ทนมนษยกบผลตภาพแรงงานในภาคอตสาหกรรมไทย

(รายงานฉบบสมบรณ)

พรยะ ผลพรฬห คณะพฒนาการเศรษฐกจ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร และ

วทยาลยนานาชาตแหงสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร Email: pholphir@hotmail.com

ปงปอนด รกอานวยกจ วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

Email: pungpond_r@yahoo.com

งานวจยชนนเปนสวนหนงของโครงการ “แรงงาน: โครงสรางตลาดแรงงาน ผลตภาพ และความเปนธรรม” สานกงานกองทนสนบสนนการวจย (ฝาย 1) ผวจยขอขอบคณศวช เทยมทดสาหรบการเปนนกวจยผชวย

สารบญ

บทสรปผบรหาร 1

บทท 1- บทนา 18

บทท 2- ทนมนษยกบการพฒนาผลตภาพแรงงาน 33

บทท 3- โครงสรางการจางงานของภาคอตสาหกรรมไทย 52

บทท 4 – ทนมนษยกบผลตภาพแรงงาน 64

บทท 5 – วเคราะหผลไดและตนทนจากการพฒนาทนมนษย 89

บทท 6 – ทกษะแรงงานกบผลตภาพแรงงาน 103

บทท 7 – สรางองคกรแหงความสขเพอเพมผลตภาพแรงงาน 118

บทท 8 – บทสรปและขอเสนอแนะเชงนโยบาย 134

เอกสารอางอง 154

ภาคผนวก 163

สารบญตาราง

ตาราง 1.1 ผลตภาพปจจยรวม (TFP) ของประเทศไทยระหวางป ค.ศ.1980-1996 22

ตาราง 2.1 อตรารอยละของจานวนนกเรยนตอประชากรในวยเรยน (พ.ศ. 2543 – 2551) 48

ตาราง 3.1 กาลงแรงงานจาแนกตามเพศ อาย การศกษาและกจกรรมทางเศรษฐกจ 54

ตาราง 3.2 กาลงแรงงานในภาคการผลตจาแนกตามเพศ 57

การศกษาและสถานภาพการทางาน

ตาราง 4.1 ระยะเวลาในการหาแรงงานทขาดแคลน (จานวนอาทตย) 70

ตาราง 4.2 สดสวนของระดบการศกษาของแรงงานในภาคอตสาหกรรม 73

ตาราง 4.3 รอยละของบรษททมการจางงานแรงงานทจบใหมในระดบอาชวะศกษา 76

จาแนกตามสถาบนการศกษาและตามภาคอตสาหกรรม

ตาราง 4.4 สดสวนของบรษทในภาคอตสาหกรรมทระบวามการฝกอบรมแรงงาน 80

ตาราง 4.5 สดสวนของบรษทททาการฝกอบรมจาแนกตามขนาดของบรษท 83

ตาราง 4.6 การฝกอบรมจาแนกตามตาแหนงงาน (รอยละ) 83

ตาราง 4.7 การฝกอบรมจาแนกตามหลกสตร (รอยละ) 83

ตาราง 5.1 ผลประมาณการสมประสทธของการศกษาตอผลตภาพแรงงาน, 97

คาจางเฉลย, และ Unit Labor Cost

ตาราง 5.2 ผลประมาณการสมประสทธของการฝกอบรมตอผลตภาพแรงงาน, 100

คาจางเฉลย, และ Unit Labor Cost

ตาราง 6.1 ความแตกตางระหวางแรงงาน/องคกรในระบบเศรษฐกจอตสาหกรรม 105 (Industrial Economy) ระบบเศรษฐกจฐานความร (Knowledge-Based Economy) และระบบเศรษฐกจนวตกรรมและความคดสรางสรรค (Creative Economy)

ตาราง 6.2 สดสวนสถานประกอบการทระบวาแรงงานมทกษะตาเปรยบเทยบตามขนาดบรษท 113

ตาราง 6.3 คา P-Value แสดงความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถตของทกษะ 117

แตละประเภท (เปรยบเทยบระหวางทกษะดกบไมด)

ตอการเพมผลตภาพแรงงานในบรษท

สารบญรป

รปท 1.1 รายไดประชาชาตตอหวของประเทศไทยและประเทศอนๆ 20

ตงแตป ค.ศ.1960-2009

รปท 1.2 สดสวนการลงทนในนวตกรรมตอรายไดประชาชาตและอตราการ 22

เจรญเตบโตเฉลย

รปท 1.3 สาเหตของการทภาคอตสาหกรรมไมตองการลงทนในการสรางนวตกรรม 23

รปท 1.4 สดสวนของผประกอบการทระบปญหาการขาดแคลนบคลากร 24

โดยจาแนกตามสาเหตตางๆ

รปท 2.1 จานวนปการศกษาเฉลยกบการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ 35

รปท 2.2 คะแนนสอบมาตรฐาน (คณภาพของการศกษา) 35

กบการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ

รปท 2.3 การเชอมโยงการศกษากบตลาดแรงงาน 37

รปท 2.4 ลกษณะพนฐานทนมนษย 40

รปท 2.5 Skill toward Employment and Productivity (StEP) Framework 44

รปท 2.6 โครงสรางการศกษาของประเทศไทย 47

รปท 3.1 แรงงานในภาคอตสาหกรรมจาแนกตามตาแหนงงาน 56

รปท 4.1 ผลตภาพแรงงานจาแนกตามรายอตสาหกรรม 67

รปท 4.2 ผลตภาพปจจยการผลตรวม (Total Factor Productivity) 67

จาแนกตามอตสาหกรรม

รปท 4.3 ผลตภาพแรงงานจาแนกตามภาค 68

รปท 4.4 สดสวนการจางงานในประเภทตางๆ ในภาคอตสาหกรรมไทย 71

รปท 4.5 จานวนปของการศกษาและประสบการณทางานโดยเฉลย 72

ของแรงงานในภาคอตสาหกรรม

รปท 4.6 รอยละของบรษททมการจางงานแรงงานทจบใหมในระดบอาชวะ 75

ศกษาจาแนกตามรายอตสาหกรรม

รปท 4.7 รอยละของบรษททมการจางงานแรงงานทจบใหมในระดบอาชวะศกษา 75

จาแนกตามสถาบนการศกษา

รปท 4.8 รอยละของบรษททระบวานกศกษาทจบจากสถาบนอาชวะศกษา 77

มทกษะทดและดมาก

รปท 4.9 สดสวนของแรงงานเชงเทคนค 78

รปท 4.10 รอยละของแรงงานเชงเทคนคตอแรงงานถาวรทงหมดจาแนกรายอตสาหกรรม 79

รปท 4.11 ผใหการฝกอบรมภายในองคกร (รอยละ) 83

รปท 4.12 หนวยงานภายนอกททาหนาทฝกอบรม 84

รปท 4.13 คาใชจายสาหรบการฝกอบรมโดยใชหนวยงาน (Outside Training) 85

ป ค.ศ.2006

รปท 6.1 สดสวนสถานประกอบการทระบวาแรงงานมทกษะตาในดานตางๆ 110

เปรยบเทยบระหวางการสารวจป ค.ศ.2004 กบป ค.ศ.2007

รปท 6.2 สดสวนสถานประกอบการทระบวาแรงงานมทกษะดานปญญาตา 112

เปรยบเทยบระหวางแรงงานวชาชพกบแรงงานสายการผลต

รปท 6.3 สดสวนสถานประกอบการทระบวาแรงงานมทกษะดานพฤตกรรมตา 112

เปรยบเทยบระหวางแรงงานวชาชพกบแรงงานสายการผลต

รปท 7.1 การตอบสนองความตองการพนฐาน 122

รปท 7.2 การพฒนาความร ความสามารถของพนกงาน 123

รปท 7.3 สมพนธภาพในองคกรแหงความสข 124

รปท 7.4 การสรางการยอมรบ 125

รปท 7.5 การบรหารจดการในองคกรแหงความสข 126

รปท 7.6 วฒนธรรมองคกร 127

รปท 7.7 สภาพแวดลอมในการทางาน 128

รปท 7.8 ภาวะผนาในองคกรแหงความสข 129

รปท 7.9 ความรบผดชอบตอสงคม 130

รปท 7.10 การอนรกษธรรมชาตและสงแวดลอม 131

- 1 -

บทสรปผบรหาร

รายงานฉบบนมวตถประสงคเพอศกษาผลกระทบของการพฒนาทนมนษยตอการเพมผลตภาพ

แรงงาน โดยใชขอมลการสารวจรายบรษทในภาคอตสาหกรรมการผลตเปนขอมลหลกในการวเคราะห โดย

ในสวนแรก (บทท 1) เปนการนาเสนอเปาประสงคในภาพรวมของประเทศไทยในการพยายามทจะหลดพน

ออกจากการเปนประเทศรายไดขนาดปานกลางมาสการเปนประเทศทมรายไดสง ซงประเทศจาเปนตองม

การยกระดบไปสระบบเศรษฐกจทตองอาศยนวตกรรมเปนตวขบเคลอน (Innovative-Driven Economy)

อยางไรกด จากการศกษาพบวา เศรษฐกจไทยยงมการพงพานวตกรรมในการใชเปนเครองจกรในการ

ขบเคลอนเศรษฐกจทนอยมาก โดยสงเกตไดจากการทสดสวนของการใชจายในดานนวตกรรมตอรายได

ประชาชาตของไทยมอตราสวนเพยงแครอยละ 0.23 เทานน ซงเปนระดบการใชจายทตากวาคาเฉลยของ

โลกทมสดสวนอยทประมาณรอยละ 1 และนอยกวาประเทศทประสบความสาเรจในภมภาคอยางประเทศ

เกาหลไต ไตหวน จน หรอญปนทมสดสวนการใชจายทางดานนวตกรรมสงถงรอยละ 3-4 ของรายได

ประชาชาต

ในกรณของประเทศไทย World Bank (2008) ไดทาการวเคราะหหาสาเหตวา เพราะเหตใดภาคธรกจ

อตสาหกรรมไทยถงมระดบของการลงทนในนวตกรรมทตามาก โดยจากการสารวจขอมลพบวา สาเหตของ

การทภาคอตสาหกรรมไมตองการลงทนในการสรางนวตกรรมสวนใหญเกดจาก ตนทนในการสราง

นวตกรรมทสง (รอยละ 43.6) และ การขาดแคลนบคคลากรทมความรความสามารถ (รอยละ 42.7) ผลท

ไดนสะทอนวา ปญหาทประเทศไทยมการลงทนในนวตกรรมนอยกสบเนองมาจากความไมพรอมและ

การขาดแคลนในทรพยากรมนษยของประเทศ ทงในเชงปรมาณและเชงคณภาพ ปญหาทพบในเรองของ

การขาดแคลนบคลากรและการไมสามารถเชอมโยงบคลลากรทมความสามารถไปสตลาดแรงงานไดนจง

เปนทมาของการขบเคลอนประเทศทตองการใชนวตกรรมดงกลาว ทรพยากรมนษยทมความร

ความสามารถจงเปนปจจยทจาเปน การพฒนาทกษะฝมอแรงงานและการเพมผลตภาพแรงงานจงเปน

- 2 -

อกยทธศาสตรหนงของประเทศในการสรางขดความสามารถในการแขงขนของประเทศในระยะยาว และ

สรางความพรอมแกบคลากรในการเปนผขบเคลอนเศรษฐกจนวตกรรมดงกลาว โดยบคลากรทมความร

ความสามารถกจะมบทบาทสาคญในการเปนผสรางและใชประโยชนจากนวตกรรมใหมๆ ทเกดขนอยาง

มประสทธภาพ

ตอมา ในรายงานการศกษาพยายามอธบายถงงานศกษาชนอนๆ ในอดตในเรองของการเชอมโยง

ทางดานทนมนษยไปสตลาดแรงงาน โดยไดอางองงานศกษาตางๆ ทเคยทามาในอดต โดยสรปพบวา

งานศกษาสวนใหญจะเนนใชขอมลอย 2 ระดบไดแก

1. ขอมลระดบบคคล (Individual Dataset) ซงจะเนนวเคราะหวาการพฒนาทนมนษยของ

แตละคน (เชนผานระบบการศกษาในโรงเรยนหรอผานการฝกอบรม) จะสงผลตอผลลพธตอการ

ทางานของคนๆ นน อยางไร (Labor Market Outcome) โดยผลลพธดงกลาวมกถกประเมนในรป

ของ คาจางและการมงานทา (Wage and Employment)

2. ขอมลในระดบอตสาหกรรมหรอมหภาคโดยรวม ซงเปนการนาขอมลเศรษฐกจในราย

ภาคอตสาหกรรมหรอรายเศรษฐกจมหภาคมาวเคราะหโดยมองวา ทนมนษยเปนสวนหนงของปจจย

การผลต (Factor of Production) และสามารถสรางการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศ

โดยรวม

งานศกษาในดานการเชอมโยงทนมนษยตอตลาดแรงงาน (Linkages of Human Capital to

Labor Market) ในมตของนายจางหรอตอบรษทเปนงานศกษาทมออกมานอยทสดเมอเปรยบเทยบกบ

งานศกษาในระดบบคคลและในระดบประเทศ สาเหตสาคญเนองจากความพรอมของขอมล เพราะงาน

ศกษาในลกษณะดงกลาวทจาเปนตองใชขอมลการสารวจรายบรษท (Firm Survey) มาวเคราะห

ประกอบการศกษา โดยขอมลดงกลาวตองมาจากการสารวจรายบรษทและลงลกไปถงขอมลทางดานการ

จางงานและคณภาพทนมนษยของแรงงานในบรษทนน ดวยสาเหตน งานศกษาชนนถงพยายามเตมเตม

ชองวางทางการวจยดงกลาวจากการใชขอมลการสารวจรายบรษททมชอวา “การสารวจผลตภาพและ

บรรยากาศการลงทน” (Productivity and Investment Climate Survey) หรอ PICS มาวเคราะหเปนสาคญ

- 3 -

ในสวนตอมาของงานศกษา (บทท 2) ไดพยายามอธบายถง กรอบแนวคดและทฤษฎเพอวเคราะห

หาความเชอมโยงระบบการพฒนาทนมนษยไปสการเพมผลตภาพแรงงาน โดยจะอธบายถงกรอบ

โครงสรางทสาคญ 2 ระบบไดแก

1) ระบบการศกษาเรยนรตลอดชวต (Life-Long Learning Framework),

2) กรอบแนวคดการพฒนาทกษะไปสการจางงานและการเพมผลตภาพ (Skill toward

Employment and Productivity หรอ StEP Framework)

ทงนระบบการเรยนรตลอดชวต (Life-Long Learning Framework) เปนรปแบบทสาคญเพอให

แนใจวาทรพยากรมนษยจะมโอกาสในการพฒนาทกษะตลอดชวงอายของเขา ไมใชมเฉพาะโอกาสใน

การพฒนาในหองเรยนเทานน แตยงสามารถพฒนานอกหองเรยนไดทงจากการฝกอบรมจากการทางาน

(On-the-Job Training) และการพฒนาทกษะอนๆ อนเปนสงจาเปนตอการทางาน ทงน ลกษณะของ

องคกรททางานเอง รวมไปถงสภาพแวดลอมของเพอนรวมงานกมสวนสาคญในการเพมผลตภาพ

แรงงานโดยรวม

เนองจากขอมลทจะใชวเคราะหหลกเปนขอมลการสารวจของบรษทในภาคอตสาหกรรม ดงนนเพอให

เขาใจถงโครงสรางการจางงานและคณภาพทนมนษยโดยรวม ในบทท 3 จงเปนการวเคราะหในดานของ

อปทานแรงงาน (Labor Supply) โดยใชขอมลดบ (Raw Data) จากการสารวจภาวะการทางานของ

ประชากรไทยระหวางป 2550 ถงป 2554 ของสานกงานสถตแหงชาต

ผลจากการวเคราะหพบวา ในรอบ 5 ปทผานมา จานวนผททางานในภาคอตสาหกรรมการผลตม

แนวโนมชะลอตวลงอยางตอเนอง โดยในป 2554 แรงงานในภาคการผลตมจานวนลดลงเหลอ

5,301,400 คน เมอเทยบกบป 2550 ซงมจานวนแรงงานในภาคการผลตทงสน 5,619,200 คน หรอคด

เปนอตราลดลงรอยละ 5.66

- 4 -

โดยเมอจาแนกตามเพศพบวาเปนแรงงานเพศหญงมจานวนทงสน 2,736,928 คน หรอคดเปน

รอยละ 51.63 ในกลมทเหลอเปนแรงงานเพศชายมจานวนทงสน 2,564,440 คน หรอคดเปนรอยละ

48.37

สวนในมตดานของทนมนษยพบวา แรงงานสวนใหญเปนผจบการศกษาระดบประถมศกษาและตา

กวาประถมศกษาคดเปนรอยละ 41.56 รองลงมาเปนผทจบการศกษาในระดบมธยมศกษาตอนตนคด

เปนรอยละ 22.97 ระดบมธยมศกษาตอนปลายรอยละ 15.32 ระดบปรญญาตรขนไปคดเปนรอยละ 7.93

ระดบ ปวส. และอนปรญญาคดเปนรอยละ 7.54 และระดบ ปวช. คดเปนรอยละ 4.69 ตามลาดบ อยางไร

กตามในรอบ 5 ปทผานมา พบวา แรงงานทจบการศกษาระดบประถมศกษาและตากวาประถมศกษาม

แนวโนมลดลงอยางตอเนองทกป ในขณะเดยวกนแรงงานในกลมทจบการศกษาระดบมธยมศกษา ปวส.

และอนปรญญากลบมจานวนเพมมากขนทกปซงแสดงถงพฒนาการทางดานทนมนษยของประเทศไทย

ทแรงงานมแนวโนมในการไดรบการศกษาในระดบทสงขน

แรงงานสวนใหญ (รอยละ 38) ปฏบตงานดานความสามารถทางฝมอ รองลงมาไดแกผปฏบตการ

โรงงานและเครองจกร (รอยละ 33) และอาชพดานการขาย (รอยละ 10) ตามลาดบ

นอกจากจะวเคราะหในภาคอตสาหกรรมการผลตโดยภาพรวมแลว ในบทนยงวเคราะหจาแนก

สาขาการผลตอก 8 กลมอตสาหกรรมเพอใหสอดคลองกบขอมลรายบรษททจะถกใชในการวเคราะห

ตอไป ไดแก อาหาร สงทอ เครองนงหม ยางและพลาสตก เครองจกรและอปกรณ เครองใชไฟฟา

ชนสวนยานยนตและเฟอรนเจอร ตามลาดบ โดยใชขอมลการสารวจภาวะการทางานของประชากรไทย

ในป 2551 ซงจดทาโดยสานกงานสถตแหงชาต

หลงจากเหนภาพรวมในดานของอปทานแรงงานแลว ในบทท 4 จะเปนการวเคราะหในดานของ

อปสงคแรงงาน (หรอผใชแรงงาน) โดยการนาขอมล“การสารวจผลตภาพและบรรยากาศการลงทน

(Productivity and Investment Climate Survey หรอขอมล PICS) ซงเปนการสารวจรายบรษททได

ดาเนนการโดยธนาคารโลก (The World Bank) รวมกบสานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจ

- 5 -

และสงคมแหงชาต (สภาพฒน) และสถาบนเพมผลผลตแหงชาต (Thailand Productivity Institute) มา

เปนขอมลหลกในการวเคราะห

โดยสวนแรกของบทเปนการวเคราะหตวแปรทางดาน ผลตภาพแรงงาน (Labor Productivity)

โดยพบวา อตสาหกรรมชนสวนยานยนต (Auto-part Industry) มผลตภาพแรงงานทสงสดในขณะท

อตสาหกรรมเครองนงหม (Garment Industry) มผลตภาพแรงงานทตาทสด โดยสาเหตทอตสาหกรรม

ชนสวนยานยนตมผลตภาพแรงงานทสงนนกเนองมาจากโครงสรางการผลตทพงพาระดบเทคโนโลยทสง

ประกอบการกบทผลผลตในชนสวนยานยนตสามารถสรางมลคาไดสงดวยเชนเดยวกน

งานศกษายงพบวา ระหวางป ค.ศ.2006-2008 (พ.ศ.2549-2551) ภาคอตสาหกรรมมการเพม

เทคโนโลยในกระบวนการผลตคอนขางนอย โดยสงเกตไดจากผลของประมาณการผลตภาพปจจยการ

ผลตรวม (Total Factor Productivity หรอ TFP) ซงจะมกเพยงอตสาหกรรมชนสวนยานยนตเทานนทม

การเพมขนของการใชเทคโนโลยมากกวาอตสาหกรรมอน นอกจากนเมอทาการประมาณการจาแนก

ตามภมภาคยงพบวา ภาคตะวนออก (East) ซงเปนภาคทมนคมอตสาหกรรมอยเปนจานวนมาก จงเปน

ภาคทแรงงานมผลตภาพสงทสด

ในดานของการจางงาน จากผลของการสารวจพบวา ภาคอตสาหกรรมไทยกาลงประสบปญหา

การขาดแคลนแรงงาน “ในเชงคณภาพ” มากกวาการขาดแคลนในเชงปรมาณ ซงเปนการสงผลทางลบ

ตอผลตภาพแรงงานในประเทศเนองจาก การขาดแคลนแรงงานจะทาใหภาคการผลตไมสามารถ

ดาเนนการผลตไดเตมกาลงความสามารถ และยงเปนอปสรรคตอการลงทนในนวตกรรม การขาดแคลน

ในเชงคณภาพโดยรวมจะเปนการขาดแคลนในดานทกษะพนฐาน (Basic Skill) ทบรษทมความคาดหวง

จากทกษะทแรงงานพงม

ผลจากการสารวจพบวา ภาคอตสาหกรรมยงคงพงพาแรงงานท มทกษะตา (Unskilled

Production Labor) โดยแรงงานดงกลาวคดเปนสดสวนประมาณรอยละ 73 ของการจางงานทงหมด

รองลงมาไดแก แรงงานทมทกษะสง (Skilled Production Workers) (รอยละ 13), แรงงานทไมไดอยใน

- 6 -

ดานการผลต (Non-production workers) (รอยละ 9) ในขณะทผจดการและผบรหาร (Manager) และ

แรงงานวชาชพ (Professional) ซงเปนแรงงานทมระดบของทนมนษยสงทสดกลบมสดสวนของการจาง

งานเพยงแครอยละ 2-3 เทานน

เมอวเคราะหในมตของระดบของทนมนษยพบวา โดยเฉลย แรงงานในตาแหนงผจดการและ

ผบรหารและแรงงานวชาชพตางเปนแรงงานทจบการศกษาในระดบ ปวส. ถงปรญญาตร (14-16 ป)

ในขณะทแรงงานทมทกษะสงและแรงงานทมทกษะตามจานวนปการศกษาประมาณ 11 ป (หรอ

ประมาณมธยมศกษาตอนปลาย/ปวช) และ 8 ป (หรอประมาณมธยมศกษาตอนตน) ตามลาดบ

นอกจากน

เมอวเคราะหดทางดานประสบการณทางานพบวา โดยเฉลยแรงงานในระดบผบรหารและผจดการ

จะมประสบการณทางานมากทสดคอ 12 ป ซงตรงกบแนวคดโดยทวไปทผบรหารหรอผจดการจะตอง

เปนแรงงานทมการทางานในบรษทไดนานพอสมควรและไดรบการเลอนขนไปสตาแหนงบรหาร ในขณะ

ทแรงงานทมทกษะตาจะมประสบการณทางานโดยเฉลยนอยทสดคอ 5 ป

ในดานการศกษาของแรงงานในภาคอตสาหกรรมยงมความแตกตางกนไปในแตละสาขา โดย

เฉลยแรงงานสวนใหญ (รอยละ 67.6) จบการศกษาในระดบมธยมศกษา/อาชวะศกษา ในขณะท

ประมาณรอยละ 20.4 จบการศกษาในระดบอดมศกษา และทเหลอ (รอยละ 12) จบการศกษาในระดบ

ประถมศกษา

การศกษาในระดบอาชวะศกษากยงมความสาคญเปนอยางมากในภาคอตสาหกรรมดงกลาว โดย

สงเกตไดจากการทมจานวนบรษทถงรอยละ 65-75 ทรายงานวาบรษทของตนมการจางงานแรงงานทจบ

ใหมจากรวอาชวะศกษา โดยเมอจาแนกตามสถาบนอาชวะศกษาแตละแหงพบวา (จากขอมลการสารวจ

ในป ค.ศ.2007) นกศกษาทจบจากวทยาลยเทคนค วทยาลยอาชวะศกษา และวทยาลยพาณชยการม

โอกาสทจะไดรบการจางงานมากทสด โดยบรษทสวนใหญระบวานกศกษาทจบมาใหมจากสถาบน

- 7 -

อาชวะศกษาเหลานนมทกษะทดถงดมาก โดยแรงงานเหลานยงชวยเตมชองวางการขาดแคลนแรงงาน

ในภาคอตสาหกรรมการผลต และอาจมบทบาทสาคญตอการเพมผลตภาพการผลตของแรงงานโดยรวม

ผลทไดนพบวา แรงงานทจบจากสถาบนอาชวะศกษามสถานะทขดแยงกบสถานะของแรงงาน

ทวไปทจบในระดบอดมศกษา แรงงานทจบจากระดบอดมศกษายงมปญหาในดานคณภาพทไมตรงตาม

ความตองการของผวาจาง ในขณะทแรงงานในระดบอาชวะศกษามคณภาพทดตรงตามความตองการ

ของผวาจาง แตเกดปญหาทางดานปรมาณทคนเลอกทจะจบจากรวอาชวะลดลงแตเลอกทจะเรยนตอใน

ระดบอดมศกษามากขน (Supply Constraint) ซงสาเหตหลกกมาจากการทผทจบในระดบอดมศกษาจะ

ไดรบผลตอบแทนทแตกตางจากในระดบอาชวะศกษาคอนขางมาก

นอกจากการวาจางแรงทมทกษะเพอใหตรงกบความตองการในสาขาการผลตแลว แรงงานเชง

เทคนค (Technical Staff) ยงมสวนสาคญตอการสรางนวตกรรมใหมๆ ในองคกร อยางไรกด แรงงาน

เชงเทคนค (Technical Staff) เชน วศวกร นกวทยาศาสตร นกวเคราะห และนกคอมพวเตอรและไอทน

คดเปนสดสวนของการจางงานเพยงแครอยละ 4 ของแรงงานประจาทงหมดของบรษทเทานน

นอกจากคณภาพของทนมนษยทวเคราะหผานระดบชนของการศกษาผานสถาบนการศกษา

ทวไปแลว การฝกอบรม (Training) เองกมบทบาทสาคญมากตอการพฒนาทนมนษยในองคกร โดยจาก

การวเคราะหขอมลสารวจรายบรษทอตสาหกรรมพบวา รอยละ 63.5 ของบรษททงหมดระบวาบรษท

ของตนไดมการฝกอบรมแรงงานภายในองคกรของตวเอง (In-house Training) ในขณะทรอยละ 64.1

รายงานวาบรษทไดมการจดอบรมภายนอกองคกรหรอใหหนวยงานอนเปนผทาหนาทฝกอบรม

(Outsource Training หรอ Outside Training) ซงสดสวนโดยรวมสะทอนใหเหนวา การฝกอบรมแรงงาน

เปนกจกรรมทบรษทในภาคอตสาหกรรมการผลตยงคงเหนความสาคญ

แตเมอจาแนกตามขนาดของบรษทพบวา บรษทใหญมแนวโนมทจะใหความสาคญของการ

ฝกอบรมมากกวาบรษทขนาดเลก โดยรอยละ 92.6 ของบรษททมขนาดใหญทมการจางงานมากกวา

200 คนระบวาบรษทตนใหการฝกอบรมแรงงานภายในองคกร ในขณะทรอยละ 88 ของบรษทใหญระบ

- 8 -

วาบรษทมการสงแรงงานใหไปฝกอบรมภายนอก (Outside Training) ในขณะทมเพยง รอยละ 29.1 และ

รอยละ 37.3 ของบรษททมขนาดเลก (มการจางงานนอยกวา 50 คน) เทานนทระบวาบรษทของตนม

การฝกอบรมภายในองคกรและฝกอบรมภายนอกองคกร ตามลาดบ โดยสาเหตหนงมาจากการทบรษท

ขนาดใหญจะใหความสาคญและมงบประมาณกบการฝกอบรมมากกวา นอกจากนบรษททมขนาดใหญ

มกพงพาเทคโนโลยขนสงทจาเปนตองใชแรงงานทมทกษะเฉพาะทตองมการพฒนาจากการฝกอบรม

ในดานของหลกสตร การฝกอบรมภายในองคกรสวนใหญจะเปนหลกสตรสาหรบแรงงานทจะม

ทกษะทสามารถนามาใชในการทางานในบรษทนนไดเลย เชน มาตรฐานความปลอดภย (รอยละ 35.9)

การจดการและการใชเทคโนโลย (รอยละ 25.1) และดานเทคโนโลยการผลต (รอยละ 24.9) เปนสาคญ

ในขณะทหลกสตรทจดโดยหนวยงานภายนอกจะเปนดานเทคโนโลยการผลต (รอยละ 27.8) รองลงมา

ไดแก หลกสตรการจดการและการใชเทคโนโลย (รอยละ 27.2) และหลกสตรมาตรฐานความปลอดภย

(รอยละ 21.1) ตามลาดบ โดยหลกสตรการฝกอบรมสาหรบทกษะทวไป (General Skill) เชน ทกษะ

ทางดานภาษา ทกษะทางดานการตลาด และทกษะในการดานไอทยงมสดสวนคอนขางนอย

ทงน ในบทท 5 ไดทาการเปรยบเทยบตนทนและผลได (Cost Benefit Analysis) ของการลงทนใน

ทนมนษย ทงทางดานการศกษาและการฝกอบรมโดยการใชแบบจาลองทางเศรษฐมต โดยผลได

(Benefit) ของการลงทนในทนมนษย (ไมวาจะเปนการจางแรงงานทจบการศกษาสง) จะสะทอนออกมา

ใหเหนในรปของการเพมขนของผลตภาพแรงงาน (Labor Productivity) ในขณะทการลงทนในทนมนษย

เองกยงทาใหบรษทจะตองเสยคาใชจาย (Cost) ทสงขน ทงคาใชจายในรปแบบของเงนเดอน (และ

ผลตอบแทนอนๆ) ทตองจายใหกบแรงงานทมการศกษา/ทกษะสง

ผลการประมาณการพบวา ปรมาณการศกษาของแรงงานสงผลทางบวกตอโอกาสในการเพมขด

ความสามารถในการแขงขนขององคกรโดยใชดชน Unit Labor Cost เปนตวแทนในการวดขด

ความสามารถ ผลการศกษาพบวา แรงงานทมการศกษาเฉลยเพมขน 1 ปจะมขดความสามารถในการ

แขงขนเพมขนอยางมนยสาคญทางสถต (โดยสะทอนมาจากคา Unit Labor Cost ลดลงประมาณรอยละ

0.2)

- 9 -

การจางแรงงานทจบในระดบอดมศกษาจะสงผลตอการเพมขนผลตภาพแรงงานของบรษทไดสง

ทสด รองลงมาไดแก แรงงานทจบการศกษาในระดบมธยมศกษา โดยถาบรษททมการจางสดสวน

แรงงานทจบระดบอดมศกษาเพมขนอกรอยละ 10 (ของการจางงานทงหมด) บรษทจะมผลตภาพของ

แรงงานเพมขนอกประมาณรอยละ 6.7 ในขณะท ถาบรษททการจางสดสวนแรงงานทจบระดบ

มธยมศกษาเพมขนอกรอยละ 10 จะสงผลทาใหผลตภาพของแรงงานเพมขนอกประมาณรอยละ 3.8

อยางมนยสาคญทางสถต โดยผลทพบนสอดคลองกบการใชขอมลในมตทางดานแรงงาน (Labor

Supply) มาวเคราะหในงานศกษาอนๆ ในอดต โดยงานศกษาเหลานนตางเหนพองตองกนวา แรงงานท

จบในระดบอดมศกษาจะไดรบผลตอบแทนทสงทสดเมอเปรยบเทยบกบการเรยนจบในระดบอนๆ ผลท

ไดนถงเปนสาเหตสาคญททาใหสดสวนการเรยนตอในระดบอดมศกษามากขน อนสงผลทาใหสดสวน

ของการเรยนในระดบอาชวะศกษามแนวโนมลดลง

อยางไรกด การจางแรงงานทงในระดบอดมศกษาและในระดบมธยมศกษานยงสงผลตอการ

เพมขนของตนทนคาจางเฉลยอยางมนยสาคญดวยเชนเดยวกน โดยถาบรษททมการจางแรงงานทจบ

ระดบอดมศกษาเพมขนอกรอยละ 10 จะสงผลทาใหตนทนแรงงานเฉลยเพมขนอกประมาณรอยละ 7.6

ในขณะท ถาบรษททการจางแรงงานทจบระดบมธยมศกษาเพมขนอกรอยละ 10 จะสงผลทาใหตนทน

คาจางเฉลยเพมขนอกประมาณรอยละ 5.4 อยางมนยสาคญทางสถต แตอยางไรกด เมอเปรยบเทยบกบ

ในดานผลประโยชนจากการทบรษทจะมผลตภาพแรงงานทเพมขนแลว การจางแรงงานในกลมทจบ

การศกษาในระดบอดมศกษานยงคงเปนกลมทสรางผลได (ในดานผลตภาพแรงงานทเพมสงขน)

มากกวาตนทน (ในสวนของคาจางแรงงานทเพมสงขน) อยางไรกด ดวยความจากดของขอมล การ

วเคราะหเปรยบเทยบผลไดผลเสยนเปนการวเคราะหถงผลกระทบในระยะสน (Short-Term Impact)

เทานน ในการวเคราะหหาผลกระทบในระยะยาวจาเปนตองมขอมลทมากกวาน

ในดานของการฝกอบรมพบวา บรษทททาการฝกอบรมภายในองคกร (In-house Training) จะม

ผลตภาพแรงงานสงกวาบรษททไมไดจดการฝกอบรมในองคกรอยประมาณรอยละ 13.6 และยงมคาจาง

เฉลยสงกวาบรษททไมไดจดการฝกอบรมในองคกรอยประมาณรอยละ 10.5 ในขณะทการใหพนกงานไป

- 10 -

ฝกอบรมภายนอกองคกร (Outside Training) จะไมสงผลตอผลตภาพแรงงานและตนทนคาจางของ

บรษทอยางมนยสาคญทางสถต ซงผลทไดนกแสดงวา การใหการฝกอบรมแรงงานจะเปนกจกรรมทม

ความคมคาในการสรางผลได (Benefits) มากกวาตนทนทเพมขน

นอกจากน คาใชจายในการฝกอบรมภายนอกยงสงผลทางบวกตอผลตภาพแรงงานและ

ความสามารถในการแขงขนทเพมขนดวยเชนกน โดยถาบรษทมการใชจายเงนกบการฝกอบรมภายนอก

เพมขนอกรอยละ 10 ผลตภาพแรงงานในบรษทนนจะเพมขนประมาณรอยละ 0.16 และสงผลทาใหคา

Unit Labor Cost ลดลง (หรอมขดความสามารถในการแขงขนของแรงงานทเพมขน) ประมาณรอยละ

0.12

อยางไรกด ถาจะมองโดยภาพรวม ประเทศไทยคอนขางประสบความสาเรจอยางดในเรองของ

ตวชวดทางปรมาณโดยสงเกตไดจาก อตราสวนการลงทะเบยนเรยนเบองตน (Gross Enrollment Rate)

ในสถาบนการศกษาในแตละระดบซงพบวาสดสวนดงกลาวมแนวโนมทเพมสงขนอยางตอเนอง ดงนน

การพฒนา ผลสมฤทธทางการศกษาจงควรใหนาหนกมากขนกบ “ตวชวดทางดานคณภาพ” ในดานของ

ทกษะของผเรยนประกอบกบผลสมฤทธในเชงของปรมาณ (ระดบการศกษา) ดวยเชนกน ดงนน ในบท

ท 6 จะวเคราะหในมตของคณภาพแรงงาน โดยทาการวเคราะหทกษะ (Skills) ในแตละประเภทและ

ผลกระทบของทกษะนนตอการเพมผลตภาพการทางานโดยภาพรวม โดยงานศกษานไดพยายามจาแนก

ทกษะเปน 2 ประเภทหลกไดแก 1) ทกษะทางปญญา (Cognitive Skill) และ 2) ทกษะทางพฤตกรรม (Non-

Cognitive Skills)

จากการวเคราะหขอมลการสารวจบรรยากาศการลงทนพบวา ผประกอบการในภาคอตสาหกรรมไทย

ยงเหนวา คณภาพของผสาเรจการศกษาในระดบตางๆ ไมสามารถตอบสนองความตองการของ

ผประกอบการได โดยทกษะทบรษทเหนวาแรงงานไทยยงมคณภาพตามากทสดไดแก ทกษะทาง

ภาษาองกฤษ รองลงมาไดแกทกษะทางเทคโนโลย ทกษะทางการคานวณ และทกษะทางดานนวตกรรม

และความคดสรางสรรค ตามลาดบ ซงจะเหนไดวา ทกษะทขาดแคลนคอนขางมากสาหรบแรงงานไทยจะ

เปนทกษะทางดานปญญา (Cognitive Skill) เปนหลก ในขณะททกษะทางดานพฤตกรรม (Non-Cognitive

- 11 -

Skill หรอ Life Skill) เชน ทกษะการเปนผนา ทกษะดานการเขาสงคม ทกษะในการแกไขปญหา กเปนทกษะ

ทถกระบวาเปนปญหาเชนกน แตยงไมเปนปญหามากเทากบทกษะทางปญญา

โดยเ มอว เคราะหถ งทกษะท มนยส าคญทางสถตตอการพฒนาผลตภาพแรงงานใน

ภาคอตสาหกรรมพบวา “ทกษะทางดานเทคโนโลยและสารสนเทศ” เปนทกษะทมความจาเปนทสดทง

กบแรงงานวชาชพและแรงงานสายการผลต ผลทไดนสอดคลองกบงานศกษาวจยจานวนมากทางดาน

เทคโนโลยและสารสนเทศ ทอธบายวา ในโลกปจจบนทบรษทจาเปนตองมการลงทนทางดานเทคโนโลย

และสารสนเทศตางๆ นน บรษทเหลานจะมแนวโนมทจะเกดปรากฎการณ “การควมลาอยงทางทกษะท

เกดจากการเปลยนแปลงของเทคโนโลย” (Skilled-Biased Technology Change) เพมมากขน โดย

ทกษะทางดานเทคโนโลยและสารสนเทศนจงกลายเปนทกษะทจาเปนเพอตอบรบกบในกรณทบรษทจะ

ตองการลงทนในระบบเทคโนโลยและสารสนเทศในองคกร

อยางไรกด นอกจากทกษะทางดานเทคโนโลยและสารสนเทศทเปนทกษะทมผลมากทสดแลว ยง

พบวา ผลตภาพแรงงานโดยรวมของบรษทจะเพมขนเมอแรงงานทงสองกลมนนมการพฒนาทกษะท

แตกตางกน ทกษะทางดานการเขาสงคม ซงเปนทกษะทางพฤตกรรม มนยสาคญทางสถตสาหรบ

แรงงานวชาชพ ซงจะสงผลตอการพฒนาผลตภาพแรงงานโดยรวมของบรษท ในขณะททกษะทางดาน

การคานวณและการปรบตวจะเปนทกษะทสาคญ (และมนยสาคญทางสถต) สาหรบแรงงานใน

สายการผลตในการเพมผลตภาพแรงงานโดยรวม

ถงแมวาการศกษาและการฝกอบรมแรงงานจะมสวนสาคญตอการการยกระดบทนมนษยใน

องคกรกตาม แตจรงๆ แลวกยงมอกหลายปจจยทสงผลตอการพฒนาทกษะดงกลาว งานศกษาทางดาน

การจดการทรพยากรมนษย (Human Resource Management) ไดศกษาถงความสาคญของการสราง

ความสขในสถานททางาน (หรอ Happy Workplace) งานศกษาในเรองดงกลาวพยายามวเคราะหหา

ปจจยทจะสงผลกระทบตอการสรางความสขในททางาน โดยหากแรงงานไดรบการตอบสนองความ

ตองการจากปจจยตางๆ นนอยางเหมาะสมแลว กจะทาใหแรงงานมความสขและความพงพอใจ

(Satisfaction) เกดแรงจงใจ (Motivation) ในการทางานอยางเตมกาลงความสามารถ โดยการสราง

- 12 -

ความสขจากการทางานนอกจากจะเปนการชวยพฒนาทกษะทางดานพฤตกรรม (Non-Cognitive Skill)

เชน ทกษะการทางานเปนทมหรอทกษะการเขาสงคมแลว การทาใหททางานมความสขและ

เปรยบเสมอนบานหลงทสองยงจะชวยทาใหแรงงานเกดความสขจากการทางาน ลดความเหลอมลาในท

ทางาน อนเปนการชวยกระตนใหเกดผลตภาพแรงงานเพมขนตามมา ดงนน ในบทท 7 นเปนการอางอง

งานศกษาในดานการสรางความสขจากททางานโดยไดอธบายลกษณะของการสรางองคกรแหงความสข

(Happy Workplace) อนเปนการสรางสถานททางานทชวยเพมความสขในการทางาน

งานศกษาวจยไดกาหนดปจจยทสงผลตอการสรางองคกรแหงความสขไว 10 ลกษณะ ไดแก 1)

การตอบสนองความตองการพนฐาน, 2) การพฒนาความรความสามารถ, 3) สมพนธภาพ, 4) การสราง

การยอมรบ, 5) การบรหารจดการ, 6) การสรางวฒนธรรมองคกร, 7) การสรางสภาพแวดลอมในการ

ทางาน, 8) ภาวะผนา, 9) ความรบผดชอบตอสงคม, และ 10) การอนรกษธรรมชาตและสงแวดลอม

ทงน ผลทพบจากการศกษาในรายงานฉบบนสามารถนาเสนอขอเสนอแนะเชงนโยบายในบทท 8

โดยในภาพรวม ระบบการศกษาไทยยงคงจาเปนทจะตองใหความสาคญของการสรางระบบการเรยนร

ตลอดชวต (Life Long Learning Framework) เนองจาก การเรยนการสอนในแตละระดบการศกษาจะม

จดเนนทแตกตางกน

ปญหาสาคญทพบกคอ ความไมสอดคลองกนระหวางความตองการกาลงคน (demand for labor)

และการผลตกาลงคน (supply of labor) ของประเทศผานระบบการศกษา รวมไปถง ปญหาคณภาพ

แรงงาน โดยเฉพาะในทกษะขนพนฐาน

ในเชงของนโยบายจงควรทจะสงเสรมและสนบสนนให โรงเรยนอาชวะ มหาวทยาลยและ

หนวยงานทจดการอบรมไดมบทบาทรวมกนกบภาคเอกชนมากขน ทงน งานศกษายงระบวาระบบการ

เรยนการสอนในรวการศกษาไทยยงมการเชอมโยงไปสนายจางคอนขางนอย (University-Industry

Linkages) ซงรปแบบการรวมมอนสามารถมไดในหลายๆ ลกษณะขนอยกบขอตกลงระหวางหนวยงาน

การศกษาและสถานประกอบการ โดยกาหนดใหมการฝกประสบการณตรง (Cooperative Education)

- 13 -

เปนขอกาหนดทสาคญในการสาเรจการศกษาของนกศกษาในระดบอดมศกษาและอาชวะศกษา สาหรบ

ในประเทศไทยนนมเพยงหลกสตรบางหลกสตรเทานนทกาหนดใหนกศกษาไดมการฝกประสบการณ

ตรงในวชาชพของตน และยงมหลกสตรมจานวนมากทตงแตในระดบชนปท 1 ของมหาวทยาลย ไปจน

สาเรจการศกษานน นกศกษาไมไดมโอกาสในการศกษาดงานและฝกงานทจรงจงอยางเปนระบบ

นอกจากการเชอมโยงในดานการเรยนการสอนแลว ควรสนบสนนการรวมมอกนทางวชาการ และ

วจยมากยงขนระหวางภาคการศกษากบภาคเอกชน (Industry-University Linkage) โดยสนบสนนให

เกดการแลกเปลยนกนระหวางผบรหารระดบสงของภาคเอกชนกบสถาบนการศกษา

การศกษาและการฝกอบรมควรเนนพฒนาทกษะทวไปอยางทกษะทางดานเทคโนโลยและ

สารสนเทศรวมถงทกษะทางดานภาษาองกฤษเปนสาคญ ซงสามารถทาการพฒนาได 2 ระดบ โดยใน

ระดบท 1 สถาบนการศกษาควรทาหนาทในการเนนการพฒนาทางดานภาษาองกฤษและเทคโนโลยและ

สาระสนเทศในระดบทกษะทวไปทสามารถนาไปใชในชวตประจาวนได ในขณะทการพฒนาระดบท 2

ควรเกดจากการฝกอบรมในสถานประกอบการ (หรอสรางความรวมมอระหวางสถานประกอบการกบ

สถาบนการศกษา) ในการพฒนาทกษะทางดานภาษาองกฤษและเทคโนโลยและสาระสนเทศในระดบท

สามารถนาไปปฏบตในโรงงานได โดยทกษะทถกพฒนาในขนทสองดงกลาวนจะขนอยกบความตองการ

ในแตละสถานประกอบการ

นอกจากน เนองจากความคดสรางสรรคเปนทกษะทมความจาเปนตอการเพมผลตภาพแรงงาน

การศกษาในปจจบนควรจะไดรบการสนบสนนใหเนนดานสหสาขาวชา (Multidisciplinary Approach)

มากขนเพอใหนกศกษาไดรบความรเชงกวางในการศกษาสาขาตางๆ ซงมผลอยางมากในการทาให

นกศกษาไดมทางเลอกมากขนในการประกอบในวชาชพทตรงตามความสามารถของตวเองอยางแทจรง

นอกจากนนกศกษาทเรยนรในลกษณะของสหสาขายงสามารถเชอมโยงความรจากสาขาตางๆ และ

สามารถพฒนาความคดสรางสรรคใหมๆ ไดมากยงขน

- 14 -

ดงนน จงเปนสงจาเปนทนโยบายทางการศกษาจะตองสนบสนนการศกษาตลอดชวตของ

ประชาชนไทยโดยไมใหอยในระบบของการจดการศกษาตามปกตเทานน โดยควรออกมาตรการจงใจใน

การทใหภาคเอกชนเหนความสาคญของการลงทนฝกอบรมแรงงาน โดยภาครฐเขามามสวนรวมในการ

เปนผอบรม หรอสามารถพฒนาเครองมอในการอบรมได จากผลการศกษาพบวา หลกสตรการฝกอบรม

ทมความจาเปนมากสาหรบภาคอตสาหกรรมไทยกคอ การฝกทกษะภาษาองกฤษ การฝกทกษะ

ทางดานเทคโนโลยสารสนเทศ นอกจากน การพฒนาทกษะทางดานพฤตกรรม เชน ทกษะดานการ

ปรบตว ดานภาวะผนา การเขาสงคม และการทางานเปนทมเองกยงคงเปนทกษะสาคญทไมสามารถ

หลกเลยงได

นอกจากน โครงสรางการฝกอบรมยงสามารถปรบเปลยนไดตามสภาพโครงสรางทแตกตางกนใน

แตละบรษทหรอแตกตางกนในแตละอตสาหกรรมการผลต ทงนงานศกษาของ International Labor

Organization (2008) ไดระบถงแนวทางในการจดฝกอบรมในรปแบบของบรษททแตกตางกน โดย

จาแนกประเภทของบรษทไว 3 ประเภทไดแก

1) บรษททอยภายใตระบบหวงโซมลคา (Global-Value Chain Firms) ซงบรษทเหลานจะเปน

สวนหนงของวงจรการผลตของโลก โดยอาจทาหนาทเปน Supplier เปนผผลตหลก (Lead

Firm) หรอเปนบรษทจดจาหนายกได

2) บรษททมศกยภาพสง (High Performance Firm) ซงโดยทวไปจะเปนบรษทขนาดใหญ เปน

ผนาในตลาด มการสรางนวตกรรมและมการลงทนในระบบเทคโนโลยททนสมย

3) บรษทขนาดกลางและขนาดยอม (Small and Medium Firm) ทตองประสบการแขงขนสงใน

ตลาด ขาดแคลนการเขาถงแหลงเงนทนในบางครง และไมไดใหความสาคญกบการฝกอบรม

แรงงานมากนก

ทงน บรษทในภาคอตสาหกรรมตางๆ ควรทจะสามารถระบไดวา บรษทของตนจดอยในประเภทไหน

เพราะแตละประเภทจะมรปแบบของการฝกอบรมและพฒนาฝมอแรงงานทแตกตางกน

- 15 -

ในสวนของบรษททอยภายใตระบบหวงโซมลคา (Global-Value Chain Firms) โดยทวไปแลว

แรงงานในบรษทประเภทนจะตองการทกษะทงทางดานภาษา การตดตอสอสาร และการทางานเปนทม

เปนสาคญ ทกษะดงกลาวจะเปนตองมความสามารถในการบรหารจดการการผลต (Production

Management) และสามารถปรบปรงสายการผลตขามเครอขายไปยงบรษท Supplier อนๆ ได ดงนน

รปแบบการฝกอบรมจงควรใหบรษททเปนผนาในระบบการผลตทงหมด (Lead Firms) เปนผกาหนด

มาตรฐานการฝกอบรมเพอใหแนใจวาบรษททเปน Suppliers อนๆ จะสามารถพฒนาทกษะแรงงานได

ตรงกบความตองการ โดยบรษททเปนผนานนสามารถทาหนาทเปนผประสาน (Coordinator) เพอให

แนใจวาบรษทอนๆ ในเครอขายจะเขาใจถงมาตรฐานของสนคาและสามารถฝกฝนแรงงานไดตรงตาม

ความตองการ ตงแตทกษะทางดานเทคนค (Technical หรอ Hard Skill) ไปจนถงทกษะทวไป (General

