ธรณประวต

นกวทยาศาสตรเชอกนวา โลกของเรามอายประมาณ 4,600 ลานปมาแลว โลกในอดตทเกดขนมาในชวงแรกๆ นนแตกตางจากโลกทเราเหนในปจจบนนอยางมาก พนผวโลกเมอเรมแรกเตมไปดวยภเขาไฟทพนแกสรอนจด ฝนตางๆ และไอน าน าขนสบรรยากาศ ตอมาเมอผวโลกเยนลงจงเกดการแขงตวของหนและเกดเปลอกโลกขนแกสรอนทพนออกมาจะรวมกบไอน า เมอเยนตวลงจะกลายเปนเมฆปกคลมเหนอพนผวโลก ในระยะตอมาฝนจะตกลงมาสพนผวโลก แตเนองจากผงโลกยงมความรอนอยน าฝนจงระเหยกลายเปนไอลอยขนไปใหม พรอมกบเปลอกโลกจะคอยๆ เยนตวลง เปนเชนนอยหลายครง จนกระทงน าฝนไมกลายเปนไอแตน าฝนจะขงอยบนพนผวโลก นคอจดเรมตนของน าในทะเลและมหาสมทร

1

อายทางธรณวทยา โดยทวไปอายทางธรณวทยาแบงเปน 2 แบบ คอ อายเทยบสมพนธ และอายสมบรณ ซงมวธการศกษาตางกน

• อายเปรยบเทยบ ( relative age) เปนอายหนเปรยบเทยบซงบอกวาหนชดใดม อายมากหรอนอยกวา กน อายเปรยบเทยบหาไดโดยอาศยขอมลจากซากดกด าบรรพททราบอาย ลกษณะการล าดบชนของหนชนดตางๆ และลกษณะโครงสรางทางธรณวทยาของหน แลวน ามา เปรยบเทยบกบชวงเวลาทางธรณวทยาทเรยกวา ธรณกาล (geologic time) กจะสามารถบอกอาย ของหนทเราศกษาไดวาเปนหนในยคไหน หรอชวงอายเทาใด

• อายสมบรณ ( absolute age ) เปนอายของหนหรอซากดกด าบรรพ ทสามารถบอก จ านวนปทคอนขางแนนอน การหาอายสมบรณใชวธค านวณจากครงชวตของธาต กมมนตภาพรงสทมอยในหน หรอซากดกด าบรรพทตองการศกษา ธาตกมมนตรงสทนยมน ามา หาอายสมบรณไดแก ธาตคารบอน-14 ธาตโพแทสเซยม-40 ธาตเรเดยม-226 และธาต ยเรเนยม-238 เปนตน การหาอายสมบรณมกใชกบหนทมอายมากเปนแสนเปนลานป เชน หนแกรนตบรเวณฝงตะวนตกของเกาะภเกต ซงเคยเปนหนตนก าเนดแรดบก มอายสมบรณ ประมาณ 100 ลานป สวนตะกอนและซากดกด าบรรพทมอายนอยกวา 50,00 ป มกจะใชวธ กมมนตภาพรงสคารบอน-14 เชน ซากหอยนางรมทวดเจดยหอย อ าเภอลาดหลมแกว จงหวด ประทมธาน มอายประมาณ 5,500 ป

2

ตารางแสดงล าดบอายทางธรณวทยา (Geological time-scale)

มหายค ยค สมย อายของแตละยค

ซโนโซอก ( cenozoic )

ควอเทอร(Quatenary) โฮโลซน(Holocene) ไพลสโตซน(Pleistocene)

0.01

เทอรเชยร (Tertiary) ไพลโอซน(Pliocene) ไมโอซน(Miocene)

โอลโกซน (Oligocene) อโอซน (Eocene)

พาลโอซน (Palacene)

65

มโซโซอก ( Mesozoic )

ครเตเซยส (Cretaceous) จแรสสก (Jurassic) ไทรแอสสก (Triassic)

