ภัยธรรมชาติ (natural disasters) · ภัยธรรมชาติ (natural...

ภยธรรมชาต (Natural Disasters) ดร ภเวยง ประคามนทร

ภยธรรมชาต หมายถง ภยอนตรายตางๆทเกดขนตามธรรมชาต และมผลกระทบตอชวต ความเปนอยของมนษย นบตงแตโบราณกาลมาแลวทมนษย ผจญกบความยงใหญของภยธรรมชาต ไมวาจะยาวนานปานใดทมนษยพยายามเรยนรและเอาชนะภยธรรมชาต ตราบจนปจจบน มนษยยงไมสามารถเอาชนะไดเลย นอกจากนยงไมมใครทเขาใจถงลกษณะกระบวนการและปรากฏการณทางธรรมชาตทละเอยดลกซง ปจจบนมนษยมเทคโนโลยทสามารถชวยใหเดนทางไปในอวกาศได แตสาหรบธรรมชาตอนยงใหญในโลกทมนษยอาศยอยน ความรทมอยนนนบวานอยมาก การเกดปรากฏการณตางๆในธรรมชาตไมวาจะเปน แผนดนไหว ภยรอน ภยหนาวฯลฯ เหลาน แตละครงนามาซงความสญเสยทงชวตและทรพยสนของมนษยเปนอยางมาก ยงมนษยพยายามทจะเรยนรศกษาถงปรากฏการณธรรมชาตมากเทาใด ยงพบวาธรรมชาตนนยงมความยงใหญ สดทมนษยจะสามารถควบคมได หนทางเดยวทดทสด พงกระทาตอนนคอพยายามเรยนรธรรมชาตของภยตางๆเหลานแลวหาทางปองกนและลดความเสยหายทจะเกดจากภยธรรมชาตตางๆเหลานใหมากทสด

ประเภทของภยธรรมชาต ภยธรรมชาตสามารถแบงเปน 8 ประเภทใหญๆ ไดดงน 1 วาตภย 2 อทกภย 3 ความแหงแลง 4 พายฝนฟาคะนอง 5 คลนพายซดฝง 6 แผนดนไหว 7 แผนดนถลม 8 ไฟปา 9 สนาม

1 วาตภย หมายถง ภยธรรมชาตซงเกดจาก พายลมแรง แบงได 2 ชนด 11 วาตภยจากพายฤดรอน จะเกดขนในชวงฤดรอน เกดจากกระแสอากาศรอนยกขนเบองบนอยางรนแรงและเยนตวลงอยางรวดเรวจนสามารถกลนตวเปนหยดนาหรอเปนนาแขงแลวตกลงมา บางครงจะเกดพายฝนฟาคะนองและอาจมลกเหบทาความเสยหายไดในบรเวณเลกๆ ชวงเวลาสนๆ ความเรวลมทเกดขนในขณะนนประมาณ 50 กมชม ทาใหสงกอสราง บานเรอน พชผลทางการเกษตรเสยหาย ฝนตกหนก ฟาแลบ ฟาผา เปนอนตรายแกชวตมนษยและสตวได ขอสงเกตกอนขณะหลง พายฤดรอน (มนาคม-พฤษภาคม) กอนเกด ~ อากาศรอนอบอาว ตดตอกนหลายวน ~ ลมสงบ แมใบไมกไมสนไหว ~ ความชนในอากาศสง จนรสกเหนยวตามรางกาย

ผอานวยการ สวนตรวจวดและเตอนภยแผนดนไหวทวโลก สานกแผนดนไหว กรมอตนยมวทยา

~ ทองฟามว ทศนะวสยการมองเหนระยะไกลไมชดเจน (อากาศมว) ~ เมฆทวมากขน ทองฟามดครม อากาศรอนอบอาว

ขณะเกด ~ พายลมแรง 15-20 นาท ความเรวมากกวา 50 กมชม ~ เมฆทวขนอยางรวดเรว ลมกระโชกแรงเปนครงคราว ในชวง 1-2 นาทแรกความเรวลมอาจสงถง 60-70 กมชม บางครงมฝนตกหนก อาจจะมลกเหบตกไดในบางครง มฟาคะนอง ฟาแลบถานบในใจ 1-2-3 แลว ไดยนเสยงฟารอง และพายจะหางไปประมาณ 1 กม ถาเหนฟาแลบและฟารองพรอมกน พายจะอยใกลมาก ~ สภาวะนจะอยประมาณ 1 ชม หลงเกด ~ พายสลายไปแลวอากาศจะเยนลง รสกสดชนขน ทองฟาแจมใส ทศนะวสยชดเจน

การปองกน พายฤดรอน ตดตามสภาวะอากาศ ฟงคาเตอนจากกรมอตนยมวทยา สอบถาม แจงสภาวะอากาศราย โทร 0-2399-4012-3 0-2398-9838 ตลอด 24 ชวโมง ตดตงสายลอฟาสาหรบอาคารสงๆ ปลกสราง ซอมแซม อาคารใหแขงแรง เตรยมปองกนภยใหสตวเลยงและพชผลการเกษตรเมอยางเขาฤดรอน ไมใชอปกรณไฟฟาทกชนด ขณะมฟาคะนอง ไมใสเครองประดบโลหะ และอยกลางแจง ขณะมฝนฟาคะนอง

12 วาตภยจากพายหมนเขตรอน จะเกดขนในชวงฤดฝน เปนพายทเกดขนเหนอทะเลจนใต และมหาสมทรแปซฟกในเขตรอน มศนยกลางประมาณ 200 กมหรอมากกวา มลมพดเวยนรอบศนยกลางทศทวนเขมนาฬกา (ในซกโลกเหนอ) หากมความแรงถงขนพายไตฝนจะมศนยกลางเปนวงกลมประมาณ 15-60 กม เรยกวาตาพาย มองเหนไดจากภาพถายเมฆจากดาวเทยม เมอพายหมนเขตรอนเคลอนตวขนฝงจะทาความเสยหายใหบรเวณทเคลอนผาน เปนอยางมาก ความรนแรง ของพายหมนเขตรอนแบงตามความเรวลมสงสดใกลจดศนยกลางไดดงน พายดเปรสชน มกาลงออน ความเรวลมใกลศนยกลาง ไมเกน 63 กม ชม พายโซนรอน มกาลงปานกลาง ความเรวลมใกลศนยกลาง 63-117 กมชม พายไตฝน มกาลงแรง ความเรวลมใกลศนยกลางตงแต 118 กมชม ขนไป ขอสงเกตกอนขณะหลงเกด สภาวะอากาศของพายหมนเขตรอน (กรกฎาคม-ตลาคม) กอนเกด ~ อากาศด ลมตะวนออกเฉยงเหนอพดผาน ~ เมฆทวขนเปนลาดบ ~ ฝนตกเปนระยะๆ ขณะเกด ~ เมฆเตมทองฟา ฝนตกตอเนองเกอบตลอดเวลา ลมพดจดและแนทศ ~ เมอตาพายผานมา ลมสงบ ทองฟาแจมใส แตยงจะมลมรนแรงตามมาอกครงในระยะเวลาสนๆ ~ เมฆเตมทองฟา ฝนตกเกอบตลอดเวลา ลมพดกลบทศ หลงเกด ~ พายสลายไปแลวจะทงความเสยหายไวตามทางผาน อากาศดขนเปนลาดบ

รปท 1 ความเสยหายจากพายไตฝนเกย ทจงหวดชมพร วนท 4 พฤศจกายน พศ2532

วาตภยครงสาคญในประเทศไทยเกดขนทใดและเมอไร

1 วาตภยจากพายโซนรอน ldquoแฮเรยตrdquo ทแหลมตะลมพก อาเภอปากพนง จงหวดนครศรธรรมราช เมอวนท 25

ตลาคม 2505 มผเสยชวต 870 คน สญหาย 160 คน บาดเจบ 422 คน ประชาชนไรทอยอาศย 16170 คน ทรพยสนสญเสยราว 960 ลานบาท

2 วาตภยจากพายไตฝน ldquoเกยrdquo ทพดเขาสจงหวดชมพร เมอวนท 4 พฤศจกายน 2532 ความเรวของลมวดได 120 กมชม ประชาชนเสยชวต 602 คน บาดเจบ 5495 คน บานเรอนเสยหาย 61258 หลง ทรพยสนสญเสยราว 11739595265 บาท

3 วาตภยจากพายไตฝนลนดา ตงแตวนท 2 พฤศจกายน ถง 4 พฤศจกายน 2540 ทาใหเกดความเสยหายจากวาตภย อทกภย และคลนซดฝงในพนท 11 จงหวดของภาคใตและภาคตะวนออกเมอเดอนพฤศจกายน 2532

อนตรายทเกดจากพายและลมแรงจด สงผลความเสยหายดงน

บนบก

ตนไมถอนรากถอนโคน ตนไมทบบานเรอนพง ผคนไดรบบาดเจบถงตาย เรอกสวนไรนา เสยหายหนกมาก

บานเรอนทไมแขงแรง ไมสามารถตานทานความรนแรงของลมไดพงระเนระนาด หลงคาบานททาดวยสงกะสจะถกพดเปด กระเบองหลงคาปลววอน เปนอนตรายตอผทอยในทโลงแจง เสาไฟฟา เสาโทรเลข เสาโทรศพทลม

สายไฟฟาขาด ไฟฟาลดวงจร เกดเพลงไหม ผคนเสยชวตจากไฟฟาดดได ผคนทพกอยรมทะเล จะถกคลนซดทวมบานเรอน และกวาดลงทะเล ผคนอาจจมนาตายในทะเลได ฝนตกหนกมากทงวนและทงคน อทกภยจะตามมา

นาปาจากภเขาไหลหลากลงมาอยาง รนแรง ทวมบานเรอน ถนน และเรอนสวนไรนา

เสนทางคมนาคม ทางรถไฟ สะพาน และถนนถกตดขาด

ในทะเล

มลมพดแรงจดมาก คลนใหญ เรอขนาดใหญอาจถกพดพาไปเกยฝงหรอชนหนโสโครกทาใหจมได เรอทกชนดควรงดออกจากฝงหรอหลกเลยงการเดนเรอเขาใกลศนยกลางพาย มคลนใหญซดฝงทาใหระดบนาสงทวม อาคารบานเรอนบรเวณรมทะเล และอาจกวาด สงกอสรางทไมแขงแรงลงทะเลได เรอประมงบรเวณชายฝงจะถกทาลาย

การเตรยมการและปองกนอนตราย พายหมนเขตรอน ตดตามสภาวะอากาศ ฟงคาเตอนจากกรมอตนยมวทยา สอบถาม แจงสภาวะอากาศราย โทร 0-2399-4012-3 0-2398-9838 ตลอด 24 ชวโมง ฝกซอมการปองกนภยพบต เตรยมพรอมรบมอ และวางแผนอพยพหากจาเปน เตรยมเครองอปโภค บรโภค ยารกษาโรค ไฟฉาย แบตเตอร วทยกระเปาหวตดตามขาวสาร และยานพาหนะ ซอมแซมอาคารใหแขงแรง เตรยมปองกนภยใหสตวเลยงและพชผลการเกษตร เตรยมพรอมอพยพเมอไดรบแจงใหอพยพ