หรอ Soft Skill) โครงสรางการฝกอบรมในลกษณะนไมเฉพาะจะเปนประโยชนกบบรษททเปนผนาใน

การรกษามาตรฐานสนคาของตนเทานน แตยงเปนประโยชนกบบรษทขนาดเลกทเปน Supplier และไม

มความสามารถพอในการจดการฝกอบรมเองใหสามารถใชประโยชนจากรปแบบการฝกอบรมทบรษทท

เปนผนาไดตงกรอบมาตรฐานไวไดอยางมประสทธภาพ

ในสวนของบรษทมศกยภาพสง (High Performance Firm) กมกจะใหความสาคญตอการ

ฝกอบรมและพฒนาทกษะฝมอแรงงานอยแลว โดยบรษทเหลานมกระบแผนการฝกอบรมและพฒนา

ทกษะแรงงานเปนหนงในกลยทธทสาคญของบรษท ดงนนรปแบบการพฒนาทกษะทเหมาะสมจงควร

เรมจากการเปดโอกาสใหพนกงานไดเกดการปรบเปลยนตาแหนงงาน (Job Rotation) เพอทจะสราง

โอกาสใหเกดการเรยนรทกษะใหมๆ อย เสมอ นอกจากนควรสรางรปแบบการแบงปนความร

(Knowledge Sharing) ระหวางพนกงานในองคกร โดยกาหนดใหพนกงานจะมสวนรวมในความสาเรจ

ขององคกร เชน การใหพนกงานเขามามสวนรวมในการกาหนดทศทางขององคกร ซงรปแบบการพฒนา

ในลกษณะนจะทาใหเกดความรวมมอรวมใจ การทางานเปนทม และการเรยนรระหวางกน อนจะสงผล

ตอการพฒนาผลตภาพโดยรวมขององคกร

- 16 -

ในสวนของ บรษทขนาดกลางและขนาดยอมทตองประสบการแขงขนสงในตลาด ขาดแคลนการ

เขาถงแหลงเงนทนในบางครง และไมไดใหความสาคญกบการฝกอบรมแรงงานมากนกนน รปแบบการ

ฝกอบรมควรทจะมการรวมกนบรหารจากหลายภาคสวน ไมวาจะเปน การฝกอบรมนอกเวลางานท

ตองการความรวมมอกนระหวางบรษทกบครวเรอน การรวมกนรบภาระคาใชจายระหวางบรษทและผ

เขารบการฝกอบรม เปนตน โดยภาครฐเองกควรตองเขามามบทบาทคอนขางมากสาหรบในกรณของ

บรษทขนาดกลางและขนาดยอมน ไมวาจะเปน การใหเงนสนบสนน การจดตงกองทนการพฒนาทกษะ

(Skill Development Fund) การกาหนดมาตรการทางออม เชนการลดหยอยภาษ การสรางระบบการ

ฝกอบรมในชมชน หรอสรางหลกสตรเฉพาะในแตละชมชน หรอการเปนผใหการอบรมเอง ผานศนย

ฝกอบรม ซงมาตรการดงกลาวนมการทามาอยางตอเนองแลวในกรณของประเทศไทย ถงแมวาแรงงาน

ในภาคธรกจขนาดกลางและขนาดยอมจะไดรบการพฒนาทกษะแลวกตาม แตกไมไดหมายความวา

ธรกจขนาดกลางและขนาดยอมนจะมผลตภาพทสงขนเสมอไป ทงนผลประกอบการของธรกจประเภทน

จะขนอยกบปจจยภายนอกอนๆ ดวย

อยางไรกด ระบบการพฒนาทนมนษยในประเทศไทย ไมวาจะเปนระบบในโรงเรยน มหาวทยาลย

หรอการอบรมเรยนรในบรษท ยงคงมระดบของความเหลอมลาสง (Inequality) ครอบครวทมฐานะจะม

โอกาสมากกวาในการสงเสยลกใหไดเรยนในโรงเรยนหรอในระดบมหาวทยาลยทมชอเสยง บรษททม

ขนาดใหญเองกจะสามารถจดการฝกอบรมแกพนกงานไดมากกวาบรษททมขนาดเลก ทงน นโยบาย

ทางดานทนมนษยจาเปนตองใหความสาคญกบการลดความเหลอมลาในดานการพฒนาทนมนษย

ดงกลาว ไมวาจะเปนการจดสรรงบประมาณทเหมาะสมแกโรงเรยน/มหาวทยาลยทขาดแคลน การ

กาหนดแรงงานจงใจทงทางตรงและทางออมแกบรษทขนาดเลกใหทาการฝกอบรม หรอการจดตง

กองทนเพอสงเสรมการฝกอบรมในบรษทขนาดเลก

โดยสรปแลวจะเหนไดวา การศกษาและการฝกอบรมมบทบาทอยางมากในการขยายตวทาง

เศรษฐกจทงในดานปรมาณการศกษาและดานคณภาพการศกษาดงทไดกลาวมาแลวในขางตน

โดยเฉพาะอยางยงทางดานคณภาพการศกษามผลกระทบตอการพฒนาเศรษฐกจมากกวาปรมาณ

- 17 -

การศกษา นโยบายทมงเนนเพยงแคใหเดกเขาเรยน โดยไมใสใจคณภาพการศกษาไมสามารถทาให

เศรษฐกจของประเทศเจรญเตบโตไดเทาทควร และหากประเทศไทยตองการผลกดนเศรษฐกจของ

ประเทศโดยใหนวตกรรมเปนแรงขบเคลอนชนดตอเศรษฐกจและสงคมของประเทศ โครงสรางพนฐาน

ทางทรพยากรมนษยมความสาคญอยางมากในการมสวนขบเคลอนดงกลาว ซงจะขบเคลอนไปได

อยางไรนนกมาจากความคดสรางสรรคของมนษยทถอเปนตวกาหนดของการคดคน การพฒนา และ

นวตกรรมทงหมด

- 18 -

บทท 1

บทนา

ในอดตทผานมา ภาคอตสาหกรรมไทยไดกาหนดรปแบบการพฒนาประเทศโดยใหความสาคญ

กบการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจจากการพงพงปจจยการผลตทมราคาถก (Factor-Driven Economy)

ประกอบกบการพงพาการลงทนจากภาคเอกชน (Investment Driven Economy) ในการขบเคลอนความ

เจรญเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศเปนสาคญ โดยสงเกตไดจากการทภาคอตสาหกรรมมสดสวนตอ

รายไดประชาชาตทเพมขนจากรอยละ 17.7 ในป พ.ศ.2513 เปนรอยละ 32.5 ในป พ.ศ.2539 และ

สดสวนของการลงทนในภาคเอกชนทเพมสงขนจากรอยละ 30 ตอรายไดประชาชาตในป พ.ศ.2523 เปน

รอยละ 45 ในป พ.ศ.2539

จนกระทง หลงเกดวกฤตการณทางเศรษฐกจในป พ.ศ.2540 จงสงผลทาใหประเทศไทยตองมการ

ปรบลดคาเงนบาท และเกดการปรบเปลยนอปสงครวม (Aggregate Demand) จากโครงสรางเศรษฐกจ

ทถกขบเคลอนจากการลงทนในภาคเอกชน (Investment-Driven Economy) เปนโครงสรางเศรษฐกจท

พงพาการสงออก (Export-Led Growth Economy) เปนสาคญ ผประกอบการในภาคอตสาหกรรม

จาเปนตองปรบโครงสรางการผลตทจาเปนตองพงพาตลาดการสงออกเปนสาคญ โดยเฉพาะใน

ภาคอตสาหกรรมทการสงออกมบทบาทเปนอยางมากตอการฟนตวของเศรษฐกจไทย

อยางไรก ด การพงพาตลาดโลกโดยการสงออกสนคายงคงสรางความเจรญเตบโตใน

ภาคอตสาหกรรมไดดในระดบหนง แตไมไดมากเหมอนแตกอนทจะเกดวกฤตการณทางเศรษฐกจ โดย

สงเกตไดจากสดสวนของภาคอตสาหกรรมตอรายไดประชาชาตทยงคงทอยประมาณรอยละ 36-37 ใน

ระหวางป พ.ศ.2543-2552

นอกจากยงไมสามารถสรางระดบการเจรญเตบโตไดมากเทาทควรแลว การพงพาตลาดการ

สงออกในภาคอตสาหกรรมยงสงผลตอการใชทรพยากรอยางสนเปลองกบการผลต และสงผลเสยกบ

- 19 -

สงแวดลอม รวมไปถงการทแรงงาน อนเปนกลมคนสวนใหญของประเทศ จะตองถกกดคาจางเพอท

ภาคเอกชนและนายจางจะยงคงสามารถรกษาสถานะทางการแขงขนของตวเองไดในตลาดโลกจากตนทน

คาจางราคาถก

การขบเคลอนเศรษฐกจโดยพงพาการผลตในภาคอตสาหกรรมดงกลาวสงผลทาใหประเทศไทยตอง

ตกอยในกบดกรายไดปานกลาง (Middle-Income Trap) ซงกคอ สภาพของประเทศกาลงพฒนาทเรมถบ

ตวจากความยากจน สรางรายไดจากการพฒนาอตสาหกรรมและการสงออก จนทาใหประชาชนใน

ประเทศมความกนดอยดในระดบหนง แตกลบไมสามารถพฒนาตวเองไปสประเทศพฒนาแลวทมฐานะ

รารวย (High Income Countries) ได เหตเพราะประเทศมกยดตดกบรปแบบการพฒนาแบบเดมๆ ท

เคยประสบความสาเรจ อยางการพงพาการผลตทใชแรงงานราคาถก และไมสามารถสรางนวตกรรม

เทคโนโลยเพมประสทธผลในการผลตทสามารถนามาเพมมลคาของสนคาได ในขณะเดยวกนประเทศ

เหลานกตองเผชญกบแรงกดดนจากดานลาง เพราะประเทศกาลงพฒนาหนาใหมๆ ลวนเกดขนและเปน

คแขงในตลาดโลก แถมยงมคาแรงทถกกวา ซงจะมาแยงฐานการผลต

ดงแสดงไดจากรปท 1.1 ทจะเหนไดวา ตงแตป ค.ศ.1960 เปนตนมา รายไดตอหวของประเทศ

ไทยไมสามารถทจะหลดกรอบของรายไดขนาดกลางออกมาได เมอเปรยบเทยบกบบางประเทศใน

ภมภาค เชน ญปน เกาหลใต ไตหวน สงคโปร และฮองกง ทตางสามารถหลดกรอบรายไดจากประเทศท

มรายไดขนาดกลางมาเปนประเทศทมรายไดขนาดสง (High-Income Country) ได

- 20 -

รปท 1.1 รายไดประชาชาตตอหวของประเทศไทยและประเทศอนๆ ตงแตป ค.ศ.1960-2009

(เหรยญสหรฐตอปตอคน)

นกเศรษฐศาสตรนยมวเคราะหหาปจจยทสงผลตอการขยายตวทางเศรษฐกจ (Factor Contribution)

เพอประเมนวาเศรษฐกจของแตละประเทศทมการขยายตวนนเกดจากปจจยใดเปนสาคญ งานศกษาทกชน

ตางเหนพองตองกนวา ในการทระบบเศรษฐกจทจะขยายตวไดในอตราสง และจะสามารถหลดจากกบดก

ประเทศทมรายไดปานกลางนน ประเทศเหลานนตองใหความสาคญกบ การลงทนในนวตกรรม

ประกอบการการพฒนาทกษะและผลตภาพแรงงาน (Skill and Labor Productivity) ใหสามารถดาเนนการ

ผลตทตองใชเทคโนโลยททนสมยเหลานนได

จากการวเคราะหในเครองมอดงกลาวพบวา ภาคการผลตของไทย (ไมวาจะเปนภาคเกษตรกรรม

อตสาหกรรม และภาคบรการ) ยงคงพงพากบการใชเทคโนโลยและนวตกรรมตางๆ นอยมาก โดยการ

พงพาสวนใหญจะขนอยกบปจจยแรงงาน (Labor) และปจจยทนทางกายภาพ (Physical Capital) เปน

สาคญ

- 21 -

จากผลการศกษาของธนาคารโลกรวมกบสานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและ

สงคมแหงชาต (World Bank, 2008) พบวา การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศไทยในชวงเวลาตงแต

อดตถงปจจบน (ประมาณรอยละ 6 ตอป ระหวางป พ.ศ. 2520 – 2547 (ค.ศ. 1977-2004) เกดขนจาก

การจางงานประมาณรอยละ 1.8 (จากรอยละ 6) และการลงทนในเครองจกรประมาณรอยละ 3.1 (จาก

รอยละ 6) เปนสาคญ ในขณะทเทคโนโลยและนวตกรรมอนทอยในรปแบบของผลตภาพโดยรวม (หรอท

เรยกวา Total Factor Productivity หรอ TFP) สงผลเพยงแครอยละ 1 (จากรอยละ 6) ของการเจรญเตบโต

ทางเศรษฐกจของประเทศเทานน

เชนเดยวกบงานศกษาของสานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต พบวา

ชวงป ค.ศ. 1980 - 1996 การเตบโตทางเศรษฐกจของไทยทเฉลยสงถงรอยละ 8 ตอปนน เปนผลมาจาก

Total Factor Productivity (TFP) ประมาณรอยละ 2.3 ตอป หรอคดเปนเฉลยตอปรอยละ 28.3 ของ

รายไดประชาชาตเทานน ซงถอวาเปนสดสวนทคอนขางตาเมอเทยบกบคา TFP ของประเทศทพฒนา

แลวทอยระหวาง รอยละ 46 - 71 สวนทเหลอมาจากปจจยการผลตแรงงานและทน (รวมเรยกวา Partial

Productivity) รอยละ 0.9 (จากรอยละ 8) และรอยละ 4.8 (จากรอยละ 8) ตามลาดบ โดยสาขาทมการ

ขบเคลอนดวยเทคโนโลยสงสดกลบเปนภาคเกษตรกรรม โดยพบวา อตราการเจรญเตบโตประมาณรอย

ละ 3.8 ตอปในภาคเกษตรนน ถกขบเคลอนจากเทคโนโลยถงรอยละ 1.6 หรอคดเปนเฉลยประมาณรอย

ละ 42.1 ของผลผลตภาคเกษตรกรรม (ตาราง 1.1)

การวเคราะหทางดานเศรษฐกจมหภาคนอธบายวา ความกาวหนาทางเทคโนโลยมความสมพนธ

กบความกาวหนาทางเศรษฐกจของแตละประเทศ โดยประเทศทมความกาวหนาทางเทคโนโลยสงก

มกจะเปนประเทศทมความเจรญกาวหนาทางดานวทยาศาสตรซงสงผลตอความสาเรจของอตสาหกรรม

ในขณะทประเทศกาลงพฒนากยงมปญหาการขาดแคลนแหลงเงนทน และจานวนบคลากร เชน

นกวทยาศาสตรและวศวกร อยางไรกตาม การวจยและพฒนาจะประสบผลสาเรจจนสามารถนามาใชใน

เชงอตสาหกรรมไดจาเปนตองใชระยะเวลานาน ประเทศกาลงพฒนาสวนใหญจงอาศยการซอหรอรบ

การถายทอดเทคโนโลยจากตางประเทศเปนสาคญ

- 22 -

ตาราง 1.1 ผลตภาพปจจยรวม (TFP) ของประเทศไทยระหวางป ค.ศ.1980-1996

สาขา GDP ทราคาป 1998

จากแรงงาน Labor Contribution

จากทน Capital Contribution

ผลตภาพรวมTFP

เกษตรกรรม 3.8 -0.1 2.3 1.6 ไมใชเกษตรกรรม 8.8 2.5 5.5 0.8 อตสาหกรรม 10.2 2.3 6.8 1.1

รวม 8.0 0.9 4.8 2.3 เกษตรกรรม 100.0 -2.6 60.5 42.1 ไมใชเกษตรกรรม 100.0 28.4 62.5 9.1 อตสาหกรรม 100.0 22.5 66.7 10.8

รวม 100.0 11.3 60.0 28.8

ทมา: สานกงานคณะกรรมการเศรษฐกจและสงคมชาต

รปท 1.2 สดสวนการลงทนในนวตกรรมตอรายไดประชาชาตและอตราการเจรญเตบโตเฉลย

Australia

Austria

Brazil

China

Hong Kong SAR

Czech Republic

India

Israel

Japan

MalaysiaRepublic of

KoreaSingapore

Slovenia

Thailand

-5

0

5

10

15

20

0 1 2 3 4 5

OECD Countries

Group averages

อตราการเจรญเตบโต

รอยละตอรายไดประชาชาต

- 23 -

ตวเลขการขบเคลอนเศรษฐกจทใชนวตกรรมนอยนไดสะทอนออกมาในรปแบบของสดสวนการใช

จายในการลงทนในนวตกรรมตอผลตภาพมวลรวมในประเทศ โดยจากรปท 1.2 ขางตนจะเหนไดวา

สดสวนของการใชจายในดานนวตกรรมตอรายไดประชาชาตของไทยมอตราสวนเพยงแครอยละ 0.23

เทานน ซงตากวาคาเฉลยของโลกทมสดสวนอยทประมาณรอยละ 1 และตากวาประเทศทมระดบการ

พฒนาสงอยางญปน ไตหวน หรอเกาหลทมการลงทนในนวตกรรมสงถงรอยละ 3-4 ของรายไดประชาชาต

ซงสะทอนไดวา ประเทศไทยอยในกลมของประเทศลาหลง (Lagged Behind Country) ในดานการลงทน

ในนวตกรรม

รปท 1.3: สาเหตของการทภาคอตสาหกรรมไมตองการลงทนในการสรางนวตกรรม

ทมา: World Bank (2008)

อยางไรกด World Bank (2008) ไดทาการวเคราะหหาสาเหตลงลกถงสาเหตวาเพราะเหตใดประเทศ

ไทยถงมระดบของการลงทนในนวตกรรมทตามาก งานศกษาดงกลาวไดใชขอมลจากการสารวจการลงทน

ในภาคเอกชน (Private Investment Climate Survey หรอ PICS) และพบวา สาเหตของการท

ภาคอตสาหกรรมไมตองการลงทนในการสรางนวตกรรมสวนใหญเกดจาก ตนทนในการสรางนวตกรรม

ทสง (รอยละ 43.6) และการขาดแคลนบคคลากรทมความร (รอยละ 42.7) ในขณะทผประกอบการสวน

ใหญเองกมความรกบงานนวตกรรมทตวเองตองการสรางและเหนวางานนวตกรรมทสรางนนจะได

- 24 -

ผลตอบแทนสงกลบมา (รปท 1.3) ซงผลทไดนสะทอนถงความจาเปนทจะตองมการพฒนาทกษะของ

แรงงานไทยอนจะเปนปจจยสาคญในการขบเคลอนการลงทนในนวตกรรมของประเทศ

ปญหาการขาดแคลนแรงงานทมทกษะและมผลตภาพในการทางานสงเปนหนงในอปสรรคหลก

ของการลงทนในนวตกรรมของภาคธรกจไทย โดยทกษะทขาดแคลนมากจะเปนทกษะพนฐาน (Basic

Skill) และทกษะเชงเทคนค (Technical Skill) เชน การใชเทคโนโลยและคอมพวเตอรยงเปนปญหาการ

ขาดแคลนบคคลากรในภาคเอกชน ในขณะทมผประกอบการจานวนนอยเทานน (รอยละ 3.9) ทระบวา

สถาบนการศกษาผลตบคคลากรไมเพยงพอตอความตองการของตลาด (รปท 1.4)

รปท 1.4: สดสวนของผประกอบการทระบปญหาการขาดแคลนบคคลากรโดยจาแนกตามสาเหตตางๆ

ทมา World Bank (2008)

การลงทนในทนมนษย (Human Capital Investment) ผานระบบการศกษาและการฝกอบรมม

หนาทสาคญในการเปนผสรางแรงงานทมคณภาพเพอตอบสนองตอความตองการในภาคอตสาหกรรม

ไมเฉพาะเพยงสาหรบการใชเปนปจจยการผลตแตเพยงอยางเดยว แตแรงงานทมทกษะและมผลตภาพ

สงยงสามารถนาความคดนนไปตอยอดในการสรางนวตกรรมใหมๆ และสามารถใชนวตกรรมใหมๆ นน

ในการทางานไดอยางมประสทธภาพ

- 25 -

จากคาจากดความ การเพมผลตภาพแรงงาน (Labor Productivity) ในทนหมายถง การเพม

จานวนของผลผลตสนคาหรอบรการตอปจจยการผลตแรงงาน ทใชในการผลตของหนวยการผลต

อตสาหกรรม โดยวเคราะหไดจากจานวนผลผลตตอแรงงาน 1 คน หรอ ตอ 1 ชวโมงของการทางาน

โดยปจจยสาคญทมผลกระทบตอผลตภาพของแรงงานนน ไดแก ความรและทกษะของคนงาน ตลอดจน

สภาพแวดลอมทผประกอบกจการไดสรางขน เชน ความปลอดภยในการทางาน การใชเทคโนโลย และ

ฝกอบรมฝมอแรงงาน เปนตน

กลยทธและแนวทางในการเพมผลตภาพของแรงงานนน จะตองเกยวของกบบคคลหลายฝาย เชน

นายจาง ลกจางรฐบาล ตลอดจนองคกรทเกยวของกบแรงงานการเพมขนของผลตภาพของแรงงานจะ

สงผลทาให ผลผลตโดยรวมสงขน เพมโอกาสในการจางงาน โดยแรงงานทมผลตภาพสงยงมโอกาสใน

การตอรองคาจางทสงขนได นอกจากนยงเปนการเพมรายไดทแทจรงของแรงงาน (โดยลดแรงกดดน

จากภาวะเงนเฟอ) และทาใหเศรษฐกจโดยรวมมการเจรญเตบโตและเปนการเพมมาตรฐานการครองชพ

ของประชาชน

การศกษาหาความสมพนธของทนมนษยกบผลตภาพแรงงานไดรบการศกษาออกมาอยาง

แพรหลายโดยถาจะจาแนกลกษณะของการศกษาแลวจะสามารถจาแนกประเภทของขอมลไดเปน 3

ระดบไดแก 1) ระดบบคคล (Individual Level) 2) ระดบบรษท/องคกร (Firm Level), และ 3)

ระดบประเทศ (National Level)

งานศกษาโดยใชขอมลระดบบคคลเปนงานศกษาทไดรบการพฒนาจากทฤษฎทนมนษย (Human

Capital Theory) โดยพยายามประมาณการถงผลไดในระดบบคคล (Private Return) จากการลงทนใน

ทนมนษย โดยบคคลจะเลอกทจะลงทนในทนมนษยหรอไมนนกขนอยกบวาผลไดในระดบบคคลน

(Private Benefit) จะสงกวาตนทนในการลงทน (Cost) หรอไม งานศกษาของ Schultz (1961), Becker

(1964), Welch (1970) และ Mincer (1974) เปนงานศกษาเรมตนในการพฒนาแบบจาลองสาหรบการ

ประมาณการผลไดดงกลาว โดยงานศกษาทกชนตางเหนสอดคลองวา ระดบการศกษาทสงขนจะสงผล

ทาใหแรงงานมผลตภาพทสงขน โดยสะทอนออกมาจากคาจางทแรงงานคนนนๆ ไดรบมากขน

- 26 -

ในกรณของประเทศไทย ไดมการประมาณการผลตอบแทนจากการศกษาอยหลายชน เชน งาน

ศกษาของ Chalamwong and Amornthum (2001), Moenjak and Worswick (2003), Warunsiri and

McNown (2010), และ Pattamasiriwat and Pholphirul (2011) เปนตน โดยพบวา ผลไดจากการศกษา

ของประเทศไทยอยทประมาณรอยละ 11 - 12.5 ซงเปนอตราผลตอบแทนทสงกวากลมประเทศทม

รายไดตอหวปานกลางในขณะทอตราผลตอบแทนสวนบคคลเฉลยของประเทศอนๆ มคาระหวางรอยละ

7-12 และมคาเฉลยของโลกทรอยละ 9.7 นอกจากน สาหรบประเทศไทยยงพบวาอตราผลตอบแทนสวน

บคคลตอการศกษาเฉลยอยระหวางรอยละ 11-12.9 โดยอตรานมคาสงกวาอตราของกลมประเทศทม

รายไดตอหวปานกลางในขณะทอตราผลตอบแทนสวนบคคลเฉลยของประเทศตางๆในโลกมคาระหวาง

รอยละ 7 ถง 12 ขนอยกบปของขอมลและเครองมอทใชในการประมาณการ โดยการศกษาใน

ระดบอดมศกษาจะใหผลตอบแทนทางการศกษาทสงกวาระดบอนๆ (Pattamasiriwat and Pholphirul:

2011)

ในดานของการฝกอบรม กมการศกษาคลายๆ กน โดยพบวา แรงงานทผานการฝกอบรมจะม

แนวโนมทจะไดรบคาจางทเพมสงขนดวยเชนกน โดยจากการศกษาของ Dearden, et.al. (1998) พบวา

คนงานในประเทศองกฤษทไดรบการฝกอบรมมแนวโนมทจะไดรบคาจางสงกวาแรงงานทไมไดรบการ

ฝกอบรมอยประมาณรอยละ 5-10 โดยเฉพาะคนงานทมระดบการศกษาตากจะมแนวโนมทจะไดรบ

ประโยชนจากการฝกอบรมมากกวาคนงานทมการศกษาสง

นอกจากงานศกษาระดบบคคล (Individual Level) แลว ผลเชอมโยงของทนมนษยตอผลตภาพ

แรงงานยงไดรบการศกษาอยางแพรหลายจากการใชขอมลในระดบมหภาค (หรอในระดบอตสาหกรรม)

โดยแบบจาลองนมองวาทนมนษยเปนสวนหนงของปจจยการผลต (Factor of Production) และสามารถ

สรางผลตอบแทนตอสงคม (Social Return) ไดเชนเดยวกบผลตอบแทนสวนบคคล ซงสะทอนออกมาใน

รปของการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศโดยรวม

งานศกษาในลกษณะนนยมใชกรอบทฤษฎในเรองการเจรญเตบโตจากภายใน (Endogenous

Growth Theory) โดยพยายามอธบายวา การลงทนในทนมนษยสงผลอยางไรตอผลตภาพรวมของ

- 27 -

ประเทศ (หรอของรายอตสาหกรรม) เชน การศกษาของ Lucas (1988), Solow (1987) Romer (1990),

Stokey (1988) และ Mankiw et al. (1992) โดยงานศกษาเหลานตางเหนพองตองกนวา ทนมนษยม

ความสาคญเปนอยางมากตอการพฒนาเศรษฐกจของประเทศในระยะยาว แรงงานทมทกษะและ

ความสามารถนอกจากจะสามารถทางานไดมประสทธภาพมากขนแลวยงเปนผสรางนวตกรรรมใหมๆ

อนจะสงผลกระทบทางบวก (Positive Externality) ตอสงคม

ในกรณของประเทศไทย จากการศกษาของ Chuenchoksan and Nakornthab (2008) พบวา

กระบวนการขบเคลอนการเจรญเตบโตของเศรษฐกจของประเทศไทยมาจากจากจางงานมากกวา

คณภาพแรงงาน โดยการเพมผลตภาพแรงงานจะมสวนสาคญมากกบในกรณของประเทศไทยทกาลง

กาวเขาไปสการเปนสงคมผสงอาย นอกจากนยงมงานศกษาอกจานวนหนงทใชเทคนคการประมาณการ

ทแตกตางกน เชน Tinakorn and Sussangkarn(1996), Chanchareonchai, et.al. (2008) และ

Pholphirul (2005) เปนตน

งานศกษาทางดานทนมนษยตอผลตอบแทนตอนายจางหรอตอบรษทเปนงานศกษาทมออกมา

นอยทสดเมอเปรยบเทยบกบงานศกษาในระดบบคคลและในระดบประเทศ สาเหตสาคญเนองจากความ

พรอมของขอมล เพราะงานศกษาในลกษณะดงกลาวจาเปนตองใชขอมลการสารวจรายบรษท (Firm-

Level Survey) มาวเคราะหประกอบการศกษา โดยตองมาจากการสารวจรายบรษททจะตองมคาถาม

เจาะลกไปถงขอมลทางดานการจางงานและคณภาพทนมนษยของแรงงาน ซงเปนขอมลทหาไดยาก

หรอยากทการทาการสารวจจรงๆ

งานศกษาจานวนหนงพยายามวเคราะหถงผลกระทบของการลงทนในทนมนษยตอผลตภาพ

โดยรวมขององคกร (Firm Productivity) เชน การศกษาของ Daly, et.al. (1985) และ Mason and van

Ark (1994) ในกรณของอตสาหกรรมเฟอรนเจอร, Steedman and Wagner (1987) ในกรณของ

อตสาหกรรมเสอผา, และ Prais et.al. (1989) ในกรณของอตสาหกรรมโรงแรม เปนตน อยางไรกด งาน

ศกษาดงกลาวยงถกจากดอยในภาคอตสาหกรรมใดอตสาหกรรมหนงเทานน

- 28 -

งานศกษาชนทนาสนใจและสามารถนามาใชเปนแบบอยางทดไดแก งานศกษาของ Aggrey, et.al.

(2010) โดยใชขอมลของการสารวจของธนาคารโลกของประเทศในกลมแอฟรกาตะวนออกเพอวเคราะห

การพฒนาทนมนษยในระดบองคกรทจะสงผลตอผลตภาพแรงงาน ผลทไดจากการศกษาพบวา การจาง

คนงานทมระดบการศกษาทสงขนจะสงผลทาใหผลตภาพแรงงานของกลมประเทศแอฟรกาตะวนออก

เพมสงขน โดยเฉพาะในประเทศทานซาเนยทจะพบวาการศกษาของคนทางานในระดบผจดการขนไปจะ

สงผลทางบวกตอผลตภาพแรงงานมากกวาการศกษาของแรงงานในระดบปฏบต โดยทนมนษยจะม

ความสาคญตอการเพมขนของผลตภาพแรงงานในบางสาขาอาชพเทานน

การศกษาของ Cörvers (1996) เปนอกงานหนงทไดผลออกมาใกลเคยงกบงานศกษาขางตน โดย

ไดทาการศกษาในกรณของกลมประเทศในสหภาพยโรปโดยพบวา ผลตภาพแรงงานโดยรวมจะสง

ขนกบเฉพาะจากการเพมทนมนษยในกลมแรงงานทมทกษะสง (High Skilled Labor) เทานน ในขณะท

การเพมทนมนษยในกลมแรงงานทมทกษะตากลบไมไดชวยในการเพมผลตภาพโดยรวมแตอยางไร งาน

ศกษาทงสองชนนชใหเหนถงผลได (Benefit) ของการทบรษทมการจางแรงงานทมระดบการศกษาสง

และมการลงทนในการฝกอบรมแรงงาน อนจะเปนประโยชนตอการเพมผลตภาพแรงงานโดยรวมของ

บรษท

อยางไรกด ผลประโยชนของการพฒนาทนมนษยทแตกตางกนในแตละตาแหนงงานหรอในแตละ

สาขากลบนามาสผลไดทแตกตางกน โดยการพฒนาแรงงานทมทกษะสงอยแลวจะกลบเปนการสราง

ผลไดตอองคกรมากกวาการพฒนาแรงงานทมทกษะตา ซงการคนพบนอาจทาใหเกดการลาเอยง (Bias)

ไปสการพฒนาทกษะแรงงานแคเพยงบางกลมเทานน

นอกจากน ความสมพนธระหวางผลตภาพกบผลประกอบการนนอาจจะไมไดไปในทศทาง

เดยวกน โดยบรษททมผลตภาพทสงขนกไมไดจาเปนวาจะมผลกาไรทสงขนเสมอไป ทงนเนองจากผล

กาไรมกขนอยกบความสามารถในการหารายไดหกลบดวยตนทนในการประกอบการ ซงในกรณทบรษท

มการลงทนในทนมนษย เชน การฝกอบรมใหแรงงานทมผลตภาพเพมขน บรษทนนอาจจะตองเสย

ตนทนในการจางแรงงานเหลานนเพมขน ซงอาจสงผลทาใหผลประกอบการของบรษทลดลง ดงนน

- 29 -

การศกษาในดานน จงจาเปนตองวเคราะหถงผลกระทบของการลงทนในทนมนษยของบรษท

เปรยบเทยบระหวางผลตภาพแรงงานทเพมขนจากการฝกอบรม ประกอบกบตนทนของแรงงานทเพม

สงขนจากการฝกอบรมดงกลาว โดยมงานศกษาอยจานวนนอยมากทพยายามอธบายในเรองน

(Blundell, et.al., 1999)

รายงานฉบบนจะแบงออกเปน 8 บท โดยในบทตอไป (บทท 2) จะอธบายถงกรอบแนวคดและ

ทฤษฎเพอวเคราะหความเชอมโยงของระบบการพฒนาทนมนษย (ซงในทนเนนถงการศกษาและการ

ฝกอบรม) ไปสการเพมผลตภาพแรงงานในตลาดแรงงาน โดยจะอธบายถงกรอบโครงสรางทสาคญ 2

ระบบไดแก 1) ระบบการศกษาเรยนรตลอดชวต (Life-Long Learning Framework) and 2) ทกษะไปส

การจางงานและการเพมผลตภาพ (Skill toward Employment and Productivity หรอ StEP

Framework)

ในบทท 3 จะเปนการวเคราะหทางดานอปทานแรงงาน (Labor Supply) เพออธบายถงสถานะ

ของการจางงานและทนมนษยในภาคอตสาหกรรมไทยโดยใชการวเคราะหจากขอมลขอมลดบ (Raw

Data) ของการสารวจกาลงแรงงาน (Labor Force Survey) ของสานกงานสถตแหงชาต เพอทจะไดเหน

ภาพการจางงานและการทางานของทงประเทศ และคอยลงลกมาสระดบอตสาหกรรมการผลตยอย

ในบทท 4 จะเปนการวเคราะหในดานของอปสงคแรงงาน (Labor Demand) จากการใชขอมลการ

สารวจผลตภาพและบรรยากาศการลงทน (Productivity and Investment Climate Survey) หรอ PICS

มาทาการวเคราะหขอมลเบองตนเชงสถตเบองตน (Descriptive Statistics) โดยจะวเคราะหทงผลตภาพ

แรงงานรายอตสาหกรรม คณภาพแรงงานทมการวาจางในภาคอตสาหกรรม และการลงทนในการพฒนา

ทรพยากรมนษยจากการฝกอบรม โดยผลทไดจากการวเคราะหนจะใหเหนสถานะของระดบทนมนษยท

ทางานในภาคอตสาหกรรมการผลตโดยรวมของไทย และอตสาหกรรมการผลตหลกๆ ในแตละประเภท

ในบทท 5 จะทาการใชแบบจาลองทางเศรษฐมต (Econometrics) เพอวเคราะหถงความคมคาใน

การจางแรงงานในแตละระดบการศกษา รวมไปถงพฒนาทนมนษยอยางการฝกอบรมในลกษณะของ

- 30 -

การเปรยบเทยบตนทนและผลได (Cost-Benefit Analysis) โดยผลไดในงานศกษานจะวเคราะหโดยใช

ผลตภาพแรงงาน (Labor Productivity) เปนตวแทนวา การพฒนาทนมนษย (ทงทางดานการศกษาและ

การฝกอบรม) จะสงผลทาใหผลตภาพของแรงงานรายบรษทเพมขนหรอไม มากนอยเพยงใด ในขณะท

ตนทนในทนจะอยในรปแบบของ “ตนทนคาจางตอคนของบรษท” โดยถงแมวาการพฒนาทนมนษยจาก

การศกษาและการฝกอบรมนาจะทาใหผลตภาพแรงงานเพมขนกตาม แตการพฒนาดงกลาวกอาจสงผล

ทาใหตนทนในการจางงาน (ในรปแบบของคาจาง) เพมสงขนดวยเชนกน นอกจากนในบทนยงวเคราะห

ถงผลกระทบของการพฒนาทนมนษยตอความสามารถในการแขงขนของแรงงานโดยใชตวแปร Unit

Labor Cost ซงเปนสดสวนทเปรยบเทยบระหวางคาจางตอคนทบรษทตองจายหารดวยผลตภาพ

แรงงานของบรษท โดยถาสดสวนดงกลาวลดลง (อนเนองมาจากคาจางเฉลยตาลง และ/หรอ ผลตภาพ

แรงงานเพมสงขน) กแสดงถงการทแรงงานของบรษทมขดความสามารถในการแขงขนดขน

ในบทท 6 จะเปนการวเคราะหปจจยทางดานคณภาพแรงงานตอผลตภาพแรงงาน โดยประมาณ

การผลกระทบจากระดบทกษะในดานตางๆ ไมวาจะเปนทกษะทางดานปญหา (Cognitive Skill) ทจะ

ไดรบจากการเรยนรจากระบบการศกษา และทกษะทางดานพฤตกรรม (Non-Cognitive Skill) วาทกษะ

ใดมความสาคญมากกวากน สงผลกระทบตอผลตภาพแรงงานทแตกตางกนหรอไมอยางไร

บทท 7 เปนการนาเสนอรปแบบของของการเพมความสขใหกบททางาน (Happy Workplace)

และทาใหททางานเปรยบเสมอนบานหลงท 2 อนจะเปนอกแนวทางหนงในการลดความขดแยงและ

ความรสกเหลอมลาในบรษท อนจะสงผลตอการสรางความพงพอใจในงานททา และในทายทสดกจะ

สงผลตอการเพมผลตภาพของแรงงานในบรษทโดยรวมเชนเดยวกน

บทท 8 จะเปนการสรปผลการศกษาทงหมด และนาเสนอขอเสนอแนะเชงนโยบายทจะเปน

ประโยชนในการพฒนาทนมนษยทสามารถเชอมโยงมาสความสาเรจในตลาดแรงงาน

อยางไรกด ขอมลทใชในรายงานวจยเลมนเปนการใชขอมลการสารวจรายบรษท (Firm-Level

Data) จากการสารวจผลตภาพและบรรยากาศการลงทน (Productivity and Investment Climate

- 31 -

Survey) หรอขอมล PICS ทสารวจโดยธนาคารโลก (The World Bank) รวมกบสานกงานคณะกรรมการ

พฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สภาพฒน) และสานกงานเพมผลผลตแหงชาตเปนขอมลหลกใน

การวเคราะห ซงขอมลดงกลาวมลกษณะของการเปนขอมลภาพตดขวาง (Cross-Sectional Data) และ

เปนกลมตวอยางในระดบประเทศ(National Sampling) ททากสารวจในป พ.ศ.2550 (ค.ศ.2007) ใน

ภาคอตสาหกรรมการผลตจานวน 8 สาขา

ดงนนการวเคราะหในขอมลชดนจงมทงขอดและขอเสย ในดานของขอดกคอ ขอมลดงกลาวเปน

การวเคราะหในระดบบรษทซงเปนตวแทนของนายจาง และเปนการสารวจระหวางประเทศซงสามารถ

เปนตวแทนระดบชาต (National Representative) ได ซงแตกตางจากงานศกษาอนๆ ทมกนยมทาใน

อตสาหกรรมใดอตสาหกรรมหนง หรอในพนทใดพนทหนง

ขอดประการทสอง ขอมลรายบรษทจะสามารถวเคราะหระดบทนมนษยในแตละตาแหนงงาน รวม

ไปถงวเคราะหทกษะในแตละประเภทได ซงผลทไดจะเปนประโยชนโดยตรงแกบรษทในการกาหนดกล

ยทธการพฒนาทนมนษยทเหมาะสม ซงเปนขอมลการสารวจรายบรษทเพยงขอมลเดยวในประเทศท

สามารถนามาวเคราะหกบโจทยคาถามวจยในลกษณะนได

ขอดประการท 3 ขอมลการสารวจรายบรษทนสามารถนามาวเคราะหถงความแตกตางของปจจย

เชงโครงสรางในการผลตแตละประเภทได เชน ขนาดของบรษท อายของบรษท ความเขมขนของการใช

เทคโนโลย สถานทตง และความเขมขนของการจางงาน และทกษะของแรงงานในแตละบรษทได เปน

ตน

อยางไรกด ขอมลดงกลาวยงคงมขอจากดอยทจะสามารถวเคราะหถงผลกระทบของการพฒนา

ทนมนษยตอภาคอตสาหกรรมการผลตไดในอตสาหกรรมการผลต 8 สาขานเทานน ไมไดรวมไปถงการ

ผลตภาพแรงงานในภาคเกษตรกรรมและภาคบรการ ซงเปนภาคทมจานวนการจางงานสงกวา และเปน

ภาคทมความสาคญกบเศรษฐกจไทยดวยเชนเดยวกน

- 32 -

นอกจากน การวเคราะหขอมลยงเปนลกษณะของขอมลในภาพตดขวาง (Cross-Sectional Data)

ซงเปนขอมลทมขอจากดในดานความผนผวนทางดานเวลา (Time Variation) หรอขอมลอาจมการ

ลาเอยง (Bias) ถาชวงเวลาทสมภาษณนนเปนชวงเวลาทผดปกต ยกตวอยางเชนในป ค.ศ.2006 ซงเปน

ชวงเวลาทมการเกบขอมล ประเทศไทยกาลงอยในชวงของเหตการณทางการเมองทไมสงบจงทาให

บรษทอาจจะรายงานผลขอมลทตางไปจากชวงเวลาปกตบาง โดยการวเคราะหขอมลในลกษณะของ

ขอมลตดขวางนจะสามารถแสดงผลกระทบในระยะสนเทานน ผลทไดจากการวเคราะหไมสามารถนามา

อธบายผลกระทบในระยะยาวได

อยางไรกด งานศกษาวจยนมวตถประสงคเพอใหเกดประโยชนแก ภาคธรกจอตสาหกรรมไทยให

เขาใจถงความสาคญในการลงทนในทนมนษยโดยมวตถประสงคเพอเพมผลตภาพแรงงานและพฒนาขด

ความสามารถในการแขงขนภาคอตสาหกรรมไทย ผลศกษานจะเปนประโยชนตอผกาหนดนโยบาย

ทางดานการวางแผนกาลงคนของประเทศ เชนกระทรวงศกษาธการ และกระทรวงแรงงาน รวมไปถง

หนวยงานอนๆ ทเกยวของเพอทจะเขาใจและสามารถวางแผนกาลงคน รวมถงจดระบบการศกษาและ

การฝกอบรมไดอยางมประสทธภาพ

- 33 -

บทท 2

ทนมนษยกบการพฒนาผลตภาพแรงงาน

โดยทวไป การพฒนาทนมนษยจะใหความสาคญตอการสรางระบบการเรยนรตลอดชวต (Life-Long

Learning) อนหมายถง การจดกระบวนการทางการศกษา เพอใหคนไดมโอกาสในการเรยนรตลอดชวต

ทงในรปแบบของการศกษาในระบบโรงเรยน (Formal Education) การศกษานอกระบบโรงเรยน (Non -

Formal Education) และการศกษาตามอธยาศย (Informal Education) โดยมงใหผเรยนเกดแรงจงใจท

จะเรยนรดวยตนเอง (Self - Directed Learning) มงพฒนาบคคลใหสามารถพฒนาตนเอง และปรบ

ตนเองใหกาวทนความเปลยนแปลงของสงคมการเมองและเศรษฐกจ

การศกษาเรยนรตลอดชวตกาหนดให การศกษาในระบบโรงเรยนจะตองไมสนสดเพยงเมออยใน

โรงเรยนแตจะตองจดใหบคคลเมอจบการศกษาจากโรงเรยนไปแลวสามารถเขามาเรยนไดอก กลาวคอ

โรงเรยนจะตองทาหนาทเปนผเตรยมความพรอมดานความรความสามารถ และปลกฝงแนวคดเกยวกบ

การศกษาตลอดชวตแกนกเรยนเพอใหนกเรยนสามารถมแรงจงใจทจะใฝร และสามารถเรยนรไดดวย

ตนเองหลงจากจบการศกษาจากโรงเรยนแลว

ในการจดดงกลาว ทกหนวยงานในสงคมมบทบาทในการจดการศกษา อาท หองสมด พพธภณฑ

สวนสตว สโมสร ศาลาประชาคม วด ททางาน เปนตน อนเปนการจดการเครอขายการเรยนรของ

สถาบนการศกษา องคกรภาครฐ และเอกชน โดยการจดประสบการณการเรยนรใหผเรยน ควรจะจด

หลกสตรในลกษณะของการบรณาการ สอดคลองกบวถชวตและประสบการณของผเรยนเพอเสรมทกษะ

ความร และพฒนาคณภาพของผเรยน

แนวคดการศกษาตลอดชวตไดนาไปใชโดยจดการศกษาตลอดชวงอายของบคคลในรปแบบตางๆ

ทงในระบบโรงเรยน นอกระบบโรงเรยน และการศกษาตามอธยาศย ทงนจะตองปรบโครงสรางของ

องคกรทจดการศกษาใหสอดคลองกบนโยบาย

- 34 -

ทงน ระบบการศกษาทดจะมบทบาทตอการขยายตวทางเศรษฐกจ และการพฒนาประเทศในระยะยาว

ผานกลไกหลก 3 ประการไดแก

1. การศกษาชวยใหแรงงานมประสทธภาพมากขน โดยแรงงานทมประสทธภาพจะเพม

ปรมาณผลผลตของประเทศ

2. การศกษาเพมขดความสามารถในการสรางนวตกรรม ความร และเทคโนโลยใหมๆ เพอให

การผลตไดผลดขน และ

3. การศกษา เพมความเขาใจและทกษะการเรยนร ทาใหขอมลขาวสารตลอดจนเทคโนโลย

ใหมๆ ทคดคนขน สามารถแพรหลายไดอยางรวดเรว สงผลใหประสทธภาพในการผลต

เพมมากขน

มหลกฐานยนยนวาการศกษาและการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจมความสมพนธไปในทศทางเดยวกน ทง

ในดานปรมาณการศกษา (Quantity of Education) และดานคณภาพการศกษา (Quality of Education)

โดยในดานปรมาณการศกษาพบวา ประเทศทประชากรมปการศกษาเฉลยในระดบสงสวนใหญจะมอตรา

การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจสงดวยเชนกนซงพบไดในประเทศทพฒนาแลวทวไปจากการศกษาของ

Hanushek and Woessmann (2008) ไดแสดงวาคณภาพการศกษาจากการเรยนในหองเรยนมผลตอ

การพฒนาเศรษฐกจมากกวาปรมาณการศกษา โดยนโยบายทมงเนนเพยงแคใหเดกเขาเรยนโดยไม

คานงถงคณภาพการศกษาไมสามารถทาใหเศรษฐกจของประเทศเจรญเตบโตไดเทาทควร (รปท 2.1)

คณภาพของการศกษา (Quality of Education) และปรมาณการศกษา (Quantity of Education)

มความสาคญในการกาหนดคณภาพของแรงงานในระบบเศรษฐกจ ไมวาทกษะพนฐานทวไป (General

Skill) และทกษะฝมอเฉพาะ (Specific Skill) รวมไปถงคณธรรม ความมงมน และความตงใจ(Values,

Ethics, and Ideology) โดยแรงงานทผานระบบการศกษาจะไดรบวฒบตรการศกษา (Certificate หรอ

Diploma) ตามระดบทแตละคนเรยนจบ (Education Degree) โดยการศกษาในระบบ (Formal

Education) จะเปนอกปจจยหนงในการกาหนดลกษณะของอาชพ การทางาน ของแตละคน (รปท 2.2)

- 35 -

รปท 2.1 จานวนปการศกษาเฉลยกบการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ

ทมา: Hanushek and Wossmann, 2008

รปท 2.2 คะแนนสอบมาตรฐาน (คณภาพของการศกษา) กบการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ

ทมา: Hanushek and Wossmann, 2008

- 36 -

โดยตามทฤษฎทางเศรษฐศาสตร ถาวเคราะหเฉพาะแตการศกษาในระบบ (Formal Education) จะ

เหนไดวา คณภาพของการศกษา (Quality of Education) และปรมาณการศกษา (Quantity of Education)

ของประชาชนแตละคน จะขนอยกบปจจยทงทางดานอปสงค (Demand Side) และอปทาน (Supply Side)

โดยปจจยทางดานอปสงคไดแก (รปท 2.3)

1. ปจจยทางคณลกษณะของดานเดกนกเรยนและครอบครว (Child and Family

Characteristics) เชน ฐานะของครอบครว วฒนธรรมของครอบครว และ ความสนใจใน

การศกษาของนกเรยน/ผปกครอง เปนตน

2. ปจจยทางคณลกษณะของสงคมและชมชน (Community and Social Characteristics) เชน

ความหางไกลของชมชนจากโรงเรยน ความสนใจของชมชนตอการศกษา และโอกาสในการ

เขาถงการศกษาในแตละชมชน ภาษาและวฒนธรรมในชมชน เปนตน

ในขณะทปจจยทางดานอปทาน (Supply Side) ทกาหนดคณภาพการศกษาและปรมาณการศกษาไดแก

1. ปจจยทางคณลกษณะของโรงเรยนและสถาบนการศกษา (School Characteristics) อน

ไดแก ความพรอมของอปกรณการสอน ขนาดของหองเรยน และโครงสรางพนฐานตางๆ ใน

โรงเรยน โดยโรงเรยนทมความพรอมในประเดนดงกลาวขางตนจะสามารถจดหลกสตรการ

เรยนการสอนทมคณภาพมากกวาโรงเรยนทขาดแคลน

2. ปจจยนาเขาอนๆ โดยภาพรวม (Other Inputs) ไมวาจะเปน คณภาพของครผสอน คณภาพ

ของหลกสตรการสอน โครงสรางทางสถาบนของโรงเรยน (Institutional Factor) เชน เปน

โรงเรยนในสงกดของหนวยงานใด เปนตน

ดวยปจจยทงทางดานอปสงคและอปทานทแตกตางกนนจงสงผลทาให ประชาชนแตละคนไดรบ

คณภาพการศกษาและไดรบปรมาณการศกษาทแตกตางกน อนสงผลทาใหคนเหลานนจะไดรบ

ผลตอบแทนในตลาดแรงงาน เชน คาจาง โอกาสในการเลอนชนทแตกตางกน รวมไปถงยงมทศนคต

ระดบของคณธรรม และความมงมนทแตกตาง ดวยเชนกน

- 37 -

รปท 2.3 การเชอมโยงการศกษากบตลาดแรงงาน

ทมา : Fasih (2008), Figure 2.1.

