หน่วยที่ 6...

มนษยสมพนธกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง (3000-1503) หนา 198

การพฒนาชวตตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

สาระการเรยนร 1. ความหมายของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 2. ความเปนมาของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 3. หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 4. การประยกตใชหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในการพฒนาชวต

สมรรถนะประจ าหนวย

1. แสดงความรเกยวกบหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 2. ปฏบตตนเปนผน า และผตามทดภายใตหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 3. มกจนสยทดตอการด าเนนชวตและการปฏบตงาน ตามหลกปรชญา

ของเศรษฐกจพอเพยง

จดประสงคเชงพฤตกรรม 1. บอกความหมายของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไดถกตอง 2. อธบายความเปนมาของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไดถกตอง 3. วเคราะหหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไดถกตอง 4. ประยกตใชหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในการพฒนาชวตได

หนวยท 6


ผงมโนทศน (mind mapping)



หนวยท 6


สาระส าคญ ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง (philosophy of sufficiency economy) เปนปรชญาในการด าเนนชวตทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท 9 ทรงมพระราชด ารสชแนะแกพสกนกรชาวไทยมาโดยตลอดนานกวา 30 ป ดวยสายพระเนตรทยาวไกล และลกซงยงกวานกพฒนาหรอนกวชาการใด ๆ จะมสตปญหาเสมอเหมอนได เศรษฐกจพอเพยง เปนทงหลกคด และแนวทางปฏบตตนของแตละบคคล และองคการในทกระดบ โดยค านงถง 3 หลกการ คอ (1) ความพอประมาณกบศกยภาพของตนเองและสภาวะแวดลอมตามความเปนจรง (2) ความมเหตมผลบนพนฐานความถกตอง และ (3) การมภมคมกนในตว คอความไมประมาทในการด าเนนชวตทตองประสบกบความเปลยนแปลงตลอดเวลา และการทจะคด พด และท า อยางพอเพยงนนจ าเปนตองใชความรอยางถกหลกวชาการ ดวยความรอบร รอบคอบ และระมดระวงควบคกบการมคณธรรมเปนพนฐานของจตใจและการด าเนนชวต

❖ ความหมายของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เศรษฐกจพอเพยง (sufficiency economy) เปนปรชญาชถงแนวการด ารงอยและปฏบตตนของประชาชนในทกระดบ ตงแตระดบครอบครว ระดบชมชน จนถงระดบรฐ ทงในการพฒนาและบรหารประเทศใหด าเนนไปในทางสายกลาง โดยเฉพาะการพฒนาเศรษฐกจ เพอใหกาวทนตอโลกยคโลกาภวตน ความพอเพยง หมายถง ความพอประมาณ ความมเหตผล รวมถงความจ าเปนทจะตองมระบบภมคมกนในตวทดพอสมควร เพอปองกนผลกระทบการเปลยนแปลงทงภายใน และภายนอก ทงนจะตองอาศยความรอบร ความรอบคอบ และความระมดระวงอยางยงในการน าวชาการตาง ๆ มาใชในการวางแผนและการด าเนนการ ทกขนตอน ขณะเดยวกนจะตองเสรมสรางพนฐานจตใจของคนในชาต โดยเฉพาะเจาหนาทของรฐ นกทฤษฎ และนกธรกจในทกระดบ ใหมส านกในคณธรรม ความซอสตยสจรต และใหมความรอบรทเหมาะสม ด าเนนชวตดวยความอดทน ความเพยร มสต ปญญา และความรอบคอบ เพอใหเกดความสมดลและพรอมตอการรองรบการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและกวางขวาง ทงดานวตถ สงคม สงแวดลอม และวฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเปนอยางด (จราย อศรางกร ณ อยธยา และ ปรยานช ธรรมปยา, 2557; ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2544) เศรษฐกจพอเพยง แปลวา พงตนเองได ซงไมไดแปลวาไมตองพงใคร ตองท ากนเอง ท าใชเองหมดทกอยาง ไมไดแปลวาตอไปนไมตองซอตองขายอก แตหมายความวาท าอยางไรจงจะท ากนท าใชเองบาง ท าอยางไรจะจดการชวตของตนเองใหพงพาตนเองใหมากขน พงตลาด และพงคนอนใหนอยลง รวมหมดแลวประมาณวาสกเศษหนงสวนส เชน จะเลกอะไรไดบาง จะลดอะไรไดบาง จะท าอะไรเพอ

หนวยท 6


ทดแทนการซอจากตลาดหรอการขอจากคนอน และจะหาวธดแลสขภาพตวเองใหดแทนทจะหวงพงหมอพงยาอยางเดยว (เสร พงศพศ, 2552)

เศรษฐกจพอเพยงเปนแนวคดทตงอยบนรากฐานของวฒนธรรมไทย เปนแนวทางการพฒนาทตงบนพนฐานของทางสายกลาง ซง “เปนหวใจของเศรษฐกจพอเพยง” และความไมประมาท ค านงถงความพอประมาณ ความมเหตผล การสรางภมคมกนในตวเอง ตลอดจนใชความรและคณธรรม เปนพนฐานในการด ารงชวต ทส าคญจะตองมสต ปญญา และความเพยร ซงจะน าไปสความสขในการด าเนนชวตอยางแทจรง (มลนธชยพฒนา, 2559)

“...เศรษฐกจพอเพยง เปนเสมอนรากฐานของชวต รากฐานความมนคงของแผนดน เปรยบเสมอนเสาเขมทถกตอกรองรบบานเรอนตวอาคารไวนนเอง สงกอสรางจะมนคงไดกอยทเสาเขม แตคนสวนมากมองไมเหนเสาเขม และลมเสาเขมเสยดวยซ าไป...”

พระบรมราโชวาทพระราชทานผานมลนธชยพฒนา

ความเปนมาของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ภาพท 6.1 โครงการตามแนวพระราชด าร ทมา : มหาวทยาลยมหดล (2553)

เศรษฐกจพอเพยง เปนแนวพระราชด ารในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท 9 ทพระราชทานมานานกวา ๓๐ ป (มลนธชยพฒนา, 2559) ตงแตกอนเกดวกฤตการณทางเศรษฐกจ และเมอภายหลงไดทรงเนนย าแนวทางการแกไขเพอใหรอดพน และสามารถด ารงอยไดอยางมนคงและยงยนภายใตกระแสโลกาภวตนและความเปลยนแปลงตาง ๆ (จราย อศรางกร ณ อยธยา และ ปรยานช ธรรมปยา, 2557) โดยเนนย าแนวทางการพฒนาบนหลกแนวคดการพงตนเอง เพอใหเกดความพอมพอกนพอใชของคนสวนใหญ ทรงเตอนสตประชาชนไทยไมใหประมาท ใหตระหนกถงการพฒนาอยางเปนขนตอนทถกตองตามหลกวชาการ และการมคณธรรมเปนกรอบในการปฏบตและการด ารงชวต (นวฒน รกษรอด, นตยา


กนตะวงษ และพรศกด อาษาสจรต, 2558) โดยเปาหมายของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงนนตองการใหทกคนไมวาจะเปนบคคล องคการทงภาครฐและภาคเอกชน มแนวทางการด ารงอยและปฏบตตน ทงในการใชชวตด าเนนธรกจ และการปรบตว หรอพฒนา กใหเปนไปโดยยดหลกทางสายกลางเพอใหสอดคลองกบสงคมทเปนอยเรอยไปจนถงสงคมโลก (จฑา เทยนไทย, 2550) นบเปนบญและโชคดของประเทศไทยทมพระมหากษตรย รชกาลท 9 ผทรงเปยมดวยปรชาญาณและทรงมวสยทศนทยาวไกล ทรงเตอนสตตงแตป พ.ศ. 2517 แลวสงททรงเตอนกเกดขนจรง สงคมไทยไดเขาสวกฤตหลายครง จนกระทงครงรนแรงทสดเมอป พ.ศ. 2540 (เสร พงศพศ, 2552) ป พ.ศ. 2540 ประเทศไทยตองเผชญกบปญหาเศรษฐกจในดานตาง ๆ อยางหนก กลาวคอประเทศไทยมหนสนไมสามารถช าระไดในระยะเวลาสน ตองปรบคาเงนบาทลดลงอยางมาก สถาบนการเงนและธรกจจ านวนมากไดรบความเสยหายและตองลมละลายไป ประชาชนทวไปไดรบความเดอดรอนเนองจากราคาสนคาและคาครองชพปรบตวสงขนอยางรวดเรว จากวกฤตเศรษฐกจป พ.ศ. 2540 ทสงผลกระทบตอเศรษฐกจอยางรนแรง และสงผลตอคณภาพชวตของประชาชนซงเปนททราบกนดวาการขาดหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปนตนตอของวกฤตในครงนน (ประสพโชค มงสวสด และ นรมล อรยอาภากมล, 2555) วนท 4 ธนวาคม พ.ศ. 2540 พระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท 9 ทรงปลอบใจและทรงขยายความเรองเศรษฐกจพอเพยงวา “การเปนเสอน นไมสาคญ สาคญอยทเรามเศรษฐกจแบบพอมพอกน แบบพอมพอกนน นหมายความวา อมชตวเองได” “ถาสามารถทจะเปลยนไป ทาใหกลบเปนเศรษฐกจแบบพอเพยง ไมตองท งหมด แมแตครงกไมตอง อาจจะสกเศษหนงสวนส กสามารถอยได” หลงจากภาวะวกฤตเศรษฐกจ 2540 ประเทศไทยไดบทเรยนทมผลมาจากการพฒนาทไมสมดล และขาดเสถยรภาพ ขาดความใสใจในการพฒาคณภาพคนในทกระดบอยางจรงจง และตอเนอง จนสภาวะวกฤตสงผลกระทบตอความเปนอยของประชาชนในวงกวาง จากบทเรยนดงกลาวรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 จงไดก าหนดใหรฐบาลตองบรหารราชการแผนดนใหเปนไปเพอพฒนาสงคม เศรษฐกจ และความมนคงของประเทศอยางยงยน โดยตองสงเสรมการด าเนนการตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง และค านงถงผลประโยชนของประเทศชาตในภาพรวมเปนส าคญ (มาตรา 78 วรรค 1) รวมถงรฐบาลตองสงเสรมและสนบสนนใหมการด าเนนการตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง (มาตรา 83) (จราย อศรางกร ณ อยธยา และ ปรยานช ธรรมปยา, 2557) ในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 (พ.ศ. 2545–2549) เปนแผนฉบบแรกทไดอญเชญแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ตามพระราชด ารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท 9 มาเปนปรชญาน าทางในการพฒนาและบรหารประเทศ (ประสพโชค มงสวสด และ นรมล อรยอาภากมล, 2555) โดยยดหลกทางสายกลาง เพอใหประเทศรอดพนจากวกฤต สามารถด ารงอยไดอยางมนคง และน าไปสการพฒนาทสมดล มคณภาพและยงยน ภายใตกระแสโลกาภวตนและสถานการณเปลยนแปลง (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2544) แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ.2555-2559) ไดนอมน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาเปนปรชญาน าทางในการพฒนาประเทศอยางตอเนอง เพอมงใหเกดภมคมกนและมการบรหารจดการความเสยงอยางเหมาะสมเพอใหการพฒนาประเทศสความสมดลและยงยน