140 195 230

พาลโอโซอก ( Paleozoic )

เปอรเมยน (Permian) คารบอนอเฟอรส (Carboniferous)

ดโวเนยน (Devonian) ไซลเรยน (Silurian)

ออรโดวเซยน (Ordovician) แคมเบรยน (Cambrian)

280 345 395 435 500 570

พรแคมเบรยน ( Precambrian)

2,600

ก าเนด ของโลก

4,600

3

ซากดกด าบรรพกบยคตางๆ ของโลกทางธรณวทยา ตารางแสดงซากดกด าบรรพกบยคตางๆ

มหายค ยค สมย จ านวนป (ลานป)

ซโนโซอก (cenozoic)

ควอเทอรนาร

โฮโลซน ไพลสโตซน

0.01 1.8

- ยคปจจบน มนษยปจจบน พช และสตว - ยคน าแขง มนษย สตว พชปจจบน

เทอรเชยร 65 - การแพรกระจายของพชดอก - การแพรกระจายของสตวเลยงลกดวยนม และนก - การแพรกระจายของแมลง

มโซโซอก (Mesozoic)

ครเตเซยส 140 - ไดโนเสารสญพนธตอนปลายยค - เรมมพชดอกพวกแรก - เรมมสตวพวกลงและคนคลายลง

จแรสสก 195 - ยคของสตวเลอยคลานพวกไดโนเสาร - นกเรมแรก

ไทรแอสสก 230 - เรมแรกของสตวเลอยคลานพวกไดโนเสาร - สตวเลยงลกดวยนมเรมแรก 4

มหายค ยค สมย จ านวนป (ลานป)

เปอรเมยน 280 - เกดสตวเลอยคลานขนจ านวนมาก ปะการงเกดขนมากมาย

คารบอนเฟอรส

345 - แมลงมปกชนดแรก แมลงสาบ แมลงปอ - สตวเลอยคลานเรมแรก - พชพวกเฟรนแพรพนธ

ดโวเนยน 395 - สตวครงบกครงน าเรมแรก - ปลาบางชนดขนบก - พชพวกเฟรนแพรพนธ

ไซลเรยน 435 - พชมทอล าเลยงเรมแรกซงเปนพชบก พวกมอส และลเวอรด - แมลงบางชนดเกดขน - แมงมม - ปลาชนดเรมแรก

ออรโดเชยน 500 - สตวไมมกระดกสนหลงกระจายพนธอยางรวดเรว - ปลาไมมขากรรไกร

แคมเบรยน 570 - ปลาเรมแรก - สตวมโนโตคอรดเรมแรก - สาหรายแพรพนธ

พาลโอโซอก

( Paleozoic )

5

พรแคมเบรยน ( Precambrian )

2,600 - สาหรายหลายเซลลเรมแรก - สตวหลายเซลลเรมแรก - แบคทเรยไมใชออกซเจน

ก าเนด ของโลก

4,600 - ไซยาโนแบคทเรยทสงเคราะหดวยแสงไดเกดขนเปนครงแรก

มหายค ยค สมย จ านวนป (ลานป)

รปแสดง ซากหอยนางรมทสะสมอยกบดนเหนยว และบางสวนทถกขดขนมาไวบนพน ส าหรบน าไปสรางเจดย ทวดเจดยหอย อ าเภอลาดหลมแกว จงหวดประทมธาน

6

ซากดกด าบรรพ ในอดตเมอพชและสตวตายไป จลนทรยในดนจะเปนผยอยสลายซากพชและซากสตว ให

เปลยนเปนแรธาตเพอเปนอาหารของพชตอไป ซงอาจไมเหลอแมแตสวนทแขงทสดคอ แกนไมหรอกระดก ถาพชหรอสตวทตายทบถมกนในทชนแฉะหรอในน า โดยทบถมกนในโคลนกนบอจะท าใหการยอยสลายเปนไปอยางชาๆ โอกาสทธาตตางๆ ทมอยในโคลนและในน าจะแทรกซมเขาไปในซากพชและสตวมมากขน ท าใหบางสวนของพชและสตวนนกลายเปนหนเรยกวา ซากดกด าบรรพ (Fossil)

