1

สวดธรรม (ฉบบพกพา)

ส ภ ร ท มทอง

2 3

สวดธรรม (ฉบบพกพา)

โดย สภร ทมทอง www.ajsupee.com

พมพครงท ๑

จำนวน

ISBN :

ภาพปก/ภาพประกอบ

รปเลม

ธนวาคม ๒๕๕๖

๙,๐๐๐ เลม

๙๗๘-๖๑๖-๗๑๑๕-๖๗-๒

ชาญชย พนทเสน

คณตศาสตร เสมานพรตน

แจกเปนธรรมทาน หามจำหนาย

ดำเนนการผลต :

พมพท :

บรษท ฟรมายด พบลชชง จำกด

www.freemindbook.com

หางหนสวนจำกดภาพพมพ

www.parbpim.com

4 5

คำนำ

หนงสอ “สวดธรรม” น เกดจากการปรารภของ

คณสปรยา บณยเกต และญาตธรรมหลายทาน เนอหาในเลม

เรยบเรยงขนจากพระไตรปฎกบาลอกษรไทย ฉบบมหาจฬาลง-

กรณราชวทยาลย ไดแปลและเรยบเรยงขนใหมในแบบสวดมนต

หนงสอสวดมนตของสวนโมกขพลาราม และบทสวดตางๆ

บทธรรมใดท เหนวาคนเคยกนดอยแลว กไดใชคำแปลจาก

หนงสอสวดมนตของสวนโมกขพลาราม สวนบทใดทยงไมเปนท

คนเคย กไดแปลและเรยบเรยงขนมาใหม

การสวดบทธรรมคำสอนของพระพทธเจานน มอานสงส

มากมาย เชน

(๑) ไดระลกถงคณของพระรตนตรย เปนการเจรญ

พทธานสสต ธมมานสสต สงฆานสสต และไดนกถงคำสงสอน

ของพระพทธเจา ทำใหมสต ไมหลงลม เปนการทำสมาธวธหนง

(๒) ไดความรเขาใจในหลกธรรมชดเจนขน สามารถนำไป

ปฏบตไดอยางถกตอง ปฏบตสมควรตอธรรมตามทพระพทธองค

ตรสไว เปนขอคดเตอนใจใหไมประมาท และตรวจสอบตนเองอย

เสมอ

(๓) เปนเหตแหงการบรรลธรรมได ดงทพระพทธองคตรส

ไวใน วมตตายตนสตร องคตตรนกาย ปญจกนบาต วา

“ภกษสาธยายธรรมตามทตนไดสดบมา ตามทตนไดเรยนมาโดย

พสดาร เธอรแจงอรรถรแจงธรรมในธรรมนน ตามทภกษ

สาธยายธรรมตามทตนไดสดบมา ตามทตนไดเรยนมาโดยพสดาร

เมอเธอรแจงอรรถรแจงธรรม ยอมเกดปราโมทย เมอมปราโมทย

ยอมเกดปต เมอใจมปต กายยอมสงบ เธอมกายสงบ ยอมไดรบ

สข เมอมสข จตยอมตงมน นเปนเหตแหงวมตตประการท ๓ ซง

เปนเหตใหจตของภกษผไมประมาท มความเพยร อทศกายและ

ใจอย ทยงไมหลดพน ยอมหลดพน อาสวะทยงไมสนไป ยอมถง

ความสนไป หรอเธอยอมบรรลธรรมอนเปนแดนเกษมจากโยคะ

อนยอดเยยมทยงไมไดบรรล”

6 7

(๔) เปนเหตบรรลธรรมไดเรวในภายหนา ดงพระพทธ-

องคตรสไวใน องคตตรนกายจตกกนบาต โสตานคตสตร สรป

ความวา การศกษาเลาเรยนธรรมะโดยการสวดทอง ทำใหไดยน

ผานห ทำใหคลองปาก ขนใจ แทงตลอดดวยดดวยทฏฐ หาก

ตายอยางปถชน ไปเกดเปนเทวดาหมใดหมหนง เมอมเหตให

ระลกถงบทธรรมเหลานนได จะทำใหบรรลคณวเศษไดเรว

เปนตน

ขออนโมทนา คณสปรยา บณยเกต , คณธรานช

พงษพานช, ผรวมบรจาคพมพ และผทเกยวของทกทาน ใน

การทำหนงสอเลมน และขอขอบคณญาตธรรมทงหลายทม

เมตตาตอผแปลเสมอมา หากมความผดพลาดประการใด อนเกด

จากความดอยสตปญญาของผแปล กขอขมาตอพระรตนตรย

และครบาอาจารยทงหลาย และขออโหสกรรมจากทานผอานไว

ณ ทนดวย

สภร ทมทอง

ผแปล รวบรวมและเรยบเรยง

๙ สงหาคม ๒๕๕๖

กอนจะมาเปนหนงสอสวดธรรม

หนงสอ “สวดธรรม” เลมน เรมมาจากความดำรสอง

ประการ คอ

ประการแรก คอการปรารภวนเกดของมารดาทจะมอาย

ครบ ๑๐๐ ป ในป พ.ศ. ๒๕๕๖ น จงมความประสงคทจะบชา

พระคณทาน ดวยการทำบทสวดมนตทนำเนอความบางสวนจาก

พระไตรปฎกโดยตรงมาเพอใหผสวดเกดประโยชนในการ

พจารณาและเกอกลตอการปฏบต

ประการทสอง สบเนองจากการเดนทางไปกราบนมสการ

สงเวชนยสถาน ณ ประเทศอนเดยและเนปาล ซงนยมสวดมนต

ยงสถานทสำคญตางๆ จงไดปรกษากบทานอาจารยสภร ทมทอง

ในการหาบทสวดมนตทกระตนเตอนจตของผรวมเดนทางให

ระลกถงพระธรรมคำสอนขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา

ณ สถานทตางๆ อนจะยงประโยชนใหเกดขนตอตวของผรวม

เดนทางมากทสด

8 9

ในการจดทำ ไดดำเนนการเปน ๒ รปแบบ คอ หนงสอ

สวดธรรมฉบบสมบรณ ประกอบดวย บทสวดทงหมด

๗ บท และหนงสอสวดธรรมฉบบพกพา ซงคดบทสวดบางบท

จากฉบบสมบรณมาไว จดทำรปเลมใหสามารถนำตดตวไปได

สะดวก โดยมดำรในการจดพมพฉบบสมบรณเปนจำนวน

๑๐,๐๐๐ เลม และพมพฉบบพกพาเปนจำนวน ๒๐,๐๐๐ เลม

เมอดำรนไดนำไปพดคยกบหมญาตมตรทงหลาย ปรากฏวา

ทกทานรสกอนโมทนาและพรอมทจะสนบสนนในทกดานทจะทำ

ใหงานพมพหนงสอ “สวดธรรม” นสำเรจเปนรปเลมขนมา ซง

ตองขอกลาวถง ณ ทน ดวยความซาบซงในพระคณและนำใจ

ไมตรทไดทำใหหนงสอเลมนสำเรจได

บคคลแรกคอ ทานอาจารยสภร ทมทอง ทไดเมตตาและ

กรณารบภาระในการจดหาบทธรรม พรอมบทแปล และตรวจ

แกไขใหทงหมด

บคคลตอมาคอ บรษทฟรมายด พบลชชง จำกด พรอม

ทงทมงาน เสบยงธรรมมหพนธ ทกทาน ทไดชวยเหลอดแลใน

เรองของการรวบรวมเนอหา จดรปเลม ตวอกษร และจดพมพ

คณชาญชย พนทเสน ไดกรณาเลอกภาพใบไมตางๆ มา

สอดใสไวในบรบทของ “ใบไมกำมอเดยว” ทำใหหนงสอ

“สวดธรรม” น มความประณตงดงามและสอถงสภาวธรรมและ

ธรรมชาต

คณธรานช พงษพานช คณะญาตธรรมจากอาศรมมาตา

และสหธรรมกทกทาน ตลอดจนญาตมตร พนอง เพอน และแม

แตผทไดทราบขาวการจดพมพหนงสอน กไดรวมสนบสนนและ

เกอกลดานทนทรพยดวยจตทเปนกศลยง

หากขาดทานทกลาวนามและมไดกลาวนามไว ณ ทน ท

ชวยเกอกลแลว หนงสอ “สวดธรรม” นจะไมสามารถจดทำให

สำเรจไดเลย ในนามของผ เรมดำรจงขอกราบขอบพระคณ

ทกทานมา ณ โอกาสน และขอใหกศลเจตนาของทกทานจงเปน

เหตปจจยเกอหนนใหการประพฤตธรรม ปฏบตธรรมของทกทาน

มความเจรญกาวหนาและประกอบดวยสมมาทฏฐ อนเปน

ตนทางแหงการทำพระนพพานใหแจงดวยเทอญ

ดวยความซาบซงในพระคณ

10 11

กราบบชาพระสมมาสมพทธเจา

กราบพระธรรมนำเราพนสงสาร

กราบพระสงฆองคสบศาสนแตพทธกาล

กราบอาจารยผสบธรรมและนำทาง

กราบมารดาบดาใหชวต

กราบผเลยงดเปนนตยไมเคยหาง

กราบผอปการะในทกทาง

กศลสรางอทศใหไดนพพาน

ดวยความรสกอนโมทนาอยางยง

จากคณะผจดทำทกคน

สารบญ

๑. อนสสต

๑.๑ คำบชาพระรตนตรย

๑.๒ ปพพภาคนมการ

๑.๓ ไตรสรณคมน

๑.๔ สกขาบท ๕

๑.๕ สกขาบท ๘

๑.๖ คำทำวตรเชา

๑.๗ คำทำวตรเยน

๑๘

๒๐

๒๑

๒๒

๒๓

๒๕

๓๘

12 13

๒. หลกธรรม ๓. หลกกรรม

๒.๑ อทปปจจยตา

๒.๒ ปฏจจสมปบาท

๒.๓ ปฏจจสมปบาทนโรธวาร

๒.๔ ธรรมนยาม

๒.๕ หลกแหงธรรมทงปวง

๒.๖ กจในอรยสจ

๒.๗ ทกขอรยสจ

๒.๘ ทกขสมทยอรยสจ

๒.๙ ทกขนโรธอรยสจ

๒.๑๐ ทกขนโรธคามนปฏปทา

๓.๑ เรามกรรมเปนของตน

๓.๒ โทษของศลวบต

๓.๓ อานสงสของศลสมบต

๓.๔ ดหรอชวอยทกรรม

๓.๕ อดมมงคล

๕๘

๕๙

๖๑

๖๔

๖๘

๗๐

๗๓

๗๔

๗๕

๗๖

๘๐

๘๕

๙๑

๙๘

๑๐๒

๔. หลกปฏบตสมถะวปสสนา

๔.๑ กายคตาสต

๔.๒ อานาปานสต

๔.๓ อรยมรรคมองค ๘

๑๑๐

๑๕๑

๑๖๓

14 15

๕. บทธรรม ๖. ภาคผนวก

๕.๑ ภารสตตคาถา

๕.๒ โอวาทปาตโมกขคาถา

๕.๓ ปฐมพทธภาสตคาถา

๕.๔ ปจฉมพทโธวาทปาฐะ

๕.๕ บทพจารณาสงขาร

๕.๖ ความไมประมาท

๕.๗ ทางมองค ๘ ประเสรฐสด

๕.๘ ความประเสรฐของ

โสดาปตตผล

๕.๙ ภทเทกรตตคาถา

๖.๑ คำอาราธนา

๖.๒ คำถวายทาน

๖.๓ คำแผเมตตา

๖.๔ คำขอขมา

๖.๕ คำอทศสวนกศล

๖.๖ คำพจารณาปจจย ๔

๖.๗ ปกณณกะ

บรรณานกรม

ประวตอาจารยสภร

๑๗๖

๑๗๘

๑๘๐

๑๘๒

๑๘๓

๑๘๖

๑๘๘

๑๙๑

๑๙๒

๑๙๖

๒๐๐

๒๐๓

๒๐๕

๒๐๘

๒๑๒

๒๒๑

๒๓๐

๒๓๑

16 17

๑ อ น ส ส ต

18 19

๑.๑ คำบชาพระรตนตรย

อะระหง สมมาสมพทโธ ภะคะวา,

พระผมพระภาคเจา, เปน

พระอรหนต , ดบเพลงก เลส

เพลงทกขสนเชง, ตรสรชอบได

โดยพระองคเอง,

พทธง ภะคะวนตง อะภวาเทม, ขาพเจาอภวาท พระผมพระภาคเจา,

ผร ผตน ผเบกบาน,

(กราบ)

สวากขาโต ภะคะวะตา ธมโม, พระธรรมเปนธรรมทพระผม

พระภาคเจา ตรสไวดแลว,

ธมมง นะมสสาม, ขาพเจานมสการพระธรรม,

(กราบ)

สปะฏปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ,

พระสงฆ สาวกของพระผ ม

พระภาคเจา ปฏบตดแลว,

สงฆง นะมาม. ขาพเจานอบนอมพระสงฆ.

(กราบ)

20 21

๑.๒ ปพพภาคนมการ

(หนทะ มะยง พทธสสะ ภะคะวะโต ปพพะภาคะนะมะการง

กะโรมะ เส)

นะโม ตสสะ ภะคะวะโต, ข อ น อ บ น อ ม แ ด พ ร ะ ผ ม

พระภาคเจา พระองคนน,

อะระหะโต, ซงเปนผไกลจากกเลส,

สมมาสมพทธสสะ. ตรสรชอบไดโดยพระองคเอง.

(วา ๓ ครง)

๑.๓ ไตรสรณคมน

พทธง สะระณง คจฉาม, ขาพเจาขอถงพระพทธเจาเปน

สรณะ,

ธมมง สะระณง คจฉาม, ขาพเจาขอถงพระธรรมเปน

สรณะ,

สงฆง สะระณง คจฉาม, ข าพเจ าขอถ งพระสงฆ เปน

สรณะ,

ทตยมป พทธง สะระณง คจฉาม, แมครงทสอง ขาพเจาขอถง

พระพทธเจาเปนสรณะ,

ทตยมป ธมมง สะระณง คจฉาม, แมครงทสอง ขาพเจาขอถง

พระธรรมเปนสรณะ,

ทตยมป สงฆง สะระณง คจฉาม, แมครงทสอง ขาพเจาขอถง

พระสงฆเปนสรณะ,

ตะตยมป พทธง สะระณง คจฉาม, แมครงทสาม ขาพเจาขอถง

พระพทธเจาเปนสรณะ,

ตะตยมป ธมมง สะระณง คจฉาม, แมครงทสาม ขาพเจาขอถง

พระธรรมเปนสรณะ,

ตะตยมป สงฆง สะระณง คจฉาม. แมครงทสาม ขาพเจาขอถง

พระสงฆเปนสรณะ.

22 23

๑.๔ สกขาบท ๕

ปาณาตปาตา เวระมะณ สกขาปะทง สะมาทยาม,

ขาพเจาขอสมาทานสกขาบท

คอ งดเวนจากการฆาสตว,

อะทนนาทานา เวระมะณ สกขาปะทง สะมาทยาม,

ขาพเจาขอสมาทานสกขาบท

คอ งดเวนจากการลกทรพย,

กาเมสมจฉาจารา เวระมะณ สกขาปะทง สะมาทยาม,

ขาพเจาขอสมาทานสกขาบท

คอ งดเวนจากการประพฤต

ผดในกาม,

มสาวาทา เวระมะณ สกขาปะทง สะมาทยาม,

ขาพเจาขอสมาทานสกขาบท

คอ งดเวนจากการพดเทจ,

สราเมระยะมชชะปะมาทฏฐานา เวระมะณ สกขาปะทง

สะมาทยาม. ขาพเจาขอสมาทานสกขาบท

คอ งดเวนจากการดมสราและ

เมรย อนเปนทต งแหงความ

ประมาท.

อมาน ปญจะ สกขาปะทาน สะมาทยาม. (วา ๓ ครง)

๑.๕ สกขาบท ๘

ปาณาตปาตา เวระมะณ สกขาปะทง สะมาทยาม,

ขาพเจาขอสมาทานสกขาบท

คอ งดเวนจากการฆาสตว,

อะทนนาทานา เวระมะณ สกขาปะทง สะมาทยาม,

ขาพเจาขอสมาทานสกขาบท

คอ งดเวนจากการลกทรพย,

อะพรหมะจะรยา เวระมะณ สกขาปะทง สะมาทยาม,

ขาพเจาขอสมาทานสกขาบท

คอ งดเวนจากการเสพเมถน,

มสาวาทา เวระมะณ สกขาปะทง สะมาทยาม,

ขาพเจาขอสมาทานสกขาบท

คอ งดเวนจากการพดเทจ,

สราเมระยะมชชะปะมาทฏฐานา เวระมะณ สกขาปะทง

สะมาทยาม, ขาพเจาขอสมาทานสกขาบท

คอ งดเวนจากการดมสราและ

เมรย อนเปนทต งแหงความ

ประมาท,

24 25

วกาละโภชนา เวระมะณ สกขาปะทง สะมาทยาม,

ขาพเจาขอสมาทานสกขาบท

คอ งดเวนจากบรโภคอาหาร

ในเวลาวกาล,

นจจะคตะวาทตะ วสกะทสสะนะ มาลาคนธะวเลปะนะ

ธาระณะมณฑะนะวภสะนฏฐานา, เวระมะณ สกขาปะทง

สะมาทยาม, ขาพเจาขอสมาทานสกขาบท

คอ งดเวนจากการฟอนรำ

ขบรอง ประโคมดนตร ดการ

ละเลนตางๆ อนเปนขาศกตอ

กศล, และงดเวนจากการทด

ทรงดอกไม ลบไลดวยของหอม

และตกแตงรางกายดวยเครอง

ยอมทา,

อจจาสะยะนะมะหาสะยะนา เวระมะณ สกขาปะทง สะมาทยาม.

ขาพเจาขอสมาทานสกขาบท

คอ งดเวนจากการนงนอนบน

อ า ส น ะ อ น ส ง แ ล ะ อ า ส น ะ

อนวจตร.

อมาน อฏฐะ สกขาปะทาน สะมาทยาม.

(วา ๓ ครง)

๑.๖ คำทำวตรเชา พทธาภถต

(หนทะ มะยง พทธาภถตง กะโรมะ เส)

โย โส ตะถาคะโต, พระตถาคตเจานน พระองคใด,

อะระหง, เปนผไกลจากกเลส,

สมมาสมพทโธ, เปนผตรสรชอบไดโดยพระองค

เอง,

วชชาจะระณะสมปนโน, เปนผถงพรอมดวยวชชาและ

จรณะ,

สคะโต, เปนผไปแลวดวยด,

โลกะวท, เปนผรโลกอยางแจมแจง,

อะนตตะโร ปรสะทมมะสาระถ, เปนผสามารถฝกบรษทสมควร

ฝกได อยางไมมใครยงกวา,

สตถา เทวะมะนสสานง, เปนครผสอน ของเทวดาและ

มนษยทงหลาย,

พทโธ, เปนผร ผตน ผ เบกบานดวย

ธรรม,

ภะคะวา, เปนผมความจำเรญ จำแนก

ธรรมสงสอนสตว,

26 27

โย อมง โลกง สะเทวะกง สะมาระกง สะพรหมะกง,

สสสะมะณะพราหมะณง ปะชง สะเทวะมะนสสง สะยง

อะภญญา สจฉกตวา ปะเวเทส, พระผมพระภาคเจาพระองคใด,

ไดทรงทำความดบทกขใหแจง

ดวยพระปญญาอนยงเองแลว,

ทรงสอนโลกน, พรอมทงเทวดา

มาร พรหม, และหมสตว พรอม

ทงสมณพราหมณ, พรอมทง

เทวดาและมนษยใหรตาม,

โย ธมมง เทเสส, พระผมพระภาคเจาพระองคใด

ทรงแสดงธรรมแลว,

อาทกลยาณง, ไพเราะในเบองตน,

มชเฌกลยาณง, ไพเราะในทามกลาง,

ปะรโยสานะกลยาณง, ไพเราะในทสด,

สาตถง สะพยญชะนง เกวะละปะรปณณง ปะรสทธง

พรหมะจะรยง ปะกาเสส, ทรงประกาศพรหมจรรย คอ

แ บ บ แ ห ง ก า ร ป ฏ บ ต อ น

ประเสรฐ, บรสทธ บรบรณ

สนเชง, พรอมทงอรรถะ พรอม

ทงพยญชนะ,

ตะมะหง ภะคะวนตง อะภปชะยาม,

ขาพเจาบชาอยางยง เฉพาะ

พระผมพระภาคเจาพระองค

นน,

ตะมะหง ภะคะวนตง สระสา นะมาม. ขาพเจานอบนอมพระผ

มพระภาคเจาพระองคนน ดวย

เศยรเกลา.

(กราบระลกพระพทธคณ)

28 29

ธมมาภถต

(หนทะ มะยง ธมมาภถตง กะโรมะ เส)

โย โส สวากขาโต ภะคะวะตา ธมโม,

พระธรรมนนใด, เปนสงท

พระผมพระภาคเจา ไดตรสไว

ดแลว,

สนทฏฐโก, เปนส งท ผ ศกษาและปฏบต

พงเหนไดดวยตนเอง,

อะกาลโก, เปนสงทปฏบตได และใหผลได

ไมจำกดกาล,

เอหปสสโก, เปนสงทควรกลาวกบผอนวา

ทานจงมาดเถด,

โอปะนะยโก, เปนสงทควรนอมเขามาใสตว,

ปจจตตง เวทตพโพ วญญห, เปนสงทผรกรไดเฉพาะตน,

ตะมะหง ธมมง อะภปชะยาม, ขาพเจาบชาอยางยง เฉพาะ

พระธรรมนน,

ตะมะหง ธมมง สระสา นะมาม. ขาพเจานอบนอมพระธรรมนน

ดวยเศยรเกลา.

(กราบระลกพระธรรมคณ)

สงฆาภถต

(หนทะ มะยง สงฆาภถตง กะโรมะ เส)

โย โส สปะฏปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ,

สงฆสาวกของพระผมพระภาคเจา

นนหมใด ปฏบตดแลว,

อชปะฏปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ,

สงฆสาวกของพระผมพระภาคเจา

หมใด ปฏบตตรงแลว,

ญายะปะฏปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ,

สงฆสาวกของพระผมพระภาคเจา

หมใด ปฏบตเพอรธรรมเปน

เครองออกจากทกขแลว,

สามจปะฏปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ,

สงฆสาวกของพระผมพระภาคเจา

หมใด ปฏบตสมควรแลว,

ยะททง, ไดแกบคคลเหลานคอ,

30 31

จตตาร ปรสะยคาน อฏฐะ ปรสะปคคะลา,

คแหงบรษสค , นบเรยงตวบรษ

ไดแปดบรษ,

เอสะ ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ, นนแหละ สงฆสาวกของพระผม

พระภาคเจา,

อาหเนยโย, เ ป น ส ง ฆ ค ว ร แ ก ส ก ก า ร ะ

ทเขานำมาบชา,

ปาหเนยโย, เปนสงฆควรแกสกการะท เขา

จดไวตอนรบ,

ทกขเณยโย, เปนผควรรบทกษณาทาน,

อญชะลกะระณโย, เ ป น ผ ท บ ค ค ล ท ว ไ ป ค ว ร ท ำ

อญชล,

อะนตตะรง ปญญกเขตตง โลกสสะ,

เปนเนอนาบญของโลก ไมม

นาบญอนยงกวา,

ตะมะหง สงฆง อะภปชะยาม, ขาพเจาบชาอยางยง เฉพาะ

พระสงฆหมนน,

ตะมะหง สงฆง สระสา นะมาม. ขาพเจานอบนอมพระสงฆหมนน

ดวยเศยรเกลา.

