1.1 เขมทศเลนสเซตก ฝาตลบมชองเลง เปนเสนลวดขงไวกลางชองทท าไวส าหรบเลงทหมาย ดานขางมสเกลไมบรรทด ทหารจะใชเขมทศแบบนเปนหลก

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 53

ภาพท 7.5 เขมทศเลนสเซตก 10.1.2 เขมทศไมบรรทด เปนเขมทศทอยบนเรอนพลาสตกใส หมนเปลยนมมได ท

เรอนพลาสตกมสเกลไมบรรทดอยดานขาง ชวยในการท าแผนท ในคมอเลมนจะกลาวถงเขมทศประเภทนเปนหลก

ภาพท 7.6 เขมทศแบบไมบรรทด

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 54

11. การวดมมภาคทศเหนอ (Azimuth) คอ คาของมมราบทนบเวยนตามเขมนาฬกาจากเสนฐานส าหรบก าหนดทศทางไปยงทศทางของทหมาย โดยหมนตวใหไปอยในแนวทหมาย และใหเรอนเขมทศพงตรงไปยงทหมายกมศรษะลงอานมมภาคทศเหนอ

ภาพท 7.7 แสดงการเลงทหมาย

ภาพท 7.8 แสดงการใชเขมทศในการหามมภาคทศเหนอของทหมาย

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 55

ภาพท 7.9 แสดงการใชเขมทศประกอบแผนทเพอก าหนดเสนทาง

12. การวดมมในแผนทโดยวางเขมทศบนแผนท หมนแผนทใหแนวเสนกรดเปนแนวเดยวกบทศเหนอ

ภาพท 7.10 แสดงการวดมมในแผนท

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 56

บทท 8 การใชเครองหาพกดดวยสญญาณดาวเทยม

(Global Positioning System: GPS)

1. ระบบพกดกรดแบบยทเอม เปนระบบตารางกรด ทชวยในการก าหนดต าแหนง และใชอางองในการบอกต าแหนง ทนยมใช

กบแผนทในกจการทหาร เปนระบบกรดทน าเอาเสนโครงแผนทแบบ Universal Transverse Mercator Projection หรอ UTM มาใช

วธบอกต าแหนง เปนคาระยะทาง ไปทางตะวนออก ( E) และไปทางเหนอ ( N) จากจดศนยก าเนด ประเทศไทยมพนทตงอยโดยประมาณ ระหวางละตจด 5 องศา 30 ลปดา เหนอ ถง 20 องศา 30 ลปดา เหนอ และลองตจด 97 องศา 30 ลปดา ตะวนออก ถง 105 องศา 30 ลปดา ตะวนออก

ท าใหประเทศไทยอยในเขตกรด ( Grid zone) ท 47 และ 48 และแถบละตจด N P และ Q หรออยในตารางเขตกรด (Grid zone designation) ท 47N 47P 47Q 48N 48P และ 48Q

ภาพท 8.1 การแบงกรดโซนระบบ UTM

2. Datum คอ พนผวอางองซงเกดจากการค านวณทางคณตศาสตรเนองจาก แตละประเทศหรอแตละภมภาคภายในโลกเราน ใชลกโลกสมมต ( ellipsoid) แทนลกโลกจรงไมเหมอนกน ท าใหเกดปญหาเวลาน าแผนทมาตอกน สหรฐอเมรกาเลยเปนผน าใหทวโลกใชลกโลกสมมตตวเดยวกนคอ ลกโลกสมมตทชอวา WGS84 คอลกโลกสมมตทไดมาจากการส ารวจดวยดาวเทยม ฉะนน แผนทของโลกเรากใชระบบเดยวกน ไมมปญหาเรองการเชอมตอกน และคาพกดทไดจากการส ารวจดวย GPS กใช WGS84 แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 57

3. การใชงาน GPS จะตองศกษารายละเอยดของเครองเสยกอน ส าหรบเครองทกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช จดซอมา เมอไมนานมาน มขอมลดงตอไปน คณลกษณะและปมควบคมการท างานของ Garmin GPSMAP 76CXs อาทร บรรทดจนทร. (ไมระบป). (Online) www.dnp.go.th/.../คมอการใชงาน%20GPS%20GARMIN%20map, 20 กมภาพนธ 2555.

