จรรยา ตันอนุชิตติกุลjournal of economics 18/2 2014,...
TRANSCRIPT
J O U R N A L O F E C O N O M I C S 1 8 / 2
201
4,
JU
L.—
DE
C.
3
ในการศกษาตดตามความเคลอนไหวของการรวมกลมและ ความรวมมอทางเศรษฐกจทสงผลกระทบตอภาวะเศรษฐกจและการเงนของภาคเหนอ ซงรวมถงการเปนประชาคมอาเซยนทกำาหนดเปาหมายการรวมกลมอยางสมบรณในป 2020 โดยประกอบไปดวย 3 เสาหลกหรอ 3 ประชาคมยอย และเสาหลกดานเศรษฐกจหรอ ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC - ASEAN
Economic Community) ซงมขอตกลงทจะเรงรดเปาหมายการรวมกลมเปนป พ.ศ. 2558 หรอ ป 2015 ยอมตองสงผลกระทบตอการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจจากทเคยเปนในทศวรรษกอนหนาอยางมาก การจะดำารงอยในภาวะแวดลอมทมการเปลยนแปลง จำาเปนตองมการปรบตว จงเปนทนาสนใจวา ในภาพรวมแลวการเปน AEC สงผลกระทบตอภาวะเศรษฐกจของภาคเหนออยางไร เหมอนหรอตางจากภาพของประเทศหรอไม และภาคเศรษฐกจสำาคญทขบเคลอนเศรษฐกจของภาค มศกยภาพมากนอยเพยงใด เพอประโยชนในการเตรยมพรอม การปรบตว ตลอดจนการวางกลยทธและแผนงานทเหมาะสมของผทเกยวของโดยเฉพาะกลมทอยในภาคเศรษฐกจและธรกจ
จรรยา ตนอนชตตกล
การวเคราะหความชำานาญในกจกรรมทางเศรษฐกจของภาคเหนอ: นยจากการเปน AEC
1.บทนำา
F A C U L T Y O F E C O N O M I C S C M U .1
8/2
4
งานการศกษาน สนใจศกษาวเคราะหระดบความชำานาญของกจกรรมทางเศรษฐกจตางๆ ของภาคเหนอดวยวธ Location Quotients เพอการพจารณาศกยภาพของแตละกจกรรมทางเศรษฐกจ และทำาการศกษาพฤตกรรมการคา และกจกรรมทางเศรษฐกจของภาคเหนอทเกยวของกบการคาสนคา เนองจากการเปดเสรดานสนคา (Free flow of goods) เปนจดเรมตนในการสงเสรมใหการรวมเปนประชาคมเศรษฐกจทเปน รปธรรมทสด เกดสมฤทธผลทสดตามพมพเขยวของ AEC ตลอดจนมความพรอมของขอมลเพอสนบสนนการศกษามากทสดในปจจบน และหาขอสรปวาควรกำาหนดนโยบายอยางไรเพอใหสามารถควาโอกาสและปรบตวรองรบผลกระทบอยางเหมาะสมบนพนฐานของศกยภาพทม
1 เพอศกษาพฤตกรรมการคาของภาคเหนอ
2 เพอศกษาวเคราะหความชำานาญในกจกรรมทางเศรษฐกจของภาคเหนอและศกยภาพการเตบโต และผลกระทบทอาจมตอแรงงานในภาคเหนอ
3 เพอวเคราะหและเสนอแนะแนวทางการกำาหนดนโยบายและการปรบตวรบผลกระทบตอภาคเศรษฐกจของ ภาคเหนอเมอเปรยบเทยบในระดบประเทศและกบตลาดอาเซยน
2.วตถประสงคของการศกษา
J O U R N A L O F E C O N O M I C S 1 8 / 2
201
4,
JU
L.—
DE
C.
5
3.1 แนวคด ทฤษฏ และสมมตฐาน
จากแนวคดเรอง Economic Base Theory และ Export-Led Growth เชอวา เศรษฐกจของทองถนแบงเปนสองกลม ไดแกกลม Basic economy base ผลตเพอสงออก หารายไดเขาส ทองถน และ Non-basic (สนองความตองการในทองถน) การทเศรษฐกจทองถนจะเตบโตตองพฒนากลม Basic และแนวคดเรอง Location Quotient ชวยในการพจารณาศกยภาพ
วาอตสาหกรรมหรอสาขาเศรษฐกจใดบางทเปน export-oriented นำารายไดเขาสทองถน จากการทอตสาหกรรมหรอสาขาเศรษฐกจนนๆ มความชำานาญมากกวาภาพรวมประเทศ (LQ >1) ในขณะเดยวกน แนวคดเรอง Shift-and-share Analysis จะพจารณา เปรยบเทยบโอกาสการเตบโตของสาขาเศรษฐกจตางๆ เมอเทยบกบภาพประเทศ
สำาหรบภาคเหนอมการสงออกทเตบโตมาโดยตลอด อตสาหกรรมทมยอดการสงออกสง ตลอดจนสาขาเศรษฐกจสำาคญจงนาจะเปนกลม Basic ซงควรจะไดรบอานสงสจากการขยายตวของตลาดและโอกาสการคาทกวางขนในการเปน AEC โดยเฉพาะเมอการเปดเสรทางการคามผลสมบรณ
3.2 วรรณกรรมปรทศน
1 งานศกษาท เกยวกบการประเมนผลกระทบจากการทำาขอตกลงการคาเสร ใน Method-ology for Impact Assessment of Free Trade Agreements โดย Michael G. Plummer, David Cheong, Shintaro Hamanaka (2010) นำาเสนอวธการประเมนผลกระทบทางเศรษฐกจทงระยะกอนและหลงจาก การทำา FTA แลวไวหลายกรณ สำาหรบระยะกอนการทำา FTA และขอมล การคาเพยงพอ อาจประยกตใชตวชวดการคาตางๆ การใชโปรแกรม SMART (Software for Market Analysis and Restrictions on Trade Model) จาก WITS (World Integrated Trade Solution) และการใชโมเดล GTAP (Global Trade Analysis Project) โดยใช Computable General Equilibrium (CGE) สำาหรบระยะภายหลงททำา FTA แลว อาจใช ตวชวด ของการใชสทธประโยชน FTA (Free Trade Agreement Preference Indicators) ตวชวดการคาและสวสดการตาม FTA (Free Trade Agreement Trade and Welfare Indicators) และ Gravity Model และกลาวถงขอจำากด
3.การทบทวนวรรณกรรม
F A C U L T Y O F E C O N O M I C S C M U .1
8/2
6
ในการใชเครองมอตางๆ อาท ตองมขอมลทตองใช และขอมลทกลาวตองมความสมบรณเพยงพอ
ในงานศกษาเรองผลกระทบของการจดตงเขตการคาเสรอาเซยนทมตอการสงออก และสวสดการของประเทศอาเซยน โดย ภควรทย เลศวรยะนกล (2551) ศกษาผลกระทบของการจดตงเขตการคาเสรอาเซยนทมตอการสงออกภายในกลมอาเซยน (Intra-ASEAN Trade) และการสงออกไปนอกกลมของประเทศอาเซยน 5 โดยใชขอมลอนกรมภาคตดขวาง (Panel Data) ตงแต ค.ศ.1980-2006 ใชแบบจำาลอง Gravity ในการวเคราะห ดวยวธการประมาณคาแบบ OLS และ ทดสอบความแตกตางมลคาการสงออก ระหวางกอนและหลงการจดตงเขต การคาเสรอาเซยนโดยวธ Chow-Test สรปการศกษาไววา การจดตงเขต การคาเสรอาเซยนทำาใหมมลคาการคากนภายในกลม AFTA มากขน (Export Increased) แตการคาภายนอกกลมไมสามารถสรปไดชดเจน และให ขอเสนอแนะสำาหรบกรณทสนใจศกษาเพมเตมอาท การจดตงเขตการคาเสรอาเซยน ทำาใหม Comparative Advantage มากขนหรอไม
ในงานศกษาเรอง The Economics of the ASEAN Economic Community โดย Peter A. Petri, Michael Plummer และ Fan Zhai (2010) มงประมาณการผลกระทบทนาจะเปนจาก AEC ทใกลเคยงความจรงทสดในระดบตำาสด ศกษาประโยชนทจะไดรบจากความหลากหลายทเพมขนและผลตภาพทสงขน ซงสมพนธกบ Economy of scale และการเปลยนแปลงของการกระจายของ หนวยผลตตามผลตภาพ และศกษาวาผลกระทบใดทดงดดใหหนสวนใหม จากภายนอกเขาสเครอขาย hub and spoke ของขอตกลงการเปดเสรทางการคาของอาเซยน โดยใช CGE model กบ GTAP Version 7 และการจำาลองสถานการณตาม AEC Blueprint โดยองจากประมาณการกำาหนดเวลาป 2558 (base line) การขยายตวของเศรษฐกจอาเซยนตามประมาณการของ IMF แตคงนโยบายการคาไวในระดบของป 2547 สรปการศกษาไววา AEC นาจะสงผลใหเกดการเตบโตทางการคาทเขมแขงทงกบสมาชกอาเซยน และกบประเทศทสาม สงผลให ผลผลตภาคอตสาหกรรมของอาเซยนเพมขนอยางมากแตผลผลตของวตถดบ ของอาเซยนจะลดลงบาง ณ base line ในขณะทผลกระทบตอภาคบรการจะดมาก แตมความหลากหลายทสงกวา สำาหรบการคาและการลงทนอาจมผลกระทบ แบบ diversion effect บางแตในภาพรวมแลวโลกนาจะไดรบประโยชนโดยเฉพาะหาก AEC นำาไปส FTA ใหมกบภายนอกดวย เพราะจะทำาใหหนสวนจำานวนมาก
J O U R N A L O F E C O N O M I C S 1 8 / 2
201
4,
JU
L.—
DE
C.
