คมอการสอบวชาพเศษ

ลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญ

สำ�นกก�รลกเสอ ยวก�ช�ดและกจก�รนกเรยนสำ�นกง�นปลดกระทรวงศกษ�ธก�รกระทรวงศกษ�ธก�ร

วชาแผนททหารและเขมทศ

คมอการสอบวชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญ

วชาแผนททหารและเขมทศ

สำนกการลกเสอ ยวกาชาดและกจการนกเรยนสำนกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

กระทรวงศกษาธการ

คมอ�

การสอบวชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญ วชาแผนททหารและเขมทศ จำนวนพมพ 500 เลม ปทพมพ พ.ศ. 2560 จดทำโดย กลมสงเสรมและพฒนาการลกเสอ สำนกการลกเสอ ยวกาชาดและกจการนกเรยน กระทรวงศกษาธการ พมพท โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จำกด 79 ถนนงามวงศวาน แขวงลาดยาว เขตจตจกร กรงเทพมหานคร 10900 โทร. 0-2561-4567 โทรสาร 0-2579-5101 นายโชคด ออสวรรณ ผพมพผโฆษณา

ปจจบนสถานศกษาสวนใหญไมมการสอบวชาพ เศษลกเสอ �โดยเฉพาะลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญ ดงนน สำนกการลกเสอ ยวกาชาดและกจการนกเรยน จงแตงตงคณะกรรมการดำเนนงานการจดประชม �เชงปฏบตการฯ เพอจดทำคมอการสอบวชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญ�วชาแผนททหารและเขมทศ เพอใหสถานศกษาไดเรยนรขนตอนการสอบวชาพเศษดงกลาว และเปนไปตามนโยบายของรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ�� สำนกการลกเสอ ยวกาชาดและกจการนกเรยน ขอขอบคณ �คณะกรรมการดำเนนงานการจดประชมเชงปฏบตการจดทำคมอการสอบวชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญ โดยมนางสวฒนา ธรรมประภาส นกวชาการศกษาชำนาญการพเศษ กลมสงเสรมและพฒนาการลกเสอ �เปนเลขานการ ซงคณะกรรมการไดระดมความคดความรในการจดทำคมอการสอบวชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญ ครงนใหสำเรจลลวง �ดวยความเรยบรอย โดยมงหวงเผยแพรใหสถานศกษาในระดบมธยมศกษาสามารถใชเปนคมอในการสอบวชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญ �วชาแผนททหารและเขมทศ ไดอยางถกตอง และมคณภาพตอไป

ผอำนวยการสำนกการลกเสอ ยวกาชาดและกจการนกเรยน

คำนำ

คำนำ สารบญ หลกสตรวชาพเศษ วชาแผนททหารและเขมทศ 1 การสอบวชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญ 23 ขนตอนการดำเนนการสอบวชาพเศษ การขออนมต และการประดบเครองหมาย 24 1. สถานศกษาขออนมตผลการสอบวชาพเศษ และการประดบเครองหมาย 26 1.1 โครงการสอบวชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญ วชาแผนททหารและเขมทศ 28 1.2 คำสงแตงตงคณะกรรมการสอบวชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญ วชาแผนททหารและเขมทศ 30 1.3 ขอสอบภาคปฏบตวชาแผนททหารและเขมทศ 32 1.4 ขอสอบภาคทฤษฎวชาแผนททหารและเขมทศ 33 1.5 รายชอลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญ ทสอบวชาพเศษ 45 2. หนงสอจากสวนกลางหรอสวนภมภาคอนมตผลการสอบ วชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญ และการประดบเครองหมาย 46

เนอหา หนา

สารบญ

3. สถานศกษาออกหนงสอรบรองใหกบลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญ ทสอบผาน 48 4. สถานศกษาบนทกหลกฐานในทะเบยนกองลกเสอ เนตรนาร (ลส.8/นน.8) 50 5. สถานศกษาบนทกหลกฐานในสมดประจำตวลกเสอ เนตรนาร (ลส.17/นน.17) 52 การประดบเครองหมายวชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญ 54 บรรณานกรม 55 ภาคผนวก 57 � คำสงสำนกการลกเสอ ยวกาชาดและกจการนกเรยน ท 52/2559 เรอง แตงตงคณะกรรมการดำเนนงานการประชมเชงปฏบตการ�� จดทำคมอการสอบวชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญ� ���

สารบญ (ตอ)

เนอหา หนา

�คมอการสอบวชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญวชาแผนททหารและเขมทศ

หลกสตร

1. มความรเบองตนเกยวกบแผนททหารตอไปน 1.1 ความหมายและชนดของแผนทระวางตางๆ 1.2 มาตราสวน ขาวสาร ของระวาง ส และเครองหมาย �ทแสดงในแผนทนนๆ 1.3 ทศทาง ทศเหนอจรง ทศเหนอแมเหลก ทศเหนอกรด มมเยอง 1.4 ความสง ทรวดทรง และเสนลายขอบเขา (เสนชนความสง) 2. สามารถกำหนดทตงลงบนแผนทดวยพกดทางภมศาสตร พกดทางทหาร พกดโปลา และพกดเสนสมมต 3. สามารถพจารณาลกษณะภมประเทศเปรยบเทยบกบแผนท 4. แสดงการหาทศเหนอดวยวธการตางๆ โดยไมใชเขมทศ 3 วธ 5. แสดงการวางแผนทใหถกทศ 6. รจกชนดของเขมทศทวไป และเขมทศทใชทางทหาร

หลกสตรวชาพเศษ วชาแผนททหารและเขมทศ

�

������

� คมอการสอบวชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญวชาแผนททหารและเขมทศ

7. สามารถกำหนดจดลงบนแผนทดวยการเลงตรง การเลงสกดกลบ เพอหาทอยของตนเอง 8. สามารถเดนทางในภมประเทศดวยเขมทศหรอวธอนๆ เชน ดาราศาสตร 9. มความรทวไปเกยวกบภาพถายทางอากาศ � �

แผนทคออะไร แผนท คอ สงทแสดงรายละเอยดของภมประเทศบนพนผวโลก ทงท �มอยตามธรรมชาตและทมนษยสรางขน โดยจำลองไวบนวตถพนราบดวยมาตราสวนใดมาตราสวนหนง ซงรายละเอยดเหลานอาจแสดงดวยเสน ส และสญลกษณตางๆ �ชนดของแผนท

1. ชนดของแผนทแบบทวไป 1.1 แผนทแบบแบนราบ เปนแผนททแสดงพนผวโลกในทางราบเทานน ไมสามารถบอกความสงตำได สวนมากใชในการแสดงตำแหนงของ �สงตางๆ ระยะทางและเสนทาง 1.2 แผนทภมประเทศ เปนแผนททแสดงใหเหนความสงตำของภมประเทศ สวนรายละเอยดตางๆ กมเชนเดยวกบแผนทแบบแบนราบ 1.3 แผนทภาพถาย เปนแผนทททำขนจากภาพถายทางอากาศ สามารถจดทำไดอยางรวดเรว แตมความยากในการอาน คอ ผอานจะตองม �ความรเกยวกบภาพถายทางอากาศ

�คมอการสอบวชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญวชาแผนททหารและเขมทศ

เครองหมายทใชแทนรายละเอยดตางๆ ทปรากฏอยบนพนผวโลก ฉะนน เมออานแผนทจงควรตรวจดเครองหมายแผนทเสยกอนเสมอ ทงน �เพอจะปองกนมใหตความหมายสญลกษณตางๆ ผดพลาดได �มาตราสวนของแผนททหาร

มาตราสวนของแผนท คอ ความสมพนธระหวางระยะทางระดบ �บนแผนทกบระยะทางระดบในภมประเทศ แผนททหารมกจะพมพมาตราสวนของแผนทไวทขอบบนดานซาย และกงกลางดานลางของขอบระวาง การเขยนมาตราสวนจะกำหนดใหระยะแผนทเปน 1 หนวยเสมอ เชน 1 ตอ 50,000 หมายถง วดระยะในแผนท 1 หนวย จะเทากบระยะทาง �ในภมประเทศ 50,000 หนวย มาตราสวนม 3 ชนด 1. มาตราสวนเศษสวน เขยนได 3 ลกษณะ คอ 1 : 50,000, �1/50,000 หรอ

2. มาตราสวนเสนบรรทด ใชสำหรบเทยบระยะทวดไดในแผนท �เพอใหทราบคาของระยะจรงในภมประเทศ มหนวยวดเปนไมล เมตร หลา �และไมลทะเล 3. มาตราสวนขอความและตวเลข เปนการเขยนขอความและตวเลขไว เชน 1 นว = 10 ไมล มาตราสวนชนดนไมมในแผนททหาร

�

1 50,000

������

� คมอการสอบวชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญวชาแผนททหารและเขมทศ

ขาวสาร (Information)