- เปนเครองมอหาต าแหนงพกดบนโลกโดยใชสญญาณจากดาวเทยมในระบบ GPS-มจ านวนชองรบสญญาณ จ านวนไมนอยกวา 12 ชอง แบบ High sensitivity GPS receiver by SiRF

- มความคลาดเคลอนของการหาต าแหนงไมเกน 10 เมตร RMS - จอภาพส LCD ขนาดใหญไมนอยกวา 4.1 x 5.6 ซม. , แบบ TFT ไมนอยกวา 256 ส มไฟ

สองสวางหนาจอ - แสดงต าแหนงพกดทงระบบพกด UTM และ Latitude/Longitude - แสดงคาพกดบน Datum สากล (WGS84) และ Datum ทใชกบประเทศไทยได - บนทกขอมลต าแหนงพกดไดไมนอยกวา 1,000 จด และสรางเสนทางได 50 เสนทาง - บนทกขอมลคาพกดโดยอตโนมต (Track Log) ไดถง 10,000 จด และสามารถแยกจดเกบได

สงสดถง 20 Saved Tracks

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

ชองตอเสาสญญาณแบบ GPS

ภาพท 8.2 แสดงภาพรวมของ Garmin GPSMAP 76CXs

ตวรบสญญาณ

แผงแปน

หนาจอ

ชองใสแบตเตอร หวงลอกชองใสแบตเตอร

แบตเตอร ชองตอไฟเสรม

ขอมลภายนอก

ชองเสยบแบบ USB

ชองผกสายคลอง

ชองใส Mini SD card

หนา | 58

- สรางเสนทางกลบอตโนมตได (Track back) - เครองมลกษณะทนทานตอการกระเทอน และสามารถกนน าระดบ IPX-7 - มสายอากาศในตวเครองและมชองตอสายอากาศภายนอก - ใชไฟจากถานแบตเตอรอลคาไลนขนาด AA 2 กอน และสามารถท างานตอเนองไดไมนอย

กวา 18 ชวโมง - สามารถใชไดดในอณหภมของประเทศไทย - มแผนทประเทศไทยบรรจอย โดยสามารถแสดง ต าแหนง อ าเภอ / ต าบล ถนนทางหลวง

แผนดน 1-4 หลก ถนน รพช. ถนนโยธาธการและถนนในเขตเทศบาล เสนทางรถไฟสายหลก สถานรถไฟ สถานทหนวยงานราชการและสถานทส าคญตางๆ มากกวา 300,000 จดทวประเทศ เปนตน

- มเขมทศอเลกทรอนกส และระบบหาคาความสงโดยการวดความดนบรรยากาศ ในลกษณะเครองวดความสงโดยใชความกดดนของบรรยากาศจะคอยตามการเปลยนในคาความดนเพอหาต าแหนงความสงของผใชอยางแมนย า และสามารถใชเครองวดความสงเพอวาดเสนความกดดนของบรรยากาศในชวงเวลาได ซงสามารถชวยในการตดตามการเปลยนแปลงของสภาพอากาศ

- มหนวยความจ าไมนอยกวา 1 GB. - มพอรตตอเขากบคอมพวเตอรได - เมนการใชงานเปนภาษาไทยและตวเครองลอยน าได - สามารถสงออกขอมล NMEA และรบขอมลรปแบบ RTCM ได - สามารถคนหาต าแหนงทเกบไวแบบเรยงล าดบตามตวอกษรได - สามารถคนหาต าแหนงเมองใกลเคยงแบบเรยงล าดบตามตวอกษรได - สามารถถายขอมลแผนทเสนทางคมนาคมขอบเขตประเทศ และสถานทส าคญ จากโปรแกรม

