เรื่อง หน้า - thaischool.in.th · 2.2...

29

Upload: others

Post on 21-Sep-2020

6 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: เรื่อง หน้า - thaischool.in.th · 2.2 ทำกิจกรรมการทดลองตามใบกิจกรรมที่ 1 และศึกษาใบความรู้ที่
Page 2: เรื่อง หน้า - thaischool.in.th · 2.2 ทำกิจกรรมการทดลองตามใบกิจกรรมที่ 1 และศึกษาใบความรู้ที่

[ก]

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต

คำนำ

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ รายวชาวทยาศาสตร 3 ชนมธยมศกษาปท 2 จดขนตามกรอบและมาตรฐานการเรยนรของกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร จดทำขนเพอใชประกอบการจดกจกรรมการเรยนการสอน วชาวทยาศาสตร 3 รหสวชา ว22101 ชนมธยมศกษาปท 2 สาระท 6 กระบวนการเปลยนแปลงของโลก หนวยการเรยนร ทรพยากรธรณ โดยการจดกระบวน การเรยนรแบบสบเสาะหาความร เปนชดกจกรรมการเรยนรทเนนใหผเรยนไดลงมอปฏบตจรงใน การสบคนขอมล ฝกการคดวเคราะห เหมาะสมกบวยและความสามารถของนกเรยน สามารถใชใน การซอมเสรมใหกบนกเรยน กรณทนกเรยนขาดเรยนหรอเรยนชา และนกเรยนสามารถนำความรทไดจากการทำกจกรรมไปปรบใชในชวตประจำวนได อนจะสงผลใหผลสมฤทธทางการเรยนสงขน ชดกจกรรมการเรยนร มจำนวน 5 เลม ดงน

ชดกจกรรมการเรยนร เลมท 1 ดน ชดกจกรรมการเรยนร เลมท 2 หน ชดกจกรรมการเรยนร เลมท 3 แร ชดกจกรรมการเรยนร เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต ชดกจกรรมการเรยนร เลมท 5 แหลงนำ

ชดกจกรรมการเรยนรนเปน เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต ผจดทำหวงเปนอยางยงวา ชดกจกรรมการเรยนรน จะเปนแนวทางในการจดการเรยนรไดเปนอยางด เพอใหกจกรรมการเรยนการสอนบรรลจดมงหมาย ดานความร ดานทกษะ/กระบวนการ ดานคณลกษณะอนพงประสงค/ จตวทยาศาสตรและสมรรถนะสำคญของผเรยน/สมรรถนะของศตวรรษท 21 ทกำหนดไวอยางมประสทธภาพ ทำใหนกเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนสงขน สงผลตอการพฒนาคณภาพการศกษาตอไป

จนทราณ วงศจนทร

Page 3: เรื่อง หน้า - thaischool.in.th · 2.2 ทำกิจกรรมการทดลองตามใบกิจกรรมที่ 1 และศึกษาใบความรู้ที่

[ข]

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต

สารบญ เรอง หนา คำนำ................................................................................................... ................................................ ก สารบญ............................................................................................... ................................................. ข คำแนะนำการใชชดกจกรรมการเรยนร สำหรบนกเรยน..................................................................... 1 มาตรฐานการเรยนร/ตวชวด……….…................................................................................................ 3 จดประสงคการเรยนร.............................................................................................................. ........... 4 แบบทดสอบกอนเรยนชดกจกรรมการเรยนร เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต………………………………..… 6 กระดาษคำตอบแบบทดสอบกอนเรยนชดกจกรรมการเรยนร เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต…………… 8 ใบกจกรรมท 1 เรอง กระบวนการเกดปโตรเลยม............................................................................ใบความรท 1 เรอง เชอเพลงธรรมชาต……………………………………………………………………………………

9 10

ใบกจกรรมท 2 เรอง เชอเพลงธรรมชาต......………………………...…..…………………………………..….…… 16 ใบความรท 2 เรอง ผลตภณฑปโตรเลยมและแนวทางการอนรกษธรรมชาต….…………..………….…… 18 ใบกจกรรมท 3 เรอง สรปความคดรวบยอดเชอเพลงธรรมชาต.....................................................…. 21 แบบทดสอบหลงเรยนชดกจกรรมการเรยนร เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต………………………………..… กระดาษคำตอบแบบทดสอบหลงเรยนชดกจกรรมการเรยนร เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต……………

22 24

บรรณานกรม................................................................................................................... ................... 25

Page 4: เรื่อง หน้า - thaischool.in.th · 2.2 ทำกิจกรรมการทดลองตามใบกิจกรรมที่ 1 และศึกษาใบความรู้ที่

[1]

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต

ชดกจกรรมการเรยนรทนกเรยนจะไดศกษาตอไปน เปนชดกจกรรมการเรยนร เรอง

ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต มงเนนใหนกเรยนไดรบการพฒนาความรและความเขาใจเกยวกบกระบวนการเกดเชอเพลงธรรมชาต ลกษณะและสมบตของเชอเพลงธรรมชาต ประโยชนของเชอเพลงธรรมชาต และแหลงเชอเพลงธรรมชาตทสำคญในประเทศไทย โดยฝกการใชคำถามและทกษะการสบเสาะหาความรเพอใหนกเรยนไดคด และลงมอปฏบตกจกรรมตามทกำหนดใหดวยตนเอง การใชเอกสารนใหเกดประโยชนสงสด นกเรยนควรปฏบตตามขนตอนทกำหนดไวในชดกจกรรม การเรยนรตามลำดบ ดงน

1. นกเรยนอานคำแนะนำการใชชดกจกรรมการเรยนร และปฏบตตามอยางตงใจ 2. นกเรยนทำแบบทดสอบกอนเรยนในชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4

เชอเพลงธรรมชาต จำนวน 10 ขอ 3. นกเรยนแบงกลม กลมละ 5-6 คน โดยคละความสามารถนกเรยนเกง ปานกลาง และออน เพอใหนกเรยนไดชวยเหลอกนและแลกเปลยนประสบการณกนภายในกลม ใหทกกลมเลอก ประธาน เลขานการ และแบงหนาทในกลมของนกเรยนอาจเปน ดงน คนท 1 อานขนตอนการทำกจกรรมและอธบายรายละเอยดใหเพอนรบทราบ คนท 2 เปนผนำในการทำกจกรรม คนท 3 จดเตรยมอปกรณเกบอปกรณ คนท 4 จดบนทกและเขยนขอสรปทไดจากการทำกจกรรม คนท 5 เปนผนำวเคราะห สรปผลการทำกจกรรม คนท 6 เปนผนำเสนอผลงาน กลมทมสมาชก 5 คน ใหคนท 5 ทำหนาทเพมเตมเปนผนำเสนอผลงาน 4. นกเรยนรวมกนอภปรายซกถามใหเขาใจเกยวกบวธการ ขนตอนและบทบาทของนกเรยน ตลอดจนขอสงสยอน ๆ 5. ขณะเรยน นกเรยนตองปฏบตกจกรรมตามลำดบทกขนตอนทกำหนด ใหความรวมมอ ในการปฏบตตามขอตกลงของกลม รบผดชอบปฏบตกจกรรมตามทไดรบมอบหมาย โดยสมาชกทกคนในกลมตองมสวนรวมในการปฏบตกจกรรมใหบรรลผลสำเรจตามวตถประสงค หากมขนตอนใดไมเขาใจใหสอบถามคร

คำแนะนำการใชชดกจกรรมการเรยนร สำหรบนกเรยน

Page 5: เรื่อง หน้า - thaischool.in.th · 2.2 ทำกิจกรรมการทดลองตามใบกิจกรรมที่ 1 และศึกษาใบความรู้ที่

