หนวยท 1

เรอง ความรเบองตนเกยวกบอตสาหกรรมเกษตร

1. ความหมายของอตสาหกรรมเกษตร อตสาหกรรม หมายถง การผลตสนคาอนเนองมาจากการน าเอาวสด หรอสนคาบางชนดมาแปรสภาพใหเกดประโยชนตอผใชมากขน กระบวนการประกอบการอตสาหกรรมประกอบดวยการน าวตถดบหรอสนคามาผานกระบวนการผลต หรอแปรรปไดเปนสนคาส าเรจรปและจ าหนายไปยงผบรโภค ในขนตอนของกระบวนการผลตมปจจยทเกยวของหลายประการ ตงแตแรงงาน เครองจกร เครองมอ เครองใช เงนทน ทดน อาคาร รวมทงการบรหารจดการ การประกอบอาชพอตสาหกรรมเกษตร อตสาหกรรมเกษตร (Agro-Industry) หมายถง การด าเนนการผลตพช ผลตสตว และการแปรรปวตถดบทเปนพชและสตว ไมวาจะเปนผลตภณฑจากวตถดบเองหรอผลตภณฑจากผลพลอยไดและของเหลอ โดยมการสญเปลานอยทสด ใหเปนผลตภณฑ เพอใชในการอปโภคและบรโภค โดยผานกระบวนการแปรรปดวยวธการตาง ๆ โดยใชเครองจกรกล อาจเปนวธเดยวหรอหลาย ๆ วธรวมกนกได รวมทงการจ าหนายผลตภณฑทผลตไดนนดวย ดงแสดงในภาพท 1.1 การด าเนนธรกจเกษตรเรมจากไรออยเมอเกบเกยวผลผลตแลวกน าเอาไปปอนโรงงานน าตาล แปรรปเปนน าตาลทรายบรสทธ แลวน าสงจ าหนายไปยงรานคาและจนถงมอผบรโภค

2

ภาพ 1.1 แสดงการด าเนนการอตสาหกรรมเกษตร ทมา : นฤดม บญหลง, 2532 : 10. ธรกจเกษตร (Agribusiness) หมายถง การด าเนนงานทงหลายในดานทเกยวกบการผลตและการจดจ าหนายปจจยการผลตสนคาเกษตร กจกรรมการผลตระดบไรนา การเกบรกษา การแปรรป และการจดจ าหนายสนคาเกษตร และผลตภณฑทท าจากผลตผลเกษตร ดงแสดงในภาพ 1.2

3

ภาพ 1.2 แสดงโครงสรางธรกจเกษตร ทมา : นฤดม บญหลง, 2532 : 11. อตสาหกรรมเกษตรจดอยในธรกจการเกษตร ประเภทการผลตและการแปรรป (Production and processing) เปนการด าเนนการทงสวนการผลตคอ การเกษตรกรรมเพอใหไดผลผลตมาใชเปนวตถดบ และเปนการด าเนนการในสวนการแปรรปคอ การน าเอาวตถดบมาท าใหเปนผลตภณฑตาง ๆ ทงจากตววตถดบโดยตรง และจากผลพลอยไดจากการแปรรปวตถดบนน ดวยเครองจกรอปกรณ ในระบบการผลตแบบอตสาหกรรม รวมทงการจดจ าหนายผลตภณฑทผลตไดดวย ผลตผลเกษตรทไดบางชนดน ามาใชทงเปนวตถดบในการบรโภคสดโดยตรง ดงเชน ขาว นอกจากจะน ามาใชในการบรโภคเปนอาหารหลกของคนไทยแลว ขาวยงสามารถใชเปนวตถดบของโรงงานอตสาหกรรมตาง ๆ เชน โรงงานอตสาหกรรมแปง โรงงานอตสาหกรรมเสนหม เปนตน มะเขอเทศกนบวาเปนผกหรอผลไมทนกขนอยกบจดประสงคของผบรโภค มะเขอเทศยงสามารถน าไปเปนวตถดบของโรงงานอตสาหกรรมตาง ๆ เชน โรงงานอตสาหกรรมแปรรปน าผลไม โรงงานแปรรปซอส

4

มะเขอเทศ เปนตน ผลตภณฑตาง ๆ ทโรงงานอตสาหกรรมผลตขนมาจะถกน าไปจ าหนายดวยวธการตาง ๆ ของการตลาด การจดการขนสง เพอใหสนคาไปถงผบรโภคอยางปลอดภย ดงแสดงในภาพ 1.3 ภาพ 1.3 แสดงผลตผลเกษตรบางชนดใชทงบรโภคสดน าไปแปรรปใหเปนผลตภณฑตาง ๆ ทมา : http://www.unido.org/fileadmin/import/85932_inglese1.jpg, 9 กนยายน 2551. ในการด าเนนการแปรรปนนนอกจากจะไดผลตภณฑตามจดประสงคแลวยงไดรบผลตผลพลอยไดอก เชน ในการสขาวจะไดขาวสารขดขาวซงเปนผลตภณฑหลกแลว ยงไดผลตผลพลอยไดตามมาอกคอ ร า ปลายขาว และแกลบ ซงผลพลอยไดเหลานยงสามารถน าไปเปนวตถดบในการท าผลตภณฑตาง ๆ ไดอก เชน ร าขาวใชเปนวตถดบเพอสกดน ามนร า และกากร าทเหลอยงใชท าอาหารสตว หรอปลายขาวใชเปนวตถดบในการท าเสนหมหรอแปงได แกลบใชอดเปนกอนเชอเพลงไดอก ดงแสดงในภาพ 1.4

5

6

ภาพ 1.4 แสดงการใชประโยชนจากผลพลอยไดและของเหลอจากการสขาว ทมา : นฤดม บญหลง, 2532 : 13. ในการด าเนนการแปรรปในระดบอตสาหกรรมเกษตรนน โดยสรปแลวสงทจะไดรบจากการด าเนนการจะมอย 3 อยางดวยกน ไมวาผด าเนนการจะตองการหรอไมกตาม คอ 1. ผลตภณฑ (Product) ซงเปนสงทผด าเนนการตองการ 2. ผลพลอยได (by-products) ซงจะเกดจากการแปรรปวตถดบ 3. ของเหลอ (Waste) ซงอาจเปนของเหลวทสามารถน ามาใชประโยชนได หรอของเสย ซงเปนสงทตองด าเนนการก าจดทงเพอไมใหเกดมลภาวะ ดงแสดงในภาพ 1.5 สวนทเปนผลตภณฑคอ มนเสนและแปงมน จากการผลตแปงมนนนกากมนจะเปนของเหลอ ซงสามารถน าไปเปนวตถดบในการผลตแอลกอฮอลไดอก

7

ภาพ 1.5 แสดงการเสนทางของมนส าปะหลงเปนวตถดบปอนอตสาหกรรมตางๆ ทมา : นฤดม บญหลง, 2532 : 24.

