ปฏิเสธการรักษา การดูแล...
TRANSCRIPT
ปฏเสธการรกษา กบ การดแล
ในวาระสดทายของชวต (Living Will & Palliative Care)
01.indd 1 11/7/09 11:02:06 AM
พมพครงทหนง พฤศจกายน2552จำนวน....เลม
เลขมาตรฐานสากล.....
ภาพประกอบ พรเนตรอรามมงคลวชย
(ขอขอบพระคณอโนทยเจยรสถาวงศทเออเฟอลขสทธภาพประกอบ)
จดพมพ เผยแพรโดย สำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต(สช.)
88/37ชน2ตวานนท14ต.ตลาดขวญอ.เมองจ.นนทบร11000
โทรศพท0-2590-2304โทรสาร0-2590-2311
เวบไซตwww.nationalhealth.or.th
ออกแบบปกและจดรปเลม วฒนสนธสรตนานนท
พมพท บรษท....
......
บทความในหนงสอเลมน เปนการเรยบเรยงจากการบรรยายของ
ผมในการประชม “PalliativeCare Day 2009” หวขอ “Palliative
Care:DiscouervingyourVeice”เมอวนท8ตลาคม2552
ในโอกาสดงกลาว ผมรสกยนดเปนอยางยง ดวยเหตผล 2
ประการไดแก(1)เปนการมาทำงานใหกบศรราชสถาบนทสรางผมใหม
วชาชพทมเกยรตและไดมโอกาสทำประโยชนใหแกประชาชนและสงคม
มาจนทกวนน การมาบรรยายนจงถอเปนโอกาสการทดแทนพระคณอยาง
หนง(2)เรองทกำหนดใหผมพดนแมผมจะมไดเปนผปฏบตโดยตรงแต
เปนเรองทงานของผมไดเขาไปมสวนเกยวของในมตหนง
ผมจำไดวา เมอตอนทผมดแลการยกรางพ.ร.บ.สขภาพแหงชาต
เพอหวงใหเปนกฎหมายแมบทดานสขภาพของสงคมไทยทศาสตราจารย
นายแพทยประเวศ วะส และอาจารยผใหญอกหลายทานไดกรณาให
โอกาสผมไปทำงานสำคญน ในขณะยกรางกฎหมายราวป 2544-2545
คำนำ
ปฏเสธการรกษา กบ การดแล ในวาระสดทายของชวต (Living Will & Palliative Care)
ผเขยนนพ.อำพลจนดาวฒนะ
01.indd 2-3 11/7/09 11:02:07 AM
�
ผมไดรบเอกสารขอมลหลายชนเกยวกบเรองพนยกรรมชวต (LivingWill)
ในตางประเทศจากทานอาจารยสมาล นมมานนตยพรอมโนตของทาน
ใหคำแนะนำเกยวกบเรองน ดวยอาจารยทราบวากำลงมแนวคดบรรจ
เรองนในรางพ.ร.บ. สขภาพแหงชาตในขณะนนนนคอความกรณาของ
ทานอาจารยสมาลทมตอศษยอยางตอเนอง ไมวาศษยจบไปทำงานอยท
ใดกตามทานบอกวาเรองนมความละเอยดออน ตองพจารณาหลายมต
จงควรศกษาหาความรและดหลายๆมม
ณวนน พ.ร.บ.สขภาพแหงชาตประกาศใชเปนกฎหมายแลวเมอป
2550 มการบญญตเกยวกบสทธการแสดงเจตนารมณปฏเสธการรกษา
พยาบาลในวาระสดทายของชวตไวดวยแลว สวนทานอาจารยผเปนท
เคารพไดจากไปสสขคตแลว ดงนน การพดในโอกาสดงกลาวเพอนำ
ความร ความคดเหนและขอมลสวนหนงทผมเกยวของ มาแลกเปลยนกบ
ผเขารวมงานจงถอเปนโอกาสทดแทนพระคณตอทานอาจารยสมาลทาง
หนงดวย
ขอขอบคณคณะกรรมการจดประชม “Siriraj Palliative Care
Day2009”คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาลทใหเกยรตเชญผมไปรวม
บรรยายจนเกดการแลกเปลยนมมมองอยางหลากหลาย และเปน
ประโยชนอยางยงสำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต (สช.)จงได
จดพมพหนงสอเลมนโดยหวงใหเกดประโยชนตอสงคมในวงกวางตอไป
(นายแพทยอำพลจนดาวฒนะ)
สารบญ
การดแลทไมใชแคการรกษาโรค : Palliative Care 7
เปดตำราเลมทไมคอยไดเปด 13
มมมองสากล 17
การปฏเสธการรกษากบPalliativeCareเพอการตายด 21
ปดทาย 30
ภาคผนวก 33
• รางกฎกระทรวงกำหนดหลกเกณฑ 34
และวธการดำเนนการตามหนงสอแสดงเจตนา
ไมประสงคจะรบบรการสาธารณสขทเปนไปเพยง
เพอยดการตายในวาระสดทายของชวต
หรอเพอยตการทรมานจากการเจบปวยพ.ศ.....
• คำอธบายประกอบรางกฎกระทรวงกำหนดหลกเกณฑ 40
และวธการดำเนนการตามหนงสอแสดงเจตนา
ไมประสงคจะรบบรการสาธารณสข
ทเปนไปเพยงเพอยดการตายในวาระสดทายของชวต
หรอเพอยตการทรมานจากการเจบปวยพ.ศ.....
• ตวอยางแบบฟอรมหนงสอแสดงเจตนาไมประสงค 60
จะรบบรการสาธารณสขฯตามมาตรา12
แหงพระราชบญญตสขภาพแหงชาตพ.ศ.2550
• ไขขอของใจเรอง“การตายด”ตามมาตรา12 65
01.indd 4-5 11/7/09 11:02:07 AM
Palliative Care
การดแล ทไม ใช
แคการรกษาโรค
01.indd 6-7 11/7/09 11:02:08 AM
�
หวขอการประชม “Palliaive Care : Discovening Your
Voive”ทคณะกรรมการฯกำหนดใหผมพดในวนน ถาปรบสกเลกนอย
ใหเปนPalliativeCare:DiscoveringYour INNERVoiceกนาจะด
เพราะการทเราสนใจและทำเรองนกน ตองเปนเรองทคดออกมาจาก
หวจตหวใจ ไมใชเปนเรองวชาการหรอเทคโนโลยภายนอกลวนๆ เสยงท
เราจะฟงกนจงควรเปนเสยงจากภายในและทสำคญคอเรองนเปนเรอง
ทมาจากใจมาจากประสบการณของผมทไดสมผสและทำงานกบผคนท
หลากหลายมไดองตำราทางวชาการเปนหลกมากนก
การเขาสพรมแดนความรอกมตหนง แมอาจไมทาทายความเปน
แพทย เปนพยาบาลทมกจะสนใจงานวชาการทางเทคนคอยางลกๆ เพอ
การแสวงหาหนทางเอาชนะโรคภยนานาชนดใหจงได แตเรองการรกษา
แบบประคบประคอง เปนเรองทชะตาผปวยไดถกโรคาพยาธกำหนดมา
แลววารกษาไมหาย
01.indd 8-9 11/7/09 11:02:09 AM
10 11
หากแตวา การรกษาไมหายนน สามารถใหการดแลบรรเทาความ
ทกขทรมานอยางดทสดได ทเราเรยกวา “การเยยวยา (to heal)” หรอ
“การดแล (to care)” ซงเปนอารยธรรมทจำแนกมนษยออกจากสตว
สองเทาชนดอนๆ
มสารคดของ BBCชดหนง เรอง “WalkingwithCavemen”
มนษยนแอนเดอธล (Neanderthal) ยคแสนปกอน ซงเดมเราเขาใจวา
ปาเถอน คลายสตว แตหลกฐานโบราณคดยนยนวา มนษยถำกลมนม
อารยธรรมมสงคมมการดแลผเจบปวยผพการและผชรา
เรยกวามนษยโบราณเขาม
ความเปนมนษยมากกวาทเรา
เคยร
หรอซากSpiritCaveManทรฐเนวาดาสหรฐอเมรกาอายราว
หมนป ทนกโบราณคดพบวามกะโหลกราวมกระดกขอมอหก ซงนาจะ
เปนมานานเปนป เพราะมbonehealingแลวรากฟนกเปนหนองสาม
ซนาจะมความทกขทรมานมากและอาจเปนสาเหตของการเสยชวตแต
พบวามนษยถำคนนยงมอาหารอยในกระเพาะ ซงนาจะไดรบจากเพอน
มนษยยคหนดวยกน เพราะไมอยในวสยทหาอาหารดวยตนเองไดแลว
โดยเพอนมนษยยคนนไมปลอยใหเพอนตองเผชญชะตากรรมตามลำพง
กรณน มบางคนบอกวาอาจจดเปนการดแลแบบประคบประคอง
(PalliativeCare)ทเกาแกทสดกได
เรองทำนองนยงมอก เชน เรองแมใชนำลบตวลกทมไขเพอลดไข
นน กเปนการกระทำทเกดกอนการคนพบเชอโรคอนเปนสาเหตของไข
และเกดกอนการคนพบยาลดไข
PalliativeCareคอสงหนงทแสดงถง
ความมอารยะของมนษย
ภาพ spirit cave man จาก www.pustakalaya.org/wiki/wp/f/forensic_facial_reconstruction.htm.
ภาพ “Walking with Cavemen” จาก www.bbc.co.th.uk/sn/prehistoric_life/fu_radio/wwcavemen/
01.indd 10-11 11/7/09 11:02:10 AM
12 13
จงอาจกลาวไดวาการดแลรกษาแบบประคบประคองทมงหวงลด
ความทกขทรมาน เปนการกระทำของเพอนมนษยทมตอเพอนมนษย
เปนเครองหมายหนงของความเปนมนษย อนแสดงถงความเปนอารยะ
ของมนษยทแตกตางจากสตวโดยทวไป
แตความกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยสองสามรอยปท
ผานมา ไดสรางกระบวนทศนทแตกตางไปจากเดม จนทำใหเขาใจไปวา
มนษยมความสามารถจดการธรรมชาตได วทยาการและเทคโนโลย
ทางการแพทยเจรญกาวหนาอยางมากและชวยมวลมนษยไดมากกวาอดต
เทคโนโลยนำสมย เวชภณฑ และการคนพบใหมๆ ตางมงไปท “การ
รกษาใหหายหรอtocure”ซงมมหนงกเปนเรองทดเพราะทำใหมนษย
ปลอดภยพนจากโรคภยไขเจบไดมากอยางทไมเคยมมากอน
แตในอกมมหนงกอาจเผลอทำใหเกดการละเลยความสำคญในมต
ของการเยยวยาหรอการดแลทเปนมตดงเดมของความเปนมนษยจนมคำ
กลาววาการแพทยกลายเปนบรการแบบ “รกษาแตโรค ไมไดรกษาคน”
แพทยมอง“เหนโรคไมเหนคน”หรอบางกบอกวาเปนบรการแบบ“High
Tech-LowTouch”ในขณะทผปวยและญาตเรยกรอง“การดแลคนไป
พรอมๆกบการรกษาโรค”ทเปนแบบ “High Touch - Low Techat
LowCost“เพราะเรมสคาใชจายทแพงมากไมไหวดงตวอยางทเหนใน
สหรฐอเมรกาในปจจบน
เปดตำราเลมทไมคอยไดเปด การเรยนรเกยวกบการดแลรกษาแบบประคบประคอง (Palliative
Care)จดเปนการเรยนรอยางองครวมทมไดดำเนนตามเทคโนยทางการ
แพทยชนสงอยางเดยว หากแตเปนการเรยนรความเปนไปแหงชวต ซง
เปนตำราเลมใหญทเราอาจเผลอลมไปจนไมคอยเปดทงๆทอยในตวเรา
และอยใกลตว คอ การเรยนรจากผปวยในฐานะทเปนเพอนมนษย ซง
นอกจากโรคภยไขเจบไมวาจะเปนทางกายหรอทางจตทเขาเปนแลว เขา
ยงมเลอดเนอมชวตจตใจอนรวมไปถงคนทเขารกคครองลกพอ-แม
ญาตมตรอกมากมาย สวนจตใจอนหมายถงอารมณ รรอนรหนาว รสก
เจบปวดทกขทรมานจากโรคภย ความหวงกงวล กลวถกทอดทง กลว
หมดความสำคญความสบสนความกลวความตายทตองมาถง ในขณะ
เดยวกนเขากยงมตวตนมสถานะในแวดวงในสงคมของเขาซงทำใหเขา
มความหมายและมคณคาศกดศรของความเปนมนษย
แมคนเลกคนนอยทไมมตำแหนงฐานะอะไรทางสงคมทสำคญเลย
แตเขาอาจเปนพอ เปนแมของลก เปนลกของพอแม เปนญาตของญาต
เปนเพอนของเพอนฯลฯซงทำใหความหมายของชวตของเขาสมบรณไม
ยอหยอนไปกวาคนอนๆ
เขาจงมไดเปนเพยงผปวยเตยง 3ตก 2ดงปรากฏในเวชระเบยน
เทานน
ดงนน นอกจากมตทางวทยาศาสตรการแพทยแลวมตทางดาน
มนษย ดานสงคมศาสนา วฒนธรรมลวนมความหมายตอผปวยมาก
01.indd 12-13 11/7/09 11:02:10 AM
1� 15
โดยเฉพาะผปวยทเปนโรคซงรกษาไมหาย หรอเปนผปวยระยะสดทายท
เราทกคนลวนกตองพบเจอหลกเลยงไมไดไมวาชาหรอเรวซงในสภาวะ
เชนนนบางกรณมตทางดานมนษยสงคมศาสนาและวฒนธรรมอาจม
ความหมายมากกวายาหรอเครองมอแพทยดเลศหรอราคาแพงๆ
สงเหลานนอาจมคณคาไมเทามอของญาตสนทมตรสหายคนท
เขารกทโอบจบซบนำตาหรอพากนสวดมนตใหแกกน
Palliative Care จงเปนอะไรทมากกวาการใหยานอนหลบ
ยาระงบปวด หรอยาบรรเทาอาการอยางอนๆ แตหมายรวมไปถงการ
สรางชองทางและโอกาสใหเพอนมนษยไดเสรมคณคาความเปนมนษย
เฉลยทกขเฉลยสขกนได แบงเบาความทกขใหกนได ซงมนษยคนพบ
“ความเปนมนษย”เชนนมานบแสนปแลว
ทานอาจารยพทธทาสภกข เคยแสดงเจตนารมณอนแนวแนวา
เมอถงวาระสดทายของชวต ทานขอสนใจอยางสงบและเปนธรรมชาตท
สวนโมกขพลาราม ในทามกลางเสยงธรรมและมวลกลยาณมตรศษยของ
ทาน เพราะทานทราบดวาสงขารยอมมวนแตกดบตามความเปนอนจจง
ไมมทางทเครองมอและวทยาการทางการแพทยใดๆจะยอยดฉดรงเอาไว
ได
แตวนทายๆ ของชวต ทานกลบตองนอนอาพาธอยในหอง
สเหลยมของโรงพยาบาลศรราชแหงน ในทามกลางเครองไมเครองมอ
ทางการแพทยจำนวนมาก โดยเจตนารมณของทานมไดถกนำพา
สมยเมออาตมาเปนเดกเลกๆโยมแมเลาใหฟงถงการตายของตา
ตาไดตายอยางวฒนธรรมของพทธบรษท
ตามประเพณวธของพทธบรษทตาเปนคนแกอายมากแลว