(กราบระลกพระสงฆคณ)

รตนตตยปปณามคาถา

(หนทะ มะยง ระตะนตตะยปปะณามะคาถาโย เจวะ

สงเวคะปะรกตตะนะปาฐญจะ ภะณามะ เส)

พทโธ สสทโธ กะรณามะหณณะโว, พระพทธเจาทรงเปนผบรสทธ

มพระกรณาดจหวงมหรรณพ,

โยจจนตะสทธพพะระญาณะโลจะโน, พระองคใด มตาคอญาณอน

ประเสรฐหมดจดถงทสด,

โลกสสะ ปาปปะกเลสะฆาตะโก, เปนผฆาเสยซงบาป และอปกเลส

ของโลก,

วนทาม พทธง อะหะมาทะเรนะ ตง, ขาพเจาไหวพระพทธเจาพระองค

นน โดยใจเคารพเออเฟอ,

ธมโม ปะทโป วยะ ตสสะ สตถโน, พระธรรมของพระศาสดา สวาง

รงเรองเปรยบดวงประทป,

โย มคคะปากามะตะเภทะภนนะโก, จำแนกประเภท คอ มรรค ผล

นพพาน สวนใด,

โลกตะโร โย จะ ตะทตถะทปะโน, ซงเปนตวโลกตระ และสวนใดท

ชแนวแหงโลกตระนน,

วนทาม ธมมง อะหะมาทะเรนะ ตง, ขาพเจาไหวพระธรรมนน โดย

ใจเคารพเออเฟอ,

32 33

สงโฆ สเขตตาภยะตเขตตะสญญโต,

พระสงฆเปนนาบญอนยงใหญ

กวานาบญอนดทงหลาย,

โย ทฏฐะสนโต สคะตานโพธะโก, เปนผเหนพระนพพาน ตรสรตาม

พระสคต หมใด,

โลลปปะหโน อะรโย สเมธะโส, เปนผละกเลสเครองโลเล เปน

พระอรยเจา มปญญาด,

วนทาม สงฆง อะหะมาทะเรนะ ตง,

ข าพ เจ า ไหว พระสงฆ หม น น

โดยใจเคารพเออเฟอ,

อจเจวะเมกนตะภปชะเนยยะกง, วตถตตะยง วนทะยะตา-

ภสงขะตง, ปญญง มะยา ยง มะมะ สพพปททะวา, มา โหนต

เว ตสสะ ปะภาวะสทธยา, บญใด ทขาพเจาผไหวอยซงวตถ

สาม, คอพระรตนตรย อนควร

บชายงโดยสวนเดยว, ไดกระทำ

แลวเปนอยางยง เชนนน ,

ขออปททวะทงปวงจงอยามแก

ขาพเจาเลย, ดวยอำนาจความ

สำเรจ อนเกดจากบญนน,

สงเวคปรกตตนปาฐะ

อธะ ตะถาคะโต โลเก อปปนโน, พระตถาคต เจ า เ ก ด ข น แล ว

ในโลกน,

อะระหง สมมาสมพทโธ, เปนผไกลจากกเลส, ตรสรชอบได

โดยพระองคเอง,

ธมโม จะ เทสโต นยยานโก, และพระธรรมททรงแสดง เปน

ธรรมเครองออกจากทกข,

อปะสะมโก ปะรนพพานโก, เปนเครองสงบกเลส เปนไปเพอ

ปรนพพาน,

สมโพธะคาม สคะตปปะเวทโต, เปนไปเพอความรพรอม เปน

ธรรมทพระสคตประกาศ,

มะยนตง ธมมง สตวา เอวง ชานามะ,

พวกเราเมอไดฟงธรรมนนแลว

จงไดรอยางนวา,

ชาตป ทกขา, แมความเกดกเปนทกข,

ชะราป ทกขา, แมความแกกเปนทกข,

มะระณมป ทกขง, แมความตายกเปนทกข,

โสกะปะรเทวะทกขะโทมะนสสปายาสาป ทกขา,

แมความโศก ความรำไรรำพน,

ความไมสบายกาย ความไมสบาย

ใจ, ความคบแคนใจ กเปนทกข

34 35

อปปเยห สมปะโยโค ทกโข, ความประสบกบสงไมเปนทรก

ทพอใจ กเปนทกข,

ปเยห วปปะโยโค ทกโข, ความพลดพรากจากสงเปนทรก

ทพอใจ กเปนทกข,

ยมปจฉง นะ ละภะต ตมป ทกขง, มความปรารถนาสงใด ไมไดสง

นน นนกเปนทกข, สงขตเตนะ ปญจปาทานกขนธา ทกขา,

วาโดยยอ อปาทานขนธทง ๕

เปนตวทกข,

เสยยะถทง, ไดแกสงเหลาน คอ,

รปปาทานกขนโธ, ขนธ อนเปนทต งแหงความ

ยดมน คอรป,

เวทะนปาทานกขนโธ, ขนธ อนเปนทต งแหงความ

ยดมน คอเวทนา,

สญญปาทานกขนโธ, ขนธ อนเปนทต งแหงความ

ยดมน คอสญญา,

สงขารปาทานกขนโธ, ขนธ อนเปนทต งแหงความ

ยดมน คอสงขาร,

วญญาณปาทานกขนโธ, ขนธ อนเปนทต งแหงความ

ยดมน คอวญญาณ,

เยสง ปะรญญายะ, เพ อ ให ส าวกกำหนดรอบร

อปาทานขนธเหลานเอง,

ธะระมาโน โส ภะคะวา, จงพระผมพระภาคเจานน เมอ

ยงทรงพระชนมอย,

เอวง พะหลง สาวะเก วเนต, ยอมทรงแนะนำสาวกทงหลาย

เชนนเปนสวนมาก,

เอวงภาคา จะ ปะนสสะ ภะคะวะโต สาวะเกส อะนสาสะน

พะหลา ปะวตตะต, อนง คำสงสอนของพระผม

พระภาคเจานน, ยอมเปนไปใน

สาวกทงหลาย, สวนมาก,

มสวนคอการจำแนกอยางนวา,

รปง อะนจจง, รปไมเทยง,

เวทะนา อะนจจา, เวทนาไมเทยง,

สญญา อะนจจา, สญญาไมเทยง,

สงขารา อะนจจา, สงขารไมเทยง,

วญญาณง อะนจจง, วญญาณไมเทยง,

รปง อะนตตา, รปไมใชตวตน,

เวทะนา อะนตตา, เวทนาไมใชตวตน,

สญญา อะนตตา, สญญาไมใชตวตน,

สงขารา อะนตตา, สงขารไมใชตวตน,

วญญาณง อะนตตา, วญญาณไมใชตวตน,

36 37

สพเพ สงขารา อะนจจา, สงขารทงหลายทงปวง ไมเทยง,

สพเพ ธมมา อะนตตาต, ธรรมทงหลายทงปวง ไมใช

ตวตน ดงน,

เต (ตา*) มะยง โอตณณามหะ, พวกเราทงหลาย เปนผถก

ครอบงำแลว,

ชาตยา, โดยความเกด,

ชะรามะระเณนะ, โดยความแกและความตาย, โสเกห ปะรเทเวห ทกเขห โทมะนสเสห อปยาเสห,

โดยความโศก ความรำไรรำพน,

ความไมสบายกาย ความไม

สบายใจ ความคบแคนใจ

ทงหลาย,

ทกโขตณณา, เปนผถกความทกข หยงเอาแลว,

ทกขะปะเรตา, เปนผมความทกข เปนเบอง

หนาแลว, อปเปวะนามมสสะ เกวะลสสะ ทกขกขนธสสะ อนตะกรยา

ปญญาเยถาต, ทำไฉน การทำทสดแหงกอง

ทกขทงสนน จะพงปรากฏชด

แกเราได, *ผหญงสวดตามคำในวงเลบ

จระปะรนพพตมป ตง ภะคะวนตง สะระณง คะตา,

เราทงหลายผถงแลวซงพระผม

พระภาคเจา แมปรนพพาน

นานแลวพระองคนนเปนสรณะ,

ธมมญจะ สงฆญจะ, ถงพระธรรมดวย ถงพระสงฆ

ดวย,

ตสสะ ภะคะวะโต สาสะนง ยะถาพะลง มะนะสกะโรมะ

อะนปะฏปชชามะ, จกทำในใจอย ปฏบตตามอย,

ซ ง ค ำ ส ง ส อ น ข อ ง พ ร ะ ผ ม

พระภาคเจานนตามสตกำลง,

สา สา โน ปะฏปตต, ขอใหความปฏบตนนๆ ของเรา

ทงหลาย, อมสสะ เกวะลสสะ ทกขกขนธสสะ อนตะกรยายะ สงวตตะต.

จงเปนไปเพอการทำทสดแหง

กองทกขทงสนน เทอญ. (จบคำทำวตรเชา)

38 39

๑.๗ คำทำวตรเยน พทธานสสต

(หนทะ มะยง พทธานสสะตนะยง กะโรมะ เส)

ตง โข ปะนะ ภะคะวนตง เอวง กลยาโณ กตตสทโท อพภคคะโต,

กกตตศพทอนงามของพระผม

พระภาคเจานน, ไดฟงไปแลว

อยางนวา,

อตป โส ภะคะวา, เพราะเหตอยางนๆ พระผม

พระภาคเจานน,

อะระหง, เปนผไกลจากกเลส,

สมมาสมพทโธ, เปนผตรสรชอบไดโดยพระองค

เอง,

วชชาจะระณะสมปนโน, เปนผถงพรอมดวยวชชาและ

จรณะ,

สคะโต, เปนผไปแลวดวยด,

โลกะวท, เป นผ ร โ ลกอย า งแจ มแจ ง ,

อะนตตะโร ปรสะทมมะสาระถ, เปนผสามารถฝกบรษทสมควร

ฝกได อยางไมมใครยงกวา,

สตถา เทวะมะนสสานง, เปนครผสอนของเทวดาและ

มนษยทงหลาย,

พทโธ, เปนผร ผตน ผ เบกบานดวย

ธรรม,

ภะคะวาต. เปนผมความจำเรญ จำแนก

ธรรมสงสอนสตว ดงน.

40 41

พทธาภคต

(หนทะ มะยง พทธาภคตง กะโรมะ เส)

พทธวาระหนตะวะระตาทคณาภยตโต,

พระพทธเจาประกอบดวยคณ

มความประเสรฐแหงอรหนต-

คณ เปนตน,

สทธาภญาณะกะรณาห สะมาคะตตโต,

มพระองคอนประกอบดวย

พระญาณ และพระกรณาอน

บรสทธ,

โพเธส โย สชะนะตง กะมะลงวะ สโร,

พระองคใด ทรงกระทำชนทด

ใหเบกบาน ดจอาทตยทำบวให

บาน,

วนทามะหง ตะมะระณง สระสา ชเนนทง,

ขาพเจาไหวพระชนสห ผไมม

ก เลสพระองคนน ดวยเศยร

เกลา,

พทโธ โย สพพะปาณนง สะระณง เขมะมตตะมง,

พระพทธเจาพระองคใด เปน

สรณะอนเกษมสงสดของสตว

ทงหลาย,

ปะฐะมานสสะตฏฐานง วนทาม ตง สเรนะหง,

ข า พ เจ า ไ ห ว พ ร ะ พ ท ธ เจ า

พระองคนน ผทรงเปนทตงแหง

ความระลกองคทหนง ดวย

เศยรเกลา,

พทธสสาหสม ทาโส (ทาส*) วะ พทโธ เม สามกสสะโร,

ขาพเจาเปนทาสของพระพทธเจา

พระพทธเจาเปนนายมอสระ

เหนอขาพเจา,

พทโธ ทกขสสะ ฆาตา จะ วธาตา จะ หตสสะ เม,

พระพทธเจาเปนเครองกำจด

ทกข และทรงไวซงประโยชนแก

ขาพเจา,

พทธสสาหง นยยาเทม สะรรญชวตญจทง,

ขาพเจามอบกายถวายชวตนแด

พระพทธเจา,

42 43

วนทนโตหง (วนทนตหง*) จะรสสาม พทธสเสวะ สโพธตง,

ขาพเจาผไหวอยจกประพฤต

ตาม ซงความตรสรดของ

พระพทธเจา,

นตถ เม สะระณง อญญง พทโธ เม สะระณง วะรง,

ท พ ง อ น ข อ ง ข า พ เ จ า ไ ม ม

พ ร ะ พ ท ธ เ จ า เ ป น ท พ ง อ น

ประเสรฐของขาพเจา,

เอเตนะ สจจะวชเชนะ วฑเฒยยง สตถสาสะเน,

ดวยการกลาวคำสตยน ขาพเจา

พ ง เจรญในพระศาสนาของ

พระศาสดา,

พทธง เม วนทะมาเนนะ (วนทะมานายะ*) ยง ปญญง ปะสตง

อธะ, ขาพเจาผไหวอยซงพระพทธเจา

ไดขวนขวายบญใดในบดน,

สพเพป อนตะรายา เม มาเหสง ตสสะ เตชะสา,

อนตรายท งปวงอยาไดมแก

ขาพเจา ดวยเดชแหงบญนน,

*ผหญงสวดตามคำในวงเลบ

**กาเยนะ วาจายะ วะ เจตะสา วา,

ดวยกายกด ดวยวาจากด ดวย

ใจกด,

พทเธ กกมมง ปะกะตง มะยา ยง,

กรรมนาตเตยนอนใดทขาพเจา

กระทำแลวในพระพทธเจา,

พทโธ ปะฏคคณหะต อจจะยนตง,

ขอพระพทธเจาจงงดซงโทษ

ลวงเกนอนนน,

กาลนตะเร สงวะรตง วะ พทเธ. เ พ อ ก า ร ส ำ ร ว ม ร ะ ว ง ใ น

พระพทธเจาในกาลตอไป.

**หมอบกราบลง

44 45

ธมมานสสต

(หนทะ มะยง ธมมานสสะตนะยง กะโรมะ เส)

สวากขาโต ภะคะวะตา ธมโม, พระธรรม เป นส งท พ ระผ ม

พระภาคเจาไดตรสไวดแลว,

สนทฏฐโก, เปนส งท ผ ศกษาและปฏบต

พงเหนไดดวยตนเอง,

อะกาลโก, เปนสงทปฏบตไดและใหผลได

ไมจำกดกาล,

เอหปสสโก, เปนสงทควรกลาวกบผอนวา

ทานจงมาดเถด,

โอปะนะยโก, เปนสงทควรนอมเขามาใสตว,

ปจจตตง เวทตพโพ วญญหต. เปนส งท ผ ร ก ร ได เฉพาะตน

ดงน.

ธมมาภคต

(หนทะ มะยง ธมมาภคตง กะโรมะ เส)

สวากขาตะตาทคณะโยคะวะเสนะ เสยโย,

พระธรรมเปนสงทประเสรฐ

เพราะประกอบดวยคณ คอ

ความทพระผมพระภาคเจาตรส

ไวดแลว เปนตน,

โย มคคะปากะปะรยตตวโมกขะเภโท,

เ ป น ธ ร ร ม อ น จ ำ แ น ก เ ป น

มรรค ผล ปรยต และนพพาน,

ธมโม กโลกะปะตะนา ตะทะธารธาร,

เปนธรรมทรงไวซงผทรงธรรม

จากการตกไปสโลกทชว,

วนทามะหง ตะมะหะรง วะระธมมะเมตง,

ข าพ เจ า ไ ห ว พ ร ะ ธ ร รมอ น

ประเสรฐนน อนเปนเครองขจด

เสยซงความมด,

ธมโม โย สพพะปาณนง สะระณง เขมะมตตะมง,

พระธรรมใด เปนสรณะอน

เกษมสงสดของสตวทงหลาย,

46 47

ทตยานสสะตฏฐานง วนทาม ตง สเรนะหง,

ขาพเจาไหวพระธรรมนน อน

เปนทตงแหงความระลกองคท

สองดวยเศยรเกลา,

ธมมสสาหสม ทาโส (ทาส*) วะ ธมโม เม สามกสสะโร,

ขาพเจาเปนทาสของพระธรรม

พระธรรมเปนนายมอสระเหนอ

ขาพเจา,

ธมโม ทกขสสะ ฆาตา จะ วธาตา จะ หตสสะ เม,

พระธรรมเปนเครองกำจดทกข

และทรงไวซ งประโยชนแก

ขาพเจา,

ธมมสสาหง นยยาเทม สะรรญชวตญจทง,

ขาพเจามอบกายถวายชวตนแด

พระธรรม,

วนทนโตหง (วนทนตหง*) จะรสสาม ธมมสเสวะ สธมมะตง,

ขาพเจาผไหวอยจกประพฤต

ตาม ซงความเปนธรรมดของ

พระธรรม,

นตถ เม สะระณง อญญง ธมโม เม สะระณง วะรง,

ท พ ง อ น ข อ ง ข า พ เ จ า ไ ม ม

พระธรรมเปนทพงอนประเสรฐ

ของขาพเจา,

เอเตนะ สจจะวชเชนะ วฑเฒยยง สตถสาสะเน,

ดวยการกลาวคำสตยน ขาพเจา

พงเจรญในพระศาสนาของพระ

ศาสดา,

ธมมง เม วนทะมาเนนะ (วนทะมานายะ*) ยง ปญญง ปะสตง อธะ,

ขาพเจาผไหวอยซงพระธรรม

ไดขวนขวายบญใดในบดน,

สพเพป อนตะรายา เม มาเหสง ตสสะ เตชะสา,

อนตรายท งปวงอยาไดมแก

ขาพเจา ดวยเดชแหงบญนน,

**กาเยนะ วาจายะ วะ เจตะสา วา,

ดวยกายกด ดวยวาจากด

ดวยใจกด,

ธมเม กกมมง ปะกะตง มะยา ยง,

กรรมนาตเตยนอนใดทขาพเจา

กระทำแลวในพระธรรม,

48 49

สงฆานสสต

(หนทะ มะยง สงฆานสสะตนะยง กะโรมะ เส)

สปะฏปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ,

ส ง ฆ ส า ว ก ข อ ง พ ร ะ ผ ม

พระภาคเจาหม ใด ปฏบต

ดแลว,

อชปะฏปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ,

ส ง ฆ ส า ว ก ข อ ง พ ร ะ ผ ม

พระภาคเจาหม ใด ปฏบต

ตรงแลว,

ญายะปะฏปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ,

ส ง ฆ ส า ว ก ข อ ง พ ร ะ ผ ม

พระภาคเจาหมใด ปฏบตเพอร

ธรรมเปนเครองออกจากทกข

แลว,

สามจปะฏปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ,

ส ง ฆ ส า ว ก ข อ ง พ ร ะ ผ ม

พระภาคเจาหม ใด ปฏบต

สมควรแลว,

ยะททง, ไดแกบคคลเหลานคอ,

ธมโม ปะฏคคณหะต อจจะยนตง,

ขอพระธร รมจ ง งดซ ง โ ทษ

ลวงเกนอนนน,

กาลนตะเร สงวะรตง วะ ธมเม. เพอการสำรวมระวงในพระธรรม

ในกาลตอไป.

50 51

สงฆาภคต

(หนทะ มะยง สงฆาภคตง กะโรมะ เส)

สทธมมะโช สปะฏปตตคณาทยตโต,

พระสงฆทเกดโดยพระสทธรรม

ประกอบดวยคณ มความปฏบตด

เปนตน,

โยฏฐพพโธ อะรยะปคคะละสงฆะเสฏโฐ,

เปนหมแหงพระอรยบคคลอน

ประเสรฐแปดจำพวก,

สลาทธมมะปะวะราสะยะกายะจตโต,

มกายและจตอนอาศยธรรม

มศลเปนตนอนบวร,

วนทามะหง ตะมะรยานะคะณง สสทธง,

ขาพเจาไหวหมแหงพระอรยเจา

เหลานนผบรสทธดวยด,

สงโฆ โย สพพะปาณนง สะระณง เขมะมตตะมง,

พ ร ะ ส ง ฆ ห ม ใ ด เ ป น ส ร ณ ะ

อนเกษมสงสดของสตวทงหลาย,

จตตาร ปรสะยคาน อฏฐะ ปรสะปคคะลา,

คแหงบรษสค นบเรยงตวบรษ

ไดแปดบรษ,

เอสะ ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ, น น แ ห ล ะ ส ง ฆ ส า ว ก ข อ ง

พระผมพระภาคเจา,

อาหเนยโย, เปนสงฆควรแกสกการะทเขา

นำมาบชา,

ปาหเนยโย, เปนสงฆควรแกสกการะทเขา

จดไวตอนรบ,

ทกขเณยโย, เปนผควรรบทกษณาทาน,

อญชะลกะระณโย, เปนผ ท บ คคลท ว ไปควรทำ

อญชล,

อะนตตะรง ปญญกเขตตง โลกสสาต.

เปนเนอนาบญของโลก ไมม

นาบญอนยงกวา ดงน.

52 53

ตะตยานสสะตฏฐานง วนทาม ตง สเรนะหง,

ขาพเจาไหวพระสงฆหมนน

ผเปนทตงแหงความระลกองคท

สามดวยเศยรเกลา,

สงฆสสาหสม ทาโส (ทาส*) วะ สงโฆ เม สามกสสะโร,

ขาพเจาเปนทาสของพระสงฆ

พระสงฆเปนนายมอสระเหนอ

ขาพเจา,

สงโฆ ทกขสสะ ฆาตา จะ วธาตา จะ หตสสะ เม,

พระสงฆเปนเครองกำจดทกข

และทรงไวซ งประโยชนแก

ขาพเจา,

สงฆสสาหง นยยาเทม สะรรญชวตญจทง,

ขาพเจามอบกายถวายชวตนแด

พระสงฆ,

วนทนโตหง (วนทนตหง*) จะรสสาม สงฆสโสปะฏปนนะตง,

ขาพเจาผไหวอยจกประพฤต

ตาม ซงความเปนผปฏบตดของ

พระสงฆ,

นตถ เม สะระณง อญญง สงโฆ เม สะระณง วะรง,

ท พ ง อ น ข อ ง ข า พ เ จ า ไ ม ม

พระสงฆเปนทพงอนประเสรฐ

ของขาพเจา,

เอเตนะ สจจะวชเชนะ วฑเฒยยง สตถสาสะเน,

ดวยการกลาวคำสตยน ขาพเจา

พ ง เจรญในพระศาสนาของ

พระศาสดา,

สงฆง เม วนทะมาเนนะ (วนทะมานายะ*) ยง ปญญง ปะสตง

อธะ, ขาพเจาผ ไหวอยซ งพระสงฆ

ไดขวนขวายบญใดในบดน,

สพเพป อนตะรายา เม มาเหสง ตสสะ เตชะสา,

อนตรายท งปวงอยาไดมแก

ขาพเจา ดวยเดชแหงบญนน,

**กาเยนะ วาจายะ วะ เจตะสา วา,

ดวยกายกด ดวยวาจากด

ดวยใจกด,

สงเฆ กกมมง ปะกะตง มะยา ยง, กรรมนาตเตยนอนใดทขาพเจา

กระทำแลวในพระสงฆ,

54 55

สงโฆ ปะฏคคณหะต อจจะยนตง,

ข อ พ ร ะ ส ง ฆ จ ง ง ด ซ ง โ ท ษ

ลวงเกนอนนน,

กาลนตะเร สงวะรตง วะ สงเฆ. เพอการสำรวมระวงในพระสงฆ

ในกาลตอไป.

56 57

หลกธรรม

๒

58 59

๒.๒ ปฏจจสมปบาทสมทยวาร

อวชชาปจจยา สงขารา, สงขารปจจยา วญญาณ,

วญญาณปจจยา นามรป, นามรปปจจยา สฬายตน, สฬายตน-

ปจจยา ผสโส, ผสสปจจยา เวทนา, เวทนาปจจยา ตณหา,

ตณหาปจจยา อปาทาน, อปาทานปจจยา ภโว, ภวปจจยา

ชาต, ชาตปจจยา ชรามรณ โสกปรเทวทกขโทมนสสปายาสา

สมภวนต, เอวเมตสส เกวลสส ทกขกขนธสส สมทโย โหต.

(ส.น. ๑๖/๑ ปฏจจสมปบาทสตร)

อะวชชาปจจะยา สงขารา, เพราะอวชชาเปนปจจย สงขาร

จงม,

สงขาระปจจะยา วญญาณง, เพราะสงขารเปนปจจย วญญาณ

จงม,

วญญาณะปจจะยา นามะรปง, เพราะวญญาณเปนปจจย นามรป

จงม,

นามะรปะปจจะยา สะฬายะตะนง,

เ พ ร า ะ น า ม ร ป เ ป น ป จ จ ย

สฬายตนะจงม,

สะฬายะตะนะปจจะยา ผสโส, เพราะสฬายตนะเปนปจจย ผสสะ

จงม,

๒.๑ อทปปจจยตา

อมสม สต อท โหต, อมสสปปาทา อท อปปชชต,

อมสม อสต อท น โหต, อมสส นโรธา อท นรชฌต.

(ส.น. ๑๖/๒๑ ทสพลสตร)

อมสมง สะต อทง โหต, เมอสงนม สงนจงม,

อมสสปปาทา อทง อปปชชะต, เพราะความเกดขนของสงน

สงนจงเกดขน,

อมสมง อะสะต อทง นะ โหต, เมอสงนไมม สงนจงไมม,

อมสสะ นโรธา อทง นรชฌะต. เพราะความดบไปของสงน สงน

จงดบไป.

60 61

ผสสะปจจะยา เวทะนา, เพราะผสสะเปนปจจย เวทนา

จงม,

เวทะนาปจจะยา ตณหา, เพราะเวทนาเปนปจจย ตณหา

จงม,

ตณหาปจจะยา อปาทานง, เ พ ร า ะ ต ณ ห า เ ป น ป จ จ ย

อปาทานจงม,

อปาทานะปจจะยา ภะโว, เพราะอ ปาทาน เป นป จจ ย

ภพจงม,

ภะวะปจจะยา ชาต, เพราะภพเปนปจจย ชาตจงม,

ชาตปจจะยา ชะรามะระณง โสกะปรเทวะทกขะโทมะนสส-

ปายาสา สมภะวนต, เพราะชาตเปนปจจย ชรามรณะ

โสกะ ปรเทวะ ทกข โทมนส

และอปายาสะ จงม,

เอวะเมตสสะ เกวะลสสะ ทกขกขนธสสะ สะมทะโย โหต.

ความ เก ดข นแห งกองท กข

ทงมวลน ยอมมดวยประการ

ฉะน.

๒.๓ ปฏจจสมปบาทนโรธวาร

อวชชาย เตวว อเสสวราคนโรธา สงขารนโรโธ,

สงขารนโรธา วญญาณนโรโธ, วญญาณนโรธา นามรปนโรโธ,

นามรปนโรธา สฬายตนนโรโธ, สฬายตนนโรธา ผสสนโรโธ,

ผสสนโรธา เวทนานโรโธ, เวทนานโรธา ตณหานโรโธ,

ตณหานโรธา อปาทานนโรโธ, อปาทานนโรธา ภวนโรโธ,

ภวนโรธา ชาตนโรโธ, ชาตนโรธา ชรามรณ โสกปรเทวทกข-

โทมนสสปายาสา นรชฌนต , เอวเมตสส เกวลสส

ทกขกขนธสส นโรโธ โหต.

(ส.น. ๑๖/๑ ปฏจจสมปบาทสตร)

อะวชชายะ ตเววะ อะเสสะวราคะนโรธา สงขาระนโรโธ,

เพราะความดบไมเหลอแหง

อวชชานนแหละดวยวราคะ

ความดบสงขารจงม,

สงขาระนโรธา วญญาณะนโรโธ, เพราะความดบสงขาร ความดบ

วญญาณจงม,

วญญาณะนโรธา นามะรปะนโรโธ, เ พ ร า ะ ค ว า ม ด บ ว ญ ญ า ณ

ความดบนามรปจงม,

62 63

นามะรปะนโรธา สะฬายะตะนะนโรโธ,

เพราะความดบนามรป ความ

ดบสฬายตนะจงม,

สะฬายะตะนะนโรธา ผสสะนโรโธ,

เพราะความดบสฬายตนะ

ความดบผสสะจงม,

ผสสะนโรธา เวทะนานโรโธ, เพราะความดบผสสะ ความดบ

เวทนาจงม,

เวทะนานโรธา ตณหานโรโธ, เพราะความดบเวทนา ความดบ

ตณหาจงม,

ตณหานโรธา อปาทานะนโรโธ, เพราะความดบตณหา ความดบ

อปาทานจงม,

อปาทานะนโรธา ภะวะนโรโธ, เพราะความดบอปาทาน ความ

ดบภพจงม,

ภะวะนโรธา ชาตนโรโธ, เพราะความดบภพ ความดบ

ชาตจงม,

ชาตนโรธา ชะรามะระณง โสกะปะรเทวะทกขะโทมะนสส-

ปายาสา นรชฌนต, เพราะความดบชาต ชรามรณะ

โสกะ ปรเทวะ ทกข โทมนส

และอปายาสะ จงดบ,

เอวะเมตสสะ เกวะลสสะ ทกขกขนธสสะ นโรโธ โหต.

ความดบแหงกองทกขทงมวลน

ยอมมดวยประการฉะน.