2. ความส าคญและประโยชนของอตสาหกรรมเกษตร

2.1 ความส าคญของอตสาหกรรมเกษตร รศ.ดร.สมภพ มานะรงสรรค (สพชญ แกเนตร. 2551 : 16 ; อางองมาจาก สมภพ มานะรงสรรค. 2550 : 37) ไดกลาววา ปจจบนอตสาหกรรมดานการเกษตรก าลงมาแรงและขณะนการผลตภาคการเกษตรแบงออกเปน 4 F คอ 1. Food หรอเปนอาหารส าหรบเลยงคนทงโลก โดยความตองการอาหารในอนาคตจะมเพมขนทงเชงปรมาณและคณภาพ เพราะมแนวโนมวาประชากรของโลกเพมขนโดยปจจบนมอยประมาณ 6,700 ลานคน แตเชอวาในป 2563 ประชากรโลกจะเพมขนถง 8,500 ลานคนในขณะปจจบนโลกก าลงประสบปญหาโลกรอน แหลงเพาะปลกอาหารหลายพนทประสบภยธรรมชาตสงผลใหปรมาณอาหารลดลงตามไปดวย ดงนน หากในอนาคตความตองการบรโภคมเพมขนแตอาหารมนอยลงผประกอบการอาหารมโอกาสสรางก าไรเพมขนได 2. Feed หรออาหารสตวซงปจจบนมความตองการน าธญพชไปผลตเปนอาหารสตวมากขน เนองจากการผลตภาคปศสตวมการขยายตว

8

3. Factory หรออตสาหกรรมเกษตร เพราะสนคาเกษตรเกอบทกชนดสามารถผลตเพอปอนภาคอตสาหกรรมได เพราะในชวตประจ าวนของคนเรามความเกยวของกบปจจยสในการด ารงชวต 4. Fuel หรอพลงงานทดแทนโดยปจจบนทวโลกตางหาวธผลตพลงงานทดแทน ซงยงชวยใหราคาของพชผลเกษตรดขน 2.2 ประโยชนของอตสาหกรรมเกษตร หากพจารณาในแงอนๆ สามารถสรปไดดงน คอ 2.2.1 อตสาหกรรมเกษตรชวยใหมนษยสามารถใชประโยชนจากการผลตผลเกษตรทไดมาจากเกษตรและจากธรรมชาตไดเตมทโดยมการสญเปลานอยทสดชวยถนอมรกษาและแปรรปผลตผลเกษตรใหสามารถใชประโยชนไดนาน และสามารถสงผลตภณฑไปยงแหลงบรโภคหรอแหลงทตองการใชประโยชนทอยหางไกลโดยไมเสอมเสย 2.2.2 อตสาหกรรมเกษตรชวยใหเกดธรกจเกษตรอนๆ เพมขน ตอเนองครบวงจรธรกจการเกษตรซงเกยวของกบสวนการเกษตร และแปรรปผลตผลเกษตรสามารถเพมมลคา และปรมาณผลผลตสามารถชวยใหประชากรของประเทศมงานท า 2.2.3 อตสาหกรรมเกษตรท าใหเกดผลตภณฑชนดใหมๆ ทใหเปนประโยชนตอมนษยความกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย กบการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจท าใหมนษยหาทางใชประโยชน จากผลตผลการเกษตร ดวยกรรมวธการแปรรปอตสาหกรรมเกษตร 2.2.4 อตสาหกรรมเกษตรชวยใหการพฒนาการเกษตรของประเทศส าเรจผลด ตามแผนพฒนาการเกษตร รองรบการเกษตรไดเตมทไมเกดการสญเปลา 2.2.5 อตสาหกรรมเกษตรท าใหเกดเสถยรภาพทางเศรษฐกจ แกประเทศเกษตรกรรม ท าใหเกษตรสามารถจ าหนายผลผลตไดในราคาประกน เกษตรกรกจะมรายไดดจากการท าเกษตรและสามารถทจะมเงนใชจายไดคลองตว 2.2.6 อตสาหกรรมเกษตร แกปญหาเรองการขาดแคลนพนธพช พนธสตวทมอยางจ ากด เพอใหเกษตรกรสามารถผลตวตถดบไดตรงตามความตองการทงดานปรมาณและคณภาพ

3. ความเปนมาของอตสาหกรรมเกษตรประเทศไทย กอนสงครามโลกครงทสอง อตสาหกรรมเกษตรของประเทศไทยเรมมาจากความตองการผลตภณฑเพอบรโภคในประเทศ แทนผลตภณฑเครองบรโภคและอปโภคทเคยสงเขามาจากตางประเทศ ทงนเพราะประเทศผผลตซงอยในทวปยโรป และทวปอเมรกาก าลงเตรยมตวเพอการสงคราม ท าใหโรงงานตาง ๆ เปลยนไปผลตยทธปจจยแทน เพอเตรยมรบสงครามโลกครงทสองในป พ.ศ. 2480 รฐบาลไดเปดโรงงานน าตาลทอ าเภอเกาะคา จงหวดล าปาง ซงไดเรมเดนเครองหบออยเมอวนท 18 ธนวาคม 2480 โรงงานนก าลงการผลตวนละ 500 ตน และตอมาไดสรางโรงงานกระดาษจากวตถดบไมไผทจงหวดกาญจนบร และโรงงานผลตน าตาลโรงทสอง ทจงหวดอตรดษถ เมอ พ.ศ. 2485