- 38 -

นอกจากการศกษาในระบบโรงเรยนและสถาบนการศกษาระดบสงอยางมหาวทยาลยแลว การพฒนาผลต

ภาพแรงงาน ยงสามารถเกดขนไดจากการศกษาเพมเตมผานระบบการศกษานอกโรงเรยน (Non-Formal

Education) อนไดแก การฝกอบรมจากการทางาน (On-the-Job Training) และ การฝกหด (Apprenticeship)

ในลกษณะตางๆ ซงยงคงเปนกจกรรมการพฒนาทนมนษยทสาคญทจะสงผลตอผลตภาพแรงงาน ทงน

ประสบการณในการทางาน (Experiences) เองกเปนอกหนงปจจยทสงผลตอระดบของทกษะและผลตภาพ

ของแรงงานคนนนๆ ดวยเชนกน

2.1. ทฤษฏทนมนษยกบการพฒนาทกษะและผลตภาพ

เนองจาก ทนมนษย (Human Capital) เปนปจจยสาคญในการผลตสนคาและบรการนอกเหนอจากทน

ทางกายภาพ (Physical Capital) โดยการพฒนาทนมนษย (Human Capital Development) ตองอาศย

การลงทนทางดานการศกษาและการฝกอบรม (On the Job Training) ตามทไดกลาวมาแลวขางตน

ทฤษฎนยงเปนแนวคดในการพฒนารปแบบการศกษาตามประเภทของการลงทนมนษย และใช

พฒนารปแบบความคดในอตราการไดรบผลตอบแทนจากทนมนษย ซงผลตอบทานของทนมนษยน

มกจะถกวดอยางงายๆ โดยใชจากรายไดตลอดชวตทบคคลนนจะไดรบ (Lifetime-Income Earnings) เป

ปจจยสาคญทเปนตวกาหนดรายไดตลอดชวตไวอยางเปนระบบดงน

1. ความรความสามารถ (Knowledge) โดยเกดจากการศกษาเลาเรยนทงในระบบและ

นอกระบบโรงเรยน ตวแปรทใชวดปจจยสวนนอยางงายกคอเงนเดอนหรอรายได

เบองตน

2. ประสบการณ (Experience) เปนความรทไดรบการพฒนาจากการฝกอบรมจากการ

ทางาน (On-the-Job Training) ทาใหสามารถทาอยางอยางมประสทธภาพเพมขน

- 39 -

3. สขภาพอนามยและความแขงแรงของรางกาย (Strength) เปนปจจยเกอหนนใหคน

สามารถทางานไดมากขน หรอมประสทธภาพมากขน ซงปจจยนจะลดลง (ซง

หมายถงสขภาพทถดถอยลง) เมอคนมอายมากขน

4. ความกาวหนาในอาชพ (Progress in Career) รายไดของบคคลขนอยกบอาชพและ

งานททา โดยถาบคลากรมความเจรญกาวหนาในการงานตามอาชพของตนกจะไดรบ

รายไดทสงขนตามลาดบ

5. การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศ (Economic and Social

Development) โดยรายไดของบคคลมแนวโนมทจะสงขนถาระบบเศรษฐกจและสงคม

มความเจรญกาวหนา ดงในประเทศทพฒนาแลวทบคลากรในประเทศนนมกจะม

รายไดและสวสดการการครองชพทสงกวาประเทศทยากจน

การศกษาหนจาลองวงจรชวต (Life-Cycle Models) ของ Chapman (1993) ไดอธบายวา ชวโมง

การทางาน (Hours of Work) รายไดและคาจาง (Earnings) และการฝกอบรม (Training) มผลตอการ

สะสมของทนมนษย (Human Capital Accumulation) โดยท (รปท 2.4)

1. รายได (w) เพมมากขนในชวงทแรงงานยงเปนหนมสาว โดยรายไดจะเพมขนตลอด

อายขย แตเมออายมากขนจนถงวยชรา อาจลดลงเมอเขาใกลวยเกษยณอาย

2. ชวโมงการทางาน (h) จะเพมขนในชวงอายยงนอยและลดลงเรอยๆ เมออายมากขน

แตชวโมงการทางานจะถงจดสงสดอนกอใหเกดรายไดและคาจางถงระดบสงสดใน

ชวงเวลาหนง

3. การศกษาและฝกอบรม (x) จะเกดในชวงอายยงนอยเทานน จากนนกจะลดลง

คอนขางเรวกวาปจจยอน ๆ

4. ทนมนษย (K) จะถกสะสมเรอยๆ ตงแตอายยงนอยและจะเพมขนเรอยๆ ตลอดอาย

แตอตราการสะสมของทนมนษยจะคอยลดลงในชวงปลายชวต

- 40 -

รปท 2.4 ลกษณะพนฐานทนมนษย

K = ทนมนษย

K = ทนมนษย

h = ชวโมงการทางาน

W = รายได

X = การศกษาและการฝกอบรม

ทมา : Chapman (1993)

โดยเมอพจารณาชวงอายจะพบวาเมอเราแบงชวงอายของการทางานเปน 4 ชวง ไดแก

0 - t0 = ชวงแรกๆ ของการทางาน กาหนดใหประมาณ 5 ปแรกของการทางาน หรอ

ถาคดวาเรมทางานเมออาย 21 ป ชวงนคอ อาย 21 – 26 ป

t0 – t1 = ชวงกลางๆ ของการทางาน กาหนดใหประมาณ 28 ป หรอชวงอาย 27 – 50

ป

t1 – t2 = ชวงกอนเกษยณอายการทางาน ประมาณ 5 ป หรอชวงอาย 56 – 60 ป

t2 – T = ชวงอายหลงเกษยณ เปนชวงอาย 60 ปขนไป จนกระทงเสยชวต

เมอพจารณาทละประเดนจะพบวา

ในชวงแรก 5 ปแรกของการทางาน (0 - t0) จะเปนการชวงททนมนษยสะสมเพมมากขน

ซงมาจากทกองคประกอบจะถกสะสมเพมมากขนไมวาจะเปนชวโมงการทางาน (h)

อตราการเพมขน

- 41 -

รายได (w) และการศกษาและฝกอบรม (x) แตจะพบวาการฝกอบรมจะมผลตอการสราง

ทนมนษยถงจดสงสดในชวง 5 ปแรกของการทางานเทานน นอกจากชวงเวลาน การ

ฝกอบรมจะมอตราลดลง

ชวงกลางของการทางาน t0 – t1 ซงจะมระยะเวลาประมาณ 28 ป ชวงนจะเปนชวงททน

มนษยเพมขนสงสด เปนผลมาจากทกองคประกอบกจะเพมสงขนในชวงน ทงรายได (w)

และชวโมงการทางาน (h) คงมแตเพยงการการศกษาและฝกอบรม (X) ทลดนอยลง

ในชวงนเนองจากเมอทางานมากขนและมประสบการณในการทางานเพมมากขน ความ

จาเปนในการฝกอบรมจะนอยลง

ชวงกอนเกษยณ t1 – t2 จะเปนชวงทชวโมงการทางาน (h) ลดนอยลงแตรายไดจะเพม

มากขน เนองจากเปนเงนเดอนทไดรบจากการทางานมานานจนใกลเกษยณ สงผลใหทน

มนษยจะลดนอยลง

ในขณะทชวงหลงเกษยณ t2 – T องคประกอบอนๆ จะหมดลงไมเหลอในชวงน ไมวาจะ

เปนชวโมงการทางาน (h) รายได (w) และการฝกอบรม (x) จะมกแตระดบของทนมนษย

K ทถกสะสมมาตงแตการทางานกนเกษยณอาย โดยเฉพาะทนมนษยทางดาน

ประสบการณ

แนวคดของการพฒนาทนมนษยดงกลาวสะทอนใหเหนไดวา การศกษาและการฝกอบรมเปน

องคประกอบทสาคญของวงจรชวต (Life-Cycle) ตามทไดกลาวมาขางตน

2.2. แนวคด STEP Framework

ดงนนจงเหนไดวา การเพมทกษะและผลตภาพของแรงงานคงไมสามารถทาไดในชวงขามคน แตตองใช

เวลากวาชวงชวตในการพฒนาและปรบปรงโครงสรางระบบการเรยนรตลอดชวต (Life-Long Learning)

World Bank (2010) ไดนาเสนอกรอบความคดของ “บนได 5 ขน” ในการพฒนาทกษะและผลตภาพ

แรงงานผานระบบการเรยนรตลอดชวต (Life-Long Learning) ทมชอเรยกวา “STEP” Framework อน

- 42 -

ยอมาจาก “Skill Toward Employment and Productivity” Framework โดยจาแนกการวเคราะหในแต

ละขนจานวน 5 ขน โดยในกรณของประเทศไทย World Bank (2012) ไดระบถงปญหาและอปสรรคใน

แตละขนดงน

บนไดขนท 1: เรมพฒนาเดกอยางถกตอง (Getting children off to the right start) ทกษะ

ของมนษยควรไดรบการพฒนาตงแตในระดบชนปฐมวย (Early Childhood) โดยจากขอมลพบวา เดก

กอนวยเรยนของไทยมากกวาครงยงอยในสภาวะของการขาดสารไอโอดน (Iodine Deficiency)

โดยเฉพาะในเขตชนบททครอบครวมฐานะยากจน และไมสามารถเขาถงแหลงไอโอดนไดมากพอ ปญหา

การขาดสารไอโอดน นเปนปญหาระดบประเทศทยงไมไดรบการแกไขอยางจรงจง อนจะสงผลทาให

สตปญญาของเดกไทยไมไดรบการพฒนาเทาทควร ซงการดอยการพฒนาในสตปญญานจะสงผลไปส

คณภาพของการศกษาในบนไดขนท 2 ตอไป

บนไดขนท 2: ตองแนใจวาเดกทกคนไดรบการศกษาขนพนฐาน (Ensuring that all

students gain basic skills)โดยภาพรวมแลว ระบบการศกษาไทยประสบความสาเรจในเชงปรมาณ

อนสงเกตไดจากอตราสวนการลงทะเบยนเรยน (Gross Enrollment Rate) ทสงถงรอยละ 100 ในชน

ประถม แตสงทนาเปนหวงกวากคอ “ปญหาทางดานคณภาพการศกษา ซงสะทอนออกมาอยางชดเจน

จากการทดสอบทงในประเทศอยางขอสอบ O-NET และจากตางประเทศอยางขอสอบ PISA ตางกพบ

ผลทสอดคลองกนวา คณภาพการศกษาของเดกไทยถดถอยลงเรอยๆ สวนหนงเกดจากปญหาของเดก

และครอบครวเอง (เชนการขาดสารไอโอดนตามทกลาวไวขางตน) แตสวนใหญตางเกดจากการบรหาร

จดการของโรงเรยน หลกสตรทไมทนสมย รวมไปถงคณภาพของครผสอนดวยเชนกน

บนไดขนท 3: สรางทกษะการทางาน (Building job-relevant skills) สถาบนอดมศกษา

รวมถงสถาบนอาชวะศกษาจาเปนตองมบทบาทในการผลตแรงงานเพอใหมทกษะตรงกบความตองการ

ของนายจาง แตสงทพบกคอ นายจางตางออกมาบนวา นกศกษาทจบมาใหมทางานไมเปน ทกษะไม

ตรงกบความตองการ รวมไปถงยงไมมทกษะทางดานภาษาและทกษะเชงเทคนคทดพอ นอกจากน

- 43 -

นกศกษาสวนใหญยงเลอกทจะเรยนในสาขาสงคมศาสตรอนเปนสาขาจบกนมาลนตลาด (Over-Supply)

ในขณะทสาขาทมความตองการอยางอาชวะศกษาและสาขาทางเทคโนโลยและวศวกรรมกลบมคนเลอก

เรยนนอยอยางนาใจหาย จากการศกษายงพบวา นกศกษาทมโอกาสเรยนในสถาบนอดมศกษายงมา

จากครอบครวทมฐานะดในเขตเมอง ในขณะทนกเรยนทมาจากครอบครวทมฐานะยากจนกลบไมม

โอกาสไดเรยน (หรออาจตองพงพากองทนกยมเพอการศกษา) ซงประเดนนเปนทมาของการเกดปญหา

ความเหลอมลา (Inequality) ตามมา

บนไดขนท 4: สนบสนนทกษะการเปนผประกอบการและสรางนวตกรรม (Encouraging

entrepreneurship and innovation) นอกจากทาหนาทในการผลตบณฑตออกสตลาดแลว ระบบ

อดมศกษาของไทยยงมสวนรวมทนอยมากในการชวยพฒนาทกษะแกผประกอบการ รวมไปถงชวยภาค

ธรกจในการสรางนวตกรรมใหมๆ ซงการขาดการเชอมโยง (Disconnect)ระหวางสถาบนการศกษากบ

ภาคธรกจ จงนามาสปญหาของภาคธรกจทไมสามารถมนวตกรรมใหมๆ ออกสตลาด และยงตองพงพา

จากการจางแรงงานราคาถก ซงสดทายจะเปนอปสรรคตอเนองตามมาถงการทภาคธรกจจะไมให

ความสาคญตอการพฒนาทกษะของแรงงานของตน

บนไดขนท 5: อานวยความสะดวกในการเคลอนยายแรงงานและการจดหางาน

(Facilitating labor mobility and job matching) การพฒนาทกษะแรงงานสามารถเกดขนไดจาก

ระบบทเออใหแรงงานสามารถโยกยายงานหรอหางานทเหมาะสมกบความสามารถของตน ในปจจบน

กระทรวงแรงงานมบทบาทสาคญในการอานวยความสะดวกในเรองดงกลาว โดยทาหนาทจดฝกอบรม

และออกใบรบรองคณวฒของแรงงานทผานการฝกอบรม รวมไปถงการสงมอบแรงงานทมทกษะเหลานน

ออกสตลาดแรงงาน อยางไรกด ทกษะงานบางประเภทอาจจาเปนตองมการออกกฎในการรบรอง

คณภาพ (Quality Assurance) โดยเฉพาะงานประเภททอาจมอนตรายกบผใช เพอทจะใหแนใจวา

แรงงานคนนนมทกษะทถกตองตามงานททาจรง ดงนนภาครฐจงจาเปนตองพฒนาระบบรบรอง

มาตรฐานระดบชาต (National Qualification Framework) อนจะครอบคลมไปถงการสรางระบบทดสอบ

ความสามารถ (Competency Testing) และระบบการรบประกนคณภาพ เพอใหแนใจวาแรงงานนนจะม

- 44 -

ทกษะเพยงพอ และทสาคญ ทกษะดงกลาวไมใชเฉพาะแตเพอตอบสนองความตองการภายในประเทศ

แตยงตองมไวเพอตอบสนองความตองการในระดบภมภาค โดยเฉพาะกบการทประเทศไทยกาลงเขาส

การเปนประชาคมเศรษฐกจอาเซยนอนใกล เพอทจะเปนการสนบสนนการเคลอนยายแรงงานทจะ

เกดขนภายในภมภาค

อยางไรกด โจทยงานศกษาฉบบนจะเนนถงความสาคญของบนไดขนท 3 และขนท 4 เปนสาคญ

เพราะเปนขนทใหความสาคญกบการลงทนมนษยในการศกษาขนพนฐาน (School Age) จนมาถงชวง

วยรน (Youth) และวยทางาน (Working Age) (รปท 9) โดยถงแมวาระบบการศกษาในหองเรยนให

ความสาคญในการสรางทกษะแกผเรยนเปนสาคญกตาม แตคงปฏเสธไมไดวา ระบบการศกษาทดยง

จาเปนตองใหความสาคญกบการเตรยมความพรอมของคนเพอสาหรบเขาสในตลาดแรงงาน ระบบการ

พฒนาการศกษาจากหองเรยนไปสการทางานหรอ School-to-work transition จงเปนบรบทสาคญทม

การศกษามาอยางแพรหลาย

รปท 2.5 Skill toward Employment and Productivity (StEP) Framework

ทมา: World Bank (2010) และ World Bank (2012)

- 45 -

ทงน ทนมนษยสงผลตอการพฒนาผลตภาพแรงงานใน 4 ดานดวยกนไดแก 1) ผลจากแรงงาน

(Worker Effect), 2) ผลจากการจดสรร (Allocative Effect), 3) ผลจากการแพรกระจาย (Diffusion

Effect), และ 4) ผลจากการคนควาวจย (Research Effect) โดย Corvers (1997) ระบวาการพฒนาทน

มนษยสงผลตอผลตภาพแรงงานจากผลกระทบจากแรงงาน (Worker Effect) หรอผลจากผลตภาพของ

ตวเอง (Own-Productivity Effect) และผลจากการจดสรร (Allocative Effect) เปนสาคญ (Cörvers,

1996)

โดยผลจากแรงงาน คอการทแรงงานทไดรบการศกษาหรอการฝกอบรมจะไดรบความรและ

สามารถทจะพฒนาศกยภาพของตวเองใหดขน ซงสามารถทาใหผลตผลในองคกรเพมขน แรงงานทม

การศกษาดขนมแนวโนมทจะสามารถทางานไดอยางมประสทธภาพมากกวาแรงงานทมการศกษาตา

ในขณะท ผลจากการจดสรร (Allocative Effect) ไดแกการทผทไดรบการพฒนาในทนมนษยนอกเหนอ

จะสามารถใชทกษะของตวเองในการทางานไดมากขนแลว ยงรจกในการจดสรรปจจยการผลตอนๆ มา

เพอใชประกอบกบทกษะของตนไดอยางมประสทธภาพมากขน เชน แรงงานทมทกษะจากการศกษายง

สามารถทจะใชเครองคอมพวเตอรมาประกอบกบทกษะในการใชของตนเพอใหเกดประสทธผลในการ

ผลตสงสด เปนตน ซงผลทงสองดานนเปนผลในระดบบคคล (Individual Level) และระดบองคกร (Firm

Level) เปนสาคญ

นอกเหนอจากผลจากแรงงาน (Worker Effect) และผลจากการจดสรรดงทไดกลาวไวขางตนแลว

Nelson and Phelps (1966) ยงอธบายถงการทผทไดรบการศกษาและฝกอบรมจะมแนวโนมทจะเปน

“ผสรางนวตกรรมและความคดสรางสรรคใหมๆ” (Innovators and Creativity) ซงเปนสงทจะเปน

ประโยชนกบบคคลอนๆ ทงภายในองคกรและภายนอกองคกร รวมไปถงประโยชนอนๆ ทจะตกอยกบ

สงคมทจะสามารถนานวตกรรมและความคดสรางสรรคเหลานนไปสรางมลคาเพมในการผลต ในขณะท

ผลจากการคนควาวจย (Research Effect) จะเปนบทบาทของผทสาเรจการศกษาในระดบสงทมทกษะ

ในการเปนนกวจยทจาเปนตองใชทกษะชนสงในการคนควาและประดษฐงานวจยใหมๆ ทมความ

ซบซอน โดยภาคการผลตสามารถนางานวจยนนไปสรางมลคาเพมในสนคา/บรการ คนเหลานไดแก

- 46 -

อาจารยในมหาวทยาลย นกวจยในสถาบนวจยตางๆ รวมถงนกวจยและนกวทยาศาสตรททางานใน

องคกรเอกชน ซงจะเหนไดวาผลกระทบอกสองดานทเหลอนเปนผลกระทบในระดบขององคกร (Firm

Level) และระดบประเทศ (National Level) เปนสาคญ

ประเทศไทยมการจดการศกษาใน 3 รปแบบหลก คอ 1) การศกษาในระบบ, 2) การศกษานอก

ระบบ และ 3) การศกษาตามอธยาศย การศกษาในระบบมสองระดบ คอ การศกษาขนพนฐาน (Basic

Education) ซงจดไมนอยกวา 12 ปกอนระดบอดมศกษา โดยแบงเปน ประถมศกษา 6 ป, มธยมศกษา

ตอนตน 3 ป, และมธยมศกษาตอนปลาย 3 ป

ในชวงระดบมธยมศกษาตอนปลาย ผเรยนสามารถเลอกระหวางการศกษาตอสายสามญ

(General Education) ไดแกในระดบมธยม 4-6 หรอการศกษาตอสายอาชพ (Vocational Education)

ไดแกในระดบ ปวช. และ ปวส. โดยการศกษาภาคบงคบของประเทศไทยนนครอบคลมตงแต ระดบ

ประถมศกษาจนถงมธยมศกษาตอนตนรวมเปนเวลา 9 ป ในปจจบน รฐบาลจดการศกษาโดยไมเสย

คาใชจายเปนระยะเวลา 15 ป ตงแตระดบอนบาลจนถงระดบมธยมศกษาตอนปลาย

โดยอตรารอยละของจานวนนกเรยนตอประชากรในวยเรยนในระดบประถมศกษา มธยมศกษา

ตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย และอดมศกษาอยทรอยละ 104.83, 95.62, 68.14 และ 60.47 ตามลาดบ

สดสวนจานวนนกเรยนมธยมสายสามญศกษาตอสายอาชวศกษาอยท 61:39 และสดสวนจานวนนกเรยน

นกศกษาในสถานศกษารฐบาลตอสถานศกษาเอกชนอยท 81:19

- 47 -

รปท 2.6 โครงสรางการศกษาของประเทศไทย

ทมา: กระทรวงศกษาธการ

อตรารอยละของจานวนนกเรยนตอประชากรในวยเรยน (Gross Enrollment Rate) เปนหนงใน

ตวชวดความสาเรจทางการศกษาของประเทศไทย โดยพบวา อตราดงกลาวมแนวโนมเพมสงขนตลอด

มา โดยเฉพาะในภาคอดมศกษาทมอตราการเพมขนมากกวาในระดบอนๆ ซงสวนนแสดงถงความสาเรจ

ในเชงปรมาณโอกาสในการเรยนตอในระดบอดมศกษาของคนไทย

- 48 -

ตาราง 2.1 อตรารอยละของจานวนนกเรยนตอประชากรในวยเรยน (พ.ศ. 2543 – 2551)

ป 2543 2545 2547 2543 2549 2550 2551 เฉลย 74.12 75.96 80.72 81.82 83.51 83.33 83.11

ปฐมวย 74.93 69.94 74.44 74.95 75.02 73.78 74.01

ปฐมศกษา 103.14 104.77 104.24 104.17 103.47 104.51 104.83

มธยมศกษา 69.70 71.10 78.60 79.96 81.32 81.74 81.94

- ตอนตน 82.70 82.23 92.47 95.45 96.67 96.37 95.62

- ตอนปลาย 57.40 59.82 63.82 63.80 65.77 67.16 68.14

อดมศกษา 39.03 43.81 52.92 55.60 62.50 61.05 60.47

ทมา: กระทรวงศกษาธการ

ในป พ.ศ. 2552 กระทรวงศกษาธการไดมการจดทา "ขอเสนอการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ .ศ.

2552-2561” ทมงเนนใหคนไทยไดเรยนรตลอดชวตอยางมคณภาพ โดยมเปาหมายหลก 3 ประการคอ

1) พฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาและเรยนรของคนไทย

2) เพมโอกาสทางการศกษาและเรยนรอยางทวถงและมคณภาพ และ

3) สงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวนของสงคมในการบรหารและจดการศกษา

การปฏรปการศกษาน มกรอบแนวทางทจะพฒนาระบบการศกษาใน 4 ดาน คอ พฒนาคณภาพคน

ไทยยคใหม พฒนาคณภาพครยคใหม พฒนาคณภาพสถานศกษาและแหลงเรยนรยคใหม และพฒนา

คณภาพการบรหารจดการใหม ทางดานหลกสตรการศกษา ประเทศไทยไดกาหนดหลกสตรการศกษา

ดงน

หลกสตรการศกษาปฐมวย

โดยหลกสตรปฐมวย (Pre-Primary Education) เปนหลกสตรทไมไดอยในระบบการศกษาภาค

บงคบ แตอยในระบบของการเรยนฟร 15 ปของรฐบาล โดยแบงหนวยงานทใหบรการเปน 3 ประเภท

ไดแก 1) ศนยพฒนาการเดกเลก (Child development centers) 2) สถานประกอบการเดกกอนวยเรยน

ทงของรฐและเอกชน ( Preschool classes offered by private schools and public schools) และ 3)

- 49 -

โรงเรยนอนบาลทงของรฐและเอกชน (Formal kindergarten education offered by private and public

schools) โดยใหบรการทงการดแลสขภาพอนามยของเดกกอนวยเรยนไปพรอมกบการเรยนการสอน

โดยในกรณของประเทศไทยพบวา การเรยนรในชวงปฐมวยนจะสงผลตอความพฒนาการในการเรยนตอ

ในชวงปฐมศกษาอยางมนยสาคญ (Laudenbush, et.al.: 1991)

หลกสตรการศกษาขนพนฐาน เปนหลกสตรทใชเปนกรอบและทศทางในการจดทาหลกสตร

สถานศกษา และจดการเรยนการสอนเพอพฒนาเดกและเยาวชนระดบการศกษาขนพนฐานใหมคณภาพดาน

ความร ทกษะทจาเปนพนฐานสาหรบการดารงชวตและแสวงหาความร มงพฒนาผเรยนใหมสมรรถนะหลก

สาคญ 5 ประการ คอ ความสามารถในการสอสาร การคด การแกปญหา การใชทกษะชวต และการใช

เทคโนโลย หลกสตรการศกษาขนพนฐานแบงกลมสาระการเรยนรออกเปน 8 กลม ประกอบดวย ภาษาไทย

คณตศาสตร วทยาศาสตร สงคมศกษา สขศกษาและพลศกษา ศลปะ การงานอาชพและเทคโนโลย และ

ภาษาตางประเทศ

หลกสตรอาชวศกษา เปนการจดการศกษาทจาแนกเปนประเภทวชาทชดเจน มสาขาวชาท

หลากหลาย เชน การพมพ ศลปกรรม ผาและเครองแตงกาย อาหารและโภชนาการ คหกรรมศาสตร การ

โรงแรมและการทองเทยว เทคโนโลยสงทอ เคมสงทอ อตสาหกรรมเสอผาสาเรจรป อเลกทรอนกส

อตสาหกรรมเครองเรอนและตกแตงภายใน เทคนคสถาปตยกรรม เทคโนโลยคอมพวเตอร คอมพวเตอร

ธรกจ การโฆษณาและประชาสมพนธ การจดการธรกจคาปลก เปนตน

หลกสตรอดมศกษา หลกสตรการจดการศกษาในระดบอดมศกษา ขนอยกบสภาสถาบนอดมศกษาแต

ละแหงในการกาหนดหลกสตร ทาใหแตละสถาบนสามารถเลอกหลกสตรการเรยนการสอนทตรงกบความ

ตองการของตวสถาบนและนสตนกศกษา ซงในการจดการศกษาแบงเปนคณะตางๆ แตละคณะมหลกสตร

การศกษาจาแนกเปนประเภท

หลกสตรการศกษานอกระบบ สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

)กศน (.มหลกสตรการศกษาตอเนองทมงเนนการจดการศกษาเพอพฒนาการงานและอาชพระดบพนฐาน

- 50 -

ระดบกงฝมอ และระดบฝมอทสอดคลองกบปญหาและความตองการของกลมเปาหมาย มงใหผเรยนสามารถ

นาความรไปใชไดจรงในชวตประจาวน โดยในปการศกษา 2551 มผลงทะเบยนเรยนการศกษาเพอพฒนา

อาชพกบ กศน .จานวน 680,669 คน และมผสาเรจการศกษาจานวน 633,581 คน

การฝกอบรมฝมอแรงงาน กรมพฒนาฝมอแรงงาน กระทรวงแรงงานมการใหบรการพฒนาฝมอ

แรงงาน เพอแกปญหาการขาดแคลนแรงงานฝมอและพฒนาฝมอแรงงานใหทนกบความตองการของตลาด

โดยใหความสาคญกบสาขาอาชพทขาดแคลนและเปนทตองการของตลาด ซงมการฝกในหลกสตร 3

ประเภท คอ หลกสตรการฝกเตรยมเขาทางาน หลกสตรการฝกยกระดบฝมอ หลกสตรการฝกอาชพเสรม

นอกจากนรฐบาลยงมนโยบายสงเสรมสนบสนนใหภาคเอกชนมสวนรวมพฒนาฝมอแรงงานใหแกแรงงานใน

ระบบการจางงานหรอในสถานประกอบการของตนเอง โดยใชมาตรการจงใจภายใตพระราชบญญตสงเสรม

การพฒนาฝมอแรงงาน พ .ศ. 2545 ซงกาหนดใหภาคเอกชนทดาเนนการพฒนาฝมอลกจางหรอสงลกจางไป

ฝกอบรมภายนอกจะไดรบสทธประโยชนนาคาใชจายมาหกลดหยอนภาษ

นอกจากน ระบบการศกษาไทยยงกาหนดกจกรรมและการสนบสนนอนๆ นอกเหนอจากใน

หลกสตรดงน

1. ในระดบการศกษาขนพนฐาน ขนอาชวศกษา และขนอดมศกษา นอกเหนอจากการ

เรยนการสอนตามสาระการเรยนรหรอหลกสตรหลกทกาหนดแลว ยงมชวโมงของวชา

เลอก กจกรรมพฒนาผเรยน หรอชวโมงชมรมตาง ๆ ใหผเรยนไดเลอกเรยนไดตาม

ความสนใจหรอความถนดได

2. ความรวมมอผลตกาลงคนดานอาชวศกษาเพอตอบสนองภาคการผลตและบรการใน

สาขาบรการสขภาพ การทองเทยว ปโตรเคม อญมณ การบรหารจดการขนสงสนคา

และพาณชย

3. การสนบสนนและเผยแพรผลงานของผเรยนทเกยวของกบเศรษฐกจสรางสรรค เชน การ

จดงานศลปหตถกรรมนกเรยนนกศกษาทงในสวนกลางและภมภาค การจดกจกรรม

- 51 -

ประกวดสงประดษฐคนรนใหม โครงงานวทยาศาสตร การจดงานมหกรรมผลงาน

นวตกรรม เทคโนโลย สงประดษฐเพอการศกษา การจดงานแขงขนหนยนตอาชวศกษา

นอกจากระบบการศกษาโดยทวไปแลว ประเทศไทยยงไดมการจดตงหนวยงานทเกยวของกบการพฒนา

องคความร การเรยนรอยางสรางสรรคเพอผลกดนประเทศไทยใหเปนสงคมแหงการเรยนร อาทเชน

สานกงาสานกงานบรหารและพฒนาองคความร หรอ สบร. เปนองคกรการเรยนรขนาดใหญ

ทสนบสนนและสงเสรมใหประชาชนมโอกาสเขาถงความรในสาขาตางๆ เปนองคกรนาในการ

ผลกดนสงคมไทยใหเปนสงคมแหงการเรยนร ดวยการใชความคดสรางสรรคทาสนคาและ

บรการใหเกดความแตกตาง

อทยานการเรยนร หรอ TK Park เปนแหลงการเรยนรทเนนสงเสรมใหเดกและเยาวชนมนสย

รกการอาน และแสวงหาความรและการเรยนรอยางสรางสรรค ภายใตบรรยากาศการเรยนรท

ทนสมยในรปแบบ “หองสมดมชวต” โดยสงเสรมใหเยาวชนมโอกาสพฒนาแลกเปลยน และ

แสดงผลงานทมความคดสรางสรรค พรอมทงสงเสรมผมความสามารถพเศษ

ศนยสรางสรรคงานออกแบบ (TCDC) เปนศนยกลางถายทอดความรสาขาตางๆ โดยใช

นวตกรรมใหมในการเลาเรองราวของชนชาต วถชวต ภมปญญา และเศรษฐกจไทยใน

รปแบบมชวตทสามารถจดประกายความอยากร การตงคาถาม และปฏสมพนธระหวาง

นทรรศการกบผชม เพอเกดทกษะการเรยนรดวยตนเอง สรางประโยชนทางเศรษฐกจ และ

พฒนาประเทศโดยรวม

ระบบการเรยนรตลอดชวตมความสาคญเปนอยางมากตอการพฒนาทกษะและทนมนษยในประเทศไทย

ทงน ในการวเคราะหถงความเชอมโยงดงกลาว จาเปนตองมขอมลทครอบคลมและมวธการวเคราะหท

เชอถอไดตามหลกการทางสถต โดยการวเคราะหดงกลาวจะนาเสนอในบทตอๆ ไป

- 52 -

บทท 3 โครงสรางการจางงานของภาคอตสาหกรรมไทย

จากทกลาวไวในบทนา งานศกษาวจยชนนจะเนนวเคราะหขอมลในภาคอตสาหกรรม โดยจะทา

การประมาณการถงความสาคญของคณภาพทนมนษยตอผลตภาพแรงงานของแตละบรษท ซงการ

วเคราะหดงกลาวเปนเนนการวเคราะหอปสงคแรงงาน (Labor Demand) เปนสาคญ อยางไรกด ในบท

นจะเรมตนจากการวเคราะหอปทานแรงงาน (Labor Supply) โดยใชขอมลดบจากการสารวจภาวะการ

ทางานของประชากรไทยระหวางป 2550 ถงป 2554 ของสานกงานสถตแหงชาต โดยเรมจากการ

วเคราะหในระดบประเทศกอนเพอใหเหนภาพรวมของกาลงแรงงาน แลวคอยวเคราะหเจาะลกมาใน

ระดบอตสาหกรรมการผลตตอไป

3.1. อปทานแรงงานโดยรวม

โดยภาพรวมพบวา ประชากรไทยทอยในกาลงแรงงานมแนวโนมเพมขนทกป โดยมการเปลยนแปลง

เปนสองลกษณะ คอ ในชวงเวลาระหวางป 2550 ถงป 2552 กาลงแรงงานไทยมการปรบตวเพมขนใน

อตราทเพมขน โดยในป 2550 มกาลงแรงงานทงสน 36,942,000 คน เพมขนเปน 38,426,800 คน ในป

2552 มผทมงานทาทงสน 37,706,300 คน เพมขนเปน 38,329,500 คน ในป 2554 หรอคดเปนอตรา

เพมขนรอยละ 1.65 ซงมคาตากวาอตราการเพมขนของผมงานทาในชวงระหวางป 2550 ถง ป 2552

เมอพจารณาผทอยในกาลงแรงงานโดยจาแนกตามเพศ พบวา ในป 2554 กาลงแรงงานสวนใหญ

จะเปนเพศชายมากกวาเพศหญง โดยมแรงงานเพศชายคดเปนรอยละ 54.12 และเพศหญงคดเปนรอย

ละ 45.88 เมอเปรยบเทยบการเปลยนแปลงในชวง 5 ปทผานมา พบวา กาลงแรงงานทงเพศชายและ

เพศหญงในภาพรวมมแนวโนมเพมขนทกป โดยกาลงแรงงานเพศชายมอตราการเพมขนคดเปนรอยละ

0.05 และกาลงแรงงานเพศหญงคดเปนรอยละ 0.06

- 53 -

เมอพจารณาผทอยในกาลงแรงงานโดยจาแนกตามกลมอาย พบวา ในป 2554 ประเทศไทยม

กาลงแรงงานในกลมอาย 30-35 ปมากทสดคดเปนรอยละ 25.12 รองลงมาเปนกลมอาย 40-49 ปคดเปน

รอยละ 24.99 กลมอาย 20-29 ปคดเปนรอยละ 20.93 กลมอาย 50-59 ปคดเปนรอยละ 17.71 กลมอาย

60 ปขนไปคดเปนรอยละ 7.97 และกลมสดทายเปนกลมอาย 15-19 ปคดเปนรอยละ 3.27 ตามลาดบ

เมอเปรยบเทยบการเปลยนแปลงในชวง 5 ปทผานมา ผทอยในกาลงแรงงานในกลมอาย 30-39 ปและ

กลมอาย 40-49 ป มแนวโนมเพมขนมากทสด โดยคดเปนอตราเพมขนรอยละ 25.12 และ 24.95

ตามลาดบ ในขณะทแรงงานในกลมอาย 15-19 ป มแนวโนมลดลงมากทสดคดเปนอตราลดลงรอยละ

12.32

เมอพจารณาผอยในกาลงแรงงานโดยจาแนกตามระดบการศกษาทสาเรจพบวา ในป พ.ศ. 2554

แรงงานสวนใหญเปนผจบการศกษาระดบประถมศกษาและตากวาประถมศกษามจานวนทงสน

19,393,223 คนหรอคดเปนรอยละ 52.63 รองลงมาคอ ผจบการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน (รอย

ละ 16.94) ผจบการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย (รอยละ 11.24) ผจบการศกษาระดบปรญญาตร

(รอยละ 10.17) ผจบการศกษาในระดบ ปวส. และอนปรญญา (รอยละ 5.42) และผจบการศกษาระดบ

ปวช. (รอยละ 3.6) ซงจากการเปรยบเทยบพบวา แรงงานทจบการศกษาระดบประถมศกษาและตากวา

ประถมศกษามแนวโนมลดลงทกป ในขณะเดยวกนแรงงานทจบการศกษาระดบมธยมศกษาและระดบ

ปรญญาตรขนไปกลบมแนวโนมเพมขน อยางไรกตาม แรงงานทจบการศกษาในระดบ ปวช. และปวส.

และอนปรญญาถงแมจะมแนวโนมเพมขนทกป แตแรงงานในกลมดงกลาวยงคงมจานวนนอยกวากลมท

จบมธยมศกษาและระดบปรญญาตรขนไป

เมอพจารณาผทอยในกาลงแรงงานโดยจาแนกตามลกษณะทางกจกรรมทางเศรษฐกจทสาคญ

พบวา ในป 2554 แรงงานททางานอยในภาคการบรการและการคามจานวนมากทสด โดยเฉลยทรอยละ

47.36 รองลงมาคอ ภาคเกษตรกรรม (รอยละ 38.85) และภาคการผลต (รอยละ 13.79) เมอ

เปรยบเทยบการเปลยนแปลงในชวง 5 ปทผานมา พบวา จานวนแรงงานในภาคบรการและการคาม

แนวโนมเพมขนอยางตอเนองทกป

- 54 -

ตาราง 3.1 กาลงแรงงานจาแนกตามเพศ อาย การศกษาและกจกรรมทางเศรษฐกจ 2550 2551 2552 2553 2554

กาลงแรงงาน 36,942,000 37,700,400 38,426,800 38,643,500 38,793,000จานวนผมงานทา 36,249,500 37,016,600 37,706,300 38,037,300 38,329,500อตราการวางงาน 1.4 1.4 1.5 1 0.7

จาแนกตามเพศ (คน) ชาย 20,073,225 20,469,000 20,874,900 20,981,800 21,063,300หญง 16,868,800 17,231,400 17,551,900 17,661,700 17,858,250

จาแนกตามอาย (คน) 15-19 1,451,000 1,438,500 1,426,775 1,359,270 1,272,27520-29 8,275,235 8,348,515 8,329,578 8,234,493 8,145,94830-39 9,810,635 9,858,313 9,872,618 9,803,465 9,778,51340-49 9,072,150 9,301,025 9,524,975 9,615,995 9,728,55050-59 5,674,750 5,997,150 6,318,050 6,591,028 6,894,175

60 ปขนไป 2,658,225 2,756,875 2,954,800 3,039,250 3,102,050จาแนกตามระดบการศกษา ประถมศกษาและตากวา 20,146,185 20,165,895 20,109,663 19,744,483 19,393,223มธยมศกษาตอนตน 5,459,463 5,764,433 5,948,330 6,086,800 6,241,843มธยมศกษาตอนปลาย 3,404,245 3,624,793 3,816,078 4,017,545 4,140,913

ปวช. 1,206,725 1,227,295 1,319,405 1,320,943 1,325,628ปวส.และอนปรญญา 1,642,240 1,748,858 1,842,178 1,917,488 1,998,235ปรญญาตรขนไป 2,890,905 3,115,303 3,349,083 3,484,795 3,746,625

จาแนกตามลกษณะกจกรรมทางเศรษฐกจ (คน) ภาคเกษตรกรรม 14,369,100 14,757,000 14,743,700 14,587,700 14,933,100ภาคการผลต 5,619,200 5,453,300 5,373,900 5,349,600 5,301,400

ภาคการบรการและการคา 16,200,896 16,767,537 17,563,709 18,075,050 18,202,210ทมา : ขอมลการสารวจภาวะการทางานของประชากร (รอบ 3), สานกงานสถตแหงชาต

- 55 -

3.2. ภาพรวมโครงสรางการจางงานในภาคอตสาหกรรม

ในรอบ 5 ปทผานมา จานวนผททางานในภาคอตสาหกรรมการผลตมแนวโนมชะลอตวลงอยางตอเนอง

โดยในป 2554 แรงงานในภาคการผลตมจานวนลดลงเหลอ 5,301,400 คน เมอเทยบกบป 2550 ซงม

จานวนแรงงานในภาคการผลตทงสน 5,619,200 คน หรอคดเปนอตราลดลงรอยละ 5.66

เมอพจารณาผททางานอยในภาคอตสาหกรรมการผลตโดยจาแนกตามเพศ พบวา ในป 2554

แรงงานสวนใหญททางานในภาคการผลตจะเปนแรงงานเพศหญงคดเปนรอยละ 51.63 ระดบการศกษา

สวนใหญเปนผจบการศกษาระดบประถมศกษาและตากวาประถมศกษาคดเปนรอยละ 41.56 รองลงมา

เปนผทจบการศกษาในระดบมธยมศกษาตอนตน (รอยละ 22.97) ระดบมธยมศกษาตอนปลาย (รอยละ

15.32) ระดบปรญญาตรขนไป (รอยละ 7.93) ระดบปวส. และอนปรญญา (รอยละ 7.54) และระดบปวช.

(รอยละ 4.69) ตามลาดบ อยางไรกตามในรอบ 5 ปทผานมา พบวา แรงงานทจบการศกษาระดบ

ประถมศกษาและตากวาประถมศกษามแนวโนมลดลงอยางตอเนองทกป ในขณะเดยวกนแรงงานในกลม

ทจบการศกษาระดบมธยมศกษา ปวส. และอนปรญญากลบมจานวนเพมมากขน

เมอพจารณาผทอยในภาคอตสาหกรรมการผลตโดยจาแนกตามสถานภาพการทางาน พบวา ในป

2554 ผทางานสวนใหญในภาคการผลตมสถานภาพการทางานเปนลกจางมากทสดโดยมจานวนทงสน

4,119,270 คน ประกอบไปดวยลกจางเอกชน (รอยละ 77.36) และลกจางรฐบาล (รอยละ 0.34)

รองลงมาเปนผททางานสวนตว (รอยละ 13.87) ทางานใหครอบครวโดยไมไดรบคาจาง (รอยละ 5.99)

และเปนนายจาง (รอยละ 2.1) อยางไรกตามในรอบ 5 ปทผานมา แรงงานในภาคการผลตทมสถานภาพ

การทางานเปนผททางานสวนตวและชวยธรกจครอบครวโดยไมไดรบคาจางมแนวโนมเพมขนทกป

ในดานตาแหนงงานพบวา แรงงานสวนใหญ (รอยละ 38) เปนผปฏบตงานดานความสามารถทาง

ฝมอ รองลงมาไดแกผปฏบตการโรงงานและเครองจกร ในขณะทบางสวนเปนแรงงานภาคบรการท

เกยวของกบอตสาหกรรมการผลต เชนอาชพขนพนฐานตางๆ ในดายการขาย (รอยละ 10)

- 56 -

รปท 3.1 แรงงานในภาคอตสาหกรรมจาแนกตามตาแหนงงาน

ทมา: วเคราะหจากขอมลการสารวจกาลงแรงงาน พ.ศ.2554 สานกงานสถตแหงชาต

- 57 -

ตาราง 3.2 กาลงแรงงานในภาคการผลตจาแนกตามเพศ การศกษาและสถานภาพการทางาน

พ.ศ. 2550 2551 2552 2553 2554

กาลงแรงงาน 5,619,200 5,453,300 5,373,900 5,349,600 5,301,400

จาแนกตามเพศ (คน)

ชาย 2,640,740 2,524,985 2,525,908 2,578,390 2,564,440

หญง 2,978,488 2,928,280 2,847,998 2,771,223 2,736,928

จาแนกตามระดบการศกษา (คน)

ประถมศกษาและตากวา 2,487,525 2,427,490 2,369,035 2,290,030 2,119,240

มธยมศกษาตอนตน 1,186,828 1,158,423 1,090,705 1,113,603 1,171,433

มธยมศกษาตอนปลาย 766,790 724,320 714,860 729,368 781,135

ปวช. 294,380 235,535 267,555 241,750 239,343

ปวส.และอนปรญญา 335,645 333,938 339,365 367,218 384,275

ปรญญาตรขนไป 395,735 376,515 399,123 398,450 404,333

จาแนกตามสถานภาพ

นายจาง 141,823 125,013 133,163 129,345 111,443

ลกจางรฐบาล 17,833 16,335 19,653 22,030 18,118

ลกจางเอกชน 4,459,493 4,269,898 4,109,880 4,145,945 4,101,153

ทางานสวนตว 680,390 716,123 768,760 715,680 735,375

ชวยธรกจครอบครว 298,838 298,983 320,250 321,528 317,343

การรวมกลม 20,853 26,915 22,205 15,083 17,935

ทมา : ขอมลการสารวจภาวะการทางานของประชากร (รอบ 3) สานกงานสถตแหงชาต

- 58 -

3.3 ภาพรวมโครงสรางการจางงานใน 8 กลมอตสาหกรรม

เพอการเหนภาพรวมโครงสรางการจางงานในภาคการผลตไดอยางชดเจนมากยงขน และสอดคลองกบ

ขอมลรายบรษททจะทาการวเคราะหในสวนตอไป จากการวเคราะหขอมลการสารวจแรงงานจาแนกเปน

8 กลมอตสาหกรรม ไดแก อาหาร สงทอ เครองนงหม ยางและพลาสตก เครองจกรและอปกรณ

เครองใชไฟฟา ชนสวนยานยนตและเฟอรนเจอร ตามลาดบ พบวาแรงงานไทยสวนใหญทางานอยใน

อตสาหกรรมอาหารมากทสดคดเปนรอยละ 36.10 รองลงมาเปนอตสาหกรรมเครองใชไฟฟา คดเปนรอย

ละ 15.77 อตสาหกรรมเครองนงหมคดเปนรอยละ 14.84 อตสาหกรรมยางและพลาสตกคดเปนรอยละ

8.32 อตสาหกรรมสงทอคดเปนรอยละ 7.36 อตสาหกรรมชนสวนยานยนตคดเปนรอยละ 6.95

อตสาหกรรมเครองจกรและอปกรณคดเปนรอยละ 5.76 สวนทเหลอทางานอยในอตสาหกรรม

เฟอรนเจอรคดเปนรอยละ 4.90

เมอพจารณาแรงงานตามลกษณะทางเพศในแตละอตสาหกรรมพบวา แรงงานททางานใน

อตสาหกรรมอาหารประกอบไปดวยแรงงานเพศชายรอยละ 44.02 และแรงงานเพศหญงรอยละ 55.98

สวนในอตสาหกรรมสงทอประกอบไปดวยแรงงานเพศชายรอยละ 35.93 อตสาหกรรมเครองนงหม

ประกอบไปดวยแรงงานเพศชายรอยละ 19.05 ในสวนอตสาหกรรมยางและพลาสตกประกอบไปดวย

แรงงานเพศชาย รอยละ 51.24 อตสาหกรรมเครองจกรและอปกรณประกอบไปดวยแรงงานเพศชายคด

เปนรอยละ 52.85 ในสวนอตสาหกรรมเครองใชไฟฟาประกอบไปดวยแรงงานเพศชายรอยละ 26.89 ใน

สวนอตสาหกรรมชนสวนยานยนตประกอบไปดวยแรงงานเพศชายคดเปนรอยละ 73 และใน

อตสาหกรรมเฟอรนเจอรประกอบไปดวยแรงงานเพศชายคดเปนรอยละ 64.18

เมอพจารณาแรงงานโดยจาแนกตามกลมอายและแยกวเคราะหออกเปน 8 อตสาหกรรมจะชวยให

เหนภาพรวมในแตละอตสาหกรรมไดอยางชดเจนมากยงขน ดงตอไปน

- 59 -

อตสาหกรรมอาหาร

แรงงานสวนใหญจะอยในกลมอาย 30-39 ปมากทสดโดยคดเปนรอยละ 32.61 รองลงมาเปนกลมอาย

20-29 ป (รอยละ 28.19) กลมอาย 40-49 ป (รอยละ 20.56) กลมอาย 50-59 ป (รอยละ 10.23) กลม

อาย 15-19 ป (รอยละ 5.57) ทเหลออยในกลมอาย 60 ปขนไปคดเปนรอยละ 2.84 แรงงานสวนใหญ

เปนผทจบการศกษาระดบประถมศกษามากทสดโดยคดเปนรอยละ 50.24 รองลงมาเปนผจบการศกษา

ระดบมธยมศกษา (รอยละ 18.50) ระดบมธยมศกษาตอนปลาย (รอยละ 8.81) ระดบปรญญาตรขนไป

(รอยละ 7.26) ไมจบการศกษาและตากวาประถมศกษา 214 คน (รอยละ 7.22) ตามลาดบ แรงงานสวน

ใหญประกอบอาชพเปนผปฏบตงานดานความสามารถทางฝมอมากทสด (รอยละ 34.57) รองลงมาคอ ผ

ประกอบอาชพขนพนฐานตางๆ ในดานการขาย (รอยละ 24.14) ผปฏบตการโรงงานและเครองจกร

(รอยละ 23.87) ผประกอบวชาชพชางเทคนคสาขาตางๆ (รอยละ 7.22) เสมยน (รอยละ 6.55)

ตามลาดบ

อตสาหกรรมสงทอ

แรงงานสวนใหญอยในกลมอาย 30-39 ปมากทสด (รอยละ 34.27) รองลงมาเปนกลมอาย 40-45 (รอย

ละ 26.32) กลมอาย 20-29 ป (รอยละ 22.35) กลมอาย 50-59 ป (รอยละ 8.77) กลมอาย 60 ปขน(รอย

ละ 4.3) ทเหลออยในกลมอาย 15-19 ป หรอคดเปนรอยละ 3.97 ตามลาดบ

แรงงานสวนใหญเปนผทจบการศกษาระดบประถมศกษามากทสด (รอยละ 49.34) รองลงมาเปน

ผจบการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน (รอยละ 21.19) ระดบมธยมศกษาตอนปลาย (รอยละ 11.92)

ระดบปรญญาตร (รอยละ 4.80) ตามลาดบ โดยแรงงานสวนใหญประกอบอาชพเปนผปฏบตการ

โรงงานและเครองจกรมากทสด (รอยละ 42.55) รองลงมาคอ ผปฏบตงานดานความสามารถทางฝมอ

(รอยละ 33.61) ผประกอบวชาชพชางเทคนคสาขาตางๆ (รอยละ 8.44) ตามลาดบ

- 60 -

อตสาหกรรมเครองนงหม

แรงงานสวนใหญอยในกลมอาย 30-39 ปมากทสดโดยคดเปนรอยละ 37.60 รองลงมาเปนกลมอาย 20-

29 ป (รอยละ 28.49) กลมอาย 40-49 ป (รอยละ 22) และกลมอาย 50-59 ป (รอยละ 5.99) ตามลาดบ

โดยแรงงานสวนใหญเปนผทจบการศกษาระดบประถมศกษามากทสด (รอยละ 49.34) รองลงมาเปนผ

จบการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน (รอยละ 25.37) ระดบมธยมศกษาตอนปลาย (รอยละ 14.12)

โดยแรงงานสวนใหญประกอบอาชพเปนผปฏบตงานดานความสามารถทางฝมอมากทสด (รอยละ

50.57) รองลงมาคอ ผปฏบตการโรงงานและเครองจกร (รอยละ 35.06)

อตสาหกรรมยางและพลาสตก

แรงงานสวนใหญอยในกลมอาย 30-39 ปมากทสด (รอยละ 37.19) รองลงมาเปนกลมอาย 20-29 ป

(รอยละ 18.59) และกลมอาย 15-19 ป (รอยละ 3.81) ตามลาดบ โดยแรงงานสวนใหญเปนผทจบ

การศกษาระดบประถมศกษา (รอยละ 35.58) รองลงมาเปนผจบการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน

(รอยละ 25.33) ระดบมธยมศกษาตอนปลาย (รอยละ 13.62) ตามลาดบ โดยแรงงานสวนใหญประกอบ

อาชพเปนผปฏบตการโรงงานและเครองจกร (รอยละ 53.44) รองลงมาคอ ผประกอบอาชพขนพนฐาน

ตางๆ (รอยละ 18.30) ผประกอบวชาชพชางเทคนคสาขาตางๆ (รอยละ 10.83) และ เสมยน (รอยละ

7.76) ตามลาดบ

อตสาหกรรมเครองจกรและอปกรณ

แรงงานสวนใหญอยในกลมอาย 30-39 ปมากทสดโดยคดเปนรอยละ 42.71 รองลงมาเปนกลมอาย 20-

29 ป (รอยละ 35.10) กลมอาย 40-49 ป (รอยละ 15.86) ตามลาดบ โดยแรงงานสวนใหญเปนผทจบ

การศกษาระดบมธยมศกษาตอนตนมากทสด (รอยละ 28.33) รองลงมาเปนผจบการศกษาระดบ

มธยมศกษาตอนปลาย (รอยละ 23.47) และ ระดบประถมศกษา (รอยละ 17.76) แรงงานสวนใหญ

ประกอบอาชพเปนผปฏบตการโรงงานและเครองจกร (รอยละ 52.01) รองลงมาคอ ผปฏบตงานดาน

- 61 -

ความสามารถทางฝมอ (รอยละ 18.18) ผประกอบวชาชพชางเทคนคสาขาตางๆ (รอยละ 15.22)

ตามลาดบ

อตสาหกรรมเครองใชไฟฟา

แรงงานสวนใหญอยในกลมอาย 20-29 ปมากทสด (รอยละ 46.68) รองลงมาเปนกลมอาย 30-39 ป

(รอยละ 36.63) กลมอาย 40-49 ป (รอยละ 11.44) และ กลมอาย 15-19 ป (รอยละ 3.86) ตามลาดบ

โดย แรงงานสวนใหญเปนผทจบการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน (รอยละ 29.52) รองลงมาเปนผจบ

การศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลายรอยละ 27.05 ระดบปวส. และอนปรญญารอยละ 11.98 ระดบ

ปรญญาตรขนไปรอยละ 11.82 ระดบประถมศกษา รอยละ 9.97 ระดบปวช. 117 คน โดยแรงงานสวน

ใหญประกอบอาชพเปนผปฏบตการโรงงานและเครองจกร (รอยละ 68.01) รองลงมาคอ ผประกอบ

วชาชพชางเทคนคสาขาตางๆ (รอยละ 13.06) ผประกอบอาชพขนพนฐานตางๆ ในดานการขาย (รอย

ละ 5.64)

อตสาหกรรมชนสวนยานยนต

แรงงานสวนใหญอยในกลมอาย 20-29 ปมากทสด โดยเฉลยทงป 2551 ประมาณ 278 คน หรอคดเปน

รอยละ 48.77 รองลงมาเปนกลมอาย 30-39 ป 195 คน หรอคดเปนรอยละ 34.21 กลมอาย 40-49 ป 69

คน หรอคดเปนรอยละ 12.11 กลมอาย 50-59 ป 16 คน หรอคดเปนรอยละ 2.81 กลมอาย 15-19 ป 10

คน หรอเปนรอยละ 1.75 ทเหลออยในกลมอาย 60 ปขนไป 2 คน หรอคดเปนรอยละ 0.35

แรงงานสวนใหญเปนผทจบการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลายมากทสด โดยเฉลยทงป 2551

ประมาณ 132 คน หรอคดเปนรอยละ 23.16 รองลงมาเปนผจบการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน 122