7
ไดรบผลประโยชนสทธทเพมขน อกทง AEC จะชวยเรงการรวมตวของกลมประเทศ CLMV เขามาในภมภาค โดยใหขอเสนอแนะอาท การเปน AEC ตองอาศยพนธะทางการเมองมาก จะตองมการปรบปรงเชงโครงสรางอนอาจนำาไปสความตงเครยดทางการเมองได แตจะสงผลใหเกดประโยชนอยางมากเมอเอาชนะความทาทาย ทกลาวนได และทามกลางภาวะแวดลอมทยากลำาบากของโลกในปจจบน มทางเลอก ของนโยบายจำานวนนอยมากทสามารถเออประโยชนไดในขนาดเดยวกน
2 งานศกษาทเกยวกบศกยภาพสาขาเศรษฐกจของภาคเหนอ ในการศกษาศกยภาพ และประสทธภาพทางเศรษฐกจของสาขาการผลตตางๆ ของภาคเหนอตอนบน โดยการวเคราะหแบบชฟทแชร โดยวาทน ทองยน (2551) ไดศกษาวเคราะหศกยภาพและประสทธภาพของภาคอตสาหกรรมตางๆ ของภาคเหนอตอนบน โดยคำานวณระดบความชำานาญและใชการวเคราะหแบบ Shift-Share และการกำาหนดตำาแหนงยทธศาสตรแบบจำาลอง BCG ใชขอมล GDP GRP GPP 16 สาขา ณ ราคาคงทป 2531 ตงแตป 2540-2549 สรปการศกษาไววา เมอเปรยบเทยบภาคเหนอตอนบนกบประเทศแลว สาขาเหมองแรฯ การศกษา และบรการสขภาพฯ เปนสาขาการผลตสำาคญ 3 ลำาดบแรกทภาคเหนอตอนบน มระดบความชำานาญสงกวา ในขณะทสาขาประมง ลกจางครวเรอน และกอสราง เปนสาขาการผลตทภาคเหนอตอนบนมความสามารถในการแขงขนสงกวา สาขาเดยวกนของประเทศ และจดให กอสราง บรการสขภาพฯ บรหารราชการฯ และ ลกจางครวเรอนฯ เปนกลม Star เนองจากมความชำานาญในการผลตมากกวาประเทศ และมความสามารถในการแขงขนสงกวาประเทศ ในขณะทจดใหสาขาอตสาหกรรม ไฟฟาฯ ขายปลกสงฯ โรงแรมฯ ขนสงฯ ตวกลางทางการเงน และบรการชมชนฯ เปนกลม Dog เนองจากมความชำานาญในการผลตและมความสามารถในการแขงขนตำากวาประเทศ โดยกลาวถงขอจำากดของเครองมอและ การวเคราะหไวดวย อาท ความยบยอยในการแบงซอยสาขาการผลตมผลตอ Competitive Shift Component (D-Shift) โดยหากแบงละเอยดมากคาทได มแนวโนมทจะลดลง และการนำา Growth Share Matrix หรอ BCG Model มาประยกตเพอวเคราะหสาขาเศรษฐกจ ควรมองทางดานจรยธรรมความรบผดชอบ ตอผทมสวนเกยวของ ตลอดจนความปฏสมพนธระหวางสาขาเศรษฐกจและสงคมทเปนลกโซทงระบบดวย อาทกรณสนคาเกษตรและอตสาหกรรมเกษตร
F A C U L T Y O F E C O N O M I C S C M U .1
8/2
8
การศกษานเลอกใชป พ.ศ. 2550 (ปทมการลงนามใน AEC Blueprint) เปนปสงเกตการณกรณกอนการเปลยนแปลง และป พ.ศ. 2554 เปนปสงเกตการณกรณหลงการเปลยนแปลง (เนองจากป พ.ศ. 2553 ประเทศในกลม ASEAN 5 ไดปรบลดภาษนำาเขาเปนศนยเกอบทงหมดยกเวนรายการทระบไวใน ขอยกเวน ในขณะทอก 4 ประเทศจะทยอยปรบลดใหครบภายในป พ.ศ. 2558 น และเปนปลาสดทมขอมลเผยแพร
ครบถวน ณ วนททำาการศกษา) และเนองจากการศกษาครงน มงตอบคำาถามในระดบภมภาค ซงมขอจำากดดานขอมลสงมากทงสวนของขอมลทมรายละเอยดในระดบภมภาค และขอมลเผยแพรรายสนคาหรอกจกรรมทางเศรษฐกจทจะใชเปรยบเทยบกบประเทศอน ทำาใหการวเคราะหขอมลหลายกรณตองทำาในระดบ Aggregate หรอเทยบเคยงใหอยในระดบทสามารถเปรยบเทยบกนได
การศกษาวเคราะหระดบความชำานาญและโอกาสการเตบโตของกจกรรมเศรษฐกจสำาคญของภาคเหนอ จำาแนกตามโครงสรางสาขาเศรษฐกจของผลตภณฑมวลรวมในภมภาค1 (Gross Regional Product -GRP) โดยใช Location Quotient และ Shift-Share Analysis ประกอบกบขนาดการจางงานในแตละกจกรรมทางเศรษฐกจของภาคเหนอ2 ศกษาระดบ ความชำานาญของประเทศไทยและประเทศสมาชกอาเซยนอนๆ แบบ Aggregate Sector3 รวมทงศกษาพฤตกรรมการคา ของภาคเหนอในภาพรวม4 กอนและหลงการดำาเนนการ ตามขอตกลงของ AEC ทงกบประเทศสมาชกอาเซยนและ กบภาพรวมในโลก และศกษาพฤตกรรมในระดบอตสาหกรรมโดยเลอกอตสาหกรรมทภาคเหนอมสดสวนการสงออกสงสด 5 อนดบแรก และอตสาหกรรมทมนยทางสงคมและเศรษฐกจของภาคเหนอ
4.วธการศกษา
1ขอมล GDP และ GRP Chain
volume Measures (Reference
Year 2002) เผยแพรของ สำานกงาน
คณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจ
และสงคมแหงชาต www.nesdb.
go.th
2ขอมลของสำานกงานสถตแหงชาต
เผยแพรในตารางสถตของ ธปท.