มาตรฐานของบรษทผผลตลงในเครองหาพกดดวยดาวเทยม GPS นได - มชองตอใชไฟฟากระแสตรง (DC) ภายนอกได - สามารถน าเขา (Download) และประมวลผลขอมลจากเครองหาพกดดวยดาวเทยม GPS

กบระบบสารสนเทศทางภมศาสตร (GIS) ได

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 59

4. รายละเอยดของเครอง 4.1 การใชปม

ปมตางๆบนหนาจอ มหนาทแตกตางกน ดงภาพดานลาง

4.2 การใชหนาจอหลก กดปม Page key เพอเขาสหนาจอหลกตางๆ

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

ภาพท 8.3 ปมกดของ GPS

ภาพท 8.4 หนาจอหลก

หนา | 60

4.3 การน าไปสจดหมาย (GOTO) การใชฟงกชน GOTO จะชวยในการน าทางไปสทหมาย เมอทราบพกดของจดนน ชวยใน

การคนหาและกภยไดเปนอยางด

ภาพท 8.5 หนาจอฟงกชน GOTO เมอเรมใช GPS ตองตงคาเครองกอน โดยเฉพาะ Map Datum ใหเปนระบบเดยวกบท

หนวยงานใช โดยสรปการใชงาน GPS จะตองท าตาม 9 ขนตอน ตอไปน

4.4 กอนออกลาดตระเวน

ภาพท 8.6 การตงคาเครอง GPS

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

ค าสง ไปยง (GOTO)/ น าทาง

1) การตงคาเครอง GPS

หนา | 61

ภาพท 8.7 การตรวจสอบก าลงแบตเตอร

ภาพท 8.9 การตงคา Track

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

2) ตรวจสอบก าลงถานความสวาง การรบสญญาณดาวเทยม

3) ตงคาแผนท วาดตามแนวทศเหนอ

4) การตงคา Track (Track Setup) ภาพท 8.8 การตงคาแผนท

หนา | 62

ภาพท 8.10 การตงคาเขมทศ

ภาพท 8.11 การตงคาพกด แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

6) การสรางพกดใหม (Creating waypoint) และใชค าสง GOTO ไปยงจดเปาหมาย

5) การปรบตงเขมทศ (Calibrate Compass)

หนา | 63

4.5 ขณะท าการลาดตระเวน

ภาพท 8.12 การบนทก Waypoint

4.6 หลงจากการลาดตระเวน

ภาพท 8.13 การน าขอมลเขาคอมพวเตอรเพอท าระบบ GIS 4.7 หลงจากการลาดตระเวน

ภาพท 8.14 การลบขอมล Track เพอใหเครองพรอมใชงานในภารกจตอไป

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

บนทกคาพกด (Mark Waypoint) จดสงเกตการณลาดตระเวน

การลบ Track (Track delete)

1) น าขอมลเขาเครองคอมพวเตอร 2) ลบจด Waypoint

หนา | 64

บทท 9 ขนตอนการคนหาและกภย

เมอทราบวามบคคลหลงปา หรอผประสบภยในพนท การคนหาผประสบภยเปนสงทตองเรงด าเนนการโดยเรว เพอชวยชวตของผประสบภยใหไดโดยเรวทสด (กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย, 2552) การคนหาและกภย ม 6 ขนตอน ไดแก

การรบแจงและการรายงาน (Report) เมอชดกภยไดรบแจงเหต จะตองหาขอมลทจ าเปนในการชวยชวตขนตน เชน สถานททพบเหนครง

สดทาย ขอมลดานสขภาพหรอโรคประจ าตว และอปกรณสอสารทม เปนตน และประสาน/แจง หนวยงานทเกยวของเพอทราบและเรมด าเนนการ