ในปจจบนหนวยงานราชการ องคการภาคเอกชน ชมชน สถานศกษา และประชาชนทวไป ไดนอมน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปใชในการปฏบตภารกจอยางกวางขวาง เพราะหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปนหลกการด าเนนชวตตามแนวทางสายกลางไมสดโตง เปนวธการทเนนการรกษาความสมดลในการปฏบตภารกจบนพนฐานของความเปนจรง ความถกตองอยางเปนเหตเปนผล และไมประมาท ไมเสยง ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสามารถปรบไปตามบรบทสงคมทเปลยนผานเขาสสงคมทนสมยไดอยางมประสทธภาพ ซงเปนหลกการทสอดคลองกบวถชวตดงเดมของสงคมไทยทมพนฐานอยบนค าสงสอนของพระพทธศาสนา อนเปนค าสอนทเปนสากลและทนสมยตลอดเวลา

หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง มองคประกอบหลก 3 ประการ หรอทเรยกวา 3 หวง คอ ความมเหตผล ความพอประมาณ และการมภมคมกนในตวทด โดยการใชหลกในองคประกอบทง 3 ตองควบคกบ 2 เงอนไขการปฏบต คอเงอนไขความร และเงอนไขคณธรรม ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปนทมาของนยาม “3 หวง 2 เงอนไข” (สดารตน พมลรตนกานต, 2558) ดงทไดแสดงไว (ภาพท 6.2)

ภาพท 6.2 หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ทมา : ประยกตจาก จราย อศรางกร ณ อยธยา และ ปรยานช ธรรมปยา (2557)

การพฒนาทยงยนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงตองค านงถงองคประกอบ 4 ดาน คอ วตถ สงคม สงแวดลอม และวฒนธรรม อยางเปนองครวม คอไมแยกสวน แตเชอมโยงสมพนธกน อยางเปน

สมดล และพรอมรบตอการเปลยนแปลง

วตถ / สงคม / สงแวดลอม / วฒนธรรม

เงอนไขคณธรรม ซอสตยสจรต ขยนอดทน สตปญญา แบงปน

เงอนไขความร รอบร รอบคอบ ระมดระวง

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง


เหตเปนผล องคประกอบทง 4 ดาน เปนทงปจจยทใชในกระบวนการผลต และการบรการ ขณะเดยวกนกเปนปจจยทไดรบผลกระทบจากการพฒนา จงกลาวไดวาคนเปนศนยกลางของการพฒนา คอเปนทงผกระท า และไดรบผลของการกระท าจากการมปฏสมพนธกบองคประกอบตาง ๆ ทง 4 ดาน รายละเอยดดงน 1. วตถ (การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ) หมายถงวตถตาง ๆ ทางกายภายทมนษยสรางหรอประดษฐขน เชน วตถดบ วสด และอปกรณ ฯลฯ นอกจากจะผลตไวใชเองหรอใชวธการแลกเปลยนกนหรอซอหามาเพอบรโภคโดยเงนทน ถอเปนปจจยทเกยวของกบดานเศรษฐกจหรอเงนทน ในกระบวนการผลตวตถเหลานจ าเปนตองอาศยทรพยากรดานอน ๆ ทมอยอยางจ ากดเปนปจจยประกอบรวมดวย 2. สงแวดลอม ประกอบดวยทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของชมชน สงคม ประเทศชาต และโลกโดยรวม ไดแก ความอดมสมบรณของทรพยากรดน น า ปา และแรธาต ฯลฯ สงแวดลอมทางธรรมชาตเปนปจจยการผลตและบรการ ซงมความส าคญตอการด ารงชวตของมนษยและสงมชวตบนโลก จงควรใชทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมดวยความเคารพและระมดระวง ดวยความรบผดชอบตอคนรนหลงทจ าเปนตองพงพงทรพยากรตาง ๆ ในการด ารงชวต 3. สงคม หมายถงสภาพการอยรวมกน และความสมพนธของคนในสงคม เชน การชวยเหลอแบงปน การมวนย เคารพกฎเกณฑ และระเบยบ ฯลฯ เพอสรางภมคมกนทดในยามวกฤตใหกบสมาชกสงคม ปจจยทางสงคมเปนพนฐานทส าคญในการพฒนา การพฒนาจะไมสามารถด าเนนไปดวยดหากสงคมออนแอ พนฐานจตใจของคนในสงคมไมตงอยบนหลกศลธรรม กฎหมายไมศกดศทธ และคนไมสามคคกน 4. วฒนธรรม หมายถงวถการด าเนนชวต รวมถงความเชอ ศาสนา ระบบคณคา และภมปญญา วฒนธรรมมความส าคญในการบงบอกถงเอกลกษณความเปนตวตน การด ารงอยในสงคมทมความหลากหลายอยางมศกดศร ในระยะยาวการพฒนาทสมดลควรสอดคลองกบวถความเปนอย คานยม ความเชอของคนในทองถน แลวจงคอย ๆ ตอยอดพฒนาปรบปรงใหเหมาะสมกบการเปลยนแปลงอยางเหมาะสม เพอไมใหวถการพฒนาสรางความแตกแยกขนในสงคม ขณะเดยวกนกตองมการพฒนาทด ารงไวซงวฒนธรรมเพอคงความเปนเอกลกษณของทองถน ชมชน และชนชาตไมใหถกกลนหายไป (จราย อศรางกร ณ อยธยา และ ปรยานช ธรรมปยา, 2557) หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง การใชชวตตามหลกพอเพยงหรอชวตพอเพยง หากมความเขาใจองคประกอบพนฐานของหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงอยางถกตอง และชดเจนกจะสามารถน าไปปรบใชไดในสถานการณตาง ๆ เพอใหเกดประโยชนและความสขได ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เปนทงหลกคด และแนวทางปฏบตตน โดยยดหลก 3 ประการ ควบคกบ 2 เงอนไขการปฏบต รายละเอยดดงน 1. ความพอประมาณ หมายถงความพอดทไมนอยเกนไป และไมมากเกนไป โดยไมเบยดเบยนตนเองและผอน (มลนธชยพฒนา, 2559) หลกของความพอประมาณ (พอด) ประกอบดวย 5 ประการ คอ (1) พอดดานจตใจ คอความเขมแขง มจตส านกทด เอออาทร ประนประนอม และนกถงประโยชนสวนรวม (2) พอดดานสงคม คอชวยเหลอเกอกล รรกสามคค สรางความเขมแขงใหครอบครวและชมชน (3) พอดดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม คอเลอกใชทรพยากรทมอยใหเกดประโยชนและความยงยนสงสด จดการอยางฉลาด และรอบคอบ ตองบรหารจดการใหเปน รกษา ฟนฟ และพฒนาทรพยากร พรอมเลอกใชทรพยากรทมอยใหเปน และระวงไมใหกจกรรมกระทบสงแวดลอม (4) พอดดานเทคโนโลย คอการรจกใชเทคโนโลยใหเหมาะสมตอความตองการและสภาพแวดลอม คดสรรเทคโนโลยทจะใชใหเกด


ประโยชนจรง ๆ ส าหรบคนหมมาก ดวยการพฒนาเทคโนโลยจากภมปญญาชาวบานกอน และ (5) พอดดานเศรษฐกจ จ าเปนตองมงลดรายจายกอน รจกจดการกบรายไดทมอย โดยยดหลกพออย พอกน พอใช ไมใชจายเกนตว และเกนฐานะทหามาได หารายไดใหอยไดและหาเพมอยางคอยเปนคอยไป พรอมทงหลกเลยงการกอหนทไมมผลตอบแทน (The Creator, 2559) การใชหลกความพอประมาณ เพอจดการทรพยากรอยางสมดล คอการใชทรพยากรทมอยเปนทนเดมของตนเองหรอภายในทองถนใหเกดประโยชนสงสดกอนทจะแสวงหาทรพยากร แหลงทน วตถดบหรอสงของ บรการตาง ๆ จากภายนอกจงจะเปนการใชทรพยากรอยางเหมาะสม พอควรกบสภาวะทางเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม รวมทงวฒนธรรมในแตละทองถน และภมสงคม เปนการสงเสรมใหเกดการพฒนาจากภายใน โดยสรางความเขมแขงใหกบทองถน ชมชนกอนแลวขยายเชอมโยงกบภายนอกอยางเปนขนตอนตามความจ าเปน ในการใชทรพยากรตองค านงถงความจ าเปน สถานะของตนเอง และสถานการณแวดลอมตาง ๆ โดยรกษาระดบของความพอประมาณ ไมมากเกนศกยภาพ และไมนอยเกนไปจนขาดแคลนหรอไมเพยงพอทจะด าเนนการใหเกดประโยชนได โดยการใชอยางมธยสถ รคณคา ดแลรกษา พฒนาตอยอดใหเพมพนและดยง ๆ ขน การตดสนใจวาอยในระดบพอประมาณนนจ าเปนตองค านงถงทรพยากรทมอย และตองใชทงวตถ สงแวดลอม สงคม และวฒนธรรม โดยอาศยความรอบร ความรอบคอบในการวางแผน การตดสนใจ และตองอยบนพนฐานคณธรรม เชน ไมเบยนเบยนตนเองและผอน ไมท าใหสงคมเดอนรอน ไมท าลายทรพยากรธรรมชาต และตงมนบนพนฐานความซอสตย (จราย อศรางกร ณ อยธยา และ ปรยานช ธรรมปยา, 2557) 2. ความมเหตผล หมายถงการตดสนใจเกยวกบระดบความพอเพยงนน จะตองเปนไปอยางมเหตผล โดยพจารณาจากเหตปจจยทเกยวของ ตลอดจนค านงถงผลทคาดวาจะเกดขนจากการกระท านนอยางรอบคอบ (มลนธชยพฒนา, 2559) เชน หากจะท าธรกจกควรค านงถงเหตและผลของการกระท านนอยาค านงถงเพยงคแขง และพยายามจะท าตามเพยงอยางเดยว (The creator, 2559) การใชหลกความมเหตผล เพอจดการทรพยากรอยางสมดล การตดสนใจด าเนนการเรองตาง ๆ อยางมเหตผล จะตองพจารณาแยกแยะใหเหนความเชอมโยงของเหตปจจยตาง ๆ อยางตอเนอง และเปนระบบ จะชวยใหบรรลเปาหมายไดอยางมประสทธภาพ มขอผดพลาดนอย การทจะวางแผนด าเนนการหรอจะท าอะไรอยางสมเหตสมผลตองอาศยความรอบร มความขยนหมนเพยร ความอดทนทจะจดเกบขอมลอยางเปนระบบ และแสวงหาความรทถกตองอยางสม าเสมอ มความรอบคอบในการคด พจารณา และตดสนใจ โดยใชสตปญญา ดวยความตงมนของจตใจทมคณภาพในทางทถกทควร (จราย อศรางกร ณ อยธยา และ ปรยานช ธรรมปยา, 2557) 3. การมภมคมกนในตว หมายถงการเตรยมตวใหพรอมรบผลกระทบและการเปลยนแปลงดานตาง ๆ ทจะเกดขน โดยค านงถงความเปนไปไดของสถานการณตาง ๆ ทคาดวาจะเกดขนในอนาคต (มลนธชยพฒนา, 2559) ตองปองกนความเสยงในอนาคตทอาจสงผลกระทบกบตวเอง ดงนนการเตรยมรบมอกบความเปลยนแปลงของสถานการณทอาจจะเกดขนได เปนสงทตองคดใหรอบคอบเชนกน (The creator, 2559) การใชหลกการสรางภมคมกนในตว เพอจดการทรพยากรอยางสมดล เปนการเตรยมตวใหพรอมรบตอผลกระทบและการเปลยนแปลง ไมวาจะเปนดานวตถ สงคม สงแวดลอม และวฒนธรรม