[2]

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต

6. นกเรยนสามารถศกษาดวยตนเองโดยอาศยความซอสตยตอตนเอง ไมเขาใจใหยอนกลบไปศกษาเนอหาใหม จะทำใหนกเรยนเขาใจบทเรยนยงขน แลวกลบมาทำใบกจกรรม หรอศกษาใบความรอกครง 7. นกเรยนตองรกษาเวลาในการทำกจกรรมแตละขนตอนใหทนเวลาทกำหนด

8. สำหรบชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต ครประเมนผลงานนกเรยนจากแบบบนทกใบกจกรรมท 1-3 และแบบทดสอบหลงเรยนชดกจกรรม การเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต แบบสงเกตพฤตกรรมดานคณลกษณะ อนพงประสงค/จตวทยาศาสตรและสมรรถนะสำคญของผเรยน/สมรรถนะของศตวรรษท 21

9. นกเรยนทำแบบทดสอบหลงเรยนชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต จำนวน 10 ขอ ซงอยทายชดกจกรรมการเรยนร 10. นกเรยนประเมนตนเองโดยตองพยายามตอบคำถามดวยความตงใจ เพราะคำถามใน ชดกจกรรมการเรยนรไมใชขอสอบแตเปนสวนหนงของการเรยนร

บทบาทของนกเรยน

1. บทบาทของผนำกลม

1.1 ควบคมดแลการดำเนนกจกรรมในกลมใหเปนไปตามขนตอนทกำหนด 1.2 เปนผนำในการวางแผนการศกษาชดกจกรรมการเรยนรรวมกนในกลม 1.3 รบชดกจกรรมการเรยนรแจกสมาชกในกลม และเกบสงครเมอใชเสรจแลว 1.4 เปนผประสานงานกบครเมอพบปญหาหรอขอสงสย 2. บทบาทสมาชกในกลม 2.1 ปฏบตกจกรรมดวยความตงใจ เพอใหเสรจทนเวลาทกำหนด 2.2 ทำกจกรรมการทดลองตามใบกจกรรมท 1 และศกษาใบความรท 1 แลวทำ ใบกจกรรมท 2 ศกษาใบความรท 2 ทำใบกจกรรมท 3 และทำแบบทดสอบหลงเรยนชดกจกรรม การเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต ดวยความตงใจและเตมความสามารถโดยไมรบกวนเพอนในกลม 2.3 ในการทำงานนกเรยนสามารถปรกษากนได รวมมอในการปฏบตกจกรรมกลม และเสนอความคดเหนในการอภปรายความรไดอยางเตมท

Page 6: เรื่อง หน้า - thaischool.in.th · 2.2 ทำกิจกรรมการทดลองตามใบกิจกรรมที่ 1 และศึกษาใบความรู้ที่

[3]

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต

มาตรฐานการเรยนร/ตวชวด

มาตรฐานการเรยนร

มาตรฐาน ว 6.1 : เขาใจกระบวนการตาง ๆ ทเกดขนบนผวโลกและภายในโลก ความสมพนธของกระบวนการตาง ๆ ทมผลตอการเปลยนแปลงภมอากาศ ภมประเทศ และสณฐานของโลก มกระบวนการสบเสาะหาความรและจตวทยาศาสตร สอสารสงทเรยนรและนำความรไปใชประโยชน ตวชวด

ม.2/6 สบคนและอธบายกระบวนการเกด ลกษณะและสมบตของปโตรเลยม ถานหน

หนนำมน และการนำไปใชประโยชน

สาระสำคญ/แนวความคดหลก

ปโตรเลยม ถานหน หนนำมนเปนเชอเพลงธรรมชาตทเกดจากกระบวนการเปลยนแปลงทาง

ธรณวทยา ซงแตละชนดจะมลกษณะ สมบตและวธการนำไปใชประโยชนแตกตางกน

สาระการเรยนร

- ลกษณะและสมบตของเชอเพลงธรรมชาต - กระบวนการเกดเชอเพลงธรรมชาต - แหลงเชอเพลงธรรมชาตทสำคญในประเทศไทย - ประโยชนของเชอเพลงธรรมชาต

Page 7: เรื่อง หน้า - thaischool.in.th · 2.2 ทำกิจกรรมการทดลองตามใบกิจกรรมที่ 1 และศึกษาใบความรู้ที่

[4]

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต

จดประสงคการเรยนร

จดประสงคการเรยนร ดานความร (K)

1. อธบายกระบวนการเกด ลกษณะและสมบตของเชอเพลงธรรมชาตได 2. บอกประโยชนของเชอเพลงธรรมชาต และระบแหลงเชอเพลงธรรมชาตทสำคญ

ในประเทศไทยได ดานทกษะ/กระบวนการ (P)

1. ทกษะการทำงานกลม

ดานคณลกษณะอนพงประสงค/จตวทยาศาสตร (A) 1. ใฝเรยนร 2. ซอสตยสจรต 3. มจตวทยาศาสตร (มงมนในการทำงาน)

สมรรถนะสำคญของผเรยน/สมรรถนะของศตวรรษท 21 1. ความสามารถในการสอสาร

2. ความสามารถในการคด 3. ความสามารถในการแกปญหา 4. ความสามารถในการใชทกษะชวต

Page 8: เรื่อง หน้า - thaischool.in.th · 2.2 ทำกิจกรรมการทดลองตามใบกิจกรรมที่ 1 และศึกษาใบความรู้ที่

[5]

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต

แผนผงขนตอนการใชชดกจกรรมการเรยนร

ทดสอบหลงเรยน 10 ขอ ใชเวลา 10 นาท

ศกษาคำแนะนำการใชชดกจกรรมการเรยนร

ศกษาตวชวด/จดประสงคการเรยนร

ทดสอบกอนเรยน 10 ขอ ใชเวลา 10 นาท

ปฏบตกจกรรมการเรยนรตามขนตอน

ไมผานรอยละ 80

ผานรอยละ 80

ศกษาชดกจกรรมการเรยนรตอไป

Page 9: เรื่อง หน้า - thaischool.in.th · 2.2 ทำกิจกรรมการทดลองตามใบกิจกรรมที่ 1 และศึกษาใบความรู้ที่

[6]

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต

คำชแจง จงเลอกคำตอบทถกตองทสดเพยงคำตอบเดยว แลวทำเครองหมาย X ลงใน กระดาษคำตอบทแจกให 1. ขอใดเปนสาเหตสำคญทมนษยเสาะหาแหลงพลงงานทดแทน ก. เกดปญหามลพษจากการใชถานหนและปโตรเลยม ข. พลงงานทดแทนเปนพลงงานทสะอาดและไมหมดสน ค. เกดภาวะขาดแคลนนำมนเชอเพลงและปรมาณสำรองเหลอนอยมาก ง. เทคโนโลยปจจบนมความกาวหนาสำหรบการนำพลงงานทดแทนมาใช 2. ในแหลงกกเกบปโตรเลยมทมทงนำมนดบ แกสธรรมชาตและนำ เราจะพบวามการแยกชนกน อยางไร เรยงลำดบจากบนลงลาง