ภาพท 9.1 การรบแจงเหต

การวางแผนขนตน (Planning) เปนการก าหนดวธการปฏบตขนตนตงแตการเขาพนท การคนหา การเขาถง การปฐมพยาบาล

และสงผประสบภยไปยงพนทรองรบ แผนลวงหนาในแตละสถานการณ และจะเปนการปรบแผนทเคยวางไว (ถาม) ใหเขากบสถานการณ หวหนาชดจะตองมอบหมายหนาทใหชดกภยเพอใหทกคนรหนาท และไปวางแผนในสวนทเกยวของ

การคนหาและเขาสพนท (Locating) เปนการเดนทางเขาหาจดเกดเหต สามารถท าไดหลายวธ ตงแตการใช GPS แผนท และเขมทศ

ชวยในการน าทาง และเดนทางโดยทางบก ทางน า ทางอากาศ หรอการใชหลายวธ เชน ใชเฮลคอปเตอรสงก าลงออกเดนเทาคนหา หรอใชเรอยาง เปนตน

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 65

ภาพท 9.2 การคนหาในพนทอทยานแหงชาตเขาใหญ

การเขาถง (Access) เปนการใชเครองมอ และทกษะความช านาญ ในการเขาถงผประสบภยอยางปลอดภย รวมถงการ

น าชดกภยออกจากพนทดวยความปลอดภยเชนกน เชน การโรยตวจากหนาผาลงไปชวยผบาดเจบดานลาง การวายน า หรอการด าน ากภย พงตระหนกถงความปลอดภยของชดกภยเสมอ

การชวยเหลอปฐมพยาบาลเตรยมการเคลอนยาย (Stabilization) เปนการใหการดแลดานการแพทย ณ พนทเกดเหต เพอเตรยมความพรอมกอนทจะน าผประสบภย

ออกไปสพนทปลอดภย โดยไมมการบาดเจบเพมเตม และไมมอาการทรนแรงขน ขนตอนนจะตองใชความรจากการฝก FR (First responder) การปฏบตงานรวมกบหนวยแพทยทอยใกลเคยง ผานระบบการแพทยฉกเฉน (โทร. 1669)

ภาพท 9.3 การปฐมพยาบาลนกทองเทยวชาวญปนทหลงปา

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 66

การน าสงพนทรองรบ หรอพนทรกษาพยาบาล (Transportation) ท าการเคลอนยายผบาดเจบจากพนทอนตราย ไปยงพนทปลอดภย เพอการรกษาขนสงตอไป เชน

การน าออกจากพนทปาเขาไปยงสนามเฮลคอปเตอร เพอสงตอโรงพยาบาล หรอเคลอนยายมายงถนน วธการคนหา เรมจากการก าหนดพนทคนหา โดยปกตจะเปนการคนหารวมทางภาคพนดนและทางอากาศ หรอ

ทางอากาศและทางน า การก าหนดพนทคนหา 1) การคนหาดวยระบบพกด ใชกรณมขอมลชดเจน เปนวธทนยมมาก เปนการใหหนวยภาคพนดน

ไปวางแผนประกอบภมประเทศจรง ซงจะตองใช GPS แผนท และเขมทศ ประกอบดวย GPS ใหขอมลทละเอยด แตหากปราศจากแผนทแลว จะหาเสนทางเขาถงไดอยางล าบาก เพราะแผนทใหรายละเอยดทจ าเปน เชน เสนระดบชนความสง ลกษณะภมประเทศ และเสนทางคมนาคม เปนตน

2) การก าหนดจากเสนทาง (Track line method) มกใชกบเรอ หรออากาศยาน ทรตนทาง และจดหมายปลายทาง หรอลาสดททราบพกด วธการโดยก าหนด จด 2 จด ตามแนวเสนทาง และก าหนดความกวาง จากเสนทตอจดสองจดเปนกรอบการคนหาขนตน เหมาะกบการคนหาดวยอากาศยาน

