คํําน - ข่าวการศึกษา ครูทูเดย์ ... ·...

คานา

คมอครนจดทาขนเพอใชเสรมในการเรยน การสอน ดานพลงงานแบบบรณาการของโครงการวจย “โครงการพฒนากระบวนการเรยนรแบบบรณาการดานพลงงานเสรมในหลกสตรประถมและมธยมศกษา (ปท 2)” ซงไดรบการสนบสนนจาก กองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงาน สานกนโยบายและแผนพลงงาน ดาเนนการโดย มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร

คมอครนไดออกแบบและจดทาใหสอดคลองกบความรของนกเรยนในแตละระดบชนการศกษาตามสาระการเรยนรแกนกลางตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2551 ของสานกวชาการและมาตรฐานการศกษา สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ คาศพทวชาการทใชสวนใหญอางองจาก พจนานกรมศพทพลงงาน (องกฤษ-ไทย) ราชบณฑตยสถาน (2551) โดยชดคมอครน ไดถกแบงออกเปน 8 สาระวชาเพอใหสอดคลองกบสาระการเรยนรแกนกลาง ดงทกลาวมาขางตน คอ ภาษาไทย คณตศาสตร วทยาศาสตร สงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม สขศกษาและพลศกษา ศลปะ การงานอาชพและเทคโนโลย และภาษาตางประเทศ และคณะทางานไดจดทาชดสอการสอน (บตรรปภาพ/บตรคาศพท, ชดทดลอง, สอภาพเคลอนไหว อนเมชนและโปรแกรมอนเตอรแอคทฟตางๆ) เพอใชประกอบการสอนในชดคมอครน

นอกจากนคณะทางานไดจดทาหนงสอความรพนฐานดานพลงงานสาหรบครเพอใชในการอบรมครโดยแบงเนอหาเปน 3 ระดบ ไดแก ระดบท1 สาหรบชนประถมศกษาและผไมมพนฐานดานพลงงาน ระดบท2 สาหรบชนมธยมศกษาตอนตน ระดบท3 สาหรบชนมธยมศกษาตอนปลาย

คณะผจดทาขอขอบคณ กองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงาน สานกนโยบายและแผนพลงงาน ทใหทนสนบสนนการดาเนนโครงการน ขอขอบคณผทรงคณวฒและคณครทกทานทกรณาใหขอคดเหนและขอเสนอแนะทเปนประโยชนในโครงการน

คณะผจดทาหวงเปนอยางยงวา คมอครชดนจะเปนประโยชนสาหรบกระบวนการเรยนรของนกเรยนในประเทศไทยโดยมการเพมสาระดานพลงงานเพอทาใหคณครสามารถนาไปใชเพอประกอบการเรยน การสอน ใหแกนกเรยนไดอยางมประสทธภาพ และสามารถทาใหนกเรยนมความเขาใจทถกตองในเรองของพลงงาน ตลอดจนสามารถนาไปปรบใชกบชวตประจาวนทงในปจจบนและในอนาคตซงจะสงผลใหเกดการพฒนาพลงงานของประเทศไทยอยางยงยนสบไป

คณะผจดทา มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร

สารบญ

คมอครวชาวทยาศาสตร ชน ม.3

1. แผนผงสาระการเรยนร ................................................................................................................... 1

1.1 สาระการเรยนรในวชาวทยาศาสตรตามหลกสตรกระทรวงศกษาธการป 2551 ..................... 1

1.2 กรอบองคความรดานพลงงานทบรณาการเขากบสาระวชาภายใต 5 หวขอหลกดงแผนภาพ . 2

2. สาระดานพลงงานทบรณาการเขากบสาระวชาวทยาศาสตร ........................................................... 3

2.1 การสญเสยความหลากหลายทางชวภาพกบการเกดภาวะโลกรอน ........................................ 5

สาระท 1 สงมชวตกบกระบวนการดารงชวต (หลกสตรกระทรวงศกษาธการป 2551) ................. 5

กจกรรมท 1: เราจะอยอยางไรเมอโลกไรสตวและพช .................................................................. 8

กจกรรมท 2: เทคโนโลยชวภาพกบพลงงานสเขยว .................................................................... 10

2.2 พลงงานจากรงสอาทตยถายทอดสพลงงานในหวงโซอาหาร ................................................ 11

สาระท 2 ชวตกบสงแวดลอม (หลกสตรกระทรวงศกษาธการป 2551) ...................................... 11

กจกรรมท 3: สตวในโรงเรยนของเราไดรบพลงงานจากทไหนในพรามดของพลงงาน ................. 13

2.3 การใชทรพยากรธรรมชาตอยางยงยนเพอการมพลงงานใชอยางยงยน ................................ 14

สาระท 2 ชวตกบสงแวดลอม (หลกสตรกระทรวงศกษาธการป 2551) ...................................... 14

กจกรรมท 4: ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงกบการใชพลงงานอยางยงยน ....................................... 16

3. ตารางกจกรรมการเรยนร ............................................................................................................. 17

4. แหลงขอมลเพมเตม ...................................................................................................................... 19

คมอครวชาวทยาศาสตร ชน ม.3

1

โครงการการพฒนากระบวนการเรยนรแบบบรณาการดานพลงงานเสรมในหลกสตรประถมและมธยมศกษา (ปท 2) วทยาศาสตร ชน ม.3