ซากดกด าบรรพ คอ ซากและรองรอยของสงมชวตทงพช และสตว ทเคยอาศยอยในบรเวณนน เมอตายลงซากกถกทบถมและฝงตวอยในชนหนตะกอน นกธรณวทยา ใชซากดกด าบรรพเปนหลกฐานบอกกลาวถงประวตความเปนมาของพนทตางๆ ซงสามาถบอกถงสภาพแวดลอมในอดตวาเปนบก หรอในทะเล เปนตน นอกจากนนซากดกด าบรรพยงสามารถบอกชวงอายของหนชนดอนทเกดอยรวมกบหนตะกอนเหลานนไดดวย

ซากดกด าบรรพดชน ( index fossil ) เปนซากดกด าบรรพทบอกอายไดแนนอน เนองจากเปนซากดก ด าบรรพทมววฒนาการทางโครงสรางและรปรางอยางรวดเรว มความแตกตางในแตละชวงอายอยางเดนชด และปรากฏใหเหนเพยงชวงอายหนงกสญพนธไป ไดแก ไทรโลไบต แกรพโตไลต ฟวซลนด เปนตน การพบซากดกด าบรรพไทโลไบตในหนทรายแดงทเกาะตะรเตา จงหวดสตล ท าใหนกธรณวทยาบอกไดวาหนทรายแดงนนเปนหนทมอายประมาณ 570-505 ลานป หรอการคนพบซากดกด าบรรพฟวซลนดในหนปนทบรเวณจงหวดสระบร กท าใหนกธรณวทยาบอกไดวาหนปนนนเปนหนทมอายประมาณ 286-245 ลานป เปนตน

7

การเกดซากดกด าบรรพ ม 4 แบบ • แบบท 1 แบบแรธาตซมเขาไปในกระดกเมอสงมชวตตายไป สวนทเปนเนอและหนงจะถกยอยสลายโดยจลนทรยตางๆ จนท าใหเหลอแตโครงกระดกและฟน ตอมาน าจะพดพาโคลนตมและตะกอนมาทบถมโครงกระดกและฟนเหลานน เมอเวลาผานไปตะกอนทบถมมากขนๆ แรธาตจะซมเขาไปในโครงกระดกและฟนทละนอยจนแขงกลายเปนหน ในขณะเดยวกนเมอเวลาผานไปนานเขาตะกอนกจะทบถมกนหนาขนเนองจากกระแสน าหรอกระแสลมพดพาตะกอนมาซงจะเกดซ าซอนเชนนตอเนองไปจนกลายเปนหนตะกอน โดยจะมลกษณะเปนชนๆ มความหนาแตกตางกนไปขนกบปรมาณของตะกอนทมาทบถมและชวงเวลาทแตกตางกน ตอมาเนองจากมการเคลอนไหวของชนเปลอกโลกท าใหชนหนตะกอนถกยกตวขนและกระบวนการกดเซาะท าใหเกดการพงทลายของหนตะกอน ซากดกด าบรรพเหลานนจงโผลออกมาท าใหเราสามารถคนพบและศกษาตอไปได

• แบบท 2 แบบแรธาตซมเขาไปแทนทโพรงทเคยเปนกระดกหรอเปนรอยเทาเมอสตวตายไปสวนทเปน เนอหนงเนาเปอยเหลอแตกระดก ตอมากระดกถกทบถมดวยตะกอนหรอโคลนตม เมอเวลาผานไปตะกอน และโคลนตมกลายเปนชนหนกระดกผพงสลายตวไปหมด เหลอแตโพรงวางๆ รปรางเหมอนกระดกฝงอยใน ชนหนทแขงตวนน แรธาตจากบรเวณรอบๆ แทรกตวเขาไปในโพรง ซงเปรยบเสมอนแมพมพจนเตม กลายเปนรปหลอทเหมอนกระดกตนแบบ

