คํานํา · 2016-02-25 · คุณธรรม จริยธรรม...

U T Q - 55301 จตวญญาณความเปนคร

1 | ห น า

คานา

เอกสารหลกสตรอบรมแบบ e-Training จตวญญาณความเปนคร เปนหลกสตรฝกอบรมภายใตโครงการพฒนาหลกสตรและดาเนนการฝกอบรมคร ขาราชการพลเรอนและบคลากรทางการศกษาดวยหลกสตรฝกอบรมแบบ e-Training สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน โดยความรวมมอของสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานและคณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย เพอพฒนาผบรหาร ครและบคลากรทางการศกษาใหสอดคลองกบความตองการขององคกร โดยพฒนา องคความร ทกษะทใชในการปฏบตงานไดอยางมคณภาพ โดยใชหลกสตรและวทยากรทมคณภาพ เนนการพฒนาโดยการเรยนรดวยตนเองผานเทคโนโลยการสอสารผานระบบเครอขายอนเทอรเนต สามารถเขาถงองคความรในทกททกเวลา

สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานและคณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

หวงเปนอยางยงวาหลกสตรอบรมแบบ e-Training จตวญญาณความเปนคร จะสามารถนาไปใชใหเกดประโยชนตอการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาตามเปาหมายและวตถประสงคทกาหนดไว ทงนเพอยงประโยชนตอระบบการศกษาของประเทศไทยตอไป


2 | ห น า

สารบญ

คานา 1 หลกสตร “จตวญญาณความเปนคร” 3 รายละเอยดหลกสตร 4 คาอธบายรายวชา 4 วตถประสงค 4 สาระการอบรม 4 กจกรรมการอบรม 4 สอประกอบการอบรม 5 การวดผลและประเมนผลการอบรม 5 บรรณานกรม 5 เคาโครงเนอหา 7 ตอนท 1 ความเปนคร 9 ตอนท 2 คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพคร 19 ตอนท 3 การพฒนาคณธรรม จรยธรรมของคร 29 ตอนท 4 การพฒนาจตวญญาณของความเปนคร 40 ใบงานท 1 49 ใบงานท 2 50 ใบงานท 3 ใบงานท 4

51 52

แบบทดสอบกอนเรยน/หลงเรยนหลกสตร 53


3 | ห น า

หลกสตร

จตวญญาณความเปนคร รหส UTQ-55301 ชอหลกสตรรายวชา จตวญญาณความเปนคร

ปรบปรงเนอหาโดย

คณาจารยภาควชาเทคโนโลยและสอสารการศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ผทรงคณวฒตรวจสอบเนอหา นางสาวประภาพรรณ เสงวงศ นายพทกษ โสตถยาคม นางสาววงเดอน สวรรณศร นางจรรยา เรองมาลย รศ.ดร.สรพนธ สวรรณมรรคา ศ.ดร.สจรต เพยรชอบ รศ.ดร.อรจรย ณ ตะกวทง ผศ.ดร.ประศกด หอมสนท วทยากร คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย


4 | ห น า

รายละเอยดหลกสตร คาอธบายรายวชา

คร ซงมาจากคาวา คร แปลวา หนก ฉะนนแลว คร จงเปนผหนก หนกในเรองใดบาง เชน หนกในการทจะสงสอนศษยใหเปนบคคลทมความร หนกในการทจะสอนคนหลาย ๆ คนใหเปนคนทด เปนบคคลทสงคมมความตองการ คณธรรม ความเปนครเปนคณลกษณะเฉพาะตวสาหรบคนทประกอบวชาชพคร ซงขนอยกบองคประกอบภายนอกตวครอนอก ไมวาจะเปนระบบบรหารสถาบนวชาชพ จรรยาบรรณ หรอกฎเกณฑตาง ๆ

วตถประสงค

เพอใหผเขารบการอบรมสามารถ 1. มความร ความเขาใจดานวนย คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพคร และ

ประพฤตตนเปนแบบอยางทด 2. มความมงมนและอทศตนในการสอนและการพฒนาผเรยน 3. วจยเพอพฒนาคณภาพผเรยน 4. เพอพฒนาผประกอบวชาชพทางการศกษาใหประพฤตปฏบตตนอยบนพนฐานของศลธรรม

คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณของวชาชพ 5. เพอใหผประกอบวชาชพทางการศกษานาความรและประสบการณทไดรบไปใชในการ

ดารงชวตและการประกอบวชาชพ 6. เพอใหผประกอบวชาชพทางการศกษาเปนตนแบบในการประพฤตปฏบตตนดานศลธรรม

คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณของวชาชพ และเผยแพรความรดานศลธรรม คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณของวชาชพ

7. เพอเสรมสรางคณธรรมจรยธรรมแกขาราชการคร และบคลากรทางการศกษา 8. นาเสนอแนวทางทไดรบไปใชใหเกดประโยชนกบตนเองและหนวยงาน 9. วางแผนกลยทธเพอพฒนาคณภาพผเรยนได

สาระการอบรม

ตอนท 1 ความเปนคร ตอนท 2 คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพคร ตอนท 3 การพฒนาคณธรรม จรยธรรมของคร ตอนท 4 การพฒนาจตวญญาณของความเปนคร


5 | ห น า

กจกรรมการอบรม 1. ทาแบบทดสอบกอนการอบรม 2. ศกษาเนอหาสาระการอบรมจากสออเลกทรอนกส 3. ศกษาเนอหาเพมเตมจากใบความร 4. สบคนขอมลเพมเตมจากแหลงเรยนร 5. ทาใบงาน/กจกรรมทกาหนด 6. แสดงความคดเหนตามประเดนทสนใจ 7. แลกเปลยนเรยนรระหวางผเขารบการอบรมกบวทยากรประจาหลกสตร 8. ทาแบบทดสอบหลงการอบรม

สอประกอบการอบรม

1. บทเรยนอเลกทรอนกส 2. ใบความร 3. วดทศน 4. แหลงเรยนรทเกยวของ 5. กระดานสนทนา (Web board) 6. ใบงาน 7. แบบทดสอบ

การวดผลและประเมนผลการอบรม

วธการวดผล 1. การทดสอบกอนและหลงอบรม โดยผเขารบการอบรมจะตองไดคะแนนการทดสอบหลง

อบรมไมนอยกวา รอยละ 70 2. การเขารวมกจกรรม ไดแก สงงานตามใบงานทกาหนด เขารวมกจกรรมบนกระดานสนทนา

บรรณานกรม เกษม วฒนชย. (๒๕๔๙). การเรยนรทแทและพอเพยง. (พมพครงทส). กรงเทพฯ: บรษทพมพด

การพมพ จากด. ครสภา กระทรวงศกษาธการ. (๒๕๕๐). ครภาษาไทยดเดน. คนเมอ ๑ สงหาคม ๒๕๕๖,

จาก http://khurusapha.thaigov.net/teach5.htm ธรรมนญชวต คลงหนงสอธรรมะ. (๒๕๕๐). คณธรรม ๔ ประการ. คนเมอ ๑ สงหาคม ๒๕๕๖,

จาก http://www.dhammathai.org/kaveedhamma/view.php?No=738 ______. (๒๕๕๐). ฆราวาสธรรม. คนเมอ ๑ สงหาคม ๒๕๕๖, จาก

http://www.geocities.com/sakyaputto/kharavastham.htm ______. (๒๕๕๐). สปปรสธรรม. คนเมอ ๑ สงหาคม ๒๕๕๖, จาก

http://www.dhammathai.org/book/dhammanoon03.php ______. (๒๕๕๐). หร โอตตปปะ. คนเมอ ๑ สงหาคม ๒๕๕๖, จาก

http://www.dhammathai.org/webboard/view.php?No=836


6 | ห น า

ปราชญา กลาผจญ. (๒๕๔๙). คณธรรมจรยธรรมผนารฐ. กรงเทพฯ: ก. พล การพมพ จากด. http://www.dhammathai.org/webboard/view.php?No=836

ราชบณฑตยสถาน. (๒๕๔๖). พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒. กรงเทพฯ: นานมบคสพบลเคชนส.

สานกงานเลขาธการครสภา. (๒๕๓๙). แบบแผนพฤตกรรมจรรยาบรรณคร พ.ศ. ๒๕๓๙. กรงเทพมหานคร : โรงพมพครสภาพลาดพราว. ๒๕๔๑.

สานกงานเขตพนทการศกษาจนทบร เขต 2. (2552). การประชมปฏบตการหลกสตรพฒนาผบรหาร สถานศกษา โครงการพฒนาผบรหารสถานศกษาเพ. อขบเคล. อนการปฏรปการศกษา และ ยกระดบคณภาพการศกษาขน6 พน6 ฐาน. จนทบร: สานกงานเขตพ:นท- การศกษาจนทบร เขต 2.

สานกงานคณะกรรมการขาราชการครและบคลากรทางการศกษา. (2549).รวมกฎหมาย กฎ ระเบยบ การบรหารงานบคคลดานกฎหมายของขาราชการครและบคลากรทางการศกษา. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภาลาดพราว.


7 | ห น า

ชอหลกสตร UTQ-55301: จตวญญาณความเปนคร

เคาโครงเนอหา ตอนท 1 ความเปนคร แนวคด คร ซงมาจากคาวา คร แปลวา หนก ฉะนนแลว คร จงเปนผหนก หนกในเรองใดบาง เชน หนกในการทจะสงสอนศษยใหเปนบคคลทมความร หนกในการทจะสอนคนหลาย ๆ คนใหเปนคนทด เปนบคคลทสงคมมความตองการ คณธรรม ความเปนครเปนคณลกษณะเฉพาะตวสาหรบคนทประกอบวชาชพคร ซงขนอยกบองคประกอบภายนอกตวครอนอก ไมวาจะเปนระบบบรหารสถาบนวชาชพ จรรยาบรรณ หรอกฎเกณฑตาง ๆ วตถประสงค 1. เพอใหมความร ความเขาใจดานวนย คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพคร และประพฤตตนเปนแบบอยางทด 2. เพอใหมความมงมนและอทศตนในการสอนและการพฒนาผเรยน 3. เพอใหสามารถวจยเพอพฒนาคณภาพผเรยน ตอนท 2 คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพคร แนวคด คร เปนทงผ ให และแบบอยางท ด มงใหการอบรม สงสอน และพฒนาเยาวชนใหเจรญกาวหนาเตบใหญเปนมนษยทสมบรณตามมาตรฐานสากล ทงเกง ด มปญญา มคณธรรม และอยรวมในสงคมอยางมความสข ครจงเปนผเครงครดในการประพฤตปฏบตตนตามระเบยบวนย คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพ โดยยดถอการปฏบตตนตามกฎ/กตกา มารยาท ขนบธรรมเนยม และแบบแผนอนดงามของสงคม มความซอสตย สจรต ปฏบตหนาทดวยความขยน อดทน พรอมอทศเวลาใหแกราชการ ยนหยดในสงทถกตองเปนธรรม และยดมนในการปกครองตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนพระประมข พรอมนไดดารงชวตอยางเหมาะสม ประหยด มธยสถ ละเวนอบายมขและสงเสพตด รกการศกษา/คนควา รเรม สรางสรรค นาองคความรใหม ๆ นวตกรรม เทคโนโลย มาใชพฒนาวชาชพใหเจรญกาวหนา เอาใจใส ตดตาม ดแล ชวยเหลอ และใหบรการแกผเรยนอยางเตมความสามารถ สมาเสมอเทาเทยมกน

วตถประสงค 1. เพอพฒนาผประกอบวชาชพทางการศกษาใหประพฤตปฏบตตนอยบนพนฐานของ

ศลธรรม คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณของวชาชพ 2. เพอใหผประกอบวชาชพทางการศกษานาความรและประสบการณทไดรบไปใชในการ

ดารงชวตและการประกอบวชาชพ 3. เพอใหผประกอบวชาชพทางการศกษาเปนตนแบบในการประพฤตปฏบตตนดาน

ศลธรรม คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณของวชาชพ และเผยแพรความรดานศลธรรม คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณของวชาชพ


8 | ห น า

ตอนท 3 การพฒนาคณธรรม จรยธรรมของคร แนวคด ครและผประกอบวชาชพครควรเขาใจความหมายของคณธรรม ความสาคญของคณธรรม

ตลอดจนหลกธรรมเพอความเปนคร การพฒนาคณธรรมของครใหเจรญงอกงามเปนสงทควรทา เพอเปนแบบอยางทดตอ ๆ ไป

วตถประสงค 1. เพอเสรมสรางคณธรรมจรยธรรมแกขาราชการคร และบคลากรทางการศกษา

ตอนท 4 การพฒนาจตวญญาณของความเปนคร

แนวคด การพฒนาจตวญญาณความเปนครจากภายใน เปนการสรางความตระหนกและเหนคณคา

ของการเปนคร ความสมพนธอนดระหวางคร-ศษย และความสามารถในการเชอมโยงวชาการสวชาชวตเพอบมเพาะความเปนมนษยทสมบรณของผเรยน และเพอนาใหเกดความเปนครใหมมากกวาเพยงผสอน หรอผใหวชาความร แตเปนผสรางแรงบนดาลใจ นาพาคนสความเปนมนษยทสมบรณ

วตถประสงค 1. เพอนาเสนอแนวทางทไดรบไปใชใหเกดประโยชนกบตนเองและหนวยงาน 2. เพอใหสามารถวางแผนกลยทธเพอพฒนาคณภาพผเรยน


9 | ห น า

ตอนท 1 ความเปนคร แนวคด

คร ซงมาจากคาวา คร แปลวา หนก ฉะนนแลว คร จงเปนผหนก หนกในเรองใดบาง เชน หนกในการทจะสงสอนศษยใหเปนบคคลทมความร หนกในการทจะสอนคนหลาย ๆ คนใหเปนคนทด เปนบคคลทสงคมมความตองการ คณธรรม ความเปนครเปนคณลกษณะเฉพาะตวสาหรบคนทประกอบวชาชพคร ซงขนอยกบองคประกอบภายนอกตวครอนอก ไมวาจะเปนระบบบรหารสถาบนวชาชพ จรรยาบรรณ หรอกฎเกณฑตาง ๆ วตถประสงค 1. เพอใหมความร ความเขาใจดานวนย คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพคร และประพฤตตนเปนแบบอยางทด 2. เพอใหมความมงมนและอทศตนในการสอนและการพฒนาผเรยน 3. เพอใหสามารถวจยเพอพฒนาคณภาพผเรยน การศกษาเปนกระบวนการททาใหมนษยสามารถพฒนาคณภาพชวตของตนเองใหสามารถอยในสงคมไดอยางมความสข มการเกอหนนการพฒนาประเทศไดอยางเหมาะสม สอดคลองกบการเปลยนแปลงในทก ๆ ดาน และบคคลทมความสาคญอยางยงตอการจดการศกษาดงกลาวกคอครนนเอง เพราะครเปนผทมหนาทสรางประสบการณการเรยนร และการพฒนาโดยรอบใหเกดในตวผเรยน เพอใหมความรความสามารถและประสบการณในเชงวชาการ นาไปสการมสภาพชวตความเปนอยทดขน รวมทงการดารงตนเปนสมาชกทดของสงคม ดงนนการจะพฒนาการศกษาใหมคณภาพจงยอมตองพงพาอาศยครทมคณภาพ ครทมความเปนคร คาวา คร หรอ คร ในภาษาไทย มาจากคาวา ครธาต หรอ ครธาต ซงแปลความไดวา เปนผทหนกในวชาความร ในคณธรรม และในภารกจการงาน รวมทงการทาหนาทยกยองเชดชศษยของตนเอง จากผทไมรใหกลายเปนผร ผทไมมความสามารถใหมความสามารถ ผทไมมความคดใหมความคด ผทมความประพฤตไมเหมาะสมใหมความเหมาะสม และจากผทไมพงปรารถนาใหเปนผทพงปรารถนา ซงตามนยของความเปนครในภาษาไทยจงเปนผทตองทางานหนกจรง ๆ สวนในภาษาองกฤษมาจากคาวา TEACHER กเชนเดยวกน กลาวคอ

T- Teach E– Example A–Ability C- Characteristic H– Health E- Enthusiasm R - Responsibility


10 | ห น า

1. TEACH (การสอน) คณลกษณะประการแรกของความเปนครกคอ ตองสอนได สอนเพอใหผเรยนเกดกระบวนการเรยนรในตนเอง มการเปลยนแปลงพฤตกรรมไปในทางทด โดยการ : 1. ฝกฝนแนะนาใหเปนคนด 2. สอนใหเขาใจแจมแจง 3. สอนศลปวทยาใหหมดสน 4. ยกยองใหปรากฏในหมคณะ 5. สรางเครองคมกนในสารทศ (สอนใหรจกเลยงตว รกษาตนในอนทจะดาเนนชวตตอไปดวยด) 6. ตองสอนใหเกดความงอกงามทางสตปญญา มความคด และสรางสรรค อยางไรกตามการสอนของครแตละคนนนขนกบทกษะและลกษณะของตนเอง (Teaching skill and style) เปนการนาเทคนควธและทกษะหลาย ๆ ดานมาผสมผสานใหเหมาะสมสอดคลองกน จงตองใชเทคนคและทกษะหลายดานรวมกบประสบการณเพอใหเกดกระบวนการเรยนร และตองมงจดสรรการเรยนรนนไปในทศทางทดและมคณธรรมในสงคม บทบาทการสอนของครจงตองดาเนนการ โดย 1. สอนเนอหาวชาการตามหลกสตรรายวชาทไดรบมอบหมาย โดยมการเตรยมการสอนอยางเปนขนเปนตอน ตงแตการทา Course Syllabus แผนการจดการเรยนรหรอแผนการสอนรายชวโมง การดาเนนการสอน และการประเมนผล มการปรบปรงพฒนา และสรางผลงานทางวชาการอยเสมอ 2. สอนการปรบตวใหเหมาะสมในสงคม 3. สอนใหเจรญเตบโต มความคด มเหตผล และมความคดรเรมสรางสรรค ตามแผนทไดกาหนดหรอเตรยมการไวเปนอยางด 2. EXAMPLE (เปนตวอยาง) ผเรยนโดยทวไปนนจะ “เรยน” และ “เลยน” จากตวคร การทาตวเปนตนแบบหรอแบบอยางจงเปนสงทมอทธพลมากกวาการบอกกลาวเฉย ๆ เพราะการแสดงตนแบบใหเหนดวยสายตานน เปนภาพทมองเหนชดเจนและงายตอการลอกเลยนยงกวาการรบฟงและบอกเลาอยางปกต ถาตองการใหผเรยนเปนอะไร จงพยายามแสดงออกเชนนนทงในการดาเนนชวตและในการสนทนา การวางตวของครเปนตวอยางหรอเยยงอยางใหแกผเรยนไดมาก แมวาผเรยนจะมความคด ความอานของตนเองทไมตองการเลยนแบบผใหญทกประการเหมอนเดกเลก แตครกคอ คร ทผเรยนพจารณาวามความหมายสาคญอยมาก โดยเขาจะสนใจและเฝาสงเกตนบตงแตการแตงกาย ไปจนถงการประพฤตปฏบต จะเปนประสบการณใหเขาไดพจารณา นอกจากนการรตวเองของคร การแนะนาใหผเรยนประพฤตตนใหเหมาะสม กเปนสงจาเปนทคร (ตวเรา) ตองประพฤตและปฏบตตนใหเหมาะสมดวย 3. ABILITY (ความสามารถ) คาวา “ความสามารถ” หมายถง กาลงทมจรงในการแสดงหรอในการกระทาอยางใดอยางหนง ไมวาการกระทานนจะเปนการกระทาทางกายหรอทางจตใจ และไมวากาลงนนจะไดมาจากการฝกฝนอบรมหรอไมกตาม แบงออกไดเปน 2 ประเภท คอ ความสามารถทวไป (general ability) และความสามารถพเศษ (specific ability) นอกจากนนครจะตองทราบถงการเปลยนแปลงใหมหรอนวตกรรมทางการศกษา (innovation in teaching) เพอจะชวยปรบปรงและพฒนากระบวนการเรยนร