1. แผนผงสาระการเรยนร

1.1 สาระการเรยนรในวชาวทยาศาสตรตามหลกสตรกระทรวงศกษาธการป 2551

วชาว

ทยาศ

าสตร

ชนมธ

ยมศก

ษาปท

3

oสา

ระท

1

สงมช

วตกบ

กระบ

วนกา

รดา

รงชวต

oสา

ระท

2

ชวตก

บสงแ

วดลอ

ม

oสา

ระท

3

สารแ

ละสม

บตขอ

งสาร

oสา

ระท

4

แรงแ

ละกา

รเคลอ

นท

oสา

ระท

5

พลงงา

น

oสา

ระท

6

กระบ

วนกา

รเปลย

นแปล

งขอ

งโลก

oสา

ระท

7

ดารา

ศาสต

รและ

อวกา

ศ

oสา

ระท

8

ธรรม

ชาตข

องวท

ยาศา

สตร

และเท

คโนโ

ลย

มฐ. ว

2.1

มบรณ

าการ

ทเกย

วกบพ

ลงงาน

ในตว

. 2

มฐ. ว

2.2

มบรณ

าการ

ทเกย

วกบพ

ลงงาน

ในตว

. 3, 4

มฐ. ว

1.2

มบรณ

าการ

ทเกย

วกบพ

ลงงาน

ในตว

. 5, 6

2


1.2 กรอบองคความรดานพลงงานทบรณาการเขากบสาระวชาภายใต 5 หวขอหลกดงแผนภาพ

ความรพนฐานดานพลงงาน

ชนมธยมศกษาปท 1-3

สถานการณพลงงาน

ของประเทศไทย

อนตรายและผลกระทบสงแวดลอม

จากการผลตและใชพลงงาน

การอนรกษพลงงาน

และสงแวดลอม

ความรเบองตน

เกยวกบพลงงาน

แหลงพลงงาน

การผลตและการใชประโยชน

3


2. สาระดานพลงงานทบรณาการเขากบสาระวชาวทยาศาสตร

การบรณาการสาระดานพลงงานเขากบสาระวชาเพอใหนกเรยนมความรดานพลงงานทเสรมในรายวชา โดยเปนความรผานการเรยนรสาระแกนกลางพรอมทงกจกรรมเพอเสรมกระบวนการเรยนรและความเขาใจ ในเรองของเทคโนโลย การใชประโยชนและแหลงพลงงาน รวมทงการอนรกษสงแวดลอม ดงหวขอตอไปน

4


ความรพนฐานดานพลงงาน

ชนมธยมศกษาปท 1-3

สถานการณพลงงาน

ของประเทศไทย

อนตรายและผลกระทบสงแวดลอม

จากการผลตและใชพลงงาน

การอนรกษพลงงาน

และสงแวดลอม

ความรเบองตน

เกยวกบพลงงาน

แหลงพลงงาน

การผลตและการใชประโยชน

วชาวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 3

การสญเสยความหลากหลายทางชวภาพกบการเกดภาวะโลกรอน

• พลงงานจากรงสอาทตยถายทอดสพลงงานในหวงโซอาหาร

• เทคโนโลยชวภาพเพอผลตพลงงานทดแทน

5


2.1 การสญเสยความหลากหลายทางชวภาพกบการเกดภาวะโลกรอน

การบรณาการสาระดานพลงงานเขากบสาระวชา วทยาศาสตรสาระท 1 มาตรฐาน ว 1.2 ตวชวดท 5เพอใหนกเรยนเขาใจ ถงการตดไมทาลายปา การใชสารเคมกาจดศตรพช นอกจากจะทาใหสญเสยความหลากหลายทางชวภาพแลว ยงเปนสาเหตใหเกด แกสเรอนกระจก ซงเปนสาเหตของ ภาวะโลกรอนได ทาใหตองสญเสยพลงงานในการใชอปกรณทาความเยน การบรณาการในตวชวดท 6 ซงการทนามนจากธรรมชาตลดลงอยางตอเนอง การหาแหลงพลงงานทดแทนจงมความจาเปนมากขน การผลตพลงงานทดแทนจากของเสย หรอผลผลตทางการเกษตร หรอทเรยกวาชวมวล สามารถทาไดโดยใชความรทางเทคโนโลยชวภาพ เชน การผลตไบโอแกสจากวตถดบพวกแปง และเซลลโลส เปนตน

สาระท 1 สงมชวตกบกระบวนการดารงชวต (หลกสตรกระทรวงศกษาธการป 2551)

มาตรฐาน ว 1.2 เขาใจกระบวนการและความสาคญของการถายทอดลกษณะทางพนธกรรมววฒนาการของสงมชวต ความหลากหลายทางชวภาพ การใชเทคโนโลยชวภาพทมผลกระทบตอมนษยและสงแวดลอม มกระบวนการสบเสาะหาความรและจตวทยาศาสตร สอสารสงทเรยนร และนาความรไปใชประโยชน

ชน ตวชวด สาระการเรยนรหลกสตรแกนกลาง

ม.๓3 1. สงเกตและอธบายลกษณะของโครโมโซมทมหนวยพนธกรรม หรอยนในนวเคลยส

• เมอมองเซลลผานกลองจลทรรศนจะเหนเสนใยๆ พนกนอยในนวเคลยส เมอเกดการแบงเซลลเสนใยเหลานจะขดสนเขาจนมลกษณะเปนทอนสน เรยกวา โครโมโซม

• โครโมโซม ประกอบดวย ดเอนเอ และโปรตน • ยนหรอหนวยพนธกรรมเปนสวนหนงทอยบนด

เอนเอ 2. อธบายความสาคญของสารพนธกรรมหรอดเอนเอและกระบวนการถายทอดลกษณะทางพนธกรรม

• เซลลหรอสงมชวต มสารพนธกรรมหรอดเอนเอทควบคมลกษณะของการแสดงออก

• ลกษณะทางพนธกรรมทควบคมดวยยนจากพอและแมสามารถถายทอดสลก

3. อภปรายโรคทางพนธกรรม ทเกดจากความผดปกตของยนและโครโมโซมและนาความรไปใชประโยชน

• โรคธาลสซเมย ตาบอดส เปนโรคทางพนธกรรมทเกดจากความผดปกตของยน

• กลมอาการดาวนเปนความผดปกตของรางกาย ซงเกดจากการทมจานวนโครโมโซมเกนมา

• ความรเกยวกบโรคทางพนธกรรมสามารถนาไปใชในการปองกนโรคดแลผปวยและวางแผนครอบครว

6



4. สารวจและอธบายความหลากหลายทางชวภาพในทองถนททาใหสงมชวตดารงชวตอยไดอยางสมดล

• ความหลากหลายทางชวภาพททาใหสงมชวตอยอยางสมดล ขนอยกบความหลากหลายของระบบนเวศความหลากหลายของชนดสงมชวตและความหลากหลายทางพนธกรรม

