มลพษทางดน (Soil pollution)

สารพษสวนใหญทถกปลอยเขาสสงแวดลอม มกจะไปสะสมในดน

หรอตะกอนดน ปจจยทควบคมการดดซบสารพษในดน ไดแก

ปรมาณสารอนทรยในดน (organic matter) หรอปรมาณ

คารบอนของสารอนทรยในดน (organic carbon) ความสามารถในการแลกเปลยนประจ (cation exchange capacity) ปรมาณดนเหนยว และปรมาณนาในดน

(moisture and water content)

สาเหตททาใหดนเกดการเปนพษ

1. จากปยเคม

1. ป ยฟอสฟอรส ทาใหมฟอสเฟตตกคางในดนมาก

2. ป ยยเรย ทาใหดนเปนกรดมากขน

3. ป ยแอมโมเนย ทาใหดนเปนกรดมากขน

4. ป ยทมโซเดยมเปนองคประกอบ ทาใหลกษณะทางกายภาพของดนเลวลง แกไขยาก

5. ป ยไนโตรเจน ฟอสฟอรส โพแทสเซยม ใสมากจะทาใหกจกรรมของจลนทรยในดนลดลง

2. จากวตถมพษ เชน สารกาจดศตรพชแบงเปนกลมตามองคประกอบทาง

เคมได 7 กลม

1. กลมออรกาโนคลอรน (Organochlorine) ออกฤทธทงถกตวตาย และกนตายกบแมลงศตรพช มฤทธตกคางไดนานบนตนพชและ

สภาพแวดลอม เชน บเอชซ ดดท อลดรน เฮปตาคลอ

ปจจบนกลมนไมใหใชในยโรบและ USA

2. กลมออรกาโนฟอสฟอรส (Organophosphorous) ออกฤทธทงถกตวตาย และดดซมกบแมลงศตรพช

ออกฤทธชวงสน ๆ ไมตกคางนานทงในพชและในสภาพแวดลอมทวไป แตเปนอนตรายตอมนษยและ

สตวเลยง เพราะเมอสารนเขาสรางกายจะมการเปลยนแปลงโดยกระบวนการเผาผลาญ และถกขบออก

จากรางกายไดเพยงเลกนอย เชน เมทธลพาราไธออน มาลาไธออน พาราไธออน

3. กลมคารบาเมท (Carbamate) เปนสารอนทรยสงเคราะหทมคณสมบตใกลเคยงกบสารฆาแมลง

กลมออรกาโนฟอสฟอรส ออกฤทธโดยไปยบย งโคลนเอสเตอเรส (Cholinesterase) อกทงยง

เปลยนแปลงไปเปนสารในรปอนได และถกขบถายออกจากรางกายอยางรวดเรวทางปสสาวะ สลายตวได

งายในสภาพแวดลอมทวไป เชน คารบารล คารโบฟราน

4. กลมไพรทรอยด (Pyrethroid) เปนสารประกอบ ท

สงเคราะหขนมามสตรโครงสรางใกลเคยงกบไพเรธรน

(Pyrethrin) ทสกดจากดอกไพเรธรม (Pyrethrum) ซง

สลายตวงายเมอถกแสงแดด แตสารสงเคราะหคงทนตอแสงแดด

ไมตกคางในสภาพแวดลอมนาน มความปลอดภยสง เชน ไซเปอร

มทรน ไซฮาโลทรน เพอรมทรน

5. กลมสารรมควนพษ (Fumigant) เปนสารเคมทเปลยน

สภาพเปนกาซไดเมออณหภม และความดนพอเหมาะกบการระเหย

ใชฆาโดยผานระบบหายใจของแมลง เชน เมทธลโบรไมด

5. กลมสารชวนทรย (Bio-insecticide) เปน

เชอจลนทรย (Microorganisms) ทคนนามาใชแทน

การใชสารเคมสงเคราะห เชน เชอรา แบคทเรย โดยทาให

เชอเหลานอยในรปสารผสม ไมมพษตอสภาพแวดลอม เชน

บ.ท. (Bacillus thuringiensis)

6. สารควบคมการเจรญเตบโตของแมลง เปนสารทยบย ง

ขดขวาง ฮอรโมนทควบคมการลอกคราบ (molting) ของแมลง การเตบโตเปนตวเตมวย เชน ไดฟลเบนซรอน