แตไมใชแกหงอมเมอถงเวลาทจะตาย
บอกวาไมกนอาหารแลวกนแตนำและยา
ตอมาบอกวายากไมกนแลวกนแตนำ
พอถงวนทตายแกนงพดกบลกหลาน
วมทงโยมแมดวยถงเรองทจะตายแลวกไลใหคนทรองไหออกไป
คงเหลออยคนเดยวทกลาทบงคบตนเองไดทไมรองไห
พดตามทจะพดซงกหลายนาทอยเหมอนกน
แลวจงขอนงแลวขอตาย
นวธการตายตามธรรมเนยมโบราณของพทธบรษททด
ทประพฤตอบรมกนมาอยางด
เขาทำไดแมกระทงวาจะตายลงในการหายใจครงไหน
เปนการหายใจครงสดทายแบบปดสวตชไฟฟา
...เดยวนเราไมเปนอยางนนไมประสประสากบการเปนอยางนน
มการตอสดนรนอยางผดๆทจะไมใหตายเอาไวเรอยๆ
มนกไมมทจะตายอยางปดสวตชไฟได”
จากหนงสอความตายในทศนะของพทธทาสภกข
01.indd 14-15 11/7/09 11:02:12 AM
16 17
คณยอดรก สลกใจนกรองชอดงปวยดวยมะเรงระยะสดทาย ได
แสดงเจตนารมณลวงหนาเมอใกลวาระสดทายของชวตผานสอมวลชนวา
เมอวนทหมอหมดทางรกษาแลว ขอจากไปอยางเปนธรรมชาตในออม
กอดของญาตมตรคนทเขารกและรกเขา โดยไมตองใชเครองมอและ
วทยาการทางการแพทยกระทำกบเขาเพอยดการตายทไมมทางจะยดได
ออกไปอกนคอการแสดงเจตนาทจะจากไปอยางเปนธรรมชาต สมศกด
ศรของความเปนมนษยของคนผหนง
ในทสด ทมแพทยและพยาบาลทดแลรกษาคณยอดรกกเคารพ
เจตนารมณน โดยใหการดแลแบบประคบประคองอยางมมนษยธรรมและ
เปนไปตามจรยธรรมแหงวชาชพ เพอบรรเทาอาการเจบปวด ลดความ
ทกขทรมานใหแกผปวยจนถงวาระสดทายของชวตทอยทามกลางออม
กอดและวงลอมของคนอนเปนทรก
นอาจเปนเรองทควรคาแกการเรยนรอยางยงของพวกเรา ทตอง
เปนผสรางสมดลระหวางวทยาการทางการแพทยอนเปนแกนแกนของ
วชาชพทางการแพทยแผนปจจบน และศาสตรและศลปวาดวยเรองของ
ความเปนมนษยทมอารยะมาตงแตดกดำบรรพ
มมมองสากล องคการอนามยโลก(WHO)ไดใหคำนยามของการดแลรกษาแบบ
ประคบประคองไววาหมายถง
“การกระทำใดๆ ใหคณภาพชวตผปวยดขน แมโรคจะลกลามเกน
เยยวยา แตเราสามารถชวยผปวยและญาตใหรสกสบายขน ทกขนอยลงได”
(PainReliefandPalliativeCare.2002)
ความหมายของPalliativeCareทมองอยางกวางจงมไดหมาย
ถงการใหยา ใหอาหารหรอรกษาบรรเทาความทกขทรมานกอนการเสย
ชวตเทานน แตจะหมายรวมไปถงการเปดโอกาสใหทงตวผปวยเองและ
ญาตมตรไดรวมกนดแลชวตและจตใจของผปวยอยางเหมาะสมควบคไป
กบการรกษาพยาบาลตามมาตรฐานแหงวชาชพซงการดำเนนการในสวน
นจะมมากขนเปนสดสวนผกผนกบการรกษาพยาบาลเพอการรกษาโรค
นอกจากน ยงหมายรวมไปถงการดแลประคบประคองจตใจญาตมตรของ
ผปวยทเสยชวตไปแลวในระยะตนๆดวย(ดภาพ)
01.indd 16-17 11/7/09 11:02:13 AM
18 1�
ซงนนหมายความวา การดแลแบบประคบประคองอาจเรมตนนาน
หลายสปดาหหรอหลายเดอนกอนผปวยจะเสยชวต เปนการดแลรวมกบ
การบำบดรกษาโรค โดยทงบคลากรดานการแพทยญาตมตรของผปวย
และอาสาสมครดวยรปแบบและวธการตางๆและการดแลแบบประคบ
ประคองจะทวบทบาทมากขนในชวงทายของชวตแลวยงตองดแลญาตตอ
ไปอกระยะในชวงทกขโศกจากความสญเสยผเปนทรก
ซงแตละคนมระยะเวลาทแตกตางกนบางคนจากไปโดยไมมชวง
เวลาการดแลแบบประคบประคองเลย บางคนมสน บางคนมยาว แตก
ตางกนเปนธรรมดา
PalliativeCareหรอกระบวนการดแลประคบประคองนยาวนาน
กวาการนดผปวยมารบยาสองเดอนครง แตเปนการสรางสมพนธภาพท
แนนแฟนระหวางผปวยกบแพทยและทมงาน จนเกดความสมพนธแบบ
“ฝากผ-ฝากไข” ได ความสมพนธอนดระหวางแพทยและทมงานกบผ
ปวยและญาตเปนสะพานเชอมความเหนอกเหนใจ เปนเกราะคมภย
แพทยและทมงานผใหการดแล เปนสงทโรงเรยนแพทย โรงเรยนพยาบาล
และโรงพยาบาลตางๆพยายามสรางและสงคมกเรยกรองเราทกฝายจง
ควรเรยนรและชวยกนทำคนละไมคนละมอ
เพอใหการ “ฝากผ-ฝากไข” กลบมาเปนจรงไดมากกวา “การ
บรการรกษาโรค”เพยงเทานน
ทโรงพยาบาลของมลนธพทธฉอจ เมองฮวาเหลยน ประเทศจน
ไตหวน มหอผปวยระยะสดทายอยชนสงของตก เขาจดบรรยากาศของ
ตกไวดมาก เหมอนเปนบาน มมมดทว มมธรรมะ มมสบาย มมทำ
อาหารมการตอเชอมระเบยงกวางใหญใหสามารถเขนเตยงผปวยออกไป
รบอากาศบรสทธภายนอกไดเสมอๆมอาสาสมครมาทำอาหารใหผปวย
ชวยเปนเพอนชวยเหลอผปวย เขนพาผปวยไปดทวบาง ไปสวดมนตบาง
ไปสดอากาศขางนอกบาง ฯลฯสวนญาตกสามารถมาดแลชวยเหลอและ
อยกบผปวยไดตลอดเวลาทวางจากการทำงาน ไมมกำหนดเวลาชวโมง
เยยมเพราะเขามเวลาอยดวยกนสนลงทกวนาท
ญาตและพยาบาลดแลผปวย (ไดรบอนญาตจากญาตผปวยแลว)
01.indd 18-19 11/7/09 11:02:13 AM
21
การปฏเสธการรกษากบ Palliative Care เพอการตายด
“ความพยายามยดชวตผปวยดวยเทคโนโลยทางการแพทย ไม
วาการตดสนใจนนจะดวยเหตผลทางการแพทยกด ดวยการตดสนใจของ
ญาตกด ปญหาจากการขาดความรความเขาใจเกยวกบภาวะใกลตายและ
ความตาย พงหนมาสนใจการสนบสนนใหผปวยได “ตายกบสตและตาย
ดวยจตทสงบ”
(จากบทความ“ความเขาใจเกยวกบภาวะใกลตาย”ของ
ศาสตราจารยแพทยหญงสมาลนมมานนตย)
“ตายด” คอ การตายทปลอดจากความทกขทรมานทสามารถหลก
เลยงไดของผปวย ญาต และผใหการรกษา และโดยทวไปควรเปนไปตาม
ความประสงคของผปวยและญาต บนพนฐานของการรกษาดานการแพทย
วฒนธรรม และจรยธรรม ทไดมาตรฐานและดงาม”
(นยามโดยสถาบนการแพทยในประเทศสหรฐอเมรกา)
เมอพดถงการตายด หรอตายอยางสงบทเปนไปตามธรรมชาต
หรอบางคนเรยกวาตายอยางมศกดศรของความเปนมนษย กตองคดถง
การตายของคนในสมยกอนทการแพทยยงไมเจรญเทาทกวนน สวนใหญ
คนจะตายทบานตายในออมกอดของคนทรกและในวงลอมของญาตมตร
บางคนมญาตพาสวดมนตจนสนลม บางคนไดฟงเทศน ฟงธรรมตาม
ศาสนาทตนนบถอจนสนลมนอมนำพาวญญาณจากไปอยางสงบ
“...สงทผปวยระยะสดทาย
ตองการมากทสดนน
มใชความรหรอเทคโนโลย
หากไดแกกำลงใจและความรก
ไมเฉพาะจากญาตมตรและครอบครวเทานน
ขวญและกำลงใจจากแพทยและพยาบาล
กเปนสงสำคญ”
พระไพศาลวสาโล
01.indd 20-21 11/7/09 11:02:15 AM
22 23
ในวนน อาจมการตายทหลากหลายขนมาก จำนวนไมนอยทตอง
จบชวตในหองสเหลยมทรายลอมไปดวยเครองมอ สายระโยงระยางและ
คนแปลกหนาทเรยกวาแพทยพยาบาลและบคลากรทางการแพทย
ในสหรฐอเมรกาทการแพทยนำหนาใครๆ เดนไปทางนอยางมาก
จนทำใหคารกษาพยาบาลในระยะใกลสดทายของชวตสงขนอยางมหาศาล
ในขณะทคณภาพชวตมไดดขนตามไปดวยสองเหตผลน คอการตองตาย
อยางโดดเดยวเดยวดาย ไรคณคาของความเปนมนษยและคาใชจายท
แพงมหาศาล ผนวกกบเหตผลเรองสทธในชวตของคนแตละคน จงเปน
ทมาของการทำพนยกรรมชวตหรอLivingWillเพอแสดงเจตนารมณทจะ
ปฏเสธการรกษาพยาบาลไวลวงหนากอนเขาสวาระใกลสดทายของชวต
การทำ LivingWill จงกลายเปนเรองปกตธรรมดาของสงคมท
เผชญปญหาและเรยนรมากอนเรา
เราจงไดยนขาววา ประธานาธบดโอบามาและสตรหมายเลขหนง
ของสหรฐอเมรกากเขยนLivingWillไวเรยบรอยแลว
ทจรงเรองสทธในการปฏเสธการรกษาพยาบาลนน เปนสทธของ
คนทกคนทมอยแลว เชน เวลาเจบปวยจะไปรกษาหรอไมกได เมอไป
รกษา เมอแพทยจะใหยาหรอผาตด เจาตวจะรบหรอปฏเสธกได เมอได
รบการตรวจวนจฉยและไดรบรขอมลรอบดานแลว เราจงเหนอยเสมอๆ
วาคนไขหลายคนขอไปรบการรกษาบางอยาง หรอขอกลบบานโดยไมรบ
การรกษา แตปรากฏวาเมอวนทผปวยไมมสตสมปชญญะทจะรบรและ
พจารณาเรองใดๆ ไดแลว สทธการปฏเสธการรกษาจงเสมอนหายไป
ทงๆทจรงยงมอย การตดสนใจใดๆจงมกไปตกอยทแพทยผดแลและ
ญาตของผปวย การจะรกษาตอหรอไม ดวยวธใด เชน จะเจาะคอใส
เครองชวยหายใจหรอไม จะปมหวใจหรอไม ฯลฯทงๆทหลายอยางท
ทำ ไมมทางยอยดฉดการตายเอาไวไดแลวกตาม หลายอยางจงกลาย
เปนการรกษาพยาบาลทเกนจำเปน ทตามมาดวยคาใชจายจำนวนมาก
บางนอยบาง และทสำคญคอ อาจกลายเปนเครองกดขวางททำใหการ
ดแลแบบประคบประคองทญาตควรมสวนรวมดวยอยางใกลชดเกดขนไม
ไดเขาลกษณะของการไดอยางเสยอยางหรอเสยทงสองอยางไป
จงมความพยายามทจะรกษาสทธเรองนของทกคนไว และเพอให
แพทยและทมดแลผปวยตดสนใจไดงายขนวาควรทำหรอไมควรทำอะไร
กบผปวย เมอผปวยไดรบการวนจฉยแลววาไมมทางรกษาใหหายและอย
ในวาระสดทายของชวตแลว
จงมการเขยนไวในพ.ร.บ.สขภาพแหงชาตพ.ศ.2550มาตรา12วา
“บคคลมสทธทำหนงสอแสดงเจตนารมณไมประสงคจะรบบรการ
สาธารณสขทเปนไปเพยงเพอยดการตายในวาระสดทายของชวตตน หรอ
เพอยตการทรมานจากการเจบปวยได
การดำเนนการตามหนงสอแสดงเจตนารมณตามวรรคหนง ใหเปน
ไปตามหลกเกณฑและวธการทกำหนดในกฎกระทรวง
เมอผประกอบวชาชพดานสาธารณสขไดปฏบตตามเจตนาของ
บคคลตามวรรคหนงแลว.. มใหถอวาการกระทำนนเปนความผดและให
พนจากความรบผดทงปวง”
01.indd 22-23 11/7/09 11:02:15 AM
2�
นคอการรกษาไวซงสทธของทกคนทจะมโอกาสตายอยางสงบ เปน
ธรรมชาตและมศกดศรของความเปนมนษย เปนการดำเนนการดวยมต
ดานกฎหมายแตในเจตนารมณทแทจรงแลวการบญญตกฎหมายมาตราน
มงเพอเสรมสรางใหเกดการพฒนาความคดและความเขาใจในสงคมและ
พฒนาระบบการดแลรกษาแบบประคบประคองในระยะสดทายของชวต
คน เพอใหทกคนมโอกาสทจะไดตายดและตายอยางสงบซงเปนการให
ความสำคญกบมตดานมนษย สงคมศาสนา และวฒนธรรมไปพรอมๆ
กน
สทธปฏเสธการรกษาทเปนไปเพยงเพอยดการตายในวาระสดทายของ
ชวตหรอเพอยตการทรมานจากการเจบปวยมแนวคดทวา กระบวนการ
ยดชวตของผปวยทอยในวาระสดทายของชวตโดยใชเทคโนโลยทางการ
แพทยเปนการตายอยางไรศกดศรของความเปนมนษยทำใหคณคาความ
เปนมนษยลดลงซงแพทยสมาคมโลก (WorldMedicalAssociation)
และนานาประเทศตางใหการยอมรบในเรองน สอดคลองกบธรรมชาต
ของชวตมนษยทถอวา มนษยทกคนตองเผชญกบความตายอยางแนแท
บทบญญตกฎหมายนจงรบรองสทธในการตดสนใจเกยวกบชวตของ
ตนเองเพอใหแตละคนสามารถตายอยางสงบตามธรรมชาต
สำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต (สช.)และศนยกฎหมาย
สขภาพและจรยศาสตร คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร จง
รวมกนสรางความร ความเขาใจในการใชสทธดงกลาวและชวยกระตนให
ผเกยวของทกฝาย ไมวาจะเปนแพทยพยาบาล โรงพยาบาลผปวยหรอ
บคคลทวไปรวมถงสภาวชาชพทเกยวของสามารถนำไปปฏบตไดจรง
“การตายอยางสงบ
เปนสทธมนษยชนทสำคญโดยแท
อาจสำคญยงกวาสทธในการลงคะแนนเสยง
หรอสทธทจะไดรบความยตธรรมเสยอก
ทกศาสนาสอนวา
นเปนสทธทมผลอยางมากตอความปรกตสข
และอนาคตทางจตวญญาณของผใกลตาย
ไมมสงประเสรฐใดๆทคณสามารถจะใหได
นอกเหนอจากการชวยใหบคคลตายดวยด”
โชเกยลรนโปเชจากหนงสอ“ประตสสภาวะใหม”(TheTibetanBookofLivingandDying)