5. อธบายผลของความหลากหลายทางชวภาพทมตอมนษย สตว พช และสงแวดลอม

• การตดไมทาลายปาเปนสาเหตหนงททาใหเกดการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ ซงสงผลกระทบตอการดารงชวตของมนษย สตว พช และสงแวดลอม

• การใชสารเคมในการกาจดศตรพชและสตว สงผลกระทบตอสงมชวต ทงมนษย สตว และพช ทาใหเกดการเปลยนแปลงความหลากหลายทางชวภาพและสงผลกระทบตอสงแวดลอม

6. อภปรายผลของเทคโนโลยชวภาพตอการดารงชวตของมนษยและสงแวดลอม

• ผลของเทคโนโลยชวภาพ มประโยชนตอมนษย ทงดานการแพทย การเกษตร และอตสาหกรรม

หมายเหต: ตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลางทเนนในแถบสเปนสาระทนาเอาองคความรดานพลงงานและกจกรรมมาบรณาการภายใตหลกสตรกระทรวงศกษาธการป 2551 เฉพาะทเกยวของ

2.1.1 ความหลากหลายทางชวภาพ

ความหลากหลายทางชวภาพ (Biodiversity) ไดแก ความหลากหลายของสงมชวตชนดตางๆ ทอาศยอยในแหลงทอยเดยวกนหรอแหลงตางกน ทงชนด จานวน และลกษณ ะทางพนธกรรม นอกจากนยงมความหลากหลายของระบบนเวศ เนองจากในระบบนเวศหนงๆ ประกอบดวยสงมชวตมากมายและมความหลากหลายทางชวภาพ การอยรวมกนของสงมชวตเหลานทงใหเกดความสมพนธทงระหวางสงมชวตกบสภาวะแวดลอม เชน แสงแดด นา ดน และความสมพนธระหวางสงมชวตดวยกนเอง ทงความสมพนธแบบไดประโยชนรวมกน ความสมพนธแบบฝายใดฝายหนงเสยประโยชน และความสมพนธแบบไมมผไดและผเสยประโยชน ซงหากระบบนเวศนนๆ ถกทาลายยอมสงผลกระทบถงสงมชวตทอยในระบบนเวศนนทาใหเกดการเสยสมดล

2.1.2 การเกดภาวะโลกรอน

ปจจบนการตดไมทาลายปา การเผาปา การบกรกทอยของสตว ทาใหสตวสญสยพนทหากนเนองจากการบกรกปาของมนษย และการลาสตวปา เกดการสญพนธของสตวปาบางชนด นอกจากนการทาไรเลอนลอย

7


การใชสารเคมในและเครองจก รในการทาเกษตรกรรม การเลยงสตวเปนอตสาหกรรม ทาใหเกดสารพษสะสมในสงแวดลอม สตวนาไมสามารถมชวตอยได เกดการเนาเสยของนา สวนการลาสตวปาในประเทศไทย เปนสาเหตใหเกดการเปลยนแปลงกบระบบนเวศ การหายไปของปาไมทาใหสภาพภมอากาศเกดการเปลยนแปลง เกดนาปาทคราชวตของสตวและมนษย การตดไมทาลายปา ทาใหเกดการขาดสมดลในวฏจกรการหมนเวยนแกสตางๆ เปนผลใหเกดการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และเกดภาวะแกสเรอนกระจก ซงเปนสาเหตของโลกรอนได เหลานเปนสาเหตททาใหเกดความหลากหลายทางชวภาพทงทางดานจานวน ชนดของสงมชวต และความหลากหลายทางพนธกรรมเสยไป

2.1.3 เทคโนโลยชวภาพเพอผลตพลงงานทดแทน

เทคโนโลยชวภาพ คอ เทคโนโลยซงนาเอาความรทางดานตางๆ ของวทยาศาสตรมาประยกตใชกบสงมชวต หรอชนสวนของสงมชวต หรอผลผลตของสงมชวต เพอเปนประโยชนตอมนษยไมวาจะเปนทางการผลตหรอทางกระบวนการของสนคาหรอบรการ เพอใชประโยชนเฉพาะอยางตามทเราตองการ เทคโนโลยชวภาพสามารถใชนามาประโยชนดานพลงงานทสาคญไดแก การผลตเชอเพลงชวมวล จดเปนพลงงานจากธรรมชาตทมาจากสงมชวต เชน พชและสตว จากพช ไดแก ชานออย แกลบ ไมฟน ถานไม ฟางขาว ขเลอย ซงขาวโพด ปาลมนามน มนสาปะหลง และมวลชวภาพจากสตวเชน มลสตว ขยะ นาเสยจากโรงงาน ซง สารชวมวล เหลานสามารถนามาเปลยนเปนพลงงานโดยใชเทคโนโลยชวภาพ โดยการผลตเปนเชอเพลงเหลว เชน มนสาปะหลง กากนาตาล และออย สามา รถนามาผลตเปนเอทานอล และผสมกบนามนแกโซลน*หรอชอทรจกกนทวไปวานามนเบนซน เรยก แกโซฮอล* ใชเปนเชอเพลงในการใหความรอนหรอผลตกระแสไฟฟา นอกจากนยงสามารถนามลสตว นาเสยจากโรงงานมาหมกเพอผลตแกสชวภาพใชเปนพลงงานตอไปได การผลตไบโอดเซลโดยในการผลตเชอเพลงจากชวมวลนอกจากจะไดพลงงานทดแทนแลวยงเปนการลดปรมาณของเสยทางออม ชวยลดมลพษทางสงแวดลอม พลงงานจากจลนทรยทสาคญอกชนดไดแกการผลตแกสไฮโดรเจนโดยใชจลนทรยและการผลตนามนจากสาหราย เปนตน