2 อทกภย หมายถง ภยและอนตรายทเกดจากสภาวะนาทวมหรอนาทวมฉบพลน มสาเหตมาจากการเกดฝนตกหนกหรอฝนตอเนองเปนเวลานาน มสาเหตจาก เนองมาจาก 21 หยอมความกดอากาศตา 22 พายหมนเขตรอน ไดแก พายดเปรสชน พายโซนรอน พายใตฝน 23 รองมรสมหรอรองความกดอากาศตากาลงแรง 24 ลมมรสมตะวนตกเฉยงใต กาลงแรง 25 ลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ 26 เขอนพง (อาจมสาเหตจากแผนดนไหว และอนๆ) ภยจากนาทวมหรออทกภยสามารถแบงไดดงน - อทกภยจากนาปาไหลหลากและนาทวมฉบพลน มกจะเกดขนในทราบตาหรอทราบลมบรเวณใกลภเขาตนนา เมอมฝนตกหนกเหนอภเขาตอเนองเปนเวลานาน จะทาใหจานวนนาสะสมมปรมาณมากจนพนดน และตนไมดดซบไมไหวไหลบาลงสทราบตา เบองลางอยางรวดเรว มอานาจทาลายรางรนแรงระดบหนง ททาใหบานเรอนพงทลายเสยหาย และอาจทาใหเกดอนตรายถงชวตได ความแรงของนาสามารถทาลายตนไม อาคาร ถนน สะพาน ชวตและทรพยสน - อทกภยจากนาทวมขงและนาเออทน เกดจากนาในแมนาลาธารลนตลง หรอมระดบสงจากปกต เออทวมลนไหลบาออกจากระดบตลงในแนวระนาบ จากทสงไปยงทตาเขาทวมอาคารบานเรอน เรอกสวนไรนาไดรบความเสยหาย หรอเปนสภาพนาทวมขง ในเขตเมองใหญทเกดจากฝนตกหนก ตอเนองเปนเวลานาน มสาเหตมาจากระบบการระบายนาไมดพอ มสงกอสรางกดขวางทางระบายนาหรอเกดนาทะเลหนนสงกรณพนทอยใกลชายฝงทะเลทาใหการคมนาคมชะงกเกดโรคระบาดทาลายสาธารณปโภคและพชผลการเกษตร เมอเกดอทกภยอนตรายและความเสยหายทเกดขนมอะไรบาง สามารถแบงอนตรายและความเสยหายทเกดจากอทกภย ไดดงน ความเสยหายโดยตรง 1 นาทวมอาคารบานเรอน สงกอสรางและสาธารณสถาน ซงจะทาใหเกดความเสยหายทางเศรษฐกจอยางมาก บานเรอนหรออาคารสงกอสรางทไมแขงแรงจะถกกระแสนาทไกลเชยวพงทลายได คนและสตวพาหนะและสตวเลยงอาจไดรบอนตรายถงชวตจากการจมนาตาย 2 เสนทางคมนาคมและการขนสง อาจจะถกตดเปนชวง ๆ โดยความแรงของกระแสนา ถนน และสะพานอาจจะถกกระแสนาพดใหพงทลายไดสนคาพสดอยระหวางการขนสงจะไดรบความเสยหายมาก 3 ระบบสาธารณปโภค จะไดรบความเสยหาย เชน โทรศพท โทรเลข ไฟฟา และประปา ฯลฯ

4 พนทการเกษตรและการปศสตวจะไดรบความเสยหาย เชน พชผล ไรนา ทกประการทกาลงผลดอกออกผล อาจถกนาทวมตายได สตวพาหนะ วว ควาย สตวเลยง ตลอดจนผลผลตทเกบกกตน หรอมไวเพอทาพนธจะไดรบความเสยหาย ความเสยหายทางออม จะสงผลกระทบตอเศรษฐกจโดยทวไป เกดโรคระบาด สขภาพจตเสอม และสญเสยความปลอดภยเปนตน

รปท 2 อทกภยท อาเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา เมอเดอน พฤศจกายน 2543

การปองกน อทกภย สามารถกลาวโดยยอพอสงเขป ไดดงน ตดตามสภาวะอากาศ ฟงคาเตอนจากกรมอตนยมวทยา สอบถาม แจงสภาวะอากาศราย โทร 0-2399-4012-3 0-2398-9838 ตลอด 24 ชวโมง ฝกซอมการปองกนภยพบต เตรยมพรอมรบมอ และวางแผนอพยพหากจาเปน เตรยมนาดม เครองอปโภค บรโภค ไฟฉาย แบตเตอร วทยกระเปาหวตดตามขาวสาร ซอมแซมอาคารใหแขงแรง เตรยมปองกนภยใหสตวเลยงและพชผลการเกษตร เตรยมพรอมเสมอเมอไดรบแจงใหอพยพไปทสง เมออยในพนทเสยงภย และฝนตกหนกตอเนอง ไมลงเลนนา ไมขบรถผานนาหลากแมอยบนถนน ถาอยใกลนา เตรยมเรอเพอการคมนาคม หากอยในพนทนาทวมขง ปองกนโรคระบาด ระวงเรองนาและอาหาร ตองสก และสะอาดกอนบรโภค

รปท 3 ความเสยหายจากพายไตฝนลนดาเมอเดอนพฤศจกายน 2540

เมอไดรบคาเตอน เรอง อทกภยจากกรมอตนยมวทยา ควรปฏบตตนอยางไร

กอนเกด ควรปฏบตดงน 1 เชอฟงคาเตอนอยางเครงครด

2 ตดตามรายงานของกรมอตนยมวทยาอยางตอเนอง

3 เคลอนยายคน สตวเลยง เชน วว ควาย และสงของไปอยในทสง ซงเปนทพนระดบนาทเคยทวมมากอน

4 ทาคนดนหรอกาแพงกนนาโดยรอบ

5 เคลอนยายพาหนะ เชน รถยนตหรอลอเลอนไปอยทสง หรอทาแพสาหรบทพกรถยนต อาจจะใชถงนาขนาด 200

ลตร ผกตดกนแลวใชกระดานปกได 6 เตรยมกระสอบใสดนหรอทราย เพอเสรมคนดนทกนนาใหสงขน เมอระดบนาขนสงทวมคนดนทสรางอย 7 ควรเตรยมเรอไม เรอยาง หรอแพไมไวใชดวย เพอใชเปนพาหนะในขณะนาทวมเปนเวลานาน เรอเหลานสามารถชวยชวตไดเมออทกภยคกคาม

8 เตรยมเครองมอชางไม ไมกระดาน และเชอกไวบางสาหรบตอแพ เพอชวยชวตในยามคบขน เมอนาทวมมากขน จะไดใชเครองมอชางไมเปดหลงคารอฝาไม เพอใชชวยพยงตวในนาได 9 เตรยมอาหารกระปอง หรออาหารสารองไวบาง พอทจะมอาหารรบประทานเมอนาทวมเปนระยะเวลาหลาย ๆ วน อาหารยอมขาดแคลนและไมมทหงตม

10 เตรยมนาดมเกบไวในขวดและภาชนะทปดแนน ๆ ไวบาง เพราะนาทสะอาดทใชตามปกตขาดแคลนลง ระบบการสงนาประปาอาจจะหยดชะงกเปนเวลานาน

11 เตรยมเครองเวชภณฑไวบางพอสมควร เชน ยาแกพษกดตอยแมลงปอง ตะขาบ ง และสตวอน ๆ เพราะเมอเกดนาทวมพวกสตวมพษ เหลานจะหนนาขนมาอยบนบานและหลงคาเรอน

12 เตรยมเชอกมนลามความยาวไมนอยกวา 10 เมตร ใชปลายหนงผกมดกบตนไมเปนทยดเหนยว ในกรณทกระแสนาเชยว และคลนลกใหญซดมากวาดผคนลงทะเล จะชวยไมใหไหลลอยไปตามกระแสนา

13 เตรยมวทยทใชถานไฟฉาย เพอไวตดตามฟงรายงานขาวลกษณะอากาศจากกรมอตนยมวทยา

14 เตรยมไฟฉาย ถานไฟฉาย และเทยนไข เพอไวใชเมอไฟฟาดบ

ขณะเกด ควรตงสตใหมนคง อยาตนกลวหรอตกใจ ควรเตรยมพรอมทจะเผชญเหตการณดวยความสขม รอบคอบ

และควรปฏบตดงตอไปน

1 ตดสะพานไฟ และปดแกสหงตมใหเรยบรอย

2 จงอยในอาคารทแขงแรง และอยในทสงพนระดบนาทเคยทวมมากอน

3 จงทาใหรางกายอบอนอยเสมอ

4 ไมควรขบขยานพาหนะฝาลงไปในกระแสนาหลาก

5 ไมควรเลนนาหรอวายนาเลนในขณะนาทวม

6 ระวงสตวมพษทหนนาทวมขนมาอยบนบาน และหลงคาเรอนกดตอย เชน ง แมลงปอง ตะขาบ เปนตน

7 ตดตามเหตการณอยางใกลชด เชน สงเกตลมฟาอากาศ และตดตามคาเตอนเกยวกบ ลกษณะอากาศจากกรมอตนยมวทยา

8 เตรยมพรอมทจะอพยพไปในทปลอดภยเมอสถานการณจวนตว หรอปฏบตตามคาแนะนาของทางราชการ

9 เมอจวนตวใหคานงถงความปลอดภยของชวตมากกวาหวงทรพยสมบต

หลงเกด เมอระดบนาลดลงจนเปนปกต การบรณะซอมแซมสงตาง ๆ จะตองเรมตนทนทงานบรณะตาง ๆ เหลานจะประกอบดวย

1 การขนสงคนอพยพกลบยงภมลาเนาเดม 2 การชวยเหลอในการรอสงปรกหกพง ซอมแซมบานเรอนทหกพง และถาบานเรอนทถกทาลายสน กใหไดรบความชวยเหลอในการจดหาทพกอาศยและการดารงชพชวระยะหนง 3 การกวาดเกบขนสงปรกหกพงทวไป การทาความสะอาดบานเรอน ถนนหนทางทเตมไปดวยโคลนตม และสงชารดเสยหายทเกลอนกลาดอยทวไปกลบสสภาพปกตโดยเรว 4 ซอมแซมบานเรอนอาคาร โรงเรยนทพกอาศย สะพานทหกพงชารดเสยหาย และทเสยหายมากจนไมอาจซอมแซมได กใหรอถอนเพราะจะเปนอนตรายได 5 จดซอมทาเครองสาธารณปโภค ใหกลบคนสสภาพปกตโดยเรวทสด เชน การไฟฟา ประปา โทรเลข โทรศพท 6 ภายหลงนาทวมจะมซากสตวตาย ปรากฏในทตาง ๆ ซงจะตองจดการเกบฝงโดยเรว สตวทมชวตอยซงอดอาหารเปนเวลานาน ใหรบใหอาหารและนากลบคนใหเจาของ 7 ซอมถนน สะพาน และทางรถไฟทขาดตอนชารดเสยหายใหกลบสสภาพเดม เพอใชในการคมนาคมไดโดยเรวทสด 8 สรางอาคารชวคราวสาหรบผทอาศย เนองจากถกอทกภยทาลายใหอยอาศยเปนการชวคราว 9 การสงเคราะหผประสบอทกภย มการแจกเสอผา เครองนงหม และอาหารแกผประสบภย ความอดอยาก ความขาดแคลนจะมอยระยะหนง ซงควรจะไดรบความชวยเหลอจากหนวยบรรเทาทกขหรอมลนธ และอกประการหนง 10 ภายหลงอทกภย เนองจากสงแวดลอมมการเปลยนแปลงอยางมาก จะทาใหเกดเจบไขและโรคระบาดได

3 ความแหงแลง หรอภยแลง ภยแลง คอ ภยทเกดจากการขาดแคลนนาในพนทใดพนทหนงเปนเวลานาน ฝนแลงไมตกตองตามฤดกาล จนกอใหเกดความแหงแลง และสงผลกระทบตอชมชน มสาเหตจาก พายหมนเขตรอนเคลอนผานประเทศไทยนอยหรอไมมผานเขามาเลย รองความกดอากาศตามกาลงออน มรสมตะวนตกเฉยงใตมกาลงออน เกดสภาวะฝนทงชวงเปนเวลานาน หรอเกดปรากฏการณเอลนโญรนแรง ทาใหฝนนอยกวาปกต ทาใหผลผลตการเกษตรเสยหาย ขาดนา เหยวเฉา แหงตายในทสด โรคพชระบาด คณภาพดอยลง อตสาหกรรมเกษตรเสยหาย ขาดแคลนอปโภค บรโภค กระทบกบการผลตไฟฟาพลงนา สภาวะอากาศของฝนแลง - มกเกดชวงครงหลงเดอนตลาคม-กลางพฤษภาคม สนฤดฝน -ฤดรอน ฝนนอยกวาปกตในฤดฝน - ในชวงปลายเดอนมถนายน-กลาง กรกฎาคม ฝนทงชวงมากกวา 2 สปดาห 31 สาเหตของการเกดภยแลงมอะไรบาง