9

นอกจากนนยงมหนวยงานราชการบางหนวย เชน กระทรวงกลาโหม ไดจดตงโรงงานทอผาส าหรบใชในราชการขนอกดวย (นฤดม บญหลง : 2532) การด าเนนการอตสาหกรรมเกษตรทแปรรปวตถดบเบองตนมมาตงแตสมยราชกาลท 5 และราชกาลท 6 เชน โรงสขาว โรงท าน าตาลแดง โรงงานท ายางแผนรมควน โรงเลอยไมแปรรป เปนตน โรงงานเหลานใชเครองจกรอปกรณเพอชวยในการแปรรป โดยเฉพาะเครองจกรไอน า ซงใชของเหลอ (waste) เปนเชอเพลง เชน โรงสขาวใชแกลบเปนเชอเพลงท าใหเรยกชอโรงสขาววา “โรงสไฟ” ระหวางสงครามโลกครงทสอง ประเทศไทยถกบบบงคบใหเขาสสงครามโลกครงทสอง ซงลกลามมาจากตะวนออกไกลท าใหรฐบาลจ าเปนตองด าเนนอตสาหกรรมเกษตรและอตสาหกรรมอนๆ ทจ าเปน เชน โรงงานสรา โรงงานยาสบ และตองด าเนนกจการอตสาหกรรมทชนตางชาตซงเปนคสงครามทงไว ทงนเพราะเกดการขาดแคลนเครองอปโภคและบรโภคอยางรนแรงมากยงขน รฐบาลพยายามแกไขความขาดแคลนผลตภณฑทจ าเปนตอการครองชพเหลานทกวธทาง ดวยการด าเนนการอตสาหกรรมดวยวตถดบทหาไดและดวยการใชโรงงานอตสาหกรรมเทาทมอย ทงรฐบาลยงพจารณาเหนความจ าเปนทจะตองสรางสรรคอตสาหกรรมแหงชาตขน จงไดตงคณะกรรมการจดด าเนนการอตสาหกรรมและคณะกรรมการสงเสรมอตสาหกรรมประเภทตางๆ ขนหลายคณะ เพอเรงรดใหเกดการอตสาหกรรมขนในประเทศไทย พรอมนไดจดตงกระทรวงอตสาหกรรมขน เมอวนท 5 พฤษภาคม พ.ศ. 2485 หลงสงครามโลกครงทสอง ผลจากสงครามโลกครงทสองซงบบบงคบใหตองด าเนนการผลตเครองอปโภคบรโภคขนใชภายในประเทศ ท าใหชาวไทยหนมาสนใจการอตสาหกรรมและประกอบการอตสาหกรรมขนโดยเฉพาะอตสาหกรรมทใชวตถดบทมในประเทศ แตกนบวามจ านวนนอยทงนเพราะยงมการประกอบอตสาหกรรมในครอบครว หรออตสาหกรรมขนาดเลกเปนสวนใหญ การประกอบกจการอตสาหกรรมขนาดใหญหรอตงโรงงานอตสาหกรรมขนาดใหญยงมนอยราย เนองจากประเทศไทยยงขาดเงนทน ขาดก าลงคนทมความรทางวชาการและเทคโนโลย รวมทงขาดคนงานฝมอและชางเทคนคดวยนอกจากนนยงไมมความมนใจในเรองตลาดเปนตนเหตใหการอตสาหกรรมทกประเภทพฒนาไปไดชามาก พ.ศ. 2497 รฐบาลเหนความจ าเปนทจะตองหาทางใหมการจดตงโรงงานอตสาหกรรม ในประเทศใหมากขน จงตองออกพระราชบญญตสงเสรมอตสาหกรรมขน มเหตผลในการออกพระราชบญญตนวา กจการอตสาหกรรมเปนสงส าคญอยางหนงในการเศรษฐกจของชาต จะตองสงเสรมใหเกดขนและกาวหนาตอไปโดยดวน แตรฐบาลยอมไมอยในฐานะทจะท ากจการอตสาหกรรมเสยเองหมดทกอยาง ตอมาเมอสมยปฏวต 20 ตลาคม 2501 คณะปฏวตไดออกประกาศฉบบท 33 และ ฉบบท 47 วางขอก าหนด หลกการและเงอนไข ขจดอปสรรคและขอขดของในพระราชบญญตสงเสรมอตสาหกรรม เพอใหการสงเสรมอตสาหกรรมในประเทศไทยมขนโดยรวดเรว และคณะปฏวตไดแตงตงคณะกรรมการขนคณะหนงเรยกวา “คณะกรรมการสงเสรมการลงทนเพอกจการอตสาหกรรม” ท าการ

10

สงเสรมการลงทนเกยวกบกจการอตสาหกรรมโดยเฉพาะ ไมขนแกกระทรวงอตสาหกรรมแตขนในส านกนายกรฐมนตร มหนาทด าเนนการสงเสรมใหมการลงทนในประเทศมากขน ไดออกพระราชบญญตสงเสรมการลงทนเพอกจการอตสาหกรรม พ.ศ. 2503 ยกเลกพระราชบญญตสงเสรมอตสาหกรรม และประกาศคณะปฏวตทเกยวกบการสงเสรมอตสาหกรรม พระราชบญญตนมเหตผลวา รฐบาลมนโยบายทจะสงเสรมอตสาหกรรมของประเทศเพอพฒนาเศรษฐกจของชาตและเพอใหคนไทยมความรความช านาญในกจการอตสาหกรรมตางๆ เปนการสมควรทจะจดใหมมาตรการเพอใหมทนในการประกอบอตสาหกรรมทมาจากตางประเทศ โดยทกฎหมายปจจบนยงไมเหมาะสม จงสมควรปรบปรงเสยใหม พระราชบญญตนออกมาใชประมาณปเศษ รฐบาลกไดออกพระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2505 ขนใหม โดยยกเลกพระราชบญญตเดม ใหเหตผลวา เพอทจะใหมผลงทนประกอบกจการอตสาหกรรมมากขนดวยการบญญตกฎหมายใหสทธและประโยชนแกผทจะมาลงทนเพมขนกวาทเปนอยในปจจบน และปรบปรงแกไขการปฏบตเกยวกบการสงเสรมการลงทนใหเปนไปโดยสะดวกและรวดเรว ความตองการผลตภณฑอตสาหกรรมของประเทศไทยเพมขนทกป จงมความจ าเปนทจะตองขยายการผลตในดานอตสาหกรรมตามก าลงทรพยากรทมอย แตงานในดานนประเทศยงขาดบรการทงขนรากฐานของอตสาหกรรมอย เปนตนวา พลงงาน ความช านาญในการจดการ ความรความช านาญในดานเทคนคชางฝมอ การส ารวจแหลงของทรพยากรธรรมชาตและวตถดบ การทะนบ ารงงานในดานอตสาหกรรมหนกไปทางสงเสรมอตสาหกรรมของเอกชนใหมากทสดทจะพงกระท าได โดยเพงเลงเอากจการทใชวตถดบภายในประเทศเปนส าคญ โดยแผนการพฒนาเศรษฐกจก าหนดนโยบายพฒนาการเศรษฐกจเฉพาะดานอตสาหกรรมไวดงน 1. สงเสรมการลงทนของเอกชนในดานอตสาหกรรม โดยเฉพาะกจการทใชวตถดบภายใน ประเทศเปนสวนใหญ กจการทมความตองการผลตภณฑในประเทศมาก ทงนโดยค านงวา กจการทไดรบการสงเสรมนนสามารถผลตสงของไดปรมาณมาก มคณภาพดเทาเทยมกบของตางประเทศ ใชวธผลตอนมประสทธภาพและสามารถตงตวไดภายในระยะเวลาพอสมควร 2. รฐไมประกอบกจการขนใหมอนเปนการแขงขนกบเอกชน สวนกจการทรฐอ านวยการอยแลวกจะจดการใหบงเกดประโยชนยงขน 3. สงเสรมอตสาหกรรม คนควา ส ารวจทรพยากรธรรมชาต เพอใหเกดประโยชนแกการอตสาหกรรม โดยเฉพาะคอการส ารวจแหลงแรและการส ารวจธรณวทยา 4. จดใหมการฝกอบรมเพอใหมผช านาญงานและฝมอ ตามความตองการของกจการ อตสาหกรรม 5. สงเสรมอตสาหกรรมในครอบครวโดยการเผยแพรความรทางวชาการใหม ๆ และชวยหาตลาดจ าหนายสนคา