01.indd 24-25 11/7/09 11:02:19 AM
26 27
รบรองไว ซ งตอมาเมอมปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนของ
สหประชาชาตกไดบญญตเรองนไวชดเจน
สำหรบเรองหนงสอแสดงเจตนา (livingwill) ในสงคมไทยมการ
พดคยกนมาเปนเวลานานราว 20-30 ปมาแลว มการโตเถยงกนใน
ประเดนทางกฎหมายและจรยธรรมของแพทยและผเกยวของ แตในระยะ
หลงคนสวนใหญมความเขาใจเรองนมากขน มการเสนอขาวสารของ
สอมวลชนทงทางโทรทศนและหนงสอพมพเปนระยะๆ และในขณะ
เดยวกนกมโรงพยาบาลหลายแหงกำลงพฒนาระบบการดแลผปวยระยะ
สดทายเพอเตรยมความพรอมในการชวยเหลอดแลใหผปวยจากไปอยาง
สงบมากขน ซงเปนแนวคดทสอดคลองและเสรมกนกบเจตนารมณของ
มาตรา12ของพ.ร.บ.สขภาพแหงชาต
หนงสอแสดงเจตนาปฏเสธการรกษาพยาบาลจงนาจะมความ
หมายมากกวาใบแสดงความยนยอมรบการผาตด หรอยนยอมรบการ
รกษาพยาบาล เพราะจะเปนเครองมอและชองทางทผปวยจะไดทำความ
เขาใจกบญาต และแพทยผดแลไวลวงหนา ถงเรองสำคญทสดในชวต
ของตน วาตนมความคดเรองการเผชญความตายหรอความทกขทรมาน
จากการเจบปวยอยางไร ซงจะทำใหทกฝายทเกยวของสามารถปฏบตได
อยางถกตอง สอดคลองกบความประสงคของผนน โดยคำนงถงประโยชน
สงสดของผปวยทจะพงไดรบตามหลกแหงจรยธรรมของวชาชพดาน
สขภาพไปพรอมๆ กนดวย
สำหรบประเดนศกดศรของความเปน
มนษยนน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกร
ไทย พ.ศ.2540 และรฐธรรมนญฉบบ
ปจจบนไดบญญตไวในในมาตรา4,มาตรา
24,และมาตรา 28 ซงศกดศรความเปน
มนษยอยางหนงกคอ สทธในการตดสนใจ
ดวยตนเองเกยวกบเรองเฉพาะตว (The
rightofselfdeterminationหรอHuman
autonomy)นนเอง
ในการแพทยแผนปจจบนมวธการ
ตางๆททำใหผปวยหายใจดวยเครองมอทนสมย แมผปวยไมสามารถ
หายใจเองไดแลวและผปวยกไมอาจคนความรสกตวกลบมาไดตองนอน
สลบไสลตลอดเวลารบประทานอาหารเองไมไดไมสามารถตอบสนองตอ
การรบรใดๆ ได ซงการมชวตดวยเครองมอทางการแพทยเชนนบางท
เรยกกนวาสภาพผกถาวร (persistent vegetative stage)สภาวการณ
เชนนทกคนจงควรมสทธแสดงเจตนารมณทจะปฏเสธไวลวงหนาได
แตใครจะไมประสงคจะใชสทธนกไดอกเชนกน ซงกทำไดงายนด
เดยวคอไมตองเขยนอะไรไวเลยกได
ในสงคมตะวนตก โดยเฉพาะในสหรฐอเมรกาการยอมรบสทธการ
ตดสนใจของผปวยถอเปนเรองสำคญเพราะรฐธรรมนญของสหรฐใหการ
01.indd 26-27 11/7/09 11:02:21 AM
28 2�
ในขณะเดยวกนกจะสามารถใหการดแลประคบประคองแกผปวย
ไดอยางเหมาะสมและมคณภาพ โดยไมตองพะวงเรองการใชเครองไม
เครองมอหรอวทยาการทางการแพทยตางๆ เพอพยายามยดการตายทไม
สามารถยดไดออกไปอกโดยไมจำเปนผปวยกจะไดมโอกาสจากไปอยาง
สงบและสมศกดศรของความเปนมนษย
ทกวนน คนไทยทกคนสามารถแสดงเจตนารมณตามมาตรา 12
ของพ.ร.บ. สขภาพแหงชาตกนไดแลว สวนการออกกฎกระทรวงเพอ
กำหนดหลกเกณฑและวธการนน ไดผานการพจารณาของคณะกรรมการ
สขภาพแหงชาต(คสช.)แลวอยระหวางการเสนอตอคณะรฐมนตรและ
สำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต (สช.) กำลงจดทำแนวทางการ
ปฏบตสำหรบสถานพยาบาลตางๆ อย และสภาวชาชพเวชกรรมกกำลง
จดทำเกณฑมาตรฐานของวชาชพวาดวยการวนจฉยวาระสดทายของชวต
อยดวยเชนกน
พรอมๆกนนสช.กไดรวมมอกบเครอขายพทธกาและโรงพยาบาล
10แหงประกอบดวยโรงพยาบาลศรราชโรงพยาบาลจฬาฯโรงพยาบาล
มหาราชนครเชยงใหม โรงพยาบาลรามาธบด โรงพยาบาลสงขลา
นครนทร โรงพยาบาลศรนครนทร มหาวทยาลยขอนแกน โรงพยาบาล
ธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต โรงพยาบาลสงฆ โรงพยาบาลราชวถ และ
สถาบนมะเรงแหงชาต พฒนาระบบการดแลผปวยระยะสดทายในแตละ
โรงพยาบาล เพอรองรบการดแลผปวยใหมคณภาพชวตทดและมศกดศร
ของความเปนมนษย ควบคไปกบการสงเสรมการใชสทธตามมาตรา 12
ของพ.ร.บ.สขภาพแหงชาตดวย
นนคอการใชมตดานมนษย สงคม ศาสนา และวฒนธรรมเขา
ทำงานรวมกบมตดานกฎหมายอยางเปนองครวม
01.indd 28-29 11/7/09 11:02:22 AM
30 31
ปดทาย
บรมครทางการแพทยทกทานตางสอนใหแพทย พยาบาลและทม
งานทำงานดวยหวใจของความเปนมนษย เหนประโยชนของเพอนมนษย
เปนสำคญดแลผปวยทงคน รวมไปถงญาตดวย แบบทเรยกวาการดแล
สขภาพองครวมไมใชแคการรกษาโรคเทานน
การดแลรกษาผปวยแบบประคบประคอง ในสภาวะทไมมทาง
รกษาใหหายไดแลว และอยในวาระสดทายของชวต ดวยการเคารพใน
คณคาศกดศรของความเปนมนษย จงเปนอกเรองหนงทแพทยและทม
งานตองเรยนรใหลกซง โดยไมจำเปนตองอานหนงสอหรอคนตำรามาก
เกนจำเปน เพยงแตเปดหวใจ (mind) เรยนรกบผปวยญาต และเพอน
มนษยดวยกนเองกจะคนพบความรและวธการปฏบตไดอยางมากมาย
ศาสตราจารยแพทยหญงสมาลนมมานนตยสอนไวอยางแยบคาย
วา
“รเขา - ปรบการดแลตามสภาพกาย จตใจ และความรสกของ
ผปวย
รเรา - เปนโอกาสทแพทยจะไดตรวจสอบสภาพจตใจของตนเอง
วาพรอมจะใหการดแลเพยงใด กำลงใจหรอพลงใจทจะดแลผปวยนนจะ
เพมพนมาไดทางใด บอยครงทผปวยหรอญาตไดเพมพนพลงใจใหแพทย
ผดแลรกษา ดวยความไวเนอเชอใจถอวาแพทยเปนลกเปนหลาน ทพอ
มอายหนอยกยกเปนพอเปนแมกม”
นนเปนการมองการดแลรกษาเปนงานของเพอนมนษยทมตอเพอน
มนษยดวยกน
โรงเรยนแพทยทำหนาทผลตแพทย สงคมกทำหนาทกำหนด
บทบาทความเปนแพทย ในขณะเดยวกนกทำหนาทตรวจสอบและกำกบ
ดวย การดแลรกษาแบบประคบประคอง(Palliative Care) จงเปนไดทง
เรองทแพทยและทมงานตองเรยนรและปฏบต พรอมๆ กนนนกทำหนาท
หลอหลอมความเปนแพทยใหเขาใจความเปนไปแหงชวตมนษย อนเปน
คณสมบตทสำคญของความเปนแพทยดวย
หาขอมลเพมเตมไดทwww.nationalhealth.or.th
และwww.thailivingwill.in.th
รบฟงสาระนารเพมเตมไดทwww.healthstation.in.th
01.indd 30-31 11/7/09 11:02:23 AM
ภาคผนวก
01.indd 32-33 11/7/09 11:02:23 AM
34 35
อาศยอำนาจตามความในมาตรา12วรรคสองแหงพระราชบญญต
สขภาพแหงชาต พ.ศ.2550 บญญตใหกระทำไดโดยอาศยอำนาจตาม
บทบญญตแหงกฎหมายนายกรฐมนตรออกกฎกระทรวงไวดงตอไปน
ขอ1ในกฎกระทรวงน
“หนงสอแสดงเจตนา” หมายความวา หนงสอแสดงเจตนาลวง
หนาของบคคลผทำหนงสอแสดงเจตนาทไมประสงคจะรบบรการ
สาธารณสขทเปนไปเพยงเพอยดการตายในวาระสดทายของชวต หรอ
เพอยตการทรมานจากการเจบปวย โดยใหมผลเมอผทำหนงสออยใน
ภาวะทไมอาจจะแสดงเจตนาดวยตนเองไดโดยวธสอสารตามปกต
“บรการสาธารณสขทเปนไปเพยงเพอยดการตายในวาระสดทาย
ของชวตหรอเพอยตการทรมานจากการเจบปวย”หมายความวาวธการ
ภาคผนวก 1
รางกฎกระทรวง กำหนดหลกเกณฑและวธการดำเนนการตามหนงสอแสดงเจตนา
ไมประสงคจะรบบรการสาธารณสขทเปนไปเพยง เพอยดการตายในวาระสดทายของชวต
หรอเพอยตการทรมานจากการเจบปวย พ.ศ. ....
ทางการแพทยหรอวธการอนใดทผประกอบวชาชพเวชกรรมตดสนใจนำ
มาใชกบผทำหนงสอแสดงเจตนา เพอวตถประสงคจะยดการตายออกไป
โดยไมทำใหผทำหนงสอแสดงเจตนาพนไปจากความตายหรอพนจาก
การทรมานโดยสนเชงได แตผปวยยงคงไดรบการดแลรกษาแบบประคบ
ประคอง
“วาระสดทายของชวต” หมายความวา ภาวะของผทำหนงสอ
แสดงเจตนาอนเกดจากการบาดเจบหรอโรค ทไมอาจจะรกษาใหหายได
และจากการพยากรณโรคตามมาตรฐานทวไปในทางวชาชพเหนวาภาวะ
นนจะนำไปสการตายอยางหลกเลยงไมไดในระยะเวลาทไมนาน และให
รวมถงภาวะทผปวยอยในสภาพผกถาวรดวย
“สภาพผกถาวร” หมายความวา ภาวะของผปวยทไดรบการ
วนจฉยตามมาตรฐานทางวชาการแพทยวามการสญเสยหนาทอยางถาวร
ของเปลอกสมองใหญ ททำใหขาดความสามารถในการรบรและตดตอ
สอสารอยางยาวนานและถาวร โดยปราศจากพฤตกรรมการตอบสนอง
ใดๆทแสดงถงการรบรไดจะมกเพยงปฏกรยาสนองตอบอตโนมตเทานน
“การทรมานจากการเจบปวย” หมายความวา ความทกขทรมาน
ทางกายทางจตใจของผทำหนงสอแสดงเจตนา อนเกดจากการบาดเจบ
หรอโรคทไมอาจรกษาใหบรรเทาอาการตางๆ ทจะทำใหความทกข
ทรมานดงกลาวลดนอยลงพอทจะทำใหคณภาพชวตดขน หรอหายจาก
การบาดเจบหรอโรคนนได เชน การเปนอมพาตสนเชงตงแตคอลงไป
โรคสมองเสอมโรคทมความผดปกตของระบบกลามเนอและขอทมสาเหต
จากความผดปกตทางพนธกรรมเปนตน
01.indd 34-35 11/7/09 11:02:24 AM
36 37
“ผประกอบวชาชพดานสาธารณสข” หมายความวา ผประกอบ
วชาชพตามกฎหมายวาดวยสถานพยาบาล
“ผประกอบวชาชพเวชกรรม” หมายความวา ผประกอบวชาชพ
เวชกรรมตามกฎหมายวาดวยวชาชพเวชกรรม
ขอ 2 เพอใหหนงสอแสดงเจตนามความชดเจนทจะดำเนนการ
ตามความประสงคของผทำหนงสอดงกลาว หนงสอแสดงเจตนาควรม
ขอมลใหสามารถสอความหมายไดดงน
(1) รายการทแสดงขอมลของผทำหนงสอแสดงเจตนา เชน ชอ
สกลอายหมายเลขบตรประจำตวประชาชนทอยหมายเลข
โทรศพททตดตอได
(2) วนเดอนปททำหนงสอแสดงเจตนา
(3)ชอพยานและสถานภาพของพยานทรบรองสตสมปชญญะของ
ผทำหนงสอแสดงเจตนาทงน ถามใบรบรองแพทยกใหแนบ
ไวกบหนงสอแสดงเจตนาดวย
(4) ระบประเภทของบรการสาธารณสขทไมตองการจะไดรบ
(5)กรณทผทำหนงสอแสดงเจตนามไดเขยนหนงสอแสดงเจตนา
ดวยตนเอง อาจใหผอนเขยนหรอพมพหนงสอแสดงเจตนา
แทนไดโดยใหระบชอผเขยนหรอผพมพไวดวย
(6)ลายมอชอหรอลายพมพนวมอของผทำหนงสอแสดงเจตนา
ลายมอชอของพยานและผเขยนหรอผพมพ
หนงสอแสดงเจตนาอาจระบชอบคคลใกลชด ทผทำหนงสอแสดง
เจตนาใหความไววางใจซงตองเปนผมความสามารถสมบรณตามกฎหมาย
ไวดวยกไดเพอทำหนาทอธบายตามความประสงคทแทจรงของผทำหนงสอ
แสดงเจตนาทระบไวไมชดเจนบคคลผถกระบชอดงกลาวตองแสดงการ
ยอมรบโดยตองลงลายมอชอไวในหนงสอแสดงเจตนาไวดวย
ผทำหนงสอแสดงเจตนาอาจเปลยนแปลงหนงสอแสดงเจตนาได
ตลอดเวลาในกรณมหนงสอแสดงเจตนาหลายฉบบใหถอฉบบททำครง
สดทายเปนฉบบทมผลบงคบ
หนงสอแสดงเจตนาอาจระบรายละเอยดอนๆ เชนความประสงค
ในการเสยชวตทบานความปรารถนาของผทำหนงสอแสดงเจตนาทจะได
รบการเยยวยาทางจตใจ การปฏบตตามความเชอทางศาสนา และ
วฒนธรรมของผทำหนงสอแสดงเจตนาทงน สถานบรการสาธารณสข
ควรใหความรวมมอตามสมควร
ขอ 3บคคลสามารถทำหนงสอแสดงเจตนาณทใดกได แตใน
กรณมความประสงคจะทำหนงสอแสดงเจตนาทสถานบรการสาธารณสข
เมอผนนแสดงความจำนงตอเจาหนาทของสถานบรการดงกลาว ให
ผประกอบวชาชพดานสาธารณสขและเจาหนาททเกยวของใหอำนวย
ความสะดวกตามสมควร
ขอ4หลกเกณฑวธการดำเนนการตามหนงสอแสดงเจตนามดง
ตอไปน
(1)ผเกบรกษาหนงสอแสดงเจตนาของผใดไว เมอผทำหนงสอ