- โดยธรรมชาต 1 การเปลยนแปลงอณหภมโลก

2 การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

3 การเปลยนแปลงของระดบนาทะเล เชนปรากฏการณเอลนโญ

4 ภยธรรมชาต เชน วาตภย แผนดนไหว ซงกอใหเกดการเปลยนแปลงภมประเทศ

-โดยการกระทาของมนษย 21 การทาลายชนโอโซน

22 ผลกระทบของภาวะเรอนกระจก

23 การพฒนาดานอตสาหกรรม

24 การตดไมทาลายปา

สาหรบภยแลงในประเทศไทย สวนใหญเกดจากฝนแลงและทงชวง ซงฝนแลงเปนภาวะปรมาณฝนตกนอยกวาปกตหรอฝนไมตกตองตามฤดกาล กบการเคลอนผานของพายหมนเขตรอนทนอยกวาปกต

รปท 4 สภาพดนแตกระแหง เมอเกดภยแลง

ทมา httpmediathaigovgothSitedirectory471179017457_ภยแลงjpg

32 ฝนแลงมความหมายอยางไร

ดานอตนยมวทยา ฝนแลงหมายถง สภาวะทมฝนนอยหรอไมมฝนเลยในชวงเวลาหนง ซงตามปกตควรจะตองมฝน โดยขนอยกบสถานทและฤดกาล ณ ทนน ๆ ดวย

ดานการเกษตร ฝนแลง หมายถง สภาวะการขาดแคลนนาของพช

ดานอทกวทยา ฝนแลง หมายถง สภาวะทระดบนาผวดนและใตดนลดลง หรอนาในแมนาลาคลองลดลง

ดานเศรษฐศาสตร ฝนแลง หมายถง สภาวะการขาดแคลนนา ซงมผลกระทบตอสภาพเศรษฐกจในภมภาค

33 ฝนทงชวงคออะไร

หมายถง ชวงทมปรมาณฝนตกไมถงวนละ 1 มลลเมตรตดตอกนเกน 15 วน ในชวงฤดฝน เดอนทมโอกาสเกดฝนทงชวงสงคอ เดอนมถนายนและกรกฎาคม

34 ภยแลงในประเทศไทยสามารถเกดชวงเวลาใดบาง

ภยแลงในประเทศไทยจะเกดใน 2 ชวง ไดแก 1 ชวงฤดหนาวตอเนองถงฤดรอน ซงเรมจากครงหลงของเดอนตลาคมเปนตนไป บรเวณประเทศไทยตอนบน (ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลางและภาคตะวนออก) จะมปรมาณฝนลดลงเปนลาดบ จนกระทงเขาสฤดฝนในชวงกลางเดอนพฤษภาคมของ ปถดไป ซงภยแลงลกษณะนจะเกดขนเปนประจาทกป 2 ชวงกลางฤดฝน ประมาณปลายเดอนมถนายนถงเดอนกรกฎาคม จะมฝนทงชวงเกดขน ภยแลงลกษณะนจะเกดขนเฉพาะทองถนหรอบางบรเวณ บางครงอาจครอบคลมพนทเปนบรเวณกวางเกอบทวประเทศ

35 พนทใดในประเทศไทยทไดรบผลกระทบจากภยแลง

ภยแลงในประเทศไทยสวนใหญมผลกระทบตอการเกษตรกรรม โดยเปนภยแลงทเกดจากขาดฝนหรอ ฝนแลง ในชวงฤดฝน และเกด ฝนทงชวง ในเดอนมถนายนตอเนองเดอนกรกฎาคม พนททไดรบผลกระทบจากภยแลงมาก ไดแกบรเวณภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนกลาง เพราะเปนบรเวณทอทธพลของมรสมตะวนตกเฉยงใตเขาไปไมถง และถาปใดไมมพายหมนเขตรอนเคลอนผานในแนว ดงกลาวแลวจะกอใหเกดภยแลงรนแรงมากขน นอกจากพนทดงกลาวแลว ยงมพนทอน ๆ ทมกจะประสบปญหาภยแลงเปนประจาอกดงตารางขางลาง

ใต ภาคเดอน เหนอ ตะวนออกเฉยงเหนอ กลาง ตะวนออก

ฝงตะวนออก ฝงตะวนตก

มค ฝนแลง

กพ ฝนแลง ฝนแลง ฝนแลง

มค ฝนแลง ฝนแลง ฝนแลง ฝนแลง ฝนแลง ฝนแลง

เมย ฝนแลง ฝนแลง ฝนแลง ฝนแลง ฝนแลง

พค ฝนแลง

มย ฝนทงชวง ฝนทงชวง ฝนทงชวง ฝนทงชวง

กค ฝนทงชวง ฝนทงชวง ฝนทงชวง ฝนทงชวง

36 ปญหาภยแลงในประเทศไทยสงผลกระทบอยางไรบาง กบการดารงชวตของประชาชน

ภยแลงในประเทศไทยมผลกระทบโดยตรงกบการเกษตรและแหลงนา เนองจากประเทศไทยเปนประเทศทประชาชนประกอบอาชพเกษตรกรรมเปนสวนใหญ ภยแลงจงสงผลเสยหายตอกจกรรมทางการเกษตร เชน พนดนขาดความชมชน พชขาดนา พชชะงกการเจรญเตบโต ผลผลตทไดมคณภาพตา รวมถงปรมาณลดลง สวนใหญภยแลงทมผลตอการเกษตร มกเกดในฤดฝนทมฝนทงชวงเปนเวลานาน ผลกระทบทเกดขนรวมถงผลกระทบดานตาง ๆ ดงน

1 ดานเศรษฐกจ สนเปลองและสญเสยผลผลตดานเกษตร ปศสตว ปาไม การประมง เศรษฐกจทวไป เชน ราคาทดนลดลง โรงงานผลตเสยหาย การวางงาน สญเสยอตสาหกรรมการ ทองเทยว พลงงาน อตสาหกรรมขนสง

2 ดานสงแวดลอม สงผลกระทบตอสตวตาง ๆ ทาใหขาดแคลนนา เกดโรคกบสตว สญเสยความหลากหลายพนธ รวมถงผลกระทบดานอทกวทยา ทาใหระดบและปรมาณนาลดลง พนทชมนาลดลง ความเคมของนาเปลยนแปลง ระดบนาในดนเปลยนแปลง คณภาพนาเปลยนแปลง เกดการกดเซาะของดน ไฟปาเพมขน สงผลตอคณภาพอากาศและสญเสยทศนยภาพเปนตน

3 ดานสงคม เกดผลกระทบในดานสขภาพอนามย เกดความขดแยงในการใชนาและการจดการคณภาพชวตลดลง

37 วธการแกปญหาภยแลงทาไดอยางไร

วธการแกปญหาภยแลวสามารถกระทาไดดงน

1 แกปญหาเฉพาะหนา เชน แจกนาใหประชาชน ขดเจาะนาบาดาล สรางศนยจายนา จดทาฝนเทยม

2 การแกปญหาระยะยาว โดยพฒนาลมนา เชน สรางฝาย เขอน ขดลอกแหลงนา รกษาปาและปลกปา ใหความรวมมอและมสวนรวมมอในการจดทาและพฒนาชลประทาน

4 พายฝนฟาคะนอง พายฝนฟาคะนอง เปนปรากฏการณทางธรรมชาตทเกดขนเปนประจาทกวนเหนอ พนผวโลก โดยการกอตวทเกดขนในแตละพนทจะเปนไปตามฤดกาล ในบรเวณใกลเสนศนยสตร มโอกาสทจะเกดพายฝนฟาคะนองไดตลอดป เนองจากมสภาพอากาศในเขตรอนจงมอากาศรอน อบอาว ซงเออตอการกอตวของพายฝนฟาคะนองไดตลอดป โดยอากาศรอนในระดบตาลอยสงขน อากาศขางเคยงทเยนกวาไหลเขามาแทนท อากาศรอนทมไอนาเมอลอยตวสงขนกระทบกบความเยนในระดบสง ไอนาจะกลนตวเปนเมฆ ทวความสงมากขน มองเหนคลายทงตเหลกสเทาเขม มฟาแลบ ฟารอง ฟาผา เกดพายฝนฟาคะนอง ลมกระโชกแรง บางครงมลกเหบ หากตกตอเนองหลายชวโมง อาจเกดนาปาไหลหลาก นาทวมฉบพลน อาจ เกดพายลมหมนหรอ พายงวงชางมลมแรงมาก ทาความเสยหายบรเวณทเคลอนผานโดยเฉพาะในเดอนมนาคมถงเดอนพฤษภาคม พายฝนฟาคะนองทเกดขนจะมความรนแรงกวาปกต จนเกดเปนลกษณะทเรยกวา ldquoพายฤดรอนrdquo สวนบรเวณขวโลกเหนอ และขวโลกใตทอยในละตจดทสงขนไป มกจะเกดขนในฤดรอน

ขอสงเกตกอนขณะหลง สภาวะอากาศของพายฝนฟาคะนอง (มนาคม-พฤษภาคม) กอนเกด ~ อากาศรอนอบอาว ~ ลมสงบ หรอลมสงบ ~ ความชนในอากาศสง จนรสกเหนยวตามรางกาย ~ เมฆกอตวเปนรปทงสเทาเขม ยอดเมฆสงกวา 10 กม ขณะเกด ~ ฟาแลบ ฟารอง และฟาผา ลมกระโชกแรง

~ ฝนตกหนกถงหนกมาก บางครงมลกเหบ หลงเกด ~พายสลายไปแลวอากาศจะเยนลง รสกสดชนขน ทองฟาแจมใส

สาเหตการเกดพายฝนฟาคะนอง

พายฝนฟาคะนอง เกดจากเมฆทกอตวขนในทางตง (แนวดง) ขนาดใหญทเรยกวา เมมควมโลนมบส (Cumulonimbus) หรอเมฆรปทง ซงเปนสาเหตสาคญททาใหเกดลกษณะอากาศรายชนดตาง เชน ลมกระโชก ฟาแลบ และฟาผา ฝนตกหนก อากาศปนปวนรนแรง ทาใหมลกเหบตกและอาจเกดนาแขง เกาะจบเครองบนทบนรนแรง ฯลฯ นอกจากนเมมควมโลนมบสทกอตวขนในบรเวณพนทระบบกวางใหญ เชน ทางตะวนออกของภเขารอกกในสหรฐอเมรกา เปนสาเหตสาคญททาใหเกดพายทอรนาโดหรอพายลมงวง เมฆพายฝนฟาคะนองดงกลาวจะมฐานเมฆตา และมกระแสอากาศไหลลงรนแรง (Downdraft) จนทาใหเกดเมฆเปนลาคลายงวงชาง ยนจากใตฐานเมฆหนาทบลงมายงพนดน โดยทภายในของลาเมฆทหมนวนนจะมความกดอากาศตามาก จนเกอบเปนสญญากาศจงสามารถดดสงตาง ๆใหลอยขนสอากาศเบองบนได

ลาดบชนการเกดพายฝนฟาคะนอง

1 ระยะเจรญเตบโต

โดยเรมจากการทอากาศรอนลอยตวขนสบรรยากาศ พรอมกบการมแรงมากระทา หรอผลกดนใหมวลอากาศยกตวขนไปสความสงระดบหนง โดยมวลอากาศจะเยนลงเมอลอยสงขน และเรมทจะเคลอนตวเปนละอองนาเลก ๆ

