คู่มือการต ิดตามประเม ินผล ·...

โครงการพฒนาเมองนารองตามแผนการขนสงยงยน และเพมประสทธภาพการใชพลงงานเมองหนองคาย

คมอการตดตามประเมนผล การตรวจวด รายงานผล และทวนสอบ (Measurement, Reporting and Verification : MRV)

สานกงานนโยบายและแผนการขนสงและจราจร (สนข.) กระทรวงคมนาคม

มหาวทยาลยนเรศวร (มน.)

มหาวทยาลยธรรมศาสตร (มธ.)

i | ห น า

กตตกรรมประกาศ

ทางโครงการพฒนาเมองนารองตามแผนการขนสงยงยนและเพมประสทธภาพการใชพลงงานเมองหนองคาย ขอขอบพระคณคณะผบรหาร ฝายปฏบตการของสานกงานนโยบายและแผนการขนสงและจราจร ตลอดจนผแทนจากหนวยงานทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคสวนทเกยวของกบการจดทาและศกษาโครงการฯ ทกรณาใหความรวมมออนเคราะหขอมล ขอเสนอแนะ และขอคดเหนทเปนประโยชนอยางยงตอการศกษาโครงการฯ จนสามารถบรรลตามวตถประสงคของการศกษา

ทางโครงการพฒนาเมองนารองตามแผนการขนสงยงยนและเพมประสทธภาพการใชพลงงานเมองหนองคาย ขอขอบพระคณองคกร หนวยงานตางๆ ทไดใหความอนเคราะหรวมมอและประสานงาน ในกจกรรมตางๆ รวมถงกรณาเสยสละเวลาเขารวมกจกรรมตางๆ ของโครงการฯ อาทการสมมนา การประชมกลมยอย การฝกอบรม และการเสวนา ทาใหเกด องคความร ความเขาใจ และไดรบขอมลทสามารถนาไปปรบใชใหเกดประโยชนตอการศกษาโครงการฯ เปนอยางมาก

ทายสดนทางโครงการพฒนาเมองนารองตามแผนการขนสงยงยนและเพมประสทธภาพการใชพลงงานเมองหนองคาย ใครขอขอบพระคณ 1) สานกงานนโยบายและแผนการขนสงและจราจร (สนข.) กระทรวงคมนาคม 2) มหาวทยาลยนเรศวร (มน.) และ 3) มหาวทยาลยธรรมศาสตร (มธ.) ทเปนองคกรทขบเคลอนนโยบายดานการคมนาคมขนสงอยางยงยนทาใหเกดองคความรและคมอการตดตามประเมนผล การตรวจวด รายงานผล และทวนสอบ (Measurement, Reporting and Verification : MRV) มากไปกวานนทางโครงการฯ ขอขอบพระคณคณะกรรมการกากบการศกษาทไดกรณาชแนะ ขอคดเหน และขอเสนอแนะในดานตางๆ ทเปนประโยชนตอการนามาปรบปรงผลการศกษาและการจดทาคมอการศกษาของโครงการฯ ตลอดจนใหความชวยเหลออานวยความสะดวกในการประสานงานดานตางๆ จนทาใหการศกษาโครงการฯ สาเรจลลวงไปดวยด

โครงการพฒนาเมองนารองตามแผนการขนสงยงยนและเพมประสทธภาพการใชพลงงานเมองหนองคาย พฤศจกายน พ.ศ. 2559

ii | ห น า

คานา

แนวคดเรองการพฒนาการขนสงอยางยงยนไดถกกลาวในเวทประชาคมโลก โดยการประชมสหประชาชาตวาดวยส ง แ วด ลอมและก ารพฒนา ( The United Nations Conference on Environment and Development: UNCED) หรอ “Earth Summit” ณ นครรโอเดจาเนโร สหพนธสาธารณรฐบราซล ระหวางวนท 20 – 22 มถนายน 2555 ซงเปนการประชมสดยอดผนาประเทศทมจดมงหมายในการกาหนดยทธศาสตรวาดวยสงแวดลอมและการพฒนา ในทกสาขาสาหรบประชาคมโลกเพอเปนแนวทางปฏบตตอไปในอนาคต กลาวไดวา การสงเสรมนโยบายการพฒนาอยางยงยนทสนบสนนการอยอาศยและบรการสงคม โดยไดระบถง การสงเสรมการขนสงทไมแพงและยงยน รวมถงตระหนกถงความสาคญของการวางแผน แบบผสมผสาน (Mixed Use Planning) โดยการสงเสรมการพฒนาโครงสรางพนฐานการขนสงทยงยนหรอการขนสงสเขยว ซงเปนการพฒนาและใชงานระบบขนสงทสงผลกระทบตอสงแวดลอมนอย ทงสภาพทอยโดยรอบของระบบขนสง เชน มลพษทเกดบรเวณรอบถนน รถไฟ หรอสภาพของเมองโดยรวม ซงนอกจากเกดประโยชนในการลดผลกระทบ ดานสงแวดลอมจากการใชรถยนตและการคมนาคมแลวยงกอใหเกดผลดตอความคลองตวในการเดนทาง ลดความสญเสยทางเศรษฐกจ ลดปญหาดานสงคม

ดวยความรวมมอระหวาง 1) สานกงานนโยบายและแผนการขนสงและจราจร (สนข .) กระทรวงคมนาคม 2) มหาวทยาลยนเรศวร (มน.) และ 3) มหาวทยาลยธรรมศาสตร (มธ.) ดาเนนโครงการพฒนาเมองนารองตามแผนการขนสงยงยนและเพมประสทธภาพการใชพลงงานเมองหนองคาย จงทาใหเกดองคความรและคมอการตดตามประเมนผล การตรวจวด รายงานผล และทวนสอบ (Measurement, Reporting and Verification : MRV) เพอใหองคกรและหนวยงานตางๆ สามารถนาองคความรไปประยกตใชตอได

ทงน คมอการตดตามประเมนผล การตรวจวด รายงานผล และทวนสอบ (Measurement, Reporting and Verification : MRV) มเปาประสงคเพอใหเกดองคความรเกยวกบวธการวเคราะหการปลอยกาซเรอนกระจกในภาคขนสง ทางโครงการพฒนาเมองนารองตามแผนการขนสงยงยนและเพมประสทธภาพการใชพลงงานเมองหนองคายหวงวา คมอการตดตามประเมนผล การตรวจวด รายงานผล และทวนสอบ (Measurement, Reporting and Verification : MRV) จะสามารถกอใหเกดประโยชนสงสดแกพนทตางๆ รวมถงองคกรและหนวยงานตางๆ เพอทจะนาองคความรไปประยกตใช และสามารถนาไปกาหนดนโยบายและยทธศาสตรตอไป

โครงการพฒนาเมองนารองตามแผนการขนสงยงยนและเพมประสทธภาพการใชพลงงานเมองหนองคาย พฤศจกายน พ.ศ. 2559

iii | ห น า

สารบญ

หนา

วธการวเคราะหการปลอยกาซเรอนกระจกในภาคขนสง 1

1. หลกการคานวณการปลอยกาซ CO2 ดวยวธ TOP-DOWN 2

- แบบฟอรมการคานวณการปลอยกาซ CO2 ดวยวธ Top-Down 3

- ตวอยางการคานวณการปลอยกาซ CO2 ดวยวธ Top-Down 6

2. หลกการคานวณการปลอยกาซ CO2 ดวยวธ BOTTOM-UP 9

- แบบฟอรมการคานวณการปลอยกาซ CO2 ดวยวธ Bottom-Up 12

- ตวอยางวธการคานวณการปลอยกาซ CO2 ดวยวธ Bottom-Up 19

1 | ห น า

วธการวเคราะหการปลอยกาซเรอนกระจกในภาคขนสง จากคมอการจดทาบญชกาซเรอนกระจก(Guidelines for Greenhouse Gas Inventories) ทแนะนาโดย IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) ในป ค.ศ. 2006 ระบวา วธการพนฐานในการประมาณการการปลอยกาซเรอนกระจกแบงออกเปน 2 แนวทางการวเคราะห จากชดขอมล 2 ประเภท คอ