คน หรอคดเปนรอยละ 21.40 ระดบประถมศกษา 107 คน หรอคดเปนรอยละ 18.77 ระดบปวส. และ

อนปรญญา 90 คน หรอคดเปนรอยละ 15.79 ระดบปรญญาตรขนไป 68 คน หรอคดเปนรอยละ 11.93

ระดบปวช. 42 คน หรอคดเปนรอยละ 7.37 การศกษาอนๆ 8 คน หรอคดเปนรอยละ 1.4 ทเหลอเปนผ

ไมจบการศกษาและตากวาประถมศกษา 1 คน หรอคดเปนรอยละ 0.18

- 62 -

แรงงานสวนใหญประกอบอาชพเปนผปฏบตการโรงงานและเครองจกรมากทสด โดยเฉลยทงป

2551 ประมาณ 319 คน หรอคดเปนรอยละ 55.96 รองลงมาคอ ผประกอบอาชพชางเทคนคสาขาตางๆ

85 คน หรอคดเปนรอยละ 14.91 ผปฏบตงานดานความสามารถทางฝมอ 65 คน หรอคดเปนรอยละ

11.40 เสมยน 41 คน หรอคดเปนรอยละ 7.19 ผประกอบอาชพขนพนฐานตางๆ ในดานการขาย 27 คน

หรอคดเปนรอยละ 4.74 ผบญญตกฎหมายและขาราชการอาวโส 15 คน หรอคดเปนรอยละ 2.63 ผ

ประกอบวชาชพดานตางๆ 15 คน หรอคดเปนรอยละ 2.63 พนกงานบรการและพนกงานในรานคา 2

คน หรอคดเปนรอยละ 0.35 ทเหลอเปนผประกอบอาชพทไมไดจาแนกไวในหมวดอนๆ 1 คน หรอคด

เปนรอยละ 0.18 เนองจากแรงงานในอตสาหกรรมชนสวนยานยนตเปนแรงงานชายเสยสวนใหญ และ

เปนแรงงานทมอายนอย ประกอบกบการทอตสาหกรรมนสามารถสรางรายไดไดสงเมอเปรยบเทยบกบ

อตสาหกรรมอน จงสงผลใหผลตภาพแรงงานในอตสาหกรรมนอยในระดบสง (ซงจะอธบายผลไวในบท

ตอไป)

อตสาหกรรมเฟอรนเจอร

แรงงานสวนใหญอยในกลมอาย 20-29 ป (รอยละ 32.09) รองลงมาเปนกลมอาย 30-39 ป (รอย

ละ 31.09) และกลมอาย 40-49 ป (รอยละ 22.39) ตามลาดบ แรงงานสวนใหญเปนผทจบการศกษา

ระดบประถมศกษา (รอยละ 48.76) รองลงมาเปนผจบการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน (รอยละ

22.89) ระดบมธยมศกษาตอนปลาย (รอยละ 11.44) และ ระดบปวช. (รอยละ 3.98) ตามลาดบ โดยท

แรงงานสวนใหญประกอบอาชพเปนผปฏบตงานดานความสามารถทางฝมอ (รอยละ 54.73) รองลงมา

คอ ผปฏบตการโรงงานและเครองจกร (รอยละ 29.35) และ เสมยน (รอยละ 5.47) ตามลาดบ

ในดานประสบการณทางาน พบวาแรงงานในอตสาหกรรมสงทอมประสบการณในการทางาน

สงสด โดยเฉลยคดเปน 23.05 ป รองลงมาคอ แรงงานในอตสาหกรรมอาหาร 21.56 ป อตสาหกรรม

เฟอรนเจอร 20.62 ป อตสาหกรรมเครองนงหม 20.24 ป อตสาหกรรมยางและพลาสตก 17.93 ป

อตสาหกรรมเครองจกรและอปกรณ 16.08 ป อตสาหกรรมชนสวนยานยนต 14.65 ป และอตสาหกรรม

เครองใชไฟฟา 13.55 ป ตามลาดบ

- 63 -

ในดานคาจางพบวา แรงงานในอตสาหกรรมชนสวนยานยนตไดรบคาจางเฉลยสงสดคดเปน

9,810 บาทตอเดอน รองลงมาคอ แรงงานในอตสาหกรรมเครองจกรและอปกรณ 9,351 บาทตอเดอน

อตสาหกรรมเครองใชไฟฟา 9,028 บาทตอเดอน อตสาหกรรมสงทอ 7,856 บาทตอเดอน อตสาหกรรม

ยางและพลาสตก 7,649 บาทตอเดอน อตสาหกรรมเครองนงหม 7,352 บาทตอเดอน อตสาหกรรม

เฟอรนเจอร 6,986 บาทตอเดอน และอตสาหกรรมอาหารซงเปนอตสาหกรรมทไดรบคาจางเฉลยตาสด

คอ 6,439 บาทตอเดอน

โดยภาพรวมจะเหนไดวา แรงงานในภาคอตสาหกรรมการผลตของไทยมระดบการศกษาทไมคอย

สงนกโดยสวนใหญอยในระดบประถมศกษาและมธยมศกษาตอนตน ในขณะทแรงงานในระดบอาชวะยง

มสดสวนของการจางงานนอยเมอเปรยบเทยบกบระดบการศกษาอนๆ ในขณะทโดยสวนใหญอยใน

สถานะของการเปนลกจางเอกชน แรงงานในภาคอตสาหกรรมนโดยเฉลยจะมคาจางทตากวาคาจาง

เฉลยของคนในประเทศคอ 11,184 บาทตอเดอน

- 64 -

บทท 4

ทนมนษยกบผลตภาพแรงงาน

งานศกษานใชขอมลสารวจรายบรษท (Firm-Level Survey) ทมชอวา “การสารวจผลตภาพและ

บรรยากาศการลงทน (Productivity and Investment Climate Survey หรอขอมล PICS) ซงเปนการ

สารวจรายบรษททไดดาเนนการโดยธนาคารโลก (The World Bank) รวมกบสานกงานคณะกรรมการ

พฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สภาพฒน) โดยเปนการสารวจ ระหวางเดอนเมษายนถงเดอน

พฤศจกายน ค.ศ.2007 (PICS 2007) จานวน 1,043 บรษท ครอบคลมทกภมภาคในประเทศไทยใน 8

อตสาหกรรมไดแก อตสาหกรรมอาหารแปรรป (food processing), อตสาหกรรมสงทอ (textiles),

อตสาหกรรมเครองนงหม (garments), อตสาหกรรมชนสวนยานยนต (automobile components),

อตสาหกรรมเครองใชไฟฟาและอปกรณไฟฟา (electronic components and electrical appliances),

อตสาหกรรมยางและพลาสตก(rubber and plastics), อตสาหกรรมเฟอรนเจอร (furniture) และ

อตสาหกรรมเครองจกรและอปกรณ (machinery and equipment)

ซงแนนอนวา ในแตละภาคอตสาหกรรมจะมโครงสรางการผลตทแตกตางกน อนสะทอนถงความ

ตองการแรงงานทงในเชงปรมาณและเชงคณภาพทแตกตางกน โดยในภาคผนวกจะอธบายถงหวงโซ

มลคาและโครงสรางการผลตในแตละภาคอตสาหกรรม

เมอเปรยบเทยบกบขอมลรายบรษทอนๆ ทมการสารวจในประเทศไทย เชน ขอมลการสารวจ

อตสาหกรรมของกระทรวงอตสาหกรรม หรอขอมล Industrial Census ของสานกงานสถตแหงชาตแลว

ขอมลสารวจผลตภาพและบรรยากาศการลงทนของธนาคารโลกนจะครอบคลมประเดนทางดานทน

มนษยของบรษทมากกวาขอมลการสารวจอตสาหกรรมประเภทอนๆ เพราะเปนขอมลทลงลกไปถงระดบ

ทนมนษยขององคกรนนๆ ในแตละตาแหนงงาน เชน วฒการศกษา ประสบการณทางาน การฝกอบรม

แรงงาน ตาแหนงงาน เปนตน ซงเปนขอมลทเหมาะสมทจะนามาศกษากบโจทยวจยชนน

- 65 -

ดงนนการวเคราะหในขอมลชดนจงมทงขอดและขอเสย ในดานขอดกคอ ขอมลดงกลาวเปนการ

วเคราะหในระดบบรษทซงเปนตวแทนของนายจาง และเปนการสารวจระหวางประเทศซงสามารถเปน

ตวแทนระดบชาต (National Representative) ได ซงแตกตางจากงานศกษาอนๆ ทมกนยมทาใน

อตสาหกรรมใดอตสาหกรรมหนง หรอในพนทใดพนทหนง

ขอดประการทสอง ขอมลรายบรษทจะสามารถวเคราะหระดบทนมนษยในแตละตาแหนงงาน รวม

ไปถงวเคราะหทกษะในแตละประเภทได ซงผลทไดจะเปนประโยชนโดยตรงแกบรษทในการกาหนดกล

ยทธการพฒนาทนมนษยทเหมาะสม

ขอดประการทสาม ขอมลการสารวจรายบรษทนสามารถนามาวเคราะหถงความแตกตางของ

ปจจยเชงโครงสรางในการผลตแตละประเภทได เชน ขนาดของบรษท อายของบรษท ความเขมขนของ

การใชเทคโนโลย สถานทตง และความเขมขนของการจางงาน และทกษะของแรงงานในแตละบรษทได

เปนตน

อยางไรกด ขอมลดงกลาวยงคงมขอจากดอยทจะสามารถวเคราะหถงผลกระทบของการพฒนา

ทนมนษยตอภาคอตสาหกรรมการผลตไดในอตสาหกรรมการผลต 8 สาขานเทานน ไมไดรวมไปถงการ

ผลตภาพแรงงานในภาคเกษตรกรรมและภาคบรการ ซงเปนภาคทมจานวนการจางงานสงกวา และเปน

ภาคทมความสาคญกบระบบเศรษฐกจไทย

นอกจากน การวเคราะหขอมลยงเปนลกษณะขอมลในภาพตดขวาง (Cross-Sectional Data) ซง

มขอจากดในดานความผนผวนทางดานเวลา (Time Variation) หรอขอมลอาจมการลาเอยง (Bias) ถา

ชวงเวลาทสมภาษณนนเปนชวงเวลาทผดปกต ยกตวอยางเชนในป ค.ศ.2006 ซงเปนชวงเวลาทมการ

เกบขอมล ประเทศไทยกาลงอยในชวงของเหตการณทางการเมองทไมสงบจงทาใหบรษทอาจจะไดผล

ขอมลทแตกตางไปจากชวงเวลาปกตบาง โดยการวเคราะหขอมลในลกษณะของขอมลตดขวางนจะ

สามารถแสดงผลกระทบในระยะสนเทานน นอกจากน ขอมลดงกลาวยงเปนขอมลททาการสารวจในป

ค.ศ.2006 ซงอาจจะไมมความทนสมยพอในการอธบายถงสถานการณในปจจบนไดอยางครบถวน

- 66 -

4.1. ผลตภาพแรงงานและการขาดแคลนแรงงาน

จากการวเคราะหของ World Bank (2008) ในการใชขอมลดงกลาวทาการประมาณการผลตภาพแรงงาน

พบวา ผลตภาพแรงงาน (Labor Productivity) ของภาคอตสาหกรรมไทยมความแตกตางกนมากขนอย

กบประเภทของอตสาหกรรม โดยอตสาหกรรมชนสวนยานยนต (Auto-part Industry) มผลตภาพ

แรงงานทสงสด ในขณะทอตสาหกรรมเครองนงหม (Garment Industry) มผลตภาพแรงงานทตาทสด

งานศกษายงพบวา ระหวางป ค.ศ.2006-2008 ภาคอตสาหกรรมมการเพมเทคโนโลยในกระบวนการ

ผลตคอนขางนอย โดยสงเกตไดจากผลของการประมาณการผลตภาพปจจยการผลตรวม (Total Factor

Productivity หรอ TFP) จะมกเพยงภาคชนสวนยานยนตทมการเพมขนของการใชเทคโนโลยมากกวา

อตสาหกรรมอน (รปท 4.1) ซงสาเหตสาคญมาจากการทอตสาหกรรมนมการพงพาเทคโนโลยขนสงและ

สามารถผลตสนคาไดในมลคาทสงกวาภาคอตสาหกรรมประเภทอนๆ

นอกจากนเมอทาการประมาณการจาแนกตามภมภาคยงพบวาผลตภาพแรงงานและผลตภาพ

ปจจยการผลตรวมมแนวโนมเพมขนทกประหวางป ค.ศ.2003-2006 โดยภาคตะวนออก (East) เปนภาค

ทแรงงานมผลตภาพสงทสด เนองจากเปนภาคทมนคมอตสาหกรรมและมโรงงานอตสาหกรรมตงอยเปน

จานวนมาก โดยภาคทมผลตภาพแรงงานรองลงมาไดแก ภาคใตและภาคเหนอ ตามลาดบ ทงนความ

แตกตางของผลตภาพแรงงานในแตละภาคจะขนอยกบสถานทตงของโรงงานในแตละอตสาหกรรมดวย

โดยอตสาหกรรมทมผลตภาพแรงงานสงอยางอตสาหกรรมชนสวนยานยนตหรออตสาหกรรมอาหารแปร

รปมกนยมตงอยในภาคตะวนออก ในขณะทอตสาหกรรมทใชแรงงานเขมขนอยางอตสาหกรมสงทอและ

เครองนงหมจะนยมตงในภาคกลางและเขตกรงเทพมหานคร ซงเปนภาคทแรงงานไมไดมผลตภาพทสง

มากนก

รปท 4.1 ผลตภาพแรงงานจาแนกตามรายอตสาหกรรม

- 67 -

ทมา : World Bank (2008), Figure 14

รปท 4.2 ผลตภาพปจจยการผลตรวม (Total Factor Productivity) จาแนกตามอตสาหกรรม

ทมา : World Bank (2008), Figure 14

Labor productivity by industry (2003-06)

-

5,000

10,000

15,000

20,000

25,000

30,000

35,000

Foo

d pr

oces

sing

Tex

tiles

Gar

men

ts

Aut

o co

mpo

nent

s

Ele

ctro

nics

/App

lianc

e

Rub

ber

and

plas

t

Fur

nitu

re a

nd w

o

Mac

hine

ry a

nd e

q

2003 2004 2005 2006

TFP by industry (2003-06)

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Foo

d P

roce

ssin

g

Text

iles

Gar

men

ts

Auto

Par

ts

Ele

ctro

nics

Rub

ber

& P

last

ic

Woo

d

Mac

hin

ery

2003 2004 2005 2006

$

- 68 -

รปท 4.3 ผลตภาพแรงงานจาแนกตามภาค

ทมา : World Bank (2008), Figure 14

จดเดนอกประการของขอมลการสารวจผลตภาพและบรรยากาศการลงทน (PICS) อยทสามารถจาแนก

ตาแหนงงานในบรษท และสามารถแยกวเคราะหผลกระทบของการพฒนาทนมนษยในแตละตาแหนง

งานตอผลตภาพแรงงานโดยภาพรวมได โดยจากขอมลไดจาแนกตาแหนงงานไว 5 ตาแหนงไดแก

1. ผจดการ (Manager) ไดแก แรงงานทมอานาจในการบรหาร จดการ และสามารถ

ตดสนใจในเชงการจดการได (Management Decision) โดยตาแหนงงานนไมรวมถงท

ปรกษาของบรษท

2. แรงงานวชาชพ (Professional) ไดแก แรงงานทจบการศกษาในระดบอดมศกษาและ

ทกษะเฉพาะและมใบรบรองทางวชาชพทนอกเหนอจากตาแหนงงานบรหาร ไดแก

วศวกร นกวทยาศาสตร นกคอมพวเตอร นกกฎหมาย นกการบญช

Labor producitivity by region (2003-06)

-

5,000

10,000

15,000

20,000

25,000

30,000

35,000

Thailand North Central Bangkok and vici East Northeast South

2003 2004 2005 2006

$

- 69 -

3. แรงงานทมทกษะสง (Skilled Production Workers) ไดแก ชางเทคนคและพนกงานท

จบมาจากสถาบนอาชวะศกษาททางานโดยตรงกบกระบวนการผลตสนคาโดยตรง

หรอพนกงานอนๆ ทบรษทเหนวามทกษะดงกลาว

4. แรงงานทมทกษะตา(Unskilled Production Workers) ไดแก แรงงานทมทกษะตา

หรอไมมทกษะเฉพาะและทางานในกระบวนการผลตทไมจาเปนตองใชทกษะมาก

หรอพนกงานอนๆ ทบรษทเหนวามทกษะตา

5. แรงงานทอยนอกภาคการผลต (Non-production Workers) ไดแก แรงงานทไมได

ทางานในดานการผลตสนคาโดยตรงไดแก แรงงานในสายงานสนบสนน การตลาด

การจดการทวไป ฝายบคคล และเปนกลมแรงงานทไมใชผจดการและแรงงานวชาชพ

จากขอมล PICS-2007 พบวา ภาคอตสาหกรรมไทยประสบปญหาการขาดแคลนแรงงาน โดยเฉพาะการ

ขาดแคลนในเชงทกษะทจาเปนสาหรบการทางานในดานตางๆ โดยประมาณรอยละ 23.4 ของบรษทท

ทาการสารวจระบวาบรษทของตนกาลงขาดแคลนแรงงานทมทกษะเชงพนฐาน รองลงมาไดแกทกษะเชง

เทคนค (รอยละ 19.4) โดยทกษะทพบวาขาดแคลนมากทสดไดแก ทกษะทางดานภาษา เทคโนโลย

สารสนเทศ การคานวณ และการใชความคดสรางสรรค ทงนมเพยงรอยละ 3.9 ของกลมบรษททสารวจ

เทานนทระบวามหาวทยาลยผลตบคลากรมาในจานวนไมเพยงพอ

ผลจากการสารวจดงกลาวสะทอนวา ภาคอตสาหกรรมไทยกาลงประสบปญหาการขาดแคลน

แรงงาน “ในเชงของคณภาพ” มากกวาการขาดแคลนในเชงปรมาณ ดงนนจงมความเปนไปไดวาบรษท

จะชดเชยภาวะการขาดแคลนในเชงคณภาพแรงงานดงกลาวจากการลงทนในทนมนษย เชนการ

ฝกอบรมมากขน

ภาวะการขาดแคลนแรงงานยงสะทอนออกมาในดานของระยะเวลาทภาคอตสาหกรรมไทยจะตอง

ใชในการวาจางแรงงาน โดยจากตวเลขของทงประเทศ แรงงานวชาชพ (Professional) จะตองใชเวลาใน

การคนหานานทสดคอ 7.4 อาทตย รองลงมาไดแก แรงงานทกษะสง (5.2 อาทตย) และแรงงานทกษะ

ตา (2.2 อาทตย) ตามลาดบ โดยภาคตะวนออกเฉยงเหนอตองใชระยะเวลานานทสดในการคนหา

- 70 -

แรงงานวชาชพ (15.5 อาทตย) ในขณะทภาคตะวนออกจะใชเวลานานทสดในการวาจางแรงงานทม

ทกษะสง (7 อาทตย) โดยภาคอตสาหกรรมทตองใชเวลานานทสดไดแกภาคอตสาหกรรมทตองใช

แรงงานทมทกษะเปนสาคญไดแก อตสาหกรรมเฟอรนเจอร อตสาหกรรมชนสวนยานยนต เปนตน โดย

ภาวะการขาดแคลนดงกลาวเกดขนทงในบรษทขนาดเลกและบรษทขนาดใหญ

ตาราง 4.1 ระยะเวลาในการหาแรงงานทขาดแคลน (จานวนอาทตย)

แรงงานวชาชพ (Professional)

แรงงานทกษะสง (Skilled Production Workers

แรงงานทกษะตา (Unskilled Production Workers)

ประเทศไทย 7.4 5.2 2.2 กทม. และ ปรมณฑล 7.7 5.2 2.0 ภาคกลาง 6.3 4.4 2.0 ภาคตะวนออก 6.6 7.0 2.7 ภาคเหนอ 6.0 3.6 2.6 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 15.5 5.5 1.7 ภาคใต 9.0 5.5 3.2 ชนสวนยานยนต 7.6 6.0 1.9 อปกรณไฟฟา 7.1 4.4 2.1 เครองใชไฟฟา 6.6 3.8 1.8 แปรรปอาหาร 6.8 4.0 2.7 เฟอรนเจอร 10.1 5.1 2.1 เครองนงหม 8.2 5.3 2.2 เครองจกร 8.0 5.3 2.2 ยางและพลาสตก 6.1 5.5 2.1 สงทอ 7.2 5.4 2.2 ขนาดเลก 6.9 5.4 2.4 ขนาดกลาง 7.9 4.9 2.0 ขนาดใหญ 7.0 5.3 2.0

ทมา : World Bank (2008) คานวณจากขอมล PICS-2007

ภาวะการขาดแคลนแรงงานในภาคอตสาหกรรมดงกลาว สงผลทางลบตอผลตภาพแรงงานใน

ประเทศเนองจาก การขาดแคลนแรงงานจะทาใหภาคการผลตไมสามารถดาเนนการผลตไดเตมกาลง

โดยเฉพาะภาคการผลตทตองใชแรงงานเขมขน ยกตวอยางเชน รอยละ 20 ของภาคอตสาหกรรมสงทอ

- 71 -

และเครองจกรและอปกรณไดระบวาธรกจของตนจะตองผลตตากวากาลงความสามารถเนองจากประสบ

ปญหาการขาดแคลนแรงงาน

ในดานของการจางงาน ผลจากการสารวจพบวา ภาคอตสาหกรรมยงคงพงพาแรงงานทมทกษะ

ตา โดยแรงงานดงกลาวคดเปนสดสวนประมาณรอยละ 73 ของการจางงานทงหมด รองลงมาไดแก

แรงงานทมทกษะสง (Skilled Production Workers) (รอยละ 13), แรงงานทไมไดอยในดานการผลต

(Non-production workers) (รอยละ 9) ในขณะทผจดการและผบรหาร (Manager) และแรงงานวชาชพ

(Professional) มสดสวนของการจางงานเพยงแครอยละ 2-3 เทานน (รปท 4.4)

รปท 4.4 สดสวนการจางงานในประเภทตางๆ ในภาคอตสาหกรรมไทย

ทมา : คานวณจาก PICS-2007

4.2. คณภาพและปรมาณการศกษาของแรงงานในภาคอตสาหกรรม

ถาจาแนกตามจานวนปการศกษาพบวา โดยเฉลย แรงงานในตาแหนงผจดการและผบรหารและแรงงาน

วชาชพตางเปนแรงงานทจบการศกษาในระดบ ปวส. ถงปรญญาตร (14-16 ป) ในขณะทแรงงานทม

Management2%

Professional3% Skilled Production

Worker13%

Unskilled Production Worker73%

Non-Production Worker

9%

- 72 -

ทกษะสงและแรงงานทมทกษะตามจานวนปการศกษาประมาณ 11 ป (หรอประมาณมธยมศกษาตอน

ปลาย/ปวช) และ 8 ป (หรอประมาณมธยมศกษาตอนตน) ตามลาดบ (รปท 4.5)

นอกจากน เมอวเคราะหทางดานประสบการณทางานพบวา โดยเฉลยแรงงานในระดบผบรหาร

และผจดการจะมประสบการณทางานมากทสดคอ 12 ป ซงตรงกบแนวคดโดยทวไปทผบรหารหรอ

ผจดการจะตองเปนแรงงานทมการทางานในบรษทไดนานพอสมควรและไดรบการเลอนขนไปสตาแหนง

บรหาร ในขณะทแรงงานทมทกษะตาจะมประสบการณทางานโดยเฉลยนอยทสดคอ 5 ป โดยสาเหตท

จานวนปของประสบการณทางานทนอยในแรงงานกลมนยงเกดจากการทแรงงานกลมนมอตราการเขา

ออกบอย (High Turnover Rate) ดงนน จากประสบการณทางานทนอย รวมไปถงจานวนปการศกษาท

นอยในแรงงานกลมทมทกษะตาน บรษทในภาคอตสาหกรรมจงนาจะไดรบประโยชนสวนเพม (Marginal

Benefit) ทมากถาแรงงานกลมนไดรบการศกษาและการฝกอบรมเพมขน

รปท 4.5 จานวนปของการศกษาและประสบการณทางานโดยเฉลยของแรงงานในภาคอตสาหกรรม

ทมา : คานวณจาก PICS-2007

1516

11

8

14

12

78

56

Management Professional Skillled ProductionWorker

Unskilled ProductionWorker

Non-ProductionWorker

Years of Education Years of Working Experiences in this Firm

- 73 -

ตาราง 4.2 สดสวนของระดบการศกษาของแรงงานในภาคอตสาหกรรม

อตสาหกรรม ประถมศกษา มธยมศกษา อดมศกษา ชนสวนยานยนต 3.0 69.5 27.5 เครองใชไฟฟา 3.1 68.9 28.0 อปกรณไฟฟา 2.5 66.4 31.1 เฟอรนเจอร 14.8 67.5 17.7 แปรรปอาหาร 21.8 56.1 22.1 เครองนงหม 16.1 69.8 14.1 เครองจกรและอปกรณ 8.5 63.5 28.0 ยางและพลาสตก 11.1 69.6 19.2 สงทอ 14.8 71.8 13.4 เฉลย 12.0 67.6 20.4

ทมา : คานวณจาก PICS-2007

ในดานการศกษาของแรงงานในภาคอตสาหกรรมเองยงมความแตกตางกนไปในแตละ

ภาคอตสาหกรรม โดยเฉลยแรงงานสวนใหญ (รอยละ 67.6) จบการศกษาในระดบมธยมศกษา/อาชวะ

ศกษา ในขณะทประมาณรอยละ 20.4 จบการศกษาในระดบอดมศกษา และทเหลอ (รอยละ 12) จบ

การศกษาในระดบประถมศกษา อยางไรกด ในบางภาคอตสาหกรรมทมการใชแรงงานเขมขนกจะม

สดสวนของการจางแรงงานทจบในระดบประถมศกษาคอนขางมาก เชน อตสาหกรรมอาหารแปรรป

(รอยละ 21.8) ในขณะทในบางภาคอตสาหกรรมทเปนการผลตทใชทนและเครองจกรมากกนยมจาง

แรงงานทจบในระดบอดมศกษา เชน อตสาหกรรมเครองใชไฟฟาและอปกรณไฟฟา อตสาหกรรม

ชนสวนยานยนต และอตสาหกรรมเครองจกรและอปกรณ เปนตน

ถงแมวาการสารวจขอมลระดบบรษทในภาคอตสาหกรรมทนามาวเคราะหนไมไดทาการจาแนก

ระหวางการศกษาในระดบอาชวะศกษาแยกออกมาจากการศกษาในระดบมธยมศกษา จงทาใหไม

สามารถวเคราะหผลกระทบของสดสวนการจางงานแรงงานทจบการศกษาในระดบชนอาชวะศกษาตอ

ผลตภาพแรงงานไดโดยตรง

อยางไรกด แบบสอบถามไดถามวาบรษทไดจางแรงงานทจบการศกษามาใหมในระดบอาชวะ

ศกษาหรอไม โดยเมอทาการวเคราะหคาถามดงกลาวสามารถระบไดวา บรษทในภาคอตสาหกรรมสวน

- 74 -

ใหญมการจางแรงงานทจบอาชวะศกษา โดยบรษทในอตสาหกรรมทใชการผลตทเปนทนเขมขนสวน

ใหญ เชน อตสาหกรรมชนสวนยานยนต (รอยละ 96.3) อตสาหกรรมเครองใชไฟฟาและอปกรณ (รอยละ

86) และอตสาหกรรมเครองจกรและอปกรณ (รอยละ 83.1) มการจางแรงงานทจบใหมในระดบอาชวะ

ศกษา และถงแมวาบรษททใชแรงงานเขมขนโดยเปรยบเทยบ เชนอตสาหกรรมเครองนงหม สงทอ และ

เฟอรนเจอร จะมสดสวนของบรษททจางแรงงานจบใหมในระดบอาชวะนอยกวากตาม แตแรงงานทจบ

การศกษาในระดบอาชวะศกษากยงมความสาคญเปนอยางมากในภาคอตสาหกรรมดงกลาว โดยสงเกต

ไดจากการทมจานวนบรษทถงรอยละ 65-75 ทรายงานวาบรษทของตนมการจางแรงงานอาชวะศกษาท

จบใหมในภาคอตสาหกรรมดงกลาว

เมอจาแนกตามสถาบนอาชวะศกษาแตละแหงพบวา (จากขอมลการสารวจในป ค.ศ.2007)

นกศกษาทจบจากวทยาลยเทคนค วทยาลยอาชวะศกษา และวทยาลยพาณชยการมโอกาสทจะไดรบ

การจางงานมากทสด โดยบรษทประมาณรอยละ 58.7, รอยละ 52.8, และรอยละ 49.2 ตามลาดบ

ในขณะทสถาบนอาชวะศกษาทอยในกลมทมการจางงานนอยไดแก วทยาลยการเกษตรและเทคโนโลย,

โพลเทคนค, และ วทยาลยชมชน ซงโดยสวนใหญนกศกษาทจบจากวทยาลยเหลานจะทางานในภาค

เกษตรกรรมและภาคบรการมากกวา

นอกจากน เมอทาการจาแนกวเคราะหการจางงาน ผทจบใหมจากสถาบนอาชวะศกษา

เปรยบเทยบระหวางอตสาหกรรมและสถาบนการศกษาในแตละประเภทพบวา ความตองการจาง

แรงงานจากสถาบนอาชวะแตละแหงจะมความแตกตางกนตามโครงสรางการผลตของภาคอตสาหกรรม

แตละประเภท โดยนกศกษาจากวทยาลยราชมงคลจะไดรบการจางงานมากกวาในภาคอตสาหกรรม

ชนสวนยานยนต ในขณะทนกศกษาจากวทยาลยการเกษตรและเทคโนโลยจะไดรบการจางงานมากกวา

ในภาคอตสาหกรรมแปรรปอาหาร ในขณะทนกศกษาจากวทยาลยพาณชยการไดรบการจางงานมากใน

ทกภาคอตสาหกรรม เปนตน

- 75 -

รปท 4.6 รอยละของบรษททมการจางงานแรงงานทจบใหมในระดบอาชวะศกษาจาแนกตามราย

อตสาหกรรม

ทมา : คานวณจาก PICS-2007

รปท 4.7 รอยละของบรษทท มการจางงานแรงงานทจบใหมในระดบอาชวะศกษาจาแนกตาม

สถาบนการศกษา

ทมา : คานวณจาก PICS-2007

96.386 83.1 78.7 75.1 74 69 64.8

29.8

52.858.7

8.716.0 14.8

49.2

- 76 -

ตาราง 4.3 รอยละของบรษททมการจางงานแรงงานทจบใหมในระดบอาชวะศกษาจาแนกตามสถาบนการศกษาและตามภาคอตสาหกรรม

ทมา : คานวณจาก PICS-2007

สถาบนอาชวะศกษา แปรรปอาหาร

สงทอ เครองนงหม ชนสวน ยานยนต

เครองใชไฟฟา และอปกรณ

ยางและ พลาสตก

เฟอรนเจอร เครองจกร และอปกรณ

วทยาลยราชมงคล 28.7 18.1 28.03 59.63 40.86 25.19 22.22 25.61 วทยาลยอาชวะศกษา 54.63 44.4 43.31 74.31 59.14 52.71 47 53.66 วทยาลยเทคนค 61.11 56.4 37.58 77.98 74.19 57.59 50 71.08 วทยาลยการเกษตรและเทคโนโลย 25.93 3.01 2.55 13.89 6.45 7.75 10 3.66 โพลเทคนค 14.81 14.3 12.1 32.11 16.13 13.95 16 13.41 วทยาลยชมชน 17.59 11.3 15.92 23.85 16.13 10.85 18 9.76 วทยาลยพาณชยการ 50.93 50.4 43.95 61.47 50.54 47.29 46 46.99

จานวนกลมตวอยาง 108 133 157 108 93 258 100 82

- 77 -

โดยเฉลย บรษททงหมดระบวานกศกษาทจบมาใหมจากสถาบนอาชวะศกษาเหลานนมทกษะทด

ถงดมาก ทงนจะเหนไดวา แรงงานทจบจากระดบอาชวะศกษามความสาคญเปนอยางมากตอการผลตใน

ภาคอตสาหกรรม โดยเฉพาะในภาคอตสาหกรรมทใชทนและเครองจกรเปนสาคญ โดยนอกจากแรงงาน

ในระดบอาชวะศกษาเหลานจะมทกษะทเปนทยอมรบจากผวาจางแลว แรงงานเหลานยงชวยเตม

ชองวางการขาดแคลนแรงงานในภาคอตสาหกรรมการผลต และอาจมบทบาทสาคญตอการเพมผลต

ภาพการผลตของแรงงานโดยรวม

ดงนนจงสามารถสรปไดวา ภาคอตสาหกรรมไทยกาลงประสบปญหาความขาดแคลนแรงงาน

ทางดานอาชวะในเชงปรมาณมากกวาการขาดแคลนในเชงคณภาพ (Quantity Supply Constraint)

นกศกษาทจบจากสถาบนอาชวะจานวนมากเลอกทจะศกษาตอในระดบอดมศกษาทจบมาทางานทสบาย

กวาและไดรบผลตอบแทนทสงกวา ซงพบวาเปนปญหาทตรงกนขามกบแรงงานทจบในระดบอดมศกษา

ซงไมไดประสบปญหาขาดแคลนในเชงของปรมาณ แตขาดแคลนในเชงคณภาพ

รปท 4.8 รอยละของบรษททระบวานกศกษาทจบจากสถาบนอาชวะศกษามทกษะทดและดมาก

ทมา : คานวณจาก PICS-2007

77.9671.58 72.5

67.78

59.28 57.79

74.61

- 78 -

นอกจากแรงงานในระดบชนอาชวะศกษาและระดบบณฑตศกษาโดยภาพรวมแลว ความสามารถ

ในการแขงขนของภาคอตสาหกรรมยงขนอยกบระดบการลงทนในนวตกรรม จากทระบไวตงแตตอนตน

ทวา โดยภาคอตสาหกรรมไทยมการลงทนในนวตกรรมใหมๆ ทนอยมาก ซงมสาเหตมาจากการท

ภาคอตสาหกรรมยงขาดแคลนแรงงานททาหนาทในการคดคนนวตกรรมใหมๆ (World Bank, 2008)

โดยเมอนาขอมลมากวเคราะหพบวา แรงงานเชงเทคนค (Technical Staff) หรอแรงงานในสาขา

STEM Field เชน วศวกร นกวทยาศาสตร นกวเคราะห และนกคอมพวเตอรและไอท คดเปนสดสวน

ของการจางงานเพยงแครอยละ 4 ของพนกงานประจาทงหมดของบรษทเทานน โดยแรงงานเชงเทคนค

นสวนใหญ (รอยละ 66) เปนวศวกร รองลงมาไดแกนกวทยาศาสตร (รอยละ 12), นกคอมพวเตอรและ

ไอท (รอยละ 9) นกวจย (รอยละ 6) และนกวเคราะห (รอยละ 4) โดยอตสาหกรรมทมการจางแรงงาน

เชงเทคนคทสงทสดมกเปนอตสาหกรรมทใชการผลตทเปนทนเขมขน ไดแก อปกรณไฟฟา (รอยละ 4.8)

และเครองจกรและอปกรณ (รอยละ 4.3)

รปท 4.9 สดสวนของแรงงานเชงเทคนค

ทมา : คานวณจาก PICS-2007

Engineers66%

Scientists15%

Research Staff6%

Analysis Staff4%

Information Techninians

9%

- 79 -

รปท 4.10 รอยละของแรงงานเชงเทคนคตอพนกงานประจาทงหมดจาแนกรายอตสาหกรรม

ทมา : คานวณจาก PICS-2007

4.3. การฝกอบรมของแรงงานในภาคอตสาหกรรม

นอกจากใชประโยชนจากทนมนษยทผานระบบการศกษาจากโรงเรยนและมหาวทยาลยแลว

บรษทในภาคอตสาหกรรมยงมบทบาทสาคญในการเปนผลงทนในทนมนษยผานระบบของการฝกอบรม

(Training) โดยจากการสารวจพบวา ภาคอตสาหกรรมไทยสวนใหญจะใหความสาคญกบการฝกอบรม

แรงงานมากพอสมควร โดยสงเกตไดจากสดสวนรอยละ 63.5 ของบรษททงหมดทระบวาบรษทของตน

ไดมการฝกอบรมแรงงานภายในองคกรของตวเอง (In-House Training) ในขณะทรอยละ 64.1 รายงาน

วาบรษทไดมการจดอบรมภายนอกองคกรหรอใหหนวยงานอนเปนผทาหนาทฝกอบรม (Outsource

Training หรอ Outside Training)

นอกจากนยงพบวา บรษททมการฝกอบรมมากทสดจะเปนบรษททพงพาการผลตทใชทนหรอ

เครองจกรเปนสาคญ เชน ชนสวนยานยนต อปกรณไฟฟา และอาหารแปรรป โดยการฝกอบรมม

ความสาคญเปนอยางมากกบการเพมผลตภาพแรงงานใหสามารถแขงขนไดในตลาดโลก โดยจากการ

2.3 2.2

4.8

0.6

1.8

0.3

4.3

0.8 0.6

4.0

- 80 -

สารวจพบวา รอยละ 75 ของบรษทททาการสงออกสนคา (Exporting Firm) จะมการฝกอบรมแรงงาน

ในขณะทมเพยงรอยละ 25 ของบรษททไมไดผลตเพอการสงออกทระบวาตวเองไดมการฝกอบรม

แรงงาน

ตาราง 4.4 สดสวนของบรษทในภาคอตสาหกรรมทระบวามการฝกอบรมแรงงาน

อตสาหกรรม In-house Training Outside Training ชนสวนยานยนต 89.9 84.4 เครองใชไฟฟา 57.1 50.0 อปกรณไฟฟา 83.1 81.5 เฟอรนเจอร 51.0 53.0 แปรรปอาหาร 71.3 78.7 เครองนงหม 50.9 53.4 เครองจกรและอปกรณ 54.2 56.6 ยางและพลาสตก 62.4 60.4 สงทอ 59.4 62.4 คาเฉลย 63.5 64.1

ทมา : คานวณจาก PICS-2007

เมอจาแนกตามขนาดของบรษทพบวา บรษทใหญมแนวโนมทจะใหความสาคญของการฝกอบรม

มากกวาบรษทขนาดเลก โดยรอยละ 92.6 ของบรษททมขนาดใหญทมการจางงานมากกวา 200 คนระบ

วาบรษทตนใหการฝกอบรมแรงงานภายในองคกร โดยทรอยละ 88 ของบรษทใหญระบวาบรษทมการสง

แรงงานใหไปฝกอบรมภายนอก (Outside Training) ในขณะท รอยละ 29.1 และรอยละ 37.3 ของบรษท

ทมขนาดเลก (มการจางงานนอยกวา 50 คน) เทานนทระบวาบรษทของตนมการฝกอบรมภายในองคกร

และฝกอบรมภายนอกองคกร ตามลาดบ

ทงน International Labour Organization (2008) ไดระบถงสาเหตทบรษททมขนาดใหญมกจะให

การฝกอบรมมากกวาบรษทขนาดเลกได ดงน

1) ผลตภาพการผลต – เนองจากบรษทขนาดใหญมกมผลตภาพการผลตทสงกวาบรษทขนาด

เลก ดงนนบรษทขนาดใหญจะมทรพยากรในการจดการฝกอบรมในทกษะตางๆ มากกวา

- 81 -

2) ความตองการในทกษะเฉพาะ – โดยบรษทขนาดเลกมกมความตองการในทกษะเฉพาะท

มากกวาบรษทขนาดใหญ ซงทาใหบรษทขนาดเลกจะเลอกใหการฝกอบรมในทกษะทบรษท

ตวเองตองการเทานน

3) อปสรรคในการจดการฝกอบรม – โดยบรษทขนาดเลกมกตองประสบกบอปสรรคตางๆ ท

อาจจะเปนอปสรรคทาใหไมอยากเสยคาใชจายในการฝกอบรม เชน ตนทนในการฝกอบรม

ระดบการผลตทไมตองการทกษะสงนก การเขามาของแรงงานขามชาตทมราคาถก เปนตน

4) ปจจยของผนาทเปนผหญง – งานศกษาจานวนมากพบวา บรษทขนาดเลกจานวนมากจะม

เจาของหรอผนาทเปนผหญง ซงมกเปนเพศทชอบหลกเลยงความเสยง (Risk Averse)

มากกวาผชาย โดยเฉพาะสาหรบบรษทขนาดเลกทอยนอกระบบ (Informal Sector) ทบรษท

เหลานมกนยมใหการฝกฝมอกบคนในครอบครว (โดยไมเสยคาใชจาย) มากกวาการฝกฝมอ

กบคนนอกครอบครว

แรงงานสวนใหญทไดรบการฝกอบรมภายในองคกรไดแก แรงงานททางานในภาคการผลต โดย

แรงงานทมทกษะตา (Unskilled Production Workers) เปนกลมทไดรบการฝกอบรมมากทสด โดยคด

เปนรอยละ 69.3 ของจานวนแรงงานทไดรบการฝกอบรมทงหมด ในขณะทแรงงานทไดรบการฝกอบรม

จากหนวยงานภายนอกโดยสวนใหญกเปนแรงงานทมทกษะตา (รอยละ 31.4) และแรงงานทมทกษะสง

(รอยละ 33.3) ซงการใหการฝกอบรมแกแรงงานในกลมนมวตถประสงคเพอใหแนใจวา แรงงานกลมนจะ

ไดรบการพฒนาทกษะทจะสามารถตอบสนองตอความตองการของนายจาง

ในดานหลกสตร การฝกอบรมภายในองคกรสวนใหญจะเปนหลกสตรมาตรฐานความปลอดภย

(รอยละ 35.9) การจดการและการใชเทคโนโลย (รอยละ 25.1) และดานเทคโนโลยการผลต (รอยละ

24.9) ในขณะทหลกสตรทจดโดยหนวยงานภายนอกจะเปนดานเทคโนโลยการผลต (รอยละ 27.8)

รองลงมาไดแก หลกสตรการจดการและการใชเทคโนโลย (รอยละ 27.2) และหลกสตรมาตรฐานความ

ปลอดภย (รอยละ 21.1) ตามลาดบ ในขณะทหลกสตรการฝกอบรมในทกษะทวไป (General Skill) เชน

ทกษะทางดานภาษา ทกษะทางดานการตลาด และทกษะในการดานไอทยงมบทบาทคอนขางนอย ซง

- 82 -

จะเหนวาภาคอตสาหกรรมจะใหการฝกอบรมโดยเนนทกษะทจะสามารถนามาใชประโยชนในททางาน

หรอในโรงงานไดโดยตรง

ในดานตวผสอน การฝกอบรมภายในองคกร ผสอนสวนใหญจะมาจาก ซปเปอรไวเซอร/โฟรแมน

(รอยละ 23) รองลงมาไดแก ผจดการในองคกร (รอยละ 20) รฐบาล (รอยละ 19) บรษททปรกษาการ

ฝกอบรม (รอยละ 12) และแรงงานทอาสาสมครเปนผสอน (รอยละ 11) ตามลาดบ

ในขณะทการฝกอบรมจากหนวยงานภายนอกโดยสวนใหญจะเปนหนวยงานของภาครฐบาล (รอย

ละ 53) โดยหนวยงานหลกๆ ของภาครฐไดแก กรมพฒนาฝมอแรงงาน กระทรวงแรงงาน, สถาบนเพม

ผลผลตแหงชาต สภาอตสาหกรรม สมาคมการจดการไทย สมาคมเทคโนโลยไทย-ญปน เปนตน

รองลงมาไดแก บรษททปรกษาและเชยวชาญดานการฝกอบรม (รอยละ 31) มหาวทยาลยและ

สถาบนการศกษามบทบาททนอยมากในการเปนผใหการฝกอบรม อยางไรกด ยงไมมงานศกษาออกมา

รองรบวา การฝกอบรมในหนวยงานภาครฐนจะชวยเพมผลตภาพแรงงานไดอยางมนยสาคญจรง

เนองจากการสมภาษณผประกอบการบางรายไดระบวาตนสงแรงงานไปฝกอบรมกบหนวยงานภาครฐ

เนองจากไดรบการรองขอจากหนวยงานภาครฐดงกลาวโดยไมตองเสยคาใชจาย ไมไดเกดจากความ

สนใจของบรษททจะพฒนาทกษะนนอยางแทจรง

นอกจากนยงพบวา บรษทมแนวโนมทจะสงแรงงานทมทกษะสง แรงงานในสายบรหารและแรงงาน

วชาชพไปฝกอบรมภายนอกมากกวาการฝกอบรมภายใน โดยสาเหตสาคญเกดจากการทแรงงาน

เหลานนไมไดจาเปนตองมการพฒนาทกษะเฉพาะในการทางานในโรงงาน แตเนนพฒนาทกษะทวไป

มากกวา

- 83 -

ตาราง 4.5 สดสวนของบรษทททาการฝกอบรมจาแนกตามขนาดของบรษท

ขนาดของบรษท ฝกอบรมภายในองคกร ฝกอบรมภายนอกองคกร ขนาดเลก (จางงานนอยกวา 50 คน) 29.1 37.3 ขนาดกลาง (จางงานระหวาง 50-200 คน) 72.3 70.0 ขนาดใหญ (จางแรงงานมากกวา 200 คน) 92.6 88.0 เฉลย 63.5 64.1

ทมา : คานวณจาก PICS-2007 ตาราง 4.6 การฝกอบรมจาแนกตามตาแหนงงาน (รอยละ)

ตาแหนงงาน ฝกอบรมภายในองคกร ฝกอบรมภายนอกองคกร ผบรหาร/ผจดการ 1.8 7.1 แรงงานวชาชพ 3.0 11.8 แรงงานภาคการผลตทมทกษะสง 16.9 31.4 แรงงานภาคการผลตทมทกษะตา 69.3 33.3 แรงงานทไมไดอยในภาคการผลต 8.9 16.0 รวม 100 100

ทมา : คานวณจาก PICS-2007 ตาราง 4.7 การฝกอบรมจาแนกตามหลกสตร (รอยละ)

หลกสตรการฝกอบรม ฝกอบรมภายในองคกร ฝกอบรมภายนอกองคกร เทคโนโลยการผลต 24.9 27.8 มาตรฐานความปลอดภย 35.9 21.1 การจดการ 25.1 27.2 การตลาด 2.8 5.3 เทคโนโลยสารสนเทศ 2.2 3.1 ภาษา 1.2 0.6 ทรพยสนทางปญญา 0.4 0.7 อนๆ 7.7 14.3 รวม 100.0 100.0

ทมา : คานวณจาก PICS-2007

- 84 -

รปท 4.11 ผใหการฝกอบรมภายในองคกร (รอยละ)

ทมา : คานวณจาก PICS-2007

รปท 4.12 หนวยงานภายนอกททาหนาทฝกอบรม

ทมา : คานวณจาก PICS-2007

อาสาสมคร11%

ผจดการ (นอกเวลางาน)20%

ซปเปอรไวเซอร23%

แรงงานผมประสบการณ

5%Supplier/Buyer3%

ทปรกษาการฝกอบรม12%

รฐบาล/NGO19%

อนๆ7%

มหาวทยาลย5%

Joint-Venture Partners1%

หนวยงานภาครฐ53%

บรษททปรกษาการฝกอบรม

31%

วทยาลยอาชวะ1%

Suppliers2%

อนๆ7%

- 85 -

ในดานคาใชจาย ผลจากการสารวจพบวาบรษทในภาคอตสาหกรรมมการใชจาย (ในป ค.ศ.