ก. แกส นำ นำมน ข. แกส นำมน นำ

ค. นำมน แกส นำ ง. นำมน นำ แกส

3. ขอใดเปนจรง

ก. ในแหลงกกเกบปโตรเลยมจะมนำมนดบลอยตวอยเหนอแกสและนำ

ข. ปโตรเลยมหมายรวมถงนำมนดบ แกสธรรมชาต และนำมนทกลนแลว

ค. เราจะพบแหลงปโตรเลยมไดเฉพาะบางแหงเทานนเพราะผวโลกมลกษณะโครงสราง

ทางธรณแตกตางกน

ง. ปโตรเลยมทเกดขนเองตามธรรมชาตจะถกกกเกบไดในชองวางของชนหนทมโครงสราง

รปกระทะหงาย

4. หลงจากทำการสำรวจทางธรณวทยาแลว การสำรวจหาแหลงปโตรเลยม จะตองอาศยวธการทาง

ธรณฟสกส ปจจบนอาศยวธใด

ก. วดคาความสนสะเทอน

ข. วดคาสนามแมเหลก

ค. วดคาแรงดงดดของโลก

ง. อาจใชทง 3 วธรวมกน

แบบทดสอบกอนเรยนชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต

จำนวน 10 ขอ คะแนนเตม 10 คะแนน เวลา 10 นาท

Page 10: เรื่อง หน้า - thaischool.in.th · 2.2 ทำกิจกรรมการทดลองตามใบกิจกรรมที่ 1 และศึกษาใบความรู้ที่

[7]

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต

5. กำหนดให 1 = แกสหงตม 2 = นำมนเตา 3 = นำมนดเซล 4 = เบนซน

เมอใหความรอนแกนำมนดบ ผลตภณฑทไดเรยงตามลำดบกอนไปหลงดงน

ก. 1 4 3 2 ข. 4 1 2 3

ค. 1 2 4 3 ง. 2 4 3 1

6. การทดลองเผาถานหน จำนวน 4 ชนด และไดผลการทดลองตามตารางดงน ผลตภณฑ มวลของถานหนทเผา

(กรม) ความรอนทไดจากการเผา

(กโลจล) A 6 190 B 8 290 C 9 270 D 10 240

จากผลการทดลองดงกลาว ถานหนชนดใดคณภาพดทสด ก. A ข. B ค. C ง. D 7. องคประกอบหลกของเชอเพลงธรรมชาตคอขอใด ก. ธาตคารบอนและไนโตรเจน ข. ธาตคารบอนและไฮโดรเจน ค. ธาตคารบอนและออกซเจน ง. ธาตคารบอนและกำมะถน 8. หลกการวทยาศาสตรในขอใดทนำมาใชในกระบวนการกลนปโตรเลยม ก. การกลนธรรมดา ข. การกลนดวยไอนำ ค. การสกดดวยตวทำละลาย ง. การกลนลำดบสวน 9. ปโตรเลยมทไดจากอาวไทยสวนใหญเปนพวกใด ก. ถานหน ข. หนนำมน ค. แกสธรรมชาต ง. แกสธรรมชาตเหลว 10. ขอใดคอผลทเกดจากการเผาไหมทไมสมบรณของนำมนเชอเพลงในรถยนต ก. เกดแกสซลเฟอรไดออกไซด ข. เกดแกสคารบอนมอนอกไซด ค. เกดแกสคารบอนไดออกไซด ง. เกดแกสไนโตรเจนไดออกไซด

Page 11: เรื่อง หน้า - thaischool.in.th · 2.2 ทำกิจกรรมการทดลองตามใบกิจกรรมที่ 1 และศึกษาใบความรู้ที่

[8]

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต

ขอ ก ข ค ง

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

คะแนน

เกณฑการตดสน

เกณฑการผาน ไดคะแนน 8 คะแนนขนไป ผลการประเมน ผาน ไมผาน

คะแนนเตม คะแนนทได

10

ระดบคณภาพ

กระดาษคำตอบแบบทดสอบกอนเรยน ชดกจกรรมการเรยนร

เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต จำนวน 10 ขอ คะแนนเตม 10 คะแนน เวลา 10 นาท

10 คะแนน ไดระดบดมาก 8 - 9 คะแนน ไดระดบด 6 - 7 คะแนน ไดระดบพอใช 0 - 5 คะแนน ไดระดบปรบปรง

ชอ – สกล...................................................................……….ชน................เลขท...............

Page 12: เรื่อง หน้า - thaischool.in.th · 2.2 ทำกิจกรรมการทดลองตามใบกิจกรรมที่ 1 และศึกษาใบความรู้ที่

[9]

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต

ใบกจกรรมท 1 กระบวนการเกดปโตรเลยม

จดประสงค

วเคราะหความเหมอนและความตางของแกสธรรมชาตและนำมนดบ คำชแจง 1. ใหนกเรยนชมภาพยนตรสน (Clip VDO) เรอง กำเนดปโตรเลยม 2. ใหนกเรยนแตละกลมชวยกน วเคราะหและอภปรายความเหมอนและความตาง ของแกสธรรมชาตและนำมนดบจากภาพยนตรสน เรอง กำเนดปโตรเลยม ****************************************************************************

ชอ – สกล.............................................................………….ชน................เลขท............

นำมนดบ แกสธรรมชาต ความเหมอน

ใชเวลา 10 นาท

Page 13: เรื่อง หน้า - thaischool.in.th · 2.2 ทำกิจกรรมการทดลองตามใบกิจกรรมที่ 1 และศึกษาใบความรู้ที่

[10]

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต

ใบความรท 1 เรอง เชอเพลงธรรมชาต เชอเพลงธรรมชาต หมายถง แรเชอเพลงทเกดจากสารอนทรย มธาตคารบอนและธาตไฮโดรเจนเปนองคประกอบหลก เชอเพลงธรรมชาตมหลายชนด เชน ถานหน ปโตรเลยมและหนนำมน

ถานหน ถานหน (coal) เปนเชอเพลงทเกดจากการทบถมของซากพชในแองนำตน ซงสวนใหญจะม

ลกษณะเปนหนองนำ บง หรอพรทมนำขง มพชปกคลมหนาแนนมาก เมอพชตายลงหรอทงกงใบสะสมตวอยในนำจะเกดการผพงสลายตว เหลอสวนทสะสมตวทบถมกนอยในทลมชนแฉะ เมอถกอดทบถมเปนเวลานานหลายลานปภายใตแรงกดดนและอณหภมทสง ซากพชจะเกดการแปรเปลยนเปนสารประกอบไฮโดรคารบอนเปนสวนประกอบหลก มสถานะทเปนของแขงเกดเปนถานหน แบงชนดและคณภาพของถานหนโดยใชปรมาณคารบอน เปนเกณฑได 5 ประเภทดงน

ตารางท 1 แสดงชนดของถานหน ลกษณะ และแหลงทพบถานหนในประเทศไทย

ชนดของถานหน ลกษณะและสวนประกอบของถานหน แหลงทพบ ในประเทศไทย

1. พต (peat)

พตเปนถานหนทมคารบอนอยนอยกวา 60 % พบเปนลำดบแรกของถานหนและมอายนอยทสด เปนถานหนทยงเหนเปนลกษณะของซากพช มสนำตาลถงสดำ มความชนสง เมอแหงจะตดไฟไดด ใหคาความรอนนอย มควนมากใชผลตไฟฟา ขอดของพต คอมรอยละของกำมะถนตำกวานำมน หรอถานหนชนดอน ๆ

ทราบนำขนถงปาชายเลน พรและหนองนำ พตทเปน ชนหนามกจะพบในปาพร เชน พรทาสะทอน จงหวด สราษฎรธาน พรทอำเภอ เชยรใหญ จงหวดนครศรธรรมราช

2. ลกไนต (lignite)

ลกไนตเปนถานหนทมคารบอนอย 55-60 % เกดจากซากพชในพตสลายตวเกอบหมด เนอเหนยว มผวดาน สนำตาลเขม มความชนรอยละ 30-70 ใชเปนเชอเพลงในการบมใบยาสบ หมอไอนำและผลตกระแสไฟฟา เมอนำมาเผาเปนเชอเพลงจะมมควนมาก เกดแกสหลายชนดทเปนมลพษ เชน ไนโตรเจนออกไซด ซลเฟอรไดออกไซด คารบอนมอนอกไซด ฝนและเถาเบา