1) ปรมาณเชอเพลงทจาหนาย: วธ Top-Down

รายละเอยดหลกการคานวณแสดงดงหนา 2-5 และตวอยางการคานวณแสดงดงหนา 6-8

2) ระยะทางการเดนทางของยานพาหนะ (Vehicle Kilometers Traveled: VKT): วธ Bottom-Up

รายละเอยดหลกการคานวณแสดงดงหนา 9-18 และตวอยางการคานวณแสดงดงหนา 19-25

ขอแตกตางของผลวเคราะหของ 2 วธดงกลาว คอ

วธ Top-Down จะไดผลลพธในภาพรวมของระบบขนสงภายในประเทศ แตไมสามารถวเคราะหระบปรมาณกาซเรอนกระจกทเกดจากยานพาหนะแตละประเภท หรอในแตละพนทศกษา จงทาใหไมสามารถประเมนนโยบายดานคมนาคมไดอยางเปนรปธรรมวานโยบายใดทสามารถลดกาซเรอนกระจกไดจรงและลดลงไปเปนปรมาณเทาใด

วธ Bottom-Up จะสามารถใหผลลพธเฉพาะเจาะจงประเภทยานพาหนะในพนทศกษาทกาหนดได และสามารถแบงไดวาเปนการเดนทางของผโดยสาร หรอการขนสงสนคา จงเหมาะสาหรบใชประเมนนโยบายดานการคมนาคม

การเลอกวธการวเคราะหขนอยกบความพรอมของขอมลทม

ในเบองตนการคานวณแบบวธ Top-Down จะเปนวธททาไดงายกวาเนองจากตองการขอมลสาหรบ การคานวณนอยกวาวธ Bottom-Up และโดยสวนมากจะมหนวยงานทเกบขอมลภาพรวมไวแลว ดงนน ในชวงระยะเวลาเรมตนการดาเนนการตดตามการปลอยกาซเรอนกระจกสามารถใชวธ Top-Down เพอประเมนภาพรวมได

เมอความพรอมของขอมลมเพมมากขนในชวงระยะเวลาตอมา หรอมความจาเปนจะตองวเคราะหประเมนรายนโยบายหรอรายโครงการดานคมนาคมจงใชวธ Bottom-Up ซงจะใหรายละเอยดในการวเคราะห ทมากขน และสามารถระบการวเคราะหเฉพาะเจาะจงรายนโยบายหรอรายโครงการได

2 | ห น า

1) หลกการคานวณการปลอยกาซ CO2 ดวยวธ TOP-DOWN

เปนการวเคราะหในรปแบบ “บนลงลาง” หรอหมายถง การประเมนจากภาพรวมโดยประมาณคากาซ CO2

โดยตรงจากปรมาณการจาหนายนามนเชอเพลงในพนท ซงเปนขอมลทกรมธรกจพลงงาน กระทรวงพลงงาน ไดมการรวบรวมไวอยแลว โดยการคานวณปรมาณการปลอยกาซ CO2 จากการเผาไหมเชอเพลงสามารถคานวณโดยใชสมการท (1.1) ดงน

.…(1.1)

โดย GHG Emission = ปรมาณการปลอยกาซ CO2 (kg)

Fuel Quantity = ปรมาณนามนเชอเพลงทจาหนายตอป หรอขอมลกจกรรม (Activity Data)

NCV = Net Calorific Value (TJ)

EF = Emission Factor คาสมประสทธการปลอยกาซเรอนกระจกของเชอเพลง ฟอสซล (kg CO2/ TJ)

ขอมลกจกรรม (Activity Data) คอ ปรมาณการใชเชอเพลงแตละประเภททใชในภาคขนสงแสดงในหนวยทางกายภาพ (ลตรหรอกโลกรม) ขอมลนสามารถศกษาไดจากรายงานการใชพลงงานของกรมธรกจพลงงาน กระทรวงพลงงาน หรอการสารวจขอมลจากสถานเตมเชอเพลงในพนท ดงแสดงในตารางท 1.1

คาความรอนสทธ (Net Calorific Value - NCV) คอ คาแปลงสาหรบเปลยนปรมาณเชอเพลงจากหนวยกโลกรมหรอลตร ใหเปนหนวยจล (J) โดยอางองจาก “สถตพลงงานของประเทศไทย 2557” โดยกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน ดงแสดงในตารางท 1.2

คาสมประสทธการปลอยกาซเรอนกระจก (Emission Factor - EF) คอ คาสมประสทธทแสดงปรมาณ การปลอยกาซเรอนกระจกจากการเผาไหมเชอเพลงแตละประเภทแสดงในหนวยกโลกรมตอหนงหนวยการใชเ ชอเพลง (kgCO2/TJ) คาพนฐานทใชอางองไดจากคมอการจดทาบญชกาซเรอนกระจกทแนะนา จากหนวยงาน IPCC ดงแสดงในตารางท 1.2

GHG Emissions

=Fuel

Quantity Net Calorific Value (NCV)x

Emission Factor (EF)x

LitreScf /m3 TJ/Unit kg/TJ

3 | ห น า

แบบฟอรมการคานวณการปลอยกาซ CO2 ดวยวธ Top-Down

หมายเหต: แบบฟอรมการคานวณดงตอไปน แสดงอยในไฟล Excel แบบฟอรมการคานวณ MRV ในแผน CD

ขนตอนท 1 เกบขอมลหรอรวบรวมขอมลจากหนวยงานทเกยวของ

รวบรวมขอมลปรมาณการใชเชอเพลงแตละประเภททใชในภาคขนสงของพนททกาหนดในปทกาหนด จากกรมธรกจพลงงาน กระทรวงพลงงาน หรอจากการสารวจโดยแสดงในหนวยทางกายภาพ )ลตรหรอกโลกรม ( แลวนามา กรอกในตารางท 1.1

ตารางท 1.1 ขอมลปรมาณการใชเชอเพลงประเภทตางๆ ในภาคขนสง

ชนดเชอเพลง ปรมาณ หนวย

เบนซน 95/91 ลตร

แกสโซฮอล 95/91 E10 ลตร

แกสโซฮอล E20 ลตร


ดเซล ลตร

กาซปโตรเลยมเหลว LPG กโลกรม หรอลตร

กาซธรรมชาต CNG กโลกรม ทมา: กรมธรกจพลงงาน กระทรวงพลงงาน, http://www.doeb.go.th/v5/info_supply_provincefuel.php

ขนตอนท 2 หาขอมลอางองคาความรอนสทธและคาสมประสทธการปลอยกาซ CO2

คาความรอนสทธและคาสมประสทธการปลอยกาซ CO2 สามารถหาคาอางองไดจากกรมพฒนาพลงงานทดแทน และอนรกษพลงงาน และ IPCC ตามลาดบ ดงแสดงในตารางท 1.2 ซงคาอางองสามารถปรบเปลยนไดหากมขอมลใหมหรอมแหลงอนทนาเชอถอ

ตารางท 1.2 คาความรอนสทธและคาสมประสทธการปลอยกาซ CO2

ประเภทเชอเพลง หนวย

(Units)

คาความรอนสทธ Net Calorific Value(a)

(MJ/Unit)

คาสมประสทธการปลอย กาซ CO2

Emission Factor(b) (kg CO2/ TJ)

เบนซน ลตร 31.48 69,300 ดเซล ลตร 36.42 74,100 กาซปโตรเลยมเหลว LPG กโลกรม ลตร 49.30 26.62 56,100 กาซธรรมชาต CNG กโลกรม 43.04 56,100 เอทานอล ลตร 20.90 0 ไบโอดเซล ลตร 33.30 0

ทมา: (a) สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน, สถตพลงงานของประเทศไทย 2557 , http://www.eppo.go.th/index.php/th/component/k2/item/1215-energy-statistics-2557 (b) IPCC Guidelines for National Greenhouse Gas Inventories :Reference Manual, 2006 , http://www.ipcc-nggip.iges.or.jp/public/2006gl/

