ความรู ื่เรองโรคเรื้...

ความรเรองโรคเรอรง

กลมศนยการแพทยเฉพาะทางดานอาชวเวชศาสตรและเวชศาสตรสงแวดลอม

คมอโรคเรอรง โดยนายแพทยอดลย บณฑกล กลมศนยการแพทยเฉพาะทางดานอาชวเวชศาสตรฯ โรงพยาบาลนพรตนราชธาน 1

ความรเรองโรคเรอรง โรคเรอรงหมายถงโรคทรกษาไมหาย การรกษาเปนเพยงการพยงไมใหมการสญเสยการทางานของรางกายมากขน โรคเรอรงมหลายประเภท เชน โรคเบาหวาน โรคอวน โรคความดนโลหตสง โรคหวใจวาย โรคไตวาย โรคขอเสอม เปนตน หนงสอเลมนจะกลาวถง โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง โรคอวน และโรคของหวใจและหลอดเลอดทมความสมพนธกน โดยหนงสอเลมนจะมลกษณะพเศษทจะกลาวถงโรคเรอรงเหลานในคนทางาน ซงมชวงอายตงแต 16 – 60 ป

โรคเรอรงทกลาวถงจะมลกษณะเฉพาะหลายอยางเชน 1. โรคเรอรงแตละโรคมความสมพนธกน ในทางการแพทยมชอเรยก

แยกตางหากออกไปเชนกลมอาการเมตาโบลค หรอ ซนโดรม X ซงผปวยจะอวน เปนเบาหวาน และมความดนโลหตสง ดงนนจงพบโรคเรอรงไดหลายอยางในคนเดยวกน

2. โรคเรอรงเหลาน จะมผลตอหลอดเลอด ในหลายรปแบบ แตสวนใหญจะทาใหเกดหลอดเลอดตบตน จงทาใหเกดโรคความดนโลหตสง โรคเสนเลอดสมองตบหรอเสนเลอดสมองแตก

ทาใหเปนอมพาต ทาใหเสนเลอดหวใจตบเกดกลามเนอหวใจทางานไมได เปนไดทงหวใจวาย เจบหนาอก หวใจเตนผดปกต เปนตน

3. การรกษาดวยยาในโรคเหลานมกจะไมไดผลถาไมไดรบความรวมมอจากผปวย โดยผปวยจะตองละเวนอาหารบางอยางททาใหโรคเหลานมอาการมากขน รวมทงจะตองออกกาลงกาย เนองจากความอวนทาใหโรคเหลานเปนมากขน หรอเปนสาเหตของโรคเหลานเอง

4. ในคนทยงไมเปนโรคสามารถพยากรณโรคไดวาใครจะเปน เชน มบคคลในครอบครวมอาการของโรค อายของคนทางานมาก มนาหนกตวมาก มการรบประทานอาหารทไมไดคณภาพ ไมไดออกกาลงกาย กสามารถทานายไดวาในอนาคตคนทางานนจะตองมเปนโรคเหลานนเปนตน


5. ยาทใชรกษาโรคเรอรงเหลาน มผลขางเคยงมาก เชนยารกษาโรคเบาหวาน อาจทาใหนาตาลในเลอดตาและเปนลมหรอหมดสตเปนครงคราว ยารกษาโรคความดนโลหตสงอาจทาใหการปรบความดนโลหตในเลอดเสย ทาใหเวลาลกนงมอาการหนามด เปนลม ซงเปนอนตรายสาหรบคนทางาน ทาใหเกดอบตเหตขณะทางานได

โรคเรอรงในคนทางาน ในคนทางานโรคเรอรงเหลานอาจมผลตอการทางาน แตไมใชเหตผลทจะไมรบบคคลเหลานเขาทางานเนองจากถามการปรบตว ปรบพฤตกรรม และรบประทานยาอยางสมาเสมอ คนทเปนโรค

เหลานกจะเหมอนบคคลปกต อยางไรกตามคนทางานทมโรคเหลานกจดเปนกลมเสยง การทางานอาจทาใหอาการของกลมคนนมากขน เชนการทางานกะ การทางานทตองชมอาหารจะทาใหโรคเบาหวานควบคมยากขน การทางานในทอบอากาศ หรอในทซงมตวทาละลาย หรอ คารบอนมอนออกไซดมาก ทาใหคนทเปนโรคความดนโลหตสง หรอเปนโรคหวใจมอาการมากขน คนอวนอาจทางานในทซงมความรอนมากไมได เปนตน แตในขณะเดยวกนโรคหรอยารกษาโรคกอาจทาใหเกดอนตรายตอบคคลเหลานขณะทางาน หรอ ทาใหเกดอบตเหตขนไดเชนกน


หนงสอเลมนเปนความรอยางงายๆ สาหรบโรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง โรคอวน โรคหวใจ ซงการรกษาดวยยาเปนเรองยากทจะพดถง แตทสาคญกวา คอการปรบพฤตกรรม การออกกาลงกาย ซงเปนหวใจสาคญในการรกษา


โรคเบาหวาน


โรคเบาหวาน

เปนโรคทพบไดบอยในผใหญไทย คอประมาณ 2.5-6 % ของประชากร ( ถาคดจากคนไทย 60 ลานคน กจะมคนเปนโรคเบาหวานประมาณ 3 ลานคน ) โรคเบาหวานเปนสาเหตสาคญอนดบแรกททาใหเกดโรคไตวายเรอรง นอกจากนน ยงเปนปจจยสาคญ ทาใหเกดโรคของหลอดเลอดตบตนไดในทกสวนของรางกาย เชน โรคอมพฤกษอมพาตจากเสนโลหตสมองตบ โรค

กลามเนอหวใจขาดเลอดจากเสนเลอดหวใจตบ โรคเสนเลอดทไปเลยงปลายมอปลายเทาอดตน และยงเปนสาเหตของตาบอดจากทงเบาหวานขนตา และตอกระจกไดอกดวย

โรคเบาหวาน เปนโรคทเกดจากความผดปกตของตอมทตบออน ซงไมสามารถผลตหรอหลงฮอรโมนอนซลนออกมาใหมากเพยงพอ หรอจากการดอฮอรโมน ทาใหรางกายไมสามารถนานาตาลในกระแสเลอดไปใชเปนพลงงานได จงมผลทาใหระดบนาตาลในเลอดสงมากกวาปกต นาตาลสวนเกนกจะถกขบออกมาในปสสาวะพรอมกบนา ทาใหปสสาวะบอยจานวนมาก ปสสาวะมรสหวาน เราจงเรยกโรคนวา เบาหวาน โรคเบาหวานแบงเปนสชนด แตทพดถงบอยคอชนดทหนง และชนดทสอง ดงน

1. เบาหวานชนดทหนง [Type 1 diabetes,immune-mediated ] สวนใหญเกดอาการกอนอาย 30 ป ดวยอาการหวนาบอย นาหนกลด เกด ภาวะเลอดเปนกรดไดงาย เกดจากมการทาลายเซลของตบออน ทาใหมการหลงอนซลนนอยลง

2. เบาหวานชนดทสอง [Type 2 diabetes,noinsulin dependent] ความสาคญคอเมอคนพบผปวยจะมโรคแทรกซอนแลวรอยละ 50 จงมความจาเปนอยางยงสาหรบผทมปจจยเสยงตอโรคเบาหวานจะตองตรวจเลอดแมวาจะยงไมมอาการของโรคเบาหวาน ผปวยสวนใหญจะมอายมากกวา 30 ป วนจฉยโดยการเจาะเลอดตรวจรางกายโดยไมมอาการ ผปวยอวนโดยโรคจะคอยๆดาเนนจนเกดโรคแทรกซอน


http://www.thaiclinic.com/renalfail.html

http://www.thaiclinic.com/renalfail.html

http://www.thaiclinic.com/cva.html

http://www.thaiclinic.com/mi.html

http://www.thaiclinic.com/mi.html

http://www.thaiclinic.com/dmretinopathy.html

http://www.thaiclinic.com/cataract.html

http://www.siamhealth.net/Disease/endocrine/DM/type1.htm

http://www.siamhealth.net/Disease/endocrine/DM/type_2.htm

3. เบาหวานในคนตงครรภ [ Gestation diabetes] เบาหวานทเปนขณะตงครรภ 4. Impaired fasting glucose/impaired glucose tolerance [IFG/IGT]

โรคเบาหวานมอาการอยางไรบาง

อาการทสาคญของเบาหวานคอปสสาวะบอยขน โดยเฉพาะเวลากลางคน หวนาบอย รบประทานเกง แตนาหนกลดลง แตบางรายอาจไมมอาการเปนการตรวจพบโดยบงเอญ แพทยจะวนจฉยเบาหวานไดอยางไร

การวนจฉยเบาหวานทาโดยการตรวจระดบนาตาลในเลอดเทานน โดยใหงดอาหารกอนเจาะเลอด 8 ชวโมง ถาเจาะพบระดบนาตาลในเลอดสงกวา 126 มก/ดล ใหทาซาอกครงถายงสง ใหถอวาเปนเบาหวาน นอกจากนถาเจาะเลอดโดยไมอดอาหารพบวานาตาลในเลอดสงกวา 200 มก/ดล ถอวาเปนเบาหวาน

ใครบางทมโอกาศเปนโรคเบาหวานไดงาย

1. คนทมบดา – มารดา หรอญาตพนองเปนโรคเบาหวานมโอกาสเปนมากกวาคนอน ๆ เพราะเปนโรคทถายทอดทางกรรมพนธ

2. คนอวนมโอกาสเปนเบาหวานมากกวาคนไมอวนเนองจาก 80% ของโรคเบาหวานพบในคนอวน

3. คนทไมคอยออกกาลงกาย 4. คนทเครยดเปนประจา ความเครยดจะมผลไปกระตนใหมการหลงของฮอรโมนหลายตวใน

รางกายซงขดขวางการทางานของอนซลน 5. คนทเปนโรคทเกดจากความเสอมของตบออนหรอมการอกเสบทตบออนจากเชอไวรส หรอยา

บางชนด 6. คนทดมสราเปนประจา สราจะทาใหตบออนเสอมสมรรถภาพได 7. เคยคลอดบตรตวโต มากกวา 4 กก. 8. ความดนโลหตสง 9. ไขมนในเลอดชนด HDL นอยกวา 35 มก./ ดล. 10. เคยมประวตของการตรวจความทนนาตาลกลโคส แลวผดปกต


http://www.siamhealth.net/Disease/endocrine/DM/gestation.htm

แนะนาใหประชาชนทวไป ทมอายเกน 45 ป ควรตรวจระดบนาตาลเลอดเพอหาความเสยงตอโรคเบาหวาน ทก 3 ป

การวนจฉยโรคเบาหวาน

วธทจะวนจฉยวาเปนโรคเบาหวานมเพยงวธเดยวคอการเจาะหานาตาลในเลอด สาหรบคนปกตแนะนาใหคนทมอายมากกวา 45 ปควรจะเจาะเลอดทกปถาหากปกตกใหเจาะทก 3 ป ถามความเสยงควรเจาะเรวขนหรอบอยขน

คนปกตจะมคานาตาลในเลอดอยระหวา 80-100 มลกรม/ดล จะวนจฉยวาเปนโรคเบาหวานเมอระดบนาตาลในเลอดมากกวา 126 มลกรม/ดล สาหรบผทมระดบนาตาลในเลอดอยระ 100-125 มลกรม/ดล เราเรยกความทนตอนาตาลกลโคสผดปกต ( Impaired fasing glucose [IFG]) คนกลมนมความเสยงในการเปนโรคเบาหวานจาเปนตองคมอาการ รกษานาหนก ออกกาลงกาย สาหรบการตรวจปสสาวะไมแนะนาเพราะเราจะตรวจพบนาตาลในปสสาวะเมอระดบนาตาลในเลอดมากกวา 180 มลกรม/ดล ซงเปนเบาหวานนานแลว

การรกษาเบาหวาน

จดประสงคของการรกษาเบาหวาน คอ 1. แกไขภาวะเจบปวยเฉยบพลนทเกดจากระดบนาตาลสงมาก จนอาจหมดสต 2. แกไข อาการของเบาหวาน เชน ปสสาวะบอย นาหนกลด ฯลฯ 3. ปองกนการเกดโรคแทรกซอนทเกดขนจากเบาหวาน โดยเฉพาะโรคหลอดเลอดตบตน เชน อมพาต โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด โรคไตวาย แผลเรอรง การอดตนของหลอดเลอดแขนขา รวมทง เบาหวานขนตา และตอกระจกดวย

การควบคม เบาหวานทด คอ สามารถ ควบคมระดบนาตาลหลงงดอาหาร ไดนอยกวา 120 มก./ดล.


การรกษาเบาหวานทาอยางไร

การรกษาโรคเบาหวาน ผปวยมสวนสาคญในการรกษา มากกวาแพทย การดแลตนเองทถกตอง จะชวยใหควบคมระดบนาตาลในเลอดไดด และไมมโรคแทรกซอน

1. ควบคมนาหนกตวใหปกต 2. การควบคมอาหาร เลอกทานอาหาร

ทมความหวานตา ปรบสดสวนอาหารใหเหมาะสม จะทาใหการดดซมกลโคสชาลง ทาใหระดบนาตาลในเลอดลดลงได รบประทานอาหารใหครบ 5 หม ในปรมาณและสดสวนพอเหมาะวนละ 3 เวลา โดยควรลดอาหารและเครองดมทมนาตาล ทกชนด เชน ขนมหวาน นาอดลม นาหวาน และผลไมรสหวานจด เชน ทเรยน องน ขนน ลาไย นอยหนา ละมด มะมวงสก ลกเกด มะขามหวาน โดยเฉพาะผลไมกระปอง เชน เงาะ ลนจ องน ลดเนอสตวตดมนตาง ๆ ลดอาหารประเภทไขมนทไดจากสตว ลดอาหารทมกะท เพมอาหารประเภทผกใหมากขนโดยเฉพาะผกประเภทใบและผกทมนาหนกมากเกนไดไมจากดจานวน เชน ผกกาด ผกคะนา ผกกวางตง บวบ ตาลง ตนหอม กะหลาป ฯลฯ

3. การใหยารบประทาน ยารบประทาน จะชวยกระตนการหลงอนสลน ทาใหมการใชกลโคสมากขน ลดการสรางกลโคสใหมในรางกาย และยบยงการดดซมกลโคส ทาใหระดบนาตาลตาลงได

4. การฉดอนสลน เพอทดแทนอนสลนทขาดไป อนสลนจะพากลโคสเขาไปใชในเนอเยอรางกาย ทาใหระดบนาตาลลดลงได

5. การออกกาลงกายอยางสมาเสมอใหเหมาะสมกบวย ทาใหมการใชพลงงาน ระดบนาตาลลดลงได

6. ผปวยเปนโรคเบาหวาน ควร


ดแลรกษาความสะอาดของรางกายโดยเฉพาะอยางยงเทาและซอกนวเทาถามบาดแผลเกดขนกบสวนใดของรางกาย ควรปรกษาแพทยโดยเรว

การตรวจเลอดในผปวยโรคเบาหวาน

รายการตรวจ ความถในการตรวจ เปาหมายของการตรวจ

HbA1 c (ฮโมโกบน เอ-วน-ซ) เปนคาปรมาณนาตาลทจบรวมกบโปรตนในเมดเลอดแดงมบทบาทสาคญในการตดตามการควบคมโรคเบาหวาน ไดอยางมประสทธภาพสงสด ซงตามปกตเรามกใชคาของนาตาลในเลอดเปนพนฐานในการตดตามดแลผปวยเบาหวาน แตเนองจากคาของนาตาลในเลอดเปนคาทไมใชคาทถกตองทสดในการแปลผลวา การควบคมโรคเบาหวานด หรอไมเนองจากเปนคาทเราตรวจวดเฉพาะบางชวงเวลาเทานน แตสาหรบฮโมดกลบน เอ-วน-ซ เปนคาทบงถงระดบนาตาลในเลอด โดยเฉลยของชวงระยะเวลา 8-12 สปดาห กอนการตรวจวด ดงนนจงเปนวธการตรวจเลอดทใชในการตดตามการรกษาโรคเบาหวานไดดกวาการใชคาของนาตาลในเลอดเพยงอยางเดยว

ทก 3-6 เดอน มคาการตรวจนอยกวา หรอเทากบ 7%

LDL-c (Low density lipoprotein cholesterol) เปนคาของไขมนทไมด หากคาของ LDL-c มคาสง นนหมายความวาคณมโอกาสทเกดกลามเนอหวใจ หรอเนอสมองขาดเลอดไปเลยงจาก เกดการอดตนของไขมนในเสน

อยางนอยทก 1 ป มคาการตรวจนอยกวา 100 mg2dl


เลอด ทาใหเลอดไมสามารถไปเลยงอวยวะสวนทมเสนเลอดอดตนได

HDL (High density lipoprotein cholesterol) เปนคาของไขมนความหนาแนนสง หากมคาสงกจะชวยใหลดความเสยงตอการอดตนของเสนเลอด

อยางนอยทก 1 ป มคาการตรวจมากกวา 40mg/dl

TG (Triglyceride) เปนคาของไขมนทเกดจากการรบประทานอาหารของทานเพอนาไปใชเปนพลงงานในการทากจกรรมในแตละวน และเมอเหลอใชจะเกบสะสมเปนไขมนตามสวนตางๆ ของรางกาย (อวน) หากมคาสงมากเกนปกตกจะเพมความเสยงตอการเปนโรคหวใจแทรกซอนได

อยางนอยทก 1 ป มคาการตรวจนอยกวา 200 mg/dl

Urinary microlbuminuria เปนการตรวจหาโปรตนในปสสาวะ เพอดวามภาวะไตเสอมจากโรคเบาหวานหรอไม

อยางนอยทก 1 ป มคาการตรวจนอยกวา 200 mg/dl (Negative)

Cr (creatinine) เปนการตรวจดการทาหนาทของไไต หากคา Cr สงกวาปกต แสดงวาหนาทของไตในการกาจดของเสยจากรางกายไดไมด