RG_NR_047 : การสำารวจภาวะการ
ทำางานของประชากรในภาคเหนอ
(ปรบปรงลาสด : 08 ม.ค. 2555)
และ EC_RL_009_S4_NR : การ
สำารวจภาวะการทำางานของประชากร
(ชดใหม ISIC Rev.4) ในภาคเหนอ
(ปรบปรงลาสด : 30 พ.ค. 2557)
http://www.bot.or.th/Thai/Sta-
tistics/EconomicAndFinancial/
RealSector/Pages/Index.aspx#
3การเปรยบเทยบขอมล GDP ในระดบ
ประเทศ ใชขอมลของ World Bank
ไดแก GDP (Constant 2005 USD)
ซงไมมขอมลของเมยนมาร http://
data.worldbank.org/indicator/
NY.GDP.MKTP.KD การจำาแนก
GDP ตามภาค เศรษฐ กจแบบ
Aggregate Sector ใชสดสวน
รอยละของมลคาเพมตอ GDP ไดแก
Agriculture, Value Added (% of
GDP), Industry, Value Added
(% of GDP), และ Services, Value
Added (% of GDP)
4ขอมลมลคาการนำาเขาสงออกโดย
ผประกอบการในภาคเหนอจากกรม
ศลกากร
J O U R N A L O F E C O N O M I C S 1 8 / 2
201
4,
JU
L.—
DE
C.
9
การคำานวณหาคาระดบความชำานาญโดยวธ Location Quotient (LQ)
LQ I,NR,TH =(eI,NR / eNR)(EI,TH / ETH)
โดยทeI,NR = รายไดหรอผลผลตทางเศรษฐกจทสนใจในสาขาการผลต I
ของภาคเหนอEI,TH = รายไดหรอผลผลตทางเศรษฐกจทสนใจในสาขาการผลต I
ของประเทศไทยeNR = รายไดหรอผลผลตทางเศรษฐกจทสนใจในทกสาขาการผลต
ของภาคเหนอETH = รายไดหรอผลผลตทางเศรษฐกจทสนใจในทกสาขาการผลต
ของประเทศไทย
การแปลผล
LQ > 1 ทองถนชำานาญกวา หรอนาจะเปนสาขาการผลตเพอสงออก หรอสาขาการผลตฐาน (หา Non-basic sector ไดจากการเทยบบญญตไตรยางศกบยอดรวม หรอ [1 / LQI ] Xi])
LQ < 1 ภาพใหญชำานาญกวา (ทองถนเปน non basic sector ใหบรการเฉพาะในพนทหรอพงพาการนำาเขา)
LQ = 1 ระดบเดยวกน
การคำานวณหาคาระดบความชำานาญโดยวธ Shift-Share
Economic Growth Component (Share) = (ET2 - ET1) / ET1
Compositional Mix Growth (P-Shift) = (EI2 / EI1) – (ET2 / ET1)
Competitive Position Growth (D-Shift) = (eI2 / eI1) – (EI2 / EI1)
F A C U L T Y O F E C O N O M I C S C M U .1
8/2
10
โดยท
eI1 = ผลผลตทางเศรษฐกจสาขา I ของทองถน ในชวงตนของเวลา
eI2 = ผลผลตทางเศรษฐกจสาขา I ของทองถน ในชวงปลายของเวลา
EI1 = ผลผลตทางเศรษฐกจสาขา I ของประเทศไทย ในชวงตนของเวลา
EI2 = ผลผลตทางเศรษฐกจสาขา I ของประเทศไทย ในชวงปลายของเวลา
ET1 = ผลผลตทางเศรษฐกจรวม ของประเทศไทย ในชวงตนของเวลา
ET2 = ผลผลตทางเศรษฐกจรวม ของประเทศไทย ในชวงปลายของเวลา
การแปลผล
Economic Growth Component (Share) คอ หาอตราการเตบโตของสาขาการผลตใดตอการเตบโตโดยรวมของผลผลตทางเศรษฐกจของประเทศ (Aggregate National Growth Rate)
Compositional Mix Growth (Proportionality Shift หรอ P-Shift) เกดจากสาขาการผลตทสนใจ ”เตบโต„ เรวกวาภาพรวมเปน + สาขาการผลตทพจารณากำาลงมการขยายตวในระดบประเทศเปน - สาขานนกำาลงเสอม หรอ ลดความสำาคญลงเมอพจารณาในระดบประเทศ
Competitive Position Growth (Differential Shift หรอ D-Shift) เกดจากสาขาการผลตของทองถน ”เตบโต„ เรวกวาสาขาการผลตเดยวกนของประเทศเปน + สาขาการผลตทพจารณาของทองถนมความสามารถในการแขงขน
(competitiveness) สงกวาสาขาเดยวกนของประเทศ เปน - สาขาการผลตทพจารณาของทองถนมความสามารถในการแขงขนนอย
กวาสาขาเดยวกนของประเทศ
J O U R N A L O F E C O N O M I C S 1 8 / 2
201
4,
JU
L.—
DE
C.
11
5.1 พฤตกรรมการคาของภาคเหนอ
พบวาในระหวางปทสนใจศกษา การคาของภาคเหนอขยายตวขน โดยมมลคาการสงออกสงกวาการนำาเขาอยางตอเนอง โดยมการขยายตวของการคากบประเทศทมการรวมตวทางเศรษฐกจตาม AEC ไดแก กลมสมาชกอาเซยนและประเทศคเจรจาเดม
แตหดตวลงในตลาดสหรฐ และตะวนออกกลาง ในขณะทสดสวนการคากบสวนอนของโลกคงตว ทงน ในป 2555 เมอพจารณาดลการคาภาคเหนอกบประเทศสมาชกอาเซยน พบวาภาคเหนอไดดลกบทกประเทศโดยเกนดลสงสดในการคากบเมยนมาร แตเมอพจารณาการคาของภาคเหนอกบประเทศค เจรจาทง 6 พบวาภาคเหนอขาดดลการคากบ ญปน เกาหลใต และอนเดย แตเกนดลการคากบจน ออสเตรเลย และนวซแลนด
5.ผลการศกษา
แผนภาพท 1 — การคาของภาคเหนอในโลก
6,000
5,000
4,000
3,000
2,000
1,000
02550 2551 2552 2553 2554 2555
Million USD
Total ExpTrade Total Imp
F A C U L T Y O F E C O N O M I C S C M U .1
8/2
12
แผนภาพท 2 — สดสวนการคาของภาคเหนอกบประเทศและกลมตางๆ
หมายเหต :
Dialogue – ประเทศคเจรจา ในทนหมายถงเฉพาะประเทศในกลม ASEAN Plus เดมซงเปนสมาชกในกลม RCEP ดวย 6 ประเทศ ไดแก จน (CN) ญปน (JP)
เกาหลใต (KR) อนเดย (IN) ออสเตรเลย (AU) และ นวซแลนด (NZ)
ROW – The Rest of the World ไดแก ประเทศอนๆ ทเหลอในโลกซงไมไดระบไวหรอไมไดเปนสมาชกในกลมประเทศทไดระบไว
39%Dialogue2550 2554
6% ROW 6% ROW
ME 11%ME 3%
USA 8%
USA 6%
Hong Kong 5%
Hong Kong 7%
EU 11%
EU 12%
20%ASEAN
23%ASEAN
43%Dialogue
แผนภาพท 3 — การคาของภาคเหนอกบกลมประเทศสมาชกอาเซยน ในป พ.ศ. 2555
แผนภาพท 4 — การคาของภาคเหนอกบกลม ASEAN Related ในป พ.ศ. 2555
500
400
300
200
100
0เมยนมาร สงคโปร มาเลเซย ฟ�ลปปนส สปป.ลาว เว�ยดนาม อนโดนเซย กมพ�ชา
Million USDImports
15.0
Exports
380.2
117.7
200.9
73.2
127.2
19.0
90.1
31.5
82.7
12.534.7
3.125.6 0.310.5
1,500
1,000
500
0ญปน จน เกาหลใต ออสเตรเลย นวซแลนด อนเดย
Million USDImports
808.0 249.7 73.2 4.5 15.0 14.2
Exports
588.3
494.1
61.9 53.9 21.5 12.4
J O U R N A L O F E C O N O M I C S 1 8 / 2
201
4,
JU
L.—
DE
C.