เปนการกอตวของเมมควมลส ในขณะทความรอนแฝงจากการกลนตว ของไอนาจะชวยใหอตราการลอยตว ของกระแสอากาศภายในกอนเมฆเรวมากยงขน ซงเปนสาเหตใหขนาดของ เมฆควมลสมขนาดใหญขน และยอดเมฆสงเพมขนเปนลาดบ จนเคลอนทขนถงระดบบนสดแลว (จดอมตว) จนพฒนามาเปนเมฆควมโลนมบส กระแสอากาศบางสวนกจะเรมเคลอนทลง และจะเพมมากขนจนกลายเปน กระแสอากาศทเคลอนทลงอยางเดยว

2 ระยะเจรญเตบโตเตมท เปนชวงทกระแสอากาศมทงไหลขนและไหลลง ปรมาณความรอนแฝงทเกดขนจากการกลนตวลดนอยลง ซงมสาเหตมาจากการทหยาดนาฟา ทตกลงมามอณหภมตา ชวยทาใหอณหภมของกลมอากาศเยนกวาอากาศแวดลอม

ดงนนอตราการเคลอนทลงของกระแสอากาศจะมคาเพมขนเปนลาดบ กระแสอากาศทเคลอนทลงมา จะแผขยายตวออกดานขาง กอใหเกดลมกระโชกรนแรง อณหภมจะลดลงทนททนใด และความกดอากาศจะเพมขนอยางรวดเรวและยาวนาน แผออกไปไกลถง 60 กโลเมตรได โดยเฉพาะสวนทอยดานหนาของทศทาง การเคลอนทของพายฝนฟาคะนอง พรอมกนนนการทกระแสอากาศเคลอนทขน และเคลอนทลงจะกอใหเกดลมเชยรรนแรง และเกดอากาศปนปวนโดยรอบ

3 ระยะสลายตว

เปนระยะทพายฝนฟาคะนองมกระแสอากาศเคลอนทลงเพยงอยางเดยว หยาด นาฟาตกลงมาอยางรวดเรวและหมดไป พรอม ๆ กบกระแสอากาศทไหลลงกจะเบาบางลง

ลกษณะอากาศรายเนองจากพายฝนฟาคะนอง

1 พายทอรนาโด (TORNADO) หรอพายลมงวง เปนอากาศรายรนแรงทสด ซงเกดจากพายฝนฟาคะนอง มลกษณะเปนลาเหมอนงวงชางยนออกมาจากฐานเมฆ มลกษณะการหมนวนบดเปนเกลยว มเสนผาศนยกลางประมาณ 1000 ฟต มกจะเกดในทราบกวางใหญ เชน พนทราบในทวปออสเตรเลย ทงานทางตะวนออก ของเทอกเขารอกก

ทในสหรฐอเมรกา สาหรบในประเทศไทยจะมลกษณะเปนพายลมงวงขนาดเลก ซงเกดจากเมฆพายฝนฟาคะนองรนแรงทมฐานเมฆตา และมกระแสอากาศไหลลงรนแรง จนเกดเมฆเปนลาพวย พงลงมาจนใกลพนดนดดเอาอากาศ และเศษวสดหมนวนเปนลาพงขนไปในอากาศ ความรนแรงของลาพวยอากาศนสามารถ บดใหตนไมขนาดใหญหกขาดได ในขณะทบานเปยกและสงกอสราง กจะไดรบความเสยหายตามแนวทพาลมงวงเคลอนทผาน

2 อากาศปนปวน กระแสอากาศทปนปวนและลมกระโชกทรนแรง กอใหเกดความเสยหายตอสงกอสรางตาง ๆ บนพนดน ซงบางครงพบหางออกไปกวา 30 กโลเมตร จากกลมเมฆพายฝนฟาคะนอง

3 พายลกเหบ ลกเหบทเกดขนพรอม ๆ กบอากาศทปนปวนรนแรง มกจะเกดขนจากพายฝนฟาคะนองทมออกเมฆสงมาก กระแสอากาศทเคลอนทขนไปในระดบสงมาก ทาใหหยดนาเรมแขงตวเปนหยดนาแขง มหยดนาอน ๆ รวมเขาดวยกนสะสมจนมขนาดโตขน และในทสดเมอกระแสอากาศพยงรบทงหนาทเพมขนไมได กจะตกลงมาเปนลกเหบ ทาความเสยหายไปพนท การเกษตรได 4 ฟาแลบ ฟาผา ฟาแลบและฟาผาเปนปรากฏการณธรรมชาตทเกดควบคกน นบเปนภยธรรมชาตทมอนตรายตอชวตมนษยมากกวาปรากฏการณธรรมชาตอน ฟาแลบและฟาผาเกดขน จากการปลอยประจอเลกตรอน ระหวางกอนเมฆกบกอนเมฆ หรอภายในกลมเมฆเดยวกน หรอเกดขนระหวางกอนเมฆกบพนดน เมอเกดความตางศกยไฟฟาระหวางตาแหนงทงสองทมคาระดบหนง ซงเกดจากปฏกรยาทกอใหเกดสนามไฟฟาขนาดใหญ โดยประจไฟฟาบวกจะอยทางดานบนของเมฆ และประจไฟฟาลบจะอยทางตอนลางของเมฆ ประจไฟฟาลบนจะชกนาใหประจไฟฟา พวกทอยดานบนกอนเมฆ และประจไฟฟาบวกทอยใตพนผวโลก เคลอนทเขาหาประจไฟฟาลบบรเวณใตกลมเมฆ โดยมอากาศทาหนาทเปนฉนวน ปองกนการถายเทของประจไฟฟาทงสองกาลงแรงพอ กจะทาใหเกดเปนกระแสไฟฟาไหลผาน อากาศทาใหเกดฟาแลบในกอนเมฆ หรอระหวางภยเมฆและเกดกระแสไฟฟาไหลผาน อากาศอยางเฉยบพลนจากเมฆถงทาใหเกดฟาผา

5 ฝนตกหนก พายฝนฟาคะนองสามารถกอใหเกดฝนตกหนก และนาทวมฉบพลนไดในพนทซงเปนทราบลม

หรอทตาและพนทตามบรเวณเชงเขา

การเตรยมการและหลบเลยงจากพายฝนฟาคะนอง

เนองจากพายฝนฟาคะนองสามารถทาใหเกดความเสยหายตอทรพยสนและอนตราย ตอชวตของมนษยได จงควรหลบเหลยงจากสาเหตดงกลาว คอ

- ในขณะปรากฏพายฝนฟาคะนอง หากอยใกลอาคารหรอบานเรอนทแขงแรงและปลอดภยจากนาทวม ควรอยแตภายในอาคารจนกวาพายฝนฟาคะนองจะยตลง ซงใชเวลาไมนานนก

- การอยในรถยนตจะเปนวธการทปลอดภยวธหนง แตควรจอดรถใหอยหางไกลจากบรเวณทนาอาจทวมได - อยหางจากบรเวณทเปนนา ขนจากเรอ ออกหางจากชายหาดเมอปรากฏพายฝนฟาคะนอง

เพอหลกเลยงอนตรายจากนาทวมและฟาผา

- ในกรณทอยในปา ในทงราบ หรอในทโลง ควรคกเขาและโนมตวไปขางหนาแตไมควรนอนราบกบพน

เนองจากพนเปยกเปนสอไฟฟา และไมควรอยในทตา ซงอาจเกดนาทวมฉบพลนได ไมควรอยในทโดดเดยวหรออยสงกวาสภาพสงแวดลอม

- ออกหางจากวตถทเปนสอไฟฟาทกชนด เชน ลวด โลหะ ทอนา แนวรวบาน รถแทรกเตอร จกรยานยนต เครองมออปกรณทาสวนทกชนด รางรถไฟ ตนไมสง ตนไมโดดเดยวในทแจง

- ไมควรใชอปกรณไฟฟา เชน โทรทศน ฯลฯ และควรงดใชโทรศพทชวคราว นอกจากกรณฉกเฉน

- ไมควรใสเครองประดบโลหะ เชน ทองเหลอง ทองแดง ฯลฯ ในทแจงหรอถอวตถโลหะ เชน รม ฯลฯ ในขณะปรากฏพายฝนฟาคะนอง

นอกจากน ควรดแลสงของตาง ๆ ใหอยในสภาพทแขงแรงและปลอดภยอยเสมอโดยเฉพาะสงของทอาจจะหกโคนได เชน หลงคาบาน ตนไม ปายโฆษณา เสาไฟฟา ฯลฯ

รปท 5 ฝนฟาคะนองทาใหเกดฟาแลบและฟาผา ในเดอนมถนายน รฐฟลอรดา สหรฐอเมรกา การปองกน พายฝนฟาคะนอง ตดตามสภาวะอากาศ ฟงคาเตอนจากกรมอตนยมวทยา สอบถาม แจงสภาวะอากาศราย โทร 0-2399-4012-3 0-2398-9838 ตลอด 24 ชวโมง ตดตงสายลอฟาสาหรบอาคารสงๆ ปลกสราง ซอมแซม อาคารใหแขงแรง เตรยมปองกนภยใหสตวเลยงและพชผลการเกษตร ไมใชอปกรณไฟฟาทกชนด ขณะมฟาคะนอง ไมใสเครองประดบโลหะ และอยกลางแจง ขณะมฝนฟาคะนอง

5คลนพายซดฝง ภยธรรมชาตซงเกดจากพายหมนเขตรอนเคลอนทเขาหาฝง ความสงของคลนขนกบความแรงของพาย สวนความหมายของคลนพายซดฝง คอคลนซดชายฝงขนาดใหญอนเนองมาจากความแรงของลมทเกดขนจากพายหมนเขตรอนทเคลอนตวเขาหาฝง โดยปกตมความรนแรงมากในรศมประมาณ 100 กโลเมตร แตบางครงอาจเกดไดเมอศนยกลางพายอยหางมากกวา 100 กโลเมตร ไดขนอยกบความรนแรงของพาย และสภาพภมศาสตรของพนทชายฝงทะเล ตลอดจนบางครงยงไดรบอทธพล เสรมความรนแรงจากลมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ ทาใหเกดอนตรายมากขน

อะไรเปนสาเหตของคลนพายซดฝง

คลนพายซดฝง สวนใหญมสาเหตจากพายหมนเขตรอนทมความแรงในระดบพายโซนรอนขนไป ทาใหเกดคลนขนาดใหญซดเขาหาฝง เชน พายโซนรอน HARRIET ทเกดในระหวางวนท 25-26 ตลาคม 2505 ซงไดทาลายบรเวณชายฝงแหลมตะลมพก จนครศรธรรมราชอยางรนแรง

รปท 6 คลนพายซดฝง จากพาย Isabel ทมา wwwrambocamcom isabel03html

ฤดกาลทมกเกดคลนพายซดฝงในประเทศไทย

เนองจากคลนพายซดฝง เกดจากพายหมนเขตรอนทเคลอนตวเขาใกลชายฝงทะเล กรณของประเทศไทย พายหมนเขตรอนอาจกอตวในทะเลจนใตแลวเคลอนตวผานปลายแหลมญวนเขาสอาวไทย หรอกอตวในบรเวณอาวไทยตอนลางโดยตรง เรมตงแตกลางเดอนตลาคม-กลางเดอนธนวาคม โดยมพนททมโอกาสการเกดคลนพายซดฝงในชวงเดอนตาง ๆ ดงน

เดอนตลาคม บรเวณจงหวดเพชรบร ประจวบครขนธ ชมพร สราษฎรธาน นครศรธรรมราช ชลบร ระยอง จนทบร และตราด

เดอนพฤศจกายน บรเวณจงหวดเพชรบร ประจวบครขนธ ชมพร สราษฎรธาน นครศรธรรมราช และชายฝงภาคตะวนออก