11 | ห น า

หรอการเรยนการสอนใหดยงขนไป การเรยนการสอนกเชนเดยวกบการวนจฉย การรกษาโรคทางการแพทย หรอจะสมมตเปนการปรงอาหารในครวทจะตองแสดงฝมออยางเตมทเพอใหไดอาหารอรอยทสดกได ดงนน ครจงตองประเมนตวเอง ประเมนการสอน และปรบปรงขอบกพรองของสงทตนสอนไปเสมอ (diagnosis and treatment of course defects) เพอใหผลการสอนดทสด นอกจากครจะตองเขาใจบทบาทความเปนครของตนเองแลว (teacher’s role) ครควรจะมความสามารถดงน

- จตวทยาการเรยนร (psychology of learning) - การกาหนดวตถประสงคของการสอนอยางชดเจน (specific of objectives) - การวเคราะหเนอหา (content analysis) - การจดกจกรรมการเรยนการสอน (learning activities) - การนาโสตทศนปกรณมาชวยสอน (the application of audiovisual aids) - การจดทาแผนการสอน (course syllabus and lesson planning) - การประเมนการเรยนการสอน (assessment)

4. CHARACTERISTIC (คณสมบต) ความหมายทใชโดยทว ๆ ไป หมายถง คณภาพหรอคณสมบตทสงเกตไดชดเจนในตวบคคล ทาใหทราบไดวาบคคลนนแตกตางไปจากบคคลอน ๆ ในความหมายเฉพาะ อปนสย หมายถง ผลรวมของนสยตาง ๆ ทบคคลมอย หรอผลรวมของลกษณะของพฤตกรรมตาง ๆ ของบคคล ตามความเขาใจของคนทวไป คาวาอปนสยนแฝงความหมายของคณธรรมจรรยาในตวดวย เชน เราพดวาเขาผนนมอปนสยด เปนตน ในคณสมบตของความเปนคร สงสาคญคอ ครจะตองมเจตคตทดตอผเรยน ตอวชาทสอน และตองานททา 5. HEALTH (สขภาพด) การมสขภาพด หมายถง การไมมโรค รวมถงมสภาพทางรางกายและจตใจทสมบรณแขงแรงพอทจะดารงชวตในสงคมไดอยางปกตสข ผทเปนครนนตองทางานหนก ดงนนสขภาพทางดานรางกายจงเปนสงสาคญ แตทสาคญกวาคอสขภาพจต คงเคยไดยนคาวา “จตเปนนาย กายเปนบาว” ดงนน ครจงจาเปนตองมสขภาพจตทดดวย จตดนนไมเพยงแตไมเปนโรคจตโรคประสาทเทานน แตเปนผทมสมรรถภาพ มการงานและมชวตทเปนสข ทาประโยชนตอสงคมดวยความพอใจ สามารถปรบตวใหเขากบสงแวดลอม รวมทงตอบคคลทเราอยรวมและตอสงคมทเราเกยวของ โดยไมกอความเดอดรอนใหทงตอตนเองและผอน 6. ENTHUSIASM (ความกระตอรอรน) ความกระตอรอรนของครนน อาจจะเปนการใฝหาความรใสตน เพราะจะตองถอวาการใฝหาความรเพอปรบปรงการเรยนการสอนนนเปนกระบวนการอยางหนงของการพฒนาตน (learning to teach is a process of self-development) การเพมพนความรมหลายรปแบบ เชน การประชมสมมนา การอบรมระยะสน เปนตน จะทาใหครทขาดความรในเรองทตนสอนไดมความรเพมเตมและทาใหมความมนใจในการสอนมากขน ความกระตอรอรนของครนน ไมใชมงเนนเฉพาะการพฒนาตวครเทานน แตจะตองมความกระตอรอรนในการพฒนาการเรยนการสอนดวย


12 | ห น า

7. RESPONSIBILITY (ความรบผดชอบ) ครทดจะตองมความรบผดชอบในหนาทของตนตามทไดกลาวมาแลวเปนอยางด รวมทงยอมรบผลแหงการกระทานน ๆ ไมวาจะดหรอไมกตาม และพรอมทจะปรบปรงแกไข การสอนของคร สาหรบการสอนของครในการชวยเหลอผเรยนนน คาถามตอไปนจะบงชวาครทานนนเปนครทดหรอไม รวมทงตวเราเองทเปนครดวย ซงสามารถตรวจสอบไดดวยตวเอง ดงน

ลาดบ รายการสงเกต ตรวจสอบรายการ ใช ไมใช

การสอนทสงเสรมใหผเรยนไดฝกหดเรยนรดวยตนเอง (Self learning)

1. ใหผเรยนไดตอบคาถามเกยวกบวชาการทเรยน 2. ใหผเรยนคนควาเพอตอบคาถามหรอเพอแกไขปญหาเพมเตม 3. จดกจกรรมใหผเรยนไดรจกคด และฝกทกษะในการทางาน

การประเมนและการบอกใหผเรยนทราบถงผลงานททา (Feed back)

4. บอกผเรยนวาเมอมอบหมายงานใหทาแลว เขาทางานเปนอยางไร 5. อธบายใหผเรยนทราบถงขอบกพรองตาง ๆ ททา 6. อธบายใหผเรยนทราบวาทาอยางไรจงจะทาไดดกวาน

การใหความกระจางชดในการสอน (Clearity)

7. สงเกตวาผเรยนทกคนสามารถไดยนและมองเหนชดเจน 8. ใชคาพดงาย ๆ เหมาะสมกบวยของผเรยน 9. ใชอปกรณการสอนเพอชวยใหการเรยนการสอนมความหมายยงขน

ซงอปกรณการสอนดงกลาว อาจประกอบดวย - รปภาพ ภาพถาย ภาพวาด - ภาพโปสเตอร - แผนภม แผนผง แผนท - ภาพหลก - ภาพตดกระดานผาสาล - ภาพกระจกฉาย - ภาพยนตร - ภาพชด - วตถของจรง - วตถจาลอง - นทรรศการ - เครองบนทกเสยง เปนตน


13 | ห น า

ลาดบ รายการสงเกต ตรวจสอบรายการ ใช ไมใช

การทาใหการสอนมความหมายมากขน (Making your meaningful)

10. สอนโดยเชอมโยงบทเรยนทสอนกบสภาพทผเรยนเปนอย 11. ยกตวอยางเพอใหผเรยนมองเหนภาพพจนกระจางขน 12. เชอมโยงสงทครสอนกบงานทผเรยนจะตองกระทา 13. สรปเพอใหผเรยนไดแนวคดทดอกครง

จะตองแนใจวาผเรยนเรยนรเรองสงทสอน (Ensuring mastery)

14. ตรวจสอบวาผเรยนทกคนเขาใจในทก ๆ เรอง ทก ๆ จดทสอน 15. ตรวจสอบวาผเรยนแตละคนสามารถฝกทกษะไดหรอไม

จะตองเขาใจถงความแตกตางของผเรยนแตละคน (Individual differences)

16. ยนยอมใหผเรยนแตละคนไดทางานตามความสามารถและใชเวลาทไมเทากน

17. เคยกระตนใหผเรยนไดเรยนรโดยวธแตกตางกนออกไป 18. เคยใชวธสอนหลาย ๆ วธ ซงวธสอนมหลายวธ ดงน

- อธบายจากหนงสอแลวใหผเรยนไปอานเองนอกเวลา - อธบายจากหนงสอแลวใหอานหนงสอพรอมกน - วธประชมกลมใหผเรยนออกความคดเหนอภปรายรวมกน - การแสดงหรอเลนละครสน ๆ - สอนจากเหตการณหรอประสบการณ ใชกรณศกษา - ใชวธ constructivism - ทารายงานคนควาเปนรายบคคล ทารายงานคนควาเปนกลม - วธสาธต ใหมการฝกปฏบต - ใหทาโครงการหรอโครงงาน - การทศนศกษาหรอจดหาประสบการณตรง (first hand

experience) ทงในหองเรยนและนอกหองเรยนใหสอดคลองกบเนอหาทสอน

- ใชวธการปฏบตใหเกดกระบวนการทางปญญา เปนตน

ใหการดแลผเรยนทกคน (Caring)

19. เคยใหความมนใจแกผเรยนวาครรกผเรยนทกคนไมวาจะทาดหรอไม 20. แสดงใหผเรยนเหนวาสนใจและเตรยมสอนอยางดตลอดชวงเวลาท

สอน

21. เคยฟงความคดเหน หรอใหผเรยนวจารณการสอน


14 | ห น า

การเปนครมออาชพใชวาจะเปนกนไดงาย ๆ เพราะงานครเปนงานทยงใหญและหนกกวางานใด ๆ เปนงานสรางและพฒนาคน องคประกอบแรกทมความสาคญตอการพฒนา คอ สตปญญาซงตองยอมรบความเปนจรงวา โดยรวมผเรยนสวนใหญมไดมระดบสตปญญาดเลศ ดงนน การจะพฒนาพวกเขาจงตองอาศยคร อาศยพวกเรา-ทานเปนหลก เพราะอยางนอยกมสวนแบงประมาณ 30-40% ทสงผลตอการเรยนรของพวกเขา จงใครขอใหทกทานทเปนครไดตระหนกถงความสาคญของการเปนคร ตามขอเขยนทไดกลาวถงทงหมด เพอนามาประกอบการพจารณาปรบปรงและพฒนาตวของทานเอง การสอนทมคณภาพ

การเรยนรเกดจากการมปฏสมพนธขององคประกอบตาง ๆ ในกระบวนการเรยนการสอน และในองคประกอบนคร-อาจารยผสอน และพฤตกรรมการสอนทแสดงออกมาจะเปนสวนหนงทมความสาคญในลาดบตน ๆ ทสงผลตอคณภาพหรอความสาเรจในการเรยนรของผเรยน ในการททานเปนคร-อาจารยผสอนซงถอวาเปนสวนสาคญของความสาเรจนน ไดเคยตรวจสอบพฤตกรรมการสอนของตวทานเองบางหรอไมวามคณภาพอยในระดบใด? คณภาพในทนหมายถง คณภาพตามเกณฑทผคนทวไปพอใจ หรอตามทหนวยงานทนาเชอถอเปนผกาหนดขนมา ซงเมอพจารณาจากพฤตกรรมการเรยนการสอน แบงออกเปน 5 ระดบ คอ สอนตรง หมายถง การใชวธการสอนทกอใหเกดการพฒนาดานสตปญญาขนตน เปนการพฒนาทางสมองในการเกบรกษาเรองราว ขอมล เทจจรง เนนความสามารถในการจาความรตาง ๆ เชน การจากฎ หลกเกณฑ ทฤษฎตาง ๆ ได หากพจารณาการมสวนรวมของผเรยนในการดาเนนการเรยนการสอนแลวอยในระดบ 0-20% สอนอธบายขยายความ หมายถง การสอนใหเกดความเขาใจในเนอหา ความร สามารถอธบาย แปลความ หรอขยายความดวยคาพดของตนเองได การสอนระดบนเปนการเนนพฒนาการ ความสามารถในการสอความหมายระหวางตนเองกบผอน หากพจารณาดานการมสวนรวมของผเรยนในการดาเนนการเรยนการสอนแลว อยในระดบ 21-40 % สอนคด หมายถง การพฒนาความสามารถในการวเคราะห แยกแยะเนอหาความรเรองใดเรองหนง เปนสวนประกอบยอย ๆ หรอความรดานตาง ๆ พรอมทงสามารถเปรยบเทยบความแตกตาง คลายคลงกนของสวนประกอบยอย ๆ หรอความรดานตาง ๆ เหลานนดวย หากพจารณาดานการมสวนรวมของผเรยนในการดาเนนการเรยนการสอนแลวอยในระดบ 41-60% สอนสราง หมายถง การพฒนาความสามารถในการบอกความสมพนธเชงเหตผลของสวนประกอบยอย ๆ หรอความรหลาย ๆ ดาน และสามารถนาไปอธบายใหขอเสนอแนะในการแกปญหา หรอนาไปใชได หากพจารณาดานการมสวนรวมของผเรยนในการดาเนนการเรยนการสอนแลว อยในระดบ 61-80% สอนคนพบ หมายถง การพฒนาความสามารถในการสงเคราะห หรอการรวมสวนประกอบยอย ๆ ของความรหลาย ๆ เรองใหเปนอนหนงอนเดยวกนซงเปนการบรณาการความรเพอสรางสงใหมหรอสามารถแกปญหาใหม ๆ ทตองใชความสามารถในการคดเปนอยางมาก เปนการคดอยางมวจารณญาณ และสามารถประเมนคาสงตาง ๆ ได หากพจารณาดานการมสวนรวมของผเรยนในการดาเนนการเรยนการสอนแลวอยในระดบ 81-100% จากการสารวจสภาพการเรยนการสอน และการประเมนผลการใชหลกสตรพบวา คร-อาจารยผสอนทวไป สวนใหญยงคงจดการเรยนการสอนโดยเปนผอธบาย บอกจด หรอเขยนกระดานดา และเนน


15 | ห น า

เนอหาสาระมากกวากระบวนการ ภายใตสภาพดงกลาวจะไมมการแลกเปลยนความรซงกนและกน ไมเปดโอกาสใหผเรยนไดสรางองคความรใหม และกอใหเกดปญหาทไมสามารถคดดดแปลงทฤษฎไปสการปฏบต หรอประยกตใหเหมาะสมกบสถานการณจรงได เพราะเปนวธการสอนทไมสามารถตอบสนองตอศกยภาพ และไมสามารถเปลยนแปลงพฤตกรรมของผเรยนใหเปนไปตามทหลกสตรคาดหวง กลาวไดวายงมปญหาทงในเรองของการจดการเรยนการสอนและคณภาพของผเรยน ดงนนเพอใหเกดการเปลยนแปลงในตวผเรยนเพอใหพวกเขามคณลกษณะทพงประสงค คร-อาจารยผสอนจงตองมการทบทวนรปแบบการสอนใหม ซงจากการวจยทงในและตางประเทศไดเสนอวา รปแบบการสอนทดนนควรเปนในลกษณะของการสอนแบบบรณาการ เนนใหผเรยนไดมสวนรวม มกจกรรม มการปฏบต หรอเปนศนยกลางของการเรยนการสอน การสอนทเนนใหผเรยนเปนศนยกลางของการเรยนการสอน การเรยนรทแทจรงเกดจากการทผเรยนไดมปฏสมพนธกบสงแวดลอมทอยรอบตว ดงนน การจดการเรยนการสอนจงตองจดใหนกศกษาไดมสวนรวมในการทากจกรรม หรอมการปฏบตใหมากทสดเทาทจะทาได เปนการสอนทเนนผเรยนเปนศนยกลาง ผสอนจะมบทบาทนอยลง ผเรยนจะมโอกาสไดพฒนาทกษะการคดในระดบสง รจกวางแผนการทางาน ทางานเปน รจกตดสนใจแกปญหาได มการทางานรวมกบผอน และไดแสดงออกซงคณลกษณะทพงประสงค ตอไปนเปนการเปรยบเทยบใหเหนวธการสอน (บางวธ) ทมครเปนศนยกลาง และผเรยนเปนศนยกลาง ซงตามนยดงไดกลาวมา ทานผสอนควรเลอกวธหลงและ/หรอบรณาการหลาย ๆ วธผสมกน โดยใหสอดคลองและเหมาะสมในการเสรมสรางการเรยนรของผเรยน

วธการ บทบาทของคร พฤตกรรม

เนนครเปนศนยกลาง การบรรยาย มาก การพด ครเสนอความรโดยไมมปฏสมพนธกบผเรยน การบรรยาย – ถามตอบ มาก – ปานกลาง การพด ครเสนอความรและมสวนของการถามตอบดวย การสาธต มาก – ปานกลาง การแสดงใหด มผแสดงใหดอยหนาชนพรอมอธบายสงท

แสดงใหด การใหทาตามตวอยาง มาก การแสดงใหด มผปฏบตใหดตามทตองการใหผเรยน

ทาตามหรอทาตามแบบ เนนผเรยนเปนศนยกลาง การอภปราย นอย – ปานกลาง

การมปฏสมพนธท ง ชนเรยนหรอกลม ยอย มการแลกเปลยนความคดในเรองใดเรองหนง

การอภปรายแบบ Panel นอย การพด กลมผเรยนนาเสนอและอภปรายถกเถยงใน เรองใดเรองหนงหนาชน

การแสดงบทบาทสมมต นอย การปฏบต ผเรยนแสดงบทบาทในเหตการณหรอสถานการณหนง ๆ

การเรยนแบบรวมมอ นอย การปฏบต กลมผเรยนทมความสามารถแตกตางกนรวมมอกนทางานทกาหนดให


16 | ห น า

วธการ บทบาทของคร พฤตกรรม

การคนพบ นอย – ปานกลาง การปฏบต ผเรยนดาเนนงานตามวธการทกาหนดใหเพอแกปญหาใดปญหาหนงโดยอาศยประสบการณตรง

การสรางสถานการณ/เกม นอย การปฏบต ผเรยนมสวนรวมในสถานการณทสรางขน หรอเหตการณทเหมอนจรงทสามารถควบคมความปลอดภยได

การสอนเปนรายบคคล นอย – ปานกลาง การพด/การปฏบต ผ เรยนมสวนรวมในการเรยนทออกแบบมาเ พอให เหมาะกบความตองการและความสามารถของผเรยน

การศกษาดวยตนเอง นอย การพด/การปฏบต การเรยนรดวยตนเอง โดยมการแนะนาเพยงเลกนอยหรอไมมเลย

ก า ร ท า โ ค ร ง ง า นห ร อโครงการ

นอย การปฏ บ ต ผ เ ร ยนคด ว ธการแก ปญหาเอง และดาเนนการแกปญหา โดยอาศยมประสบการณตรง อาจมการแนะนาเพยงเลกนอยหรอไมมเลย

การทาแฟมสะสมงาน นอย – ปานกลาง การปฏบต ผเรยนเรยนร และมพฒนาการในเรองของการคด การทางาน การจดการ การสอความหมาย และสงคม โดยมการแนะนาเพยงเลกนอย

บทบาทของคร อาจารยผสอนกบการเรยนการสอนทมผเรยนเปนศนยกลาง 1. เปนผจดการ (Manager) คร อาจารยผสอนจะเปนผกาหนดบทบาทใหผเรยนทกคนไดมสวนรวมทากจกรรม แบงกลม หรอจบค เปนผมอบหมายงานหรอหนาทความรบผดชอบแกผเรยนทกคน จดการใหทกคนไดทางานทเหมาะสมกบความสามารถความสนใจของตน 2. เปนผรวมทากจกรรม (An Active Participant) เขารวมทากจกรรมในกลมจรงพรอมทงใหความคดและความเหน หรอเชอมโยงประสบการณสวนตวของผเรยนขณะทากจกรรม 3. เปนผชวยเหลอและแหลงวทยาการ (Helper and Resource) คอยใหคาตอบเมอผเรยนตองการความชวยเหลอทางวชาการ เพราะการใหขอมล หรอความรในขณะทผเรยนตองการจะชวยทาใหการเรยนรมประสบการณเพมขน 4. เปนผสนบสนนและเสรมแรง (Supporter and Encourager) ชวยสนบสนนดานสออปกรณหรอใหคาแนะนาทชวยกระตนใหผเรยนสนใจเขารวมกจกรรมหรอฝกปฏบตดวยตนเอง 5. เปนผตดตามตรวจสอบ (Monitor) คอยตรวจสอบงานทผเรยนผลตขนมากอนทจะสงตอไปใหผเรยนคนอน ๆ โดยเฉพาะความถกตอง


17 | ห น า

เปรยบเทยบผลการเรยนรแบบครเปนศนยกลางกบผเรยนเปนศนยกลาง วธสอนแบบครเปนศนยกลาง วธสอนแบบผเรยนเปนศนยกลาง