11

4. ความแตกตางของอตสาหกรรมเกษตรกบอตสาหกรรมอน อตสาหกรรมเกษตรมความแตกตางจากอตสาหกรรมอน ทส าคญอย 4 ประการดวยกน ความแตกตางเหลาน ท าใหตองมการจดการอตสาหกรรมเกษตรแตกตางจากอตสาหกรรมอนๆ การทอตสาหกรรมเกษตรจ านวนไมนอยตองประสบความลมเหลวในการด าเนนงาน สวนหนงเนองมาจากความไมเขาใจถงองคประกอบในการด าเนนงานและไมเขาใจถงความแตกตางของ อตสาหกรรมเกษตร ถาจะมองกนอยางผวเผนแลวอตสาหกรรมเกษตรกมการด าเนนงานเชนเดยวกบอตสาหกรรมอนๆ คอ มการผลตผลตภณฑเปนจ านวนมากอยางตอเนอง โดยใชเครองจกรกลอปกรณใหไดผลตภณฑทมคณภาพ ปรมาณ และราคาตามตองการในระยะเวลาทก าหนด แตอตสาหกรรมเกษตรมทงสงทเปนปจจยและการจดการทแตกตางกบอตสาหกรรมอนๆ ดงน 4.1 วตถดบ วตถดบเปนปจจยทส าคญของการอตสาหกรรมทกชนด ปรมาณของวตถดบจะตองมเพยงพอตอการแปรรปเปนจ านวนมากอยางตอเนอง อกทงคณภาพของวตถดบจะสงผลโดยตรงไปถงคณภาพของผลตภณฑ วตถดบของอตสาหกรรมเกษตรมความแตกตางกบอตสาหกรรมอนๆ อย 4 ประการ คอ 4.1.1 วตถดบของอตสาหกรรมเกษตรเปน สงชวภาพ จงมการเปลยนแปลงและ เสอมตามธรรมชาต 4.1.2 คณภาพและปรมาณไมสม าเสมอคงทแนนอน 4.1.3 มอยเฉพาะทองถนและเฉพาะฤดกาล เทานน 4.1.4 วตถดบอตสาหกรรมเกษตรแบงน าไปใชประโยชนในดานอนๆ อกเชน การใชบรโภคโดยตรงเปนอาหารสด อาหารแหง อาหารกระปอง เปนตน 4.2 คณภาพทางประสาทสมผส ผลตภณฑอตสาหกรรมเกษตรสวนใหญเปนเครองอปโภคและบรโภคเพอการด ารงชพของมนษย ดงนนมนษยผใชและผบรโภคจงตองการคณลกษณะ คณภาพเฉพาะอยางทแตกตางกบผลตภณฑชนดอนคอ มความตองการคณภาพทางประสาทสมผสเพมขนดวย ทงนเพราะมนษยใชประสาทสมผสของตนในการตดสนยอมรบหรอไมยอมรบใน ผลตภณฑนนๆ เชน ผลไมตองใหมสด กรอบหอมหวาน เนอแนนไมนมเละ สสนสดสวย ฯ 4.3 การปองกนการเปลยนแปลงและเสอมเสยของวตถดบในระหวางการผลตผลตภณฑ วตถดบของอตสาหกรรมเกษตรบางชนดเปลยนแปลงและเสอมเสยในคณภาพไดอยางรวดเรวจง ตองหาวธการปองกนไมใหเกดขนโดยเฉพาะในชวงของการแปรรปผลตภณฑ เชน เกบล าไยไวทหองเยนขณะทรอท าล าไยกระปอง ฯ 4.4 การจดการอตสาหกรรมเกษตร มความแตกตางกบการจดการอตสาหกรรมอนๆ อย 3 ประการ

12

4.4.1 การจดการเพอใหไดวตถดบมาปอนโรงงานทงดานปรมาณ คณภาพ ระยะเวลา และราคาของวตถดบ 4.4.2 การจดการใชประโยชนจากผลพลอยไดและของเหลอทเกดขน 4.4.3 การจดการในเรอง การก าจดของเสยและการปองกนมลภาวะทอาจเกดขนจากการด าเนนการอตสาหกรรมเกษตร ซงอาจจะท าใหเกดมลพษท าลายสงแวดลอมตอมาได

5. ความสมพนธของการเกษตรและอตสาหกรรมเกษตร การเกษตรเปนแหลงทมาของวตถดบ ความเกยวของของการเกษตรกบอตสาหกรรมเกษตร เพราะอตสาหกรรมเกษตรใชวตถดบหลกจากผลผลตเกษตร อตสาหกรรมเกษตรจงตองยดเอาการเกษตรเปนหลกในการด าเนนการ 5.1 ความหมายของการเกษตร การเกษตร หมายถง การปลกพชหรอเลยงสตว โดยอาศยปจจยตางๆ ทเออประโยชนตอการท าการเกษตรใหมผลผลตออกมา และผลผลตนนๆ สามารถน าไปใชประโยชนตอไปได การใชประโยชนผลตผลการเกษตรนนท าไดสองทางคอ การน าไปท าเครองอปโภคและการน าไปท าเครองบรโภค ทงในรปของสดและผลตภณฑ การทจะสามารถใชประโยชนผลตผลเกษตรใหไดมลคาสงสดโดยคณภาพไมเปลยนแปลงจะตองใชวทยาศาสตรประยกตและเทคโนโลยรวมกน ไมวาจะเปนการบรโภคสด เชน ผก ผลไม สกร โค หรอน าไปเปนวตถดบเพอแปรรปใหเปน ผลตภณฑตางๆ ออกมาใชในการอปโภคและบรโภค เชน ใยฝายน าไปท าเครองนมหม ออยน าไปท าน าตาล เปนตน 5.2 ปญหาดงเดมทางการเกษตร แตดงเดมการเกษตรกรรมมจดมงหมายเพอผลตอาหารใหพอเพยงกบความตองการของครอบครวเกษตรกรในปหนงๆ เมอมเหลอเนองจากสภาวะแวดลอมธรรมชาตเอออ านวยกน าไปจ าหนายเปนรายได การเกษตรกรรม จงท าตามก าลงแรงงานของครอบครวและแรงงานของสตวเลยง ซงอาจอาศยแรงงานจากธรรมชาตบางเชน การใชกงหนลมวดน าเขานา ทงยงตองท าการเกษตรกรรม ตามปจจยการผลตทมอย ชนดและประเภทของการเกษตรกรรมนนๆ ท าตามความเคยชนทไดรบการถายทอดจากบรรพชน ซงท าใหไดรบความช านาญและประสบการณ ท าใหเกษตรกรยดตดอยกบการเกษตรชนดเดมทเคยท าสบเนองกนมาไมยอมเปลยนแปลง และมงผลตทางการเกษตร เพอผลตอาหารใหพอเพยงเลยงครอบครวกอนการท างานผลตอยางอนๆ เกษตรกรจงมความเปนอยอยางเสร เพราะไมตองพงพาอาศยสงอน ส าหรบการด ารงชวตความเปนอยของครอบครว เมอมเวลาวางจากการเกษตรกรรม กจะใชแรงงานเพอท าสงจ าเปนตอการด ารงชพพนฐาน คอท าสงอนๆ ทจ าเปนตอการด ารงชวต ไดแก เครองนงหม ทอยอาศย และยารกษาโรค