พนทใดทมความเสยงภยตอคลนพายซดฝง

บรเวณทมความเสยง และมโอกาสเกดคลนพายซดฝงไดมากไดแก บรเวณชายฝงภาคใตฝงตะวนออก ตงแตจงหวดเพชรบร จนถงจงหวดสงขลา รวมทงภาคตะวนออก ตงแตจงหวดชลบร จนถงจงหวดตราด

ผลกระทบและความเสยหายเนองจากคลนพายซดฝงมอะไรบาง

สภาพพนทบรเวณชายฝงทะเลถกทาลายอยางรนแรง ปาชายแลนและหาดทรายถกทาลายเปนบรเวณกวาง ตนไมขนาดใหญโคนลม ถนนชารดเสยหาย

สงปลกสรางบรเวณชายฝง เชน ทาเทยบเรอ และหมบานชาวประมง เปนตน

ชวตและทรพยสนของประชาชน ชาวประมง นกทองเทยว เปนตน

แหลงเพาะเลยงสตวนาชายฝงทงตามธรรมชาต และมนษยสรางขน

ขวญและกาลงใจของชมชน รวมทงผประกอบการทองเทยวและนกทองเทยว

การเตรยมการปองกนและบรรเทาภยจากคลนซดฝงควรปฏบตดงน

สรางแนวเขอนกนคลนพายซดฝง ใหมความแขงแรงและสงพอสมควร โดยเฉพาะในพนทเสยงภยมาก ๆ ตอความสญเสยทจะเกดขน

สงปลกสรางบรเวณชายฝงควรเปนสงปลกสรางทมนคง แขงแรง และถาวร

ใหคาแนะนาความรเกยวกบพายหมนเขตรอน และคลนพายซดฝงใหกบประชาชนทอาศยประกอบกจการอยในบรเวณชายฝง ตลอดทงแนวภาคใตฝงตะวนออกและภาคตะวนออก รวมทงประชาชนโดยทวไป

เผยแพรความรไปยงนกทองเทยว โดยผานหนวยงานของรฐและเอกชนทเกยวของ เชน การทองเทยวแหงประเทศไทย และโรงแรมตาง ๆ ตามสถานททองเทยวชายฝงทะเล

ตดตามขาวอากาศเตอนภยพายหมนเขตรอน และเตอนภยคลนพายซดฝงจากกรมอตนยมวทยาอยางใกลชด

โดยเฉพาะในชวงฤดกาลเกดพายหมนเขตรอนในทะเลจนใตและอาวไทย

ผประกอบกจการทองเทยวชายฝงทะเล และหมบานชาวประมง ควรเพมมาตรการเสรมความปลอดภยใหมากยงขนในชวงฤดกาลเกดคลนพายซดฝง

นาเรอไปหลบคลนในบรเวณทอบลมหรอทปลอดภย

เคลอนยายทรพยสนไปอยในททหางจากฝงทะเลพอสมควร

มการประสานงานตดตออยางใกลชดระหวางผประกอบการทองเทยวกบกรมอตนยมวทยา และหนวยงานทเกยวของ เพอใหทราบถงความรนแรงของคลนพายซดฝงทจะเกดขน เพอวางแผนกจกรรมการทองเทยวและมาตรการปองกนใหเหมาะสม

มมาตรการและแผนในการปองกนและลดภยพบตจากคลนพายซดฝง ทเหมาะสมทงระยะยาวและระยะสน

6 แผนดนไหว

หมายถงภยธรรมชาตซงเกดจากการปลดปลอยพลงงานใตพภพ ทาใหแผนดนเกดการสนสะเทอน อาจทาใหเกดภเขาไฟระเบด แผนดนเลอน ถลม สาเหตการเกดแผนดนไหว หรอความสนสะเทอนของพนดนเกดขนไดทงจากการกระทาของธรรมชาตและมนษย - สวนทเกดจากธรรมชาต ไดแก การเคลอนตวของเปลอกโลกโดยฉบพลน ตามแนวขอบของแผนเปลอกโลก หรอตามแนวรอยเลอน การระเบดของภเขาไฟ การยบตวของโพรงใตดน แผนดนถลม อกาบาตขนาดใหญตก เปนตน

- สวนทเกดจากการกระทาของมนษย ทงทางตรงและทางออม เชน การระเบดตางๆ การทาเหมอง สรางอางเกบนาใกลรอยเลอน การทางานของเครองจกรกล การจราจร เปนตน

แผนดนไหวในประเทศไทยเกดขนไดอยางไร

1 แผนดนไหวขนาดใหญทมแหลงกาเนดจากภายนอกประเทศสงแรงสนสะเทอนมายงประเทศไทย โดยมแหลงกาเนดจากตอนใตของสาธารณรฐประชาชนจน พมา สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ทะเลอนดามน ตอนเหนอของเกาะสมาตรา สวนมากบรเวณทรสกสนไหวไดแก บรเวณภาคเหนอ ภาคใต ภาคตะวนตก ภาคตะวนออกเฉยงเหนอและกรงเทพมหานคร

2 แผนดนไหวเกดจากแนวรอยเลอนทยงสามารถเคลอนตวซงยบรเวณภาคเหนอและภาคตะวนตกของประเทศ

เชน รอยเลอนเชยงแสน รอยเลอนแมทา รอยเลอนแพร รอยเลอนเถน รอยเลอนเมยอทยธาน รอยเลอนศรสวสด รอยเลอนเจดยสามองค รอยเลอนคลองมะรย เปนตน

ภยจากแผนดนไหวมอะไรบางและสงผลกระทบอยางไร

ภยแผนดนไหวทเกดขนมทงทางตรงและทางออม เชน พนดนแยก ภเขาไฟระเบด อาคารสงกอสรางพงทลายเนองจากแรงสนไหว ไฟไหม กาซรว คลนสนาม แผนดนถลม เสนทางคมนาคมเสยหาย เกดโรคระบาด ปญหาดานสขภาพจตของผประสบภย ความสญเสยในชวตและทรพยสน เกดความสญเสยทางเศรษฐกจ เชน การสอสารโทรคมนาคมขาดชวง เครองคอมพวเตอรหยดหรอขดของ การคมนาคมทางบก ทางอากาศชะงก ประชาชนตนตระหนก มผลตอการลงทนและการประกนภย เปนตน

บรเวณใดในประเทศไทยทมความเสยงตอแผนดนไหวสงกวาบรเวณอน

บรเวณทมความเสยงตอภยแผนดนไหวสงในประเทศไทยไดแก 1 บรเวณทอยใกลแหลงกาเนดแผนดนไหว ตามแนวรอยเลอนทงภายในและภายนอกประเทศ สวนใหญอยบรเวณ ภาคเหนอและตะวนตก ของประเทศไทย

2 บรเวณทเคยมประวตหรอสถตแผนดนไหวในอดตและมความเสยหายเกดขน จากนนเวนชวงการเกดแผนดนไหว เปนระยะเวลานาน ๆ บรเวณนนจะมโอกาสการเกดแผนดนไหว ทมขนาดใกลเคยงกบสถตเดมไดอก

3 บรเวณทเปนดนออนซงสามารถขยายการสนสะเทอนไดด เชน บรเวณทมดนเหนยวอยใตพนดนเปนชนหนา เชน บรเวณทลม หรออยใกลปากแมนา เปนตน

4 บรเวณ 6 จงหวดในภาคใต อนไดแก จงหวด ระนอง พงงา ภเกต กระบ ตรง และสตล เปนบรเวณทมอตราเสยงภยสงจากคลนสนาม เมอเกดแผนดนไหวบรเวณรอยตอของแผนเปลอกโลก ในทะเลอนดามน หรอมหาสมทรอนเดย องคประกอบอะไรททาใหความเสยงและอนตรายจากแผนดนไหวเพมมากขน

มองคประกอบหลายประการททาใหบางบรเวณมความเสยงภยแผนดนไหวหรออาจไดรบความเสยหายมากกวาบรเวณอน ไดแก 1 บรเวณทอยใกลแหลงกาเนดแผนดนไหวทมขนาดใหญ 2 บรเวณทเปนชมชนหนาแนน อยใกลแหลงกาเนดแผนดนไหวซงมศกยภาพพอเพยงทจะทาเกดความเสยหาย เชน รอยเลอนขนาดใหญ ซงเคยมประวตการเกดแผนดนไหว

3 ชวงเวลาทเกดแผนดนไหว หากเปนชวงทเหมาะสม บางครงในบรเวณหนงแผนดนไหว เกดในเวลากลางวนจะทาความเสยหายมาก แตบางบรเวณแผนดนไหวทเกดในเวลากลางคนอาจทาความเสยหายมากกวา ขนอยกบการทากจกรรมหรอการอยอาศย ของมนษยในชวงเวลานนๆ

4 มการวางแผน และประชาชนมความรอบรในเรองมาตรการปองกนและบรรเทาภย แผนดนไหวของบรเวณ ทไดรบผลกระทบจากแผนดนไหว หากมแผนทด อาคาร สงกอสราง สรางไดแขงแรงมมาตรฐาน โดยมความแขงแรงสามารถ ปองกนไดตามคาอตราเสยงภยแผนดนไหวทเหมาะสม ตลอดจนรปรางทดของสงกอสราง จะสามารถบรรเทาภยแผนดนไหวทเกดขน ลดความสญเสยในชวต และทรพยสนของชมชนนนไดเปนอยางด

5 ตาแหนงทไดรบผลกระทบจากการสนสะเทอน มสภาพทางธรณวทยาเปนเชนไร บรเวณทเปนหนแขงยอมมการดดซบพลงงาน ความสนสะเทอนไดดกวาบรเวณทเปนดนออนซงมกจะขยายคาความสนสะเทอนไดด ดงนนอาคารสงกอสรางในบรเวณ ทเปนดนออนจงควรมการพจารณาในเรองการกอสรางทเหมาะสมกบคาแรงแผนดนไหวทเกดขน

6 ความยาวนานของการสนไหว ถายงมชวงเวลามาก ความเสยหายจะเพมขนมาก

7 ความลกของแผนดนไหว แผนดนไหวทเกดลกๆ จะสรางความเสยหายไดนอยกวา แผนดนไหวตน

8 ทศทางการเคลอนตวของรอยเลอน จะมผลตอสงกอสรางทอยตรงหรอรบแรงในทศทางของการเคลอนตว

หนวยงานใดทมความรบผดชอบหรอมความเกยวของเรองแผนดนไหวในประเทศไทย

สาหรบการวางนโยบายในระดบประเทศ มคณะกรรมการแผนดนไหวแหงชาต ซงประกอบดวยหลายหนวยงาน

และผเชยวชาญดานแผนดนไหว วศวกร รวมทงหนวยงานทอยในภาครฐและเอกชน ทาหนาทดาเนน กจกรรมดานแผนดนไหวของประเทศทางดานวชาการ โดยจดตงโครงการ แผนงานตาง ๆ เพอการปองกน และบรรเทาภยแผนดนไหวของชาต มนายแพทยสพงศ สบวงศล รฐมนตรวาการกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเปนประธานกรรมการ อธบดกรมอตนยมวทยาเปน รองประธานฯ สานกแผนดนไหวเปนฝายเลขานการฯ

นอกจากนนมหลายหนวยงานทดาเนนการตรวจวดแผนดนไหว ไดแก กรมอตนยมวทยา ซงมเครอขายสถานตรวจแผนดนไหวอยทวประเทศ การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย จดตงเครอขายบรเวณเขอน ตางๆ กรมอทกศาสตร กองทพเรอ ตดตงเครอขาย แบบ ARRAY ทจงหวดเชยงใหม และกรมชลประทาน ตดตงเครอขายเลกๆ บรเวณจงหวดแพร เมอเกดแผนดนไหวในประเทศไทย จะเกดแผนดนไหวตามมา (After Shock) อกหรอไม โดยปกตไมวาจะเกดแผนดนไหว ณ ทใด เมอเกดแผนดนไหวขนาดในระดบ ปานกลาง ตงแต 50 รคเตอร ขนไป