*หมายเหต: แกโซลน แกโซฮอล เขยนตามศพทราชบณฑตยสถาน

8


กจกรรมท 1: เราจะอยอยางไรเมอโลกไรสตวและพช

ครอบคลมสาระท 1 มาตรฐาน ว 1.2 ตวชวดท 5 สาระการเรยนรแกนกลางเรอง การตดไมทาลายปาเปนสาเหตหนงททาใหเกดการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพซงสงผลกระทบตอการดารงชวตของมนษยสตว พชและสงแวดลอม และการใชสารเคมในการกาจดศตรพชและสตวสงผลกระทบตอสงมชวตทงมนษย สตวและพชทาใหเกดการเปลยนแปลงความหลากหลายทางชวภาพและสงผลกระทบตอสงแวดลอม

เวลาทแนะนาใหใชในการทากจกรรม: 50 นาท

(คณครปรบกจกรรมไดตามความเหมาะสมกบเวลา)

วตถประสงค : เพอใหนกเรยนทราบถงความสาคญของความหลากหลายและระบบนเวศ การอยอยางสมดล การขาดองคประกอบใดไป กยอมสงผลกระทบถงสงมชวตทเหลออย

คาอธบายกจกรรม:

1. ใหนกเรยนสบคนรปภาพทเกยวของกบสภาพสงแวดลอมทถกทาลาย มสาเหตมาจากมนษยและอธบายถงผลกระทบตอความหลากหลายทางชวภาพของสงมชวตใดบาง

2. ใหนกเรยนทางานกลมละ 2-3 คน คนหาขอมลเรองภาวะโลกรอนกบความหลากหลายทางชวภาพมความสมพนธกนอยางไร ใหวาดรปสาเหตของการเกดภาวะโลกรอนจากการตดไมทาลายปา และอธบายวาถาจะสงผลความหลากหลายของสงมชวตอยางไร

ตวอยางรปภาพ

ลาดบ รปภาพประกอบ ทมา

1

http://www.unep-wcmc.org/impacts_56.html

2

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Waldschaeden_Erzgebirge_3.jpg

9


ลาดบ รปภาพประกอบ ทมา

3

http://www.earthtribe.co/challenges/forests-finished/

4

http://pictures.howbits.com/the-unseen-effect-of-global-warming/

แนวทางการประเมนผล

การประเมนผล ผาน/ ไมผาน

สาระ/มตฐ/ตว

1. นกเรยนรวามนษยเปนสวนสาคญททาใหเกดความสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ เชน การตดไมทาลายปา ผลตสารพษ ทาใหเกดภาวะโลกรอน เปนตน

2. นกเรยนสามารถบอกถงผลเสยของการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพตอการดารงชวตของสงมชวต

1/1.2/5

10


กจกรรมท 2: เทคโนโลยชวภาพกบพลงงานสเขยว

ครอบคลมสาระท 1 มาตรฐาน ว 1. 2 ตวชวดท 6 สาระการเรยนรแกนกลางเรอง ผลของเทคโนโลยชวภาพมประโยชนตอมนษย ทงดานการแพทย การเกษตรและอตสาหกรรม

เวลาทแนะนาใหใชในการทากจกรรม: 50 นาท 2 คาบ

วตถประสงค : เพอใหนกเรยนไดรถงขนตอนและประโยชนของเทคโนโลยชวภาพทเกยวของกบการผลตพลงงานหมนเวยน ทาใหมนษยสามารถผลตพลงงานทดแทนนามนเพอใชในอนาคตทนามนกาลงจะหมดไป


1. ใหนกเรยนทางาน เปนกลม จานวนตามความเหมาะสม โดยใหแตละกลม สบคนขอมลการผลตพลงงานทดแทนจากชวมวล หรอผลผลตทางการเกษตร เชน การผลตแกสชวภาพ แลวนามาเสนอคณครโดยพยายามกระจายใหไมซากนกอนทนกเรยนจะลงมอจดทาบอรด

2. ใหนกเรยนจดทาบอรดโดยอาจใชรปภาพหรอรปวาดในการอธบาย โดยใหนกเรยนโยงกบเทคโนโลยชวภาพ

3. นกเรยนนาเสนอในสวนหนงของบอรดวานกเรยนคดวาโรงเรยนของนกเรยนจะสามารถผลตพลงงานหมนเวยนไดหรอไม โดยใหนาเสนอแผนการดาเนนงาน (ใหนกเรยนนาเสนอโดยยงไมตองคดถงขอจากดหรอปจยอนๆ ทเปนปญหา)

4. จดเวลาใหนกเรยนนาเสนอ ซงอาจเปนในคาบเรยนหรอจดเปนนทรรศการ โดยนกเรยนทกคนมสวนในการนาเสนอและตอบคาถาม


การประเมนผล ผาน/ ไมผาน

สาระ/มตฐ/ตว

1. ประเมนผลจากการปรกษากบคณคร จากบอรดทจดทา และจากการนาเสนอโดยนกเรยน

2. นกเรยนสามารถอธบายขนตอนทใชเทคโนโลยชวภาพในการผลตพลงงานทางเลอกตามหวขอทนกเรยนนาเสนอ

3. นกเรยนสามารถนาแนวทางมาประยกตใชกบการกาจดของเสยในโรงเรยน 4. นกเรยนสามารถบอกความสาคญของเทคโนโลยชวภาพในการผลตพลงงาน