2006) สาหรบการฝกอบรมโดยใชหนวยงานภายนอกประมาณ 82,216 บาทตอป อยางไรกดใน

อตสาหกรรมจะมคาใชจายในสวนนทสงไดแกเครองใชไฟฟา (203,414 บาท) รองลงมาไดแก

อตสาหกรรมอาหารแปรรป (136,772 บาท) และชนสวนยานยนต (132,316 บาท)โดยคาใชจาย

ประมาณรอยละ 96 ของการฝกอบรมออกโดยบรษท ในขณะทผรบการฝกอบรมออกคาใชจายเพยงรอย

ละ 4 เทานน

การลงทนในทนมนษยจากการฝกอบรมไมเพยงแตสงผลทางบวกตอบรษทในรปแบบของการเพม

ผลตภาพแรงงานแตเพยงอยางเดยว แตยงเปนการสรางโอกาสความเจรญกาวหนาในหนาทการงาน

ใหกบผรบการฝกอบรม โดยจากผลสารวจพบวา ประมาณรอยละ 8.6 ของแรงงานทไดรบการฝกอบรม

จะไดรบคาจางเพมขนทนท ในขณะทแรงงานจานวนหนงทผานการฝกอบรมยงไดรบการขยบตาแหนง

ใหสงขน

รปท 4.13 คาใชจายสาหรบการฝกอบรมโดยใชหนวยงาน (Outside Training) ป ค.ศ.2006

ทมา : คานวณจาก PICS-2007

132,316

203,814

90,511

40,029

136,772

74,500 73,533

45,038 53,898

Auto Parts ElectricalAppliances

ElectronicComponents

Furniture andWood

Products

FoodProcessing

Garment Machineryand

Equipment

Rubber andPlastics

Textile

- 86 -

โดยสรป ในบทนไดพยายามนาขอมลการสารวจบรรยากาศการลงทนในภาคอตสาหกรรมราย

บรษทเพอวเคราะหถงโครงสรางการจางงานในแตละตาแหนง โดยรวมพบวา ภาคอตสาหกรรมไทย

ประสบปญหาการขาดแคลนแรงงาน ทงการขาดแคลนเชงคณภาพและเชงปรมาณ โดยเฉพาะแรงงาน

วชาชพและแรงงานทกษะสง โดยสาเหตหลกของการขาดแคลนเกดจากการทแรงงานยงไมมทกษะขน

พนฐานและทกษะเชงเทคนคทเปนทตองการของบรษท

ในดานการโครงสรางจางงานโดยรวมพบวา การจางงานในภาคอตสาหกรรมสวนใหญเปนการ

จางงานแรงงานทไมมทกษะสงนก โดยแรงงานสวนใหญ )รอยละ 73 ( เปนแรงงานทมทกษะตา

(Unskilled Production Workers) รองลงมาไดแก แรงงานทมทกษะสง (Skilled Production Workers)

(รอยละ 13), แรงงานทไมไดอยในดานการผลต (Non-production workers) (รอยละ 9) ในขณะท

ผจดการและผบรหาร (Manager) และแรงงานวชาชพ (Professional) มสดสวนของการจางงานเพยงแค

รอยละ 2-3 เทานน

โดยถาจาแนกตามปทางศกษาพบวา โดยเฉลยแรงงานในระดบผบรหารและผจดการจะม

ประสบการณทางานมากทสดคอ 12 ป ซงตรงกบแนวคดโดยทวไปทผบรหารหรอผจดการจะตองเปน

แรงงานทมการทางานในบรษทไดนานพอสมควรและไดรบการเลอนขนไปสตาแหนงบรหาร ในขณะท

แรงงานทมทกษะตาจะมประสบการณทางานโดยเฉลยนอยทสดคอ 5 ป โดยแรงงานสวนใหญจบใน

ระดบชนมธยมศกษา (รอยละ 67.6) ทงนขอมลทใชในการศกษานไมสามารถระบไดวาเปนระดบมธยม

ตนหรอมธยมปลายเทาไร

ทงน การจางงานในระดบอาชวะศกษามความจาเปนเปนอยางมากตอภาคอตสาหกรรมการผลต

โดยเฉพาะภาคอตสาหกรรมทใชเครองจกรและทนเขมขน โดยภาพรวมแลวแรงงานทจบในระดบชน

อาชวะศกษามทกษะทด/ดมากในทศนคตของผจางงาน โดยภาคอตสาหกรรมไทยไมไดประสบปญหาใน

การขาดแคลนในเชงคณภาพตอแรงงานอาชวะ แตประสบปญหาการขาดแคลนในเชงปรมาณเนองจาก

คนทจบการศกษาในระดบอาชวะเรมมสดสวนทลดลง เนองจากผทสาเรจการศกษาเหลานนเลอกทจะ

ศกษาตอในระดบอดมศกษาเปนสาคญ

- 87 -

นอกจากน เมอวเคราะหถงตาแหนงงานทมบทบาทสงตอการสรางนวตกรรมในองคกรอยาง

แรงงานเชงเทคนค (Technical Staff) เชน วศวกร นกวทยาศาสตร นกวเคราะห และนกคอมพวเตอร

และไอท แรงงานดงกลาวกลบคดเปนเพยงรอยละ 4 ของพนกงานประจาทงหมดของบรษทเทานน โดย

แรงงานเชงเทคนคนสวนใหญ (รอยละ 66) เปนวศวกร รองลงมาไดแกนกวทยาศาสตร (รอยละ 12), นก

คอมพวเตอรและไอท (รอยละ 9) นกวจย (รอยละ 6) และนกวเคราะห (รอยละ 4) ตามลาดบ

นอกเหนอจากการประเมนการศกษาโดยทวไปแลว การวเคราะหจากขอมลการสารวจบรรยากาศ

การลงทนในภาคอตสาหกรรมรายบรษทยงพบวา ภาคอตสาหกรรมไทยใหความสาคญกบการฝกอบรม

แรงงานมากพอสมควร โดยสงเกตไดจากการทรอยละ 63.5 ของบรษททงหมดระบวาบรษทของตนไดม

การฝกอบรมแรงงานภายในองคกรของตวเอง (In-house Training) ในขณะทรอยละ 64.1 รายงานวา

บรษทไดมการจดอบรมภายนอกองคกรหรอใหหนวยงานอนเปนผทาหนาทฝกอบรม (Outsource

Training หรอ Outside Training)

อยางไรกด ระดบของการฝกอบรมนยงมความแตกตางตามขนาดของบรษทโดยสวนใหญม

แนวโนมในการฝกอบรมมากกวาบรษทขนาดเลก และบรษททมการฝกอบรมมากทสดจะเปนบรษทท

พงพาการผลตทใชทนหรอเครองจกรเปนสาคญ โดยเฉพาะบรษทททาการสงออกสนคา โดยการ

ฝกอบรมสวนใหญจะเปนการฝกอบรมทกษะเฉพาะ (Specific Skill) เชน หลกสตรมาตรฐานความ

ปลอดภย การจดการและการใชเทคโนโลย และดานเทคโนโลยการผลต ในขณะททกษะทวไป (General

Skill) บรษทจะใหความสาคญคอนขางนอยกวา สาเหตหนงของการทบรษทใหความสาคญกบการ

ฝกอบรมในทกษะเฉพาะมากกวาทกษะทวไปเนองจาก สถาบนการศกษาไมสามารถสรางแรงงานทม

ความพรอมในการทางานในโรงงานไดทนท โรงงานถงตองใหความสาคญกบการพฒนาทกษะเฉพาะ

ดงกลาวเอง ในขณะทบรษทไทยกยงไมไดใหความสาคญกบการพฒนาทกษะทวไป (เชนทกษะทางดาน

ภาษาองกฤษหรอทกษะทางดานโอท) มากพอเพราะบรษทสวนหนงเกรงวาแรงงานจะมการออกไปหา

งานทาใหมเมอผานการฝกอบรมและไดรบการพฒนาทกษะทวไปนแลว ซงการลาออกจากงานถอไดวา

เปนการสญเสยทรพยากรขององคกร

- 88 -

ทงน การตดสนใจทางเศรษฐศาสตรในเรองของการวเคราะหตนทนเปรยบเทยบผลได (Cost

Benefit Analysis) มความสาคญตอบรษทในการการตดสนใจการลงทนในทนมนษย โดยผลไดของการ

ลงทนในทนมนษย (ไมวาจะเปนการจางแรงงานทจบการศกษาสง) จะสะทอนออกมาในรปของการ

เพมขนผลตภาพแรงงาน ในขณะทการลงทนในทนมนษยเองกยงทาใหบรษทจะตองเสยคาใชจายท

สงขน ทงคาใชจายในรปแบบของเงนเดอน (และผลตอบแทนอนๆ) ทตองจายใหกบแรงงานทม

การศกษา/ทกษะทสงขน หรอคาใชจายทบรษทจะตองออกใหในการพฒนาทกษะแรงงานจากการ

ฝกอบรม ทงน ในบทตอไปจะทาการวเคราะหประเดนดงกลาวโดยการใชแบบจาลองทางเศรษฐมต

เพอทจะสามารถวเคราะหตนทนเปรยบเทยบกบผลได (Cost-Benefit Analysis) ดงกลาวไดอยาง

เหมาะสมตอไป

- 89 -

บทท 5

วเคราะหตนทนและผลไดจากการพฒนาทนมนษย

จากทไดกลาวไวในบททแลว ในบทนจะทาการวเคราะหตนทนเปรยบเทยบกบผลได (Cost

Benefit Analysis) ของการลงทนในทนมนษย ทงทางดานการศกษาและการฝกอบรมโดยการใช

แบบจาลองทางเศรษฐมต

ในการกาหนดตวแปรในแบบจาลอง กาหนดใหตวแปรตาม (Dependent Variables) ตวแรกท

ตองการศกษาไดแก ผลตภาพแรงงาน โดยคานวณจากยอดจาหนายทเกดขนจากการบรหารจดการ

(Operating Revenue) ของบรษทลบดวยตนทนระยะกลางซงประกอบดวยตนทนวสด ตนทนพลงงาน

คาเชาสนทรพยถาวร คาเสอมราคาสนทรพยถาวร จากนนจงนาทงหมดหารดวยจานวนแรงงานประจา

(Permanent Workers) ทงหมดของบรษท

อยางไรกด โดยความหมายแลว ผลตภาพแรงงาน กคอ “จานวนผลผลตทแรงงานไดรบจากการใช

ปจจยแรงงาน 1 คน หรอ 1 ชวโมง” ซงอาจเกดการเบยงเบนไปจากความจรงบางเนองจากในทนเปน

การวดในรปแบบของมลคาไมใชปรมาณ นอกจากน ถงแมวาหวงโซมลคาในแตละอตสาหกรรมจะม

ความแตกตางกน แตการคานวณผลตภาพแรงงานในแตละอตสาหกรรมยงคงใชการคานวณจากสตร

ขางตน เพราะสตรดงกลาวไดสะทอนรายไดและคาใชจายของแตละอตสาหกรรมเรยบรอยแลว ทงนใน

การศกษานจะเนนผลกระทบของผลตภาพแรงงาน (Labor Productivity) ไมใช ผลตภาพรวมของบรษท

(Firm’s Total Productivity)

5.1. ตวแปรในแบบจาลอง

ถงแมวาการลงทนในทนมนษย เชน การจางแรงงานทมการศกษาหรอมการใหการฝกอบรมแรงงาน

อาจจะทาใหผลตภาพแรงงานเพมขนกตาม แตการลงทนในทนมนษยดงกลาวกยงอาจสงผลตอการ

- 90 -

เพมขนของคาจางแรงงานเฉลยในบรษทไดดวยเชนกน ตามทฤษฎแลวแรงงานจะไดรบคาจางเพมขนถา

แรงงานมระดบของทนมนษยเพมขน ไมวาจะมาจากการศกษาทเพมสงขนหรอไดรบการฝกอบรม

ซงถาการลงทนในทนมนษยสงผลตอการเพมขนของคาจางแรงงานมากกวาการเพมขนของผลต

ภาพแรงงาน การพฒนาในทนมนษยนกจะสงผลทางลบตอโอกาสในการทากาไร (Profitability) ของ

องคกร กลาวคอบรษทนกจะมผลได (Benefit) จากการฝกอบรมนอยกวาตนทน (Cost) แตถาการลงทน

ในทนมนษยสงผลตอการเพมขนของผลตภาพแรงงานมากกวาคาจางทสงขน การลงทนในทนมนษยนก

จะสงผลทางบวกตอการทากาไรและการพฒนาขดความสามารถในการแขงขนของบรษท

ดงนนแนวทางหนงในการเปรยบเทยบผลกระทบของการพฒนาในทนมนษยตอผลตภาพแรงงาน

กบคาจางเฉลยของบรษทกคอการใช “ดชนตนทนตอหนวยแรงงาน หรอ Unit Labor Cost” ซงคานวณ

ไดโดยใช คาจางเฉลยตอแรงงาน 1 คน หารดวยผลตภาพของแรงงานในบรษท (Wage/Labor

Productivity) โดยถาดชนดงกลาวมคาลดลง กแสดงวาแรงงานในบรษทดงกลาวมขดความสามารถใน

การแขงขนมากขน ซงเกดไดจากการท 1) คาจางเฉลยลดลง และ/หรอ 2) ผลตภาพแรงงานเพมขน ก

สะทอนวาการลงทนในทนมนษยสงผลตอโอกาสในการทากาไรเพมขน ในขณะท ถาดชนดงกลาวมคา

เพมขน กแสดงวาการลงทนในทนมนษยสงผลตอการลดลงของขดความสามารถในการแขงขนของ

แรงงาน อนสงผลตอโอกาสในการทากาไรลดลง ดงนนในการประมาณการเศรษฐมตในงานศกษาสวนน

จะศกษาตวแปรตาม 3 ตวในรปแบบของ Logarithm (ฐาน e) ไดแก

1) ผลตภาพแรงงาน - Ln (lp),

2) คาจางเฉลย – Ln (Wage), และ

3) Unit Labor Cost – Ln (ulc)

ในดานของตวแปรอสระ (Independent Variables) สามารถจาแนกตวแปรไดเปน 2 ประเภทไดแก

1) ตวแปรทางดานทนมนษย (Human Capital Variables) ไดแก

- 91 -

ตวแปรทางดานการศกษาไดแก

ตวแปรหนสาหรบสดสวนของการจางแรงงานในการศกษาในแตละระดบ (1)

ระดบปฐมศกษา, 2) ระดบมธยมศกษา, 3) ระดบอดมศกษา ),

จานวนปการศกษาเฉลยของบรษท (Education Years),

จานวนปการศกษาเฉลยของแตละตาแหนงงาน, และ

ตวแปรดานการฝกอบรม ไดแก

การฝกอบรมภายในองคกร (In-house Training)

การฝกอบรมภายนอกองคกร (Outside Training)

คาใชจายในการฝกอบรม (Training Expense) และ

การฝกอบรมจาแนกตามตาแหนงงาน

2) ตวแปรควบคมรายบรษท (Firm’s Control Variables) โดยไดคดเลอกตวแปรตามงานศกษาของ

World Bank (2008) และ Pholphirul (2013) ไดแก

ตวแปรหนรายพนท (Region Dummy Variables) โดยจาแนกพนทออกเปน 6

ภมภาคไดแก ภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคตะวนออก ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

ภาคใต และกรงเทพมหานคร

ตวแปรหนรายอตสาหกรรม (Industry Dummy Variable) โดยจาแนก

อตสาหกรรมออกเปน 8 อตสาหกรรมไดแก อาหารแปรรป สงทอ เครองนงหม

เฟอรนเจอร ชนสวนยานยนต เครองใชไฟฟาและอปกรณไฟฟา ยางและ

พลาสตก และเครองจกรและอปกรณ

- 92 -

ประสบการณทางานเฉลยของแรงงานในบรษท (Experience) โดยวดจากการ

หาประสบการณทางานคาเฉลยแบบถวงนาหนกของแรงงานประจาในบรษท

อายของบรษท (Firm Age) ซงวดโดยใชจานวนปในการสารวจลบดวยปท

บรษทกอตง สมมตฐานกคอผลตภาพแรงงานควรทจะมความแตกตางกนตาม

อายของบรษท

ขนาดของบรษท (Firm Size) โดยจาแนกบรษทเปนขนาดเลก (แรงงานนอย

กวา 50 คน) ขนาดกลาง (แรงงานระหวาง 51-200 คน) และขนาดใหญ

(แรงงานมากกวา 200 คน) โดยผลตภาพแรงงานควรมความแตกตางกนในแต

ละขนาดขององคกร

สดสวนของการใชทนตอแรงงาน (Capital-Labor Ratio) โดยเปนคา

Logarithm ของสดสวนทนตอแรงงาน ซงเปนตวแปรทสะทอนถงความเขมขน

ของการใชปจจยการผลต (Factor Intensity) ในแตละภาคอตสาหกรรม

สดสวนของการใชคอมพวเตอรในกระบวนการผลต (Computer Control) โดย

คานวณจากสดสวนของเครองจกรทใชคอมพวเตอรควบคมในกระบวนการ

ผลต

กาลงการผลตทใช (Capacity Utilization) โดยเปนสดสวนของกาลงการผลต

สนคาทผลตจรงตอกาลงการผลตทสามารถทาไดสงสด

ในตารางการแสดงผลไดทาการประมาณการทางสมการทางเศรษฐมตทงหมด 9 สมการ โดยใน 3

สมการแรก (Model 1-3) เปนการประมาณการผลกระทบของการศกษาตอผลตภาพแรงงาน โดยสมการ

ท 1 ประมาณการสดสวนของแรงงานจาแนกตามการศกษาในแตละระดบ ในขณะทสมการ 4-6 เปนการ

ประมาณผลกระทบของการศกษาตอคาจาง ในขณะทสมการ 7-9 เปนการประมาณการผลกระทบของ

- 93 -

การศกษาตอ Unit Labor Cost ในขณะทตารางท 8 ไดประมาณการผลกระทบของการฝกอบรม

คาใชจายของการฝกอบรม และการฝกอบรมในแตละตาแหนงงานตอผลตภาพแรงงาน คาจางเฉลย และ

Unit Labor Cost ตามลาดบ

จากผลของการคานวณพบวา ขนาดของบรษทมผลตอผลตภาพแรงงาน โดยบรษททแรงงานม

ผลตภาพสงสด ไดแก บรษทขนาดกลางทแรงงานมผลตภาพมากกวาบรษทขนาดเลกอยประมาณรอย

ละ 19-20 ในขณะทบรษทขนาดใหญมผลตภาพมากกวาบรษทขนาดเลกอยประมาณรอยละ 17 อยางม

นยสาคญทางสถต

แตเมอศกษาผลกระทบตอคาจางแรงงานพบวา บรษทขนาดใหญจะมตนทนคาจางแรงงานเฉลย

สงทสดคอมากกวาบรษทขนาดเลกอยประมาณรอยละ 21-25 ในขณะทบรษทขนาดกลางจะมตนทน

คาจางแรงงานเฉลยสงกวาบรษทขนาดเลกอยรอยละ 11-14 อยางมนยสาคญทางสถต

การปรบปรงการผลตทใชเครองจกรจะสงผลดตอการเพมผลตภาพการผลตในภาคอตสาหกรรม

มากทสด โดยภาคการผลตทใชสดสวนทนตอแรงงานเพมขนรอยละ 10 จะสงผลทาใหผลตภาพแรงงาน

เพมขนประมาณรอยละ 2 และสงผลทาใหคาจางเฉลยเพมขนประมาณรอยละ 1.4-1.5 อยางมนยสาคญ

ทางสถต ซงการเพมความเขมขนของการใชเครองจกรในการผลต (โดยเปรยบเทยบกบแรงงาน) นจะ

สงผลตอการเพมขดความสามารถในการแขงขนของแรงงาน (โดยสงเกตไดจากคาสมประสทธของ Unit

Labor Cost ทตดลบและมนยสาคญทางสถต)

นอกจากนอายของบรษทยงสงผลทางบวกตอผลตภาพแรงงานและคาจางเฉลย โดยบรษททมอาย

เพมขน 10 ปจะมผลตภาพแรงงานสงขนประมาณรอยละ 6 และมตนทนคาจางเฉลยเพมขนประมาณ

รอยละ 6.8-7.2 นอกจากน การเพมกาลงการผลตสงผลตอการเพมผลตภาพแรงงานและเพมตนทนเฉลย

ของแรงงานดวยเชนเดยวกน

บรษทในภาคตะวนออก ซงเปนภาคทมนคมอตสาหกรรมอยเปนจานวนมาก จะมผลตภาพ

แรงงานสงทสด โดยมคาทสงกวาผลตภาพแรงงานในกรงเทพประมาณรอยละ 23-25 ในขณะทบรษทใน

- 94 -

ภาคใตเปนภาคท มคาจางเฉลยตาทสดคอประมาณรอยละ 8 เมอเปรยบเทยบกบบรษทในเขต

กรงเทพมหานครและปรมณฑล

เมอจาแนกตามภาคอตสาหกรรมพบวา บรษทในอตสาหกรรมเครองใชไฟฟาและอปกรณไฟฟาม

ผลตภาพแรงงานสงทสด โดยสงกวาผลตภาพแรงงานของอตสาหกรรมอาหารแปรรปอยประมาณรอยละ

24 ในขณะทคาจางเฉลยของแรงงานในอตสาหกรรมนยงมระดบทสงกวาอตสาหกรรมแปรรปอาหารอย

ประมาณรอยละ 18-19 ดวยเชนเดยวกน

5.2 ผลจากทนมนษยดานการศกษา

เมอวเคราะหจากทนมนษยพบวา จานวนปการศกษาของแรงงานสงผลทางบวกตอโอกาสในการเพมขด

ความสามารถในการแขงขนขององคกร โดยแรงงานทมการศกษาเฉลยเพมขนเฉลย 1 ปจะมคา Unit

Labor Cost ลดลงประมาณรอยละ 0.2 อยางทนยสาคญทางสถต

โดยการจางแรงงานทจบในระดบอดมศกษาจะเพมผลตภาพแรงงานของบรษทไดสงทสด

รองลงมาไดแก แรงงานทจบการศกษาในระดบมธยมศกษา โดยถาบรษททมการจางสดสวนแรงงานท

จบระดบอดมศกษาเพมขนอกรอยละ 10 จะสงผลทาใหผลตภาพของแรงงานเพมขนอกประมาณรอยละ

6.7 ในขณะท ถาบรษททการจางสดสวนแรงงานทจบระดบมธยมศกษาเพมขนอกรอยละ 10 จะสงผลทา

ใหผลตภาพของแรงงานเพมขนอกประมาณรอยละ 3.8 อยางมนยสาคญทางสถต ซงผลทไดนสอดคลอง

กบการวเคราะหในดานของอปทานแรงงานทพบวา แรงงานทจบในระดบอดมศกษาจะไดรบผลตอบแทน

ในรปของคาจางแรงงานทเพมขน (Return on Education) ทสงกวาการศกษาในระดบอนๆ เชนกน

อยางไรกด การจางแรงงานทงในระดบอดมศกษาและในระดบมธยมศกษานยงสงผลตอการ

เพมขนของตนทนคาจางเฉลยอยางมนยสาคญ โดยถาบรษททมการจางแรงงานทจบระดบอดมศกษา

เพมขนอกรอยละ 10 จะสงผลทาใหตนทนแรงงานเฉลยเพมขนอกประมาณรอยละ 7.6 ในขณะท ถา

บรษททการจางแรงงานทจบระดบมธยมศกษาเพมขนอกรอยละ 10 จะสงผลทาใหตนทนคาจางเฉลย

- 95 -

เพมขนอกประมาณรอยละ 5.4 อยางมนยสาคญทางสถต โดยผลทไดนสอดคลองกบงานศกษาของ

Cörvers (1996) ในกรณของกลมประเทศในสหภาพยโรปโดยพบวา ผลตภาพแรงงานโดยรวมจะสง

ขนกบเฉพาะจากการเพมทนมนษยในกลมแรงงานทมทกษะสง (High Skilled Labor)

ผลทไดนสามารถสรปไดถงผลดและผลเสยของการจางแรงงานทจบการศกษาในระดบสง โดย

ผลดกคอ การจางงานทมการศกษาสงเหลานนจะสงผลทางบวกตอการเพมผลตภาพแรงงานของ

ภาคอตสาหกรรมอยางมนยสาคญทางสถต แตการจางแรงงานทมทกษะเหลานนกสงผลทาใหตนทน

คาจางเฉลยเพมสงขนดวยเชนกน

แตถงแมวาตนทนการจางงานจะมสดสวนทเพมสงกวาผลตภาพแรงงานกตาม (จากการเพม

สดสวนทมการศกษาในระดบมธยมและระดบปฐมศกษา) แตการเพมขนของผลตภาพแรงงานกจะม

โอกาสในการเกดผลกระทบทางบวก (Positive Externality) ตอสงคมไดในอนาคต เชน โอกาสในการ

เกดการพฒนาและคดคนนวตกรรมใหมๆ เพมขน หรอเกดโอกาสในการถายทอดทกษะระหวางแรงงาน

ดวยกนเอง (จากการทแรงงานคนหนงในบรษทมผลตภาพแรงงานทเพมสงขน) ซงผลดงกลาวไม

สามารถวเคราะหไดอยางชดเจนจากลกษณะของขอมลมเปนขอมลภาพตดขวางน

นอกจากน เมอจาแนกตามตาแหนงงานพบวา การจางงานในตาแหนงผจดการทมระดบการศกษา

เพมขนจะสงผลทางบวกตอผลตภาพแรงงานอยางมนยสาคญ โดยถาผจดการมการศกษาโดยเฉลย

เพมขนอก 1 ปจะสงผลทาใหผลตภาพแรงงานเพมขนประมาณรอยละ 3 และสงผลทาใหบรษทมการทา

กาไรเพมขนอกรอยละ 3.2 ในขณะท ปการศกษาทเพมขนของแรงงานในตาแหนงอนๆ กลบไมสงผลตอ

การเพมผลตภาพของแรงงานในบรษทอยางมนยสาคญ

เนองจากขอมลทใชในการศกษานไมไดมการเกบขอมลสดสวนของแรงงานทจบในระดบอาชวะ

ศกษาจงสงผลทาใหงานศกษานไมไดนาแรงงานในระดบนเขามาวเคราะห จงทาใหไมสามารถบอกไดวา

การจางแรงงานทจบในระดบอาชวะศกษาจะสงผลได (เมอเปรยบเทยบกบตนทน) ตอผวาจางใน

- 96 -

ภาคอตสาหกรรมมากนอยเพยงใด แตอยางไรกด ผลทพบในบททแลวระบวา แรงงานทจบจากสถาบน

อาชวะศกษาเปนแรงงานทมคณภาพดและเปนทตองการของผวาจางในภาคอตสาหกรรม

5.3. ผลจากทนมนษยดานการฝกอบรม

ในดานของการฝกอบรมพบวา บรษทททาการฝกอบรมภายในองคกร (In-house Training) จะมผลต

ภาพแรงงานสงกวาบรษททไมไดจดการฝกอบรมในองคกรอยประมาณรอยละ 13.6 และยงมคาจางเฉลย

สงกวาบรษททไมไดจดการฝกอบรมในองคกรอยประมาณรอยละ 10.5

ในขณะทการใหพนกงานไปฝกอบรมภายนอกองคกร (Outside Training) จะไมสงผลตอผลตภาพ

แรงงานและตนทนคาจางของบรษทอยางมนยสาคญทางสถต แตการฝกอบรมดงกลาวจะสงผลตอการ

เพมความสามารถในการแขงขนของแรงงาน โดยสงเกตจากคาสมประสทธสหสมพนธของ Unit Labor

Cost ทตดลบและมนยสาคญทางสถต

นอกจากน คาใชจายในการฝกอบรมภายนอกยงสงผลทางบวกตอผลตภาพแรงงานและ

ความสามารถในการแขงขนทเพมขนดวยเชนกน โดยถาบรษทมการใชจายเงนกบการฝกอบรมภายนอก

เพมขนอกรอยละ 10 ผลตภาพแรงงานในบรษทนนจะเพมขนประมาณรอยละ 0.16 และสงผลทาใหคา

Unit Labor Cost ลดลงประมาณรอยละ 0.12

เมอจาแนกตามตาแหนงงานพบวา การจดการฝกอบรมภายนอกแกแรงงานวชาชพจะสงผลบวก

ตอผลตภาพแรงงานในองคกรไดมากทสด โดยถาแรงงานวชาชพมการฝกอบรมเพมขนอกรอยละ 10

ผลตภาพแรงงานในบรษทจะเพมขนอกรอยละ 1.07 ผลทพบนสอดคลองกบงานศกษาททามาแลวใน

กรณของประเทศอนทพบวา การพฒนาทนมนษยแกแรงงานทมทกษะสงจะสรางผลประโยชนแกองคกร

มากทสด

- 97 -

ตาราง 5.1 ผลประมาณการสมประสทธของการศกษาตอผลตภาพแรงงาน, คาจางเฉลย, และ Unit Labor Cost

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) ตวแปร ผลตภาพแรงงาน (Ln Scale) คาจางเฉลย (Ln Scale) Unit Labor Cost (Ln Scale)

ตวแปรทางการศกษาจานวนปการศกษาเฉลย (จานวนป) 0.001 - - -0.001 - - -0.00214** - -

[0.00118] - - [0.000972 - - [0.00107] - -สดสวนแรงงานทจบมธยมศกษา (รอยละ) - 0.00379** - - 0.00540** - - 0.001 -

- [0.00142] - - [0.00113] - - [0.00130] -สดสวนของแรงงานทจบมหาวทยาลย (รอยละ) - 0.00678** - - 0.00756** - - 0.000 -

- [0.00198] - - [0.00160] - - [0.00182] -จานวนปการศกษา-ผจดการ (จานวนป) - - 0.0291*** - - 0.002 - - -0.0317***

- - [0.0109] - - [0.00889] - - [0.00998]จานวนปการศกษา-แรงงานวชาชพ (จานวนป) - - 0.000 - - 0.000 - - 0.000

- - [7.59e-05] - - [6.18e-05] - - [6.92e-05]จานวนปการศกษา-แรงงานทมทกษะสง (จานวน - - 0.000 - - 0.000 - - 0.000

- - [0.000195 - - [0.000158 - - [0.000182]จานวนปการศกษา-แรงงานทมทกษะตา (จานวน - - 0.000 - - 0.000 - - 0.000

- - [0.000201 - - [0.000163 - - [0.000186]จานวนปการศกษา-แรงงานนอกภาคการผลต - - 0.000 - - 0.000 - - 0.000

- - [0.000153 - - [0.000125 - - [0.000140]ตวแปรควบคม

สดสวนของแรงงานวชาชพ (รอยละ) 0.008 0.006 0.011 0.008 0.005 0.003 -0.004 -0.004 -0.010[0.00983] [0.00986] [0.0107] [0.00793] [0.00787] [0.00870] [0.00896] [0.00906] [0.00977]

สดสวนของแรงงานทกษะสง (รอยละ) -0.011 -0.009 -0.007 -0.003 -0.001 -0.004 0.008 0.008 0.006[0.00710] [0.00711] [0.00740] [0.00579] [0.00575] [0.00603] [0.00647] [0.00653] [0.00675]

สดสวนของแรงงานทกษะตา (รอยละ) -0.0128* -0.011 -0.010 -0.004 -0.002 -0.003 0.009 0.009 0.008[0.00678] [0.00679] [0.00696] [0.00553] [0.00549] [0.00568] [0.00619] [0.00624] [0.00635]

สดสวนของแรงงานนอกภาคการผลต (รอยละ) 0.008 0.008 0.010 0.007 0.007 0.008 0.000 0.000 -0.001[0.00754] [0.00751] [0.00790] [0.00617] [0.00608] [0.00647] [0.00688] [0.00690] [0.00720]

- 98 -

ตาราง 5.1 (ตอ) ประสบการณ (จานวนป) -0.001 0.000 0.000 0.001 0.000 -0.001 0.002 0.000 -0.001

[0.00179] [0.00139] [0.00142] [0.00147] [0.00112] [0.00117] [0.00163] [0.00127] [0.00130]บรษทขนาดกลาง (ตวแปรหน) 0.206*** 0.193*** 0.193** 0.138** 0.118** 0.118* -0.051 -0.053 -0.051

[0.0731] [0.0728] [0.0757] [0.0593] [0.0586] [0.0615] [0.0667] [0.0670] [0.0691]บรษทขนาดใหญ (ตวแปรหน) 0.173* 0.138 0.145 0.252*** 0.212*** 0.218*** 0.109 0.112 0.114

[0.0918] [0.0919] [0.0985] [0.0746] [0.0742] [0.0800] [0.0838] [0.0846] [0.0898]สดสวนทนตอแรงงาน (Ln) 0.221*** 0.216*** 0.219*** 0.152*** 0.145*** 0.152*** -0.0720*** -0.0720*** -0.0710***

[0.0190] [0.0190] [0.0190] [0.0153] [0.0152] [0.0154] [0.0173] [0.0174] [0.0173]อายของบรษท (จานวนป) 0.005 0.00604* 0.005 0.00684** 0.00863** 0.00721** 0.002 0.003 0.003

[0.00315] [0.00314] [0.00314] [0.00253] [0.00251] [0.00253] [0.00287] [0.00289] [0.00286]กาลงการผลต (รอยละ) 0.00434*** 0.00401** 0.00426** 0.00378** 0.00329** 0.00363** -0.001 -0.001 -0.001

[0.00149] [0.00149] [0.00149] [0.00119] [0.00117] [0.00119] [0.00136] [0.00137] [0.00136]การใชคอมพวเตอรในการผลต (รอยละ) -0.001 -0.001 -0.001 0.002 0.001 0.002 0.00248** 0.00247** 0.00237*

[0.00137] [0.00136] [0.00137] [0.00112] [0.00110] [0.00112] [0.00125] [0.00125] [0.00125]ภาค-อางองกรงเทพและปรมณฑล

ภาคเหนอ 0.187 0.299* 0.205 0.017 0.180 0.033 -0.190 -0.164 -0.187[0.154] [0.158] [0.155] [0.124] [0.126] [0.124] [0.141] [0.145] [0.141]

ภาคกลาง -0.007 0.006 0.000 -0.063 -0.047 -0.061 -0.028 -0.028 -0.032[0.0676] [0.0675] [0.0677] [0.0551] [0.0545] [0.0552] [0.0617] [0.0621] [0.0617]

ภาคตะวนออก 0.249** 0.280*** 0.233** 0.080 0.126 0.074 -0.159* -0.153* -0.148*[0.0984] [0.0985] [0.0984] [0.0795] [0.0789] [0.0797] [0.0897] [0.0905] [0.0896]

ภาคใต 0.043 0.062 0.035 -0.166* -0.122 -0.156* -0.172 -0.155 -0.163[0.115] [0.115] [0.116] [0.0920] [0.0911] [0.0924] [0.105] [0.106] [0.105]

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ -0.010 0.021 -0.029 -0.092 -0.045 -0.076 0.065 0.067 0.088[0.127] [0.126] [0.128] [0.102] [0.101] [0.103] [0.116] [0.117] [0.117]

- 99 -

ตาราง 5.1 (ตอ) อตสาหกรรม-อางองอาหารแปรรป

สงทอ -0.310** -0.312** -0.305** -0.082 -0.080 -0.054 0.180 0.194* 0.186*[0.123] [0.122] [0.123] [0.0988] [0.0972] [0.0991] [0.112] [0.112] [0.112]

เครองนงหม -0.261** -0.274** -0.262** -0.116 -0.122 -0.097 0.151 0.165 0.161[0.122] [0.121] [0.122] [0.0988] [0.0972] [0.0988] [0.111] [0.111] [0.111]

ชนสวนยานยนต 0.217* 0.162 0.220* 0.083 0.020 0.091 -0.168 -0.158 -0.174[0.128] [0.128] [0.129] [0.103] [0.102] [0.104] [0.117] [0.118] [0.117]

เครองใชไฟฟา/อปกรณไฟฟา 0.244* 0.177 0.229* 0.195* 0.121 0.200* -0.076 -0.063 -0.061[0.132] [0.132] [0.132] [0.107] [0.106] [0.107] [0.121] [0.122] [0.121]

ยางและพลาสตก -0.019 -0.047 -0.022 -0.063 -0.091 -0.048 -0.077 -0.066 -0.069[0.106] [0.106] [0.106] [0.0850] [0.0838] [0.0849] [0.0968] [0.0969] [0.0964]

เฟอรนเจอร -0.064 -0.081 -0.068 -0.025 -0.036 -0.017 0.030 0.045 0.036[0.129] [0.128] [0.128] [0.103] [0.101] [0.103] [0.118] [0.118] [0.117]

เครองจกรและอปกรณ -0.014 -0.053 -0.009 -0.011 -0.048 -0.004 -0.006 0.010 -0.016[0.137] [0.137] [0.138] [0.111] [0.109] [0.111] [0.125] [0.125] [0.125]

คาคงท 10.43*** 9.975*** 9.776*** 9.450*** 8.876*** 9.395*** -0.964 -0.986 -0.307[0.669] [0.677] [0.723] [0.544] [0.547] [0.591] [0.610] [0.623] [0.659]

จานวนกลมตวอยาง 976 976 976 1002 1002 1002 972 972 972R-squared 0.320 0.328 0.325 0.243 0.265 0.246 0.120 0.117 0.128F-Statistics 18.61 18.55 15.73 13.05 14.06 10.94 5.376 5.009 4.803

หมายเหต: *มนยสาคญทางสถตท 10%; ** มนยสาคญทางสถตท 5%; *** มนยสาคญทางสถตท 1%

- 100 -

ตาราง 5.2 ผลประมาณการสมประสทธของการฝกอบรมตอผลตภาพแรงงาน, คาจางเฉลย, และ Unit Labor Cost

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)ตวแปร ผลตภาพแรงงาน (Log) คาจางเฉลย (Log) Unit Labor Cost (Log)

ตวแปรดานการฝกอบรม ฝกอบรมในองคกร (ตวแปรหน) 0.136* - - 0.105* - - (0.05) - -

[0.0727] - - [0.0596] - - [0.0667] - - ฝกอบรมภายนอก (ตวแปรหน) 0.08 - - (0.02) - - -0.121* - -

[0.0706] - - [0.0575] - - [0.0647] - - คาใชจายในการฝกอบรมภายนอก (Log) - 0.0163** - - 0.01 - - -0.0122** -

- [0.00652] - - [0.00531] - - [0.00595] - ฝกอบรมในองคกร-ผจดการ (รอยละ) - - 0.00 - - (0.00) - - (0.00)

- - [0.000874] - - [0.000712] - - [0.000800] ฝกอบรมในองคกร-แรงงานวชาชพ (รอยละ) - - (0.00) - - 0.00 - - 0.00

- - [0.000848] - - [0.000683] - - [0.000775] ฝกอบรมในองคกร-แรงงานทกษะสง (รอยละ) - - 0.00 - - 0.00 - - 0.00

- - [0.00103] - - [0.000845] - - [0.000945] ฝกอบรมในองคกร-แรงงานทกษะตา (รอยละ) - - 0.00 - - 0.00 - - (0.00)

- - [0.000891] - - [0.000734] - - [0.000818] ฝกอบรมในองคกร-แรงงานนอกภาคการผลต (รอย - - 0.00 - - (0.00) - - (0.00)

- - [0.00102] - - [0.000835] - - [0.000931] ฝกอบรมภายนอก-ผจดการ (รอยละ) - - 0.00 - - 0.00 - - (0.00)

- - [0.000506] - - [0.000416] - - [0.000463] ฝกอบรมภายนอก-แรงงานวชาชพ (รอยละ) - - 0.00107*** - - 0.00 - - -0.000900***

- - [0.000370] - - [0.000305] - - [0.000337] ฝกอบรมภายนอก-แรงงานทกษะสง (รอยละ) - - -0.000855** - - (0.00) - - 0.00

- - [0.000419] - - [0.000344] - - [0.000382] ฝกอบรมภายนอก-แรงงานทกษะตา (รอยละ) - - 0.00 - - 0.00 - - (0.00)

- - [0.00214] - - [0.00175] - - [0.00195] ฝกอบรมภายนอก-แรงงานนอกภาคการผลต (รอย - - 0.00 - - (0.00) - - (0.00)

- - [0.000652] - - [0.000536] - - [0.000595]

- 101 -

ตาราง 5.2 (ตอ)

ตวแปรควบคมจานวนปการศกษาเฉลย (จานวนป) 0.00 0.00 0.00 (0.00) (0.00) (0.00) -0.00205* -0.00208* -0.00216**

[0.00118] [0.00118] [0.00118] [0.000972] [0.000972] [0.000975] [0.00107] [0.00107] [0.00108]สดสวนของแรงงานวชาชพ (รอยละ) 0.01 0.01 0.00 0.01 0.01 0.00 (0.00) (0.00) (0.00)

[0.00989] [0.00989] [0.0102] [0.00799] [0.00799] [0.00828] [0.00902] [0.00903] [0.00931]สดสวนของแรงงานทกษะสง (รอยละ) -0.0124* (0.01) -0.0131* (0.00) (0.00) (0.00) 0.01 0.01 0.01

[0.00711] [0.00709] [0.00734] [0.00581] [0.00579] [0.00600] [0.00649] [0.00647] [0.00670]สดสวนของแรงงานทกษะตา (รอยละ) -0.0143** -0.0133** -0.0147** (0.00) (0.00) (0.00) 0.0104* 0.01 0.0108*

[0.00679] [0.00677] [0.00695] [0.00554] [0.00553] [0.00567] [0.00620] [0.00618] [0.00635]สดสวนของแรงงานทอยนอกภาคการผลต 0.01 0.01 0.01 0.01 0.01 0.01 0.00 0.00 0.00

[0.00757] [0.00754] [0.00771] [0.00619] [0.00617] [0.00631] [0.00690] [0.00688] [0.00704]ประสบการณ (จานวนป) (0.00) (0.00) (0.00) 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

[0.00179] [0.00179] [0.00180] [0.00147] [0.00147] [0.00149] [0.00163] [0.00163] [0.00164]บรษทขนาดกลาง (ตวแปรหน) 0.134* 0.155** 0.177** 0.10 0.117* 0.115* 0.00 (0.01) (0.04)

[0.0780] [0.0757] [0.0767] [0.0635] [0.0614] [0.0626] [0.0712] [0.0691] [0.0701]บรษทขนาดใหญ (ตวแปรหน) 0.07 0.09 0.10 0.201** 0.218*** 0.206*** 0.188** 0.172* 0.14

[0.101] [0.0975] [0.0971] [0.0820] [0.0793] [0.0795] [0.0919] [0.0890] [0.0888]สดสวนทนตอแรงงาน (Log) 0.216*** 0.213*** 0.219*** 0.150*** 0.149*** 0.150*** -0.0675*** -0.0664*** -0.0740***

[0.0191] [0.0192] [0.0193] [0.0154] [0.0155] [0.0157] [0.0174] [0.0175] [0.0176]อายของบรษท (จานวนป) 0.00 0.00 0.01 0.00684*** 0.00668*** 0.00692*** 0.00 0.00 0.00

[0.00314] [0.00314] [0.00319] [0.00253] [0.00254] [0.00257] [0.00287] [0.00287] [0.00291]กาลงการผลต (รอยละ) 0.00423*** 0.00422*** 0.00395*** 0.00377*** 0.00372*** 0.00361*** (0.00) (0.00) (0.00)

[0.00149] [0.00149] [0.00151] [0.00119] [0.00119] [0.00120] [0.00136] [0.00136] [0.00138]การใชคอมพวเตอรในการผลต (รอยละ) (0.00) (0.00) (0.00) 0.00 0.00 0.00 0.00249** 0.00249** 0.00

[0.00136] [0.00136] [0.00142] [0.00112] [0.00112] [0.00116] [0.00125] [0.00124] [0.00129]ภาค-อางองกรงเทพและปรมณฑล

ภาคเหนอ 0.20 0.19 0.21 0.03 0.02 0.03 (0.19) (0.19) (0.20)[0.154] [0.154] [0.155] [0.124] [0.124] [0.125] [0.141] [0.140] [0.142]

ภาคกลาง (0.01) (0.01) (0.02) (0.06) (0.07) (0.07) (0.02) (0.02) (0.02)

- 102 -

[0.0675] [0.0675] [0.0687] [0.0551] [0.0551] [0.0561] [0.0616] [0.0616] [0.0628]ภาคตะวนออก 0.244** 0.249** 0.231** 0.08 0.08 0.05 -0.156* -0.159* -0.160*

[0.0981] [0.0981] [0.0997] [0.0795] [0.0795] [0.0813] [0.0895] [0.0895] [0.0910]ภาคใต 0.03 0.04 0.06 -0.167* -0.169* -0.181* (0.15) (0.17) -0.198*

[0.116] [0.115] [0.118] [0.0924] [0.0920] [0.0946] [0.105] [0.105] [0.108]ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (0.01) (0.02) (0.00) (0.08) (0.10) (0.08) 0.08 0.07 0.07

[0.127] [0.126] [0.128] [0.102] [0.102] [0.104] [0.117] [0.116] [0.118]อตสาหกรรม-อางองอาหารแปรรป

สงทอ -0.284** -0.292** -0.285** (0.07) (0.08) (0.08) 0.16 0.17 0.15 [0.123] [0.123] [0.125] [0.0990] [0.0988] [0.101] [0.112] [0.112] [0.114]

เครองนงหม -0.230* -0.233* -0.227* (0.10) (0.10) (0.11) 0.13 0.13 0.12 [0.123] [0.122] [0.124] [0.0993] [0.0992] [0.100] [0.112] [0.112] [0.113]

ชนสวนยานยนต 0.20 0.20 0.217* 0.07 0.08 0.08 (0.16) (0.16) (0.16)[0.128] [0.128] [0.130] [0.103] [0.103] [0.105] [0.117] [0.117] [0.118]

เครองใชไฟฟา/อปกรณไฟฟา 0.243* 0.242* 0.234* 0.195* 0.194* 0.185* (0.08) (0.07) (0.08)[0.132] [0.132] [0.133] [0.107] [0.107] [0.108] [0.120] [0.120] [0.122]

ยางและพลาสตก (0.01) (0.01) (0.02) (0.06) (0.06) (0.07) (0.09) (0.08) (0.08)[0.106] [0.106] [0.107] [0.0850] [0.0850] [0.0858] [0.0967] [0.0967] [0.0976]

เฟอรนเจอร (0.04) (0.05) (0.00) (0.02) (0.02) (0.01) 0.01 0.02 (0.02)[0.129] [0.129] [0.132] [0.103] [0.103] [0.106] [0.118] [0.118] [0.121]

เครองจกรและอปกรณ (0.01) (0.01) (0.00) (0.01) (0.01) (0.00) (0.01) (0.01) (0.02)[0.137] [0.137] [0.140] [0.111] [0.111] [0.113] [0.125] [0.125] [0.128]

คาคงท 10.56*** 10.53*** 10.62*** 9.497*** 9.484*** 9.545*** -1.070* -1.033* -1.070*[0.669] [0.668] [0.680] [0.545] [0.545] [0.555] [0.611] [0.610] [0.622]

จานวนกลมตวอยาง 976 976 956 1002 1002 981 972 972 952R-squared 0.324 0.324 0.330 0.245 0.244 0.247 0.125 0.124 0.132F-Statistics 17.53 13.35 17.50 12.18 9.103 12.60 5.200 4.089 5.347

หมายเหต: *มนยสาคญทางสถตท 10%; ** มนยสาคญทางสถตท 5%; *** มนยสาคญทางสถตท 1%

- 103 -

บทท 6

ทกษะแรงงานกบผลตภาพแรงงาน

จากการศกษาในบททแลวพบวา ระดบการศกษาและการฝกอบรมสงผลทางบวกตอการเพม

ผลตภาพแรงงานในภาคอตสาหกรรมไทย โดยเฉพาะการศกษาในระดบอดมศกษาทพบวาสงผลตอ

การเพมผลตภาพแรงงานไดสงกวาการศกษาในระดบอนๆ นอกจากนยงพบวา การฝกอบรมเอง

(ทงการฝกอบรมภายในและการฝกอบรมภายนอก) กสงผลทางบวกตอผลตภาพแรงงานดวยเชนกน

อยางไรกด โดยภาพรวมประเทศไทยคอนขางประสบความสาเรจอยางดในเชงปรมาณโดย

สงเกตไดจาก อตราสวนการลงทะเบยนเรยนเบองตน (Gross Enrollment Rate) ใน

สถาบนการศกษาในแตละระดบซงพบวามแนวโนมทเพมสงขน โดยเฉพาะในระดบอดมศกษา

การพฒนาความสมฤทธทางการศกษาจงควรใหนาหนกมากขนกบ “ตวชวดทางดานคณภาพ”

โดยใหความสาคญกบทกษะทผเรยนไดรบดวยเชนกน นอกจากน ทกษะดงกลาวจะตองเปนท

ตองการของนายจาง

6.1. การเปลยนแปลงเชงโครงสรางของบรษทและทกษะทตองการ

จากเดมทประเทศไทยไดกาหนดแนวทางการพฒนาจากระบบเศรษฐกจอตสาหกรรม

ทเนนใหความสาคญกบการผลตทใชทรพยากรราคาถกมาสการผลตทใชทกษะและความรเปน

ศนยกลางซงจะนามาสการเปนสงคมฐานความร (Knowledge-Based Society) สงคมฐานความร

จาเปนทจะตองเนนการเพมทกษะและความร (Skills and Knowledge) ของประชากรในประเทศ

โดยเนนทางานทใชสตปญญามากกวางานทใชแรงงาน ดงนน แรงงานในสงคมฐานความรจงเปน

แรงงานประเภททเชอฟง (Obedience) มความขยนหมนเพยร(Diligence) เนนทางานใหสาเรจ

โดยมกถกใชจากแรงกระตนจากภายนอก เชน เงนทน การสนบสนน ตวชวด เปนตน

- 104 -

ทงน การใชความรแตเพยงอยางเดยว แตขาดซงความสรางสรรคอนเกดจาก “ความ

มงมน” จะทาใหการผลตสนคาและบรการจะขาดซงชวตชวา แรงงานหรอองคกรในระบบ

เศรษฐกจทขบเคลอนโดยนวตกรรมจงแตกตางจากระบบสงคมฐานความรตรงทวา แรงงาน/

องคกรจะใชความรกและนาใจเปนเครองมอในการขบเคลอน (Passion) ประกอบกบพรสวรรค

(Talent) มากกวาการใชทกษะการผลตขนสง โดยการทางานภายใตกรอบของ “ความรกและนาใจ”

ทาใหเกด “ความมงมน” นอกเหนอจากการทางานทมความชานาญ ใชแรงบนดาลใจและความสข

เปนแรงจงใจมากกวาเงนหรอตวชวดทมลกษณะตายตว โดยทางานทตองใชความคดสรางสรรค

มากกวาเนนทางานเพยงเพอใหสาเรจ ดงนน การสรางความมงมนและพลงขบเคลอนของคนใน

สงคมเปนการพฒนาในลกษณะทเปนนามธรรมท มความสาคญอยางยงถาใชเศรษฐกจ

สรางสรรค

นอกจากน เนองจากบรษท (โดยเฉพาะบรษทในภาคอตสาหกรรม) ตางตองเขาไป

เกยวของอยในระบบการผลตแบบหวงโซมลคาของโลก (Global Value Chain) อนสงผลทาให

บรษทจะตองมการตดตอสอสารทงระหวางองคกรและระหวางบรษททอยภายใตหวงโซมลคา

ดงกลาว ซงกจกรรมทเกยวของกบการตดตอสอสารนจงทาใหบรษทมความตองการในทกษะ

แรงงานทเพมขนกวาเพยงแคความรความสามารถทวไปในหองเรยน การทางานภายใตหวงโซ

มลคานจาเปนตองมไมเฉพาะแตเพยงทกษะทางดานภาษาองกฤษ ทกษะทางดานเทคโนโลย

และสารสนเทศเทานน แตควรรวมไปถงทกษะในการตดตอสอสารทกษะในการเขาสงคม และ

ทกษะในการทางานเปนทม เปนตน

นอกจากน การแขงขนในบรบทโลกตางๆ อาจสงผลทาใหวงจรชวตของสนคาหรอ

บรการบางประเทศสนลง (Short-Life Product Cycle) ภาคบรษทเองยงตองการทกษะแรงงานท

มความคดสรางสรรคในการผลตสนคาใหมๆ ออกสตลาด รวมไปถงยงจาเปนตองมทกษะในการ

ปรบตว (Adaptability Skill) ภายใตบรบททเปลยนแปลงอยางรวดเรว

- 105 -

ตาราง 6.1 ความแตกตางระหวางแรงงาน/องคกรในระบบเศรษฐกจอตสาหกรรม (Industrial Economy), ระบบเศรษฐกจฐานความร (Knowledge-Based Economy) และระบบเศรษฐกจนวตกรรมและความคดสรางสรรค (Creative Economy)

ทมา: พรยะ ผลพรฬห (2556)

เศรษฐกจอตสาหกรรม เศรษฐกจฐานความร เศรษฐกจสรางสรรค (Industrial Economy) (Knowledge-Based Economy) (Creative Economy)

ผลตจากพนฐานทรพยากรราคาถกทมอยอยางมากมาย

ผลตจากพนฐานความชานาญและทกษะ ผลตจากพนฐานความชอบและความรก

ผลตโดยเนนใชแรงงาน/เครองจกร ผลตโดยเนนความร/ ทกษะแรงงาน ผลตโดยเนนใชความรกและความคดสรางสรรค เนนผลตเปนจานวนมาก (Scale) เนนทความเรว (Speed) และการสราง

มลคาเพม (Value-Added) เนนทการสรางระบบความคดสรางสรรค (Creativity)

และความเฉพาะตน (Unique) แรงกระตนภายนอกมาจากเงนทนและตวชวด แรงกระตนภายนอกมาจากเงนทนและตวชวด แรงกระตนมาจากแรงบนดาลใจและพลงขบเคลอน จดเดนของแรงงานคอการเชอฟง (Obedience)

และความขยนหมนเพยร (Diligence) จดเดนของแรงงานคอ "ความรและสตปญญา"

(Knowledge and Intelligence) จดเดนของแรงงานคอความคดรเรม (Initiative)

ความคดสรางสรรค (Creativity) และความมงมน และพลงขบเคลอน (Passion)

- 106 -

6.2. ทกษะแรงงานทตองการในศตวรรษท 21

ทกษะในแตละประเภทจงมความสาคญตอการเพมผลตภาพการทางานโดยภาพรวม งานศกษาในเรองทกษะ

ในอดตไดพยายามจาแนกประเภทของทกษะไวหลายกรณ ทงนงานศกษาสมยใหมไดพยายามระบทกษะ

ทมความจาเปนในสาหรบดารงชพในศตวรรษท 21 ซงมความแตกตางจากศตวรรษท 20 และ 19 ทเปน

ระบบการศกษาทเนนผลตคนมาเพอทางานในภาคอตสาหกรรมการผลต ทงนระบบการศกษาและการ

เรยนรตลอดชวตถงตองมการปรบเปลยนเพอใหสอดคลองกบภาวะดงกลาว

ในประเทศสหรฐอเมรกา แนวคดเรอง "ทกษะแหงอนาคตใหม: การเรยนรในศตวรรษท 21" ไดถก

พฒนาขน โดยภาคสวนนอกวงการการศกษา ซงประกอบดวย บรษทเอกชนชนนาขนาดใหญ เชน

บรษทแอปเปล บรษทไมโครซอฟ บรษทวอลดสนย องคกรวชาชพระดบประเทศ และสานกงานดาน

การศกษาของรฐ รวมตวและกอตงเปนเครอขายองคกรความรวมมอเพอทกษะการเรยนรในศตวรรษท

21 (Partnership for 21st Century Skills) หรอเรยกยอๆ วา เครอขาย P21 โดยไดจาแนกทกษะทม

ความจาเปนไว “3R” และ “7C” อนมองคประกอบดงน (Bellanca and Brandt, 2010)

o ทกษะ 3R ไดแก Reading (อานออก) Writing (เขยนได) และ Arithmetic (คดเลขเปน)

o ทกษะ 7C ไดแก

Critical Thinking and Problem Solving (ทกษะดานการคดอยางม

วจารณญาณ และทกษะในการแกปญหา)

Creativity and Innovation (ทกษะดานการสรางสรรค และนวตกรรม)

Cross-Cultural Understanding (ทกษะดานความเขาใจตางวฒนธรรม

ตางกระบวนทศน)

Collaboration, teamwork & leadership (ทกษะดานความรวมมอ การ

ทางานเปนทม และภาวะผนา)

- 107 -

Communications, Information, and Media Literacy (ทกษะดานการ

สอสาร สารสนเทศ และรเทาทนสอ)

Computing and ICT literacy (ทกษะดานความพวเตอร และเทคโนโลย

สารสนเทศและการสอสาร)

Career and learning skills (ทกษะอาชพ และทกษะการเรยนร)