มกเกดแผนดนไหวตามมาอก แตขนาดของแผนดนไหวทเกดขนมกจะลดลง เชน เกดแผนดนไหว ขนาด 60 รคเตอร ขนาด แผนดนไหวตามมาจะเปนแผนดนไหว ขนาดโดยประมาณตงแตระดบ 6 รคเตอร ลงไป เปนตน

ขนาดแผนดนไหว (Magnitude)

เปนปรมาณทสมพนธกบพลงงานแผนดนไหว คานวณขนาดไดจากความสงของคลนแผนดนไหว ทตรวจวดไดดวยเครองมอตรวจแผนดนไหว เพอบงบอกขนาดของแผนดนไหว ณ ตาแหนงทเกดหรอทเรยกกนวา ldquoศนยกลางแผนดนไหวrdquo ขนาดแผนดนไหวในทางทฤษฏไมมขดจากด แตในความเปนจรงยงไมมแผนดนไหวใดเกดขนเกนกวา 100 รคเตอร ความรนแรงแผนดนไหวคออะไร

ความรนแรงแผนดนไหว คอ อนดบความรนแรงของแผนดนไหว วดโดยใชความรสกของการสนสะเทอน กบความเสยหายทเกดขนจากแผนดนไหว เปนสงกาหนดอนดบความรนแรง โดยมตารางบรรยายเปรยบเทยบ

เรยงลาดบจากความรสก ความเสยหายจากนอยไปมาก รวมถงสภาพทางธรณวทยาทเปลยนแปลง ในกรณของประเทศไทยใชมาตราเมอรแคลลซงแบงออกเปน 12 อนดบ

ประชาชนควรปฏบตตนอยางไรเมอเกดแผนดนไหว

เมอเกดแผนดนไหว ใหอยอยางสงบ มสต คดหาหนทางทปลอดภย หมอบอยบรเวณทสามารถปองกนสงของหลนใส เชน บรเวณใตโตะ ใตเตยง หลกเลยงใหหางจากหนาตาง หากอยนอกอาคารใหอยในทโลง อยใหหางจากสงหอยแขวนตางๆ ปฏบตตามมาตรการปองกนตนเองจากภยแผนดนไหว เปนตน

ขอมลแผนดนไหวในอดตของประเทศไทยเปนอยางไร

ขอมลแผนดนไหวในอดตสวนใหญ บงบอกถงความรนแรงแผนดนไหว ไดรบการบนทกอยในเอกสารทางประวตศาสตร เชน ปม พงศาวดาร ศลาจารก เปนตน มแผนดนไหวรสกไดโดยทวไป สวนใหญมตาแหนงบรเวณภาคเหนอ และภาคตะวนตกของประเทศ ขอมลแผนดนไหวตางๆ สามารถคนจากการบนทกเหลาน พบวาเกดเหตการณแผนดนไหวรสกไดในประเทศไทยเกดขน ตงแต 624 ป กอนครสตศกราช บางครงเหตการณรนแรงจนทาใหเมองลม เชน เหตการณเมอ ป พศ 1003 มการบนทกวาเมองโยนกนครลม เนองจากการสนสะเทอน สวน

ใหญเหตการณไดบนทกถงความรสกสนไหว ความเสยหาย และความตนตระหนก ของผคน ปจจบนพบวาแผนดนไหวรสกไดในประเทศไทยเกดขนปละ 6-8 ครง โดยเปนแผนดนไหวขนาดเลกถงปานกลาง มตาแหนงศนยกลางทงภายในประเทศและนอกประเทศ สวนสาเหตทดเหมอนวา ความถของการเกดแผนดนไหวเพมขนนน

แททจรงแผนดนไหวเกดขนเปนปกตเชนนตงแตอดต แตเนองจากการสอสารในอดตไมรวดเรว จงทาใหการรบรเรองความสนสะเทอนไมแพรหลาย ตางจากปจจบนทการสอสารรวดเรว เมอเกดแผนดนไหวแมวาอยหางไกลอกมมหนงของโลก กสามารถทราบขาวไดทนท อกทงความเจรญทาใหเกดชมชนขยายตวลาเขาไป อยใกลบรเวณแหลงกาเนดแผนดนไหว ชมชนรบรถงแรงสนสะเทอนไดงายขน จงทาใหดเหมอนวาแผนดนไหวเกดขนบอยครงกวาในอดต

กรมอตนยมวทยา บรการขอมลแผนดนไหวและดานวชาการแผนดนไหวประเภทใด

กรมอตนยมวทยาใหบรการขอมลดานการตรวจวด ตาแหนงศนยกลางแผนดนไหวทงในและตางประเทศ เวลาเกด ขนาด สถตแผนดนไหวทเคยเกดขนในอดตและปจจบน ความร วชาการดานแผนดนไหวและวศวกรรมแผนดนไหวแผนดนไหว การดาเนนงานของคณะกรรมการแผนดนไหวแหงชาต ความรวมมอดานการแลกเปลยนขอมลระหวางประเทศ ความรวมมอดานแผนดนไหว และวศวกรรมแผนดนไหวระหวางประเทศไทยกบ สาธารณรฐ ประชาชนจน ญปน สหรฐอเมรกา องกฤษ อาเซยน เปนตน

เครองมอตรวจแผนดนไหวทางานอยางไร รศมการตรวจวดเทาใด

เครองมอตรวจแผนดนไหว เรยกวา Seismograph มหลกทางานอยางงายๆ คอ เครองมอจะประกอบดวย เครองรบความสนสะเทอน แปลงสญญานความสนสะเทอนเปนสญญาณไฟฟา จากนนถกขยายดวยระบบขยายสญญาณ

และแปลงกลบมาเปนการสนไหว ของปากกาทบนทกบนแผนกระดาษ ตลอดเวลา 24 ชวโมง โดยมสญญาณเวลาปรากฏบนกระดาษบนทกอยางสมาเสมอทกนาท ทาใหทราบวาคลนแผนดนไหว ทเดนทางมาถงสถานเมอไร

รศมการตรวจวดคลนแผนดนไหว ของกรมอตนยมวทยาสามารถ ตรวจคลนแผนดนไหวไดทวโลก แตสวนใหญการคานวณตาแหนง เวลาเกด ขนาดแผนดนไหว กรมอตนยมวทยาจะคานวณเฉพาะคลนแผนดนไหว ใกลซงอยหางจากสถานไมเกน 1000 กโลเมตร

เครอขายสถานตรวจแผนดนไหวกรมอตนยมวทยามกแหงทไหนบาง

ปจจบนกรมอตนยมวทยามสถานตรวจแผนดนไหวอย 2 ระบบ ไดแก 1 ระบบ Analog ไดแก ท จงหวด เชยงราย นาน ตาก นครสวรรค เขอนเขาแหลม กาญจนบร เลย อบลราชธาน ขอนแกน ประจวบครขนธ ภเกต สงขลา และจนทบร 2 ระบบ Digital ไดแก ท จงหวด เชยงใหม เชยงราย ตาก แมฮองสอน แพร เลย ขอนแกน นครราชสมา กาญจนบร ประจวบครขนธ สราษฏรธาน และสงขลา นอกจากนกรมอตนยมวทยาโดยสานกแผนดนไหว ยงไดรบอนมตงบประมาณในการปรบปรงและขยายสถานตรวจแผนดนไหวเพมขนในปงบประมาณ 2547-2548 อก

รปท 7 สถานตรวจแผนดนไหวจงหวดเชยงใหม (ทมา สานกแผนดนไหว กรมอตนยมวทยา)

ในอดตนนเคยมแผนดนไหวในประเทศไทยซงทาความเสยหายกบสงกอสรางอยางชดเจน ทไหน เมอไร

แผนดนไหวทเกด บรเวณอาเภอพาน จงหวดเชยงราย เมอวนท 17 กนยายน 2537 ขนาด 51 รคเตอร ทาใหความเสยหายใหกบโรงพยาบาลอาเภอพาน โรงเรยน และวดตาง ๆ นบสบ ๆ แหง บรเวณใกลศนยกลาง บางอาคารถงกบขนใชการไมได ทาไมจงเกดแผนดนไหวขนาดใหญ ๆ ในตางประเทศ แตไมเกดแผนดนไหวใหญในประเทศไทย

การปองกนและบรรเทาภยแผนดนไหวทาไดอยางไร แผนดนไหวใหญทเกดในตางประเทศ เกดเนองจากประเทศเหลานนอยในแนวของ แผนดนไหวโลก ซงเปนรอยตอของแผนเปลอกโลก สวนประเทศไทยนนไมอยยานดงกลาว แตมใชวาจะไมมความเสยงจากภยแผนดนไหว นกธรณวทยาพบวา ยงมแหลงกาเนดแผนดนไหวไดแกรอยเลอนใหญๆ หลายแนวซงยงไมมการพสจนทราบถง ลกษณะทกอใหเกดแผนดนไหวใหญไดหรอไม โดยทวไป ในปจจบนอนตรายทเกดขนของภยแผนดนไหว ในประเทศไทยมกเกดจากแผนดนไหวขนาดกลาง

สวนเรองการปองกนและบรรเทาภยแผนดนไหวนน จาเปนตองมการวางแผนทงในระยะสนระยะยาว ใหมการแบงเขตแผนดนไหวตามความเสยงทเหมาะสม สรางอาคารสงกอสรางตาง ๆ ตามความเสยงของแผนดนไหว ใหความรประชาชนในการปองกน และบรรเทาภยเมอกอนเกด ขณะเกด และภายหลงการเกดแผนดนไหว เปนตน

นกวทยาศาสตรสามารถพยากรณแผนดนไหว ไดหรอไม เรองของการพยากรณแผนดนไหวปจจบนยงไมสามารถกระทาไดใหถกตองแมนยา ทงดานเวลาและสถานท ใหเปนไปตามหลกเกณฑทางวทยาศาสตร จงยงจาเปนตองมการศกษาวจยเพมเตมอกในอนาคต การดาเนนการศกษา

เพอการพยากรณแผนดนไหวในปจจบนมการรวบรวม และวเคราะหขอมลจากการตรวจวดของคา พารามเตอร

ตาง ๆ ทเปลยนแปลงผดปกตกอนเกดแผนดนไหว เชน วดการเคลอนตวของเปลอกโลก วดคา แรงเคน (Stress)

และความเครยด (Strain) ของเปลอกโลก วดกาซเรดอน วดสนามแมเหลกโลก วดคาความโนมถวงในพนทตางๆ วดคลนความถวทย รวมถงการสงเกตสงผดปกตตางๆ กอนเกดแผนดนไหว เชน นาใตดน พฤตกรรมของสตว และอนๆ เปนตน

แผนดนไหวทมขนาดใหญทสดในประเทศไทย อยบรเวณใด เกดเมอไร ขนาดเทาใด

ตงแตป พศ 2506 จนถงปจจบนกรมอตนยมวทยาตรวจพบแผนดนไหวทมขนาดสงสดทบรเวณอาเภอศรสวสด จกาญจนบร เมอวนท 22 เมษายน 2526 ขนาด 59 รคเตอร มความสนสะเทอนซงประชาชน รสกถงการสนสะเทอนไดเกอบทงประเทศ