อยางนอยทก 1 ป มคาการตรวจนอยกวา 1.5 mg.%

EKG เปนการตรวจคลนไฟฟาหวใจ เพอหาความผดปกตของหวใจในเบองตน

อยางนอยตองตรวจ 1 ครง เมอพบวาเปนโรคเบาหวานเพอเปนขอมลพนฐาน ในการ

ผลการตรวจปกต


ตดตามการเปลยนแปลงคลนไฟฟาหวใจในครงตอไป

Dilated eye examination เปนการตรวจตาโดยการขยายรมานตาเพอตรวจดจอประสาทตา ซงชวยใหทาการวนจฉยโรคเบาหวานขนตาไดอยางแมนยา

อยางนอยทก 1 ป ผลการตรวจปกต

BP (Blood Pressure) เปนการตรวจวดความดนโลหตทสามารถบอกอยางเบองตนไดวา การทางานของระบบหวใจและระบบไหลเวยนโลหตอยในเกณฑทเหมาะสมหรอไม

อยางนอยทก 6 เดอน หรอบอยกวานนตามความจาเปน

มคาความดนโลหตนอยกวา 130/85 ยกเวนตรวจพบวามโปรตนในปสสาวะ ตองมคาความดนโลหตนอยกวา 120/75

Foot examination เปนการตรวจอวยวะสวนปลาย (เทา) ทมโอกาสเกดภาวะเลอดไปเลยงนอยรวมกบการเกดปลายประสาทอกเสบ ทาใหสญเสยการรบความรสก จากเพยงแครอยแผลเลกๆ ทเกดขนโดยไมรตวและไมรสกเจบกลายเปนแผลตดเชอลกลามจนอาจทาใหเกดการตดเชอในกระแสเลอด

อยางนอยทก 6 เดอน หรอ นอยกวานนตามความจาเปน

ตรวจไมพบความผดปกตของสผวทปลายเทา ตรวจไมพบอาการชาทปลายเทา และการรบความรสกปกต

เปาหมายในการรกษาโรคเบาหวาน ในการรกษาเบาหวานเปาหมายเพอใหผปวยดารงชวต

ไดอยางมความสข ลดอาการ ซงเกยวของกบ ระดบนาตาลสง ปองกนการเกดภาวะแทรกซอนเฉยบพลน ลด และชะลอการเกดภาวะแทรกซอนเรอรง การควบคมระดบนาตาลในเลอด ใหใกลเคยงคนปกตมากทสด สามารถลดอตราการเกดภาวะแทรกซอน เรอรงทางตา ไต ระบบประสาทสวนปลาย


และยงลดภาวะแทรกซอนทางหวใจและหลอดเลอด นอกจากการ ควบคมระดบนาตาลในเลอดแลว ควรใหการควบคมปจจยเสยงตางๆ ตอโรคแทรกซอนทางหลอดเลอด ดวย เชน ความดนโลหต ระดบไขมนในเลอด ลดนาหนก และงดสบบหร

การประเมนผลการรกษาเบาหวานมความสาคญมาก เพราะจะชวยใหผปวยทราบสถานะการควบคม เบาหวานของตนเอง ทาใหมการปรบปรงแกไขพฤตกรรม เพอควบคมระดบนาตาลในเลอดใหอยในเกณฑ ปกตหรอใกลเคยงปกต

แพทยจะกาหนดวาผปวยแตละคนทดแลรกษาอยควรจะควบคมระดบนาตาล ความดนโลหต ระดบไขมน อยในเกณฑเทาใดขนอยกบอาย โรครวม พฤตกรรมการดารงชวต ฐานะ ความรวมมอตารางขางลางจะแสดงระดบเปาหมายของความดน นาตาล ไขมน นาหนก ดชนมวลกายและความถของการตรวจ

เกณฑการควบคมเบาหวานทด การตรวจวด คนปกต เปาหมาย ระดบทตองแกไข ความถของการตรวจ

นาตาลหลงงดอาหาร 8 ชม.

Fasting blood sugar

<110 (มก%) 80-120 (มก%) <80 หรอ >140 (มก%) ทกครงทพบแพทย

นาตาลกอนอาหาร

Preprandial glucose

<110 (มก%) 80-120 (มก%) <80 หรอ >140 (มก%) ตามแพทยสง

นาตาลหลงอาหาร 1 ชม.

Post pandrial blood sugar

100-160 (มก%)<100 หรอ >160

(มก%)

ตามแพทยสง

ใชในกรณ ควบคมเตมท

นาตาลหลงอาหาร 2 ชม.

Post pandrial blood sugar

80-140 มก% <120 หรอ >180 มก% ตามแพทยสง

นาตาลกอนนอน

Bedtime glucose

<120 (มก%) 100-140 (มก%)

<100 or >160 (มก%)

ตามแพทยสง

ใชในกรณควบคมเตมท

นาตาลกลยโคไซเลสเตด

HbA1c <6% <7% >8%

เบาหวานควบคมดตรวจปละ 2 ครง

เบาหวานคมไมดตรวจปละ 4 ครง

ความดนโลหต 120/80 130/85 mmHg > 130/85 mmHg วดทกครงทพบแพทย

LDL-Cholesterol <130 (มก%) <100 (มก%) > 100 (มก%)

ถาปกตปละครง

ถาผดปกตตรวจตามแพทยสง

HDL-Cholesterol >45 (มก%) >45(มก%) <35(มก%) ถาปกตปละครง


ถาผดปกตตรวจตามแพทยสง

Triglyceride <200(มก%) <200 (มก%) >200 (มก%) ถาปกตปละครง

ถาผดปกตตรวจตามแพทยสง ดชนมวลกาย

Body mass index 20-25 20-25 <20 or >25 ชงนาหนกทกครงทพบแพทย

โรคแทรกซอนจากเบาหวาน 1. โรคแทรกซอนแบบเฉยบพลน เกดจากนาตาลในเลอดสงมาก ทาใหเลอดหนด มอาการทาง

สมองไดหลายรปแบบ เชนไมรสต เบลอ มอาการเหมอนเปนอมพาต หรอเปนอมพาต ในโรคเบาหวานแบบทหนงจะมอาการกระหายนา หายใจเรวลก ปสสาวะบอย อาเจยนมาก ตองรบสงแพทย

2. โรคแทรกซอนแบบเฉยบพลนอกแบบไดแก ภาวะนาตาลในเลอดตามอาการหว มอสน เวยนnศรษะ เหงอออกมาก ความรสกนกคดเปลยน หมดสต ชก เปนภาวะทตองระวงในคนทกาลงรกษาโรคเบาหวานอย การรกษาคอตองไดรบนาตาลเขาสกระแสเลอดโดยเรว ถาผปวยมอาการใหกนนาหวาน ถาพบนอนหมดสตตองรบนาสงแพทยโดยเรว

3. โรคแทรกซอนเรอรง ไดแก โรคของหวใจและหลอดเลอด ทาใหเปนโรคของหลอดเลอดสมอง เปนอมพฤต อมพาต มหวใจขาดเลอด มอาการเจบหนาอก หวใจวาย เปนโรคไตวาย และมความดนโลหตสง

4. โรคแทรกซอนทางตา ทาใหจอประสาทตาเสย มอาการตามว ถงตาบอด

5. โรคแผลทเทา เกดจากเปนโรคของระบบประสาทสวนปลายจากเบาหวานทาใหความรสกทปลายมอปลายเทาเสยไป เวลามแผลทเทาจะไมรสก และแผลหายไมดเนองจากเลอดไปเลยงทสวนเทาไมด ทาใหแผลหายชา และอาจลกลามถงตองตดขา


คมอโรคเรอรง โดยนายแพทยอดลย บณฑกล กลมศนยการแพทยเฉพาะทางดานอาชวเวชศาสตรฯ โรงพยาบาลนพรตนราชธาน 15คมอโรคเรอรง โดยนายแพทยอดลย บณฑกล กลมศนยการแพทยเฉพาะทางดานอาชวเวชศาสตรฯ โรงพยาบาลนพรตนราชธาน 15

การดแลเทา

1. ลางเทาใหสะอาด หลงอาบนาเชา-เยน ถดวยสบออนๆ เชดดวยผานนสะอาดใหแหงโดยเฉพาะซอกนว

2. ตรวจเทาทกวน ไมควรตดตาปลาหรอหนงหนาๆ ดวยตนเอง ถาผดปกตควรพบแพทย

3. พยายามอยาใหผวแหง ทาโลชน หลกเลยงการทาบรเวณซอกนวเทา ถาผวชนเหงอออกงาย เชดใหแหง ทาแปงลดความอบชน

4. สวมถงเทา โดยทาจากใยฝายหนาพอควร เปลยนทกวน ไมรดแนน อาจกลบตะเขบไมใหระคายผว

5. สวมรองเทาทงในและนอกบาน หามเดนเทาเปลา ตองตรวจรองเทากอนใสเสมอ 6. หามแชเทาในนา โดยเฉพาะนารอน หามใชกระเปานารอน

7. เมอมแผลแมเลกนอย ควรลางทาความสะอาดดวยนาเกลอ และเบตาดน เลยงการใชแอลกอฮอล ทงเจอร ไฮโดรเจนเปอรออกไซด

8. ตดเลบหลงอาบนา ตดดวยความระมดระวงใหถกวธ คอ ตดเปนเสนตรง ไมตดสนเกนไป


9. บรหารเทาเปนประจาสมาเสมอ 10. เพมเลอดไปยงเทาโดยงดสบบหร ลดคลอเลสโตรอล ลดความดนโลหต ออกกาลงกาย ลด

นาหนก ความเสยงทจะถกตดเทา

1. ไมมความรสกในการปองกนเนองจากมปลายประสาทอกเสบ 2. เสนเลอดไปเลยงสวนปลายเทาไมเพยงพอ 3. มความผดปกตทเทา มตม (cullus) ขนทเทาทาใหมจดทมแรงดนตอเนอเยอเทาสง 4. มเสนประสาทอตโนมตผดปกต ทาใหการหลงเหงอลดลง และมผวแหง แตกเปนรอง 5. การเคลอนใหวของขอลดลง 6. อวน 7. สายตาผดปกต 8. กาดควบคมนาตาลผดปกตทาใหการหายของแผลชาลง 9. รองเทาไมด ทาใหมแผล หรอไมสามารถปกปองผวหนงได 10. เคยมประวตแผลทเทาหรอเคยตดเทา/ขา

การควบคมอาหาร งด ขนม เคก บาย ขนมหวาน เครองดมรสหวาน ผลไมรสหวาน เครองปรงรสหวาน หลกเลยง เนอสตวตดมน กระท แปงขดขาว อาหารรสหวาน อาหารมนหรออาหารทอด ลด อาหารรสเคม ผงชรส อาหารหมกดอง อาหารกระปอง อาหารทอด เพม ผกทกชนด ผลไมทมนาตาลตาเชน สมเขยวหวาน มะละกอ แคนตาลป ชมพ


แนวทางปรบเปลยนพฤตกรรม 1. รบประทานอาหารใหครบสามมอ หามงดมอใดมอหนง 2. รบประทานอาหารใหตรงเวลา 3. เคยวอาหารชาๆ 4. ออกกาลงกายใหสมาเสมอ 5. พกผอนใหเพยงพอ

โรคเบาหวานกบการประเมนดวยตวเอง

เปนททราบกนเปนอยางดวาการควบคมเบาหวานใหใกลเคยงปกตมากทสดสามารถปองกนหรอชะลอการเสอมของ ตา ไต เสนประสาทและหลอดเลอด การจะคมเบาหวานใหใกลเคยงคาปกตสามารถทาไดโดยการคมอาหาร การออกกาลงกาย และยา การเจาะนาตาลในเลอดเมอไปพบแพทยเดอนละครงหรอ 3-4 เดอนครงอาจจะไมเพยงพอสาหรบผปวยบางราย บางรายทคมระดบนาตาลไดไมดจาเปนตองตรวจหานาตาลดวยตวเองเพอวางแผนปรบอาหาร หรอยาเพอใหไดระดบนาตาลทเหมาะสมซงสามารถกระทาไดโดย

• การเจาะนาตาลโดยแพทย • ตรวจระดบนาตาลในเลอดดวยตวเอง • ตรวจระดบนาตาลในปสสาวะ • ตรวจ hemoglobin A1c

การตรวจนาตาลโดยแพทย

ปจจบนเครองตรวจนาตาลดวยตวเองมความแพรหลายและมการตรวจคานาตาลเฉลยดงนนการตรวจนาตาล 3-4 เดอนครงหนงไมเพยงพอทจะใชในการปรบยา อาจจะใชปรบยาในกรณทใชยารบประทาน หากทานไปพบแพทยตามนดแพทยจะเจาะหาระดบนาตาลในเลอดโดยอาจจะเจาะกอนอาหารเชา หรออาจจะเจาะหลงอาหารเชา และจะเจาะหานาตาลเฉลยปละ 2 ครง


การตรวจระดบนาตาลในเลอดดวยตวเอง

ผปวยบางทานไมมความจาเปนทตองเจาะเลอดดวยตวเองทบาน แตผปวยบางทานมความจาเปนตองเจาะเลอดทบานวนละ 2-3 ครงสปดาหละ 2-3 วนเพอปองกนโรคแทรกซอน การเจาะเลอดวนละหลายครงทาใหทานทราบวา เวลานนระดบนาตาลของทานเปนเทาใด หากเจาะวนละหลายเวลายงทาใหทราบถง การตอบสนองตอการรกษาทาใหแพทยสามารถปรบแผนการรกษาไดดยงขน ควรทจะมการเปรยบเทยบระหวางเครองทใชกบเครองมาตรฐานวาแตกตางกนหรอไม นาตาลใน plasma จะสงกวานาตาลในเลอดรอยละ10-15

ใครควรไดรบการตรวจระดบนาตาลดวยตวเอง

• ผปวยเบาหวานทกนหรอฉดยารกษาเบาหวาน • ผปวยเบาหวานทตงครรภ • ผปวยเบาหวานทคมระดบนาตาลไดยาก • ผปวยเบาหวานทมระดบนาตาลตามาก หรอสงมาก • ผปวยทมระดบนาตาลตาโดยทไมมอาการของนาตาลตา • ผปายเบาหวานชนดท1 • ผปวยเบาหวานทมภาวะเจบปวย

ควรจะเจาะนาตาลเวลาไหนด

• เจาะกอนอาหาร และกอนนอน เปนการตรวจตามมาตรฐาน • เจาะหลงอาหาร 1-2 ชม.จะมผปวยบางรายทระดบนาตาลตอนเชาหรอกอนอาหารปกตแตม

ระดบนาตาลหลงอาหารสงซงตองปรบเปลยนการรกษา • เจาะเลอดเมอมอาการผดปกตเมอคณรสกใจสนหนามอ เหงอออก เปนลม ปสสาวะบอย

ออนเพลย ซม จะตองเจาะเลอดเพอประเมนระดบนาตาลในเลอด

โดยทวไปแนะนาใหเจาะกอนอาหาร 3 มอเมอสามารถคมระดบนาตาลไดดประมาณ 100 มก.%จงเจาะหาระดบนาตาลหลงอาหารเพอปรบอาหาร การออกกาลงกาย และยาเพอคมระดบนาตาลใหไดตามทตองการตามตารางการควบคมเบาหวานทด


http://www.siamhealth.net/Disease/endocrine/DM/control.htm

เจาะเลอดถแคไหนถงจะด

• ผปวยเบาหวานชนดทหนงใหเจาะกอนอาหารและกอนนอนวนละ 4 ครงหลงจากคมระดบนาตาลไดดจงลดความถลงเหลออาทตยละ 2-3 ครงใหเจาะหลงอาหาร

• ผปวยชนดทสองใหเจาะอยางนอยวนละครง อาจจะกอนหรอหลงอาหารหรอกอนนอนกได

การตรวจปสสาวะ

เปนการตรวจอยางคราวๆวาสามารถคมเบาหวานไดดเพยงใด ซงสามารถทาไดงายไมเจบ แตไมแมนยาเทาการเจาะเลอด ระดบนาตาลในเลอดสงกวา 180 มก.%จงสามารถตรวจพบนาตาลในเลอด ควรจะใชกรณทไมสามารถเจาะเลอดดวยตวเองได การตรวจปสสาวะสามารถตรวจดระดบนาตาล และคโตนในปสสาวะ

ควรตรวจบอยแคไหน

1. ผปวยเบาหวานทกนยารกษาเบาหวาน

• ควรตรวจอยางนอยสปดาหละ 2-3 ครงเวลากอนอาหารเชา และกอนอาหารเยน

• เมอมอาการไมสบาย เชนเปนไข ควรตรวจวนละ 4 ครงกอนอาหาร และกอนนอน

• เมอมอาการสงสยวา ภาวะนาตาลในเลอดจะสงหรอตาผดปกต ควรตรวจดทนท

2. ผปวยทฉดอนซลน

• ควรตรวจวนละ 4 ครงกอนอาหาร 3 มอและกอนนอน อาจสลบตรวจหลงอาหารบาง กอนอาหารบาง

• ถาทาไมไดใหทาวนละครงตามแตชนดของอนซลนทฉด

การแปลผล

• ถาตรวจปสสาวะแลวไมพบนาตาล และผปวยไมมอาการ กใหถอวาควบคมไดด • ถาตรวจปสสาวะแลวไมพบนาตาล และผปวยมอาการนาตาลตา กแสดงวานาตาลตา


• ถาตรวจแลวพบวามนาตาลบางไมมบาง ถอวาพอใชได • ถาตรวจพบนาตาลเปนปรมาณมากทกครงแสดงวาควบคมไมด

Hemoglobin A1c

การตรวจนาตาลในกระแสเลอดเปนการตรวจหานาตาลในขณะนนแตการตรวจหา Hemoglobin A1c เปนการตรวจคาเฉลยของนาตาลในระยะ 2-3 เดอนทผานมา คาปกตของคนทไมเปนเบาหวานอยท 5 มก.% ผปวยเบาหวานทควบคมไดดควรอยตากวา 7 มก.%หากคา Hemoglobin A1c มากกวา 8 จะตองเปลยนแปลงการรกษา เชนการควบคมอาหาร การออกกาลงกาย ความเครยด

ควรเจาะถแคไหน

• ผปวยทใชอนซลนควรตรวจปละ 4 ครง • ผปวยทใชยากนควรตรวจปละ 2 ครง

ความสมพนธระหวางระดบ HbA1c และระดบนาตาลในเลอด

HbA1c คานาตาล

6.0% 135 mg/dl

7.0% 170 mg/dl

8.0% 205 mg/dl

9.0% 240 mg/dl


10.0% 275 mg/dl

11.0% 310 mg/dl

จากตารางจะพบวา HbA1c มากกวา 7 ระดบนาตาลเฉลยในเลอดจะสงเกน 170 มลกรม%ซงตองปรบ

การรกษา ดงนนในการรกษาเราจะคมระดบ HbA1c ใหนอยกวา 7

สรป

โรคเบาหวานเปนโรคทอนตราย แตสามารถปองกนไดโดยดจากประวตเสยง เมอเปนแลว

แสดงวามการทาลายอวยวะไปมาก การปรบพฤตกรรมเปนการรกษาทสาคญพอกบการรบประทานยา


โรคความดนโลหตสง


ความดนโลหตสงและโรคทเกดจากความดนโลหตสง

ความดนโลหตสงคออะไร?