64 65

อปปาทา วา ภกขะเว ตะถาคะตานง อะนปปาทา วา ตะถาคะตานง,

ดกอนภกษทงหลาย เพราะ

ค ว า ม เ ก ด ข น ข อ ง ต ถ า ค ต

ทงหลายกตาม หรอเพราะ

ความไมเกดขนของพระตถาคต

ทงหลายกตาม,

ฐตาวะ สา ธาต, ธาตนนเปนสงทดำรงอยแลว

ทเดยว,

ธมมฏฐตะตา, เปนความตงอยตามธรรม,

ธมมะนยามะตา, เปนกฎเกณฑแหงธรรม,

“สพเพ สงขารา อะนจจา”ต, คอ สงขารทงหลายทงปวง

ไมเทยง,

ตง ตะถาคะโต อะภสมพชฌะต อะภสะเมต,

ตถาคตยอมตรสร ยอมบรรล

ธาตนน,

อะภสมพชฌตวา อะภสะเมตวา, ครนตรสรแลว บรรลแลว,

อาจกขะต เทเสต, ยอมบอก ยอมแสดง,

ปญญาเปต ปฏฐะเปต, ยอมบญญต ยอมตงขนไว,

ววะระต วภะชะต, ยอมเปดเผย ยอมจำแนก,

อตตานกะโรต, ยอมทำใหงาย,

“สพเพ สงขารา อะนจจา”ต, วา “สงขารทงหลายทงปวง

ไมเทยง”,

๒.๔ ธรรมนยาม อปปาทา วา ภกขเว ตถาคตาน อนปปาทา วา

ตถาคตาน, ตาว สา ธาต ธมมฏตตา ธมมนยามตา “สพเพ

สงขารา อนจจา”ต, ต ตถาคโต อภสมพชฌต อภสเมต,

อภสมพชฌตวา อภสเมตวา อาจกขต เทเสต ปญญาเปต

ปฏเปต ววรต วภชต อตตานกโรต “สพเพ สงขารา อนจจา”ต.

อปปาทา วา ภกขเว ตถาคตาน อนปปาทา วา

ตถาคตาน, ตาว สา ธาต ธมมฏตตา ธมมนยามตา “สพเพ

สงขารา ทกขา”ต , ต ตถาคโต อภสมพชฌต อภสเมต ,

อภสมพชฌตวา อภสเมตวา อาจกขต เทเสต ปญญาเปต

ปฏเปตววรต วภชต อตตานกโรต “สพเพ สงขารา ทกขา”ต.

อปปาทา วา ภกขเว ตถาคตาน อนปปาทา วา

ตถาคตาน, ตาว สา ธาต ธมมฏตตา ธมมนยามตา “สพเพ

ธมมา อนตตา”ต , ต ตถาคโต อภสมพชฌต อภสเมต ,

อภสมพชฌตวา อภสเมตวา อาจกขต เทเสต ปญญาเปต

ปฏเปต ววรต วภชต อตตานกโรต “สพเพ ธมมา อนตตา”ต.

(อ.ตก. ๒๐/๑๓๗ อปปาทาสตร)

66 67

อปปาทา วา ภกขะเว ตะถาคะตานง อะนปปาทา วา ตะถาคะตานง,

ดกอนภกษทงหลาย เพราะ

ความเกดขนของพระตถาคต

ทงหลายกตาม หรอเพราะ

ความไมเกดขนของพระตถาคต

ทงหลายกตาม,

ฐตาวะ สา ธาต, ธาตนนเปนสงทดำรงอยแลว

ทเดยว,

ธมมฏฐตะตา, เปนความตงอยตามธรรม,

ธมมะนยามะตา, เปนกฎเกณฑแหงธรรม ,

“สพเพ ธมมา อะนตตา”ต, คอ “ธรรมทงหลายทงปวงเปน

อนตตา”,

ตง ตะถาคะโต อะภสมพชฌะต อะภสะเมต,

ตถาคตยอมตรสร ยอมบรรล

ธาตนน,

อะภสมพชฌตวา อะภสะเมตวา, ครนตรสรแลว บรรลแลว,

อาจกขะต เทเสต, ยอมบอก ยอมแสดง,

ปญญาเปต ปฏฐะเปต, ยอมบญญต ยอมตงขนไว,

ววะระต วภะชะต, ยอมเปดเผย ยอมจำแนก,

อตตานกะโรต, ยอมทำใหงาย,

“สพเพ ธมมา อะนตตา”ต. วา “ธรรมทงหลายทงปวงเปน

อนตตา”.

อปปาทา วา ภกขะเว ตะถาคะตานง อะนปปาทา วา ตะถาคะตานง,

ดกอนภกษทงหลาย เพราะ

ความเกดขนของพระตถาคต

ทงหลายกตาม หรอเพราะ

ความไมเกดขนของพระตถาคต

ทงหลายกตาม,

ฐตาวะ สา ธาต, ธาตนนเปนสงทดำรงอยแลว

ทเดยว,

ธมมฏฐตะตา, เปนความตงอยตามธรรม,

ธมมะนยามะตา, เปนกฎเกณฑแหงธรรม,

“สพเพ สงขารา ทกขา”ต, คอ “สงขารทงหลายทงปวงเปน

ทกข”,

ตง ตะถาคะโต อะภสมพชฌะต อะภสะเมต,

ตถาคตยอมตรสร ยอมบรรล

ธาตนน,

อะภสมพชฌตวา อะภสะเมตวา, ครนตรสรแลว บรรลแลว,

อาจกขะต เทเสต, ยอมบอก ยอมแสดง,

ปญญาเปต ปฏฐะเปต, ยอมบญญต ยอมตงขนไว,

ววะระต วภะชะต, ยอมเปดเผย ยอมจำแนก,

อตตานกะโรต, ยอมทำใหงาย,

“สพเพ สงขารา ทกขา”ต, วา “สงขารทงหลายทงปวงเปน

ทกข”,

68 69

๒.๕ หลกแหงธรรมทงปวง

ฉนทมลกา สพเพ ธมมา, มนสการสมภวา สพเพ

ธมมา, ผสสสมทยา สพเพ ธมมา, เวทนาสโมสรณา สพเพ

ธมมา, สมาธปมขา สพเพ ธมมา, สตาธปเตยยา สพเพ ธมมา,

ปญญตตรา สพเพ ธมมา, วมตตสารา สพเพ ธมมา,

อมโตคธา สพเพ ธมมา, นพพานปรโยสานา สพเพ ธมมา.

(อ.ทสก. ๒๔/๕๘ มลกสตร)

ฉนทะมละกา สพเพ ธมมา, ธรรมทงหลายทงปวงมฉนทะ

เปนมล,

มะนะสการะสมภะวา สพเพ ธมมา,

ธ ร ร ม ท ง ห ล า ย ท ง ป ว ง ม

มนสการเปนแดนเกด,

ผสสะสะมทะยา สพเพ ธมมา, ธรรมทงหลายทงปวงมผสสะ

เปนเหตเกด,

เวทะนาสะโมสะระณา สพเพ ธมมา,

ธรรมทงหลายทงปวงมเวทนา

เปนทประชม,

สะมาธปะมขา สพเพ ธมมา, ธรรมทงหลายทงปวงมสมาธ

เปนประมข,

สะตาธปะเตยยา สพเพ ธมมา, ธรรมทงหลายทงปวงมสตเปน

ใหญ,

ปญญตตะรา สพเพ ธมมา, ธรรมทงหลายทงปวงมปญญา

เปนยอด,

วมตตสารา สพเพ ธมมา, ธรรมทงหลายทงปวงมวมตต

เปนแกน,

อะมะโตคะธา สพเพ ธมมา, ธรรมทงหลายทงปวงมอมตะ

เปนทหยงลง,

นพพานะปะรโยสานา สพเพ ธมมา.

ธรรมทงหลายทงปวงมนพพาน

เปนทสด.

70 71

๒.๖ กจในอรยสจ จตตารมาน ภกขเว อรยสจจาน, กตมาน จตตาร, ทกข

อรยสจจ ทกขสมทโย อรยสจจ ทกขนโรโธ อรยสจจ

ทกขนโรธคามน ปฏปทา อรยสจจ, อมาน โข ภกขเว จตตาร

อรยสจจาน , อ เมส โข ภกขเว จตนน อรยสจจาน อตถ

อรยสจจ ปรญเญยย, อตถ อรยสจจ ปหาตพพ, อตถ อรยสจจ

สจฉกาตพพ, อตถ อรยสจจ ภาเวตพพ,

กตมญจ ภกขเว อรยสจจ ปรญเญยย, ทกข ภกขเว

อรยสจจ ปรญเญยย , ทกขสมทโย อรยสจจ ปหาตพพ ,

ทกขนโรโธ อรยสจจ สจฉกาตพพ, ทกขนโรธคามน ปฏปทา

อรยสจจ ภาเวตพพ.

(ส.ม. ๑๙/๑๐๙๙ ปรญเญยยสตร)

จตตารมาน ภกขะเว อะรยะสจจาน,

ดกอนภกษทงหลาย อรยสจ ๔

ประการเหลาน,

กะตะมาน จตตาร, ๔ ประการอะไรบาง,

ทกขง อะรยะสจจง, ไดแก อรยสจคอทกข,

ทกขะสะมทะโย อะรยะสจจง, อรยสจคอทกขสมทย,

ทกขะนโรโธ อะรยะสจจง, อรยสจคอทกขนโรธ,

ทกขะนโรธะคามน ปะฏปะทา อะรยะสจจง,

อร ยส จค อท กขน โรธคามน

ปฏปทา,

อมาน โข ภกขะเว จตตาร อะรยะสจจาน,

ดกอนภกษทงหลาย อรยสจ ๔

ประการเหลานแล,

อเมสง โข ภกขะเว จะตนนง อะรยะสจจานง,

ดกอนภกษทงหลาย บรรดา

อรยสจ ๔ ประการเหลานแล,

อตถ อะรยะสจจง ปะรญเญยยง, อรยสจทควรกำหนดรอบรกมอย,

อตถ อะรยะสจจง ปะหาตพพง, อรยสจทควรละกมอย,

อตถ อะรยะสจจง สจฉกาตพพง, อรยสจทควรกระทำใหแจงกมอย,

อตถ อะรยะสจจง ภาเวตพพง, อรยสจทควรทำใหเกดขนกมอย,

กะตะมญจะ ภกขะเว อะรยะสจจง ปะรญเญยยง,

ดกอนภกษทงหลาย กอรยสจท

ควรกำหนดรอบรเปนตน เปน

อยางไร,

72 73

ทกขง ภกขะเว อรยะสจจง ปรญเญยยง,

ดกอนภกษทงหลาย ทกขอรยสจ

ควรกำหนดรอบร,

ทกขะสะมทะโย อะรยะสจจง ปะหาตพพง,

ทกขสมทยอรยสจควรละ,

ทกขะนโรโธ อะรยะสจจง สจฉกาตพพง,

ทกขนโรธอรยสจควรกระทำ

ใหแจง,

ทกขะนโรธะคามน ปะฏปะทา อะรยะสจจง ภาเวตพพง.

ทกขนโรธคามนปฏปทาอรยสจ

ควรทำใหเกดขน.

๒.๗ ทกขอรยสจ อท โข ปน ภกขเว ทกข อรยสจจ, ชาตป ทกขา, ชราป ทกขา, พยาธป ทกโข, มรณมป ทกข , อปป เยห สมปโยโค ทกโข, ปเยห วปปโยโค ทกโข, ยมปจฉ น ลภต ตมป ทกข, สงขตเตน ปญจปาทานกขนธา ทกขา.

(ว.ม. ๔/๑๔ ธมมจกกปปวตตนสตร)

อทง โข ปะนะ ภกขะเว ทกขง อะรยะสจจง, ดกอนภกษทงหลาย ขอนแล เปนทกขอรยสจ, ชาตป ทกขา, แมความเกดกเปนทกข, ชะราป ทกขา, แมความแกกเปนทกข, พยาธป ทกโข, แมความเจบไขกเปนทกข, มะระณมป ทกขง, แมความตายกเปนทกข, อปปเยห สมปะโยโค ทกโข, ความประสบกบสงไมเปนทรก ทพอใจกเปนทกข, ปเยห วปปะโยโค ทกโข, ความพลดพรากจากส ง เปน ทรกทพอใจกเปนทกข, ยมปจฉง นะ ละภะต ตมป ทกขง, ความปรารถนาสงใด ไมไดสงนน นนกเปนทกข, สงขตเตนะ ปญจปาทานกขนธา ทกขา. วาโดยยอ อปาทานขนธ ๕ เปน ตวทกข.

74 75

๒.๘ ทกขสมทยอรยสจ

อท โข ปน ภกขเว ทกขนโรโธ อรยสจจ, ยาย ตณหา

โปโนพภวกา นนทราคสหคตา ตตรตตราภนนทน, เสยยถท,

กามตณหา ภวตณหา วภวตณหา.

(ว.ม. ๔/๑๔ ธมมจกกปปวตตนสตร)

อทง โข ปะนะ ภกขะเว ทกขะสมทะโย อะรยะสจจง,

ดกอนภกษทงหลาย ขอนแล

เปนทกขสมทยอรยสจ,

ยายง ตณหา, คอตณหา,

โปโนพภะวกา, อนทำใหเกดในภพใหมอก,

นนทราคะสะหะคะตา, อนประกอบกบความกำหนด

ดวยอำนาจความเพลน,

ตตระตตราภนนทน, อ น ม ป ก ต ย น ด อ ย า ง ย ง ใ น

อารมณนนๆ,

เสยยะถทง, ไดแก,

กามะตณหา, กามตณหา,

ภะวะตณหา, ภวตณหา,

วภะวะตณหา. วภวตณหา.

๒.๙ ทกขนโรธอรยสจ

อท โข ปน ภกขเว ทกขนโรโธ อรยสจจ, โย ตสสาเยว

ตณหาย อเสสวราคนโรโธ จาโค ปฏนสสคโค มตต อนาลโย.

(ว.ม. ๔/๑๔ ธมมจกกปปวตตนสตร)

อทง โข ปะนะ ภกขะเว ทกขะนโรโธ อะรยะสจจง,

ดกอนภกษทงหลาย ขอนแล

เปนทกขนโรธอรยสจ,

โย ตสสาเยวะ ตณหายะ อะเสสะวราคะนโรโธ,

คอความดบไมเหลอแหงตณหา

นนนนแหละดวยวราคะ,

จาโค, ความสละ,

ปะฏนสสคโค, ความสลดคน,

มตต, ความหลดพน,

อะนาละโย. ความไมอาลย.

76 77

๒.๑๐ ทกขนโรธคามนปฏปทา อท โข ปน ภกขเว ทกขนโรธคามน ปฏปทา อรยสจจ,

อยเมว อรโย อฏงคโก มคโค, เสยยถท , สมมาทฏ

สมมาสงกปโป, สมมาวาจา สมมากมมนโต สมมาอาชโว,

สมมาวายาโม สมมาสต สมมาสมาธ.

(ว.ม. ๔/๑๔ ธมมจกกปปวตตนสตร)

อทง โข ปะนะ ภกขะเว ทกขะนโรธะคามน ปะฏปะทา

อะรยะสจจง, ดกอนภกษทงหลาย ขอนแล

เปนทกขนโรธคามนปฏปทา

อรยสจ,

อะยะเมวะ อะรโย อฏฐงคโก มคโค,

คออรยมรรคอนประกอบดวย

องค ๘ นเทานน,

เสยยะถทง, ไดแก,

สมมาทฏฐ, ความเหนชอบ,

สมมาสงกปโป, ความดำรชอบ,

สมมาวาจา, วาจาชอบ,

สมมากมมนโต, การกระทำชอบ,

สมมาอาชโว, การเลยงชพชอบ,

สมมาวายาโม, ความเพยรชอบ,

สมมาสะต, ความระลกชอบ,

สมมาสะมาธ. ความตงมนชอบ.

78 79

๓ หลกกรรม

80 81

๓.๑ เรามกรรมเปนของตน

ปญจมาน ภกขเว านาน, อภณห ปจจเวกขตพพาน

อตถยา วา ปรเสน วา คหฏเน วา ปพพชเตน วา,

กตมาน ปญจ.

“ชราธมโมมห, ชร อนตโต”ต, อภณห ปจจเวกขตพพ

อตถยา วา ปรเสน วา คหฏเน วา ปพพชเตน วา,

“พยาธธมโมมห , พยาธ อนตโต”ต , อภณห

ปจจเวกขตพพ อตถยา วา ปรเสน วา คหฏเน วา

ปพพชเตน วา,

“มรณธมโมมห , มรณ อนตโต”ต , อภณห

ปจจเวกขตพพ อตถยา วา ปรเสน วา คหฏเน วา

ปพพชเตน วา,

“สพเพห เม ปเยห มนาเปห นานาภาโว

วนาภาโว”ต, อภณห ปจจเวกขตพพ อตถยา วา ปรเสน

วา คหฏเน วา ปพพชเตน วา,

“กมมสสโกมห, กมมทายาโท กมมโยน กมมพนธ

กมมปฏสรโณ, ย กมม กรสสาม กลยาณ วา ปาปก วา,

ตสส ทายาโท ภวสสาม”ต, อภณห ปจจเวกขตพพ อตถยา

วา ปรเสน วา คหฏเน วา ปพพชเตน วา.

(อ.ปญจก. ๒๒/๕๗ ฐานสตร)

ปญจมาน ภกขะเว ฐานาน, ดกอนภกษทงหลาย ฐานะ

๕ ประการเหลาน,

อะภณหง ปจจะเวกขตพพาน อตถยา วา ปร เสนะ วา

คะหฏเฐนะ วา ปพพะชเตนะ วา,

อนสตรกด บรษกด คฤหสถกด

บรรพชตกด ควรพจารณาเนองๆ,

กะตะมาน ปญจะ, ฐานะ ๕ ประการ อะไรบาง,

๑

ชะราธมโมมห, เรามความแกเปนธรรมดา,

ชะรง อะนะตโต, ไมลวงพนความแกไปได,

อต อะภณหง ปจจะเวกขตพพง อตถยา วา ปรเสนะ วา

คะหฏเฐนะ วา ปพพะชเตนะ วา,

ขอน อนสตรกด บรษกด

คฤหสถกด บรรพชตกด ควร

พจารณเนองๆ,

82 83

๒

พยาธธมโมมห, เรามความเจบไขเปนธรรมดา,

พยาธง อะนะตโต, ไมลวงพนความเจบไขไปได,

อต อะภณหง ปจจะเวกขตพพง อตถยา วา ปรเสนะ วา

คะหฏเฐนะ วา ปพพะชเตนะ วา,

ขอน อนสตรกด บรษกด

คฤหสถกด บรรพชตกด ควร

พจารณาเนองๆ,

๓

มะระณะธมโมมห, เรามความตายเปนธรรมดา,

มะระณง อะนะตโต, ไมลวงพนความตายไปได,

อต อะภณหง ปจจะเวกขตพพง อตถยา วา ปรเสนะ วา

คะหฏเฐนะ วา ปพพะชเตนะ วา,

ขอน อนสตรกด บรษกด

คฤหสถกด บรรพชตกด ควร

พจารณาเนองๆ,

๔

สพเพห เม ปเยห มะนาเปห นานาภาโว วนาภาโว,

ความพลดพราก ความแยกกน

จากสงทงปวง ทนารกนาชอบใจ

ยอมมแกเรา,

อต อะภณหง ปจจะเวกขตพพง อตถยา วา ปรเสนะ วา

คะหฏเฐนะ วา ปพพะชเตนะ วา,

ขอน อนสตรกด บรษกด

คฤหสถกด บรรพชตกด ควร

พจารณาเนองๆ,

๕

กมมสสะโกมห, เรามกรรมเปนของตน,

กมมะทายาโท, เปนทายาทแหงกรรม,

กมมะโยน, มกรรมเปนกำเนด,

กมมะพนธ, มกรรมเปนเผาพนธ,

กมมะปะฏสะระโณ, มกรรมเปนทพงอาศย,

84 85

ยง กมมง กะรสสาม กลยาณง วา ปาปะกง วา,

เราจกทำกรรมอนใดไว ดกตาม

ชวกตาม,

ตสสะ ทายาโท ภะวสสาม, กจกเปนทายาทของกรรมนน,

อต อะภณหง ปจจะเวกขตพพง อตถยา วา ปรเสนะ วา

คะหฏเฐนะ วา ปพพะชเตนะ วา.

ขอน อนสตรกด บรษกด

คฤหสถกด บรรพชตกด ควร

พจารณาเนองๆ.

๓.๒ โทษของศลวบต ปญจเม ภกขเว อาทนวา ทสสลสส สลวปตตยา,

กตเม ปญจ,

อธ ภกขเว ทสสโล สลวปนโน ปมาทาธกรณ มหต

โภคชาน นคจฉต, อย ภกขเว ปโม อาทนโว ทสสลสส

สลวปตตยา.

ปน จปร ภกขเว ทสสลสส สลวปนนสส ปาปโก

กตตสทโท อพภคคจฉต, อย ภกขเว ทตโย อาทนโว

ทสสลสส สลวปตตยา.

ปน จปร ภกขเว ทสสโล สลวปนโน ยญญเทว

ปรส อปสงกมต ยท ขตตยปรส ยท พราหมณปรส ยท

คหปตปรส ยท สมณปรส, อวสารโท อปสงกมต มงกภโต,

อย ภกขเว ตตโย อาทนโว ทสสลสส สลวปตตยา.

ปน จปร ภกขเว ทสสโล สลวปนโน สมมโฬห กาล

กโรต, อย ภกขเว จตตโถ อาทนโว ทสสลสส สลวปตตยา.

ปน จปร ภกขเว ทสสโล สลวปนโน กายสส เภทา

ปรมมรณา อปาย ทคคต วนปาต นรย อปปชชต, อย

ภกขเว ปญจโม อาทนโว ทสสลสส สลวปตตยา.

อ เม โข ภกขเว ปญจ อาทนวา ทสสลสส

สลวปตตยา.

(อ.ปญจก. ๒๒/๒๑๓ สลสตร)

86 87

ปญจเม ภกขะเว อาทนะวา ทสสลสสะ สละวปตตยา,

ดกอนภกษทงหลาย โทษ

๕ ประการเหลาน ยอมมแก

บคคลผทศล เพราะความวบต

แหงศล,

กะตะเม ปญจะ, โทษ ๕ ประการอะไรบาง,

๑

อธะ ภกขะเว ทสสโล สละวปนโน,

ดกอนภกษทงหลาย บคคลผ

ทศล ผมศลวบต ในโลกน,

ปะมาทาธกะระณง มะหะตง โภคะชานง นคจฉะต,

ยอมถงความเสอมโภคทรพยเปน

อนมาก เพราะความประมาท

เปนเหต,

อะยง ภกขะเว ปะฐะโม อาทนะโว ทสสลสสะ สละวปตตยา,

ดกอนภกษทงหลาย นเปนโทษ

ประการท ๑ ยอมมแกบคคล

ผทศล เพราะความวบตแหงศล,

๒

ปนะ จะปะรง ภกขะเว, ดกอนภกษทงหลาย ขออนยงม

อยอก,

ทสสลสสะ สละวปนนสสะ ปาปะโก กตตสทโท อพภคคจฉะต,

กตตศพทอนชวของบคคลผทศล

ผมศลวบตยอมกระฉอนไป,

อะยง ภกขะเว ทตโย อาทนะโว ทสสลสสะ สละวปตตยา,

ดกอนภกษทงหลาย นเปนโทษ

ประการท ๒ ยอมมแกบคคล

ผทศล เพราะความวบตแหงศล,

88 89

๓

ปนะ จะปะรง ภกขะเว, ดกอนภกษทงหลาย ขออนยงม

อยอก,

ทสสโล สละวปนโน ยญญะเทวะ ปะรสง อปะสงกะมะต,

บคคลผทศล ผมศลวบต

จะเขาไปยงบรษทใดนนเทยว,

ยะท ขตตยะปะรสง, เปนขตตยบรษทกตาม,

ยะท พราหมะณะปะรสง, พราหมณบรษทกตาม,

ยะท คะหะปะตปะรสง, คหบดบรษทกตาม,

ยะท สะมะณะปะรสง, สมณบรษทกตาม,

อะวสาระโท อปะสงกะมะต มงกภโต,

ยอมเปนผไมแกลวกลา เปนผ

เกอเขนเขาไป,

อะยง ภกขะเว ตะตโย อาทนะโว ทสสลสสะ สละวปตตยา,

ดกอนภกษทงหลาย นเปนโทษ

ประการท ๓ ยอมมแกบคคล

ผทศล เพราะความวบตแหงศล,

๔

ปนะ จะปะรง ภกขะเว, ดกอนภกษทงหลาย ขออนยงม

อยอก,

ทสสโล สละวปนโน สมมฬโห กาลง กะโรต,

บคคลผทศล ผมศลวบต ยอม

เปนผหลงลมสตทำกาละ,

อะยง ภกขะเว จะตตโถ อาทนะโว ทสสลสสะ สละวปตตยา,

ดกอนภกษทงหลาย นเปนโทษ

ประการท ๔ ยอมมแกบคคล

ผทศล เพราะความวบตแหงศล,

90 91

๓.๓ อานสงสของศลสมบต ปญจเม ภกขเว อานสสา สลวโต สลสมปทาย,

กตเม ปญจ,

อธ ภกขเว สลวา สลสมปนโน อปปมาทาธกรณ

มหนต โภคกขนธ อธคจฉต, อย ภกขเว ปโม อานสโส

สลวโต สลสมปทาย.

ปน จปร ภกขเว สลวโต สลสมปนนสส กลยาโณ

กตตสทโท อพภคคจฉต, อย ภกขเว ทตโย อานสโส

สลวโต สลสมปทาย.

ปน จปร ภกขเว สลวา สลสมปนโน ยญญเทว

ปรส อปสงกมต, ยท ขตตยปรส ยท พราหมณปรส ยท

คหปตปรส ยท สมณปรส, วสารโท อปสงกมต อมงกภโต,

อย ภกขเว ตตโย อานสโส สลวโต สลสมปทาย.

ปน จปร ภกขเว สลวา สลสมปนโน อสมมโฬห

กาล กโรต, อย ภกขเว จตตโถ อานสโส สลวโต สลสมปทาย.

ปน จปร ภกขเว สลวา สลสมปนโน กายสส เภทา

ปรมมรณา สคต สคค โลก อปปชชต, อย ภกขเว ปญจโม

อานสโส สลวโต สลสมปทาย.

อเม โข ภกขเว ปญจ อานสสา สลวโต สลสมปทาย.