เพอใหสามารถปรบตวและรบมอไดอยางทนทวงท การทเราเหนวาทกอยางไมแนนอน มความเปนไปไดทจะแปรปรวน ผนผวน และเปลยนแปลงตลอดเวลา ในการท ากจกรรมใด ๆ กตาม จงตองไมเสยง ไมประมาท คดถงความเปนไปไดของสถานการณทอาจเกดขน แลวเตรยมตนเองและผทเกยวของใหมภมตานทานทจะคมกนตนเองได เตรยมวธการท างานในรปแบบตาง ๆใหพรอมทจะรบมอกบการเปลยนแปลงจะไดสามารถด าเนนภารกจตอไปได โดยไมขลกขลก หรอหยดชะงกกลางคน และน ามาซงความตอเนองของการพฒนาในระยะยาว (จราย อศรางกร ณ อยธยา และ ปรยานช ธรรมปยา, 2557) ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ใหขอคดเกยวกบเงอนไขส าคญทจะท าใหการตดสนใจ และการกระท าเปนไปอยางพอเพยง กลาวคอตองอาศยทงคณธรรมและความรในการพฒนาสความเพยงพอ การพฒนาคณภาพคนใหมคณธรรมก ากบความร คอหวใจของหลกพอเพยง (จราย อศรางกร ณ อยธยา และ ปรยานช ธรรมปยา, 2557) รายละเอยดของ 2 เงอนไขการปฏบต ดงน 1. เงอนไขความร ประกอบดวยการฝกตนเองใหมความรอบรเกยวกบวชาการตาง ๆ ทเกยวของอยางรอบดาน มความรอบคอบ และความระมดระวงทจะน าความรตาง ๆ มาพจารณาใหเชองโยงกน เพอประกอบการวางแผนและในขนปฏบต ความรเปนองคประกอบส าคญในการตดสนใจอยางถกตอง และเปนประโยชน จงตองมการแสวงหาความร เพมพนความร จดการความร และตอยอดความรอยตลอดเวลา ใหเทาทนตอการเปลยนแปลงของโลก 2. เงอนไขคณธรรม ทจะตองเสรมสรางใหเปนพนฐานจตใจของคนในชาต ประกอบดวย (1) ดานจตใจ คอการตระหนกในคณธรรม รผดชอบชวด ซอสตยสจรต ใชสตปญญาอยางถกตองและเหมาะสมในการด าเนนชวต และ (2) ดานการกระท า คอมความขยนหมนเพยร อดทน ไมโลภ ไมตระหน รจกแบงปน และรบผดชอบในการอยรวมกบผอนในสงคม การด าเนนชวตตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงทเนนใหใชหลก 3 ประการ ส าหรบจดการทรพยากรทกมตอยางสมดลนน ตองเรมจากการพฒนาคนใหมคณภาพ คอตองมคณธรรมก ากบความรในการด าเนนชวต (2 เงอนไขสความพอเพยง) เพอใหสามารถชวยตนเองและยนอยบนขาของตนเองไดอยางเตมภาคภม ไมเขยงกาวกระโดดตามผอน โดยใชชวตอยางประมาณตน เปนเหตเปนผล และมการเตรยมความพรอมทดเพอรองรบการเปลยนแปลงโดยไมประมาท การทจะพงตนเองไดจ าเปนตองมความรอยางถกตองเพยงพอทจะท าการ และมหลกการปฏบตทจะไมท าใหเกดโทษ ดงนน จงตองยดหลกคณธรรม ความถกตอง เปนเหตเปนผลตามความเปนจรง ไมกอใหเกดความเดอดรอนตอตนเองหรอผอน ยดถอประโยชนสวนรวมกอนประโยชนสวนตว และตองมความเพยรอยางสม าเสมอ เพอปองกนขอบกพรองไมใหเกดขน และพฒนาปรบปรงใหเกดผลดยงขน

การประยกตใชหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในการพฒนาชวต พระบรมราโชวาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท 9 เมอวนท 18 กรกฎาคม 2517 ความตอนหนงวา “การพฒนาประเทศน นจาเปนตองทาตามลาดบข น ตองสรางพ นฐาน คอ ความพอม พอกน พอใชของประชาชนสวนใหญเปนเบ องตนกอน โดยใชวธการและใชอปกรณทประหยดแตถกตองตามหลกวชา เมอไดพ นฐานมนคงพอสมควรและปฏบตไดแลวจงคอยสรางเสรมความเจรญและฐานะเศรษฐกจข นทสงข นตามลาดบตอไป”


โรเบรต มนเดล (Rober Mundell) ศาสตราจารยทไดรบรางวลโนเบลสาขาเศรษฐศาสตร ชาวแคนาดา แสดงปาฐกถาเรองโลกาภวตนกบเศรษฐกจพอเพยงทมหาวทยาลยสยาม เมอวนท 13 พฤศจกายน 2550 กลาววา “เศรษฐกจพอเพยงจาเปนสาหรบการพฒนาประเทศ โดยเฉพาะอยางยงประเทศทมเศรษฐกจขนาดเลกและยงไมเขมแขงพอ สามารถนาเอาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใชในการพฒนาเศรษฐกจแบบทนนยมได โดยเรมจากการสรางความเขมแขงของภาคครวเรอนทเปนหนวยยอยทสดของระบบเศรษฐกจ” “หากการบรโภคภาคครวเรอน คอบรโภคอยางพออยพอกน อยางมเหตมผลตามอตภาพจะทาใหครวเรอนสามารถสรางภมคมกนดานเศรษฐกจครอบครว คอสรางการออมภาคครวเรอนใหเกดข น ซงเปนฐานรากทสาคญของระบบเศรษฐกจ เพราะเมอเงนทนจากตางประเทศมพอเพยงตอการลงทนกจะทาใหภาคธรกจลดการพงพาเงนทนจากตางประเทศ ทาใหการไหลของเงนทนจากตางประเทศทมความเรวพอทจะทารายเศรษฐกจในประเทศมการชะลอลง” (เสร พงศพศ, 2552)

ภาพท 6.3 หลกแนวคดของเศรษฐกจพอเพยง ทมา : Mkschool team (2559)

หลกส าคญของเศรษฐกจพอเพยงสามารถน าไปประยกตใชกบบรบทของการพฒนาไดอยาง

กาวขวาง เพอใหเกดการพฒนาคนทสมบรณรอบดาน การพฒนาประเทศทสมดล และเปนภมคมกนจากภยคกคามหรอผลกระทบจากโลกาภวตน ในรายงานการพฒนาคนของประเทศไทย ป 2550 ไดเสนอแนวปฏบตอยางเปนรปธรรม ดงน

1. เศรษฐกจพอเพยงเปนปรชญาทมความส าคญส าหรบการขจดความยากจน และการลดความเสยงทางเศรษฐกจของคนจน หวใจส าคญของการแกไขปญหา คอการใหคนจนหรอชมชนสามารถพงพาตนเองไดมากขน

2. ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปนพนฐานของการสรางพลงอ านาจของชมชน และการพฒนาศกยภาพชมชนใหเขมแขงเพอรากฐานของการพฒนาประเทศ


3. เศรษฐกจพอเพยงชวยใหการยกระดบความรบผดชอบตอสงคมของบรษทดวยการสรางขอปฏบตในการท าธรกจทเนนผลก าไรระยะยาวในบรบททมการแขงขน

4. หลกการเศรษฐกจพอเพยงมความส าคญตอการปรบปรงมาตรฐานของธรรมาภบาลในการบรหารงานภาครฐ

5. ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสามารถใชเปนแนวทางในการก าหนดนโยบายของชาต เพอสรางภมคมกนตอสถานการณทเขามากระทบโดยฉบพลน เพอปรบปรงนโยบายตาง ๆ ใหเหมาะสมยงขน และเพอวางแผนยทธศาสตรในการสงเสรมการเตบโตทเสมอภาคและยงยน

6. ในการปลกฝงจตส านกพอเพยงจ าเปนตองมการปรบเปลยนคานยมและความคดเพอใหเอออ านวยตอการพฒนา เชน รกในการท างาน สนกกบการเรยนและการสรางปญญาใหเกดแกตนเอง เหนคณคาของการอยรวมกนในสงคมและระบบนเวศอยางสมดล เคารพธรรมชาตและมความเมตตาตอเพอนมนษยดวยกน

เศรษฐกจพอเพยงเปนปรชญาทชถงแนวทางการใชชวตและปฏบตตนของคนในทกระดบ โดยสามารถจ าแนกเปน 3 ระดบคอ (1) ระดบบคคลและครอบครว (2) ระดบชมชน และ (3) ระดบประเทศ แตละระดบถกจ าแนกเพอใหมการพฒนาและบรหารประเทศในลกษณะด าเนนไปในทางสายกลาง โดยเฉพาะการพฒนาเศรษฐกจเพอใหกาวทนตอโลกยคโลกาภวตน ซงกอนทจะน าหลกเศรษฐกจพอเพยงไปใชไดไกลถงในระดบประเทศนน จะตองเรมจากระดบทเลกทสดอยางระดบบคคลและครอบครวกอน (The creator, 2559) รายละเอยดดงน

เศรษฐกจพอเพยงระดบบคคลและครอบครว บคคลมชวตทแตกตางกนตามแบบแผนของสงคมทสลบซบซอน เปลยนแปลง และพฒนา

ตลอดเวลา และไมวาบคคลจะมบทบาทหรอหนาทใดกสามารถน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาใชได เพราะชวตความเปนอยของคนเกยวของทงเศรษฐกจ สงคม การเมองการปกครอง และอน ๆ การน าเศรษฐกจพอเพยงมาใชอาจจะแตกตางกนตามหนาทของแตละคน และมความจ าเปนทจะตองเสรมสรางพนฐานจตใจของคนใหมคณธรรม ความซอสตยสจรต และความรอบรทเหมาะสม ด าเนนชวตดวยความอดทน ความเพยร มสต ปญญา และความรอบคอบ เพอใหเกดความสมดลและพรอมตอการรองรบการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและกวางขวาง ทงดานวตถ สงคม สงแวดลอม และวฒนธรรม

เศรษฐกจพอเพยงในระดบบคคลและครอบครว เปนเศรษฐกจพอเพยงระดบทหนง เปนแบบพนฐานทเนนความพอเพยงในระดบบคคลและครอบครว เรมตนจากการเสรมสรางคนในครอบครวใหมการเรยนรวชาการและทกษะตาง ๆ ทจ าเปน เพอใหสามารถรเทาทนการเปลยนแปลงในดานตาง ๆ สามารถคด และปฏบตบนพนฐานของความมเหตผล พอเหมาะ พอประมาณกบสถานภาพ บทบาท และหนาทของตนในแตละสถานการณ มสตพจารณาอยางรอบคอบกอนทจะตดสนใจหรอกระท าการใด และเกดเปนภมคมกนทดในการด ารงชวต พรอมทงเสรมสรางคณธรรมจนมความเขาใจและตระหนกถงคณคาของการอยรวมกนในสงคม และระบบนเวศอยางสมดล สมาชกครอบครวสามารถพงพาตนเอง และตอบสนองความตองการขนพนฐานได มการชวยเหลอเกอกลกน มความสามคค และมความพอเพยงในการด าเนนชวตดวยการประหยดและลดคาใชจายทไมจ าเปน จนสามารถด ารงชวตอยอยางมความสขทงทางรางกาย และจตใจ (The creator, 2559)