รปท 8 ความเสยหายจากแผนดนไหวขนาด 79 รคเตอร ประเทศอนเดยเมอ มกราคม 2544 นอกจากนภาคเหนอสวนมากจะเกดแผนดนไหวขนาด 3-4 รกเตอร และเคยเกดขนาดใหญสดทบนทกได 56 รกเตอร ท อทาสองยาง จตาก วนท 17 กพ2518 ขนาดแผนดนไหว ผลกระทบ จานวนครงป รกเตอร รศมและความลกไมเกน 100 กม รอบโลก 35-42 บางคนรสกสนสะเทอน 30000 43-48 หลายคนรสกสนสะเทอน 4800 49-54 เกอบทกคนรสกสนสะเทอน 1400 55-61 อาคารเสยหายเลกนอย 500 62-69 อาคารเสยหายปานกลาง 100 70-73 อาคารเสยหายรนแรง 15 ตงแต 74 อาคารเสยหายรนแรง 4 ขอควรปฏบต กอนขณะหลงแผนดนไหว กอน ~ เตรยมอปกรณปฐมพยาบาล อปโภค บรโภค กรณฉกเฉน ~ เตรยมพรอม สมาชกในครอบครว วางแผนอพยพหากจาเปน ~ ไมวางของหนกบนชนสงๆ ยดตหนกไวกบผนงหอง ขณะ ~ อยในอาคารสง ควบคมสต หลบใตโตะแขงแรง ไมวงลงกระได ลงลฟต

~ ขบรถใหหยดรถ ควบคมสต อยภายในรถจนการสนสะเทอนหยดลง ~ อยนอกอาคาร หางจากอาคารสง กาแพง เสาไฟฟา ไปอยทโลงแจง หลง ~ ออกจากอาคารสง รถยนต สารวจผประสบภย ตรวจสอบความเสยหาย ~ ปฐมพยาบาลผไดรบบาดเจบ สงแพทยหากเจบหนก ~ ยกสะพานไฟ อยหางจากสายไฟทไมอยกบท ซอมแซมสงทสกหรอทนท

7 แผนดนถลม แผนดนถลมเปนปรากฏการณธรรมชาต ของการสกกรอนชนดหนงทกอใหเกดความเสยหาย ตอบรเวณพนททเปนเนนสงหรอภเขาทมความลาดชนมาก เนองจากขาดความสมดลในการทรงตวบรเวณดงกลาว ทาใหเกดการปรบตวของพนดนตอแรงดงดดของโลก และเกดการเคลอนตวขององคประกอบธรณวทยาบรเวณนนจากทสงลงสทตา แผนดนถลมมกเกดในกรณทมฝนตกหนกมาก บรเวณภเขาและภเขานนอมนาไวจนเกดการอมตว

โดยเฉพาะภเขาหนแกรนต มพนธไมปกคลมนอย ตนนาลาธารถกทาลาย มกจะเกดเมอมฝนตกหนกหลายชวโมงจนทาใหเกดการพงทลายตามลกษณะการเคลอนตวได 3 ชนดคอ

1 แผนดนถลมทเคลอนตวอยางแผนดนถลมทเคลอนตวอยางชาๆ เรยกวา Creep เชน Surficial Creep

2 แผนดนถลมทเคลอนตวอยางรวดเรวเรยกวา Slide หรอ Flow เชน Surficial Slide

3 แผนดนถลมทเคลอนตวอยางฉบพลน เรยกวา Fall Rock Fall

นอกจากนยงสามารถแบงออกไดตามลกษณะของวสดทรวงหลนลงมาได 3 ชนด คอ

แผนดนถลมทเกดจากการเคลอนตวของผวหนาดนของภเขา

แผนดนถลมทเกดจากการเคลอนทของวตถทยงไมแขงตว

แผนดนถลมทเกดจาการเคลอนตวของชนหน

รปท 9 แผนดนถลม

ทมา www4ncsuedueosuserse elleithowwwcoursesht

แผนดนถลมในประเทศไทย มกเกดขนเมอไร และบรเวณใด

แผนดนถลมในประเทศไทย สวนใหญมกเกดภายหลงฝนตกหนกมากบรเวณภเขาซงเปนตนนาลาธาร บรเวณตอนบนของประเทศ โดยเฉพาะในภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มโอกาสเกดแผนดนถลมเนองมาจากพายหมนเขตรอนเคลอนผานในระหวางเดอนกรกฎาคมถงสงหาคม ในขณะทภาคใตจะเกดในชวงฤดมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ ระหวางเดอนพฤศจกายนถงธนวาคม

ความรนแรงของแผนดนถลม มองคประกอบอะไรบาง

1 ปรมาณฝนทตกบนภเขา

2 ความลาดชนของภเขา

3 ความสมบรณของปาไม 4 ลกษณะทางธรณวทยาของภเขา

การปองกน แผนดนถลม

ตดตามสภาวะอากาศ ฟงคาเตอนจากกรมอตนยมวทยา

สอบถาม โทร 0-2399-4012-3 0-2398-9838 ตลอด 24 ชวโมง

อนรกษตนนา ลาธาร ปลกปาเพมเตม

สรางแนวปองกนดนถลม โดยเฉพาะบรเวณตดทางคมนาคม

เตรยมอปกรณฉกเฉน

ซกซอมและเตรยมพรอมเสมอ หากตองอพยพไปอยทสงและปลอดภย

8ไฟปา

ภยธรรมชาตซงเกดจากมนษยเปนสวนมาก ไดแกการเผาหาของปา เผาทาไรเลอนลอย เผากาจดวชพช สวนนอยทเกดจากการเสยดสของตนไมแหง ปลายเดอนกมภาพนธ-ตนพฤษภาคม ทาใหเกดมลพษในอากาศมากขน ผงฝน ควนไฟกระจายในอากาศทวไป ไมสามารถลอยขนเบองบนได มองเหนไมจดเจน สขภาพเสอม พชผลการเกษตรดอยคณภาพ แหลงทรพยากรลดลง

รปท 10 ไฟปา ทมา httpwwwmircommyrbphotographywindowsimagesforestfirejpg

อนตรายของไฟปา สงผลกระทบอยางไรตอมนษยและสงแวดลอม

ผลกระทบทเกดขนจากไฟปา ไดแก - การดารงชวตของมนษยทาใหเกดทศนะวสยไมด เปนอปสรรคตอการคมนาคมเกดอบตเหตไดงาย ทาใหเกดโรคทางเดนหายใจ สงผลเสยตอสขภาพและจตใจ

- ตนไม นอกจากไดรบอนตรายหรอถกทาลายแลวโดยตรง ยงมผลกระทบทางออม เชน ทาใหเกดโรค และแมลงบางชนดมความรนแรงยงขน

- สงคมพชเปลยนแปลง พชบางชนดจะหายไปมชนดอนมาทดแทน เชน บรเวณทเกดไฟไหมซา ๆ หลายครง หญาคายงขนหนาแนน

- โครงสรางของปาเปลยนแปลง เชน ไฟปาจะเปนตวจดชนอายของลกไม ใหกระจดกระจายกนอยางมระเบยบ

- สตวปาลดลงมการอพยพของสตวปา รวมทงทาลายแหลงอาหารทอยอาศย ทหลบภยและแหลงนา

- มคณสมบตของดนเปลยนแปลงทงทางดานฟสกส เคมและชววทยา เชน ดนมอณหภมสงขน ความชนลดลง อนทรยวตถ และจลนทรยในดนเปลยนแปลงความสามารถในการดดซมนาของดนลดลง

- แหลงนาถกทาลาย คณภาพของนาเปลยนแปลงเนองจากเถาถาน

- ภมอากาศทองถนเปลยนแปลง เชน อณหภมสงสดตาสด การหมนเวยนของอากาศ ความชนในอากาศ เปนตน รวมทงองคประกอบของอากาศเปลยนไป เชน คารบอนมอนอกไซด ไฮโดรคารบอน เขมาและควนไฟเพมขน สงผลเสยตอรางกายมนษย - สญเสยทศนยภาพทสวยงาม ซงสงผลกระทบตอการทองเทยว

การปองกน ไฟปา ตดตามสภาวะอากาศ ฟงคาเตอนจากกรมอตนยมวทยา สอบถาม แจงสภาวะอากาศราย โทร 053-277919 ตลอด 24 ชวโมง ดบไฟ บหร ธป เทยน กองไฟใหความอบอน ทกครง ในบานหรอกลางแจง ตดแตงกงไม ใหหางจากเสาไฟฟา หมนตรวจสอบคณภาพอปกรณฟา ตดตงอปกรณดบเพลงฉกเฉนประจาอาคาร เกบวสด อปกรณไวไฟ สารเคม ใหอยในทปลอดภย ซกซอม วางแผนหนไฟ และเตรยมพรอมเสมอ

9 สนาม คลนสนาม (TSUNAMI WAVE) และลกษณะการเกด

สนาม คออะไร

ldquoสนามrdquo เปนชอคลนชนดหนงทมความยาวคลนหลายกโลเมตร และชวงหางระยะเวลา ของแตละลกคลนยาวนาน การเกดคลนสนามมหลายสาเหต ทสาคญและเกดบอยๆคอเกดจากการเคลอนตวของพนทะเลในแนวดงจมตวลงตรงแนวรอยเลอนเมอเกดแผนดนไหว หรอการทมวลของนา ถกแทนททางแนวดงของแผนดนหรอวตถ Tsunami สนาม เปนคามาจากภาษาญปน ซงแปลเปนภาษาองกฤษไดวา harbor wave หรอคลนในอาว ฝงหรอทาเรอ โดยทคาวา Tsu หมายถง harbor อาว ฝง หรอทาเรอ สวนคาวา Nami หมายถง คลน คลนสนามนน สามารถเปลยนสภาพพนทชายฝงในชวงเวลาสนๆ ใหเปลยนแปลงไดอยางมหาศาล สวนสาเหตอนๆ ททาใหเกดคลนสนามไดนน ไดแกการเกดแผนดนถลม ทงทรมฝงทะเล และใตทะเล เชนท ปาปวนวกน หรอ ผลจากอกกาบาตพงลงทะเล ทาใหมวลนาถกแทนทจงเกดปฏกรยาของแรงตอ เนองทาใหเกดคลนยกษใตนาขน ซงกคอ คลนสนาม นนเอง กรณทเมอเกดแผนดนไหวขนในมหาสมทรหรอใกลชายฝงแผนดนไหวจะสรางคลนขนาดมหมา จะแผออกทกทศทกทางจากแหลงกาเนดนนคอแผออกจากรอบศนยกลางบรเวณทเกด คลนสนาม เมออยบรเวณนาลก จะมความสงของคลนไมมากนก และไมเปนอนตรายตอเรอเดนทะเล แตคลนจะคอนขางใหญมากและอนตรายเมอเขาสฝง สภาพทเปนจรงในทะเลเปดนาลก จะเหนคลายลกคลนไมสงนกวงไปตามผวนา ซงเรอยงสามารถแลนอยบนลกคลนนไดแตเมอคลนนเคลอนมาถง บรเวณนาตน ใกลชายฝง มนจะเคลอนโถมเขาสชายฝงบางครงสงถง 40 เมตร ซงคลนสนามน มความเรวสงมากเมออยในทะเลลก โดยมความเรวประมาณ 720 กมตอชวโมง ในบรเวณททะเลมความลก 4000 เมตร สาเหตของการเกดสนาม

1) สนามสวนใหญเกดจากการรบกวนโดยความสนสะเทอน( Seismic disturbances) ใตทะเล เชนแผนดนไหว ภเขาไฟระเบด หรอแมแตดนถลม การขยบทของเปลอกโลกไป 2-3 เมตรระหวางทเกดแผนดนไหว

ใตนา นนคอสามารถครอบคลมพนทหลายหมนตารางกโลเมตร และยงสงถายพลงงานศกยมหาศาลไปสนาทซอนทบอยขางบน สนามเปนปรากฏการณทางธรรมชาตทเกดยาก เนองจาก แผนดนไหวใตนาสวนมากไมไดหมายความวาจะเกดคลนสนามขนมาทกครงไป ดงเชนแผนดนไหวทบรเวณชายฝงดานตะวนตกของเกาะสมาตรา เมอวนท 28 มนาคม 2548 ซงมขนาด 87 รกเตอร กไมมคลนสนามเกดขนแตอยางใด ระหวางป คศ1861 ถง 1948 มสนามเกดขนเพยง 124 ครงจากแผนดนไหว 15000 ครง (คดเปนเพยง 0826 เทานน) การเกดคลนสนาม เปนปรากฏการณทางธรรมชาตทผลตความถตา ซงปรากฏการณนอาจสะทอนถงความจรงทวา สนามสวนมากมแอมปลจดนอย และมขนาดเลกจนสงเกตไมเหน หรอ แผนดนไหวสวนมากททาใหเกดสนามนน ตองการ