1. ดานบทบาทคร 1. ดานบทบาทคร 1) มงสอนเนอหาและการจาเนอหาได 1) มงพฒนากระบวนการเรยนร ศกยภาพความคด 2) จะบอก เลา สง อธบายเนอหา 2) กระตนใหผเรยนคดและปฏบตตามความคด 3) ครจดกจกรรมแบบ Passive Learning 3) ครจดกจกรรมแบบ Active Learning 4) ปฏสมพนธจะเปนแบบทางเดยว ครจะเรยนรวมกบผเรยนและคดหาวธการ ใหม ๆ เพอพฒนาผเรยน

2. ดานผลทเกดกบผเรยน 2. ดานผลทเกดกบผเรยน ดานการคดและดานบคลกภาพ ดานการคดและดานบคลกภาพ 1) คดไดจากด คดชา 1) คดเปน เรยนรโดยการคดแบบปฏบต 2) เกดกระบวนการเรยนรแบบนรนย 2) เกดกระบวนการเรยนรแบบอปนย 3) บคลกภาพแบบพงพา ไมเชออานาจในตน 3) บคลกภาพแบบพงตนเอง เชออานาจในตน 4) เชอฟง ทาตาม วางาย 4) ใชเหตใชผล วเคราะห สงเคราะห วธการจดกระบวนการสอนทเนนผเรยนเปนศนยกลาง

ขนตอนกระบวนการสอนทเนนผเรยนเปนศนยกลาง มดงน คอ 1. ขนนา

- สราง/กระตนความสนใจ - เตรยมความพรอมในการเรยน

2. ขนกจกรรม จดกจกรรมทใหผเรยนบรรลวตถประสงค โดยกจกรรมควรมคณสมบตดงน - ชวยใหผเรยนไดสรางความรดวยตนเอง (Construct) - ชวยใหผเรยนไดมปฏสมพนธชวยกนเรยนร (Interaction) - ชวยใหผเรยนมบทบาทและสวนรวมในการสรางความรดวยตนเอง (Participation) - ชวยใหผเรยนไดเรยนรกระบวนการ (Process) ควบคกบผลงาน (Product) - ชวยใหผเรยนนาความรทไดไปใช (Application)

3. ขนวเคราะห อภปรายผลจากกจกรรม - วเคราะห อภปรายผลงาน/ขอความรทสรปไดจากกจกรรม (Product) - วเคราะห อภปรายกระบวนการเรยนร

4. ขนสรป และประเมนผลการเรยนรตามวตถประสงค


18 | ห น า

ยทธวธสงเสรมการคด การสอนทมคณภาพ คอ การสอนใหผเรยนสามารถคดเปน ทาเปน แกปญหาเปน และ

ความสามารถในการคดของคนเรานโดยทวไปเชอวาอยทสมอง คนเกงมกไดรบการยกยองวามมนสมองด นกวทยาศาสตรพบวาการทาใหคนมสมองดนน ทาไดโดยการกระตนใหมการขยายสาขาของประสาท (neural branching) เพอสรางจดตอ (synapses) ระหวางเซลลใหมากขน ซงจะสงผลใหมการสงตอสญญาณไดมากขน มประสทธภาพสงขนนนเอง Cardellichio และ Field (อางถงใน สรศกด, 2540 : 21-24) ไดเสนอแนะแนวทางในการทาใหสมองมประสทธภาพไว 7 วธ ซงสามารถนาไปใชในหองเรยนไดโดยใหดาเนนการ ดงน

1. ฝกการคดแบบสมมตฐาน (Hypothetical thinking) 2. ฝกการคดกลบทศทาง (Reversal) 3. ฝกการใชแบบสญลกษณใหม (Application of different symbol) 4. ฝกการอปมาอปมย (Analogy) 5. ฝกการวเคราะหแนวความคด (Analysis point of view) 6. ฝกการเตมใหสมบรณ (Completion) 7. ฝกวเคราะหความเกยวโยง (Web analysis)

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1 แลว โปรดปฏบตใบงานท 1

สรป

ผทมจตวญญาณของความเปนครทกทาน ลวนแตมความตองการใหลกศษยประสบผลสาเรจ ในการเรยนและในชวตของเขาทงสน ความสาเรจนนไดมการทดสอบจนเปนทยอมรบกนโดยทวไป เชอวาสวนหนงมาจากคร-อาจารยผสอนอยดวย ดงนน เมอรแลววาพฤตกรรมการสอนใดทจะสงผลตอพวกเขา จงเปนสงทตองตระหนกและใหความสาคญอยางยง มคากลาววา “การพฒนาชาตใหเรมทประชาชน จะพฒนาคนใหเรมทใจ จะพฒนาอะไรใหเรมทตวเองกอน” ทานจะเปนคร-อาจารยผสอนแบบใดกตามตวทานเองนนแหละรดทสด และพฤตกรรมใด ๆ ททานแสดงออกมา ยอมทาใหบงเกดผลอยางใดอยางหนงเสมอ


19 | ห น า

ตอนท 2 คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพคร แนวคด คร เปนทงผให และแบบอยางทด มงใหการอบรม สงสอน และพฒนาเยาวชนใหเจรญกาวหนาเตบใหญเปนมนษยทสมบรณตามมาตรฐานสากล ทงเกง ด มปญญา มคณธรรม และอยรวมในสงคมอยางมความสข ครจงเปนผเครงครดในการประพฤตปฏบตตนตามระเบยบวนย คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพ โดยยดถอการปฏบตตนตามกฎ/กตกา มารยาท ขนบธรรมเนยม และแบบแผนอนดงามของสงคม มความซอสตย สจรต ปฏบตหนาทดวยความขยน อดทน พรอมอทศเวลาใหแกราชการ ยนหยดในสงทถกตองเปนธรรม และยดมนในการปกครองตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนพระประมข พรอมนไดดารงชวตอยางเหมาะสม ประหยด มธยสถ ละเวนอบายมขและสงเสพตด รกการศกษา/คนควา รเรม สรางสรรค นาองคความรใหม ๆ นวตกรรม เทคโนโลย มาใชพฒนาวชาชพใหเจรญกาวหนา เอาใจใส ตดตาม ดแล ชวยเหลอและใหบรการแกผเรยนอยางเตมความสามารถ สมาเสมอเทาเทยมกน วตถประสงค

1. เพอพฒนาผประกอบวชาชพทางการศกษาใหประพฤตปฏบตตนอยบนพนฐานของศลธรรม คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณของวชาชพ

2. เพอใหผประกอบวชาชพทางการศกษานาความรและประสบการณทไดรบไปใชในการดารงชวตและการประกอบวชาชพ

3. เพอใหผประกอบวชาชพทางการศกษาเปนตนแบบในการประพฤตปฏบตตนดานศลธรรม คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณของวชาชพ และเผยแพรความรดานศลธรรม คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณของวชาชพ วชาชพครไดรบการยกยองและจดเปนวชาชพชนสงทมความจาเปนตอสงคม เปนอาชพทชวยสรางสรรคจรรโลงใหสงคมเปนไปในทางทปรารถนา ฉะนน กลมผประกอบวชาชพจงตองมความรบผดชอบตอสงคมในระดบทสงเชนกน ยงสงคมยกยอง เคารพ และไววางใจผประกอบวชาชพครมากเทาใด ผประกอบวชาชพครกตองประพฤตปฏบตตนใหเหมาะสมกบความเคารพเชอถอไววางใจเพยงนน การกาหนดจรรยาบรรณครหรอจรรยาบรรณวชาชพคร จงเปนมาตรการหนงทใชควบคมความประพฤตปฏบตตนของผประกอบวชาชพคร อาจกลาวไดวาเปนการประกนคณภาพของครใหกบสงคมประการหนงดวย เปนการยนยนกบสงคมวาในวงการครนน ครจะควบคมสอดสองดแลความประพฤตของกลมครดวยกนตลอดเวลา มการลงโทษทงทางกฎหมายและทางสงคม

การควบคมความประพฤตหรอการปฏบตตนของครนน วธการทดทสด คอ การสรางจตสานกหรอการควบคมทางจตใจ ครทมคณธรรม จรยธรรมสงยอมเปนครทมจรรยาบรรณเปนมาตรวดมาตรฐานความเปนครของผประกอบวชาชพครทสาคญยง กลาวคอ ครทมคณธรรมยอมเปนครทมจรรยาบรรณทดนนเอง


20 | ห น า

1. ความหมายของคณธรรม จรยธรรม คาวาคณธรรมและจรยธรรมนนเปนคาทมความหมายใกลเคยงกนทงในวงการการศกษา สงคม

วทยา ปรชญาและศาสนาทว ๆ ไป อยางไรกด ความหมายของคณธรรมนนมกจะใชในลกษณะทครอบคลมความหมายของจรยธรรมดวย ทงในศพทภาษาไทยและภาษาองกฤษ กลาวคอ จรยธรรมเปนการแสดงออกใหผอนเหนคณธรรมทมอยภายในจตใจของแตละบคคลนนเอง

ความหมายของคณธรรม (morality) คณธรรม ตามรปศพทแปลวา สภาพของคณงามความด ซงพระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต. 2538

: 34) อธบายความหมายไววา คณธรรม คอ ธรรมทเปนคณ ความดงาม สภาพทเกอกล พระเทพวสทธเมธ (พทธทาสภกข. 2529 : 90) อธบายวาคณธรรม หมายถง คณสมบต ฝายด

เปนทตง หรอประโยชนแกสนตภาพหรอสนตสข คณธรรมเปนสวนทตองอบรมโดยเฉพาะ หรอใหเกดขนอยางเหมาะสมกบทตองการ

คณธรรมตามแนวคดในวงการการศกษาตะวนตกนน มลกษณะเปนสหวทยาการ (interdisciplines) คอ เปนแนวคดทงในลกษณะวชาปรชญา จตวทยา สงคมวทยาและการศกษา

แนวความคดของนกวชาการตะวนตกคอนขางหลากหลายและมพนฐานของศาสตรในการศกษาทแตกตางกนอยางคอนขางชดเจน พจนานกรม Collin Cobuild (1987 : 937) อธบายวาคณธรรมมความหมาย 2 นย คอ

1. โดยนยทเปนภาวะทางจตใจ (idea) นน คณธรรม แปลวา ความคดทวาบางพฤตกรรมเปนสงทถกตองทควรทาและเปนทยอมรบ และบางพฤตกรรมเปนสงทผดหรอเลว ทงนเปนไปทงโดยความคดเหนของแตละบคคลและของสงคม นอกจากนคณธรรมยงเปนคณภาพหรอสถานะในการดาเนนชวตอยางถกตอง ควรทาและยอมรบได

2. คณธรรมเปนระบบของลกษณะการประพฤตและคณคาทเกยวพนกบพฤตกรรมของคนสวนใหญซงโดยทวไปแลวเปนทยอมรบกนในสงคมหรอเฉพาะในกลมคน

ความหมายของจรยธรรม (ethics) จรย แปลวา กรยา ความประพฤต การปฏบต ฉะนนจรยธรรมจงหมายถงแนวทางการ

ประพฤตปฏบตสาหรบมนษยเพอใหบรรลถงสภาพชวตทพงประสงค พระราชวรมณ (ประยร ธมมจตโต. 2541: 11) อธบาย จรยธรรมเปนเรองของการประพฤต

ตามหลกตามระเบยบทวดได ประเมนได ในทางพฤตกรรมทแสดงออกมาทางกายกบวาจาและเปนหลกทว ๆ ไป ของทกคน มาจากหลายแหลงไมวาศาสนา กฎหมาย วฒนธรรม ประเพณ อะไรทควรทาเปนจรยธรรมทงสน

พระเทพวสทธเมธ (พทธทาสภกข. 2529: 215) อธบายวาจรยธรรม หมายถง ตวของกฎทตองปฏบต สวนจรยศาสตร คอเหตผลสาหรบใชอธบายขอกฎทจะตองปฏบต มลกษณะเปนปรชญา และเมอรวมทงสองสวนเขาดวยกนจะเรยกวาจรยศกษา

ซามเอล สตมพ (Stumpf. 1977: 3) อธบายความหมายของจรยธรรมในเชงวชาปรชญาวา จรยธรรมเปนความประพฤตปฏบตเกยวของกบสงทเรยกกนวาถกหรอผด ดหรอเลว พงประสงคหรอไมพงประสงค มคณคาหรอไรคา นอกจากนจรยธรรมยงเกยวของกบความรบผดชอบ หนาท พฤตกรรมทยอมรบนบถอตาง ๆ ของแตละบคคลอกดวย อยางไรกด สตมพ อธบายวาในเรองทฤษฎจรยธรรมของลทธปรชญานน จะไมใชตอบคาถามวาจรยธรรมใดดกวาหรอถกตองกวา


21 | ห น า

แคน คอสทเลย และราลฟ ทอดด (Costiey and Todd. 1983 : 504) อธบายวา จรยธรรม (ethics) เปนสาระทเกยวของกบความถกและผดของความดกบความชว คาวา ethics เปนภาษากรกโบราณ แปลวา คณลกษณะ (character) ในภาษาโรมนจะหมายถง ธรรมเนยมประเพณ (costoms) ซงการเรยนรจากภมปญญาดงเดมนนกคอ คณลกษณะมกจะเปนสงทถกกาหนดโดยธรรมเนยมประเพณของกลมบคคลซงแตละคนอาศยหรอทางานอยรวมกนดวย

ฉะนนอาจกลาวไดวา จรยธรรม คอ ขอประพฤตปฏบต หรอกฎทควรปฏบตในทางทดทควรกระทา เพอใหเกดสงทดหรอมสนตสขในสงคม ในการเทศนาสงสอนของพระสงฆในศาสนาพทธนนมสองแบบคอ เทศนาธรรม หมายถง การบอกหรออธบายขอธรรมตาง ๆ วาคออะไร เปนอยางไร มประโยชนหรอเปาประสงคอะไร สวนเทศนาจรยะ คอ การอบรมและอธบายสงทพงกระทา หรอบอกถงการประพฤตปฏบตในทางทดใหแกสาธชนทงหลายนนเอง

คณธรรมกบจรยธรรมเปนเรองทเกยวพนกน อาจกลาวไดวา คณธรรมเปนธรรมฝายดทอยภายในจตใจของบคคล การแสดงออกของคณธรรมใหประจกษนนเรยกวา จรยธรรม สวนคาวา จรยศาสตร คอ เหตผลทอธบายสาหรบขอหรอกฎทตองปฏบตเปนหลกเกณฑทางวชาปรชญาทเกยวกบสวนทเรยกวา จรยธรรม 2. ความสาคญของคณธรรม จรยธรรม

เนองจากคณธรรมเปนสภาพของความด ลกษณะของความดงาม หรอธรรมชาตของความดทอยภายในจตใจของบคคล สวนการกระทาดหรอพฤตกรรมด ๆ ทบคคลไดกระทานนเกดจากการนาหลกในการดาเนนชวตอยางประเสรฐหรอหลกการประพฤตปฏบตทดงามไปปฏบต ซงเปนเรองของจรยธรรม ดวยเหตนคณธรรมและจรยธรรมจงเปนของคกน กลาวคอ เมอบคคลมจตวญญาณทเปยมไปดวยคณความดยอมจะกระทาแตสงทดมประโยชนทงสน อยางไรกตามหากบคคลใดมแตความคดด ๆ แตไรการกระทาดยอมไมกอใหเกดประโยชนแกตนเองและ/หรอผอนแตประการใด แตกยงมประโยชนอยบาง เพราะมไดสรางความสบสนวนวายหรอความเดอดรอนหรอเปนอนตรายตอผใด

คณธรรม จรยธรรม รวมทงศลธรรมมความจาเปนตอการดารงชวตของบคคลและสงคมเปนอยางยง ดงทพระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต) เมอครงยงดารงสมณศกดเปนพระเทพเวท (2533 : 3-4) ไดกลาวไววา “นาและอากาศเปนสงทมอยทว ๆ เปนสงจาเปนตอชวต เพราะวาถาขาดนาเพยงวนเดยวคนกแทบตาย ยงขาดอากาศประเดยวเดยวกอาจจะตายหรอไมกเปนอมพาตไป จรยธรรมหลอเลยงชวตมนษยและสงคมของเราอยโดยไมรตว แตกมความแตกตางกนอยอยางหนงระหวางนาและอากาศกบศาสนาและจรยธรรม คอ นาและอากาศนน คนขาดไปแลวกรตวเองวาตวเองขาดอะไรและตองการอะไร แตศาสนาและจรยธรรมนนมลกษณะประณตและเปนนามธรรมมาก จนกระทงแมวาคนจะขาดสงเหลานจนถงขนมปญหาเกดขนแลวกยงไมรวาขาดอะไรซงเปนปญหาทตองสรางความเขาใจชแจงอยางตอเนองใหตระหนกเหนคณคาและความสาคญ”

จากคากลาวขางบนน แสดงใหเหนวา คณธรรม จรยธรรม และศลธรรม มความสาคญตอการดาเนนชวตของบคคลและสงคมทกหมเหลา “สงคมหรอชาตใดทเตมไปดวยประชาชน ซงเปนผขาดคณธรรม จรยธรรม และศลธรรมแลว สงคมนนจะมแตความยงเหยง ระสาระสาย ความเดอดรอนจะเกดขนทกหนทกแหงไมวางเวน อาท จะมการลกขโมย แยงชง ปลนฆา ขมขน และสงเลวรายตาง ๆ จะบงเกดขนไมเวนแตละวน เดกหนมจะมวสมอยกบอบายมขและสงเสพตดนานาชนด เดกสาวจะหลงใหลมวเมาอยกบแฟชนและสงเยายวนตาง ๆ ปลอยตวปลอยใจไปตามสงเยายวนและอารมณปรารถนา และ


22 | ห น า

จะถกขมเหงรงแกจากผทมกาลงมากกวาไมวางเวน ผทมอานาจ มกาลง กจะหมกมนอยในอานาจ มการแยงชงอานาจและผลประโยชนตาง ๆ เทาทตนและพวกพองของตนจะกระทาได คนทออนแอกวา คนทไรความสามารถ กจะถกเอารดเอาเปรยบ คนชราบพการกจะถกทอดทงใหตองทนทกขทรมานวาเหวไรทพง สวนนกบวชกจะมชวตอยอยางผลวงโลกไรยางอาย พยายามโออวดชกชวนใหคนลมหลงในทางทไมถกไมควร แทนทจะอบรมสงสอนใหคนมสตปญญา กลบทาใหคนตองลมหลงงมงาย ผทมหนาทในการปกครองดแลบานเมองกปลอยปละละเลย งบประมาณทใชในการพฒนาบานเมองกถกใชไปไมคมคา การพฒนาสงคมในดานตาง ๆ เปนไปอยางลาชาไรผล” ถาหากสงคมใดมสภาพดงกลาวน ชวตของคนในสงคมนนจะตองปราศจากความสขอยางแนแท

กลาวโดยสรป คณธรรม จรยธรรม และศลธรรม กอใหเกดประโยชนหรอมความสาคญทงตอตนเองและผอนดงตอไปน

2.1 ประโยชนตน 2.1.1 ทาใหตนเองมชวตทสงบเยน ไมตองเดอดเนอรอนใจ ไมตองอยอยางหวาดระแวง

เพราะตนเองไมไดเบยดเบยนผใด มแตจะสรางประโยชนสขใหแกสงคมและผอน 2.1.2 ทาใหตนเองมความเจรญรงเรองในชวตทงในสวนตวและการงานอาชพ มความ

มนคงและกาวหนา 2.1.3 ไดรบการยกยองสรรเสรญเทดทนบชาจากบคคลทวไป 2.1.4 ครอบครวอบอน มความสข ฐานะทางเศรษฐกจมนคง

