บทท ๗ เทศกาลและพธกรรมทางศาสนาซกข

ซกขเปนศาสนาทเนนหลกของการปฏบต ใหความส าคญกบการเชอมนและศรทธาตอพระเจา มองโลกในแงดอยางมความหวงดวยเหตผล และสนบสนนการพฒนาทกรปแบบเพอความกาวหนาของมวลมนษย ศาสนาซกขแนะแนวแหงการด ารงชวตอยางมคณคาและการอทศตนใหเปนประโยชนตอสงคมสวนรวม ศาสนาซกขจงเปนศาสนาส าคญศาสนาอกศาสนาหนงในปจจบนน ศาสนาซกขไดอบตขนในแควนปญจาบ ทางตอนเหนอของประเทศอนเดย เมอป พ.ศ. ๒๐๑๒ เปนศาสนาประเภทเอกนยม นบถอพระเจาองคเดยว โดยมความเชอวาพระเจาเปนผสรางโลกและมอ านาจยงใหญทสด ศาสนาซกข เปนศาสนาทคอนขางใหมเมอเทยบกบอก ๔ ศาสนาจากทกลาวมาคอศาสนาพทธ อสลาม ครสต และพราหมณ-ฮนด ถงอยางไรกตามศาสนาซกขกเปน ๑ ใน ๕ ศาสนาทไดรบการยอมรบตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ส าหรบศาสนาซกขในประเทศไทย เทศกาลและพธกรรมของศาสนาซกขกมการปฏบตอยวงก ากด คอปฏบตอยในศาสนสถานของศาสนาซกขเอง เปนสวนใหญ เชน ปฏบตอยในวดครดวาราศรครสงหสภา (วดซกข) และชมชนชาวชกขทอาศยอยยานพาหรด ความเปนจรงพธกรรมของศาสนาซกขมการปฏบตอยเปนประจ าในศาสนาสถานของศาสนาซกข แมวาเราจะไมคอยไดเหนกนสกเทาไหรกตาม

เทศกาลส าคญของศาสนาซกช

เทศกาลทชาวซกขเฉลมฉลองอนเปนเทศกาลส าคญของศาสนาซกขนนมามกจะเปนวนส าคญแหงชวตของบรรดาครซงถอเปนเหตการณส าคญในประวตศาสตรของชาวซกข เชน การเฉลมฉลองใหแกการยอมพลชวตของครอารยนเทพและครเทฆ บาฮาดร ขณะเดยวกนกมการเฉลมฉลองวนเกดของครนานคและครโกบนด ซงห ไพสาขะเปนเดอนแรกของปใหมของชาวซกข ดงนน หากจะถามเทศกาลของศาสนาซกขมขนชวงเดอนไหน กคงตองกลบไปดวาวนส าคญหรอเหตการณส าคญของศาสนาซกขอยในชวงระหวางไหน ซงวนส าคญของศาสนาซกขนน มดงน

๑. เทศกาลวนส าคญทางศาสนาซกข ศาสนาซกขมกจะถอเอาบคคลส าคญและเหตการณส าคญในประวตศาสตรของชาวซกข มาร าลกถงความดความเสยสละ และท าการเฉลมฉลองใหแกทานเหลานน (โชคด ออสวรรณ, ๒๕๕๒, หนา ๑๐๕-๑๐๖) และวนดงกลาวนน ดงน

๑๙๖

๑) วนประสตพระศาสดาครโควนทสงห วนท ๕ มกราคม ชาวซกขจะเฉลมฉลองเปนวนคลายวนประสตของพระศาสดาครโควนทสงห (พระศาสดาพระองคท ๑๐ แหงศาสนาซกข) พระองคประสตเมอวนท ๒๒ ธนวาคม พ.ศ. ๒๒๐๙ ณ เมองปตนาซาฮบในแควนบฮาร ประเทศอนเดย ๒) วนท ๑๓-๑๔ เมษายน “วนวสาข” เปนวนทพระศาสดาครโควนทสงหทรงสถาปนาประชาคมซกข (คาลซา) ในป พ.ศ. ๒๒๔๒ เปนครงแรก และไดทรงประทานศาสนสญลกษณ “๕ ก” เปนศาสนสญลกษณประจ ากายของซกขศาสนกชน ๓) วนท ๑๖ มถนายน เปนวนคลายวนสละชพเพอพทกษธรรมของพระศาสดาครอรยนเดว พระศาสดาพระองคท ๕ แหงศาสนาซกขในป พ.ศ. ๒๑๔๙ และปนครบรอบ ๔๐๐ ป ของการร าลกถงวนน ชาวซกขในประเทศไทยและทวโลกจะมการร าลกเฉลมฉลองเปนการพเศษ ๔) วนท ๑ กนยายน วนปฐมปรากาศของพระมหาคมภรศรครครนถซาฮบ ซงรวบรวมโดยพระศาสดา ครอรยนเดว ในปพ.ศ. ๒๑๔๗ และไดทรงอญเชญมาปรากาศในศรฮรมนดรซาฮบ เมองน าอมฤตสระ ๕) วนท ๒๐ ตลาคม เปนวนทพระศาสดาครโควนทสงห พระศาสดาพระองคทสบไดทรงสถาปนาพระมหาคมภรศรครครนถซาฮบเปนพระศาสดานรนดรกาลแหงศาสนาซกขสบทอดตอจากพระองค ๖) วนท ๒๑ พฤศจกายน (ตรงกบวนขนสบหาค าเดอนสบสอง) เปนวนคลายวนประสตของพระปฐมศาสดาครนานกเทพ เมอป พ.ศ. ๒๐๑๒ ชาวซกขในกรงเทพฯ ๗) วนท ๒๔ พฤศจกายน เปนวนร าลกถงการสละชพของพระศาสดา ครเตคบฮาดร (พระศาสดาพระองคท ๙ ของซกข) เพอด ารงรกษาไวซงเสรภาพในการนบถอและความ เปนธรรมส าหรบประชาชนทงมวลในประเทศอนเดย

หมายเหต : ชาวซกขในกรงเทพฯ และตางจงหวดจะเฉลมฉลองวนส าคญเหลานในศาสนสถานครดวาราโดยมการสวดภาวนาพระมหาคมภรศรครครนถซาฮบอยางตอเนอง ๔๘ ชวโมง เวลาเชาและค ามการชมนมเจรญธรรมในครดวารา ทกเชาและค ามการเลยงอาหารแกศาสนกชนทกศาสนาทมารวมชมนมเจรญธรรม (ขบรองสวดภาวนาสรรเสรญคณพระผเปนเจาและบรรยายพระธรรมโดยศาสนาจารย)

๒. เทศกาลร าลกศาสดาและสาวกคนส าคญ ศาสดาหรอสาวกคนส าคญนบวาเปนบคคลทควรแกการระลกถง ไมวาจะระลกถงทานในวนเกดของทานหรอในวนททานตอสยอมพลเพอศาสนากตาม กลวนแลวมความส าคญทจะระลกถงทานโดยในวนดงกลาวนนจะจดพธเฉลมฉลองตามพธของศาสนาซกข (อาชวภรชญ นอมเนยน, ม.ป.ป.) ซงบคคลดงกลาวนนม ดงน