หมนเวยน

1/1.2/6

11


2.2 พลงงานจากรงสอาทตยถายทอดสพลงงานในหวงโซอาหาร

การบรณาการสาระดานพลงงานเขากบสาระวชาวทยาศาสตร สาระท 2 มาตรฐาน ว 2.1 ตวชวดท 2

เพอใหนกเรยนทราบวา สงมชวตทมความเกยวของสมพนธกน โดยมการถายทอดพลงงานในรปของโซอาหารและสายใยอาหารนน พลงงานเรมตนมจดกาเนดจากรงสอาทตย ทพชนามาใชในการสงเคราะหดวยแสงแลวเปลยนเปนพลงงานเคม เกบสะสมในเซลลพช และถายทอดพลงงานใหกบผบรโภคเปนทอดๆ ในสายใยและหวงโซอาหาร

สาระท 2 ชวตกบสงแวดลอม (หลกสตรกระทรวงศกษาธการป 2551)

มาตรฐาน ว 2.1 เขาใจสงแวดลอมในทองถน ความสมพนธระหวางสงแวดลอมกบสงมชวตความสมพนธระหวางสงมชวตตางๆ ในระบบนเวศ มกระบวนการสบเสาะหาความรและจตวทยาศาสตร

สอสารสงทเรยนรและนาความรไปใชประโยชน


ม.3 1. สารวจระบบนเวศตางๆ ในทองถนและอธบายความสมพนธขององคประกอบภายในระบบนเวศ

• ระบบนเวศในแตละทองถนประกอบดวยองคประกอบทางกายภาพและองคประกอบทางชวภาพเฉพาะถนซงมความเกยวของสมพนธกน

2. วเคราะหและอธบายความสมพนธของการถายทอดพลงงานของสงมชวตในรปของโซอาหารและสายใยอาหาร

• สงมชวตมความเกยวของสมพนธกนโดยมการถายทอดพลงงานในรปของโซอาหารและสายใยอาหาร

3. อธบายวฏจกรนา วฏจกรคารบอน และความสาคญทมตอระบบนเวศ

• นาและคารบอนเปนองคประกอบในสงมชวตและสงไมมชวต

• นาและคารบอนจะมการหมนเวยนเปนวฏจกรในระบบนเวศ ทาใหสงมชวตในระบบนเวศนาไปใชประโยชนได

4. อธบายปจจยทมผลตอการเปลยนแปลงขนาดของประชากรในระบบนเวศ

• อตราการเกด อตราการตาย อตราการอพยพเขาและอตราการอพยพออกของสงมชวต มผลตอการเปลยนแปลงขนาดของประชากรในระบบนเวศ


12


จดกาเนดของพลงงานในหวงโซอาหาร

พลงงานทงหลายในระบบนเวศนเกดจากรงสอาทตย จากดวงอาทตยแผมายงโลก ถกถายทอดโดยเปลยนรปเปนพลงงาน เคมสะสมไวใน พช โดยกระบวนการสงเคราะหดวย แสงของพช แลวถกถายทอดไปสผบรโภคลาดบตางๆ ในระบบนเวศ ซงมความสมพนธกนอยางซบซอนในรปแบบทเรยกวา สายใยอาหาร (food web) สวนหวงโซอาหาร (food chain) คอ การกนตอกนเปนทอดๆ มลกษณะเปนเสนตรง ซงเขยนเปนลกศรตอกน ในการกนตอกนเปนทอด พลงงานจะมการถายทอดตามลาดบของการกน การถายทอดพลงงานในหวงโซอาหารแสดงในลกษณะของสามเหลยม พระมดการถายทอดพลงงาน (pyramid of energy)

(รปท 1) ในหวงโซอาหาร พลงงานทมอยจะถกถายทอดไปใหผลาในลาดบถดขนไป อยางไรกตามพลงงานทถายทอดจะเหลอเพยง 10% เนองจากพลงงานอก 90% จะสญเสยในรปความรอน การทากจกรรมตางๆ ของรางกาย หรอ ยงคงเหลอใน กากอาหารทไมสามารถยอยสลายได ดงนนพลงงานทถายทอดจะลดลงตามลาดบ ซงสามารถเขยนเปนพระมดของการถายทอดพลงงานได โดยผผลตจะอยดานลางสดดงแสดงในรปท 1 โดยพชเปนผผลตพลงงานไดดวยตวเองจากการสงเคราะหดวยแสง (Producer) มพลงงาน 10000 กโลแคลอร ตกแตนกนพชจะไดรบพลงงานจากพช 10% ซงเทากบ 1000 กโลแคลอร กบกนตกแตนจะไดรบพลงงานเพยง 10% คอเทากบ 100 กโลแคลอร งกนกบจะไดพลงงานลดลงเหลอ 10 กโลแคลอร สดทายนกเหยยวกนง (หรอหน) จะไดพลงงานเพยง 1 กโลแคลอร

รปท 1 ปรามดการถายทอดพลงงาน (pyramid of energy)

ทมา: มหาวทยาลยมหดล, http://www.il.mahidol.ac.th/e-media/ecology/chapter1/chapter1_foodchain1

.htm

13


กจกรรมท 3: สตวในโรงเรยนของเราไดรบพลงงานจากทไหนในพรามดของพลงงาน

ครอบคลมสาระท 2 มาตรฐาน ว 2.1 ตวชวดท 2 สาระการเรยนรแกนกลางเรอง สงมชวตมความเกยวของสมพนธกน โดยมการถายทอดพลงงานในรปของโซอาหารและสายใยอาหาร

เวลาทแนะนาใหใชในการทากจกรรม: ประมาณ 50 นาท 2 คาบ

วตถประสงค : เพอใหนกเรยนสามารถวเคราะหและอธบายความสมพนธของการถายทอดพลงงานของสงมชวตในรปของหวงโซอาหารและสายใยอาหาร และเพอใหรวาจดกาเนดของพลงงานมาจากดวงอาทตย