แสดงเจตนาเขารบการรกษาตวในสถานบรการสาธารณสขใด
ใหแสดงหนงสอแสดงเจตนาของผนน หรอขอมลหลกฐานท
เกยวของตอเจาหนาทซงเปนผประกอบวชาชพดานสาธารณสข
01.indd 36-37 11/7/09 11:02:25 AM
38 39
ของสถานบรการสาธารณสขนนโดยไมชกชาและใหผประกอบ
วชาชพดานสาธารณสขนำหนงสอแสดงเจตนาของผทำหนงสอ
แสดงเจตนาหรอสำเนาหนงสอแสดงเจตนาทรบรองความถก
ตองแลว เกบรกษาไว เพอใชประกอบการดำเนนการท
เกยวของ
(2) เมอผทำหนงสอแสดงเจตนาเขารบการรกษาในสถานบรการ
สาธารณสขใด และแสดงหนงสอแสดงเจตนาตอเจาหนาท
ของสถานบรการสาธารณสขนน กรณทผทำหนงสอแสดง
เจตนายงมสตสมปชญญะดพอทจะสอสารกบผอนไดตามปกต
ใหผประกอบวชาชพเวชกรรมผรบผดชอบการรกษาผทำหนงสอ
แสดงเจตนาอธบายใหผปวยทราบโดยอธบายภาวะและความ
เปนไปของโรคของผทำหนงสอแสดงเจตนาในขณะนน พรอม
ทงขอคำยนยนการปฏเสธการรบบรการสาธารณสขตาม
หนงสอแสดงเจตนาดงกลาว รวมทงอธบายถงวธปฏบตตาม
หนงสอแสดงเจตนานนใหผทำหนงสอแสดงเจตนารบทราบ
กอนดำเนนการตามหนงสอแสดงเจตนา
ในกรณทผทำหนงสอแสดงเจตนาอยในภาวะทไม
สามารถจะรบรหรอสอสารกบผอนไดตามปกต ใหผประกอบ
วชาชพเวชกรรมผรบผดชอบการรกษาผทำหนงสอแสดง
เจตนาแจงญาตหรอบคคลใกลชดเชนเดยวกนกบในวรรคแรก
(3)กรณทมปญหาการดำเนนการตามหนงสอแสดงเจตนา หรอ
การตความหนงสอแสดงเจตนา ผประกอบวชาชพเวชกรรม
ผรบผดชอบการรกษาผทำหนงสอแสดงเจตนาควรปรกษา
หารอกบบคคลใกลชดตามขอ 2 วรรค 2 หรอญาตผทำ
หนงสอแสดงเจตนา เพอกำหนดแนวทางการดแลรกษาตอไป
โดยทำการรกษาเพอประโยชนสงสดของผทำหนงสอแสดง
เจตนาและตรงกบความประสงคของผทำหนงสอแสดงเจตนา
มากทสด
(4) ในกรณทผทำหนงสอแสดงเจตนาอยระหวางการตงครรภ ให
หนงสอแสดงเจตนามผลกตอเมอผนนพนจากสภาพการตง
ครรภ
ขอ 5 ใหสำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาตดำเนนการออก
ประกาศวาดวยแนวทางปฏบตสำหรบสถานบรการสาธารณสข เพอใหผ
ประกอบวชาชพดานสาธารณสขและเจาหนาทของสถานบรการสาธารณสข
สามารถปฏบตงานใหเปนไปตามกฎกระทรวงน
ขอ 6 กฎกระทรวงฉบบนใหใชบงคบตงแตวนถดจากวนประกาศ
ในราชกจจานเบกษาเปนตนไป
หมายเหต :- เหตผลในการประกาศกฎกระทรวงฉบบน เพอใหหนงสอแสดงเจตนาไม
ประสงคจะรบบรการสาธารณสขทเปนไปเพยงเพอยดการตายในวาระสดทายของชวต
หรอเพอยตการทรมานจากการเจบปวยตามมาตรา12แหงพระราชบญญตสขภาพแหง
ชาตพ.ศ.2550มผลในทางปฏบตไดจงจำเปนตองออกกฎกระทรวงน
01.indd 38-39 11/7/09 11:02:25 AM
�0 �1
ขอ/เร
อง
เน
อควา
ม คำ
อธบ
าย
อาศย
อำนา
จตาม
ความ
ในมา
ตรา
12ว
รรค
สอง
แหงพ
ระรา
ชบญญตสข
ภาพ
แหงช
าต
พ.ศ
.25
50บ
ญญตให
กระท
ำไดโ
ดยอา
ศย
อำนา
จตาม
บทบญ
ญตแห
งกฎห
มาย
นายก
รฐมน
ตรออ
กกฎก
ระทร
วงไว
ดงต
อไปน
ใน
กฎกร
ะทรว
งน
“หนงส
อแส
ดงเ
จตนา”
หมาย
ควา
มวา
หนงส
อแสด
งเจต
นาลว
งหนา
ของบ
คคลผ
ทำ
หนงส
อแส
ดงเ
จตนาท
ไมประ
สงค
จะร
บ
บรกา
รสาธ
ารณสข
ทเปน
ไปเพ
ยงเพ
อยดก
าร
ตาย
ในวา
ระสด
ทาย
ของช
วตห
รอเพ
อยต
การท
รมาน
จากก
ารเจ
บปวย
โดยใ
หมผล
เมอผ
ทำหน
งสออ
ยในภ
าวะท
ไมอา
จจะแ
สดง
เจตนาด
วยตนเอ
งได
โดยว
ธสอสา
รตาม
ปกต
เม
อผประ
กอบวช
าชพดาน
สาธา
รณสข
ไดปฏบตตาม
เจตน
าของ
บคคล
ตามว
รรคห
นงแล
วมใ
หถอ
วากา
รกระ
ทำ
นนเป
นควา
มผดแ
ละให
พนจ
ากคว
ามรบ
ผดทง
ปวง”
หนงส
อแสด
งเจต
นาไม
ประส
งคจะ
รบบร
การส
าธาร
ณสข
ตาม
พ.ร.บ
.สขภาพ
แหงช
าตทเรยกวา
“living
will”
หรอ
“adv
ance
dire
ctives
/de
cisio
n”ม
วตถป
ระสง
คเพอใ
หผ
ปวย
ททำห
นงสอ
แสดง
เจตน
าสาม
ารถป
ฏเส
ธการ
รกษาท
ไม
เปนประ
โยชน
ตอผ
ปวย
ทอย
ในวา
ระสด
ทาย
ซงตาม
รางก
ฎ
กระท
รวงน
ยอม
รบให
มการ
ทำหน
งสอแ
สดงเจต
นาได
หลาย
รปแบ
บ(เพ
ราะก
ฎหมา
ยไมไ
ดบงค
บรปแ
บบไว
)คอ
1)ผ
ทำห
นงสอ
แสดง
เจตน
าหรอ
ผปวย
เขยน
หรอ
พมพ
หนงส
อแสด
งเจต
นาดว
ยตวเอง
2)ก
ารแส
ดงเจต
นาด
วยวา
จาตอแ
พทย
พยา
บาล
ท
ใหการ
รกษา
ญาต
หรอ
หรอ
ผใก
ลชดใ
นกร
ณทผปวย
ไม
บทอา
ศยอำ
นาจ
ขอ1
บทน
ยาม
ภาคผ
นวก
2 คำอธบ
ายประกอบ
รางกฎก
ระทรวงกำหน
ดหลก
เกณฑและวธการดำเน
นการตามห
นงสอ
แสดงเจตน
า
ไมประสงคจะรบบรการสาธารณสข
ทเปน
ไปเพยงเพอยด
การตายในวาระสด
ทายข
องชวต
หรอเพอยต
การทรมานจากก
ารเจบป
วย พ
.ศ. ....
ขอ/เร
อง
ชอกฎ
กระท
รวง
เนอค
วาม
(ราง
)กฎ
กระท
รวงก
ำหนด
หลกเ
กณฑแล
ะ
วธกา
รดำเนน
การต
ามหน
งสอแ
สดงเจต
นา
ไมประ
สงคจ
ะรบบร
การส
าธาร
ณสข
ทเป
น
ไปเพ
ยงเพ
อยดก
ารตา
ยในว
าระส
ดทาย
ของ
ชวตหรอ
เพอยต
การ
ทรม
านจา
กการ
เจบ
ปวย
พ.ศ....
คำอธ
บาย
พ.ร.บ.สขภ
าพแห
งชาต
พ.ศ.25
50บ
ญญตไ
ววา
“ม
าตรา
12
บคคลม
สทธท
ำหนงส
อแสด
งเจต
นาไ
ม
ประส
งคจ
ะรบบ
รการ
สาธา
รณสข
ทเปน
ไปเพ
ยงเพ
อยดก
าร
ตายใ
นวาร
ะสดท
ายขอ
งชวต
ตนห
รอเพ
อยตก
ารทร
มานจ
าก
การเจบ
ปวยไ
ด
กา
รดำเนน
การต
ามหน
งสอแ
สดงเจต
นาตา
มวรร
คหนง
ใหเป
นไปต
ามหล
กเกณ
ฑแล
ะวธก
ารทก
ำหนด
ในกฎ
กระท
รวง
01.indd 40-41 11/7/09 11:02:27 AM
�2 43
ขอ/เร
อง
เน
อควา
ม คำ
อธบ
าย
“บรก
ารสา
ธารณ
สขทเป
นไป
เพยงเพอยด
การต
ายใน
วาระ
สดทาย
ของช
วตห
รอเพ
อ
ยตการทรมานจากการเจ
บปวย”
หมาย
ความ
วาว
ธการ
ทางก
ารแพ
ทยหร
อวธ
การ
อนใด
ทผประ
กอบ
วชาช
พเว
ชกรร
ม
ตดสนใจ
นำม
าใชกบผทำห
นงส
อแส
ดง
เจตนา
เพอวต
ถ-ประ
สงคจะ
ยดกา
รตาย
ออกไ
ปโด
ยไมทำใ
หพนไป
จากค
วามตาย
หรอ
พนจา
กการ
ทรม
านโด
ยสนเช
งได
แต
ผปวย
ยงคง
ไดรบ
การด
แลรก
ษาแ
บบปร
ะคบ
ประค
อง
สามา
รถเข
ยนหน
งสอไ
ดหรอ
เปนคน
พกา
รแล
วใหผ
อนชว
ย
เขยน
แทนหรอ
พมพขอค
วามให
และ
ควร
มชอ
ผเขย
นหรอ
ผพมพ
หนงส
อแสด
งเจต
นาหร
อพยา
นดวย
บรก
ารสา
ธารณ
สขทเป
นไป
เพยงเพอยด
การต
ายใน
วาระ
สดทา
ยของ
ชวต
ตองอ
าศยเ
ครอง
มอทา
งการ
แพทย
ชวยย
ด
การต
ายออ
กไปเ
ทานน
ในก
ฎหมา
ยหลา
ยประ
เทศเ
รยกก
าร
รกษาผ
ปวย
ระยะ
สดทาย
ทมผลเ
พยงย
ดกา
รตาย
ออกไ
ป
(prolong
the
proce
sso
fdy
ing)
วา
“extra
ordina
ry
life-
sustaining
tre
atmen
t/m
easu
res”อ
ยางไ
รกตาม
ผปวย
ยงคงไ
ดรบ
“กา
รดแล
รกษาแ
บบประ
คบประ
คอง
”
(pallia
tive
care)
หรอก
ารช
วยบร
รเทา
ความ
ทกขท
รมาน
ของผ
ปวย
ซงบค
ลากร
ทางก
ารแพ
ทยดำ
เนนก
ารอย
เปนป
กต
และไ
มขดต
อเจต
นารม
ณตา
มมาต
รา1
2
นอกจ
ากนอ
งคกร
วชาช
พทา
งดาน
สาธา
รณสข
กยงส
ามาร
ถท
จะออ
กระเ
บยบ
แนวป
ฏบตขอ
งบคคลา
กรทาง
การแ
พทย
ขอ/เร
อง
เน
อควา
ม คำ
อธบ
าย
“วาร
ะสดทาย
ของช
วต”
หมาย
ควา
มวา
ภาว
ะของ
ผทำห
นงส
อแสด
งเจต
นาอ
นเก
ด
จากก
ารบา
ดเจบ
หรอโ
รคท
ไมอา
จจะร
กษา
ใหหาย
ไดและ
จากก
ารพยา
กรณโร
คตาม
มาต
รฐาน
ทวไ
ปใน
ทาง
วชาช
พแส
ดงว
า
ภาว
ะนนจะ
นำไ
ปสก
ารตา
ยอยา
งหลก
เลยง
ไมได
ในระ
ยะเวลา
ทไม
นาน
และ
ใหรว
มถง
ภาวะ
ทผปว
ยอยใ
นสภา
พผก
ถาวร
ดวย
ของต
นเพ
อทำใ
หบคค
ลากร
ทางก
ารแพ
ทยขอ
งตนม
แนวท
าง
ในกา
รปฏบ
ตทเป
นมาต
รฐาน
เดยว
กนซง
มการ
ปฏบต
มาแ
ลว
เชนร
ะเบยบ
ของแ
พทยส
ภาท
เกยวก
บเก
ณฑการ
วนจฉย
ภาวะ
สมอง
ตาย
การ
พจาร
ณาเ
รอง
“วาร
ะสดทาย
ของช
วต”
(ter
minal
cond
ition/
term
inalilln
ess)ต
ามรา
งกฎก
ระทร
วงน
เปนไ
ป
ตาม
หลก
วชาแ
พทย
สภาพ
ของผ
ปวย
แตละ
ราย
และต
อง
อาศย
ความ
เหนขอ
งแพทย
ผใหก
ารรก
ษา
แพทย
เฉพาะ
ทาง
ผประ
กอบวช
าชพดา
นสา
ธารณ
สขทเก
ยวขอ
งประ
กอบกน
คำนย
ามใน
รางก
ฎกระ
ทรวง
จงได
กำหน
ดคำน
ยามต
ามแน
วทาง
ของก
ฎหมาย
ตาง
ประ
เทศ
1 ซง
มเน
อหาค
ลายค
ลงกน
คอ
ผปวย
อยใน
ภาวะ
ทไมส
ามาร
ถฟนค
นดได
(no
rea
sona
ble
บทอา
ศยอำ
นาจ
ขอ1
บทน
ยาม
1 กฎ
หมาย
ตางป
ระเท
ศทใช
เปนแ
นวทา
งพจา
รณาค
อกฎ
หมาย
ประเทศ
สหรฐ
อเมร
กา,กฎ
หมาย
ออสเตร
เลย
และก
ฎหมา
ยสงค
โปร
-
Tenn
esse
e Ri
ght t
o N
atur
al D
eath
Act
198
5 (ก
ฎห
มายข
องสห
รฐอเ
มรกา
)
32-11
-103
.Definitio
ns
01.indd 42-43 11/7/09 11:02:28 AM
�� �5
ขอ/เร
อง
เน
อควา
ม คำ
อธบ
าย
med
icale
xpec
tatio
nofrec
overy/n
oreas
onab
le
pros
pecto
fa
tempo
raryo
rpe
rman
ent
reco
very)
(9)“Terminalc
onditio
n”m
eansa
nyd
iseas
e,illn
ess,
injuryo
rco
nditio
n,inc
luding
,bu
tno
tlim
ited
to,a
coma
orp
ersistent
vege
tativ
esta
te,susta
ined
by
any
human
being
,fro
mw
hich
the
reis
no
reas
onab
lem
edicale
xpec
tatio
nofrec
overy
and
which
,as
amed
icalp
roba
bility,w
illresult
inthe
dea
tho
fsuch
hum
anb
eing
,rega
rdlesso
fthe
use
ord
iscon
tinua
nce
ofm
edicaltreat
men
t
implem
ented
forthe
purpos
eofsusta
ining
life,orthe
lifep
roce
sses
;
N
atur
al D
eath
Act
198
8 (N
ORT
HERN
TER
RITO
RY O
F AU
STRA
LIA)
(กฎ
หมา
ยของ
ออสเ
ตรเล
ย)
3.D
efinition
s
“terminalillnes
s”m
eanssuc
han
illnes
s,injuryo
rde
gene
ratio
nofm
enta
lorph
ysicalfac
ultie
s-
(a
)that
dea
thw
ould,if
extra
ordina
rym
easureswere
notun
derta
ken,b
eim
minen
t;an
d
(b
)fro
mw
hich
the
reisno
rea
sona
ble
pros
pecto
fa
tempo
raryo
rpe
rman
entreco
very,ev
enifex
traordina
rym
easures
were
unde
rtake
n.
Ad
vanc
e M
edic
al D
irect
ive
Act 1
996
(Sin
gapo
re) (
กฎห
มายข
องสง
คโป
ร)
2.In
terpreta
tion
“terminalillnes
s”m
eansa
nincu
rable
cond
ition
caused
by
injuryo
rdise
ase
fromw
hich
the
reis
no
reas
onab
lep
rosp
ectofa
tempo
raryo
rpe
rman
entreco
veryw
here-
(a
)de
ath
wou
ld,with
inrea
sona
ble
med
icaljud
gmen
t,be
imminen
trega
rdlesso
fthe
applicat
ion
ofe
xtraordina
rylife
-
susta
ining
treat
men
t;an
d
(b)the
application
ofe
xtraordina
rylife-su
staining
treatmen
twou
ldo
nlyserve
top
ostpon
ethe
mom
entofd
eatho
fthe
patie
nt.