๑๙๗

๑) พระศาสดาครนานก เกดเมอป พ.ศ.๒๐๑๒ ในตระกลไรภ ณ ต าบลทวนต ราวประมาณ ๔๐ ไมลทางทศตะวนตกเฉยงใตของเมองละฮอร ปจจบนอยในประเทศปากสถาน บดาของทานนามวา เมรทากลยาณจนท (กาล) เปนชาวฮนด วรรณะกษตรยเปด ๒) พระศาสดาครองคท (พ.ศ. ๒๐๘๒ - ๒๐๙๕) พระศาสดาครองคท ทานเปนศษยทครนานกรกมาก เปนนกภาษาศาสตรไดรวบรวมบทประพนธและชวประวตของครนานกขน ไดตงศนยเผยแผค าสอนขนหลายแหง ท าใหชาวซกขมความสมครสมานใกลชดกนยงขน ๓) พระศาสดาครอมรทาส (พ.ศ. ๒๐๙๕ - ๒๑๑๗) พระศาสดาครอมรทาสทานเปนนกปฏรปสงคมทานสอนวาสตรมสทธหลดพนได ทงคดคานการคลมหนาของสตรและเผาตวทงเปนเมอสามสนชวตตามค าสอนในศาสนาฮนด ๔) พระศาสดาครรามทาส (พ.ศ. ๒๑๑๗ - ๒๑๒๔) พระศาสดาครรามทาส ทานสรางศนยกลางศาสนาซกขขน ณ เมองน าอมฤตสาร มการขดสระน าอมฤตขน เมองรอบๆสระนนชอวารามทาสปรตามชอของทาน ทานตงแบบแผนผสบทอดต าแหนงตองเปนเชอสาย ๕) พระศาสดาครอรชน (พ.ศ. ๒๑๒๔ - ๒๑๔๙) พระศาสดาครอรชน ทานไดสรางสวรรณวหารขนกลางสระน าอมฤต และรวบรวมค าสอนของแตละพระศาสดาเปนคมภรชอ อาทครนถ ซาฮบรวมทงขอเขยนของชาวฮนดและมสลมรวมดวย ทานไดประกาศแยกตวศาสนาซกขออกจากศาสนาฮนดและอสลาม จนทานถกพระจกรพรรดมสลมแหงราชวงศโมกลสงจบเอาไปทรมานไวจนสนพระชนม ๖) พระศาสดาครหรโควนท (พ.ศ. ๒๔๑๙ - ๒๑๘๘) ภายหลงการสนพระชนมของครอรชน ทานไดประกาศวธการใหมของศาสนาซกขคอการสรางปอมปราการพรอมทงฝกทหาร พรอมทงใหโอวาทแกศษยวา “เราตองพรอมทจะสละชวตของตนเพอครอรชน” ทานเปนครพระองคแรกทใชดาบปองกนเมองและศาสนา ใชกาน าคกบดาบเปนสญลกษณซงหมายถงอ านาจทางโลกและทางธรรม ทานจงเปนทงนกรบและนกเผยแผศาสนา ชวงนมศาสนกชนจ านวนมากเขาสศาสนาซกข ๗) พระศาสดาครหรไร (พ.ศ. ๒๑๘๘ - ๒๒๐๔) พระศาสดาครหรไร ทานท าใหศาสนาซกขมความเจรญรงเรอง มกองทหารทเขมแขง และสามารถท าใหบคคลส าคญในศาสนาฮนดหนมานบถอศาสนาซกขได ๘) พระศาสดาครหรกฤษน (พ.ศ. ๒๒๐๔ - ๒๒๐๗) พระศาสดาครหรกฤษน ทานสนพระชนมเมอพระชนม ๙ พรรษา

๑๙๘

๙) พระศาสดาครเตฆพทร (พ.ศ. ๒๒๐๗ - ๒๒๑๘) พระศาสดาครเตฆพทร ทานเปนวรบรษทหาญกลา ในสมยพระเจาโอรงเซบทานไดถกจบไปยงกรงเดลและบงคบใหทานเปลยนศาสนา แตทานไมยอมจงถกประหารชวตและสบรางกายเปน ๔ ทอน เอาไปแขวนประจานไวทปอมประตทง ๔ ทศของกรงเดล ๑๐) พระศาสดาครโควนทสงห (พ.ศ. ๒๒๑๘ - ๒๒๕๑) พระศาสดาครโควนทสงห ทานไดรบการขนานนามวา “นกบญผเปนทหาร” ทานไดรบหนาทเปนพระศาสดาเมอพระชนม ๙ พรรษา ซงเปนชวงทชาวซกขเกดความปนปวนวนวาย เพราะถกกลามมสลมเบยดเบยน ชาวซกขบางคนเกรงกลวจนไมกลาแสดงตนเปนศาสนก ทานไดตงศนยกลางเผยแผศาสนาขนทเมองธากาหรอตกกา และรฐอสสม พรอมประกาศวาทกคนควรเปนนกรบตอสศตร เพอจรรโลงชาตและศาสนาของตน ซกขทกคนตองเปนคนกลาหาญโดยใหนามวา สงห หมายถง ความกลาหาญ ส าหรบผเขารวมพธศลจม ดวยการประพรมน ามนตและใหดมน าศกดสทธซงมดาบแชไวเรยกวา “น าอมฤต” กอนการสนพระชนมพระองคมไดตงใหใครเปนพระศาสดาสบตอแตทรงตงพระอาทครนถ ซาฮบ เปนพระศาสดานรนดร (พนธวฒน คดงาม, ม.ป.ป.)

พธกรรมส าคญของศาสนาซกข

พธกรรมในศาสนาซกขไมแบงแยกเพศ ไมวาจะเปนชายหรอหญงหรอเพศท ๓ กตาม สามารถสวดมนตภาวนาประกอบพธกรรมไดอยางเสร การประกอบศาสนพธของชาวซกขจะเรมดวยการขบรองบทสวดเปนท านองเพลงโดยใชเคร องดนตร เสรมในโอกาสพเศษหรอในวนส าคญทางศาสนา โดยมากศาสนพธกรรมทส าคญของชาวซกขมกจะเกยวโยงกบการเกด การตงชอบตร การรบน าอมฤต (การบรรพชา) พธสมรส และพธศพ ตลอดถงการชมนมเจรญธรรมและสวดมนตเจรญภาวนา อานพระมหาคมภรครนถะสาหพ ในบรรดาพธกรรมส าคญทงหลาย ชาวซกขใหความส าคญกบพธกรรมรบน าอมฤตมากทสด ถงอยางไรกตามกจะไมมพธรตองอนเปนพเศษ (วรากรณ พลสวสด, ๒๕๖๐, หนา ๓๐๐) โดยทวไปแลวการประกอบพธของศาสนาซกขนนทกพธถอวาส าคญไมตางกน แตหากจะจ าแนกใหเหนวาพธกรรมใด มการปฏบตกนอยางไร และการปฏบตนนมหลกการปฏบตอยางไร กพอทจะจ าแนกออกไดเปน ๓ หมวดดวยกน ดงจะกลาวรายละเอยดเปนล าดบไป

๑. พธกรรมแฝงในหลกค าสอนส าคญของศาสนาซกข พธกรรมส าคญของศาสนาซกขนน ชาวซกขไดน าหลกค าสอนไปปฏบตอยางเครงครด ชาวซกขเชอวาการปฏบตตามหลกค าสอนนนจะท าใหเกดความปลอดภยเปนสรมงคลตอชวต ทส าคญยงไปกวานนกคอ จะท าใหบรรลจดมงหมายสงสด หมายถงการเขาถงสขอนเปนนรนดร หรอนรวาณ การปฏบตตามหลกค าสอนนนจะมพธกรรมแฝงอยในแตละหลกค าสอน หลกค าสอนของศาสนาซกข