2.2 ประโยชนตอสงคมและประเทศชาต 2.2.1 ประโยชนตอสถาบน เชน

1) สถาบนครอบครวของตนไดรบการยกยองสรรเสรญจากบคคลทวไป 2) สถาบนการศกษาหรอสถาบนทประกอบอาชพธรกจมชอเสยงทาใหบคคลอน

ศรทธาเลอมใส 3) สถาบนหรอหนวยงานทตนเองสงกดมความเจรญกาวหนา ไดรบการพฒนา

อยางรวดเรวและตอเนอง ทงนเพราะสมาชกทกคนเปนผมคณธรรม จรยธรรม และศลธรรมอนดงาม 2.2.2 ประโยชนตอชมชน เชน

1) สงคมไดรบความสงบสข เพราะทกคนเปนคนดมคณธรรม 2) สงคมไดรบการพฒนาอยางตอเนองรวดเรว เพราะสมาชกทกคนตางกระทา

หนาทของตนอยางเตมความสามารถ 2.2.3 ประโยชนตอชาตบานเมอง เชน

1) สถาบนชาต ศาสน กษตรย มความมนคง เพราะประชาชนมความจงรกภกดและเหนความสาคญของสถาบนดงกลาวอยางแทจรง

2) ขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรมอนดงามของชาตมความมนคงถาวร เพราะทกคนมความรความเขาใจอยางถองแท และเตมใจยดถอปฏบตตาม 3. คณธรรมสาหรบผประกอบวชาชพคร

หลกธรรมทยกมากลาวในบทนหาไดมงหมายทจะใหผประกอบวชาชพครตองนาเอาหลกธรรมทก ๆ ขอไปประพฤต เพยงแตตองการใหศกษาเพอใหเกดความรความเขาใจ และเพอเปนธรรมขน


23 | ห น า

พนฐานสาหรบการอบรมสงสอนศษยของตน และปลกฝงคณธรรมใหมไวในจตใจ เพอใหเปนมนษยโดยสมบรณ หลกธรรมในพทธศาสนาทสาคญ ไดแก

3.1 เบญจศล หรอศล 5 คาวาศล แปลวา ปกต หมายถง ความคงท ความไมแปลไปจากเดม ไดแก ขอปฏบตสาหรบรกษากาย และวาจา ใหปกตเรยบรอย คาวา เบญจศล แปลวา ศล 5 เปนขอปฏบตสาหรบคนทวไปขนพนฐาน มอย 5 ขอ คอ

3.1.1 ปาณาตปาตา เวรมณ คอ งดเวนจากการฆาสตวตดชวต 3.1.2 อทนาทานา เวรมณ คอ งดเวนจากการถอเอาสงของทเจาของเขามไดให 3.1.3 กาเมสมจฉาจารา เวรมณ คอ งดเวนจากการประพฤตผดในคครองและของรกของผอน 3.1.4 มสาวาทา เวรมณ คอ งดเวนจากการพดเทจ 3.1.5 สราเมรยมชชปมาทฎฐานา เวรมณ คอ งดเวนจากการดมนาเมา คอ สราเมรย

อนเปนทตงแหงความประมาท และเวนจากสงเสพตดใหโทษทกอยาง 3.2 กลยาณมตธรรม คณธรรมทเปนคณลกษณะของการเปนผอบรมสงสอน แนะนาซง

ประกอบไปดวย 3.2.1 ปยตา คอ กระทาตนเปนทเคารพรกของศษย 3.2.2 คร คอ กระทาตนเปนทนาเคารพบชา โดยการปกครอง ข ยกยอง เปนตวอยางทา

ใหเดกรสกอบอนปลอดภย มความยตธรรมเทยงตรง 3.2.3 ภาวนยตา คอ อบรมตนเองใหมความรความสามารถในการทางาน และเจรญดวย

ศลธรรม มภมปญญา นายกยอง 3.2.4 วตถตา คอ อตสาหะสงสอนอบรม รจกชทางใหเขาใจดวยเหตผล โดยการอธบาย

ชดเจน เราใหสนใจอยากตดตาม ใหผเรยนสนกสนาน อธบายใหแจมแจง ชกชวนใหทาตาม ใหมความอตสาหะและใหความราเรง สบายใจ

3.2.5 วจนกขนต คอ อดทนตอถอยคารบกวนของศษย อดทนตอการเสยดส กวนใจ ตเตยน 3.2.6 คมภรกถากรณง คอ ขยายขอลกใหตน อธบายใหงาย โดยใชวธตาง ๆ ไดอยาง

ลกซง และเขาใจ โดยแสดงจดเดนของวชา แสดงเหตผลของวชา และแสดงสาระของวชา 3.2.7 อนโยธนง คอ การไมชกจงศษยไปในทางชว ไมแนะนาไปในทางเสอม

3.3 ธรรมเทศกธรรม 5 คณธรรมของการประสทธประสาทความร 3.3.1 อนบปพถา คอ สอนใหมลาดบขนตอน ใหมความสมพนธเชอมโยงกน 3.3.2 ปรยายทสสาว คอ จบจดสาคญมาขยายแตละเรอง แยกแยะใหมองเหนชดเจน

อยางมเหตผล 3.3.3 อนทยตา คอ ตงจตเมตตา สอนดวยความปรารถนาด โดยมงประโยชนแกผเรยน 3.3.4 อนามสนดร คอ ไมมงหวงอามส หรอผลตอบแทน 3.3.5 อนปหจจ คอ การวางจตใจใหตรงตามเนอเรอง ไมกระทบกระแทกผอน หรอขมขผอน

3.4 พทธวธในลลาการสอนของคร โดยพระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต) 3.4.1 สนทสนา อธบายใหเหนชดแจมแจง เหมอนจงมอไปดใหเหนกบตา 3.4.2 สมาทปนา ชกจงใหเหนจรง ชวนใหคลอยตามจนตองยอมรบ และนาไปปฏบต 3.4.3 สมตเตธนา เราใจใหแกลวกลาบงเกดกาลงใจใหมอตสาหะแขงขน มนใจวาจะทา

สาเรจไดไมหวนและยอทอตอความเหนอยยาก


24 | ห น า

3.4.4 สมปหงสนา ชโลมใจใหแชมชน ราเรง เบกบาน ฟงไมเบอ และเปยมดวยความหวงเพราะมองเหนประโยชนทตนพงจะไดรบจากการปฏบต

3.5 โลกบาลธรรม คอ ธรรมทคมครองโลก และเปนเทวธรรม ประกอบไปดวยธรรม 2 ประการ ไดแก หร คอ ความละอายตอบาป และความชวทงปวง สวนโอตตปปะ คอ ความเกรงกลวตอบาป และความชวทงปวง บคคลทมธรรมคนอยในจตใจจะไมกระทาสงใด ๆ ทเปนความชวทงตอหนาและลบหลง เพราะความละอายและเกรงกลวตอบาป จะชวยใหบคคลในสงคมโลกไมเบยดเบยนซงกนและกน ชวยใหสงคมมความเปนระเบยบเรยบรอย ไมเดอดรอนวนวาย

3.6 ธรรมททาใหงาม กลาวคอ หากผใดปฏบตไดยอมไมแสดงกรยาอาการทรนทรายเมอตองอยในสภาวะทตองอดทน ประกอบไปดวยกจกรรม 2 ประการ ไดแก ขนต คอ ความอดทน อดไดทนได เพอบรรลความดงามและความมงหมายอนชอบ สวนโสรจจะ คอ ความสงบเสงยม มอธยาศยงดงาม รกความประณตหมดจดเรยบรอยงดงาม

3.7 อทธบาท 4 คอ ธรรมทนาไปสความสาเรจแหงผลทมงหมาย เรยกอกอยางหนงวา หลกธรรมสาหรบการ “ครองงาน” ม 4 ประการ คอ

3.7.1 ฉนทะ คอ ความยนดพอใจรกใครใฝใจ รกทจะทาสงนนอยเสมอ และปรารถนาจะทาใหผลดยง ๆ ขน

3.7.2 วรยะ คอ ความเพยรพยายาม ขยนหมนเพยรประกอบกจการงานนน ๆ อยางเขมแขงอดทน เอาธระไมทอถอย

3.7.3 จตตะ คอ การตงจตรบรในสงทกระทา และทาสงนนดวยความคดเอาจตฝกใฝไมปลอยใจฟงซานเลอนลอยไป

3.7.4 วมงสา คอ ความไตรตรองหรอทดลอง หมนใชปญญาพจารณาใครครวญตรวจหาเหตผล และตรวจสอบขอยงหยอนในสงทไดกระทานน มการวางแผน วดผล คดคนวธแกไขปรบปรง

3.8 สงคหวตถ 4 คอ หลกธรรมทใชเปนเครองยดเหนยวจตใจคน เปนหลกธรรมทกอใหเกดความสามคค และเปนหลกธรรมทชวยสรางมนษยสมพนธของบคคลทกชนวรรณะ หลกธรรมนเรยกอกอยางวาเปน “ธรรมสาหรบการครองคน” หรอ “ธรรมสาหรบการสงเคราะหสรางไมตร” ม 4 ประการ คอ

3.8.1 ทาน คอ การใหแบงปนสงของทควรให การเออเฟอเผอแผ การใหความร การใหคาแนะนาสงสอน หรอกลาวอยางงายวา เปนการใหทงสงของและวทยาทาน

3.8.2 ปยวาจา คอ การเจรจากนดวยถอยคาทสภาพออนหวาน สมานใจ เปนคาพดทแสดงประโยชน มเหตมผล

3.8.3 อตจรยา คอ การประพฤตแตสงทเปนประโยชนตอกน ตลอดจนการแกไขปรบปรงสงเสรมทางจรยธรรมดวย

3.8.4 สมานตตตา คอ การทาตนเสมอตนเสมอปลาย ปฏบตตอกนอยางสมาเสมอ รวมรบร รวมแกไขทกขสข หรอเปนการนาตนของเราเขาไปสมานไมตรกบบคคลนน ๆ เพอใหงายตอการจดจาคณธรรมทงสประการ จงขอใหผทศกษาหลกธรรมนจดจาขอความตอไปน คอ “โอบออมอาร วจไพเราะ สงเคราะหการงาน สมานไมตร”

3.9 พรหมวหาร 4 คอ หลกธรรมประจาใจอนประเสรฐ เปนหลกความประพฤตทประเสรฐบรสทธ เปนธรรมทตองมไวเปนหลกใจ และกากบความประพฤต เพอใหปฏบตตนตอมนษยและสตว


25 | ห น า

โดยชอบหรอเรยกอยางงาย ๆ วาเปน “ธรรมเครองอยของพรหม” หรอ “ธรรมของผใหญปกครองผนอย” ม 4 ประการ คอ

3.9.1 เมตตา คอ ความรกใคร ความปรารถนาดอยากใหเขามสข มจตอนแผไมตร และคดทาประโยชนแกมนษยและสตวทวหนา

3.9.2 กรณา คอ ความสงสาร การคดชวยใหพนจากความทกขทรมาน การใฝใจในอนทจะปลดเปลองบาบดความทกขยากเดอดรอนของปวงสตว

3.9.3 มทตา คอ ความยนดเมอผอนมความสขความเจรญกาวหนามจตผองใสบนเทง กอปรดวยอาการแชมชนเบกบานอยเสมอตอสตวทงหลายผดารงในปกตสข พลอยยนดดวยเมอเขาไดดมความสขความเจรญงอกงามยง ๆ ขนไป

3.9.4 อเบกขา คอ ความวางใจเปนกลาง อนจะทาใหดารงอยในธรรมตามทพจารณาเหนดวยปญญา คอ มจตเรยบตรงเทยงธรรมไมเอนเอยงดวยความรกหรอความชง พจารณาเหนกรรมทสตวไดกระทาแลวอนควรไดรบผลดหรอผลชว สมควรแกเหตอนตนไดประกอบ สามารถวางเฉยสงบใจมองดในเมอไมมกจทควรทา เพราะเขารบผดชอบตนไดดแลว หรอเขาสมควรไดรบผลอนสมกบความรบผดชอบของตน

3.10สนดฏฐ หรอสนโดษ หมายถง ความยนดพอใจตามมตามไดตามกาลง และความจาเปนของตน การดารงชวตอยของตน สงคมในปจจบนถกเหตปจจยตาง ๆ หลากหลายมากระทบกระทงเบยดเบยนอยทกเมอ ซงลวนทาใหการดาเนนชวตเปนไปดวยความยากลาบาก ไมสามารถดาเนนชวตตามสมควรแกอตภาพทควรจะเปนใหอยดมสขได เมอเปนเชนนครจงตองทบทวนถงแนวทางแหงการประพฤตปฏบตของตนเพอประคบประคองตนใหรอดพนจากภยพบตทงปวง มความอยดมสขตามสมควรดวยการปฏบตตามหลกธรรม คอ ความสนโดษ โดยทวไปม 3 ประการ คอ

3.10.1ยถาลาภสนโดษ หมายถง ยนดตามได คอ ความยนดตามทตนไดมา ไมวาสงทไดมานนจะหยาบหรอปราณตแคไหนกยนดพอใจดวยสงนน

3.10.2ยถาพลสนโดษ หมายถง ยนดตามกาลง คอ ยนดแตพอแกกาลงรางกายสขภาพและวสยของตน มความพอใจในการจดสรรหนาทการงาน จดสรรการศกษาศลปวทยา และจดสรรคณธรรมเพอปฏบตใหสมกบกาลงสตปญญาของตนเอง

3.10.3ยถาสารปปสนโดษ หมายถง ความยนดตามควร คอยนดตามทเหมาะสมกบภาระฐานะ แนวทางชวต และจดหมายแหงการบาเพญกจของตน

3.11มรรค 8 หมายถง ทางปฏบตเพอความพนทกข เพอแกปญหาชวต และปญหาสงคม หรอเปนทางปฏบตสายกลาง 8 ประการ คอ

3.11.1สมมาทฐ คอ ความเหนชอบ เชน เหนวาทาดยอมไดรบผลด ทาชวยอมไดรบผลชว เปนตน

3.11.2สมมาสงกปปะ คอ ความดารชอบ เชน ดารออกจากกาม ไมมวเมาในรป รส กลน เสยง และสมผส เปนตน

3.11.3สมมาวาจา คอ การเจรจาชอบ เชน เวนจากการพดเทจ พดสอเสยด พดคาหยาบ พดเพอเจอ เปนตน

3.11.4สมมากมมนตะ คอ การกระทาชอบ หมายถง เปนการทางานทปราศจากโทษทงปวง เชน ไมฆาสตว ไมลกทรพย และไมประพฤตผดประเวณ เปนตน

3.11.5สมมาอาชวะ คอ การเลยงชพ ไมทามาหากนในทางทผดศลธรรม และผดกฎหมาย


26 | ห น า

3.11.6สมมาวายามะ คอ ความเพยรพยายามชอบ เปนการเพยรพยายามมใหความชวเกด เพยรละความชว เพยรกระทาความด และเพยรรกษาความด

3.11.7สมมาสต คอ ความระลกชอบ เปนการระลกในสงทเปนบญ เปนกศลตาง ๆ 3.11.8สมมาสมาธ คอ ความตงใจชอบ เปนความตงใจใหมอารมณสงบ ระงบโลภ โกรธ

หลง ทงปวง มรรคทง 8 ประการน จดเขาเปน “ไตรสกขา” คอ ศล สมาธ และปญญาไดดงน ศล ไดแก สมมาวาจา สมมากมมนตะ และสมมาอาชวะ สมาธ ไดแก สมมาวายามะ สมมาสต และสมมาสมาธ ปญญา ไดแก สมมาทฐ และสมมาสงกปปะ

3.12อคต 4 เปนความยตธรรม เวนจากความลาเอยง ความประพฤตทคลาดเคลอนไปจากธรรม 4 ประการ ไดแก

3.12.1ฉนทาคต คอ ความลาเอยง เพราะความรก ความชอบพอกน 3.12.2โทสาคต คอ ความลาเอยง เพราะความพยาบาท หรอเพราะความโกรธเกลยดชงกน 3.12.3โมหาคต คอ ความลาเอยง เพราะความหลง ความเขลา หรอเพราะความสาคญผด 3.12.4ภยาคต คอ ความลาเอยง เพราะความกลวภยจะมาสตนเอง หรอลาเอยงเพราะ

ความเกรงกลวอทธพลตาง ๆ บคคลทเปนผนา ผปกครองคนหมมาก ตลอดจนครอาจารยทงหลายจงควรพยายามสลดตดทงความลาเอยงออกไปใหมากทสด จนกระทงสามารถทาไดอยางหมดสน

3.13อบายมข 6 คอ ทางแหงความเสอมหรอทางแหงความฉบหาย กลาวคอ หากบคคลไดยดถอปฏบตแลวจะเกดความเสอม ความฉบหาย 6 ทาง คอ

3.13.1ตดสราและของมนเมา มโทษ 6 ประการ คอ 1) เสยทรพย 2) เกดการทะเลาะววาท 3) ทาลายสขภาพ 4) เสอมเกยรต เสยชอเสยง 5) ไมรจกอาย 6) บนทอนสตปญญา

3.13.2การเทยวกลางคน มโทษ 6 ประการ คอ 1) เปนการไมรกษาตน 2) เปนการไมรกษาลกเมย 3) เปนการไมรกษาทรพยสมบต 4) เปนทระแวงสงสย 5) เปนเปาใหเขาใสความ หรอขาวเสย 6) เปนทมาของความเดอดรอน

3.13.3ตดเทยวดการละเลน ทาใหเสอมเสย เสยเวลา เสยเงน ใจเปนกงวล ทง 6 กรณ คอ 1) ราทไหนไปทนน 2) ขบรองทไหนไปทนน 3) ดดสตเปาทไหนไปทนน 4) เสภาทไหนไปทนน 5) เพลงทไหนไปทนน 6) เถดเทงทไหนไปทนน

3.13.4เลนการพนน มโทษ 6 ประการ คอ 1) เมอชนะยอมกอเวร 2) เมอแพยอมเสยดายทรพยทเสยไป 3) ทรพยหมด 4) ไมมใครเชอถอถอยคา 5) เปนทหมนประมาทของเพอน 6) ไมมใครประสงคจะแตงงานดวย


27 | ห น า

3.13.5คบคนชวเปนมตร มโทษตามบคคลทคบ 6 อยาง คอ 1) ทาใหเปนนกเลงการพนน 2) ทาใหเปนนกเลงเจาช 3) ทาใหเปนนกเลงเหลา 4) ทาใหเปนคนหลอกลวงเขาดวยของปลอม 5) ทาใหเปนคนหลอกลวงเขาซงหนา 6) ทาใหเปนนกเลงหวไม

3.13.6เกยจครานการทางาน มโทษเพราะเสยงานและเสยเวลา ทง 6 กรณ คอ 1) มกอางวาหนาวนกแลวไมทางาน 2) มกอางวารอนนกแลวไมทางาน 3) มกอางวาเยนแลวไมทางาน 4) มกอางวายงเชานกแลวไมทางาน 5) มกอางวาหวนกแลวไมทางาน 6) มกอางวาอมนกแลวไมทางาน

3.14ฆราวาสธรรม 4 คอ หลกธรรมสาหรบครองเรอน หรอหลกธรรมสาหรบการครองตน 4 ประการ คอ

3.14.1สจจะ คอ ความซอสตยจรงใจตอตนเอง ตอครอบครว ตอบคคลอน ๆ รวมทงความซอสตยจรงใจตอชาตบานเมอง

3.14.2ทมะ คอ การฝกตน การขมใจ การบงคบตน การฝกนสย การรจกควบคมจตใจ ปรบปรงตนเองใหเจรญกาวหนาดวยการใชสต

3.14.3ขนต คอ การอดทน อดกลน การกระทาหนาทดวยความขยนขนแขงไมทอถอย 3.14.4จาคะ คอ ความเสยสละ สละความสขความสบาย และเสยสละประโยชนสวนตน

มจตใจกวางขวาง พรอมทจะรบฟงความทกข ความคดเหน และความตองการของผอน 3.15อรยวฑฒ หรออารยวฒ 5 คอ หลกความเจรญของอารยชน หรอความเจรญอยาง