ความดนโลหตเปนแรงดนเลอดทเกดจากหวใจสบฉดเลอดไปเลยงทวรางกาย จะมสองคา ไดแกความดนตวบน หรอแรงดนเลอดขณะทหวใจหองซายลางบบตวสงเลอดไปเลยงทวรางกาย และความดนตวลางคอความดนขณะทหวใจหองซายลางคลายตว เปนแรงดนเพอรกษาสมดลในรางกาย ในคนปกตไมควรเกน 130/85 มม ปรอท การวนจฉยดจากแรงดนเลอดทงสองคาเชนความดนโลหต 150/110 มม.ปรอท ความดนตวบน 150 มม.ปรอท อยในระดบออน แตความดนตวลาง 110 มม.ปรอทอยในระดบรนแรง ดงนนในรางกายหวใจจะทางานหนกเปรยบเสมอนปมนาทบบตวดวยแรงมากกวาปกต คอเทากบแรงดนทวดได ผนงหวใจจะหนาขนทาใหบบเสนเลอดภายในใหตบลงเกดกลามเนอหวใจขาดเลอด และเมดเลอดทวงดวยแรงดนในทอนาหรอเสนเลอดทสงในระดบนนจะกระแทกผนงหลอดเลอดดวยความเรวและแรงทาใหเสนเลอดแขงหนา มการแตกของผนงเสนเลอด และมการซอมแซมซาแลวซาเลาทาใหเสนเลอดตบ ทาใหเกดความผดปกต

บคคลทมระดบความดนโลหตสงขนกวาระดบปกตของคนสวนใหญ ถอวาเปนสภาวะทตองควบคม เนองจากความดนโลหตทาใหเกดความเสยหายและการเสอมสภาพของหลอดเลอดแดงทวรางกายนาไปสภาวะหลอดเลอดแดงแขงและอดตนหรอหลอดเลอดแตก โรคทจะเกดขนจากความดนโลหตทสงผดปกตมหลายโรค คอ โรคหลอดเลอดหวใจหรอโรคหวใจขาดเลอด โรคหลอดเลอดสมอง หรอโรคอมพาต โรคหวใจวาย โรคไตวายเรอรง โรคสมอง


เสอม นอกจากนการทความดนโลหตสงไปเกดรวมกบโรคอนจะทาใหมอาการมากขน เชนความดนโลหตสงและโรคเบาหวานกทาใหมผลตอหลอดเลอดมากขน เปนตน การรกษาควบคมความดนโลหตใหลดลงเปนปกตจะสามารถปองกนโรครายแรงตางๆ ทานจะตองเขาใจวาการรกษานนเพอลดระดบความดนโลหตตลอดเวลา ตองรกษาอยางสมาเสมอเพราะเปนการรกษาทปลายเหต เนองจากรอยละ 95 ของผปวยความดนโลหตสงจะเปนชนดไมทราบสาเหต ถามการตดตามทด มการบนทกผลการวดไว จงจะเปนการปองกนโรคแทรกซอนดงกลาวได

การวนจฉยความดนโลหตสง

เรมตงแตวธการวดความดนโลหตทเปนมาตรฐาน คอ การวดโดยเครองวดความดนโลหตแบบปรอททพบเหนตามหองตรวจของโรงพยาบาลโดยทวไป วธการวดความดนโดยใชเครองแบบอนๆ เชน เครองอตโนมตทแสดงตวเลขไมไดเปนวธทดกวาวธใชเครองวดแบบปรอท และจะตองมการทดสอบความถกตองของเครองเปนประจา ในการวดความดนโลหต

- ควรพกอยางนอย 5 นาทกอนทาการวด - หลกเลยงการสบบหรหรอดมเครองดมทมคาเฟอนอยางนอย 30 นาทกอนทาการวด - นงโดยวางเทาใหราบอยบนพน หลงพงพนกแขนวางลงทรองแขนใหเหมาะสมกบขนาดของแขน - เลอกขนาดของแถบผาพนแขนใหเหมาะสมกบขนาดแขน - ใชเครองมอทผานการตรวจสอบมาตรฐาน - ควรวดความดนโลหตอยางนอย 2 ครง (หางกนอยางนอย 2 นาท) แลวนามาหาคาเฉลยในบางกรณอาจจาเปนทจะตองวดความดนโลหตในทายนและทานอนหงายตามความจาเปน

คาทวดไดจะออกมา 2 คา คอ ตวเลขคาสงและคาตา คาสง คอ ระดบความดนโลหตตอนทหวใจบบตว คาตา คอ ระดบความดนโลหตขณะทหวใจคลายตว ตวเลขทงสองคาจะรายงานเปนมลลเมตรปรอท ระดบของความดนโลหตทถอวาสงผดปกตคอมากกวา 140/90 มม.ปรอท คอคาสง


ตงแต 140 มลลเมตรปรอทขนไป หรอคาตาสงตงแต 90 มลลเมตรปรอทขนไป โดยระดบความดนทงสองคานยงสงมากกยงจะมโอกาสเกดโรคแทรกซอนตางๆไดมากตามลาดบ

ตารางแสดงความดนโลหตสงในระดบตางๆ

ระดบความดนโลหต ความดนตวบน ความดนตวลาง ระดบ 1 ความดนโลหตสงอยางออน

140-159 90-99

ระดบ 2 ความดนโลหตสงปานกลาง

160-179 100-109

ระดบ 3 ความดนโลหตสงรนแรง

ตงแต 180 ขนไป ตงแต 110 ขนไป

ความดนโลหตสงเฉพาะตวบน ตงแต 140 ขนไป นอยกวา 90 อบตการณ จากการสารวจในประชากรไทยอายตงแต 35 ปขนไป ในป พ.ศ. 2543 พบวาผทมความดนโลหตอยในเกณฑสงมอยรอยละ 20 คอมากกวา 5.1 ลานคน โดยประชากรทมอายมากกวา 35 ป เปนโรคเบาหวานถง 9.6% หรอ 2.4 ลานคน และประชากรสวนใหญทเปนความดนโลหตสงมกจะไมมอาการและมกจะไมไดรบประทานยารกษาอยางถกตอง หรอแมจะไดรบยารกษาความดนโลหตแลว กยงมอกสวนหนงทยงไมสามารถควบคมใหความดนโลหตลดลงมาเปนปกตได จากสถตของสานกนโยบายและยทธศาสตร สานกงานปลดกระทรวง กระทรวงสาธารณสขพบวาโรคความดนโลหตสงมแนวโนมเพมขน มอตราตายดวยโรคความดนโลหตสงถง 3.3 – 5.1 ตอประชากรแสนคน และอตราตายดวยโรคหวใจขาดเลอดถง 3.6 – 14.4 ตอประชากรแสนคน


การตรวจเพมเตมทางหองปฎบตการ 1 .ตรวจปสสาวะ เพอดการทางานของไต และคนหาโรคอนทอาจพบรวมดวยเชนโรคเบาหวาน 2. ตรวจเลอด เพอดการทางานของไต ระดบเกลอแรในรางกาย ตลอดจนตรวจปจจยเสยงอนๆ ตอโรค หลอดเลอดหวใจไปพรอมกน (เชน ตรวจระดบนาตาลในเลอดและระดบไขมนในเลอด) 3. ตรวจคลนไฟฟาหวใจ เปนการดการทางานของหวใจ ไดแก จงหวะการเตน การนาไฟฟา และภาวะกลามเนอหวใจขาดเลอด การพยากรณโรค

การพยากรณโรคของผเปนความดนโลหตสงขนอยกบ 1.ระดบของความดนโลหต ยงสงมากยงเสยงตอโรคแทรกซอนในอนาคตไดมาก 2.ปจจยเสยงตางๆ ตอโรคหลอดเลอดหวใจ รวมทงโรคเบาหวาน 3.โรคตางๆ ทผปวยเปนรวมกนอย เชน โรคหวใจ โรคไต โรคหลอดเลอดสมอง เชน อมพาต การมปจจยเสยงมากและมโรครวมหลายโรคยงทาใหการพยากรณโรคไมด หลกการดแลสขภาพทวไป ผปวยความดนโลหตสงควรจะตองปฏบตดงตอไปน

1. เลกสบบหร 2. ควบคมนาหนกตวใหพอเหมาะ ไมอวนเกนไป 3. ลดการดมสรา 4. ลดการรบประทานอาหารทเคมจด 5. ออกกาลงกายสมาเสมอ 6. รบประทานอาหารจาพวกผก ผลไม และลดปรมาณไขมนรวมในมออาหาร


การพจารณาใหยาเพอลดความดนโลหต

แพทยจะใหยาลดความดนโลหตแกผปวยในกลมทมความเสยงสงตงแตแรก ลกษณะของผปวยในกลมน คอ 1. มความดนโลหตสงระดบรนแรง 2. มโรคเบาหวาน 3. มโรคตางๆทเปนรวมกบความดนโลหตสง ดงไดกลาวแลว 4. มปจจยเสยงตางๆ ตอการเปนโรคหลอดเลอดหวใจตบ ตงแต 3 ขอขนไป (ปจจยเสยง คอ อายเกน 45 ป ในเพศชาย ,เกน 55 ปในเพศหญง, การสบบหร, ไขมนในเลอดผดปกต, ประวตโรคหลอดเลอดหวใจหรอหลอดเลอดสมองในครอบครว) ยาทออกฤทธนานครอบคลมไดตลอด 24 ชวโมง นาจะปองกนโรคแทรกซอนไดดกวายาท

ออกฤทธสน การรกษาควบคมระดบความดนใหอยในเกณฑปกตตลอดเวลาอยางตอเนอง สามารถลดอตราการเสยชวต และอตราเกดโรคแทรกซอนจากความดนโลหตสงไดอยางมาก และถาหากอยในความควบคมของแพทยอยางสมาเสมอผปวยจะไมเสยงตอผลขางเคยงของยา จงถอวาเปนการรกษาทคมคาทสด สวนผปวยทความเสยงยงไมสงมาก แพทยอาจแนะนาใหดแลสขภาพทวไปตามวธการขางตนทกลาวมาแลวเสยกอน แลวนดตรวจวดความดนโลหตเปนระยะ ถาหากความดนโลหตไมลดลงหรอเพมสงขนอก จงคอยใหยาลดความดน

ตงเปาหมายความดนโลหตของทาน

• ความดนโลหตควรนอยกวาหรอเทากบ 120/80 มม.ปรอท

• ทานอาจมความดนโลหตสงถามความดนมากกวา 140/90 (ถาวดทคลนก)


135/85 (ถาวดทบาน) 130/80 (ถามโรคเบาหวานหรอโรคไตรวมดวย)

ความดนโลหตสงปองกนได

1. ออกกาลงกายอยเสมอ พยายามเดน ขจกรยาน หรอวายนาวนละ 30 – 60 นาท ใหเกอบทกวน

2. รบประทานผลไมสดและผกใหมาก กนอาหารทมไขมนนอย พยายามหลกเลยง fast food

3. กนเคมใหนอยลง 4. ถาดมไมควรดมเครองดมแอลกอฮอลมากกวาสองแกวตอ

วน 5. รกษานาหนกตวใหอยในเกณฑปกต 6. หยดสบบหร

การปองกนดวยวธน ใชไดผลดเทากบการรบประทานยาในคนทเปนโรคความดนโลหตสง

หากการปรบพฤตกรรมดงกลาวขางตนไมสามารถปองกนหรอควบคมความดนโลหตใหอยในเกณฑทตองการกมความจาเปนตองใชยา บอยครงตองใชยามากกวา 1 ชนด การควบคมความดนโลหต จะมผลตอดสขภาพอยางเหนไดชดชวยลดอตราตายแลวยงชวยลดอตราการเกดโรคหวใจรอยละ 25 ภาวะหวใจวายรอยละ 50 และโรคหลอดเลอดสมองรอยละ 35 นอกจากการควบคมความดนโลหตสง การควบคมปจจยเสยงอนๆ กมความสาคญเพราะการสบบหร ระดบคลอเลสเตอรอลทสงในเลอดและโรคเบาหวานจะเรงใหเกดการทาลายตอหวใจและหลอดเลอดจากความดนโลหตสง ดงนนจงตองรกษาและควบคมปจจยเสยงเหลานดวย


จาไววาโรคความดนโลหตสงอาจไมมอาการแสดงใดๆ ทชดเจน ดงนนจงควรททานจะตองรบการตรวจวดความดนโลหตอยางนอยปละ 1 ครง การควมคมความดนโลหตใหอยในเกณฑทพงประสงคจะเพมอายยนยาวใหแกชวตทเปนสขได

สรป โรคความดนโลหตสงเปนโรครายแรง ซงอาจนาไปสโรคแทรกซอน ซงอนตรายและอาจนาไปสความพการถาวรหรอควรเสยชวตกอนวยอนควร โรคนอาจไมมอาการชดเจนในระยะเรมแรก ทาใหผทเปนโรคละเลยตอการรกษาควบคมใหถกตองตามวธการ


โรคอวน


โรคอวน และการวนจฉย

WHO ประกาศวานาหนกตวทมากเกน หรอ อวนเปนโรคชนดหนง ทนาไปสผลแทรกซอนหลายอยาง ดงนนนาหนกตวทมากเกนไป อาจเปนโรคอวน ถามไขมนในรางกายมากกวาความจาเปน เราควรเอาใจใสบาง เพราะโรคอวนกอปญหาทางสขภาพหลายอยาง

“คนอวน” หรอคนทเปนโรคอวนนน หมายถง ผทมปรมาณไขมนอยในรางกายมากกวาเกณฑปกต ซงตามหลกสากลกาหนดวา ผชาย ไมควรมปรมาณของไขมนในตวเกนกวา รอยละ 12 – 15 ของนาหนกตว ผหญง ไมควรมปรมาณของไขมนในตวเกนกวา รอยละ 18 – 20 ของนาหนกตว โรคอวน หมายถง สภาวะทรางกายเรามไขมนสะสมไวตามสวนตาง ๆ มากเกนไปนนเอง

มวธงายๆเชน การเอาสวนสงเปนเซนตเมตรลบดวย 110 ในผหญง จะไดนาหนกทเหมาะสม เชนสง 150 ซม. นาหนกตวควรจะเทากบ 150 – 110 คอ 40 กก. เปนตน วธวดนหยาบเกนไป จงมการคดคนวธใหมไดแก

เกณฑ BMI ทเหมาะสมควรอยในชวง 20-25 ก.ก. ตอตารางเมตร บางแหงอาจจะถอวาเขาเกณฑอวนท BMI มากกวา 27-30 ก.ก. / ตารางเมตร คอมนาหนกตวมากกวามาตรฐาน ซงจะพบอตราการเสยงมากขน เชน ผหญงสง 160 ซ.ม. หนก 50 ก.ก. จะม BMI = 50 ก.ก. / 1.6 เมตร = 19.5 ก.ก./ตารางเมตร

คาทเรยกวาหนด คอประมาณ 18.5 - 24.9

นาหนกเกนเมอคาอยระหวาง 25 - 29.9


อวนเมอคานมากกวา 30

เรยกวาอวนมาก เมอมากกวา 40

อยางไรกด BMI สง อาจพบในคนไมอวน แตมกลามเนอมาก เชน ในพวกใชแรงงานมาก ๆ นกกฬา นกกลาม ซงกลมนไมพบวามโรคทเสยงตออนตรายมากขน จงมการวดสดสวนประกอบดวย พบวาพวกทนาหนกมากจากไขมนทพงมความเสยงมากขน คาทนยมใชกนคอ WHR (WAIST – HIP RATIO) หรอสดสวนระหวางเสนรอบเอวกบเสนรอบสะโพก ซงในผชายไมควรเกน 1.0 และในผหญงไมควรเกน 0.8 ถงตรงนคณกอาจสารวจตวคณเองไดวา อวนเกนไป จะเสยงตอปญหาสขภาพหรอไม

ตารางแสดงนาหนกและสวนสงและดชนมวลกาย

ตารางขางลางจะแสดงสวนสง(ซม.), นาหนก(กก.) และแสดงคาดชนมวลกาย body mass index[ BMI] ซงคานวณไดจากสตร นาหนก/(สวนสงเปน ม.)² โดย

• คาปกตอยระหวาง 18.5-22.9 กก./(ม)²


• คาอยระหวาง 23-24.9 กก./(ม)²จดวานาหนกเกน • คามากกวา25กก./(ม)²ใหจดวาอวนตองรบลดนาหนก

สาหรบทานทไมเปนเบาหวานหรอไมมปจจยเสยงตอโรคเบาหวานทานอาจจะใหนาหนกของทานอยทดชนมวลกายไมเกน 25 กก/ตารางเมตร แตสาหรบผทเปนเบาหวาน ความดนโลหตสงทานควบคมนาหนกไมเกนดชนมวลกายไมเกน 23 กก/ตารางเมตร วธการใชใหวดสวนสงเปน ซม. นาหนกเปน กก. ดชองสวนสงวาสงเทาใดไลตวเลขไปทางขวาจนพบนาหนกท