4 | ห น า

ขนตอนท 3 แปลงขอมลเชอเพลงซงมสดสวนการผสมระหวางเชอเพลงชวภาพและเชอเพลงปโตรเลยม

ประเทศไทยมการจาหนายเชอเพลงแกสโซฮอลและดเซล ซงมสดสวนการผสมระหวางเชอเพลงชวภาพ (เอทานอล/ ไบโอดเซล) และเชอเพลงปโตรเลยม (เบนซน/ ดเซล) ในสดสวนตาง ๆอางองจากสานกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน ดงแสดงในตารางท 1.3 ในชองสเขยวซงคาอางองสามารถปรบเปลยนไดหากมขอมลใหม หรอมแหลงอนทนาเชอถอ

ตารางท 1.3 สดสวนการผสมเชอเพลงชวภาพกบเชอเพลงปโตรเลยม

ชนดเชอเพลง

สดสวนการผสมเชอเพลงชวภาพกบเชอเพลงปโตรเลยม (รอยละ)

เอทานอล นามนเบนซน

เบนซน(c)

เบนซน 95/91 0 100

แกสโซฮอล 95/91 E10 10 90

แกสโซฮอล E20 20 80


ชนดเชอเพลง ไบโอดเซล นามนดเซล

ดเซล(d) 5 95 ทมา: (c) สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน,http://www.eppo.go.th/Energy_Dict/G.htm

(d) สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน,http://www.eppo.go.th/Energy_Dict/B.htm

ดงนน จงตองนาขอมลแกสโซฮอลประเภทตางๆ และด เซล มาทาการแปลงโดยแยกประเภทเชอเพลงชวภาพ และเชอเพลงปโตรเลยมใหออกมาเปนปรมาณทชดเจน ตามสดสวนทแสดงในตารางท 1.3 ซงแบบฟอรมการแปลง แสดงดงตารางท 1.4 โดยชองสขาวคอชองทตองกรอกขอมลปรมาณเชอเพลงจากตารางท 1.1 และทาการคานวณ เปนผลลพธดงชองสเหลองเพอนาไปใสในตารางท 1.5 ในขนตอนถดไป

ตารางท 1.4 แบบฟอรมปรมาณการใชเชอเพลงชวภาพกบเชอเพลงปโตรเลยมในภาคขนสง

ชนดเชอเพลง หนวย ปรมาณ ปรมาณแบงตามสดสวน


เบนซน

เบนซน 95/91 ลตร

แกสโซฮอล 95/91 E10 ลตร



รวม ลตร

ชนดเชอเพลง หนวย ปรมาณ ไบโอดเซล นามนดเซล


5 | ห น า

ขนตอนท 4 คานวณปรมาณการปลอยกาซ CO2 จากปรมาณการใชเชอเพลง

จากสมการท 1.1 สามารถนามาทาเปนตารางแบบฟอรมเพอใชในการคานวณการปลอยกาซ CO2 ดวยวธ Top-Down ดงตารางท 1.5 โดยชองสเขยวคอคามาตรฐานซงเปนคาคงทจากขอมลอางอง

นาขอมลปรมาณเชอเพลงชนดตางๆ ในภาคขนสงทรวบรวม และทาการแปลงเรยบรอยแลว ในขนตอนท 1 และ 2 โดยชองสเหลองคอผลการคานวณจากตารางท 1.4 และชองสขาวคอขอมลเชอเพลง LPG และ CNG จากตารางท 1.1 มากรอกใสในตารางท 1.4 ทชอง A แลวทาการคานวณ ดงน

นาขอมลปรมาณเชอเพลงชอง A มาคณกบคาความรอนสทธชอง B แลวหารดวย 106 เพอแปลงหนวยปรมาณเชอเพลงจากลตรหรอกโลกรม ใหเปน TJ ดงแสดงในชอง C

นาขอมลปรมาณเชอเพลง หนวย TJ ใน ชอง C มาคณกบคาสมประสทธการปลอยกาซ CO2 ชอง D จะไดผลลพธเปนปรมาณการปลอยกาซ CO2 ใน ชอง E

ตารางท 1.5 แบบฟอรมการคานวณการปลอยกาซ CO2 จากภาคขนสงแยกตามชนดเชอเพลงดวยวธ Top-down

A ปรมาณเชอเพลง Fuel Quantity

B คาความรอนสทธ (NCV)

C ปรมาณเชอเพลง

D สมประสทธ

การปลอย CO2 (EF)

E ปรมาณ

การปลอย CO2

(MJ/Unit) (TJ) (kg CO2/TJ) (kg CO2)

A B C=A*B/106 D E=C*D

นามนเบนซน ลตร 31.48 69,300

นามนดเซล ลตร 36.42 74,100

LPG กโลกรม 49.30 56,100

CNG กโลกรม 43.04 56,100

เอทานอล ลตร 20.90 0

ไบโอดเซล ลตร 33.30 0

รวมทกประเภทเชอเพลง ทมา: รายงานพลงงานของประเทศไทยรายป กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

หมายเหต 1: สาหรบกาซปโตรเลยมเหลว LPG ตองสงเกตหนวยของขอมลปรมาณการใชเชอเพลงวาเปน กโลกรมหรอลตร แลวจงนาคาความรอนสทธ (NCV) ทมหนวยทตรงกนมาใชในการคานวณ

หมายเหต 2: 1 ตนเทยบเทานามนดบ (1 toe) เทากบ 42.244 จกะจล (GJ) หรอ 1,000 ตนเทยบเทานามนดบ (1 ktoe) เทากบ 42.244 เทระจล (TJ)

6 | ห น า

ตวอยางการคานวณการปลอยกาซ CO2 ดวยวธ Top-down ของจงหวดหนองคาย พ.ศ. 2557 หมายเหต: ตวอยางการคานวณดงตอไปน แสดงอยในไฟล Excel แบบฟอรมการคานวณ MRV ในแผน CD

ขนตอนท 1 เกบขอมลหรอรวบรวมขอมลจากหนวยงานทเกยวของ รวบรวมขอมลปรมาณการใชเชอเพลงแตละประเภททใชในภาคขนสงแสดงในหนวยทางกายภาพ )ลตรหรอกโลกรม ( ของจงหวดหนองคาย พ.ศ. 2557 จากกรมธรกจพลงงาน กระทรวงพลงงาน ดงแสดงในตวอยางตารางท 1.1

ตวอยางตารางท 1.1 ขอมลปรมาณการใชเชอเพลงประเภทตางๆ ในภาคขนสงของจงหวดหนองคาย พ.ศ. 2557

ชนดเชอเพลง ปรมาณ หนวย

เบนซน 95/91 884,408 ลตร

แกสโซฮอล 95/91 E10 18,794,623 ลตร

แกสโซฮอล E20 6,160,959 ลตร

แกสโซฮอล E85 170,159 ลตร

ดเซล 48,637,998 ลตร

กาซปโตรเลยมเหลว LPG 2,456,390 กโลกรม

กาซธรรมชาต CNG ไมมขอมล กโลกรม ทมา: กรมธรกจพลงงาน กระทรวงพลงงาน,

http://www.doeb.go.th/v5/info_supply_provincefuel.php

ขนตอนท 2 หาขอมลอางองคาความรอนสทธและคาสมประสทธการปลอยกาซ CO2 คาความรอนสทธและคาสมประสทธการปลอยกาซ CO2 ใชคามาตรฐานซงอางองจากกรมพฒนาพลงงานทดแทน และอนรกษพลงงาน และ IPCC ตามลาดบ ดงแสดงในตวอยางตารางท 1.2 ในชองสเขยว ซงคาอางองสามารถปรบเปลยนไดหากมขอมลใหมหรอมแหลงอนทนาเชอถอ

ตวอยางตารางท 1.2 คาความรอนสทธและคาสมประสทธการปลอยกาซ CO2


(Units)

คาความรอนสทธ Net Calorific Value (a)

(MJ/Unit)


Emission Factor (b) (kg CO2/ TJ)

เบนซน ลตร 31.48 69,300

ดเซล ลตร 36.42 74,100

กาซปโตรเลยมเหลว LPG กโลกรม ลตร 49.30 26.62 56,100

กาซธรรมชาต CNG กโลกรม 43.04 56,100


ไบโอดเซล ลตร 33.30 0 ทมา: (a) สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน, สถตพลงงานของประเทศไทย 2557, http://www.eppo.go.th/index.php/th/component/k2/item/1215-energy-statistics-2557 (b) IPCC Guidelines for National Greenhouse Gas Inventories :Reference Manual, 2006, http://www.ipcc-nggip.iges.or.jp/public/2006gl/