ประเสรฐ 5 ประการ ไดแก 3.15.1ศรทธา คอ ความเชอความมนใจในหลกแหงความจรงความด 3.15.2ศล คอ ความประพฤตมวนย เลยงชพดวยความสจรต 3.15.3สตะ คอ การเลาเรยนสดบฟงศกษาหาความร 3.15.4จาคะ คอ การเออเฟอ การเผอแผเสยสละ มนาใจชวยเหลอ ใจกวาง พรอมทจะรบ

ฟงและรวมมอ ไมคบแคบเอาแตตว 3.15.5ปญญา คอ ความรอบร รคด รพจารณา เขาใจเหตผล รจกโลกและชวตตามความ

เปนจรง 3.16ความเปนพหสต คอ ผมความร มความฉลาด ไดศกษาและอบรมคนควา และจากการได

ยนไดฟง ซงเปนความสมบรณ ประกอบดวยคณสมบต 5 ประการ ไดแก 3.16.1พหสจจะ คอ ความตงใจฟง มนสยชอบฟง ชอบอาน ชอบคนควา 3.16.2ธตา คอ ความตงใจจา จงมความจาด รจกกบสาระสาคญ 3.16.3วจสา ปรจตา คอ ความตงใจทอง จนจดจาไดแมนยา 3.16.4มนสานเบกขา คอ ตงใจขบคด ใสใจคดตรกตรองหาเหตผลใหเขาใจ ตลอดจน

นาไปใชประโยชนได 3.16.5ทฏฐยา สปฏวทธา คอ ความแทงตลอดดวยปญญา เขาใจแจมแจงทงภาคทฤษฎ

และปฏบต 3.17สปปรสธรรม 7 คอ ธรรมของสตบรษ หรอธรรมททาใหเปนสตบรษ หรอคณสมบตของคนด

ซงประกอบดวยคณธรรม 7 ประการ ไดแก


28 | ห น า

3.17.1ธมมญญตา คอ ความเปนผรจกเหต รจกหลกความจรง รหลกการ รกฎแหงธรรมดา รกฎเกณฑแหงเหตผล

3.17.2อตถญญตา คอ ความเปนผรจกผล รความมงหมาย รประโยชนทประสงค รจกผลทจะเกดขนสบเนองจากการกระทา

3.17.3อตตญญตา คอ ความเปนผรจกตน กลาวคอ รฐานะ ภาวะเพศ กาลงความร ความสามารถ ความถนด และคณธรรม รทจะแกไขปรบปรง

3.17.4มตตญญตา คอ ความรจกประมาณ รจกความพอด 3.17.5กาลญญตา คอ ความรจกเวลา กลาวคอ รกาลเวลาอนเหมาะสม และระยะเวลาท

จะตองใชในการประกอบกจการกระทาหนาทการงาน 3.17.6ปรสญญตา คอ ความรจกชมชน รจกทประชม รกรยาทจะตองประพฤตตอชมชน

นน ๆ 3.17.7ปคคลญญตา หรอ ปคคลปโรปรญญตา คอ ความรจกบคคล กลาวคอ รความ

แตกตางแหงบคคล รอธยาศย ความสามารถ และคณธรรมของบคคลนน ๆ 3.18ทศพธราชธรรม หรอราชธรรม 10 คอ หลกธรรมสาหรบพระราชา นกบรหาร

นกปกครองบานเมอง และผทมหนาทในการปกครองดแลผอน มหลกคณธรรม 10 ประการ คอ 3.18.1ทาน คอ การให การสละทรพยสงของ การบารงเลยง การชวยเหลอ แบงเปน 3

ประเภท 1) วตถทาน คอ การใหวตถสงของ 2) ธรรมทาน คอ การใหความร 3) อภยทาน คอ การใหอภย ไมคดพยาบาท

3.18.2ศล คอ ความประพฤตเรยบรอย สารวมกาย วาจา ประกอบการงานทสจรตทงปวง 3.18.3บรจาค คอ การเสยสละความสขความสบายของตน เพอประโยชนสขของผอย

ในความปกครองดแล 3.18.4อาชธวะ คอ ความซอตรง มความซอสตยจรงใจ ปฏบตหนาทการงานดวยความ

ซอสตยสจรต 3.18.5มททวะ คอ ความสภาพออนโยน มอธยาศยงดงาม ไมเยอหยง ไมถอตน ทวงท

กรยาอาการสภาพนมนวลนายาเกรง 3.18.6ตบะ คอ การระงบยบยงมใหกเลสเขาครอบงา ไมหมกมนในความสขสาราญ ม

ความเปนอยอยางธรรมดา 3.18.7อกโกธะ คอ ความไมโกรธ ไมลแกอานาจความโกรธ จนเปนเหตใหกระทาการตาง

ๆ ผดพลาดเสยธรรม มเมตตาประจาใจ 3.18.8อวหงสา คอ ความไมเบยดเบยน ไมบบคนกดข ไมหลงระเรงอานาจ ไมหลงโทษ

ผใดดวยความอาฆาตเกลยดชง 3.18.9ขนต คอ ความอดทน อดทนตอความยากลาบาก อดทนตอความตรากตรา อดทน

ตอการยวยเยยหยนดวยคาพดตาง ๆ 3.18.10อวโรธนะ คอ ความไมประพฤตผดธรรม ไมหวนไหวตอลาภสกการะใด ๆ ยดมน

ในธรรม ตลอดจนไมประพฤตใหคลาดเคลอนไปจากขนบธรรมเนยมประเพณ และวฒนธรรมอนดงาม


29 | ห น า


สรป

วชาชพครไดรบการยกยองและจดเปนวชาชพชนสงทมความจาเปนตอสงคม เปนอาชพทชวยสรางสรรคจรรโลงใหสงคมเปนไปในทางทปรารถนา ฉะนน กล มผ ประกอบวชาชพจงต องม ความรบผดชอบตอสงคมในระดบทสงเชนกน ยงสงคมยกยอง เคารพ และไววางใจผประกอบวชาชพครมากเทาใด ผประกอบวชาชพครกตองประพฤตปฏบตตนใหเหมาะสมกบความเคารพเชอถอไววางใจเพยงนน การกาหนดจรรยาบรรณครหรอจรรยาบรรณวชาชพครจงเปนมาตรการหนงทใชควบคม ความประพฤตปฏบตตนของผประกอบวชาชพคร


30 | ห น า

ตอนท 3 การพฒนาคณธรรม จรยธรรมของคร แนวคด

ครและผประกอบวชาชพครควรเขาใจความหมายของคณธรรม ความสาคญของคณธรรม ตลอดจนหลกธรรมเพอความเปนคร การพฒนาคณธรรมของครใหเจรญงอกงามเปนสงทควรทา เพอเปนแบบอยางทดตอ ๆ ไป

วตถประสงค

1. เพอเสรมสรางคณธรรม จรยธรรมแกขาราชการคร และบคลากรทางการศกษา

การพฒนาคณธรรม จรยธรรมของครโดยสถาบนผลตคร สถาบนผลตครเปนหนวยงานแรกทมบทบาทสาคญตอการปลกฝงคณความดตาง ๆ ใหแก

บคคลทจะไปประกอบวชาชพครทงในสถานศกษาของรฐและเอกชน ทงนเพราะกอนทนกศกษาจะสาเรจการศกษาเพอออกไปเปนครนนจะตองใชเวลาในการศกษาศลปะวทยาการตาง ๆ ทเกยวกบวชาชพคร และตองผานการฝกอบรมตาง ๆ อยางนอยเปนเวลา 4 ป หรอมากกวา การปลกปนบคคลเพอออกไปประกอบวชาชพครนน มใชเพยงแคการสงสอนศลปวทยาการทเกยวกบงานวชาชพครกเปนการเพยงพอแลว แตสงสาคญทสถาบนผลตครตองตระหนก คอ การปลกฝงคณธรรมความเปนครทดใหแกนกศกษาอนมความสาคญไมนอยไปกวา และถาหากพจารณาใหถองแทแลวจะมความสาคญยงกวาดวย ทงนเพราะถาหากผทเปนครคนใดมความรความสามารถสง พยายามใชความรความสามารถของตนเพอหาประโยชนใหแกตนจนไมคานงถงประโยชนของผอนและในทสดทาความเดอดรอนใหกบบคคลอน ผลทตามมากคอ ผเปนครคนนนจะตองไดรบความเดอดรอนในภายหลง เชน อาจถกใหออกจากราชการและตองรบโทษทณฑตามควรแกกรณ เปนตน ดงนนการปลกฝงคณความดใหกบนกศกษาทกาลงศกษาวชาชพครในสถาบนผลตครจงเปนงานทสาคญอยางยงตอการพฒนาคณธรรมของครทงปจจบนและอนาคต

สาหรบวธการพฒนาคณธรรมความเปนครทสถาบนผลตครสามารถกระทาไดม หลายวธ ดงเชน

- การคดเลอกนกเรยนเขาศกษาวชาชพครนนจะตองพยายามคดเลอกคนด คนเกง และมศรทธาตอวชาชพครอยางแทจรง มใชรบนกเรยนทไมสามารถเลอกเรยนวชาสาขาอน ๆ ไดแลวเขามาเรยนวชาชพคร

- เมอคดเลอกนกเรยนเขามาเรยนวชาชพครแลว สถาบนผลตครจะตองใหการอบรมปลกฝงคณธรรมความเปนครอยางตอเนองเปนระยะ ๆ

- คณาจารยททาหนาทอบรมสงสอนนกศกษาวชาชพครจะตองประพฤตปฏบตตนใหเปนแมพมพหรอแบบอยางทดเพอใหศษยไดจดจารปแบบของความเปนครทดตลอดไป

- หลกสตรการเรยนการสอนวชาชพครทกวชาจะตองเนนคณธรรมความเปนครทดและถอวาเปนสวนหนงของสาขาวชานน ๆ ดวย มใชมงเนนแตความเปนเลศทางวชาการสาขานน ๆ โดยเฉพาะเทานน

- สถาบนผลตครจะตองจดสภาพแวดลอมตาง ๆ ทงสงแวดลอมทางกายภาพและสงแวดลอมทางสงคมภายในสถานศกษาใหเอออานวยตอการปลกฝงคณธรรมความเปนครทดอยเสมอ


31 | ห น า

การพฒนาคณธรรม จรยธรรมของครโดยหนวยงานทใชคร หนวยงานทใชครมหลายสงกดและหลายระดบ แตละหนวยงานตางกมบทบาทสาคญตอการ

พฒนาคณธรรมของครทงสน หนวยงานใดไดครอาจารยทมความรความสามารถดและมคณธรรมสง หนวยงานนนกจะประสบความสาเรจตอการพฒนาการเรยนการสอน ทงนเพราะครเปรยบเสมอนนกปฏวตในสนามรบทางการศกษา (ดงไดเคยกลาวไวแลวในเรองบทบาทของคร) ตรงกนขามหากหนวยงานใดไดครอาจารยทดอยทงคณภาพและคณธรรม ผลทตามมากคอ ความตกตาทางดานการเรยนการสอน นกเรยนไมมคณภาพ ประชาชนขาดความศรทธาตอตวครอาจารย สถาบนวชาชพครตกตา การพฒนาสงคมและประเทศชาตเปนไปอยางยากลาบาก ดวยเหตนหนวยงานทใชครทกสงกดจงจาเปนตองมสวนรบผดชอบตอการพฒนาคณธรรมของครและรวมรบผดชอบตอการผลตครดวย

สาหรบวธการของหนวยงานทใชครทงในระดบสงและระดบสถานศกษาทสามารถชวยในการพฒนาคณธรรมของครมหลายวธ ดงเชน

- จดโครงการโดยใหทนนกเรยนทมผลการเรยนด มบคลกภาพด และมศรทธาตอวชาชพครไดเรยนตงแตชนมธยมศกษา และใหทนศกษาตอในสถาบนผลตครหลงจากสาเรจชนมธยมศกษา เมอสาเรจการศกษาวชาชพครแลวใหรบเขาทางานทนท

- คดเลอกนกเรยนทมผลการเรยนด มบคลกภาพเหมาะสมกบความเปนคร และมศรทธาตอวชาชพครโดยใหทนการศกษาในสถาบนผลตคร เมอสาเรจการศกษาแลวใหรบเขาทางานทนท

- คดเลอกนกเรยนทมผลการเรยนด มบคลกภาพเหมาะสมกบความเปนคร และมศรทธาตอวชาชพครเพอเขาศกษาในสถาบนผลตครโดยใชทนสวนตวของนกศกษา เมอสาเรจการศกษาแลวใหรบเขาทางานทนท (วธการนหนวยงานทใชครไมตองเสยงบประมาณแตมงานรองรบผทสาเรจการศกษาอยางแทจรง)

- สรางขวญและกาลงใจใหแกครประจาการอยางทวถงและเทยงธรรม เชน การมอบหมายงานใหทาอยางยตธรรมและตรงตามความรความสามารถ การพจารณาความดความชอบยดหลกคณธรรมอยางแทจรง เปนตน

- การบรหารงานในสถานศกษาควรยดหลกการบรหารแบบธรรมาธปไตย หรอแบบประชาธปไตย ทงนเพราะจะชวยใหสมาชกทกคนในองคกรมสวนรวมและยอมรบความจรงทเกดขน

- การใชกฎระเบยบใด ๆ ตองใหสมเหตสมผลและสมาเสมอ ทงนใหยดหลกเมตตาธรรมตอสมาชกในองคกรเปนเบองตน การพฒนาคณธรรม จรยธรรมของครโดยองคกรวชาชพคร

อาชพชนสงหรอวชาชพจะตองมองคกรวชาชพซงมหนาทโดยรวม คอ คอยควบคมดแลความประพฤตและพทกษสทธประโยชนตาง ๆ ของสมาชกในองคกร องคกรวชาชพของแตละวชาชพนนอาจมหลายระดบและอาจจดในรปของชมรม สมาพนธ สมาคม และสภาวชาชพ สาหรบองคกรวชาชพครกเชนเดยวกน กลาวคอ ครมองคกรวชาชพในระดบชาต คอ “ครสภา”

องคกรวชาชพครมบทบาทสาคญตอการพฒนาคณธรรมของคร โดยสามารถกระทาไดหลายวธ ดงเชน

- สงเสรมใหมการวจยเกยวกบคณธรรม จรยธรรมของครและผบรหารสถานศกษา ทงนจะตองจดสรรทนเพอสนบสนนการวจยอยางกวางขวาง


32 | ห น า

- จดใหมการอบรมสมมนาเกยวกบคณธรรม จรยธรรมของครและผบรหารสถานศกษาตาง ๆ อยางสมาเสมอ

- ประชาสมพนธกระตนเตอนใหครอาจารยและผบรหารสถานศกษาทกสงกดไดมความรความเขาใจในจรรยาบรรณครทใชอยในปจจบนอยางถองแทและตองกระทาอยางตอเนอง

- จดกจกรรมเพอสงเสรมคณธรรม จรยธรรม เชน จดโครงการประกวดครผสอนดเดนในแตละสาขาวชา หรอคดเลอกครดเดนประจาปในระดบตาง ๆ เปนตน

- จดกจกรรมเพอเสรมความรเกยวกบคณธรรม จรยธรรม ตลอดทงความรทว ๆ ไปใหแกครอาจารยอยางสมาเสมอและทวถง

- ประกาศเกยรตคณแกครอาจารยผมคณธรรมและจรยธรรมดเดนในดานตาง ๆ โดยใหบคคลทเกยวของเปนผคดเลอกใหตรงกบความเปนจรงมากทสด (วธการนตางจากการประกวดครผสอนดเดน กลาวคอ การประกวดครผสอนดเดนนน ผเขาโครงการมเวลาเตรยมตวเตรยมการ แตการคดเลอกครผมคณธรรมและจรยธรรมดเดนไมมโอกาสไดทราบลวงหนามากอน) จรรยาบรรณวชาชพคร

จรรยาบรรณคร หมายถง ขอกาหนดเกยวกบความประพฤตหรอการปฏบตตนของการประกอบวชาชพคร เพอรกษาหรอสงเสรมเกยรตคณ ชอเสยง และฐานะของความเปนคร

จรรยาบรรณของครอยางเปนลายลกษณอกษรกาหนดขนครงแรกเมอพทธศกราช 2506 โดยหมอมหลวงปน มาลากล ซงเปนรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ และเปนประธานกรรมการอานวยการครสภาในขณะนน ไดออกระเบยบจรรยาบรรณสาหรบครไทยขนพรอม ๆ กน 2 ฉบบ คอ

1. ฉบบท 1 เรยกวา “ระเบยบครสภาวาดวยวนยตามระเบยบประเพณคร พ.ศ. 2506” 2. ฉบบท 2 เรยกวา “ระเบยบครสภาวาดวยจรรยามรรยาทตามระเบยบประเพณคร พ.ศ.

2506” 3. ฉบบท 3 เรยกวา “ระเบยบครสภาวาดวยจรรยามรรยาทและวนยตามระเบยบประเพณ

ของคร พ.ศ. 2526” 4. ฉบบท 4 เรยกวา “ระเบยบครสภาวาดวยจรรยาบรรณคร พ.ศ. 2539” 5. ฉบบท 5 เรยกวา “ขอบงคบครสภาวาดวยมาตรฐานวชาชพและจรรยาบรรณของวชาชพ

พ.ศ. 2548” สาหรบจรรยาบรรณวชาชพครฉบบท 5 น ออกตามความในมาตรา 9 วรรคหนง (11) (จ) (ฌ)

มาตรา 49 และมาตร 50 แหงพระราชบญญตสภาครและบคลากรทางการศกษา พ.ศ . 2546 ประกาศใชเมอวนท 31 สงหาคม พ.ศ. 2548 ลงประกาศในราชกจจานเบกษาเมอวนท 5 กนยายน พ.ศ. 2548 และมผลบงคบใชวนทลงประกาศในราชกจจานเบกษา เฉพาะในสวนทเปนจรรยาบรรณของวชาชพนนประกอบดวยขอกาหนด 9 ขอ ดงน

จรรยาบรรณตอตนเอง 1. ผประกอบวชาชพทางการศกษา ตองมวนยในตนเอง พฒนาตนเองดานวชาชพ บคลกภาพ

และวสยทศน ใหทนตอการพฒนาทางวทยาการ เศรษฐกจ สงคม และการเมองอยเสมอ จรรยาบรรณตอวชาชพ 2. ผประกอบวชาชพทางการศกษา ตองรก ศรทธา ซอสตยสจรต รบผดชอบตอวชาชพ และ

เปนสมาชกทดขององคกรวชาชพ


33 | ห น า

จรรยาบรรณตอผรบบรการ 3. ผประกอบวชาชพทางการศกษา ตองรก เมตตา เอาใจใส ชวยเหลอ สงเสรม ใหกาลงใจแก

ศษยและผรบบรการ ตามบทบาทหนาทโดยเสมอหนา 4. ผประกอบวชาชพทางการศกษา ตองสงเสรมใหเกดการเรยนร ทกษะ และนสยทถกตองด

งามแกศษยและผรบบรการ ตามบทบาทหนาทอยางเตมความสามารถดวย ความบรสทธใจ 5. ผประกอบวชาชพทางการศกษา ตองประพฤตปฏบตตนเปนแบบอยางทด ทงทางกาย วาจา

และจตใจ 6. ผประกอบวชาชพทางการศกษา ตองไมกระทาตนเปนปฏปกษตอความเจรญทางกาย

สตปญญา จตใจ อารมณ และสงคมของศษยและผรบบรการ 7. ผประกอบวชาชพทางการศกษา ตองใหบรการดวยความจรงใจและเสมอภาค โดยไมเรยก

รบหรอยอมรบผลประโยชนจากการใชตาแหนงหนาทโดยมชอบ จรรยาบรรณตอผรวมประกอบวชาชพ 8. ผประกอบวชาชพทางการศกษา พงชวยเหลอเกอกลซงกนและกนอยางสรางสรรค โดยยด