ขอ/เร
อง
เน
อควา
ม คำ
อธบ
าย
และจ
ะตอง
เสยช
วตลง
ในทสด
โดย
ใชวธ
การพ
ยากร
ณโร
ค
(progn
osis)ข
องแพ
ทยทใ
หการ
ดแลร
กษาผ
ปวย
แมวา
จะม
การร
กษาห
รอใช
เครอ
งมอท
างกา
รแพทยก
ตาม
กฎหมาย
ตาง
ประ
เทศมได
กำหนดร
ะยะเ
วลาใ
นเรอง
นไว
แตอย
างใด
เพรา
ะเปนกา
รยาก
ทจะ
ระบระ
ยะเวลา
ทแน
นอน
ไดใน
ทาง
ปฏบต
ในบาง
กรณแพ
ทยจ
ะกำห
นดเว
ลาทคาด
การณ
วา
ผปวย
จะมชว
ตอย
ในวา
ระสด
ทาย
ในบา
งโรค
เองก
ไดอ
นง
แพทย
สมาค
มโลก
(WorldM
edicalA
ssoc
iatio
n-WMA)
ไดออ
กประ
กาศเรอง
การเจบ
ปวย
ในระ
ยะสด
ทาย
ของช
วต
โดยร
ะบถง
หลกก
ารสำ
คญทค
วรใช
ในกา
รพจา
รณาใ
นเรอ
งน
แตมไ
ดใหค
ำนยา
มหรอ
แนวท
างกา
รพจา
รณาใ
นเรอ
งนอย
าง
ชดเจ
น2
จงตอง
เทยบ
เคยง
จากค
ำนยา
มใน
กฎหมาย
ตาง
2 คำ
แปล
“คำป
ระกา
ศของ
แพทย
สมาค
มโลก
เกยว
กบ“
การเจบ
ปวยใ
นระย
ะสดท
ายขอ
งชวต
”(W
orldM
edicalA
ssoc
iatio
nDec
laratio
non
Terminal
Illnes
s)แ
ปลโด
ยศ.นพ
.วฑรย
องป
ระพนธ
และ
นายไ
พศา
ลลม
สถตย
01.indd 44-45 11/7/09 11:02:29 AM
�6 47
ขอ/เร
อง
เน
อควา
ม คำ
อธบ
าย
ประเทศ
ซงช
องวา
งตรง
นองค
กรวช
าชพทา
งดาน
สาธา
รณสข
กยงส
ามาร
ถทจะอ
อกระ
เบยบแน
วปฏบตขอ
งบคคลา
กร
ทาง
การแ
พทยข
องตน
เพอท
ำใหบค
คลาก
รทาง
การแ
พทย
ของต
นมแน
วทาง
ในกา
รปฏบ
ตทเป
นมา
ตรฐา
นเดย
วกนซง
ม
การป
ฏบต
มาแ
ลวเ
ชนร
ะเบย
บของ
แพทยส
ภาท
เกยว
กบ
เกณฑการ
วนจฉย
ภาว
ะสมอง
ตาย
โดยท
ควา
มหมาย
ของ
“วาร
ะสดทาย
ของช
วต”
หมา
ยควา
มรวม
ถงภ
าวะท
ผปวย
อยใน
สภาพ
ผกถา
วรดว
ย “ส
ภาพผก
ถาวร
”3
นประ
ชาชน
มกเรยก
กนวา
อยใ
นสภา
พ
เจาช
ายนทรา
หรอ
เจาห
ญงน
ทรา
คอยง
มชว
ตอย
แตไม
สามา
รถรบ
รอะไ
รได
สำหร
บหลก
เกณฑใน
การว
นจฉย
สภาพ
ผกถาว
รกเป
นไป
ตาม
มาต
รฐาน
ทาง
การ
แพทย
องคกร
“สภา
พผก
ถาวร
”หม
ายคว
ามวา
ภาว
ะของ
ผปวย
ทไดร
บการ
วนจฉ
ยตาม
มาตร
ฐานท
าง
วชาก
ารแพ
ทยวา
มกา
รสญเส
ยหนา
ทอยา
ง
ถาวร
ของเ
ปลอ
กสมอง
ใหญท
ทำใ
หขา
ด
3 มา
จาก
persista
ntv
egetat
ive
stateซ
งสช
.ไดหา
รอกบ
ทางร
าชบณ
ฑยส
ถานเ
รยบร
อยแล
วรา
ชบณฑยส
ถานเ
หนคว
รใหใ
ชคำน
ขอ/เร
อง
เน
อควา
ม คำ
อธบ
าย
วชาช
พสา
ธารณ
สขทเก
ยวขอ
งสาม
ารถจ
ะออก
ระเบ
ยบแน
ว
ปฏบตขอ
งบคคลา
กรท
างการ
แพทยข
องตน
เพอทำใ
ห
บคคล
ากรท
างกา
รแพทยข
องตนมแน
วทาง
ในกา
รปฏบต
ท
เปนม
าตรฐ
านเด
ยวกน
โดย
เฉพาะ
แพทย
สภาค
วรตอ
งพฒนา
หลก
เกณฑใน
การว
นจฉย
ในเรองน
เชน
เดยวก
บใน
บาง
ประเทศ
4
คำวา
“กา
รทรม
านจา
กการ
เจบป
วย”
ตามร
างกฎ
กระท
รวง
หมาย
ถงกา
รทรม
านทา
งกาย
หรอท
างจต
ใจขอ
งผทำห
นงสอ
แสดง
เจตน
าทไ
ดรบบ
าดเจบห
รอปว
ยเปน
โรคท
ไมอา
จรกษ
า
ใหหาย
ขาดได
ในระ
ยะตนจะ
ยงอา
จมสตสม
ปชญ
ญะด
สอสา
รกบผอ
นได
ตอม
าอาก
ารขอ
งผปวย
จะทรด
ลงตาม
ลำดบ
จนเส
ยชวต
ในทส
ดกา
รพจา
รณาว
าเมอ
ใดทผ
ปวย
ได
ความ
สามา
รถใน
การร
บรแ
ละตด
ตอสอ
สาร
อยาง
ยาวน
านแล
ะถาว
รโด
ยปรา
ศจา
ก
พฤต
กรร
มกา
รตอบ
สนอง
ใดๆท
แสดงถ
ง
การร
บรไ
ดจะ
มกเพ
ยงปฏกร
ยาสน
องตอ
บ
อตโน
มตเท
านน
“การ
ทรมา
นจาก
การเจบ
ปวย”
หมา
ยควา
ม
วาค
วามทกข
ทรม
านทาง
กาย
ทาง
จตใจ
ของผ
ทำห
นงส
อแสด
งเจต
นา
อนเก
ดจา
ก
การ
บาด
เจบหรอ
โรคทไม
อาจ
รกษาใ
ห
บรรเทาอ
าการ
ตางๆ
ทจะ
ทำใ
หคว
ามทกข
ทรม
านดงก
ลาวล
ดนอย
ลงพอท
จะท
ำให
4 เชน
ราชว
ทยาล
ยแพทย
แหงก
รงลอ
นดอน
(Ro
yalCollege
ofPh
ysicianso
fLo
ndon
)ทไ
ดจดท
ำราย
งานห
ลกเก
ณฑกา
รพจา
รณาผ
ปวยท
มสภา
พเป
น
ผกชอ
The
Veg
etat
ive
Stat
e:G
uida
nce
ond
iagn
osis
and
man
agem
ent(200
3)
01.indd 46-47 11/7/09 11:02:30 AM
�8 ��
ขอ/เร
อง
เน
อควา
ม คำ
อธบ
าย
รบคว
ามทกข
ทรม
านแ
ละตอ
งการ
ใชสท
ธปฏเส
ธการ
รกษา
นนแ
พทยไ
มสาม
ารถใ
ชวธก
ารใด
เปนเก
ณฑวด
ไดจ
ะตอง
พจาร
ณาท
งมตทาง
กาย
และจ
ตใจ
จง
ขนอย
กบควา
ม
ปราร
ถนาข
องผป
วยเอง
รวมท
งสภา
พรา
งกาย
ผปวย
ในขณ
ะ
นนเ
ชนผ
ปวยท
ประส
บอบต
รายแ
รงเป
นผสง
อายก
อาจจ
ะม
ความ
ประ
สงคท
จะขอ
ยตกา
รรกษ
าเพ
ราะส
ภาพ
รางก
ายท
ฟนต
วยาก
หรอไ
มอยา
กเปน
ภาระ
แกคน
ในคร
องคร
วแต
หาก
ผปวย
เปนค
นวยท
ำงาน
กอาจ
จะปร
ะสงค
ทจะใ
หทำก
ารรก
ษา
ตอไป
แมวา
จะตอ
งพกา
รกตาม
ถงแ
มวาจ
ะไมม
นยา
มตาม
กฎหม
ายค
นทกค
นสาม
ารถเ
ขาใจ
ความ
รสกข
องกา
รทรม
าน
จากก
ารเจ
บปวย
ไดโด
ยสาม
ญสำ
นก
โดยเ
ฉพาะ
ญาต
ของ
ผปวย
แพทยเ
จาขอ
งไข
ตลอด
จนบค
ลากร
ทาง
การแ
พทย
อนๆท
เกยว
ของก
บกา
รรกษ
าโรค
เพรา
ะบคคล
เหลา
นอย
ใกลช
ดกบผ
ปวยเหน
ความ
เปลย
นแปล
งตาง
ๆต
ลอดเ
วลาอ
ย
แลว
คณภา
พชว
ตดขน
หรอ
หายจ
ากกา
รบาด
เจบ
หรอโ
รคนน
ไดเ
ชนก
ารเป
นอม
พาต
สนเช
ง
ตงแ
ตคอล
งไป
โรคสมอง
เสอม
โรคทม
ความ
ผดปก
ตของ
ระบบ
กลาม
เนอแ
ละขอ
ทม
สาเ
หตจา
กควา
มผดปกตทาง
พนธก
รรม
เปนต
น
ขอ/เร
อง
เน
อควา
ม คำ
อธบ
าย
ผประ
กอบ
วชาช
พดาน
สาธา
รณสข
หมาย
ถงผ
ประ
กอบ
วชาช
พดาน
สาธ
ารณ
สขตาม
พ.ร
.บ.ส
ถาน
พยา
บาล
พ.ศ
.254
1 เช
นแพ
ทย
พยา
บาล
นกกาย
ภาพ
บำบ
ด
นกเท
คนคก
ารแพ
ทยเภส
ชกร
เปนต
น
ผประ
กอบว
ชาชพ
เวชก
รรม
หมาย
ถงแ
พทยต
ามพ
.ร.บ
.
วาดว
ยวชา
ชพเวชก
รรม
พ.ศ.252
5
กฎกร
ะทรว
งขอ
2ระ
บราย
ละเอยด
ของห
นงสอ
แสดง
เจตน
า
ไวเ
พออำ
นวย
ควา
มสะ
ดวก
แกผทำห
นงส
อแส
ดงเจต
นา
และเ
พอให
การ
ดำเ
นนการ
ตาม
ควา
มประ
สงค
ของ
ผทำ
หนงส
อฯเ
ปนไป
ดวยค
วามเ
รยบร
อยร
ายละ
เอยด
ตางๆ
น
มไดบ
งคบใ
หตอง
มครบ
ถวนท
กขอ
เนอง
จากม
าตรา
12
ของ
พ.ร.บ
.สขภาพ
แหงช
าตม
ไดบงค
บเรองแ
บบฟอร
มหรอ
เนอห
าของ
หนงส
อแสด
งเจต
นา
“ผป
ระกอบวช
าชพ
ดาน
สาธ
ารณ
สข”
หมาย
ควา
มวา
ผประ
กอบ
วชาช
พตาม
กฎหม
ายวา
ดวยส
ถานพ
ยาบา
ล
“ผประ
กอบว
ชาชพ
เวชก
รรม”
หมา
ยควา
ม
วาผ
ประก
อบวช
าชพเวชก
รรมต
ามกฎ
หมาย
วาดว
ยวชา
ชพเวชก
รรม
เพอใ
หหนง
สอแส
ดงเจตน
ามค
วามช
ดเจน
ท
จะดำเ
นนกา
รตาม
ควา
มประ
สงคขอ
งผทำ
หนงส
อดงก
ลาว
หนงส
อแสด
งเจต
นาคว
รม
ขอมล
ใหสา
มารถ
สอคว
ามหม
ายได
ดงน
ขอ2
เนอห
าของ
หนงส
อแสด
ง
เจตน
า
01.indd 48-49 11/7/09 11:02:31 AM
50 51
ขอ/เร
อง
เน
อควา
ม คำ
อธบ
าย
รายล
ะเอย
ดใน
สวนทเป
นสา
ระสำ
คญขอ
งหนงส
อแส
ดง
เจตน
ามด
งน
ขอ
มลรา
ยละเอย
ดเกย
วกบผแ
สดงเจต
นาไ
มรบบร
การ
สาธา
รณสข
ไดแ
กขอ
มลสว
นบคค
ลของ
ผทำห
นงสอ
แสดง
เจตนา
ชอ
นาม
สกล
อาย
หมาย
เลขบตรป
ระจำ
ตว
ประช
าชน
ทอย
เบอร
โทรศ
พทท
ตดตอ
สะดว
กทสด
วน
เดอน
ปทแส
ดงเจต
นาท
ำหนงส
อนนจะ
ทำใ
หทรา
บชว
ง
เวลา
ททำห
นงสอ
ดงกล
าวใ
นกรณ
ทมกา
รแกไ
ขเปล
ยนแป
ลง
ยกเล
กหร
อมหน
งสอแ
สดงเจต
นาหล
ายฉบ
บจะ
ทำให
ทราบ
ถงคว
ามมผ
ลของ
หนงส
อแสด
งเจต
นานน
ๆ
แมวา
มาตร
า12
มได
บงคบ
ใหตอ
งมพยา
นแต
การม
พยา
น
บคคลจ
ะชวย
ยนยน
สตสมปชญ
ญะข
องผท
ำหนงส
อแสด
ง
เจตน
าใน
กรณทม
ขอสง
สยเรอง
ความ
ถกตอ
งของ
หนงส
อดง
กลาว
และ
หากผ
ทำห
นงสอ
แสดง
เจตน
าเปน
ผปวย
มอาก
าร
หลงล
มหร
อเปน
โรคค
วามจ
ำเสอ
มในร
ะยะเรม
แรก
กควร
ม
(1
)รา
ยละเ
อยดของ
หนงส
อแส
ดง
เจตน
าควร
ประก
อบดว
ย
(ก
)รา
ยการ
ทแส
ดงข
อมลข
องผทำ
หนงส
อแสด
งเจต
นา
เชนช
อสก
ลอา
ย
หมาย
เลขบ
ตรป
ระจำ
ตวป
ระชา
ชนท
อย
หมาย
เลขโ
ทรศพ
ททตด
ตอได
(ข)
วนเ
ดอน
ปททำห
นงส
อแส
ดง
เจตน
า
(ค
)ชอ
พยา
นและ
สถาน
ภาพขอ
งพยา
น
ทรบ
รองส
ตสมปชญ
ญะข
องผทำห
นงส
อ
แสดง
เจตน
าทง
นถา
มใบร
บรอง
แพทย
กให
แนบไ
วกบห
นงสอ
แสดง
เจตน
าดวย
ขอ/เร
อง
เน
อควา
ม คำ
อธบ
าย
ใบรบ
รองแ
พทย
เพอย
นยน
สตสม
ปชญญะใ
นขณะท
ำหนง
สอ
แสดง
เจตน
าพยา
นอาจ
ม1
-2
คนจ
ะเปน
บคคล
ใดกไ
ดท
ผทำห
นงสอ
แสดง
เจตน
าไวว
างใจ
กา
รระบ
บรกา
รสาธ
ารณสข
ทไมป
ระสง
คจะร
บบรก
ารไว
ตาม
ขอ1
นน
ผทำห
นงสอ
แสดง
เจตน
าควร
ขอคำ
ปรกษ
าแพทย
เจาข
องไข
หรอ
แพทย
ทเข
าใจภ
าวะค
วามเ
จบปว
ยของ
ตนเอ
ง
ทงน
ผทำห
นงส
อแส
ดงเจต
นาห
รอผปวย
ควร
ไดรบ
ทรา
บ
ขอมล
ภาวะ
และค
วามเ
ปนไป
ของโรค
ของผ
ปวย
ทางเลอ
กใน
การร
กษา
ความ
เสยง
ผลก
ารรก
ษาค
าใชจ
ายโด
ยประ
มาณ
และข
อมลอ
นๆท
จำเป
นกอน
การต
ดสนใ
จในข
อน
ผทำห
นงส
อแสด
งเจต
นาส
ามาร
ถแสด
งควา
มประ
สงคด
วย
วาจา
ไดเ
พรา
ะอาจ
มภาว
ะควา
มเจบ
ปวยท
ทำให
ไมสา
มารถ
เขยน
หนงส
อดวย
ตนเองได
หรอเปน
คนพกา
รหร
อคนท
ไมร
หนงส
อจง
ควรใ
หผอน
ชวยจ
ดขอค
วามแ
ทนโ
ดยให
ระบช
อ
ผเขย
นหรอ
ผพมพ
หนงส
อแสด
งเจต
นา
(ง)
ระบป
ระเภ
ทของ
บรกา
รสาธ
ารณสข
ทไมต
องกา
รจะไ
ดรบ
(จ
)กร
ณทผทำห
นงส
อแส
ดงเจต
นา
มได
เขยนหนงส
อแส
ดงเจต
นาด
วยตนเอ
ง
อาจใ
หผอน
เขยนหรอ
พมพหนงส
อแส
ดง
เจตน
าแทนได
โดย
ใหระ
บชอผ
เขยน
หรอ
ผ
พมพ
ไวดว
ย
01.indd 50-51 11/7/09 11:02:31 AM
52 53
ขอ/เร
อง
เน
อควา
ม คำ
อธบ
าย
หนงส
อแส
ดงเจต
นาส
ามาร
ถยกเ
ลกแก
ไขเป
ลยนแป
ลง
เนอห
าไดท
กเมอ
แมใ
นขณะท
ผปวย
เขาร
บการ
รกษา
หากย
ง
มสต
สมปชญ
ญะด
อย
ผทำห
นงส
อแส
ดงเจต
นาค
วรเก
บ
รกษาต
นฉบ
บไว
และ
มอบ
สำเน
าเอก
สารใ
หแพ
ทย
สถาน
พยา
บาล
บคคลใ
กลชด
คนใน
ครอ
บครว
พยา
นวธ
การ
ตรวจ
สอบห
นงส
อแสด
งเจต
นาฉ
บบลา
สดนน
ใหสง
เกตวน
เดอน
ปททำห
นงส
อลาส
ดสอ
บถาม
จากค
นใก
ลชด
ญาต
ผปวย
หรอ
พยา
นทรเหน
ตามท
ระบไ
วในห
นงสอ
กา
รดแลผ
ปวย
ระยะ
สดทาย
หรอ
ผปวย
ทได
รบควา
มทกข
ทรมา
นอยา
งมาก
นนจ
ะตอง
คำนง
ถงมต
ทางจ
ตใจ
การป
ฏบต
ตามค
วามเชอ
ทางศ
าสนา
วฒนธ
รรม
นอกเหน
อจาก
การร
กษา
ทาง
การแ
พทยใ
นปจจ
บนทเน
นมตทาง
กาย
ผปวย