7 | ห น า


ประเทศไทยมการจาหนายเชอเพลงแกสโซฮอลและดเซล ซงมสดสวนการผสมระหวางเชอเพลงชวภาพ (เอทานอล/ ไบโอดเซล) และเชอเพลงปโตรเลยม (เบนซน/ ดเซล) ในสดสวนตางๆ ดงแสดงในตวอยางตารางท 1.3 ในชองสเขยว

ตวอยางตารางท 1.3 สดสวนการผสมเชอเพลงชวภาพกบเชอเพลงปโตรเลยม

ชนดเชอเพลง สดสวนการผสมเชอเพลงชวภาพกบเชอเพลงปโตรเลยม (รอยละ)


เบนซน(c)

เบนซน 95/91 0 100

แกสโซฮอล 95/91 E10 10 90




ดเซล(d) 5 95 ทมา: (c) สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน,http://www.eppo.go.th/Energy_Dict/G.htm

(d) สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน,http://www.eppo.go.th/Energy_Dict/B.htm

นาขอมลแกสโซฮอลประเภทตางๆ และดเซล จากตวอยางตารางท 1.1 มาแปลง โดยแยกประเภทเชอเพลงชวภาพและเชอเพลงปโตรเลยมใหออกมาเปนปรมาณทชดเจน ตามสดสวนทแสดงในตวอยางตารางท 1.3 ขางตนแลวมาใสในแบบฟอรมปรมาณการใชเชอเพลงชวภาพกบเชอเพลงปโตรเลยมในภาคขนสงดงตวอยางตารางท 1.4

ตวอยางตารางท 1.4 ผลการคานวณปรมาณการใชเชอเพลงชวภาพกบเชอเพลงปโตรเลยมในภาคขนสง ของจงหวดหนองคาย ในป พ.ศ. 2557

ชนดเชอเพลง หนวย ปรมาณ ปรมาณแบงตามสดสวน

เอทานอล เบนซน

เบนซน

เบนซน 95/91 ลตร 884,408 0 884,408

แกสโซฮอล 95/91 E10 ลตร 18,794,623 1,879,462 16,915,161

แกสโซฮอล E20 ลตร 6,160,959 1,232,192 4,928,767

แกสโซฮอล E85 ลตร 170,159 144,635 25,524

รวม 26,010,149 3,256,289 22,753,860

ชนดเชอเพลง หนวย ปรมาณ ไบโอดเซล ดเซล

ดเซล ลตร 48,637,998 2,431,900 46,206,098

8 | ห น า


นาขอมลปรมาณเชอเพลงชนดตางๆ ในภาคขนสงของจงหวดหนองคายในป พ.ศ. 2557 ทรวบรวม และทาการแปลงเรยบรอยแลว ในขนตอนท 1 และ 2 มากรอกใสในตวอยางตารางท 1.5 แบบฟอรมเพอใชในการคานวณ การปลอยกาซ CO2 ดวยวธ Top-Down ทชอง A แลวทาการคานวณดงน

นาขอมลปรมาณเชอเพลง ชอง A มาคณกบคาความรอนสทธ ชอง B แลวหารดวย 106 เพอแปลงหนวยปรมาณเชอเพลงจากลตรหรอกโลกรม ใหเปน TJ ดงแสดงในชอง C

นาขอมลปรมาณเชอเพลง หนวย TJ ในชอง C มาคณกบคาสมประสทธการปลอยกาซCO2 ชอง D จะไดผลลพธเปนปรมาณการปลอยกาซ CO2 ในชอง E

ซงไดผลลพธรวมทกประเภทเชอเพลงดงแสดงในตวอยางตารางท 1.5

ตวอยางตารางท 1.5 ผลการคานวณการปลอยกาซ CO2 จากภาคขนสงแยกตามชนดเชอเพลง ดวยวธ Top-down ของจงหวดหนองคายในป พ.ศ. 2557

A ปรมาณเชอเพลง Fuel Quantity

B คาความรอนสทธ (NCV) (MJ/Unit)

C ปรมาณเชอเพลง

(TJ)

D สมประสทธ

การปลอย CO2 (EF)

E ปรมาณ


(kg CO2/TJ) (kg CO2)

A B C=A*B/106 D E=C*D

นามนเบนซน 22,753,860 ลตร 31.48 716.29 69,300 49,639,002

นามนดเซล 46,206,098 ลตร 36.42 1,686.83 74,100 124,697,413

LPG 2,456,390 กโลกรม 49.30 121.10 56,100 6,793,712

CNG ไมมขอมล กโลกรม 43.04 ไมมขอมล 56,100 ไมมขอมล

เอทานอล 3,256,289 ลตร 20.90 68.06 0 0

ไบโอดเซล 2,431,900 ลตร 33.30 80.98 0 0

รวมทกประเภทเชอเพลง 2,669.26 181,130,126 ทมา: รายงานพลงงานของประเทศไทยรายป กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน


หมายเหต 2: 1 ตนเทยบเทานามนดบ (1 toe) เทากบ 42.244 จกะจล (GJ) หรอ 1, 000 ตนเทยบเทานามนดบ (1 ktoe) เทากบ 42.244 เทระจล (TJ)

ดงนน ผลการคานวณจากตวอยางตารางท 1.5 สามารถสรปไดวา ในป พ.ศ. 2557 จงหวดหนองคายมปรมาณการใชเชอเพลงในภาคขนสง 2,669.26 TJ หรอเทยบเทากบ 63.19 ktoe และมการปลอยกาซ CO2 จากการใชเชอเพลงทงหมด 181,130,126 kg CO2 หรอเทากบประมาณ 181,130 ตน CO2

9 | ห น า

2) หลกการคานวณการปลอยกาซ CO2 ดวยวธ BOTTOM-UP

เปนการวเคราะหในรปแบบ “ลางขนบน” หรอหมายถง การรวบรวมขอมลกจกรรมยอยทางการขนสง เพอคานวณรวมเปนภาพรวม โดยประมาณคากาซ CO2 ทางออมจากปรมาณความตองการในการเดนทาง ทเกดขนจรงและตรวจวดไดเปนหลก โดยใชหลกการ ASIF (Activity–Structure–Intensity–Fuel) สาหรบการคานวณอตราการปลอยกาซ CO2 สามารถสรปไดในสมการ ASIF ดงแสดงในสมการท (2.1) ดงน

G = A x Si x Ii,j x Fi,j….(2.1)

โดย G = ปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกจากปรมาณการเดนทาง (kg CO2)

A = ปรมาณการเดนทางหรอการขนสง (คน-กโลเมตร หรอคน-กโลเมตร หรอ ตน-กโลเมตร)

S = สดสวนประเภทการเดนทางตามประเภทเชอเพลงหรอยานพาหนะ (%)

I = อตราการใชพลงงาน (MJ/คน-กโลเมตรหรอ MJ/คน-กโลเมตรหรอ MJ/ตน-กโลเมตร)

F = ปรมาณคารบอนของเชอเพลงแตละประเภท (kg CO2/MJ)

i = รปแบบการเดนทาง

j = ชนดของเชอเพลง

10 | ห น า

รายละเอยดแนวทางการวเคราะหของสวนตางๆ ในสมการขางตนสามารถสรปได ดงน

การคานวณหาความตองการในการเดนทางในพนทศกษา (A และ S)

ตวแปร Activity (A) และ Structure (S) เปนการคานวณเพอหาขอมลความตองการในการเดนทางในพนทศกษาซงม เปาหมายเพอ ว เคราะหหาคา Vehicle Kilometers Traveled (VKT) ของแตละรปแบบ การเดนทางดงสมการท (2.2)

จากนนทาการคานวณหาคา Passenger Kilometers Traveled (PKT) จากคาเฉลยผโดยสารในแตละประเภทของยานพาหนะ (Average Occupancy) หรอคานวณหาคา Ton Kilometers Traveled (TKT) จากคาเฉลยนาหนกบรรทกสนคา (Average Occupancy) ดงสมการท (2.3)

VKTi = Total Trips x Si x AvgDISTi….. (2.2)

โดย VKTi = ปรมาณการเดนทางของยานพาหนะ (คน-กโลเมตร)