สถานวทยโทรทศนแหงประเทศไทย (2558) กลาวถงการปฏบตตนตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยงสามารถปฏบต ดงน (1) ยดหลกประหยด ตดคาใชจายทไมจ าเปน ลด ละ ความฟมเฟอยในการซอสนคา (2) ประกอบอาชพดวยความถกตอง สจรต แมจะตกอยในภาวะขาดแคลนในการด ารงชพ (3) ไมแกงแยงแสวงหาผลประโยชนทรนแรงและไมถกตอง (4) ขวนขวายหางานพเศษทสจรตท าเพอใหมรายไดเพมจนสามารถใชจายไดพอเพยง และ (5) ปฏบตตนในแนวทางทด ลด ละ อบายมขใหหมดสน

ภาพท 6.4 เศรษฐกจพอเพยงระดบบคคลและครอบครว ทมา : สยามรฐออนไลน (2559)

กรมสงเสรมการเกษตร (2559) กลาวถงวธการพฒนาชวตตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงวา

บคคลควรปฏบตดงน 1. คนหาความตองการของตนเองใหพบวามความตองการอะไร มเปาหมายในการด าเนนชวต

อยางไร เชน ตองการมชวตทมอนาคตกาวหนา มความเปนอสระ มเวลาเพอครอบครวและสงคม มทรพยสนเพยงพอ มความสข และหลดพนจากความยากล าบาก

2. การวเคราะหขอมลของตนเองและครอบครว ดงน (1) ศกยภาพของตนเอง เชน ความร ความสามารถ ความช านาญ (ทกษะ) ชอเสยง ประสบการณ ความมนคง ความกาวหนา สภาพทางการเงน การสรางรายได การใชจาย การออม คณธรรมและศลธรรม และ (2) ศกยภาพของครอบครว เชน วถการด ารงชวต ภาวะเศรษฐกจของครอบครว ความเชอ ทศนคต คานยม วฒนธรรม ประเพณ คณภาพชวตของคนในครอบครว ฐานะทางสงคม ฐานะทางการเงนทเปนทรพยสนและหนสนของครวเรอน รายไดและรายจายของครวเรอน ซงการวเคราะหขอมลทงหมดจะท าใหรสถานภาพ รสาเหตของปญหา รปจจยทเกยวของ และรผลกระทบตาง ๆ ทเกดขน ทงทางเศรษฐกจ สงคม เทคโนโลย และทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอม

3. วางแผนการด าเนนชวต โดยท (1) พฒนาตนเองใหมการเรยนรตอเนอง (ใฝเรยนร) สรางวนยกบตนเอง โดยเฉพาะวนยทางการเงน (2) สรางนสยทมความคดกาวหนามงมนในเปาหมายชวต หมนพจารณาความคด ตดสนใจแกปญหาอยางเปนระบบ โดยใชความร (รอบร รอบคอบ ระมดระวง) มความ


รบผดชอบตอตนเอง สงคม และครอบครว (3) หมนบรหารจตใจใหมความซอสตย สจรต รกชาต เสยสละ สามคค เทยงธรรม และมศลธรรม (4) ควบคมจตใจใหตนเองประพฤตในสงทดงาม และสรางสรรคความเจรญรงเรอง (5) พฒนาจตใจ ใหลด ละ เลก อบายมข กเลส ตณหา ความโกรธ และความหลง (6) เสรมสรางและฟนฟความร คณธรรมของตนเอง และครอบครว เชน เขารบการฝกอบรม ฝกทกษะทางวชาการ หรอวชาชพ หมนตรวจสอบ และแกไขขอบกพรองอยเสมอ และ (7) ปรบทศนคตเชงบวก

4. จดบนทกและท าบญชรายรบ–รายจาย 5. สรปผลการพฒนาตนเองและครอบครว โดยพจารณาจาก (1) รางกายมสขภาพสมบรณ

แขงแรง (2) อารมณตองไมเครยด มเหตมผล มความเชอมน มระบบคดเปนระบบทเปนขนเปนตอน มแรงจงใจ กลาคดกลาท า ไมทอถอย หรอหมดก าลงใจเมอประสบปญหาในชวต และ (3) สงเหลานไดลด ละ เลกแลวหรอไม ไดแก รถปายแดง สถานเรงรมย และการพนน เปนตน

เศรษฐกจพอเพยงในระดบบคคลและครอบครว เปนความสามารถในการด ารงชวตไดอยางไมเดอดรอน มความเปนอยอยางประมาณตน มเหตมผลตามบทบาทหนาท และรจกคดพจารณากอนลงมอปฏบตสงใด เมอใชทกษะความรควบคกบหลกคณธรรมในการด าเนนชวตแลวกจะตองรจกให รจกแบงปน เหนไดวาการประยกตใชเศรษฐกจพอเพยงในระดบบคคลและครอบครวจะท าใหสามารถพงพาตนเอง และเรมชวยเหลอคนรอบขางได

การประยกตใชหลกความพอเพยงในระดบบคคลและครอบครว การหาเลยงชพ (ผลตและบรการ) อยางพอเพยง โดยค านงถงทรพยากรในดานตาง ๆ ทม

อยในพนท และความสามารถในการบรหารจดการทงความร เทคโนโลย ประสบการณ และศกยภาพของคนและชมชน แลวเลอกผลตสนคาทใชทรพยากร และปจจยการผลต สอดคลองกบสภาพความเปนจรงของคนและภมหลง โดยค านงถงกรรมวธการผลตทไมกอใหเกดโทษตอคน สงคม และสงแวดลอมหรอใชวธการทเอารดเอาเปรยบผอน โดยการทจรต ผดกฎหมาย ไมมจรรยาบรรณ เพยงเพอแสวงหาผลประโยชนสวนตวอยางไมเปนธรรม รวมถงการวางแผนทงเชงปรมาณและคณภาพ การผลตทเหมาะสมกบความตองการของผบรโภค ค านงถงความคมคาของการลงทน และการจดการความเสยง ดวยความซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทน และใชความรทางวชาการดวยความรอบคอบ และระมดระวงอยางมสต ตลอดจนแสวงหาความรอยางตอเนองกอใหเกดความรอบร และการเพมพนปญญา เพอใหความหนาอยางเปนขนเปนตอน และเกดความสมดลในชวต การรกษาทรพยอยางพอเพยง เมอแตละคนประกอบอาชพท ามาหากน ท าใหไดทรพยมาครอบครอง และใชเปนปจจยในการบรโภคและด ารงชพแลวกจ าเปนตองรจกรกษาทรพยใหมใชนาน ๆ เชน ทรพยสวนบคคลตองมการใชอยางประหยด ทะนบ ารงรกษาสงของใหคงสภาพอยคงทน เพอใหใชประโยชนไดยาวนานและคมคาหรอการมสวนรวมใสใจในการดแลรกษาสาธารณสมบต กจกรรมตาง ๆ ของสงคม การกษาสมดลของธรรมชาต การรกษาขนบธรรมเนยบประเพณ วฒนธรรม และเอกลกษณของชาต การบรโภคอยางพอเพยง คอการใชทรพยากร และการใชจายทรพยอยางมธยสถ ซงตางจากความตระหนทเปนโทษกบตนเองและสงคม เพราะผทมความตระหนเปนบคคลทมความเหนแกตว แตผทมความมธยสถเปนบคคลทรจกกาละเทศะในการจบจายใชสอย มความพอประมาณในการใชจายอยางสมเหตสมผล สมดลกบรายรบและอตภาพของตนเอง ค านงถงความประหยด ความจ าเปน และไมฟมเฟอ หากไมมเหตจ าเปนหรอไมเหมาะสมกไมตองใช ไมตองซอ โดยค านงถงผลกระทบทจะเกดขน


จากการใชทรพยากรตาง ๆ อยางรอบคอบ ทงตอตนเอง ผอน สงคม และสวนรวม โดยใชสตปญญาพจารณาตามเหตผล และความเปนจรงอยางไมเขาขางตนเอง (จราย อศรางกร ณ อยธยา และ ปรยานช ธรรมปยา, 2557)

ภาพท 6.5 การออมทรพยสนเพอตนเองและครอบครว ทมา : Home business of america (2559)

การใชทรพยอยางพอเพยง ควรมการแบงสดสวนของทรพยในการใชจายอยางเหมาะสม ทงเพอการด าเนนชวตภายในครอบครว การแบงปนเผอแผแกญาตพนอง เพอนฝง การท าบญตามความเชอ และความศรทธาเพอประโยชนในภายภาคหนา การสงเคราะหผยากไรขดสนในสงคม ตลอดจนการออมการลงทน และการท าประกนในรปแบบตาง ๆ เพอเตรยมพรอมรบการเปลยนแปลง ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปนการพฒนาทใหความส าคญกบการพฒนาคนใหสามารถพงพาตนเองได ยดหลกทางสายกลาง มการพฒนาเปนขนตอน และไมสดโตง เปนหลกการพฒนาทเนนองครวมโดยมงความสขของบคคลทงดานวตถ สงแวดลอม สงคม และวฒนธรรม โดยไมปฏเสธโลกาภวฒนแตใหมความรเทาทน มความสามารถรบความผนผวนของการเปลยนแปลง การประยกตใชปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงท าไดในทกระดบ และทกมต ท งระดบบคคลและครอบครว ระดบชมชน และระดบประเทศ โดยน ามาพจารณาใชตามความเหมาะสมในแตละกรณใหสอดคลองกบเงอนไข และสภาวะทเผชญอย เพอสามารถขบเคลอนกจกรรมตาง ๆ ในสงคมใหมการพฒนาอยางสมดลและยงยน สรปไดวาปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ประกอบดวย 3 องคประกอบ หรอทเรยกวา 3 หวง ไดแก ความมเหตผล ความพอประมาณ และการมภมคมกนในตว องคประกอบทง 3 ตองควบคกบ 2 เงอนไขการปฏบต คอ เงอนไขความร ไดแก ความรอบร รอบคอบ และระมดระวง สวนเงอนไขคณธรรม ไดแก ความซอสตยสจรต ขยนอดทน เพยร และสตปญญา การใชหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในการด าเนนชวต เปนการปฏบตตนตามหลกการขององคประกอบของนยาม 3 หวง 2 เงอนไข ทมความสมพนธเกยวเนองในการด าเนนชวตทงในระดบบคคลและครอบครว ระดบชมชน และระดบประเทศชาต

เศรษฐกจพอเพยงระดบชมชน เศรษฐกจพอเพยงในระดบชมชน เปนเศรษฐกจพอเพยงระดบทสอง เปนแบบกาวหนาเนนความพอเพยงในระดบกลมหรอองคกร คอเมอบคคลและครอบครว มความพอเพยงในระดบทหนงแลวกจะรวมพลงกนในรปกลมหรอสหกรณ เพอด าเนนงานในดานการผลต การตลาด สวสดการ การศกษา