จำนวน
มาก
ตอง
การก
ารเย
ยวยา
ทาง
จตใจ
ตอง
การอ
ยใกล
ชดกบ
คนใน
ครอบ
ครว
เพรา
ะสภา
พจต
ใจขอ
งคนเ
รามส
วนสำ
คญ
ในกา
รทำใ
หผป
วยตาย
อยาง
สงบได
การ
ดแล
ผปวย
ระยะ
สดทา
ยในป
จจบน
ผปร
ะกอบ
วชาช
พแล
ะสถา
นพยา
บาลบ
าง
(3)
ผทำห
นงส
อแส
ดงเจต
นาอ
าจเป
ลยน
แปลง
หนงส
อแสด
งเจต
นาได
ตลอด
เวลา
ใน
กรณมห
นงสอ
แสดง
เจตน
าหลา
ยฉบบ
ใหถ
อ
ฉบบท
ทำคร
งสดท
ายเป
นฉบบ
ทมผล
บงคบ
(4)
หนงส
อแส
ดงเ
จตนาอ
าจระ
บรา
ยละ
เอยด
อนๆเ
ชนค
วามประ
สงคใ
นกา
รเสย
ชวตท
บาน
ความ
ปราร
ถนาข
องผท
ำหนง
สอ
แสดง
เจตน
าทจะ
ไดรบ
การเยย
วยาท
างจต
ใจ
ซงหมาย
รวมถง
การส
วดมนต
การป
ฏบต
ตาม
ควา
มเช
อทาง
ศาส
นา
วฒนธร
รมขอ
ง
ผทำห
นงส
อแส
ดงเ
จตนา
ทงน
สถาน
พยา
บาลค
วรให
ความ
รวมม
อตาม
สมคว
ร
ขอ/เร
อง
เน
อควา
ม คำ
อธบ
าย
ควรม
การล
งลาย
มอชอ
หรอใ
ชลาย
พมพ
นวมอ
ของผ
เกยว
ของ
เพอเ
ปนหล
กฐาน
ยนยน
การใ
หควา
มเหน
ชอบ
และใ
ชพสจ
น
ความ
ถกตอ
งของ
เอกส
ารนน
ๆใ
นกรณ
ทมปญ
หาแ
ละคว
รม
พยา
นยนย
นการ
ทำหน
งสอด
วย
การร
ะบบคคลใ
กลชดทผท
ำหนงส
อแสด
งเจต
นาไ
ววาง
ใจ
เพอท
ำหนา
ทตดส
นใจ
ตามค
วามป
ระสง
คผทำห
นงสอ
แสดง
เจตนา
รางก
ฎกร
ะทรว
งจงก
ำหนดให
เปนสท
ธของ
ผทำ
หนงส
อแสด
งเจต
นาท
จะแต
งตงบ
คคล
ดงกล
าวหรอ
ไมกไ
ด
บคคล
ใกลช
ดตาม
รางก
ฎกร
ะทรว
งอาจ
เปนคน
ในคร
อบคร
ว
เชน
บดา
มารด
าสา
มภร
ยาบ
ตรพ
นอง
หรอ
เปนผ
ทม
ความ
ใกลช
ดเช
นเ
พอน
ผทเค
ารพนบถ
อหรอ
ผทอย
กน
ฉนทส
ามภร
ยาเ
ปนตน
ในต
างปร
ะเทศ
เรยก
บคคล
ดงกล
าว
วา“
heat
hca
rep
roxy
/age
nt”
หาก
มไดก
ำหนดไ
วจะ
ทำให
เกดข
อยงย
ากใน
การห
ารอร
ะหวา
งแพทย
กบญาต
ผปวย
ทมคว
ามเห
นตาง
กนจ
นไมส
ามาร
ถหาข
อยตไ
ด
(ฉ
)ลา
ยมอช
อหรอ
ลายพ
มพนว
มอขอ
ง
ผทำห
นงส
อแส
ดงเจต
นา
ลายม
อชอ
ของ
พยา
นแล
ะผเขยน
หรอผ
พมพ
(2)
หนงส
อแสด
งเจต
นาอ
าจระ
บชอบ
คคล
ใกลช
ดทผ
ทำห
นงสอ
แสดง
เจตน
าใหค
วาม
ไววาง
ใจซงต
องเ
ปนผมควา
มสาม
ารถ
สมบรณ
ตาม
กฎหมาย
ไวดวย
กได
เพอทำ
หนาท
อธบ
ายตาม
ควา
มประ
สงคทแท
จรง
ของผ
ทำห
นงส
อแส
ดงเ
จตนาท
ระบไว
ไม
ชดเจ
นบคคลผถกระ
บชอ
ดงก
ลาว
ตอง
แสดง
การย
อมรบ
โดย
ตอง
ลงลา
ยมอช
อไว
ในหน
งสอแ
สดงเจต
นาไว
ดวย
01.indd 52-53 11/7/09 11:02:32 AM
5� 55
ขอ/เร
อง
เน
อควา
ม คำ
อธบ
าย
แหง
สามา
รถอำ
นวยค
วามส
ะดวก
ในเรอง
การเยย
วทาง
จตใจ
ใหผป
วยแล
ะญาต
ผปวย
ไปพรอ
มๆก
นเชน
โรงพ
ยาบา
ลใน
4จง
หวด
ชายแ
ดนภาค
ใตแพ
ทย
พยา
บาล
จะอน
ญาต
ให
ญาต
เขาไ
ปปฏบ
ตศาส
นกจต
ามคว
ามเช
อของ
ศาสน
าอสล
าม
ไดซ
งการ
กระท
ำเชน
นจะเปน
การท
ำใหผ
ปวย
รสกส
บายใ
จ
ญาต
ของผ
ปวยส
บายใ
จซง
เปนก
ารเส
รมสร
างคว
ามสม
พนธ
ทดระ
หวา
งผปวย
ญาต
ผปวย
และผ
ประ
กอบ
วชาช
พ
สาธา
รณสข
ตามม
า ใน
ระยะ
แรกท
กฎกร
ะทรว
งมผล
ใชบงค
บแพ
ทย
พยา
บาล
หรอเ
จาหน
าททเก
ยวขอ
งของ
สถาน
บรกา
รสาธ
ารณสข
ควร
ทำห
นาท
ใหควา
มรเบ
องตน
ในเรอง
นแก
ผปวย
สวน
การท
ำ
หนงส
อแสด
งเจต
นาค
วรปรก
ษาห
ารอก
บแพ
ทยเ
จาขอ
งไข
หรอ
แพทยท
รสภาพ
อาการ
ของผ
ปวย
แล
ะมเจ
าหนาท
อำนว
ยควา
มสะด
วกตา
มควา
มเหม
าะสม
บคคล
สามา
รถทำ
หนงส
อแสด
งเจต
นาณ
ท
ใดกไ
ดแต
ในกร
ณมควา
มประ
สงคจะ
ทำ
หนงส
อแสด
งเจต
นาทส
ถานบ
รการ
สาธา
รณสข
เมอผ
นนแ
สดงค
วามจ
ำนงต
อเจา
หนา
ทขอ
ง
สถาน
บรกา
รดงก
ลาว
ใหผป
ระกอ
บวชา
ชพ
ดานส
าธาร
ณสข
และเจา
หนาท
ทเกย
วของ
ให
อำนว
ยควา
มสะด
วกตา
มสมค
วร
ขอ3
การอ
ำนวย
ความ
สะดว
กของ
สถาน
บรกา
ร
ขอ/เร
อง
เน
อควา
ม คำ
อธบ
าย
ผทมหนงส
อแส
ดงเจต
นาห
รอขอ
มลห
ลกฐา
นทเก
ยวข
อง
มหนาท
นำห
นงส
อหรอ
ขอมลด
งกลา
วไปแส
ดงต
อแพ
ทย
พยา
บาล
หรอ
เจาห
นาท
ของ
สถาน
พยา
บาล
โดยไ
มชก
ชา
ผประ
กอบ
วชาช
พดาน
สาธ
ารณ
สขทเก
ยวข
องม
หนาท
รายง
านให
เจาห
นาท
ทเก
ยวขอ
งทรา
บหาก
ไมสา
มาร
ถนำ
หนงส
อแสด
งเจต
นามา
แสดง
ในทน
ททนำผ
ปวย
เขาม
ารกษ
า
กสาม
ารถใ
ชสำเ
นาห
นงส
อแสด
งเจต
นา
และใ
หเจ
าหนาท
ของ
สถาน
พยา
บาล
ตรว
จสอบ
กบพยา
นหรอ
ผทมชอใ
น
หนงส
อเพ
อใชย
นยนค
วามถ
กตอง
อกทา
งหนง
หลก
เกณฑว
ธการ
ดำเน
นกา
รตาม
หนงส
อ
แสดง
เจตน
ามด
งตอไ
ปน
(1)
ผเกบ
รกษา
หนงส
อแสด
งเจต
นาขอ
งผใด
ไวเ
มอผท
ำหนงส
อแสด
งเจต
นาเขา
รบกา
ร
รกษาต
วในสถ
านบร
การส
าธาร
ณสข
ใดใ
ห
แสดงห
นงส
อแส
ดงเจต
นาข
องผนน
หรอ
ขอมลห
ลกฐา
นทเก
ยวขอ
งตอเ
จาหนาท
ซง
เปนผป
ระกอ
บวชา
ชพดา
นสา
ธารณ
สขขอ
ง
สถาน
บรก
ารสา
ธารณ
สขนนโด
ยไมชก
ชา
และใ
หผปร
ะกอบ
วชาช
พดา
นสาธ
ารณสข
นำ
หนงส
อแสด
งเจต
นาข
องผท
ำหนงส
อแสด
ง
เจตนาห
รอสำเ
นาห
นงส
อแส
ดงเ
จตนาท
รบรอ
งควา
มถกต
องแล
วเก
บรกษ
าไวเพอใ
ช
ประก
อบกา
รดำเนน
การท
เกยว
ของ
ขอ4
หลกเ
กณฑ
วธกา
รดำเนน
การ
ตามห
นงสอ
แสดง
เจตน
า
01.indd 54-55 11/7/09 11:02:34 AM
56 57
ขอ/เร
อง
เน
อควา
ม คำ
อธบ
าย
การส
อสาร
พดค
ยระห
วางผ
ทำห
นงสอ
(ผป
วย)
กบแพ
ทย
ผรบผด
ชอบก
ารรก
ษาเปนเรอง
ทมค
วามส
ำคญมา
กแพ
ทย
มหนา
ทอธบ
ายภา
วะแล
ะควา
มเปน
ไปขอ
งโรค
ใหผป
วยทย
งม
สตดอย
หรอ
ญาต
คนใก
ลชดทรา
บโด
ยพจา
รณาจ
งหวะ
ท
เหมา
ะสม
แลวจ
งขอค
ำยนยน
การป
ฏบต
ตาม
หนง
สอแส
ดง
เจตน
า
(2)
เมอผ
ทำห
นงสอ
แสดง
เจตน
าเขา
รบกา
ร
รกษาใ
นสถา
นบร
การส
าธาร
ณสข
ใด
และ
แสดง
หนงส
อแสด
งเจต
นาต
อเจา
หนาท
ของ
สถาน
บรก
ารสา
ธารณ
สขนน
กรณทผทำ
หนงส
อแส
ดงเจต
นาย
งมสตสม
ปชญ
ญะด
พอท
จะส
อสา
รกบผอน
ไดตาม
ปกต
ใหผ
ประ
กอบวช
าชพเวชก
รรมผร
บผด
ชอบกา
ร
รกษาผ
ทำห
นงสอ
แสดง
เจตน
าอธ
บายใ
หผ
ปวยท
ราบโ
ดยอธ
บายภ
าวะแ
ละคว
ามเป
นไป
ของโรค
ของผ
ทำหน
งสอแ
สดงเจต
นาใน
ขณะ
นนพ
รอมท
งขอค
ำยนย
นการ
ปฏเส
ธการ
รบ
บรกา
รสาธ
ารณสข
ตามห
นงสอ
แสดง
เจตน
า
ดงก
ลาว
รวมทงอ
ธบาย
ถงวธ
ปฏบตตาม
หนงส
อแสด
งเจต
นานน
ใหผท
ำหนง
สอแส
ดง
เจตน
ารบท
ราบก
อนดำ
เนนกา
รตาม
หนงส
อ
แสดง
เจตน
า
ขอ/เร
อง
เน
อควา
ม คำ
อธบ
าย
เมอผทำห
นงส
อแส
ดงเ
จตนาเ
ปนผปวย
ทไม
รสกตว
ไม
สามา
รถสอ
สารก
บผอน
ไดแ
พทย
เจาข
องไข
ควรแ
จงให
ญาต
หรอบ
คคลใ
กลชด
ของผ
ปวยท
ราบข
อมลต
ามทร
ะบไว
ขางต
น
เมอม
การเขย
นหนง
สอแส
ดงเจตน
าแลว
เนอ
ความ
ทกำห
นด
ไวอา
จมเน
อหาไ
มชดเจ
นหรอ
มไดร
ะบไว
ในขณ
ะทำห
นงส
อ
หรอ
ไมสาม
ารถปฏบตตาม
หนงส
อดงก
ลาวไ
ดเพ
ราะไ
ม
เหมา
ะกบส
ภาพผป
วยจ
งตอง
กำหน
ดแนว
ทางก
ารตค
วามไ
ว
ในขอ
นโด
ยถอตาม
ควา
มประ
สงคขอ
งผทำห
นงส
อแล
ะ
ประโยช
นสงส
ดของ
ผทำห
นงสอ
แสดง
เจตน
า
ในกรณ
ทผทำห
นงส
อแส
ดงเ
จตนาอ
ยใน
ภาวะ
ทไมส
ามาร
ถจะร
บรหร
อสอส
ารกบ
ผอน
ไดตาม
ปกต
ใหผป
ระกอ
บวชา
ชพเวชก
รรม
ผรบ
ผดชอ
บการ
รกษาผ
ทำห
นงส
อแส
ดง
เจตนาแ
จงญ
าตหรอ
บคคลใก
ลชดเช
น
เดยว
กนกบ
ในวร
รคแร
ก
(3)
กรณ
ทมปญ
หาก
ารดำเ
นนการ
ตาม
หนงส
อแสด
งเจต
นาห
รอกา
รตคว
ามหน
งสอ
แสดงเจต
นา
ผประ
กอบวช
าชพเว
ชกรร
ม
ผรบผ
ดชอบ
การร
กษาผ
ทำหน
งสอแ
สดงเจต
นา
ควรป
รกษา
หารอ
กบบค
คลใก
ลชดต
ามขอ
2
วรรค
2ห
รอญาต
ผทำห
นงสอ
แสดง
เจตน
า
เพอก
ำหนด
แนวท
างกา
รดแล
รกษา
ตอไป
โดย
ทำก
ารรก
ษาเพอประ
โยชน
สงส
ดขอ
งผทำ
หนงส
อแสด
งเจต
นาแล
ะตรง
กบคว
ามปร
ะสงค
ของผ
ทำหน
งสอแ
สดงเจต
นามา
กทสด
01.indd 56-57 11/7/09 11:02:34 AM
58 5�
ขอ/เร
อง
เน
อควา
ม คำ
อธบ
าย
เมอแ
พทย
ตรวจ
พบห
รอทร
าบวา
ผทำห
นงสอ
แสดง
เจตน
าอย
ระหวา
งการ
ตงค
รรภ
กใหยต
การป
ฏบต
ตาม
หนงส
อแสด
ง
เจตน
าในร
างกฎ
กระท
รวงน
ชวคร
าวจ
นกวา
ผปวย
จะพนจ
าก
สภาพ
การต
งครร
ภเช
นหญงท
มคร
รภสา
มารถ
คลอด
บตร
อยาง
ปลอด
ภยห
รอผป
วยแท
งลก
เหตผ
ลคอเ
พอร
กษาช
วต
ในคร
รภให
คงอย
ตอไป
ซงส
อดคล
องกบ
เวชป
ฏบตแ
ละหล
ก
จรยธ
รรมข
องแพ
ทยใ
นทาง
ปฏบต
บางป
ระเท
ศกจะ
มหลก
การ
ในเรอง
น
เพออำน
วยควา
มสะด
วกให
แกผประ
กอบวช
าชพดาน
สาธา
รณสข
และเ
จาหนาท
ของ
สถาน
บรก
ารสา
ธารณ
สข
สามา
รถปฏ
บตงา
นใหเ
ปนไป
ตามก
ฎกระ
ทรวง
นสำ
นกงา
น
คณะก
รรมก
ารสข
ภาพแห
งชาต
(สช
.)จง
จะออ
กประ
กาศว
า
ดวยแ
นวท
างกา
รปฏบต
ตาม
หนงส
อแสด
งเจต
นา
เพอเ
ปน
แนวท
างให
สถาน
พยา
บาลด
ำเนนกา
รออก
ระเบ
ยบหรอ
แนว
ปฏบตขอ
งตนเอ
งไดอย
างถก
ตอง
สอ
ดคลอ
งกบรา
งกฎ
(4)
ในกร
ณทผทำห
นงส
อแส
ดงเจต
นาอ
ย
ระหวา
งการ
ตงค
รรภ
ใหหนงส
อแส
ดง
เจตน
ามผล
กตอเ
มอผน
นพนจา
กสภาพ
การ
ตงคร
รภ
ใหสำ
นกงา
นคณะก
รรมก
ารสข
ภาพแห
งชาต
ดำเน
นการ
ออกป
ระกา
ศวาด
วยแน
วทาง
การ
ปฏบต
ตามห
นงสอ
แสดง
เจตน
าสำห
รบสถ
าน
บรกา
รสาธ
ารณสข
เพอใ
หผปร
ะกอบ
วชาช
พ
ดาน
สาธา
รณสข
และเ
จาหนาท
ของ
สถาน
บรการ
สาธา
รณสข
สาม
ารถป
ฏบต
งานให
เปนไ
ปตาม
กฎกร
ะทรว
งน
ขอ5
สช.ออก
แนวท
าง
ปฏบต
ของ
สถาน
บรกา
ร
ขอ/เร
อง
เน
อควา
ม คำ
อธบ
าย
กระท
รวง
และไ
มเปนภาร
ะแกส
ถานพยา
บาลใ
นกา
รจดทำ
แนวป
ฏบตเ
องอ
กทงย
งปอง
กนปญ
หาทแ
นวปฏ
บตมเ
นอหา
ขดหร
อแยง
กบกฎ
กระท
รวง
กฎกร
ะทรว
งฉบบ
นให
ใชบงค
บตงแ
ตวน
ถด
จากท
ประ
กาศใ
นราช
กจจา
นเบก
ษาเปนต
น
ไป
หมาย
เหต
:-เห
ตผลใ
นกา
รประ
กาศกฎ
กระท
รวงฉ
บบน
เพอใ
หหนง
สอแส
ดงเจตน
า
แสดงเ
จตนาไ
มประ
สงค
จะร
บบรก
าร
สาธา
รณสข
ทเปน
ไปเพ
ยงเพ
อยดก
ารตา
ยใน
วาระ
สดทา
ยของ
ชวตห
รอเพ
อยตก
ารทร
มาน
จากก
ารเจ
บปวย
ตาม
มาต
รา1
2แห
งพระ
ราชบ
ญญตส
ขภาพ
แหงช
าตพ
.ศ.25
50ม
ผลใน
ทาง
ปฏบต
ไดจ
งจำเ
ปนตอง
ออกก
ฎ
กระท
รวงน
ขอ6
วนทม
ผลบง
คบ
ใช
เหตผ
ลในก
าร
ประก
าศใช
01.indd 58-59 11/7/09 11:02:35 AM