(อ.ปญจก. ๒๒/๒๑๓ สลสตร)

๕

ปนะ จะปะรง ภกขะเว, ดกอนภกษทงหลาย ขออนยงม

อยอก,

ทสสโล สละวปนโน กายสสะ เภทา ปะรมมะระณา,

อะปายง ทคคะตง วนปาตง นระยง อปะปชชะต,

บคคลผทศล ผมศลวบต เบอง

หนาแตความตายเพราะความ

แตกแหงกาย, ยอมเขาถงอบาย

ทคต วนบาต นรก,

อะยง ภกขะเว ปญจะโม อาทนะโว ทสสลสสะ สละวปตตยา,

ดกอนภกษทงหลาย นเปนโทษ

ประการท ๕ ยอมมแกบคคล

ผทศล เพราะความวบตแหงศล,

อเม โข ภกขะเว ปญจะ อาทนะวา ทสสลสสะ สละวปตตยา.

ดกอนภกษทงหลาย โทษ

๕ ประการเหลานแล ยอมมแก

บคคลผทศล เพราะความวบต

แหงศล.

92 93

๑

อธะ ภกขะเว สละวา สละสมปนโน,

ดกอนภกษทงหลาย บคคลผม

ศล ถงพรอมแลวดวยศล ใน

โลกน,

อปปะมาทาธกะระณง มะหนตง โภคกขนธง อะธคจฉะต,

ยอมไดซงกองแหงโภคทรพย

กองใหญ เพราะความไมประมาท

เปนเหต,

อะยง ภกขะเว ปะฐะโม อานสงโส สละวะโต สละสมปะทายะ,

ดกอนภกษทงหลาย น เปน

อานสงสประการท ๑ ยอมมแก

บคคลผมศล เพราะความถง

พรอมแหงศล,

ปญจเม ภกขะเว อานสงสา สละวะโต สละสมปะทายะ,

ดกอนภกษทงหลาย อานสงส

๕ ประการเหลาน ยอมมแก

บคคลผมศล เพราะความถง

พรอมแหงศล,

กะตะเม ปญจะ, อานสงส ๕ ประการอะไรบาง,

94 95

๒

ปนะ จะปะรง ภกขะเว, ดกอนภกษทงหลาย ขออน

ยงมอยอก,

สละวะโต สละสมปนนสสะ กลยาโณ กตตสทโท อพภคคจฉะต,

กตตศพทอนงามของบคคล

ผมศล ถงพรอมแลวดวยศล

ยอมกระฉอนไป,

อะยง ภกขะเว ทตโย อานสงโส สละวะโต สละสมปะทายะ,

ดกอนภกษทงหลาย น เปน

อานสงสประการท ๒ ยอมม

แกบคคลผมศล เพราะความถง

พรอมแหงศล,

๓

ปนะ จะปะรง ภกขะเว, ดกอนภกษทงหลาย ขออนยงม

อยอก,

สละวา สละสมปนโน ยญญะเทวะ ปะรสง อปะสงกะมะต,

บคคลผมศล ถงพรอมแลวดวย

ศล จะเขาไปยงบรษทใด

นนเทยว,

ยะท ขตตยะปะรสง, เปนขตตยบรษทกตาม,

ยะท พราหมะณะปะรสง, พราหมณบรษทกตาม,

ยะท คะหะปะตปะรสง, คหบดบรษทกตาม,

ยะท สะมะณะปะรสง, สมณบรษทกตาม,

วสาระโท อปสงกะมะต อะมงกภโต,

ยอมเปนผแกลวกลา เปนผ

ไมเกอเขนเขาไป,

อะยง ภกขะเว ตะตโย อานสงโส สละวะโต สละสมปะทายะ,

ดกอนภกษทงหลาย น เปน

อานสงสประการท ๓ ยอมม

แกบคคลผมศล เพราะความถง

พรอมแหงศล,

96 97

๔

ปนะ จะปะรง ภกขะเว, ดกอนภกษทงหลาย ขออนยงม

อยอก,

สละวา สละสมปนโน อะสมมฬโห กาลง กะโรต,

บคคลผมศล ถงพรอมแลวดวย

ศล ยอมเปนผไมหลงลมสตทำ

กาละ,

อะยง ภกขะเว จะตตโถ อานสงโส สละวะโต สละสมปะทายะ,

ดกอนภกษทงหลาย น เปน

อานสงสประการท ๔ ยอมม

แกบคคลผมศล เพราะความถง

พรอมแหงศล,

๕

ปนะ จะปะรง ภกขะเว, ดกอนภกษทงหลาย ขออนยงม

อยอก,

สละวา สละสมปนโน กายสสะ เภทา ปะรมมะระณา, สคะตง

สคคง โลกง อปะปชชะต, บคคลผมศล ถงพรอมแลวดวย

ศล เบองหนาแตความตาย

เพราะความแตกแห งกาย ,

ยอมเขาถงสคตโลกสวรรค,

อะยง ภกขะเว ปญจะโม อานสงโส สละวะโต สละสมปะทายะ,

ดกอนภกษทงหลาย น เปน

อานสงสประการท ๕ ยอมมแก

บคคลผมศล เพราะความถง

พรอมแหงศล,

อเม โข ภกขะเว ปญจะ อานสงสา สละวะโต สละสมปะทายา.

ดกอนภกษทงหลาย อานสงส

๕ ประการเหลานแล ยอมมแก

บคคลผมศล เพราะความถง

พรอมแหงศล.

98 99

๓.๔ ดหรอชวอยทกรรม

เย ภกขเว สตตา ปพพณหสมย กาเยน สจรต จรนต,

วาจาย สจรต จรนต, มนสา สจรต จรนต, สปพโพณห ภกขเว

เตส สตตาน.

เย ภกขเว สตตา มชฌนตกสมย กาเยน สจรต จรนต,

วาจาย สจรต จรนต , มนสา สจรต จรนต , สมชฌนตโก

ภกขเว เตส สตตาน.

เย ภกขเว สตตา สายนหสมย กาเยน สจรต จรนต,

วาจาย สจรต จรนต , มนสา สจรต จรนต , สสายโณห

ภกขเว เตส สตตาน.

(อ.ตก. ๒๐/๑๕๖ ปพพณหสตร)

เย ภกขะเว สตตา ปพพณหะสะมะยง,

ดกอนภกษทงหลาย สตว

ทงหลายเหลาใด ในเวลาเชา,

กาเยนะ สจะรตง จะรนต, ยอมประพฤตสจรตดวยกาย,

วาจายะ สจะรตง จะรนต, ยอมประพฤตสจรตดวยวาจา,

มะนะสา สจะรตง จะรนต, ยอมประพฤตสจรตดวยใจ,

สปพพณโห ภกขะเว เตสง สตตานง,

ดกอนภกษทงหลาย เวลาเชา

กเปนเชาทดของสตวทงหลาย

เหลานน,

เย ภกขะเว สตตา มชฌนตกะสะมะยง,

ดกอนภกษทงหลาย สตว

ทงหลายเหลาใด ในเวลาเทยง,

กาเยนะ สจะรตง จะรนต, ยอมประพฤตสจรตดวยกาย,

วาจายะ สจะรตง จะรนต, ยอมประพฤตสจรตดวยวาจา,

มะนะสา สจะรตง จะรนต, ยอมประพฤตสจรตดวยใจ,

สมชฌนตโก ภกขะเว เตสง สตตานง,

ดกอนภกษทงหลาย เวลา

เทยงก เปนเทยงทดของสตว

ทงหลายเหลานน,

เย ภกขะเว สตตา สายณหะสะมะยง,

ดกอนภกษทงหลาย สตว

ทงหลายเหลาใด ในเวลาเยน,

100 101

กาเยนะ สจะรตง จะรนต, ยอมประพฤตสจรตดวยกาย,

วาจายะ สจะรตง จะรนต, ยอมประพฤตสจรตดวยวาจา,

มะนะสา สจะรตง จะรนต, ยอมประพฤตสจรตดวยใจ,

สสายณโห ภกขะเว เตสง สตตานง.

ดกอนภกษทงหลาย เวลาเยน

กเปนเยนทดของสตวทงหลาย

เหลานน.

สนกขตต สมงคล สปภาต สหฏต,

สขโณ สมหตโต จ สยฏ พรหมจารส.

ปทกขณ กายกมม วาจากมม ปทกขณ,

ปทกขณ มโนกมม ปณธ เต ปทกขณา,

ปทกขณาน กตวาน ลภนตเท ปทกขเณ.

เต อตถลทธา สขตา วรฬหา พทธสาสเน,

อโรคา สขตา โหถ สห สพเพห ญาตภ.

(อ.ตก. ๒๐/๑๕๖ ปพพณหสตร)

สนกขตตง, เวลาททำความดนน เปนฤกษด,

สมงคะลง, เปนมงคลด,

สปะภาตง, เปนความสวางด,

สหฏฐตง, เปนความรงเรองด,

สขะโณ, เปนขณะด,

สมหตโต จะ, เปนยามด,

สยฏฐง พรหมะจารส, เ ป น บ ช า ด ใ น ผ ป ร ะ พ ฤ ต

พรหมจรรยทงหลาย,

ปะทกขณง กายะกมมง, กายกรรมกเปนสงดงาม,

วาจากมมง ปะทกขณง, วจกรรมกเปนสงดงาม,

ปะทกขณง มะโนกมมง, มโนกรรมกเปนสงดงาม,

ปะณธ เต ปะทกขณา, ความปรารถนากเปนสงดงาม,

ปะทกขณาน กตวานะ, สตวท งหลายคร นทำกรรม

ทดงามแลว,

ละภนตะเท ปะทกขเณ, ยอมไดสงทดงาม,

เต อตถะลทธา สขตา, สตวเหลานนไดประโยชนแลว

จงเปนผมความสข,

วรฬหา พทธะสาสะเน, เจรญงอกงามในพระพทธศาสนา,

อะโรคา สขตา โหถะ สะหะ สพเพห ญาตภ.

จงไมมโรค ถงความสขพรอม

ดวยญาตทงมวล.

102 103

๓.๕ อดมมงคล

อเสวนา จ พาลาน ปณฑตานญจ เสวนา,

ปชา จ ปชนยาน เอตมมงคลมตตม.

ปฏรปเทสวาโส จ ปพเพ จ กตปญญตา,

อตตสมมาปณธ จ เอตมมงคลมตตม.

พาหสจจญจ สปปญจ วนโย จ สสกขโต,

สภาสตา จ ยา วาจา เอตมมงคลมตตม.

มาตาปตอปฏาน ปตตทารสส สงคโห,

อนากลา จ กมมนตา เอตมมงคลมตตม.

ทานญจ ธมมจรยา จ ญาตกานญจ สงคโห,

อนวชชาน กมมาน เอตมมงคลมตตม.

อารต วรต ปาปา มชชปานา จ สญญโม,

อปปมาโท จ ธมเมส เอตมมงคลมตตม.

คารโว จ นวาโต จ สนตฏ จ กตญญตา,

กาเลน ธมมสสวน เอตมมงคลมตตม.

ขนต จ โสวจสสตา สมณานญจ ทสสน,

กาเลน ธมมสากจฉา เอตมมงคลมตตม.

ตโป จ พรหมจรยญจ อรยสจจานทสสน,

นพพานสจฉกรยา จ เอตมมงคลมตตม.

ผฏสส โลกธมเมห จตต ยสส น กมปต,

อโสก วรช เขม เอตมมงคลมตตม.

เอตาทสาน กตวาน สพพตถมปราชตา,

สพพตถ โสตถ คจฉนต ตนเตส มงคลมตตม.

(ข.ข. ๒๕ มงคลสตร)

104 105

อะเสวะนา จะ พาลานง, (๑) การไมคบคนพาลทงหลาย,

ปณฑตานญจะ เสวนา, (๒) การคบบณฑตทงหลาย,

ปชา จะ ปชะนยานง, (๓) การบชาบคคลทควรบชา

ทงหลาย,

เอตมมงคะละมตตะมง, นเปนมงคลอนสงสด,

ปะฏรปะเทสะวาโส จะ, (๔) การอยในสถานทอนสมควร,

ปพเพ จะ กะตะปญญะตา, (๕) ความเปนผมบญอนทำไวแลว

ในกาลกอน,

อตตะสมมาปะณธ จะ, (๖) การตงตนไวชอบ,

เอตมมงคะละมตตะมง, นเปนมงคลอนสงสด,

พาหสจจญจะ, (๗) ความเปนพหสต,

สปปญจะ, (๘) ความเปนผมศลปะ,

วนะโย จะ สสกขโต, (๙) วนยทศกษาดแลว,

สภาสตา จะ ยา วาจา, (๑๐) วาจาสภาษต,

เอตมมงคะละมตตะมง, นเปนมงคลอนสงสด,

มาตาปตอปฏฐานง, (๑๑) การบำรงมารดาบดา,

ปตตะทารสสะ สงคะโห, (๑๒) การสงเคราะหบตร และ

(๑๓) การสงเคราะหภรรยา,

อะนากลา จะ กมมนตา, (๑๔) การงานทไมอากล,

เอตมมงคะละมตตะมง, นเปนมงคลอนสงสด,

ทานญ จะ, (๑๕) การใหทาน,

ธมมะจะรยา จะ, (๑๖) การประพฤตธรรม,

ญาตะกานญ จะ สงคะโห, (๑๗) การสงเคราะหญาตทงหลาย,

อะนะวชชาน กมมาน, (๑๘) กรรมทงหลายอนไมมโทษ,

เอตมมงคะละมตตะมง, นเปนมงคลอนสงสด,

อาระต วระต ปาปา, (๑๙) การงดเวนจากบาป,

มชชะปานา จะ สญญะโม, (๒๐) การสำรวมจากการดมนำเมา,

อปปะมาโท จะ ธมเมส, (๒๑) ความไมประมาทในธรรม

ทงหลาย,

เอตมมงคะละมตตะมง, นเปนมงคลอนสงสด,

คาระโว จะ, (๒๒) ความเคารพ,

นวาโต จะ, (๒๓) ความถอมตน,

สนตฏฐ จะ, (๒๔) ความสนโดษ,

กะตญญตา, (๒๕) ความกตญญ,

กาเลนะ ธมมสสะวะนง, (๒๖) การฟงธรรมตามกาล,

เอตมมงคะละมตตะมง, นเปนมงคลอนสงสด,

106 107

ขนต จะ, (๒๗) ความอดทน,

โสวะจสสะตา, (๒๘) ความเปนคนวางาย,

สะมะณานญจะ ทสสะนง, (๒๙) การเหนสมณะทงหลาย,

กาเลนะ ธมมะสากจฉา, (๓๐) การสนทนาธรรมตามกาล,

เอตมมงคะละมตตะมง, นเปนมงคลอนสงสด,

ตะโป จะ, (๓๑) ตบะ เครองเผาบาป,

พรหมะจะรยญจะ, (๓๒) การประพฤตพรหมจรรย,

อะรยะสจจานะ ทสสะนง, (๓๓) การเหนอรยสจทงหลาย,

นพพานะสจฉกรยา จะ, (๓๔) การทำใหแจงนพพาน,

เอตมมงคะละมตตะมง, นเปนมงคลอนสงสด,

ผฏฐสสะ โลกะธมเมห จตตง ยสสะ นะ กมปะต,

(๓๕) จตของผทถกโลกธรรม

กระทบแลวไมหวนไหว,

อะโสกง, (๓๖) จตไมเศราโศก,

วระชง, (๓๗) จตปราศจากธล,

เขมง, (๓๘) จตเกษม,

เอตมมงคะละมตตะมง, นเปนมงคลอนสงสด,

เอตาทสาน กตวานะ, เทวดาและมนษยครนทำมงคล

ดงทกลาวมานแลว,

สพพตถะมะปะราชตา, เปนผไมพายแพในขาศกทงปวง,

สพพตถะ โสตถง คจฉนต, ยอมถงความสวสดในททกสถาน,

ตนเตสง มงคะละมตตะมง. สงนนเปนมงคลอนสงสด ของ

เทวดาและมนษยเหลานน.

108 109

๔ หลกปฏบตสมถะวปสสนา

110 111

๔.๑ กายคตาสต กถ ภาวตา จ ภกขเว กายคตา สต กถ พหลกตา

มหปผลา โหต มหานสสา,

อธ ภกขเว ภกข อรญญคโต วา รกขมลคโต วา

สญญาคารคโต วา, นสทต ปลลงก อาภชตวา อช กาย

ปณธาย ปรมข สต อปฏเปตวา. โส สโตว อสสสต, สโตว

ปสสสต, ทฆ วา อสสสนโต “ทฆ อสสสาม”ต ปชานาต,

ทฆ วา ปสสสนโต “ทฆ ปสสสาม”ต ปชานาต, รสส วา

อสสสนโต “รสส อสสสาม”ต ปชานาต, รสส วา ปสสสนโต

“รสส ปสสสาม”ต ปชานาต, “สพพกายปฏสเวท อสสสสสาม”ต

สกขต, “สพพกายปฏสเวท ปสสสสสาม”ต สกขต, “ปสสมภย

กายสงขาร อสสสสสาม”ต สกขต, “ปสสมภย กายสงขาร

ปสสสสสาม”ต สกขต, ตสส เอว อปปมตตสส อาตาปโน

ปหตตตสส วหรโต เย เคหสตา สรสงกปปา, เต ปหยนต,

เตส ปหานา อชฌตตเมว จตต สนตฏต สนนสทต เอโกท

โหต สมาธยต. เอวมป ภกขเว ภกข กายคตาสต ภาเวต. (๑)

ปน จปร ภกขเว ภกข คจฉนโต วา “คจฉาม”ต ปชานาต,

โต วา “โตมห”ต ปชานาต, นสนโน วา“นสนโนมห”ต

ปชานาต, สยาโน วา “สยาโนมห”ต ปชานาต, ยถา ยถา วา

ปนสส กาโย ปณหโต โหต, ตถา ตถา น ปชานาต, ตสส เอว

อปปมตตสส อาตาปโน ปหตตตสส วหรโต เย เคหสตา

สรสงกปปา, เต ปหยนต, เตส ปหานา อชฌตตเมว จตต

สนตฏต สนนสทต เอโกท โหต สมาธยต, เอวมป ภกขเว

ภกข กายคตาสต ภาเวต. (๒)

ปน จปร ภกขเว ภกข อภกกนเต ปฏกกนเต สมปชาน-

การ โหต, อาโลกเต วโลกเต สมปชานการ โหต, สมญชเต

ปสารเต สมปชานการ โหต, สฆาฏปตตจวรธารเณ สมปชาน-

การ โหต, อสเต ปเต ขายเต สายเต สมปชานการ โหต,

อจจารปสสาวกมเม สมปชานการ โหต, คเต เต นสนเน

สตเต ชาครเต ภาสเต ตณหภาเว สมปชานการ โหต, ตสส

เอว อปปมตตสส อาตาปโน ปหตตตสส วหรโต เย เคหสตา

สรสงกปปา, เต ปหยนต, เตส ปหานา อชฌตตเมว จตต

สนตฏต สนนสทต เอโกท โหต สมาธยต, เอวมป ภกขเว

ภกข กายคตาสต ภาเวต. (๓)

112 113

ปน จปร ภกขเว ภกข อมเมว กาย อทธ ปาทตลา อโธ

เกสมตถกา, ตจปรยนต ปร นานปปการสส อสจโน ปจจเวกขต,

“อตถ อมสม กาเย เกสา โลมา นขา ทนตา ตโจ, มส นหาร

อฏ อฏมญช วกก, หทย ยกน กโลมก ปหก ปปผาส, อนต

อนตคณ อทรย กรส, ปตต เสมห ปพโพ โลหต เสโท เมโท,

อสส วสา เขโฬ สงฆาณกา ลสกา มตตน”ต.

เสยยถาป ภกขเว อภโตมขา มโตล ปรา นานาวหตสส

ธญญสส, เสยยถท , สาลน วหน มคคาน มาสาน ตลาน

ตณฑลาน, ตเมน จกขมา ปรโส มญจตวา ปจจเวกเขยย “อเม

สาล อเม วห อเม มคคา อเม มาสา อเม ตลา อเม ตณฑลา”ต,

เอวเมว โข ภกขเว ภกข อมเมว กาย อทธ ปาทตลา อโธ

เกสมตถกา ตจปรยนต ปร นานปปการสส อสจโน ปจจเวกขต,

“อตถ อมสม กาเย เกสา โลมา นขา ทนตา ตโจ, มส

นหาร อฏ อฏมญช วกก, หทย ยกน กโลมก ปหก ปปผาส,

อนต อนตคณ อทรย กรส, ปตต เสมห ปพโพ โลหต เสโท

เมโท, อสส วสา เขโฬ สงฆาณกา ลสกา มตตน”ต, ตสส เอว

อปปมตตสส อาตาปโน ปหตตตสส วหรโต เย เคหสตา

สรสงกปปา, เต ปหยนต, เตส ปหานา อชฌตตเมว จตต

สนตฏต สนนสทต เอโกท โหต สมาธยต, เอวมป ภกขเว

ภกข กายคตาสต ภาเวต. (๔)

ปน จปร ภกขเว ภกข อมเมว กาย ยถาต ยถาปณหต

ธาตโส ปจจเวกขต, “อตถ อมสม กาเย ปวธาต อาโปธาต

เตโชธาต วาโยธาต”ต.

เสยยถาป ภกขเว ทกโข โคฆาตโก วา โคฆาตกน-

เตวาส วา คาว วธตวา, จตมมหาปเถ วลโส ปฏวภชตวา

นสนโน อสส, เอวเมว โข ภกขเว ภกข อมเมว กาย ยถาต

ยถาปณหต ธาตโส ปจจเวกขต, “อตถ อมสม กาเย ปวธาต

อาโปธาต เตโชธาต วาโยธาต”ต, ตสส เอว อปปมตตสส

อาตาปโน ปหตตตสส วหรโต เย เคหสตา สรสงกปปา, เต

ปหยนต, เตส ปหานา อชฌตตเมว จตต สนตฏต สนนสทต

เอโกท โหต สมาธยต, เอวมป ภกขเว ภกข กายคตาสต

ภาเวต. (๕)

ปน จปร ภกขเว ภกข เสยยถาป ปสเสยย สรร

สวถกาย, ฉฑฑต เอกาหมต วา ทวหมต วา ตหมต วา

อทธมาตก วนลก วปพพกชาต, โส อมเมว กาย อปสหรต

“อยมป โข กาโย เอวธมโม เอวภาว เอวอนตโต”ต, ตสส เอว

อปปมตตสส อาตาปโน ปหตตตสส วหรโต เย เคหสตา

สรสงกปปา, เต ปหยนต, เตส ปหานา อชฌตตเมว จตต สนต

ฏต สนนสทต เอโกท โหต สมาธยต, เอวมป ภกขเว ภกข

กายคตาสต ภาเวต. (๖)

114 115

ปน จปร ภกขเว ภกข เสยยถาป ปสเสยย สรร

สวถกาย ฉฑฑต, กาเกห วา ขชชมาน กลเลห วา ขชชมาน

คชเฌห วา ขชชมาน กลเลห วา ขชชมาน สวาเณห วา

ขชชมาน สงคาเลห วา ขชชมาน ววเธห วา ปาณกชาเตห

ขชชมาน , โส อมเมว กาย อปสหรต “อยมป โข กาโย

เอวธมโม เอวภาว เอวอนตโต”ต, ตสส เอว อปปมตตสส

ฯเปฯ เอวมป ภกขเว ภกข กายคตาสต ภาเวต. (๗)

ปน จปร ภกขเว ภกข เสยยถาป ปสเสยย สรร

สวถกาย ฉฑฑต, อฏสงขลก สมสโลหต นหารสมพนธ, ฯเปฯ

อฏกสงขลก นมมสโลหตมกขต นหารสมพนธ , ฯเปฯ

อฏสงขลก อปคตมสโลหต นหารสมพนธ, ฯเปฯ อฏกาน

อปคตหารสมพนธาน ทสาวทสา วกขตตาน , อญเญน

หตถฏก อญเญน ปาทฏก อญเญน ชงฆฏก อญเญน

อรฏก อญเญน กฏฏก อญเญน ปฏกณฏก อญเญน

ขนธฏก อญเญน ควฏก อญเญน หนกฏก อญเญน

ทนตฏก อญเญน สสกฏาห, โส อมเมว กาย อปสหรต

“อยมป โข กาโย เอวธมโม เอวภาว เอวอนตโต”ต, ตสส

เอว อปปมตตสส ฯเปฯ เอวมป ภกขเว ภกข กายคตาสต

ภาเวต. (๘-๑๑)

ปน จปร ภกขเว ภกข เสยยถาป ปสเสยย สรร

สวถกาย ฉฑฑต, อฏกาน เสตาน สงขวณณปนภาน อฏกาน

ปญชกตาน เตโรวสสกาน, ฯเปฯ อฏกาน ปตน จณณกชาตาน.

โส อมเมว กาย อปสหรต “อยมป โข กาโย เอวธมโม เอวภาว

เอวอนตโต”ต, ตสส เอว อปปมตตสส ฯเปฯ เอวมป ภกขเว

ภกข กายคตาสต ภาเวต. (๑๒-๑๔)

ปน จปร ภกขเว ภกข ววจเจว กาเมห ววจจ อกสเลห

ธมเมห, สวตกก สวจาร วเวกช ปตสข ปม ฌาน อปสมปชช

วหรต, โส อมเมว กาย วเวกเชน ปตสเขน อภสนเทต ปรสนเทต

ปรปเรต ปรปผรต, นาสส กญจ สพพาวโต กายสส วเวกเชน

ปตสเขน อปผฏ โหต... ตสส เอว อปปมตตสส ฯเปฯ เอวมป

ภกขเว ภกข กายคตาสต ภาเวต. (๑๕)

ปน จปร ภกขเว ภกข วตกกวจาราน วปสมา ฯเปฯ

ทตย ฌาน อปสมปชช วหรต, โส อมเมว กาย สมาธเชน

ปตสเขน อภสนเทต ปรสนเทต ปรปเรต ปรปผรต, นาสส

กญจ สพพาวโต กายสส สมาธเชน ปตสเขน อปผฏ โหต...