มนในระบบคณธรรม สรางความสามคคในหมคณะ จรรยาบรรณตอสงคม 9. ผประกอบวชาชพทางการศกษา พงประพฤตปฏบตตนเปนผนาในการอนรกษและพฒนา

เศรษฐกจ สงคม ศาสนา ศลปวฒนธรรม ภมปญญา สงแวดลอม รกษาผลประโยชนของสวนรวม และยดมนในการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

ขอทนาสงเกตของจรรยาบรรณแหงวชาชพครฉบบน คอ 1. จาแนกจรรยาบรรณของครออกเปน 5 ดาน คอ 1) จรรยาบรรณตอตนเอง 2) จรรยาบรรณ

ตอวชาชพ 3) จรรยาบรรณตอผรบบรการ 4) จรรยาบรรณตอผรวมประกอบวชาชพ และ 5) จรรยาบรรณตอสงคม

2. กาหนดใหครตองรบผดชอบตอตนเอง วชาชพ และผรบบรการ ตามจรรยาบรรณขอ 1 – 7 หากครไมปฏบตตามหรอละเมดขอกาหนดถอวามความผดทางวนยหรอทางอาญาอยางใดอยางหนงหรอทงสองทาง ทงนเพราะจรรยาบรรณทง 7 ขอ ดงกลาวใชคาวา “ตอง” แสดงใหเหนวาครจะหลกเลยงหรอฝาฝนมได

3. จรรยาบรรณครขอ 8 – 9 เปนขอกาหนดทมไดถอวาเปนวนย แตเปน “จรรยามรรยาท” ของผประกอบวชาชพทางการศกษาทพงปฏบตตอเพอนรวมวชาชพหรอตอสงคม ทงนเพราะใชคาวา “พง” ซงแสดงใหเหนวาไมจาเปนตองกระทาเสมอ เพยงแตใหกระทาบางตามโอกาสอนควร คณลกษณะครทด

คณลกษณะครทด เหนอสงอนใด ขออญเชญพระราชดารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชซงพระราชทานแกครอาวโส ประจาปพทธศกราช 2522 เมอวนองคารท 28 ตลาคม พ.ศ.2523 (สานกงานเลขาธการครสภา, 2541) มขอความเกยวของกบลกษณะครทดตอนหนงวา “...ครทแทจรงนนตองเปนผทกระทาแตความด คอ

- ตองหมนขยนอตสาหะพากเพยร - ตองเออเฟอเผอแผและเสยสละ - ตองหนกแนน อดทน อดกลน


34 | ห น า

- ตองรกษาวนย สารวม ระวงความประพฤตของตนใหอยในระเบยบแบบแผนทดงาม - ตองปลกตวปลกใจออกจากความสบาย และความสนกสนานราเรงทไมควรแกเกยรตภม

ของตน - ตองตงใจใหมนคงและแนวแน - ตองรกษาความซอสตย รกษาความจรงใจ - ตองมเมตตาและหวงด - ตองวางใจเปนกลาง ไมปลอยไปตามอานาจอคต - ตองหมนอบรมปญญาใหเพมพนสมบรณขนทงในดานวทยาการ และความฉลาดรอบรใน

การใหเหตและผล...” คณลกษณะทดของคร หมายถง เครองหมายหรอสงทชใหเหนความด หรอลกษณะทดของคร

และเปนลกษณะทตองการของสงคม ลกษณะครทด ควรมความรกและความเมตตาตอศษย มความเสยสละ หมนเพยรศกษา ปรบปรงวธการสอน เพอพฒนาตนเองอยเสมอ ตองมความเขาใจและเอาใจใสตวศษยทกคน เปนกาลงใจและชวยสรางแรงบนดาลใจใหกบศษยเพอใหเขาเปนคนใฝเรยนร เปนแบบอยางทด มจรรยาบรรณในวชาชพคร มจตวญญาณของความเปนคร สามารถถายทอดความรไดเปนอยางด มวธการสอนทหลากหลาย มวสยทศนกวางไกล มความยตธรรม ยอมรบฟงความคดเหนของผอน รวมถงยอมรบและเขาใจความแตกตางของเดกแตละคนดวย

ลกษณะครทด 1. ลกษณะครทดจากผลการวจย

กรมการฝกหดคร กระทรวงศกษาธการ ไดทาการวจยเรองของครทดโดยการสอบถามจากบคคลหลายฝาย คอ นกเรยน คร ผบรหารการศกษา ผทรงคณวฒ ศกษานเทศก และผปกครอง ใชเวลาในการวจย พ.ศ.2518 – พ.ศ.2520: ซงเปนครงแรกในประเทศไทยททาการวจยเรองลกษณะของครทดทไดกระทาในวงกวาง ผลจากการวจยลกษณะของครทด สรปผลไดดงน (กรมการฝกหดคร 2520: 363 – 371)

1. ดานคณธรรมและความประพฤต ไดแก ความเทยงธรรม ความซอสตยสจรต การตรงตอเวลา ราเรงแจมใส รจกเสยสละ วาจาสภาพเรยบรอย เปนกนเองกบเดกและเขากบเดกได เปนตวอยางในการประพฤตด มมนษยสมพนธ แตงกายเรยบรอย มบคลกลกษณะทด มวาจาสภาพออนโยน เวนจากอบายมขตาง ๆ ไมทาตวเสเพล มระเบยบวนย อารมณมนคง มความปราน รจกปกครองแบบประชาธปไตย เปนคนมเหตผล รจกสทธและหนาท

2. ดานความยดมนในสญชาต ศาสนา พระมหากษตรย อนเปนหลกสาคญและมความจาเปนอยางยงสาหรบบคคลททาหนาทเปนครทใหการศกษาแกอนชนของชาต ใหมความรกและหวงแหนในสงทเปนองคประกอบสาคญของความเปนไทย

3. ความรบผดชอบตอหนาทการงาน รจกเตรยมการสอนเพอใหการสอนและการเรยนของนกเรยนบรรลเปาหมายทตองการ เอาใจใสการสอน อบรมความประพฤต และปลกฝงคานยมดงามใหแกนกเรยน มความขยนขนแขง มความกระตอรอรนในการทางาน มความศรทธาตออาชพคร อทศตวเพอราชการ มสขภาพทางกายและจตใจทด รจกตดตอกบผปกครอง และพยายามเขาใจเดก

4. ความสามารถในการใชภาษาสอสาร รจกหลกการพด การอภปรายบทเรยนแจมชด รจกใชภาษาถกตอง


35 | ห น า

5. เอาใจใสคนควาหาความรอยเสมอ รและตามความเคลอนไหวทางการศกษาอยเสมอโดยเฉพาะแผนการศกษาแหงชาตและหลกสตร รจกปรบวธการสอนแบบใหมและเหมาะสมอยตลอดเวลา

การเปนครสอนใหคนเปนมนษยทสมบรณ คอ ความรคคณธรรม มใชเปนสงททาไดงาย การเปนครทดตองอาศยความอดทน เสยสละ มเมตตา ซงเปนคณสมบตเพยงสวนหนงของความเปนครทด คณลกษณะของครทดมหลายประการ ซงจะไดนามากลาวถงลกษณะของครทดตามคาสอนในพทธศาสนา ลกษณะของครทด

จากการศกษาวจยเกยวกบลกษณะครดในประเทศไทยของนกการศกษาหลายทาน ดเรก พรสมา และคณะ (2543) พบวาครทดควรมลกษณะทจาเปน 3 ดาน ดงน

1. ดานคณลกษณะ 1.1 ตองมความรกและศรทธาในวชาชพคร และพรอมทจะพฒนาวชาชพของตนอยเสมอ 1.2 ประพฤตตนเปนแบบอยางแกผเรยนทงดานศลธรรม วฒนธรรม กจนสย สขนสย และ

อปนสย มความเปนประชาธปไตย 1.3 ใฝหาความรและพฒนาตนเองอยเสมอ 1.4 มความเมตตาแกศษย และเหนคณคาของศษย 1.5 มสขภาพสมบรณ 1.6 มความคดรเรมสรางสรรคทางวชาการ สามารถใชกระบวนการคดวเคราะหเพอแกไข

ปญหาตาง ๆ ได 1.7 มบทบาทในการพฒนาชมชน สามารถเปนผนาชมชนได 1.8 ใชเทคโนโลยททนสมย ภาษา และการวจยเพอเปนเครองมอในการพฒนาตนเอง 1.9 สามารถพฒนาตนเองใหเปนครแบบใหมในระบบสากลได คอ การรในวทยาการดาน

คอมพวเตอรและเทคโนโลยสารสนเทศมากขน มความหลากหลายเพอตอบสนองผเรยนเปนหลก สามารถพฒนาผเรยนไดอยางเตมศกยภาพ และสรางสรรคขอมลสะทอนกลบสผเรยนไดอยางตอเนอง รวมทงเปนครทเขาหาผเรยนและชมชนไดมากขน

2. ดานความรของคร 2.1 ครตองเปนผทมความรในวชาทสอนอยางแทจรง สามารถเชอมโยงทฤษฎในศาสตร

ความรมาสการปฏบตได ทงการปฏบตในระดบสากลและในระดบทองถน 2.2 มความรดานการวจย วทยาการคอมพวเตอร และภาษาเพอเปนเครองมอในการ

แสวงหาความร 2.3 มความรเรองเทคนคการสอน จตวทยา การวดผลและประเมนผล และสามารถ

ประยกตใชในการจดกจกรรมการเรยนการสอน 2.4 รขอมลขาวสารรอบตว และเรองราวในทองถน เพอแลกเปลยนความรและฝกผเรยน

คดวเคราะหวจารณได 3. ดานการถายทอดของคร

3.1 สามารถประยกตใชเทคนคการสอนตาง ๆ เพอจดบรรยากาศการเรยนรทนาสนใจ ทาใหผเรยนเขาใจเนอหาวชาทเรยน สามารถเชอมโยงความรนนสการนาไปประยกตใชในชวตประจาวนและการเรยนรตอไปได


36 | ห น า

3.2 สามารถอบรมบมนสยใหผเรยนมศลธรรม วฒนธรรม กจนสย สขนสย และอปนสยรวมทงรกในความเปนประชาธปไตย เพอเปนบรรทดฐานในการใชชวตอยรวมกบผอนในสงคมไดอยางมความสข

3.3 สามารถพฒนาใหผเรยนใฝร กาวทนเทคโนโลย ตลอดจนสามารถใชภาษาสอสารกนไดเพอใหผเรยนไดพฒนาตนเองอยเสมอ และสามารถใชเครองมอตาง ๆ ในการแสวงหาความรและเรยนรไดดวยตนเอง

3.4 สามารถพฒนาใหผเรยนมองกวาง คดไกล และมวจารณญาณทจะวเคราะหและเลอกใชขาวสารขอมลใหเกดประโยชนตอตนเองได

3.5 พฒนาผเรยนเรยนรเรองราวตาง ๆ ของชมชน สามารถนาความรไปประยกตใชเพอพฒนาชมชน และแกปญหาตาง ๆ ในชมชนได

สรปไดวาครดจะตองมคณลกษณะทดทงใจ คอ มความศรทธาในวชาชพคร มจตใจเมตตา มศลธรรม และกายทด คอ มสขภาพสมบรณ พฒนาตวเองใหทนตอความกาวหนาทางเทคโนโลยสามารถนามาประยกตใชในการเรยนการสอนในปจจบน พรอมทงพฒนานกเรยนใหรและใชเครองมอตาง ๆ ในการแสวงหาความรใหตวเองได ครตองเขาใจชมชนและเขาหาชมชนมากขน และสามารถใหนกเรยนนาความรทไดมาประยกตใชพฒนาและแกปญหาของชมชนได คณะกรรมการสงเสรมวชาชพครไดกาหนดวาบคคลทประกอบวชาชพครควรมความรก ความเมตตาและความปรารถนาด มความเสยสละ และอทศตนและเวลาเพอสงเสรมใหนกเรยนทกคนไดเจรญเตบโตและมพฒนาการในทกดาน ทงควรมลกษณะอยางนอย 4 ประการ คอ 1 รอบร 2 สอนด 3 มคณธรรม จรรยาบรรณ 4 มงมนพฒนา 1. รอบร คอ จะตองมความรเกยวกบสภาพเศรษฐกจและสงคม รวมทงความเปลยนแปลงและพฒนาการทเกดขนในสงคมของตนและของโลก มความรอบรในวชาชพของตน เชน ปรชญาการศกษา ประวตการศกษา หลกการศกษา นโยบายการศกษา แผนและโครงการพฒนาการศกษา และจะตองมความรอยางเชยวชาญในเรองหลกสตร วธสอน และวธประเมนผลการศกษาในวชาชพ หรอกจการทตนรบผดชอบ 2. สอนด คอ จะตองทาการสอนอยางมประสทธภาพ มการพฒนาการสอนใหสอดคลองกบความสามารถและความสนใจของนกเรยน อกทงสามารถใหบรการแนะแนวในดานการเรยน การครองตน และการรกษาสขภาพอนามย จดทาและใชสอการเรยนการสอนอยางมประสทธภาพ รวมทงสามารถปรบการเรยนการสอนใหเหมาะสมกบสถานการณของบานเมอง 3. มคณธรรม จรรยาบรรณ คอ มศรทธาในวชาชพคร ตงใจใชความรความสามารถทางวชาชพเพอใหบรการแกนกเรยนและสงคม มความซอสตยตอหลกการของอาชพคร มความรบผดชอบในดานการศกษาตอสงคม ชมชน และนกเรยน มความรก ความเมตตาและความปรารถนาดตอนกเรยน อทศตนและเวลาเพอสงเสรมใหนกเรยนทกคนไดรบความเจรญเตบโตและพฒนาการในทกดาน 4. มงมนพฒนา คอ รจกสารวจและปรบปรงตนเอง สนใจใฝร และศกษาหาความรตาง ๆ รจกเพมพนวทยฐานะของตน คดคนและทดลองใชวธการใหม ๆ ทเปนประโยชนตอการเรยนการสอน และเปนประโยชนตอชมชนดวย


37 | ห น า

2. ลกษณะครทดในทศนะ ในทศนะของครทดซง ส.ศวรตน (2516: 26-42) กลาวถงลกษณะของครไทยในอดมคตไว

ดงน 1. รวชาทตนสอนเปนอยางด 2. สงเสรมใหนกเรยนสนใจการเรยน 3. ชอบวชาทตนสอน 4. มความจาดพอสมควร 5. มความรบผดชอบงาน จากทศนะของบคคลตาง ๆ ทกลาวถงลกษณะของครทดจงสรปไดวา ลกษณะของครทดมดงน 1. ประพฤตตนเปนแบบอยางทดของคนทวไป 2. เปนคนตรงตอเวลา 3. การแตงกายสภาพเรยบรอย 4. บคลกภาพด และการวางตวด รจกกาลเทศะ 5. เปนผมเหตผล 6. เปนผมเมตตา 7. เปนผมความรด หมนศกษาคนควาหาความรใหทนสมยอยเสมอ 8. เปนผมความเสยสละ และจรงใจตอตนเองและผอน 9. เปนผรจกเสยสละ 10.รจกดาเนนชวตในทางทถกทควร 11.มความขยนหมนเพยร ททางานในทางสจรต 12.มความเออเฟอเผอแผ 13.มความรบผดชอบ 14.มความคดรเรมสรางสรรค 15.มความยตธรรม 16.ยดมนในการทาความดดวยกาย วาจา และใจ 17.สงเสรมในคานยมทถกตองและดงาม 18.เปนครทพรอมดวย ภมความร ภมธรรม และภมฐาน 19.มความมนคงทางอารมณ 20.ทาหนาทสอนใหลกศษยเปนคนด มความร และคณธรรม

การสอนทไดผลและเปนไปตามจดมงหมายทแทจรงจะตองมการเปลยนแปลงพฤตกรรมคานยม ทศนะคตของผเรยนในทางสรางสรรคทสงคมปรารถนา รจกตนเอง รจกชวต รจกนาความรความเขาใจและชวยแกปญหา และเสรมสรางชวตของตนและสงคมใหดขน

3. มอดมการณและจตวญญาณของความเปนคร 3.1 รก ศรทธา รกษาไวซงเกยรตคณ เกยรตศกด และหนาทของความเปนคร มงมน

ประพฤตปฏบตตามจรรยาบรรณของคร 3.2 ศกษาหาความรความเขาใจใหถองแทในกฎหมาย กฎ ระเบยบทเกยวกบขาราชการคร

และทศทางการพฒนาการศกษาของรฐบาล


38 | ห น า

3.3 ศกษา เรยนร เขาใจในศษย มเมตตากรณา รบฟงความคดเหน อทศเวลาใหกบศษย ไมละทงการสอน ตดตามแกไขปญหา พฒนาการเรยนร และความประพฤตของศษยทกคน

3.4 ประพฤตและปฏบตตอผรวมวชาชพดวยการยกยอง ใหเกยรต เคารพศกดศร สทธ หนาท ชวยเหลอเกอกล สรางความสามคคใหเกดในหมคณะ

3.5 ตระหนกในบทบาทและคณคาของความเปนครของแผนดน ตดตามใครครวญปญหาและแนวทางพฒนาเยาวชน ประชาชน ชมชน และชาตบานเมอง เสนอแนะ ชทางทเหมาะสมเพอใหเกดการแกปญหาและการพฒนา

4. ตงใจปฏบตหนาทครโดยสมบรณดวยหลกธรรมและหลกวชาชพคร 4.1 สอน ฝกอบรมบมนสย และพฒนาคณธรรม จรยธรรม ศลธรรมของนกเรยนตามทกาหนดไวในหลกสตรการศกษา 4.2 จดกจกรรมเพอเสรมสรางใหนกเรยนมศกยภาพ พฒนาความร ความสามารถ สงคม คณธรรม จรยธรรม ศลธรรม และจตใจอยางสมบรณ 4.3 เขารวมในการจดกจกรรมการศกษาและกจกรรมนกเรยนเพอแกปญหา และพฒนาเยาวชน ประชาชน ทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอมในชมชน 4.4 ยดมน ประพฤตปฏบตตามพนธกจ นโยบาย กฎ ระเบยบของสถานศกษา เสยสละ รวมปฏบตงานในกจการของสถานศกษา สรางสรรคเกยรตคณ ชอเสยงความเจรญกาวหนาใหสถานศกษา 4.5 ศกษา คนควา วจย เผยแพร เ พอพฒนางานของตนเองและของสวนรวมใหเจรญกาวหนาอยางตอเนองเตมกาลงความสามารถ

5. เพยรพฒนาตนเองตลอดชวต ทงทางคณธรรม จรยธรรม ศลธรรม ทางวชาการ ทางวชาชพคร ประพฤตปฏบตตนเปนแบบอยางทดในการปฏบตหนาทและการดาเนนชวตใหสมกบการเปนปชนยบคคลของสงคม

5.1 มอดมการณของชวต มงหวงความเจรญกาวหนาในชวต พฒนาความรความสามารถในทางวชาการ พฒนาคณธรรม จรยธรรม ศลธรรม ประพฤตปฏบตตามศลธรรม ยดมนในหลกธรรมของศาสนาอยางเครงครด ดาเนนชวตตามครรลองของวฒนธรรมอนดงามของไทย

5.2 มจตสานกสาธารณะ มความซอสตยสจรต มความรบผดชอบตอสงคม หมนบาเพญประโยชนชวยเหลอเกอกลสงคม

5.3 มมนษยสมพนธทด ปฏบตตนใหเปนทนาเคารพ นานบถอ ดวยเปนผทรงคณความร ความสามารถ และคณธรรม

5.4 ศรทธา ยดมนในการปกครองประเทศตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ปฏบตงานและอยรวมกบบคคลอนดวยวถทางประชาธปไตย ประพฤตปฏบตตามกฎหมาย กฎระเบยบของบานเมอง กตกาของสงคม