อยางไรกด เมอจาแนกทกษะในแตละดานออกมาแลวจะสามารถจาแนกได 2 ประเภทไดแก

1. ทกษะดานปญญา (Cognitive Skills) อนหมายถง ความสามารถในการวเคราะหสถานการณและใช

ความร ความเขาใจในแนวคด หลกการ ทฤษฎ และกระบวนการตางๆ ในการคดวเคราะหและ

แกปญหาเมอเผชญหนากบสถานการณใหมๆ ทไมไดคาดคดมากอน อนไดแก ทกษะทางดาน

ภาษา ความจา การคดวเคราะห การคานวณ โดยทกษะเหลานจะถกปลกฝงคอนขางมากจากการ

เรยนการสอนในสถาบนการศกษาและสามารถวดไดในเชงปรมาณจากขอสอบมาตรฐานตางๆ และ

เปนทกษะพนฐานสาคญสาหรบการทางานในทกสาขาอาชพ

2. ทกษะดานพฤตกรรม (Non Cognitive Skill) หมายถง ทกษะอนๆ นอกเหนอจากทกษะทางปญญา

อนบงบอกถงพฤตกรรมและทกษะการดาเนนชวต (Life Skill) ของแตละคน ไมวาจะเปนทกษะทาง

อารมณ ทกษะในการเขาสงคม ทกษะในการทางานรวมกบผอน ทกษะในการเขาใจผอน ความ

มงมน และการมองโลกในแงบวก เปนตน ซงโดยทวไปแลว ทกษะดงกลาวคอนขางยากในการวด

ออกมาเปนคาทแนนอน โดยทกษะทางพฤตกรรมเหลานมความสาคญตออาชพการงานของแตละ

คนทแตกตางกน และเปนสงจาเปนในการประกอบอาชพ ในหลายๆ อาชพ ทกษะทางดาน

พฤตกรรมกลบมความสาคญมากกวาทกษะทางปญญา

- 108 -

การเรยนการสอนในสถาบนการศกษาและการฝกอบรมในททางานมความสาคญตอการสรางทงทกษะ

ทางปญญาและทกษะทางพฤตกรรมใหแกผเรยน อนจะสงผลตอความสามารถในการประกอบอาชพ และ

ความสามารถในการดารงชวตในอนาคต

ถงแมวาทกษะทางปญญาจะมความสาคญตอการเพมผลตภาพของแรงงานดงกลาวกตาม แตกตอง

ยอมรบวาทกษะทางพฤตกรรมเองกมความสาคญไมนอยไปกวากน โดยงานศกษาทางดานทนมนษยใน

ปจจบนเองกเรมใหความสาคญตอการพฒนาทกษะทางดานพฤตกรรมนมากขน เนองจากงานศกษาจานวน

มากพบวา ทกษะทางดานพฤตกรรมนกเปนอกปจจยหนงทสาคญตอการกาหนดความสาเรจในหนาทการ

งานของแตละคน

งานศกษาของ Heckman, et.al. (2006) เปนงานศกษาหลกทางดานเศรษฐศาสตรแรงงาน (Labor

Economics) ทมการกลาวถงกนมากทสด ทอธบายถงผลกระทบของทกษะทางปญญาและทกษะทาง

พฤตกรรมตอความสาเรจในตลาดแรงงาน โดยผลจากการศกษาพบวา นอกจากทกษะทางพฤตกรรมจะสงผล

ความสาเรจในการทางาน อนสงผลทาใหบคลากรดงกลาวไดรบรายไดทเพมสงขน ทกษะพฤตกรรมเองกยง

เปนตวกาหนดทกษะทางปญญา ไมวาจะเปน การเขาเรยน ความขยนหมนเพยร รวมไปถงการเลอกอาชพ

ซงสอดคลองกบงานศกษาของ Brunello and Schlotter (2011) ทพบวา ทกษะทางพฤตกรรมทดจะสงผลตอ

ความสาเรจทางดานการเรยน อนนามาสทกษะทางปญญาทสงขน และในทายทสดกจะสงผลตอความสาเรจ

ในหนาทการงานตามมา

เชนเดยวกบงานศกษาของ Fletcher ทใชวธการศกษาเปรยบเทยบทกษะทางพฤตกรรมระหวางพ

นอง (Sibling Effects) กบความสาเรจในการทางานทแตกตางกน โดยพบวาทกษะทางพฤตกรรมทดจะสง

ผลบวกตอความสาเรจในหนาทการงาน โดยพหรอนองทมระดบการศกษาทเทากนและจบจากโรงเรยน

เดยวกน และมพนฐานทางครอบครวทเหมอนกน แตคนหนงมทกษะทางพฤตกรรมทดกวา คนๆ นนกจะม

ความสาเรจในหนาทการงานทสงกวา

- 109 -

อยางไรกด ทกษะทางพฤตกรรมนจะสงผลทแตกตางกนในแตละสาขาอาชพ โดยเฉพาะสาขาบรการท

จาเปนตองมทกษะในการปฏสมพนธทดกบผอน ซงคนทมทกษะทางดานพฤตกรรมทดนและทางานในภาค

บรการกมโอกาสทจะประสบความสาเรจมากกวา โดยงานศกษาของ Schumacher and Hirsch (2004) ไดทา

การวเคราะหถงทกษะเชงพฤตกรรมของพยาบาลโดยพบวาพยาบาลทมทกษะพฤตกรรมทดกวากจะไดรบ

คาจางทสงขน

ในกรณของประเทศไทย งานศกษาของ Hong-ngam (2012) ไดทาการศกษาความสมพนธของทกษะ

ทางพฤตกรรมตอรายไดใน 7 สาขาอาชพของคนไทยในเขตอาเภอเมอง จงหวดขอนแกน โดยพบวา ทกษะ

ทางพฤตกรรมทางดาน การเชอมนในตนเอง และความภาคภมในในตวเองเปนปจจยทสาคญตอ

ความสาเรจในหนาทการงาน อยางไรกตาม งานศกษานยงคนพบวา ทกษะทางปญญายงคงมความสาคญ

ตอความสาเรจในหนาทการงานมากกวาทกษะทางพฤตกรรม โดยยกตวอยางในกรณของพนกงานขาย

(Sales Agent) ทงานศกษานพบวาการศกษา (อนเปนตวชวดทางดานทกษะทางปญญา) ยงคงสงผลตอการ

เพมขนของรายไดมากกวาทกษะทางพฤตกรรม

อยางไรกด งานศกษาในดานของผลกระทบของทกษะตอความสาเรจในการทางานโดยสวนใหญนน

ยงคงเปนการศกษาโดยใชขอมลทางดานอปทานแรงงานเปนหลก โดยมกจะใชคาจางเปนตวแทนในการ

กาหนดถงความสาเรจในการทางาน ในขณะทผลกระทบของทกษะตอประโยชนทบรษทจะไดรบ เชน ผลต

ภาพแรงงาน คาจาง และขดความสามารถในการแขงขนของบรษทยงคงไมไดมการศกษาอยางแพรหลาย

มากเทาทควร

ดงนน ในบทนจะวเคราะหถงทกษะของแรงงานในแตละดาน ในมมมองของบรษท และวเคราะห

ผลกระทบของคณภาพของทกษะแตละประเภท ไมวาจะเปนทกษะทางปญญาหรอทกษะทางทางพฤตกรรม

ตอผลตภาพแรงงานในแตละบรษท

- 110 -

จากการวเคราะหขอมลการสารวจบรรยากาศการลงทนของธนาคารโลกพบวา ผประกอบการใน

ภาคอตสาหกรรมไทยยงเหนวา คณภาพของผสาเรจการศกษาในระดบตางๆ ไมสามารถตอบสนองความ

ตองการของผประกอบการได โดยจากรปขางลาง (รปท 6.1) ระดบทกษะของแรงงานยงมชวงหางกบความ

คาดหวงของนายจางในภาคอตสาหกรรมอยมาก โดยทกษะทบรษทในภาคอตสาหกรรมเหนวาแรงงานไทย

ยงมคณภาพตาถงตามากทสดไดแก ทกษะทางภาษาองกฤษ รองลงมาไดแกทกษะทางเทคโนโลย

สารสนเทศ ทกษะทางการคานวณ และทกษะทางดานนวตกรรมและความคดสรางสรรค ตามลาดบ ซง

จะเหนไดวา ทกษะทขาดแคลนคอนขางมากสาหรบแรงงานไทยจะเปนทกษะทางดานปญญา (Cognitive

Skill) เปนหลก ในขณะททกษะทางดานการใชชวต (Non Cognitive Skill หรอ Life Skill) เชน ทกษะการเปน

ผนา ทกษะดานการเขาสงคม ทกษะในการแกไขปญหา กเปนทกษะทถกระบวาเปนปญหาเชนกน แตไม

มากเทาทกษะทางปญญา โดยจากการสารวจเปรยบเทยบระหวางป ค.ศ.2004 กบป ค.ศ.2007 พบวาทกษะ

แตละประเภททเคยมการขาดแคลนในป ค.ศ.2004 กยงคงมความขาดแคลนในป ค.ศ.2007 และมแนวโนม

ของการขาดแคลนเพมขน

รปท 6.1 สดสวนสถานประกอบการทระบวาแรงงานมทกษะตาในดานตางๆ เปรยบเทยบระหวางการ

สารวจป ค.ศ.2004 กบป ค.ศ.2007

ทมา: World Bank (2008)

- 111 -

อยางไรกด ถาจาแนกว เคราะหตามตาแหนงงานเปรยบเทยบระหวางแรงงานวชาชพ

(Professional) กบแรงงานสายการผลตทมทกษะ (Skilled Production Workers) โดยผลทพบกไมนา

แปลกใจอะไรกคอ บรษทในภาคอตสาหกรรมไทยเหนวา แรงงานวชาชพจะมทกษะทสงกวาแรงงานใน

สาขาการผลตในทกทกษะ

โดยถาวเคราะหจาแนกในแตละสาขาจะพบวา ทกษะทางปญญาอยางทกษะทางดานการคานวณ

ดานเทคโนโลยสารสนเทศ และทกษะดานความคดสรางสรรค เปนทกษะทบรษทเหนวามความแตกตาง

ระหวางลกจางในตาแหนงวชาชพและลกจางในตาแหนงสายการผลตคอนขางมาก

ในขณะททกษะทางดานพฤตกรรมจะมความแตกตางระหวางลกจางในตาแหนงวชาชพและลกจาง

ในตาแหนงสายการผลตทนอยกวา โดยจะตางกนบางกจะมทกษะในการตดตอสอสาร ทกษะในการเปน

ผนา และทกษะในการบรหารจดการเวลา เนองจากการทางานในโรงงานในภาคอตสาหกรรม ลกจางใน

สายการผลตจะทาหนาทในลกษณะของการทาตามคาสง ทางานตามชวงเวลาทแนนอน และไมคอยม

โอกาสมปฏสมพนธกบบคลากรอนนอกสายการผลต จงทาใหแรงงานในสายการผลตประสบปญหาใน

การพฒนาทกษะทางพฤตกรรมดงกลาว

อยางไรกด แรงงานวชาชพเองกยงมทกษะทางดานภาษาองกฤษทไมดพอตามความตองการของ

นายจาง ซงเปนทกษะทางดานปญญาเพยงอยางเดยวทนายจางเหนวาแรงงานวชาชพควรทจะตองมการ

พฒนามากทสด ในขณะททกษะทางปญญาอนๆ อยางเชนทกษะทางดานเทคโนโลยและทกษะทางดาน

การคานวณทยงมปญหามาก แตกยงไมรนแรงเทากบทกษะทางดานภาษาองกฤษ

- 112 -

รปท 6.2 สดสวนสถานประกอบการทระบวาแรงงานมทกษะดานปญญาตาเปรยบเทยบระหวางแรงงาน

วชาชพกบแรงงานสายการผลต

ทมา : คานวณจาก PICS-2007

รปท 6.3 สดสวนสถานประกอบการทระบวาแรงงานมทกษะดานพฤตกรรมตาเปรยบเทยบระหวางแรงงาน

วชาชพกบแรงงานสายการผลต

ทมา : คานวณจาก PICS-2007

63.1

29.422.7 22.2

35.1

13.9

95.2

52.6

60.2

39.7

84.3

24.3

ภาษาองกฤษ ความคดสรางสรรค การคานวณ การแกไขปญหา เทคโนโลยสารสนเทศ ความชานาญ/มออาชพ

แรงงานวชาชพ แรงงานสายการผลต

20.223.3

18.9

27.7 28.8

21.5

41.6

37.0

24.9

47.0

42.2

30.4

แรงงานวชาชพ แรงงานสายการผลต

- 113 -

ตาราง 6.2 สดสวนสถานประกอบการทระบวาแรงงานมทกษะตาเปรยบเทยบตามขนาดบรษท

ทกษะทางปญญา เลก กลาง ใหญ ภาษาองกฤษ 97.3 93.6 95.1 ความคดสรางสรรค 49.0 54.0 53.1 การคานวณ 61.4 60.4 58.0 การแกไขปญหา 36.4 40.4 41.3 เทคโนโลยสารสนเทศ 87.4 82.1 81.5 ความชานาญ/มออาชพ 26.0 23.3 22.7 ทกษะทางพฤตกรรม เลก กลาง ใหญ

การตดตอสอสาร 38.1 43.6 42.3 การเขาสงคม 33.2 40.6 36.0 การทางานเปนทม 22.2 26.5 25.9 ความเปนผนา 48.2 46.5 43.0 การบรหารเวลา 40.0 44.7 40.2 การปรบตว 29.3 30.5 29.7

ทมา : คานวณจาก PICS-2007

นอกจากน เมอวเคราะหเฉพาะทกษะทขาดแคลนของแรงงานในสายการผลตจาแนกตามขนาด

ของบรษทพบวา ปญหาการขาดแคลนทกษะแรงงานไมไดมความแตกตางกนตามขนาดของบรษท ยก

ตวเชน ทกษะทางดานภาษาองกฤษททงบรษทขนาดเลกและบรษทขนาดใหญสวนใหญ (รอยละ 97.3

และรอยละ 95.1 ตามลาดบ) ตางกเหนพองตองกนวาแรงงานในสายการผลตของตนมปญหา จะมทกษะ

ทแตกตางกนบางเลกนอยกเชน ทกษะทางดานเทคโนโลยและสารสนเทศทรอยละ 81.5 ของบรษทใหญ

เหนวาแรงงานของตนมความขาดแคลนในทกษะดงกลาว

ซงปญหาการขาดแคลนในทกษะทางเทคโนโลยและสารสนเทศนพบวาสงกวาในบรษทขนาดเลก

(รอยละ 87.4) แตความแตกตางดงกลาวกถอวาไมมากนก อยางไรกด ILO (2008) ไดระบวาบรษท

ขนาดเลกมกจะมความตองการในทกษะทแตกตางจากบรษทขนาดใหญ โดยบรษทขนาดเลกมกตองการ

พนกงานททางานไดหลากหลายทกษะ (Multi-Skills) มากกวาพนกงานทเกงในทกษะใดทกษะหนง

(Specialized Skill)

- 114 -

อยางไรกด เราไดพยายามหาความสมพนธของทกษะแรงงานในดานตางๆ ตอผลตภาพแรงงาน

รายบรษท โดยไดนาขอมลการสารวจในภาคอตสาหกรรมในป ค.ศ.2007 มาทาการประมาณการ t-test

โดยเปรยบเทยบความแตกตางระหวางการมทกษะทดกบทกษะทไมดตอผลตภาพแรงงาน

โดยภาพรวมพบวา ถาแรงงานมทกษะทดกจะสงผลทางบวกตอผลตภาพแรงงานโดยรวมของ

บรษทใหเพมสงขน โดยเมอวเคราะหถงความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถตพบวา ทกษะทม

นยสาคญทางสถตตอการพฒนาผลตภาพแรงงานในภาคอตสาหกรรมไดแก “ทกษะทางดานเทคโนโลย

และสารสนเทศ” ซงมความจาเปนทงกบแรงงานวชาชพและแรงงานสายการผลต ผลทไดนสอดคลองกบ

งานศกษาวจยจานวนมากทางดานเทคโนโลยและสารสนเทศ ทอธบายวา ในโลกปจจบนทบรษท

จาเปนตองมการลงทนทางดานเทคโนโลยและสารสนเทศตางๆ นน บรษทเหลานจะมแนวโนมทจะเกด

ประกฎการณ “ความลาเอยงของทกษะจากการเปลยนแปลงของเทคโนโลย” (Skilled-Biased

Technology Change) ซงการมแรงงานทมทกษะทางดานเทคโนโลยดงกลาวจงเปนสงจาเปนเปนอยาง

มากตอบรษทตอการเพมผลตภาพของแรงงานโดยรวม

โดยงานศกษาทางดาน การเบยงเบนของทกษะจากการเปลยนแปลงของเทคโนโลยนมมาอยาง

แพรหลายตงแตตนป 2000 และไดถกศกษาในหลายๆ กรณ และใชขอมลทหลากหลาย ในสวนของงาน

ศกษาทใชขอมลรายบรษท (Firm Level Data) เองกจะมงานศกษาของ Sandulli, et.al. (2013) สาหรบ

ในกรณของบรษทขนาดกลางและขนาดยอย, Meschi, et.al. (2012) สาหรบในกรณของบรษทใน

ประเทศตรกซงเปนตวแทนของประเทศกาลงพฒนา และงานศกษาของ Bresnahan, et.al. (2011) ท

ศกษาในวาการลงทนในนวตกรรมขององคกรจะสงผลทาใหบรษทเปลยนมาตองการแรงงานทมทกษะ

มากขน ผลทพบในกรณของการใชขอมลภาคอตสาหกรรมไทยนกไดผลทสอดคลองกบงานศกษาอนๆ

ในอดต

นอกจากทกษะทางดานเทคโนโลยแลว ในกรณของแรงงานวชาชพ การพฒนาทกษะในการเขา

สงคม (Social Skill) ของกลมแรงงานดงกลาวกสงผลตอการเพมผลตภาพแรงงานอยางมนยสาคญทาง

สถตดวยเชนกน การเขาสงคม เปนกลมของทกษะตางๆ ทใชในการปฏสมพนธและการสอสารระหวาง

- 115 -

กนในสงคม อนไดแก ทกษะการสอสาร การพด การฟง การทางานรวมกนเปนทม ฯลฯ รวมทง

ความสามารถในการเขาใจถงสถานการณทหลากหลาย กฎกตกาตาง ๆ ในสงคม ความสามารถในการ

รจกผอน และการคดคานงถงคนรอบขางอยางเขาอกเขาใจ โดยมวตถประสงคเพอสรางความสมพนธใน

ทางบวกใหเกดขน

ผลทไดนสอดคลองกบงานศกษาของ Sabatini (2008) ทศกษาผลของการมทกษะทางสงคมและ

ทนทางสงคมตอการเพมผลตภาพแรงงานในบรษทขนาดกลางและขนาดยอมของประเทศอตาล ซง

การศกษาดงกลาวกผลออกมาวา แรงงานทมทกษะทางสงคมทดจะชวยสรางทนทางสงคมในองคกรอน

สงผลทางบวกตอการเพมผลตภาพแรงงาน

ในสวนของแรงงานททางานในสายการผลตในโรงงานพบวา นอกจากทกษะทางดานเทคโนโลย

และสารสนเทศแลว ทกษะในการคานวณ (Numerical Skill) ทสงขนของแรงงานในกลมนจะสงผล

ทางบวกตอการเพมผลตภาพแรงงาน

เนองจากทกษะในการคานวณนกคอ ความสามารถในการหาคาตอบของปญหาจากขอมลปอนเขา

(Input) โดยการใชขนตอนวธ (Process) ศาสตรนเปนสาขายอยของวทยาการคอมพวเตอรและ

คณตศาสตร ดงนนความตองการทกษะในการคานวณนจงเกดขนจากลกษณะของ ความลาเอยงของ

ทกษะจากการเปลยนแปลงของเทคโนโลย” (Skilled-Biased Technology Change) เชนเดยวกบความ

ตองการทกษะในทางดานเทคโนโลยสารสนเทศเนองจาก ในการทางานกบเทคโนโลยการผลตสมยใหม

นน แรงงานในภาคการผลตจาเปนตองมทกษะในการคานวณตวเลขตางๆ อนเปนสงจาเปนตอการใช

เทคโนโลยนนไดอยางมประสทธภาพ

นอกจากน ทกษะทพบวามนยสาคญทางสถตตอการเพมผลตภาพแรงงาน ไดแก “ทกษะในการ

ปรบตว” (Adaptability Skills) ซงเปนอกหนงทกษะทสาคญของทกษะทางพฤตกรรม โดยบรษททม

แรงงานทมทกษะในการปรบตวทดกจะมผลตภาพแรงงานทสงกวาบรษททแรงงานมทกษะในการปรบตว

ตาอยางมนบสาคญทางสถต ทกษะนสะทอนถงความสามารถในการปรบตวเขากบสถานการณและ

- 116 -

บคคลไดด เรยนรเรว ไมยดตดกบตวเอง พรอมเปดรบความคดใหมๆ เสมอ โดยแรงงานทมทกษะนจะ

ไมกลวทจะลองทาสงทแตกตาง และสามารถจดการกบความเปลยนแปลงไดด เชนงานศกษาของ

Charlot, et.al. (2005) และ Amah and Baridam (2012) ทไดศกษาวา ทกษะในการปรบตวทดของ

แรงงานจะสงผลทางบวกตอผลตภาพแรงงาน และสรางผลตอบแทนทสงขนตอสงคมโดยรวม (Social

Return)

โดยสรป นอกจากการศกษาภาคบงคบในระบบโรงเรยนทวไป (ประถมศกษา มธยมศกษา และ

อดมศกษา) และการฝกอบรมจะสงผลตอการเพมผลตภาพแรงงานในภาคอตสาหกรรมแลว สงทสาคญ

อกประการหนงกคอ ทกษะแตละดานทแรงงานพงทจะม โดยผลการศกษาสรปไดวา ทกษะทางดาน

ปญญา (Cognitive Skill) ไมวาจะเปน ทกษะทางภาษาองกฤษ ทกษะทางการคานวณ ทกษะในดาน

เทคโนโลยสารสนเทศ และทกษะทางดานนวตกรรมและความคดสรางสรรค เปนทกษะท

ภาคอตสาหกรรมเหนวาแรงงานไทยยงไมมทกษะดงกลาวทดพอ นอกจากน การศกษายงพบวา ทกษะ

ทางดานพฤตกรรม (Non-Cognitive Skill) เชน ทกษะการเปนผนา ทกษะในการบรหารเวลา และทกษะ

ในการตดตอสอสาร เองกมความสาคญเชนเดยวกน

อยางไรกด จากผลของการศกษาในบทนพบวา ทกษะทางดานปญญา โดยเฉพาะทกษะทางดาน

เทคโนโลยสารสนเทศเปนทกษะทมนยสาคญตอการเพมผลตภาพแรงงานมากทสด ทงสาหรบแรงงาน

วชาชพและแรงงานในสายการผลต

นอกจากนถาจาแนกประเภทแรงงานเปนแรงงานสายวชาชพกบแรงงานในสายการผลตพบวา

ผลตภาพแรงงานโดยรวมของบรษทจะเพมขนเมอแรงงานทงสองกลมนนมการพฒนาทกษะทแตกตาง

กน ทกษะทางดานการเขาสงคมมนยสาคญทางสถตสาหรบแรงงานวชาชพ ซงจะสงผลตอการพฒนา

ผลตภาพแรงงานโดยรวมของบรษท ในขณะททกษะทางดานการคานวณและการปรบตวจะเปนทกษะท

สาคญ (และมนยสาคญทางสถต) สาหรบแรงงานในสายการผลตในการเพมผลตภาพแรงงานโดยรวม

- 117 -

ตาราง 6.3 คา P-Value แสดงความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถตของทกษะแตละประเภท

(เปรยบเทยบระหวางทกษะดกบไมด) ตอการเพมผลตภาพแรงงานในบรษท

ทกษะทางปญญา แรงงานวชาชพ แรงงานสายการผลต ภาษาองกฤษ 0.761 0.391 ความคดสรางสรรค 0.984 0.678 การคานวณ 0.423 0.014** การแกไขปญหา 0.778 0.738 เทคโนโลยสารสนเทศ 0.001*** 0.001*** ความชานาญ/มออาชพ 0.896 0.785

ทกษะชวต แรงงานวชาชพ แรงงานสายการผลต การตดตอสอสาร 0.255 0.774 การเขาสงคม 0.094* 0.838 การทางานเปนทม 0.716 0.312 ความเปนผนา 0.352 0.164 การบรหารเวลา 0.947 0.505 การปรบตว 0.875 0.029**

*, **, *** = มนยสาคญทางสถตทระดบความเชอมน 90%, 95%, และ 99% ตามลาดบ

ทงน ภาคการศกษา (ทงจากสถาบนการศกษาและการฝกอบรม) สามารถกาหนดรปแบบการ

เรยนการสอนเพอเนนพฒนาทกษะดงกลาว (ทงทกษะทางปญญาและทกษะทางพฤตกรรม) ไดอยาง

เหมาะสม นอกจากน ภาคบรษทเองกควรมหลกสตรการฝกอบรมทชวยเนนพฒนาทกษะเฉพาะดานทจะ

เปนประโยชนโดยตรงตอองคกรของตน ซงแนวทางในการพฒนาทกษะดงกลาว (ทงในระดบ

สถาบนการศกษาและในระดบบรษท) จะนาเสนอในบทสดทายของงานศกษาน

- 118 -

บทท 7 สรางองคกรแหงความสขเพอเพมผลตภาพแรงงาน

ถงแมวาการศกษาและการฝกอบรมแรงงานจะมสวนสาคญตอการการยกระดบทนมนษยในองคกรกตาม

แตในความเปนจรง ยงมอกหลายปจจยทสงผลตอการพฒนาทกษะดงกลาว จากกรอบการวเคราะหของ

STEP Framework ทไดอธบายไวในบทกอนหนานระบถงความสาคญของ “บนไดขนท 5” อนให

ความสาคญกบสถานททางานทจะเปนสถานทสรางความสขใหแกคนทางาน โดยถาคนงานทางานอยาง

มความสขแลว งานททากจะออกมาด อนจะสะทอนถงผลตภาพของแรงงานทสงขนตามมา

งานศกษาวจยในสาขาการจดการทรพยากรมนษย (Human Resource Management) ไดศกษา

ถงความสาคญของการสรางความสขในสถานททางาน (หรอ Happy Workplace) โดยพยายามวเคราะห

ปจจยทจะสงผลกระทบตอการสรางความสขในททางาน หากแรงงานไดรบการตอบสนองความตองการ

จากปจจยตางๆ อยางเหมาะสมแลว กจะทาใหแรงงานมความสขและความพงพอใจ (Satisfaction) เกด

แรงจงใจ (Motivation) ในการทางานอยางเตมกาลงความสามารถ ซงจะสงผลทาใหประสทธภาพในการ

ทางานเพมขน ทงนปจจยทสงผลกระทบตอความสขในการทางานของแรงงานแตละคนไมเหมอนกน

นอกจากนในบคคลหนง ปจจยทสงผลตอความสขยงมความแตกตางกนตามสถานการณและเวลาท

เปลยนไปอกดวย

การศกษาของ Litwin and Robert (1968) เปนงานวจยชนแรกทไดมการศกษาแนวคดน โดยได

ทาการศกษาเกยวกบภาวะของผนาองคกร (Leadership) ซงเปนปจจยหนงทมอทธพลตอการสราง

สภาพแวดลอมในการทางานทเออตอการสรางแรงจงใจและประสทธภาพในการทางานของบคลากร ซง

พบวา ภาวะผนาเปนปจจยหนงทมบทบาทสาคญ ทงนเนองมาจากภาวะผนาเปนปจจยทสนบสนนให

เกดความรวมมอ การทางานรวมกนและบรรยากาศในการทางานเชงสรางสรรค ซงสงผลตอ

ประสทธภาพในการทางานของบคลากรเพมขน

- 119 -

งานศกษาตอมาของ Attkinson and Frechette (2009) ไดขยายแนวคดนโดยทาการศกษา

ลกษณะของผนาองคกรทมอทธพลตอการสรางแรงจงใจและเพมประสทธภาพของบคลากรซงพบวา

ลกษณะของผนาองคกรทนาไปสการสรางสภาพแวดลอมในการทางานทดมลกษณะทสาคญ คอ

1. ผนาทดตองมความสามารถในการสอสารกบพนกงานใหเกดความเขาใจเกยวกบเปาหมายของ

องคกรไดอยางชดเจน (Clarity) และมความสามารถในการกระตนใหพนกงานเกดแรงจงใจทจะ

ผลกดนใหตนสามารถทจะทางานไดอยางเตมประสทธภาพและบรรลเปาหมายตามทองคกรได

วางเอาไว (Commitment)

2. ผนาทดตองกาหนดมาตรฐานในการทางานสง (Standards) และมอานาจในการควบคมการ

ทางานของพนกงานอยางพอเหมาะเพอทจะกระตนใหพนกงานเกดความรบผดชอบตองานท

ไดรบมอบหมายมา (Responsibility) และตองตอบสนองพนกงานทมผลงานดวยการใหการ

ยอมรบ (Recognition)

3. ผนาทดตองสงเสรมใหเกดการทางานเปนทม (Team) กบพนกงานในทกระดบชนในองคกร

อยางไรกตาม นอกเหนอจากการมภาวะผนาตามทระบไวขางตนแลว การสรางความสขในการทางาน

ตองไดรบความรวมมอจากทกฝายในองคกร กลาวคอ องคกรตองสรางความสขใหกบพนกงาน ใน

ขณะเดยวกนพนกงานกตองสรางความสขใหแกตนเองและองคกรดวยจงจะทาใหความสขในการทางาน

เกดขนไดอยางแทจรง บรรยากาศในการทางานทมลกษณะดงกลาวจะเกดขนไดกตอเมอในองคกรนนได

สรางระบบทมการสรางและพฒนาพนฐานทางความคดและทศนคตทดตอการทางานและการดาเนนชวต

ใหแกบคลากรทกระดบชน หรอท เราเรยกวา “การสรางทนทางจตวทยาเชงบวก” (Positive

Psychological Capital หรอเรยกสนๆ วา Psycap) ซงเปนสงท Luthans and Youssef (2004) และ

Luthans (2007) ไดใหคาจากดความเอาไววา เปนคณลกษณะและพฒนาการของสภาวะจตใจใน

ทางบวกทมผลกระทบตอการเพมประสทธภาพในการทางานของบคลากร โดยมองคประกอบทงหมดอย

4 องคประกอบ คอ

- 120 -

1. การรบรความสามารถของตนเอง (Self-Efficacy) หมายถง ความเชอมนวา ตนเองม

ความสามารถ มการทางานททาทาย มแรงจงใจทมความเชอวางานใดๆ กตามไมยากเกน

ความสามารถของตนและสามารถทาใหบรรลผลสาเรจไดอยางมประสทธภาพ

2. ความหวง (Hope) หมายถง ความพยายามและความมงมนทจะบรรลความสาเรจโดยปราศจาก

ความรสกทสนหวง และในกรณทตองเผชญกบสถานการณทเลวรายกสามารถคนหาและเลอก

วธการทจะใชในการจดการกบปญหานนไดอยางมประสทธภาพ

3. การมองโลกในแงด (Optimism) หมายถง การสรางความคดทางบวกหรอมมมองทางบวกตอ

การทจะไดมาซงความสาเรจทงในปจจบนและอนาคต

4. ความสามารถในการเผชญความยากลาบาก (Resiliency) หมายถง ความสามารถของบคคลใน

การปรบตวและฟนตวกลบมาใชชวตไดตามปกตภายหลงจากทตองเผชญกบเหตการณวกฤต

หรอความทกขยาก

ซงจตวทยาเชงบวกนเองกเปนสวนหนงของทกษะเชงพฤตกรรม (Non-Cognitive Skill) ตามทกลาวไว

ในบททแลว

ในสวนของผลกระทบของทนทางจตวทยาทางบวกทมตอพฤตกรรมและประสทธภาพในการ

ทางานของบคลากรและองคกร ในปจจบนไดมการทาการศกษาและการวจยกนอยางกวางขวาง อาทเชน

Luthans (2004), Li (2005), Avey (2008), Peterson (2010), และ Mhatre (2011) เปนตน ซงตางกให

ขอสรปออกมาในทศทางเดยวกน คอ การสรางทนทางจตวทยาเชงบวกทง 4 องคประกอบ ไดแก การ

รบรความสามารถของตนเอง ความหวง การมองโลกในแงด และความหยนตว มความสมพนธทางบวก

กบความพงพอใจ ความผกพนและความเปนสมาชกทดขององคกรซงนาไปสการสรางความสขในการ

ทางานและการเพมขนของประสทธภาพในการทางานของบคลากร นอกจากนนยงมความสมพนธในเชง

ลบกบการลาออกจากงาน ความเครยดและความวตกกงวลในการทางาน

ในกรณศกษาของประเทศไทย การศกษาของจฑามาส แกวพจตร และคณะ (2554) พบวา การ

สรางความสขในองคกรสามารถทาไดโดยองคกรตองมการสงเสรม “การเปนอย” ของพนกงานกอนเปน

- 121 -

สาคญ โดยองคกรจะตองทาการสงเสรมใหพนกงานไดทางานตามความตองการของพนกงาน โดยจดให

พนกงานไดทางานทเหมาะสมและสอดคลองกบความเปนตวตนของพนกงาน รวมไปถงการสราง

สภาพแวดลอมในการทางานและวฒนธรรมขององคกรทเหมาะสม ซงจะสงผลทาใหพนกงานเกดคณคา

และกลายเปนบคลากรทมศกยภาพในการทางานสงและเปนทตองการขององคกร นอกจากนการสราง

ความสขในองคกรยงสงผลทาใหความเหลอมลาภายในองคกร ซงประกอบไปดวยความเหลอมลาดาน

รายไดและความเหลอมลาทกอใหเกดชองวางระหวางพนกงานลดลง

การศกษาของ จฑามาส แกวพจตร และวชย อตสาหจต (2556) ไดอธบายลกษณะขององคกร

แหงความสขทมผลทาใหความเหลอมลาภายในองคกรลดลง โดยม 10 ลกษณะดงตอไปน

1) การตอบสนองความตองการพนฐาน

การตอบสนองความตองการพนฐานของพนกงานในองคกรแหงความสข ในขนตาองคกรจะตอง

จายคาตอบแทนและจดสวสดการตางๆ ตามทกฎหมายกาหนดใหกบพนกงาน นอกเหนอจากนนองคกร

จะจดหาสวสดการอนๆ เพอใหพนกงานมคณภาพชวตทดขน ยกตวอยางเชน การจดหารถรบสง

พนกงานตามจดตางๆ ระหวางบานพกพนกงานถงททางานและการจดบานพกพนกงานเพอรองรบ

พนกงานทมาจากตางจงหวด เปนตน

- 122 -

รปท 7.1 การตอบสนองความตองการพนฐาน

ทมา : จฑามาส แกวพจตร และ วชย อตสาหจต (2556)

2) การพฒนาความรความสามารถ

เปาหมายสาคญของการพฒนาความรความสามารถของพนกงาน คอ เพอใหพนกงานทางานได

อยางมประสทธภาพและมพฤตกรรมทพงประสงค นอกจากนอาจมการเตรยมพนกงานเพอรองรบ

สถานการณทจะเกดขนในอนาคต ยกตวอยางเชน การเกดประชาคมอาเซยนในป 2558 ทกษะดาน

ภาษาตางประเทศจงเปนสงสาคญและจาเปนตอพนกงาน ทาใหบรษทตางๆ ทาการจดฝกอบรมเพอ

พฒนาความรความสามารถของพนกงานเพอเตรยมรบมอกบสถานการณดงกลาวทจะเกดขนในอนาคต

อนใกลน หรอการฝกอบรมทางดานเทคโนโลยสารสนเทศกจะเปนการเตรยมความพรอมใหแกลกจาง

เมอบรษทจะมการลงทนในดานเทคโนโลยมากขนในอนาคต บรษทตางๆ กจะมวธการทใชในการพฒนา

ความรความสามารถของพนกงานทแตกตางกนออกไป อาทเชน การอบรม การสอนงานโดยใชระบบพ

เลยงและการสงเสรมใหคดนอกกรอบ เพอเปดโอกาสใหพนกงานคดคน พฒนาปรบปรงแนวทางการ

ทางาน และยอมรบความผดพลาดของพนกงาน เปนตน

การตอบสนองความตองการพนฐาน

คาตอบแทน

สวสดการ

รถรบสงพนกงาน

บานพก

สถานทออกกาลงกาย

อาหาร

- 123 -

รปท 7.2 การพฒนาความร ความสามารถของพนกงาน

ทมา : จฑามาส แกวพจตร และ วชย อตสาหจต (2556)

3) สมพนธภาพ

การสรางสมพนธภาพทดในททางานทงในระดบแนวราบและแนวดงจะสงผลทาใหความสขในการ

ทางานของพนกงานเพมขนซงนาไปสประสทธภาพในการทางานทสงขน ดงนน สมพนธภาพจงเปนสง

สาคญและจาเปนสาหรบทกองคกร อยางไรกตามในองคกรตางๆ ยอมมวธการสรางสมพนธภาพท

แตกตางกน แตโดยทวไป การสรางสมพนธภาพทดในททางานสามารถแบงออกไดเปน 4 วธ คอ (1)

การทากจกรรมรวมกนซงเปนชองทางใหพนกงานไดสอสารพดคยและเขาใจกน (2) การใชสรรพนาม

แทนกนโดยสงเสรมใหพนกงานเรยกแทนตวเองและบคคลดวยชอ ไมใชคาหยาบคายเพอลดความ

ขดแยงของพนกงาน และเปนการสอนใหพนกงานรจกใหเกยรตและเคารพกน (3) การหลกเลยงความ

ขดแยงโดยลดการพดคยถงประเดนทเกยวกบเรองความเชอ ศาสนา และการเมอง (4) การสอสารดวย

การพฒนาความร

ความสามารถ

การอบรม

การสอนงาน

การสรางทศนคต

การสงเสรมการคดนอก

กรอบระบบพเลยง

การทางานกลม/ เปนทม

การยอมรบความ

ผดพลาด

- 124 -

ความจรงใจอยางตรงไปตรงมาและสามารถตอบสนองความตองการพนกงานอยางเรงดวนไดอยางม

ประสทธภาพ

รปท 7.3 สมพนธภาพในองคกรแหงความสข

ทมา : จฑามาส แกวพจตร และ วชย อตสาหจต (2556)

4) การสรางการยอมรบ

การไดรบการยอมรบจะทาใหพนกงานกลาแสดงความร ความสามารถของตนเอง และเปดรบการ

พฒนาตนเองมากขน รวมถงมความภาคภมใจในตวเองทมากขนดวย โดยทวไปพนกงานจะมวธการท

แสดงออกถงการใหการยอมรบระหวางพนกงานดวยกน อยทงหมด 3 วธ คอ (1) การยอมรบในสงท

พนกงานเปนและการยอมรบความผดพลาดของพนกงาน (2) การรบฟงความคดเหนของพนกงานซง

เปนการเปดโอกาสใหพนกงานไดแสดงความรและความสามารถ (3) การใหเกยรตพนกงานเปนการ

แสดงออกถงการใหความเคารพในศกดศรความเปนมนษยของพนกงานและความภมใจทมพนกงาน

ทางานในองคกร

การสรางสมพนธภาพในองคการ

การทากจกรรมรวมกน

การใชสรรพนามเรยกชอ

การหลกเลยงความขดแยง

การสอสาร

- 125 -

รปท 7.4 การสรางการยอมรบ

ทมา : จฑามาส แกวพจตร และ วชย อตสาหจต (2556)

5) การบรหารจดการ

การบรหารจดการทดจะทาใหการทางานมระบบ รวดเรว ลดขนตอนและลดความขดแยงในการ

ทางาน ทาใหพนกงานไดแสดงความร ความสามารถ และลดความขดแยงระหวางพนกงานดวยกน

โดยทวไป การบรหารจดการทดในองคกรแหงความสขมลกษณะทสาคญ คอ (1) การกาหนดเปาหมาย

ในการทางานขององคกรและพนกงานตองมความสอดคลองกน (2) โครงสรางองคกรตองมลาดบชนนอย

เพอใหพนกงานสามารถเขาถงผบรหารไดงายและเออใหเกดการทางานแบบไมเปนทางการ (3) ให

ความสาคญกบฝายทรพยากรมนษยของบรษท (4) มการกาหนดกตกากลมในการอยรวมกน (5) มการ

กระจายอานาจในการบรหารเพอใหพนกงานไดมสวนรวมในการตดสนใจและการทากจกรรม (6) มการ

จดการบนพนฐานของความเขาใจพนกงานทด (7) มการใหโอกาสพนกงานไดแกตวในความผดพลาด

ของตนเองและเปดโอกาสใหพนกงานไดพฒนาตนเอง ไดแสดงความร ความสามารถ (8) เนนความ

การยอมรบ

การยอมรบในสงทพนกงาน

เปน

การรบฟงความคดเหนของพนกงาน

การใหเกยรต

- 126 -

โปรงใสในการบรหารงาน คอ ผลประกอบการและการจายคาตอบแทนซงตองสมพนธแบบแปรผนตรง

ตอกน

รปท 7.5 การบรหารจดการในองคกรแหงความสข

ทมา : จฑามาส แกวพจตร และ วชย อตสาหจต (2556)

6) การสรางวฒนธรรมองคกร

วฒนธรรมการทางานททาใหพนกงานมความสขควรเปนวฒนธรรมแหงการสรางสรรค สงเสรมให

เกดพฤตกรรมการทางานทสรางความสาเรจ พฒนาความร ความสามารถและความคดสรางสรรค ม

บรรยากาศของการทางานเปนทมชวยเหลอเกอกลกน และสรางความผกพนเหมอนเปนพเปนนอง เปน

การบรหารจดการ

การกาหนดเปาหมายในการทางาน

โครงสรางองคกรมลาดบ

ชนนอย

ใหความสาคญตอฝาย

ทรพยากรมนษย

มกตกากลมในการอยรวมกน

การกระจายอานาจในการ

บรหาร

การจดการบนพนฐานของความเขาใจพนกงาน

การใหโอกาสพนกงาน

ความโปรงใส

- 127 -

ครอบครวเดยวกน ซงจะสงผลทาใหคนในองคกรกจะสามารถรบรไดถงความสขทเกดขนจากการทางาน

ได

รปท 7.6 วฒนธรรมองคกร

ทมา : จฑามาส แกวพจตร และ วชย อตสาหจต (2556)

7) การสรางสภาพแวดลอมในการทางาน

สภาพแวดลอมในการทางานสงผลตอความสขของพนกงาน อยางนอยกทาใหพนกงานรสกผอน

คลาย โดยสภาพแวดลอมในการทางานทด ควรเออใหคนในองคกรสามารถทางานไดอยางสะดวก สบาย

และปลอดภย ไมจาเปนตองหรหรา แตตองสงเสรมไมใหเกดบรรยากาศของความเครงขรมมากเกนไป

ซงจะนาไปสความเครยดในการทางาน แสงสวาง และการถายเทอากาศตองอยในระดบทเหมาะสม หาก

สภาพแวดลอมมความใกลชดกบธรรมชาต เชน การใชวสดทเปนมตรกบสงแวดลอมและการเพมพนทส

วฒนธรรมองคกร

คานยมทประกาศเปนลายลกษณอกษรอยางชดเจน

วฒนธรรมแบบครอบครว

การใหอสระทางความคด

ไมมขนตอนยงยาก

- 128 -

เขยวในองคกร เปนตน จะชวยทาใหคนในองคกรทางานดวยความผอนคลาย และสามารถรบรถง

ความสขทเกดจากการทางานไดโดยไมยาก

รปท 7.7 สภาพแวดลอมในการทางาน

ทมา : จฑามาส แกวพจตร และ วชย อตสาหจต (2556)

8) ภาวะผนา

ผนาองคกรเปนผมอทธพลตอการขบเคลอนองคกร และสรางความสขใหแกพนกงาน รวมถงเปน

แบบอยางทดใหแกหวหนางานและพนกงาน โดยทวไปภาวะผนาทสงผลตอความสขของพนกงานม

ลกษณะทสาคญ คอ (1) ตองเปนตนแบบทดใหพนกงานทกคนปฏบตตามได (2) รจกและเขาใจพนฐาน

ของพนกงานแตละคนไดเปนอยางด (3) เหนความสาคญของพนกงานโดยคานงถงผลกระทบทมตอ

พนกงานทกครงทมการตดสนใจทจะดาเนนการใดๆ (4) สามารถเขาถงไดงาย (5) ใหความชวยเหลอใน

เรองการทางานและเรองสวนตวของพนกงาน

สภาพแวดลอมในการทางาน

ททางานนาอย

บรรยากาศเหมอนบาน

มความปลอดภย

- 129 -

รปท 7.8 ภาวะผนาในองคกรแหงความสข

ทมา : จฑามาส แกวพจตร และ วชย อตสาหจต (2556)

9) ความรบผดชอบตอสงคม

ความรบผดชอบตอสงคมขององคกรแหงความสขแบงเปนหลายระดบตงแตระดบนอยทสดทควร

รบผดชอบตอลกคาและพนกงานจากนนจงขยายไปสชมชนและสงคม

รปท 7.9 ความรบผดชอบตอสงคม

ภาวะผนา

เปนตนแบบทด

รจก/ เขาใจพนกงาน

เหนความสาคญของพนกงาน

เขาใจ เขาถง และสอสารกบพนกงาน

ชวยเหลอแมเรองสวนตว

- 130 -

ทมา : จฑามาส แกวพจตร และ วชย อตสาหจต (2556)

10) การอนรกษธรรมชาตและสงแวดลอม

องคกรแหงความสขมการอนรกษธรรมชาตและสงแวดลอมใน 3 รปแบบ คอ (1) การตกแตง

อาคารสถานท โดยสรางอาคารสเขยว คอ การออกแบบ การตกแตงอาคารสถานทดวยการใชวสดทเปน

มตรตอสงแวดลอม รวมถงการตกแตงพนทใหมสเขยว มอณหภม แสงแดด ทเหมาะสม (2) การผลตท

เปนมตรตอสงแวดลอม เปนการใสใจกระบวนการผลตทไมทาใหเกดมลพษทางดานตางๆ (3) การ

สงเสรมความรเรองสงแวดลอมตอพนกงานและบคคลทวไป

ความรบผดชอบตอ

สงคม

ความรบผดชอบตอ

ลกคา

ความรบผดชอบตอพนกงาน

ความรบผดชอบตอครอบครว

ของพนกงานความ

รบผดชอบตอชมชน

การใหโอกาสแกสงคม

การใหความชวยเหลอสงคม

- 131 -

รปท 7.10 การอนรกษธรรมชาตและสงแวดลอม

ทมา : จฑามาส แกวพจตร และ วชย อตสาหจต (2556)

จากลกษณะขององคกรแหงความสขทง 10 ลกษณะขางตนนนจะสงผลทาใหพนกงานทางาน

อยางมความสข สามารถลดความเหลอมลาหรอขอขดแยงในองคกรได ซงรวมไปถงความเหลอมลาดาน

รายไดและความเหลอมลาทกอใหเกดชองวางระหวางพนกงาน โดยในดานคาตอบแทน องคกรแหง

ความสขตองมการจายคาตอบแทนและจดสวสดการอยางนอยเทยบเทาหรอสงกวาขนตาตามทกฎหมาย

กาหนด รวมทงยงมการชวยเหลอพนกงานในดานตางๆ เพอทาใหรสกวาการมาทางานในองคกรนน

เปรยบเสมอนเปนบานหลงทสองของพวกเขา

สาหรบความเหลอมลาทกอใหเกดชองวางระหวางพนกงาน องคกรแหงความสขสามารถลด

ชองวางดงกลาวไดโดยใชวธการตางๆ เชน การพฒนาความรความสามารถของพนกงาน การสราง

สมพนธภาพ การสรางการยอมรบพนกงาน การมระบบการบรหารจดการและวฒนธรรมขององคกรทด

การสรางสงแวดลอมในการทางาน และการมผนาทด

การอนรกษธรรมชาตและสงแวดลอม

อาคารสเขยว

การผลตทเปนมตรตอ

สงแวดลอม

การสงเสรมความรเรองสงแวดลอม

- 132 -

อยางไรกตาม การสรางความสขในองคกรยงขนอยกบปจจยสวนบคคลอกดวย โดยวชย อตสาห

จตร และคณะ (2554) ไดนาเสนอ “กญแจแหงความสข” อนไดแก – หมนรหส ขจดทกข บารงสข ซง

กลาวถง ปจจยสวนบคคล 7 ประการทสงผลตอการสรางความสขในการทางานทนาไปสการเพมขนใน

ประสทธภาพในการทางาน เอาไวอยางเปนระบบ ดงน

1. พนฐานความคด เปนปจจยทเกยวของกบวธคดหรอทศนคตทมตอการดาเนนชวตและการ

ทางาน หมายความวา หากบคคลมปจจยพนฐานในดานความคด ความเชอ ทศนคตทเหมาะสม

ไดรบการฝกฝนใหมสต มปญญา มวธคดอยางมเหตมผล บนพนฐานของความเปนจรงได กจะ

สงผลทาใหบคคลดงกลาวมความสามารถในการมองเหนและสมผสความสขในการดาเนนชวต

และการทางานได

2. ลกษณะงาน เปนปจจยทเกยวของกบลกษณะของงานททาโดยตรง กระบวนการทางานและ

ปจจยสนบสนนตางๆ ถาหากปจจยดงกลาวสามารถสรางแรงจงใจใหกบคนทางานได กจะ

นาไปสความพงพอใจในการทางาน และสงผลตอการรบรความสขในการทางาน

3. หวหนา เพอนรวมงาน ลกคาและบคคลอนๆ ทเกยวของ เปนปจจยทเกยวของกบบคคลท

คนทางานตองมการปฏสมพนธกน หากคนทางานมความสมพนธทดกบบคคลเหลานจะสงเสรม

ทาใหเกดบรรยากาศการทางานแบบครอบครวซงจะทาใหคนทางานคนดงกลาวสามารถทางาน

ไดอยางมความสข

4. วฒนธรรมองคกรและบรรยากาศในการทางาน เปนปจจยทมสวนสาคญเปนอยางยงตอการสราง

ความสขใหกบคนทางาน โดยวฒนธรรมการทางานทดตองกอใหเกดการสอสารเพอทาใหเกด

ความเขาใจกน รวมถงมการชวยเหลอกน การใหอสระ และการใหพนกงานไดแสดงความร

ความสามารถของตนเอง และสภาพแวดลอมในการทางานทดควรเออใหคนในองคกรสามารถ

ทางานไดอยางสะดวก สบาย และปลอดภย สงเสรมใหเกดบรรยากาศทผอนคลายการทางาน

ซงจะทาใหคนในองคกรสามารถทจะรบรถงความสขทเกดขนจากการทางานได

- 133 -

5. รปแบบการใชชวต เปนปจจยทเกยวของกบลกษณะกจกรรมการดาเนนชวตของแตละคน ตงแต

พฤตกรรมการบรโภคและอปโภค จนถงการดแลสขภาพกายและสขภาพใจ เพราะชวตของ

คนทางานไมไดมแตมตเรองงานเพยงอยางเดยว หากยงมเรองสวนบคคลทแตละคนตองเผชญ

ในแตละวน ดงนนรปแบบการใชชวตจงสงผลตอการรบรความสขของคนทางานดวยเชนกน

6. ครอบครว เปนปจจยพนฐานทสาคญของการดาเนนชวตของทกคนโดยตรง เพราะเมอเสรจสน

ภารกจจากงานในแตละวน แตละคนตองกลบบาน หากทบานมสมาชกในครอบครวทมความรก

ใครกลมเกลยวเตมไปดวยความอบอน หวงใยกน กจะสงผลใหเปนพลงและกาลงใจทเขมแขงใน

การทางานของคนๆ นน

7. สงคม สถานการณ หรอปจจยแวดลอม เปนปจจยทคนทางานตองประสบพบเจอในการดาเนน

ชวตในแตละวน มสวนสาคญตอความสขทจะเกดขนกบคนๆ นน เพราะการรบรความสขในการ

ทางานนนไมอาจแยกออกจากอารมณ ความรสกในการดาเนนชวตประจาวนได

จากทกลาวมาทงหมด ทาใหเราสามารถระบลกษณะขององคกรแหงความสขซงนาไปสการเพมขนใน

ประสทธภาพในการทางาน ภายใตบรบทของสงคมไทยไดวา บานหลงทสองทเปนตนแบบในการสราง

ความสขในการทางานของคนในองคกร อนสงผลโดยรวมตอการเพมผลตภาพแรงงานในองคกรตอไป

นอกจากน การสรางความสขในททางานยงเปนอกแนวทางหนงในการชวยพฒนาทกษะทางดาน

พฤตกรรม (Non-Cognitive Skill) ใหแกแรงงานไดทางออมไดดวยเชนเดยวกน

- 134 -

บทท 8

บทสรปและขอเสนอแนะเชงนโยบาย

รายงานฉบบนมวตถประสงคเพอศกษาผลกระทบของการพฒนาทนมนษยตอการเพมผลตภาพ

แรงงาน โดยใชขอมลการสารวจรายบรษทในภาคอตสาหกรรมการผลตเปนขอมลหลกในการวเคราะห โดย

ในสวนแรก (บทท 1) เปนการนาเสนอเปาประสงคในภาพรวมของประเทศไทยในการพยายามทจะหลดพน

ออกจากการเปนประเทศรายไดขนาดปานกลางมาสการเปนประเทศทมรายไดสง ซงประเทศจาเปนตองม

การยกระดบไปสระบบเศรษฐกจทตองอาศยนวตกรรมเปนตวขบเคลอน (Innovative-Driven Economy)