60 61
เขยนท……………………
วนท.............................
ขาพเจา(ชอ-นามสกล)...................................................อาย...............ป
บตรประจำตวประชาชนหมายเลข............................................................
ทอยทตดตอได..........................................................................................
....................................................................................................................
หมายเลขโทรศพท.....................................................................................
หมายเลขโทรศพทททำงาน.......................................................................
อเมล(ถาม)................................................................................................
1. ขณะทำหนงสอฉบบนขาพเจามสตสมปชญญะสมบรณและม
ความประสงคทใชสทธตามมาตรา 12 แหงพระราชบญญต
สขภาพแหงชาตพ.ศ.2550
2. เมอขาพเจาอยในวาระสดทายของชวต หรอเมอขาพเจาไดรบ
ทกขทรมานจากการเจบปวยจากโรคทไมอาจรกษาได ขาพเจา
ขอปฏเสธการรบบรการสาธารณสขทเปนไปเพยงเพอยดการ
ภาคผนวก 3
ตวอยางแบบฟอรม หนงสอแสดงเจตนาไมประสงคจะรบบรการสาธารณสขฯ
ตามมาตรา 12 แหงพระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ.2550
ตายในวาระสดทายของชวต หรอเพอยตการทรมานจากการ
เจบปวย โดยไดลงชอกำกบบรการสาธารณสขทขาพเจาขอ
ปฏเสธไวดงตอไปน
บรการสาธารณสขทขาพเจาขอปฏเสธ ลงชอกำกบ
การฟนชพเมอหวใจหยด
การเจาะคอ
การใชเครองชวยหายใจ
การใหสารอาหารและนำทางสายยาง
อนๆระบ..............................................................
3. แมวาขาพเจาจะปฏเสธการรบบรการสาธารณสขตามขอ 2.
แตขาพเจายนดทจะไดรบการดแลรกษาแบบประคบประคอง
4. ขาพเจาขอความกรณาผประกอบวชาชพดานสาธารณสข
อำนวยความสะดวกตามความประสงคของขาพเจา ตามความ
เหมาะสมและความเปนไปไดในทางปฏบตดงตอไปน
ความประสงคทจะเสยชวตทบาน
การเยยวยาทางจตใจอนๆระบ............................................
.............................................................................................
01.indd 60-61 11/7/09 11:02:36 AM
62 63
5. หากมกรณความไมชดเจนในหนงสอแสดงเจตนาฯน เกดขน
ในชวงทขาพเจาไมมสตสมปชญญะหรอไมอาจสอสารกบผอน
ไดตามปกตขอใหบคคลใกลชดหรอญาตของขาพเจาคอ
(ชอนามสกล)....................................................เปนผทำหนาท
อธบายเจตนาของขาพเจา
ขาพเจาไดทำหนงสอแสดงเจตนาตอหนาพยานและลงนามไวทาย
หนงสอนแลว
ลงชอ................................................................................................
ชอ-สกล...........................................................................................
ผแสดงเจตนา
ลงชอ................................................................................................
ชอ-สกล...........................................................................................
บคคลใกลชดหรอญาต
ลงชอ................................................................................................
ชอ-สกล...........................................................................................
พยาน
ลงชอ................................................................................................
ชอ-สกล...........................................................................................
พยาน
บคคลใกลชดหรอญาต
ชอ-นามสกล..................................มความสมพนธเปน...............
บตรประจำตวประชาชนหมายเลข.................................................
ทอยทตดตอได...........................................................................
.........................................................................................................
หมายเลขโทรศพท..........................................................................
หมายเลขโทรศพทททำงาน............................................................
พยาน
ชอ-นามสกล..................................มความสมพนธเปน...............
บตรประจำตวประชาชนหมายเลข.................................................
ทอยทตดตอได...........................................................................
.........................................................................................................
หมายเลขโทรศพท..........................................................................
หมายเลขโทรศพทททำงาน............................................................
01.indd 62-63 11/7/09 11:02:37 AM
6� 65
พยาน
ชอ-นามสกล..................................มความสมพนธเปน...............
บตรประจำตวประชาชนหมายเลข.................................................
ทอยทตดตอได...........................................................................
.........................................................................................................
หมายเลขโทรศพท..........................................................................
หมายเลขโทรศพทททำงาน............................................................
หนงสอแสดงเจตนาตามมาตรา 12 พ.ร.บ.สขภาพแหงชาตคออะไร
คอหนงสอทเขยนขนเพอบอกเจตนาของตนใหคนอนทราบวาตน
ตองการตายอยางสงบ โดยขอปฏเสธบรการสาธารณสขทไมมประโยชน
เพอยดการตายออกไปหรอขดขวางการตายอยางสงบตามธรรมชาต
ในสมยกอนมคำวา “สงเสย” คอ คนใกลตายไดบอกลา ปลด
เปลองสงคางคาใจ บอกความหวงใย ขณะทลกหลานกแสดงความรก
เคารพและบอกลาในชวงนาทสดทายเปรยบดงใบไมทเปลยนสเปนเหลอง
แลวรวงหลนจากตน ผปวยกไดเตรยมตวเตรยมใจ ลกหลานคนใกลชด
กไดเตรยมใจสงคมกรบรมาเยยมมาถามมาปลอบจนความตายนนมาถง
แลวจากไปอยางสงบ
ในปจจบนการตายของคนๆหนงผปวยอาจไมมโอกาสสงเสยและ
ยงมผทเขามาเกยวของ
มากมายทงแพทย พยาบาลซงมจรรยาบรรณ มหนาท มความ
รบผดชอบทตองชวยสดความสามารถ ดวยเครองมอ ดวยยาสารพด
ลกหลานกไมไดอยรวมกบผปวยอยางใกลชดเชนในอดต ความคดกตาง
ภาคผนวก 4
ไขขอของใจ เรอง “การตายด” ตามมาตรา 12
หมายเหตหนงสอแสดงเจตนาฯนเปนเพยงตวอยางเพออำนวย
ความสะดวกแกผประสงคจะทำหนงสอแสดงเจตนาไมประสงคจะ
รบบรการสาธารณสขฯ ตามมาตรา 12 แหงพระราชบญญต
สขภาพแหงชาต พ.ศ.2550 ทงนผแสดงเจตนาฯ สามารถนำไป
ปรบปรงใหตรงกบเจตนาของตนได
01.indd 64-65 11/7/09 11:02:38 AM
66 67
กนไปญาตบางคนตองการใหผปวยไดตายอยางสงบบางคนตองการให
ชวยผปวยเตมทคาใชจายไมอนญาตเขาใจสงนเปนการแสดงความกตญญ
ทงๆทบางครงขดตอความประสงคของผปวย หรอทำใหเกดความทกข
ทรมานทางกายและจตใจการตดสนใจวาจะจดการอยางไรกบนาทสดทาย
ของผปวยจงเปนเรองทตองทำความเขาใจเจตนาของผปวย ทำความ
เขาใจกบญาต และตองชดเจนพอทแพทย พยาบาลจะดแลใหไดตาย
อยางสงบตามเจตนา
หนงสอแสดงเจตนาไมประสงคจะรบบรการสาธารณสขทเปนไป
เพยงเพอยดการตายในวาระสดทายของชวตตามพ.ร.บ.สขภาพแหงชาต
พ.ศ.2550มาตรา 12 จงเปนการเตรยมความพรอมทจะเผชญกบความ
เจบปวยหรอความตายทจะมาถงในอนาคตโดยทำเปนหนงสอลวงหนาใน
ขณะทสตสมปชญญะด ตดสนใจไดวาตนตองการจากไปโดยไมตองปม
หวใจ ไมเจาะคอ (หรออนๆ ทรวมเรยกวาบรการสาธารณสขทเปนไป
เพยงเพอยดการตาย) เปนการเคารพสทธของผปวยในการตดสนใจเกยว
กบชวตของเขาเอง อนเปนสทธมนษยชนพนฐานทนานาอารยประเทศ
ยอมรบ
การทำหนงสอแสดงเจตนาจะเกดประโยชนใดบางแกผปวยและญาต
ประโยชนจากการทำหนงสอแสดงเจตนา คอ ดแลอยางเขาใจ
ตายอยางมเกยรตไมกอปญหาแกคนทอยขางหลง
• ผทำหนงสอไดบอกเจตนาวาในวาระสดทายของตนตองการ
ตายอยางสงบใหญาตและผเกยวของรบทราบและยงอาจลด
ความขดแยงในหมญาต
• เลยงความทรมานจากการรกษาทไมมประโยชน เพราะได
ปฏเสธบรการบางอยางทตนไมตองการ เชน การปมหวใจ
การเจาะคอ
• ผจะตายอาจไดบอกลา เพราะถาถกเจาะคอหรอใสเครองชวย
หายใจผปวยจะพดไมได
• ไมทงภาระคารกษาใหแกลกหลาน เคยมกรณคารกษา
พยาบาลเพยงเพอยดตายอาจสงหลกแสนหรอลานบาท
คำวา “พนยกรรมชวต” เหมอนการทำ “หนงสอแสดงเจตนา” หรอไม
“พนยกรรมชวต” เปนคำซงสงคมไทยรจกมากวา 30ป แปลมา
จากภาษาองกฤษคำวา “Livingwill” ซงเปนเรองเดยวกบหนงสอแสดง
เจตนาแตผคดคำๆนยงขาดความเขาใจทแทจรงของถอยคำหรออาจ
ไมมพนความรทางกฎหมาย เดมนนกฎหมายไมไดระบเรองการปฏเสธ
การรกษาในชวงทตนจะตายได แตพ.ร.บ.สขภาพแหงชาต พ.ศ.2550
มาตรา 12 ระบสทธไวชดเจนคอ ใหโอกาสผปวยไดจากไปโดยไมปม
หวใจไมเจาะคอฯลฯในชวงสดทายแหงชวตตนและการปฏเสธการปม
หวใจหรอเจาะคอจะมผลชวงจะตายแนนอนในเวลาอกไมนาน
คำวาพนยกรรมชวตจงเปนคำเรยกทไมถกตองนก อาจทำใหเกด
สบสนกบพนยกรรมโดยทวไปซงจะมผลตอนผทำตายแลว แตหนงสอ
แสดงเจตนามผลชวงจะตาย หนงสอแสดงเจตนาจงไมเกยวกบมรดก
ทรพยสนใดๆจงไมควรผกโยงเจตนาบรสทธของผปวยทจะขอตายอยาง
สงบกบทรพยสนมรดก
01.indd 66-67 11/7/09 11:02:39 AM
68 6�
ผปวยขอตายอยางสงบตางจากการฆาตวตายหรอชวยผปวยฆาตวตาย
อยางไร?