ใกลเคยงนาหนกทวดไดมากทสดใหดชองเดยวกนแถวบนสด จะไดคา BMI

ตารางในการหาคาดชนมวลกาย สาหรบผทมสวนสง 140-180 ซม

ดชน

มวล

กาย

20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 29.5

สวนสง (ซม.) นาหนก

140 39.20 41.16 43.12 45.08 47.04 49.00 50.96 52.92 54.88 56.84 57.82

141 39.76 41.75 43.74 45.73 47.71 49.70 51.69 53.68 55.67 57.65 58.65

142 40.33 42.34 44.36 46.38 48.39 50.41 52.43 54.44 56.46 58.48 59.48

143 40.90 42.94 44.99 47.03 49.08 51.12 53.17 55.21 57.26 59.30 60.32

144 41.47 43.55 45.62 47.69 49.77 51.84 53.91 55.99 58.06 60.13 61.17

145 42.05 44.15 46.26 48.36 50.46 52.56 54.67 56.77 58.87 60.97 62.02

146 42.63 44.76 46.90 49.03 51.16 53.29 55.42 57.55 59.68 61.82 62.88

147 43.22 45.38 47.54 49.70 51.86 54.02 56.18 58.34 60.51 62.67 63.75

148 43.81 46.00 48.19 50.38 52.57 54.76 56.95 59.14 61.33 63.52 64.62

149 44.40 46.62 48.84 51.06 53.28 55.50 57.72 59.94 62.16 64.38 65.49

150 45.00 47.25 49.50 51.75 54.00 56.25 58.50 60.75 63.00 65.25 66.38

151 45.60 47.88 50.16 52.44 54.74 57.00 59.28 61.56 63.84 66.12 67.26

152 46.21 48.52 50.83 53.14 55.45 57.76 60.07 62.38 64.69 67.00 68.16

153 46.82 49.16 51.50 53.84 56.18 58.52 60.86 63.20 65.55 67.89 69.06

154 47.43 49.80 52.18 54.55 56.92 59.29 61.66 64.03 66.40 68.78 69.96

155 48.05 50.45 52.86 55.26 57.66 60.06 62.47 64.87 67.27 69.67 70.87

156 48.67 51.11 53.54 55.97 58.41 60.84 63.27 65.71 68.14 70.57 71.79


157 49.30 51.76 54.23 56.69 59.16 61.62 64.09 66.55 69.02 71.48 72.71

158 49.93 52.42 54.92 57.42 59.90 62.41 64.91 67.40 69.90 72.40 73.64

159 50.56 53.09 55.62 58.15 60.07 63.20 65.73 68.26 70.79 73.31 74.58

160 51.20 53.76 56.32 58.88 61.44 64.00 66.56 69.12 71.68 74.24 75.52

161 51.84 54.43 57.03 59.62 62.21 64.80 67.39 69.99 72.58. 75.17 76.47

162 52.49 55.11 57.74 60.36 62.99 65.61 68.23 70.86 73.48 76.11 77.42

163 53.14 55.79 58.45 61.11 63.77 66.42 69.08 71.74 74.39 77.05 78.38

164 53.79 56.48 59.17 61.86 64.55 67.24 69.93 72.62 75.31 78.00 79.34

165 54.45 57.17 59.90 62.62 65.34 68.06 70.79 73.51 76.23 78.95 80.31

166 55.11 57.87 60.62 63.38 66.13 68.89 71.65 74.40 77.16 79.91 81.29

167 55.78 58.57 61.36 64.14 66.93 69.72 72.51 75.30 78.09 80.88 82.27

168 56.45 59.27 62.09 64.92 67.74 70.56 73.38 76.20 79.03 81.85 83.26

169 57.12 59.98 62.83 65.69 68.55 71.40 74.26 77.11 79.97 82.83 84.25

170 57.80 60.69 63.58 66.47 69.36 72.25 75.14 78.03 80.92 83.81 85.26

171 58.48 61.41 64.33 67.25 70.18 73.10 76.03 78.95 81.87 84.80 86.26

172 59.17 62.13 65.08 68.04 71.00 73.96 76.92 79.88 82.84 85.79 87.27

173 59.86 62.85 65.84 68.84 71.83 74.82 77.82 80.81 83.80 86.79 88.29

174 60.55 63.58 66.61 69.63 72.66 75.69 78.72 81.57 84.77 87.80 89.31

175 61.25 64031 67.38 70.44 73.50 76.56 79.63 82.69 85.75 88.81 90.34

176 61.95 65.05 68.15 71.24 74.34 77.44 80.54 83.64 86.73 89.83 91.38

177 62.66 65.79 68.92 72.06 75.19 78.32 81.46 84.59 87.72 90.85 92.42

178 63.37 66.54 69.70 72.87 76.04 79.21 82.38 85.55 88.72 91.88 93.47

179 64.08 67.29 70.49 73.69 76.90 80.10 83.31 86.51 89.71 92.92 94.52

180 64.80 68.04 71.28 74.52 77.76 81.00 84.24 87.48 90.72 93.96 95.58


อตราสวนเสนรอบวงเอวตอเสนรอบวงสะโพก

โดยการวดเสนรอบวงระดบสะดอ และเสนรอบวงสะโพกสวนทนนทสดของสะโพก เกณฑการตดสนวาอวนลงพงหรอไมดงน

• ในชาย อตราสวนมากกวา 1.0 หรอเสนรอบวงเอวมากวา 40 นวจดวาอวนลงพง มไขมนในชองทองและรางกายมากมโอกาสเกดโรคหวใจ

• ในหญง อตราสวนมากกวา 0.8 หรอเสนรอบวงเอวมากวา 35 นวจดวาอวนลงพง มไขมนในชองทองและรางกายมากมโอกาสเกดโรคหวใจ

อนตรายจากโรคอวน

ภาวะอวนทาใหเกดโรค และความผดปกตตาง ๆ ไดมาก หรอเรวกวาคนไมอวน ไดแก

1. ความดนโลหตสง : พบวาถาลดนาหนกโดยยงมปรมาณเกลอในอาหารเทาเดมกลดความดนโลหตลงได

2. เบาหวานชนดไมพงพาอนซลน : ความอวนเปนปจจยเสยงตอการเกดเบาหวานชนดนทรนแรงสดกวาปจจยใด ๆ

3. ไขมนในเลอดผดปกต 4. โรคหลอดเลอดตบ (Atherosclerosis) เชน หลอด

เลอดสมองตบ ทาใหเกดอมพฤกษอมพาต โรคหลอดเลอดหวใจตบ โดยพบวาความอวนเพมความเสยงตอโรคนโดยตรง และยงเพมความเสยงโดยออมจากภาวะไขมนในเลอดผดปกต เบาหวาน และความดนโลหตสงดวย

5. นวถงนาด และถงนาดอกเสบ


6. โรคขอเสอม (Osteoarthritis) โดยเฉพาะอยางยงขอสะโพก ขอเขา และยงเพมโอกาสเกดโรคขออกเสบจากเกาทดวย

7. มะเรงบางชนด พบมากขนในคนอวน และสตวทดลองทถกทาใหอวน จากการศกษาของ American Cancer Society โดยองนาหนกทคนไขบอกเองพบวาถานาหนกเกนเกณฑมาตรฐาน 40% จะมอตรารายจากมะเรงสงขน 1.33-1.55 เทา ทสาคญ คอ มะเรงเยอบมดลก เตานม ตอมลกหมาก ลาไสใหญ

นอกจากนเมอไมสบาย ยงเกดปญหาในการดแลรกษามากขน เชน การหาเสนเพอใหนาเกลอยากขน การดมยาสลบทาไดยากขน การขนยาย หรอพลกตวคนไขยากขน การผาตดกยากขน เปนตน

สาเหตของโรคอวน

สรปเปนสาเหตสาคญไดแก

1. ความอวนทเกดจากสาเหตภายนอก เกดจากการกนมากเกนความตองการของรางกาย ซงอาหารพวกเนอ ไขมน หรอแปงเหลานจะถกเกบสะสมไวในรางกาย ถามมากเกนไปกจะกลายเปนไขมน พอกพนตามสวนตาง ๆ ของรางกาย 2. ความอวนทมาจากสาเหตภายใน พบไดจากความผดปกตของตอมไรทอเชน ตอมใตสมอง ตอมไทรอยด ทาใหมไขมนตามบรเวณตนแขน ตนขา และหนาทอง 3. อวน เพราะกรรมพนธ ถาพอและแมอวนทงสองคนลกจะมโอกาสอวนไดถงรอยละ 80 ถาพอหรอแมคนใดคนหนงอวนลกจะมโอกาสอวนไดถงรอยละ 40 นอกจากนจากการสารวจโดยทวไปผหญงมกอวนมากกวาผชาย ในอตราสวน 4 : 1 หญงและชายทมอายตงแต 35 ปขนไป มกจะอวนงายเพราะคนวยนยงอยในวยทางานมาก กนมากขนเพอชดเชยกาลงงานทถกใชไป แตออกกาลงนอยลง นกเปนสาเหต


นาหนกเกนอาจไมใชโรคอวน นกกลามกหนกเกนได แตไมมผลเสยตอสขภาพดงขางตน ยงมภาวะบางอยางทาใหนาหนกเกนได เชน โรคความผดปกตของฮอรโมน (ตอมธยรอยดทางานนอยเกนไป ระดบฮอรโมนพวกคอรตโคสเตยรอยดมากเกนไป) โรคทมการบวมคงนามากขนในรางกาย (ไดแกโรคหวใจ โรคไตบางชนด โรคตบทอาจมนาในชองทอง) เปนตน

สวนโรคอวนทมการสะสมของไขมนในรางกายมากกวาปกต คอรางกายไดรบพลงงานจากอาหารมากกวาพลงงานทรางกายนาไปใช โดยมปจจยในแตละคนเขามาเกยวของ เชน กรรมพนธ บางคนจงอวนงาย บางคนอวนยาก สารอาหารทใหพลงงานแกรางกายคอโปรตน (เชน ถว เนอสตว) ไขมน และคารโบไฮเดรต (เชน แปง นาตาล)

ทสาคญมากสด คอ อาหารกลมไขมน ซงนอกจากใหพลงงานมากวากลมอนในปรมาณอาหารทหนกเทากนแลว ในปรมาณทคดเปนพลงงานเทากนอาหารไขมนกยงถกสะสมไวในรางกายมากกวาอาหารกลมอนดวย

ตารางขางลางแสดงพลงงานซงอาจไดจากอาหารชนดตาง ๆ

(ไขมนใหพลงงาน 9 แคลอรตอกรม โปรตน และคารโบไอเดรตใหพลงงาน 4 แคลอรตอกรม พลงงาน 1 แคลอร ทาใหนา 1 ลตรรอนขน 1 องศาเซลเซยส)

อาหาร ปรมาณตอมอ ปรมาณแคลอร

ไขไก 1 ฟอง 80

เนย 1 ชอนโตะ 108

แยม 1 ชอนโตะ 55

เนอไกยาง 3 ออนซ 180

เนอหมไมตดมน 3 ออนซ 215


เนอววไมตดมน 3 ออนซ 180

มนฝรงบด ½ ถวย 94

มนฝรงทอด ½ ถวย 228

กะหลาปลสก 1 ถวย 23

ดอกกะหลาสก 1 ถวย 27

ขาวขาวสก 1 ถวย 164

ขาวซอมมอสก 1 ถวย 178

สบปะรด ½ ถวย 52

สม (เสนผาศนยกลาง 3 นว) 1 ผล 73

กลวยหอม ยาวประมาณ 6 นว 1 ผล 85

นาอดลม 12 ออนซ 124

เบยร 12 ออนซ 151

ไวน 3 ½ ออนซ 85

นาตาลทรายขาว 1 ชอนกาแฟ ปาดเรยบ 16

และตารางตอไปน แสดงปรมาณพลงงานทใชไปในกจกรรมตาง ๆ (เปนแคลอรตอชวโมง)

กจกรรมททา ปรมาณแคลอร ทใชตอชวโมง

นอนหลบ 75

ลงนอน (ไมหลบ) 85

นงดโทรทศน 107


นงทางานใชสมอง 110

เยบผา 115

รดผา 150

ซกผาดวยมอ 240

ทาสวน 250

เลอยไม 515

เดนบนทางราบดวยความเรว 3.2 กม./ชม. 180




เดนขนบนไดดวยความเรว 3.2 กม./ชม. นาทละ 10.67

เดนลงบนได นาทละ 3.58

วงบนทางราบดวยความเรว 8.8 กม./ชม. 660

วงบนทางราบดวยความเรว 12.8 กม./ชม. 825

วงบนทางราบดวยความเรว 18.2 กม./ชม. 1,390

วายนาดวยความเรว 1.12 กม./ชม. 300




ขจกรยานดวยความเรว 8.8 กม./ชม. 240




กรรเชยงเรอดวยความเรว 4.0 กม./ชม. 300



วอลเลยบอล, เลนเพอสนก 350

วอลเลยบอล, แขงขน 600

เทนนส, เลนเพอสนก 450

เทนนส, แขงขน 600

อาหารวางทนอกเหนอจากอาหารทอยากจะแนะนา - ประเภทเครองดมทไมใสนาตาลหรอนาตาลเทยม ประเภทสารใหความหวาน เชน นามะเขอเทศ นามะขาม นามะยม นาแอปเปล นาพทรา นาบวย นาซป นาแกงจด ชาจน กาแฟดา อนๆ - ประเภทเครองดมตองหาม เชน นาอดลม นาหวานใสขวด ของมนเมาทกชนด ฯลฯ - ประเภทผกสด แนะนาใหกนทกชนดกนมากๆ ยงด ประเภทผลไมทไมเพมแคลอร เชน ฝรงดบ

หรอดอง มะมวงดบ แตงกวา มะนาว แตงไทย สมโอ มะละกอ แตงโม สตรอเบอรร ชมพ แอปเปล พทรา ฯลฯ -ประเภทผลไมทตองระวงทจะทาใหนาหนกเพมขน เชน ทเรยน ลาไย มงคด ละมดสปปะรด มะมวงสก


3 ขนตอนทควรปฏบตในการลดนาหนก

1. การควบคมอาหาร (Diet)

2. การออกกาลงกาย (Exercise)

3. การปรบพฤตกรรมใหเหมาะสม (Behavior modification) ขนท 3 นถอวาสาคญทสด เพราะจากการทดลองแบงคนไขออกเปน 2 กลม ในระหวางคอรสลดนาหนกใหควบคมอาหาร รวมกบการออกกาลงกายทง 2 กลม แตอกกลมหนงเพมการปรบปรงพฤตกรรมดวย พบวา เมอจบการทดลอง 2 เดอน สามารถลดนาหนกไดเทา ๆ กนในคนไชทง 2 กลม แตหลงจากตดตามการรกษา 6 เดอน พบวากลมทไมมการเปลยนแปลง พฤตกรรม จะกลบมาเปนโรคอวนอกมากกวารอยละ 80 ในขณะทกลมทไดรบการอบรมเรองการปรบปรงพฤตกรรมจะสามารถ ควบคมนาหนกใหอยในเกณฑมาตรฐานไดตอไป การควบคมอาหาร ไดแก การลดปรมาณอาหาร และการเลอกชนดของอาหารใหเหมาะสม ตวอยาง เชน ผหญงอาย 20-29 ป ทางานนงโตะ จะตองการพลงงานวนละประมาณ 1,800 กโลแคลอร หากรบ

ประทานมากกวานกจะเหลอสะสมไวในรางกาย ถารบประทานนอยลง รางกายกจะดงไขมนทสะสมไวมาใช โดยปกตการลดนาหนก 1 กโลกรม รางกายจะตองมการเผาผลาญพลงงานถง 7,700 กโลแคลอร ดงนนหากผหญงอาย 20-29 ป ตองการลดนาหนก 1 กโลกรมใน 10 วน จะตองลดพลงงานอาหารทรบประทานใหเหลอเพยง 1,000 กโล

แคลอรตอวน การลดนาหนกไมใชทารวดเรวทนใจ เชน ลด 1 ก.ก. ใน 2 วนไดหากลดเรวขนาดนจรง ๆ แลวไมใชไขมนทสญเสยไป หากแตเปนการเสยนาชวคราวเทานน การควบคมนาหนกนนตองคอยปนคอยไป วธทถกตองคอ รบประทานอาหารประมาณวนละ 3 มอ แตเปนมอเลกๆ อาจมของวางระหวางมอได โดยเนนการเลอกอาหารใหเหมาะสม หลกเลยงของมน อาหารทปรงดวยการทอด ไขมนจากเนอสตว ใหรบประทานแปง ผกและผลไมใหมากขน เนอสตว


กควรเปนพวกปลา ป กง ซงใหพลงงานนอยกวาเนอหมและเนอวว สาหรบผกและผลไมนนควร รบประทานใหไดทกมอ เพราะนอกจากจะใหพลงงานตาแลวยงทาใหอมเรว เพราะมเสนใย หรอ FIBER มาก ทงยงอดมไปดวย เกลอแรและวตามนอกดวย การควบคมอาหารและการออกกาลงใหมากขนหรอทาทงสองอยางควบคกนไป กจะเปนการเผาผลาญหกลางกนได หลกปฏบตในการลดนาหนก

1. ตรวจสขภาพ 1.1 ชงนาหนกตวแลวนาไปเทยบกบนาหนกทควรเปนวาเหมาะสมกบความสงของคณหรอไม 1.2 ดความฟตของรางกายโดยสงเกตจากการขน – ลงบนได

2. ความตงใจ การลดนาหนกแบงเปน 2 ระยะ คอ 1. ระยะทพยายามลดนาหนกอยางจรงจง ตองการใหนาหนกตวลดลงไปเรอย ๆ 2. ระยะคงสภาพเปนระยะทลดนาหนกไดเพยงพอแลว จะตองควบคมใหนาหนกตวคงท ไมใหนาหนก เพมขนอก

3. การเลอกรบประทานอาหาร การจดอาหารจะตองเลอกใหเหมาะสมกบผบรโภค แตละบคคลยอมมการบรโภคอาหารไดแตกตางกน การลดนาหนกไมควรใชวธ “อดอาหาร” หรอใชอาหารทดอยคณคายกเวนในรายทจาเปน

4. การออกกาลงกาย การออกกาลงกายควบคไปกบการควบคมอาหารนนจะใหผลทเรวกวาและดกวา เพราะจะชวยเผาผลาญพลงงานบางสวนทคณอาจรบเขาไปเกนกวาทรางกายตองการ ทาใหรางกายแขงแรงและยงชวยใหกลามเนอกระชบไดสดสวนทด