13

หากจะมองในแงรายไดตอครวเรอนแลว เกษตรกรจะมรายไดต าหรอเกอบไมมรายได ทงนเนองดวยแหลงทมาของรายไดไมแนนอนเพราะผลผลตสวนใหญไมไดขายเปนรายได แตเกบเอาไวเลยงครอบครว เหลอจงขาย เกษตรกรไมมรายไดหรอรายไดต าแตกไมอดอยาก หวโหย และสามารถอยรวมกบสงคมไดอยางมความสข นอกจากจะเกดภยพบตหรอภยธรรมชาตขน จนท าใหไมสามารถท าการเกษตรได จงเกดความเดอดรอนตองขวนขวายหาอาชพอนๆ ใหมรายได น าไปเลยงครอบครว และถาหากภยพบตเกดตอเนองกนเกษตรกรกยงจนลง จนถงกลบกลายเปนผยากไรอาจตองทงถนเพาะปลกเลยงสตว เขาไปขายแรงงาน เกษตรกรจงเปลยนไปจากการเปนแรงงานฝมอท มความช านาญและประสบการณ ไปเปนผขายแรงงานหรอกรรมกร เกษตรกรท าการเกษตรตองพงธรรมชาตจะเหนไดจากฤดเพาะปลกพชเรมจากตนฤดฝนเทานน เพราะตองการน าจากฝนและพยายามหาสงตาง ๆ รอบตวมาใชประโยชนในการผลต เชน การใชปยคอกเพอเพมอาหารธาตและบ ารงดน ไมสามารถทจะหาวธการ เงนทนมาปรบใชปจจยการผลตจากธรรมชาตใหเปนประโยชนตอการผลตได ตวอยางเชนไมสามารถทดน าจากแมน าล าคลองไปใชในไรนาไดเพราะขาดเครองสบน า เมอตองการผลผลตเกษตรเพอใชเปนอาหารเพมมากขน เนองดวยประชากรของโลกเพมทวขนอยางรวดเรวและเกดวกฤตทางการเมอง ท าใหผลผลตทางการเกษตรลดลง จงเกดธรกจการจดจ าหนายผลผลตทางการเกษตรขนและเพอทจ าหนายผลตผลใหเพยงพอ จงมการชกจงใหเกษตรกร หนมาท าการเกษตรแบบการคา ใหสามารถผลตผลตผลจ านวนมาก เพอปอนตลาดดวยการใหสนเชอในรปแบบตาง ๆ แนะน าเทคโนโลยในการเพมผลผลตและจะรบซอผลผลตทเกษตรกรผลตได อตสาหกรรมเกษตร เปนอตสาหกรรมทใชวตถดบหลกจากผลตผลเกษตร อตสาหกรรมเกษตรจงตองยดเอาการเกษตรเปนหลกในการด าเนนการ เพราะการเกษตรเปนแหลงทมาของวตถดบ เกษตรกรเปนผผลตวตถดบส าหรบอตสาหกรรมเกษตร ซงสงผลไปถงทงปรมาณ คณภาพและตนทนการผลตผลตภณฑ วตถดบจะออกมาในปรมาณมากนอยเทาใด มคณภาพหรอไมอยางไร ขนอยกบปจจยสงตางๆ เหลานคอ ตวเกษตรกร แหลงผลตการเกษตร การแสวงหาและพฒนาวตถดบ การเพมปรมาณผลผลต การหาวตถดบชนดใหม การใชเทคโนโลยทเหมาะสม และการสนบสนนจากรฐบาล เปรยบเจดยเศรษฐกจ ทจะประกอบไปดวยฐาน ตว และยอด จงจะมทงความงามพรอมและความมนคง ดงแสดงในรปภาพ 1.6

14

ภาพท 1.6 แสดงความสมพนธของการเกษตรกบอตสาหกรรมเกษตร ทมา : นฤดม บญหลง, 2532 : 27.

6. ประเภทและชนดของอตสาหกรรมเกษตร 6.1 อตสาหกรรมเกษตรแบงตามลกษณะการใชผลตภณฑทผลตไดจากอตสาหกรรมเกษตร แบงออกเปน 3 ประเภท ดงน 6.1.1 อตสาหกรรมอาหาร (food industry) หมายถง อตสาหกรรมเกษตรทผลตผลตภณฑทเปนอาหารและน า ซงมนษยใชกนและดม สามารถแยกออกเปนกลมไดดงน คอ 6.1.1.1 อตสาหกรรมผลตภณฑอาหารส าเรจรป (finished – food product) หมายถง อตสาหกรรมเกษตรทผลตผลตภณฑอาหารทผานกระบวนการแปรรปจนผลตภณฑสดทายทไดสามารถน ามาใชในการบรโภคไดเลยโดยไมตองน าไปปรงแตงหรอท าใหสกตอไปอก เชน นมอดเมด โยเกรต น าผลไมพรอมดม ผลไมกระปอง ปลากระปอง ผกกาดกระปอง นมขน นมสเตอรไรส หมหยอง เปนตน

15

ภาพ 1.7 ผลตภณฑอาหารส าเรจรปตราดอยค า ทมา : http://www.server3.jobthai.com/special_img/doi_kham.gif, 12 พฤษภาคม 2551. ผลตภณฑอาหารส าเรจรปตามทองตลาดมหลากหลายใหผบรโภคเลอกซอ กลมผบรโภคสวนมากจะเปนกลมผท างานไมมเวลาในการประกอบอาหารรบประทานเอง ซงอาหารบางชนดกเกบรกษาไดนานในอณหภมหอง แตบางชนดตองเกบในตเยนทมอณหภมต า ซงโดยทวไปผบรโภคจะมความรพนฐานในการเกบรกษาอาหารไมใหเสอมเสยหรอเนาเสยกอนทจะรบประทานใหหมด ผผลตอาหารประเภทนจะผลตตามความตองการของกลมผบรโภคไมวาจะเปนขนาดของการบรรจ รปแบบของภาชนะบรรจ ลกษณะบรรจภณฑทสะดวกตอการใชสอย รวมทงเรองของสารอาหารในกลมของผบรโภคทใสใจหวงใยสขภาพ 6.1.1.2 อตสาหกรรมผลตภณฑอาหารกงส าเรจรป (semi – food product) หมายถง อตสาหกรรมเกษตรทผลตผลตภณฑอาหาร ซงผานกระบวนการแปรรปจนไดผลตภณฑสดทายแลว แตผลตภณฑทไดยงไมสามารถบรโภคไดเลยทนท ตองน าไปปรงสกเสยกอนจงสามารถบรโภคได เชน บะหมกงส าเรจรป กนเชยง เสนหม วนเสน เปนตน