13
1 ดานการสงออก ในป 2554 ภาคเหนอสงออกไปยงกลมประเทศอาเซยน จน EU และฮองกง ในสดสวนทเพมขน และสงออกไปญปน สหรฐอเมรกา และกลมตะวนออกกลางในสดสวนทลดลง ประเทศสมาชกอาเซยนทภาคเหนอสงออกสนคามลคาสงสด 5 อนดบแรก ไดแก เมยนมาร สงคโปร มาเลเซย ลาว และฟลปปนส ตามลำาดบ โดย 4 อนดบแรกไมเปลยนแปลงจากป 2550 แตมลคาการสงออกไปยงอนโดนเซยลดลงจนเหลอเพยงประมาณรอยละ 61 ของมลคาสงออกในป 2550 ในขณะทมลคาการสงออกไปยงฟลปปนสเพมขน
แผนภาพท 5 — สดสวนการสงออกของภาคเหนอแยกรายประเทศสำาคญ
2550 2554
ROW 10%ROW 9%
ME 9% ME 4%
USA 10%
USA 7%
Hong Kong 6%
Hong Kong 7%
EU 13%EU 14% 14%
China12%China
27%ASEAN
22%ASEAN
17%Japan
19%Japan
แผนภาพท 6 — สดสวนการสงออกของภาคเหนอไปยงอาเซยนแยกรายประเทศสมาชก
2550 2554
1% กมพ�ชาเว�ยดนาม 3%
0% บรไนอนโดนเซย 3%ฟ�ลปปนส 4%
สปป.ลาว 8%
มาเลเซย 14%
28%สงคโปร
39%เมยนมาร
2% กมพ�ชาเว�ยดนาม 2%
0% บรไนอนโดนเซย 6%
ฟ�ลปปนส 4%
สปป.ลาว 7%
มาเลเซย 16%
38%สงคโปร
25%เมยนมาร
F A C U L T Y O F E C O N O M I C S C M U .1
8/2
14
อตสาหกรรมในภาคเหนอทมมลคาการสงออกสงสด 7 ลำาดบแรก (ไมรวมหมวด other products) มสดสวนประมาณรอยละ 62 ของยอดการสงออกทงหมดของภาคเหนอในปทกลาว ไดแก 1) เครองจกร ชนสวนและอปกรณ 2) คอมพวเตอร ชนสวน อปกรณและ เครองมอดานโทรคมนาคม 3) Optical appliance and instruments 4) อญมณ และ เครองประดบ 5) เครองใชไฟฟา และชนสวน 6) อาหาร และ7) สงทอและเสนใย สำาหรบการสงออกสงไปยงกลมประเทศอาเซยน สนคาสงออกหลกสวนใหญเปนกลมเดยวกบ 7 หมวดแรกทกลาวยกเวนหมวด สงทอฯ และหมวด อญมณฯ โดย 5 อนดบแรก เรยงตามมลคาการสงออกสงสด ไดแก หมวดคอมพวเตอร ชนสวน อปกรณ เครองมอโทรคมนาคม หมวดอาหาร หมวดเครองจกรชนสวนและอปกรณ หมวดเครองใชไฟฟาและชนสวน และหมวดรถยนตนงสวนบคคล (Passenger car)
ตารางท 1 — สนคาสงออกทมมลคาสง 5 อนดบแรกทภาคเหนอสงไปยงประเทศสมาชกอาเซยน ป 2554
ประเทศ อนดบ 1 อนดบ 2 อนดบ 3 อนดบ 4 อนดบ 5
เมยนมาร อาหาร ยางลอ และยางใน
เครองใชไฟฟาและชนสวน
เคมภณฑ เครองดม
สงคโปร คอมพวเตอรชนสวน อปกรณ เครองมอโทรคมนาคม
Other products Measuring, checking and precision instruments
เครองจกร ชนสวน อปกรณ
เครองใชไฟฟาและชนสวน
มาเลเซย Other products คอมพวเตอรฯ Optical appliance and instruments
เครองจกร ชนสวน อปกรณ
อาหาร
สปป. ลาว Passenger car เครองจกร ชนสวน อปกรณ
ซเมนต Other dairy products
Petroleum products
ฟลปปนส Other dairy products
คอมพวเตอรฯ ใบยาสบ Plastic materials Optical appliance and instruments
อนโดนเซย Plastic materials
Optical appliance and instruments
ใบยาสบ Pulp อาหาร
เวยดนาม Plastic materials
อาหารสตว ผลไม Maize and maize products
Optical appliance and instruments
กมพชา Passenger car Vans & buses (ขนผโดยสาร)
Other dairy products
เครองจกร ชนสวน อปกรณ
ใบยาสบ
บรไน อาหาร Furniture and parts
ผลไม คอมพวเตอร ชนสวน อปกรณ เครองมอโทรคมนาคม
Nails, screws, nuts, bolts, rivets and the like
J O U R N A L O F E C O N O M I C S 1 8 / 2
201
4,
JU
L.—
DE
C.