8

• แบบท 3 แบบทเกดจากน ายางของตนสนไหลมาหอหมตวแมลงแลวแขงตวเปนกอนอ าพน ท าใหสามารถมองเหนแมลงอยภายใน เปนการเกดซากดกด าบรรพของสงมชวตขนาดเลกทอาศยอยบรเวณตนไม เชน แมงมม ยง รวมถงเศษใบไม จะถกเกบรกษาโดยยางไมของตนไมนน เชน ยางสนจะไหลมาหอหมตวแมลงและแขงตวคลายกบหนโดยมซากแมลงอยภายใน เรยกวา อ าพน ซงมลกษณะโปรงแสง สามารถมองเหนสงมชวตทอยภายในไดอยางชดเจน • แบบท 4 แบบถกควบคมโดยระดบอณหภมของพนทในพนทบางแหง เชน แถบใกลขวโลก เปนพนททอากาศหนาวเยนตลอดเวลา ซากสตวบางชนด เชน ชางโบราณ ( Mammoth ) ถกฝงอยใตดนทมอณหภมต ากวาจดเยอกแขง จงสามารถรกษาสวนทเปนเนอหนงของสงมชวตใหคงอยไดโดยไมเนาเปอย ซากดกด าบรรพทง 4 แบบทถกคนพบนนมจ านวนมากมายหลายชนดและหลายประเภทตงแตสงมชวตเซลลเดยวทมขนาดเลกมากไปจนถงโครงกระดกไดโนเสารทหนกหลายสบตน และมความยาวเปนสบๆ เมตร

9

ซากดกด าบรรพทพบในประเทศไทย ในดนแดนของประเทศไทยนน มรายงานการคนพบซากดกด าบรรพอยแทบทกภาค โดยเฉพาะในภาคตะวนออกเฉยงเหนอมการคนพบซากดกด าบรรพของไดโนเสารทจงหวดขอนแกน จงหวดกาฬสนธ เปนตน นอกจากนซากดกด าบรรพทพบมทงทเปนพชและสตวตงแตไมกลายเปนหนซากสตวและมนษย บางชนด เปนสายพนธดงเดม แตบางชนดกเปนสายพนธใหมทเพงคนพบเปนครงแรกในประเทศไทย

ซากดกด าบรรพของไครนอยดทพบในหน แอนดไซต ซงเปนหนภเขาไฟทเขาชนโถ จงหวดเพชรบรณ ไครนอยดเปนสตวทะเล ทมลกษณะคลายตนไม สวนทเหนเปนสขาวในภาพ

เปนสวนล าตนทงดานตดตามยาว และตดขวาง (ทมรตรงกลาง) อายประมาณ 250 ลานป

10

ซากดกด าบรรพทพบในภาคเหนอ ล าดบ

ท สงทพบ สถานทพบ ยค/อาย หมายเหต

1 กรามชางมาสโตดอน (Mastodon)