1. ใหนกเรยนทางาน เปนกลม จานวนตามความเหมาะสม และใหสารวจสงแวดลอมในโรงเรยนบรเวณทมระบบนเวศทมสงมชวตอาศยรวมกน

2. เขยนหวงโซอาหารโดยการวาดรปสงมชวตและโยงใหเหนความสมพนธของผผลตและผบรโภค

3. ใหนกเรยนเขยน พระมดของการถายทอดพลงงานจากสงมชวตในหวงโซอาหารทนกเรยนเขยน โดยเรมจากผผลต

4. ในพระมดใหระบพลงงานในแตละลาดบขนของหวงโซอาหาร เรมจากพลงงานรงสอาทตย โดยนกเรยนกาหนดระดบพลงงานสงสดทมในพชไดเอง และใหนกเรยนนาเสนอผลงานหนาชนเรยน


การประเมนผล ผาน/ไมผาน สาระ/

มตฐ/ตว

1. ประเมนจากแผนภาพการเขยนหวงโซอาหารวาถกตองหรอไม 2. ประเมนจากจากการเขยนพระมดของพลงงานไดถกตอง 3. ประเมนจากจากจานวนพลงงานทสตวในแตละระดบของพระมดไดรบถกตอง

1/1.2/2

14


2.3 การใชทรพยากรธรรมชาตอยางยงยนเพอการมพลงงานใชอยางยงยน

การบรณาการสาระดานพลงงานเขากบสาระวชาวทยาศาสตร สาระท 2 มาตรฐาน ว 2.2 ตวชวดท 3

และ 4 เพอใหนกเรยนทราบวาทรพยากรธรรมชาตทเปนแหลงพลงงาน สามารถนากลบมาใชใหมได เรยกกวา พลงงานหมนเวยน (renewable energy) เปนการใชทรพยากรอยางคมคา และนอมนาห ลกการปรชญาเศรษฐกจพอเพยงขององคพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเ ดช มาใชในการจดการการใชทรพยากรธรรมชาตอยางมประสทธภาพและอยางยงยน

สาระท 2 ชวตกบสงแวดลอม (หลกสตรกระทรวงศกษาธการป 2551)

มาตรฐาน ว 2.2 เขาใจความสาคญของทรพยากรธรรมชาต การใชทรพยากรธรรมชาตในระดบทองถน ประเทศ และโลกนาความรไปใชในในการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในทองถนอยางยงยน


ม.3 1. วเคราะหสภาพปญหาสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาตในทองถน และเสนอแนวทางในการแกไขปญหา

• สภาพปญหาสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาตในทองถนเกดจากการกระทาของธรรมชาตและมนษย

• ปญหาสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาตทเกดขน ควรมแนวทางในการดแลรกษาและปองกน

2. อธบายแนวทางการรกษาสมดลของระบบนเวศ

• ระบบนเวศจะสมดลไดจะมการควบคมจานวนผผลต ผบรโภค ผสลายสารอนทรย ใหมปรมาณสดสวนและการกระจายทเหมาะสม

• การใชทรพยากรธรรมชาตอยางยงยนและการดแลรกษาสภาพแวดลอมเปนการรกษาสมดลของระบบนเวศ

3. อภปรายการใชทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน

• การนาทรพยากรธรรมชาตมาใชอยางคมคาดวยการใชซา นากลบมาใชใหมลดการใชผลตภณฑ ใชผลตภณฑชนดเดม ซอมแซมสงของเครองใชเปนวธการใชทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน

4. วเคราะหและอธบายการใชทรพยากรธรรมชาต ตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

• การใชทรพยากรธรรมชาตควรคานงถงปรชญาเศรษฐกจพอเพยงบนพนฐานของทางสายกลางและความไมประมาทโดยคานงถงความพอประมาณความมเหตผลและการเตรยมตวใหพรอมทจะรบผลกระทบและการเปลยนแปลงทเกดขน

15



5. อภปรายปญหาสงแวดลอมและเสนอแนะแนวทางการแกปญหา

• ปญหาสงแวดลอมอาจเกดจากมลพษทางนา มลพษทางเสยง มลพษทางอากาศ มลพษทางเดน

• แนวทางการแกปญหามหลายวธเรมจากศกษาแหลงทมาของปญหาและทกคนมสวนรวมในการปฏบตเพอแกปญหานน

6. อภปราย และมสวนรวมในการดแลและอนรกษสงแวดลอมในทองถนอยางยงยน

• การดแลและอนรกษสงแวดลอมในทองถนใหยงยนควรไดรบความรวมมอจากทกฝายและตองเปนความรบผดชอบของทกคน


เนองจากการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและการพฒนาประเทศในดานตางๆ สงผลใหความตองการใชพลงงานมแนวโนมเพมขน โดยเฉพาะอยางยงในภาคการขนสงและภาคอตสาหกรรมการผลต ถงแมวาประเทศไทยมแหลงพลงงานจากแกสซธรรมชาตและลกไนต แตกยงไมเพยงพอตอความตองการ ทาใหประเทศไทยตองพงพาพลงงานจากตางประเทศ ถงรอยละ 60 ของปรมาณการใชทงหมด และการผลตและการใชพลงงานไดกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมและผลกระทบตอสงคม แมวาจะมการใชพลงงานหมนเวยนเพอลดผลกระทบตอสงแวดลอมและลดการพงพาพลงงานจากตางประเทศ แตสดสวนของการใชพลงงานหมนเวยนตอการใชพลงงานเชงพาณชยขนสดทายกลบมแนวโนมทลดลง ทงนเนองจากปรมาณการใชพลงงานเชงพาณชยมมาก ดงนน ในการใชทรพยากรเพอผลตพลงงานเพอการพฒนาประเทศ จงตองคานงถงความเสยหายของสงแวดลอมและทรพยากรตางๆ เชน ดน นา ปาไม และแร มการปองกนปญหาทอาจเกด หรอถาจาเปนจะตองเกดความเสยหายกจะตองทาในขอบเขตทเสยหายนอยทสด นนคอการพฒนาทยงยนในมตทางดานทรพยากรและสงแวดลอม อนเปนรปแบบการใชทรพยากรทมการบารงรกษา และมอตราการใชทอยในขอบเขตการอานวยใหหรอศกยภาพททรพยากรนจะคนสสภาพปกตได ซงการทาใหเกดการใชทรพยากรอยางยงยนจาเปนตองไดรบความรวมมอจากคนในสงคม การพฒนาสงแวดลอมทยงยนทาไดโดยการรกษาคณภาพสงแวดลอม เพอทาใหสงแวดลอมสามารถฟนตวเองไดตาม ธรรมชาต จากดการปลอยของเสย เพอรกษาความสามารถของธรรมชาตในการจดการกบของเสย รกษาความหลากหลายของระบบนเวศแบบตางๆ ทมความสมพนธกนบนพนทใดพนทหนง เพอควบคมความสามารถในการสรางผลผลตของธรรมชาตไว และใชทรพยากรอยางมอยางประสทธภาพ การใชทรพยากรทกลาวมาขางตนจะสามารถดาเนนการได หากใชหลกการปรชญาเศรษฐกจพอเพยงขององคพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช

16


กจกรรมท 4: ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงกบการใชพลงงานอยางยงยน

ครอบคลมสาระท 2 มาตรฐาน ว 2.2 ตวชวดท 3-4 สาระการเรยนรแกนกลางเรอง การใชทรพยากร ธรรมชาต ควรคานงถงปรชญาเศรษฐกจพอเพยงบนพนฐานของทางสายกลาง และความไมประมาท โดยคานงถงความพอประมาณ ความมเหตผลและการเตรยมตวใหพรอมทจะรบผลกระทบและการเปลยนแปลงทเกดขน

เวลาทแนะนาใหใชในการทากจกรรม: ประมาณ 50 นาท

วตถประสงค : นกเรยนสามารถวเคราะหและอธบายการใชทรพยากรธรรมชาตทใชในการผลตพลงงานใหยงยน ตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง


1. ใหนกเรยนทางานเปนกลม จานวนตามความเหมาะสม สบคนขอมลอนเนองมาจากโครงการในพระราชดารทเกยวของกบการผลตพลงงาน พลงงานทางเลอก เครองมอประหยดพลงงาน และอนๆ ทเกยวของกบการใชทรพยากรอยางยงยนเรองพลงงาน

2. เขยนรายงานโครงการเปนแผนภาพทใหนกเรยนมานาเสนอหนาหองเรยน โดยใหนกเรยนอธบายเชอมโยงวาเปนการใชทรพยากรอยางยงยนอยางไร

3. ใหนกเรยนสบคน เรองปรชญาเศรษฐกจพอเพยง และใหนกเรยนนามาประยกตกบการใชทรพยากรณดานทเกยวของกบพลงงาน

4. ใหนกเรยนนาเสนอแนวทางการใชทรพยากรธรรมชาตทใชในการผลตพลงงานอยางยงยน ตามแนวทางหลกเศรษฐกจพอเพยง


การประเมนผล สาระ/

มตฐ/ตว

1. ประเมนจากขอมลทนกเรยนคนควาและนาเสนอในรปแผนภาพ และความสามารถในการวเคราะห เชอมโยงกจกรรม กบการใชทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน

2. จากแนวทางทนกเรยนนาเสนอในการใชทรพยากรธรรมชาตอยางยงยนโดยตวนกเรยนเองตามหลกเศรษฐกจพอเพยง

2/2.2/3-4

17


3.ตา

รางก

จกรร

มการ

เรยน

ร

กจกร

รม

ชอกจ

กรรม

วต

ถประ

สงค

เนอห

า เว

ลา

สาระ

ท/มฐ

. ตว

ชวดท

1 เรา

จะอย

อยางไ

รเมอ

โลกไรส

ตวแล

ะพช

เพอให

นกเรย

นทรา

บถงค

วามส

าคญข

องคว

ามหล

ากหล

ายแล

ะระบ

บนเวศ

การอ

ยอย

างสมด

ล การ

ขาดอ

งคปร

ะกอบ

ใดไป

กยอ

มสงผ

ลกระ

ทบถง

สงมช

วตทเ

หลออ

ย

1.ให

นกเรย

นชวย

กนหา

รปภา

พทเกด

การเป

ลยนแ

ปลง

กบสภ

าพแว

ดลอม

ท เป

นผลม

าจาก

การต

ดไมท

าลาย

ปา กา

รปลอ

ยของ

เสย แก

สพษ

ในบร

รยาก

าศ ดน

นา

และช

วยกน

อภปร

ายวา

นกเรย

นจะส

ามาร

ถดา

รงชวต

อยใน

สภาพ

นนได

หรอไม

และน

กเรยน

จะปอ

งกนก

ารเกด

สภาว

ะแบบ

นนได

อยางไ

ร 2.

ใหนก

เรยนว

าดรป

สาเห

ตของ

การเก

ดภาว

ะโลกร

อนจา

กการ

ตดไม

ทาลา

ยปา แ

ละอธ

บายว

าถาจ

ะสงผ

ลคว

ามหล

ากหล

ายขอ

งสงม

ชวตอ

ยางไร

50

นาท

1 /

ว 1.2

5

2 เท

คโนโ

ลยชว

ภาพก

บพล

งงานส

เขยว

เพอให

นกเรย

นไดร

ถงขน

ตอนแ

ละปร

ะโยชน

ขอ

งเทคโ

นโลย

ชวภา

พทเกย

วของ

กบกา

รผล

ตพลง

งานหม

นเวยน

ทาให

มนษย

สา

มารถ

ผลตพ

ลงงาน

ทดแท

นนาม

นเพอใช

ใน

อนาค

ตทนา

มนกา

ลงจะ

หมดไ

ป

ใหนก

เรยนท

างานเป

นกลม

3-4 ค

น แล

ะใหแต

ละกล

มสบ

คนขอ

มลกา

รผลต

พลงงา

นทดแ

ทนทผ

ลตจา

กชวม

วล

หรอผ

ลผลต

ทางก

ารเกษ

ตร กา

รผลต

แกสช

วภาพ

(ใหท

าเป

นการ

บาน)