3. จากการทาเหมองแร เปนการปนเปอนของโลหะหนก

ตางๆ ซงมกเจอปนอยในสนแร โลหะหนกจะถกพชดดซบ

และสะสมอยในตน สตวและคนกนเขาไปกจะไดรบพษไป

ดวย เชน ตะกว ปรอท แคดเมยม สารหน

4. กมมนตรงส

จะเปนอนตรายตอรางกายทงโดยตรง (Somatic Effect) และ

ถายทอดไปสลกหลาน (Genetic Effect) รงสแกมมาจะเปน

อนตรายมากทสด รงสบตาอนตรายปานกลาง สวนแอลฟาเปน

อนตรายนอยทสด

25 แรด ระดบตาสดทปรากฏผลเสยหายตอรางกาย

50 แรด เกดการเปลยนแปลงของเลอด

100 แรด เกดอาการคลนไส อาเจยน และออนเพลย

200-250 แรด อาจถงตายแตสามารถฟนตวได

500 แรด ผปวยจะตายประมาณครงหนง

1000 แรด ผปวยตายหมด

5. พลาสตก (Plastics) เปนสารประกอบอนทรยทสงเคราะหขนใชแทนวสด

ธรรมชาต บางชนดเมอเยนกแขงตว

เมอถกความรอนกออนตว ชนดแขงตวถาวรม 2 แบบ คอ

เทอรโมพลาสตก (Thermoplastics) และ เทอรโมเซตตง (Thermosetting)

- เทอรโมพลาสตก (Thermoplastics) หรอ

เรซน จะประกอบดวยพลาสตกมากกวา 80 % สามารถนาไปหลอมหรอ

ขนรปใหมไดอก ใชแพรหลายมากทสด

- เทอรโมเซตตงพลาสตก (Thermosetting Plastic) เปน

พลาสตกทขนรปแลว ไมสามารถหลอมหรอขนรปใหมไดอก เปนพลาสตก

ททนทานตอการเปลยนแปลงอณหภมและทนปฏกรยาเคมไดด

ดนเคม (saline soil)

• ดนเคม (saline soil) คอ ดนทมปรมาณเกลอชนดตาง ๆ ทละลายนาไดปนในเนอดนสงจนเปนอนตรายตอพช เพราะพชไมสามารถดดนา

เขาสระบบรากไดสะดวก หรอเกดสภาพทเปนพษกบพช ดงนนบรเวณท

เปนดนเคมจะมลกษณะเปนพนทวางเปลา ไมมพชขน หรอมวชพช

ขนอยเพยงเบาบาง และในกรณทดนเคมจดจะเหนคราบเกลอสขาวบน

ผวดนเปนบรเวณกวาง สวนในฤดฝน แมจะไมเหนคราบเกลอ แตกจะ

สงเกตเหนวา พนทไมมพชปกคลมเหมอนเชนทพบในบรเวณใกลเคยง

การปรบปรงดนเคม

• ดนทจดเปนดนเคมมคาการนาไฟฟาของสารละลาย ตงแต 0.4 ซเมน/

เมตร

• การลางดนดวยการขงนา เปนวธทลงทนตา และใชไดด

• โครงการศกษาทดลองแกไขปญหาดนเคมอนเนองมาจากพระราชดาร

จงหวดนครราชสมา ไดแกไขปญหาดนเคมโดยเนนการเพาะปลกพชทม

ความเหมาะสมกบลกษณะของดน ปรบปรงดน และปลกพชผกตางๆ

ควบคไปดวย

ดนเปรยว (Acid soil)

• คอ ดนกรดจดเกดจากอทธพลของกรดกามะถน โดยพบแรจาโรไซตใน

ดนชนลาง มคา pH ตากวา 4 มกเปนดนเหนยว

• ใชแนวทฤษฎ แกลงดน ในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เรมจากการ

แกลงใหดนเปรยว ดวยการทาใหดนแหงและเปยกสลบกนไป เพอเรง

ปฏกรยาทางเคมของดน เปนการ แกลงดนใหเปรยวจนถงสดขด จากนน

จงใชวธการแกปญหาดนเปรยวตามแนวพระราชดารตอไป ซงทฤษฎ

ดงกลาวเรมตนครงแรกทศนยพกลทอง จงหวดนราธวาส

ดนเปรยว

ชนดของปนทใชในการแกไขดนกรด

- ปนคารบอเนต : CaCO3

- ปนโดโลไมท : CaMg(CO3)2

- ปนเผา : CaO- ปนขาว : Ca(OH)2

- ดนมารล : Ca CO3

- เบสคสแลค : มทงปนเผารวมกบปนขาว

สมบตทางเคมของดน

ปนสารประกอบทใชแกไขดนกรดไดอยางมประสทธภาพ

สมบตทางความอดมสมบรณของดน

ความอดมสมบรณของดน เปนตวบงชทงปรมาณและสดสวนของ

ธาตอาหารทจาเปนตอการเจรญเตบโตของพชทมอยในดน วามอยอยาง

เหมาะสมและเพยงพอตอความตองการของพชตลอดฤดกาลปลกพช

หรอไม

การประเมนความอดมสมบรณของดน รวมกบความตองการธาต

อาหารพชแตละธาตตลอดอายการเจรญเตบโต เปนขอมลสาคญในการ

จดการดนอยางเหมาะสม

สมบตทางความอดมสมบรณของดน

ดนเสอมความอดมสมบรณจากสาเหตใดบาง