5.5 ใฝใจในการรกษาสขภาพกาย สขภาพจตของตนและครอบครว ประพฤตปฏบตตนใหเกดความสงบสข

6. เปนพลงสาคญของชมชน ในโครงการปญหาและพฒนาการศกษา เศรษฐกจ สงคมของชมชน ชาต บานเมอง


39 | ห น า

6.1 ศกษา วเคราะหปญหาและความตองการเพอพฒนาการศกษา เศรษฐกจ สงคมของชมชนดาเนนการและเสนอแนะใหมการดาเนนการทางการศกษา เศรษฐกจ และสงคมเพอความเจรญกาวหนาของชมชน ชาต บานเมอง

6.2 รวมมอกนพฒนาการศกษาโดยเฉพาะพฒนาหลกสตร และกระบวนการเรยนการสอนใหสอดคลองกบสภาพชวต เศรษฐกจ สงคมปจจบนอยางแทจรง และรวมมอกนดาเนนการจดการศกษาทกระดบทกประเภท ในรปแบบและวธการตาง ๆ ใหกบเยาวชน ประชาชน ตามสภาพปญหาและความตองการของสงคม

6.3 เปนผนา ผรวมงานกจกรรมทเปนประโยชนตอสงคม โดยเฉพาะในดานเศรษฐกจพอเพยง จตสานกสาธารณะ ทรพยากรธรรมชาต แหลงนา การคมนาคม สงแวดลอม การอาชพ การตลาด เทคโนโลยทเหมาะสม

6.4 รวมกจกรรมในงานของชาต ศาสนา พระมหากษตรย การปกครอง และวฒนธรรม ประเพณ เพอใหงานเหลานนบรรลผลสมฤทธ

6.5 สนใจเปนกรณพเศษเพอรบทราบเหตการณความเคลอนไหวอนอาจเปนอนตรายตอชมชน ชาต บานเมอง ดาเนนการตามความเหมาะสมเพอขจดภยนตรายเหลานนเพอความมนคงของชาต


สรป

การควบคมความประพฤตหรอการปฏบตตนของครนน วธการทดทสด คอ การสรางจตสานกหรอการควบคมทางจตใจ ครทมคณธรรม จรยธรรมสงยอมเปนครทมจรรยาบรรณเปนมาตรวดมาตรฐานความเปนครของผประกอบวชาชพครทสาคญยง กลาวคอ ครทมคณธรรมยอมเปนครทมจรรยาบรรณทดนนเอง


40 | ห น า

ตอนท 4 การพฒนาจตวญญาณของความเปนคร แนวคด

การพฒนาจตวญญาณความเปนครจากภายใน เปนการสรางความตระหนกและเหนคณคา ของการเปนคร ความสมพนธอนดระหวางคร-ศษย และความสามารถในการเชอมโยงวชาการสวชาชวตเพอบมเพาะความเปนมนษยทสมบรณของผเรยน และเพอนาใหเกดความเปนครใหมมากกวาเพยงผสอนหรอผใหวชาความร แตเปนผสรางแรงบนดาลใจ นาพาคนสความเปนมนษยทสมบรณ วตถประสงค

1. เพอนาเสนอแนวทางทไดรบไปใชใหเกดประโยชนกบตนเองและหนวยงาน 2. เพอใหสามารถวางแผนกลยทธเพอพฒนาคณภาพผเรยน

การพฒนาจตวญญาณของความเปนคร ควรตองคานงถงความตองการและความคาดหวงทม

ตอการทางานของตนใหประสบผลสาเรจ โดยจะมแนวทางและวธการในการสรางความสาเรจในหนาทการงานทแตกตางกนไป บางทานชอบเอาใจและหาวธการตาง ๆ เพอสรางความพงพอใจจากหวหนางานหรอผเขารบบรการ เพราะคดวาสามารถสนบสนนความสาเรจทเกดขนใหกบตนเองได แตบางทานประสบความสาเรจไดจากการสนบสนนของผรวมงานโดยพยายามทาทกวถทาง ใหสมาชกรกใครเพอจะไดสนบสนนใหตนเองประสบความสาเรจ และกยงมอกหลายตอหลายคนทมความตองการและความมงหวงทจะใหหนาทการงานของตนประสบความสาเรจดวยความสามารถและฝมอของตนเอง ความสาเรจดวยฝมอของเราเองจะเปนสงทนาภาคภมใจทสดในชวต ดงนนการพฒนาจตวญญาณความเปนครในเบองตนจงขอนาเสนอเทคนคและวธการเพอการสรางความสาเรจในการทางานในฐานะวชาชพคร ซงจดเปนวชาชพชนสงดวยหลกการของ " D-E-V-E-L-O-P " ดงน Development: ไมหยดยงการพฒนา

ผทจะประสบความสาเรจในหนาทการงาน และพฒนาจตวญญาณความเปนครไดจะตองเปนคนทมหวใจของการพฒนาอยเสมอ ไมวาจะเปนเรองบคลกลกษณะ พฤตกรรม หรอแมแตวธการทางาน โดยตองเปนผทมการสารวจและประเมนความสามารถของตนเองอยตลอดเวลา คอยตรวจสอบวาเรามจดแขงและจดบกพรองในดานใดบาง และพยายามทจะหาทางพฒนาจดแขงและปรบปรงจดบกพรองของตนใหดขน เชน ถาไมเกงภาษาองกฤษ ไมเขาใจกระบวนการวจย ซงจาเปนตองนามาใชในการทางาน กควรขวนขวายหาโอกาสทจะเรยนเพมเตม นอกจากนยงตองเปนคนทไมยดตดกบวธการหรอขนตอนการทางานแบบเดม ๆ โดยควรจะหาเทคนคและแนวทางใหม ๆ เพอพฒนาการสอนของตนเองใหดขนและมประสทธภาพมากขนอยเสมอ Endurance: มงเนนความอดทน

ความอดทนเปนพลงของความสาเรจในการพฒนาจตวญญาณความเปนคร อดทนตอคาพด อดทนตอพฤตกรรมการดหมนหรอสบประมาท อดทนตอความเครยดในการทางาน คนบางคนลาออกจากอาชพครเพราะพบกบการพดจารนแรง หรอเพยงแคถกตอวาตอหนาทประชมเทานน การลาออกจากงานบอย ๆ นนเปนสงทไมด เพราะอาจถกมองวาทานเปนครทไมมความอดทนเลยกเปนได


41 | ห น า

(เสยประวตการทางานของทานเอง) หากทานตองเผชญกบสถานการณทเลวรายหรอไมปรารถนา ขอเพยงแตใหทานมความอดทนและอดกลนเขาไว คดถงประโยชนทจะเกดกบการพฒนาเดกผเรยนแลวทานจะสามารถเผชญกบปญหาตาง ๆ ไดสาเรจ Versatile: หลากหลายความสามารถ

สถาบนการศกษายอมตองการคนทมความรและความสามารถใหเขามาพฒนาและปรบปรงผเรยนใหดขน หากทานเปนเจาของสถานศกษา ทานอยากไดคนทสามารถทางานไดหลาย ๆ อยาง หรอทาไดเฉพาะอยางใดอยางหนง แนนอนวาทานคงตองการคนทมความสามารถทางานไดหลากหลาย ไมปฏเสธหรอหลกเลยงงานทไดรบมอบหมายพเศษ ซงบางคนทหลกเลยงงาน กลววาจะตองทางานมากกวาคนอน ไมอยากใหใครเอาเปรยบ ไมเคยอาสาทจะทางานนอกเหนอจากงานสอนหนงสอทรบผดชอบ แนนอนวาคนกลมนมทางทจะไดรบความกาวหนาและความสาเรจในชวตความเปนครไดยาก Energetic: กระตอรอรนอยเสมอ

ผทมจตวญญาณความเปนครตองมความกระตอรอรน และมความตนตวทจะแสวงความรใหม ๆ การรบฟงขอมลขาวสาร ปญหาและอปสรรคตาง ๆ ทเกดขน พรอมทงมความมงมนทจะแกไขปญหาและอปสรรคทเกดจากการเรยนการสอนใหประสบผลสาเรจ โดยสวนใหญคนทมความกระตอรอรนจะเปนคนทชอบลองผดลองถก มาทางานกอนเวลาเสมอเพอหาโอกาสคนควาหาความรเพมเตม พยายามทจะใหงานเสรจกอนหรอตรงตามเวลาทกาหนดซงแตกตางจากคนทขาดความกระตอรอรน โดยสวนใหญจะเปนคนทไมอยากใหวนทางานมาถง รอคอยเวลาเลกสอนหนงสอหรอเสรจสนสปดาหการสอน ทางานเฉอย ไมสนใจรบฟงขอมลขาวสารใด ๆ เลย ขอเพยงใหงานของตนเองเสรจเทานนเพอทจะไดกลบบานหรอไปทไหน ๆ ตามทใจปรารถนา บคคลเหลานนไมมทางหรอมโอกาสนอยมากในการไดรบความสาเรจและความกาวหนาในหนาทการงานของตน Love: รกงานททา

ขอใหตระหนกไวเสมอวา “คนเราไมสามารถเลอกงานทรกไดเสมอไป แตเราสามารถเลอกทจะรกงานททาอยได” พบวาในยคสมยนการเลอกงานทรกมโอกาสเกดขนนอยกวาการทจะเลอกรกงานททา ดงนน “หากทานไมสามารถเลอกงานทรกได ทานกควรเลอกทจะรกงานททานทา” เพราะความรสกนเองจะสงผลใหทานมความสขกบงานของทาน ขอใหลองถามตวเองวา ทานรกงานวชาชพครททาอยหรอไม แลวทานมพฤตกรรมอยางไรหากทานมความรสกวาไมรกงานททาอยเลย และผลงานทเกดขนเปนอยางไรบาง บางทานเบอหนายกบชวตทางานแบบครเชาชามเยนชามไมมเปาหมายในการทางาน ซงยอมแนนอนวาคงไมประสบความสาเรจในหนาทการงานของทานเลย พนฐานของความสาเรจอยทความรกในสงนน เมอมความรกทานจะมความสขกบงานททา ซงจะทาใหพยายามหาวธการตาง ๆ เพอเพมมลคาของงานททาอยตลอดเวลา และนนจะสงผลใหทานรจกวางแผนชวตและเปาหมายความสาเรจในการทางานของทาน Organizing: จดการเปนเลศ

การจดการงานทด จะทาใหทานรวาควรจะทาอะไรกอนและหลงบาง สามารถจดสรรเวลาและทรพยากรตาง ๆ ทมอยใหเกดประสทธภาพไดอยางเตมท เวลาในการสอนหนงสอ เวลาใหกบตนเอง


42 | ห น า

ครอบครว เพอนฝง การจดการจะเปนสงผลกดนใหทานตองวางแผนและเปาหมายการทางานอยเสมอ ทงนตองสารวจตนเองบางวา ทานมความสบสนและไมสามารถทางานไดเสรจตามแผนงานทกาหนดไวหรอไม ซงสงเหลานเองจะเปนเครองบงบอกวาทานขาดประสทธภาพในการจดการงานของทาน และไมสามารถบรหารทรพยากรตาง ๆ ทมใหเกดประสทธผลได

Positive Thinking: คดแตทางบวก

ความคดทางบวกจะเปนสงทชวยทาใหคณมองโลกในแงดและพฒนาจตวญญาณความเปนคร มกาลงใจและพลงทจะทางานตาง ๆ ทไดรบมอบหมายใหประสบผลสาเรจ ผทมความคดในทางบวกจะเปนผทสนกและมความสขกบงานททา แสวงหาโอกาสทจะชวยเหลอและสนบสนนผอนอยเสมอ สาหรบผทมความคดในทางลบอยตลอดเวลาจะเปนผทหมกมนอยแตกบปญหา ชอบโทษตวเองและคนรอบขางอยเสมอ ขาดความคดทจะพฒนาตนเองและงานททา ในทสดผลงานทไดรบยอมขาด ประสทธภาพ

ดงนน หากทานตองการทจะเปนผหนงทประสบความสาเรจในหนาทการงานความเปนคร ควรประยกตใชหลกของการ “D-E-V-E-L-O-P” (ไมหยดยงการพฒนา มงเนนความอดทน หลากหลายความสามารถ กระตอรอรนอยเสมอ รกงานททา จดการเปนเลศ คดแตทางบวก) กลาวโดยรวมกคอ พฒนาตนเองอยเสมอทงในดานความคด ความร จตใจ และการกระทาของตวทาน ซงจะสงผลใหทานมความกาวหนาและประสบผลสาเรจในหนาทการงานอยางทตงใจและมงหวงไว คณธรรมความเปนคร เนองจากสภาพสงคมเปลยนแปลงไปจนเกดผลกระทบตอการประพฤตปฏบตของครทาใหคณธรรมของครตกตา จนเกดการวพากษวจารณเกยวกบวชาชพครในขณะน อยางไรกตามวชาชพครมความสาคญตอการพฒนาประเทศมากทสดวชาชพหนง ดงนนจงมการพฒนาคณธรรมของครเพราะคณธรรมกบครเปนสงทแยกจากกนไมได หากครขาดคณธรรมความเปนปชนยบคคลของครกจะหมดไป การพฒนาคณธรรมของคร คณธรรมเปนอปนสยอนดงามทสะสมอยในจตใจ ซงไดมาจากความเพยรพยายามทจะประพฤตปฏบตในสงทถกตอง ดงาม ตดตอกนมาเปนเวลานาน คณธรรมจะมความสมพนธกบหนาทเพราะกระทาหนาทจนเปนนสย การพฒนาคณธรรมของครควรจะเรมตนท

1. คณธรรมทางสตปญญา รวมทงความรทางทฤษฎ และแนวทางในการปฏบตหนาทสงผลตอความมเหตผลในการทาหนาท

2. คณธรรมทางศลธรรม คอ ความมจตสานกในสงทดงามและเหตผล คณธรรมทางศลธรรมไมไดเกดขนเองตามธรรมชาตหรอตดตวมาแตกาเนด หากแตสรางขนดวยความรสกผดชอบชวดในทางศลธรรมซงจะสะสมอยภายในจตใจของคร จรยธรรมสาหรบคร เปนธรรมทครทกคนจะตองปฏบตและตระหนกอยในใจเสมอ คอ

1. การมความละอายในการทาความชว ทาความทจรตทงปวง เกรงกลวและสะดงกลวตอความชวทงปวง ซงคณธรรมขอนชวยใหโลกมความเปนระเบยบเรยบรอยไมเดอดรอน วนวาย

2. การมความอดทน รจกอดกลนตอความยากตาง ๆ ทคนอนมตอตน และมความสงบเสงยมความออนนอมถอมตน


43 | ห น า

3. มสตสมปชญญะเตมเปยมอยตลอดเวลา รบผดชอบตอหนาทของตนสมาเสมอ ไมมการลมตวหรอละเลยตอหนาทตาง ๆ

4. รจกอปการะ คอ ทาคณประโยชนใหแกผอน นกถงประโยชนของผอนเปนทตง พรอมทจะใหความอนเคราะหแกผอนในงาน ในหนาทและความรบผดชอบของตน ไมมอคตในการปฏบตตอผรวมงาน ตอศษยหรอนกเรยน และบคคลอน ๆ

5. มคณธรรมประจาตนในการทาการงานในหนาทของตนใหสาเรจ (อทธบาท) 4 ประการ คอ มความพอใจและเอาใจใสในหนาทการงานของตน มความพากเพยรในการประกอบการงาน เอาใจใสในการงานไมทอดทงและหมนตรตรองพจารณาหาเหตผลและวธทจะทาใหการงานเจรญกาวหนาอยเสมอ

6. มคณสมบตอนประเสรฐ (พรหมวหาร) 4 ประการ คอ มความเมตตา ปรารถนาจะใหผอนเปนสข มความกรณา สงสาร คดหาทางใหผอนพนจากทกข มมทตา ปลาบปลมยนดในความสาเรจ ความกาวหนาของผอน และมอเบกขา ความวางเฉย เหนอกเหนใจผไดรบความทกข

7. มคณธรรมทเปนเครองผกนาใจผอนและบคคลทวไป (สงคหวตถ) 4 ประการอยเปนประจา คอ ใหปนสงของแกบคคลทควรใหปน มความเออเฟอเผอแผแกผ อนตามสมควรแกกรณ มวาจาออนหวาน สภาพเรยบรอย ประพฤตตนเปนผทาคณประโยชนตอผอน และเปนคนไมถอตวไมถอยศศกด เขากนไดกบผรวมงานทกคนตามความเหมาะสมตามฐานะของตน

8. หมนศกษาหาความรรอบตว ใหมความรอบรเพอเปนผททนตอเหตการณ บคคล และปญหาตาง ๆ ทเกดขนในหนาทการงาน (พาหสจจะ)

9. ประพฤตตนใหหางจากอบายมขหรอทางแหงความเสอมตาง ๆ ไมกระทาตนใหเปนผเบยดเบยนตนเอง ผอน ผรวมงาน หรอนกเรยน นกศกษาทกคน และบคคลทวไป (ชาเลอง วฒจนทร; 2524 น. 117–119)

ดงนนผทเปนครจงตองมคณธรรม ซงเปนคณธรรมของคร หมายถง คณสมบตทเปนความด ความถกตองเหมาะสม ซงมอยภายในจตใจของคร และเปนแรงผลกดนใหครกระทาหนาทของครอยางถกตองเหมาะสมไดอยางสมบรณ ซงยนต ชมจต (2531:141–142) ไดสรปความสาคญของคณธรรมของครไว คอ

1. สมมาทฐ การเหนชอบ หมายถง การเหนชอบตามทานองคลองธรรม เปนแสงสวางสองทางใหพนทกข ครทงหลายหากมสมมาทฐและถอปฏบตเปนอยางดยอมเปนคร

2. สมมาสงกปปะ การดารชอบ หมายถง การคดอยางฉลาดรอบคอบ รจกไตรตรอง เปนผมวธคด รจกใชความคดในทางทถกตองดงาม คดในทางสรางสรรค และเปนประโยชนทงตอตนเอง ตอศษย และตอสงคม

3. สมมาวาจา การพดจาชอบ หมายถง การไมพดจาสอเสยด ไมเพอเจอ ไมพดหยาบ และ ไมพดปดพดเทจ วธพดของครมผลตอความรสกและจตใจของศษยเสมอ หากครพดดวยความจรงใจ ออนโยน ไพเราะ ยอมทาใหศษยมความเคารพและรกนบถอ

4. สมมากมมนตะ การทาการงานชอบ หมายถง การกระทากจการตาง ๆ ดวยความเตมใจ และตงใจอยางเตมความสามารถเพอใหเกดผลดตอผเกยวของ

5. สมมาอาชพ การเลยงชวตชอบ หมายถง การทาอาชพสจรต และไมผดกฎหมายทงหลาย 6. สมมาวายามะ การเพยรชอบ หมายถง การมงมนพยายามในทางด ครตองมความเพยร คอ

พยายามศกษาหาความรอยเสมอ มมานะพยายามสรางความกาวหนาในชวตและหนาทการงานตามทานองคลองธรรม


44 | ห น า

7. สมมาสต การระลกชอบ หมายถง การพจารณาไตตรองในทางทถก ทงมสตปญญาเฉยบแหลมรอบคอบในการผจญปญหาตาง ๆ

8. สมมาสมาธ ความตงใจมนชอบ หมายถง การตงอยในความสงบ ไมปลอยใหกเลสทงหลายเกดขนจนทาใหหลงผด หากครเปนผมความตงใจมนชอบยอมเปนผประสบความสาเรจในการดาเนนอาชพคร