๑๙๙

(ทมงานทรปลกปญญา, ๒๕๕๒) จะสอนใหรจกพยายามเอาชนะอปสรรคตาง ๆ การทคนเราจะพบความสขทแทจรงไดตองปฏบตตามหลก ๕ ประการ ดงน ๑) ธรมขณฑ (กรรม) คอ การประกอบกรรมด ท าความด ตอ งท าทกวน ๒) ศอานขณฑ (ปญญา) คอ การมปญญา ความรอบรในทกสงทกอยางทเปนจรง ๓) ส รนขณฑ (มหาป ต ) คอ ความป ต ม ความอ ม เอบ ใจอย ในทางธรรม ๔) กรมขณฑ (พละ) คอ การมก าลงจตแนวแนมนคง ไมหวนไหว ไมเกรงกลว ๕. สจขณฑ (สจจะ) คอ การเขาถงสจจะ ความเคารพอยางจรงใจตอพระเจา หรอการปฏบตตนเพอการหลอมรวมไปเปนอนหนงอนเดยวกนกบพระผเปนเจา นอกจากนน ชาวซกขยงจะตองก าหนดระเบยบวนยในการปฏบตตน เพอใหเกดความดงาม ดงน ๑) วนยทางกาย คอ การใหบรการผอนทางกายและวาจา เชน การใหทาน ๒) วนยทางศลธรรม คอ การเลยงชพโดยชอบธรรม สลดความเหนแกออกไป ๓) วนยทางจตใจ คอ ความเชอมนในพระเจาองคเดยว ซงอยเหนอกาลเทศะและเทพทงหลาย ครโควนทสงหตงกฎไวอยางหนง เพอใหชาวซกขไดถอปฏบตเพอความเปนชาวชกขทสมบรณ

ซงหลกการปฏบตนน เรยกวา �ศล ๕Ž อนขนตนดวยอกษร ก. ดงน ๑) เกศา คอ เอาผม หนวด เคราไว จะโกนไมได ๒) กงฆะ คอ จะตองมหวเสยบหรอปกไวทผมเสมอ ขาดไมได ๓) การา คอ ก าไลเหลกสวมขอมอ ๔) กรปาน คอ จะตองมดาบประจ าตว ๕) กฉา คอ จะตองมกางเกงขาสนโดยนงไวขางในประจ า

การปฏบตทเขมขนมากขน นอกจากจะตองปฏบตตามกฎขางตนแลว ชาวชกซจะตองถอปฏบตเพมเตมอก ๔ ประการ ดงน ๑) ไมสบบหร ไมดมน าเมา ๒) ไมบรโภคเนออยางอสลาม ๓) ไมตดผม ไมโกนหนวด ๔) ไมแตงกายหรอไมรวมประเพณกบมสลม ศลทง ๕ ขอนนเมอพจารณาแลวจะเหนวามสาเหตมาจากการรบทงสน แมแตการสวมก าไลเหลก หรอมดพกประจ าตว กใหรวาเปนพวกเดยวกนหรอจะตองมอาวธไวเพอปองกนตนเอง และเปนเครองเตอนใจใหเขมแขงเหมอนเหลก จะเหนวาหลกค าสอนขางตนนน มรปแบบอนเปนพธกรรมแฝงอยและทส าคญคอความปลอดภยผชาวซกขผปฏบตเองดวย

๒๐๐

๑.๑ พธกรรมหลกธรรมประจ าชวตหรอศล ๒๑ ประการ

ครโควนทสงหเปนผเรมลทธศลจมในศาสนาซกข และเปนผเรมประกอบพธใหผเขา มาเปนสานศษยดวยพธประพรมน ามนต และวธใหดมน าศกดสทธซงมดาบแชไวเปน เครองหมายวา ผดม

ตองเปนผกลาหาญ น าดมนเรยกวา � “น าอมฤต�” ผทไดดมเทากบถง ความบรสทธ (คาลซา) พรอมทจะออกรบเพอจรรโลงชาต ศาสนา เมอดมน าอมฤตแลวชาวซกขทกคนจะตองถอศล ๒๑ ขอ เปนศลประจ าชวตของศาสนกชนทกคน (สมาคมนามธารสงคตแหงประเทศไทย : ออนไลน) โดยมหลกการปฏบต ดงน

ก. ขอปฏบต ๑) ใหนบถอศาสดาทกองคเปนบดา และถอวาตนเปนบตรของบดา

๒) ใหถอวาเมองปาตลบตร (ปตนะในปจจบน)ทโควนทสงหเกดกบเมองอานนทประ (ทโควนทสงหหลบไปตงหลกสกบออรงเซบเมอรบแพ) วาเปนเมองทศกดสทธ

๓) ใหยกเลกการถอชนวรรณะ ๔) ใหสละชพในสนามรบ ๕) ใหบชาสงศกดสทธ ๓ ประการ คอ ๑. สจจะ (พระเจา) ศร (ธรรมะ) อกาล (ความเทยงแทของพระเจา) ๒. ศาสโนวาท (คมภรอาทครนถและทสเวนปาทซาฮบ) ๓. ความบรสทธ ๖) ใหมศลอนเปนสญลกษณ ๕ คอ เกศา กงฆะ การา กรปาน และกฉา พวกซกขทอยในตางประเทศตองมมดเลกยาว ๒ นวเสยบไวทผม ๗) ใหมชอลงทายวาสงห (คอ ใหกลาหาญดงสงโต) ๘) ใหฝกขมา ฟนดาบ มวยปล า เปนนตย ๙) ใหถอคตวาตนเกดมาเพอชวยเหลอเปลองทกขใหผอน ๑๐) ใหนอบนอมพระเจาและตอนรบแขกโดยถอวาเปนเรองจ าเปน

ข. ขอหาม ๑๑) หามมใหซกขกบซกขววาทกนเอง ๑๒) หามมใหพดปด ๑๓) หามท าผดในเรองกามารมณ โลภ โกรธ หลง ๑๔) หามคบคนทเปนปฏปกษตอศาสนา ๑๕) หามคบคนทไมสงเสรมการกชาต ๑๖) หามนยมใชสแดง เชน เสอแดง หมวกแดง ๑๗) หามแกผาโพกศรษะออก นอกจากเวลาอาบน า ๑๘) หามเลนการพนนทกชนด

๒๐๑

๑๙) หามตดผม โกนหนวด โกนผม โกนเครา ๒๐) หามเกยวของกบบคคลทเบยดเบยนศาสนา ๒๑) หามแตงกายหรหราไรสาระ

๑.๒ กฎวนยของพวกซกข (เรฮาต มารยาดา) ศาสนาซกขไดก าหนดกจวตรประจ าวนไวใหผนบถอปฏบตนนคอการตนแตเชาตร (ตสามถงหกโมงเชา) เพออานคมภรและท า “นามชาปณะ” (การท าสมาธถงพระนามของพระเจา) นอกจากนนแลวชาวซกขจะอานคมภรในตอนเยน ตอนดวงอาทตยตกและในตอนกลางคนกอนทจะไปพกผอนดวย ชาวซกขจะไปรวม “สงกต” (การชมนม) ประจ าวนในทท าศาสนกจและฟงคมภร หลงจากนน ชาวซกขกจะท าความเคารพคมภรครกรณฑซาฮบโดยการเอาหนาผากสมผสทพน ชาวซกขไมไดรบอนญาตใหกนเนอทเชอดตามประเพณของมสลมและจะตองไมตดผม ผรแหงปญจาบถกมองวาจ าเปนตองเขาใจคมภร พธการแตงงานกไดถกก าหนดไวเปนการเฉพาะและในตอนตายกจะมการอานคมภรทไดถกก าหนดไวและมพธกรรมทจะตองปฏบตตามเปนของตนเอง (Warren Matthews, ๒๐๑๐, p. ๑๕๖)

๒. พธกรรมส าคญของศาสนาซกช ศาสนาซกขจะไมมตวแทนผตดตอระหวางพระเจากบมนษยหรอไมมนกบวชทจะเปนผน าประกอบพธทางศาสนา ดงนนในการทจะพธกรรมส าคญของศาสนาซกขนน ชาวซกขทกคนจะตองปฏบตดวยตวเองและควรประพฤตปฏบต ใหความส าคญอยางเครงครด (พนธวฒน คดงาม, ม.ป.ป.) ศาสนพธของศาสนาซกขจะประกอบพธในศาสนสถานของซกข เรยกวา “ครดวารา” พธกรรมส าคญในศาสนาซกขนน มอย ๕ ประการ ดวยกน ดงน