ตสส เอว อปปมตตสส ฯเปฯ เอวมป ภกขเว ภกข กายคตาสต

ภาเวต. (๑๖)

ปน จปร ภกขเว ภกข ปตยา จ วราคา ฯเปฯ ตตย

ฌาน อปสมปชช วหรต, โส อมเมว กาย นปปตเกน สเขน

อภสนเทต ปรสนเทต ปรปเรต ปรปผรต, นาสส กญจ สพพาวโต

กายสส นปปตเกน สเขน อปผฏ โหต... ตสส เอว อปปมตตสส

ฯเปฯ เอวมป ภกขเว ภกข กายคตาสต ภาเวต. (๑๗)

116 117

ปน จปร ภกขเว ภกข สขสส จ ปหานา ฯเปฯ

จตตถ ฌาน อปสมปชช วหรต, โส อมเมว กาย ปรสทเธน

เจตสา ปรโยทาเตน ผรตวา นสนโน โหต , นาสส กญจ

สพพาวโต กายสส ปรสทเธน เจตสา ปรโยทาเตน อปผฏ

โหต... ตสส เอว อปปมตตสส อาตาปโน ปหตตตสส วหรโต

เย เคหสตา สรสงกปปา เต ปหยนต, เตส ปหานา อชฌตตเมว

จตต สนตฏต สนนสทต เอโกท โหต สมาธยต, เอวมป

ภกขเว ภกข กายคตาสต ภาเวต. (๑๘)

(ม.อ. ๑๔/๑๕๔-๕ กายคตาสตสตร)

กะถง ภาวตา จะ ภกขะเว กายะคะตา สะต กะถง พะหลกะตา,

มะหปผะลา โหต มะหานสงสา,

ดกอนภกษทงหลาย สตทเปน

ไปในกาย อนภกษเจรญแลว

อยางไร ทำใหมากแลวอยางไร,

จงเปนสงทมผลมาก มอานสงส

มาก,

๑

อธะ ภกขะเว ภกข, ดกอนภกษทงหลาย ภกษใน

พระธรรมวนยน,

อะรญญะคะโต วา, ไปสปากด,

รกขะมละคะโต วา, ไปสโคนไมกด,

สญญาคาระคะโต วา, ไปสทวางจากเรอนกด,

นสทะต ปลลงกง อาภชตวา, นงคบลลงก,

อชง กายง ปะณธายะ, ตงกายใหตรง,

ปะรมขง สะตง อปฏฐะเปตวา, ดำรงสตไวเฉพาะหนา,

โส สะโตวะ อสสะสะต, เธอเปนผมสตหายใจเขา,

สะโตวะ ปสสะสะต, มสตหายใจออก,

ทฆง วา อสสะสนโต “ทฆง อสสะสาม”ต ปะชานาต,

เมอหายใจเขายาว กรชดวา

“เราหายใจเขายาว”,

ทฆง วา ปสสะสนโต “ทฆง ปสสะสาม”ต ปะชานาต,

เมอหายใจออกยาว กรชดวา

“เราหายใจออกยาว”,

118 119

ตสสะ เอวง อปปะมตตสสะ อาตาปโน ปะหตตตสสะ วหะระโต,

เมอเธอเปนผ ไมประมาท ม

ความเพยรเผากเลส มตนสงไป

แลวอยอยางน,

เย เคหะสตา สะระสงกปปา, ความดำรท สบสนท งหลาย

เหลาใด อนอาศยเรอน,

เต ปะหยนต, ความดำรท งหลายเหลานน

ยอมถกละได,

เตสง ปะหานา, เ พ ร า ะ ก า ร ล ะ ค ว า ม ด ำ ร

ทงหลายเหลานน,

อชฌตตะเมวะ จตตง สนตฏฐะต สนนสทะต,

จตอน เปน ไปภายในตนน น

เทานน ยอมตงมน ยอมดำรง

คงท,

เอโกท โหต สะมาธยะต, เปนธรรมเอกผดขน ยอมตงมน

อยางด,

เอวมป ภกขะเว ภกข กายะคะตาสะตง ภาเวต.

ดกอนภกษทงหลาย แมอยางท

กลาวมาน ภกษกชอวาทำ

กายคตาสตใหเกดขน.

รสสง วา อสสะสนโต “รสสง อสสะสาม”ต ปะชานาต,

เมอหายใจเขาสน กรชดวา

“เราหายใจเขาสน”,

รสสง วา ปสสะสนโต “รสสง ปสสะสาม”ต ปะชานาต,

เมอหายใจออกสน กรชดวา

“เราหายใจออกสน”,

“สพพะกายะปะฏสงเวท อสสะสสสาม”ต สกขะต,

ยอมศกษาวา “เราจกกำหนดร

กายทงปวง หายใจเขา”,

“สพพะกายะปะฏสงเวท ปสสะสสสาม”ต สกขะต,

ยอมศกษาวา “เราจกกำหนดร

กายทงปวง หายใจออก”,

“ปสสมภะยง กายะสงขารง อสสะสสสาม”ต สกขะต,

ยอมศกษาวา “เราจกระงบ

กายสงขาร หายใจเขา”,

“ปสสมภะยง กายะสงขารง ปสสะสสสาม”ต สกขะต,

ยอมศกษาวา “เราจกระงบ

กายสงขาร หายใจออก”,

120 121

๒

ปนะ จะปะรง ภกขะเว, ดกอนภกษทงหลาย วธการอน

ยงมอยอก,

ภกข คจฉนโต วา “คจฉาม”ต ปะชานาต,

ภกษเมอเดน กรชดวา “เราเดน”,

ฐโต วา “ฐโตมห”ต ปะชานาต, เมอยน กรชดวา “เรายน”,

นสนโน วา “นสนโนมห”ต ปะชานาต,

เมอนง กรชดวา “เรานง”,

สะยาโน วา “สะยาโนมห”ต ปะชานาต,

เมอนอน กรชดวา “เรานอน”,

ยะถา ยะถา วา ปะนสสะ กาโย ปะณหโต โหต,

หรอวา กายของเธอตงอยโดย

อาการใดๆ,

ตะถา ตะถา นง ปะชานาต, เธอกรชดกายนนโดยอาการนนๆ,

ตสสะ เอวง อปปะมตตสสะ อาตาปโนปะหตตตสสะ วหะระโต,

เมอเธอเปนผ ไมประมาท ม

ความเพยรเผากเลส มตนสงไป

แลวอยอยางน,

เย เคหะสตา สะระสงกปปา, ความดำรท สบสนท งหลาย

เหลาใด อนอาศยเรอน,

เต ปะหยนต, ความดำรทงหลายเหลานนยอม

ถกละได,

เตสง ปะหานา, เพราะการละความดำรทงหลาย

เหลานน,

อชฌตตะเมวะ จตตง สนตฏฐะต สนนสทะต,

จ ตอน เปน ไปภายในตนน น

เทานน ยอมตงมน ยอมดำรง

คงท,

เอโกท โหต สะมาธยะต, เปนธรรมเอกผดขน ยอมตงมน

อยางด,

เอวมป ภกขะเว ภกข กายะคะตาสะตง ภาเวต.

ดกอนภกษทงหลาย แมอยางท

กลาวมาน ภกษกชอวาทำ

กายาคตาสตใหเกดขน.

122 123

๓

ปนะ จะปะรง ภกขะเว, ดกอนภกษทงหลาย วธการอน

ยงมอยอก,

ภกข อะภกกนเต ปะฏกกนเต สมปะชานะการ โหต,

ภ ก ษ เ ป น ผ ม ป ก ต ก ร ะ ท ำ

สมปชญญะในการกาวไป ใน

การถอยกลบ,

อาโลกเต วโลกเต สมปะชานะการ โหต,

เปนผมปกตกระทำสมปชญญะ

ในการแลด ในการเหลยวด,

สะมญชเต ปะสารเต สมปะชานะการ โหต,

เปนผมปกตกระทำสมปชญญะ

ในการคเขา ในการเหยยดออก,

สงฆาฏปตตะจวะระธาระเณ สมปะชานะการ โหต,

เปนผมปกตกระทำสมปชญญะ

การครองสงฆาฏ บาตรและจวร,

อะสเต ปเต ขายเต สายเต สมปะชานะการ โหต,

เปนผมปกตกระทำสมปชญญะ

ในการฉน ในการดม ในการเคยว

ในการลม,

อจจาระปสสาวะกมเม สมปะชานะการ โหต,

เปนผมปกตกระทำสมปชญญะ

การถายอจจาระและปสสาวะ,

คะเต ฐ เต นสนเน สตเต ชาคะรเต ภาสเต ตณหภาเว

สมปะชานะการ โหต, เปนผมปกตกระทำสมปชญญะ

ในการเดน ในการยน ในการนง

ในการหลบ ในการตน ในการ

พด และในการนง,

ตสสะ เอวง อปปะมตตสสะ อาตาปโน ปะหตตตสสะ วหะระโต,

เมอเธอเปนผ ไมประมาท ม

ความเพยรเผากเลส มตนสงไป

แลวอยอยางน,

เย เคหะสตา สะระสงกปปา, ความดำรท สบสนท งหลาย

เหลาใด อนอาศยเรอน,

เต ปะหยนต, ความดำรท งหลายเหลานน

ยอมถกละได,

เตสง ปะหานา, เพราะการละความดำรทงหลาย

เหลานน,

124 125

อชฌตตะเมวะ จตตง สนตฏฐะต สนนสทะต,

จตอน เปน ไปภายในตนน น

เทานน ยอมตงมน ยอมดำรง

คงท,

เอโกท โหต สะมาธยะต, เปนธรรมเอกผดขน ยอมตงมน

อยางด,

เอวมป ภกขะเว ภกข กายะคะตาสตง ภาเวต.

ดกอนภกษทงหลาย แมอยาง

ทกลาวมาน ภกษกชอวา ทำ

กายคตาสตใหเกดขน.

๔

ปนะ จะปะรง ภกขะเว, ดกอนภกษทงหลาย วธการอน

ยงมอยอก,

ภกข อมะเมวะ กายง อทธง ปาทะตะลา อะโธ เกสะมตถะกา,

ตะจะปะรยนตง ปรง นานปปะการสสะ อะสจโน

ปจจะเวกขะต, ภ ก ษ พ จ า ร ณ า เ ห น ก า ย น

นนเทยว เบองบนตงแตฝาเทา

ขนไป เบองลางตงแตปลายผม

ลงมา, อนมหนงหมอยโดยรอบ

เตมดวยสงทไมสะอาดประการ

ตางๆ,

อต, ดงนวา,

อตถ อมสมง กาเย, สงเหลานมอย ในกายน,

เกสา, ผมทงหลาย,

โลมา, ขนทงหลาย,

นะขา, เลบทงหลาย,

ทนตา, ฟนทงหลาย,

ตะโจ, หนง,

มงสง, เนอ,

126 127

นะหาร, เอนทงหลาย,

อฏฐ, กระดก,

อฏฐมญชง, เยอในกระดก,

วกกง, ไต,

หะทะยง, หวใจ,

ยะกะนง, ตบ,

กโลมะกง, พงผด,

ปหะกง, มาม,

ปปผาสง, ปอด,

อนตง, ไสใหญ,

อนตะคณง, ไสนอย,

อทะรยง, อาหารใหม,

กะรสง, อาหารเกา,

ปตตง, ด,

เสมหง, เสลด,

ปพโพ, หนอง,

โลหตง, เลอด,

เสโท, เหงอ,

เมโท, มนขน,

อสส, นำตา,

วะสา, เปลวมน,

เขโฬ, นำลาย,

สงฆาณกา, นำมก,

ละสกา, ไขขอ,

มตตง, มตร,

เสยยะถาป ภกขะเว, ดกอนภกษทงหลาย อปมา

เหมอนวา,

อภะโตมขา มโตล ปรา นานาวหตสสะ ธญญสสะ,

ถงทมปาก ๒ ขาง เตมดวย

ธญพชชนดตางๆ,

เสยยะถทง, สาลนง วหนง มคคานง มาสานง ตลานง ตณฑลานง,

ไดแก , ขาวสาล ขาวเปลอก

ถวเขยว ถวเหลอง เมลดงา

ขาวสาร,

ตะเมนง จกขมา ปรโส มญจตวา ปจจะเวกเขยยะ,

คนมตาดเปดถงนนออกแลว พง

พจารณาเหน,

อต, ดงนวา,

อเม สาล, เหลานเปนขาวสาล

อเม วห, เหลานเปนขาวเปลอก

อเม มคคา, เหลานเปนถวเขยว,

อเม มาสา, เหลานเปนถวเหลอง,

128 129

อเม ตลา, เหลานเปนงา,

อเม ตณฑลา, เหลานเปนขาวสาร,

เอวะเมวะ โข ภกขะเว, ดกอนภกษทงหลาย ฉนนน

เหมอนกนแล,

ภกข อมะเมวะ กายง อทธง ปาทะตะลา อะโธ เกสะมตถะกา,

ตะจะปะรยนตง ปรง นานปปะการสสะ อะสจโน

ปจจะเวกขะต, ภ ก ษ พ จ า ร ณ า เ ห น ก า ย น

นนเทยว เบองบนตงแตฝาเทา

ขนไป เบองลางตงแตปลายผม

ลงมา, อนมหนงหมอยโดยรอบ

เตมดวยสงทไมสะอาดประการ

ตางๆ,

อต, ดงนวา,

อตถ อมสมง กาเย, สงเหลานมอย ในกายน,

เกสา, ผมทงหลาย,

โลมา, ขนทงหลาย,

นะขา, เลบทงหลาย,

ทนตา, ฟนทงหลาย,

ตะโจ, หนง,

มงสง, เนอ,

นะหาร, เอนทงหลาย,

อฏฐ, กระดก,

อฏฐมญชง, เยอในกระดก,

วกกง, ไต,

หะทะยง, หวใจ,

ยะกะนง, ตบ,

กโลมะกง, พงผด,

ปหะกง, มาม,

ปปผาสง, ปอด,

อนตง, ไสใหญ,

อนตะคณง, ไสนอย,

อทะรยง, อาหารใหม,

กะรสง, อาหารเกา,

ปตตง, ด,

เสมหง, เสลด,

ปพโพ, หนอง,

โลหตง, เลอด,

เสโท, เหงอ,

เมโท, มนขน,

อสส, นำตา,

วะสา, เปลวมน,

130 131

เขโฬ, นำลาย,

สงฆาณกา, นำมก,

ละสกา, ไขขอ,

มตตง, มตร,

ตสสะ เอวง อปปะมตตสสะ อาตาปโน ปะหตตตสสะ วหะระโต,

เ ม อ เ ธ อ เ ป น ผ ไ ม ป ร ะ ม า ท

มความเพยรเผากเลส มตนสง

ไปแลวอยอยางน,

เย เคหะสตา สะระสงกปปา, ความดำรท สบสนท งหลาย

เหลาใด อนอาศยเรอน,

เต ปะหยนต, ความดำรท งหลายเหลานน

ยอมถกละได,

เตสง ปะหานา, เพราะการละความดำรทงหลาย

เหลานน,

อชฌตตะเมวะ จตตง สนตฏฐะต สนนสทะต,

จตอน เปน ไปภายในตนน น

เทานน ยอมตงมน ยอมดำรง

คงท,

เอโกท โหต สะมาธยะต, เปนธรรมเอกผดขน ยอมตงมน

อยางด,

เอวมป ภกขะเว ภกข กายะคะตาสะตง ภาเวต.

ดกอนภกษทงหลาย แมอยางท

กลาวมาน ภกษกชอวาทำ

กายคตาสตใหเกดขน.

132 133

๕

ปนะ จะปะรง ภกขะเว, ดกอนภกษทงหลาย วธการอน

ยงมอยอก,

ภกข อมะเมวะ กายง ยะถาฐตง ยะถาปะณหตง ธาตโส

ปจจะเวกขะต, ภ ก ษ พ จ า ร ณ า เ ห น ก า ย น

นนเทยว ตามทตงอย ตามท

ดำรงอย โดยความเปนธาต,

อต, ดงนวา,

อตถ อมสมง กาเย ปะฐะวธาต อาโปธาต เตโชธาต วาโยธาต,

ธาตดน ธาตนำ ธาตไฟ ธาตลม

มอยในกายน,

เสยยะถาป ภกขะเว, ดกอนภกษทงหลาย อปมา

เหมอนวา,

ทกโข โคฆาตะโก วา โคฆาตะกนเตวาส วา คาวง วะธตวา,

คนฆาโคหรอลกมอของคนฆาโค

ผชำนาญ ฆาโคแลว,

จะตมะหาปะเถ วละโส ปะฏวภะชตวา นสนโน อสสะ,

แบงอวยวะออกเปนสวนๆ แลว

นงอยทหนทางใหญสแพรง,

เอวะเมวะ โข ภกขะเว, ดกอนภกษทงหลาย ฉนนน

เหมอนกนแล,

ภกข อมะเมวะ กายง ยะถาฐตง ยะถาปะณหตง ธาตโส

ปจจะเวกขะต, ภ ก ษ พ จ า ร ณ า เ ห น ก า ย น

นนเทยว ตามทตงอย ตามท

ดำรงอย โดยความเปนธาต,

อต, ดงนวา,

อตถ อมสมง กาเย ปะฐะวธาต อาโปธาต เตโชธาต วาโยธาต,

ธาตดน ธาตนำ ธาตไฟ ธาตลม

มอยในกายน,

ตสสะ เอวง อปปะมตตสสะ อาตาปโน ปะหตตตสสะ วหะระโต,

เมอเธอเปนผ ไมประมาท ม

ความเพยรเผากเลส มตนสงไป

แลวอยอยางน,

134 135

เย เคหะสตา สะระสงกปปา, ความดำรท สบสนท งหลาย

เหลาใด อนอาศยเรอน,

เต ปะหยนต, ความดำรท งหลายเหลานน

ยอมถกละได,

เตสง ปะหานา, เพราะการละความดำรทงหลาย

เหลานน,

อชฌตตะเมวะ จตตง สนตฏฐะต สนนสทะต,

จตอน เปน ไปภายในตนน น

เทานน ยอมตงมน ยอมดำรง

คงท,

เอโกท โหต สะมาธยะต, เปนธรรมเอกผดขน ยอมตงมน

อยางด,

เอวมป ภกขะเว ภกข กายะคะตาสะตง ภาเวต.

ดกอนภกษทงหลาย แมอยางท

กลาวมาน ภกษกชอวาทำ

กายคตาสตใหเกดขน.

๖

ปนะ จะปะรง ภกขะเว, ดกอนภกษทงหลาย วธการอน

ยงมอยอก,

ภกข เสยยะถาป ปสเสยยะ สะรรง สวะถกายะ ฉฑฑตง,

อปมาเหมอนวา ภกษเหน

ซากศพทเขาทงไวในปาชา,

เอกาหะมะตง วา, ซงตายแลว ๑ วนกตาม,

ทวหะมะตง วา, ตายแลว ๒ วนกตาม,

ตหะมะตง วา, ตายแลว ๓ วนกตาม,

อทธมาตะกง, เปนศพขนอด,

วนละกง, สเขยวคลำ,

วปพพะกะชาตง, มนำเหลองเยม,

โส อมะเมวะ กายงอปะสงหะระต,

เธอยอมนำกายนนนเทยวเขาไป

เปรยบเทยบ,

อต, ดงนวา,

อะยมป โข กาโย, แมกายนแล,

เอวงธมโม, กมอยางนเปนธรรมดา,

เอวงภาว, มลกษณะอยางน,

136 137

เอวงอะนะตโต, ไมลวงพนความเปนอยางนไปได,

ตสสะ เอวง อปปะมตตสสะ อาตาปโน ปะหตตตสสะ วหะระโต,

เ ม อ เ ธ อ เ ป น ผ ไ ม ป ร ะ ม า ท

มความเพยรเผากเลส มตนสง

ไปแลวอยอยางน,

เย เคหะสตา สะระสงกปปา, ความดำรท สบสนท งหลาย

เหลาใด อนอาศยเรอน,

เต ปะหยนต, ความดำรท งหลายเหลานน

ยอมถกละได,

เตสง ปะหานา, เพราะการละความดำรทงหลาย

เหลานน,

อชฌตตะเมวะ จตตง สนตฏฐะต สนนสทะต,

จตอนเปนไปภายในตนนนเทานน

ยอมตงมน ยอมดำรงคงท,

เอโกท โหต สะมาธยะต, เปนธรรมเอกผดขน ยอมตงมน

อยางด,

เอวมป ภกขะเว ภกข กายะคะตาสะตง ภาเวต.

ดกอนภกษทงหลาย แมอยางท

กลาวมาน ภกษกชอวาทำ

กายคตาสตใหเกดขน.

๗

ปนะ จะปะรง ภกขะเว, ดกอนภกษทงหลาย วธการอน

ยงมอยอก,

ภกข เสยยะถาป ปสเสยยะ สะรรง สวะถกายะ ฉฑฑตง,

อปมาเหมอนวา ภกษเหน

ซากศพทเขาทงไวในปาชา,

กาเกห วา ขชชะมานง, อนกาทงหลายจกกนอยบาง,

คชเฌห วา ขชชะมานง, อนแรงทงหลายจกกนอยบาง,

กละเลห วา ขชชะมานง, อนนกตะกรมทงหลายจกกน

อยบาง,

สวาเณห วา ขชชะมานง, อ นส น ขท ง หลายก ดอย ก น

อยบาง,

สงคาเลห วา ขชชะมานง, อนสนขจงจอกทงหลายกดกน

อยบาง,

ววเธห วา ปาณะกะชาเตห ขชชะมานง,

อนสตวเลกๆ หลายชนดกดกน

อยบาง,

138 139

๘

ปนะ จะปะรง ภกขะเว, ดกอนภกษทงหลาย วธการอน

ยงมอยอก,

ภกข เสยยะถาป ปสเสยยะ สะรรง สวะถกายะ ฉฑฑตง,

อปมาเหมอนวา ภกษเหน

ซากศพทเขาทงไวในปาชา,

อฏฐสงขะลกง, เปนโครงกระดก,

สะมงสะโลหตง, ยงมเนอและเลอด,

นะหารสมพนธง, มเอนรงรดอย,

๙

ปนะ จะปะรง ภกขะเว, ดกอนภกษทงหลาย วธการอน

ยงมอยอก,

ภกข เสยยะถาป ปสเสยยะ สะรรง สวะถกายะ ฉฑฑตง.

อปมาเหมอนวา ภกษเหน

ซากศพทเขาทงไวในปาชา.

อฏฐสงขะลกง, เปนโครงกระดก,

นมมงสะโลหตะมกขตง, ไมมเนอแตยงมเลอดเปอนอย,

นะหารสมพนธง, มเอนรงรดอย,

๑๐

ปนะ จะปะรง ภกขะเว, ดกอนภกษทงหลาย วธการอน

ยงมอยอก,

ภกข เสยยะถาป ปสเสยยะ สะรรง สวะถกายะ ฉฑฑตง,

อปมาเหมอนวา ภกษเหน

ซากศพทเขาทงไวในปาชา,

อฏฐสงขะลกง, เปนโครงกระดก,

อะปะคะตะมงสะโลหตง, ทเนอและเลอดหมดไปแลว,

นะหารสมพนธง, มเอนรงรดอย,

140 141

๑๑

ปนะ จะปะรง ภกขะเว, ดกอนภกษทงหลาย วธการอน

ยงมอยอก,

ภกข เสยยะถาป ปสเสยยะ สะรรง สวะถกายะ ฉฑฑตง,

อปมาเหมอนวา ภกษเหน

ซากศพทเขาทงไวในปาชา,

อฏฐกาน, เปนกระดกทงหลาย,

อะปะคะตะนะหารสมพนธาน, ทเอนรงรดหมดไปแลว,

ทสาวทสา วกขตตาน, กระจยกระจายไปในทศใหญ

ทศนอย,

อญเญนะ หตถฏฐกง, กระดกมออยทางหนง,

อญเญนะ ปาทฏฐกง, กระดกเทาอยทางหนง,

อญเญนะ ชงฆฏฐกง, กระดกแขงอยทางหนง,

อญเญนะ อรฏฐกง, กระดกขาอยทางหนง,

อญเญนะ กะฏฏฐกง, กระดกสะเอวอยทางหนง,

อญเญนะ ปฏกณฏะกง, กระดกสนหลงอยทางหนง,

อญเญนะ ขนธฏฐกง, กระดกซโครงอยทางหนง,

อญเญนะ ควฏฐกง, กระดกคออยทางหนง,

อญเญนะ หะนกฏฐกง, กระดกคางอยทางหนง,

อญเญนะ ทนตฏฐกง, กระดกฟนอยทางหนง,

อญเญนะ สสะกะฏาหง, กะโหลกศรษะอยทางหนง,

๑๒

ปนะ จะปะรง ภกขะเว, ดกอนภกษทงหลาย วธการอน

ยงมอยอก,

ภกข เสยยะถาป ปสเสยยะ สะรรง สวะถกายะ ฉฑฑตง,

อปมาเหมอนวา ภกษเหน

ซากศพทเขาทงไวในปาชา,

อฏฐกาน, เปนกระดกทงหลาย,

เสตาน, มสขาว,

สงขะวณณปะนภาน, มสเหมอนสสงข,

142 143

๑๓

ปนะ จะปะรง ภกขะเว, ดกอนภกษทงหลาย วธการอน

ยงมอยอก,

ภกข เสยยะถาป ปสเสยยะ สะรรง สวะถกายะ ฉฑฑตง,

อปมาเหมอนวา ภกษเหน

ซากศพทเขาทงไวในปาชา,

อฏฐกาน, เปนกระดกทงหลาย,

ปญชะกตาน, กองรวมกนอย,

เตโรวสสกาน, มอายเกนกวา ๑ ป,

๑๔

ปนะ จะปะรง ภกขะเว, ดกอนภกษทงหลาย วธการอน

ยงมอยอก,

ภกข เสยยะถาป ปสเสยยะ สะรรง สวะถกายะ ฉฑฑตง,

อปมาเหมอนวา ภกษเหนซากศพ

ทเขาทงไวในปาชา,

อฏฐกาน, เปนกระดกทงหลาย,

ปตน, ทผปน,

จณณะกะชาตาน, เปนชนเลกชนนอย,

โส อมะเมวะ กายง อปะสงหะระต,

เ ธอย อมนำกายน น น เท ย ว

เขาไปเปรยบเทยบ,

อต, ดงนวา,

อะยมป โข กาโย, แมกายนแล,

เอวงธมโม, กมอยางนเปนธรรมดา,

เอวงภาว, มลกษณะอยางน

เอวงอะนะตโต, ไมลวงพนความเปนอยางนไปได

144 145

ตสสะ เอวง อปปะมตตสสะ อาตาปโน ปะหตตตสสะ วหะระโต,

เมอเธอเปนผ ไมประมาท ม

ความเพยรเผากเลสมตนสงไป

แลวอยอยางน,

เย เคหะสตา สะระสงกปปา, ความดำรท สบสนท งหลาย

เหลาใด อนอาศยเรอน,

เต ปะหยนต, ความดำรท งหลายเหลานน

ยอมถกละได,

เตสง ปะหานา, เพราะการละความดำรทงหลาย

เหลานน,

อชฌตตะเมวะ จตตง สนตฏฐะต สนนสทะต,

จตอน เปน ไปภายในตนน น

เทานน ยอมตงมน ยอมดำรง

คงท,

เอโกท โหต สะมาธยะต, เปนธรรมเอกผดขน ยอมตงมน

อยางด,

เอวมป ภกขะเว ภกข กายะคะตาสะตง ภาเวต.