หนาทสาคญของครคอ อบรม สงสอน ฝกฝนศษยใหเปนมนษยทสมบรณพรอม กลาวคอ มความรบผดชอบตอตนเอง ตอครอบครว และตอสงคม มความมงมนทจะประกอบกจการงานตาง ๆ ใหประสบความสาเรจ มวนยในตนเองและตอบคคลอน และมจตสานกสาธารณะพรอมทจะทาประโยชนเพอสวนรวม และดารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสข การทผประกอบวชาชพครจะทาหนาทดงกลาวไดอยางมประสทธภาพและประสทธผลนนจาเปนตองเปนครอาชพ เปนครดวยจตวญญาณ ความเปนครใชวาศกษาเลาเรยนจนจบหลกสตร ไดรบพระราชทานปรญญาบตรแลวจะเปนครทดเสมอไปได เพราะจตวญญาณ จตสานกความเปนครตองไดรบการกระตนปลกฝงใหเกดความตระหนก รกและศรทธาในวชาชพอยางตอเนอง หนวยงานทรบผดชอบทงทเปนฝายผลต ฝายบรรจ ฝายควบคมดแล ควรแสวงหาแนวทางหรอจดกจกรรมเพอปลกฝงคณธรรมจรยธรรม และจรรยาบรรณคร เพอใหผประกอบวชาชพครเปนครทสมบรณพรอม เอกสารฉบบนขอเสนอแนะแนวทางอนจะเปนประโยชนตอการพฒนาวชาชพคร จานวน 4 กจกรรม ดงน 1.การปลกฝงโดยใชกจกรรมการฝกอบรม

การฝกอบรม หมายถง การจดกจกรรมเพอสรางความเขาใจ แนะนา ชแจง หรอปลกฝง แนวคดในเรองทตองการ จนเกดการรบร ซมซาบจนตดเปนนสย นาไปประพฤตปฏบตงานในหนาทไดอยางมประสทธภาพ นอกจากนยงชวยสรางความตระหนก ขดเกลานสยเพอใหเกดคณลกษณะทดงามการฝกอบรมประกอบดวยกจกรรมทหลากหลายผสมผสานกน เชน การบรรยาย (Lecture), การสมมนา (Seminar), การประชมเชงปฏบตการ (Work shop), การระดมสมอง (Brain storming), การแสดงบทบาทสมมต (Role playing), การสาธต (Demonstration), การอภปรายกลม (Group discussion), การอภปรายแบบเสวนา (Panel discussion), การศกษากรณ (Case study) และการสมภาษณ (Interview) เปนตน

วตถประสงคของการฝกอบรม 1. เพอเพมพนความร ความสามารถ และความชานาญในการปฏบตหนาทใหมประสทธภาพ 2. เพอใหทราบนโยบาย หนาท และความรบผดชอบของหนวยงาน ใหเขาใจกฎขอบงคบ

ระเบยบ วธการปฏบตงาน สายการบงคบบญชา สทธและประโยชนทแตละคนจะไดรบจากหนวยงานนน ๆ

3. เพอสรางขวญกาลงใจทดในการปฏบตงาน เกดความเชอมนในตนเองทจะปฏบตงานใหไดผลดมประสทธภาพ และมความกระตอรอรนทจะพฒนาตนเองอยเสมอ

4. เพอใหเกดความตระหนกและเหนความสาคญของอาชพทปฏบต และชวยปลกฝงจตสานกทดในวชาชพสงเสรมจตใจและศลธรรมของผปฏบตงานใหดขน


45 | ห น า

ประเภทของการฝกอบรม สาหรบผทประกอบวชาชพครอาจจดกจกรรมฝกอบรมเพอเพมพนความร ทกษะ และปลกฝง

ทศนคตทดตอวชาชพไดในรปแบบตาง ๆ ดงน 1. การฝกอบรมกอนปฏบตงานในหนาท (Pre the job training) เปนการแนะนาชแจง ฝกฝน

ผทจะเขาปฏบตหนาทใหมความร ความชานาญ และมประสบการณมากพอสมควรเพอไมใหเสยเวลาในการฝกสอนงานในขณะปฏบตงาน และทาใหขอผดพลาดในการปฏบตงานตาง ๆ ลดลง ชวยลดปญหาและขอยงยากในการปฏบตงาน ตลอดจนงบประมาณตาง ๆ ได

2. การฝกอบรมขณะปฏบตงานในหนาท (On the job training) เปนวธสอนงานหรอเพมพนความร ความสามารถในการปฏบตงานในหนาท เพอใหผปฏบตงานลงมอทดลองปฏบตงานด โดยมหวหนางานหรอผบงคบบญชาคอยสอดสอง ดแล ตรวจสอบผลการปฏบตงานอยางใกลชด เพอหาขอบกพรอง เสนอแนะใหผรบการอบรมเขาใจและปฏบตงานไดอยางถกตอง

3. การฝกอบรมนอกงานในหนาท (Off the job training) ผเขารบการฝกอบรมจะหยดการปฏบตงานในหนาทชวคราว เพอไปเขารบการฝกอบรม (ตามทหนวยงานสงไปหรอสมครไปเองกได) อยางเตมท โดยไมตองเปนกงวลเรองภาระงานทปฏบตอย เมอกลบมาแลวจงนาความรนน ๆ มาใชในการปฏบตงาน เวลาทใชไปในการฝกอบรม บางหนวยงานอาจจะไมนบเปนวนลาแตบางหนวยงานอาจนบเปนวนลาได

กจกรรมการฝกอบรม การฝกอบรมในแตละโครงการจาเปนตองเลอกใชกจกรรมอยางหลากหลายเพอใหเหมาะสมกบ

จดมงหมายของการฝก ขอบขายเนอหาทตองการเนน จานวนและความแตกตางของการจดกจกรรมฝกอบรม หนวยงานหรอผรบผดชอบจะตองเขยนเปนโครงการฝกอบรมเพอเสนอขออนมตโครงการตอผบงคบบญชา รายละเอยดของโครงการประกอบดวยหวขอ ดงน

- หลกการและเหตผล - วตถประสงค - บคคลเปาหมาย - ระยะเวลาดาเนนการ - สถานทดาเนนการ - งบประมาณดาเนนการ - ผลทคาดวาจะไดรบ

(ครควรไปศกษาเพมเตมจากหนงสอทเกยวกบการเขยนโครงการเพมเตม) 2. การปลกฝงโดยใชเพลง

การจดกจกรรมโดยใชเพลง เปนการนาเนอหาของเพลงทเกยวของกบอาชพครมาชวยสรางความเขาใจในบทบาทหนาท กระตนความตระหนกในวชาชพและจรรยาบรรณคร เพราะลกษณะของเพลงจะเปนคารอยกรองทมจดเดนดานการใชภาษา การใชสมผส การใชโวหารและเนอหาทนาเสนอ คนไทยมความคนเคยกบความเปนคนเจาบทเจากลอนมานานแลว ดงนน หากนาเพลงมาเปนกจกรรมชวยสรางความตระหนกในวชาชพจะชวยใหเกดประโยชน คอ

1) ชวยใหทกษะทางภาษาดขน โดยเฉพาะทกษะการฟงและการอาน 2) ชวยใหเกดความร ความเขาใจในสาระ ขอคดทนาเสนอของบทเพลง


46 | ห น า

3) ชวยใหเกดความซาบซงในอรรถรสของภาษาและเนอหาของบทเพลง 4) ชวยใหเกดความสนกสนาน เพลดเพลน ผอนคลายความเหนอยเมอยลา และความเครยดใน

การปฏบตงาน 5) ชวยเสรมสรางจนตนาการความคดสรางสรรค การจดสถานทและอปกรณ ควรจดสถานทใหผเขารวมกจกรรมมองเหนผดาเนนกจกรรมและทกคนทเขารวมกจกรรมได

ชดเจน เชน นงลอมกนเปนวงกลม โดยทผดาเนนกจกรรมเปนสวนหนงของผทนงลอมวงดวย หรออาจจดเปนลกษณะครงวงกลม มผดาเนนกจกรรมอยดานหนากได

การเตรยมผเขารวมกจกรรม กจกรรมลกษณะนเหมาะสาหรบผเขารวมกจกรรมประมาณไมเกน 30 คน แตถาผเขารวมกจกรรมมจานวนมาก ผดาเนนการอาจแบงเปนกลมยอย ๆ กลมละไมเกน 20 คน แตละกลมนงลอมเปนวงกลม โดยมผดาเนนกจกรรม 1 คนอยในกลมยอยทกกลมดวย (ผดาเนนกจกรรมมจานวนเทากบจานวนกลมยอย)

ขนตอนการจดกจกรรม การดาเนนกจกรรมจะเรมเมอทกคนเงยบ และเพอเปนการสรางบรรยากาศทดควรใหจบมอกน หรอปดไฟ (ถาจดกลางคน) เมอเรมเปดเพลงใหจดเทยนสงตอ ๆ กนในกลม โดยผดาเนนกจกรรมจดเทยนกอน แลวสงเทยนจดตอกบบคคลดานซายและดานขวาเวยนตอกนไปจนครบทกคน เมอเพลงจบผดาเนนกจกรรมอาจสนทนาเบา ๆ เพอจดประกายความคด หรอกระตนความตระหนกในบทบาทหนาทกได

ใหสมาชกกลมแตละคนแสดงความรสก หรอความคดเหนในประเดนทไดจากบทเพลงดงกลาว หรออาจเปนการสรางขอตกลง แนวคด แนวทางรวมกนจากบทเพลงกได หลงจากนนใหนาเสนอตอทประชม

ผดาเนนกจกรรมรวมสรปความคด และเนนยาการนาไปปฏบตใหเกดประโยชนในงานอาชพ 3. การปลกฝงโดยใชคาประพนธ

ความเปนคนเจาบทเจากลอนอยคกบคนไทยมาชานาน ซงพบเหนไดในชวตประจาวนของเรา เชน ในการสนทนาพดคยกน ขอความประชาสมพนธ ปายโฆษณา คาขวญ วรรณกรรมฝาผนง และวรรณกรรมทายรถบรรทก เปนตน ดงนน การนาคาประพนธประเภทตาง ๆ ทมเนอหาสงเสรม ปลกฝง กระตน ปลกเราวชาชพครใหผประกอบวชาชพครศกษาหรอพจารณาจะชวยสงเสรมคณธรรมและจรรยาบรรณครไดอกประการหนง โดยดาเนนการไดหลายลกษณะ คอ

- ใชเปนบทเกรนนา หรอบทสรปในกจกรรมวนสาคญ ๆ เชน วนคร วนไหวคร วนเปดประชมอบรมสมมนา วนปดภาคเรยน เปนตน

- ใชเปนเนอหาประกอบการแสดงความคดเหน วพากษวจารณ หาขอสรป แนวคดแนวทางการปฏบต การแกไขปญหา เปนตน

- ใชเปนเพลงประกวด แขงขน การรองเพลงในโอกาสตาง ๆ - ใชเปนสอกระตนเตอนจตสานก เชน จดทาเปนแผนภมเพลงหรอใสกรอบตดไวในหองพกคร

หรอหองประชม เปนตน - ใชเปนเพลงประกอบการแสดงจนตลลาเนองในวนสาคญตาง ๆ เชน วนคร วนเกษยณอาย

ราชการ เปนตน


47 | ห น า

4. การปลกฝงโดยการประกาศเกยรตคณ ใหรางวล การยกยองครทจดการเรยนรไดอยางดเยยม หรอครทมจรรยาบรรณในวชาชพครดเดน ชวยให

ครเกดขวญ กาลงใจในการปฏบตงาน เพราะทก ๆ คนตองการประสบความสาเรจในหนาทการงาน และไดรบการยอมรบ การยกยองจากผรวมงาน หนวยงาน และสงคม ดงนน ผบงคบบญชาหรอหนวยงานระดบบงคบบญชาควรจดใหมการประกาศเกยรตคณครทมผลงานดเดนดวย เพราะเปนการปลกฝงความรกและศรทธาในวชาชพไดทางหนง การประกาศเกยรตคณหรอการใหรางวลอาจจดไดในระดบสถานศกษา ระดบเขตพนทการศกษา ระดบกระทรวง และระดบประเทศ เชน

รางวลครแหงชาต หมายถง ครทมผลการปฏบตงานดเดนในทกดาน ประสบความสาเรจในการประกอบอาชพครในการจดกระบวนการเรยนรเพอใหศษยถงพรอมดวยสขภาพอนามย สตปญญา อารมณ สงคม บคลกภาพ และคณธรรม อนเปนพนฐานสาคญในการดาเนนชวตโดยครจะตองมความรด มความเมตตากรณาตอศษย มความเปนกลยาณมตร เปนผปฏบตดปฏบตชอบ และใชความรความสามารถเพอชวยเหลอนกเรยน เพอนคร และชมชน ดวยการแสดงฝมอใหเปนประจกษอยางตอเนอง

รางวลครสอนภาษาไทยดเดน หนวยงานของครสภา กระทรวงศกษาธการ จะพจารณาคดเลอกครสอนภาษาไทยทวประเทศ เพอประกาศเกยรตคณครภาษาไทยดเดนและมอบเขมจารกอกษรยอ พระนามาภไธย สธ. ของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร และโลเกยรตคณ ในวนท 14 พฤศจกายน ของทกป ซงตรงกบวนทรฐบาลไดจดงานฉลอง 700 ป

ลายสอไทยขนเมอพทธศกราช 2526 โดยมวตถประสงคดงน 1) เพอเชดชเกยรตครภาษาไทย 2) เพอสงเสรมขวญและกาลงใจแกครภาษาไทยทไดปฏบตงานมผลงานดเดนเปนประโยชนตอ

การศกษา 3) เพอสงเสรมใหครบาเพญตนตามบทบาทและหนาทของคร จนเกดประโยชนตอสวนรวม 4) เพอใหเปนแบบอยางแกครทวไป เสรมสรางศรทธาและความเชอถอในวชาชพครใหเปนท

ประจกษแกสงคม หลกเกณฑการคดเลอก 1. หลกเกณฑทวไป ผไดรบการคดเลอกตองประกอบดวยคณสมบตเบองตนดงน

1.1 เปนผประพฤตดปฏบตตนตามจรรยาบรรณแหงวชาชพคร และปฏบตงานในหนาทคร ตามเกณฑมาตรฐานวชาชพคร

1.2 เปนครหรออาจารยผสอนภาษาไทย ในสถาบนการศกษาทกระดบการศกษาของรฐบาลหรอเอกชน

1.3 สอนภาษาไทยตามหลกสตรทกาหนดอยางตอเนองไมนอยกวา 5 ป นบถงวนท 30มถนายน ของแตละป

1.4 มบคลกภาพด มมนษยสมพนธ สามารถรวมมอและประสานงานกบหนวยงานอนได 1.5 ไมเคยถกลงโทษทางวนยหรอเคยตองโทษทางอาญา 1.6 สามารถปฏบตงานตามหนาทและอดมการณแหงวชาชพครจนไดผลงานด ถอเปน

ตวอยางได


48 | ห น า

1.7 เคยไดรบการยกยองเปนครภาษาไทยดเดนตามโครงการนมากอน (ซงดาเนนการโดยกรมศลปากร กระทรวงศกษาธการ ใน พ.ศ. 2528 - 2535 และครสภารบมอบดาเนนการตงแต พ.ศ. 2536 - ปจจบน)

2. หลกเกณฑเฉพาะ 2.1 เปนผแสวงหาความรเกยวกบวชาภาษาไทยอยเสมอ มบทบาทหรอเปนผนาในการ

พฒนาวชาชพคร 2.2 มความสามารถพฒนาการเรยนการสอนภาษาไทยอยางมประสทธภาพบงเกดผลดแกศษย 2.3 มผลการปฏบตงานคนควา และพฒนาสอการเรยนการสอนทเปนประโยชนตอการสอน 2.4 มผลการสอนทาใหศษยมความร ความเขาใจ และมทกษะสามารถนาไปใชประกอบ

อาชพ และดารงชวตอยในสงคมไดอยางดยง 2.5 มประวตการทางานอยางดเยยมเปนทประจกษ สามารถยดถอเปนแบบอยางได 2.6 มความคดรเรมสรางสรรคในวชาชพคร 2.7 มความเสยสละอยางสงในการปฏบตงาน

ประเภทของครภาษาไทยดเดน 1. ครภาษาไทยดเดนในสวนภมภาค กาหนดใหคดเลอกจงหวดละ 3 คน โดยแบงตามระดบ

การศกษาทสอน ดงน 1.1 ระดบประถมศกษา จงหวดละ 1 คน 1.2 ระดบมธยมศกษา (รวมประกาศนยบตรวชาชพ) จงหวดละ 1 คน 1.3 ระดบอดมศกษา (รวมประกาศนยบตรวชาชพชนสง) จงหวดละ 1 คน

2. ครภาษาไทยดเดนในกรงเทพมหานคร กาหนดใหคดเลอก จานวน 9 คน แบงเปน 3 ระดบการศกษา ระดบละ 3 คน ตามสงกดของสถานศกษาททาการสอน ดงน

2.1 ระดบประถมศกษา 3 คน คอ ครสงกดสถานศกษาของรฐ 2 คน และครสงกดสถานศกษาของเอกชน 1 คน

2.2 ระดบมธยมศกษา 3 คน คอครสงกดสถานศกษาของรฐ 2 คน และครสงกดสถานศกษาของเอกชน 1 คน

2.3 ระดบอดมศกษา 3 คน คอ ครสงกดสถานศกษาของรฐ 2 คน และครสงกดสถานศกษาของเอกชน 1 คน


สรป

ครท แทจร ง นนตองเ ปนผท าแ ตความด คอ ตองหมนขยนและอตสาหะพากเพยร ตองเออเฟอเผอแผและเสยสละ ตองหนกแนนอดทนและอดกลน สารวมระวงความประพฤตปฏบต ของตนใหอยในระเบยบแบบแผนทดงาม รวมทงตองซอสตย รกษาความจรงใจ วางใจเปนกลาง ไมปลอยไปตามอานาจอคต


49 | ห น า

ใบงานท 1

ตอนท 1 ความเปนคร คาสง ใหผเขารบการอบรมตอบคาถามตอไปน

1. กจกรรมทสงเสรมกระบวนการคด ความเปนคร คณครเตอนใจไดรบจดหมายฉบบหนง จากลกศษย เมอเปดอานกประหลาดใจมากทขอความในจดหมายมคาวา “คร” เพยงคาเดยว ผเขารบการฝกอบรมชวยคณครเตอนใจหนอยซคะวาคาทมคาวา “คร” เปนพยางคแรกมคาวาอะไรบาง บอกมาใหมากทสดเทาทจะมากได (ใหเวลา 3 นาท)

คร.................... คร.................... คร................... คร.................. คร.................. คร.................... คร.................... คร................... คร.................. คร.................. คร.................... คร.................... คร................... คร.................. คร.................. คร.................... คร.................... คร................... คร.................. คร.................. คร.................... คร.................... คร................... คร.................. คร..................


50 | ห น า

ใบงานท 2 ตอนท 2 คณธรรม จรยธรรมและจรรยาบรรณวชาชพคร คาสง ใหผเขารบการอบรมตอบคาถามตอไปน

1. คณธรรมสประการสาหรบคนไทยคออะไร และมความสาคญตอบคคลทนาไปประพฤตปฏบตอยางไร

2. คณธรรมทจะชวยพฒนาคณภาพผประกอบวชาชพครมอะไรบางจงบอกมา 3 หลกธรรม


51 | ห น า


ตอนท 3 การพฒนาคณธรรม จรยธรรมของคร คาสง ใหผเขารบการอบรมตอบคาถามตอไปน

1. จากการรบฟงการบรรยายเรองคณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพคร ทานไดรบความรเกยวกบเรองอะไรบาง โปรดสรป

2. ทานคดวาจากการฟงบรรยายครงนทานจะนาความรทไดรบไปใชอยางไรบาง โปรดระบ


52 | ห น า


ตอนท 4 การพฒนาจตวญญาณของความเปนคร คาสง ใหผเขารบการอบรมตอบคาถามตอไปน

1. จงอธบายความหมายของคาวา “คณธรรม” “จรยธรรม” และ “จรรยาบรรณ” มาพอ

เขาใจ 2. คณธรรมมความสาคญตอการดาเนนชวตของบคคลและตอสงคม อยางไรบาง

คํานํา · 2016-02-25 · คุณธรรม จริยธรรม...

Documents