๒.๑ พธปาหล พธปาหล คอ พธลางบาป เปนพธกรรมส าคญทชาวซกขจะตองเขารวมพธ ผทท าพธลางบาปแลวผชายจะไดนามวา “สงห” หรอ “ซงซ” ตอทายชอเหมอนกนหมดทกคน เพราะถอวาไดผานความเปนสมบตของพระเจาเองแลว เรยกวา ขาลสา แหง วาหคร หลงจากเสรจพธแลวผเขารวมพธจะตองรบเอา "ก" ทง ๕ ประการ (วรากรณ พลสวสด, ๒๕๖๐, หนา ๓๐๔) ดงน ๑) เกศ หรอ เกศา (Kesh,Keshar - hair ) ไดแก การไมตดผมหรอโกนหนวดเครา เนองจากในอนเดยโบราณการไวผม (เกศา) หรอหนวดเคราเปนสญลกษณอยางหนงของนกบวชหรอผทรงศลทรงธรรม การรกษาเกศาเปนการแสดงใหเหนถงการปฏบตตามพระประสงคของพระผเปนเจาทไดทรงประทานเกศาใหแกมนษย หากตดหรอโกนถอวาไมเคารพตอพระเจา และถอวาเปนผทก าลงเปนปฏปกษตอพระเจา การรกษาเกศาของชาวซกขจงเปนเรองทตองใหความส าคญและปฏบตอยางเครงครด จงมพธรกษาเกศาโดยการโพกผา และตองโพกผาอยตลอดเวลา โดยเฉพาะอยางยงเวลาออกนอกบานตองโพกผาเสมอ

๒๐๒

๒) กงฆะ (Kangha – the comb) ไดแก หวขนาดเลกซงเสยบไวในเกศา เพอรกษาเกศาใหสะอาดเรยบรอย ชาวซกขทกคนตองมหวตดหรอเสยบไวทเกศาซงถอเปนเรองส าคญทตองปฏบตอยางเครงครด และหวนนจะตองเปนหวไมดวย แมวาปจจบนหวจะม การท าขนดวยวสดตางๆ มากมายกตาม แตหวทจะจดอยในกงฆะ จะตองเปนหวไมเทานน

๓) กาแชรา (Kachehra – underwear) ไดแก กางเกงขาสน ท าใหเกดความคลองตวสะดวกสบายในการท างาน การสรบและยงสะดวกในการพกผอน เปนสญลกษณแหงความปราดเปรยว วองไว คลองแคลว

๔) การา (Kara – the steel bracelet) ไดแก ก าไลขอมอท าดวยเหลกกลา เปนเครองหมายแหงการอดกลน ถอมตนและสภาพ พรอมกนนนกเปนเครองเตอนใจชาวซกขวาพวกเขานนมพนธะผกพนอยกบพระศาสดา เมอใดกตามทคดจะท าชวเขาจะมองดก าไรทขอมอของตน ชงใจอยหลายครงกอนทจะท าสงหนงสงใดทผดตอศลธรรมลงไป

๕) กรปาน (Kirpan – sword) ไดแก กรช หรอ ดาบ แสดงถงความกลาหาญ แสดงออกถงความเชอมนในตวเองและพรอมทจะปกปองเกยรตของตนเองและของพนอง เชงพธกรรมกรชเปนเพยงเครองหมายหรอสญลกษณของชาวซกข ไมใชเปนอาวธในการท ารายผอน ปจจบนมการท ากรชหรอดาบเลกๆ เปนเครองหมายส าคญทางศาสนาและน ามาปกตดตวเทานน ชาวซกขทกคนหลงจากรบเอา ๕ ก นแลว โดยเฉพาะเพศชายจะตองยดถอปฏบตรกษาอยางเครงครด ชาวซกชทท าผดขอบญญตอยางมหนตจะถกถอวาเปนบคคลทไดออกจากศาสนา (ศรครสงหสภา, ม.ป.ป., หนา ๑๑ – ๑๒)

ภาพท ๔๖ การแตงกายตาม ก ทง ๕ ทมา : http://egloos.zum.com/dohyosae/v/๔๒๕๗๖๘๗

๒๐๓

๒.๒ พธรบน าอมฤต (Baptism) พธรบน าอมฤต หรอ น าอมฤตสงสการ เปนพธรบน าอมฤตสงสการ ชาวซกขจะตองเขาพธรบน าอมฤตเพอแสดงความเปนซกขทด และเปนการรบคนเขาในศาสนา พธนไดเรมเกดขนอยางเปนระบบในสมยของศาสดาครโควนทสงห โดยมบคคลผเปนทรกของพระเจา เปนบคคลทไดรบการเลอกแลววาเปนผมคณธรรมสง รเรองราวในศาสนาเปนอยางด เรยกวา ปญจปยะ จ านวน ๕ คน เปนผท าพธกรรม โดยนงเรยงเปนแถวหนหนาไปทางครศาสดา (ในสมยทยงมศาสดาอย) แตปจจบน บคคลผท าพธกรรมตองนงหนหนาไปทางพระคมภรครนถสาหบ บคคลซงเปนผท าพธกรรมทง ๕ คนนนตองนงเหมอนกน โดยนงทบขาขวาแตขาซายยกชนขนมาตงฉากกบพนตอหนาแทนหนทมขนใบใหญทใสน าแลวหยดน าตาลลงไปภายในขนมพระขรรคซงเปนมด ๒ คม ทงพระขรรคและขนน าทท าพธนจะตองท าดวยเหลกกลาอยางด จากนนใหใชพระขรรคคนน าในขน ในขณะทก าลงคนน านนจะมการสวดมนต ๕ บทผลดกนสวดคนละ ๑ บทหลงจากสวดมนตจบแลว ทานทง ๕ จะน าน านนมาใหผเขาพธรบน าอมฤตดมซงผเขาพธเหลานตองนงดานหลงของทานทง ๕ และหนหนาไปทางพระคมภรครนถสาหบหลงจากทดมน าแลวในบางแหงผเขารบพธจะตองพดวา "คลซาเปนพระเจา ชยชนะเปนของพระองค" (คลซาในทน หมายถง ชาวซกข ซงนยมใชแทนกนเสมอ) พธรบน าอมฤตเปนพธทส าคญของชาวซกขเพอแสดงความจ านงจะเขาเปนศษยของพระศาสดาโดยแทจรง ทจะใหสตยปฏญาณวาจะรกษาและปฏบตตามขอบญญตของพระศาสดานน จะตองปฏบตตามขอก าหนด ซงจะมขนตอนวธการโดยละเอยด ดงน ๑) ชาวซกขไมวาชายหรอหญง (ไมจ ากดอาย) เมอคดวาตนเองพรอมแลวทจะเขาพธรบน าอมฤตและสามารถรกษาศาสนวนยได จะมาแจงความจ านงตอศาสนาจารยในครดวารา เจาหนาทในศาสนสถานกจะก าหนดวนและเวลาใหผทจะประสงครบน าอมฤตมาพรอมกน ณ วนและเวลาทก าหนดพธน ๒) ณ สถานทประกอบพธกรรมจะมการอญเชญพระมหาคมภรครครนถซาฮบ และแตงตง “ปญจะปยะ” (ผเปนทรกยง) จากชาวซกขทรบน าอมฤตมาแลว และมความประพฤตปฏบตตามศาสนวนยครบถวนอยางนอยหกทานเปนผด าเนนพธกรรม หนงทานนงหนาแทนบลลงกประทบพระมหาคมภร สวนอกหาทานทเหลอเตรยมน าอมฤต ๓) ศาสนกชนทกทานทมารบน าอมฤตจะตองสระผมกอนและตองมศาสนสญลกษณทง ๕ ประการคอ ๕ ก ไดแก ๑. เกศา ๒. กรปาน (มดสนของชาวซกข) พรอมสายสะพาย ๓. กาแชรา (กางเกงในขาสน) ๔. กงฆะ (หวไม) และ ๕. การา (ก าไรขอมอเหลก) ใหทกคนยนพนมมอดวยความเคารพตอหนาพระพกตรของพระศาสดาครครนถซาฮบหนงในปญจะปยะทมอบน าอมฤตจะอธบายหลกการทส าคญของศาสนาซกขแกผทจะรบน าอมฤต ๔) ศาสนาซกขสอนใหละเวนการบชาสงทมนษยสรางขนหรอบคคลทอางตนเปนนกบญ แตสอนใหศรทธา เชอมน อทศกายและใจแกพระผเปนเจา เพอบรรลแนวปรชญานใหศกษา