3) การใชจดศนยกลาง (Center point method) ใชกบพนททสามารถก าหนดจดศนยกลางได เปนพกด การคนหาจะก าหนดเปนรศมออกจากจดศนยกลาง

4) การคนหาดวยระบบการก าหนดขอบเขต การคนหาทางน า หรอทางอากาศมกก าหนดขอบเขตการคนหาโดยใชเสนรง (Longitude) สองเสน และเสนแวง (Latitude) สองเสนทขนานกน สวนภาคพนดนมกก าหนดดวยภมประเทศทเปนแนวชดเจน ไดแก ถนน แนวล าน า และเทอกเขา เปนตน หากสามารถตดตอสอสารทางวทย หรอโทรศพท จะสะดวกในการชวยเหลอ การใชทศนะสญญาณ เชน พล ควนส กระจกสะทอนแสง และแผนผาสญญาณ ชวยใหคนหาไดงายขน

หลงจากคนพบผประสบภย การรายงานกลบมายงผบญชาการ ณ ทเกดเหต หรอผบญชาการเหตการณ (Incident Commander: IC) เพอประสานการน าสงโรงพยาบาล ตามระบบของสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต โดยการโทรศพทแจงสายดวน 1669 แลวเจาหนาทพยาบาลจะไดด าเนนการตามระบบตอไป

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 67

บทท 10 หลกการท าสนามจอดเฮลคอปเตอร

(Helicopter Landing Pad or Helipad)

การคนหาและกภยเปนภารกจเรงดวน และในบางพนทไมสามารถเขาถงไดโดยทางรถยนต และ การเดนเทาตองใชเวลานาน และการน าผประสบภยสงโรงพยาบาลหรอพนทรองรบเปนไปไดยาก ดงนน จงตอง ใชเฮลคอปเตอรในการชวยเหลอ ซงบางครงไมสามารถหาสนามจอดทจดท าไวโดยเฉพาะได จงจ าเปนตองด าเนนการจดท าสนามจอดชวคราว

ภาพท 10.1 การใชเฮลคอปเตอรในการคนหาและกภยทอทยานแหงชาตแกงกระจาน

ขณะเครองลงตองอยหางอยางนอย 30 ฟต ยกเวนขณะการขนยายสงของ สนามเฮลคอปเตอรควรเปนพนทซงมการเตรยมการส าหรบใหเฮลคอปเตอรขน-ลง โดยเฉพาะในพนทสง เปนทราบ กวาง 100 ฟต ยาว 300 ฟต หรอประมาณขนาดสนามฟตบอล ปกตเฮลคอปเตอรจะไมขน-ลงในแนวดง เนองจากขณะน าเครองขนทางดงตองใชก าลงเครองยนตมาก เครองอาจขดของได (Shimanski, 2008) แตจะเคลอนทเปนมมเฉยง จงจ าเปนตองใชพนทกวาง การขน-ลงของเฮลคอปเตอรจะบนสวนลมเพอใหเกดแรงยกตว ดงนน ควรมการบอกความเรวลมโดยการใช กรวยบอกทศทางลม (Wind sock) สนามเฮลคอปเตอรควรเปนทโลงไมมสงกดขวาง ปราศจากวตถทเบาซงอาจปลวขนไปกดขวางการมองเหน หรอหญาสงทอาจไปท าอนตรายกบใบพด ควรเปนพนทแขงและราบเรยบ การน าเฮลคอปเตอรขน-ลงจะตองมผน าอากาศยานใหสญญาณเพอความปลอดภย โดยตรงกลางสนามใหโรยปนขาวผสมน าเปนรปตว H ขนาด 3 x 3 เมตร เพอใหนกบนสงเกตเหนไดงาย

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 68

ภาพท 10.2 กรวยบอกทศทางลม (Wind sock)