เหตการณการเกดแผนดนไหวทมโฟกสตน(Hypocenter) โดยขนาดทผวหนา( Ms ) มากกวา 65 รกเตอรขนไป

2) แผนดนไหวใตทะเลมศกยภาพในการทาใหเกดแผนดนเลอน (landslides) ไปตามความชนของลาดทวป (continental slope) ซงอยตามขอบฝงทะเลสวนมาก นอกจากนความลาดชนยงอยบนดานขางของเหวทะเลและรอบๆภเขาไฟในมหาสมทร ภเขาทะเล (seamounts) เกาะปะการงทอยปรมนาและใตนา (atolls amp guyots) มากมาย เนองจากเราตรวจเหตการณดงกลาวไดยาก จงถอไดวาแผนดนเลอนเปนสาเหตสวนนอยของการทาใหเกดสนาม แผนดนเลอนหรอแมแตแผนดนถลมเลกๆมากมาย มศกยภาพทจะขยบทมวลนาเปนปรมาตรมหาศาล มผเคยทาแผนทการเลอนของพนทะเลทมปรมาตรของมวลสาร 20000 กม3 มาแลว สนามทเกดดวยเหตนมขนาดใหญกวาคลนทเกดจากแผนดนไหว

3) สนามเกดมาจากภเขาไฟระเบด มหลกฐานวาสนามเพยง 92 ครง เกดจากภเขาไฟระเบด 4)ไมมบนทกทางประวตศาสตรเกยวกบสนาม ทเกดจากการตกกระทบของอกาบาตมาทมหาสมทร

อยางไรกตาม นไมใชหมายความวามนเปนสงทไมนาจะเกดขนได อกาบาตเลกๆขนาดเสนผาศนยกลาง 300 เมตร สามารถทาใหเกดสนามสงมากกวา 2 เมตร และทาลายฝงทะเลภายในรศม 1000 กมจากจดตกได ความนาจะเปนของเหตการณดงกลาวทจะเกดใน 50 ปขางหนา มราว 1

5) ปรากฏการณทางอตนยมวทยาทาใหเกดสนามขนได สนามพวกนมกเกดแถวเขต Temperate ทซงการแปรเปลยนของความกดอากาศตอเวลามคามาก เหตการณพวกนมกเกดในทะเลสาบและเวงอาวขนาดใหญ ทซงม Resonance ของการเคลอนทของคลน

รปท 11 ลกษณะทางกายภาพของคลน ทมา httpwwwvcharkarncomincludearticleshowarticlephpAid=267

ลกษณะทางกายภาพของคลนสนาม λ ความยาวคลนคอระยะหางจากยอดคลนหนงไปยงยอดคลนถดไป P คอคาบเวลาระหวางยอดคลนหนงเดนทางมาถงททยอดคลนกอนหนาเพงผานไป

Amplitudeของคลนคอความสงของยอดคลนนบจากระดบนาทะเล

ความเรวของคลน (velocity - V) คลนทะเลทวๆไปมความเรวประมาณ 90 กมชวโมง แต คลน สนาม อาจจะมความเรวไดถง 950 กมชวโมง ซงกพอๆกบความเรวของเครองบนพาณชยทเดยว โดยจะขนอยกบความลกทเกดแผนดนถลมใตทะเล ถาแผนดนไหวยงเกดทกนทะเลลกเทาไหร ความเรวของ สนาม กจะสงขนมากเทานน เพราะปรมาตรนาทถกเคลอนออกจากทเดม จะมมากขนไปตามความลก คลน สนาม จงสามารถเคลอนทผานทองทะเลอนกวางใหญไดภายในเวลาไมนาน

รปท 12 คลนสนาม จะมอานาจทาลายลางสงเมออยบรเวณนาตน ทมา Prf Stephen A Nelson

คลน สนาม ตางจากคลนทะเลทวๆไป คลนทะเลทวไปเกดจากลมพดผลกดนนาสวนทอยตดผว จะมคาบการเดนทางเพยง 20-30 วนาทจากยอดคลนหนงไปยงอกยอดหนง และระยะหางระหวางยอดคลน หรอความยาวคลน มเพยง 100-200 เมตร

แตคลน สนาม มคาบตงแต สบนาทไปจนถงสองชวโมง และ ความยาวคลนมากกวา 500 กโลเมตรขนไป คลนสนาม ถกจดวา เปนคลนนาตน คลนทถกจดวาเปน คลนนาตน คอ คลนท คาอตราสวนระหวาง ความลกของนา และ ความยาวคลน ตามาก

อตราการสญเสยพลงงานของคลน จะผกผนกบความยาวคลน(ระยะหางระหวางยอดคลน)ยกกาลงสอง เนองจาก สนาม มความยาวคลนมากๆ ยงยกกาลงสองเขาไปอก จงสญเสยพลงงานไปนอยมากๆในขณะทมนเคลอนตวผานผนสมทร

และเนองจาก สนาม เปน คลนนาตน จะมความเรวเทากบ

V = gd

g คออตราเรงของแรงโนมถวงโลก ซงมคา 98 ms2 และ d คอความลกของพนทะเล

สมมตวา แผนดนไหวเกดททองทะเลลก 6100 เมตร สนามจะเดนทางดวยความเรวประมาณ 880 กมชม จะสามารถเดนทางขามฝงมหาสมทรแปซฟค ดวยเวลานอยกวา 24 ชวโมงเสยอก

เมอ สนาม เดนทางมาถงชายฝง กนทะเลทตนขนกจะทาใหความเรวของคลนลดลง เพราะความเรวของคลน สมพนธกบคาความลกโดยตรง แตคาบยงคงทพลงงานรวมทมคาคงท กถกถายเทไปดนตวใหคลนสงขน

จาก คาความเรว V = P λคา V ลดลง P คงท คา กตองลดลง ผลกคอ นาทะเลถกอดเขามาทาใหคลนสงขน ขนอยกบสภาพชายฝงวาเปนอาวแคบหรอกวาง ในชายฝงทแคบ คลนสนาม จะมความสงไดหลายๆเมตรทเดยว ถายอดคลนเขาถงฝงกอน กจะเกดปรากฏการณทเรยกวา drag down คอดเหมอนระดบนาจะลดลงอยางกะทนหน ขอบนาทะเลจะหดตวออกจากฝงไปเปนรอยๆเมตรอยางฉบพลน และในทนททยอดคลนตอมาไลมาถง กจะเปนกาแพงคลนสงมาก ขนอยกบโครงรางของชายหาด จะมความสงของคลนตางกน ดงนน คลนสนาม จากแหลงเดยวกน จะเกดผลทตางกนกบชายหาดทไมเหมอนกนได นาททวมเขาฝงกะทนหน อาจไปไกลไดถง ๓๐๐ เมตร แตคลน สนาม สามารถเดนทางขนไปตามปากแมนาหรอลาคลองทไหลลงทะเลตรงนนไดดวย หากรตววาจะมคลนสนาม ผคนเพยงแตอพยพออกไปจากฝงเพยงแคเดน ๑๕ นาท และใหอยหางจากแหลงนาทไหลลงทะเลเขาไว กจะปลอดภยแลว

λ

Reference wwwrambocamcom isabel03html www4ncsuedu httpwwwmircommy httpwwwtmdgoth

สานกแผนดนไหว สานกพฒนาอตนยมวทยา กรมอตนยมวทยา

~ ทองฟามว ทศนะวสยการมองเหนระยะไกลไมชดเจน (อากาศมว) ~ เมฆทวมากขน ทองฟามดครม อากาศรอนอบอาว

ขณะเกด ~ พายลมแรง 15-20 นาท ความเรวมากกวา 50 กมชม ~ เมฆทวขนอยางรวดเรว ลมกระโชกแรงเปนครงคราว ในชวง 1-2 นาทแรกความเรวลมอาจสงถง 60-70 กมชม บางครงมฝนตกหนก อาจจะมลกเหบตกไดในบางครง มฟาคะนอง ฟาแลบถานบในใจ 1-2-3 แลว ไดยนเสยงฟารอง และพายจะหางไปประมาณ 1 กม ถาเหนฟาแลบและฟารองพรอมกน พายจะอยใกลมาก ~ สภาวะนจะอยประมาณ 1 ชม หลงเกด ~ พายสลายไปแลวอากาศจะเยนลง รสกสดชนขน ทองฟาแจมใส ทศนะวสยชดเจน

การปองกน พายฤดรอน ตดตามสภาวะอากาศ ฟงคาเตอนจากกรมอตนยมวทยา สอบถาม แจงสภาวะอากาศราย โทร 0-2399-4012-3 0-2398-9838 ตลอด 24 ชวโมง ตดตงสายลอฟาสาหรบอาคารสงๆ ปลกสราง ซอมแซม อาคารใหแขงแรง เตรยมปองกนภยใหสตวเลยงและพชผลการเกษตรเมอยางเขาฤดรอน ไมใชอปกรณไฟฟาทกชนด ขณะมฟาคะนอง ไมใสเครองประดบโลหะ และอยกลางแจง ขณะมฝนฟาคะนอง

12 วาตภยจากพายหมนเขตรอน จะเกดขนในชวงฤดฝน เปนพายทเกดขนเหนอทะเลจนใต และมหาสมทรแปซฟกในเขตรอน มศนยกลางประมาณ 200 กมหรอมากกวา มลมพดเวยนรอบศนยกลางทศทวนเขมนาฬกา (ในซกโลกเหนอ) หากมความแรงถงขนพายไตฝนจะมศนยกลางเปนวงกลมประมาณ 15-60 กม เรยกวาตาพาย มองเหนไดจากภาพถายเมฆจากดาวเทยม เมอพายหมนเขตรอนเคลอนตวขนฝงจะทาความเสยหายใหบรเวณทเคลอนผาน เปนอยางมาก ความรนแรง ของพายหมนเขตรอนแบงตามความเรวลมสงสดใกลจดศนยกลางไดดงน พายดเปรสชน มกาลงออน ความเรวลมใกลศนยกลาง ไมเกน 63 กม ชม พายโซนรอน มกาลงปานกลาง ความเรวลมใกลศนยกลาง 63-117 กมชม พายไตฝน มกาลงแรง ความเรวลมใกลศนยกลางตงแต 118 กมชม ขนไป ขอสงเกตกอนขณะหลงเกด สภาวะอากาศของพายหมนเขตรอน (กรกฎาคม-ตลาคม) กอนเกด ~ อากาศด ลมตะวนออกเฉยงเหนอพดผาน ~ เมฆทวขนเปนลาดบ ~ ฝนตกเปนระยะๆ ขณะเกด ~ เมฆเตมทองฟา ฝนตกตอเนองเกอบตลอดเวลา ลมพดจดและแนทศ ~ เมอตาพายผานมา ลมสงบ ทองฟาแจมใส แตยงจะมลมรนแรงตามมาอกครงในระยะเวลาสนๆ ~ เมฆเตมทองฟา ฝนตกเกอบตลอดเวลา ลมพดกลบทศ หลงเกด ~ พายสลายไปแลวจะทงความเสยหายไวตามทางผาน อากาศดขนเปนลาดบ








บนบก






ในทะเล
























































































































































































































8ไฟปา
































V = gd





λ










บนบก






ในทะเล
























































































































































































































8ไฟปา
































V = gd





λ

























































































































































































































8ไฟปา
































V = gd





λ


























V = gd





λ





λ



ภัยธรรมชาติ (natural disasters) · ภัยธรรมชาติ (natural...

Documents