๒๐๔

และปฏบตตนตามค าสงสอนในพระมหาคมภร ท าเซวา (รบใชโดยไมหวงผลตอบแทน) และเมอรบน าอมฤตแลวจะตองประพฤตและตงตนอยในวนย แลวปญจะปยะจะถามผรบน าอมฤตวา ทานยนดทจะรบหลกการเหลานดวยความสมครใจหรอไม ๕) หลงจากผทประสงคจะรบน าอมฤตยอมรบแลว หนงใน ปญจะปยะจะท าการสวด “อรดาส” และขอพระบญชาเพอเตรยมน าอมฤตตามศาสนวนย ๖) จากนน ใหผทจะรบน าอมฤตนอมร าลกถงองคพระบดาพระศาสดาพระองคทสบ พรอมทงนงทงน าหนกตวบนเขาขวาแลวเขารวมดมน าอมฤตในองมอขวาในลกษณะวางบนมอซาย โดยปญจะปยะจะเอามอขวกใสน าอมฤต และกลาววา “วาเฮ ครญกาคาลซา วาเฮครญกฟาเต” ใหผรบ เมอดมน าอมฤตแลวกลาวขานตามวา “วาเฮครญกาคาลซา วาเฮครญกฟาเต” ทกๆ ครงรวม ๕ ครง จากนน ปญจะปยะจะพรมน าอมฤตใสดวงตา ๕ ครง และใสเกศาอก ๕ ครง หลงจากพรมน าอมฤตทกครง ปญจะปยะจะกลาว “วาเฮครญกาคาลซา วาเฮครญกฟาเต” ทกครง และใหผรบน าอมฤตกลาวตามทกครงเชนกน น าอมฤตทเหลออยในภาชนะหลงจากมอบใหผทตงใจจะรบน าอมฤตแลวใหแจกจายแกทกคน เพอดมรวมกนจากภาชนะขนใบนน หนงทานในปญจะปยะจะแจงแกผรบน าอมฤตถงศาสนวนยของซกข ใหสวดหรอฟงพระธรรมจากพระมหาคมภรครครนถซาฮบและรกษาปฏบต “ก” ทง ๕ ใหอยตวตอลดเวลา จากนนรวมกนสวดอรดาสเปนอนเสรจพธ ๗) ผทตงใจจะรบน าอมฤตและเขารวมในพธตงแตตนจนจบเทานนจงจะรบ

น าอมฤตได สวนผทมาระหวางด าเนนพธไมมสทธรบ

ตอจากนนเมอชาวซกขทกคนทรบน าอมฤตแลวจะตองละเวนจากการกระท า ๔ ประการ ดงตอไปน

๑) หามท าการตด โกน ถอนผมและหนวดเคราจากรางกาย ๒) หามรบประทานเนอสตวทผานกรรมวธการฆาอยางทรมาน ๓) หามประพฤตตนผดลกเมยผอน และอยรวมกบผอนทไมใชสามหรอภรรยา

ของตนฉนทสามภรรยา ๔) หามเสพหรอใชของมนเมา สรา และยาเสพตดทกชนด กรณทซกขกระท าผดโดยละเมดขอบงคบทง ๔ ประการขางตน เขาจะตองเขาพธรบน า

อมฤตใหม หลงจากสารภาพและรบการลงโทษเพอส านกผดทไดกระท าไปตามความเหมาะสม ผทรบน าอมฤตแลวชอของบรษจะลงทายดวยค าวา “ซงห” และสตรจะลงทายดวยค าวา “กอร” เมอมการกระท าผดโดยละเมดขอบงคบทง ๔ จะตองเขาพธรบน าอมฤตใหมหลงจากสารภาพและรบการลงโทษเพอส านกผดทไดกระท าตามความเหมาะสม (ศรครสงหสภา, ม.ป.ป., หนา ๑๔- ๑๕)

๒๐๕

๒.๓ พธการเลนดนตรสวรรค (Kirtan) พธกรรมนเปนแบบอยางหนงของการแสดงออกซงความเคารพในพระผเปนเจา

ชาวซกขนยมสวดมนตพรอมกบมดนตรบรรเลงประกอบ และถอกนวาเปนดนตรสวรรคทจะชวยใหผสวดไดมจตแนบแนนกบพระผเปนเจาไดรวดเรวและดขน เครองดนตรทใชบรรเลงมลกษณะเหมอนหบสเหลยม ซงอาจเรยกวา "หบเพลง"

๒.๔ พธการโพกศรษะ (Turban หรอ Dastar) ชาวซกขมลกษณะการแตงกายแตกตางจากชนกลมอนในอนเดย ดจากการโพกผาบนศรษะ ซงเปนสวนประกอบส าคญในการแตงกายไดกอก าเนดมาโดยศาสดาครนานกผาโพกศรษะเปนสญลกษณอยางหนงของนกบญและนกปราชญทงหลาย ผาโพกศรษะเรยกวา ดสตาร (Dastar) ในภาษาปญจาบ โดยทวไปจะมความยาว ๔.๕ เมตร หรอ ๕ หลา มความกวางประมาณ ๑.๒๕ เมตร ผาทใชนยมผาฝายเนอบาง แตบางคนอาจจะใชผาฝายเนอหนากได หรออาจจะใชความยาวถง ๗ เมตร นอกจากนยงมผาโพกศรษะขนาดสนเรยกวา ดสตารา (Dastara) มความยาวประมาณ ๑.๕-๒ เมตร ใชโพกศรษะอยใตผาทโพกไวภายนอกอกชนหนง สวนสนนไมมการจ ากด ขนอยกบความนยม แตชาวซกขในเมองไทยสวนมากนยมสขาว และสฟาสดทเรยกวา ฟาอมน าเงนในหมชาวซกข การโพกผาไมไดมความหมายเปนเพยงแคประเพณในการแตงกายเทานน แตเปนสญลกษณทแสดงถงความสบเนองทางศาสนา เชน ถาผน าของครอบครวเสยชวต บตรคนโตจะไดรบการโพกศรษะตอหนาชมชนนนๆ เพอประกาศวาเขาจะไดเปนผสบทอดแทนบดาตอไป (Robert E.Van Voorst, ๒๐๐๒, p.๑๒๑ - ๑๒๒) พธโพกศรษะเรมเปนครงแรกเมอเดกโตเปนหนม และผาโพกศรษะนจะถกถอดออกตอเมอเปนการลงโทษหรอเปนการลบหลเกยรต ฉะนน เมอผใดปดผาโพกศรษะผอนออก ผนนจะถกลงโทษไมใหเขารวมในพธตางๆ จนกวาจะขอขมาโทษ และรบโทษตามทไดบญญตไว ชาวซกขจะตอสเพอสทธในการโพกศรษะในประเทศตางๆ การตอสครงแรกเกดขนในองกฤษ การโพกศรษะจงหมายถงวถชวตและจตใจของชาวซกขทมตอศาสนาอยางมนคง