พบมากทอำเภอแมเมาะ จงหวดลำปาง ทคลองขนาน คลองทอม อำเภอเมอง จงหวดกระบ อำเภอสะบายอย จงหวดสงขลา อำเภอเวยงแหง จงหวดเชยงใหม และอำเภอเคยนซา จงหวด สราษฎรธาน

Page 14: เรื่อง หน้า - thaischool.in.th · 2.2 ทำกิจกรรมการทดลองตามใบกิจกรรมที่ 1 และศึกษาใบความรู้ที่

[11]

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต

ตารางท 1 (ตอ) แสดงชนดของถานหน ลกษณะ และแหลงทพบถานหนในประเทศไทย

ชนดของถานหน ลกษณะและสวนประกอบของถานหน แหลงทพบ ในประเทศไทย

3. ซบบทมนส (sub- bituminous)

ซบบทมนสเปนถานหนทมคารบอน 77 % ใชเวลาในการเกดมากกวาลกไนต มสนำตาลถงสดำ มทงผวมนและผวดาน มทงเนอแขงและเนอออนมความชนประมาณ 25-30 % เปนเชอเพลงทมคณภาพ เหมาะสมในการผลตกระแสไฟฟาและใชในอตสาหกรรม

อำเภอแมเมาะ จงหวดลำปาง อำเภอล จงหวดลำพน

4. บทมนส (bituminous)

บทมนสเปนถานหนทมคารบอน 80-90 % มลกษณะเนอแนน แขง สดำสนทเปนมนวาว เปลยนสภาพมาจากลกไนต เมอเผาไหมแลวจะใหคาความรอนสง แตมสารระเหดอยดวยเมอเผาจะใหควนมาก ใชเปนเชอเพลงในโรงงานอตสาหกรรมและโรงไฟฟา

อำเภอล จงหวดลำพน และอำเภอแมระมาด จงหวดตาก

5. แอนทราไซต (anthracite)

แอนทราไซตเปนถานหนทมคารบอนอยมากกวา 86 % มความแขงแรงมากทสด สดำมนวาวแบบกงโลหะ มรอยแตกแบบกนหอย เปนถานหนทมคณภาพดทสด เปลยนสภาพมาจากบทมนส ใหคาความรอนสง มควนนอยมากหรอเกอบไมมเลย ตดไฟแลวเผาไหมเปนเวลานาน ใหเปลวไฟสนำเงน สวนใหญมการใชถานหนเปนเชอเพลงในการผลตกระแสไฟฟา อตสาหกรรมปนซเมนตและอตสาหกรรมทใชหมอไอนำ เชน โรงงานกระดาษ เปนตน

ในประเทศไทยไมพบ แอนทราไซต แตจะพบ เซมแอนทราไซต ซงพบทอำเภอนาดวง จงหวดเลย และอำเภอนากลาง จงหวดหนองบวลำภ

ในประเทศไทยพบถานหนทกชนคณภาพตงแตตำสดไปถงสงสด แตทมมากทสดไดแก ลกไนตและซบบทมนส สวนมากถานหนมกจะใชเปนเชอเพลงแทนนำมนในการผลตกระแสไฟฟา ถานหนพบมากทเหมองแมเมาะ อำเภอแมเมาะ จงหวดลำปาง

Page 15: เรื่อง หน้า - thaischool.in.th · 2.2 ทำกิจกรรมการทดลองตามใบกิจกรรมที่ 1 และศึกษาใบความรู้ที่

[12]

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต

การใชประโยชนจากถานหน มดงตอไปน 1. ถานหน ถกนำมาใชเปนแหลงพลงงานมากกวา 3,000 ป ประเทศจนเปนประเทศแรก ๆ ทนำถานหนมาใชเปนเชอเพลงในการถลงทองแดง ปจจบนการใชประโยชนจากถานหนสวนใหญใชเปนเชอเพลงในการผลตกระแสไฟฟา อตสาหกรรมบมใบยาสบ การถลงโลหะ การผลตปนซเมนต และอตสาหกรรมทใชเครองจกรไอนำ 2. แหลงถานหนในประเทศไทยมมากทเหมองแมเมาะ จงหวดลำปาง คดเปน 97 % ของปรมาณสำรองทมอยในประเทศไทย รองลงมาคอเหมองกระบ จงหวดกระบ สวนใหญเปนลกไนตและซบบทมนส ซงมคณภาพตำ ใหปรมาณความรอนไมสงมากนก 3. ใชทำคารบอนไฟเบอร ซงเปนวสดทมความแขงแกรง แตนำหนกเบา สำหรบใชทำ อปกรณกฬา เชน ดามไมกอลฟ ไมแบดมนตน ไมเทนนส ไมแบดมนตน เครองรอน ถานหนยงนำมา ทำเปน ถานกมมนต (Activated carbon) เพอใชเปนสารดดซบกลนในเครองกรองนำ เครองกรองอากาศ หรอในเครองใชตาง ๆ

ปโตรเลยม ปโตรเลยม (petroleum) เกดจากซากพชซากสตวยอยสลายกลายเปนสารอนทรยทบถม รวมกนแทรกอยในชนหนภายใตเปลอกโลกเปนเวลานบลานป เมอสารอนทรยไดรบความรอนและความดนสงจะมการเปลยนแปลงทางเคมอยางชา ๆ จนแปรสภาพกลายเปนปโตรเลยม

ภาพท 1 ลกษณะโครงสรางชนหนของแหลงกกเกบปโตรเลยม

ทมา : http://www.lesa.biz/earth/lithosphere/fuel/oil

ปโตรเลยม หมายถง สารไฮโดรคารบอนทเกดขนเองตามธรรมชาต มธาตองคประกอบหลก 2 ชนดคอ คารบอน (C) และไฮโดรเจน (H) โดยอาจมธาตอน เชน กำมะถน (S) ออกซเจน (O) ไนโตรเจน (N) ปนอยดวย ปโตรเลยมเปนไดทงของแขง ของเหลว หรอแกส ขนอยกบองคประกอบของปโตรเลยม ความรอน และความกดดนของสภาพแวดลอมทปโตรเลยมถกกกเกบ ปโตรเลยมเกดจาก

Page 16: เรื่อง หน้า - thaischool.in.th · 2.2 ทำกิจกรรมการทดลองตามใบกิจกรรมที่ 1 และศึกษาใบความรู้ที่

[13]

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต

สงมชวตทงพชและสตวเมอหลายรอยลานปกอนทตาย แลวถกยอยสลายภายใตอณหภมและความกดดนสงภายใตชนเปลอกโลก สารอนทรยในซากพชซากสตวจะเกดการเปลยนแปลงเปนสารประกอบไฮโดรคารบอน ทมโมเลกลใหญ เรยกวา "คโรเจน" หลงจากนนจงเปลยนเปนปโตรเลยม - ปโตรเลยมในสถานะของเหลวสนำตาลจนถงสดำ เรยกวา "นำมนดบ" (crude oil) - ปโตรเลยมในสถานะแกส เรยกวา "แกสธรรมชาต" (natural gas) - ปโตรเลยมทมสถานะแกส เมออยในแหลงกกเกบและเมอขนมาสผวโลกจะมสถานะเปนของเหลว เรยกวา "แกสธรรมชาตเหลว" (condensate) ปโตรเลยมอาจอยในรปนำมนดบและแกสธรรมชาตจะไหลซมออกจากชนหนตะกอน ตนกำเนดไปตามรอยเลอนรอยแตกรอยแยกและรพรนของหน ไปสะสมอยใตชนหนทมโครงสราง ปดกน เรยกวา แหลงปโตรเลยม โดยชนหนทปดกนดานบนตองมเนอละเอยดเพอกนไมใหปโตรเลยมรวไหลออกไปได ซงสวนมากจะเปนหนดนดานและมโครงสรางเปนรปโดม โดยทวไปภายในแหลงกกเกบปโตรเลยมจะมทงนำมนดบและแกสธรรมชาต แกสธรรมชาตมความหนาแนนนอยกวานำจะอยสวนบนสด ถดลงไปจะเปนชนของนำมนดบสวนนำจะอยชนลางสด