อยางไรกด จากการศกษาพบวา เศรษฐกจไทยยงมการพงพานวตกรรมในการใชเปนเครองจกรในการ

ขบเคลอนเศรษฐกจทนอยมาก โดยสงเกตไดจากการทสดสวนของการใชจายในดานนวตกรรมตอรายได

ประชาชาตของไทยมอตราสวนเพยงแครอยละ 0.23 เทานน ซงเปนระดบการใชจายทตากวาคาเฉลยของ

โลกทมสดสวนอยทประมาณรอยละ 1 และนอยกวาประเทศทประสบความสาเรจในภมภาคอยางประเทศ

เกาหลไต ไตหวน จน หรอญปนทมสดสวนการใชจายทางดานนวตกรรมสงถงรอยละ 3-4 ของรายได

ประชาชาต

ในกรณของประเทศไทย World Bank (2008) ไดทาการวเคราะหหาสาเหตวา เพราะเหตใดภาคธรกจ

อตสาหกรรมไทยถงมระดบของการลงทนในนวตกรรมทตามาก โดยจากการสารวจขอมลพบวา สาเหตของ

การทภาคอตสาหกรรมไมตองการลงทนในการสรางนวตกรรมสวนใหญเกดจาก ตนทนในการสราง

นวตกรรมทสง (รอยละ 43.6) และ การขาดแคลนบคคลากรทมความรความสามารถ (รอยละ 42.7) ผลท

ไดนสะทอนวา ปญหาทประเทศไทยมการลงทนในนวตกรรมนอยกสบเนองมาจากความไมพรอมและ

การขาดแคลนในทรพยากรมนษยของประเทศ ทงในเชงปรมาณและเชงคณภาพ ปญหาทพบในเรองของ

การขาดแคลนบคลากรและการไมสามารถเชอมโยงบคลลากรทมความสามารถไปสตลาดแรงงานไดนจง

- 135 -

เปนทมาของการขบเคลอนประเทศทตองการใชนวตกรรมดงกลาว ทรพยากรมนษยทมความร

ความสามารถจงเปนปจจยทจาเปน การพฒนาทกษะฝมอแรงงานและการเพมผลตภาพแรงงานจงเปน

อกยทธศาสตรหนงของประเทศในการสรางขดความสามารถในการแขงขนของประเทศในระยะยาว และ

สรางความพรอมแกบคลากรในการเปนผขบเคลอนเศรษฐกจนวตกรรมดงกลาว โดยบคลากรทมความร

ความสามารถกจะมบทบาทสาคญในการเปนผสรางและใชประโยชนจากนวตกรรมใหมๆ ทเกดขนอยาง

มประสทธภาพ

ตอมา ในรายงานการศกษาพยายามอธบายถงงานศกษาชนอนๆ ในอดตในเรองของการเชอมโยง

ทางดานทนมนษยไปสตลาดแรงงาน โดยไดอางองงานศกษาตางๆ ทเคยทามาในอดต โดยสรปพบวา

งานศกษาสวนใหญจะเนนใชขอมลอย 2 ระดบไดแก

ขอมลระดบบคคล (Individual Dataset) ซงจะเนนวเคราะหวาการพฒนาทนมนษยของแตละคน

(เชนผานระบบการศกษาในโรงเรยนหรอผานการฝกอบรม) จะสงผลตอผลลพธตอการทางาน

(Labor Market Outcome) คนๆ นน อยางไร โดยผลลพธดงกลาวมกถกประเมนในรปของ

คาจางและการมงานทา (Wage and Employment)

ขอมลในระดบอตสาหกรรมหรอมหภาคโดยรวม ซงเปนการนาขอมลเศรษฐกจในราย

ภาคอตสาหกรรมหรอรายเศรษฐกจมหภาคมาวเคราะหโดยมองวา ทนมนษยเปนสวนหนงของ

ปจจยการผลต (Factor of Production) และสามารถสรางการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของ

ประเทศโดยรวม

งานศกษาในดานการเชอมโยงทนมนษยตอตลาดแรงงาน (Linkages of Human Capital to

Labor Market) ในมตของนายจางหรอตอบรษทเปนงานศกษาทมออกมานอยทสดเมอเปรยบเทยบกบ

งานศกษาในระดบบคคลและในระดบประเทศ สาเหตสาคญเนองจากความพรอมของขอมล เพราะงาน

ศกษาในลกษณะดงกลาวทจาเปนตองใชขอมลการสารวจรายบรษท (Firm-Level Survey) มาวเคราะห

ประกอบการศกษา โดยขอมลดงกลาวตองมาจากการสารวจรายบรษทและจาเปนตองมคาถามทลงลก

ไปถงขอมลทางดานการจางงานและคณภาพทนมนษยของแรงงานในบรษทนน ดวยสาเหตน งานศกษา

- 136 -

ชนนถงพยายามเตมเตมชองวางทางการวจยดงกลาวจากการใชขอมลการสารวจรายบรษททมชอวา “การ

สารวจผลตภาพและบรรยากาศการลงทน” (Productivity and Investment Climate Survey) หรอ PICS มา

วเคราะหเปนสาคญ

ในสวนตอมาของงานศกษา (บทท 2) ไดพยายามอธบายถง กรอบแนวคดและทฤษฎเพอวเคราะห

หาความเชอมโยงระบบการพฒนาทนมนษยไปสการเพมผลตภาพแรงงาน โดยจะอธบายถงกรอบ

โครงสรางทสาคญ 2 ระบบไดแก

1. ระบบการศกษาเรยนรตลอดชวต (Life-Long Learning Framework),

2. กรอบแนวคดการพฒนาทกษะไปสการจางงานและการเพมผลตภาพ (Skill toward

Employment and Productivity หรอ StEP Framework)

ทงนระบบการเรยนรตลอดชวต (Life-Long Learning Framework) เปนรปแบบทสาคญเพอให

แนใจวาทรพยากรมนษยจะมโอกาสในการพฒนาทกษะตลอดชวงอายของเขา ไมใชมเฉพาะโอกาสใน

การพฒนาในหองเรยนเทานน แตยงสามารถพฒนานอกหองเรยนไดทงจากการฝกอบรมจากการทางาน

(On-the-Job Training) และการพฒนาทกษะอนๆ อนเปนสงจาเปนตอการทางาน ทงน ลกษณะของ

องคกรททางานเอง รวมไปถงสภาพแวดลอมของเพอนรวมงานกมสวนสาคญในการเพมผลตภาพ

แรงงานโดยรวม

เนองจากขอมลทจะใชวเคราะหหลกเปนขอมลการสารวจของบรษทในภาคอตสาหกรรม ดงนนเพอให

เขาใจถงโครงสรางการจางงานและคณภาพทนมนษยโดยรวม ในบทท 3 จงเปนการวเคราะหในดานของ

อปทานแรงงาน (Labor Supply) โดยใชขอมลดบ (Raw Data) จากการสารวจภาวะการทางานของ

ประชากรไทยระหวางป 2550 ถงป 2554 ของสานกงานสถตแหงชาต

ผลจากการวเคราะหพบวา ในรอบ 5 ปทผานมา จานวนผททางานในภาคอตสาหกรรมการผลตม

แนวโนมชะลอตวลงอยางตอเนอง โดยในป 2554 แรงงานในภาคการผลตมจานวนลดลงเหลอ

- 137 -

5,301,400 คน เมอเทยบกบป 2550 ซงมจานวนแรงงานในภาคการผลตทงสน 5,619,200 คน หรอคด

เปนอตราลดลงรอยละ 5.66

โดยเมอจาแนกตามเพศพบวาเปนแรงงานเพศหญงมจานวนทงสน 2,736,928 คน หรอคดเปน

รอยละ 51.63 ในกลมทเหลอเปนแรงงานเพศชายมจานวนทงสน 2,564,440 คน หรอคดเปนรอยละ

48.37

สวนในมตดานของทนมนษยพบวา แรงงานสวนใหญเปนผจบการศกษาระดบประถมศกษาและตา

กวาประถมศกษาคดเปนรอยละ 41.56 รองลงมาเปนผทจบการศกษาในระดบมธยมศกษาตอนตนคด

เปนรอยละ 22.97 ระดบมธยมศกษาตอนปลายรอยละ 15.32 ระดบปรญญาตรขนไปคดเปนรอยละ 7.93

ระดบปวส. และอนปรญญาคดเปนรอยละ 7.54 และระดบปวช. คดเปนรอยละ 4.69 ตามลาดบ อยางไรก

ตามในรอบ 5 ปทผานมา พบวา แรงงานทจบการศกษาระดบประถมศกษาและตากวาประถมศกษาม

แนวโนมลดลงอยางตอเนองทกป ในขณะเดยวกนแรงงานในกลมทจบการศกษาระดบมธยมศกษา ปวส.

และอนปรญญากลบมจานวนเพมมากขนทกปซงแสดงถงพฒนาการทางดานทนมนษยของประเทศไทย

ทแรงงานมแนวโนมในการไดรบการศกษาในระดบทสงขน

แรงงานสวนใหญ (รอยละ 38) ปฏบตงานดานความสามารถทางฝมอ รองลงมาไดแกผปฏบตการ

โรงงานและเครองจกร (รอยละ 33) และอาชพดานการขาย (รอยละ 10) ตามลาดบ

นอกจากจะวเคราะหในภาคอตสาหกรรมการผลตโดยภาพรวมแลว ในบทนยงวเคราะหจาแนก

สาขาการผลตอก 8 กลมอตสาหกรรมเพอใหสอดคลองกบขอมลรายบรษททจะถกใชในการวเคราะห

ตอไป ไดแก อาหาร สงทอ เครองนงหม ยางและพลาสตก เครองจกรและอปกรณ เครองใชไฟฟา

ชนสวนยานยนตและเฟอรนเจอร ตามลาดบ โดยใชขอมลการสารวจภาวะการทางานของประชากรไทย

ในป 2551 ซงจดทาโดยสานกงานสถตแหงชาต

หลงจากเหนภาพรวมในดานของอปทานแรงงานแลว ในบทท 4 จะเปนการวเคราะหในดานของ

อปสงคแรงงาน (หรอผใชแรงงาน) โดยการนาขอมล“การสารวจผลตภาพและบรรยากาศการลงทน

- 138 -

(Productivity and Investment Climate Survey หรอขอมล PICS) ซงเปนการสารวจรายบรษททได

ดาเนนการโดยธนาคารโลก (The World Bank) รวมกบสานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาต (สภาพฒน) และสถาบนเพมผลผลตแหงชาต (Thailand Productivity Institute) มา

เปนขอมลหลกในการวเคราะห

โดยสวนแรกของบทเปนการวเคราะหตวแปรทางดาน ผลตภาพแรงงาน (Labor Productivity)

โดยพบวา อตสาหกรรมชนสวนยานยนต (Auto-part Industry) มผลตภาพแรงงานทสงสดในขณะท

อตสาหกรรมเครองนงหม (Garment Industry) มผลตภาพแรงงานทตาทสด โดยสาเหตทอตสาหกรรม

ชนสวนยานยนตมผลตภาพแรงงานทสงนนกเนองมาจากโครงสรางการผลตทพงพาระดบเทคโนโลยทสง

ประกอบการกบทผลผลตในชนสวนยานยนตสามารถสรางมลคาไดสงดวยเชนเดยวกน

งานศกษายงพบวา ระหวางป ค.ศ.2006-2008 (พ.ศ.2549-2551) ภาคอตสาหกรรมมการเพม

เทคโนโลยในกระบวนการผลตคอนขางนอย โดยสงเกตไดจากผลของการประมาณการผลตภาพปจจย

การผลตรวม (Total Factor Productivity หรอ TFP) ซงจะมกเพยงอตสาหกรรมชนสวนยานยนตเทานน

ทมการเพมขนของการใชเทคโนโลยมากกวาอตสาหกรรมอน นอกจากนเมอทาการประมาณการจาแนก

ตามภมภาคยงพบวา ภาคตะวนออก (East) ซงเปนภาคทมนคมอตสาหกรรมอยเปนจานวนมาก จงเปน

ภาคทแรงงานมผลตภาพสงทสด

ในดานของการจางงาน จากผลของการสารวจพบวา ภาคอตสาหกรรมไทยกาลงประสบปญหา

การขาดแคลนแรงงาน “ในเชงคณภาพ” มากกวาการขาดแคลนในเชงปรมาณ ซงเปนการสงผลทางลบ

ตอผลตภาพแรงงานในประเทศเนองจาก การขาดแคลนแรงงานจะทาใหภาคการผลตไมสามารถ

ดาเนนการผลตไดเตมกาลงความสามารถ และยงเปนอปสรรคตอการลงทนในนวตกรรม การขาดแคลน

ในเชงคณภาพโดยรวมจะเปนการขาดแคลนในดานทกษะพนฐาน (Basic Skill) ทบรษทมความคาดหวง

จากทกษะทแรงงานพงม

- 139 -

ผลจากการสารวจพบวา ภาคอตสาหกรรมยงคงพงพาแรงงานท มทกษะตา (Unskilled

Production Labor) โดยแรงงานดงกลาวคดเปนสดสวนประมาณรอยละ 73 ของการจางงานทงหมด

รองลงมาไดแก แรงงานทมทกษะสง (Skilled Production Workers) (รอยละ 13), แรงงานทไมไดอยใน

ดานการผลต (Non-production workers) (รอยละ 9) ในขณะทผจดการและผบรหาร (Manager) และ

แรงงานวชาชพ (Professional) ซงเปนแรงงานทมระดบของทนมนษยสงทสดกลบมสดสวนของการจาง

งานเพยงแครอยละ 2-3 เทานน

เมอวเคราะหในมตของระดบของทนมนษยพบวา โดยเฉลย แรงงานในตาแหนงผจดการและ

ผบรหารและแรงงานวชาชพตางเปนแรงงานทจบการศกษาในระดบ ปวส. ถงปรญญาตร (14-16 ป)

ในขณะทแรงงานทมทกษะสงและแรงงานทมทกษะตามจานวนปการศกษาประมาณ 11 ป (หรอ

ประมาณมธยมศกษาตอนปลาย/ปวช) และ 8 ป (หรอประมาณมธยมศกษาตอนตน) ตามลาดบ

นอกจากน

เมอวเคราะหจากประสบการณทางานพบวา โดยเฉลยแรงงานในระดบผบรหารและผจดการจะม

ประสบการณทางานมากทสดคอ 12 ป ซงตรงกบแนวคดโดยทวไปทผบรหารหรอผจดการจะตองเปน

แรงงานทมการทางานในบรษทไดนานพอสมควรและไดรบการเลอนขนไปสตาแหนงบรหาร ในขณะท

แรงงานทมทกษะตาจะมประสบการณทางานโดยเฉลยนอยทสดคอ 5 ป

ในดานการศกษาของแรงงานในภาคอตสาหกรรมยงมความแตกตางกนไปในแตละสาขา โดย

เฉลยแรงงานสวนใหญ (รอยละ 67.6) จบการศกษาในระดบมธยมศกษา/อาชวะศกษา ในขณะท

ประมาณรอยละ 20.4 จบการศกษาในระดบอดมศกษา และทเหลอ (รอยละ 12) จบการศกษาในระดบ

ประถมศกษา

การศกษาในระดบอาชวะศกษากยงมความสาคญเปนอยางมากในภาคอตสาหกรรมดงกลาว โดย

สงเกตไดจากการทมจานวนบรษทถงรอยละ 65-75 ทรายงานวาบรษทของตนมการจางงานแรงงานทจบ

ใหมจากรวอาชวะศกษา โดยเมอจาแนกตามสถาบนอาชวะศกษาแตละแหงพบวา (จากขอมลการสารวจ

- 140 -

ในป ค.ศ.2007) นกศกษาทจบจากวทยาลยเทคนค วทยาลยอาชวะศกษา และวทยาลยพาณชยการม

โอกาสทจะไดรบการจางงานมากทสด โดยบรษทสวนใหญระบวานกศกษาทจบมาใหมจากสถาบน

อาชวะศกษาเหลานนมทกษะทดถงดมาก โดยแรงงานเหลานยงชวยเตมชองวางการขาดแคลนแรงงาน

ในภาคอตสาหกรรมการผลต และอาจมบทบาทสาคญตอการเพมผลตภาพการผลตของแรงงานโดยรวม

ผลทไดนพบวา แรงงานทจบจากสถาบนอาชวะศกษามลกษณะทขดแยงกบสถานะของแรงงาน

ทวไปทจบในระดบอดมศกษา แรงงานทจบจากระดบอดมศกษายงมปญหาในดานคณภาพทไมตรงตาม

ความตองการของผวาจาง ในขณะทแรงงานในระดบอาชวะศกษามคณภาพทดตรงตามความตองการ

ของผวาจาง แตเกดปญหาทางดานปรมาณทคนจบอาชวะลดลงแตเลอกทจะเรยนตอในระดบอดมศกษา

มากขน (Supply Constraint) ซงสาเหตหลกกมาจากการทผทจบในระดบอดมศกษาจะไดรบ

ผลตอบแทนทแตกตางจากในระดบอาชวะศกษาคอนขางมาก

นอกจากการวาจางแรงทมทกษะเพอใหตรงกบความตองการในสาขาการผลตแลว แรงงานเชง

เทคนค (Technical Staff) ยงมสวนสาคญตอการสรางนวตกรรมใหมๆ ในองคกร อยางไรกด แรงงาน

เชงเทคนค (Technical Staff) เชน วศวกร นกวทยาศาสตร นกวเคราะห และนกคอมพวเตอรและไอทน

คดเปนสดสวนของการจางงานเพยงแครอยละ 4 ของแรงงานถาวรทงหมดของบรษทเทานน

นอกจากคณภาพของทนมนษยทวเคราะหผานระดบชนของการศกษาผานสถาบนการศกษา

ทวไปแลว การฝกอบรม (Training) เองกมบทบาทสาคญมากตอการพฒนาทนมนษยในองคกร โดยจาก

การวเคราะหขอมลสารวจรายบรษทอตสาหกรรมพบวา รอยละ 63.5 ของบรษททงหมดระบวาบรษท

ของตนไดมการฝกอบรมแรงงานภายในองคกรของตวเอง (In-house Training) ในขณะทรอยละ 64.1

รายงานวาบรษทไดมการจดอบรมภายนอกองคกรหรอใหหนวยงานอนเปนผทาหนาทฝกอบรม

(Outsource Training หรอ Outside Training) ซงสดสวนโดยรวมสะทอนใหเหนวา การฝกอบรมแรงงาน

เปนกจกรรมทบรษทในภาคอตสาหกรรมการผลตยงคงเหนความสาคญ

- 141 -

แตเมอจาแนกตามขนาดของบรษทพบวา บรษทใหญมแนวโนมทจะใหความสาคญของการ

ฝกอบรมมากกวาบรษทขนาดเลก โดยรอยละ 92.6 ของบรษททมขนาดใหญทมการจางงานมากกวา

200 คนระบวาบรษทตนใหการฝกอบรมแรงงานภายในองคกร ในขณะทรอยละ 88 ของบรษทใหญระบ

วาบรษทมการสงแรงงานใหไปฝกอบรมภายนอก (Outside Training) ในขณะทมเพยง รอยละ 29.1 และ

รอยละ 37.3 ของบรษททมขนาดเลก (มการจางงานนอยกวา 50 คน) เทานนทระบวาบรษทของตนม

การฝกอบรมภายในองคกรและฝกอบรมภายนอกองคกร ตามลาดบ โดยสาเหตหนงมาจากการทบรษท

ขนาดใหญจะใหความสาคญและมงบประมาณกบการฝกอบรมมากกวา นอกจากนบรษททมขนาดใหญ

มกพงพาเทคโนโลยขนสงทจาเปนตองใชแรงงานทมทกษะเฉพาะทตองมการพฒนาจากการฝกอบรม

ในดานของหลกสตร การฝกอบรมภายในองคกรสวนใหญจะเปนหลกสตรสาหรบแรงงานทจะม

ทกษะทสามารถนามาใชในการทางานในบรษทนนไดเลย เชน มาตรฐานความปลอดภย (รอยละ 35.9)

การจดการและการใชเทคโนโลย (รอยละ 25.1) และดานเทคโนโลยการผลต (รอยละ 24.9) เปนสาคญ

ในขณะทหลกสตรทจดโดยหนวยงานภายนอกจะเปนดานเทคโนโลยการผลต (รอยละ 27.8) รองลงมา

ไดแก หลกสตรการจดการและการใชเทคโนโลย (รอยละ 27.2) และหลกสตรมาตรฐานความปลอดภย

(รอยละ 21.1) ตามลาดบ โดยหลกสตรการฝกอบรมสาหรบทกษะทวไป (General Skill) เชน ทกษะ

ทางดานภาษา ทกษะทางดานการตลาด และทกษะในการดานไอทยงมสดสวนคอนขางนอย

ทงน ในบทท 5 ไดทาการเปรยบเทยบตนทนและผลได (Cost Benefit Analysis) ของการลงทนใน

ทนมนษย ทงทางดานการศกษาและการฝกอบรมโดยการใชแบบจาลองทางเศรษฐมต โดยผลได

(Benefit) ของการลงทนในทนมนษย (ไมวาจะเปนการจางแรงงานทจบการศกษาสง) จะสะทอนออกมา

ใหเหนในรปของการเพมขนของผลตภาพแรงงาน (Labor Productivity) ในขณะทการลงทนในทนมนษย

เองกยงทาใหบรษทจะตองเสยคาใชจาย (Cost) ทสงขน ทงคาใชจายในรปแบบของเงนเดอน (และ

ผลตอบแทนอนๆ) ทตองจายใหกบแรงงานทมการศกษา/ทกษะสง

ผลการประมาณการพบวา ปรมาณการศกษาของแรงงานสงผลทางบวกตอโอกาสในการเพมขด

ความสามารถในการแขงขนขององคกรโดยใชดชน Unit Labor Cost เปนตวแทนในการวดขด

- 142 -

ความสามารถ ผลการศกษาพบวา แรงงานทมการศกษาเฉลยเพมขน 1 ปจะมขดความสามารถในการ

แขงขนเพมขนอยางมนยสาคญทางสถต (โดยสะทอนมาจากคา Unit Labor Cost ลดลงประมาณรอยละ

0.2)

การจางแรงงานทจบในระดบอดมศกษาจะสงผลตอการเพมขนผลตภาพแรงงานของบรษทไดสง

ทสด รองลงมาไดแก แรงงานทจบการศกษาในระดบมธยมศกษา โดยถาบรษททมการจางสดสวน

แรงงานทจบระดบอดมศกษาเพมขนอกรอยละ 10 (ของการจางงานทงหมด) บรษทจะมผลตภาพของ

แรงงานเพมขนอกประมาณรอยละ 6.7 ในขณะท ถาบรษททการจางสดสวนแรงงานทจบระดบ

มธยมศกษาเพมขนอกรอยละ 10 จะสงผลทาใหผลตภาพของแรงงานเพมขนอกประมาณรอยละ 3.8

อยางมนยสาคญทางสถต โดยผลทพบนสอดคลองกบการใชขอมลในมตทางดานแรงงาน (Labor

Supply) มาวเคราะหในงานศกษาอนๆ ในอดต โดยงานศกษาเหลานนตางเหนพองตองกนวา แรงงานท

จบในระดบอดมศกษาจะไดรบผลตอบแทนทสงทสดเมอเปรยบเทยบกบการเรยนจบในระดบอนๆ ผลท

ไดนถงเปนสาเหตสาคญททาใหสดสวนการเรยนตอในระดบอดมศกษามากขน อนสงผลทาใหสดสวน

ของการเรยนในระดบอาชวะศกษามแนวโนมลดลง

อยางไรกด การจางแรงงานทงในระดบอดมศกษาและในระดบมธยมศกษานยงสงผลตอการ

เพมขนของตนทนคาจางเฉลยอยางมนยสาคญดวยเชนเดยวกน โดยถาบรษททมการจางแรงงานทจบ

ระดบอดมศกษาเพมขนอกรอยละ 10 จะสงผลทาใหตนทนแรงงานเฉลยเพมขนอกประมาณรอยละ 7.6

ในขณะท ถาบรษททการจางแรงงานทจบระดบมธยมศกษาเพมขนอกรอยละ 10 จะสงผลทาใหตนทน

คาจางเฉลยเพมขนอกประมาณรอยละ 5.4 อยางมนยสาคญทางสถต แตอยางไรกด เมอเปรยบเทยบกบ

ในดานผลประโยชนจากการทบรษทจะมผลตภาพแรงงานทเพมขนแลว การจางแรงงานในกลมทจบ

การศกษาในระดบอดมศกษานยงคงเปนกลมทสรางผลได (ในดานผลตภาพแรงงานทเพมสงขน)

มากกวาตนทน (ในสวนของคาจางแรงงานทเพมสงขน) อยางไรกด ดวยความจากดของขอมล การ

วเคราะหเปรยบเทยบผลไดผลเสยนเปนการวเคราะหถงผลกระทบในระยะสน (Short-Term Impact)

เทานน ในการวเคราะหหาผลกระทบในระยะยาวจาเปนตองมขอมลทมากกวาน

- 143 -

ในดานของการฝกอบรมพบวา บรษทททาการฝกอบรมภายในองคกร (In-house Training) จะม

ผลตภาพแรงงานสงกวาบรษททไมไดจดการฝกอบรมในองคกรอยประมาณรอยละ 13.6 และยงมคาจาง

เฉลยสงกวาบรษททไมไดจดการฝกอบรมในองคกรอยประมาณรอยละ 10.5 ในขณะทการใหพนกงานไป

ฝกอบรมภายนอกองคกร (Outside Training) จะไมสงผลตอผลตภาพแรงงานและตนทนคาจางของ

บรษทอยางมนยสาคญทางสถต ซงผลทไดนกแสดงวา การใหการฝกอบรมแรงงานจะเปนกจกรรมทม

ความคมคาในการสรางผลได (Benefits) มากกวาตนทนทเพมขน

นอกจากน คาใชจายในการฝกอบรมภายนอกยงสงผลทางบวกตอผลตภาพแรงงานและ

ความสามารถในการแขงขนทเพมขนดวยเชนกน โดยถาบรษทมการใชจายเงนกบการฝกอบรมภายนอก

เพมขนอกรอยละ 10 ผลตภาพแรงงานในบรษทนนจะเพมขนประมาณรอยละ 0.16 และสงผลทาใหคา

Unit Labor Cost ลดลง (หรอมขดความสามารถในการแขงขนของแรงงานทเพมขน) ประมาณรอยละ

0.12

อยางไรกด ถาจะมองโดยภาพรวม ประเทศไทยคอนขางประสบความสาเรจอยางดในเรองของ

ตวชวดทางปรมาณโดยสงเกตไดจาก อตราสวนการลงทะเบยนเรยนเบองตน (Gross Enrollment Rate)

ในสถาบนการศกษาในแตละระดบซงพบวาสดสวนดงกลาวมแนวโนมทเพมสงขนอยางตอเนอง ดงนน

การพฒนา ผลสมฤทธทางการศกษาจงควรใหนาหนกมากขนกบ “ตวชวดทางดานคณภาพ” ในดานของ

ทกษะของผเรยนประกอบกบผลสมฤทธในเชงของปรมาณ (ระดบการศกษา) ดวยเชนกน ดงนน ในบท

ท 6 จะวเคราะหในมตของคณภาพแรงงาน โดยทาการวเคราะหทกษะ (Skills) ในแตละประเภทและ

ผลกระทบของทกษะนนตอการเพมผลตภาพการทางานโดยภาพรวม โดยงานศกษานไดพยายามจาแนก

ทกษะเปน 2 ประเภทหลกไดแก 1) ทกษะทางปญญา (Cognitive Skill) และ 2) ทกษะทางพฤตกรรม (Non-

Cognitive Skills)

จากการวเคราะหขอมลการสารวจบรรยากาศการลงทนพบวา ผประกอบการในภาคอตสาหกรรมไทย

ยงเหนวา คณภาพของผสาเรจการศกษาในระดบตางๆ ไมสามารถตอบสนองความตองการของ

ผประกอบการได โดยทกษะทบรษทเหนวาแรงงานไทยยงมคณภาพตามากทสดไดแก ทกษะทาง

- 144 -

ภาษาองกฤษ รองลงมาไดแกทกษะทางเทคโนโลย ทกษะทางการคานวณ และทกษะทางดานนวตกรรม

และความคดสรางสรรค ตามลาดบ ซงจะเหนไดวา ทกษะทขาดแคลนคอนขางมากสาหรบแรงงานไทยจะ

เปนทกษะทางดานปญญา (Cognitive Skill) เปนหลก ในขณะททกษะทางดานพฤตกรรม (Non-Cognitive

Skill หรอ Life Skill) เชน ทกษะการเปนผนา ทกษะดานการเขาสงคม ทกษะในการแกไขปญหา กเปนทกษะ

ทถกระบวาเปนปญหาเชนกน แตยงไมเปนปญหามากเทากบทกษะทางปญญา

โดยเ มอว เคราะหถ งทกษะท มนยส าคญทางสถตตอการพฒนาผลตภาพแรงงานใน

ภาคอตสาหกรรมพบวา “ทกษะทางดานเทคโนโลยและสารสนเทศ” เปนทกษะทมความจาเปนทสดทง

กบแรงงานวชาชพและแรงงานสายการผลต ผลทไดนสอดคลองกบงานศกษาวจยจานวนมากทางดาน

เทคโนโลยและสารสนเทศ ทอธบายวา ในโลกปจจบนทบรษทจาเปนตองมการลงทนทางดานเทคโนโลย

และสารสนเทศตางๆ นน บรษทเหลานจะมแนวโนมทจะเกดปรากฎการณ “ความลาเอยงของทกษะจาก

การเปลยนแปลงของเทคโนโลย” (Skilled-Biased Technology Change) เพมมากขน โดยทกษะ

ทางดานเทคโนโลยและสารสนเทศนจงกลายเปนทกษะทจาเปนเพอตอบรบกบในกรณทบรษทจะ

ตองการลงทนในระบบเทคโนโลยและสารสนเทศในองคกร

อยางไรกด นอกจากทกษะทางดานเทคโนโลยและสารสนเทศทเปนทกษะทมผลมากทสดแลว ยง

พบวา ผลตภาพแรงงานโดยรวมของบรษทจะเพมขนเมอแรงงานทงสองกลมนนมการพฒนาทกษะท

แตกตางกน ทกษะทางดานการเขาสงคม ซงเปนทกษะทางพฤตกรรม มนยสาคญทางสถตสาหรบ

แรงงานวชาชพ ซงจะสงผลตอการพฒนาผลตภาพแรงงานโดยรวมของบรษท ในขณะททกษะทางดาน

การคานวณและการปรบตวจะเปนทกษะทสาคญ (และมนยสาคญทางสถต) สาหรบแรงงานใน

สายการผลตในการเพมผลตภาพแรงงานโดยรวม

ถงแมวาการศกษาและการฝกอบรมแรงงานจะมสวนสาคญตอการการยกระดบทนมนษยใน

องคกรกตาม แตในความเปนจรง กยงมอกหลายปจจยทสงผลตอการพฒนาทกษะดงกลาว งานศกษา

ทางดานการจดการทรพยากรมนษย (Human Resource Management) ไดศกษาถงความสาคญของ

การสรางความสขในสถานททางาน (หรอ Happy Workplace) งานศกษาในเรองดงกลาว พยายาม

- 145 -

วเคราะหหาปจจยทจะสงผลกระทบตอการสรางความสขในททางาน โดยหากแรงงานไดรบการ

ตอบสนองความตองการจากปจจยตางๆ นนอยางเหมาะสม กจะทาใหแรงงานมความสขและความพง

พอใจ (Satisfaction) เกดแรงจงใจ (Motivation) ในการทางานอยางเตมกาลงความสามารถ โดยการ

สรางความสขจากการทางานนอกจากจะเปนการชวยพฒนาทกษะทางดานพฤตกรรม (Non-Cognitive

Skill) เชน ทกษะการทางานเปนทมหรอทกษะการเขาสงคมแลว การทาใหททางานมความสขและ

เปรยบเสมอนบานหลงทสองยงจะชวยทาใหแรงงานเกดความสขจากการทางาน ลดความเหลอมลาในท

ทางาน อนเปนการชวยกระตนใหเกดผลตภาพแรงงานเพมขนตามมา ดงนน ในบทท 7 นเปนการอางอง

งานศกษาในดานการสรางความสขจากททางานโดยไดอธบายลกษณะของการสรางองคกรแหงความสข

(Happy Workplace) อนเปนการสรางสถานททางานทชวยเพมความสขในการทางาน

งานศกษาวจยไดกาหนดปจจยทสงผลตอการสรางองคกรแหงความสขไว 10 ลกษณะ ไดแก 1)

การตอบสนองความตองการพนฐาน, 2) การพฒนาความรความสามารถ, 3) สมพนธภาพ, 4) การสราง

การยอมรบ, 5) การบรหารจดการ, 6) การสรางวฒนธรรมองคกร, 7) การสรางสภาพแวดลอมในการ

ทางาน, 8) ภาวะผนา, 9) ความรบผดชอบตอสงคม, และ 10) การอนรกษธรรมชาตและสงแวดลอม

ทงน ผลทพบจากการศกษาในรายงานฉบบนสามารถนาเสนอขอเสนอแนะเชงนโยบายในบทท 8

โดยในภาพรวม ระบบการศกษาไทยยงคงจาเปนทจะตองใหความสาคญของการสรางระบบการเรยนร

ตลอดชวต (Life Long Learning Framework) เนองจาก การเรยนการสอนในแตละระดบการศกษาจะม

จดเนนทแตกตางกน

ปญหาสาคญทพบกคอ ความไมสอดคลองกนระหวางความตองการกาลงคน (demand for labor)

และการผลตกาลงคน (supply of labor) ของประเทศผานระบบการศกษา รวมไปถง ปญหาคณภาพ

แรงงาน ดงนน ในเชงของนโยบายจงควรทจะสงเสรมและสนบสนนให โรงเรยนอาชวะ มหาวทยาลยและ

หนวยงานทจดการอบรมไดมบทบาทรวมกนกบภาคเอกชนมากและมความตอเนองมากยงขน ทงน งาน

ศกษายงระบวาระบบการเรยนการสอนในรวการศกษาไทยยงมการเชอมโยงไปสนายจางคอนขางนอย

(University-Industry Linkages) ซงรปแบบการรวมมอนสามารถมไดในหลายๆ ลกษณะขนอยกบ

- 146 -

ขอตกลงระหวางหนวยงานการศกษาและสถานประกอบการ กาหนดใหมการฝกประสบการณตรง

(Cooperative Education) เปนขอกาหนดทสาคญในการสาเรจการศกษาของนกศกษาใน

ระดบอดมศกษา สาหรบในประเทศไทยนนมเพยงหลกสตรบางหลกสตรเทานนทกาหนดใหนกศกษาได

มการฝกประสบการณตรงในวชาชพของตน และยงมหลกสตรมจานวนมากมายทตงแตเรยนในระดบชน

ปท 1 ของมหาวทยาลย ไปจนสาเรจการศกษานน นกศกษาไมไดมโอกาสในการศกษาดงาน และ

ฝกงานทจรงจง และเปนระบบ

นอกจากการเชอมโยงในดานการเรยนการสอนแลว ควรสนบสนนการรวมมอกนทางวชาการ และ

วจยมากยงขนระหวางภาคการศกษากบภาคเอกชน (industry-university linkage) โดยสนบสนนใหเกด

การแลกเปลยนกนระหวางผบรหารระดบสงของภาคเอกชนกบสถาบนการศกษา

นอกจากน ศกษาควรจะไดรบการสนบสนนใหเนนดานสหสาขาวชา (multi-disciplinary

approach) มากขนเพอใหนกศกษาไดรบความรเชงกวางในการศกษาสาขาตางๆ ซงมผลอยางมากใน

การทาใหนกศกษาไดมทางเลอกมากขนในการเลอกประกอบในวชาชพทตรงตามความสามารถของ

ตวเองอยางแทจรง นอกจากนนกศกษาทเรยนรในลกษณะของสหสาขายงสามารถเชอมโยงความรจาก

สาขาตางๆ และสามารถพฒนาความคดสรางสรรคใหมๆ ไดมากยงขน

ดงนน จงเปนสงจาเปนทนโยบายทางการศกษาจะตอง สนบสนนในดานการศกษาตลอดชวตของ

ประชาชนไทยโดยไมใหอยในระบบของการจดการศกษาตามปกตเทานน โดยควรออกมาตรการจงใจใน

การทใหภาคเอกชนเหนความสาคญของการลงทนฝกอบรมแรงงาน โดยภาครฐเขามามสวนรวมในการ

เปนผอบรม หรอสามารถพฒนาเครองมอในการอบรมได โดยจากผลการศกษาพบวา หลกสตรการ

ฝกอบรมทมความจาเปนมากสาหรบภาคอตสาหกรรมไทยกคอ การฝกทกษะภาษาองกฤษ การฝก

ทกษะทางดานเทคโนโลยสารสนเทศ นอกจากน การพฒนาทกษะทางดานพฤตกรรม เชน ทกษะดาน

การปรบตว ดานภาวะผนา การเขาสงคม และการทางานเปนทมเองกยงคงเปนทกษะสาคญทไมสามารถ

หลกเลยงได

- 147 -

ทงน ผลทพบจากการศกษาในรายงานฉบบนสามารถนาเสนอขอเสนอแนะเชงนโยบายได โดยใน

ภาพรวม ระบบการศกษาไทยยงคงจาเปนทจะตองใหความสาคญของการสรางระบบการเรยนรตลอด

ชวต (Life Long Learning Framework) เนองจาก การเรยนการสอนในแตละระดบการศกษาจะมจดเนนท

แตกตางกน โดยในดานการเรยนการสอนในโรงเรยน สามารถจาแนกในแตละระดบไดดงน

วยปฐมวย ในทางการแพทยแลว สมองของมนษยเรมพฒนาตงแตอยในครรภมารดาและชวงเวลาท

สาคญทสดของพฒนาการสมองคอชวงปฐมวย ปจจยท มอทธพลตอพฒนาการของสมอง เชน

โภชนาการ การเลยงด และการกระตนจากสงแวดลอม เปนสงทสาคญและควรใหความสนใจ เนองจาก

สงเหลานเปนตวกระตนใหสมองเกดพฒนาการซงจะเปนพนฐานของทกษะดานตางๆ ทงบคลกภาพ

ทกษะดานวชาการ ทกษะดานสงคม รวมไปถงทกษะความคดสรางสรรค ดงนน ครอบครว ซงเปนหนวย

ทางสงคมทมความใกลชดและใชเวลากบเดกมากทสดจงมบทบาทสาคญ ในชวงวยเดกควรสงเสรมใหม

การพฒนาสมองผานการเรยนรจากการเลนเปนหลก การสงเสรมใหครอบครวทมเดกเลกไดพบปะ

สงสรรค ทากจกรรมรวมกน จดใหมพนทสาธารณะในการทากจกรรม จงเปนนโยบายสาคญ

วยประถมศกษา พฒนาการของเดกประถมศกษาจาเปนตองอาศยความรวมมอกนอยางใกลชดระหวาง

ครอบครวและโรงเรยน เนองจากเดกในวยนใชเวลาอยทบานและโรงเรยนในสดสวนทใกลเคยงกน ทง

บานและโรงเรยนจงมอทธพลตอพฒนาการของเดกคอนขางสง รวมทงเปนระดบการศกษาขนพนฐาน

ชวงแรกทจะปพนฐานดานวชาการใหกบเดก จงจาเปนทจะตองทาให

1. ผเรยนมทศนคตทดตอการเรยน ทาใหการเรยนรเปนไปดวยความกระตอรอรนทจะเรยนร

ตลอด หลกเลยงการเรยนรทเกดจากการบงคบซงจะทาใหผเรยนเกดทศนคตทไมดตอการ

เรยนร

- 148 -

2. เนอหาหลกสตรและการจดการเรยนการสอนตองมความยดหยนทเหมาะสม หลกสตรท

กาหนดกรอบไวเขมงวดเกนไปอาจจากดการพฒนาทกษะความคด

3. การเรยนการสอนในระดบพนฐานควรเพมโอกาสการเรยนการสอนแบบไดรบประสบการณตรง

และการมปฏสมพนธระหวางผสอนกบผเรยน ใหผเรยนไดมโอกาสเรยนรดวยตนเอง เชน การ

ทศนศกษา การเขารวมชมการแสดง

4. มหลกเกณฑสาคญอยทเสรภาพทางความคดของผเรยน เปนการเรยนการสอนทผเรยนเปน

ศนยกลาง

วยมธยมศกษา เปนชวงทผเรยนไดสมผสและศกษาในวชาทหลากหลายมากขนซงรวมเอาถงลกษณะท

สาคญตางๆ ของระดบประถมศกษาเขาไว โดยเฉพาะอยางยงการพฒนาการเรยนการสอนทเนนผเรยน

เปนศนยกลางในการเรยนรอยางแทจรง โดยควรทจะ

1. กาหนดหลกสตรในระดบมธยมศกษาควรมลกษณะทกวางเพอใหนกเรยนมโอกาสไดเลอกเรยน

ในวชาตามความสนใจและความถนด

2. การใชกจกรรมแนะแนวในการคดเลอกนกเรยนทมศกยภาพและการวางแผนกาลงคนให

สอดคลองกบความตองการของภาคการผลต ในระดบมธยมศกษาตอนปลายเปนเวลาทผเรยน

เลอกระหวางการเรยนตอสายสามญศกษาและการเรยนตอสายอาชวศกษา

ประเทศไทยมความตองการแรงงานจากสายอาชวศกษาคอนขางสง ในขณะทสดสวนนกเรยนสาย

อาชพในประเทศไทยกลบมจานวนตากวานกเรยนสายสามญ กจกรรมแนะแนวมบทบาทในการสงเสรม

ใหเยาวชนเลอกเรยนสายอาชพทสอดคลองกบการพฒนาเศรษฐกจของประเทศและเหมาะสมตาม

ศกยภาพของตน

- 149 -

วยอดมศกษา

ปญหาสาคญทพบกคอ ความไมสอดคลองกนระหวางความตองการกาลงคน (demand for labor) และ

การผลตกาลงคน (supply of labor) ของประเทศผานระบบการศกษา รวมไปถง ปญหาคณภาพแรงงาน

ดงนนจงควรทจะ

1. สงเสรมและสนบสนนใหมหาวทยาลย และหนวยงานท จดการอบรมการศกษาในระดบ

อาชวศกษา และระดบอดมศกษา ไดมบทบาทรวมกนกบภาคเอกชนมากและมความตอเนอง

มากยงขน โดยเฉพาะในสาขาทขาดแคลนเชน สาขาวทยาศาสตร เทคโนโลย วศวกรรมศาสตร

เปนตน

2. นกศกษาควรจะไดรบการสนบสนนใหเรยนในลกษณะของสหสาขาวชา (multi-disciplinary

approach) มากขนเพอใหนกศกษาไดรบความรเชงกวางในการศกษาสาขาตางๆ ซงมผลอยาง

มากในการทาใหนกศกษาไดรจกในการเชอมโยงความรจากสาขาตางๆ และสามารถพฒนา

ความคดสรางสรรคใหมๆ ไดมากยงขน

3. สนบสนนอยางจรงจงเพอใหมการรวมมอกนทางวชาการ และวจยมากยงขนระหวางภาค

การศกษากบภาคเอกชน (industry-university linkage) โดยสนบสนนใหเกดการแลกเปลยนกน

ระหวางผบรหารระดบสงของภาคเอกชนกบสถาบนการศกษา

4. กาหนดใหมการฝกประสบการณตรง (Cooperative Education) เปนขอกาหนดทสาคญในการ

สาเรจการศกษาของนกศกษาในระดบอดมศกษา สาหรบในประเทศไทยนนมเพยงหลกสตรบาง

หลกสตรเทานนทกาหนดใหนกศกษาไดมการฝกประสบการณตรงในวชาชพของตน และยงม

หลกสตรอกจานวนมากมายทตงแตเรยนในระดบชนปท 1 ของมหาวทยาลย ไปจนสาเรจ

การศกษานน นกศกษาไมไดมโอกาสในการศกษาดงานและฝกงานทจรงจง

ดงนน จงเปนสงจาเปนทนโยบายทางการศกษาจะตอง สนบสนนในดานการศกษาตลอดชวตของ

ประชาชนไทยโดยไมใหอยในระบบของการจดการศกษาตามปกตเทานน โดยควรออกมาตรการจงใจใน

การทใหภาคเอกชนเหนความสาคญของการลงทนฝกอบรมแรงงาน โดยภาครฐเขามามสวนรวมในการ

- 150 -

เปนผอบรม หรอสามารถพฒนาเครองมอในการอบรมได โดยจากผลการศกษาพบวา หลกสตรการ

ฝกอบรมทมความจาเปนมากสาหรบภาคอตสาหกรรมไทยกคอ การฝกทกษะภาษาองกฤษ การฝก

ทกษะทางดานเทคโนโลยสารสนเทศ นอกจากน การพฒนาทกษะทางดานการปรบตว ภาวะผนา การ

เขาสงคม และการทางานเปนทมเองกยงคงเปนทกษะสาคญทไมสามารถหลกเลยงได

การศกษาและการฝกอบรมควรเนนพฒนาทกษะทวไปอยางทกษะทางดานเทคโนโลยและ

สารสนเทศรวมถงทกษะทางดานภาษาองกฤษเปนสาคญ โดยสามารถทาการพฒนาได 2 ระดบ โดยใน

ระดบท 1 สถาบนการศกษาควรทาหนาทในการเนนการพฒนาทางดานภาษาองกฤษและเทคโนโลยและ

สาระสนเทศในระดบทกษะทวไปทสามารถนาไปใชในชวตประจาวนได ในขณะทการพฒนาระดบท 2

ควรเกดจากการฝกอบรมในสถานประกอบการ (หรอสรางความรวมมอระหวางสถานประกอบการกบ

สถาบนการศกษา) ในการพฒนาทกษะทางดานภาษาองกฤษและเทคโนโลยและสาระสนเทศในระดบท

สามารถนาไปปฏบตในโรงงานได โดยทกษะทถกพฒนาในขนทสองดงกลาวนจะขนอยกบความตองการ

ในแตละสถานประกอบการ

นอกจากน โครงสรางการฝกอบรมยงสามารถปรบเปลยนไดตามสภาพโครงสรางทแตกตางกนใน

แตละบรษทหรอแตกตางกนในแตละอตสาหกรรมการผลต ทงนงานศกษาของ International Labor

Organization (2008) ไดระบถงแนวทางในการจดฝกอบรมในรปแบบของบรษททแตกตางกน โดย

จาแนกประเภทของบรษทไว 3 ประเภทไดแก

1. บรษททอยภายใตระบบหวงโซมลคา (Global-Value Chain Firms) ซงบรษทเหลานจะ

เปนสวนหนงของวงจรการผลตของโลก โดยอาจทาหนาทเปน Supplier เปนผผลตหลก

(Lead Firm) หรอเปนบรษทจดจาหนายกได

2. บรษททมศกยภาพสง (High Performance Firm) ซงโดยทวไปจะเปนบรษทขนาดใหญ

เปนผนาในตลาด มการสรางนวตกรรมและมการลงทนในระบบเทคโนโลยททนสมย

- 151 -

3. บรษทขนาดกลางและขนาดยอม (Small and Medium Firm) ทตองประสบการแขงขนสง

ในตลาด ขาดแคลนการเขาถงแหลงเงนทนในบางครง และไมไดใหความสาคญกบการ

ฝกอบรมแรงงานมากนก

ทงน บรษทในภาคอตสาหกรรมตางๆ ควรทจะสามารถระบไดวา บรษทของตนจดอยในประเภทไหน

เพราะแตละประเภทจะมรปแบบของการฝกอบรมและพฒนาฝมอแรงงานทแตกตางกน

ในสวนของบรษททอยภายใตระบบหวงโซมลคา (Global-Value Chain Firms) โดยทวไปแลว

แรงงานในบรษทประเภทนจะตองการทกษะทงทางดานภาษา การตดตอสอสาร และการทางานเปนทม

เปนสาคญ ทกษะดงกลาวจะเปนตองมความสามารถในการบรหารจดการการผลต (Production

Management) และสามารถปรบปรงสายการผลตขามเครอขายไปยงบรษท Supplier อนๆ ได ดงนน

รปแบบการฝกอบรมจงควรใหบรษททเปนผนาในระบบการผลตทงหมด (Lead Firms) เปนผกาหนด

มาตรฐานการฝกอบรมเพอใหแนใจวาบรษททเปน Suppliers อนๆ จะสามารถพฒนาทกษะแรงงานได

ตรงกบความตองการ โดยบรษททเปนผนานนสามารถทาหนาทเปนผประสาน (Coordinator) เพอให

แนใจวาบรษทอนๆ ในเครอขายจะเขาใจถงมาตรฐานของสนคาและสามารถฝกฝนแรงงานไดตรงตาม

ความตองการ ตงแตทกษะทางดานเทคนค (Technical หรอ Hard Skill) ไปจนถงทกษะทวไป (General

หรอ Soft Skill) โครงสรางการฝกอบรมในลกษณะนไมเฉพาะจะเปนประโยชนกบบรษททเปนผนาใน

การรกษามาตรฐานสนคาของตนเทานน แตยงเปนประโยชนกบบรษทขนาดเลกทเปน Supplier และไม

มความสามารถพอในการจดการฝกอบรมเองใหสามารถใชประโยชนจากรปแบบการฝกอบรมทบรษทท

เปนผนาไดตงกรอบมาตรฐานไวไดอยางมประสทธภาพ

ในสวนของบรษทมศกยภาพสง (High Performance Firm) เองกมกจะใหความสาคญตอการ

ฝกอบรมและพฒนาทกษะฝมอแรงงานอยแลว โดยบรษทเหลานมกระบแผนการฝกอบรมและพฒนา

ทกษะแรงงานเปนหนงในกลยทธทสาคญของบรษท ดงนนรปแบบการพฒนาทกษะทเหมาะสมจงควร

เรมจากการเปดโอกาสใหพนกงานไดเกดการปรบเปลยนตาแหนงงาน (Job Rotation) เพอทจะสราง

โอกาสใหเกดการเรยนรทกษะใหมๆ อย เสมอ นอกจากนควรสรางรปแบบการแบงปนความร

- 152 -

(Knowledge Sharing) ระหวางพนกงานในองคกร โดยกาหนดใหพนกงานจะมสวนรวมในความสาเรจ

ขององคกร เชน การใหพนกงานเขามามสวนรวมในการกาหนดทศทางขององคกร ซงรปแบบการพฒนา

ในลกษณะนจะทาใหเกดความรวมมอรวมใจ การทางานเปนทม และการเรยนรระหวางกน อนจะสงผล

ตอการพฒนาผลตภาพโดยรวมขององคกร

ในสวนของ บรษทขนาดกลางและขนาดยอมทตองประสบการแขงขนสงในตลาด ขาดแคลนการ

เขาถงแหลงเงนทนในบางครง และไมไดใหความสาคญกบการฝกอบรมแรงงานมากนกนน รปแบบการ

ฝกอบรมควรทจะมการรวมกนบรหารจากหลายภาคสวน ไมวาจะเปน การฝกอบรมนอกเวลางาน ท

ตองการความรวมมอกนระหวางบรษทกบครวเรอน การรวมกนออกคาใชจายระหวางบรษทและผเขารบ

การฝกอบรม เปนตน โดยภาครฐเองกควรตองเขามามบทบาทคอนขางมากสาหรบในกรณของบรษท

ขนาดกลางและขนาดยอมน ไมวาจะเปน การใหเงนสนบสนน การจดตงกองทนการพฒนาทกษะ (Skill

Development Fund) การกาหนดมาตรการทางออม เชนการลดหยอยภาษ การสรางระบบการฝกอบรม

ในชมชน หรอสรางหลกสตรเฉพาะในแตละชมชน หรอการเปนผใหการอบรมเอง ผานศนยฝกอบรม ซง

มาตรการดงกลาวนมการทามาอยางตอเนองแลวในกรณของประเทศไทย ถงแมวาแรงงานในภาคธรกจ

ขนาดกลางและขนาดยอมจะไดรบการพฒนาทกษะแลวกตาม แตกไมไดหมายความวาธรกจขนาดกลาง

และขนาดยอมนจะมผลตภาพทสงขนเสมอไป ทงนผลประกอบการของธรกประเภทนจะขนอยกบปจจย

ภายนอกอนๆ ดวย

อยางไรกด ระบบการพฒนาทนมนษยในประเทศไทย ไมวาจะเปนระบบในโรงเรยน มหาวทยาลย

หรอการอบรมเรยนรในบรษท นนยงคงมระดบของความเหลอมลา (Inequality) สง ครอบครวทมฐานะ

จะมโอกาสมากกวาในการสงเสยลกใหไดเรยนในโรงเรยนหรอในระดบมหาวทยาลยทมชอเสยง บรษทท

มขนาดใหญเองกจะสามารถจดการฝกอบรมแกพนกงานไดมากกวาบรษททมขนาดเลก ทงน นโยบาย

ทางดานทนมนษยจาเปนตองใหความสาคญกบการลดความเหลอมลาในดานการพฒนาทนมนษย

ดงกลาว ไมวาจะเปนการจดสรรงบประมาณทเหมาะสมแกโรงเรยน/มหาวทยาลยทขาดแคลน การ

กาหนดแรงงานจงใจทงทางตรงและทางออมแกบรษทขนาดเลกใหทาการฝกอบรม

- 153 -

โดยสรปจะเหนไดวา การศกษาและการฝกอบรมมบทบาทอยางมากในการขยายตวทางเศรษฐกจ

ทงในดานปรมาณการศกษาและดานคณภาพการศกษาดงทไดกลาวมาแลวในขางตน โดยเฉพาะอยาง

ยงทางดานคณภาพการศกษามผลกระทบตอการพฒนาเศรษฐกจมากกวาปรมาณการศกษา นโยบายท

มงเนนเพยงแคใหเดกเขาเรยน โดยไมใสใจคณภาพการศกษาไมสามารถทาใหเศรษฐกจของประเทศ

เจรญเตบโตไดเทาทควร และหากประเทศไทยตองการผลกดนเศรษฐกจของประเทศโดยใหนวตกรรม

เปนแรงขบเคลอนชนดตอเศรษฐกจและสงคมของประเทศ โครงสรางพนฐานทางทรพยากรมนษยม

ความสาคญอยางมากในการมสวนขบเคลอนดงกลาว ซงจะขบเคลอนไปไดอยางไรนนกมาจากความคด

สรางสรรคของมนษยทถอเปนตวกาหนดของการคดคน การพฒนา และนวตกรรมทงหมด

- 154 -

เอกสารอางอง

เอกสารอางองภาษาองกฤษ

Aggrey, N., Eliab, L. and Joseph, S. (2010) “Human Capital and Labor Productivity in East

African Manufacturing Firms”, Current Research Journal of Economic Theory, 2(2): 48-54.