Total Trips = จานวนเทยวการเดนทางรวมในพนท (เทยว)

Si = สดสวนของรปแบบการเดนทาง i (เปอรเซนต)

AvgDISTi = ระยะทางเฉลยในรปแบบการเดนทาง i (คน-กโลเมตร/ เทยว)

PKTi = VKTi x AvgOCCi ….. (2.3) or

TKTi = VKTi x AvgOCCi

โดย PKTi = ปรมาณการเดนทางของผโดยสาร (คน-กโลเมตร)

TKTi = ปรมาณการขนสงสนคา (ตน-กโลเมตร)

AvgOCCi = อตราเฉลยจานวนผโดยสารในยานพาหนะรปแบบการเดนทาง i

สดสวนการใชพลงงานของการเดนทางในรปแบบตางๆ (I)

ตวแปร I (Modal Energy Intensity) คอ สดสวนการใชพลงงานของรปแบบการเดนทางประเภทตางๆ ขอมลในสวนนสามารถอางองจากสดสวนประเภทเชอเพลงแบงตามประเภทยานพาหนะทใช โดยอาศยขอมลจานวนรถจดทะเบยนสะสมของกรมการขนสงทางบก โดยกรมการขนสงทางบกไดทาการบนทกสถต จานวนรถจดทะเบยนแยกตามชนดนามนเชอเพลง ไดแก เบนซน ดเซล LPG CNG ไฟฟา ไมใชเชอเพลง (รถพวง) และไฮบรด

ปรมาณการปลอยกาซ CO2 ตามประเภทการใชพลงงาน (F)

คา F (Carbon Content of Fuels) ไดอาศยคาพนฐานทนาเสนอในเครองมอการคานวณ ตวอยาง เชน กาหนดใหรถยนตสวนบคคล (Car) และรถแทกซ (Taxi) มอตราการใชพลงงานของนามนเบนซน 13 กโลเมตร/ลตร และนามนดเซล 15 กโลเมตร/ลตร รถจกรยานยนต (2W) มอตราการใชพลงงานของนามนเบนซน 60 กโลเมตร/ลตร และรถโดยสารสาธารณะ (Bus) มอตราการใชพลงงานของนามนเบนซน 3 กโลเมตร/ลตร และนามนดเซล 3 กโลเมตร/ลตร

11 | ห น า

ขอมลสาคญทจะนามาใชในการวเคราะหปรมาณการปลอยกาซ CO2 จากภาคขนสงดวยวธ Bottom-up นน ตองทาการลงพนทสารวจเพอเกบขอมลหรอรวมรวบขอมลดงสรปในตารางท 2.1 ซงแสดงแนวทางการไดมาซงขอมลและแหลงขอมลทสาคญ โดยขอมลบางประเภทไดมการศกษาออกเปนคามาตรฐานซงสามารถนามาใชในการคานวณไดดงแสดงในตารางท 2.2 ถง ตารางท 2.5

ตารางท 2.1 สรปวธการไดมาซงขอมลกจกรรมสาหรบวเคราะหปรมาณการปลอยกาซ CO2 ดวยวธ Bottom-up

ตวแปร ประเภทขอมล แหลงขอมล คามาตรฐาน A และ S จานวนยานพาหนะ ขอมลจากกรมการขนสงทางบก ไมมคามาตรฐาน

ขนอยกบพนทศกษา แบบฟอรม ดงตารางท 2.2

ระยะการเดนทางเฉลย ขอมลจากการสารวจ จานวนเทยวการเดนทาง ขอมลจากการสารวจ อตราบรรทกผโดยสาร หรออตราเฉลยจานวนผโดยสารในยานพาหนะ

สานกงานนโยบายและแผนการขนสงและจราจร หรอขอมลจากการสารวจ

ตารางท 2.3 หรอขนอยกบพนทศกษา

อตราบรรทกสนคา กรมทางหลวง บรษทขนสงสนคาเอกชน หรอขอมลจากการสารวจ

ไมมคามาตรฐาน ขนอยกบพนทศกษา

I อตราการใชเชอเพลง หรอสดสวนการใชเชอเพลงของแตละประเภทยานพาหนะ

ขอมลจากการสารวจขอมลจากกรมควบคมมลพษ

ไมมคามาตรฐาน ขนอยกบพนทศกษา

F ประสทธภาพพลงงานของแตละเชอเพลง ในแตละประเภทยานพาหนะ

โครงการศกษาและสารวจการใชพลงงาน ในภาคขนสง (สนข., 2551)

ตารางท 2.4

คาความรอนสทธ (Net Calorific Value - NCV) ของแตละเชอเพลง

กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

ตารางท 2.5

คาสมประสทธการปลอยกาซเรอนกระจก (Emission Factor- EF)

Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC)

12 | ห น า

แบบฟอรมการคานวณการปลอยกาซ CO2 ดวยวธ Bottom-Up

หมายเหต: แบบฟอรมการคานวณดงตอไปน แสดงอยในไฟล Excel แบบฟอรมการคานวณ MRV ในแผน CD


ลงพนทสารวจเพอเกบขอมลหรอรวบรวมขอมลทสาคญในการคานวณดงตารางท 2.1 แลวนามากรอกในแบบฟอรม ดงตารางท 2.2 โดยอาจจะมประเภทยานพาหนะเพมเตมได แลวแตพนทและขอมลทสารวจ

รวมถงรวบรวมคาอางองดานอนๆ ทจะนามาใชในการคานวณ ดงแสดงในตวอยางตารางท 2.3 - 2.6 ในชองสเขยว ซงคาอางองสามารถปรบเปลยนไดหากมขอมลใหมหรอมแหลงอนทนาเชอถอ

ตารางท 2.2 แบบฟอรมจานวนยานพาหนะและระยะการเดนทางเฉลยของแตละประเภทยานพาหนะ

ประเภทยานพาหนะ

จานวนยานพาหนะจดทะเบยน(e) (คน) ระยะการเดนทางเฉลย(f)

(กโลเมตร/ป)

รถยนตสวนบคคล

รถปคอพ

รถจกรยานยนต

รถโดยสาร

รถบรรทก ทมา: (e) กรมการขนสงทางบก, http://apps.dlt.go.th/statistics_web/statistics.html

(f) การลงพนทสารวจ

ตารางท 2.3 จานวนผโดยสารเฉลยบนยานพาหนะ (Occupancy Rate)

ประเภทยานพาหนะ คาเฉลยจานวนผโดยสารบนยานพาหนะ (Occupancy rate)

กรงเทพและปรมณฑล(g) ระหวางเมอง(h) วนธรรมดา วนหยด

1. รถจกรยานยนตและรถสามลอเครอง 1.10 1.10 n/a 2. รถยนตสวนบคคลและแทกซ 1.15 1.20 2.1 3. รถปคอพและรถตสวนบคคล 1.20 1.25 1.82 4. รถตโดยสารสาธารณะ 5.20 4.70 n/a 5. รถโดยสารขนาดเลก (สองแถว) 9.60 10.10 14.01 6. รถโดยสารขนาดกลาง 13.80 13.80 32.9 7. รถโดยสารขนาดใหญ 25.10 20.90 n/a 8. รถบรรทกขนาดกลาง 1.70 1.90 1.56 9. รถบรรทกขนาดใหญ 1.70 1.70 1.39

ทมา: (g) การศกษาจดทาแผนแมบทการพฒนาและบรณาการโครงขายถนน สะพานขามแมนาและการจราจรในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑ (สนข.,2554)

(h) การศกษาความเหมาะสม ดานเศรษฐกจ วศวกรรม และผลกระทบสงแวดลอม ของแผนแมบททางหลวง (กรมทางหลวง, 2551)

13 | ห น า

ตารางท 2.4 ประสทธภาพพลงงานของแตละเชอเพลงในแตละประเภทยานพาหนะ


ประสทธภาพการใชพลงงาน(i) เบนซน

(คน-กโลเมตร/ ลตร) ดเซล

(คน-กโลเมตร/ ลตร) LPG

(คน-กโลเมตร/ ลตร) CNG

(คน-กโลเมตร/ กโลกรม) รถยนตสวนบคคล 12.57 12.67 11.3 - รถปคอพ 9.56 12.3 - - รถจกรยานยนต 30 - - - รถโดยสาร - 4.33 - 1.08 รถบรรทก - 4.81 - 1.28