แกสธรรมชาต แกสธรรมชาต คอ สวนผสมของกาซไฮโดรคารบอน และสงเจอปนตาง ๆ ในสภาวะแกส สารประกอบไฮโดรคารบอนทพบในธรรมชาต ไดแก มเทน (CH4) อเทน (C2H6) โพรเทน (C3H8) และบวเทน (C4H10) โดยมแกสมเทนเปนสวนผสมในปรมาณมากทสด สงเจอปนอน ๆ ทพบใน แกสธรรมชาต ไดแก คารบอนไดออกไซด ไฮโดรเจนไดซลไฟด ฮเลยม ไนโตรเจนและไอนำ

ชนดของแกสธรรมชาต แกสธรรมชาตแบงออกเปน 2 ชนด คอ แกสธรรมชาตแหง (dry natural gas) และ

แกสธรรมชาตชนหรอเปยก (wet natural gas) 1. แกสธรรมชาตแหง (dry natural gas) มสวนประกอบของกาซมเทนและกาซอเทน แตมปรมาณของกาซมเทนมากกวา มสถานะเปนไอหรอแกสทอณหภมและความดนบรรยากาศมาตรฐาน ประกอบดวยสารประกอบไฮโดรคารบอนประเภทพาราฟน กอนการใชงานจะตองมการแยกสารมลทน บางชนดออกเสยกอน

2. แกสธรรมชาตชน (wet natural gas) ประกอบดวยสารไฮโดรคารบอนชนดหนก ประกอบดวย โพรเพน และบวเทน และอาจมสารประกอบอยางอนบางเชน เพนเทน เฮกเซน และ เฮปเทน แกสชนดนจะมสถานะเปนไอหรอแกสทอณหภมและความดนบรรยากาศมาตรฐานเชนเดยวกบแกสแหง แตสามารถทำใหกลนตวเปนของเหลวไดโดยลดความดนลงใหเหลอเพยง 70 ปอนด/ตารางนว แลวแยกออกจากแกสธรรมชาตอดใสถงเปนแกสธรรมชาตเหลว (LNG) ใชเปนเชอเพลงสำหรบเครองยนต

Page 17: เรื่อง หน้า - thaischool.in.th · 2.2 ทำกิจกรรมการทดลองตามใบกิจกรรมที่ 1 และศึกษาใบความรู้ที่

[14]

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต

หนนำมน

หนนำมน (oil shale) คอหนตะกอนเนอละเอยดทมสารประกอบอนทรยทสำคญคอ คโรเจน (kerogen) แทรกอยระหวางชนหนตะกอน หนนำมนคณภาพดจะมสนำตาลไหมจนถงสดำ มลกษณะแขงและเหนยว เมอสกดหนนำมนดวยความรอนทเพยงพอ คโรเจนจะสลายตวใหนำมนทมลกษณะคลายนำมนดบ ถามปรมาณคโรเจนมากกจะไดนำมนมาก โดยนำมนนจะตองนำไปผานกระบวนการใหกลายเปนนำมนทมคณภาพดตอไป แหลงหนนำมนพบมากทอำเภอแมสอด จงหวดตาก ลำพน กระบ

ภาพท 2 การเผาไหมหนนำมน

ทมา : https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a3/Oilshale.jpg

กระบวนการเกดหนนำมน หนนำมนเกดจากการสะสมและทบถมตวของซากพชจำพวกสาหรายและสตวพวกแมลง ปลา

และสตวเลก ๆ อน ๆ ภายใตแหลงนำทภาวะเหมาะสมซงมปรมาณออกซเจนจำกด มอณหภมสงและถกกดทบจากการทรดตวของเปลอกโลกเปนเวลานบลานปทำใหสารอนทรยในซากพชและซากสตวเหลานน เกดการเปลยนแปลงกลายเปนสารประกอบคโรเจนผสมกบตะกอนดนทรายจนกระทงถก อดแนนกลายเปนหนนำมน สวนประกอบของหนนำมน ม 2 ประเภท ดงน 1. สารประกอบอนนทรย ไดแก แรธาตตาง ๆ ทผพงมาจากชนหนโดยกระบวนการทางกายภาพและทางเคม ประกอบดวยแรธาตทสำคญ 2 กลมใหญ ๆ คอ

1.1 กลมแรซลเกต ไดแก ควอตซ เฟลสปาร เคลย 1.2 กลมแรคารบอเนต ไดแก แคลไซต โดโลไซต 2. สารประกอบอนทรย ประกอบดวยบทเมนและคโรเจน บทเมนละลายไดในเบนซน

เฮกเซน และตวทำละลายอนทรยอน ๆ จงแยกออกจากหนนำมนไดงาย คโรเจนไมละลายใน ตวทำละลาย หนนำมนทมสารอนทรยละลายอยในปรมาณสงจดเปนหนนำมนคณภาพด เมอนำมาสกดควรใหนำมนอยางนอยรอยละ 50 ของปรมาณสารอนทรยทมอย แตอาจไดนำมนเพยงรอยละ 30 หรอนอยกวา แตถามสารอนนทรยปนอยมากจะเปนหนนำมนทมคณภาพตำ

Page 18: เรื่อง หน้า - thaischool.in.th · 2.2 ทำกิจกรรมการทดลองตามใบกิจกรรมที่ 1 และศึกษาใบความรู้ที่

[15]

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต

แหลงนำมนทพบในประเทศไทย

1. แหลงนำมนดบทพบบนบกทสำคญ ไดแก แหลงสรกต จงหวดกำแพงเพชร ผลตได เฉลยวนละ 22,534 บารเรล แหลงนาสนนตะวนออก จงหวดเพชรบรณ ผลตไดเฉลยวนละ 5,694 บารเรล แหลงอำเภอฝาง จงหวดเชยงใหม ผลตไดเฉลยวนละ 1,147 บารเรล 2. แหลงนำมนดบทพบในอาวไทยทสำคญ ไดแก กลมแหลงทานตะวน ผลตไดเฉลยวนละ 50,082 บารเรล กลมแหลงเอราวณ ผลตไดเฉลยวนละ 39,703 บารเรล แหลงจสมน ผลตไดเฉลย วนละ 19,041 บารเรล

3. แหลงแกสธรรมชาตทพบบนบกทสำคญ ไดแก แหลงสนภฮอม จงหวดอดรธาน ผลตไดเฉลยวนละ 72 ลานลกบาศกฟต แหลงสรกต จงหวดกำแพงเพชร ผลตไดเฉลยวนละ 63 ลานลกบาศกฟต และแหลงนำพอง จงหวดขอนแกน ผลตไดเฉลยวนละ 16 ลานลกบาศกฟต 4. แหลงแกสธรรมชาตทพบในอาวไทยทสำคญ ไดแก กลมแหลงเอราวณ ผลตไดเฉลยวนละ 843 ลานลกบาศกฟต แหลงบงกช ผลตไดเฉลยวนละ 528 ลานลกบาศกฟต 5. แหลงแกสธรรมชาตเหลว สวนใหญพบในอาวไทยทสำคญ ไดแก กลมเอราวณ ผลตไดเฉลยวนละ 22,343 บารเรล แหลงไพลน ผลตไดเฉลยวนละ 22,722 บารเรล