ขาวสาร คอ รายละเอยดตางๆ ทจะบอกใหทราบถงลกษณะ �ทางเทคนค กำหนดไวทขอบระวางของแผนททกฉบบ ซงผใชจะนำมาพจารณาประกอบการอานเพอใหสามารถอานแผนทไดถกตอง

�องคประกอบภายนอกขอบระวาง

พนทภายนอกขอบระวางแผนท หมายถง พนทตงแตเสนขอบระวางแผนทไปถงรมแผนททงสดาน ผผลตแผนทจะแสดงรายละเอยดตางๆ อนเปนขาวสารหรอขอมลทผใชแผนทควรทราบ เพอจะไดสามารถใชแผนทไดถกตอง ขอมลดงกลาวจะมมากนอยแตกตางกนตามความจำเปนและวตถประสงคของการใชแผนทนน เชน แผนททหาร มาตราสวน 1 : 50,000 จะมรายละเอยดประจำขอบระวาง ประกอบดวย 1. คำอธบายสญลกษณ 2. มาตราสวน 3. ศพทานกรม

�คมอการสอบวชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญวชาแผนททหารและเขมทศ

4. ระบบแบงระวาง ประกอบดวย ชอระวาง หมายเลขระวาง ชอชด และหมายเลขชด 5. สารบญตางๆ ประกอบดวย สารบญระวางตดตอ และสารบญแนวแบงเขตการปกครอง 6. บนทกตางๆ ประกอบดวย ชวงตางเสนชนความสง ระบบกรด เสนโครงแผนท หลกฐานทใชกำหนดระดบและตำบลแผนท หนวยงานทเกยวของ �ในการทำแผนท และนำหนกความแนนอนในการจำลองแนวแบงเขตตางๆ 7. แผนภาพตางๆ ประกอบดวย แผนภาพมมเยอง แผนภาพแสดงคำแนะนำเกยวกบระดบความสง 8. การจดพมพ 9. คำแนะนำในการใชคากรด 10. หมายเลขสงอปกรณ �เครองหมายทแสดงในแผนท

เครองหมายแผนท เปนเครองหมายทใชแสดงความหมายของสงตางๆ บนผวพภพทเกดขนเองตามธรรมชาตหรอมนษยสรางขน ผผลตแผนทจะพยายามใหเหมอนของจรงและสวนใหญจะมลกษณะเหมอนมองจากขางบน และแสดงเปนสญลกษณสากลดงภาพ ก. ส ญ ล ก ษ ณ ร ป ท ร งเรขาคณต เชน วด โรงเรยน ศาลาทพก ทตงจงหวด ฯลฯ �

�

������

� คมอการสอบวชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญวชาแผนททหารและเขมทศ

ข. สญลกษณทเปนตวอกษร (LETTER SYMBOL) เชน หมดระดบ จดระดบความสง ทาขาม ฯลฯ

ค. สญลกษณทเปนเสน (LINE SYMBOL) เชน ถนน ทางรถไฟ �แนวแบงเขตการปกครอง ฯลฯ

การใชสประกอบเพอบอกความหมายในแผนท

สทปรากฏเปนมาตรฐานในแผนททหารม 5 ส คอ 1. สดำ หมายถง ลกษณะภมประเทศทางวฒนธรรมหรอส งท �มนษยสรางขน เชน วด บาน ทางรถไฟ และถนนธรรมดา เปนตน 2. ส นำเงน หมายถง ลกษณะทเปนนำ เชน แมนำ ทะเลสาบ �หนอง บง เปนตน 3. สนำตาล หมายถง ลกษณะภมประเทศทมความสงตำ แสดงไวดวยเสนเรยกวา เสนชนความสงหรอเสนลายขอบเขา 4. สเขยว หมายถง พนททเปนปา

�คมอการสอบวชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญวชาแผนททหารและเขมทศ

5. สแดง หมายถง ถนนสายหลก บางโอกาสแสดงถงพนทหวงหามหรอพนทอนตราย �ทศทาง

ส งสำคญประการหน ง ทผผลตแผนททกชนด �ตองแสดงไวใหผใชแผนททราบ คอ ดานใดของแผนท �เปนดานทศเหนอในภมประเทศ การแสดงทศเหนอนแผนทแตละชนดแสดงไวดวยสญลกษณทแตกตางกนออกไป สำหรบแผนททหาร จะแสดงทศเหนอไว 3 ทศ คอ ทศเหนอจรง ทศเหนอแมเหลก และทศเหนอกรด โดยใชสญลกษณดงภาพ� ทศเหนอจรง (True North) คอ ทศเหนอทเปนแนวจากจดทอยไปยงขวโลกเหนอ เสนลองตจดทกเสน คอ แนวทศเหนอจรง มสญลกษณเปนรปดาว ทศเหนอแมเหลก (Magnetic North) คอ แนวทปลายลกศรทศเหนอของเขมทศชไป มสญลกษณเปนรปลกศรครงซก ทศเหนอกรด (Grid North) คอ แนวของเสนกรดทเปนเสนตง �มสญลกษณเปนตวอกษร GN �มมเยอง