ดกอนภกษทงหลาย แมอยางท

กลาวมาน , ภกษกชอวาทำ

กายคตาสต ใหเกดขน.

๑๕

ปนะ จะปะรง ภกขะเว, ดกอนภกษทงหลาย วธการอน

ยงมอยอก,

ภกข ววจเจวะ กาเมห, ภกษสงดแลวจากกามทงหลาย,

ววจจะ อะกสะเลห ธมเมห, สงดแลวจากอกศลธรรมทงหลาย,

สะวตกกง สะวจารง วเวกะชง ปตสขง ปะฐะมง ฌานง

อปะสมปชชะ วหะระต, เขาถงปฐมฌาน ทมวตก มวจาร

มปตและสขทเกดจากวเวกอย,

โส อมะเมวะ กายง วเวกะเชนะ ปตสเขนะ อะภสนเทต

ปะรสนเทต ปะรปเรต ปะรปผะระต,

เธอยอมทำกายนนนเทยว ให

ชมชน เอบอม เตมรอบ แผไป

โดยรอบ ดวยปตและสข อน

เกดจากวเวก,

นาสสะ กญจ สพพาวะโต กายสสะ วเวกะเชนะ ปตสเขนะ

อปผฏง โหต, สวนไรๆ ของกายทกสวน ทปต

แ ล ะ ส ข อ น เ ก ด จ า ก ว เ ว ก

ไมถกตองแลว ยอมไมม,

146 147

ตสสะ เอวง อปปะมตตสสะ อาตาปโน ปะหตตตสสะ วหะระโต,

เมอเธอเปนผ ไมประมาท ม

ความเพยรเผากเลส มตนสงไป

แลวอยอยางน,

เย เคหะสตา สะระสงกปปา, ความดำรท สบสนท งหลาย

เหลาใด อนอาศยเรอน,

เต ปะหยนต, ความดำรท งหลายเหลานน

ยอมถกละได,

เตสง ปะหานา, เ พ ร า ะ ก า ร ล ะ ค ว า ม ด ำ ร

ทงหลายเหลานน,

อชฌตตะเมวะ จตตง สนตฏฐะต สนนสทะต,

จตอน เปน ไปภายในตนน น

เทานน ยอมตงมน ยอมดำรง

คงท,

เอโกท โหต สะมาธยะต, เปนธรรมเอกผดขน ยอมตงมน

อยางด,

เอวมป ภกขะเว ภกข กายะคะตาสะตง ภาเวต.

ดกอนภกษทงหลาย แมอยางท

กลาวมาน ภกษกชอวาทำ

กายคตาสตใหเกดขน.

๑๖

ปนะ จะปะรง ภกขะเว, ดกอนภกษทงหลาย วธการอน

ยงมอยอก,

ภกข วตกกะวจารานง วปะสะมา ฯเปฯ ทตยง ฌานง

อปะสมปชชะ วหะระต, เพราะความสงบระงบไปของ

ว ต กและว จ า รท ง หล าย . . .

ภกษเขาถงทตยฌานอย,

โส อมะเมวะ กายง สะมาธเชนะ ปตสเขนะ อะภสนเทต

ปะรสนเทต ปะรปเรต ปะรปผะระต,

เธอยอมทำกายนนนเทยว ให

ชมชน เอบอม เตมรอบ แผ

ไปโดยรอบ ดวยปตและสขอน

เกดจากสมาธ,

นาสสะ กญจ สพพาวะโต กายสสะ สะมาธเชนะ ปตสเขนะ

อปผฏง โหต, สวนไรๆ ของกายเธอทกสวน

ทปตและสขอนเกดจากสมาธไม

ถกตองแลว ยอมไมม,

148 149

๑๗

ปนะ จะปะรง ภกขะเว, ดกอนภกษทงหลาย วธการอน

ยงมอยอก,

ภกข ปตยา จะ วราคา ฯเปฯ ตะตยง ฌานง อปะสมปชชะ

วหะระต, เพราะความคลายไปของปต

ภกษเขาถงตตยฌานอย,

โส อมะเมวะ กายง นปปต เกนะ สเขนะ อะภสนเทต

ปะรสนเทต ปะรปเรต ปะรปผะระต,

เธอยอมทำกายนนนเทยว ให

ชมชน เอบอม เตมรอบ แผไป

โดยรอบ ดวยสขอนไมมปต,

นาสสะ กญจ สพพาวะโต กายสสะ นปปตเกนะ สเขนะ

อปผฏง โหต, สวนไรๆ ของกายเธอทกสวน

ทสขอนไมมปตไมถกตองแลว

ยอมไมม,

๑๘

ปนะ จะปะรง ภกขะเว, ดกอนภกษทงหลาย วธการอน

ยงมอยอก

ภกข สขสสะ จะ ปะหานา ฯเปฯ จะตตถง ฌานง อปะสมปชชะ

วหะระต, เพราะการละสข...ภกษเขาถง

จตตถฌานอย,

โส อมะเมวะ กายง ปะรสทเธนะ เจตะสา ปะรโยทาเตนะ

ผะรตวา นสนโน โหต, เ ธอม ใจอ นบร ส ท ธ ผ ด ผ อ ง

เปนผนงแผไปทวกายนนนเทยว,

นาสสะ กญจ สพพาวะโต กายสสะ ปะรสทเธนะ เจตะสา

ปะรโยทาเตนะ อปผฏง โหต, สวนไรๆ ของกายเธอทกสวน ท

ใจอนบรสทธผดผองไมถกตอง

แลว ยอมไมม,

ตสสะ เอวง อปปะมตตสสะ อาตาปโน ปะหตตตสสะ วหะระโต,

เมอเธอเปนผ ไมประมาท ม

ความเพยรเผากเลส มตนสงไป

แลวอยอยางน,

150 151

เย เคหะสตา สะระสงกปปา, ความดำรท สบสนท งหลาย

เหลาใด อนอาศยเรอน,

เต ปะหยนต, ความดำรท งหลายเหลานน

ยอมถกละได,

เตสง ปะหานา, เพราะการละความดำรทงหลาย

เหลานน,

อชฌตตะเมวะ จตตง สนตฏฐะต สนนสทะต,

จตอน เปน ไปภายในตนน น

เทานน ยอมตงมน ยอมดำรง

คงท,

เอโกท โหต สะมาธยะต, เปนธรรมเอกผดขน ยอมตงมน

อยางด,

เอวมป ภกขะเว ภกข กายะคะตาสะตง ภาเวต.

ดกอนภกษทงหลาย แมอยางท

กลาวมาน ภกษกชอวาทำ

กายคตาสตใหเกดขน.

๔.๒ อานาปานสต

กถ ภาวตา จ ภกขเว อานาปานสสต กถ พหลกตา

มหปผลา โหต มหานสสา,

อธ ภกขเว ภกข อรญญคโต วา รกขมลคโต วา

สญญาคารคโต วา, นสทต ปลลงก อาภชตวา อช

กาย ปณธาย ปรมข สต อปฏเปตวา, โส สโตว อสสสต, สโต

ปสสสต.

ทฆ วา อสสสนโต “ทฆ อสสสาม”ต ปชานาต, ทฆ วา

ปสสสนโต “ทฆ ปสสสาม”ต ปชานาต, รสส วา อสสสนโต

“รสส อสสสาม”ต ปชานาต, รสส วา ปสสสนโต “รสส

ปสสสาม”ต ปชานาต, “สพพกายปฏสเวท อสสสสสาม”ต

สกขต, “สพพกายปฏสเวท ปสสสสสาม”ต สกขต, “ปสสมภย

กายสงขาร อสสสสสาม”ต สกขต, “ปสสมภย กายสงขาร

ปสสสสสาม”ต สกขต.

“ปตปฏสเวท อสสสสสาม”ต สกขต, “ปตปฏสเวท

ปสสสสสาม”ต สกขต, “สขปฏสเวท อสสสสสาม”ต สกขต,

“สขปฏสเวท ปสสสสสาม”ต สกขต, “จตตสงขารปฏสเวท

อสสสสสาม”ต สกขต, “จตตสงขารปฏสเวท ปสสสสสาม”ต

สกขต, “ปสสมภย จตตสงขาร อสสสสสาม”ต สกขต, “ปสสมภย

จตตสงขาร ปสสสสสาม”ต สกขต.

152 153

“จตตปฏสเวท อสสสสสาม”ต สกขต, “จตตปฏสเวท

ปสสสสสาม”ต สกขต, “อภปปโมทย จตต อสสสสสาม”ต สกขต,

“อภปปโมทย จตต ปสสสสสาม”ต สกขต, “สมาทห จตต

อสสสสสาม”ต สกขต, “สมาทห จตต ปสสสสสาม”ต สกขต,

“วโมจยจตต อสสสสสาม”ต สกขต, “วโมจย จตต ปสสสสสาม”ต

สกขต.

“อนจจานปสส อสสสสสาม”ต สกขต, “อนจจานปสส

ปสสสสสาม”ต สกขต, “วราคานปสส อสสสสสาม”ต สกขต,

“วราคานปสส ปสสสสสาม”ต สกขต, “นโรธานปสส

อสสสสสาม”ต สกขต, “นโรธานปสส ปสสสสสาม”ต สกขต,

“ปฏนสสคคานปสส อสสสสสาม”ต สกขต, “ปฏนสสคคานปสส

ปสสสสสาม” ต สกขต.

เอว ภาวตา โข ภกขเว อานาปานสสต เอว พหลกตา

มหปผลา โหต มหานสสา.

(ม.อ. ๑๔/๑๔๘ อานาปานสสตสตร)

กะถง ภาวตา จะ ภกขะเว อานาปานสสะต กะถง พะหลกะตา,

มะหปผะลา โหต มะหานสงสา, ดกอนภกษทงหลาย อานาปาน-

สต อนภกษเจรญแลวอยางไร

ทำใหมากแลวอยางไร, จงเปน

สงทมผลมาก มอานสงสมาก,

อธะ ภกขะเว ภกข, ดกอนภกษทงหลาย ภกษใน

พระธรรมวนยน,

อะรญญะคะโต วา, ไปสปากด,

รกขะมละคะโต วา, ไปสโคนไมกด,

สญญาคาระคะโต วา, ไปสทวางจากเรอนกด,

นสทะต ปลลงกง อาภชตวา, นงคบลลงก,

อชง กายง ปะณธายะ, ตงกายใหตรง,

ปะรมขง สะตง อปฏฐะเปตวา, ดำรงสตไวเฉพาะหนา,

โส สะโตวะ อสสะสะต, เธอเปนผมสตหายใจเขา,

สะโตวะ ปสสะสะต, มสตหายใจออก,

154 155

๑

ทฆง วา อสสะสนโต “ทฆง อสสะสาม”ต ปะชานาต,

เมอหายใจเขายาว กรชดวา

“เราหายใจเขายาว”,

ทฆง วา ปสสะสนโต “ทฆง ปสสะสาม”ต ปะชานาต,

เมอหายใจออกยาว กรชดวา

“เราหายใจออกยาว”,

๒

รสสง วา อสสะสนโต “รสสง อสสะสาม”ต ปะชานาต,

เมอหายใจเขาสน กรชดวา

“เราหายใจเขาสน”,

รสสง วา ปสสะสนโต “รสสง ปสสะสาม”ต ปะชานาต,

เมอหายใจออกสน กรชดวา

“เราหายใจออกสน”,

๓

“สพพะกายะปะฏสงเวท อสสะสสสาม”ต สกขะต,

ยอมศกษาวา “เรากำหนดรกาย

ทงปวง หายใจเขา”,

“สพพะกายะปะฏสงเวท ปสสะสสสาม”ต สกขะต,

ยอมศกษาวา “เรากำหนดรกาย

ทงปวง หายใจออก”,

๔

“ปสสมภะยง กายะสงขารง อสสะสสสาม”ต สกขะต,

ยอมศกษาวา “เราระงบกาย

สงขาร หายใจเขา”,

“ปสสมภะยง กายะสงขารง ปสสะสสสาม”ต สกขะต,

ยอมศกษาวา “เราระงบกาย

สงขาร หายใจออก”,

156 157

๕

“ปตปะฏสงเวท อสสะสสสาม”ต สกขะต,

ยอมศกษาวา “เรากำหนดรปต

หายใจเขา”,

“ปตปฏสงเวท ปสสะสสสาม”ต สกขะต,

ยอมศกษาวา “เรากำหนดรปต

หายใจออก”,

๖

“สขะปะฏสงเวท อสสะสสสาม”ต สกขะต,

ยอมศกษาวา “เรากำหนดรสข

หายใจเขา”,

“สขะปะฏสงเวท ปสสะสสสาม”ต สกขะต,

ยอมศกษาวา “เรากำหนดรสข

หายใจออก”,

๗

“จตตะสงขาระปะฏสงเวท อสสะสสสาม”ต สกขะต,

ยอมศกษาวา “เรากำหนดร

จตตสงขาร หายใจเขา”,

“จตตะสงขาระปะฏสงเวท ปสสะสสสาม”ต สกขะต,

ยอมศกษาวา “เรากำหนดร

จตตสงขาร หายใจออก”,

๘

“ปสสมภะยง จตตะสงขารง อสสะสสสาม”ต สกขะต,

ยอมศกษาวา “เราระงบ

จตตสงขาร หายใจเขา”,

“ปสสมภะยง จตตะสงขารง ปสสะสสสาม”ต สกขะต,

ยอมศกษาวา “เราระงบ

จตตสงขาร หายใจออก”,

158 159

๙

“จตตะปะฏสงเวท อสสะสสสาม”ต สกขะต,

ยอมศกษาวา “เรากำหนดรจต

หายใจเขา”,

“จตตะปะฏสงเวท ปสสะสสสาม”ต สกขะต,

ยอมศกษาวา “เรากำหนดรจต

หายใจออก”,

๑๐

“อะภปปะโมทะยง จตตง อสสะสสสาม”ต สกขะต,

ยอมศกษาวา “เราทำจตให

บนเทง หายใจเขา”,

“อะภปปะโมทะยง จตตง ปสสะสสสาม”ต สกขะต,

ยอมศกษาวา “เราทำจตให

บนเทง หายใจออก”,

๑๑

“สะมาทะหง จตตง อสสะสสสาม”ต สกขะต,

ยอมศกษาวา “เราตงจตมน

หายใจเขา”,

“สะมาทะหง จตตง ปสสะสสสาม”ต สกขะต,

ยอมศกษาวา “เราตงจตมน

หายใจออก”,

๑๒

“วโมจะยง จตตง อสสะสสสาม”ต สกขะต,

ยอมศกษาวา “เราเปลองจต

หายใจเขา”,

“วโมจะยง จตตง ปสสะสสสาม”ต สกขะต,

ยอมศกษาวา “เราเปลองจต

หายใจออก”,

160 161

๑๓

“อะนจจานปสส อสสะสสสาม”ต สกขะต,

ยอมศกษาวา “เราตามดความ

ไมเทยง หายใจเขา”,

“อะนจจานปสส ปสสะสสสาม”ต สกขะต,

ยอมศกษาวา “เราตามดความ

ไมเทยง หายใจออก”,

๑๔

“วราคานปสส อสสะสสสาม”ต สกขะต,

ยอมศกษาวา “เราตามดความ

คลายไป หายใจเขา”,

“วราคานปสส ปสสะสสสาม”ต สกขะต,

ยอมศกษาวา “เราตามดความ

คลายไป หายใจออก”,

๑๕

“นโรธานปสส อสสะสสสาม”ต สกขะต,

ยอมศกษาวา “เราตามดความ

ดบไป หายใจเขา”,

“นโรธานปสส ปสสะสสสาม”ต สกขะต,

ยอมศกษาวา “เราตามดความ

ดบไป หายใจออก”,

๑๖

“ปะฏนสสคคานปสส อสสะสสสาม”ต สกขะต,

ยอมศกษาวา “เราตามดความ

สลดคน หายใจเขา”,

“ปะฏนสสคคานปสส ปสสะสสสาม”ต สกขะต,,

ยอมศกษาวา “เราตามดความ

สลดคน หายใจออก”,

162 163

เอวง ภาวตา โข ภกขะเว อานาปานสสะต เอวง พะหลกะตา,

มะหปผะลา โหต มะหานสงสา. ด ก อ น ภ ก ษ ท ง ห ล า ย

อานาปานสต อนภกษ

เจรญแลวอยางน ทำใหมาก

แลวอยางน, จงเปนสงทมผล

มาก มอานสงสมาก.

๔.๓ อรยมรรคมองค ๘

อรโย อฏงคโก มคโค, เสยยถท , สมมาทฏ

สมมาสงกปโป สมมาวาจา สมมากมมนโต สมมาอาชโว

สมมาวายาโม สมมาสต สมมาสมาธ.

ตตถ กตมา สมมาทฏ, ทกเข ญาณ ทกขสมทเย

ญาณ ทกขนโรเธ ญาณ ทกขนโรธคามนยา ปฏปทาย

ญาณ, อย วจจต สมมาทฏ.

ตตถ กตโม สมมาสงกปโป, เนกขมมสงกปโป

อพยาปาทสงกปโป อวหสาสงกปโป. อย วจจต

สมมาสงกปโป.

ตตถ กตมา สมมาวาจา, มสาวาทา เวรมณ,

ปสณาย วาจาย เวรมณ, ผรสาย วาจาย เวรมณ,

สมผปปลาปา เวรมณ, อย วจจต สมมาวาจา.

ตตถ กตโม สมมากมมนโต, ปาณาตปาตา เวรมณ,

อทนนาทานา เวรมณ, กาเมสมจฉาจารา เวรมณ, อย

วจจต สมมากมมนโต.

ตตถ กตโม สมมาอาชโว, อธ อรยสาวโก

มจฉาอาชว ปหาย สมมาอาชเวน ชวก กปเปต, อย

วจจต สมมาอาชโว.

164 165

ตตถ กตโม สมมาวายาโม, อธ ภกข อนปปนนาน

ปาปกาน อกสลาน ธมมาน อนปปาทาย, ฉนท ชเนต

วายมต วรย อารภต จตต ปคคณหาต ปทหต, อปปนนาน

ปาปกาน อกสลาน ธมมาน ปหานาย, ฉนท ชเนต วายมต

วรย อารภต จตต ปคคณหาต ปทหต, อนปปนนาน

กสลาน ธมมาน อปปาทาย, ฉนท ชเนต วายมต วรย

อารภต จตต ปคคณหาต ปทหต, อปปนนาน กสลาน

ธมมาน ตยา อสมโมสาย ภยโยภาวาย เวปลลาย ภาวนาย

ปารปรยา, ฉนท ชเนต วายมต วรย อารภต จตต

ปคคณหาต ปทหต, อย วจจต สมมาวายาโม.

ตตถ กตมา สมมาสต, อธ ภกข กาเย กายานปสส

วหรต อาตาป สมปชาโน สตมา วเนยย โลเก อภชฌา-

โทมนสส , เวทนาส เวทนานปสส วหรต อาตาป

สมปชาโน สตมา วเนยย โลเก อภชฌาโทมนสส, จตเต

จตตานปสส วหรต อาตาป สมปชาโน สตมา วเนยย โลเก

อภชฌาโทมนสส, ธมเมส ธมมานปสส วหรต อาตาป

สมปชาโน สตมา ว เนยย โลเก อภชฌาโทมนสส ,

อย วจจต สมมาสต.

ตตถ กตโม สมมาสมาธ, อธ ภกข ววจเจว กาเมห

ววจจ อกสเลห ธมเมห สวตกก สวจาร วเวกช ปตสข

ปม ฌาน อปสมปชช วหรต, วตกกวจาราน วปสมา

อชฌตต สมปสาทน เจตโส เอโกทภาว อวตกก อวจาร

สมาธช ปตสข ทตย ฌาน อปสมปชช วหรต, ปตยา จ

วราคาอเปกขโก จ วหรต, สโต จ สมปชาโน สขญจ

กาเยน ปฏสเวเทต, ยนต อรยา อาจกขนต “อเปกขโก

สตมา สขวหาร”ต, ตตย ฌาน อปสมปชช วหรต, สขสส จ

ปหานา ทกขสส จ ปหานา ปพเพว โสมนสสโทมนสสาน

อตถงคมา อทกขมสข อเปกขาสตปารสทธ จตตถ ฌาน

อปสมปชช วหรต. อย วจจต สมมาสมาธ.

(อภ.ว. ๓๖/๔๘๖-๗ มคควภงค สตตนตภาชนย)