การสำรวจปโตรเลยม การสำรวจปโตรเลยม แบงออกเปน 3 ขนตอน ดงน 1. การสำรวจธรณวทยา เปนการศกษาขอมลพนฐานตาง ๆ เชน การสำรวจดลกษณะหน ซากพช ซากสตว ศกษาอาย และประวตความเปนมาของดนและหนบรเวณทนาสนใจ โดยอาศยภาพถายทางอากาศจากดาวเทยม แผนทธรณวทยา จะทำใหคาดการณไดวาโอกาสทจะพบปโตรเลยมมมากนอยเพยงใด 2. การสำรวจทางฟสกส เปนการศกษาความแตกตางของสมบตทางกายภาพของชนหน เพอนำมาแปลความหมายประกอบกบผลการสำรวจทางธรณวทยา ไดแก การวดคาความเขมของสนามแมเหลก การวดคาความโนมถวงของโลก การวดความสนสะเทอน 3. การเจาะสำรวจ หลงจากไดนำผลการสำรวจมาวเคราะหแลววา บรเวณใดมโอกาสพบปโตรเลยมมากทสดกจะทำการขดเจาะสำรวจ

การกลนนำมนปโตรเลยม นำมนดบทขดเจาะขนมาไดนจะมลกษณะเปนของเหลว ของหนด และของแขงปนกนอย โดยแตละชนดจะประกอบดวยสารประกอบไฮโดรคารบอนนบรอยชนด ซงมจดเดอดแตกตางกน ไมมากนก จงตองใชวธการกลนลำดบสวน เพอใหไดผลตภณฑทจะนำมาใชประโยชนตรงกบสมบตของนำมนแตละชนด

Page 19: เรื่อง หน้า - thaischool.in.th · 2.2 ทำกิจกรรมการทดลองตามใบกิจกรรมที่ 1 และศึกษาใบความรู้ที่

[16]

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต

ใบกจกรรมท 2 เรอง เชอเพลงธรรมชาต

คำชแจง ใหนกเรยนปฏบตตามขนตอนตอไปน (25 คะแนน)

1. จบคขอความโดยโยงเสนทมความสมพนธกน 1. พต มทงผวมนและผวดาน มทงเนอแขงและเนอออน ความชนตำ

2. ลกไนต สนำตาลจนถงดำ ความชนสง กำมะถนตำ

3. ซบบทมนส มปรมาณคารบอนสงกวาถานหนชนดอน ตดไฟแลวมควนนอย 4. บทมนส เนอเหนยว ผวดาน สนำตาลเขม ผลตกระแสไฟฟา บมใบยาสบ

5. แอนทราไซด มคารบอนสงกวาซบบทมนส เนอแนนแขง สดำสนทเปนมนวาว 2. จบคอกษรทางดานขวามอทสมพนธกบขอความทางซายมอ ………1. ไฮโดรคารบอนทเกดขนเองตามธรรมชาตมธาตทเปน ก. แกสธรรมชาต องคประกอบหลก 2 ชนดคอ คารบอน และไฮโดรเจน ………2. สารอนทรยในซากพชซากสตวจะเกดการเปลยนแปลงเปน ข. นำมนดบ สารประกอบไฮโดรคารบอนมโมเลกลใหญ ………3. ปโตรเลยมในสถานะของเหลว ค. ปโตรเลยม ………4. ปโตรเลยมในสถานะแกส ง. คโรเจน ………5. สวนประกอบของแกสมเทนและแกสอเทน แตมปรมาณ จ. หนนำมน ของแกสมเทนมากกวา มสถานะเปนไอหรอแกส ทอณหภมและความดนบรรยากาศมาตรฐาน …..…6. ประกอบดวย โพรเพน และบวเทน และอาจม ฉ. แกสธรรมชาตแหง สารประกอบอยางอนบางเชน เพนเทน เฮกเซน และเฮปเทน …..…7. เกดจากการทบถมของซากพชและสตวพวกแมลง สตวเลก ๆ ช. แกสธรรมชาตชน ภายใตแหลงนำทภาวะเหมาะสมมปรมาณออกซเจนจำกด

ชอ – สกล........................................................…………….ชน................เลขท............

Page 20: เรื่อง หน้า - thaischool.in.th · 2.2 ทำกิจกรรมการทดลองตามใบกิจกรรมที่ 1 และศึกษาใบความรู้ที่

[17]

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต

3. เตมเครองหมาย หนาขอความทถกและเครองหมาย หนาขอความทผด ……...1. ประเทศอนเดยเปนประเทศแรก ๆ ทนำถานหนมาใชเปนเชอเพลงในการถลงทองแดง ……...2. แหลงถานหนในประเทศไทยมมากทเหมองแมเมาะ จงหวดลำปาง คดเปน 97 % ของปรมาณ สำรองทมอยในประเทศไทย …..….3. ลกไนตและแอนทราไซตซงมคณภาพตำใหปรมาณความรอนไมสงมากนก …..….4. ถานกมมนต (Activated carbon) ใชเปนสารดดซบกลนในเครองกรองนำ เครองกรองอากาศ หรอในเครองใชตาง ๆ ………5. แรเชอเพลง คอ สารใด ๆ เมอเกดการเผาไหมแลวจะใหพลงงานความรอน ………6. ถานหนลกไนต (Lignite) มประโยชนตอเศรษฐกจมาก นำมาใชผลตกระแสไฟฟาไดเปนอยางด ………7. แหลงถานหนในประเทศไทยทมมากทสดอยทเหมองกระบ จงหวดกระบ ………8. ปโตรเลยม หมายถง สารไฮโดรคารบอนทเกดขนเองตามธรรมชาต ………9. ปโตรเลยมมธาตทเปนองคประกอบหลก 2 ชนด คอ คารบอน (C) และสงกะส (Zn) ………10. นำมนดบมสวนประกอบของซลเฟอร ไนโตรเจน และออกซเจน ………11. แกสธรรมชาตแหง (Dry natural gas) ไมจดเปนชนดของแกสธรรมชาต ………12. แกสธรรมชาตชนสามารถใชเปนเชอเพลงสำหรบเครองยนตไดเปนอยางด ……...13. บทมนสเปนถานหนทมคารบอน 80-90 % มลกษณะเนอแนน แขง สดำสนทเปนมนวาว

Page 21: เรื่อง หน้า - thaischool.in.th · 2.2 ทำกิจกรรมการทดลองตามใบกิจกรรมที่ 1 และศึกษาใบความรู้ที่

[18]

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต

ใบความรท 2 เรอง ผลตภณฑปโตรเลยมและแนวทางการอนรกษธรรมชาต

ตวอยางการใชประโยชนจากผลตภณฑปโตรเลยม

1. แกสธรรมชาต ทสำรวจไดจากอาวไทย สามารถนำมาแยกแกสไดเปน แกสมเทน (CH4) แกสอเทน (C2H6) แกสโพรเทน (C3H8) แกสบวเทน (C4H10) แกส LPG แกส NGL และแกส CO2 1.1 แกสมเทน ใชเปนเชอเพลงในการผลตกระแสไฟฟาและใชเปนเชอเพลงรถยนตในรปของ แกส NGV 1.2 แกสอเทนและโพรเทนใชเปนวตถดบสำหรบอตสาหกรรมปโตรเลยม 1.3 แกส LPG ใชเปนแกสหงตมในครวเรอน 1.4 แกส NGLนำมาควบแนนเปนของเหลวสงขายโรงกลนและเปนวตถดบสำหรบอตสาหกรรม ปโตรเคม 1.5 แกสคารบอนไดออกไซด ใชในอตสาหกรรมถนอมอาหาร 2. นำมนดบ เมอนำมากลนจะไดแกสเชอเพลง แกสหงตม กำมะถนเหลว นำมนเบนซนไรสารตะกว นำมนเครองบน นำมนกาด นำมนดเซลและนำมนเตา 2.1 แกส NGV ใชเปนแกสเชอเพลงในโรงไฟฟาและใชเปนเชอเพลงรถยนต 2.2 แกส LPG ใชเปนแกสหงตมในครวเรอน 2.3 นำมนเบนซนและนำมนดเซล ใชเปนเชอเพลงรถยนตและเครองยนตตาง ๆ