สงคม และศาสนา โดยอาจจะไดรบความรวมมอจากหนวยงานทเกยวของทงหนวยราชการ มลนธ และเอกชน และชมชนพอเพยง ประกอบดวย บคคลและครอบครวทใฝหาความกาวหนาบนพนฐานปรชญาของความพอเพยง คอมความรและคณธรรมเปนกรอบในการด าเนนชวตจนสามารถพงตนเองได

ภาพท 6.6 หมบานเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ "บานน าทรพย" จงหวดเพชรบร ทมา : OKnation (2556)

เมอบคคลรวมกลมกนท ากจกรรมทสอดคลองเหมาะสมกบสถานภาพ ภมสงคมของแตละชมชน โดยพยายามใชทรพยากรตาง ๆ ทมอยในชมชนใหเกดประโยชนสงสด ผานการรวมแรงรวมใจ รวมคดรวมท า แลกเปลยนเรยนรกบบคคลหลายสถานภาพเพอสรางประโยชนสขของคนสวนรวม และความกาวหนาของชมชนอยางมเหตผล โดยอาศยสตปญญา ความสามารถของทกฝายบนพนฐานของความซอสตยสจรต อดกลนตอการกระทบกระทง ขยนหมนเพยร มความเออเฟอเผอแผ และชวยเหลอแบงปนกนระหวางสมาชกชมชน จนน าไปสความสามคคของคนในชมชน ซงเปนภมคมกนทด อนจะน าไปสการพฒนาของชมชนทสมดล พรอมรบตอการเปลยนแปลงตาง ๆ กระทงสามารถพฒนาไปสเครอขายระหวางชมชนตาง ๆ (The creator, 2559) การประยกตใชหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในระดบชมชนนนถอเปนการใชหลกปรชญาในขอบเขตทกวางขนกวาระดบบคคลและครอบครว ซงตองอาศยความรวมแรง รวมมอ และรวมใจจากคนจ านวนมากขน เพอรวมกนท าสงตาง ๆ ทเกดประโยชนแกคนกลมอนในชมชนดวย ไมไดสรางประโยชนใหแตตนเองหรอครอบครวเพยงอยางเดยว

กรอบแนวความคดพนฐานส าหรบการพฒนาคนและชมชนอยางยงยน เสร พงศพศ (2550) ไดน าเสนอกรอบแนวความคดพนฐานส าหรบการพฒนาคนและชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ประกอบดวย ปรชญา กรอบ เกณฑ และตวชวด ดงทไดแสดงไว (ตารางท 6.1 และตารางท 6.2)


ตารางท 6.1 กรอบแนวความคดพนฐานการพฒนาคนและชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ปรชญา กรอบ เกณฑ ตวชวด

พอประมาณ คนสตนก าหนดชวต

มคณธรรม เปนธรรมถกตอง ด งาม พออย พอกน พอใช

แบงปน ไมเอาเปรยบคนอน ไมเอาเปรยบธรรมชาต เอาคณธรรมน าชวต น าธรกจการงาน ไมเอาเงนน าหนา ปญญาตามหลง เงนเปนบาวทด เปนนายทเลว “จะเลอกเงนหรอชวต”

คนสรากเหงา รคณคาทมาของตนเอง เอกลกษณ ภมปญญาทองถน

ภมใจในก าพด ถนฐานบานเกด รากเหงาเผาพนธ บรรพบรษ ภมใจในของกน ของใชพนบาน กนอยแบบไทย ๆ วถไทย เขาถงคณคามากกวายดตดรปแบบ

มหลกวชา ขอมล ความร “รเขา รเรา” รเทาทนการเปลยนแปลง

ไมท าตาม ๆ กน เลยนแบบแตไมเรยนร กนอยอยางมขอมล อยางมคณภาพ รตวเอง รทองถน รศกยภาพ ร “ทนชมชน” รปญหา รโลกาภวฒน แสวงหาความร ศกษาในระดบสงขนตามศกยภาพของตนเอง

มแผน ชวตคอการลงทน แผนชวต แผนชมชน แผนยทธศาสตร แผนงานองคกร

งบประมาณครอบครว รายรบ รายจาย แผนการลงทน เปนตวของตวเอง ไมใชนกจะท าอะไรกท า ไมควกงายจายเรว ไมเดนหางอยางไรเปาหมาย มแผนยทธศาสตรและแผนงานทมฐานขอมล ความร และหลกคดทด (ปญญา)

เปนมออาชพ คณภาพ มนคง ยงยน ท าดวย “อทธบาทส” (ฉนทะ วรยะ จตตะ วมงสา) ใจรก รจรง รรอบ รลก และท าดมคณภาพดวยความสม าเสมอ

มภมคมกน ระบบชวตทด ความสมพนธดกบทกคนครอบครวอบอน ชมชนเขมแขง องคกรมนคง มเพอน ชมรม สมาคม

มเวลาใหครอบครว ไมบางาน หาเงนจนลมชวต มแผนชวตครอบครวด มสวสดการมนคง เปนประโยชนตอชมชน สงคม ไมเอาเปรยบผอน ไมเอาตวรอดคนเดยว ไมเอาแตญาตพนอง เพอนฝงพรรคพวก หรออยอยางโดดเดยว “ระบบดท าใหคนท าถกไดงาย ท าผดไดยาก”

ระบบงานทด “พงตนเอง” ในดานการผลต การบรโภค การแปรรป การตลาด การออม และระบบสวสดการ

มเศรษฐกจชมชนทเปนระบบ ไมท าอยางเดยว 2 อยาง แต 20-30 อยาง เพอตอบสนองความตองการของทองถน ทงเกษตรผสมผสาน วสาหกจชมชน สหกรณ SMEs เนนการบรโภคในทองถนกอนพงตลาดภายนอกหรอสงออก

การจดการทด เนนความสมพนธ เครอขายมากกวากฎระเบยบและการควบคม มพรหมวหารส

สรางแรงบนดาลใจ ใจด ใจกวาง ใจส ใจถง (เขาใจ-เขาถง) มธรรมาภบาล บรรษท โปรงใส ตรวจสอบได ไมเนนแตผลลพธ ใหความส าคญกบกระบวนการ


ตารางท 6.2 กรอบแนวความคดเพอการพฒนาคนและชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

กรอบ เกณฑ ตวชวดของเศรษกจพอเพยงทควรปฏบต เพอการพฒนาคนและชมชนอยางยงยน

ปรชญา กรอบ เกณฑ ตวชวด พอประมาณ มคณธรรม

ถกตอง ด งาม แบงบน ไมเอาเปรยบคนอน ไมเอาเปรยบธรรมชาต คณธรรมน าชวต น าธรกจการงาน ไมเอาเงนน าหนา ปญญาตามหลง (ส าหรบครอบครวและชมชน)

ไมโกงกน โกงเวลา โกงทรพยสนของผอน ของส านกงาน องคการ ของสวนรวม ใชสารเคม เผาขยะ สรางมลพษ ตดไมท าลายปา ท าใหแหลงน า อากาศและสงแวดลอมเปนพษ ไมเอาเปรยบผอนในเรองทรพยากรดน น า ปา ไมเอาทรพยากรสาธารณะมาเปนของตนเอง ไมขายของเอาก าไรเกนควร แลกเปลยนแบบไมเปนธรรม ปฏบตธรรม รวมกจกรรมทางสงคม งานบญประเพณ ท าบญบางหรอไม ทงชมชนพรอมเพยงกนหรอไม แบงปนรายไดของตนเอง ของกลม องคการใหคนอน ใหชมชน ใหสงคมบางหรอไม พอแมเปนตวอยางทางคณธรรมใหลกหรอไม สอนลกเรองคณธรรมหรอไมหรอเลยงลกดวยเงน ดวยทว ดวยวตถ ครอาจารยเปนตวอยางทดใหศษยหรอไม หรอสอนแตไมท า ผน าชมชนเปนผน าทด เปนธรรม เปนตวอยางทดใหชมชนหรอไม เคารพกฎระเบยบของสงคมหรอไม กฎจราจร การเสยภาษ และกฎหมายตาง ๆ รวมทงระเบยบปฏบตขอตกลงตาง ๆ ยมเงนกลมแลวจายดอกเบยและคนเงนตามก าหนดหรอไม

รจกตวเอง รรากเหงา ภมใจ เชอมน

รคณคาทมาของตนเอง เอกลกษณ ภมปญญาทองถน ภมใจก าพด ถนฐานบานเกด รากเหงาเผาพนธ บรรพบรษ ภมใจในของกน ของใชพนบาน กนอยแบบไทย ๆ วถไทย เขาถงคณคามากกวายดตดรปแบบ

การใชจายในครวเรอนเกนตวเกนรายไดหรอไม ฟมเฟอยมากนอยเพยงใด ประเมนตนเองอยางเปนกลางหรอไม ลดคาใชจายบางอยางลงไดหรอไม เชน คาน ามนรถ คาโทรศพท ของกนของใช ของฟมเฟอย เหลา หวย อบายมข ลด ละ เลกไดหรอไม มความสามคค รวมมอกน ชวยเหลอเกอกลกนมากนอยเพยงใด หรอมแตการแขงขนชงดชงเดน ขดแยงกนมาก ครอบครว ชมชน กลม องคกรในชมชนไมลงทนท าโครงการหรอกจกรรมทใหญเกนตว ตองลงทนมากเกนไป ตองกหนยมสนและเสยงมากเกนไป ท าใหมปญหาความเครยด ปญหาไมมเวลาใหครอบครว สนใจแตรายได ก าไรทางการด าเนนการ


ตารางท 6.2 (ตอ) กรอบ เกณฑ ตวชวดของเศรษกจพอเพยงทควรปฏบต เพอการพฒนาคนและชมชนอยางยงยน

ปรชญา กรอบ เกณฑ ตวชวด ลกหลานเคยกราบพอแม ปยาตายาย อยางนอยป

ละครง ปใหม สงกรานตหรอวนเกดทานหรอไม อายไหมทจะบอกวาพอแมเปนใคร คนบานไหน จงหวดไหน ภมใจในบพการและถนฐานบานเกดหรอไม รจกประวตความเปนมาของบานเกด ของบรรพบรษของตนหรอไม มการศกษารวบรวม เรยบเรยบประวตศาสตรหมบานของตนเองหรอไม กนพชผกอาหารพนบานแบบรคณคา ใชขาวของเครองใชพนบานแบบไทย ๆ บางหรอไม สนใจเรยนร ศกษาคณคาความหมายของภมปญญาไทยบางหรอไม มการรวบรวมและการสบทอด ถายทอดภมปญญาทองถนจากคนเฒาคนแก ผร ปราชญทองถนไปสคนรนตอไปหรอไม พอแมเคยสอนลกใหเขาใจเรองเหลานหรอไม ท าตวเปนแบบอยางใหลกหรอไม โรงเรยนใหทองถนสอนเรองเหลานใหนกเรยนนกศกษาหรอไม อยางไร เพยงใด ตระหนกในเรองเหลาน คลกคล รวมทกขรวมสขกบสงคม มปฏสมพนธและชวยเหลอ ชมชนและทองถนหรอไม ชมชนจดใหมงานบญ งานประเพณ พธกรรมทองถนอยางพรอมเพรยงกนหรอไม หรอท าไปดวยรคณคา หรอเพยงพอเพอจะไดมการฉลอง ไดขายของ ไดกนเหลา รวบรวม เรยบเรยงประวตศาตรหมบานของตนเองหรอไม