15
2 ดานการนำาเขา ในป 2554 ภาคเหนอนำาเขาจากกลมประเทศอาเซยนและประเทศคเจรจาอก 6 ประเทศในสดสวนทเพมขนจากรอยละ 61 เปน รอยละ 72 โดยเพมในกลมอาเซยน (จากรอยละ 15 เปน รอยละ 18) ญปน จน EU และฮองกง ขณะทนำาเขาจากภายนอกกลมจากสหรฐอเมรกาและกลมตะวนออกกลางในสดสวนลดลง
สนคานำาเขาหลกของภาคเหนอมากกวารอยละ 80 เปนสนคาหมวดวตถดบและสนคาขนกลาง รองลงมาคอ หมวดสนคาทน อยางไรกดสดสวนการนำาเขารวมของสนคาทง 2 หมวดทกลาวลดลงจากป 2550 โดยนำาเขาสนคาประเภทวตถดบและสนคาขนกลางมากทสดจากญปน สงคโปร ฮองกง จน สหรฐอเมรกา เกาหลใต มาเลเซย เยอรมน และ ไตหวน ประเภททนำาเขามากทสด ไดแก ชนสวนอเลกทรอนกสและเครองใชไฟฟา (รอยละ 22 ของมลคานำาเขารวมป 2554 และรอยละ 41 ของมลคาการนำาเขาวตถดบและสนคาขนกลาง) การนำาเขาวตถดบฯ มลคารวมสงสวนใหญเปนการนำาเขาชนสวนอเลกทรอนกสและเครองใชไฟฟา แกว โลหะ พลาสตก และเคม จากญปน ชนสวนอเลกทรอนกสและเครองใชไฟฟา และพลาสตกจากสงคโปร รวมถงชนสวนอเลกทรอนกสและเครองใชไฟฟา จากจน เกาหลใต มาเลเซย และฟลปปนส เปนตน สำาหรบสนคาทนสวนใหญนำาเขาจากญปน จน เยอรมน ฮองกง สงคโปร มาเลเซย ไตหวน และสหรฐอเมรกา เปนสำาคญ ประเภททมการนำาเขามากทสด ไดแก เครองจกรและชนสวนอนๆ (รอยละ 10 ของมลคานำาเขารวมป 2554 และรอยละ 38 ของมลคาการนำาเขาสนคาทนรวมป 2554) ทงน เปนทนาสงเกตวาภาคเหนอมการนำาเขาจากฟลปปนสและเวยดนาม ในสดสวนทเพมขนและสวนใหญอยในหมวดวตถดบและสนคาขนกลาง
แผนภาพท 7 — มลคาการนำาเขาสนคาของภาคเหนอแยกรายประเภท
1,400 2,500
2,000
1,500
1,000
500
1,200
1,000
800
600
400
200
0 02550 2551 2552 2553 2554 2555
Million USD
3. Capitalgoods
1. Consumergoods
2. Raw materials and intermediate goods
4. OtherImports
TotalImports
1,017
501
125
1,124
541
199
1,171
508
199
F A C U L T Y O F E C O N O M I C S C M U .1
8/2
16
5.2 การวเคราะหความชำานาญในกจกรรมทางเศรษฐกจของภาคเหนอ (RELATIVE SPECIALIZATION) ศกยภาพการเตบโต และผลกระทบ ทอาจมตอแรงงานในภาคเหนอ
ผลการศกษาจากการใชขอมลดานรายไดของสาขาการผลต 16 หมวดในการวเคราะห LQ แสดงมมมองทนาสนใจวา สาขาการผลตเพอสงออกซงเปนสาขาการผลตฐาน (Basic income sector) ของภาคเหนอซงม LQ มากกวา 1 หรอจดวามความชำานาญมากกวาระดบประเทศ ไดแก สาขาการเกษตร สาขาการศกษา สาขาลกจางในครวเรอนสวนบคคล
แผนภาพท 8 — สดสวนการนำาเขาของภาคเหนอแยกรายประเทศสำาคญ
แผนภาพท 9 — สดสวนการนำาเขาของภาคเหนอจากประเทศสมาชกอาเซยน
2550 2554
ROW 10%
Taiwan 3%ME 2%
USA 4%
Hong Kong 6%
EU 8%
China 11%18%
ASEAN
38%Japan
9% ROW
Taiwan 3%
ME 13%
USA 7%
Hong Kong 4%
EU 7%
China 8%15%
ASEAN
34%Japan
2554
0.1% กมพ�ชา
เว�ยดนาม 4.3%1% อนโดนเซย
ฟ�ลปปนส 8%
สปป.ลาว 10%
28%มาเลเซย
45%สงคโปร
เมยนมาร 3.5%
2550
0.7% กมพ�ชา
เว�ยดนาม 1.6%1.3% อนโดนเซย
ฟ�ลปปนส 2%
สปป.ลาว 11%
28%มาเลเซย
50%สงคโปร
เมยนมาร 5%
J O U R N A L O F E C O N O M I C S 1 8 / 2
201
4,
JU
L.—
DE
C.
17
สาขาบรการสขภาพ สาขาการกอสราง สาขาเหมองแร และสาขาการบรหารราชการ5 แตเมอพจารณาโดยใช Aggregate Sector พบวา กจกรรมเศรษฐกจทภาคเหนอ มความชำานาญมากกวาระดบประเทศ คอ ภาคเกษตรกรรม ซงเปนกจกรรมเศรษฐกจทภาคเหนอมความชำานาญมากกวาภาคอนๆ ทงหมดยกเวนภาคใต ในขณะเดยวกน เมอเปรยบเทยบกนในระดบประเทศสมาชกอาเซยนดวยกน ไทยมระดบความชำานาญในภาคเกษตรกรรมมากกวาสงคโปร มาเลเซย และบรไน
แผนภาพท 10 — Location Quotients ของภาคเหนอระหวางป 2550 - 2554
5กรณของสหรฐฯ Bureau of Labor
Statistics ไดสรางเครองมอการ
คำานวณ LQ ระดบภมภาคใหสามารถ
เขาใชงานไดทางเวบไซต แตคำาแนะนำา
ในการพจารณาศกยภาพของสาขา
เศรษฐกจหรอกลมอตสาหกรรม
จะไมนำาผลของสาขาการบรหาร
ราชการมาพจารณา เนองจากขอมล
เนนกจกรรมเศรษฐกจทมาจาก
ภาคเอกชนเทานน http://www.bls.
gov/help/def/lq.htm
4
3
2
1
02004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011p
LQ: Northern Region
3.1
2.4
1.97
3.3
2.3
1.641.30
1.66
Agri
EducationPrivate HH
ConstructionMiningPublic adminR E, rentFin. InterElectricityTradeHotel
2.072.1
Health
F A C U L T Y O F E C O N O M I C S C M U .1
8/2
18
ตารางท 2 — ความชำานาญในกจกรรมเศรษฐกจของภาคเหนอในป 2554 พจารณาแบบ Aggregate Sector เปรยบเทยบกบแตละภมภาคของประเทศ
เปรยบเทยบภาคเหนอ
กบภาคอนๆ ของไทยภาคเกษตร ภาคอตสาหกรรม ภาคบรการ
ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เหนอชำานาญกวา เหนอชำานาญกวา -
ภาคใต - เหนอชำานาญกวา -
ภาคตะวนออก เหนอชำานาญกวา - เหนอชำานาญกวา
ภาคตะวนตก เหนอชำานาญกวา - เหนอชำานาญกวา
ตารางท 3 — สรปความชำานาญในกจกรรมเศรษฐกจพจารณาแบบ Aggregate Sector ของประเทศไทย เมอเปรยบเทยบกบประเทศสมาชกอาเซยนอนในป 2554
เปรยบเทยบประเทศไทย
กบประเทศอนในอาเซยนภาคเกษตร ภาคอตสาหกรรม ภาคบรการ
สงคโปร ไทยชำานาญกวา ไทยชำานาญกวา -
อนโดนเซย - - ไทยชำานาญกวา
มาเลเซย ไทยชำานาญกวา ไทยชำานาญกวา -
ฟลปปนส - ไทยชำานาญกวา -
บรไน ไทยชำานาญกวา - ไทยชำานาญกวา
กมพชา - ไทยชำานาญกวา ไทยชำานาญกวา
สปป.ลาว - ไทยชำานาญกวา ไทยชำานาญกวา
เวยดนาม - ไทยชำานาญกวา ไทยชำานาญกวา
เมอนำา LQ ทง 16 หมวดของภาคเหนอมาพจารณารวมกบขนาดเศรษฐกจและการจางงาน โดยใหความสนใจกลมทจดเปน basic income หรอฐานการผลตเพอหารายไดเขาสทองถนเปนสวนใหญตามแนวคดเรอง Economic base พบวา สาขาเกษตรกรรม ปาไม และประมง เปนกจกรรมเศรษฐกจทภาคเหนอมความชำานาญสงทสดเมอเทยบกบประเทศในป 2554 และมระดบความชำานาญเพมขน นอกจากน ยงเปนภาคทมการจางงาน สงสดตามขอมลของสำานกงานสถตแหงชาตอกดวย คอประมาณ 3.4 ลานคน หรอรอยละ 47.7 ของการจางงานรวมภาคเหนอซงมประมาณ 7.2 ลานคน แตหากพจารณาในแง มลคาเพมในระบบเศรษฐกจภาคเหนอ กลบมสดสวนเพยงรอยละ 20 ของ GRP ภาคเหนอ หรอประมาณ 117,856 ลานบาท การสงเสรมและสนบสนนใหมการพฒนาประสทธภาพและสามารถใชศกยภาพของความชำานาญทมใหมากขนจะชวยเพมมลคาทางเศรษฐกจ อนจะสงผลตอการเตบโตของรายไดในภาคเกษตร และเออใหแรงงานในสาขาเกษตรกรรมฯ มฐานะและความเปนอยทดขน
J O U R N A L O F E C O N O M I C S 1 8 / 2
201
4,
JU
L.—
DE
C.