ภาพท 10.3 แสดงเครองหมาย H กลางลานจอด

ทาสญญาณการน าเฮลคอปเตอรขน – ลง

ผน าอากาศยานจะยนหนหลงใหทศทางลง ใชสญญาณมอชไปยงสนามเฮลคอปเตอร และสอสารกบนกบนดวยทาสญญาณตางๆ โดยทวไปแลวการใชงานเฮลคอปเตอรอยางปลอดภยจะเปนชวงกลางวน หากจ าเปนตองปฏบตการกลางคน จะใชรถยนต 2 คน หนหนาท ามมกนในระยะหาง และเปดไฟหนา (ไฟต า) เฮลคอปเตอรจะลงตรงจดทไฟไปบรรจบกน โดยมระยะหางประมาณ 40 หลา เหนอลม ผน าอากาศยานจะตองใชกระบองไฟ (Baton) ประกอบการใหสญญาณเพอใหนกบนมองเหน (Shimanski, 2008) แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 69

สญญาณน าเครองลง

สญญาณน าเครองขน

สญญาณบอกชองทางลง

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

ยนแขนออกขางล าตวทงสองขางสงระดบเสมอไหล หงายฝามอขน แลวโบกขน ชาๆ ท าจนกวาผรบสญญาณจะเขาใจ และท าตาม แลวจงหยดท า

เหยยดแขนทงสองขางออกไปขางนอก นวมอเหยยดตรง ท าจนกวาผรบสญญาณจะเขาใจ และท าตาม แลวจงหยดท า

ยนแขนออกขางล าตวทงสองขางสงระดบเสมอไหล คว าฝามอลง แลวโบกลง ชาๆ ท าจนกวาผรบสญญาณจะเขาใจ และท าตาม แลวจงหยดท า

หนา | 70

สญญาณก าหนดทศทางตรงเปาหมายแลว

สญญาณน าเครองไปทางซาย

สญญาณน าเครองไปทางขวา

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

ยกแขนขนอยในระดบหวไหลในลกษณะขอศอกตงขน นวมอเหยยดตรง ท าจนกวาผรบสญญาณจะเขาใจ และท าตาม แลวจงหยดท า

ยกแขนทงสองขางขนตรง ออกขางล าตว พบแขนขางขวาเขาขางหนา ท าซ ากนหลายๆครง ชาๆ ท าจนกวาผรบสญญาณจะเขาใจ และท าตาม แลวจงหยดท า

ยกแขนทงสองขางขนตรง ออกขางล าตว พบแขนขางซายเขาขางหนา ท าซ ากนหลายๆครง ชาๆ ท าจนกวาผรบสญญาณจะเขาใจ และท าตาม แลวจงหยดท า

หนา | 71

สญญาณลงจอดสมบรณ

สญญาณเวลากลางคน

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

จะใชกระบองไฟประกอบกบสญญาณมอ เพอใหผรบสญญาณเหนไดอยางชดเจน ท าจนกวาผรบสญญาณจะเขาใจ และท าตาม แลวจงหยดท า

ยกแขนขางขวาขนอยในระดบหวไหลในลกษณะขอศอกตงขน พรอมชน วโปงขน แขนขางซายเหยยดตรงแนบขางล าตว ท าจนกวาผรบสญญาณจะเขาใจ และท าตาม แลวจงหยด

หนา | 72

บทท 11 การบนทกขอมล

การบนทกขอมลเปนการน ารายละเอยดทเกยวของกบเหตการณ เพอการพฒนารปแบบและวธการในการชวยเหลอ เมอเกดเหตการณทคลายคลงกน และขอมลของผประสบเหต เพอตดตามอาการภายหลงไดรบการชวยเหลอ ควรบนทกใหละเอยดโดยเฉพาะทอยเพอการตดตอทจ าเปน ควรออกแบบเปนตารางทสามารถอานไดงาย และมความชดเจน เชน แบบรายงานขอมลผปวย

ตารางท 11.1 แบบรายงานขอมลผปวย

แบบรายงานขอมลผปวยจากสถานการณ

วนทรายงาน ....................................... ผรายงาน…………………………

ชอโรงพยาบาล ........................................ วนทเขารบการรกษา ...................................