Amah E. and Baridam D. (2012) “Adaptibility and Organization Effectiveness: A Study of the

Nigerian Banking Industry”, International of Business and Management Tomorrow, 2(3): 1-

10.

Avey, J., Luthans,F, Norman,F., and Avolio,B. (2008) “The Mediating Role of Psychological

Capital in the Supportive Organizational Climate-Employee Performance Relationship”,

Journal of Organizational Behavior, 9(2): 219-238.

Becker, G.S. (1964) “Human Capital, a Theoretical and Empirical Analysis, with Special

Reference to Education. New York: Columbia University Press.

Bellanca, J.A. and Brandt, R.S. (2010) 21st Century Skills: Rethinking How Students Learn,

Bloomington, IN: Solution Tree Press

Blundell, R., Dearden, L., Meghir, C. and Sianessi, B. (1999) “Human Capital Investment: The

Returns from Education and Training to the Individual, the Firm, and the Economy”,

Fiscal Studies, 20(1): 1-23.

Bresnahan, T.F., Brynjolfsson, E., and Hitt, L.M. (2011) “Information Technology, Workplace

Organization, and the Demand for Skilled Labor: Firm-Level Evidence, Quarterly Journal

of Economics, 117(1): 339-376.

- 155 -

Brunello, G. and Schlotter, M. (2011) “Non Cognitive Skills and Personality Traits: Labour

Market Relevance and Their Development in Educaiton and Training Systems”, IZA

Discussion Paper No.5743, Institute for the Study of Labor.

Chanchareonchai, K., Virunhaphon, D., and Vimonsiri, P. (2008) “Explaining Economic Growth

and Total Factor Productivity in Thailand”, Chulalongkorn Journal of Economics, 20(2):

113-140

Chapman, P.G. (1993) The Economics of Training, New York: Harvester Wheatsheaf.

Charlot, O., Decreuse, B., and Granier, P. (2005) “Adaptability, Productivity, and Education

Incentiuves in Marching Model”, European Economic Review, 49(4): 1007-1032

Chuenchoksak, Sra and Nakorntab, Don (2008) “Past, Present, and Prospects for Thailand’s

Growth: A Labor Market Perspective”, Bank of Thailand Discussion Paper No.

DP/06/2008, Bangkok: The Bank of Thailand.

Cörvers, F. (1996) “The Impact of Human Capital on Labour Productivity in Manufacturing

Sectors of the European Union”. Mimeo, Maastricht University.

Daly, A., Hitchens, D., and Wagner, K. (1985) “Productivity, Machinery and Skills in Sample of

British and German Manufacturing Plants: Results of a Pilot Study”, National Institute of

Economic Review, 111: 48-61

Dearden, L., Ferri, J. and Meghir, C. (1998) “The Effect of School Quality on Education

Attainment and Wages”, Institute for Fiscal Studies, Working Paper No.98/3

Doyle, A. (2013) “Apprenticeship Program Definition”, retrieved from

http://jobsearch.about.com/od/jobsearchglossary/g/apprenticeship.htm

- 156 -

Fasih, Tazeen (2008) Linking Education Policy to Labor Market Outcomes, Washington D.C.:

The World Bank.

Fletcher, J.M. (2013) “The Effect of Personality Traits on Adult Labor Market Outcomes: Evidences

from Siblings”, Journal of Economic Behavior and Organization, 89: 122-135.

Hanuchek, A.E. and Woessman, L. (2008) “The Role of Cognitive Skills in Economic

Development”, Journal of Economic Literature, 46(3): 607-668

Heckman, J.J., Stixrud, J. and Urzua, S. (2006) "The Effects of Cognitive and Noncognitive

Abilities on Labor Market Outcomes and Social Behavior," Journal of Labor Economics,

24(3): 411-482.

Hong-ngam, J. (2012) “Effects of Cognitive and Non-cognitive Skills on Earning Outcomes: A

Case of Khonkaen Province of Thailand, NIDA Economic Review, 6(2): 1-11.

International Labour Organization (2008) Skill for Improved Productivity, Employment Growth,

and Development, Geneva: International Labour Office.

Li, W., Luthans, F., Avey, J., and Walumbwa, F. (2005) “The Psychological Capital of Chinese

Workers: Exploring the Relationship with Performance”, Management and Organization

Review, 1(2): 249-271

Litwin, G., and Stringer, R. (1968) Motivation and Organizational Climate, Boston, MA: Harvard

Business School Publications.

Loretto, P. (2013) “Exploring Careers through Job Shadowing”, retrieved from

http://internships.about.com/od/internships101/a/whatisjobshadowing.htm

- 157 -

Loretto, P. (2013) “What Is Co-Operative Education”, retrieved from

http://internships.about.com/od/typesofinternships/g/coopeducation.htm

Lucas, R.E. (1988) “Mechanisms of Economic Growth”, Journal of Monetary Economics, 22: 3-

42.

Luthans,F. and Youssef, C M. (2004) “Human, Social, and Now Positive Psychological Capital

Management: Investing in People for Competitive Advantage”, Organizational Dynamics,

33(2): 143-160

Luthans, F., Avey,J. and Norman, S. (2007) “Positive Psychological Capital: Measurement and

Relationship with Performance and Satisfaction” Personnel Psychology, 60(3): 541-572

Mankiw, N., D. Romer and Weil, D. (1992) “A Contribution to the Empirics of Economic Growth”

Quarterly Journal of Economics, 107: 407-437.

Mason, G. and van Ark, B. (1994) “Vocational Training and Productivity Performance: An

Anglo-Dutch Comparison”, in R. Mcnabb, and K. Whitfield (eds), The Market for Training,

Aldershot: Avebury

Meschi, E., Taymaz, E., Vivarelli, N. (2012) “Trade, Technology, and Skills: Evidence from

Turkish Microdata”, Labour Economics, 18(1): S60-S70

Mhatre, K., Avey, J., Reinchard, R., and Luthans, F. (2011) “Meta-Analysis of the Impact of

Positive Psychological Capital on Employee Attitudes, Behaviors, and Performance”,

Human Resource Development Quarterly, 22(2): 127-152.

Mincer, J. (1974) Schooling, experience and earnings, New York: National Bureau of Economic

Research.

- 158 -

Moenjak, T. and Worswick, C. (2003) “Vocational Education in Thailand: A Study of Choice and

Return”, Economics of Education Review, 22(2003): 99-107

Nelson, R.R. and Phelps, E.S. (1966) “Investment in Humans, Technological Diffusion, and

Economic Growth”, American Economic Review Papers and Proceedings, Vol.56: 69-75

Patmasiriwat, D. and Pholphirul, P. (2011) “Analysis of the Returns to Education in Thailand”,

Working Paper submitted for the World Bank

Peterson, S., Luthans, F., Avey, J., and Avolio, B (2011) “The Development and Resulting

Performance Impact of Positive Psychological Capital”, Human Resource Development

Quarterly, 21(1): 41-67

Pholphirul, P. (2005) Competitiveness, Income Distribution, and Growth in Thailand: What Does

the Long Run Evidence Show?, Research Report No. I-24, Bangkok: Thailand

Development Research Institute.

Pholphirul, Piriya and Bhatiasevi, Veera (2012) “Challenges and Obstacles of Small and

Medium Enterprises under a Creative Economy: The Case of Thailand”, International

Business Management, 6(3): 356-368.

Prais, S.J., Javis, V., and Wagner, K. (1989) “Productivity and Vocational Skills in Services in

Britain and Germany: Hotels”, National Institute Economic Review, November: 52-74

Romer, P.M. (1990) “Endogenous Technological Change, Journal of Political Economy, 98: 71-

102.

Sabatini, F. (2008) “Does Social Capital Improve Labour Productivity in Small and Medium

Enterprises?”, International Journal of Management and Decision Making, 9(5): 454-480

- 159 -

Sandulli, F.D., Baker, P.M.A., and Lopez-Sanchez, J.I. (2013) “Can Small and Medium

Enterprises Benefit from Skill-Based Technological Change?”, Journal of Business

Research, 66(10): 1976-1982.

Schultz, T.W. (1961) “Investment in human capital”, American Economic Review., 51(1): 1-17.

Schumacher, E.J. and Hirsch, B.T. (2004) “Compasating Differentials and Unmeasured Ability in the

Labor Market of Nurse: Why do Hospital Pay More?”, Industrial and Labor Relations Review,

50(4): 557-579.

Solow, R. (1956) “A Contribution to the Theory of Economic Growth”, Quarterly Journal of

Economics, 70: 65-94.

Steedman, H. and Wagner, K. (1987) “A Second Look at Productivity, Machinary, and Skills in

Britain and Germany”, National Institute Economic Review, 112: 84-96

Stokey, N.L. (1988) “Learning by Doing and the Introduction of New Goods”, Journal of Political

Economy, 96(4): 701-717.

Tinakorn, P. and Sussangkarn, C. (1996) Productivity Growth in Thailand, TDRI Research

Monograph No.15, Bangkok, Thailand Development Research Institute.

Warunsiri, S., and McNown, R. (2010).The Returns to Education in Thailand: A Pseudo-Panel

Approach, World Development, 38: 1616-1625

Welch, F. (1970) “Education in Production”, Journal of Political Economy, 78: 35-59.

World Bank (2008) Thailand Investment Climate Assessment Update, Poverty Reduction and

Economic Management Sector Unit, East Asia and Pacific, Washington, D.C.: The World

Bank

- 160 -

World Bank (2010) Stepping Up Skill for More Jobs and Higher Productivity, Washington, D.C.:

The World Bank

World Bank (2012) Leading with Ideas: Skills for Growth and Equity in Thailand, Bangkok: The

World Bank

World Bank. (2013) School-to-Work Transition & Skill Development, Washington, D.C.: The

World Bank

Wehman, P. (2013) “Transition From School to Work: Where Are We and Where Do We Need

to Go?”, Career Development for Exceptional Individuals, 36(1): 58-66

เอกสารอางองภาษาไทย

จฑามาศ แกวพจตร, วชย อตสาหจต และ สมบต กสมาวล (2554) ความสขหลากมมมองดวย HOME

โมเดล, กรงเทพฯ : สานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ

จฑามาศ แกวพจตร และ วชย อตสาหจต (2556) “องคการแหงความสขกบการลดความเหลอมลาใน

สงคม”, วารสารพฒนบรหารศาสตร, 53(1): 67-102

พรยะ ผลพรฬห (2556) “เศรษฐกจสรางสรรคกบการพฒนาประเทศไทย” วารสารเศรษฐศาสตร

ปรทรรศนสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, 7(1): 1-59.

เวปไซด

Chalamwong, Y. and Amornthum, S. (2001) “Rate of Return of Education”, Department of

Economics, University of Hawaii, retrieved from

http://www2.hawaii.edu/~amornthu/pdf/Return2ed.pdf

- 161 -

UNESCO. (2013) “From School to Work” retrieved from

http://www.unevoc.unesco.org/go.php?q=From%20School%20to%20Work:%20Contempor

ary%20Regional%20Experiences

“แผนแมบทอตสาหกรรมรายสาขา (สาขาสงทอและเครองนงหม)”. [ออนไลน]. เขาถงได

จาก : http://www.oie.go.th/academic/แผนแมบทอตสาหกรรมรายสาขา -สาขาส งทอและ

เครองนงหม 2545.

“แผนแมบทอตสาหกรรมรายสาขา (สาขาผลตภณฑยาง)”. [ออนไลน ] . เขาถงได

จาก: http://www.oie.go.th/academic/แผนแมบทอตสาหกรรมรายสาขา-สาขาผลตภณฑยาง

2545.

“แผนแมบทอตสาหกรรมรายสาขา -สาขาอาหาร ”. [ออนไลน ] . เข าถ ง ได

จาก: http://www.oie.go.th/academic/แผนแมบทอตสาหกรรมรายสาขา-สาขาอาหาร 2545.

“แผนแมบทอตสาหกรรมรายสาขา (สาขาอตสาหกรรมเครองจกรกล)”. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก:

http://www.oie.go.th/academic/แผนแมบท อตสาหกรรมรายสาขา -สาขา อตสาหกรรม

เครองจกรกล.

“แผนแมบทอตสาหกรรมรายสาขา (สาขาไมและเครองเรอน)”. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก:

http://www.oie.go.th/academic/industryplan/แผนแมบทอตสาหกรรมรายสาขา-สาขาไมและ

เครองเรอน.

“โครงการศกษาแนวทางการพฒนา เพอการเพม Value Creation อตสาหกรรมผลตภณฑยาง เพอเพม

ขดความสามารถในการแขงขน”. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.oie.go.th/academic/

โครงการศกษาแนวทางการพฒนา-เพอการเพม-value-creation-อตสาหกรรมผลตภณฑยาง.

“โครงการศกษาความเปนไปไดในการสราง Value Creation ใหกบอตสาหกรรมอเลกทรอนกส โดยการ

สรางความเ ชอมโยงกบอตสาหกรรมอนๆ ”. [ออนไลน ] . เข าถ งไดจาก :

- 162 -

http://www.oie.go.th/academic/โครงการศกษาความเปนไปไดในการสราง-value-creation-ใหกบ

อตสาหกรรมอเลกทรอนกส.

“ผลกระทบจากการเปดการคาเสรระหวางไทยกบสหภาพยโรปทมตออตสาหกรรมอาหารของไทย”.

[ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://itd.or.th/research-reports?start=45.

สออเลกทรอนกส

สานกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม. (2550). SAW รายงานการศกษา วเคราะห และ

เตอนภย SMEs รายสาขา. [ซด-รอม]. สาระสงเขปจาก : ฐานขอมลของสานกบรรณสารการ

พฒนา สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

- 163 -

ภาคผนวก

การวเคราะหหวงโซมลคาและลกษณะของการจางงานของแตละอตสาหกรรม

อตสาหกรรมอาหาร

อตสาหกรรมอาหารเปนอตสาหกรรมลาดบแรกทไดรบการสนบสนนมาตงแตประเทศไทยเรม

ประกาศใชแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 1 ในป พ.ศ. 2504 เนองจากเปนอตสาหกรรม

ทใชเงนลงทนนอยใชวตถดบภายในประเทศสง และสามารถนาเอาทรพยากรทอดมสมบรณของประเทศ

ไปพฒนาเพอประโยชนในทางอตสาหกรรมไดมาก ทาใหงายตอการพฒนาเพอการลงทน นอกจากน

อตสาหกรรมอาหารยงกอใหเกดผลเชอมโยงไปสกจกรรมการผลตอนๆ ทเปนอตสาหกรรมสนบสนน

เชน การผลตกระปอง ผลตภณฑพลาสตกอนจะนาไปสการจางงานและรายไดประชาชาตทสงขน

กระบวนการจดหา กระบวนการผลต กระบวนการกระจายสนคา

ผจดหาวตถดบและ

ผผลตในฟารม

พนธพช พนธ

สตว

ปย สารเคม

อาหารสตว

ผผลตในโรงงานแปรรป

ขนตน

ผลตภณฑขนตนจาก

เนอสตว เชน เนอสตว

นมดบ

ผลตภณฑขนตนจาก

กลมพช เชน ผก

ผลไมสด ทผาน

กระบวนการคดแยก

และตรวจสอบ

คณภาพ เปนตน

ผผลตในโรงงานแปรรปขน

สดทาย

ผลตภณฑสาเรจรปจาก

สตว เชน ไสกรอก

กนเชยง อาหารกระปอง

และผลตภณฑนม เปนตน

ผลตภณฑขนสดทายใน

กลมพช เชน ผก ผลไม

กระปอง นาผลไมกระปอง

ผลไมอบแหง ตากแหง

เปนตน

ผกระจายสนคาเพอการสงออก

ผกระจายสนคาภายในพนท

อตสาหกรรมตอเนอง

การทองเทยวและการ

โรงแรม

- 164 -

โครงสรางการผลตของอตสาหกรรมอาหารไทยแบงออกเปน 12 สาขายอย ภายใตการจดแบงกลม

อตสาหกรรมอาหาร สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย ไดแก

o เนอสตวและผลตภณฑ ประกอบดวยสนคา คอ ผลตภณฑจากเนอหม เนอวว

กระบอ ไก เปด หาน นกทกประเภท แพะ แกะ จระเข กบ เตา ตะพาบ ไขรงนก

และอนๆ โดยสนคาสาคญกลมน ไดแก ไกแชเยนแชแขง สนคาสาเรจรปจากเนอ

ไกและเนอหม เชน ไสกรอก แฮม เบคอน ลกชน หมหยอง แหนม และหมแผน

เปนตน

o ผลตภณฑประมง ประกอบดวยสนคา คอ ผลตภณฑจากสตวนาจดและสตวนา

เคม เชน ปลา กง หอย ป ปลาหมก กง ปลงทะเล แมงกะพรน ฯลฯ รวมปลาปน

สาหรบมนษย โดยสนคาทสาคญในกลมน ไดแก อาหารทะเลแชเยอกแขง ปลา

กระปอง อาหารทะเลอบแหง และอาหารทะเลกระปอง เปนตน

o ผก ผลไมสดและแปรรป ประกอบดวยสนคา คอ ผก และผลไมตางๆทงในรปผล

สด แหง แชอม แปรรปอนๆ และนาผก นาผลไม รวมถง สาหราย หวหอม

กระเทยม พรกไทยสด ถววอลนต มะมวงหมพานต โดยสนคาทสาคญในกลมน

ไดแก สบปะรดกระปอง นาสบปะรด ผกผลไมแชเยน ผกผลไมแชเยอกแขง ผก

ผลไมกระปอง ผกผลไมอบแหงแชอม และนาผลไมอน ลาไย

o แปงและผลตภณฑจากแปง ประกอบดวยแปง (flour) หรอสตารซ (starch) ทได

จาก เมลดธญพช และ พชหว โดยสนคาสาคญในกลมน ไดแก แปงขาวเจา แปง

ขาวเหนยว แปงมนสาปะหลง เสนหม และบะหมกงสาเรจรป (instant noodle)

o เครองเทศ เครองปรงรส ประกอบดวยสนคา คอ กระเทยมผล พรกไทยปนเมด

กระวาน กานพล อบเชย ลกและดอกจนทรเทศ เมลดผกช ขง ขมน เครองเทศ

ผสมอนๆ เครองปรงรส เชน นาปลา นาสมสายช ซอสพรก ซอสมะเขอเทศ ซอว

เตาเจยว กะป เครองแกงสาเรจรป ผงปรงรส

- 165 -

o นมและผลตภณฑนม ประกอบดวยสนคา คอ นมสด นมพาสเจอไรซ

(pasteurized milk) นมเปรยว นมอดเมด นมผง นมขนหวาน โยเกรต ครม เนย

ไอศกรม เนยแขง และผลตภณฑทมนมเปนสวนประกอบหลก ไมวาจะเปนนมโค

หรอสตวอนๆ

o นาตาลและขนมหวาน ประกอบดวยสนคา คอ นาตาลดบ นาตาลทราย ไซรปนา

ตาลกอนและอนๆ รวมถงนาผง กากนาตาล ลกอม หมากฝรง

o เครองดม ประกอบดวยสนคาสาคญ คอ เครองดมไมมแอลกอฮอล เชน นาหวาน

นารสผลไมทวตถดบมาจากนาผสมวตถแตงกลนรส นาเกกฮวย นาดม นาแร นา

แขง นาอดลม เครองดมเกลอแร เครองดมผง นมถวเหลอง โซดา และเครองดมท

มแอลกอฮอล (alcoholic beverage) ทกประเภท

o ชา กาแฟ โกโก ประกอบดวยสนคา คอ เมลดกาแฟดบ กาแฟคว บด กาแฟ

สาเรจรป กาแฟกระปอง ใบชาแหง ชาสาเรจรป เครองดมชากระปอง เมลดโกโก

โกโกผง เครองดมโกโก และผลตภณฑทคลายกน รวมถงชอกโกแลต

o นามนและไขมน ประกอบดวยสนคา คอ เมลดพชนามนตางๆ เชน ปาลม ถวลสง

ถวเหลอง งา เมลดทานตะวน ไขมนจากสตวและพชทงในลกษณะดบและผาน

กระบวนการ เปนตน

o อาหารสตว ประกอบดวยสนคา คอ มนสาปะหลงอดเมด เศษมน กากทเหลอ

จากการผลตนามนจากพช เชน กากถวเหลอง กากจากนามนรา ขาว ปลาปน

เศษกระดกและนาคนจากสตวและผลตภณฑประมง อาหารสตวเลยง เชน ปลา

กระปอง อาหารสนขและแมว อาหารสตวอนๆทจดทา เพอจาหนายปลกรวมถง

ฟาง แกลบ หญา และพชอาหารสตวอนๆ

o ผลตภณฑเสรมอาหารและอนๆ ประกอบดวยสนคา คอ ผลตภณฑทมลกษณะ

การบรโภคไมเหมอนอาหารปกต มรปแบบเปนนา เมด แคปซล มจดประสงค

- 166 -

เฉพาะเพอการบรโภค รวมถงอาหารอนๆทไมสามารถจดเขาในกลม 11 กลมแรก

ได เชน อาหารทผสมเขาเปนเนอเดยวกน อาหารทางการแพทย อาหารสาเรจรป

ทมสวนผสมของวตถดบหลายชนด

โครงสรางการผลตของอตสาหกรรมอาหารไทยมลกษณะทสาคญคอ การผลตในอตสาหกรรม

อาหารมความหลากหลายสงอนเนองมาจากตววตถดบและระดบเทคโนโลยทใชในการแปรรปทมตงแต

อยางงายแบบไมตองใชเครองจกรไปจนถงการผลตทมการใชเทคโนโลยในระดบสงซงมผลทาให

อตสาหกรรมอาหารเปนอตสาหกรรมทวตถดบสามารถสรางมลคาเพมของตนเองไดสงและมความ

หลากหลายทสงมาก นอกจากนอตสาหกรรมอาหารยงเปนอตสาหกรรมทเนนการใชแรงงานอยางเขมขน

ในกระบวนการผลตตางๆ (Labor Intensive) โดยแรงงานสวนใหญเปนแรงงานไรฝมอและแรงงานกง

ฝมอเปนหลก และสวนใหญทางานอยในกจกรรมการผลตทเกยวของกบการคดแยกและการเตรยม

วตถดบซงอยในกลมอตสาหกรรมแปรรปผลตภณฑอาหารขนตน อยางไรตามในปจจบนอตสาหกรรม

อาหารประสบกบปญหาการขาดแคลนแรงงานอยางหนกซงเปนผลกระทบมาจากนโยบายการปรบขน

คาแรงขนตา ทาใหมการเคลอนยายแรงงานในอตสาหกรรมอาหารไปยงอตสาหกรรมอนๆ ทให

ผลตอบแทนทสงกวา

- 167 -

อตสาหกรรมสงทอและเครองนงหม

กระบวนการจดหา กระบวนการผลต กระบวนการกระจายสนคา

อตสาหกรรมเสนใย

เสนใยธรรมชาต

เสนใยสงเคราะห

อตสาหกรรมเสนใย

เสนใยธรรมชาต

เสนใยสงเคราะห

อตสาหกรรมทอผาและถกผา

ผาถก ผาทอ

อตสาหกรรมฟอกยอม

พมพ และตกแตงสาเรจ

ผาผน

อตสาหกรรมเครองนงหม

เสอผาสาเรจรปจากทอ

และถก

ผกระจายสนคาเพอการสงออก

ผกระจายสนคาภายในพนท

อตสาหกรรมตอเนอง

การทองเทยวและการ

โรงแรม

- 168 -

อตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมเปนอตสาหกรรมทมความสาคญตอเศรษฐกจและการคาโลก

เปนอยางมาก เนองจากเปนหนงในปจจยสทจาเปนตอการดารงชวตและเปนสนคาสงออกทสาคญของ

ประเทศกาลงพฒนา สาหรบประเทศไทยถอไดวา อตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมเปนอตสาหกรรมท

มความสาคญตอเศรษฐกจอยางมาก ซงสามารถทารายไดเขาประเทศปละหลายหมนลานบาท และยงม

ความเชอมโยงกบอตสาหกรรมตอเนองอนๆ เชน อตสาหกรรมปนดาย อตสาหกรรมซปกระดม

อตสาหกรรมฟอกยอม เปนตน

โครงสรางการผลตของอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมไทยลกษณะทสาคญคอ การผลตใน

อตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมไทยมรปแบบการผลตเปนผรบจางผลต (OEM : Original

Equipment Manufacturer) ทเนนการใชแรงงานอยางเขมขน (Labor Intensive) และใชเทคโนโลยใน

ระดบทไมมความซบซอนมากนก โดยแรงงานสวนใหญทางานอยในอตสาหกรรมเครองนงหมมากทสด

ซงเปนอตสาหกรรมปลายนาของอตสาหกรรมนและแรงงานสวนใหญจบการศกษาในระดบชน

ประถมศกษาปท 6 จนถงมธยมศกษาปท 3 มากทสด ซงแรงงานในกลมนตองไดรบการพฒนาและ

ฝกอบรมการทางานเปนอยางมาก เพอทจะเขาใจในการทางาน รวมถงพฒนาดานทกษะของแรงงานแต

ละภาคของอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหม นอกจากนในอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมยง

ประสบปญหาการขาดแคลนแรงงานในกลมวศวกร บคลากรดานการตลาด บคลากรดานการออกแบบ

และแรงงานทมฝมอดวย ทาใหการสรางมลคาเพมยงไมสงมากเทาทควร

- 169 -

อตสาหกรรมเฟอรนเจอร

อตสาหกรรมเฟอรนเจอรและชนสวน หรอ อตสาหกรรมเครองเรอน (Furniture and Parts) เปน

อตสาหกรรมทมบทบาทและความสาคญตอระบบเศรษฐกจของประเทศทงในสวนทกอใหเกดการสราง

งาน มการจางงานเพมขน และเปนอตสาหกรรมทสามารถทารายไดเขาสประเทศหลายหมนลานบาทตอ

ป โดยรายไดสวนใหญมาจากการสงออกเฟอรนเจอรไมทผลตจากไมยางพาราแปรรป ซงไทยมการ

สงออกเฟอรนเจอรไม ประมาณรอยละ 70 ของเฟอรนเจอรทงหมด และเปนเฟอรนเจอรไมยางพารา

ประมาณรอยละ 60 ของเฟอรนเจอรไมทงหมด การผลตสวนใหญใชวตถดบภายในประเทศมาใชใหเกด

ประโยชนสงสดทงวตถดบและแรงงาน และยงมความสาคญตอการขยายตวของอตสาหกรรมตอเนองอก

หลายอตสาหกรรม เชน โรงงานแปรรปไม โรงงานผลตกาว แชลแลคแลคเกอร ทนเนอร และสพน เปน

ตน

โครงสรางการผลตของอตสาหกรรมเฟอรนเจอรและชนสวนของประเทศไทยมลกษณะทสาคญคอ

เปนอตสาหกรรมทประกอบไปดวยบรษทขนาดกลางและบรษทขนาดเลกจานวนมากทมลกษณะการ

กระบวนการจดหา กระบวนการผลต

กระบวนการกระจายสนคา

ผผลตและจดหาวตถดบ

ไม

ผา

หนง

โลหะ

หวาย

ผผลตเฟอรนเจอร

เฟอรนเจอรไม

เฟอรนเจอรผา

เฟอรนเจอรหนง

เฟอรนเจอรโลหะ

เฟอรนเจอรหวาย

ผกระจายสนคาเพอการสงออก

ผกระจายสนคาภายในพนท

อตสาหกรรมตอเนอง

บรษทพฒนา

อสงหารมทรพย

- 170 -

ผลตเปนผรบจางผลตหรอผลตตามรปแบบทลกคากาหนด สวนการผลตในรปแบบทผผลตออกแบบเอง

หรอมยหอเปนของตนเองยงมอยเปนจานวนนอยมาก และระดบเทคโนโลยทใชในการผลตจะเปน

เทคโนโลยในระดบขนพนฐานทมงเนนการใชแรงงานอยางเขมขน โดยแรงงานสวนใหญจะทางานอยใน

กลมอตสาหกรรมเฟอรนเจอรไมและเครองเรอนมากทสด อยางไรกตามในปจจบนอตสาหกรรม

เฟอรนเจอรไมประสบปญหาภาวะขาดแคลนแรงงานทมฝมอเปนจานวนมาก เนองจากผทเขามาทางาน

ในอตสาหกรรมนสวนใหญไมไดจบการศกษาในระดบสงหรอเฉพาะทางและขาดระบบการฝกอบรมฝมอ

แรงงานทไดมาตรฐานจงทาใหการพฒนาและการเรยนรเปนไปไดชา นอกจากนปจจบนคนไทยรนใหม

มกตองการทจะศกษาตอในระดบสงเพอทางานในสานกงาน จงทาใหขาดแคลนแรงงานทมฝมอ ซงแต

เดมคนไทยในสมยกอน โดยเฉพาะอยางยงในภาคเหนอจะเปนชางฝมอแรงงานไทยทมความร ความ

ชานาญ และประสบการณในงานไมอยางมาก และปญหาทสาคญอกอยางหนง คอ การขาดแคลนนก

ออกแบบผลตภณฑงานไมซงจะชวยพฒนาใหสนคาของไทยมรปแบบเปนเอกลกษณและมมาตรฐานเปน

ทยอมรบของตางประเทศ

- 171 -

อตสาหกรรมยานยนตและชนสวน

อตสาหกรรมยานยนตประกอบไปดวยผลตภณฑหลก 4 ประเภท คอ รถยนตนงสวนบคคล

รถยนตเพอการพาณชย รถจกรยานยนต และชนสวนยานยนต จดเปนอตสาหกรรมทมความสาคญตอ

เศรษฐกจไทยอยางมาก โดยมสวนสาคญตอการสรางรายไดประชาชาตและการพฒนาเศรษฐกจของ

ประเทศมการจางงานและการลงทนทขยายตวเพมขนอยางตอเนอง มศกยภาพการผลตทเพมสงขน ม

อตราการสงออกทเตบโตอยางกาวกระโดด และมอตราการนาเขาทลดลง จงถอเปนหนงในอตสาหกรรม

กระบวนการจดหา กระบวนการผลต กระบวนการกระจายสนคา

ผผลตและจดหาวตถดบ

(อตสาหกรรมตนนา)

เหลก

พลาสตก

ยาง

อเลกทรอนกส

แกวและกระจก

ผาและเครองหนง

เครองจกรกล

เครองมอและอปกรณกล

แมพมพ

เครองและอปกรณจบยด

ชนงาน

ผผลตชนสวนยานยนต 1st Tier

(Direct OEM Supplier)

Engines, Drive Train, Steering,

Suspension, Brake, Wheel, Tire,

Bodyworks, Interiors, Electronics and

Electrical Systems

ผผลตชนสวนยานยนต 2nd Tier และ 3rd Tier

ประเภท Material และ ผผลตชนสวนอะไหลยาน

ยนตทดแทน (Replacement Equipment

Manufacturer )

Stamping, Plastics, Rubber, Machining,

Casting, Forging, Function, Electronical,

Trimming

ผกระจายสนคาเพอการสงออก

ผกระจายสนคาภายในพนท

- 172 -

ยทธศาสตรของประเทศไทย ทรฐบาลมการออกนโยบายการพฒนาทชดเจนมากทสดอตสาหกรรมหนง

ซงสงผลใหอตสาหกรรมประกอบรถยนตมการเจรญเตบโตไปไดอยางรวดเรว รวมถงอตสาหกรรมผลต

ชนสวนและอตสาหกรรมสนบสนนตางๆ อกมากมาย

โครงสรางการผลตของอตสาหกรรมยานยนตและชนสวนไทยมลกษณะทสาคญคอ ผประกอบการ

ยานยนตและชนสวนอะไหลยานยนตดาเนนธรกจในรปแบบของการรบจางผลตสนคาตามรปแบบและม

เครองหมายการคาทลกคาเปนผกาหนด (OEM : Original Equipment Manufacturer) โดยแบงออกเปน

3 กลมใหญๆ ดวยกน ไดแก

o กลมผประกอบยานยนต ประกอบไปดวยผประกอบรถยนตและรถจกรยานยนต

โดยสวนใหญเปนบรษทขามชาตขนาดใหญ และมการนาเทคนคการบรหาร

จดการมาจากบรษทแม ซงมความเขมแขงและมทรพยากรมาก จงจดเปนกลมทม

ศกยภาพในการจดการทรพยากรมนษยคอนขางสง

o กลมผผลตชนสวนลาดบท 1 (Tier 1) คอ กลมผผลตชนสวนยานยนตทผลต

ชนสวนสงใหผประกอบการยานยนตโดยตรง (OEM : Original Equipment

Manufacturing) โดยมากกลมนเปนผผลตชนสวนขนาดใหญ ซงเปนบรษททม

ความสามารถทางเทคโนโลยระดบปานกลางถงสงในการผลตชนสวนตาม

มาตรฐานทผประกอบการยานยนตกาหนดและไดมาตรฐานทตางประเทศยอมรบ

o กลมผผลตชนสวนลาดบท 2 และ 3 (Tier 2 & 3) คอ กลมผผลตททาหนาทใน

การจดหาวตถดบใหแกผผลตชนสวนในกลมท 1 และกลมผผลตชนสวนรายยอย

ทรบจางผลตมาจากกลม 1st Tier ดวยเชนเดยวกน คอ เปนทง Direct Supplier

และ Indirect Supplier และผผลตชนสวนอะไหลยานยนตทดแทน หรอ (REM :

Replacement Equipment Manufacturer) โดยจะไดรบการถายทอดเทคโนโลย

จากผผลตชนสวนลาดบท 1 หรอเปนผผลตวตถดบปอนใหกบผผลตลาดบ 1 หรอ

2 อกตอหนง โดยมากเปนผทผลตชนสวนขนาดเลกถงขนาดกลางซงมอยเปน

- 173 -

จานวนมาก และผผลตกลมนโดยสวนใหญขาดศกยภาพในการบรหารจดการและ

ไดรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงของกระแสอตสาหกรรมเปนอยางมาก

เมอวเคราะหสถานการณแรงงานในภาพรวมของอตสาหกรรมยานยนตไทย พบวา ใน ป พ.ศ.

2553 กลมผผลตชนสวนลาดบท 1 (Tier 1) มการจางงานสงสด คดเปน 275,000 คน รองลงมา คอ

กลมผผลตชนสวนลาดบท 2 และ 3 (Tier 2 & 3) และกลมผประกอบยานยนต คดเปน 250,000 คน และ

100,000 คน ตามลาดบ โดยแรงงานสวนใหญเปนแรงงานทจบการศกษาในระดบมธยมศกษาตอนปลาย

ซงมสดสวนทสงกวาโดยเปรยบเทยบกบแรงงานทจบการศกษาจากสายวชาชพในระดบ ปวช. และ ปวส.

ซงเปนแรงงานทขาดแคลนและเปนทตองการของตลาดแรงงานอยางมากและคณภาพของแรงงานใน

อตสาหกรรมยงคงอยในระดบตากวาความคาดหวงของผประกอบการอยมาก ทงนเนองมาจากแรงงานท

ผประกอบการรบเขามาจากสถาบนการศกษาไมมความเชยวชาญเฉพาะทางทผประกอบการตองการ

และขาดประสบการณในการทางาน ซงทาใหแรงงานกลมนไมสามารถปฏบตงานไดทนทในตอนทรบเขา

มา จาเปนตองมการจดฝกอบรมใหแรงงานมทกษะและความเชยวชาญจนถงระดบหนง กอนทจะใหเขา

ไปปฏบตงานจรง

- 174 -

อตสาหกรรมเครองใชไฟฟา

อตสาหกรรมเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส จดเปนอตสาหกรรมทมบทบาทสาคญตอเศรษฐกจ

ของประเทศไทยมาตลอดระยะเวลา 10 ปทผานมา ทงในดานการลงทน การจางงาน และการสงออก

โดยจดเปนสนคาสงออกทมความสาคญเพมขนเปนลาดบ จนถงปจจบนมมลคาการสงออกสงทสดของ

ประเทศไทย หรอคดเปนหนงในสามของมลคาการสงออกรวม โดยเฉพาะในหมวดเครองคอมพวเตอร

อปกรณและสวนประกอบ มมลคาการสงออกสงเปนอนดบหนงของประเทศ ทงนประเทศไทยจดเปนฐาน

กระบวนการจดหา กระบวนการผลต กระบวนการกระจายสนคา

ผผลตและจดหาวตถดบ

System Design

PCB's Design

IC's Design

ผผลตผลตชนสวน

และสวนประกอบ

ของสนคาอเลกทรอนกส

IC

PCB

Capacitor

ผผลตสนคาขนสดทายของ

สนคาอเลกทรอนกส

คอมพวเตอร

โทรศพทมอถอ

เครองรบวทย และ

โทรทศน

ผกระจายสนคาเพอการสงออก

ผกระจายสนคาภายในพนท

อตสาหกรรมตอเนองอน

อตสาหกรรมบนเทง

อตสาหกรรมยานยนต

อเลกทรอนกส

- 175 -

การผลตทสาคญในภมภาคอาเซยน ดงจะเหนไดจากการทรฐบาลประกาศนโยบายสงเสรมใหประเทศ

ไทยกาวเขาสการเปน Electronic Hub ในป 2549

โครงสรางของอตสาหกรรมเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสไทยมลกษณะทสาคญคอ เปน

อตสาหกรรมทมขนาดใหญทประกอบไปดวยผประกอบการเปนจานวนมาก ตองใชเงนลงทนและ

เทคโนโลยสง นอกจากนยงตองเผชญกบภาวะการเปลยนแปลงของกรอบและสภาพแวดลอมทางการคา

และเทคโนโลยทมการเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว ซงทาใหผประกอบการตองมการปรบตวเพอให

สามารถยงคงอยรอดในอตสาหกรรมนตอไปได ผประกอบการสวนใหญในประเทศจะเปนบรษทขามชาต

ทเขามาตงฐานการผลตในประเทศ และบรษทขามชาตเหลานลวนนาเขาชนสวนและวตถดบเปนสวน

ใหญ จงทาใหกจกรรมการผลตของอตสาหกรรมนในประเทศไทยมฐานะเปนเพยงผรบจางผลตตาม

รปแบบทลกคาเปนผกาหนด (OEM : Original Equipment Manufacturer) ซงยงไมมการออกแบบและ

พฒนาผลตภณฑของตนเอง เนองจากอตสาหกรรมเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสของไทยสวนใหญ

เปนอตสาหกรรมกลางนาซงเนนการใหบรการเพอสรางมลคาเพมโดยใชเทคโนโลยหลายดานๆ มา

บรณาการกน เชน เทคโนโลยการออกแบบแผงวงจรอเลกทรอนกส เปนตน นอกจากนในอตสาหกรรม

ยงประสบปญหาคณภาพบคลากรในภาคอตสาหกรรมทยงขาดทศนคตในการเรยนรการจดการและ

เทคโนโลยใหมๆ และขาดการสงสมทกษะและประสบการณในการทางานอยางตอเนอง ในสวนของ

แรงงานกยงขาดพนฐานความรในการผลตทใชเทคโนโลยสงขนและมประสทธภาพการทางานตา

นอกจากนยงมปญหาการขาดแคลนแรงงานในกลมของนกออกแบบ IC Design และ Embedded

System และนกออกแบบอตสาหกรรมทมทกษะเฉพาะทาง ซงทาใหการสรางมลคาเพมในอตสาหกรรม

นยงคงอยในระดบตาเมอเปรยบเทยบกบประเทศเพอนบานในกลมอาเซยน เชน มาเลเซย และสงคโปร

เปนตน

- 176 -

อตสาหกรรมยาง

อตสาหกรรมยางและผลตภณฑยางเปนอตสาหกรรมทมบทบาททงในแงของการจางงานและการ

สงออก เนองจากประเทศไทยมศกยภาพสงในดานวตถดบทเปนขอไดเปรยบประเทศคแขง โดยม

ลกษณะโครงสรางการผลตทสาคญคอ เปนอตสาหกรรมทประกอบไปดวยกลมอตสาหกรรมหลก 3 กลม

คอ กลมอตสาหกรรมตนนาซงเปนกลมททาการผลตยางดบและนายางขนซงมการผลตทเนนการใช

แรงงานอยางเขมขนและกลมอตสาหกรรมกลางนาและกลมอตสาหกรรมปลายนาซงทาการทาผลตยาง

คอมพาวดและผลตภณฑยางสาหรบผบรโภคและการบรการทเกยวของมการผลตในรปแบบทเนนการใช

กระบวนการ

จดหา

ผผลตวตถดบ

เศษยาง

ยางกอน

นายาง

พาราสด

กระบวนการผลต

ผแปรรปวตถดบขนสง

ยางยานพาหนะ

รองเทา

พนรองเทาดาน

นอกและสน

รองเทา

หลอดและทอยาง

ยางยด

ยางรดของ

หลอดและทอยาง

สายพานลาเลยง

ปะเกน/ ซลยาง

กระบวนการ

กระจายสนคา

ผกระจายสนคา

เพอการสงออก

ผกระจายสนคา

ภายในพนท

อตสาหกรรมตอเนอง

รถยนต

ยานยนต

เครองแตงกาย

อปกรณกฬา

เครองมอแพทย

ผแปรรปวตถดบขนตน

ยางแทงมาตรฐาน

ยางแผนรวมควน

และยางแผนผง

แหง

ยางเครป

นายางขน

ผแปรรปวตถดบขนกลาง

ยางคอมปาวด

ยางมาสเตอรแบตซ

นายางคอมปาวด

ยางกงสาเรจรป

ยางรเคลม

- 177 -

แรงงานอยางเขมขนและเนนการสรางมลคาเพมโดยใชเทคโนโลยขนสง (Capital Intensive) โดยใน

อตสาหกรรมปลายนาทเกยวของกบกจกรรมการผลตถงมอจะมการจางงานมากทสด อยางไรกตาม

บคลากรททางานในโรงงานอตสาหกรรมผลตภณฑยาง ไมวาจะทางานในสายการผลต หรอสายการวจย

และการพฒนา สวนใหญไมมพนฐานความรทางเทคโนโลยการผลตยาง และโรงงานสวนใหญซงอยใน

กลมผประกอบการขนาดกลางและขนาดเลกไมมการฝกอบรมพนกงานกอนเขาทางาน หรอสงไป

ฝกอบรมทางวชาการจากหนวยงานภายนอกซงเปนผลทาใหประสทธภาพของแรงงานในอตสาหกรรมน

ยงคงอยในระดบตา

- 178 -

อตสาหกรรมพลาสตก

อตสาหกรรมพลาสตกเปนอตสาหกรรมสนบสนนทสาคญซงมการเชอมโยงกบอตสาหกรรมตางๆ

มากมาย และมทศทางการเตบโตทเปนไปอยางตอเนอง โดยมลกษณะของโครงสรางการผลตทสาคญคอ

อตสาหกรรมพลาสตกไทยแบงออกไดเปน 2 กลม คอ อตสาหกรรมเมดพลาสตกและอตสาหกรรม

ผลตภณฑพลาสตก กจการสวนใหญในอตสาหกรรมมรปแบบการผลตเปนการผลตสนคาตามรปแบบ

และมาตรฐานทลกคาเปนผกาหนดหรอเปนผรบจางผลตมากกวาเปนผกาหนดการออกแบบเองหรอมแบ

กระบวนการจดหา กระบวนการผลต กระบวนการกระจายสนคา

ผผลตและจดหาวตถดบ

นามน

กาซธรรมชาต

ผผลตเมดพลาสตก

โพลเอทลน

โพลโพรพลน

โพลเอทลนเทเรฟทาเลต

โพลไวนลคลอไรด

โพลสไตรน

โพลคารบอเนต

โพลแอไมด

โพลไวนลดนคลอไรด

ผผลตผลตภณฑพลาสตก

ผลตภณฑพลาสตกประเภท

ตางๆ

ผกระจายสนคาเพอการสงออก

ผกระจายสนคาภายในพนท

อตสาหกรรมตอเนองอน

ไฟฟาและอเลกทรอนกส

วสดกอสราง

การเกษตร

บรรจภณฑ

เฟอรนเจอร

อปกรณการแพทย

- 179 -

รนดเปนของตนเองโดยมอตสาหกรรมตนนาทสาคญ คอ อตสาหกรรมปโตรเคมซงเปนอตสาหกรรมตน

นาทมศกยภาพ สงผลใหประเทศไทยมวตถดบในการแปรรปพลาสตกทมศกยภาพสง จนนบไดวาเปน

จดแขงสาคญของอตสาหกรรมพลาสตกไทย ทผลกดนใหอตสาหกรรมพลาสตกไทยสามารถแขงขนได

ในระดบโลก และเปนฐานการผลตใหอตสาหกรรมปลายนาทหลากหลาย อาทเชน บรรจภณฑ

เครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส วสดกอสราง ยานยนต สงทอ และอปกรณทางการแพทย เปนตน ใน

สวนของอตสาหกรรมปลายนาทเชอมโยงจากอตสาหกรรมพลาสตกไทย นบไดวามความหลากหลาย

และเปนตลาดขนาดกลางท มศกยภาพ นบเปนโอกาสของผแปรรปพลาสตกในการเชอมโยงส

อตสาหกรรมปลายนาเพอเพมคณคาใหสงขน ดงเชนประเทศมาเลเซยทมการสงเสรมการเชอมโยง

อตสาหกรรมพลาสตกไฟฟาและอเลกทรอนกส จนทาใหมการเพมมลคาของสนคาอยางรวดเรว อยางไร

กตาม ผประกอบการไทยยงไมสามารถทจะใชจดแขงและโอกาสใหเกดประโยชนไดอยางเตมท เนองจาก

การพฒนาทขาดทศทางและไมมมาตรการสนบสนนทจะสงเสรมใหอตสาหกรรมพลาสตกไทยกาวขาม

ขดจากดนไปได ในสวนของแรงงานในอตสาหกรรมพลาสตกไทย พบวา แรงงานสวนใหญเปนแรงงานม

ฝมอและมการกระจกตวอยในกลมการผลตในสวนการขนรปชนงานพลาสตกสาเรจรป (Injection

Molding) มากทสด รองลงมา คอ กลมการผลตฟลม และ กลมการผลตทอใชไดแบบวงแหวนตางๆ

(Pipe/Profile Extrusion) และเมอวเคราะหระดบการกระจกตวของอตสาหกรรมตอเนองทใชผลตภณฑ

พลาสตกเปนวตถดบในการผลต พบวา แรงงานจะมการกระจกตวอยในอตสาหกรรมบรรจภณฑมาก

ทสด รองลงมาคอ อตสาหกรรมเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส และอตสาหกรรมยานยนต อยางไรก

ตามอตสาหกรรมพลาสตกมปญหาการขาดแคลนแรงงานในกลมชางเทคนคดานพลาสตก เชน ชางขน

รปพลาสตก ชางซอมบารงเครองผลตผลตภณฑพลาสตก เนองจากปจจบนยงไมมการเรยนการสอนท

ตรงตามความตองการของภาคอตสาหกรรม

180

อตสาหกรรมเครองกลและอปกรณ

อตสาหกรรมเครองจกรกลเปนอตสาหกรรมขนพนฐานของการพฒนาอตสาหกรรมตอเนองอนๆ ของ

ประเทศในชวงแรกของการพฒนาอตสาหกรรมไทยและยงเปนรากฐานทสาคญของการพฒนาเทคโนโลย

อตสาหกรรมในอนาคต ซงเปนเครองบงชการเจรญเตบโตและความมนคงทางเศรษฐกจของประเทศ

โดยมลกษณะโครงสรางการผลตทสาคญ คอ อตสาหกรรมเครองจกรกลสามารถแบงออกเปน 2 กลม

อตสาหกรรมหลก คอ เครองจกรทใชในอตสาหกรรม (Industrial Machinery) และเครองมอกล

(Machine Tools) โดยกจการทดาเนนการในประเทศจะเปนกจการทมขนาดเลก มวงเงนลงทนไมสงและ

เกยวของกบการผลตชนสวนเพอการซอมแซมสวนใหญ มเทคโนโลยการผลตทลาหลง ซงเครองจกรทใช

ในการผลตลวนนาเขามาจากตางประเทศทงสน ในขณะทกจการทเปนการลงทนระหวางคนไทยกบ

ตางชาตนน จะเปนกจการขนาดใหญ มความไดเปรยบทงในดานเทคโนโลยและเงนทน สาหรบแรงงาน

ในอตสาหกรรมเครองกลในประเทศ พบวา สวนใหญเปนแรงงานไรฝมอ (Unskilled Labor) โดยเจาของ

โรงงานหรอชางฝมอในโรงงานเปนผฝกงานใหกบแรงงาน แรงงานสวนใหญมพนฐานการศกษาระดบ

ประถมศกษาถงอาชวะศกษา และเปนแรงงานทมอตราการเปลยนแปลงงานสง ถงแมวาปจจบน

กระบวนการจดหา กระบวนการผลต กระบวนการกระจายสนคา

ผผลตและจดหา

วตถดบ

เหลก

ผผลตชนสวนและอปกรณ

ชนสวนของ

เครองจกรกลการเกษตร

ชนสวนรถยนต

ชนสวนปมและวาลว

ชนสวนเครองจกรกล

กอสราง

ชนสวนยานพาหนะทาง

นา

ชนสวนงานโลหะขนรป

ชนสวนอปกรณเครองใช

ในบานและสานกงาน

ผผลตเครองจกรกล

เครองจกรกลทวไป

เครองจกรไฟฟา

เครองจกรทเกยวกบ

การคมนาคมขนสง

เครองจกรความ

แมนยาสง

ผกระจายสนคา

เพอการสงออก

ผกระจายสนคาภายในพนท

อตสาหกรรมตอเนองอน

อตสาหกรรมยานยนต

และอนๆ

181

ผประกอบการตองการจางแรงงานทมฝมอเพอปรบปรงประสทธภาพและเทคโนโลยการผลต แต

ผประกอบการรายยอยไมสามารถสรางสงจงใจใหแรงงานมฝมอเขาสภาคการผลตเครองจกรกลได