19
สาขาการศกษา เปนกจกรรมเศรษฐกจทภาคเหนอมความชำานาญรองลงมาจากสาขาเกษตร ตามขอมลของสำานกงานสถตแหงชาตมการจางงานในภาคการศกษาเพยง รอยละ 3.7 จากการจางงานรวมภาคเหนอ หรอประมาณ 264,180 คน และสามารถ สรางมลคาเพมในระบบเศรษฐกจภาคเหนอในสดสวนรอยละ 8.2 ของ GRP ภาคเหนอ หรอประมาณ 48,104 ลานบาท แมในป 2554 LQ ของสาขาการศกษายงคงสงกวาประเทศแตมแนวโนมลดลง สมควรทภาครฐจะใหการสนบสนนเพอใหรกษาศกยภาพทม และพฒนาใหดยงขน เนองจากเปนกจกรรมการใหบรการทไดรบการประเมนวามอนาคต มศกยภาพมากเพยงพอทจะแขงขนไดในตลาดอาเซยน โดยเฉพาะในกลม CLMV (ศนยวจยกสกรไทย, 2556) อกทงภาคเหนอมสถานศกษาทมชอเสยงจำานวนมาก มสภาพแวดลอมโดยรวมทเออตอธรกจ และมคาใชจายในระดบทพอยอมรบได
สาขาลกจางในครวเรอน เปนกจกรรมเศรษฐกจทภาคเหนอมความชำานาญสงกวาประเทศเปนลำาดบท 3 ในป 2554 และ ม LQ สงทสดเมอเปรยบเทยบกบทกภาคของประเทศ และมอตราการเพมขนสงทสดใน 16 กจกรรมเศรษฐกจคอเพมขนถงรอยละ 31.1 โดยมการจางงานในสาขาครวเรอนเพยงประมาณ 43,880 คน หรอ รอยละ 0.6 จากการจางงานรวมภาคเหนอ และสรางมลคาเพมประมาณ 1,269 ลานบาทหรอ รอยละ 0.2 ของ GRP ภาคเหนอ อยางไรกด สาขาลกจางในครวเรอนมความนาสนใจ เนองจาก แสดงถงศกยภาพของภาคบรการทมตอทองถน
สาขาบรการสขภาพ เปนกจกรรมเศรษฐกจทภาคเหนอมความชำานาญสงกวาประเทศเปนลำาดบท 4 และ ม LQ สงทสดเมอเปรยบเทยบกบทกภาคของประเทศเชนกน มการจางงานประมาณ 144,040 คน หรอรอยละ 2.0 จากการจางงานรวมภาคเหนอ และสรางมลคาเพมประมาณ 19,982 ลานบาท หรอรอยละ 3.4 ของ GRP ภาคเหนอ สาขาบรการสขภาพ เปนสาขาทไดรบการประเมนวามศกยภาพสง (สำ�นกง�นคณะกรรมก�รพฒน�ก�รเศรษฐกจและสงคมแหงช�ต, 2554) และไดรบการบรรจไวในแผนพฒนาเศรษฐกจของกลมจงหวดในภาคเหนอ (สำ�นกง�นบรห�รยทธศ�สตรกลมจงหวดภ�คเหนอตอนบน 1, มปป.) ทอางองนโยบายของรฐบาลทมแผนผลกดนประเทศไทย ใหเปนศนยกลางสขภาพนานาชาต หรอ Medical Hub ตามแผนในบรการ 4 สาขา ไดแก บรการทางการแพทย สปา แพทยแผนไทย และสมนไพรไทย โดยมเปาหมายหลกตองการนารายไดเขาสประเทศไทย และกอใหเกดการพฒนาดานบรการสขภาพ ในประเทศ
F A C U L T Y O F E C O N O M I C S C M U .1
8/2
20
แผนภาพท 11 — LQ รายกจกรรมเศรษฐกจของภาคเหนอในป 2554 เปรยบเทยบกบป 2550 โดยพจารณารวมกบขนาดการจางงานในแตละภาคเศรษฐกจ
3.5
3.0
2.5
2.0
1.5
1.0
0.5
0-30% -20% -10% 0% 10% 20% 30% 40%
% การเปลยนแปลงของ LQ ป 2007-2011
LQ ป 2011 ขนาด bubble - การจางงาน (หนวย: พนคน)
4.0
3.5
3.0
2.5
2.0
1.5
1.0
0.5
0-30% -20% -10% 0% 10% 20% 30% 40%
% การเปลยนแปลงของ LQ ป 2007-2011
LQ ป 2011 ขนาด bubble - GRP (หนวย: พนลานบาท)
Agriculture3,444
264
Constuction
367Hotel
Public Admin.
HealthMining11
R.E.1,040
661
Fin. Inter
Transportation
HH emp & OT
21 Elec.
83
63 76
189
269 Trade
Manu.
144
516
Education44
112.8 Agriculture
48.1
Constuction
13.1Hotel
Public Admin.
Health
Mining23.6
R.E.66.2
102.4 5.0
Fin. Inter
Transportation
Ot. socialservices
Ot. socialservices
HH emp & OT
Elec.
24.5
29.6 46.9
6.7
46.2Trade
Manu.
Fishing
20.0
24.1
Education
1.3
17.8
J O U R N A L O F E C O N O M I C S 1 8 / 2
201
4,
JU
L.—
DE
C.
21
เมอนำารายไดของสาขาการผลตทง 16 หมวดมาวเคราะหโดยวธ Shift-share พบวาสาขาการผลตทภาคเหนอมศกยภาพในการพฒนาสงสด ไดแก สาขาการบรการดานสขภาพและสงคม และสาขาการไฟฟา แกส และการประปา เนองจากเปนสาขาทภาคเหนอมความสามารถในการแขงขนสงกวาประเทศและมการขยายตวเมอพจารณาในระดบประเทศ (ทง P-Shift และ D-Shift เปน บวก - Winner) ในขณะทสาขาบรการดานอสงหารมทรพย การใหเชาและบรการทางธรกจ สาขาเกษตรกรรม การลาสตวและการปาไม สาขาการประมง สาขาการขายสง การขายปลก สาขาอตสาหกรรม จดเปนสาขาการผลตทภาคเหนอมศกยภาพในการพฒนาเนองจากภาคเหนอมความสามารถในการแขงขนสงกวาประเทศแตเปนสาขาทมการหดตวลงเมอพจารณาในระดบประเทศ (P-Shift เปน ลบ แต D-Shift เปน บวก – Mix Winner) สำาหรบสาขาการผลตทภาคเหนอควรเรงพฒนา ไดแก สาขาตวกลางทางการเงน สาขาการบรหารราชการ สาขาโรงแรมและภตตาคาร สาขาการศกษา และสาขาการขนสง สถานทเกบสนคา และการคมนาคม เนองจากเปนสาขาทมการขยายตวเมอพจารณาในระดบประเทศ แตเปนสาขาทภาคเหนอมความสามารถในการแขงขนดอยกวาประเทศ (P-Shift เปน บวก แต D-Shift เปน ลบ – Mix Loser) อยางไรกดสาขาการผลตทภาคเหนอควรใหความสนใจ ไดแก สาขาการกอสราง เนองจากเปนสาขาทมการหดตวเมอพจารณาในระดบประเทศ และเปนสาขาทภาคเหนอมความสามารถในการแขงขนดอยกวาประเทศ (ทง P-Shift และ D-Shift เปน ลบ - Loser)
แผนภาพท 12 — ความสมพนธของ P-Shift และ D-Shift ของกจกรรมเศรษฐกจตางๆ ของภาคเหนอเปรยบเทยบกบประเทศไทย
0.20.2
0.10.1
0.10.1
0.00.0
0.10.1
-0.1-0.1
0.20.2
-0.2-0.2
-0.3 -0.2 -0.1 0.0 0.1 0.2 0.3 0.4
2011 Shift-share Analysis ภาคเหนอ
-0.3 -0.2 -0.1 0.0 0.1 0.2 0.3 0.4