16

ภาพ 1.8 แสดงผลตภณฑอาหารบะหมกงส าเรจรป ทมา : http://www.itooza.com/article/2004/image_27_13_001.jpg, 12 พฤษภาคม 2551. ผลตภณฑอาหารกงส าเรจรปโดยสวนมากผผลตจะผลตใหอยในลกษณะของแหง ซงจะมคณสมบตพเศษคอเกบไดนานในอณหภมหอง มน าหนกเบาสะดวกในการพกพาไปไดงายและใชเวลาในการประกอบเปนอาหารไมนาน เหมาะกบผบรโภคทมทพกอาศยอยหางไกลตลาดหรอรานอาหาร 6.1.1.3 อตสาหกรรมผลตภณฑอาหารดบ (raw – food product) หมายถง อตสาหกรรมเกษตรทผลตอาหารสด ซงมคณภาพและลกษณะใกลเคยงกบวตถดบ อาหารกลมนไดผานกระบวนการแปรรปเบองตนหรอแปรสภาพอยางงาย ๆ เชน การตดแตง การลวก การกะเทาะเปลอก และบรรจกลองใหมขนาดหรอน าหนกตามกลมผบรโภคตองการ เชน หมสนนอก ไสตน กระเพาะหม ขาวสาร แปงสาล เมลดถว กงแกะเปอก และผกผลไมสด ภาพ 1.9 แสดงผลตภณฑอาหารดบ ขาวสาร เนอสตว ผกและผลไม ทมา : http://www.taradb2b.com/.../X9AEq6IAGQ_hommali.jpg, 12 พฤษภาคม 2551. 6.1.2 อตสาหกรรมกงอาหาร (semi – food product) หมายถง อตสาหกรรมเกษตร ทผลตผลตภณฑทใชเปนสวนประกอบหรอปรงแตงอาหาร ผลตภณฑเหลานมนษยไมใชบรโภคเปนอาหารโดยตรงแตมความจ าเปนตองใช ตามจดประสงคตาง ๆ ดงตอไปน 6.1.2.1 เพอปรงแตงอาหารใหมกลนรสตามใจชอบ ตวอยางเชน น าตาล น ามนพช ซอส ซอว เปนตน 6.1.2.2 เพอความสมบรณทางโภชนาการและเพอใหเกดคณคาทางอาหาร ตวอยางเชน ไวตามน เกลอแร กรดอะมโน เปนตน 6.1.2.3 เพอความจ าเปนตองใชเปนสวนประกอบของผลตภณฑ เพอใหกรรมวธในการแปรรปของอตสาหกรรมอาหารมคณภาพมากยงขน ไดแกวตถเจอปนอาหาร (Food additive) ตวอยางเชน ฟอสเฟตใชเตมลงเปนสวนประกอบของลกชนเพอใหผลตภณฑลกชนมน าหนกและอมน าดขณะท าใหสก ผงเพรกเตมเปนสวนผสมในกนเชยงเพอใหกนเชยงหลงอบแหงมสแดงชมพสวยนารบประทาน เปนตน

17

ภาพ 1.10 แสดงผลตภณฑกงอาหาร ผงหมกเนอ เครองเทศขนมอบ ซอสปรงรส ทมา : http://www.pantown.com/data/11579/board3/198-20050923055102.jpg, 12 พฤษภาคม 2551. 6.1.3 อ ตสาหกรรมผลตภณฑ ท ไม ใชอาหาร (non – food product additives) หมายถงอตสาหกรรมทผลตผลตภณฑเครองอปโภคตาง ๆ ทใชวตถดบจากผลตผลเกษตร ตวอยางเชน อตสาหกรรมสงทอ ไดแก อตสาหกรรมทอผาซงใชฝายเปนวตถดบหลก อตสาหกรรมทอกระสอบทใชปอเปนวตถดบ อตสาหกรรมกระดาษและเยอ อตสาหกรรมทผลตเอทธลแอลกอฮอลเพอใชเปนเชอเพลง อตสาหกรรมฟอกหนง เปนตน และยงมอตสาหกรรมทผลตผลตภณฑทมนษยจ าเปนตองใชเพอด ารงชวตอกอยางหนงคอ อตสาหกรรมเภสชกรรม

ภาพ 1.11 ตวอยางผลตภณฑอตสาหกรรมเกษตรทไมใชอาหาร ใชวตถดบจากมนส าปะหลง

บรรจภณฑไบโอพลาสตก

ผลตภณฑเอทธลแอลกอฮอล ผลตภณฑจากแปงมน

มนส าปะหลงในอตสาหกรรมยา

18

ทมา : ดดแปลงมาจาก วารสารเคหการเกษตร 32, 7 (กรกฎาคม 2551): 77. 6.2 อตสาหกรรมเกษตรแบงตามขนของการผลตผลตภณฑสามารถแบงได 2 ประเภท คอ 6.2.1 อ ต สาห ก รรม เก ษ ต รข น พ น ฐ าน (primary agro – industry) ห ม าย ถ ง อตสาหกรรมเกษตรทมกรรมวธการแปรรปอยางงาย ๆ เพอเปลยนสภาพผลตผลเกษตรใหมสภาพทจะใชเปนวตถดบของอตสาหกรรมเกษตรอน ๆ ตอไป หรอเปลยนสภาพใหอยในรปของผลตภณฑอาหารดบ ทพรอมจะน าไปแปรรปเปนผลตภณฑตาง ๆ ตอไปได ทงนเพอใหสามารถคงคณภาพ สะดวกตอการเกบรกษาและการขนสง เชน อตสาหกรรมยางดบ ซงแปรรปน ายางเปนยางแผนรมควน หรอยางแทง อตสาหกรรมการบมใบยาสบ อตสาหกรรมการท าปอฟอก และอตสาหกรรมสขาว ฯลฯ 6.2.2 อตสาหกรรมเกษตรการแปรรปหรอการผลต (manufacturing agro – industry) หมายถง อตสาหกรรมทผลตผลตภณฑส าเรจรป (finished product) และอตสาหกรรมผลตผลตภณฑกงส าเรจรป (semi product ) ซงมอย 3 ประเภท เชน 1) ประเภทอตสาหกรรมอาหาร ตวอยางเชน อตสาหกรรมผลตภณฑสบปะรดกระปอง อตสาหกรรมปลากระปอง อตสาหกรรมผกกาดดองกระปอง เปนตน 2) ประเภทอตสาหกรรมกงอาหาร ตวอยางเชน อตสาหกรรมน ามนพช อตสาหกรรมน าปลา อตสาหกรรมซอสปรงรส เปนตน 3) ประเภทอตสาหกรรมผลตภณฑทไมใชอาหาร ตวอยางเชน อตสาหกรรมเยอกระดาษและไมอด อตสาหกรรมเภสชกรรม เปนตน 6.3 อตสาหกรรมเกษตรแบงออกตามขนาดของก าลงผลตของเครองจกร และอปกรณในการผลต สามารถแบงได 2 ประเภทคอ 6.3.1 อตสาหกรรมขนาดเลก (Small – seale agro-industry) หมายถง อตสาหกรรมเกษตรทมก าลงผลตขนาดเลก ซงมกจะมผเขาใจผดวามความหมายเชนเดยวกบอตสาหกรรมในครอบครว (home or cottage industry) แทจรงแลวอตสาหกรรมเกษตรขนาดเลก หมายถง กจการทใชแรงงานสวนใหญจากภายนอกครอบครวซงตองจายคาแรงงาน อาจใชเครองจกร เครองก าเนดแรงเปนเครองทนแรงคนงานมการบรหารงานทดโดยอาศยหลกวชา เชน การลงทน การจดแรงงาน การใชระบบเครองทนแรง การคดราคาตนทน การแปรรป การควบคมคณภาพ อกทงจะตองด าเนนการดานการตลาดและการจดหาวตถดบ เพอใหการผลตสามารถด าเนนไปไดโดยตอเนอง ซงแตกตางกบการด าเนนการของอตสาหกรรมในครอบครว ด าเนนการอยในครวเรอนโดยอาศยแรงงานของสมาชกในครอบครวเปนสวนใหญ ผลตใชเองภายในครอบครวหรอผลตขนจ าหนายเปนอาชพ อตสาหกรรมเกษตรขนาดเลกสวนใหญจะมปญหาในการด าเนนงาน โดยเฉพาะในเรองเทคโนโลย ในการผลต การควบคมคณภาพของผลตภณฑและในเรองตลาด จงจ าเปนจะตองไดรบการสนบสนนและสงเสรมจากรฐบาล 6.3.2 อตสาหกรรมเกษตรขนาดใหญ (Large-scale agro-industry) หมายถง