การออกกาลงกาย

วธทถกตองนนควรยดหลก 3 ขอดวยกน Intensity คอ ความเหมาะสมในการออกกาลงกาย การออกกาลงกายทจะใหผลในแงเผาผลาญ


พลงงานจากรางกาย นนควรออกกาลงกาย โดยใหหวใจมอตราการเตนในเกณฑเปาหมาย (Target Heart Rate) คอ

อตราการเตนของหวใจ = 60%-80% (220 – อาย)

ตวอยางเชนคนอาย 30 ป จะออกกาลงการใหไดผลด ควรใหมอตราการเตนของหวใจระหวาง = 60% - 80 % ของ 90 (220-30) =114-152 ครง/นาท เปนตน Duration คอ ระยะเวลาในการออกกาลงกาย หากตองการใหมการใชไขมนทสะสม อยในรางกาย ควรออกกาลงกายท Target Heart นาน 20 นาทตดตอกน แตถาหากไมมเวลาจรง ๆ อาจใชเวลาออกาลงกายตอนเชาหรอตอนเยน ครงละประมาณ 10 นาท เปนตน Frequency คอ ความบอยในการออกกาลงกายควรใหได 3 ครง/สปดาห จงจะไดผลด การออกกาลง กายถาจะใหไดผลดนน ตองทาไดทกวนจะดมาก อยางตาครงละ 30 นาท สาหรบผทไมไดเคยออกกาลงมากอน ควรจะเรมจากนอย ๆ แลวคอย ๆ เพมเวลานานขนเรอย ๆ จนได 30 นาท เพราะผทออกกาลงใหม ๆ สภาพรางกายอาจจะยงไมแขงแรง และยงไมคนกบการออกกาลงนาน ๆ การออกกาลงกายจะมากนอยแคใหน วดจากชพจร การวดการเตนของชพจร เราสามารถวดไดจาก การจบชพจรการเตนของเสนเลอดดา ทขอมอดานในทงสองขาง เวลาเราอยเฉย ๆ หวใจของคนเราจะเตนประมาณ 70 - 80 ครง/นาท แตถาเวลาออกกาลงกายหวใจกจะเตนเรวขนเรอย ๆ ตามความแรงของการออกกาลงกายนน ดงนนเราจงใชอตราการเตนของหวใจ เปนตววดวาควรจะออกกาลง มากนอยแคใหน การออกกาลงกายทเหมาะสมนนคอ การทสามารถบรหารหวใจ ใหเตนเรวประมาณ 70 - 80% ของอตราเตนสงสดของหวใจ ของคนอายนน จงจะไดประโยชนในการออกกาลงกาย ประมาณ 75% ของอตราเตนสงสดของหวใจ คน ๆ


นน ในระยะแรกของการออกาลงกาย ควรจะหยดจบชพจรดถายงตากวา 70% กใหออกกาลงกายใหหนกขนหากเกน 85% กตองลดลง เพอใหชพจรลดลงไปหนอย การออกกาลงกายตดตอกน ประมาณ 1 สปดาหจะพบวาเราสามารถทาใหหวใจเตนถง 70% ไดแสดงวารางกายฟตขนและแขงแรงขนเรอย ๆ วธคดหาอตราการเตนของหวใจ 75% ใชหลกดงน (220 - อาย) x 75/100 = จานวน ครง/นาท สมมตวา ทานทจะออกกาลงกายอาย 30 ป (220 - 30) x 0.75 = 142.5 ครง/นาท หรอ ประมาณ 142 ครง/นาท ดงนนถาทานจบชพจรหลงจากการหยดออกกาลงกายได 142 ครง/นาท แสดงวาเปนการออกกาลงกายทเหมาะสมแลว 3. การปรบพฤตกรรม เปนขนตอนทสาคญมาก เพราะหมายถงการเปลยนแปลงนสยสวนตวบางอยาง อนไดแก การพจารณาเลอกรบประทานแตอาหารทมประโยชน โดยศกษาใหรถงประโยชนและโทษของอาหารแตละชนด เชนการงดรบประทานขาวขาหม ไมใชเพราะลดนาหนก แตงดรบประทานเพราะเปนอาหารทมคอเลสเตอรอลสง


โรคหวใจ


โรคหวใจ

หวใจคอกลามเนอททาหนาทสบฉดโลหต ซงมออกซเจนและสารอาหาร ไปเลยงสวนตางๆ ของรางกาย การทางานของกลามเนอหวใจ จะเกดขนอยางสมบรณกตอเมอหวใจ ไดรบออกซเจนจากหลอดเลอดแเดง หวใจสองเสนหลก ซงมเครอขายครอบคลม พนททกสวนของหวใจ แตหากหลอดเลอดทงสองนผดปกตไป กอาจทาใหเกดอนตรายถงชวตได

คาวา โรคหวใจ เปนคาทกนความกวางๆ ครอบคลมโรค ภาระ และอาการหลายอยางเกยวกบหวใจ รวมทงความผดปกตของโครงสรางหวใจ ลนหวใจ และตวคมจงหวะซงทาหนาท ควบคมการเตนของหวใจ ใหสมาเสมอเปนปกตดวย โรคหวใจทเปนสาเหตการตายสงสด ในกลมประชากรทางซกโลกตะวนตก และมอบตการณสงขนเรอยๆ ในประเทศไทยคอ โรคของหลอดเลอดแดงใหญและหลอดเลอดแดงฝอยแขง ซงเกดจากการมตะกรนเกราะอยภายในผนงหลอดเลอดหวใจ ทาใหรหลอดเลอดแคบลง ตะกรนนประกอบดวยคอเลสเตอรอล โปรตน และเศษเนอเยอทตายแลว เมอผนงหลอดเลอดหวใจมตะกรนมากขน รหลอดเลอดจะแคบลง ทาใหหลอดเลอดแขงและขาดความยดหยนผลทตามมาคอ ความดนโลหตจะสงขน และเกดการแตกราวทผนงหลอดเลอด เมอผนงหลอดเลอดมรอยราว กอาจทาใหมลมเลอดมรอยราว กอาจทาใหมลมเลอดมาอดตน จนทาใหรหลอดเลอดทงหมดอดตนไดในทสด

ปจจยเสยงตอโรคทอเลอดแดงและหลอดเลอดแดงแขงนนมหลายอยาง โดยการเกดโรคนนเปนผลรวม ของภาวะทหลอดเลอดแดงหวใจ ตบตนเนองจากมตะกรนอดตน ความดนโลหตสง รวมทงการเกดลมเลอด ทเรยกวาโรคหลอดเลอดหวใจ เมอเปนโรคนแลว จะทาใหเกดอาการ เจบหนาอกและอาการหวใจลมตามมา


อาการตางๆของโรคหวใจ

อาการปวดเคนหวใจ (อาการเจบหนาอก)

อาการปวดเคนหวใจเปนสญญาณเตอนแรกของโรคหลอดเลอดหวใจ เกดจากการมตะกรน ไปจบทผนงหลอดเลอดหวใจ จนเลอดผานไปเลยงหวใจไดนอยลง เมอรางกาย ตองการออกซเจนมากขน หวใจจะเตนเรวขน ทาใหผปวยรสกปวดเคนทหวใจ เชน เมอเดนขนบนได วงขนรถเมล โกรธจด

อารมณเสย ตนเตน เผชญอากาศหนาวเยน กนมากไป และมเพศสมพนธ อาการจะเรมจากความรสกแนนและปวดเคนทหนาอก และอาจราวไปทคอหรอแขนขางซาย หากไดพกราวสองสามนาทหรอใชยาแลวกมกหายปวด แตบางครงกอาจเกดอาการ ขณะนงพกหรอพกผอนอยเฉยๆ เรยกวา อาการปวดเคนหวใจ แบบไมคงทซงเปนอาการบงชวา หลอดเลอดหวใจตบตนมากขน อาการปวดเคนหวใจ เปนสญญาณเตอน ใหทงผปวยและแพทยทราบวาถงเวลา ทตองตรวจหลอดเลอดหวใจแลว รวมทงตองเรมปรบเปลยนวถชวต และรกษาดวยยาถาจาเปน

อาการหวใจลม

อาการหวใจลม หรอกลามเนอหวใจตายเหตขาดเลอด เกดจากการมลมเลอดหรอตะกรน ไปอดหลอดเลอดแดงของหวใจจนตบตน ทาใหกลามเนอหวใจตายเพราะขาดออกซเจน อาการอาจรนแรงขนหากการสงคลนไฟฟา ทควบคมการเตนของหวใจถกกระทบกระเทอน ซงจะทาใหเกดภาวะหวใจหองลางเตนแผวระรว ทาใหจงหวะการเตนของหวใจ ไมสมพนธกนจนกระทงไมสามารถสบฉดโลหตไดการชวยชวตผปวยอาการหวใจลมนนจาเปนตองใชวธกชพและชอคดวยไฟฟา นอกจากนผปวยจะตองไดรบยาละลายลมเลอดทนทเพอลดความเสยหายของกลามเนอหวใจ หลงจากนนกลามเนอหวใจ ทตายจะกลายเปนแผลเปน หากกลามเนอหวใจตาย ไปเพยงเลกนอย ผปวยจะกลบไปใชชวตตามปกตได แตตองลดปจจยเสยงตางๆ เพอปองกนไมใหเกดอาการซาอก


ภาวะหวใจทางานลมเหลว

หมายถง ภาวะทหวใจทาหนาทสบฉดเลอดไมได หรอไดไม เตมท ทาใหเลอดไปเลยงสวนตาง ๆ ของรางกายไมเพยงพอ และมเลอดคงในปอด ตบ แขนขา และอวยวะตาง ๆ อาการอาจเกดขนเฉยบพลนทนท หรอคอยเปนคอยไปอยางเรอรงกได แลวแตสาเหตทพบ โรคนถอเปนภาวะรายแรง หากรกษาไมทน อาจตายได ในรายทเปนนาน ๆ จะทาใหมภาวะแทรกซอนอนๆเชนตบแขง

แทรกได ภาวะนเปนอาการปลายเหตของโรคหวใจหลายชนด และของโรคอนๆไดแกโรคหวใจ (เชน โรคหวใจพการแตกาเนด, โรคหวใจรมาตก, โรคหวใจขาดเลอดหรอกลามเนอ หวใจตาย, โรคหวใจเตนผดจงหวะ), ความดนโลหตสง, โรคไต, โรคปอดเรอรง (เชน

ถงลมพอง, หลอดลมพอง, หด ฯลฯ), เบาหวาน, คอพอกเปนพษ, โลหตจางรนแรง, โรคเหนบชา, เอสเอลอ, การใหนาเกลอเรวเกนไป เปนตน สวนภาวะหวใจเสยจงหวะนน อาจเกดจากความผดปกต อาจเกดจากความผดปกตในเซลลของตวคมจงหวะหวใจ ทาใหเซลลกลามเนอหวใจหลายสบลานเซลลทางานไมสมพนธกน การรกษาโดยการผาตดฝงอปกรณไฟฟาขนาดเลก เพอควบคมจงหวะการเตนของหวใจ อาจชวยใหผปวยกลบมาใชชวตตามปกตได

ผปวยทมภาวะหวใจลมเหลวนนในระยะแรก มอาการหอบเหนอยเฉพาะเวลาออกแรงมากหรอทางานหนก ๆ และอาจมอาการไอและหายใจลาบาก ในตอนดก ๆ ชวงหลงเขานอนแลว จนตองลกขนนง บางคนอาจมอาการหอบคลายเปนหด ตองลกนงหรอนงหลบจงรสกคอยยงชว บางคนอาจรสกจกแนนอดอดในทองหรอลนป ปวดบรเวณชายโครงดานขาว บวมท ขอเทาเมอเปนมากขน จะมอาการหอบเหนอยมากขน แมทางานเพยงเลกนอย หรออยเฉย ๆ กรสกหายใจลาบาก ออนเพลย นอนราบไมได ตองนอนหรอนงพงหมอนสง ๆ (หมอนหลายใบ) ปสสาวะออกนอย หรอบางคนอาจ ปสสาวะบอยตอนกลางคน เทาบวมขน และอาจมทองบวม (ทองมาน) โดยมากมกจะไมบวมทหนา หรอหนงตา


เชนทพบในผปวยเปนโรคไต เมอเปนรนแรง อาจมอาการไอรนแรง และมเสมหะเปนฟองสแดงเรอ ๆ อาจมอาการ ตวเขยว รมฝปากเขยว กระสบกระสาย ใจสน และหากไมไดรบการรกษาไดทนทวงท อาจตายได อาการทตรวจพบโดยตนเอง

หอบ เหนอยงาย อาการหอบ เหนอยงาย เวลาออกแรง เชน เดน วง ทางาน มสาเหตมากมาย เชน โลหตจาง(ซด) โรคอวน ความดนโลหตสง โรคปอด ตอมไทรอยดเปนพษ โรคหวใจ ภาวะหวใจลมเหลว (heart failure) แมแตความวตกกงวล หรอ โรคแพนค กทาใหเหนอยไดเชนกน อาการเหนอยงายจากโรคหวใจ และ ภาวะหวใจลมเหลวนน จะเหนอย หอบ หายใจเรว โดยเปนเวลาออกแรง แตในรายทเปนรนแรง จะเหนอยในขณะพกบางรายจะเหนอยมากจนนอนราบไมได (นอนแลวจะเหนอย ไอ) ตองนอนศรษะสงหรอ นงหลบคาวาเหนอย หอบ ในความหมายของแพทยหมายถง อตราการหายใจมากกวาปกต แตในความหมายของผปวย อาจรวมไปถง อาการเหนอยเพลย หมดแรง เหนอยใจ อาการเหนอยแบบหมดแรง มอเทาเยนชา พดกเหนอย (โดยอตราการหายใจปกต) เหลานมกจะไมใช อาการเหนอย จากโรคหวใจ ใจสน ใจสนในความหมายแพทยหมายถง การทหวใจเตนเรวผดปกต ผดจงหวะ หรอ เตนไมสมาเสมอ เตนๆ หยดๆ อาการดงกลาวอาจพบ ไดในคนปกต โรคหวใจ และโรคอนๆทมผลตอหวใจ เชน ตอมไทรอยดเปนพษ โรคปอด แพทยจะซกประวตละเอยดถงลกษณะของ อาการใจสน เพอใหแนใจวาเกดจากหวใจเตนผดจงหวะหรอไม บอยครงทผปวยรสก"ใจสน"โดยหวใจเตนปกต การตรวจวนจฉยกลมอาการใจสนเปนเรองททาไดไมงายนก เนองจากผปวยมกมอาการชวขณะ เมอมา


พบแพทย อาการดงกลาว กหายไปแลว แพทยจงไมสามารถใหการวนจฉยไดวาเกดจากหวใจเตนผดจงหวะหรอไม ดงนนทานควรศกษาวธจบชพจรตวเอง เมอเกดอาการ วาหวใจเตนกครงในเวลา 1 นาท และสมาเสมอหรอไม ขอมลเหลานจะชวยใหแพทยใหการวนจฉยไดรวดเรวขน ขาบวม อาการขาบวมเกดจากการทรางกายมเกลอ(โซเดยม)และนาคงอยในรางกาย โดยอาจเกดจากโรคไต(ขบเกลอไมได) โรคหลอด เลอดดาอดตน (การไหลเวยนไมสะดวก) ขาดอาหาร โปรตนในเลอดตา โรคตบ ยาและฮอรโมนบางชนด โรคหวใจ หรอ ในบางราย ไมพบสาเหต (idiopathic edema) การบวมในผปวยโรคหวใจเกดจากการทหวใจดานขวาทางานลดลง เลอดจากขาไมสามารถ ไหลเทเขาหวใจดานขวาไดโดยสะดวก จงมเลอดคางอยทขามากขน โรคเยอหมหวใจอกเสบเรอรงกใหอาการเชนนไดเชนกนดงนน เมอมอาการขาบวม แพทยจาเปนตองตรวจหลายระบบ เพอหาสาเหต จงใหการรกษาไดถกตอง จะมอาการขาบวมกดบม เปนลม วบ คาวา "วบ" นเปนปญหาในการซกประวตอยางมาก เนองจากในภาษาไทยคานมความหมายตางๆกน แตในความ หมายของแพทยแลว จะตรงกบภาษาองกฤษวา syncope หมายถง การหมดสต หรอ เกอบหมดสต ชวขณะ โดยอาจรสกหนามด จะเปนลม ตาลาย มองไมเหนภาพชดเจน โดยอาการเปนอยชวขณะ ไมรวมถงอาการเวยนศรษะ บานหมน โคลงเครง วบวาบตามตว หายใจไมออก อาการดงกลาวอาจเกดจาก ความผดปกตของสมอง เชน ลมชก (แมจะไมชกใหเหน) เลอดออกในสมอง ความผดปกตของหวใจ เชนหวใจเตนผดจงหวะชนดรายแรง หรอหยดเตนชวขณะ หรอ ความผดปกตของระบบประสาทอตโนมตทควบคมหวใจ นอกจากนนแลว "วบ" ยงอาจพบไดในคนปกตทขาดนา เสยเลอด ทองเสย ไมสบาย ขาดการออกกาลงกาย ยาลดความดนโลหตอกดวย


เมอไหรควรพบแพทย อาการของโรคหวใจมหลายชนดและแตละชนดกอาจไมมความเฉพาะเจาะจงตอโรคหวใจโดยตรง คออาจพบอาการเดยวกนนกบสาเหตทเกดกบโรคชนดอน เชน โรคทางปอด สมอง

เปนตน บางรายอาจจะเปนอาการเนองจากความเครยดแลวใหมลกษณะเหมอนกบเปนโรคหวใจกได การททานจะทราบวาเมอไหรจงควรพบแพทยโรคหวใจนน โดยปกตจะน ามาจากสงทชวนใหสงสยวาเปนโรคหวใจ 3 อยาง คอ อาการททานม คอ อาการผดปกตซงอาจบงชวาเปนโรคหวใจ อาการแสดงททานม อาการแสดงหมายถง ความผดปกตททานสงเกตไดจากรางกายของทาน เชน ทานพบวาเทาบวม การตรวจพบดวยเครองมอพเศษ หรอการตรวจพบทางหองปฏบตการ เชน ทานไปพบแพทยเพอตรวจรางกายประจ าปแลวพบผลเอกซเรย