D-Shift
P-Shift
ลกจางครวเร�อน
ไฟฟา
การเง�น
การศกษา
บร�การอนๆ
เหมองแร
อตสาหกรรม
สขภาพอสงหาฯ
เกษตร
คาสงคาปลก
ประมง
ขนสง
กอสราง
บร�หารราชการโรงแรม
F A C U L T Y O F E C O N O M I C S C M U .1
8/2
22
5.3 บทสรปและขอเสนอแนะแนวทางการกำาหนดนโยบายและการปรบตว รบผลกระทบตอภาคเศรษฐกจของภาคเหนอเมอเปรยบเทยบในระดบ ประเทศและกบตลาดอาเซยน
ผลการศกษาพบวา การคาของภาคเหนอมขนาดทเพมขนในระหวางปทพจารณา สดสวน การคาขยายตวอยางมนยสำาคญในการคากบกลมอาเซยนและประเทศคเจรจาของอาเซยน จนมขนาดประมาณ 2 ใน 3 ของการคาทงหมดของภาคเหนอ แตหดตวในตลาด สหรฐอเมรกาและตะวนออกกลาง และคงตวกบสวนอนของโลก เมอพจารณาดานการสงออก พบวา สดสวนการสงออกไปยงอาเซยนเพมขนรอยละ 5 โดยเฉพาะการสงออกไปยงกลมประเทศ CLMV ททวความสำาคญตอการสงออกของภาคเหนอเพมขน ประเทศทนาใหความสนใจไดแกประเทศเมยนมารซงมสดสวนสงสดในการสงออกทงหมดของ ภาคเหนอ โดยเฉพาะสนคาจากอตสาหกรรมการผลต กลมอาหารและเครองดม เชนเดยวกบประเทศเวยดนามและลาวซงมการสงออกทเตบโตขนเชนกน ดานการนำาเขาของภาคเหนอ พบวาสดสวนการนำาเขาจากอาเซยนเตบโตขนเชนเดยวกบในกลมประเทศคเจรจา แตลดลงในสวนอนของโลก โดยนำาเขาวตถดบและสนคาขนกลางเปนสวนใหญ สนคานำาเขามากทสด ไดแก ชนสวนอเลกทรอนกสและเครองใชไฟฟาจากญปน สงคโปร จน เกาหลใต มาเลเซย และฟลปปนส เปนสำาคญ สอดรบกบขอสนนษฐาน และขอเทจจรงทวาภาคเหนอเปนสวนหนงของสายการผลตของกลมประเทศคเจรจา รองลงมาเปนการนำาเขาสนคาทน แตกพบวามการนำาเขาสนคาเพอการอปโภคบรโภค ในสดสวนทสงขนดวยเชนกน และเมอพจารณาเฉพาะกลมสมาชกอาเซยน พบวา ภาคเหนอนำาเขาจากฟลปปนสและเวยดนามในสดสวนทเพมขน สนคานำาเขาจากฟลปปนสและเวยดนาม สวนใหญเปนหมวดวตถดบและสนคาขนกลางโดยเฉพาะชนสวน อเลกทรอนกสและเครองใชไฟฟา โลหะ และพลาสตก
ในการศกษาเรองความสามารถในการแขงขน เพอรองรบโอกาสในการเปนประชาคมเศรษฐกจอาเซยน มงศกษาสถานะของภาคเหนอดานความชำานาญและความสามารถในการแขงขน เพอประกอบขอเสนอแนะในการวางนโยบายและแนวทางในการพฒนาเศรษฐกจของภาคใหสอดคลองกบศกยภาพและโอกาสทงดานรกและดานรบ โดยใชขอมลดานรายไดของสาขาการผลตตางๆ เพอวเคราะหวาสาขาการผลตใดเปนสาขา การผลตฐานทกอใหเกดความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของภาคเหนอดวย Location Quotient พบวาสำาหรบ Aggregate level ภาคการเกษตร เปนสาขาการผลตเพอสงออก หรอสาขาการผลตฐานทภาคเหนอมความชำานาญมากกวาประเทศ ภาคตะวนออก เฉยงเหนอ ภาคตะวนออก และภาคตะวนตก นอกจากน ภาคการเกษตร เปนสาขา
J O U R N A L O F E C O N O M I C S 1 8 / 2
201
4,
JU
L.—
DE
C.
23
การผลตฐานทประเทศไทยมความชำานาญมากกวา มาเลเซย สงคโปร และบรไน แสดงใหเหนถงโอกาสในการแขงขนของสนคาจากภาคการเกษตรในกลมประเทศทกลาว อกทงในมตของการจางงาน สาขาเกษตรกรรมฯ เปนสาขาทมการจางแรงงานสงทสด การเตบโตหรอตกตำาของสาขาเศรษฐกจนจะสงผลกระทบในวงกวางตอคนในทองถน
การวเคราะหอตราการเตบโตโดยเปรยบเทยบกบการขยายตวและความสามารถ ในการแขงขน ตามวธ Shift-Share Analysis พบวา บรการสขภาพฯ ไฟฟาฯ และ เกษตรกรรมฯ เปนสาขาเศรษฐกจฐานของภาคเหนอทมศกยภาพสง มโอกาสเตบโต มความสามารถในการแขงขนสง ในขณะทการขายสงขายปลก อตสาหกรรม และการศกษา จดไดวามความสามารถในการแขงขนและโอกาส แตยงตองการการพฒนาศกยภาพ ใหดขน และจากการศกษาพบวาดานบรการ ไทยมความชำานาญมากกวา อนโดนเซย บรไน กมพชา ลาว และเวยดนาม บทบาทภาครฐควรเปนไปในลกษณะของการสงเสรมใหเกดการตอยอดหรอพฒนาเพมเตม อาจเปนการใหสทธประโยชนทสนบสนนการคนควาวจยและพฒนา (R&D) การสนบสนนใหเกดการสรางหรอพฒนามาตรฐานสนคา และบรการเปนทยอมรบของตลาด หรอไดมาตรฐานโลก การสงเสรมใหออกไปสสนามการคาใหมๆ หรอการสรางโอกาสทางการตลาดใหมโดยเฉพาะอยางยงกบประเทศ เพอนบานเชนกลม CLMV ทอาจมระดบการพฒนาของอตสาหกรรมดานการแพทย สขภาพ พลงงาน หรอเกษตรอตสาหกรรมทยงไมเทาเทยมกบประเทศไทย แตมความนยม ในสนคาจากประเทศไทยเปนทนเดม หรอตอยอดใหเตบโตควบคกบสาขาเศรษฐกจอน ทเกยวเนอง อาท สาขาโรงแรมและภตตาคาร ในการใหบรการลกคาของสาขาบรการสขภาพ การสรางสนคาเกษตรปลอดภย ปลอดสารพษ ผลตภณฑออรกานก ทเปนมตรกบสขภาพ ตลอดจนสงแวดลอม ซงสามารถใชศกยภาพทมอยในปจจบนในการเรมดำาเนนการไดเลย
สำาหรบกลมทอาจยงมความสามารถในการแขงขนไมเพยงพอ เชนสาขาบรการดานอสงหารมทรพย สาขาโรงแรมและภตตาคารฯ บทบาทภาครฐอาจเปนไปในแนวทางสนบสนนการสรางความสามารถในการแขงขน โดยอาจตองจำาแนกตามลกษณะของปญหาเพอใหการสนบสนนเหมาะสมและเปนประโยชนทสด อาท หากเปนปญหาดานตนทนและราคา การใหสทธประโยชนทางภาษในประเดนทเปนประโยชนแกธรกจอาจชวยบรรเทาปญหา หรอเพมจดแขงใหธรกจทองถนยงขน เชนการใหสทธประโยชนทางภาษแกผใชปจจยการผลตหรอใหบรการจากทองถนเปนหลก อาจชวยเพมขดความสามารถในการแขงขนและเปนการสรางอปสงคเพมเตมใหแกทองถนซงจะเปน Multiplier กบระบบเศรษฐกจและรายไดของทองถนอกดวย หรอกรณนโยบายภาษเพอสนบสนนการคนควาวจยและพฒนา ซงนอกจากลดคาใชจายแลว ยงสงเสรมใหเกดการสราง