โดยปกตทศเหนอจรง ทศเหนอแมเหลก และทศเหนอกรดทง 3 ทศ จะไมทบเปนแนวเดยวกน และจะแตกตางกนไปในแตละภมประเทศ ในแผนททหารจะแสดงแผนภาพแสดงความแตกตางระหวางทศทง 3 และแสดงคามมไว เราเรยกวา แผนภาพมมเยอง

�

�

������

� คมอการสอบวชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญวชาแผนททหารและเขมทศ

การกำหนดทตงลงบนแผนท

ในการกำหนดทต งของสงหนงสงใดลงบนผวพภพ มความสำคญ �ในการปฏบตการภาคสนามเปนอยางมาก ผปฏบตตองสามารถกำหนดทตง �ไดถกตองแมนยำ รวดเรว และเปนมาตรฐานเดยวกน วธการกำหนดทตงกระทำไดโดยอาศยระบบพกดทางภมศาสตร ระบบพกดตารางทางทหาร � 1. ระบบพกดภมศาสตร ระบบพกดภมศาสตร เปนวธการอนเกาแกทสด ในการกำหนดจดทอยโดยอาศยเสนสองเสน เสนหนงจะลากไปตามแนวตะวนออกและตะวนตกเรยกวา เสนละตจด อกเสนหนงจะลากจากขวโลกเหนอไปยงขวโลกใต เรยกวาเสนลองตจด � 2. ระบบพกดตารางทางทหาร � � ระบบพกดตารางทางทหาร คอ รปตารางสเหลยมจตรส ทเขยนลงบนแผนทดวยกรดเหนอ - ใต (เสนพกดตง) และเสนกรดตะวนออก - ตะวนตก (เสนพกดราบ) โดยใหมระยะหางเทาๆ กน แตละเสนอาจจะหางกน 1,000 เมตร�หรอ 100,000 เมตร แลวแตขนาดของมาตราสวนทตองการ � � เสนกรด คอ หมเสนตรงตางๆ ทลากขนานกนและตดกนเปนมมฉาก �จนเกดเปนสเหลยมจตรสหลายรปบนแผนท เรยกวา จตรสกรด�จตรสกรดทกๆ รปบนแผนทจะมรปรางและขนาดเดยวกนทงหมด และสามารถวดระยะเปนทางตรงไดโดยอาศยมาตราสวนของแผนทเปนสวนประกอบ

�

�คมอการสอบวชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญวชาแผนททหารและเขมทศ

� 3. ระบบพกดโปลา พกดโปลา เปนวธกำหนดจดหรอทหมายในภมประเทศลงบนแผนทวธหนง แตการจะกำหนดลงไปนนจะตองอาศยทศทางและระยะจาก �จดเรมตนหรอตำบลหลกทกำหนดให ทศทางนนโดยปกตจะใชมมภาคทศเหนอกรด หรอมมภาค �ทศเหนอแมเหลก สวนระยะทางจะตดเปนหนวยวดระยะ คอ ไมล เมตร หรอ �หลา เปนตน พกดโปลานมประโยชนโดยเฉพาะตอการปฏบตการในสนาม เพราะวามมภาคทศเหนอแมเหลกนนสามารถทจะวดไดจากเขมทศและระยะทางกสามารถ �จะกะประมาณเอาได � 4. ระบบพกดเสนสมมต พกดเสนสมมต เปนวธการกำหนดจดลงบนแผนทโดยอาศยระยะสมพนธของจดนนกบเสนทกำหนดขน ความมงหมายสำคญในการใชระบบพกดน�กเพอรกษาความลบพกดเสนสมมต ดงนน พกดเสนสมมตจงมความยงยาก �มากกวาระบบอนๆ แตอยางไรกตาม เรามความจำเปนทจะตองใชระบบพกด �เสนสมมตอยในกรณทตองปฏบตการในแผนททไมมเสนกรด ระบบพกดเสนสมมตน เหมาะทจะใชกบหนวยทหารขนาดใหญ เพราะวามพนทกวางขวางมาก ถาหากหนวยเลกๆ เชน กองรอย หมวดหรอหม นำมาใชจะทำใหฝายตรงขามทราบได �การวางแผนทใหถกทศ