อ าเภอล จงหวดล าพน อ าเภอแมเมาะ จงหวดล าปาง

ไมโอซน 17-15 ลานป

ชางโบราณมงา 4 งา งา 2 อนทอยกรามบนเหมอนชางปจจบน สวนอก 2 อนอยทกรามลาง

2 กะโหลกศรษะแรด จงหวดพะเยาว ไมโอซน 16-15 ลานปมาแลว

เปนแรดในตระกลแกนคาทอเรยม ซงเปนตนตระกลของแรดปจจบนทอาศยอยในแถบเอเซยใต

3 ฟนกรามลางของลง บานสนกลาง อ าเภอปง จงหวดพะเยาะ

ไมโอซน 16 ลานปมาแลว

เปนลงในตระกล Dendropithecus ซงเปนสายพนธมนษย

4 ซากไดโนเสารซอโรพอด อ าเภอน าหนาว จงหวดเพชรบรณ

ไทรแอสสก ตอนปลาย 200 ลานปมาแลว

พบเฉพาะกระดกบางสวน

5 ซากจระเขโนซคสไทยแลนดคส

อ าเภอน าหนาว จงหวดเพชรบรณ

จแรสสกตอนตน 190 ลานปมาแลว

พบกระดกขากรรไกรลางยาวถง 114 เซนตเมตร

11

ซากดกด าบรรพทพบในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

ล าดบท สงทพบ สถานทพบ ยค/อาย หมายเหต

1 รอยเทาไดโนเสาร Carnosaur 15 รอย

ภหลวง จงหวดเลย

ครเตเซยส 140 ลานปมาแลว

2 กระดกสนหลงกระดกสะโพกและกระดกหางของไดโนเสารกนเนอขนาดใหญในวงศไทรนโนซรด (Tryrannosauridae)

หนลาดยาว อ าเภอภเวยง จงหวดของแกน

ครเตเซยส 130 ลานปมาแลว

เปนไดโนเสารตระกลใหมของไทย จงไดชอวาสยามโมไทรนนส อสานเอนซส (Siamotyrannus isanensis)

3 กระดกไดโนเสารกนพช ซอโรพอด (Sauropod)

ภประตตหมา อ าเภอภเวยง จงหวดของแกน

จแรสสก 160 ลานปมาแลว

เปนไดโนเสารตระกลใหมจงไดชอวาภเวยงโกซอรส สรนธรเน (phuwiango saurus sirindthornae)

4 ฟนของ Carnosaur ซงเปนไดโนเสารกนเนอขนาดใหญ

ภประตหมา อ าเภอภเวยง จงหวดขอนแกน

จแรสสก 160 ลานปมาแลว

5 กระดกขาหลงทอนลางและขาหนาสทอนบนของไดโนเสารคอมพซอกนาธส(Comsognathus) เปนไดโนเสารขนาดเลกตวเทาไก

ภประตหมา อ าเภอภเวยง จงหวดขอนแกน

จแรสสก 160 ลานปมาแลว

12

ล าดบท สงทพบ สถานทพบ ยค/อาย หมายเหต

6 ซากดกด าบรรพของหมแพนดา หมาปา ไฮยนา และลงอรงอตง

ถ าวมานนาคนทร อ าเภอคอนสาร จงหวดชยภม

350,000 ป มาแลว

7 สสานชางโบราณนบพนตวประกอบดวยชาง 4 ตระกล คอ กอมโฟธเรยม สเตโกโลโฟดอน ไดโนธเรยม สเตโกดอน

รมฝงแมน ามล อ าเภอเฉลมพระเกยต จงหวดนครราชสมา

24-13 ลานปมาแลว 25-5 ลานปมาแลว 2.5-1.7 ลานปมาแลว 5-0.01 ลานปมาแลว

8 ฟนของปลา 2 ชนด คอเดลโทดส (Deltodus) คลาโดดส(Cladodus)

บานนาเจรญ จงหวดอดรธาน

เปอรเมยน 250-230 ลานปมาแลว

9 กระดองเตาชนด Prroganochelys ruchae บานสวนสวรรค อ าเภอสชมพ จงหวดขอนแกน

ไทรแอสสก 220 ลานปมาแลว

10 กรามลางของจระเขน าจดขนาดใหญ Sunosuchus thailandicus

จงหวดหนองบวล าภ จแรสสก 200ลานปมาแลว

11 ไมกลายเปนหน ประกอบดวยพชใบเลยงเดยวใบเลยวค เฟรน

จงหวดนครราชสมา จแรสสก 200 ลานปมาแลว

พบในหลายอ าเภอ เชน อ าเภอเมอง อ าเภอดานขขนทด อ าเภอสงเนน อ าเภอขามทะเลสอ อ าเภอเฉลมพระเกยรต อ าเภอหวยแถลง อ าเภอชมพวง