มชวตเรยบงาย พออย พอกน พอใช เชอมน

ไมหนาใหญ ไหลตามกระแส รจกกาละและเทศะ มความสขตามอตภาพ ขนาดปรมาณทพอด ไมมากเกนไป ไมใหญเกนไป ไมตดแบรนด คดแตสรางภาพ ไมไหลตามกระแส ตามโฆษณาบาบรโภค

จดงานบวช งานศพ งานแตงงาน งานบญ แบบไมใหนอยหนาคนอน แมจะตองเปนหนสนมากมายหรอไม ท าเพยงเพอเอาหนาและไมนอยหนาคนอนหรอไม ซอขาวของเครองใช รถยนต เสอผา กระเปา รองเทา แพงเกนตวหรอไม ชอบควกงายจายเรวจนเปนหนสนมากมาย สรางวงจรอบาทวใหตนเองแบบเอากองนไปใสกองโนน เอาบตรนไปจายบตรโนน เวยนไปเวยนมาแบบหาทางออกไมได ส ารวจปรมาณเสอผา กระเปา รองเทาในตเสยใหมวามากเกนไปหรอไม



ปรชญา กรอบ เกณฑ ตวชวด หนาใหญในการกน การแตงตว เครองประดบ แม

จะตองซอแพง ๆ ใสแคปละหนกยอม ชอบอวดร าอวดรวย ขนเหลา เขาโรงแรมหรเพอใหดด ชอบเขาเมองเขาอ าเภอ เดนหาง ชอบปง ไปเมองนอกแมตองกสหกรณ กธนาคาร ขอใหไดไป ไดถายรปมาอวดคนอน ตดแฟชน ไหลตามกระแส เปลยนขาวของตามโฆษณา กลวนอยหนาคนอนหรอไมรเทาทนเลหโฆษณาบาเลอด ท างานหาเงนแบบเอาเปนเอาตายจนไมมเวลาใหครอบครวหรอไม ตนขนมาคดแตเรองจะหาเงนจะรวย เคยตงค าถามใหตวเองบางหรอไมวาความสขคออะไร ท าอยางไรจงจะมความสข มอะไรมากไปกวาเงน พอแมเปนตวอยางทดใหลกในการด าเนนชวตหรอไม การใชจาย การกน การอย ไปกนขาวนอกบาน สงอาหารเตมโตะ กนทง ๆ ขวาง ๆ ชวยใหลกเขาใจหรอไมวาควรเลอกอะไรระหวาง “เงนกบชวต” ชมชนท าอะไรเกนตว ลงทนกอสรางทางวตถมากเกนไป ไมไดสนใจการพฒนาคน พฒนาคณภาพชวต ชมชนสรางคานยมผด ๆ ในเรองการแขงขนกนมบานใหญ ๆ รถยนตคนโต ๆ ขาวของเครองใชหรหราราคาแพง ผน าปลอยใหมการโฆษณาและขายของมากเกนไป (บางแหงมตลาดนดเกอบทกวน) หรอไม มการจดงานบญ งานประเพณ แบบหาเหตผลไดเสมอ บอยเกนไปหรอไม

มเหตผล มหลกวชา กนอยอยางมขอมล อยางมคณภาพ ตดสนใจดวยขอมล ความร “รเขา รเรา” รเทาทนการเปลยนแปลง ไมตาม ๆ กน รตวเอง รทองถน รศกยภาพ ร “ทนชมชน” รปญหา รโลกาภวฒน แสวงหาความร ศกษาในระดบสงขนตามศกยภาพของตนเอง

สนใจหาขอมลของกนของใชทซอจากตลาดหรอไม วามคณคาอาหาร สารเคมตกคาง องคประกอบตาง ๆ เพยงใด สนใจตดตามขาวสารบานเมอง สนใจอานหนงสอหาความร ขอมลขาวสารใหทนโลกหรอไม ชอบดแตละครทว เกมโชว รายการบนเทง ไมสนใจรายการทมสาระ และความรหรอไม มขอมลความรเรองทนของทองถนหรอไม หรอชอบแตแบบคนอน เหนเขาท าอะไรรวยกท าตามเขา เขาใจหรอไมวาทนทรพยากรมอะไรบาง ทนทางปญญาและทนทางสงคมหมายถงอะไร มอะไรบาง



ปรชญา กรอบ เกณฑ ตวชวด สนใจหาความรและลงมอท ากนท าใชเองบาง โดยไม

ตองซอหมดทกอยางหรอไม เชน ท าน ายาลางจานเอง ปลกพรก มะเขอ ผกสวนครว ทดแทนการซอจากตลาดบาง ถามทดนหรอทวาง พยายามขวนขวายหาความร การฝกอบรม การเรยนตอตามศกยภาพหรอไม หรอคดวาพอแลวทกอยาง ไปรวมการประชมหรอการอบรมสมมนาบางหรอไมเมอมโอกาส ชมชนจดใหมการเรยนรตามความตองการของชาวบานมากนอยเพยงใด มการเรยนระดบประถม มธยม อดมศกษาในทองถน หรอใกลบานส าหรบเดกและผใหญ (กศน.) หรอไม มการจดการไปศกษาดงานตางถน ตางจงหวด ตางภาคบางหรอไม (ไปดงานจรง ๆ ไมใชไปเทยว) มการจดเวทการพบปะ ประชม เสวนากนภายในชมชนบางหรอไม หรออยแบบตวใครตวมน แทบไมเคยพบกน มการเรยนรเพอคนหาทนของทองถน ทนทรพยากร ทนความรภมปญญา ทนทางสงคมอยางเปนระบบหรอไม ถาทยอมมการน ามาใช ถาน ามาใชมอะไรบางเพอแกปญหาเศรษฐกจสงคม การท ามาหากนของชมชน

มแผน มแผนชวต ครอบครว แผนชมชน แผนยทธศาสตร แผนงานองคกร แผนงบประมาณครอบครว รายรบ รายจาย หนสน แผนการลงทน แผนเศรษฐกจพอเพยง

ครอบครวท าบญชครวเรอนหรอไม รายรบ รายจาย หนสน แผนงบประมาณประจ าป แผนการศกษาของตนเอง ของลก แผนชวตวาจะกนจะอยอยางไร ชมชนมแผนแมบทชมชนซงเปนกระบวนการเรยนร แลวไดขอมลรายรบรายจาย หนสน ขอมลประวตความเปนมาของตนเอง ขอมลทนตาง ๆ ในชมชน ขอมลปญหาและความตองการของชมชนหรอไม มแผนการลดพนกงาน แผนการใชจายคาน ามน คาน า คาไฟ คาโทรศพทอยางเปนระบบหรอไม มแผนการลดอบายมข เหลา บหร สงไมดตาง ๆ เพอลดคาใชจาย และเพอใหสขภาพดขน ครอบครวอบอนขน



ปรชญา กรอบ เกณฑ ตวชวด แผนการลงทน มการท าขอมล การศกษาความ

เปนไปไดทดพอกอนจะลงทนท าอะไรหรอไม มการด าเนนงานอยางเปนขนตอนอยางมหลกวชาการหรอไม มขอมลและหลกในการท าแผนยทธศาสตรขององคกร หนวยงาน ทรบผดชอบหรอไม (อบต. เทศบาล) หรอท าแบบนงเทยนเขยนแผน หรอไปลอกแผนคนอนเปลยนแตเพยงตวเลข แผนการออมและการสรางสวสดการใหตนเองและครอบครวมหรอไม ส าหรบหนวยงานทดแลมหรอไม แผนเศรษฐกจพอเพยง วางเปาหมายและวธการ การจดการชวตแบบ “เลก ลด ทดแทน” ใหไดหนงในส อะไรทเลกได ลดได หรอท าเพอทดแทนการซอจากตลาดหรอการขอจากคนอน หรอขอใหคนอนชวย มแผนแมบทชมชนทเปนภาพฝน และมแผนงาน โครงการ กจกรรมทท าไดจรง และเรมตนจากตนเอง จากทนของตนเองทมอย หรอท าแผนเพอไปของบประมาณจากรฐหรอภายนอกอยางเดยว

เปนมออาชพ คณภาพ มนคง ยงยน “อทธบาทส” (ฉนทะ วรยะ จตตะ วมงสา) ใจรก รจรง รรอบ รลก ท าดมคณภาพดวยความสม าเสมอ

ท างานดวยความรความสามารถแบบคนรจรงหรอไม มความพยายามเรยนร พฒนาตนเองหรอไม ไมวาจะอาชพอะไร เกษตรกรกตองรจรงในฐานะเกษตรกร อาชพอะไรกตองรจรงในอาชพของตนเอง มความสม าเสมอ หรอวาเดยวดเดยวราย ผเขาผออก ท างานตามอารมณ อยากท ากท าหรอไม ไมท าอะไรแบบชวคราว แตท าดวยความมนคง ใหเกดความยงยนหรอไม เชน พอมงบกท า ไมมกเลก มคนมาสงเสรมกท า ไมมคนสงเสรมกไมท า มความสข รก ชอบ ในสงทท าหรอไม หรอท าไปดวยความทกข ฝนใจท า ท าดวยหลกการทด มขอมล ความร และม “ปญญา” อนเปนรากฐานของการมชวตและการท างานทด ท าอะไรแบบม “มาตรฐาน” หรอไม หรอขนลงตามใจชอบ หรอพวกมากลากไป ท าอะไร วางแผนอะไรแบบแยกแยะมระยะสน กลาง ระยะยาวหรอไม หรอท าอะไรแบบเฉพาะหนา หรอหวงแตผลทได ผลประโยชนสวนตวและพรรคพวก



ปรชญา กรอบ เกณฑ ตวชวด มภมคมกนทด ระบบชวตทด ครอบครวอบอน มความ

มนคงในชวต ลกไดรบการเลยงดทด ลกมการศกษาทด

มการจดการชวตทดหรอไม หรอเอาแตท างานหามรงหามค า รจกจดเวลาพกผอนแบบพอเพยง มเวลาใหครอบครว มเวลาออกก าลงกายคลายเครยด มเวลาไปสงสรรค พบปะเพอนฝง มเวลาไปท าบญ ครอบครวชวยเหลอกนท ามาหากน เลยงลก ดแลบานเรอนหรอไม หรอคนหนงท าแทบตาย คนหนงไมท าอะไร ไดแตกนกบนอน ดทว มการจดการเรองเศรษฐกจในครอบครวดพอหรอไม มระบบการใชจาย มความมนคง หรอมหนสนเตมไปหมด มแตก ๆ ยม ๆ จากชาวบานเขาไปทว ไมมความมนคงทางเศรษฐกจ ระบบการจดการการใชจายไมด มการดแลการเรยนของลกทงในระบบในโรงเรยน นอกโรงเรยน เพอเพมพนความรความสามารถของลกเพยงใด โดยไมบงคบหรอสรางความกดดนใหลกจนเกนไป เชน การเรยนวายน า ดนตร กฬา การตด เรยนพเศษ ฯลฯ มการพดคยเรยนรรวมกบลกหรอไม มการวางแผนอนาคตใหลกหรอไม เชน ออมใหลกตงแตเกด เพอเปนทนการศกษา หรอการปลกตนไมใหลกจ านวนหนงเพอใหเปนทนสรางบานเมอแตงงาน จะไดไมไปตดไมในปา (กรณตวอยางบานนาอสาน)