การวางแผนทใหถกทศ กอนทจะใชแผนทจะตองวางแผนทถกทศ �เสยกอนเสมอ การทจะวางแผนทใหถกทศไดกตอเมอวางแผนทนนไวในพนทไดระดบ�

�

������

�� คมอการสอบวชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญวชาแผนททหารและเขมทศ

และใหทศเหนอของแผนทชไปทางทศเหนอ โดยจดใหแนวตางๆ ทงปวงบนแผนทขนานกบแนวตางๆ ในภมประเทศ � การวางแผนทใหถกทศม 2 วธ คอ 1. การพจารณาจากภมประเทศ การวางแผนทถกทศ วธนตอง �ตรวจสอบแผนทในภมประเทศอยางรอบคอบ เพอหาหลกภมประเทศทมลกษณะเปนแนวเสนแหงเดยวกน ทงบนแผนทและในภมประเทศ เชน ถนน ทางรถไฟ แนวรว สายไฟ ฯลฯ เปนตน การวางแผนทจะตองกระทำ �โดยการวางลกษณะภมประเทศบนแผนท �ใหอยในแนวเดยวกนกบลกษณะภมประเทศ จะตองมการตรวจสอบเพอปองกนไมใหทศทาง �กลบกน ซงอาจจะเกดขนไดถาหากใชลกษณะภมประเทศ ทเปนแนวเสนเ พยงเสนเดยว �การปองกนไมใหเกดทศทางกลบกนทำไดโดยการวางลกษณะภมประเทศใหอยในแนวเดยวกนตงแตสองแนวขนไปดงภาพ ถาหากหาลกษณะภมประเทศทเปนแนวเสนไมได แตทราบตำบลทอยของผใชแผนท กอาจใชลกษณะทเปนจดหมายเดนกได โดยลากเสนตรง �เสนหนงขนบนแผนททเชอมตอระหวางทหมายทเปนจดนนกบตำแหนงทอย �ของผใชแผนท แลวใหวางบรรทดลงบนแนวระหวางจดทงสองทกรยไวบนแผนท แลวหมนบรรทดและแผนทไปจนกวาจะสามารถเลงไปตามขอบบรรทดจนมองเหนจดทไปในภมประเทศ เชนนแสดงวาแผนทนนไดวางถกทศแลว

��คมอการสอบวชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญวชาแผนททหารและเขมทศ

�

2. โดยการใชเขมทศ กอนทจะวางแผนทใหถกทศ โดยใชเขมทศ �ตองดรอบๆ บรเวณนนวามวตถดงดดวตถหรอไม ถาหากมจะตองนำแผนท �ออกไปใหพนจากวตถทเปนแมเหลกตามเกณฑทกำหนดไว และใหปฏบตดงน หมนอกษร N อยตรงกบขดตำแหนงตงมม วางเขมทศขนานกบแนวทศเหนอแมเหลกบนแผนท (โดยใหลกศรชทศทาง ชขนขางบน) ������ จากนนคอยๆ หมนแผนแผนทไปจนกวาปลายเขมแมเหลกสแดงชตรงกบอกษร N

เขมทศ

เขมทศ (Compass) คอ เครองมอท ใชในการหาแนวทศเหนอ �(ทศเหนอแมเหลก) ประวต หลายชาตตางกอางวา คนในประเทศของตนเปนผคดคนขน แตโดยทวไปเชอวาจนเปนชาตแรกทคนพบความลบของทศแมเหลกมากวา 4,000 ปแลว ชาวจนไดใชประโยชนในการเดนเรอ แลวตอมาไดแพรหลายไปสประเทศในยโรป โดยคนของตระกลโปโล คอ มาฟฟโอ และนโคโล ซงเปนพอและลงของมารโค โปโล นกเดนทางชาวยโรปทบนทกการเดนทางถงประเทศจนมผลใหยโรปกระตอรอรนทจะเดนทางสภมภาคเอเชย คอ จน และอนเดย �ในสมยตอมา

������

�� คมอการสอบวชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญวชาแผนททหารและเขมทศ

การทำงานของเขมทศสมพนธกบการทำงานของแมเหลก คอ �ปลายขางหนงจะชไปทางทศเหนอเสมอ เรยกวา “ปลายชเหนอ” สวนปลายอกขางหนงจะชไปในทางตรงกนขาม ทเปนเชนนกเพราะวา โลกมคณสมบตเหมอนแทงแมเหลกขนาดมหมา มขวแมเหลกโลกทางทศเหนอ (Magnetic North pole) อยทชายฝงทางเหนอของเกาะปรนซ ออฟ เวลล (Prince of Wales) �ในประเทศแคนาดาตอนเหนอ คอยสงอำนาจดงดดใหปลายชเหนอของแมเหลกชไปทางนน สวนทางขวแมเหลกโลกทางดานทศใต (Magnetic South pole) อยทบรเวณเซาทวคตอเรยแลนด (South Victor ia Land) ในทวป �แอนตารกตก ตำแหนงของขวแมเหลกโลกทางทศเหนอนนมไดอยคงทเสมอไป���มนจะคอยๆ เคลอนทไปมาไดในแตละป เมอเปนเชนนขวเหนอของแมเหลก �ก เปลยนแปลงไปดวย แตวาเพยงปละเลกนอยเทานน และเมอหลายปเขา �กสามารถคำนวณไดวาเปลยนแปลงไปเทาไร เขมทศมหลายชนด เชน เขมทศตลบธรรมดา เขมทศขอมอ เขมทศแบบเลนซาตก (Lensatic) และเขมทศแบบซลวา (Silva) เขมทศทใชทางทหาร เขมทศมความสำคญและจำเปนมากในกจการทหาร เขมทศทใชกน �ในปจจบนมหลายชนด ในหนวยราชการทหารขณะนใชเขมทศแบบเลนซาตก � 1. เขมทศเลนซาตก (Lensatic Compass) ซงมสวนประกอบ �ทสำคญ 3 สวน คอ ฝาตลบ เรอนเขมทศ และกานเลง � � ก. ฝาตลบ (Hinged Cover) มสวนประกอบสำคญ ๆ3 สวน คอ� 1. บากเลงหนา เปนรอยบากอยตอนบนสดของฝาตลบ เมอเปดฝาตลบของเขมทศขน รอยบากนใชประกอบกบเสนเลงในการวาง �เขมทศใหตรงกบแผนท

��คมอการสอบวชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญวชาแผนททหารและเขมทศ

2. เสนเลง (Sighting Wire) เปนเสนลวดสดำ 1 เสน �ซงขงตรงกงกลางตามความยาวของชองเลงทฝาตลบหรออาจเรยกวาศนยหนา การใชเสนเลงหรอศนยหนานใชสำหรบการเลงในเวลากลางวน โดยใหเสนเลงวางทบกงกลางของทหมาย 3. จดเลกพรายนำ มอย 2 จด อยทปลายขางบนและ �ขางลางของเสนเลง มประโยชนในการเลงเวลากลางคนแทนเสนเลง � � ข. เรอนเขมทศ (Case Housting) ประกอบดวยสวนสำคญ คอ� 1. ครอบหนาปดเขมทศ คอ สวนทจบบนหนาปดเขมทศ แลวหมนไปมาไดรอบตว 2. วงแหวนครอบหนาปดเขมทศ คอ วงแหวนททาสดำ (บางชนดเปนสเหลอง) หมนไปมาไดรอบตว ทดานนอกของวงแหวนนจะทำ �เปนรองโดยรอบ จำนวน 120 รอง แตละรองจะเทากบ 3 องศา

� เขมทศทใชในทางการลกเสอ � 2. เขมทศแบบซลวา ของสวเดน เปนเขมทศและไมโปรแทรกเตอรรวมอยดวยกน ทวโลกนยมใชมาก ใชประกอบแผนทและหาทศทางไดด �เหมาะสมกบลกเสอ เพราะใชงายและสะดวก

������

�� คมอการสอบวชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญวชาแผนททหารและเขมทศ

สวนประกอบของเขมทศแบบซลวา 1. แผนฐานทำดวยวสดโปรงใส 2. ทขอบฐานมมาตราสวนเปนนวหรอเปนเซนตเมตร 3. มลกศรชทศทางทจะไป 4. เลนสขยาย 5. ตลบเขมทศเปนวงกลมหมนไปมาได บนกรอบหนาปดของตลบเขมทศแบงมมออกเปน 360 องศา 6. ภายในตลบเขมทศตรงกลางมเขมแมเหลกสแดงซงจะชไปทางทศเหนอเสมอ 7. ตำแหนงสำหรบตงมมและอานคาของมมอยตรงปลายลกศร �ชทศทาง � การใชเขมทศซลวา 1. กรณทราบคาหรอบอกมมอาซมธมาใหและตองการรวาจะตองเดนไปทางทศใด สมมตวา บอกมมอาซมธมาให 60 องศา ใหปฏบตดงน (1) วางเขมทศบนฝามอหรอสมดปกแขงในแนวระดบ หนลกศรชทศทางออกนอกตว โดยใหเขมแมเหลกแกวงไปมาไดอสระ (2) หมนกรอบหนาปดของตลบเขมทศ ใหเลข 60 อยตรงตำแหนงสำหรบตงมม (ปลายลกศรชทศทาง) (3) หมนตวจนกวาเขมแมเหลกสแดงภายในตลบเขมทศชตรงกบอกษร N บนกรอบหนาปด ดงรป

��คมอการสอบวชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญวชาแผนททหารและเขมทศ

(4) ดลกศรชทศทางวาชไปทางทศใด กเดนไปตามทศทางนน ซงเปนมม 60 องศา ในการเดนไปตามทศทางทลกศรชไปนนใหมองหาจดเดน �ในภมประเทศทอยตรงทศทางทลกศรชไป เชน ตนไม กอนหน โบสถ เสารว ฯลฯ เปนหลก แลวเดนตรงไปยงสงนน

การหาทอยบนแผนทโดยวธการเลงสกดกลบ

ภมประเทศจรง

จดตด จดตด คอ ตำแหนงทอย

ของผใชแผนทบนแผนท

แผนทวางถกทศ

������

�� คมอการสอบวชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญวชาแผนททหารและเขมทศ

การบอกสงทตงบนแผนทโดยอาศยระบบพกดกรด (GRID REFERECE)

หลกในการอาน “Read Right Up” คอ อานเสนกรดในแนวตง �หนาตำแหนงไปทางขวาและอานเสนกรดในแนวนอนใตตำแหนงไปทางขวา โดยบอกเปนเลข 6 หลก สมมตจะอานทตงของสถานรถไฟ เลข 2 หลกแรก คอ เสนกรดในแนวตง หนาตำแหนง คอ เสน 28 (อาน สอง แปด) จากนนจงอานไปทางขวา (แบงสวนในใจออกเปน 10 สวน) จนถงเสนกรดแนวตง 29 แตเนองจากสถานรถไฟอยพอดกบเสนกรด 28 จงอานเปนเลข 0 (ขณะนเราอานจดพกดของสถานรถไฟฟาได 3 ตวแลว คอ 2807 ตอไปตวเลขท 3 และ 4 กคอ เสนกรดแนวนอนใตสถานรถไฟ คอ เสนกรด 51 (อาน หา หนง) ตอจากนนจงอาน �ขนขางบน (โดยแบงเปน 10 สวน) ในใจ) จนถงเสนกรดแนวนอน 52 (ขณะน �เราอานจดพกดของสถานรถไฟ 5 ตวแลว คอ 28051) ตวเลขท 6 คอ ทตง �ของสถานรถไฟตกอยสวนทเทาใดในใจ (จากภาพ ตกอยในสวนท 9) ดงนนสถานรถไฟตงอยทจดพกดท 280519

��คมอการสอบวชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญวชาแผนททหารและเขมทศ

� การวดทศทางบนแผนทโดยการใชเขมทศ 1. อนดบแรกตองวางแผนทใหถกทศ 2. ใชดนสอลากเสนตรงจากจดทเราอยบนแผนท (จด A) ไปยงจดทจะตองเดนทางไป (คอจด B) 3. วางขอบฐานดานยาวของเขมทศขนานพอดกบเสนตรงทใชดนสอลากไว (แนวเสน A - B) โดยใหลกศรชทศทางชไปทางจด B ดวย 4. หมนตวเรอนเขมทศบนเขมทศไปจนกวาปลายเขมแมเหลกสแดงตรงกบอกษร N บนกรอบตวเรอนเขมทศ 5. ตวเลขทอยตรงขดตำแหนงตงมมและอานคามม คอ มมทเรา �จะตองเดนทางไป (ในภาพคอมม 60 องศา)

������

�� คมอการสอบวชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญวชาแผนททหารและเขมทศ

การหาทศทางในตอนกลางคนโดยอาศยกลมดาว

��คมอการสอบวชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญวชาแผนททหารและเขมทศ

ภาพถายทางอากาศ

คอ ภาพทถายจากอากาศยาน ตามปกตกใชเครองบน ในปจจบน �อาจจะมภาพถายจากดาวเทยม ภาพถายทางอากาศไดเขามาชวยในการ �ทำแผนทและอาจจะใชแทนแผนทไดในบางกรณ แตภาพถายกไมใชแผนท �โดยมขอแตกตางทสำคญ คอ 1. ภาพถายทางอากาศจะมมาตราสวนไมเทากนตลอดทงภาพ �สวนแผนทจะมมาตราสวนเทากนทงแผน 2. ภาพถายทางอากาศจะแสดงทกสงทปรากฏบนพนโลก จงเลอกไมไดวาจะใหอะไรปรากฏหรอไมปรากฏบนภาพถาย แตแผนทสามารถจะแสดงหรอไมแสดงกได ตามจดประสงคทตองการทำแผนท �การเปรยบเทยบภาพถายทางอากาศกบแผนท

� ก. ขอไดเปรยบของภาพถายทางอากาศ มดงน 1. ภาพถายแสดงรายละเอยดไดมากกวาแผนท 2. ภาพถายจะม รปรางลกษณะของรายละเอยดตรงกบ �ความเปนจรง 3. ภาพถายเปนปจจบนและถายทำไดรวดเรว 4. ภาพถายอาจจะถายบรเวณทไมสามารถเขาไปถงได 5. ภายถายจะชวยทำใหทราบการเปลยนแปลงตางๆ ภายในพนทไดเปนประจำทกวน

�

������

�� คมอการสอบวชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญวชาแผนททหารและเขมทศ

� ข. ขอจำกดในการใชภาพถายทางอากาศ มดงน 1. รายละเอยดทตองการทราบบางอยาง ถกบงหรอปกคลม �ดวยเมฆหรอสงอน 2. ตำแหนงหรอความสงทแนนอน ไมสามารถจะหาไดจากภาพถายทางอากาศรปเดยว 3. ไมสามารถหาทศทางและระยะทแนนอนได เนองจากความคลาดเคลอนของตำแหนงอนเกดจากความสงตำของภมประเทศหรอ �ความเอยงของกลองภาพ 4. รายละเอยดของภมประเทศไมอาจเหนไดทนท นอกจากจะใชภาพเหลอมกนและดดวยกลอง Stereoscope 5. ขาดขอมลขอบระวาง 6. การขาดความคมของภาพจะทำใหพลาดแกการอาน �ประโยชนของภาพถายทางอากาศ

� 1. การใชภาพถายทางอากาศเพอการทำแผนท ในการทำแผนทนน�การสำรวจภาคพนดนสนเปลองคาใชจาย เวลา และแรงงานมาก พนทบางแหงยากแกการสำรวจ การใชภาพถายทางอากาศจะทำใหการทำแผนทดำเนนไปอยางรวดเรวได � 2. การใชภาพถายทางอากาศทางยทธวธ ภาพถายทางอากาศ �ถอไดวาเปนอปกรณทสำคญอยางยงของการทหารโดยเฉพาะการรบ เพราะ �ผมหนาทวางแผนยทธวธจะตองทราบขอมลตางๆ ทางลกษณะภมประเทศ �อยางละเอยด เพอการวางแผนแนวการรบไดอยางถกตอง

�

��คมอการสอบวชาพเศษลกเสอ เนตรนาร สามญรนใหญวชาแผนททหารและเขมทศ

� 3. การใชภาพถายทางอากาศเพอการหาขาวระหวางทปฏบต การรบ ในการรบถาสามารถถายภาพทางอากาศของบรเวณขาศกได กจะสามารถทราบทตงของขาศกได การถายภาพทางอากาศทกๆ วน จะนำมาเปรยบเทยบดความเปลยนแปลง เชน ลกษณะของตนหญาเปลยนไป มรอยขดหรอถากถาง หรอมสงปกคลมเพมขน ซงจะรไดวาขาศกไดปฏบตการอะไรไปบาง�ทำใหสามารถเตรยมการรบไดถกตอง � 4. การใชภาพถายทางอากาศเพอศกษาขอมลตางๆ นกอทกวทยาจะไดขอมลเกยวกบแหลงนำบนผวดน นกธรณวทยาจะไดขอมลเกยวกบโครงสรางของชนหน และนกวชาการเกษตรจะไดขอมลเกยวกบชนดดน �และพช เปนตน � 5. การใชภาพถายทางอากาศแสดงเหตการณตางๆ ทเกดขน ใหคงอยตลอดไป เชน นำทวม การจราจร ไฟปา เปนตน �