ทมา: (i) โครงการศกษาและสารวจการใชพลงงานในภาคขนสง (สนข., 2551)

ตารางท 2.5 คาความรอนสทธและคาสมประสทธทใชในการคานวณการปลอยกาซ CO2 จากปรมาณนามนเชอเพลง


(Units)

คาความรอนสทธ Net Calorific Value

(a) (MJ/Unit)



เบนซน ลตร 31.48 69,300 ดเซล ลตร 36.42 74,100 กาซปโตรเลยมเหลว LPG กโลกรม ลตร 49.30 26.62 56,100 กาซธรรมชาต CNG กโลกรม 43.04 56,100 เอทานอล ลตร 20.90 0 ไบโอดเซล ลตร 33.30 0

ทมา: (j) สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน, สถตพลงงานของประเทศไทย 2557, http://www.eppo.go.th/index.php/th/component/k2/item/1215-energy-statistics-2557

(k) IPCC Guidelines for National Greenhouse Gas Inventories :Reference Manual, 2006, http://www.ipcc-nggip.iges.or.jp/public/2006gl/

14 | ห น า

ตารางท 2.6 สดสวนการผสมเชอเพลงชวภาพกบเชอเพลงปโตรเลยม

ชนดเชอเพลง สดสวนการผสมเชอเพลงชวภาพกบเชอเพลงปโตรเลยม (รอยละ)


เบนซน (l) เบนซน 95/91 0 100 แกสโซฮอล 95/91 E10 10 90 แกสโซฮอล E20 20 80 แกสโซฮอล E85 85 15

ชนดเชอเพลง ไบโอดเซล นามนดเซล ดเซล(m) 5 95

ทมา: (l) สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน,http://www.eppo.go.th/Energy_Dict/G.htm (m) สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน,http://www.eppo.go.th/Energy_Dict/B.htm

ขนตอนท 2 คานวณปรมาณการเดนทางของยานพาหนะ

นาขอมลจานวนยานพาหนะจดทะเบยนและระยะการเดนทางเฉลยตอป จากตารางท 2.2 มากรอกใสตารางท 2.7 เพอคานวณระยะทางการเดนทางรวมทงปของยานพาหนะแตละประเภท ดงน

นาจานวนยานพาหนะ ชอง A มาคณกบ ระยะการเดนทางเฉลย ชอง B ไดผลลพธออกมาเปน ระยะการเดนทาง รวมทงป ชอง C

ตารางท 2.7 แบบฟอรมการคานวณระยะทางการเดนทางรวมของแตละประเภทยานพาหนะ


A B C=A*B

จานวนยานพาหนะ (คน)

ระยะการเดนทางเฉลย (กโลเมตร/ป)

ระยะการเดนทางรวมทงป (คน-กโลเมตร)

รถยนตสวนบคคล รถปคอพ รถจกรยานยนต รถโดยสาร รถบรรทก

15 | ห น า

ขนตอนท 3 คานวณปรมาณการเดนทางของยานพาหนะแยกตามชนดเชอเพลง

ลงพนทสารวจหรอรวบรวมขอมลสดสวนการใชเชอเพลงของแตละประเภทยานพาหนะในพนทสารวจ แลวนามากรอกในตารางท 2.8 แลวจงทาการคานวณตามสมการท 2.2 ดงน

นาสดสวนการใชเชอเพลง ชอง D มาคณกบ ระยะการเดนทางรวมทงป ชอง C จากตารางท 2.7 ไดผลลพธเปนระยะการเดนทางของแตละประเภทเชอเพลงในแตละยานพาหนะ ชอง E

ตารางท 2.8 แบบฟอรมการคานวณปรมาณการเดนทางของยานพาหนะแยกตามชนดเชอเพลง


D สดสวนการใชเชอเพลง (รอยละ)(l)

เบนซน แกสโซฮอล95/91 E10

แกสโซฮอล E20


ดเซล LPG CNG



E = C*D ระยะการเดนทาง (คน-กโลเมตร)

เบนซน แกสโซฮอล 95/91 E10





ทมา: (l) การลงพนทสารวจ

16 | ห น า

ขนตอนท 4 คานวณปรมาณการใชเชอเพลงของยานพาหนะ

นาขอมลประสทธภาพพลงงานใน ตารางท 2.4 แลวนามากรอกในตารางท 2.9 แลวจงทาการคานวณดงน

นาระยะการเดนทาง ชอง E จากตารางท 2.8 มาหารดวย ประสทธภาพพลงงาน ชอง F ไดผลลพธเปนปรมาณการใชเชอเพลงของแตละประเภทเชอเพลงในแตละยานพาหนะ ชอง G

ตารางท 2.9 แบบฟอรมการคานวณปรมาณการใชเชอเพลงของแตละเชอเพลงในแตละประเภทยานพาหนะ


F ประสทธภาพพลงงาน (คน-กโลเมตร/ ลตร)





(คน-กม./ กก.) รถยนตสวนบคคล รถปคอพ รถจกรยานยนต รถโดยสาร รถบรรทก


G =E/F ปรมาณการใชเชอเพลง (ลตร)





(กโลกรม) รถยนตสวนบคคล รถปคอพ รถจกรยานยนต รถโดยสาร รถบรรทก รวม

17 | ห น า


ประเทศไทยมการจาหนายเชอเพลงแกสโซฮอลและดเซล ซงมสดสวนการผสมระหวางเชอเพลงชวภาพ (เอทานอล/ ไบโอดเซล) และเชอเพลงปโตรเลยม (เบนซน/ ดเซล) ในสดสวนตางๆ ดงแสดงในตารางท 2.6 ในชอง สเขยว

ดงนน จงตองนาขอมลแกสโซฮอลประเภทตางๆ และดเซล จากตารางท 2.9 มาแปลง โดยแยกประเภทเชอเพลงชวภาพและเชอเพลงปโตรเลยมใหออกมาเปนปรมาณทชดเจน ตามสดสวนทแสดงในตารางท 2.6 ขางตนแลวมาใส ในแบบฟอรมปรมาณการใชเชอเพลงเชอเพลงชวภาพกบเชอเพลงปโตรเลยมในภาคขนสง ดงตารางท 2.10

ตารางท 2.10 แบบฟอรมการคานวณปรมาณการใชเชอเพลงชวภาพกบเชอเพลงปโตรเลยมในภาคขนสง

ชนดเชอเพลง หนวย ปรมาณ ปรมาณแบงตามสดสวน เอทานอล เบนซน

เบนซน

เบนซน 95/91 ลตร แกสโซฮอล 95/91 E10 ลตร แกสโซฮอล E20 ลตร แกสโซฮอล E85 ลตร

รวม ชนดเชอเพลง หนวย ปรมาณ ไบโอดเซล ดเซล


18 | ห น า


จากสมการท 2.1 สามารถนามาทาเปนตารางแบบฟอรมเพอใชในการคานวณการปลอยกาซCO2 ดวยวธ Bottom-Up ดงตารางท 2.11 โดยชองสเขยวคอคามาตรฐานซงเปนคาคงทจากขอมลอางอง นาขอมลปรมาณเชอเพลงชนดตางๆ ในภาคขนสงทรวบรวมและทาการแปลงเรยบรอยแลว ในขนตอนท 5 โดยชองสเหลองคอผล การคานวณจากตารางท 2.10 และชองสขาวคอขอมลเชอเพลง LPG และ CNG จากตารางท 2.9 มากรอกใส ในตารางท2.11 ทชอง H แลวทาการคานวณ ดงน

นาขอมลปรมาณเชอเพลง ชอง H มาคณกบคาความรอนสทธ ชอง I แลวหารดวย 106 เพอแปลงหนวยปรมาณเชอเพลงจากลตรหรอกโลกรม ใหเปน TJ ดงแสดงใน ชอง J

นาขอมลปรมาณเชอเพลง หนวย TJ ใน ชอง J มาคณกบคาสมประสทธการปลอยกาซ CO2 ชอง K จะไดผลลพธเปนปรมาณการปลอยกาซ CO2 ใน ชอง L