ระบบเศรษฐกจสงคม ชมชน ทองถนทด

ชมชนเขมแขง มระบบเศรษฐกจชมชน สวสดการชมชน เครอขายชมชน เครอขายเศรษฐกจชมชน วสาหกจชมชน เกษตรผสมผสาน สหกรณ SMEs เนนการผลตเพอบรโภคในทองถนกอนพงตลาดภายนอกหรอสงออก

มระบบการเรยนรรวมกนดวยการท าแผนแมบทชมชนหรอไม และท าตามหลกของ “ประชาพจย” ซงเนนกระบวนการเรยนร ไมใชเนนการไดแผน ซงอาจไมไดผลหรอมแผนอยแลว แตซกไวทไหนกไมร ชมชนมระบบเศรษฐกจทองถนหรอไม หรอมแตโครงการ เพราะมเงนอดฉด เงนหมดกเลก กลมเศรษฐกจชมชน (ท ามากกวาสบอยาง) ทตอบสนองความตองการของทองถน ลดคาใชจายในการซอจากภายนอกลงได “หนงในส” หรอวาท าเพยงอยางเดยวสองอยางแบบเอาเปนเอาตาย ไมมฐานระบบเศรษฐกจของชมชน ถาเปนเกษตรกร มการท าเกษตรผสมผสานหรอไม มการตดตามผลและประเมนผลไดหรอไมวาสามารถลดคาใชจายไดไมนอยกวา “หนงในส” หรอปลกแตพชเดยว ไมขาวกมน ไมมนกยาง ไมยางกขาวโพด มการจดการเรองวสาหกจชมชนทดหรอไม หรอวามแต “ธรกจชมชน” ซงมแตคนไมกคนทไดประโยชน



ปรชญา กรอบ เกณฑ ตวชวด คนสวนหใญเปนเพยงผบรโภคเทานน (วสาหกจชมชน

ตองมปจจย 7 ประการ ถาไมมกไมใชวสาหกจชมชน) มการลงทนวสาหกจชมชนหรอโครงการของสวนรวมแบบเกนตวและแบบเสยงเกนไปหรอไม มการจดการ 5 อยาง อยางไร ขาว อาหาร สมนไพร ของใช ปย ถาหากจดการเปนการวดไดไมยาก เพราะจาก 5 จะกลายเปน 15, 25, 50 ไดไมยาก เพราะจะเกดการจดการแปรรปหลากหลายรปแบบและเชอมโยงกนหมด มการประกอบการขนาดกลางขนาดยอม (SMEs) หรอไม มประสทธภาพและยงประโยชนใหชมชนเพยงใด ชมชนมระบบสวสดการทพงตนเองไดมากนอยเพยงใด มการออม มสวสดการ “เกด แก เจบ ตาย” ทนการศกษา ความชวยเหลอเมอมภยธรรมชาต เหตฉกเฉน และอน ๆ มากนอยเพยงใด ชมชนมระบบทนของตนเองหรอไม การออม การสรางสวสดการ สงเสรมการลงทนในวสาหกจชมชน ชมชนมระบบสขภาพของตนเองหรอไม อยางไร “สรางดกวาซอม” มกจกรรมอะไรบาง มเครอขายชมชนอยางนอยในระดบต าบลหรอไม เครอขายเพอจดการผลต การบรโภค การตลาด การจดการเศรษฐกจและสงคมของตนเอง เครอขายผน าเพอแกปญหาตาง ๆ ของต าบล รวมถงเครอขายกบต าบล ชมชนอน ๆ จงหวดอน ภาคอน มหรอไม มการไปมาหาสสม าเสมอระหวางเครอขายหรอไม หรอเพยงปละหน มระบบการจดการเรองการเรยนร การพฒนาคนหรอไม มศนยการเรยนร มการฝกอบรมในเรองอะไรหรอไม มการสงเสรมใหคนไปเรยนในระดบอดมศกษาหรอไมทงเดกและผใหญ ชมชนมระบบการปองกนและแกไขความขดแยงดวยสนตวธอยางไร ความสมานฉนทท ากนอยางไร มผมอทธพล ผกวางขวางทเอาเปรยบผอนหรอไม แกไขอยางไร ระบบอปถมภยงคงอยมากนอยเพยงใด การซอสทธขายเสยงในการเลอกตงในทกระดบมหรอไม มระบบปองกนระยะสน ระยะยาวอยางไร



ปรชญา กรอบ เกณฑ ตวชวด ระบบการ

จดการองคกรทด

อบต. เทศบาล องคกร หนวยงานในชมชน มธรรมาภบาล ระบบการจดการทด มผน าและผตามทด ผน าสรางแรงบนดาลใจ ท าใหทกคนใจด ใจกวาง ใจส ใจถง (เขาใจ-เขาถง)

หนวยงาน องคกรมคณธรรม คณภาพ โปรงใส ตรวจสอบไดหรอไม มระบบทด กฎระเบยบเออตอการท างานเปนทม ไมเอาแตแขงขนกนเอง แตรวมมอหรอไม “ระบบดท าใหคนท าถกไดงาย ท าผดไดยาก” เปนผน าทดหรอไม ผทสรางแรงบนดาลใจมากกวาบงคบ มากกวาเนนการใชกฎระเบยบ ขเขญ ลงโทษ หรอวาเนนทการสรางความสมพนธกบพนกงาน เจาหนาท และระหวางพวกเขา และกบลกคา ภาคนอกองคกร มการสงเสรมการพฒนาบคลากรหรอไม หรอปลอยใหพนกงาน เจาหนาทแอบไปลงทะเบยนเรยนปรญญาตร โท เอก เอาเอง ไมสงเสรมแลวยงกดกนหรอไม มการสงเสรมการฝกอบรมระยะสน ระยะยาวใหพนกงาน เจาหนาทอยางพอเพยง และถวนหนาหรอไม เจาหนาท พนกงาน มสวนรวมในการบรหารจดการองคกรหรอไมอยางไร มธรรมาภบาลหรอไม สรางระบบทเปนหลกประกนความมนคงของหนวยงานอยางไร มยทธศาสตรองคกรหรอไม เนนผลลพธมากเกนไปจนละเลยกระบวนการหรอไม มการท างานแบบบรณาการหรอไม หรอตางคนตางสรางอาณาจกรในฝายกองงานของตนเอง มระบบการวดผล ประเมนผลองคกร และบคลากรอยางไร เปนธรรมหรอไม พนกงาน เจาหนาทท างานอยางมความสขหรอไม ไดรบความเปนธรรมหรอไม มการเลอกปฏบตหรอไม

ทมา : เสร พงศพศ (2550) เศรษฐกจพอเพยงระดบประเทศ เศรษฐกจพอเพยงในระดบประเทศ เปนเศรษฐกจพอเพยงระดบทสาม เปนการตอยอดจากความพอเพยงในระดบกลมหรอองคการ เปนแนวคดและแนวทางในการเชอมโยงการด าเนนการดานตาง ๆ อยางเปนเครอขาย เรมตงแตทกคนในประเทศไปจนถงหนวยงาน และองคการทงภาครฐและเอกชน เศรษฐกจพอเพยงระดบทสาม เปนขนสดทายของเศรษฐกจพอเพยงแบบกาวหนาทเนนความพอเพยงในระดบเครอขาย คอการรวมมอกบหนวยงานทกภาคสวนเพอสรางระบบเครอขายการตดตอ


รวมมอกนทงดานการลงทน การผลต การตลาด การจ าหนาย และการบรหารจดการ ซงถอเปนการขยายขอบเขตความหลากหลายทางเศรษฐกจ ตลอดจนการพฒนาคณภาพชวตของคนในชมชน แผนการบรหารจดการในระดบประเทศ เนนสงเสรมใหบคคลและชมชนตาง ๆ มวถปฏบต มความรวมมอ และการพฒนาในสาขาตาง ๆ ตามแนวทางปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงและด าเนนการตามแผนอยางรอบคอบเปนขนตอน เรมจากการวางรากฐานประเทศใหมความพอเพยง โดยสงเสรมใหประชาชนสามารถอยอยางพอมพอกนและพงพาตนเองได มความรและทกษะทจ าเปนในการด ารงชวตอยางเทาทนตอการเปลยนแปลง มคณธรรม ซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร เออเฟอแบงปน ใชสตปญญาในการตดสนใจ และการด าเนนชวต พรอมทงสงเสรมการแลกเปลยนเรยนรระหวางกลมคนจากหลากหลายภมสงคม อาชพ ความคด และประสบการณ เพอสรางความเขาใจและรความเปนจรงระหวางกนของคนในประเทศ น าไปสความสามคคและจตส านกทจะรวมแรงรวมใจพฒนาประเทศใหเจรญกาวหนาสอดรบกบสภาพความเปนจรงของคนในประเทศอยางเปนขนเปนตอน (The creator, 2559) การประยกตใชปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในระดบประเทศ ตองอาศยความรวมมอจากคนในกลมและองคการ หรอแมแตในครอบครวเพอรวมกนท าประโยชนใหแกประเทศชาต

การจ าแนกเศรษฐกจพอเพยงใน 3 ระดบ แสดงใหเหนถงการพฒนาทเรมตนจากหลกการพงพาตนเอง เปนการพฒนาตนเองใหมความเขมแขงเปนอสระ แลวจงคอย ๆ พฒนาเปนการแลกเปลยน การรวมกลมชวยเหลอกน และน าไปสการพงพากน สงเคราะหเกอกล รวมมอกน และประสานกบโลกภายนอกไดเปนอยางด ทงน การพฒนาตองระเบดจากภายใน คอตองเกดทจตใจของบคคล และภายในครวเรอน ภายในชมชน สวนในระดบชาตนนรฐในฐานะทเปนผไดรบมอบหมายในการพฒนาและบรหารประเทศ ตงแตคณะรฐบาล ขาราชการหรอเจาหนาททมหนาททงหลาย ตองมคณธรรม ถอและปฏบตอยในศล มธรรมาภบาลเปนหลก


เรอง : หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง งานทมอบหมาย : ใหนกศกษาอธบายองคประกอบของหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงลงในไดอะแกรม

3 หวง 2 เงอนไข ชอสกล.....................................................................................รหสประจ าตว.................... ....................

ระดบชน/กลม..........................................ภาควชา.................................................................................

ใบงานท 6.1

เงอนไข..………………………………………………….

……………………………………………………………….

เงอนไข..………………………………………………….

………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………..


เรอง : ความพอเพยงกบการพฒนาตนเอง งานทมอบหมาย : ใหนกศกษาอธบายการน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใชส าหรบการพฒนาชวตในดานตาง ๆ

ชอสกล.....................................................................................รหสประจ าตว.................... ....................

ระดบชน/กลม..........................................ภาควชา.................................................................................

ใบงานท 6.2

การวางแผนการด าเนนชวต….....……………..………………………………. ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………

การหาเลยงชพอยางพอเพยง…..………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………

การบรโภคอยางพอเพยง..........………………………..………..……………. ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………


ตอนท 1 ใหนกศกษาเขยนขอความทเปนค าตอบลงในชองวางของแตละขอค าถาม จ านวน 5 ขอ

ขอ 1. อธบายความหมายของเศรษฐกจพอเพยง ........................................................................................................................................................ ........ .......................................................................................................................... ...................................... ............................................................................................................................. ................................... ........................................................ ........................................................................................................ ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................. ................................... ..................................................................................... ........................................................................... ............................................................................................................................. ................................... ขอ 2. นยาม “3 หวง 2 เงอนไข” หมายถงอะไร ............................................................................................................................. ................................... .................................................................... ............................................................................................ ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................... ................................. ................................................................................................. ............................................................... ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................................................ .... ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................. ................................... ขอ 3. อธบายการด าเนนชวตตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในระดบบคคล ............................................................................................................................. ................................... ................................................................................... ............................................................................. ............................................................................................................................. ................................... .............................................................................................................................................. .................. ................................................................................................................ ................................................ ............................................................................................................................. ................................... ................................................................................................................................................................