๒.๕ พธกรรมครวทาน (Free Kitchen) พธกรรมน เปนสวนหนงในการปฏบตทางศาสนาทชาวซกขเรยกวาปนกต(Pangat) หรอ ลงการ (Langar) ซงหมายถง ครวทานหรอครวสาธารณะทเปดใหคนทวไปไดรบประทานอาหารรวมกนไมวาจะมวรรณะใด เพศใด หรอชาตใดกตาม ทกคนยอมไดรบการปฏบตทเหมอนและเทาเทยมกน ประเพณทางศาสนานเรมมาตงแตสมยของครนานกทเปนปฐมศาสนา และท าสบตอกนมาในสมยของศาสดาครองคต ศาสดาครอมรทาสจนกระทงถงปจจบนน การรบประทานอาหารในโรงครวสาธารณะนถอวาเปนการสรางความเปนอนหนงเดยวกนซงเปนหลกส าคญในศาสนา บคคลทเขามาในโรงครวนจะตองนงบนพนทจดไวเรยงเปนแถวในระดบเสมอกน ไมมเจาไมมนาย ไมมความแตกตางทางเชอชาต ศาสนา ผศรทธาในศาสนาซกขจะชวยกนท าอาหารและบรการรบใชผมารบประทานทกคน

๒๐๖

อยางเทาเทยมกน โรงครวนชาวซกขจะชวยกนน าอาหารมาใหหรออาจใหเปนเงนทอง เพอจดซออาหารตางๆ ใหมอยเสมอมไดขาด

แผนภมแสดงพธกรรมส าคญของศาสนาซกข

แผนภมท ๒ แสดงสรปพธกรรมส าคญของศาสนาซกข

นอกจากพธกรรมดงกลาวมาแลวนน ยงมพธกรรมทส าคญอยางหนงกคอพธสงคต ซงเปนพธกรรมทจดขนเพอชมนมศาสนกชนชาวซกขแสดงความเปนซกขผานการปฏบตทสะทอนความเปนชาวซกขทแทจรง โดยพธกรรมนนผเขารวมพธจะตองท าทกคนท าทกอยางดวยมอของตนเอง คอ ตองเชดรองเทา ตกน า ท าทกอยางดวยตนเอง โดยไมมใครไดรบการยกเวนเปนพเศษ ยงไปกวานนใครปฏบตไดมากกยงเปนซกขทดมาก พธกรรมดงกลาวนมจดมงหมายเพอใหชาวชกขมความเปนน าหนงใจเดยวกน ประการ (วรากรณ พลสวสด, ๒๕๖๐, หนา ๓๐๐)

๓. พธกรรมวงจรชวต

ศาสนาซกข มพธกรรมทอยในวถชวตตงแตเกดจนตาย เชนเดยวกนกบศาสนาอนๆ เนองจากศาสนาเปนทพงของมนษยไมเฉพาะชวงเวลาใดเวลาหนง หากแตเขามาเกยวของในทกชวงของชวต ศาสนาซกขมพธกรรมอนหมนไปตามวงจรชวต (วทยาลยศาสนศกษา มหาวทยาลยมหดล , ม.ป.ป.) ดงน

๓.๑ การเกดและพธการตงชอบตร

ส าหรบครอบครวชาวซกข ภายหลงการใหก าเนดบตร เมอมารดาไดมโอกาสพกผอนเพยงพอมสขภาพแขงแรง (ไมก าหนดวาจะเปนจ านวนวนเทาใด) ใหครอบครวและญาตพนองเดนทางไป

พธปาหล

พธรบน าอมฤต

พธการเลนดนตรสสวรรค

พธการโพกศรษะ

พธครวทาน

พธกรรมส าคญ

๒๐๗

ครดวารา (ศาสนสถานของซกข) แลวประกอบพธเจรญธรรม ขบรองบทสวดจากพระมหาคมภรครครนถ ซาฮบ โดยขบรองตอหนาพระพกตรพระศาสดาครครนถซาฮบ เพอแสดงความปตและขอบคณพระศาสดา บางกรณทครอบครวไดมการจดใหมการสวดอานพระมหาคมภรครครนถซาฮบ กใหท าพธสวดจนจบแลวขอประทานพระบญชาจากพระศาสดา โดยทานศาสนาจารยจะอญเชญปรกาส (การอานเปด) พระมหาคมภรทประทบบนบลลงกในขณะนน ทานจะสมเปดอานดานบนซายมอ ประกาศอกษรของค าแรกทไดอานจากพระบญชาของพระศาสดาใหทชมนมเจรญธรรมรบทราบ บดามารดากนอมรบไปตงชอบตรของตนตามตวอกษรทไดรบมานน เดกชายจะมนามวา “ซงห” ตอทาย และเดกหญงจะมนามวา “กอร” ตอทายนามทกนาม จากนน ใหสวดบทอนนดซาฮบ (อยางยอเพยงหกบท) และรวมกน “อรดาส” (การสวดอธฐานขอพรจากพระศาสดารวมกน โดยศาสนกชนทกทานทมารวมในพธวนนน) เสรจจากพธแลวญาตพนองจะลกขนมาแสดงความยนด ทานศาสนาจารยจะแจกคาราปรชาด (ขนมหวานทเตรยมจากแปง น าตาลและเนยในอตราสวนเทากน) ซงมความหมายถง การไดรบพรจากพระศาสดาแกผทมารวมชมนมเจรญธรรมทกทาน จากนนครอบครวทใหก าเนดบตรจะน าขนมหวานทเตรยมมารวมงานแจกใหแกศาสนกชนทมารวมเจรญธรรมเพอแสดงถงความปตยนด

ปจจบนชาวซกขในประเทศไทยสวนมากนยมตงชอบตร ๒ ชอ คอ ชอแรกจะเปนชอทไดรบประทานจากพระมหาคมภรครครนถซาฮบ และชอทสองจะเปนชอในภาษาไทยทไปจดทะเบยนทอ าเภอในใบเกด โดยจะพยายามตงชอภาษาไทยใหเหมาะสมและมความหมายใกลเคยงกบภาษาปญจาบทสด

๓.๒ พธมงคลสมรส

พธมงคลสมรสของชาวซกขกระท าโดยไมค านงถงวรรณะ ตระกล และชาตก าเนดของคสมรส ชาวซกขจะประกอบพธสมรสตามพธ “อนนการช” ซงมขนตอนและหลกการตามศาสนวนยของซกข คอ การแตงงานในวยเดกทงชายและหญงเปนสงตองหาม (บานจอมยทธ, ม.ป.ป.) เมอสตรชาวซกขมความพรอมทงทางบคลก รางกาย และจตใจ กสมควรจะหาคสมรสทเหมาะสม เพอท าการสมรสตามพธอนนดการช

๓.๓ สตรซกขควรสมรสกบบรษซกข การสมรสตามพธ ไมจ าเปนตองมพธหมนกอน ถามความประสงคทจะประกอบพธหมน

ใหฝายหญงก าหนดวนเพอชมนมเจรญธรรม แลวท าการสวดอรดาสตอหนาพระพกตรพระมหาคมภรครครนถ ซาฮบ แลวมอบกรปาน การา และขนมหวาน ใหแกชายผเปนคหมนการก าหนดวนมงคลสมรส ใหก าหนดวนเวลาตามความเหมาะสมและสะดวกของทงสองฝาย ไมมการก าหนดฤกษ เนองจากเปนสงตองหามในศาสนาซกข หามการประกอบพธกรรมหรอกระท าตอไปน การปกปดใบหนา สวมดอกไมบนศรษะ สวมเครองประดบบนศรษะ หามการเสพของมนเมาในพธมงคลสมรส และการกระท าอนๆ ทงมงายไรสาระการจดพธมงคลสมรสของชาวซกข ตองค านงถงความเหมาะสมพอเพยง ไมใหเปนภาระแก