ตารางท 2.11 แบบฟอรมการคานวณการปลอยกาซ CO2 จากภาคขนสงแยกตามชนดเชอเพลง ดวยวธ Bottom-Up

H ปรมาณเชอเพลง Fuel Quantity

I คาความรอนสทธ (NCV) (MJ/Unit)

J ปรมาณเชอเพลง

(TJ)

K สมประสทธ

การปลอย CO2 (EF) (kg CO2/TJ)

L ปรมาณ


(kg CO2)

H I J=H*I/106 K L=J*K นามนเบนซน ลตร 31.48 69,300 นามนดเซล ลตร 36.42 74,100 LPG กโลกรม 49.30 56,100 CNG กโลกรม 43.04 56,100 เอทานอล ลตร 20.90 0 ไบโอดเซล ลตร 33.30 0 รวมทกประเภทเชอเพลง

ทมา: รายงานพลงงานของประเทศไทยรายป กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน


หมายเหต 2: 1 ตนเทยบเทานามนดบ (1 toe) เทากบ 42.244 จกะจล (GJ) หรอ 1, 000 ตน เทยบเทานามนดบ (1 ktoe) เทากบ 42.244 เทระจล (TJ)

19 | ห น า

ตวอยางวธการคานวณการปลอยกาซ CO2 ดวยวธ bottom-up

หมายเหต: ตวอยางการคานวณดงตอไปน แสดงอยในไฟล Excel แบบฟอรมการคานวณ MRV ในแผน CD

ขนตอนการคานวณการปลอยกาซ CO2 ของจงหวดหนองคาย พ.ศ. 2557 ดวยวธ Bottom-Up มดงน


ลงพนทสารวจเพอเกบขอมลหรอรวบรวมขอมลทสาคญในการคานวณดงตารางท 2.1 แลวนามากรอกในแบบฟอรมดงตารางท 2.2 ซงขอมลของจงหวดหนองคาย พ.ศ. 2557 ทจะนามาใชในการคานวณการปลอยกาซ CO2 ดวยวธ Bottom-Up แสดงดงตวอยางตารางท 2.2 รวมถงขอมลอางองดานอนๆ ทจะนามาใชในการคานวณ ดงแสดง ในตวอยางตารางท 2.3 - 2.5

ตวอยางตารางท 2.2 ขอมลจงหวดหนองคาย พ.ศ. 2557 สาหรบการคานวณการปลอยกาซ CO2 ดวยวธ Bottom-up


จานวนยานพาหนะจดทะเบยน(e) (คน) ระยะการเดนทางเฉลย(f)

(กโลเมตร/ป)

รถยนตสวนบคคล 26,576 10,832 รถปคอพ 37,418 10,884 รถจกรยานยนต 150,793 3,397 รถโดยสาร 460 15,084 รถบรรทก 4,347 48,780 ทมา: (e) กรมการขนสงทางบกhttp://apps.dlt.go.th/statistics_web/statistics.html (f) การลงพนทสารวจ

ตวอยางตารางท 2.3 จานวนผโดยสารเฉลยบนยานพาหนะ (Occupancy Rate)

ประเภทยานพาหนะ คาเฉลยจานวนผโดยสารบนยานพาหนะ (Occupancy rate)

กรงเทพและปรมณฑล(g) ระหวางเมอง(h)

วนธรรมดา วนหยด

1. รถจกรยานยนตและรถสามลอเครอง 1.10 1.10 n/a

2. รถยนตสวนบคคลและแทกซ 1.15 1.20 2.1

3. รถปคอพและรถตสวนบคคล 1.20 1.25 1.82

4. รถตโดยสารสาธารณะ 5.20 4.70 n/a

5. รถโดยสารขนาดเลก (สองแถว) 9.60 10.10 14.01

6. รถโดยสารขนาดกลาง 13.80 13.80 32.9

7. รถโดยสารขนาดใหญ 25.10 20.90 n/a

8. รถบรรทกขนาดกลาง 1.70 1.90 1.56

9. รถบรรทกขนาดใหญ 1.70 1.70 1.39 ทมา: (g) การศกษาจดทาแผนแมบทการพฒนาและบรณาการโครงขายถนน สะพานขามแมนาและการจราจรในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล

(สนข, 2554) (h) การศกษาความเหมาะสม ดานเศรษฐกจ วศวกรรม และผลกระทบสงแวดลอม ของแผนแมบททางหลวง (กรมทางหลวง, 2551)

20 | ห น า

ตวอยางตารางท 2.4 ประสทธภาพพลงงานของแตละเชอเพลงในแตละประเภทยานพาหนะ


ประสทธภาพการใชพลงงาน(i)

เบนซน (คน-กโลเมตร/ ลตร)

ดเซล (คน-กโลเมตร/ ลตร)

LPG (คน-กโลเมตร/ ลตร)

CNG (คน-กโลเมตร/ กโลกรม)

รถยนตสวนบคคล 12.57 12.67 11.3 -

รถปคอพ 9.56 12.3 - -

รถจกรยานยนต 30 - - -

รถโดยสาร - 4.33 - 1.08

รถบรรทก - 4.81 - 1.28 ทมา: (i) โครงการศกษาและสารวจการใชพลงงานในภาคขนสง (สนข., 2551)

ตวอยางตารางท 2.5 คาความรอนสทธและคาสมประสทธทใชในการคานวณการปลอยกาซ CO2 จากปรมาณนามนเชอเพลง


(Units)

คาความรอนสทธ Net Calorific Value (a)

(MJ/Unit)



เบนซน ลตร 31.48 69,300

ดเซล ลตร 36.42 74,100

กาซปโตรเลยมเหลว LPG กโลกรม ลตร 49.30 26.62 56,100

กาซธรรมชาต CNG กโลกรม 43.04 56,100


ไบโอดเซล ลตร 33.30 0 ทมา: (j) สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน, สถตพลงงานของประเทศไทย 2557,

http://www.eppo.go.th/index.php/th/component/k2/item/1215-energy-statistics-2557 (k) IPCC Guidelines for National Greenhouse Gas Inventories :Reference Manual, 2006,

http://www.ipcc-nggip.iges.or.jp/public/2006gl/

21 | ห น า

ตวอยางตารางท 2.6 สดสวนการผสมเชอเพลงชวภาพกบเชอเพลงปโตรเลยม

ชนดเชอเพลง

สดสวนการผสมเชอเพลงชวภาพกบเชอเพลงปโตรเลยม (รอยละ)


เบนซน (l)

เบนซน 95/91 0 100

แกสโซฮอล 95/91 E10 10 90




ดเซล(m) 5 95 ทมา: (l) สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน,http://www.eppo.go.th/Energy_Dict/G.htm

(m) สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน,http://www.eppo.go.th/Energy_Dict/B.htm

ขนตอนท 2 คานวณปรมาณการเดนทางของยานพาหนะ

นาขอมลจานวนยานพาหนะจดทะเบยนและระยะการเดนทางเฉลยตอป จากตวอยางตารางท 2.2 มากรอกใส ตวอยางตารางท 2.7 เพอคานวณระยะทางการเดนทางรวมทงปของยานพาหนะแตละประเภท ดงน

นาจานวนยานพาหนะ ชอง A มาคณกบ ระยะการเดนทางเฉลย ชอง B ไดผลลพธออกมาเปน ระยะการเดนทางรวมทงป ชอง C

ตวอยางตารางท 2.7 ผลการคานวณระยะทางการเดนทางรวมของแตละประเภทยานพาหนะ


A B C=A*B

จานวนยานพาหนะ (คน)

ระยะการเดนทางเฉลย (กโลเมตร/ป)

ระยะการเดนทางรวมทงป (คน-กโลเมตร)

รถยนตสวนบคคล 26,576 10,832 287,871,232

รถปคอพ 37,418 10,884 407,257,512

รถจกรยานยนต 150,793 3,397 512,243,821

รถโดยสาร 460 15,084 6,938,640

รถบรรทก 4,347 48,780 212,046,660

22 | ห น า

ขนตอนท 3 คานวณปรมาณการเดนทางของยานพาหนะแยกตามชนดเชอเพลง

ลงพนทสารวจหรอรวบรวมขอมลสดสวนการใชเชอเพลงของแตละประเภทยานพาหนะในพนทสารวจ แลวนามากรอกในตวอยางตารางท 2.8 แลวจงทาการคานวณตามสมการท 2.2 ดงน