F A C U L T Y O F E C O N O M I C S C M U .1
8/2
24
นวตกรรมหรอปรบปรงคณภาพ ตลอดจนตนทนทเกยวของ ทงดานการผลตหรอ ตวผลตภณฑเอง หากเปนกรณทตลาดปจจบนมการแขงขนสงมาก หรอมการเปลยนแปลงเทคโนโลย ทำาใหตลาดหดตวลง ภาครฐอาจสนบสนนการหาตลาดใหมทเหมาะสมกบผลตภณฑทดแทน กรณสาขาทเปนการใหบรการ อาจเปนนโยบายทชวยสราง จดขายใหม การสราง event ทเปนระบบและมแผนงานรองรบระยะปานกลางถงระยะยาว เพอความตอเนองในการดำาเนนการประชาสมพนธ การสรางภาพลกษณและความรบรของกลมเปาหมาย หากเปนปญหาอปสรรคทสบเนองจากโครงสรางพนฐานอาทระบบขนสงสาธารณะและการคมนาคมไมเพยงพอ เขาถงยาก หรอมตนทนสงในการเขาถงพนท ภาครฐอาจตองพจารณาจดสรรโครงการลงทนทชวยสรางหรอเพมประสทธภาพของ Connectivity ใหมความสะดวก ในตนทนทเหมาะสมเพยงพอทจะสนบสนน การดำาเนนธรกจ
นอกจากน การกำาหนดนโยบายภาครฐควรคำานงถงประเดนพลวตรทเกดสบเนองจากการเปน AEC ซงจะทวความเขมขนยงขนหลงป 2558 ประกอบการกำาหนดแนวทางกลยทธหรอจดสรรงบประมาณดวย การใชประโยชนจากจดแขงดานภมรฐศาสตรของภาคเหนอ ในการเชอมโยงจดขายกบประเทศเพอนบาน และจดแขงดานความชำานาญของสาขาเศรษฐกจ อาท สาขาบรการสขภาพ ตลอดจนจดแขงดานความเขาใจในวฒนธรรมทม ความคลายคลงกนของภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต หรอจดแขงดานผลตภณฑอาหาร และสนคาอปโภคบรโภคมาเชอมโยงในการวางตำาแหนงทางการตลาด จดสรางเปนกลยทธ กำาหนดแผนงานในระยะเวลาทยาวเพยงพอ มความชดเจน และสรางคณลกษณะทเออใหเกดความตอเนองในการดำาเนนนโยบายเพอใหภาคเอกชนสามารถวางแผนงานและดำาเนนการตามภาครฐไดอยางเตมท
อยางไรกด ในทกการเปลยนแปลงยอมมผทไดรบผลกระทบทางลบ ภาครฐควรจะพจารณา ใหความชวยเหลอในการเสรมศกยภาพกบกลมดงกลาว ตลอดจนผดอยโอกาสดวย อาทชวยสรางขดความสามารถในการตดตอสอสารดวยภาษาอนนอกเหนอจากภาษาไทย เชนการสนบสนนงบประมาณหรอแผนงานใหเกดการจดการเรยนการสอนภาษาท 2 หรอ 3 ในชมชนหมบานทองถนตางๆ ผานองคกรและหนวยงานในพนทอยางตอเนอง หรอการใหความรเกยวกบประเทศเพอนบานเชงสรางสรรคอยางสมำาเสมอ อาจชวยปรบใหเกดทศนคตเชงรกในการพฒนาธรกจ งานและอาชพ หรอทศนคตเชงรบในการดำาเนนชวตอยางเหมาะสมในสงคมทนบวนจะทวความหลากหลายทางศาสนาและวฒนธรรมมากขน มการเคลอนยายแรงงานไปมาจากประเทศเพอนบานจนกลายเปนสถานการณปรกต อาจชวยใหผคนมองเหนโอกาสในสรางอาชพหรอปรบตวเพอการดำารงชพไดดยงขน
J O U R N A L O F E C O N O M I C S 1 8 / 2
201
4,
JU
L.—
DE
C.
25
เอกสารอางอง
Petri, Peter A., Plummer, Michael.,& Zhai, Fan. (2010). The Economics of the ASEAN Economic Community: Working Papers 13. Brandeis University, East-West Center, OECD, the Johns Hopkins University, SAIS-Bologna, & China Investment Corporation. 17 April 2013. Retrieved from http://www.brandeis.edu/departments/economics/RePEc/brd/doc/ Brandeis_WP13.pdf Plummer, Michael G., Cheong, David., & Hamanaka, Shintaro. (2010). Methodology for impact assessment of free trade agreements. Asian Development Bank. April 2013. Retrieved from http:// www.adb.org/sites/default/files/pub/2011/impact-assessment-fta.pdf ภควรทย เลศวรยะนกล. (2551). ผลกระทบของการจดตงเขตการคาเสรอาเซยนทมผลตอการสงออกและสวสดการ ของประเทศอาเซยน. วทยานพนธเศรษฐศาสตรมหาบณฑต คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลย ธรรมศาสตร. กรงเทพฯ. 17 พฤษภาคม 2556. สบคนจาก http://digi.library.tu.ac.th/thesis/ ec/1006/01TITLE.pdfวาทน ทองยน. (2551). การศกษาศกยภาพและประสทธภาพทางเศรษฐกจของสาขาการผลตตางๆ ของภาคเหนอ ตอนบนโดยการวเคราะหแบบชฟทแชร. วทยานพนธเศรษฐศาสตรรมหาบณฑต คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม. เชยงใหม. 22 เมษายน 2557. สบคนจากhttp://library.cmu.ac.th/digital_ collection/etheses/fulltext.php?id=19266&word=2551&check_field=YEAR&select_study =ECON&condition=2&search=9&philosophy=&masterศนยวจยกสกรไทย. (2556). ป 56 นกเรยนนกศกษาฮตเรยนหลกสตรอนเตอร: จบตามหาวทยาลยขยายฐานนกศกษา ไปส AEC. กระแสทรรศน: วนท 5 เมษายน 2556, ปท 19, ฉบบท 2346.สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2554). ทศทางการพฒนาภาคในระยะแผนพฒนา ฉบบท 11 พ.ศ. 2555 – 2559: สวนท 2 ทศทางการพฒนาภาคและทศทางการพฒนากลมจงหวด, บทท 1 ทศทางการพฒนาภาคเหนอ, 3.3.1 ศกยภาพและโอกาส (6) สภาพภมเศรษฐกจ-สงคมเออตอ การพฒนาภาคธรกจบรการ. 28 พฤษภาคม 2557. สบคนจาก http://eris.nesdb.go.th/pdf/202000. pdf สำานกบรหารยทธศาสตรกลมจงหวดภาคเหนอตอนบน 1. (ม.ป.ป.). แนวโนมและโอกาสการเปนศนยกลางสขภาพ นานาชาต (Medical Hub), แผนพฒนากลมจงหวดภาคเหนอตอนบน 1 (พ.ศ. 2557 – 2560), หนา 26. 28 พฤษภาคม 2557. สบคนจาก http://www.osmnorth-n1.moi.go.th/new/adminsk/ filedetailweb/MjAxMzEyMDUwNTM2NTY=d.pdf