19

อตสาหกรรมเกษตรทด าเนนการผลต โดยใช เครองจกรอปกรณขนาดใหญ เพอใหสามารถผลตผลตภณฑไดเปนจ านวนมากและอาจด าเนนการผลตผลตภณฑโดยใชวตถดบจากผลพลอยได (by-product) หรอของเหลอ (waste) จากการผลตผลตภณฑหลก (main product) เชน อตสาหกรรมน าตาลทราย ซงใชวตถดบจากออย ผลตภณฑหลกทผลต คอ น าตาลทราย และกากน าตาล (molasses) เปนผลพลอยได สามารถใชเปนวตถดบในการผลตเอทธลแอลกออฮล หรอท าเหลารม (rum) อกทงยงไดของเหลอ คอชานออย (bagase) ใชท าแผนอด หรอท าเยอกระดาษ นอกจากนนอตสาหกรรมขนาดใหญ สวนมากจะมแหลงผลตวตถดบของตนเอง เชน อตสาหกรรมน าตาลขนาดใหญ จะมไรออย ปลกออยของตนเองเพอใชเปนวตถดบสวนหนงดวย ดงนนอตสาหกรรมออยและน าตาลขนาดใหญ จะประกอบดวยไรออยของโรงงาน โรงงานอตสาหกรรมเอทธลแอลกออฮล โรงงานอตสาหกรรมเหลารม โรงงานอตสาหกรรมเยอกระดาษ และกระดาษอด ทงน เพอใหสามารถใชประโยชนจากวตถดบไดเตมทและคมคา อตสาหกรรมดงกลาวจงตองมขนาดใหญ เพอใหสามารถน าเอาผลพลอยไดและของเหลอมาใชเปนวตถดบในการผลตผลตภณฑตาง ๆ ไดอยางคมคาการลงทน

7. พระราชบญญต มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม พ.ศ. 2551 ประเทศไทยไดมการประกาศพระราชบญญตมาตรฐานสนคาเกษตร พ.ศ. 2551 ใน ราชกจจานเบษา ซงเปนกฎหมายใหมทจะเรมมผลบงคบใชภายใน 180 วน หลงจากไดประกาศแลว คอ นบตงแตวนท 20 สงหาคม 2551 เปนตนไป พ.ร.บ.มาตรฐานสนคาเกษตรฉบบน จะเปนกลไกลส าคญในการพฒนาเพอยกระดบการผลตสนคาเกษตรไทยใหมคณภาพและไดมาตรฐาน ทงสนคาพช ปศสตว และสนคาประมง ขณะเดยวกนยงเปนเครองมอทใชควบคมมาตรฐานสนคาเกษตรและกจกรรมตอเนองทไมมกฎหมายอนใชบงคบ ตงแตระดบฟารม การแปรรป และการขนสง ซงจะชวยใหประเทศผน าเขาเกดความเชอมนในมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารของไทยมากยงขน อกทงจะชวยปองกนผลประโยชนในการสงออกสนคาเกษตรและอาหารในเวทการคาโลกดวย และกรณมเหตฉกเฉน เชน เกดโรคระบาดสตว โรคระบาดพช หรอเกดภยพบตทางธรรมชาตจ าเปนตองใชมาตรการทางกฎหมายเขามาชวยแกปญหา พ.ร.บ.มาตรฐานสนคาเกษตรกจะมบทบาทในการชวยเหลอผทไดรบผลกระทบอกทางหนง ก าหนดใหมการรณรงค สงเสรม และเผยแพรใหทกภาคสวนทงภาครฐ เอกชนและผบรโภคมความรความเขาใจเกยวกบมาตรฐานสนคาเกษตร พรอมทงสรางแรงจงใจใหกบผประกอบการเรงพฒนาระบบการผลตและน ามาตรฐานทก าหนดไปใชดวย การก าหนดมาตรฐานสนคาเกษตรจะมทงมาตรฐานบงคบ และมาตรฐานทวไป (มาตรฐานสมครใจ) ผผลต ผสงออกหรอผน าเขาสนคาเกษตรทมมาตรฐานบงคบ จะตองไดรบใบอนญาตจาก มกอช. โดยจะตองน าสนคาขอรบการตรวจสอบ และไดใบรบรองจากผประกอบการ ตรวจสอบมาตรฐานทไดรบใบอนญาตจาก มกอช. นอกจากนแลวผผลต ผสงออกหรอผน าเขายงตองแสดงเครองหมายรบรองมาตรฐานบงคบสนคาเกษตรทเปนมาตรฐานบงคบนน สวนมาตรฐานทวไปเปนมาตรฐานสงเสรมให

20

ผประกอบการสมครใจทจะปฏบตตาม เพอแสดงสทธเครองหมายรบรองมาตรฐานทวไป เพอใหผบรโภคเกดความนยมและเชอมนในสนคาเกษตร ประโยชนของ พ.ร.บ.มาตรฐานสนคาเกษตร พ.ศ. 2551 คอ ชวยใหเกษตรกรมหลกเกณฑทชดเจน เพอใชปรบปรงและพฒนามาตรฐานการผลต ท าใหสนคาเปนทยอมรบของผซอ ซงจะท าใหมรายไดเพมขน สวนผประกอบการจะสามารถผลตและจ าหนายสนคาอยางมมาตรฐาน ทงยงไดสนคาเปนทยอมรบและตรงตามความตองการของผบรโภค ผลกดนใหมลคาเศรษฐกจการคาสงขนดวย ขณะทผบรโภคเองกจะเขาถงขอมลสนคาสามารถชวยตดสนใจในการเลอกซออาหารไดอยางถกตอง ปลอดภย ซงจะลดความสญเสย ลดอตราการเจบปวยชวยประหยดทรพยากรของประเทศ ภาครฐยงสามารถควบคม ก ากบ ดแลการผลตตงแตระดบฟารม ภาคใตกฎหมายทเสมอภาค ทกฝายไดประโยชนรวมกน อนจะน าไปสการจดการทรพยากรการผลตทางการเกษตรไดอยางยงยน ทส าคญ พ.ร.บ.ฉบบนยงจะเปนเครองมอชวยในการเจรจาทางการคาสนคาเกษตร สรางความเทาเทยมในการก าหนดมาตรฐานการคาระหวางประเทศ สอดคลองกบสถานการณโลก ส าหรบมาตรฐานฉบบน จะใชในการอางองส าหรบผผลตสนคาเกษตรและอาหาร ใหมความปลอดภย ไดมาตรฐาน เพอประโยชนในทางการคา รวมทงความปลอดภยของผบรโภค และสามารถน ามาตรฐานนไปใชเปนแนวในการตรวจรบรองสนคาเกษตรและอาหาร โดยมขอบขายครอบคลมสนคาเกษตรและอาหาร 3 กลมหลก คอ สนคาพชและผลตภณฑ ไดแก ผกผลไมสด ขาว ผกผลไมสดตดแตงพรอมบรโภค ผกดอง และผลตภณฑผกผลไมในภาชนะบรรจปดสนท สนคาปศสตวและผลตภณฑ ไดแก เนอสตวปกสด เนอสตวปกผานความรอน เนอสกร และเนอสกรผานความรอน สนคาสตวน าและผลตภณฑ ไดแก กงสด กงแปรรป ผลตภณฑกงในภาชนะบรรจปดสนท ผลตภณฑปลาทนาในภาชนะบรรจปดสนท โดยมขอก าหนดดานความปลอดภยทก าหนดไวในมาตรฐานรวม 8 รายการ คอ สารพษตกคาง ยาสตวตกคาง สารปนเปอน วตถเจอปนอาหาร จลนทรย ระบบการผลต ศตรพช และโรคระบาดสตว มาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแตละมาตรฐานทก าหนดขน ลวนเปนประโยชนอยางมากส าหรบผผลตและผประกอบการทจะสามารถน าไปใชเปนแนวทางในการปฏบต การผลตสนคาใหมคณภาพและไดรบการยอมรบจากสากลได ดงแสดงในภาพท 1.7 1.8 และ 1.9