และจ

ดทาบ

อรดแ

สดงข

นตอน

เปนร

ปภาพ

แสดง

การผ

ลตพล

งงานห

มนเวย

น ใน

รปแบ

บตางๆ

โดย

ใหนก

เรยนน

าเสนอ

ดวยว

าในโรง

เรยนข

องนก

เรยน

เหมา

ะทจะ

ผลตพ

ลงงาน

ชนดใ

ด และ

นาเสน

อวธก

าร

50

นาท

2คาบ

1

/ ว 1

.2

6

18


กจกร

รม

ชอกจ

กรรม

วต

ถประ

สงค

เนอห

า เว

ลา

สาระ

ท/มฐ

. ตว

ชวดท

3

สตวใน

โรงเรย

นของ

เราได

รบพล

งงานจ

ากทไ

หนใน

พราม

ดของ

พลงงา

น

เพอให

นกเรย

นสาม

ารถว

เคราะ

หและ

อธบา

ยควา

มสมพ

นธขอ

งการ

ถายท

อดพล

งงานข

องสง

มชวต

ในรป

ของโซ

อาหา

รแล

ะสาย

ใยอาห

าร

ใหนก

เรยนท

างานก

ลม กล

มละ 3

–4 คน

และให

สารว

จสง

แวดล

อมใน

โรงเรย

นบรเว

ณทมส

งมชว

ตหลา

กหลา

ย แล

ะเขยน

หวงโซ

อาหา

รโดยก

ารวา

ดรปส

งมชว

ตและ

โยงให

เหนค

วามส

มพนธ

ของผ

ผลตแ

ละผบ

รโภค แ

ละให

นก

เรยนเข

ยนปร

ะมดข

องกา

รถาย

ทอดพ

ลงงาน

จาก

สงมช

วตใน

หวงโซ

อาหา

รทนก

เรยนเข

ยน โด

ยเรมจ

ากผผ

ลต โด

ยในปร

ะมดใ

หระบ

พลงงา

นในแ

ตละล

าดบข

นขอ

งหวง

โซอาห

าร แล

ะใหนก

เรยนน

าเสนอ

ผลงาน

หนา

ชนเรย

น

50

นาท

2 /

ว 2.1

2

4 ปร

ชญาเศ

รษฐก

จพอ

เพยง

กบกา

รใช

พลงงา

นอยา

งยงย

น

นกเรย

นสาม

ารถว

เคราะ

หและ

อธบา

ยการ

ใชทรพ

ยากร

ธรรม

ชาตท

ใชในก

ารผล

ตพล

งงานใ

หยงย

นตาม

หลกป

รชญา

เศรษฐ

กจพอ

เพยง

ใหนก

เรยนท

างานก

ลม 4–

5 คน

สบคน

ขอมล

โครงก

ารใน

พระร

าชดา

รทเกย

วของ

กบกา

รผลต

การใช

และก

ารปร

ะหยด

พลงงา

น พร

อมนา

เสนอแ

นวทา

งการ

ใชทร

พยาก

รธรร

มชาต

ทใชใน

การผ

ลตพล

งงานอ

ยางย

งยน

50

นาท

2 /

ว 2.2

3,

4

หมาย

เหต:

กจก

รรมท

กกจก

รรมส

ามาร

ถเลอ

กมาใ

ชตาม

ความ

เหมา

ะสม

ไมจา

เปนต

องใช

ตามล

าดบข

องกจ

กรรม

19


4. แหลงขอมลเพมเตม

มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร (มจธ.) , 2556, คมอครความรพนฐานดานพลงงานระดบท 2,

โครงการ การพฒนากระบวนการเรยนรแบบบรณาการดานพลงงานเสรมในหลกสตรประถมและมธยมศกษา (ปท 2) ไดรบการสนบสนนโดย กองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงาน สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน

มหาวทยาลยมหดล , หวงโซอาหาร [Online], Available: http://www.il.mahidol.ac.th/e-media

/ecology/chapter1/chapter1_foodchain1.htm [10 สงหาคม 2556]

คณะผจดทา

ผศ.ดร.จรวรรณ เตยรถสวรรณ รศ.วารณ เตย ดร.นนทน ถาวรงกร นางเครอวลย มณวต นางสาวจตรลดา เจรญวฒเสถยร ดร.นคร ศรสขมบวรชย ผศ.ดร.ปรชา เตมสขสวสด ผศ.ดร.สพฒนพงษ ดารงรตน รศ.ดร.สรอยดาว วนจนนทรตน ผศ.จารรตน วรนสรากล รศ.ดร.ยวพน ดานดสตาพนธ ผศ.ดร.นงพงา คณจกร ผศ.ดร.มารศร เรองจตชชวาลย รศ.นฤมล จยโชค อาจารยปญญานย พราพงษ รศ.ดร.พรนภส ดาราสวาง ผศ.วลกษณา ศรมาวน อาจารยสรตน เพชรนล ดร.สจนต จระชวะนนท ดร.มงคล นามลกษณ นางอรณ โอฬารานนท

หนวยวจยระบบความรอนเชงนเวศ สายวชาเทคโนโลยอณหภาพ คณะพลงงานสงแวดลอมและวสด

มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร 126 ถนนประชาอทศ แขวงบางมด เขตทงคร กรงเทพฯ 10140

โทรศพท. 0-2470-8695-99 ตอ 515, 518 โทรสาร. 0-2470-8674

คํําน - ข่าวการศึกษา ครูทูเดย์ ... ·...

Documents