ล าดบ เลขประจ าตว

ประชาชน

ชอ-นามสกล ทอย ผบาดเจบ

และหมายเลขโทรศพททตดตอได

พกด/ต าแหนง สถานทเกดเหต

อาย เพศ อาการและรายละเอยด การบาดเจบ

การรกษาทไดรบ

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

นอกจากนขอมลการคนหาและกภย จ าเปนตองไดรบการรวบรวม พรอมรายละเอยดตางๆ เชน ภาพถายแผนท บรเวณทเกดเหต เพอเปนขอมลในการปรบปรงวธการใหเหมาะสมละมประสทธภาพหากเกดกรณในท านองเดยวกน

หนา | 73

ตารางท 11.2 แบบรายงานผลการคนหาและกภย

แบบรายงานผลการคนหาและกภย อทยานแหงชาต..............................................เดอน.......................................

วน เดอน ป/ เวลา ออกปฏบตการ

พกด ชดกภย ภารกจ วธการ เวลาทใชในการชวยเหลอ

14 ก.พ. 55 10.00 น.

xxxxxxx ทมอลฟา นกทองเทยวจ านวน 5 คน ไมสามารถเดนทางไดเนองจากเกดน าปา

เชอกขามล าน า 1 ½ ชวโมง

16 ก.พ. 55 13.30 น.

xxxxxxx ทมเบตา นกทองเทยวตกหนาผาขาหก โรยตว และใชรอกดงขน

4 ชวโมง

28 ก.พ. 55 19.00 น.

xxxxxxx ทมแกมมา นกทองเทยวหลงปา คนหาโดยใหรถยนตไปสงจดทใกลทสด และเดนเทา

10 ชวโมง

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 74

บทท 12 บทสรป

เจาหนาทชดกภยประจ าอทยานแหงชาต ควรมลกษณะของจตอาสา มความมงมนในการชวยเหลอนกทองเทยวผประสบภย มความสนใจขวนขวายหาความรและทกษะในการใหการชวยเหลอ พงระลกไวเสมอวาในการชวยเหลอผประสบภยใหค านงถงความปลอดภยของเจาหนาทกอน หรอยดหลก “ปลอดภยไวกอน (Safety first)” เนองจากภารกจดานกภยมความเสยงทจะเกดอนตรายท าใหไดรบบาดเจบหรอถงกบเสยชวตได เจาหนาทชดกภยควรประเมนความเสยงตางๆทอาจเกดขน หลงจากนนใหคดถงวธการชวยเหลอทมประสทธภาพ มความรวดเรว และด าเนนการไปตามขนตอนทไดเรยนร หรอฝกฝนมา

คมอเลมนเปนเพยงหลกการและความรทเกยวของในการปฏบตงาน ซงผสนใจสามารถใชเปนแนวทางในการปฏบตงาน และควรหาโอกาสเขารบการฝกอบรมในหลกสตรทเกยวของกบการคนหาและกภย เชน การปฐมพยาบาล และการชวยเหลอผประสบภยในสถานการณตางๆ ทงนควรมการฝกซอมอยเปนประจ าเพอความคลองตวและมประสทธภาพ หากเปนไปไดควรมการฝกรวมระหวางชดกภยอทยานแหงชาตทอยในสงกดส านกบรหารพนทอนรกษเดยวกนและหนวยงานอนทเกยวของ เพอใหชดกภยทกชดเขาใจทกษะของการปฏบตงานรวมกนในการตอบโตสาธารณะภย รวมถงการใชทรพยากรอนๆทเกยวของ ทกษะหรอวธการ และอปกรณทจ าเปนในภารกจกภยมหลากหลาย จงควรเลอกใชใหเหมาะกบสถานการณ ในบางกรณสาธารณะภยนนมขนาดใหญและรนแรงเกนความสามารถของเจาหนาทชดกภยประจ าอทยานแหงชาต ใหด าเนนการตามระบบบญชาการเหตการณ สดทายนขอใหเจาหนาทชดกภยประจ าอทยานแหงชาตทกทานมก าลงใจในการปฏบตหนาทดวยความเขมแขงตอไป เพออ านวยประโยชนใหการทองเทยวในอทยานแหงชาตเปนไปดวยความปลอดภยทงกบนกทองเทยว และเจาหนาท ตลอดจนประชาชนทอาศยอยใกลเคยงกบอทยานแหงชาต