ปอดวาหวใจมขนาดใหญขนกวาปกต จะขอกลาวรายละเอยดทละหวขอดงตอไปน 1. อาการผดปกตทอาจบงชวาเปนโรคหวใจ อาการทพบบอยจะประกอบไปดวยอาการเหนอย เวลาออกกาลงกาย อาการเจบหนาอก แนนหนาอก หรอมอาการอดอดหายใจไมสะดวก โดยเฉพาะเวลาออก ก าลงกายแตจะเกดเวลาทนงพกอยปกตกได อาการหายใจลาบาก อาการนอนราบแลวอดอดถานงแลวจะสบายขน อาการลกขนมากลางดกหายใจแรงๆ แลวจงนอนตอไปได อาการใจสนมหวใจเตนเรวผดจงหวะ อาการเปนลมหมดสต การออกกาลงกายนน ถาเคยทาไดกจะทาไมไดเนองจากมอาการเหนอย แตกอาจเปนอาการของโรคจากอวยวะอนได เชน อาการของโรคปอดเนองจากการสบบหรเรอรงมา เปนระยะเวลานาน อาการของคนเปนหดทมหลอดลมตบ ขณะออกก าลงกายกอาจจะเหนอยมากยงขน อาการของคนทเปนโรคของหลอดเลอดด าทมลมเลอดอดตนทขาแลวหลดออกไปอดในหลอดเลอดของปอดกสามารถใหอาการเชนน


นอกจากนนกอาจจะพบในผปวยทมไทรอยดเปนพษหรอมโลหตจางอยางมาก หรอแมแตผปวยทมอาการเครยด เนองจากคดมากกสามารถท าใหมอาการได เมอทานพบแพทยอาจจะตองท าการวนจฉยโรคดวยการตรวจรางกายและการตรวจชนดพเศษอนๆ เพอยน ยนกบทานไดวาทานเปนโรคหวใจหรอไม

อาการเจบหนาอกหรอแนนหนาอก อาการนเปนอาการทพบบอยในผปวยซงเปนโรคของหลอดเลอดหวใจตบหรอตนอนเนองจากมไขมนอดตนในหลอดเลอดหวใจ อาการเจบหนาอกหรอแนนหนาอกหายใจอดอดอนเนองจากหลอดเลอดหวใจตบน จะมลกษณะเฉพาะเจาะจง คอ มกจะมอาการเจบหรอแนนบรเวณกลางหนาอก เหมอนมอะไรหนกๆ มาทบหรออะไรมารดไมใหหนาอกขยายตวเพมขน อาการนมกจะเปนเวลาออกกาลงกาย คอ เวลาทหวใจทางานมากขนและตองการเลอดไปเลยงมากขน แตหลอด

โลหตตบจงไมสามารถมเลอดไปเลยงเซลของกลามเนอหวใจมากยงขน ท าใหเกดอาการเจบหรอแนนหนาอก อาการเจบหรอแนนหนาอกเนองจากหลอดเลอดหวใจตบ มความรนแรงตางๆ กนบางรายอาการเจบ มการราวขนไปทคอ ขนไปทกรามทง 2 ขาง ทไหล 2 ขาง หรออาจจะเปนเฉพาะขางซายขางเดยวกได และอาจจะราวลงไปทแขนจนถงปลายแขนได อาการเหลานบางครงท าใหแพทยวนจฉยผดหรอผปวยเขาใจวาเนองจากมอาการราวลงไปทกราม คดวาเปนโรคฟนผกอาจทจะไปหาหมอฟน แลวพบฟนผจรงบรเวณซใดซหนงแลวท าการถอน แตอาการเหลานกไมหายไป เพราะอาการเปนจากโรคหวใจมใชเปนจากฟนผซงพบรวมกนโดยบงเอญ นอกจากนนอาการแนนหนาอกเนองจากโรคหวใจ เสนเลอดหวใจตบน ยงมลกษณะทตองแยกโรคไปจากโรคกระเพาะ เพราะบางรายแนนบรเวณลนป ซงเปนต าแหนงอาการเจบแนน เนองจากโรคกระเพาะ อาจจะตองจ าแนกแยกไปจากโรคของนวในถงน าด หรอทางเดนของถงน าด ซงอาจจะมอาการอดอดหรอแนน บรเวณซโครงขวา ราวไปทไหล อาจจะตองแยกจากโรคทางเดนอาหารชนดอนๆ เชนตบออนอกเสบ อาจจะตองแยกโรค จากโรคปอด เชน โรคถงลมในปอดแตกท าใหถงลมรว หรอโรคของลมเลอดหลดไปอดในหลอดเลอดซงอยในปอด อาจจะตองแยกโรคจากการอกเสบของกระดกหรอ


กระดกออน บรเวณหนาอก ซงโรคนเมอเรากดลงไปบนซโครงทอยบนหนาอกจะมอาการเจบ ซงไมเหมอนกบโรคหลอดเลอดหวใจตบ กดเทาไหร กไมสามารถท าใหเกดอาการเจบขนมาได อาจจะตองแยกโรคจากโรคผวหนงบางอยาง เชน งสวด ซงอาจจะท าใหเกดอาการเจบหนาอก กอนทจะมอาการอนๆ หรอมตมขน รวมทงอาจจะตองแยกจากผปวยทมอาการคดมากดวยอยางไรกดอาการเจบหนาอกมไดมเพยงเกดจากโรคหลอดเลอดหวใจตบตนเทานน การอกเสบของเยอหมหวใจ หรอการทมผนงหลอดเลอดแดงใหญเกดการปรหรอแทรกเซาะทพบในผปวยความดนโลหตสง กอาจจะท าใหมอาการเจบหนาอกได อาการของภาวะหวใจลมเหลวภาวะหวใจลมเหลวเกดจากการทหวใจท างานไมเพยงพอตอความตองการออกซเจน และอาหารพยาธสภาพอนๆ เชนลนหวใจรว ลนหวใจตบ หรอโรคหลอดเลอดหวใจอดตนระยะสดทาย หรออาจเกดจากภาวะตอมไทรอยดเปนพษ หรออาจเกดจากการใหน าทางหลอดเลอดด าอยางรวดเรวในผปวยสงอาย หรอพบในผปวยทมไตวาย เนองจากมภาวะน าเกนในรางกายขบน าออกไมไดอาการของผปวยทมภาวะหวใจลมเหลว อาจจะมความรนแรงไมเทากน ตงแตลมเหลวนอยไปจนถงลมเหลวมากอาการจงอาจจะไมเหมอนกนในผปวยแตละราย โดยเรมจากอาการเหนอยซงอาจจะเปนเหนอยขณะออกก าลงกายนดหนอยหรอเหนอยในขณะนงพกเฉยๆ กได แลวแตความรนแรง ถาเปนมากกอาจมอาการนอนราบไมลง กลาวคอปกตนอนตอนกลางคนจะใชหมอนเพยงใบเดยว อาจจะตองเพมปรมาณหมอนมากขนเปน 2 หรอ 3 ใบ เพอหนนใหหวสงขน เพราะในผปวยภาวะหวใจลมเหลวถานอนสงขน อาการเหนอยอดอดจะนอยกวานอนราบ ถานงอาการเหนอยจะดขน อาการนกไมใชอาการทเฉพาะเจาะจงวาเปนภาวะหวใจลมเหลว อาจมอาการของโรคปอดอยางอน หรอโรคจากอวยวะอนท าใหมอาการคลายอยางนกได นอกจากนนผปวยภาวะหวใจลมเหลว อาจจะพบมอาการตนขนมาหอบตอนกลางคน สวนมากมกจะใหประวตวาเมอนอนหลบไปแลวซก 3-4 ชวโมง จาเปนตองตนขนมากลางดกเนองจากมอาการแนนอดอดในหนาอกแลวตองลกขนมานงแลวหายใจแรงๆ หลายๆ ทจากนนจงนอนหลบตอไปไดอาการนกเปนอาการทอาจเกดจากมนาทวมปอดซงเกดจากสาเหตทเกดจากภาวะ


หวใจลมเหลวนนเอง ดงนนหากทานมอาการอยางใดอยางหนงทบงชไปวาอาจจะเปนภาวะหวใจลมเหลว จงควรพบแพทยโดยเรวเพราะภาวะนมอนตรายถงชวต หากไมไดรบการรกษาอยางทนทวงท อาการใจสน หวใจเตนรว เรวผดจงหวะปกตหวใจคนเราจะเตนในจงหวะ 60-100 ครง/นาท ดวยจงหวะสม าเสมอ กรณนเราจะไมรสกถงความผดปกตในจงหวะการเตนของหวใจ ถาหวใจมการเตนกระโดด ไมสม าเสมอหรอเตนมากอนก าหนด เราอาจจะมอาการเหมอนใจแกวงๆ หรอถาเปรยบเหมอนเครองยนตกคอเครองยนตเดนไมเรยบ หรอหวเทยนบอด ทานกอาจจะรสกไดถงอาการของหวใจเตนผดจงหวะ ในผปวยหลายๆ รายทเปนโรคหวใจเตนผดจงหวะอาจจะมาดวยอาการใจสน เตนรวเรวเหมอนกลองหรอเหมอนขณะทวงมาอยางเหนอยเตมท ทงๆ ทความจรงขณะนนนงพก มใชออกก าลงกายอะไร กรณนอาจจะเกดจากไฟฟาวงลดวงจรเวยนอยในหวใจ ซงอาจจะเกดจากมทางเดนไฟฟาหวใจ ผดปกตแตก าเนดได เราตองทราบวาการทหวใจเตนเปนจงหวะสมาเสมอ 60-100 ครง/นาท ไดนนเนองจากมแหลงก าเนดใหจงหวะไฟฟาหวใจททาหนาทในการนาไฟฟาจากแหลงกาเนดไฟฟาหวใจใหไฟฟาทเกดขนนนเดนทางไปถงยงกลามเนอหวใจแตละเซลลพรอมๆกนเพอใหเกดการบบตวของกลามเนอหว ใจแตละเซลลพรอมๆ กน เพอใหไดก าลงในการบบตวของหวใจอยางเตมทนนเอง เซลลของกลามเนอหวใจท าหนาทน าไฟฟาจากแหลงกาเนดลงไปยงเซลลของกลามเนอหวใจนเปรยบเสมอนสายไฟฟาซงโยงจากแหลงผลตไฟฟา ไปจายใหกบตามบานเรอน สายไฟฟาหรอเซลลทท างานน าไฟฟานถาผดปกตไป อาจจะทาใหหวใจเตนเรวกวาความเปนจรงคอ อาจจะเตนขนไปถง 150-250/นาท กได หรออาจจะทาใหหวใจเตนชากวาปกต คอ เตนเพยง 30-40 ครง/นาท กได เพราะฉะนนหากทานมอาการใจสนทานจงควรพบแพทยโรคหวใจเพอทราบวา ทานมความผดปกตในระบบทางเดนจากแหลงก าเนดไฟฟาภายในหวใจหรอไม เพราะในปจจบนมการรกษาซงอาจจะท าใหทานหายขาด กลบเปนคนปกตไดโดยทไมตองมาทรมานกบการเตนผดจงหวะเปนๆ หายๆ โดยไมรวาเมอไหรจะเกดขนอกตอไป การรกษาทวาน คอ การท าลายวงจรไฟฟาทผดปกตในหวใจดวยคลนวทยทาใหวงจรไฟฟาซงอาจวงวนผดปกตในหวใจหยดการวงวนเวยนได แลวทานกจะไมเปนอาการนอกเลยตลอดชวต การใหยาควบคมจงหวะไฟฟาหวใจไดผลในผปวยบางรายแตไมใชการรกษาใหหายขาด


เพราะฉะนนเราจงมกใชยาเพอควบคมอาการชวคราวเทานน ตราบใดททานทานยาทานกอาจไมมอาการของหวใจเตนผดจงหวะแต เมอทานหยดยาอาการของหวใจเตนผดจงหวะ เหลานกอาจจะโผลมาเมอไหรกได นอกจากนนการ ใชยายงอาจเกดเพราะฤทธขางเคยงหรอผลแทรก ซอนของยา ท าใหทานมอาการผดปกตชนดอนๆ หรอตวยาเองอาจท าใหหวใจเตนผดจงหวะ ชนดใหม ซงรายแรงกวาททานเปนอยกไดอาการใจสนน อาจจะพบในผปวยทมอาการกงวล มความเครยด ทงๆ ทไมไดเกดการเตนผดจงหวะของหวใจจรงๆ กได เพราะฉะนนเมอทานพบแพทย แพทยจงจาเปนจะตองแยกใหไดวา เปนเรองของหวใจหรอมใช หากทานไดรบการตรวจคลนไฟฟาหวใจ หรอตรวจดวยเครองมอพเศษในขณะททานมอาการใจสน กจะบอกไดวาทานเปนโรคหวใจเตนผดจงหวะหรอไม แตจากอาการจะแยกยาก ตามประสบการณของผเขยนอาการทมการเตนผดจงหวะจรงๆ ของหวใจอาจมอาการวาเวลาหวใจเตนผดจงหวะเอามอไปคลาหนาอกจะรสกวาหวใจเตนตม ตม ตม รวและเรวและแรงหรออาจจะพบวากระเปาเสอทอยดานซาย มการกระเพอม และจะพบวาชายแขนเสอดานซายพรวตามหวใจดวย เมอทานพบแพทย นอกจากการทาคลนไฟฟาหวใจแลวกอาจจะมการตรวจพเศษอนๆ เชน การตดเครองบนทกคลนไฟฟาหวใจ 24 ชวโมง เพอใหทราบวาทานเปนโรคหวใจเตนผดจงหวะหรอไม อาการเปนลมหมดสตอาการเปนลมหมดสตชวคราว แลวฟนขนมาไดเองโดยไมตองมการชวยเหลอจากแพทย เปนอาการหนงทอาจจะเปนอาการของโรคหวใจได โดยเฉพาะในกรณท

จงหวะการเตนของหวใจชาเกนไปหรอมจงหวะหยดนานเกนกวา 3 วนาท อาจจะทาใหทานมอาการเปนลมหมดสตชวคราวแลวฟนกลบขนมาใหมไดเอง เมอหวใจเรมเตนกลบมาปกตเหมอนเดม อาการเปน ลมหมดสตดงกลาวนเกดเนองจากหวใจหยดชวคราวหรอเตนชา ไมเพยงพอทจะสงเลอดไปเลยงสมอง

ใหทานมสตอยตลอดเวลาเปนปกตได ทานจงมอาการดงกลาว ไดกลาวแลววาในคนปกตเมอเราเกดมาจะมแหลงก าเนดทใหไฟฟาหวใจทเปนจงหวะสม าเสมอ 60-100 ครงตอนาทในผปวยสงอายการทางานของเซลลใหจงหวะไฟฟาหวใจอาจผดปกต โดยอาจจะทางานไมสม าเสมอคออาจทาบางหยดบางเมอเซลลเหลานเรมมการเสอม อาจท าใหทานมอาการเปนลม หรออาจจะเกดจากทางเดนไฟฟา


หวใจซงนาไฟฟาจากเซลลซงทาหนาทใหจงหวะไฟฟาหวใจไปยงสวนตางๆ ของหวใจเพอท างานใหพรอมกนน เกดการขาดตอนของทางเดนไฟฟาบางจด ทาใหหวใจเตนชาลงอยางมากแค 30-40 ครง/นาททานกอาจจะมอาการเปนลม อาการเปนลมหมดสตนจะเกดในทายน แตจะเกดนอยถาทานนอนราบอย อยางไรกตามการเปนลมหมดสตนน ส าคญ คอ รางกายของทานจะไมสามารถพยงตวอยได กจะลม ลงซงอาจจะท าใหศรษะฟาดพน เกดการกระทบกระเทอนตอสมอง ฉะนนถาทานมอาการเหลาน ทานจงควรพบแพทย เพราะโอกาสทถาทานไปพบแพทยอาการเหลานมกจะกลบมาใหมมไดมาก รวมทงท าใหเกดอนตรายตอรางกายของทาน เมอลมลงในทๆ ไมเหมาะสมหรอทบนพนปนแขง หรอเกดอาการเปนลมในขณะททานอยในภาวะคบขนกจะท าใหทานมอนตรายถงชวตได หากอาการเปนลมเกดจากหวใจเตนชาลง การใสเครองกระตนหวใจถาวรอาจปองกนอาการไมใหกลบมาใหมได แตนนก หมายความวาทานตองพงเครองกระตนหวใจของเทยมซงฝงอยในรางกายของทานไปตลอดชวต อาการหวใจหยดเตนกระทนหน ผปวยทมอาการหวใจหยดเตนกระทนหนถาไมไดรบการชวยชวต กชวตขนมาใหม กคงถงแกความตายไปแลวไมปรากฏเปนอาการเมอนามาพบแพทย แตในผปวยบางรายทโชคดมผชวยเหลอไมวาผนนจะเปนภรรยา ญาตสนทหรอเพอนของผปวยหรอแมแตชวยเหลอมาโดยแพทย นาสงโรงพยาบาล และไดรบการชวยชวตบาบดรกษา ฉกเฉน จนรอดชวตมาได กจะปรากฏเปนอาการทจะตองตรวจคน อยางไรกตามผปวยเหลานกจะเขาโรงพยาบาลอยแลว จงไมตองแนะน าวาผปวยจะตองไปโรงพยาบาล อาการนอาจพบในกลมผปวยทตรวจพบความผดปกตของหวใจจากการตรวจรางกายหรอการตรวจพเศษทางหองปฏบตการหรออาจจะตรวจพบในผปวย ทไมตรวจพบความผดปกตจากหวใจเลยแตเปนความผดปกตทอยในเซลลของหวใจโดยตรงซงก าลงมผวจยคนควากนอยวา คณสมบตทางไฟฟาบางอยางของเซลลกลามเนอหวใจ อาจจะมคณสมบตทแตกตางกนในแตละชนของแตละกลามเนอหวใจ อยางเชน โรคใหลตาย ซงพบมากในคนงานทางอสาน อนทจรงนนมไดมเฉพาะในประเทศไทย แตมพบไดทงโลกเพยงแต อบตการณของโรคไหลตายในแถบเอเซยตะวนออกเฉยงใตนซงไดแกมาเลเซย ไทย อนโดนเซย ฟลปปนส จะพบไดมากกวาในสวนอนเทานน อาการหวใจหยดเตนกระทนหนแลวถกกชวตฟนขนมาไดเปนสงส าคญมากเพราะโอกาสทอาการนจะกลบขนมาใหมสงขน หากทานไมปองกนไวหรอทาการวนจฉยรกษาหาสาเหตทถกตองอาจ ท าใหทานเสยชวตในครงตอๆไปได