ภาพท 3 ผลตภณฑปโตรเลยม ทมา : https://sites.google.com/site/resourcemanagemen00/phlitphanth-ca-kark-lan-pitorleiym

เกรดนาร : แกสหงตม (LPG) เกดจากการผสมกนระหวางแกสบวเทนและโพรเพน โดยมอตราสวนประมาณ 30 : 70 เพอใหมความรอนสงและความดนเหมาะสม แกสหงตมนไมมส ไมมกลน แตมการเตมสารทมกลนฉนลงไปเพอชวยเตอนภยกรณเกดการรวไหลของแกส

Page 22: เรื่อง หน้า - thaischool.in.th · 2.2 ทำกิจกรรมการทดลองตามใบกิจกรรมที่ 1 และศึกษาใบความรู้ที่

[19]

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต

ภาพท 4 การใชประโยชนจากแกสธรรมชาต ทมา : http://www.lesa.biz/earth/lithosphere/fuel/fuel-utility

ภาพท 5 การใชประโยชนจากนำมนดบ โดยการกลนลำดบสวน ทมา : http://www.lesa.biz/earth/lithosphere/fuel/fuel-utility

Page 23: เรื่อง หน้า - thaischool.in.th · 2.2 ทำกิจกรรมการทดลองตามใบกิจกรรมที่ 1 และศึกษาใบความรู้ที่

[20]

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต

สรป เชอเพลงธรรมชาต ไดแก ถานหน แกสธรรมชาตและนำมนดบ ลวนเปนแหลงพลงงานจากใตดนเมอใชหมดแลว ไมสามารถสรางขนมาใหม กวาจะเกดขนมาใหมตองใชเวลานบลานป ซงไมสามารถหามาทดแทนไดทนทตามความตองการในเวลาอนรวดเรว จงจดอยในกลมพลงงานสนเปลอง ในธรรมชาตยงมแหลงพลงงานอกกลมหนงทสามารถใชไดไมมวนหมดสามารถสรางขนเองได เรยกพลงงานกลมนวา พลงงานหมนเวยน ไดแก พลงงานแสงอาทตย พลงงานลม พลงงานนำ พลงงานคลนในทะเล พลงงานชวมวล พลงงานความรอนใตพภพเปนตน พลงงานเหลาน เรยกวา พลงงานสะอาด แนวทางอนรกษธรรมชาต 1. การใชพลงงานอยางประหยดและคมคาโดยการสรางคานยมและจตใตสำนกการใชพลงงาน 2. การใชพลงงานอยางรคณคาจะตองมการวางแผนและควบคมการใชอยางเตมประสทธภาพและประโยชนสงสดมการลดการสญเสยพลงงานทกขนตอน มการตรวจสอบและดแลการใชเครองใชไฟฟาตลอดเวลา เพอลดการรวไหลของพลงงาน เปนตน 3. การใชพลงงานทดแทนโดยเฉพาะพลงงานทไดจากธรรมชาต เชน พลงงานแสงอาทตย พลงงานลม พลงงานนำและอน ๆ

4. การเลอกใชเครองมอและอปกรณทมประสทธภาพสง เชน เครองใชไฟฟาเบอร 5 หลอดผอมประหยดไฟ เปนตน

5. การเพมประสทธภาพเชอเพลง เชน การเปลยนแปลงโครงสรางทำใหเชอเพลงใหพลงงานไดมากขน

6. การหมนเวยนกลบมาใชใหม โดยการนำวสดทชำรดนำมาซอมใชใหม การลดการทงขยะทไมจำเปนหรอการหมนเวยนกลบมาผลตใหม (recycle)

เกรดนาร : ผลตภณฑจากปโตรเลยม เชน แกสธรรมชาต แกสหงตม นำมนเบนซน ดเซล พลาสตก โฟม และอน ๆ มประโยชนในการดำเนนชวตของมนษย แตกมผลกระทบตอสงมชวตและสงแวดลอมได ซงเปนผลกระทบทเกดจากการใชนำมนเชอเพลงในรถยนต เนองจากการเผาไหมทไมสมบรณของนำมนเชอเพลง จะกอใหเกดเขมาควน และแกสทเปนอนตราย คอ แกสคารบอนมอนนอกไซด (CO) เปนแกสทสามารถจบตวกบฮโมโกลบนในเมดเลอดแดงไดดทำใหเมดเลอดแดงไมสามารถรบออกซเจนได รางกายจงรบออกซเจนไมเพยงพอ จะเกดอาการเวยนศรษะ อาเจยน การสดดมเขาไปในปรมาณมากและตดตอกนเปนเวลานานอาจทำใหหมดสตและเสยชวต

Page 24: เรื่อง หน้า - thaischool.in.th · 2.2 ทำกิจกรรมการทดลองตามใบกิจกรรมที่ 1 และศึกษาใบความรู้ที่

[21]

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต

ใบกจกรรมท 3 เรอง สรปความคดรวบยอดเชอเพลงธรรมชาต

คำชแจง ใหนกเรยนเขยนแผนผงความคด (Concept map) ลงในชองวางใหสมบรณ (10 คะแนน)

Page 25: เรื่อง หน้า - thaischool.in.th · 2.2 ทำกิจกรรมการทดลองตามใบกิจกรรมที่ 1 และศึกษาใบความรู้ที่

[22]

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต

แบบทดสอบหลงเรยนชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต

จำนวน 10 ขอ คะแนนเตม 10 คะแนน เวลา 10 นาท

คำชแจง จงเลอกคำตอบทถกตองทสดเพยงคำตอบเดยว แลวทำเครองหมาย X ลงในกระดาษคำตอบ (ขอละ 1 คะแนน รวม 10 ขอ 10 คะแนน ใชเวลา 10 นาท)

1. หลงจากทำการสำรวจทางธรณวทยาแลว การสำรวจหาแหลงปโตรเลยม จะตองอาศยวธการทาง ธรณฟสกส ปจจบนอาศยวธใด ก. วดคาความสนสะเทอน ข. วดคาสนามแมเหลก ค. วดคาแรงดงดดของโลก ง. อาจใชทง 3 วธรวมกน

2. ขอใดเปนจรง ก. ในแหลงกกเกบปโตรเลยมจะมนำมนดบลอยตวอยเหนอแกสและนำ ข. ปโตรเลยมหมายรวมถงนำมนดบ แกสธรรมชาต และนำมนทกลนแลว ค. เราจะพบแหลงปโตรเลยมไดเฉพาะบางแหงเทานนเพราะผวโลกมลกษณะโครงสราง ทางธรณแตกตางกน ง. ปโตรเลยมทเกดขนเองตามธรรมชาตจะถกกกเกบไดในชองวางของชนหนทมโครงสราง รปกระทะหงาย

3. ในแหลงกกเกบปโตรเลยมทมทงนำมนดบ แกสธรรมชาตและนำ เราจะพบวามการแยกชนกน อยางไร เรยงลำดบจากบนลงลาง