ภาพท 12.1 ฝกซอมการชวยเหลอผประสบภยขามล าน า

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

หนา | 75

เอกสารอางอง

กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย. 2550. พระราชบญญตปองกนและบรรเทาสาธารณภย พ.ศ. 2550 กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย . 2552. คมอการวางระบบบรหารจดการในภาวะวกฤตจากภยพบต . ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. กรงเทพฯ กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย. 2554. รางแผนแมบทการปองกนและบรรเทาสาธารณภยเพอสงเสรมการ

ทองเทยวอยางปลอดภยพ.ศ.2554 – 2557 (Online). http://www.disaster.go.th/dpm/index.php?option=com_docman&task=cat_view&gid=203&Itemid=221, 5 มนาคม 2555.

เชดชย นลมภาชาต (ไมระบป). หลกการใชวทยสอสารทวไป . ฝายปองกนปราบปรามและคด สวนจดการ ทรพยากรในอทยานแหงชาต ส านกอทยานแหงชาต.

ทศพนธ นรทศน. 2554. ในหลวงกบการสอสารในสถานการณฉกเฉน. 100 วตต. กรงเทพฯ. (ธนวาคม 2554): 64 – 68.

ศนยฝกอบรมปฐมพยาบาลและสขภาพอนามย สภากาชาดไทย. 2553. การชวยเหลอทางทะเลและความ ปลอดภยทางน า. กรงเทพฯ. โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สถานดบเพลงธนบร. (ไมระบป). ประมวลรหสสญญาณวทย (online). www.fire2rescue.net, 15 กมภาพนธ 2555.

สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต (ไมระบป). การชวยฟนคนชพขนพนฐานส าหรบประชาชน. สมาคมอนรกษสตวปา (WCS) ประเทศไทย . 2551. เทคนคการลาดตระเวนเชงคณภาพ เพอการจดการพนท

อนรกษ. แสงเมองการพมพ. สนต หตถรตน. 2552. คมอปฐมพยาบาลดวยตนเอง. กรงเทพฯ: ส านกพมพหมอชาวบาน. ส านกนายกรฐมนตร. 2538. ระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการปองกนอบตภยแหงชาต พ.ศ. 2538. อาทร บรรทดจนทร. (ไมระบป). (Online) www.dnp.go.th/.../คมอการใชงาน%20GPS%20GARMIN%20map,

20 กมภาพนธ 2555. Shimanski, Charley. 2008. Helicopters in Search and Rescue Basic Level. Mountain Rescue Association. Haddock, Cathye. 1993. Outdoor Safety : Risk management for outdoor Leaders. New Zealand Mountain Safety Council Inc. Sompongh. 2006. บทท 1 พนฐานของการขบเคลอนสลอ (online ).

www.landrover4hobby.com/phpBB/viewtopic.php?t=452, 19 มนาคม 2555. Wikipedia. 2011. การคนหากภย (Online). Th.wikipedia.org/wiki/การคนหากภย, 13 กมภาพนธ 2555.

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

แหงชาต | ส านกอทยานแหงชาต

Park Rescue always alert.