แบบฝกหดหนวยท 6


ขอ 4. อธบายการประยกตใชองคประกอบของการสรางภมคมกนในตวส าหรบการด าเนนธรกจ ................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................. ................................... .................................................................................... ............................................................................ ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................................... ................. ................................................................................................................. ............................................... ............................................................................................................................. ................................... ................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ................................... ขอ 5. จงอธบายหลกการส าคญในการน าปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใชในการด าเนนชวต............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................. ................................... ................................................................................... ............................................................................. ............................................................................................................................. ................................... .............................................................................................................................................. .................. ................................................................................................................ ................................................ ............................................................................................................................. ................................... ................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................. ................................... ขอ 6. การรกษาทรพยอยางพอเพยงเปนอยางไร .......................................................................................................................................................... ...... ............................................................................................................................ .................................... ............................................................................................................................. ................................... ................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................. ................................... ....................................................................................... ......................................................................... ............................................................................................................................. ................................... .................................................................................................................................................. .............. .................................................................................................................... ............................................


ขอ 7. อธบายหลกส าคญของเศรษฐกจพอเพยงส าหรบการพฒนาคน และพฒนาประเทศใหเกดความสมดล .......................................................................................................................... ...................................... ............................................................................................................................. ................................... ........................................................ ........................................................................................................ ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................. ................................... ..................................................................................... ........................................................................... ............................................................................................................................. ................................... ................................................................................................................................................ ................ .................................................................................................................. ..............................................

ตอนท 2 ใหนกศกษาท าเครองหมายถก () หนาขอความทอธบายถกตอง และท าเครองหมาย ผด () หนาขอความทอธบายไมถกตอง จ านวน 10 ขอ ................ขอ 1. หวใจของเศรษฐกจพอเพยง คอ ทางสายกลาง ................ขอ 2. การยดหลกทางสายกลาง คอการปฏบตตนตามหลกเศรษฐกจพอเพยงอยางเครงครด ................ขอ 3. เหตการณทท าใหคนไทยหนมาใหความส าคญกบปรชญาของเศรษกจพอเพยงอยาง จรงจง คอวกฤตเศรษฐกจ พ.ศ. 2517 ................ขอ 4. พระเจาอยหว รชกาลท 9 ทรงมพระราชด ารสเรองเศรษฐกจพอเพยงครงแรกเมอ ป พ.ศ.2517 ................ขอ 5. การรกษาทรพยอยางพอเพยง คอการใชอยางประหยด และทนบ ารงรกษาสงของ

ใหคงสภาพอยคงทน ................ขอ 6. ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงใหความส าคญในเรองความกาวหนาทางเศรษฐกจ ................ขอ 7. การพฒนาทยงยนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงตองค านงถงองคประกอบ

4 ดาน คอ วตถ สงคม สงแวดลอม และวฒนธรรม ................ขอ 8. การบรโภคอยางพอเพยง คอการใชจายอยางสมเหตสมผล สมดลกบรายไดและอตภาพ

ของตนเอง โดยค านงถงความประหยด และความจ าเปน ................ขอ 9. ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปนพนฐานใหคนสรางอ านาจในการแสวงหาผลประโยชน ใหกบพวกพองในชมชน ................ขอ 10. รจนาท างานหามรงหามค า จนไมมเวลาพกผอน และไมมเวลาออกก าลงกาย เพอคลายเครยด แสดงวารจนาไมไดน าองคประกอบของภมคมกนในตวมาประยกตใช


ตอนท 3 ใหนกศกษาอานขอความในแตละขอค าถาม และท าเครองหมายกากบาท () ทบลงใน ขอค าตอบ (ก ข ค หรอ ง) ทถกทสดเพยงค าตอบเดยว จ านวน 10 ขอ ขอ 1. “เศรษฐกจพอเพยง”สอดคลองกบขอความใด

ก. Sufficiency Economy ข. Community Economy ค. Self Sufficiency of Economy ง. Philosophy of Sufficiency Economy

ขอ 2. แนวพระราชด ารเรองเศรษฐกจพอเพยงเรมตนเมอใด ก. พ.ศ. 2507 ข. พ.ศ. 2517 ค. พ.ศ. 2527 ง. พ.ศ. 2537

ขอ 3. หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสอดคลองกบขอความใด ก. 3 หวง 2 เงอนไข สมดล 4 มต ข. 3 หวง 2 เงอนไข สมดล 3 มต ค. 2 หวง 3 เงอนไข สมดล 4 มต ง. 2 หวง 3 เงอนไข สมดล 4 มต

ขอ 4. เปาหมายของปรชญาเศรษฐกจพอเพยงสอดคลองกบขอความใด ก. มงแกไขปญหาวกฤตเศรษฐกจชาต ข. เพอใหสามารถด ารงอยไดอยางมนคง ค. เพอใหกาวทนตอโลกในยคโลกภวฒน ง. มงใหเกดความสมดลพรอมรบตอการเปลยนแปลง

ขอ 5. ขอความใดเปนการฝกฝนตนเองใหมพฤตกรรมสอดคลองตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ก. ลกมานน าน าลางจานไปรดตนไม ข. สไลมานเปลยนหลอดไฟเปนแบบหลอดประหยดไฟฟา ค. มฮมหมดไมทงขยะในทสาธารณะและแหลงน าในชมชน ง. อานซรใชถงผาแทนถงกระดาษหรอถงพลาสตกในการซอของ

ขอ 6. ขอความใดเปนพนฐานของการด าเนนกจกรรมใหอยในระดบของความพอเพยง ก. ความรและคณธรรม ข. ความซอสตยและความร ค. คณธรรมและความเพยร ง. ความเพยรและสตปญญา


ขอ 7. ขอความใดไมสอดคลองกบการพฒนาประเทศตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ก. โครงการสงเสรมประเพณและวฒนธรรม ข. โครงการอนรกษทรพยากรธรรมชาต ค. โครงการอนรกษภมปญญาทองถน ง. โครงการสงเสรมสนคา OTOP

ขอ 8. ขอความใดสอดคลองกบความหมายของการพงตนเอง ก. สมศรมความเออเฟอเผอแผ ข. สธามความมนใจวาตนเองเกง ค. อญชลพยายามท าทกอยางดวยตนเองแมจะท าไดไมดนก ง. กลยาขอความชวยเหลอเพอนเมอท างานหรอกจกรรมตาง ๆ ไมได

ขอ 9. การปฏบตตนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงตรงกบขอความใด ก. จนจรารจกประหยด ข. สมหมายยมเงนสมศร โดยผอนใชทหลง ค. ซไฮมยอดอาหารกลางวนเพอเกบเงนใสกระปกออมสน ง. อบดลเลาะท างานหลงเลกเรยนเพอเกบเงนไวซอสงของทอยากได

ขอ 10. การปฏบตตนตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงจะกอใหเกดผลดตอตนเองและครอบครว ยกเวน ขอความใด

ก. มความรบผดชอบตอสงคม ข. มความพอประมาณในการใชจาย ค. มการวางแผนการบรหารจดการประเทศ ง. ท าใหรจกใชเหตผลในการวางแผนและการปฏบตตน


บรรณานกรม

จราย อศรางกร ณ อยธยา และ ปรยานช ธรรมปยา. (2557). ตามรอยพอ ชวตพอเพยง...สการ พฒนาทยงยน. (พมพครงท 12). กรงเทพฯ: อมรนทร. จฑา เทยนไทย. (2550). การจดการมมมองของนกบรหาร. (พมพครงท 3). กรงเทพฯ : แมคกรอ-ฮล. นวฒน รกษรอด, นตยา กนตะวงษ และพรศกด อาษาสจรต. (2558, มกราคม-มถนายน). การพฒนา คมอการจดการเรยนรตามหลกปรชญาเศรษฐกจแบบพอเพยงของโรงเรยนในกลมสราษฎรธาน 2 สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 11 จงหวดสราษฎรธาน. วารสารราชภฏ สราษฎรธาน, 2 (1), 88-100. ประสพโชค มงสวสด และ นรมล อรยอาภากมล. (2555). เศรษฐกจไทย 15 ปหลงวกฤต: พอเพยง หรอยง?. สบคนเมอ 23 มกราคม 2559

จาก http://cse.nida.ac.th/main/images/ThaiEco-15yrs_afterCrisis.pdf มหาวทยาลยมหดล. (2553). โครงการพระราชด าร ทวโลกลวนแซาซอง สรรเสรญ. สบคนเมอ 2 กนยายน 2559 จาก https://muarms.mahidol.ac.th/th/27oct2559/page03 มลนธชยพฒนา. (2559). เศรษฐกจพอเพยง. สบคนเมอ 11 มกราคม 2559 จาก http://www.chaipat.or.th สถานวทยโทรทศนแหงประเทศไทย. (2558). การปฏบตตนตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง.

สบคน เมอ 12 มกราคม 2559 จาก http://tv11.prd.go.th/ewt_news.php? สยามรฐออนไลน. (2559). ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง: มรดกอนล าคาตลอดกาลแดชาวไทยและ ชาวโลก. สบคนเมอ 12 ธนวาคม 2559 จาก https://www.siamrath.co.th/n/5230 สดารตน พมลรตนกานต. (2558). ทกษะชวตและสงคม. กรงเทพฯ: ซเอดยเคชน. ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2544). แผนพฒนาเศรษฐกจและ สงคมแหงชาต ฉบบท 9. สบคนเมอ 1 กมภาพนธ 2559

จาก http://www.rpu.ac.th/Library_web/doc/e-book_T/plan9.pdf เสร พงศพศ. (2550). เศรษฐกจพอเพยง เกดได ถาใจปราถนา. กรงเทพฯ: เจรญวทย. __________ . (2552). แนวคดแนวปฏบต ยทธศาสตรพฒนาทองถน. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: พลงปญญา. __________ . (2552). วถสชมชนพอเพยง. กรงเทพฯ: เจรญวทย. Home business of america. (2559). การวางแผนการเงน. สบคนเมอ 12 กมภาพนธ 2559 จาก http://www.homebusinessofamerica.com/shouldknow/compare.html Mkschool team. (2559). หลกแนวคดของเศรษฐกจพอเพยง. สบคนเมอ 2 กนยายน 2559 จาก http://webcontest.cs.kku.ac.th/2558/g5836/p2.html OKnation. (2556). โครงการหมบานเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ "บานน าทรพย" เพชรบร. สบคนเมอ 12 มนาคม 2559 จาก http://oknation.nationtv.tv/blog/ The creator. (2559). ความพอด 5 ประการ. สบคนเมอ 12 ธนวาคม 2559

จาก http://porlaewdeethecreator.com/

http://www.rpu.ac.th/Library_web/doc/e-book_T/plan9.pdf

http://oknation.nationtv.tv/blog/

หน่วยที่ 6...

Documents