นาสดสวนการใชเชอเพลง ชอง D มาคณกบ ระยะการเดนทางรวมทงป ชอง C จากตวอยางตารางท 2.7 ไดผลลพธเปนระยะการเดนทางของแตละประเภทเชอเพลงในแตละยานพาหนะ ชอง E

ตวอยางตารางท 2.8 ผลการคานวณปรมาณการเดนทางของยานพาหนะแยกตามชนดเชอเพลง


D

สดสวนการใชเชอเพลง (รอยละ)(l)

เบนซน

แกสโซฮอล95/91 E10




รถยนตสวนบคคล 54 38 8 รถปคอพ 2 98 รถจกรยานยนต 100 รถโดยสาร 88 12

รถบรรทก 97 3


E = C*D

ระยะการเดนทาง (คน-กโลเมตร)

เบนซน แกสโซฮอล 95/91 E10




รถยนตสวนบคคล 155,450,465 109,391,068 23,029,699 รถปคอพ 8,145,150 399,112,362 รถจกรยานยนต 512,243,821 รถโดยสาร 6,106,003 832,637

รถบรรทก 205,685,260 6,361,400 ทมา: (l) การลงพนทสารวจ

23 | ห น า

ขนตอนท 4 คานวณปรมาณการใชเชอเพลงของยานพาหนะ

นาขอมลประสทธภาพพลงงานใน ตวอยางตารางท 2.4 แลวนามากรอกในตวอยางตารางท 2.9 แลวจงทาการคานวณ ดงน

นาระยะการเดนทาง ชอง E จากตวอยางตารางท 2.8 มาหารดวยประสทธภาพพลงงาน ชอง F ไดผลลพธเปนปรมาณการใชเชอเพลงของแตละประเภทเชอเพลงในแตละยานพาหนะ ชอง G

ตวอยางตารางท 2.9 ผลการคานวณปรมาณการใชเชอเพลงของแตละเชอเพลงในแตละประเภทยานพาหนะ


F

ประสทธภาพพลงงาน (คน-กโลเมตร/ ลตร)





(คน-กม./ กก.)

รถยนตสวนบคคล 12.57 12.67 11.3

รถปคอพ 9.65 12.3

รถจกรยานยนต 30

รถโดยสาร 4.33 1.08

รถบรรทก 4.81 1.28


G =E/F

ปรมาณการใชเชอเพลง(ลตร)





(กโลกรม)

รถยนตสวนบคคล 12,366,783 8,633,865 2,038,026

รถปคอพ 852,003 32,448,159

รถจกรยานยนต 17,074,794

รถโดยสาร 1,410,162 770,960

รถบรรทก 42,762,008 4,969,844

รวม 30,293,580 85,254,195 2,038,026 5,740,804

24 | ห น า


สาหรบประเทศไทยมการจาหนายเชอเพลงแกสโซฮอลและดเซล ซงมสดสวนการผสมระหวางเชอเพลงชวภาพ (เอทานอล/ ไบโอดเซล) และเชอเพลงปโตรเลยม (เบนซน/ ดเซล) ในสดสวนตางๆ ดงแสดงในตวอยางตารางท 2.6

ดงนน จงตองนาขอมลแกสโซฮอลประเภทตางๆ และดเซล จากตวอยางตารางท 2.9 มาแปลง โดยแยกประเภท เชอเพลงชวภาพและเชอเพลงปโตรเลยมใหออกมาเปนปรมาณทชดเจน ตามสดสวนทแสดงในตวอยางตารางท 2.6ขางตน แลวมาใสในแบบฟอรมปรมาณการใชเชอเพลงเชอเพลงชวภาพกบเชอเพลงปโตรเลยมในภาคขนสง ดงตวอยางตารางท 2.10

ตวอยางตารางท 2.10 ผลการคานวณปรมาณการใชเชอเพลงเชอเพลงชวภาพกบเชอเพลงปโตรเลยมในภาคขนสง

ชนดเชอเพลง หนวย ปรมาณ ปรมาณแบงตามสดสวน เอทานอล เบนซน

เบนซน

เบนซน 95/91 ลตร แกสโซฮอล 95/91 E10 ลตร 30,293,580 3,029,358 27,264,222 แกสโซฮอล E20 ลตร แกสโซฮอล E85 ลตร

รวม 30,293,580 3,029,358 27,264,222 ชนดเชอเพลง หนวย ปรมาณ ไบโอดเซล ดเซล

ดเซล ลตร 85,254,195 4,262,710 80,991,485


นาขอมลปรมาณเชอเพลงชนดตางๆ ในภาคขนสงทรวบรวมและทาการแปลงเรยบรอยแลว ในขนตอนท 1-5 โดยชองสเหลองคอผลการคานวณจากตวอยางตารางท 2.10 และชองสขาวคอขอมลเชอเพลง LPG และ CNG จากตวอยางตารางท 2.9 มากรอกใสในตวอยางตารางท 2.11 ทชอง H แลวทาการคานวณ ดงน

นาขอมลปรมาณเชอเพลง ชอง H มาคณกบคาความรอนสทธ ชอง I แลวหารดวย 106 เพอแปลงหนวยปรมาณเชอเพลงจากลตรหรอกโลกรม ใหเปน TJ ดงแสดงในชอง J

นาขอมลปรมาณเชอเพลง หนวย TJ ใน ชอง J มาคณกบคาสมประสทธการปลอยกาซCO2 ชอง K จะไดผลลพธเปนปรมาณการปลอยกาซ CO2 ใน ชอง L

25 | ห น า

ตวอยางตารางท 2.11 ผลการคานวณการปลอยกาซ CO2 จากภาคขนสงแยกตามชนดเชอเพลง ดวยวธ Bottom-Up

H ปรมาณเชอเพลง Fuel Quantity

I คาความรอนสทธ (NCV) (MJ/Unit)

J ปรมาณเชอเพลง

(TJ)

K สมประสทธ

การปลอย CO2 (EF) (kg CO2/TJ)

L ปรมาณ

การปลอย CO2 (kg CO2)

H I J=H*I/106 K L=J*K นามนเบนซน 27,264,222 ลตร 31.48 858.28 69,300 59,478,646 นามนดเซล 80,991,485 ลตร 36.42 2,949.71 74,100 218,573,503 LPG 2,038,026 กโลกรม 49.30 100.47 56,100 5,636,631 CNG 5,740,804 กโลกรม 43.04 247.08 56,100 13,861,423 เอทานอล 3,029,358 ลตร 20.90 63.31 0 0 ไบโอดเซล 4,262,710 ลตร 33.30 141.95 0 0 รวมทกประเภทเชอเพลง 4,360.81 297,550,203

ทมา: รายงานพลงงานของประเทศไทยรายป กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน


หมายเหต 2: 1 ตนเทยบเทานามนดบ (1 toe) เทากบ 42.244 จกะจล (GJ) หรอ 1,000 ตนเทยบเทานามนดบ (1 ktoe) เทากบ 42.244 เทระจล (TJ)

ดงนน ผลการคานวณจากตวอยางตารางท 2.11 สามารถสรปไดวา ในป พ.ศ. 2557 จงหวดหนองคายมปรมาณ การใชเชอเพลงในภาคขนสง 4,360.81 TJ หรอเทยบเทากบ 103.23 ktoe และมการปลอยกาซ CO2 จากการใชเชอเพลงทงหมด 297,550,203 kg CO2 หรอเทากบประมาณ 297,550 ตน CO2

โครงการพฒนาเมองนารองตามแผนการขนสงยงยน และเพมประสทธภาพการใชพลงงานเมองหนองคาย

คมอการตดตามประเมนผล การตรวจวด รายงานผล และทวนสอบ (Measurement, Reporting and Verification : MRV)

สานกงานนโยบายและแผนการขนสงและจราจร (สนข.) กระทรวงคมนาคม

มหาวทยาลยนเรศวร (มน.)

มหาวทยาลยธรรมศาสตร (มธ.)

คู่มือการต ิดตามประเม ินผล ·...

Documents