166 167

อะรโย อฏฐงคโก มคโค, อรยมรรคอนประกอบดวยองค

๘ ประการ,

เสยยะถทง, ไดแก,

สมมาทฏฐ, ความเหนชอบ,

สมมาสงกปโป, ความดำรชอบ,

สมมาวาจา, การเจรจาชอบ,

สมมากมมนโต, การกระทำชอบ,

สมมาอาชโว, การเลยงชพชอบ,

สมมาวายาโม, ความเพยรชอบ,

สมมาสะต, ความระลกชอบ,

สมมาสะมาธ, ความตงจตมนชอบ

ตตถะ กะตะมา สมมาทฏฐ, บรรดาองค ๘ เหลานน

สมมาทฏฐเปนอยางไร,

ทกเข ญาณง, ความรในทกข,

ทกขะสะมทะเย ญาณง, ความรในทกขสมทย,

ทกขะนโรเธ ญาณง, ความรในทกขนโรธ,

ทกขะนโรธะคามนยา ปะฏปะทายะ ญาณง,

ความร ใ นท กขน โร ธคาม น

ปฏปทา,

อะยง วจจะต สมมาทฏฐ, นเรยกวาสมมาทฏฐ,

ตตถะ กะตะโม สมมาสงกปโป, บรรดาองค ๘ เหลานน

สมมาสงกปปะเปนอยางไร,

เนกขมมะสงกปโป, ความดำรในความออกจากกาม,

อพยาปาทะสงกปโป, ความดำรในความไมพยาบาท,

อะวหงสาสงกปโป, ความดำรในความไมเบยดเบยน,

อะยง วจจะต สมมาสงกปโป, นเรยกวาสมมาสงกปปะ,

ตตถะ กะตะมา สมมาวาจา, บรรดาองค ๘ เหลานน

สมมาวาจาเปนอยางไร,

มสาวาทา เวระมะณ, ความงดเวนจากการพดเทจ,

ปสณายะ วาจายะ เวระมะณ, ความงดเวนจากคำพดสอเสยด,

ผะรสายะ วาจายะ เวระมะณ, ความงดเวนจากคำพดหยาบ,

สมผปปะลาปา เวระมะณ, ความงดเวนจากการพดเพอเจอ,

อะยง วจจะต สมมาวาจา, นเรยกวาสมมาวาจา,

ตตถะ กะตะโม สมมากมมนโต, บรรดาองค ๘ เหลานน

สมมากมมนตะเปนอยางไร,

ปาณาตปาตา เวระมะณ, ความงดเวนจากการฆาสตว,

อะทนนาทานา เวระมะณ, ความงดเวนจากการลกทรพย,

กาเมสมจฉาจารา เวระมะณ, ความงดเวนจากการประพฤต

ผดในกาม,

อะยง วจจะต สมมากมมนโต, นเรยกวา สมมากมมนตะ,

168 169

ตตถะ กะตะโม สมมาอาชโว, บรรดาองค ๘ เหลานน

สมมาอาชวะเปนอยางไร,

อธะ อะรยะสาวโก มจฉาอาชวง ปะหายะ,

อรยสาวกในพระธรรมวนยน

ละมจฉาอาชวะแลว,

สมมาอาชเวนะ ชวกง กปเปต, สำเรจการเลยงชวตดวยสมมา

อาชวะ,

อะยง วจจะต สมมาอาชโว, นเรยกวาสมมาอาชวะ,

ตตถะ กะตะโม สมมาวายาโม, บรรดาองค ๘ เหลานน

สมมาวายามะเปนอยางไร,

อธะ ภกข, คอภกษในพระธรรมวนยน,

อะนปปนนานง ปาปะกานง อะกสะลานง ธมมานง อะนปปาทายะ,

ฉนทง ชะเนต วายะมะต วรยง อาระภะต จตตง ปคคณหาต

ปะทะหะต, ยอมทำฉนทะใหเกด พยายาม

ปรารภความเพยร ประคบ

ประคองจต ตงจตไวมน, เพอ

ความไมเกดขน ของบาป

อกศลธรรมทงหลายทยงไมเกด,

อปปนนานง ปาปะกานง อะกสะลานง ธมมานง ปะหานายะ,

ฉนทง ชะเนต วายะมะต วรยง อาระภะต จตตง ปคคณหาต

ปะทะหะต, ยอมทำฉนทะใหเกด พยายาม

ปรารภความเพยร ประคบ

ประคองจต ตงจตไวมน, เพอ

ละบาปอกศลธรรมทงหลาย

ทเกดขนแลว,

อะนปปนนานง กสะลานง ธมมานง อปปาทายะ, ฉนทง

ชะเนต วายะมะต วรยง อาระภะต จตตง ปคคณหาต

ปะทะหะต, ยอมทำฉนทะใหเกด พยายาม

ปรารภความเพยร ประคบ

ประคองจต ตงจตไวมน เพอ

ความเกดขน ของกศลธรรมทง

หลายทยงไมเกด,

170 171

อปปนนานง กสะลานง ธมมานง ฐตยา, อะสมโมสายะ ภยโย-

ภาวายะ เวปลลายะ ภาวะนายะ ปารปรยา, ฉนทง ชะเนต

วายะมะต วรยง อาระภะต จตตง ปคคณหาต ปะทะหะต,

ยอมทำฉนทะใหเกด พยายาม

ปรารภความเพยร ประคบ

ประคองจต ตงจตไวมน, เพอ

ความดำรงอย, ความไมเลอนหาย

ความงอกงามยงขน ความ

ไพบลย ความเจรญ ความเตม

บรบรณ ของกศลธรรม

ทงหลายทเกดขนแลว,

อะยง วจจะต สมมาวายาโม, นเรยกวาสมมาวายามะ,

ตตถะ กะตะมา สมมาสะต, บรรดาองค ๘ เหลานน

สมมาสตเปนอยางไร,

อธะ ภกข, ภกษในพระธรรมวนยน,

กาเย กายานปสส วหะระต, เปนผตามดกายในกายเนองๆ อย,

อาตาป สมปะชาโน สะตมา, มความเพยรเผากเลส ม

สมปชญญะ มสต,

วเนยยะ โลเก อะภชฌาโทมะนสสง,

นำอภชฌาและโทมนสในโลก

ออกเสยได,

เวทะนาส เวทะนานปสส วหะระต,

เปนผตามด เวทนาในเวทนา

ทงหลายเนองๆ อย,

อาตาป สมปะชาโน สะตมา, มความเพยรเผากเลส ม

สมปชญญะ มสต,

วเนยยะ โลเก อะภชฌาโทมะนสสง,

นำอภ ชฌาและ โทมน ส ใ น

โลกออกเสยได,

จตเต จตตานปสส วหะระต, เปนผตามดจตในจตเนองๆ อย,

อาตาป สมปะชาโน สะตมา, มความเพยรเผากเลส ม

สมปชญญะ มสต,

วเนยยะ โลเก อะภชฌาโทมะนสสง,

นำอภ ชฌาและ โทมน ส ใ น

โลกออกเสยได,

ธมเมส ธมมานปสส วหะระต, เ ป น ผ ต า มด ธ ร รม ในธ ร รม

ทงหลายเนองๆ อย,

อาตาป สมปะชาโน สะตมา, มความเพยรเผากเลส ม

สมปชญญะ มสต,

วเนยยะ โลเก อะภชฌาโทมะนสสง,

นำอภ ชฌาและ โทมน ส ใ น

โลกออกเสยได,

อะยง วจจะต สมมาสะต, นเรยกวา สมมาสต,

172 173

ตตถะ กะตะโม สมมาสะมาธ, บรรดาองค ๘ เหลานน

สมมาสมาธเปนอยางไร,

อธะ ภกข, ภกษในพระธรรมวนยน,

ววจเจวะ กาเมห, สง ดแล วจากกามท งหลาย

นนเทยว,

ววจจะ อะกสะเลห ธมเมห, ส ง ด แ ล ว จ า ก อ ก ศ ล ธ ร ร ม

ทงหลาย,

สะวตกกง สะวจารง วเวกะชง ปตสขง ปะฐะมง ฌานง

อปะสมปชชะ วหะระต, ยอมเขาถงปฐมฌาน ทมวตก

มวจาร มปตและสขอนเกด

จากวเวกอย,

วตกกะวจารานง วปะสะมา, เพราะวตกและวจารทงหลาย

สงบระงบไป,

อชฌตตง สมปะสาทะนง เจตะโส เอโกทภาวง, อะวตกกง

อะวจารง สะมาธชง ปตสขง ทตยง ฌานง อปะสมปชชะ

วหะระต, ยอมเขาถงทตยฌาน ทมความ

ผองใสในภายใน, มภาวะเปน

หนงผดขนของจต ไมมวตก ไม

มวจาร มแตปตและสขอนเกด

จากสมาธอย,

ปตยา จะ วราคา, เพราะความคลายไปของปต,

อเปกขะโก จะ วหะระต, สะโต จะ สมปะชาโน, สขญจะ

กาเยนะ ปะฏสงเวเทต, เธอเปนผมอเบกขาอย มสต ม

สมปชญญะและยอมเสวยสข

ดวยกาย,

ยนตง อะรยา อาจกขนต “อเปกขะโก สะตมา สขะวหาร”ต,

ตะตยง ฌานง อปะสมปชชะ วหะระต

ยอมเขาถงตตยฌาน, ซงเปน

ฌานทพระอรยเจาท งหลาย

กลาวสรรเสรญวา “เปนผม

อเบกขา มสต อยเปนสข”,

สขสสะ จะ ปะหานา, เพราะละสข,

ทกขสสะ จะ ปะหานา, และเพราะละทกข,

ปพเพวะ โสมะนสสะโทมะนสสานง อตถงคะมา,

เพราะความดบไปของโสมนส

และโทมนสในฌานกอนๆ,

อะทกขะมะสขง อเปกขาสะตปารสทธง จะตตถง ฌานง

อปะสมปชชะ วหะระต, เธอยอมเขาถงจตตถฌาน ทไม

มทกขและไมมสข มสตบรสทธ

เพราะอเบกขาอย,

อะยง วจจะต สมมาสะมาธ. นเรยกวาสมมาสมาธ.

174 175

๕ บทธรรม

176 177

๕.๑ ภารสตตคาถา

ภารา หเว ปญจกขนธา ภารหาโร จ ปคคโล,

ภาราทาน ทข โลเก ภารนกเขปน สข.

นกขปตวา คร ภาร อญญ ภาร อนาทย,

สมล ตณห อพพยห นจฉาโต ปรนพพโต.

(ส.ข. ๑๗/๒๒ ภารสตร)

ภารา หะเว ปญจกขนธา, ขนธทงหาเปนของหนกเนอ,

ภาระหาโร จะปคคะโล, บคคลแหละ เปนผแบกของ

หนกพาไป,

ภาราทานง ทกขง โลเก, การแบกถอของหนก เปนความ

ทกข ในโลก,

ภาระนกเขปะนง สขง, การสลดของหนก ทงลงเสย

เปนความสข,

นกขปตวา คะรง ภารง, พระอรยเจา สลดทงของหนก

ลงเสยแลว,

อญญง ภารง อะนาทยะ, ท ง ไมหยบฉวยเอาของหนก

อนอน ขนมาอก,

สะมลง ตณหง อพพยหะ, ก เ ป น ผ ถ อ น ต ณ ห า ข น ไ ด

กระทงราก,

นจฉาโต ปะรนพพโต. เปนผหมดสงปรารถนา ดบ

สนทไมมสวนเหลอ.

178 179

๕.๒ โอวาทปาตโมกขคาถา

สพพปาปสส อกรณ กสลสสปสมปทา,

สจตตปรโยทปน เอต พทธาน สาสน.

ขนต ปรม ตโป ตตกขา,

นพพาน ปรม วทนต พทธา,

น ห ปพพชโต ปรปฆาต,

สมโณ โหต ปร วเหยนโต.

อนปวาโท อนปฆาโต ปาตโมกเข จ สวโร,

มตตญญตา จ ภตตสม ปนตญจ สยนาสน,

อธจตเต จ อาโยโค เอต พทธาน สาสน.

(ข.ธ. ๒๕/๑๘๓-๕)

สพพะปาปสสะ อะกะระณง, การไมทำบาปทงปวง,

กสะลสสปะสมปะทา, การทำกศลใหถงพรอม,

สะจตตะปะรโยทะปะนง, การชำระจตของตนใหขาวรอบ,

เอตง พทธานะสาสะนง, ธรรม ๓ อยางน เปนคำสงสอน

ของพระพทธเจาทงหลาย,

ขนต ปะระมง ตะโป ตตกขา, ขนต คอความอดกลน เปน

ธรรมเครองเผากเลสอยางยง,

นพพานง ปะระมง วะทนต พทธา,

ผรทงหลาย กลาวพระนพพาน

วาเปนธรรมอนยง,

นะ ห ปพพะชโต ปะรปะฆาต, ผกำจดสตวอนอย ไมชอวาเปน

บรรพชตเลย,

สะมะโณ โหต ปะรง วเหฐะยนโต, ผทำสตวอนใหลำบากอย ไมชอ

วาเปนสมณะเลย,

อะนปะวาโท อะนปะฆาโต, การไมพดราย, การไมทำราย,

ปาตโมกเข จะ สงวะโร, การสำรวมในปาตโมกข,

มตตญญตา จะ ภตตสมง, ความเปนผรประมาณในการ

บรโภค,

ปนตญจะ สะยะนาสะนง, การนอน การนง ในทอนสงด,

อะธจตเต จะ อาโยโค, ความหมนประกอบในการทำ

จตใหยง,

เอตง พทธานะสาสะนง. ธรรม ๖ อยางน เปนคำสงสอน

ของพระพทธเจาทงหลาย.

180 181

๕.๓ ปฐมพทธภาสตคาถา

อเนกชาตสสาร สนธาวสส อนพพส,

คหการ คเวสนโต ทกขา ชาต ปนปปน.

คหการก ทฏโส ปน เคห น กาหส,

สพพา เต ผาสกา ภคคา คหกฏ วสงขต,

วสงขารคต จตต ตณหาน ขยมชฌคา.

(ข.ธ. ๒๕/๑๕๓-๔)

อะเนกะชาตสงสารง สนธาวสสง อะนพพสง,

เมอเรายงไมพบญาณ ไดแลน

ทองเทยวไปในสงสารเปนอเนก

ชาต,

คะหะการง คะเวสนโต ทกขา ชาต ปนปปนง,

แสวงหาอยซ งนายชางปลก

เรอน, คอตณหาผสรางภพ,

การเกดทกคราว เปนทกข

รำไป,

คะหะการะกะ ทฏโฐส ปนะ เคหง นะ กาหะส,

นแนะ นายชางปลกเรอน, เรา

รจกเจาเสยแลว, เจาจะทำเรอน

ใหเราไมไดอกตอไป,

สพพา เต ผาสกา ภคคา คะหะกฏง วสงขะตง,

โครงเรอนทงหมดของเจา เรา

หกเสยแลว, ยอดเรอนเรากรอ

เสยแลว,

วสงขาระคะตง จตตง ตณหานง ขะยะมชฌะคา.

จตของเราถงแลวซงสภาพท

อะไรปรงแตงไมไดอกตอไป, มน

ไดถงแลวซงความสนไปแหง

ตณหาทงหลาย.

182 183

๕.๔ ปจฉมพทโธวาทปาฐะ

หนททาน ภกขเว อามนตยาม โว วยธมมา สงขารา,

อปปมาเทน สมปาเทถ. อย ตถาคตสส ปจฉมา วาจา.

(ท.ม. ๑๐/๒๑๘ มหาปรนพพานสตร)

หนทะทาน ภกขะเว อามนตะยาม โว,

ดกอนภกษทงหลาย, บดน

เราขอเตอนทานทงหลายวา,

วะยะธมมา สงขารา, สงขารทงหลายมความเสอมไป

เปนธรรมดา,

อปปะมาเทนะ สมปาเทถะ, ทานทงหลาย, จงทำความไม

ประมาทใหถงพรอมเถด,

อะยง ตะถาคะตสสะ ปจฉมา วาจา.

น เ ป น พ ร ะ ว า จ า ม ใ น ค ร ง

สดทายของพระตถาคตเจา.

๕.๕ บทพจารณาสงขาร

สพเพ สงขารา อะนจจา, สงขารคอรางกายจตใจ, และ

ร ปธรรมนามธรรมท งหมด

ทงสน, มนไมเทยง, เกดขนแลว

ดบไป, มแลวหายไป

สพเพ สงขารา ทกขา, สงขารคอรางกายจตใจ, และ

ร ปธรรมนามธรรมท งหมด

ทงสน, มนเปนทกขทนยาก,

เพราะเกดขนแลว, แก เจบ

ตายไป,

สพเพ ธมมา อะนตตา. สงทงหลายทงปวง ทงน เปน

สงขารและไมใชสงขารทงหมด

ทงสน, ไมใชตว ไมใชตน ไมควร

ถอวาเรา วาของเรา วาตววาตน

ของเรา.

184 185

อจร วตย กาโย ปว อธเสสสต,

ฉฑโฑ อเปตวญญาโณ นรตถว กลงคร.

(ข.ธ. ๒๕/๔๑)

อะจงรง วะตะยง กาโย ปะฐะวง อะธเสสสะต, ฉฑโฑ

อะเปตะวญญาโณ นรตถงวะ กะลงคะรง.

รางกายนมไดตงอยนาน ครน

ปราศจากวญญาณ อนเขาทง

เสยแลว จกนอนทบซงแผนดน

ประดจดงวาทอนไมและทอน

ฟน หาประโยชนมได.

อนจจา วต สงขารา อปปาทวยธมมโน.

อปปชชตวา นรชฌนต เตส วปสโม สโข.

(ท.ม. ๑๐/๒๗๒ มหาสทสสนสตร)

อะนจจา วะตะ สงขารา, สงขารทงหลายไมเทยงหนอ,

อปาทะวะยะธมมโน, มความเกดขนและเสอมไปเปน

ธรรมดา,

อปปชชตวา นรชฌนต, ครนเกดขนแลวยอมดบไป,

เตสง วปะสะโม สโข. ความ เข า ไปสงบระงบของ

สงขารทงหลายเปนความสข.

อนจจา ภกขเว สงขารา,

อธวา ภกขเว สงขารา,

อนสสาสกา ภกขเว สงขารา,

ยาวญจท ภกขเว อลเมว สพพสงขาเรส

นพพนทต อล วรชชต อล วมจจต.

(อ.สตตก. ๒๓/๖๖ สตตสรยสตร)

อะนจจา ภกขะเว สงขารา, ดกอนภกษทงหลาย สงขาร

ทงหลายเปนของไมเทยง,

อะธวา ภกขะเว สงขารา, ดกอนภกษทงหลาย สงขาร

ทงหลายเปนของไมยงยน,

อะนสสาสกา ภกขะเว สงขารา, ดกอนภกษทงหลาย สงขาร

ทงหลายเปนของไมนาชนชม,

ยาวญจทง ภกขะเว อะละเมวะ, ดกอนภกษทงหลาย ขอนเปน

ความสมควรทเดยว,

สพพะสงขาเรส นพพนทตง, เพอความเบอหนายในสงขาร

ทงหลายทงปวง,

อะลง วรชชตง, สมควรเพอคลายกำหนด,

อะลง วมจจตง. สมควรเพอหลดพน.

186 187

๕.๖ ความไมประมาท

อฏานวโต สตมโต สจกมมสส นสมมการโน,

สญญตสส ธมมชวโน อปปมตตสส ยโสภวฑฒต.

(ข.ธ. ๒๕/๒๔)

อฏฐานะวะโต สะตมะโต สจกมมสสะ นสมมะการโน,

สญญะตสสะ ธมมะชวโน อปปะมตตสสะ ยะโสภวฑฒะต.

ยศยอมเจรญ แกบคคลผม

ความขยนหมนเพยร มสต ม

การกระทำสะอาด มปกต

ใครครวญกอนทำ เปนผ

สำรวม ใชชวตโดยธรรม

และไมประมาท.

อปปมาทรโต ภกข ปมาเท ภยทสส วา,

อภพโพ ปรหานาย นพพานสเสว สนตเก.

(ข.ธ. ๒๕/๓๒)

อปปะมาทะระโต ภกข, ภ ก ษ ผ ย น ด ใ น ค ว า ม ไ ม

ประมาท,

ปะมาเท ภะยะทสส วา, และมปกต เหนภ ย ในความ

ประมาท,

อะภพโพ ปะรหานายะ, เปนผไมควรเพอจะเสอม,

นพพานนสเสวะ สนตเก. ชอวาอยใกลนพพานแนแท.

188 189

๕.๗ ทางมองค ๘ ประเสรฐสด

มคคานฏงคโก เสฏโ สจจาน จตโร ปทา,

วราโค เสฏโ ธมมาน ทปทานญจ จกขมา.

เอเสว มคโค นตถญโญ ทสสนสส วสทธยา,

เอตญห ตเมห ปฏปชชถ มารสเสต ปโมหน.

เอตญห ตเมห ปฏปนนา ทกขสสนต กรสสถ,

อกขาโต โว มยา มคโค อญญาย สลลสตถน.

ตเมหห กจจ อาตปป อกขาตาโร ตถาคตา,

ปฏปนนา ปโมกขนต ฌายโน มารพนธนา.

(ข.ธ. ๒๕/๒๗๓-๖)

มคคานฏฐงคโก เสฏโฐ, บรรดาทางทงหลาย ทางอน

ประกอบดวยองค ๘ ประเสรฐ

สด,

สจจานง จะตโร ปะทา, บรรดาสจจะทงหลาย บท ๔

ประเสรฐสด,

วราโค เสฏโฐ ธมมานง, บรรดาธรรมทงหลาย วราคะ

ประเสรฐทสด,

ทปะทานญจะ จกขมา, บรรดาสตวสองเทาทงหลาย

พระตถาคตผมจกษประเสรฐสด,

เอเสวะ มคโค นตถญโญ ทสสะนสสะ วสทธยา,

ทางนเทาน เปนทางเพอความ

บรสทธแหงทสสนะ ทางอน

ยอมไมม,

เอตญห ตมเห ปะฏปชชะถะ, เพราะเหตนน เธอทงหลายจง

ปฏบตซงทางนแล,

มารสเสตง ปะโมหะนง, เพราะทางนเปนทหลงแหงมาร,

เอตญห ตมเห ปะฏปนนา, ดวยวา เธอทงหลายปฏบตแลว

ซงทางน,

ทกขสสนตง กะรสสะถะ, จกทำทสดแหงทกขได

อกขาโต โว มะยา มคโค อญญายะ สลละสตถะนง,

ทางนอนเรารแลวซ งวธถอน

ลกศร จงบอกแกเธอทงหลาย,

ตมเหห กจจง อาตปปง, ความเพยรเผากเลสเปนกจอน

เธอทงหลายพงทำเอง,

อกขาตาโร ตะถาคะตา, พระตถาคตทงหลายเปนเพยง

ผบอกเทานน,

190 191

ปะฏปนนา ปะโมกขนต ฌายโน มาระพนธะนา.

ชนทงหลายผปฏบตแลว เพงอย,

จกพนจากเครองผกแหงมาร.

๕.๘ ความประเสรฐของโสดาปตตผล

ปพยา เอกรชเชน สคคสส คมเนน วา,

สพพโลกาธปจเจน โสตาปตตผล วร.

(ข.ธ. ๒๕/๑๗๘)

ปะฐพยา เอกะรชเชนะ สคคสสะ คะมะเนนะ วา,

สพพะโลกาธปจเจนะ โสตาปตตผะลง วะรง.

โสดาปตตผลเปนสงประเสรฐ

ก ว า ค ว า ม เ ป น เ อ ก ร า ช ใ น

แผนดน กวาการไปสสวรรค

และกวาความเปนใหญในโลก

ทงปวง.

192 193

๕.๙ ภทเทกรตตคาถา

อตต นานวาคเมยย นปปฏกงเข อนาคต,

ยทตตมปหนนต อปปตตญจ อนาคต.

ปจจปปนนญจ โย ธมม ตตถ ตตถ วปสสต,

อสหร อสกปป ต วทธา มนพรหเย.

อชเชว กจจมาตปป โก ชญญา มรณ สเว,

น ห โน สงครนเตน มหาเสเนน มจจนา.

เอววหารมาตาป อโหรตตมตนทต,

ต เว “ภทเทกรตโต”ต สนโต อาจกขเต มน. (ม.อ. ๑๔/๒๗๒ ภทเทกรตตสตร)

อะตตง นานวาคะเมยยะ นปปะฏกงเข อะนาคะตง,

บคคลไมควรตามคดถงสงทลวงไปแลว ดวยอาลย,

และไมพงพะวงถงสงทยงไมมาถง,

ยะทะตตมปะหนนตง อปปตตญจะ อะนาคะตง,

สงเปนอดตกละไปแลว, สงเปนอนาคตกยงไมมา,

ปจจปนนญจะ โย ธมมง ตตถะ ตตถะ วปสสะต,

อะสงหรง อะสงกปปง ตง วทธา มะนพรหะเย,

ผใดเหนธรรมอนเกดขนเฉพาะหนาในทนนๆ อยางแจมแจง,

ไมงอนแงนคลอนแคลน, เขาควรพอกพนอาการเชนนนไว,

อชเชวะ กจจะมาตปปง โก ชญญา มะระณง สเว,

ความเพยรเปนกจทตองทำวนน, ใครจะรความตาย แมพรงน,

นะ ห โน สงคะรนเตนะ มะหาเสเนนะ มจจนา,

เพราะการผดเพยนตอมจจราชซงมเสนามาก ยอมไมมสำหรบเรา,

เอวงวหารมาตาปง อะโหรตตะมะตนทตง,

ตง เว ภทเทกะรตโตต สนโต อาจกขะเต มน.

มนผสงบ ยอมกลาวเรยก ผมความเพยรอยเชนนน, ไมเกยจคราน

ทงกลางวนกลางคน วา, “ผเปนอยแมเพยงราตรเดยว กนาชม”.

194 195

๖ ภาคผนวก

196 197

๖.๑ คำอาราธนา คำอาราธนาศล ๕

มะยง ภนเต วสง วสง รกขะนตถายะ ตสะระเณนะ สะหะ

ปญจะ สลาน ยาจามะ, ขาแตพระสงฆผเจรญ ขาพเจา

ทงหลาย ขอศล ๕ ขอ พรอม

ทงไตรสรณคมน เพอรกษา

เปนขอๆ,

ทตยมป มะยง ภนเต วสง วสง รกขะนตถายะ ตสะระเณนะ

สะหะ ปญจะ สลาน ยาจามะ, ขาแตพระสงฆผเจรญ แมครงท

สอง ขาพเจาทงหลาย ขอศล

๕ ขอ พรอมทงไตรสรณคมน

เพอรกษาเปนขอๆ,

ตะตยมป มะยง ภนเต วสง วสง รกขะนตถายะ ตสะระเณนะ

สะหะ ปญจะ สลาน ยาจามะ, ขาแตพระสงฆผเจรญ แมครงท

สาม ขาพเจาทงหลาย ขอศล

๕ ขอ พรอมทงไตรสรณคมน

เพอรกษาเปนขอๆ,

คำอาราธนาศล ๘

มะยง ภนเต วสง วสง รกขะณตถายะ ตสะระเณนะ สะหะ

อฏฐะ สลาน ยาจามะ, ขาแตพระสงฆผเจรญ ขาพเจา

ทงหลาย ขอศล ๘ ขอ พรอม

ทงไตรสรณคมน เพอรกษา

เปนขอๆ,

ทตยมป มะยง ภนเต วสง วสง รกขะณตถายะ ตสะระเณนะ

สะหะ อฏฐะ สลาน ยาจามะ, ขาแตพระสงฆผเจรญ แมครงท

สอง ขาพเจาทงหลาย ขอศล

๘ ขอ พรอมทงไตรสรณคมน

เพอรกษาเปนขอๆ,

ตะตยมป มะยง ภนเต วสง วสง รกขะณตถายะ ตสะระเณนะ

สะหะ อฏฐะ สลาน ยาจามะ, ขาแตพระสงฆผเจรญ แมครงท

สาม ขาพเจาทงหลาย ขอศล

๘ ขอ พรอมทงไตรสรณคมน

เพอรกษาเปนขอๆ,

198 199

คำอาราธนาพระปรตร (ผนำพธวาคนเดยว)

วปตตปะฏพาหายะ สพพะสมปตตสทธยา,

สพพะทกขะวนาสายะ ปะรตตง พรถะ มงคะลง,

วปตตปะฏพาหายะ สพพะสมปตตสทธยา,

สพพะภะยะวนาสายะ ปะรตตง พรถะ มงคะลง,

วปตตปะฏพาหายะ สพพะสมปตตสทธยา,

สพพะโรคะวนาสายะ ปะรตตง พรถะ มงคะลง.

ขอพระคณเจาทงหลาย โปรดสวดพระปรตร อนเปนมงคล,

เพอปองกนความวบต, เพอความสำเรจแหงสมบตทกประการ,

เพอความพนาศสนไปของทกข ภย และโรคทงปวง.

คำอาราธนาธรรม (ผนำพธวาคนเดยว)

พรหมา จะ โลกาธปะต สะหมปะต

กะตญชะล อะนะธวะรง อะยาจะถะ,

สนตธะ สตตาปปะระชกขะชาตกา

เทเสต ธมมง อนกมปมง ปะชง.

ทาวสหมบดพรหม ผเปนอธบดแหงโลก

ไดประคองอญชล ทลขอพระพทธเจาผประเสรฐ,

สตวทงหลายผมธลในดวงตานอยมอยในโลกน,

ขอพระคณเจาโปรดแสดงธรรมอนเคราะหหมสตวดวยเถด.

200 201

๖.๒ คำถวายทาน คำถวายภตร

อมาน มะยง ภนเต, ภตตาน, สะปะรวาราน,

ภกขสงฆสสะ, โอโณชะยามะ, สาธ โน ภนเต, ภกขสงโฆ,

อมาน ภตตาน, สะปะรวาราน, ปะฏคคณหาต,

อมหากง, ทฆะรตตง, หตายะ, สขายะ.

ขาแตพระสงฆผเจรญ, ขาพเจาทงหลาย,

ขอนอมถวายภตตาหาร,

พรอมทงบรวารทงหลายเหลาน, แกพระภกษสงฆ,

ขอพระภกษสงฆ, จงรบภตตาหาร,

พรอมทงบรวารทงหลายเหลาน, ของขาพเจาทงหลาย,

เพอประโยชน, เพอความสข, แกขาพเจาทงหลาย,

ตลอดกาลนานเทอญ.

หมายเหต การถวายสงตางๆ ใหเปลยนคำทขดเสนใตไว

เปนคำถวายตอไปน

• ถวายทานอทศใหผตาย มะตะกะภตตาน

ขอนอมถวาย มตกภตร

• ถวายเครองปจจยส จะตปจจะยาน

ขอนอมถวาย ปจจยส

• ถวายยารกษาโรค คลานะเภสชชาน

ขอนอมถวาย ยาแกไข

• ถวายผาปา ใหเปลยนเปน ปงสกละจวะราน

ขอนอมถวาย ผาบงสกลจวร

• ถวายผาอาบนำฝน ใหเปลยนเปน

วสสกะสาฏะกาน ขอนอมถวาย ผาอาบนำฝน

202 203

คำถวายเสนาสนะ

อมาน มะยง ภนเต, เสนาสะนาน, อาคะตานาคะตสสะ,

จาตททสสสะ, ภกขสงฆสสะ, โอโณชะยามะ,

สาธ โน ภนเต, ภกขสงโฆ,

อมาน เสนาสะนาน, ปะฏคคณหาต,

อมหากง, ทฆะรตตง, หตายะ, สขายะ.

ขาแตพระสงฆผเจรญ, ขาพเจาทงหลาย,

ขอนอมถวายเสนาสนะทงหลายเหลาน,

แกพระภกษสงฆผมาจากทศทงส,

ทงทมาแลวและยงไมมา, ขอพระภกษสงฆ,

จงรบเสนาสนะทงหลายเหลาน,

ของขาพเจาทงหลาย, เพอประโยชน, เพอความสข,

แกขาพเจาทงหลาย, ตลอดกาลนานเทอญ.