2 การตรวจทางหองปฏบตการ และการตรวจดวยเครองมอพเศษ สวนใหญการตรวจทางหองปฏบตการหรอการตรวจดวยเครองมอพเศษจะถกสงโดยแพทย เพราะฉะนนทานไดเขาไปพบแพทยแลวแตอาจจะเปนแพทยทวไปมใชแพทยเฉพาะทางโรคหวใจ เชน อาจจะไปพบแพทยเพอการตรวจรางกายประจ าปเปนตนการตรวจทางหองปฏบตการ เชน การตรวจเลอด อยางเชนการตรวจพบเปนเบาหวาน หรอไขมนในเลอดสง กจะทาใหทานเปนผทมความเสยงตอการเกดโรคหลอดเลอดหวใจตบตน กรณททานเปนผมปจจยเสยงสงทานกอาจจาเปนตองพบแพทยโรคหวใจ โดยเฉพาะถาทานม

อาการหรออาการแสดงทสงสยวาจะมการตบของหลอดเลอดหวใจ การตรวจคนดวยการตรวจพเศษจะนามาซงการวนจฉยกอนทอาการจะปรากฏเดนชดได เพราะในผปวยบางรายโดยเฉพาะผปวยเบาหวาน อาการเจบหนาอกอาจจะไมมหรอพบบอยหรอพบลกษณะทไมตรงไปตรงมา ตามทกลาวมาแลวจงจ าเปนตองใชเครองมอพเศษ เชนการตรวจสมรรถภาพหวใจโดยการเดนสายพาน หรอการตรวจดวยสารกมมนตรงส หรอแมแตการฉดสหลอดเลอดหวใจโดยตรง เปนเครองมอทใชวนจฉยวาทานเปนโรคหลอดเลอดหวใจตบหรอไมการตรวจพบหวใจโตจากเอกซเรย การตรวจพบความผดปกตของคลนไฟฟาหวใจ ซงท าเปนการตรวจประจาปนนกอาจ

นาทานพบแพทยโรคหวใจ ไดถาทานมความผดปกตจากการตรวจทางหองปฏบตการ

ชนดของโรคหวใจ

โรคลนหวใจ ลนหวใจพการ อาจเปนแตกาเนดหรอมาเปนภายหลงได ทมาเปนภายหลง สวนมาก เกดจาก การตดเชอคออกเสบ และไมไดรบการรกษา อยางถกตอง ทาใหรางกายสรางภมตานทานตอตานหวใจตวเอง เกดการ อกเสบของลนหวใจ และ เกดลนหวใจพการ (ตบ รว) ตามมา นอกจากนนลนหวใจพการยงอาจเกดจากการตด เชอทหวใจโดยตรง หรอเกดจากการเสอมของลนหวใจเองโดยมากแลวเราสามารถผาตดแกไขได


http://www.thailabonline.com/sec31heartvalves.htm

โรคกลามเนอหวใจ กลามเนอหวใจทางานผดปกตไมวาจะบบ หรอ คลายตว กลามเนอหวใจหนากวา ปกต เปนตน โรคทพบบอย คอ กลามเนอหวใจเสย เนองจากความดนโลหตสงทไมไดรบการรกษามานาน กลามเนอหวใจ ขาดเลอด หรอ กลามเนอหวใจตาย บางสวน เนองจากหลอดเลอดหวใจตบหรอตน เปนตน ยงมโรคของกลามเนอหวใจบางชนดทไมทราบสาเหต (อาจเกดจากการ ตดเชอไวรส) ทาใหกลามเนอหวใจบาง และบบตวออนกวาปกตมาก การรกษาโรคของกลามเนอหวใจน อาศยการแกไขทสาเหต เชนขยายหลอดเลอดหวใจ ผาตดบายพาส สวนหากไมไดผลหรอเปนกลมทไมมสาเหต การรกษาสดทายคอการผาตดเปลยนหวใจ โรคหลอดเลอดหวใจ โรคหวใจขาดเลอด เปนโรคกลมเดยวกน เพราะหลอดเลอดหวใจจะนาเลอด ไปเลยง กลามเนอหวใจ เมอหลอดเลอด ผดปกตจะทาใหกลามเนอหวใจขาดเลอด การทางานจงผดปกต โรคของหลอด เลอดหวใจอาจเกดจากหลายสาเหต แตทพบบอยทสด เกดจากการสะสม ของไขมนทผนง ทาใหหลอดเลอดหวใจ ตบและตนในทสด (ไมใชมกอนไขมนในเลอดลอย ไปอดตน ตามทเขาใจกน)

โรคเยอหมหวใจ เปนโรคทพบไมบอย สวนใหญเกดการอกเสบจากการตดเชอไวรส หรอ แบคทเรย หรอ เชอ วณโรค โรคนสวนใหญรกษาได ยกเวนกรณทมะเรงแพรกระจายมายงเยอหมหวใจ โรคหวใจเตนผดจงหวะ กลมนมหลายชนดมาก บางชนดไมเปนอนตราย บางชนดอนตรายมาก (สวนใหญของ กลมทรายแรง มกมความผดปกต ของกลามเนอหวใจ หลอดเลอดหวใจดวย) สาเหตเกด จากระบบไฟฟาในหวใจทางานผดปกตไป เชน มจดกาเนด ไฟฟาแปลกปลอมขน หรอ เกดทางลด (เรยกงายๆวา ไฟชอต) ในระบบ เปนตน การตดเชอทหวใจ พบไดบอยในผปวยภมตานทานตา หรอ ตดยาเสพตดชนดฉด โดยมากเกดการ ตดเชอท ลนหวใจ ซงจะเปนปญหาในการรกษา อยางมาก โรคหวใจในผปวยทตดเชอ HIV กเปนอกกลมทมลกษณะของโรค หลากหลายมาก


http://www.thailabonline.com/sec31myo.htm

http://www.thailabonline.com/sec31rheumatic.htm

มะเรงทหวใจ คณคงไดยนขาวคราวเกยวกบมะเรงตามอวยวะตางๆบอยๆ เชน ปอด ตบ กระดก ไต เตานม มดลก และ ปากมดลก รงไข ฯลฯ แตนอยครง มากทจะไดยน”มะเรงหวใจ” เพราะเนองอกทหวใจพบไดนอย สวนใหญของมะเรงหวใจ เกดจากมะเรงอวยวะขางเคยงลกลามมายงหวใจ เชน มะเรงปอดมะเรงเตานม เปนตน

ปจจยเสยง

ปจจยเสยงของโรคหวใจมหลายประการ ผมปจจยเสยงมากกจะเปนโรคงายขน ทสาคญทสดคอกรรมพนธ การบรโภคอาหารไขมนสง การสบบหร และโรคความดนโลหตสง สวนปจจยอนๆ กเชน โรคเบาหวาน การมนาหนกตวมากเกนไป ไมไดออกกาลงกาย และความเครยด ผทมคนในครอบครว เชน บดามารดาหรอพนองเกดภาวะหวใจลมมากอน โดยเฉพาะหากเปนตอนอายตากวา 55 ป จะเสยงตออาการหวใจลมมากกวาปกต สวนสมาชกในครอบครวทมกมพฤตกรรมไมดตามๆ กน เชน ชอบกนอาหารไขมนสง กอาจทาใหเปนโรคทางกรรมพนธเหมอนๆ กน เชน ภาวะม

คอเลสเตอรอลมาก ในครอบครวซงสงผลให กระบวนการกาจดคอเลสเตอรอล ออกจากกระแสโลหต ไดผลเพยงครงเดยว นอกจากน ระดบคอเลสเตอรอล ในเลอดทสงขนยงอาจทาให เกดอาการปวดเคนหวใจอาการหวใจลม และเสยชวตตงแตยงเปนเดกหรอหนมสาว ภาวะมคอเลสเตอรอล

มากในครอบครวเชนนพบไดราว 1 ใน 500 คน หากพบผปวยทเปนโรคน ทกคนในครอบครวตองตรวจรางกายเพอปองกนโรคตางๆ ไวแตเนนๆ เนองจากหากไดรบการวนจฉยทนทวงท และดแลตนเอง ดวยการบรโภคอาหารไขมนตา อยางเครงครด รวมกบใชยาลดระดบคอเลสเตอรอล กจะทาใหอายยนไดไปจนแกเฒา สาเหตหลกของการบรโภคททาใหระดบ คอเลสเตอรอลในเลอดสงนน ไมไดเกดจากการกนอาหาร ทมคอเลสเตอรอลสง แตเกดจากการบรโภค ไขมนอมตวมากเกนไป ในปจจบนมหลกฐานทางวทยาศาสตร ยนยนแลววา การบรโภคอาหารไขมนตา การออกกาลงกาย และการฝกผอนคลายความตงเครยด จะทาใหโรคหลอดเลอดหวใจหายไปไดเอง


การดแลผปวยทบาน

ผปวยโรคเรอรงสวนใหญมกจะรตวเอง และไมยอมไปโรงพยาบาลโดยเฉพาะผทอยในระยะสดทายของโรค ดงนนครอบครวจะตองชวยกนดแลตงแต การเฝาระวงการกาเรบของโรค การปองกนโรคแทรกซอน การดแลขนตาสาหรบผปวยมดงน

1. ตองมการบนทกนาหนก และมแผนสาหรบการดแลเมอนาหนกเพมขน 2. การเตรยมยาสาหรบรบประทานเปนประจา และยาสาหรบรกษาอาการเจบหนาอก อาการหอบ

เหนอย และนาหนกเกน 3. แผนการดแลยามฉกเฉน เชนการไปหองฉกเฉน การอนญาตใหแพทยทาการกชวตหรอไม

สาหรบขนตอนในการดแลผปวยมดงน

1. การบนทกประจาวน ซงเปนขอมลทสาคญสาหรบการรกษาของแพทย ขอมลทควรจะบนทกไดแก

• นาหนกประจาวน • การหายใจ มอาการหอบเหนอย

หรอไม หายใจลาบาก ไอโดยเฉพาะเวลานอน แนหนาอกเวลานอนราบจนตองตนตอนกลางคน ตองบอกรายละเอยดถงวนทเกดอาการและความรนแรง

• ยาทรบประทาน ตองรชอยา ขนาด ความถของการรบประทาน และผลขางเคยงของยา

• อาหาร และกจวตรประจาวนททาไดและทาไมได

• อาการอนๆ เชนบวม


2. จะตองรวาเมอไรจงตองปรกษาหรอไปพบแพทย

• นาหนกเพมขน 1-2 กก./สปดาห • มอาการบวมทหลงเทา ขอเทา มอ • มอาการหายใจลาบาก หรอไอเวลานอน • ปสสาวะลดลง • สบสน มนงง หรอเปนลมหมดสต • คลนไส อาเจยน • มอาการออนเพลย • เปนตะครวหรอออนแรง • มอาการไมสบายตว

นอกจากจะเรยนรอาการตางๆเหลาน ยงตองเตรยมยาหรอแผนการรกษาเบองตน กอนการปรกษาแพทยทางโทรศพทตองเตรยมขอมลสาหรบแพทย

3. ตองจดเบอรของแพทยหรอโรงพยาบาลทรกษาทานอย และสมาชกในครอบครวทราบวาสมดจดวางไวทไหน

• ชอแพทย • เบอรโทรของแพทย • เบอรโทรของโรงพยาบาล • ชอแพทยสารอง • เบอรโทรแพทยสารอง • เบอรโทรโรงพยาบาล

4. เตรยมขอมลทสาคญสาหรบการพบแพทยหรอปรกษากบแพทย

อาการแนนหนาอก

เวลาทเรมเจบ

ระยะเวลาทเจบ


ลกษณะทเจบ(เจบแปลบๆ เจบหนกๆ หายใจแลวเจบมาก

ขนหรอเทาเดม

ตาแหนงทเจบ

เจบเทากนหรอเปนๆหายๆ

นาหนกเกน

นาหนกปกตเปนเทาใด นาหนกเพมขนมาเทาใด ใชเวลากวน

อาการบวม

บวมทไหนเปนแหงแรก บวมบรเวณอนอกหรอไม(มอ ทอง) บวมนานแคไหน

อาการหายใจลาบากหรอไอกลางคนหรอหอบเหนอย

เรมหายใจลาบากเมอใด

ปจจยททาใหหายใจลาบากเพมขน ปจจยททาใหหายใจดขน

เรมไอกลางคนตงแตเมอใด

อาการเปนลมหรอเวยนศรษะ

เวลาทเรมเกดอาการ

มอาการคลนไส หรออาเจยนรวมดวยหรอไม

เปนมานานแคไหน

อาการออนเพลยไมมแรง

ระยะเวลาทเรมมอาการออนเพลย

ตะครวและกลามเนอออนแรง กลามเนอสวนไหนทเปนตะครว ระยะเวลาทมอาการน

อาการอนๆทจะปรกษาแพทย


ไขมนในเลอด


ไขมนเปนปจจยเสยงตอโรคหลอดเลอดหวใจ

หวใจกบไขมนในกระแสเลอด ไขมนในกระแสเลอดอาจแบงไดงาย ๆ เปน 2 ชนดดวยกน คอ 1. โคเลสเตอรอลรวม (Total Cholesterol)ซงเปนผลรวมของโคเลสเตอรอล 2 ชนด 1.1 แอล ด แอล (LDL Cholesterol : Low density Lipoprotein) เปนสวนส าคญของ Cholesterol รวม รางกายสามารถสงเคราะหขนไดจากสารอาหารทรบประทานเขาไป หรอไดมาจากไขมนสตวโดยตรง เปนตวการส าคญทท าใหเกด หลอดเลอดแดงแขง มมากในไขมนสตวทกชนด ไขแดง และเครองในสตว 1.2 เอช ด แอล (HDL-C: High Density Lipoprotein) เปนไขมนทมความหนาแนนสง มหนาทจบ Cholesterol จากเซลของรางกายไปท าลายทตบ ถาระดบ HDL-C นสงจะมผลท าใหโอกาสทเปนโรคหลอดเลอดหวใจตบ และโรคหลอดเลอดเสอมตาง ๆ ลดลง ระดบ HDL-C จะเพมไดจากการออกก าลงกาย 2. ไตรกลเซอรไรด (Triglyceride) ไขมนนอาจเกดจากอาหารทรบประทานเขาไปและอกสวนเกดจากการสงเคราะหในรางกายจากนาตาลและแปง ในคนอวนระดบ Triglyceride มกจะสง ยงไมสามารถระบไดชดเจนวาไขมนตวนเปนตนเหตของโรคหลอดเลอดหวใจ ถาพบวามระดบสงมากหรอสงในคนทม Cholesterol สงอยแลวจะเปนอนตรายได ไขมนท าใหเกดโรคหลอดเลอดหวใจไดอยางไร

เมอมระดบ LDL-C ในเลอดสง LDL-C เหลานจะซมผานเซลลชนบาง ๆ ทบอยภายในของผนงหลอดเลอดแดงท เรยกวา Endothelium เขาไปอยภายใน โดยจะกระตนใหเมด เลอดขาวเคลอนยายตวเองตามมาอก เมดเลอดขาวเหลาน เมอกน LDLC เขาไปกจะเปลยนแปลงตวเอง เปนเซลล ทมขนาดใหญม Cholesterol สง เรยกวา foam cell การทยงมระดบ LDL-C ในเลอดสง การซม ผานของ Cholesterol เขามาอยใตชนผนงหลอด เลอดแดง กจะยงมปรมาณมากขน ท าใหเกด foam cell ขนจ านวนมากมาย


foam cell เหลานเมอกน cholesterol เขาไปในตวมาก กจะแตกตวปลอยสารพษตอผนงหลอดเลอดออกมาทาใหเกดการอกเสบ เมอนานขนผนงหลอดเลอดกจะมการหนาตว ทาใหตบแคบลง และหากมจานวน foam cell อยภายในเปนปรมาณมากจะทาใหผนงหลอดเลอดปรแตกไดงาย จากนนเกลดเลอดซงอยภายในกระแสเลอดจะมาเกาะรวมตวกนบรเวณผนงหลอดเลอดทปรแตก จนเกดลมเลอดขน ซงลมเลอดนเองจะไปอดตนหลอดเลอดแดงทไปเลยงกลามเนอหวใจ ทาใหเกดภาวะกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน ซงนาไปสการเตนผดจงหวะของหวใจ ทเปนอนตรายท าใหผปวยเสยชวตกระทนหนได

เราจะ

ควบคมระดบไขมนในเลอดไดอยางไร? เมอตรวจพบวาระดบโคเลสเตอรอลรวม (Total Cholesterol) ในเลอดสง ควรตรวจวเคราะห

เพมเตมวามระดบ LDL-C หรอ HDL-C เทาไร ถาระดบ LDL-C สง ควรพยายามลดระดบ LDL-C ดงน 1. การควบคมอาหาร 1.1 หลกเลยงอาหารพวกไขแดง เครองในสตว เนอสตวสวนทตดมนทกชนด สมองสตว อาหารทะเลบาง ชนด เชน หอยนางรม ปลาหมก 1.2 หลกเลยงอาหารทปรงดวยน ามน อาหารทอด เจยว ควรใชน ามนพชแทนน ามนสตว เชน เนย หรอ น ามนหมน ามนพชทสกดจากเมลดพชจะมกรด Linoleic acid ทเปนตวนา Cholesterol ไปเผาผลาญไดด 1.3 ควรหลกเลยงนามนทมกรดไขมนอมตวสง เชน น ามนมะพราว หรอ กะท 1.4 ควรดมนมพรองมนเนยแทนนมทมไขมนเตมสวน