ก. แกส นำ นำมน ข. แกส นำมน นำ

ค. นำมน แกส นำ ง. นำมน นำ แกส

4. องคประกอบหลกของเชอเพลงธรรมชาตคอขอใด

ก. ธาตคารบอนและไนโตรเจน ข. ธาตคารบอนและไฮโดรเจน

ค. ธาตคารบอนและออกซเจน ง. ธาตคารบอนและกำมะถน

5. ปโตรเลยมทไดจากอาวไทยสวนใหญเปนพวกใด

ก. ถานหน ข. หนนำมน

ค. แกสธรรมชาต ง. แกสธรรมชาตเหลว

Page 26: เรื่อง หน้า - thaischool.in.th · 2.2 ทำกิจกรรมการทดลองตามใบกิจกรรมที่ 1 และศึกษาใบความรู้ที่

[23]

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต

6. หลกการวทยาศาสตรในขอใดทนำมาใชในกระบวนการกลนปโตรเลยม ก. การกลนธรรมดา ข. การกลนดวยไอนำ ค. การสกดดวยตวทำละลาย ง. การกลนลำดบสวน

7. กำหนดให 1 = แกสหงตม 2 = นำมนเตา 3 = นำมนดเซล 4 = นำมนเบนซน

เมอใหความรอนแกนำมนดบ ผลตภณฑทไดเรยงตามลำดบกอนไปหลงเปนดงขอใด

ก. 1 4 3 2 ข. 4 1 2 3

ค. 1 2 4 3 ง. 2 4 3 1

8. ขอใดคอผลทเกดจากการเผาไหมทไมสมบรณของนำมนเชอเพลงในรถยนต ก. เกดแกสซลเฟอรไดออกไซด ข. เกดแกสคารบอนมอนอกไซด ค. เกดแกสคารบอนไดออกไซด ง. เกดแกสไนโตรเจนไดออกไซด

9. การทดลองเผาถานหน จำนวน 4 ชนด และไดผลการทดลองตามตารางดงน

ผลตภณฑ มวลของถานหนทเผา (กรม)

ความรอนทไดจากการเผา (กโลจล)

A 6 190 B 8 290 C 9 270 D 10 240

จากผลการทดลองดงกลาว ถานหนชนดใดคณภาพดทสด ก. A ข. B ค. C ง. D

10. ขอใดเปนสาเหตสำคญทมนษยเสาะหาแหลงพลงงานทดแทน ก. เกดปญหามลพษจากการใชถานหนและปโตรเลยม ข. พลงงานทดแทนเปนพลงงานทสะอาดและไมหมดสน ค. เกดภาวะขาดแคลนนำมนเชอเพลงและปรมาณสำรองเหลอนอยมาก ง. เทคโนโลยปจจบนมความกาวหนาสำหรบการนำพลงงานทดแทนมาใช

Page 27: เรื่อง หน้า - thaischool.in.th · 2.2 ทำกิจกรรมการทดลองตามใบกิจกรรมที่ 1 และศึกษาใบความรู้ที่

[24]

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต

ขอ ก ข ค ง

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

คะแนน

เกณฑการตดสน

เกณฑการผาน ไดคะแนน 8 คะแนนขนไป ผลการประเมน ผาน ไมผาน

คะแนนเตม คะแนนทได

10

ระดบคณภาพ

กระดาษคำตอบแบบทดสอบหลงเรยน ชดกจกรรมการเรยนร

เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต จำนวน 10 ขอ คะแนนเตม 10 คะแนน เวลา 10 นาท

10 คะแนน ไดระดบดมาก 8 - 9 คะแนน ไดระดบด 6 - 7 คะแนน ไดระดบพอใช 0 - 5 คะแนน ไดระดบปรบปรง

ชอ – สกล...........................................................................ชน................เลขท..............

Page 28: เรื่อง หน้า - thaischool.in.th · 2.2 ทำกิจกรรมการทดลองตามใบกิจกรรมที่ 1 และศึกษาใบความรู้ที่

[25]

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต

บรรณานกรม ประดบ นาคแกว และคณะ. (2554). หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน กลมสาระการเรยนร

วทยาศาสตร วทยาศาสตร ม.2. กรงเทพฯ : แมค. ฝายวชาการ ดอกหญาวชาการ. (2556). ตวเขมวทยาศาสตร ม.2 เลม 1. กรงเทพฯ : ดอกหญา

วชาการ. พรววาห กกกอง. (ม.ป.ป.). ประโยชนของผลตภณฑปโตรเลยม. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : https://sites.google.com/site/resourcemanagemen00/phlitphanth-ca-kark-lan- pitorleiym (วนทสบคนขอมล : 3 กมภาพนธ 2559). ยพา วรยศ และคณะ. (ม.ป.ป.). คมอครรายวชา วทยาศาสตร ม.2 เลม 2. กรงเทพมหานคร : อกษรเจรญทศน. วกพเดยสารานกรมเสร. (ม.ป.ป.). หนนำมน. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : https://upload. wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a3/Oilshale.jpg. (วนทสบคนขอมล : 3 กมภาพนธ 2559).

ศนยการเรยนรวทยาศาสตรโลกและดาราศาสตร. (2554). การใชประโยชนจากเชอเพลงธรรมชาต. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://www.lesa.biz/earth/lithosphere/fuel/fuel-utility. (วนทสบคนขอมล : 3 กมภาพนธ 2559). ----------. (2554). ถานหน. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://www.lesa.biz/earth/ lithosphere/fuel/coal. (วนทสบคนขอมล : 3 กมภาพนธ 2559). ----------. (2554). ปโตรเลยม. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://www.lesa.biz/earth/ lithosphere/fuel/oil. (วนทสบคนขอมล : 3 กมภาพนธ 2559). สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ (พว.). (ม.ป.ป.). คมอคร วทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 2. กรงเทพฯ : บรษทพฒนาคณภาพวชาการ (พว.) จำกด.

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2554). คมอคร รายวชาพนฐานวทยาศาสตร

วทยาศาสตร 3 ชนมธยมศกษาปท 2 เลม 1. กรงเทพฯ : โรงพมพ สกสค. ลาดพราว.

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2557). หนงสอเรยนรายวชาพนฐาน

วทยาศาสตร วทยาศาสตร 3 ชนมธยมศกษา ปท 2 เลม 1 กลมสาระการเรยนร

วทยาศาสตร. พมพครงท 5. กรงเทพฯ : โรงพมพ สกสค.ลาดพราว.

สรยศ สทธธรรม และคณะ. (2559). วทยาศาสตร ม.2 เลม 1 ฉบบปรบปรงใหม. กรงเทพฯ : ฟรมายด พบลชชง.

Page 29: เรื่อง หน้า - thaischool.in.th · 2.2 ทำกิจกรรมการทดลองตามใบกิจกรรมที่ 1 และศึกษาใบความรู้ที่

[26]

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง ทรพยากรธรณ เลมท 4 เชอเพลงธรรมชาต

บรรณานกรม (ตอ)

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2557). หนงสอเรยนรายวชาพนฐาน

วทยาศาสตร วทยาศาสตร 3 ชนมธยมศกษา ปท 2 เลม 1 กลมสาระการเรยนร

วทยาศาสตร. พมพครงท 5. กรงเทพฯ : โรงพมพ สกสค.ลาดพราว

สมโภค สขอนนต และสามารถ พงศไพบลย. (มปป.). คมอ วทยาศาสตร 3. กรงเทพฯ : ไฮเอดพบลชชง. สมศกด อมพรวสทธโสภา และดวงกมล บรบรณพานช. (2558). อจฉรยะวทยาศาสตร ม.2 เลม 1. กรงเทพฯ : โรงพมพเพมทรพยการพมพ. สรยศ สทธธรรม และคณะ. (2559). วทยาศาสตร ม.2 เลม 1 ฉบบปรบปรงใหม. กรงเทพฯ : ฟรมายด พบลชชง.