13

ซากดกด าบรรพทพบในภาคใต ล าดบท สงทพบ สถานทพบ ยค/อาย หมายเหต

1 ซากของเสอเขยวดาบแรด สมเสรจ กระจง หน บาง และฮปโปโปเตมส

แองทตะกอน ทบถมกนใน จงหวดกระบ

เทอรเชยร 63-13 ลานปมาแลว

ฉปโปโปเตมส เปนตระกลใหมของไทย จงไดชอวา สยามโมเทเรยม กระบเอนซ (Siamotherium krabiense)

2 ซากของลงชนดหนง เหมองถานหนลกไนต ของ กฟผ. จงหวดกระบ

อโอซน 40-30 ลานปมาแลว

เปนลงตระกลใหมของโลกใหชอวาสยามโมพเทคส อโอเอนซส (siamopithecus eoensis)

3 ซากดกด าบรรพชองหอยขม บานแหลมโพธ อ าเภอเมอง จงหวดกระบ

ครเตเซยส 15 ลานปมาแลว

เดมบรเวณนเปนหนองน าจดมากอนในชวงหนงของยคน ตนไมหลายชนดมาตายทบถมกนเปนจ านวนมาก จนกระทงตนไมกลายเปนหนตอมามหอยขมเขามาอาศยอยและแพรพนธจนมเปนลานๆ ตว ระยะตอมาเปลอกโลกเกดการเปลยนแปลงผนดนจมลงใตระดบน าทะเลท าใหหอยขมตายหมด หนปนจากน าทะเลเขามาประสานหอยเหลานใหตดกนเปนพด หลงจากนนแผนดนถกยกขน บรเวณนจงถกยกขนมาอยบนบกอยางทเหนทกวนน เรยกสถานทนวา สสานหอยลานป

14

ประโยชนของซากดกด าบรรพ

ซากดกด าบรรพแสดงถงความเปลยนแปลงและความกาวหนาทางววฒนาการของสงมชวตตามล าดบอายของโลก ซงท าใหเราทราบถงความสมพนธของสงมชวตกบสภาพแวดลอมในอดตโดยการล าดบชนหนทมอยในพนทนน นอกจากนนซากดกด าบรรพยงท าใหเรยนรถงกฎเกณฑการด ารงชพของสงมชวตแตละชนด (species) ท าใหสามารถทจะสงเสรม ปรบปรง แกไขความรและทฤษฎตลอดจนการท าความเขาใจดานววฒนาการของสงมชวตกบสงแวดลอมทงทสญพนธไปแลว และทยงด ารงพนธตอเนองมาจนถงปจจบน ซากดกด าบรรพเปนประโยชนอยางมากมายดานทรพยากรธรรมชาต เปนเหมอนลายแทงในการส ารวจหาแหลงปโตรเลยม กาซธรรมชาตและถานหน ซากดกด าบรรพเปนประโยชนอยางมากตองานวชาการธรณวทยา นอกจากจะบอกอายของหนทพบซากเหลานนแลวยงเปนหลกฐาน ยนยนถงการแปรสณฐานของแผนธรณภาค (plate tectonic) ของประเทศทตวเราอาศยอยดวย ประการสดทายทอยากจะชแนะคอการใชขอมลซากดกด าบรรพในการประเมนปญหาคณภาพสงแวดลอมของยคสมยน ตามกระบวนการน าอดตมารบใชปจจบน

15

ชนหนและอายของชนหน หนเปนสวนประกอบทส าคญของเปลอกโลก เนองจากภยใตชนแมนเทลจะม หนหลอมละลายหรอทเรยนวา หนหนด ซงหนหลอมละลายนจะถกดนขนมาทผวโลกแลว เยนตวกลายเปนหนอคน จากนนหนอคนจะเกดการเปลยนแปลงเปนหนตะกอนเนองจากการสกรอนจากสาเหตตางๆ หากไดรบความรอนและความกดดนมากๆ กจะกลายเปนหนแปร ซงการเปลยนแปลงในลกษณะหมนเวยนกบไปน เรยกวา วฏจกรของหน