๒๐๘

ฝายใด เรมจากจดใหมการชมนมเจรญธรรมตอหนาพระมหาคมภรครครนถซาฮบ และมการขบรองบทสวดภาวนาโดยสงคตจารย หรอศาสนกชนทงหมดทมารวมเจรญธรรม พรอมจดใหคบาวสาวมานงตอหนาพระมหาคมภรครครนถซาฮบ เจาสาวจะนงดานซายมอของเจาบาว แลวขออนญาตเรมประกอบพธจากศาสนกชนทมารวมชมนมเจรญธรรมและสงคตจารยขบรองบทสวดเพอขอพรจากพระศาสดา แลวกลาวเชญใหคสมรส และบดามารดาหรอผปกครองของคสมรสลกขนยน สวดอรดาสขอพรจากพระมหาคมภร ครครนถซาฮบเพอจะด าเนนพธอนนดการช หลงจากนน ศาสนาจารยจะอบรมสงสอนและแนะน าอธบายหนาท ขอปฏบตในการด ารงชวตการครองเรอนตามแนวทางของศาสนวนย และขอบญญตของศาสดา (วทยาลยศาสนศกษา มหาวทยาลยมหดล, ม.ป.ป.)

ขนตนจะอบรมทงคบาวสาวใหเขาใจในความสมพนธระหวางสามภรรยา โดยเปรยบเทยบกบความรกความผกพนอนบรสทธของดวงจตของมนษยแตละคนทมตอพระผเปนเจาตามบทสวด “ลา วาห” (บทสวดทใชในการประกอบพธมงคลสมรส) ศาสนาจารยจะอธบายถงความรกและความผกพนของคสมรสทมตอกนดจดงมจตเดยวในสองรางตลอดจนศรทธาและเขาถง “อกาลปรค” (พระผเปนเจา) โดยใชชวตอยางผครองเรอนและสามารถน าพาชวตคใหด าเนนไดอยางราบรนตามแนวทางอนบรสทธแหงพระธรรมค าสอนของพระศาสดา พรอมกบอธบายถงหนาทและความรบผดชอบในการครองเรอนของแตละฝาย ศาสนาจารยจะกลาวใหเจาบาวทราบวาทางครอบครวของเจาสาวไดเลอกเขาเปนผทเหมาะสมทจะเปนคครองของเธอ ดงนน ในทกโอกาสเขาตองใหความรกและรวมทกขรวมสข ตองมนคง ซอสตย ปกปอง และคมครองในเกยรตเธอและรางกายของเธอ ปฏบตตอเธอประดจเปนสวนหนงของชวตเขา ใหความเคารพและใหเกยรตบดามารดาตลอดจนญาตมตรของเธอเสมอนหนงของตนเอง (AomAm, ๒๐๑๕)

ศาสนาจารยจะกลาวใหเจาสาวทราบวาโดยพธสมรสทกระท าตอหน าพระพกตรของพระศาสดาครครนถซาฮบและสงคต (ศาสนกชนทมารวมชมนมเจรญธรรม) ไดมอบเธอใหอยในความดแลของเจาบาว ขอใหเธอจงมอบความรกและความไววางใจทงปวงแกเขา รวมทกข รวมสขในทกโอกาส ตองมนคงและซอสตยตอเขา รบใชเขาในทกแหงหน ทกสถานะ ใหความเคารพและใหเกยรตบดามารดาตลอดญาตมตรของเขาเสมอนหนงของตน

คบาวสาวหลงจากรบค าสงสอนแลว ท าความเคารพโดยการกราบใหหนาผากจรดพนตอหนาพระพกตรศาสดาครครนถซาฮบ จากนนบดาหรอญาตผใหญของเจาสาวน าชายผา “บลลา” (ผาแพรสชมพยาวประมาณ ๒.๕ เมตร เปนสญลกษณวาบดาฝายหญงไดมอบภาระการดแลฝายหญงใหแกฝายชายโดยสมบรณ) ขางหนงมาใสในมอของเจาบาว แลวน าอกปลายหนงพาดเหนอไหลขวาของเจาบาวไปมอบใสมอใหเจาสาวถอไว สงคตจารยจะขบรองบทสวด หลงจากนนศาสนาจารยทนงอยบนแทนประทบจะเรมอานบทสวด “ลาวาห ซฮ มฮลลา ๔” (บทสวดของพระศาสดาองคท ๔) คบาวสาวจะกราบกบพนแลวลกขนยนฟงบทสวดลาวาหน

๒๐๙

หลงจากสวดบทลาวาหเสรจแตละบท เจาบาวเจาสาวจะกราบลงกบพน แลวเจาบาวจะเดนน าหนาเจาสาว โดยเจาสาวจบชายผาบลลาขางหนงไวเดนตามเจาบาวเวยนขวารอบแทนประทบพระมหาคมภรครครนถซาฮบ ในขณะทเดนแตละรอบนนสงคตจารยหรอศาสนกชนทมาชมนมกจะเรมขบรองบทสวดลาวาห เมอเดนครบแตละรอบ คบาวสาวกราบลงกบพนแลวลกขนยนเพอรบฟงบทสวดลาวาหบทตอไป เมอเดนครบสรอบแลว คบาวสาวกจะนงลงกราบกบพน แลวสงคตจารยจะขบรองบทสวดอนนดซาฮบหาบทแรกและบทสดทาย จากนนมการสวดอรดาส แลวปานขอประทานพระบญชาจากพระมหาคมภรครครนถซาฮบเปนอนเสรจพธสมรสอนนดการช สดทายจะมการแจกขนมหวาน คาราปรซาดแกศาสนกชนทมารวมพธทกทานโดยเสมอภาคหามชาวซกขใชสนสอดเปนเงอนไขในการเลอกคสมรส

ถาคสมรสของหญงใดสนชพลง หากหญงนนมความประสงคจะสมรสใหมกสามารถสมรสกบผทเหมาะสมได ในท านองเดยวกบฝายชายกสามารถสมรสใหมได ในกรณทภรรยาสนชพลงใหใชหลกเดยวกน โดยทวไปแลว ขณะทภรรยาหรอสามคนแรกยงมชวตอย ชาวซกขไมควรกระท าการสมรสใหมชาวซกขทรบน าอมฤตแลว ควรใหภรรยาหรอสามของตนรบน าอมฤตดวย

๓.๔ พธฌาปนากจศพ พธฌาปนากจในศาสนวนยของซกขมพนฐานมาจากความเชอถอทปฏบตกนของ

ประชาชนในประเทศอนเดยแตดงเดม ทจะเผาศพของผตายโดยไมใหมการเกบรกษาศพไวไมวาในกรณใดๆ ทงสน และไมจ าเปนตองกระท าพธเศราโศกหรอไวทกข ใหถอวา การเกด แก เจบ ตาย เปนไปตามพระประสงคและกฎของธรรมชาต (พระผเปนเจา) ตอไปนเปนขอปฏบตตามศาสนวนยของชาวซกข

กรณทผตายเสยชวตบนเตยงนอนภายในบานพก ไมจ าเปนตองน ารางลงจากเตยงวางกบพน ใหสวดพระธรรมของพระศาสดาหรอสวดภาวนานาม วาเฮคร วาเฮคร (ค าสรรเสรญคณพระผเปนเจา) ตลอดเวลา โดยไมตองจดเทยนหรอบรจาคสตวเลยง เชน วว ควาย ในนามของผตายหรอกระท าพธใดๆ ทขดตอบญญตของพระศาสดา เมอมบคคลใดบคคลหนงเสยชวตไมสมควรทจะทกขโศกรองไหหรอทบหนาอกแสดงความโศกเศรา ควรยอมรบวาทกสงทเกดขนเปนไปตามพระประสงคของพระผเปนเจา และใหท าการสวดบทพระธรรมของพระศาสดาหรอสวดภาวนานาม “วาเฮคร” จะเปนสงทเหมาะสม