21

ภาพ 1.12 แสดงแผนภมกฎระเบยบและมาตรฐานทเกยวของการตรวจรบรองสนคากลมพชและ ผลตภณฑ ทมา : http://www.acfs.go.th/km/agri_chart.php, 9 กนยายน 2551.

22

ภาพ 1.13 แสดงแผนภมกฎระเบยบและมาตรฐานทเกยวของการตรวจรบรองสนคากลมปศสตว ทมา : http://www.acfs.go.th/km/livestock_chart.php, 9 กนยายน 2551.

23

ภาพ 1.14 แสดงแผนภมกฎระเบยบและมาตรฐานทเกยวของการตรวจรบรองสนคา กลมประมงและผลตภณฑ ทมา : http://www.acfs.go.th/km/fisheries_chart.php, 9 กนยายน 2551.

24

สรป อตสาหกรรมเกษตร หมายถง การด าเนนธรกจเกยวกบการผลตวตถดบเกษตร ทเปนพชและ สตว รวมถงการน าเอาวตถดบเกษตรมาด าเนนการแปรรปใหเปนผลตภณฑตางๆ ทมนษยใชในการอปโภคและบรโภค ซงมความส าคญเกยวกบปจจยสทมนษยใชในการด ารงชวตและนอกจากนการด าเนนการอตสาหกรรมเกษตรยงมประโยชนอยหลายอยาง เชน ท าใหใชวตถดบใหเกดประโยชนสงสด ท าใหเกดธรกจอนๆ ตามมา ท าใหเกดผลตภณฑชนดใหมๆ ท าใหประเทศมเสถยรภาพทางเศรษฐกจ และท าใหสามารถแกไขปญหาการขาดแคลนอาหาร พนธพชพนธสตว เปนตน ซงอตสาหกรรมเกษตรในประเทศไทยไดเรมขนในสมยสงครามโลกครงท 2 เปนโรงงานน าตาล ทอ าเภอเกาะคา จงหวดล าปาง อตสาหกรรมเกษตรแตกตางกบอตสาหกรรมอนขอสงเกตทส าคญ คอ วตถดบจะเปนวตถดบชวภาพ มเฉพาะทองถนตามฤดกาลเปนวตถดบทใชประโยชนไดหลายดานทงการบรโภคสด และการน าไปแปรรป อตสาหกรรมเกษตรจะมความสมพนธกบการเกษตรหากการเกษตรมผลตผลด อตสาหกรรมเกษตรกสามารถด าเนนการได แตทงนการผลตหรอแปรรปผลตภณฑตางๆ ไมวาจะใชวตถดบประเภทใดในการผลต ตองค านงถงมาตรฐานของผลตภณฑอตสาหกรรมดวย ในปจจบนประเทศไทยไดมประกาศพระราชบญญตมาตรฐานสนคาเกษตร พ.ศ. 2551 หากผผลตผลตภณฑอตสาหกรรมเกษตรตองการจ าหนายทงในและตางประเทศ ตองศกษากฎระเบยบและมาตรฐานทเกยวของการตรวจรบรองสนคาในกลมตางๆ

เอกสารอางอง

นฤดม บญหลง. หลกการอตสาหกรรมเกษตร. กรงเทพฯ: คณะวชาอตสาหกรรมเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2525. นฤดม บญหลง. รายงานสถานการณอตสาหกรรมผลตภณฑจาก เนอ ปลา และผลตภณฑทะเล. กรงเทพฯ: กรมสงเสรมอตสาหกรรม, 2532. นฤดม บญหลง. การจดการอตสาหกรรมเกษตร. กรงเทพฯ: คณะอตสาหกรรมเกษตร มหาวทยาลย- เกษตรศาสตร, 2532. “ประเทศไทยไดอะไรจาก...พ.ร.บ.มาตรฐานสนคาเกษตร”. สตวเศรษฐกจ 26, 586 (มถนายน 2551): 61. “แผนภมการผลตสนคาเกษตรและอาหาร.” [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.acfs.go.th/km 2551. (9 กนยายน 2551) สพชญ แกวเนตร. เอกสารประกอบการสอน วชา อตสาหกรรมเกษตรเบองตน. วทยาลยเกษตรและ เทคโนโลยอบลราชธาน, 2550.

25

“Agroindustry.” [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.acfs.go.th/km/agri_chart.php 2551. (9 กนยายน 2551)

แบบฝกหดทายหนวยการเรยนร ท 1

1. อตสาหกรรมเกษตรมความหมายอยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. อตสาหกรรมเกษตรมความส าคญและประโยชน อยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. อตสาหกรรมเกษตรประเทศไทยมความเปนมาอยางไร

26

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. จงสรปความเหมอนและความแตกตางของอตสาหกรรมเกษตรกบอตสาหกรรมอนลงในตาราง

ความเหมอน ของอตสาหกรรมเกษตรกบอตสาหกรรมอน

ความแตกตาง ของอตสาหกรรมเกษตรกบอตสาหกรรมอน

…………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… ……………………………………………………

…………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………… ……………………………………………………

5. การเกษตรและอตสาหกรรมเกษตรมความความสมพนธกนอยางไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

27

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 6. จงอธบายการแบงประเภทของอตสาหกรรมเกษตรมาใหเขาใจ …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

28

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 7. ประโยชนของพระราชบญญตมาตรฐานสนคาเกษตร พ.ศ. 2551 ประกอบดวยอะไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

29

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………