๖.๓ คำแผเมตตา บทแผเมตตาใหตนเอง

อะหง สขโต โหม, ขอใหขาพเจามความสข,

อะหง นททกโข โหม, ขอใหขาพเจาปราศจากความ

ทกข,

อะหง อะเวโร โหม, ขอใหขาพเจาปราศจากเวร,

อะหง อพยาปชโฌ โหม, ข อ ใ ห ข า พ เ จ า ป ร า ศ จ า ก

อปสรรคอนตรายทงปวง,

อะหง อะนโฆ โหม, ขอใหขาพเจาไมมความทกขกาย

ทกขใจ,

สข อตตานง ปะรหะราม. ขอใหขาพเจาจงมความสขกาย

สขใจ, รกษาตนใหพนจาก

ทกขภยทงปวงเถด.

204 205

บทแผเมตตาใหสตวทงหลาย

สพเพ สตตา, สตวทงหลายทงปวง ท เปน

เพอนทกข, เกด แก เจบ ตาย

ดวยกนทงหมดทงสน,

อะเวรา โหนต, จงเปนสขเปนสขเถด, อยาไดม

เวรตอกนและกนเลย,

อพยาปชฌา โหนต, จงเปนสขเปนสขเถด, อยาได

พยาบาทเบยดเบยนซงกนและ

กนเลย,

อะนฆา โหนต, จงเปนสขเปนสขเถด, อยาไดม

ความทกขกายทกขใจเลย,

สข อตตานง ปะรหะรนต. จงมความสขกายสขใจ, รกษา

ตนใหพนจากทกขภยทงสนเถด.

๖.๔ คำขอขมา คำขอขมาพระรตนตรย

ระตะนตตะเย ปะมาเทนะ ทวารตตะเยนะ กะตง

สพพง อะปะราธง, ขะมะต โน ภนเต.

(ถาคนเดยวใหใช ขะมะถะ เม)

ความผดพลาดทงปวง,

อนขาพเจาทงหลายไดกระทำแลวในพระรตนตรย,

คอพระพทธเจา พระธรรม และพระอรยสงฆทงหลาย,

ดวยประมาทพลาดพลง, ดวยกายกตาม,

ดวยวาจากตาม, ดวยใจกตาม,

ดวยเจตนากตาม, ดวยความรเทาไมถงการณกตาม,

ขอพระรตนตรย,

ไดโปรดอดโทษใหแกขาพเจาทงหลาย,

เพอความสำรวมระวงในกาลตอไป.

206 207

คำขอขมาอาจารย

ผขอขมา : อาจารเย ปะมาเทนะ ทวารตตะเยนะ กะตง

สพพง อะปาราธง, ขะมะต โน ภนเต.

(กลาว ๓ ครง)

ความผดพลาดทงปวง,

อนขาพเจาทงหลายไดกระทำแลว ในทานอาจารย,

ดวยประมาทพลาดพลง, ดวยกายกตาม,

ดวยวาจากตาม, ดวยใจกตาม,

ดวยเจตนากตาม, ดวยความรเทาไมถงการณกตาม,

ขอทานอาจารยไดโปรดอดโทษใหแกขาพทงหลาย,

เพอความสำรวมระวงในกาลตอไป.

อาจารยรบวา : อะหง ขะมาม, ตมเหหป เม ขะมตพพง,

(หลายคน)

อะหง ขะมาม, ตะยาป เม ขะมตตพพง,

(คนเดยว)

อาจารยอดโทษใหแกทานทงหลาย,

แมทานทงหลายกพงอดโทษใหแกอาจารยดวย,

ผขอขมา : ขะมามะ ภนเต. (หลายคน)

ขะมาม ภนเต. (คนเดยว)

ขาพเจาทงหลายอดโทษใหแกทานอาจารยเชนกน.

208 209

๖.๕ คำอทศสวนกศล สพพปตตทานคาถา

(หนทะ มะยง สพพะปตตทานะคาถาโย ภะณามะ เส)

ปญญสสทาน กะตสสะ ยานญญาน กะตาน เม,

เตสญจะ ภาคโน โหนต สตตานนตาปปะมาณะกา,

สตวทงหลาย ไมมทสด ไมมประมาณ,

จงมสวนแหงบญทขาพเจาไดทำในบดน,

และแหงบญอนทไดทำไวกอนแลว,

เย ปยา คณะวนตา จะ มยหง มาตาปตาทะโย,

ทฏฐา เม จาปยะทฏฐา วา อญเญ มชฌตตะเวรโน,

คอจะเปนสตวเหลาใด, ซงเปนทรกใครและมบญคณ

เชนมารดาบดาของขาพเจาเปนตน กด,

ทขาพเจาเหนแลว หรอไมไดเหน กด,

สตวเหลาอนทเปนกลางๆ หรอเปนคเวรกน กด,

สตตา ตฏฐนต โลกสมง เต ภมมา จะตโยนกา,

ปญเจกะจะตโวการา สงสะรนตา ภะวาภะเว,

สตวทงหลาย ตงอยในโลก, อยในภมทงสาม, อยในกำเนดทงส,

มขนธหาขนธ มขนธขนธเดยว มขนธสขนธ,

กำลงทองเทยวอยในภพนอยภพใหญ กด,

ญาตง เย ปตตทานมเม อะนโมทนต เต สะยง,

เย จมง นปปะชานนต เทวา เตสง นเวทะยง,

สตวเหลาใด รสวนบญทขาพเจาแผใหแลว,

สตวเหลานน จงอนโมทนาเองเถด,

สวนสตวเหลาใด ยงไมรสวนบญน,

ขอเทวดาทงหลายจงบอกสตวเหลานน ใหร,

มะยา ทนนานะ ปญญานง อะนโมทะนะเหตนา,

สพเพ สตตา สะทา โหนต อะเวรา สขะชวโน,

เขมปปะทญจะ ปปโปนต เตสาสา สชฌะตง สภา.

เพราะเหตทไดอนโมทนาสวนบญทขาพเจาแผใหแลว,

สตวทงหลายทงปวง, จงเปนผไมมเวร อยเปนสขทกเมอ,

จงถงบทอนเกษม กลาวคอพระนพพาน,

ความปรารถนาทดงามของสตวเหลานน จงสำเรจเถด.

210 211

อทสสนาธฏฐานคาถา

(หนทะ มะยง อทสสะนาธฏฐานะคาถาโย ภะณามะ เส)

อมนา ปญญะกมเมนะ, ดวยบญน อทศให,

อปชฌายา คณตตะรา, อปชฌาย ผเลศคณ,

อาจะรยปะการา จะ, แลอาจารย ผเกอหนน,

มาตา ปตา จะ ญาตะกา, ทงพอแม แลปวงญาต,

สรโย จนทมา ราชา, สรยจนทร แลราชา,

คณะวนตา นะราป จะ, ผทรงคณ หรอสงชาต,

พรหมมารา จะ อนทา จะ, พรหม มาร และอนทราช,

โลกะปาลา จะ เทวะตา, ทงทวยเทพ และโลกบาล,

ยะโม มตตา มะนสสา จะ, ยมราช มนษยมตร,

มชฌตตา เวรกาป จะ, ผเปนกลาง ผจองผลาญ,

สพเพ สตตา สข โหนต, ขอให เปนสขศานตทกทวหนา

อยาทกขทน,

ปญญาน ปะกะตาน เม, บญผอง ทขาทำจงชวยอำนวย

ศภผล,

สขง จะ ตวธง เทนต, ใหสข สามอยางลน,

ขปปง ปาเปถะ โว มะตง. ใหลถง นพพานพลน.

คำอทศสวนกศลแกญาต

อทง โน ญาตนง โหต, สขตา โหนต ญาตะโย.

(วาคนเดยว ใหเปลยนจาก โน เปน เม)

ขอสวนบญน

จงสำเรจแกญาตทงหลายของพวกขาพเจา,

ขอญาตทงหลายจงมความสขเถด.

212 213

๖.๖ คำพจารณาปจจย ๔ ธาตปจจเวกขณปาฐะ

(หนทะ มะยง ธาตปจจะเวกขะณะปาฐง ภะณามะ เส)

(ขอวาดวยจวร)

ยะถาปจจะยง ปะวตตะมานง ธาตมตตะเมเวตง,

สงเหลานน เปนสกวาธาตตาม

ธรรมชาตเทานน, กำลงเปนไป

ตามเหตตามปจจยอยเนองนจ,

ยะททง จวะรง, ตะทปะภญชะโก จะ ปคคะโล,

สงเหลาน คอจวร, และคน

ผใชสอยจวรนน,

ธาตมตตะโก, เปนสกวาธาตตามธรรมชาต,

นสสตโต, มไดเปนสตวะอนยงยน,

นชชโว, มไดเปนชวะอนเปนบรษบคคล,

สญโญ, วางเปลาจากความหมายแหง

ความเปนตวตน,

สพพาน ปะนะ อมาน จวะราน อะชคจฉะนยาน,

กจวรทงหมดน ไม เปนของ

นาเกลยดมาแตเดม,

อมง ปตกายง ปตวา, ค ร น ม า ถ ก เ ข า ก บ ก า ย

อนเนาอยเปนนจนแลว,

อะตวยะ ชคจฉะนยาน ชายนต. ยอมกลายเปนของนาเกลยด

อยางยงไปดวยกน.

(ขอวาดวยบณฑบาต)

ยะถาปจจะยง ปะวตตะมานง ธาตะมตตะเมเวตง,

สงเหลานน เปนสกวาธาตตาม

ธรรมชาตเทานน, กำลงเปนไป

ตามเหตตามปจจยอยเนองนจ,

ยะททง ปณฑะปาโต, ตะทปะภญชะโก จะ ปคคะโล,

สงเหลาน คอบณฑบาต, และ

คนผบรโภคบณฑบาตนน,

ธาตมตตะโก, เปนสกวาธาตตามธรรมชาต,

นสสตโต, มไดเปนสตวะอนยงยน,

นชชโว, มไดเปนชวะอนเปนบรษบคคล,

สญโญ, ว า ง เ ปล า จ า กคว ามหมาย

แหงความเปนตวตน,

214 215

สพโพ ปะนายง ปณฑะปาโต อะชคจฉะนโย,

กบณฑบาตทงหมดน ไมเปน

ของนาเกลยดมาแตเดม,

อมง ปตกายง ปตวา, ครนมาถกเขากบกาย อนเนา

อยเปนนจนแลว,

อะตวยะ ชคจฉะนยาน ชายะต. ยอมกลายเปนของนาเกลยด

อยางยงไปดวยกน.

(ขอวาดวยเสนาสนะ)

ยะถาปจจะยง ปะวตตะมานง ธาตมตตะเมเวตง,

สงเหลานน เปนสกวาธาตตาม

ธรรมชาตเทานน, กำลงเปนไป

ตามเหตตามปจจยอยเนองนจ,

ยะททง เสนาสะนง, ตะทปะภญชะโก จะ ปคคะโล,

สงเหลาน คอเสนาสนะ, และ

คนผใชสอยเสนาสนะนน,

ธาตมตตะโก, เปนสกวาธาตตามธรรมชาต,

นสสตโต, มไดเปนสตวะอนยงยน,

นชชโว, มไดเปนชวะอนเปนบรษบคคล,

สญโญ, วางเปลาจากความหมายแหง

ความเปนตวตน,

สพพาน ปะนะ อมาน เสนาสะนาน อะชคจฉะนยาน,

กเสนาสนะทงหมดน ไมเปน

ของนาเกลยดมาแตเดม,

อมง ปตกายง ปตวา, ครนมาถกเขากบกาย อนเนา

อยเปนนจนแลว,

อะตวยะ ชคจฉะนยาน ชายนต. ยอมกลายเปนของนาเกลยด

อยางยงไปดวยกน.

(ขอวาดวยคลานะเภสช)

ยะถาปจจะยง ปะวตตะมานง ธาตะมตตะเมเวตง,

สงเหลานน เปนสกวาธาตตาม

ธรรมชาตเทานน, กำลงเปนไป

ตามเหตตามปจจยอยเนองนจ,

ยะททง คลานะปจจะยะเภสชชะปะรกขาโร, ตะทปะภญชะโก

จะ ปคคะโล, สงเหลาน คอเภสชบรขาร อน

เกอกลแกคนไข , และคนผ

บรโภคเภสชบรขารนน,

ธาตมตตะโก, เปนสกวาธาตตามธรรมชาต,

นสสตโต, มไดเปนสตวะอนยงยน,

216 217

นชชโว, มไดเปนชวะอนเปนบรษบคคล,

สญโญ, วางเปลาจากความหมายแหง

ความเปนตวตน,

สพโพ ปะนายง คลานะปจจะยะเภสชชะปะรกขาโร

อะชคจฉะนโย, กคลานเภสชบรขารทงหมดน

ไมเปนของนาเกลยดมาแตเดม,

อมง ปตกายง ปตวา, ครนมาถกเขากบกาย อนเนา

อยเปนนจนแลว,

อะตวยะ ชคจฉะนยาน ชายะต. ยอมกลายเปนของนาเกลยด

อยางยงไปดวยกน.

ตงขณกปจจเวกขณปาฐะ

(หนทะ มะยง ตงขะณกะปจจะเวกขะณะปาฐง ภะณามะ เส)

(ขอวาดวยจวร)

ปะฏสงขา โยนโส จวะรง ปะฏเสวาม,

เรายอมพจารณาโดยแยบคาย

แลวนงหมจวร,

ยาวะเทวะ สตสสะ ปะฏฆาตายะ, เพยงเพอบำบดความหนาว,

อณหสสะ ปะฏฆาตายะ, เพอบำบดความรอน,

ฑงสะมะกะสะวาตาตะปะสรงสะปะสมผสสานง ปะฏฆาตายะ,

เพอบำบดสมผสอนเกดจาก

เหลอบ ยง ลม แดด และสตว

เลอยคลานทงหลาย,

ยาวะเทวะ หรโกปนะปะฏจฉาทะนตถง.

และเพยงเพอปกปดอวยวะอน

ใหเกดความละอาย.

218 219

(ขอวาดวยบณฑบาต)

ปะฏสงขา โยนโส ปณฑะปาตง ปะฏเสวาม,

เรายอมพจารณาโดยแยบคาย

แลวฉนบณฑบาต,

เนวะ ทวายะ, ไ ม ใ ห เ ป น ไ ป เ พ อ ค ว า ม

เพลดเพลนสนกสนาน,

นะ มะทายะ, ไมใหเปนไปเพอความเมามน

เกดกำลงพลงทางกาย,

นะ มณฑะนายะ, ไมใหเปนไปเพอประดบ,

นะ วภสะนายะ, ไมใหเปนไปเพอตกแตง,

ยาวะเทวะ อมสสะ กายสสะ ฐตยา,

แตให เปนไปเพยงเพอความ

ตงอยไดแหงกายน,

ยาปะนายะ, เพอความเปนไปไดของอตภาพ,

วหงสปะระตยา, เพ อความส น ไปแห งความ

ลำบากทางกาย,

พรหมะจะรยานคคะหายะ, เพออนเคราะหแกการประพฤต

พรหมจรรย,

อต ปรานญจะ เวทะนง ปะฏหงขาม นะวญจะ เวทะนง นะ

อปปาเทสสาม, ดวยการทำอยางน เรายอมระงบ

เสยไดซ งทกขเวทนาเกาคอ

ความหว, และไมทำทกขเวทนา

ใหมใหเกดขน,

ยาตรา จะ เม ภะวสสะต อะนะวชชะตา จะ ผาสวหาโร จาต.

อนง, ความเปนไปโดยสะดวก

แหงอตภาพนดวย, ความเปนผ

หาโทษมไดดวย, และความเปน

อยโดยผาสกดวย, จกมแกเรา,

ดงน.

(ขอวาดวยเสนาสนะ)

ปะฏสงขา โยนโส เสนาสะนง ปะฏเสวาม,

เรายอมพจารณาโดยแยบคาย

แลวใชสอยเสนาสนะ,

ยาวะเทวะ สตสสะ ปะฏฆาตายะ, เพยงเพอบำบดความหนาว,

อณหสสะ ปะฏฆาตายะ, เพอบำบดความรอน,

220 221

ฑงสะมะกะสะวาตาตะปะสรงสะปะสมผสสานง ปะฏฆาตายะ,

เพอบำบดสมผสอนเกดจาก

เหลอบ ยง ลม แดด และสตว

เลอยคลานทงหลาย,

ยาวะเทวะ อตปะรสสะยะวโนทะนง ปะฏสลลานารามตถง.

เพยงเพอบรรเทาอนตราย อน

จะพงมจากดนฟาอากาศ, และ

เพอความเปนผยนดอยได ในท

หลกเรนสำหรบภาวนา.

(ขอวาดวยคลานเภสช)

ปะฏสงขา โยนโส คลานะปจจะยะเภสชชะปะรกขารง ปะฏเสวาม,

เรายอมพจารณาโดยแยบคาย

แลว บรโภคเภสชบรขารอน

เกอกลแกคนไข,

ยาวะเทวะ อปปนนานง เวยยาพาธกานง เวทะนานง ปะฏฆาตายะ,

เพยงเพอบำบดทกขเวทนาอน

บงเกดขนแลว มอาพาธตางๆ

เปนมล,

อพยาปชฌะปะระมะตายาต. เ พ อ ค ว า ม เ ป น ผ ไ ม ม โ ร ค

เบยดเบยนเปนอยางยง, ดงน.

๖.๗ ปกณณกะ พระพทธคณทำนองสรภญญะ

(นำ) อตป โส ภะคะวา

(รบพรอมกน) อะระหง สมมาสมพทโธ วชชาจะระณะสมปนโน สคะโต โลกะวท อะนตตะโร ปรสะทมมะสาระถ สตถา เทวะมนสสานง พทโธ ภะคะวาต (นำ) องคใดพระสมพทธ (รบพรอมกน) สวสทธสนดาน ตดมลเกลศมาร บ มหมนมหมองมว หนงนยพระทยทาน กเบกบานคอดอกบว ราค บ พนพว สวคนธกำจร องคใดประกอบดวย พระกรณาดงสาคร โปรดหมประชากร มละโอฆกนดาร ชทางบรรเทาทกข และชสขเกษมสานต ชทางพระนฤพาน อนพนโศกวโยคภย พรอมเบญจพธจก- ษจรสวมลไส เหนเหตทใกลไกล กเจนจบประจกษจรง กำจดนำใจหยาบ สนดานบาปแหงชายหญง สตวโลกไดพงพง มละบาปบำเพญบญ ขอขอประณตนอม ศระเกลาบงคมคณ สมพทธการญ- ญภาพนนนรนดรฯ (กราบ)

222 223

พระธรรมคณทำนองสรภญญะ

(นำ) สวากขาโต

(รบพรอมกน)

ภะคะวะตา ธมโม สนทฏฐโก อะกาลโก

เอหปสสโก โอปะนะยโก ปจจตตง เวทตพโพ วญญหต.

(นำ) ธรรมะคอคณากร (รบพรอมกน) สวนชอบสาธร

ดจดวงประทปชชวาล

แหงองคพระศาสดาจารย สองสตวสนดาน

สวางกระจางใจมนท

ธรรมใดนบโดยมรรคผล เปนแปดพงยล

และเกากบทงนฤพาน

สมญาโลกอดรพสดาร อนลกโอฬาร

พสทธพเศษสกใส

อกธรรมตนทางครรไล นามขนานขานไข

ปฏบตปรยตเปนสอง

คอทางดำเนนดจคลอง ใหลวงลปอง

ยงโลกอดรโดยตรง

ขาขอโอนออนอตมงค นบธรรมจำนง

ดวยจตและกายวาจา

(กราบ)

พระสงฆคณทำนองสรภญญะ

(นำ) สปะฏปนโน

(รบพรอมกน) ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ,

อชปะฏปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ,

สามจปะฏปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ,

ยะททง จตตาร ปรสะยคาน อฏฐะ ปรสะปคคะลา,

เอสะ ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ,

อาหเนยโย ปาหเนยโย ทกขเณยโย อญชะลกะระณโย,

อะนตตะรง ปญญกเขตตง โลกสสาต.

(นำ) สงฆใดสาวกศาสดา (รบพรอมกน) รบปฏบตมา

แตองคสมเดจภควนต

แจงเหตจตสจเสรจบรร- ลทางทอน

ระงบและดบทกขภย

โดยเสดจพระผตรสไตร ปญญาผองใส

สะอาดและปราศมวหมอง

เหนหางทางขาศกปอง บ มลำพอง

ดวยกายและและวาจาใจ

เปนเนอนาบญอนไพ ศาลแดโลกย

และเกดพบลยพนผล

224 225

สมญาเอารสทศพล มคณอนนต

อเนกจะนบเหลอตรา

ขาขอนบหมพระศรา- พกทรงคณา-

นคณประดจรำพน

ดวยเดชบญขาอภวนท พระไตรรตนอน

อดมดเรกนรตศย

จงชวยขจดโพยภย อนตรายใดใด

จงดบและกลบเสอมสญฯ

(กราบ)

ชยสทธคาถาทำนองสรภญญะ

(นำ) พาหง สะหสสะมะภนมมตะสาวธนตง

(รบพรอมกน) ครเมขะลง อทตะโฆระสะเสนะมารง

ทานาทธมมะวธนา ชตวา มนนโท

ตนเตชะสา ภะวะต เต ชะยะสทธ นจจง

(นำ) ปางเมอพระองคปะระมะพท

(รบพรอมกน) ธะวสทธศาสดา

ตรสรอนตตะระสะมา-

ธ ณ โพธบลลงก

ขนมารสหสสะพหพา- หวชาวชตขลง

ขครเมขะละประทง คชะเหยมกระเหมหาญ

แสรงเสกสะราวธะประดษฐ กละคดจะรอนราญ

รมพลพหลพยหะปาน พระสมททะนองมา

หวงเพอผจญวะระมนน- ทะสชนะราชา

พระปราบพหลพยหะมา- ระมะเลองมะลายสญ

226 227

ดวยเดชะองคพระทศพล สวมลละไพบลย

ทานาทธรรมะวธกล ชยะนอมมโนตาม

ดวยเดชะสจจะวะจะนา และนมามองคสาม

ขอจงนกรพละสยาม ชยะสทธทกวาร

ถงแมจะมอรวเศษ พละเดชะเทยมมาร

ขอไทยเจรญพชตตะผลาญ อรแมนมนนทรฯ

(กราบ ๓ ครง)

บทเคารพคณมารดาบดา

อะนนตะคณะสมปนนา ชะเนตต ชะนะกา อโภ

มยหง มาตาปตนงวะ

ปาเท วนทาม สาทะรง

มารดาบดาทงสองเปนผถงพรอมดวยคณอนหาทสดมได

เปนผใหกำเนดแกขาพเจา

ขาพเจาขอไหวเทาทงสองของมารดาบดาดวยความเคารพ

228 229

บทเคารพคณมารดาบดาทำนองสรภญญะ

ขาฯ ขอนบ ชนกคณ ชนน เปนเคามล

ผกอบ นกลพน ผดงจวบ เจรญวย

ฟมฟก ทะนถนอม บ บำราศ นราไกล

แสนยาก เทาไรไร บ คดยาก ลำบากกาย

ตรากทน ระคนทกข ถนอมเลยง ฤ รวาย

ปกปอง ซงอนตราย จนไดรอด เปนกายา

เปรยบหนก ชนกคณ ชนน คอภผา

ใหญพน พสนธรา ก บ เทยบ บ เทยมทน

เหลอท จะแทนทด จะสนอง คณานนต

แทบ ชไนยอน อดมเลศ ประเสรฐคณ

คำภาวนาเวลารดนำศพ

กายะกมมง วะจกมมง มะโนกมมง

อะโหสกมมง สพพะปาปง วนสสะต

อทง มะตะกะสะรรง อทะกง

วยะ สญจตง อะโหสกมมง.

บาปทงปวง คอ กายกรรม ๓ วจกรรม ๔ มโนกรรม ๓

ทไดทำไวแลว จงหมดไป

เหมอนกบนำทรดสรระผตายน.

คำภาวนาเวลาทอดผาบงสกล

นามะรปง อะนจจง, นามะรปง ทกขง, นามะรปง อะนตตา.

นามรป ไมเทยง เปนทกข ไมใชตวตน.

คำภาวนาเวลาเผาศพ

อะยมป โข เม กาโย,

เอวงธมโม เอวงภาว เอวงอะนะตโต.

แมกายของเราน กมอยางนเปนธรรมดา มลกษณะอยางน

ไมลวงพนความเปนอยางนไปได.

230 231

บรรณานกรม

มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. พระไตรปฎกบาลอกษรไทย

ฉบบมหาจฬาเตปฏก. กรงเทพมหานคร : โรงพมพ

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๐๐.

สำนกสวนโมกขพลารามไชยา. คมออบาสกอบาสกา ภาค ๑-๒

ทำวตร เชา-เยน และสวดมนตพเศษบางบท แปลไทย.

พมพครงท ๙๓. กรงเทพมหานคร : ธรรมสภา, ๒๕๕๕.

สำนกสวนโมกขพลารามไชยา. สวดมนตแปล บทพเศษตางๆ

ทใชในสวนโมกขพลาราม. พมพครงท ๒๖. สราษฎรธาน :

ธรรมทานมลนธ, ๒๕๕๓.

พระสาสนโสภณ (พจตร ฐตวณโณ). วธบำเพญสมาธเบองตน

และบทสวดมนตเพอเจรญภาวนา. พมพครงท ๓๖.

กรงเทพมหานคร : บรษท เซเวน พรนตง กรป จำกด,

๒๕๕๔.

วดทองเนยม. หนงสอทำวตร-สวดมนตแปล. พมพครงท ๔.

กรงเทพมหานคร : จดพมพโดยวดทองเนยม, ๒๕๔๘.

ประวต

อาจารยสภร ทมทอง

วนเดอนปเกด ๑๓ พฤษภาคม ๒๕๑๕

สถานทเกด บานหนองฮะ ต.หนองฮะ อ.สำโรงทาบ จ.สรนทร

การศกษา

• เปรยญธรรม ๔ ประโยค

• ประกาศนยบตรบาลใหญ วดทามะโอ จ.ลำปาง

• ปรญญาตร วศวกรรมศาสตรบณฑต

สาขาวศวกรรมไฟฟา มหาวทยาลยขอนแกน

• ปรญญาโท พทธศาสตรมหาบณฑต สาขาพระพทธศาสนา

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

งานปจจบน (พ.ศ. ๒๕๕๖)

• อาจารยสอนพเศษ วชาพระอภธรรมปฎก

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

วทยาเขตบาฬศกษาพทธโฆส จ.นครปฐม

• บรรยายธรรมะตามสถานทตางๆ ทงในกรงเทพฯ และตางจงหวด

• เผยแผธรรมะทางเวบไซต www.ajsupee.com