๓.๕ ผเสยชวตแมอายนอยเทาใดกตามใหจดพธเผาศพตามประเพณ พธเผาศพสามารถกระท าในเวลากลางวนหรอกลางคนกได ใหน ารางของผตายมา

อาบน า ท าความสะอาด สวมใสเสอผาทสะอาด และหามน าศาสนสญลกษณออกจากราง น าศพไปวางยงแทนไมแลวสวดอรดาส จากนนน าศพไปยงเมร ระหวางเดนทางใหท าการสวดภาวนาบทพระธรรมทสอนถงความเปนไปของชวต เมอถงเมรใหสวดอธฐานอรดาสเพอขออนญาตและขอพรจากพระศาสดากอนการเผาศพ แลวใหน าศพเขาไปยงเมร บตรชายหรอญาตหรอมตรสหายของผตายจะจดไฟเผาศพ ผ

๒๑๐

ทมาในพธกใหนงอยหางพอสมควร และฟงบทสวดจากสงคตจารยหรอรวมกนสวดภาวนาบทพระธรรม และสวดบทโซเฮลา และสวดอธฐานอรดาสในขนสดทาย หลงจากนนใหผทมาในพธเดนทางกลบ หลงพธเผาศพใหเรมพธสวดพระมหาคมภรครครนถซาฮบทบานของตน หรอในครดวาราทใกลเคยง โดยสวดบทพระธรรมอนนดซาฮบหกบทแลวสวดอรดาส พธสวดพระมหาคมภรควรจะเรยบรอยภายในสบวน กรณทไมสามารถสวดจบภายในสบวน ใหก าหนดวนเสรจตามความเหมาะสมของญาตพนอง ในการสวดภาวนาพระมหาคมภรนญาตพนองควรเขารวมในการสวดภาวนาครงนดวย ถาเปนไปไดใหมการสวดกรตน (เปนการขบรองสวดโดยใชเครองดนตรประกอบ) ดวยทกคน ไมใหมพธใดๆ เกยวกบงานศพอกหลงจากการเสรจวนสวดพระมหาคมภรโดยสมบรณ (จนดา จนทรแกว, ๒๕๓๒, หนา ๘๕ - ๘๖)

หลงศพไดมอดไหมจนเยนลงเปนเถาธลแลว ใหรวบรวมเถาธลและเศษอฐน าไปลอยองคารในน าหรอฝงในบรเวณนน แลวกลบดนใหเรยบรอย หามสรางอนสรณสถานหรอสงกอสรางใดๆ ณ บรเวณทประกอบพธฌาปนกจ หามกระท าพธกรรมตางๆ ทมความเชอทางไสยศาสตร และความเชอถอทงมงายไรเหตผล เนองจากขดตอศาสนวนยขอบญญตของพระศาสดา

สรป

ศาสนาซกขถงแมจะเกดมาไมนานนก แตจ านวนศาสนกของศาสนาน กมมากกวาศาสนกของศาสนาโซโรอสเตอรและศาสนาเชนรวมกน ชาวซกขมประมาณ ๑๘ ลาน ๕ แสนคน (Encyclopaedia Briannica ๑๙๙๒ : ๒๖๙) มชาวซกขกระจดกระจายอยในประเทศตางๆ เชน สหรฐอเมรกา แคนาดา องกฤษ สงคโปร และฮองกง เปนตน แตสวนใหญอยในประเทศอนเดย ศาสนาซกขไดชวยหลอหลอมจตใจชาวซกขไมวาอยในประเทศอนเดยหรอตางประเทศ ใหมลกษณะอยางเดยวกน คอ ขยนหมนเพยร ประหยด ซอสตย กลาหาญ อดทน และเปนนกรบ อยางเชนในประเทศอนเดยประชาชนทเปนซกขมนอยนด คอประมาณ ๒ % แตชาวซกขกไดท าชอเสยงใหแกประเทศอนเดยยงกวาประชากรสวนใหญเสยอก เชน ชาวซกขเปนเกษตรกรชนน า ของประเทศ สามารถผลตผลตผลทางเกษตรกรรมไดอยางมากมาย เพราะฉลาดในการน าวทยาการใหมๆ มาใช ชาวซกขมความอดทน ซอสตยสจรต จะประกอบอาชพอะไรกสามารถท าใหเจรญกาวหนาเปนปกแผน เปนทนาเชอถอ ชาวซกขเปนนกรบชน ๑ ของประเทศอนเดย จนไดนามวาแขนแขวนดาบ การปองกนประเทศอนเดยไมวาจะรบกบจน หรอปากสถาน หรอชาตอนๆ กอาศยทหารซกขนแหละเปนหลก ชาวซกขเปนนกกฬาทดเดนของอนเดย นกกฬาอนเดยทประสบความส าเรจไดเหรยญตางๆ ในการแขงขนกฬาระหวางประเทศ สวนใหญกเปนชาวซกขเชนกน นอกจากนชาวซกขยงเปน นกการธนาคาร พอคาทประสบความส าเรจเปนอยางมากทงในและนอกประเทศดวย ปจจบนศนยกลางศาสนาซกขอย ทเมองน าอมฤตสระ แควนปญจาบ ประเทศอนเดย ซงมสวรรณวหารสถานทศกดสทธของชาวซกขอยทนน ศาสนาซกขก าลงเจรญอยางชาๆ แตทวาบางนกาย

๒๑๑

เชน นกายนานกปนถ มททาจะถกศาสนาพราหมณ-ฮนดกลน ชาวซกขและชาวฮนดอยดวยกนเปนปกตสขตลอดมา แตมาไมนานนมปญหาการเมองเขามาแทรก คอชาวซกขบางกลมตองการตงรฐอสระแยกจากอนเดย เรยกวารฐขาลสตาน เพอเปนรฐของชาวซกข แตทางอนเดยไมยนยอม นายกรฐมนตรอนทรา คานธ จงสงใหทหารเขาไปยงสวรรณวหารเพอกวาดลางชาวซกขหวรนแรงทเขาไปยดศาสนสถานแหงนนเปนทตอส ท าใหชาวซกขเสยชวตหลายคน สวนนางอนทรา คานธเองกถกลอบสงหารในกาลตอมา โดยชาวซกขเชนกน จงท าใหชาวซกขและชาวฮนดมปญหากระทบกระทงกนอยเสมอ ไมสงบสขดงแตกอน

ค าถามทบทวนประจ าบท ค าชแจง : จงตอบค าถามดงตอไปน ๑. จงอธบายความเปนมาของศาสนาซกขมาพอใหเหนทมา ๒. หลกค าสอนส าคญของศาสนาซกข มอะไรบาง ๓. หลกธรรมประจ าชวตหรอศล ๒๑ ประการ คออะไร มหลกปฏบตอยางไร ๔. ค าสอนพนฐานของศาสนาซกขทควรกลาวถงมอะไรบาง ๕. เทศกาลของชาวซกข มกจะเกดขนในชวงใด จงอธบาย ๖. วนใดบางทถอวาเปนวนส าคญทางศาสนาซกข จงแสดง ๗. พธกรรมส าคญของศาสนาซกข มอะไรบาง จงบอกมาใหครบ ๘. จงสรปพธกรรมส าคญของศาสนาซกขเปนแผนภมมาใหเหนเปนโครงสราง ๙. พธกรรมวงจรขวตของศาสนาซกขมอะไรบาง จงบอกชอของพธกรรมมาใหครบ ๑๐. จงแสดงขนตอน กระบวนการในการประกอบพธกรรมรบน าอมฤตในศาสนาซกขมา ใหเหนรปรปธรรม

๒๑๒