1.5 พยายามเปลยนแปลงการปรงอาหารเปน นง ตม ยาง อบ แทนการทอดหรอผด 1.6 พยายามลดนาหนกตวในกรณทมนาหนกเกน 1.7 ควรเพมอาหารพวกผกใบตาง ๆ และผลไมบางชนดทมกากใย เชน ผกคะนา ผกกาด ฝรง สม ซงจะชวยใหรางกายดดซมไขมนนอยลง 2. การออกก าลงกาย จะท าใหระดบ LDL-C ในเลอดลดลง ขณะเดยวกนระดบ HDL-C จะสงขนมผลทาใหหลอดเลอดแดงจะเสอมชาลงและปองกนการอดตนอยางเฉยบพลนไดดวย 3. การใชยาลดระดบไขมนในเลอด ควรอยในดลยพนจของแพทยเทานน ซงเหมาะส าหรบผปวยโรคหลอดเลอดหวใจหรอโรคหลอดเลอดสมองตบ เพราะจาเปนตองตรวจเชครางกายสม าเสมอ เพอปองกนผลแทรกซอนทอาจเกดขนไดจากการใชยา การปองกนโรคหลอดเลอดหวใจ เพอหลกเลยงใหหางจากโรคหลอดเลอดหวใจ ทสดคณควร..... 1. หยดสบบหร 2. ควบคมอาหารทมโคเลสเตอรอลและไขมนอมตวสง 3. ควบคมน าหนกตวใหอยในเกณฑปกต 4. ออกก าลงกายสม าเสมอ สปดาหละ 2-3 ครง 5. ตรวจรางกาย เพอวดความดนโลหต ตรวจเลอดหาโรคเบาหวาน เพอการปองกนและรกษาตอไป


การชวยชวตขนพนฐาน

คนเรามชวตอยไดเพราะหวใจเตนและมการหายใจ

คนปกตมชวตอยไดดวยระบบสาคญ 2 ระบบ คอระบบหายใจและระบบไหลเวยนเลอด ระบบหายใจ ซงมปอดเปนอวยวะสาคญ จะทางานโดยหายใจเอาอากาศดทมออกซเจนสงจากอากาศภายนอก ผานจมก และ หลอดลมเขาไปในปอด แลวหายใจเอาอากาศเสยทมคารบอนไดออกไซดจากในปอดผานหลอดลม และ จมกออกมาสภายนอก ระบบไหลเวยนเลอดมหวใจเปนอวยวะสาคญ ทางานโดยหวใจจะสบฉดเลอดทรบออกซเจนจากปอดไปเลยง เซลลตางๆ ของรางกาย เชน สมอง ลาตว แขนขา แลวรบคารบอนไดออกไซดซงเปนของเสยจากการทางาน ของเซลลมาทปอด เพอใหระบบหายใจพาออกไปทงยงอากาศนอกตวเรา

สาเหตททาใหหยดหายใจและหวใจหยดเตน

ภาวะหยดหายใจเกดขนไดจากหลายสาเหต เชน จมนา, เปนอมพาต, สงแปลกปลอมอดกนทางเดน ลมหายใจ,สดดมควนเขาไปมาก, ไดรบยาเกนขนาด, ไฟฟาดด , อยในทไมมอากาศหายใจ, บาดเจบ, กลามเนอหวใจตายเฉยบพลน,ฟาผา และสมองเสยการทางานจนโคมาจากสาเหตตางๆ ภาวะหวใจหยดเตนหมายถงการไหลเวยนเลอดหยดลงอยางสนเชง ซงทราบไดจากการหมดสตไมมการเคลอนไหว ไมมอาการไอ คลาชพจรไมได ไมมการหายใจอยางทเปนตามปกต ภาวะหวใจหยดเตน เกดขนจากสาเหตหลาย อยาง เชน ภาวะกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนจากหลอดเลอดหวใจตบหรอทเรยกกนวาหวใจวาย หรออาจเกดขน ตามหลงภาวะหยดหายใจ

คนทหยดการหายใจและหวใจหยดเตนไปแลว ยงมโอกาสฟนได

เมอใครกตามหยดหายใจและหวใจหยดเตน หากมใครสกคนรบทาการชวยชวต ขนพนฐาน (Basic Life Support- BLS) ตามวธทไดบรรยายไวในหนงสอเลมน กจะทาใหมการแลกเปลยนออกซเจนทปอดและมเลอดไหลเวยนเอาออกซเจนไปเลยง สมองเพยงพอทจะทาใหสมองยงทางานไดโดยไมเกดสมองตาย คนผนนจงยงมโอกาส ทจะกลบฟนขนมามชวตปกตได


การชวยชวตขนพนฐานสาหรบประชาชนทวไป ขนท1. เรยกดวารตวหรอไม ควรมองดรอบตวทผหมดสตนอนอยวาปลอดภยกอน แลวจงเขาไปยงขางตวผหมดสต สะกดหรอเขยาผหมดสตเบาๆ พรอมกบตะโกนถามวา “คณ…เปนอยางไรบาง?” หมายเหต ในกรณทสงสยวาจะมการบาดเจบของศรษะและคอ ใหพยายามขยบตวผหมดสตใหนอยทสด เพราะการโยกหรอขยบตวมากอาจจะทาใหผหมดสตทมการบาดเจบของกระดกสนหลง อยแลวเปนอมพาตได ขนท 2. เรยกหาความชวยเหลอ หากหมดสต ใหรองขอความชวยเหลอจากผทอยในบรเวณนน และ ขอใหคนใดคนหนง โทรศพทหมายเลข 1669 ซงเรยกรถพยาบาล ไดทกจงหวด หรอ หมายเลข191 เรยกตารวจใหไปแจงรถพยาบาล อกตอหนง หรออาจเรยกรถพยาบาลทมงานของโรงพยาบาล ทเคยใชอยประจากได หมายเหต ผททาหนาทโทรศพทเรยกรถพยาบาล เตรยมขอมลใหครบถวนดงน เหตเกดทไหน เชน บอกชอบรษท ชอถนน หมายเลขโทรศพททกาลงพดอย เกดอะไรขน อบตเหต รถยนต, หวใจวาย, จมนา, เปนตน มคนตองการความชวยเหลอกคน สภาพของผหมดสตเปนอยางไรบาง มการใหความชวยเหลออะไรอยบาง มเครองชอกไฟฟาอตโนมตอยหรอไม ขอมลอนๆ ทคดวาจาเปน อยาวางหโทรศพทจนกวาพนกงานชวยชวตทรบโทรศพทจะบอกใหเลกการตดตอกอน ใหโทรศพทเรยกความชวยเหลอทนทกอนลงมอปฏบตการชวยชวต (call first) ถาผหมดสตเปนผใหญ เพราะผใหญทหมดสตมกเกดจากหวใจเตนรว (VF) ซงม โอกาสรอดชวตมากทสดหากไดรบการชอกไฟฟาจากทมงานชวยชวตขนสงโดยเรว แตถาหากหมดสตจากอบตเหต,จมนาหรอพษของยาหรอสารพษ ควรลงมอปฏบตการ ชวยชวตกอนไปโทรศพท เพราะสาเหตการตายมกเกดจากทางเดน

หรอ


ลมหายใจถกอดกน ใหลงมอชวยชวตไปกอนแลวคอยไปโทรศพทภายหลง (call fast) ถาผหมดสตเปนเดก อายตากวา 8 ป เพราะสาเหตการหมดสตในเดกมกเกดจากทางเดนลมหายใจถกอดกน ซงแกไดโดยการลงมอปฏบตการชวยชวตทนททงนมขอยกเวนกรณทรแนชดอยกอนแลววาเดก ผหมดสตเปนโรคหวใจ ซงในกรณเชนนควรรบโทรศพทกอน เพราะผหมดสตจะมโอกาส รอดชวตมากกวาถารบชอกไฟฟา

ขนท 3. จดทาใหผหมดสตนอนหงาย ถาผหมดสตอยในทานอนควา ใหพลกผหมดสตมาอยในทานอนหงายบนพนราบและแขง แขนสองขางเหยยดอยขางลาตว หมายเหต: กรณผปวยอบตเหตหรอสงสยการบาดเจบทคอและหลง การจดทาตองระมดระวงอยางทสด โดยใหศรษะ คอ ไหล และลาคอตวตรงเปนแนวเดยวกนไมบดงอ มฉะนนผหมดสตอาจกลายเปนอมพาต เพราะกระดกสนหลงทหกอยแลวกดทบ

แกนประสาทสนหลงได

ขนท 4. เปดทางเดนลมหายใจ ในคนทหมดสต กลามเนอจะคลายตวทาใหลนตกลงไปอดทางเดนลมหายใจ นอกจากนในกรณทผหมดสตยงหายใจได ในจงหวะหายใจเขาจะเกดแรงดดเอา ลนลงไปอดกนทางเดนลมหายใจมากกวาเดม ตองชวยยกกระดกกรรไกรลางขน ลนซงอยตดกบกระดก ขากรรไกรลางจะถกยกขนทาใหทางเดนลมหายใจเปดโลงการเปดทางเดนลมหายใจมสองวธ คอ วธดนหนาผากและดงคาง (head tilt-chin lift) ใชไดกบผหมดสตทวไปทไมมการบาดเจบทศรษะและคอ โดยการเอาฝามอขางหนงดนหนาผาก เอานวชและนวกลางของมออกขางหนงดงคางขน ใชนวมอดงเฉพาะกระดกขากรรไกรลาง โดยไมกดเนอออนใตคาง ใหหนาผปวยเงยขนจนฟนลางถกดงขนมาจนเกอบชนกบฟนบน

วธยกขากรรไกรลาง (jaw thrust) ใชไดกบผปวยทกกรณ แตเนองจากเปนวธททายากและเมอยลาเรว จงแนะนาใหใชวธนกบกรณ ทสงสยวาจะมการบาดเจบทศรษะและคอเทานน ผปฎบตการชวยชวต

ตองไปอยทางศรษะของผหมดสต วางมอทงสองขางไวทบรเวณแกมซายและขวาของผหมดสตให


นวหวแมมอกดยนทกระดกขากรรไกรลาง ตรงใตมมปากทงสองขางนวทเหลอทงหมดเกยวกระดกขากรรไกรลาง เอาขอศอกยนบนพนท ผหมดสตนอนอยแลวดงกระดกขากรรไกรลางขนมา (ภาพท 6) หมายเหต : ประชาชนทวไปควรฝกหดการเปดทางเดนลมหายใจทงสองวธ

ขนท 5. ตรวจดวาหายใจหรอไม โดยเอยงหลงไปแนบใกลปากและจมกของผหมดสตเพอฟงเสยงหายใจ ใชแกมเปนตวรบสมผสลมหายใจทอาจจะออกมาจากจมกหรอปากของผหมดสต ขณะทตาจองดการเคลอนไหวหนาอกของผหมดสตวากระเพอมขนลงเปนจงหวะหรอไม (ตาด หฟง แกมสมผส) โดยมอยงคงเปดทางเดนลมหายใจอย ใชเวลาตรวจไมเกน 10 วนาท หมายเหต:

1.ถาผหมดสตหายใจไดและไมใชการหมดสตจากอบตเหตหรอไมสงสยวาม การบาดเจบของกระดกสนหลงใหจดทาผหมดสตไวในทาพกฟน (ภาพท 13) 2. ถาสงสยวาจะมการบาดเจบของศรษะหรอคอ ไมควรขยบ หรอ จดทา ใหผหมดสตเวนเสยแตวาหากไมขยบ ทางเดนลมหายใจจะไมเปดโลงเทานน

ขนท 6 เปาลมเขาปอด ใหทาการเปาลมเขาปอด 2 ครง เมอเหนวาผหมดสตไมหายใจหรอไมมนใจวาหายใจไดเองอยางเพยงพอ ทงนใหเลอกใชวธใดวธหนงตอไปน

วธท 1. เปาแบบปากตอปากพรอมกบดนหนาผากและดงคาง ใหเลอนหวแมมอและนวชของมอทดนหนาผากอยมาบบทจมกผหมดสตใหรจมกปหายใจเขาใหเตมปอด เพอใหไดความเขมขนของออกซเจนในลมหายใจมากขน ประกบปากเขากปาก ตามองหนาอกผหมดสต และเปาลมเขาไปจนหนาอกของผ หมดสตกระเพอมขนเปานาน 2 วนาท แลวถอนปากออกมาใหลมหายใจออก ผานกลบ ออกมาทางปาก

ดสนท สดลมบ

วธท 2. เปาแบบปากตอปากขณะยกขากรรไกรลาง ใหใชนวหวแมมอทงสองขางดนขากรรไกรลางใหปากผหมดสตเผยอเปดออก กมลงเอาแกมปดรจมกทงสองร ไวใหแนน ประกบปากเขากบปาก ตามองหนาอกผหมดสตแลวเปาลมเขาไปจนหนาอกของผหมดสตกระเพอมขน เปานาน 2 วนาท


แลวถอนปากออกมาใหลมหายใจออกผานกลบออกมาทางปาก (ภาพท 9)

ขนท 7. หาตาแหนงวางมอบนหนาอก ถาผหมดสตไมไอ ไมหายใจ ไมขยบสวนใดๆ ของรางกาย ใหถอวา ระบบไเลอดไมทางาน ตองชวยกดหนาอก ใหหาตาแหนง ครงลางของกระดกหนาอกเพอวางมอเตรยมพรอมสาหรบการกดหนาอก โดยใชนวชกบนวกลางคลาขอบชายโครงดานใกลตวผปฏบต แลว ลากขนไปตามขอบกระดกชายโครงดานหนาจ

จดทกระดกชายโครง สองขางมาพบกนซงเปนปลายลางของกระดกหนาอกพอด วางนวมอ ทงสองถจากจดนนขนไปทางกระดกหนาอกเพอใชเปนทหมาย แลวเอาสนมอของอกมอหนงวางลงบนกระดก หนาอกตามแนวกลางตวถดจากนวมอทวางไวเปนทหมาย ยกนวมอทวางเปนทหมายออกไปวางทหรอ ประสานกบมอทวางอยบนกระดกหนาอก เตรยมพรอมทจะกดหนาอก (ภาพท 10) อกวธหนงคไปวางทาบ หรอ ประสานกบมอแรกกะประมาณใหแรงกดลงตรงกงกลางระหวางหวนมสองขาง หมายเหต: ปจจบนนไมแนะนาใหประชาชนทวไปคลาชพจรกอนทาการกดหนาอก เพราะมความผดพลาดสง คงแนะนาใหใชวธคลาชพจรเฉพาะสาหรบบคลากรทางการแพทยและผมหนาทชวยชโดยตรงเทานน

หลเวยน

นถงด

าบ

อวางสนมอของมอหนงไวตรงกลางหนาอกระหวางหวนมทงสองขาง แลวเอาอกมอหนง

วต

ขนท 8. กดหนาอก 15 ครง อย ทาตดตอกนไป 15 ครง ใหไดความถของการกด

ะ

กมอหนงโดยไมประสาน หรอจะประสานนวมอทงสองขางเขาดวยกนกได เพยงแตตองคอยร

ตรงขอศอกใหนง อยางอแขน ใหแขนเหยยดตรง โนมตวใหหวไหลอยเหนอผหมดสต ใหทศทางของ

กดหนาอกแลวปลอย กดแลวปลประมาณ 100 ครง/นาท โดยนบ หนงและสอง และสาม และส และหา และหก แลเจด และแปด และเกา และสบ สบเอด สบสอง สบสาม สบส สบหา ในการกดใหใชเทคนคดงน

วางมอหนงทาบบนอะวงใหนาหนกผานสนมอลางลงบนกระดกหนาอก ไมใชลงบนกระดกซโครง

เพราะจะเปนตนเหตใหซโครงหกได

แรงกดดงลงสกระดกหนาอก ถาแรงกดมทศทางเฉยงไปดานใดดานหนง แรงจะถกแตกไปเปนสองสวนทาใหแรงทจะกดหนาอกในแนวดงไมมประสทธภาพ


กดหนาอกใหยบลงไปหนงนวครงถงสองนวหรอ 4-5 ซม. ถายบมากกวานจะมความเสยงตอภาวะกระดกหกยกเวนถาผปวยตวใหญมาก อาจตองกดใหหนาอกยบลงไปมากกวานได

ในจงหวะปลอยตองคลายมอขนมาใหสด อยาคานาหนกไวเพราะจะทาใหหวใจคลายตวไดไมเตมท แตอยาใหถงกบมอหลดจากหนาอกเพราะจาทาใหตาแหนงมอถกเปลยนไป

ขนท 9 เปาลมเขาปอด 2 ครง สลบกบกดหนาอก 15 ครง เปาลมเขาปอด 2 ครงสลบกบกดหนาอก 15 ครงไปอยางนอยสรอบแลวหยดประเมนผหมดสตอกครง ถายงไมรตว ไมหายใจ ไมเคลอนไหว กเปาลมเขาปอดสลบกบกดหนาอกตอไปอกคราวละ 4 รอบ จนกวาผหมดสตจะรตว หรอ จนกวาความชวยเหลอทเรยกไปจะมาถง หมายเหต : ในกรณทผปฏบตการชวยชวตไมตองการจะเปาปากผหมดสต หรอทาไมได ควรชวยชวตดวยการ เปดทางเดนลมหายใจแลวกดหนาอกอยางเดยวขณะรอความชวยเหลออย เพราะจะมประโยชนตอผหมดสต มากกวาการไมชวยอะไรเลย

ขนท 10. เมอผหมดสตรตวแลว จดใหอยในทาพกฟน จดใหนอนตะแคงเอามอรองแกมไมใหหนาความากเกนไป เพราะถาตะแคง ความากเกนไปกะบงลมจะขยบไดนอย ทาใหหายใจเขา-ออกไดนอย การจดทาพกฟน (recovery) นทาไดหลายแบบ แตมหลกโดยรวมวา ควรเปนทาตะแคงตงฉากกบพนใหมากทสด ใหศรษะอยตาเพอระบายของ

เหลวออกมาจากทางเดนลมหายใจได เปนทาทมนคงไมลมงาย ไมมแรงกดตอทรวงอกซงจะทาใหหายใจไดนอย จดทากลบมา นอนหงายโดยไมทาใหคอและศรษะบดไดงาย มองเหน และ เขาถงปากและจมกไดงาย เปนทาทไมกอนใหเกดการบาดเจบแกผปวย หมายเหต : ในกรณทสงสยวามการบาดเจบของศรษะหรอคอ ไมควรขยบหรอจดทาใดๆ ใหผหมดสตเวนเสย แตวาหากไปไมขยบทางเดนลมหายใจจะไมเปดโลงเทานน


ความรู ื่เรองโรคเรื้...

Documents