การล าดบชนหน หนทประกอบกนเปนเทอกเขา ภเขา เนนเขา ทราบสงและอนๆ ทเปนสวนประกอบของเปลอกโลกนน จะเกดการพงทลายเนองจากอณหภมสงสด และต าสดในรอบหนงวน ซงจะมผลตอการขยายตวและหดตวของหนชนบนสดจนท าใหหนแตกราว เมอระยะเวลานานเขากจะแตกออกเปนชนเลกๆ

16

ภาพแสดง ลกษณะการล าดบชนของหนตะกอนจากชนลาง (อายมาก) ไปชนบน (อายนอย) ของชนหนทรายแปง ชนหนทรายสลบหนดนดาน และหนทราย

17

ในสภาพปกตชนหนตะกอนทอยดานลางจะสะสมตวกอน มอายมากกวาชนหนตะกอนทวางทบอยชนบน ดงภาพดานลางตอไปน หนดนดานเปนหนทมอายมากทสด หนปนเกดสะสมกอนหนกรวดมน และหนทรายมอายนอยทสด

ล าดบของชนหนจากหนทมอายมากซงอยดานลางขนไปสหนอายนอยทอยดานบน

18

ภาพแสดง ชนหนทราย สลบหนดนดาน และหนปนทมมมเทชนมาก และถกบบอดเปน รอยโคงรปประทนหงาย หนทอยตรงกลางของรอยโคง (ก) จะมอายออนทสด

( ภาพจากสถานทรมถนนสายบานราหล-ชยภม จงหวดเพชรบรณ )

19

ภาพแสดง การเปลยนแปลงของชนหนเนองมาจากกระบวนการเปลยนแปลงของโลก 20

ปจจบนนกวทยาศาสตรยอมรบกนวา โลกของเรามอายประมาณ 4,600 ลานป โดยศกษาและค านวณจากอายของชนหน ดงน หลงจากการปะทของภเขาไฟ ลาวาซงเปนหนหลอมละลายจะไหลออกมาแขงตวกลายเปนหนทพนผวโลก ในหนทแขงตวนนนอกจากจะมแรธาตตางๆเปนสวนประกอบแลวยงมธาตกมมนตรงสบางอยางปะปนอยดวย ในการหาอายของหน นกวทยาศาสตรสามารถค านวณจากอตราสวนระหวางปรมาณของธาตกมมนตรงสกบปรมาณสารทแปรสภาพไปทมอยในหนนน ยงหนมอายมากขนธาตกมมนตรงสทมอยจะยงนอยลง สวนสารทแปรสภาพไปจะมเพมขน การตรวจสอบอายของหนตวอยางอาจจะมวธตรวจสอบไดหลายวธ เชน ค านวณจากการสะลายตวของธาตยเรเนยม เมอปลอยกมมนตรงสออกไปแลวจะเปลยนสภาพไปเปนสารตะกวมครงชวต เทากบ 4,500 ลานป นนคอธาตยเรเนยมทมอยในหนถาเปลยนไปเปนสารตะกวครงหนงจะเหลอยเรเนยมอยเพยงครงหนง แสดงวาธาตยเรเนยมอยมาแลว 4,500 ลานป นอกจากยเรเนยมแลว นกวทยาศาสตรยงสามารถค านวณจากการสลายตวของธาตกมมนตรงสอนๆ อก เชนโพแทสเซยม-40 มครงชวตประมาณ 11,900 ป ในการค านวณอายของชนหนทมอายเกาแกทสด ปรากฏวามอายประมาณ 4,500 ลานป มการสนนฐานกนวาคงไมใชอายของโลก เพราะขณะทโลกเกดขนใหมอณหภมยงรอนจดอย หนคงเกดขนหลงจากทโลกเยนตวลงแลว ซงคาดวาโลกมอายประมาณ 4,600-4,700 ลานปมาแลว

การศกษาอายของหน

21