ตางกนชดเจนคอ การขอตายอยางสงบเปนเจตนาจะไมยดการ
ตายและไมเรงการตายหรอปลอยใหการตายเหมอนใบไมเหลองทคอยๆ
รวงหลน โดยแพทยและพยาบาลชวยดแลไมใหทกขทรมาน ไมตองปม
หวใจ ไมเจาะคอ หรออนๆ แตใหผปวยไดตายทามกลางญาตมตร
ลกหลานไดรำลา ภาษากฎหมายใชคำวา “ปฏเสธบรการสาธารณสขท
เปนไปเพยงเพอยดการตายในวาระสดทายของชวต”
แตการฆาตวตายหรอชวยเหลอใหผอนฆาตวตายหรอ “การณย
ฆาต” นนเรงการตายโดยกระทำหรองดเวนกระทำอนมเจตนาใหผปวย
ถงแกความตายกอนจะถงวาระสดทายตามธรรมชาต เปนเรองทขดตอศล
ธรรมและจรยธรรมของแพทย
ผททำหนงสอแสดงเจตนาฯ จะถกทอดทง ปลอยใหตายอยางทกขทรมาน
หรอไม
โปรดสบายใจไดวาผปวยทกรายไมถกทอดทงใหทกขทรมานแนนอน
ไมวาจะทำหนงสอแสดงเจตนาหรอไมกตามผปวยทกรายยงคงไดรบการ
ดแลรกษาแบบประคบประคอง บรรเทาความทกขทรมาน รวมถงการ
เยยวยาจตใจผปวยและญาตมไดถกทอดทงจากผดแลรกษาแตอยางใด
การดแลรกษาแบบประคบประคองคออะไร
การดแลรกษาแบบประคบประคองคอการชวยใหผปวยสบายขน
ทรมานนอยลงแมโรคนนจะรกษาไมหายแตทรดลงตามลำดบซงแพทย
พยาบาลญาตมตรศาสนาวฒนธรรมสามารถชวยบรรเทาอาการปวด
ความทกขความวตกกงวลลงได
ในปจจบน แพทย พยาบาลดแลผปวยทโรคลกลามไปมากจนไม
อาจรกษาได แตดวยสมพนธภาพทดระหวางแพทย พยาบาลกบผปวย
และญาตทำใหเขาใจ “คน” อนหมายถงเขาใจทกขและความกงวลของ
ผปวยและครอบครวแลวยงเปดโอกาสใหนำศาสนาวฒนธรรมความเชอ
มาชวยเยยวยาจตใจผปวยได
การดแลรกษาแบบประคบประคองจงอาจเรมตงแตชวงทโรคยงไม
ลกลามไปมากแลวดแลอยางตอเนองนานหลายเดอนจนวาระสดทายมา
ถงแพทยพยาบาลยงคงดแลดานอนอาทการจดการเอกสารมรณบตร
และดแลความโศกเศราของครอบครวตอไประยะหนงจนความทกข
บรรเทาลง
เราจะทำหนงสอแสดงเจตนาไดอยางไร ควรขอคำแนะนำจากใคร
ทกคนมสทธทำหนงสอกฎหมายมไดบงคบแตอยางใด
การตดสนใจความเปนความตายนนเปนเรองใหญ ผทจะทำ
หนงสอแสดงเจตนาจงควรปรกษา
แพทยผรกษาตน เพอทราบขอมลและซกถาม เชน โรคนจะหาย
หรอไม แนวทางรกษา คาใชจายทจะเกดขนถาไมหายโรคจะทำใหตน
ทกขทรมานอยางไร โอกาสทตนจะยงมชวตอยอยางมคณภาพ เทาท
แพทยไดเหนหรอจากขอมลนนนานเทาใดฯลฯจงตองใหเวลาแพทยได
อธบายและตอบขอสงสย ในการขอคำปรกษานบคคลใกลชดหรอญาต
สนททผปวยไววางใจควรรบฟงดวย
01.indd 68-69 11/7/09 11:02:39 AM
70 71
ในทางปฏบต แพทยอาจอธบายและตอบขอสงสย ใหบคคลใกล
ชดหรอญาตทราบกอนแลวจงหาจงหวะ โอกาสทเหมาะสมในการอธบาย
ผปวย แตไมควรปดบง ไมบอกความจรงแกผปวย เพราะจะทำใหผปวย
เกดความระแวง ไมไววางใจ เปนกงวล นอกจากการใหคำปรกษาแลว
แพทยพยาบาลเจาหนาทอาจแนะนำแนวทางการดแลรกษาแบบประคบ
ประคอง และแนะนำการทำหนงสอแสดงเจตนาไวใหรบทราบเพออาจ
พจารณาทำหนงสอแสดงเจตนาแตเปนขอเสนอเพอตดสนใจเทานนมใช
การบงคบ
บคคลไมวาจะยงแขงแรงหรอปวยแลวสามารถทำหนงสอแสดง
เจตนานไดดวยตนเอง ตามตวอยางทแนบมาน โดยอาจปรบปรงราย
ละเอยดใหเหมาะสมกบตนเองได ในเมอจะไปขอปรกษาแพทยพยาบาล
เจาหนาทสาธารณสขอยแลว จงอาจไปทำหนงสอทโรงพยาบาลคลนก
หรอ สถานอนามย กใหสถานบรการสาธารณสขดงกลาวอำนวยความ
สะดวกตามสมควรแตผจะทำหนงสอควรเลอกจงหวะเวลาทเหมาะสมตอ
การปรกษาหารอซงอาจตองใชเวลาพอควร
ตองมพยานรเหนดวยหรอไม
แมเจตนาจะตายอยางสงบจะเปนสทธเฉพาะตน แตไมควรเกบงำ
ไวตามลำพงเพราะลกหลานอาจไมเขาใจ และแพทย พยาบาลอาจเกด
ความลงเลสงสยหนงสอแสดงเจตนาจงควรใหมพยานรเหน เพอความ
สะดวกในการพสจนความถกตองของหนงสอดงกลาว พยานยงเปน
สวนสำคญในการยนยนวาขณะทำหนงสอแสดงเจตนา ผทำหนงสอม
ผสตสมปชญญะบรบรณ
พยานจะเปนบคคลใดกไดท เราไววางใจหรอเปนสมาชกใน
ครอบครวญาต หรออาจขอรองใหแพทย พยาบาลทใหการรกษาผปวย
กรณาเปนพยานเพอเพมความมนใจวาแพทย พยาบาลทดแลรกษาไดรบ
ทราบเจตนาของตนแลว
การทำหนงสอแสดงเจตนามกรปแบบ
ผทำหนงสอแสดงเจตนาอาจใชตวอยางแบบแสดงเจตนาทแนบมา
เพอเขยนหรอพมพเจตนาของตน หรอจะเขยนหรอพมพดวยตวเองทง
ฉบบกได ในกรณทผปวยไมสามารถเขยนหนงสอไดหรอเปนคนพการ
แลวใหผอนชวยเขยนแทนหรอพมพขอความให ทงนตองระบชอผเขยน
หรอผพมพหนงสอแสดงเจตนาหรอพยานดวย
ในกรณทผปวยไมอาจเขยนหรอพมพดวยตนเองได แตยงม
สตสมปชญญะด อาจแสดงเจตนาดวยวาจาตอแพทยพยาบาลทใหการ
รกษาญาตหรอผใกลชดแลวใหผอนชวยเขยนแทนหรอพมพขอความให
และควรมชอผเขยนหรอผพมพหนงสอแสดงเจตนาหรอพยานดวย
อายเทาใดจงทำหนงสอแสดงเจตนาได
กฎหมายไมไดกำหนดอายของผทำหนงสอไวแตเมอเทยบเคยงกบ
แนวทางปฏบตของแพทยสภาผทำหนงสอควรมอายครบ18ป
กรณผปวยเดกหรอเยาวชนอายตำกวา 18 ป ทเจบปวยดวยโรค
หรอการบาดเจบทไมสามารถรกษาใหหายขาดได จนกลายเปนผปวย
ระยะสดทายในทสด เชนผปวยเดกทเปนมะเรง โรคเรอรงอนๆหรอได
รบบาดเจบรายแรงจากอบตเหต อาจไมเหมาะสมทจะทำหนงสอแสดง
01.indd 70-71 11/7/09 11:02:40 AM
72 73
เจตนาดวยตนเอง จงควรใหพอแม ผปกครองหรอญาตทดแลปกครอง
เดกตดสนใจแทนในการดแลรกษาเหมอนกรณทวไป และถามความ
ตองการของเดกหรอเยาวชนเทาทจะทำได
ใครจะเกบรกษาหนงสอแสดงเจตนา
ผทำหนงสอแสดงเจตนาเปนผเกบรกษาหนงสอนไวเอง และควร
แจงบคคลใกลชดหรอญาตวาเกบหนงสอไวทใด เพอจะไดนำหนงสอนไป
แสดงตอเจาหนาทโรงพยาบาลเมอเจบปวย โดยเฉพาะในชวงทปวยมาก
ตองนอนโรงพยาบาลหรอแนใจวาวาระสดทายใกลจะมาถง ในกรณทผปวย
อาจไดรบอนญาตใหกลบบานกใหขอหนงสอแสดงเจตนาคนจาก
โรงพยาบาลดวย
การตรวจสอบหนงสอแสดงเจตนาควรใชวธการใด
การตรวจสอบทสะดวกและชดเจนทสดคอ การถามผปวยวายง
ยนยนเจตนาทระบไวในหนงสอหรอไม โดยขอคำยนยนจากผปวยทยงม
สตสมปชญญะสอสารกบคนอนไดอย ถาผปวยไมอาจยนยนไดดวยตนเอง
ใหตดตอบคคลใกลชดทระบไวในหนงสอดงกลาว เพอยนยนการทำหนงสอ
แสดงเจตนาของผปวย ผทำหนงสออาจยนยนตามทตนระบไวในหนงสอ
แสดงเจตนาหรออาจยกเลกหรอเปลยนแปลงเจตนากยอมกระทำได
การเปลยนแปลงหนงสอแสดงเจตนาทำไดหรอไม
ทำไดโดยผทำหนงสอแสดงเจตนาทำหนงสอขนมาอกฉบบโดยจะ
ถอเอาฉบบททำหลงสด (ตามทมวนทระบ) มผลในทางปฏบต ในกรณท
ผทำหนงสอแกไขเปลยนแปลงหรอยกเลกหนงสอแสดงเจตนาควรแจงให
บคคลใกลชดหรอญาต หรอแพทยทเคยใหการรกษาทราบโดยไมชกชา
และแจงดวยวาเคยทำหนงสอมาแลวทฉบบ หรอยกเลกหนงสอฉบบใดไป
แลวเพอปองกนความสบสน
ผทำหนงสอแสดงเจตนาไวนานหลายปแตกไมตายสกทเทคโนโลย
การรกษากพฒนาเปลยนแปลงไปจากเดมผทำหนงสออาจยกเลก (โดย
ทำลายหนงสอฉบบจรงทง) หรอแกไขหนงสอแสดงเจตนาโดยลงลายมอ
กำกบสวนทแกไขกทำไดเชนกน
กรณผปวยไดทำหนงสอแสดงเจตนาไว แตคนในครอบครวหรอญาตใกล
ชดไมเหนดวยกบการทำหนงสอดงกลาว แพทยหรอผเกยวของควร
ปฏบตเชนไร
กอนอนญาตควรปรกษาหารอกนกอนเพอใหไดรบทราบเจตนา
ทแทจรงของผปวยทงนอาจเลยบเคยงถามจากผปวยถายงมสตสมปชญญะด
และจงหวะเหมาะสม เชน สอบถามความหวงใยของผปวยมสงใดทลก
หลานจะชวยลดความหวงกงวลลงไดบางแลวอาจถามยนยนเจตนาผปวย
ขนนตกลงกนในหมญาตใหเขาใจตรงกนกอน
แพทย พยาบาลทดแลรกษาผปวย ควรเคารพสทธและความ
ประสงคของผปวยทไดทำเปนหนงสอแสดงเจตนาไวแตเพอปองกนความ
เขาใจไมตรงกนหรอความขดแยงทอาจเกดขนกควรหารอทำความเขาใจ
กบคนในครอบครวหรอญาตใกลชดของผปวย เพอใหเขาใจภาวะความ
เจบปวยของผปวยและเนอหาของหนงสอแสดงเจตนา
01.indd 72-73 11/7/09 11:02:41 AM
74 75
การปรกษาหารอระหวางแพทย พยาบาลทดแลรกษาผปวย กบ
บคคลใกลชดหรอญาตผปวย เปนโอกาสทแพทยหรอผทมหนาทดแล
รกษาผปวย จะใหขอมลภาวะความเจบปวยหรอโรค การดำเนนของโรค
แนวทางดแลรกษาหตถการหรอการดำเนนการใดๆและผลของการ
ดำเนนการนนๆ ใหเปนทรบทราบรวมถงชแจงแนวทางทจะเกดประโยชน
สงสดตอผปวยตามเกณฑมาตรฐานวชาชพ และเปนโอกาสทจะไดรบฟง
ปญหาความกงวลหรอประเดนอนอาจนำมาซงความขดแยง เพอแพทย
จะปรกษาแพทยทานอน หรอใชดลยพนจตดสนใจทำการรกษาเพอ
ประโยชนสงสดของผทำหนงสอแสดงเจตนาและตรงกบความประสงค
ของผทำหนงสอแสดงเจตนามากทสดและเพอหลกเลยงความขดแยงอน
อาจเกดขน
ลกหลานเหนวาผปวยชรามากแลว ไมกลาบอกผปวยแตตดสนใจแทนวา
ขอแพทยอยาปมหวใจผปวย จะทำไดหรอไม
หากผปวยยงมสตสมปชญญะดอยลกหลานไมสามารถตดสนใจ
แทนไดเพราะเปนสทธเฉพาะตวของผปวยแตการคอยๆใหขอมลเพอผ
ปวยจะเตรยมทำใจใหได อาจยกกรณของการตายอยางสงบขอคนอนมา
เลาเพอถามความตองการของผปวย นาจะเปนวธทไดรบทราบเจตนา
ทแทจรงเหมาะสมกวาการตดสนใจแทนผปวย
การไมบอกผปวยอาจนำมาซงสงคางคาใจ ตางจากการเตรยม
ผปวยใหพรอมสชวงสดทายแหงชวตโดยลกหลานชวยลดภาระหรอความ
กงวลใจซงอาจชวยปลดเปลองสงคางคาใจได
ในกรณทแพทย พยาบาลไดใหการรกษาไปแลว แตทราบภายหลงวาม
การทำหนงสอแสดงเจตนาไว จะทำอยางไร
แพทยพยาบาลมจรรยาบรรณและหนาทตองชวยอยางสดความ
สามารถ ตามแนวทางทจะเกดประโยชนสงสดตอผปวยตามเกณฑ
มาตรฐานวชาชพ ในกรณนแมจะมการรกษาไปกอนแลวกสามารถทำได
ตอมาทราบภายหลงวาผปวยมหนงสอแสดงเจตนาปฏเสธการรกษาบาง
อยาง แพทย พยาบาลกสามารถยกเลกการรกษาทดำเนนการไปแลวได
เพราะมาตรา12วรรคสามพ.ร.บ.สขภาพแหงชาตใหความคมครองตาม
กฎหมายไว เพราะเปนการปฏบตตามความประสงคของผปวยและ
สอดคลองกบจรยธรรมทางการแพทย
ไดทำหนงสอแสดงเจตนาไว ตอมาประสบอบตเหต แพทย พยาบาลจะ
ชวยชวตตนหรอไม
แพทย พยาบาลจะชวยชวตแนนอน เพราะอบตเหตเปนเรอง
ฉกเฉนเรงดวนหากผปวยมโอกาสทจะมชวตรอดตางจากวาระสดทาย
ของชวตซงเปนไปตามภาวะของโรคซงลกลาม
แพทย พยาบาล ผประกอบวชาชพดานสาธารณสขทปฏบตตามหนงสอ
แสดงเจตนา จะไดรบความคมครองตามกฎหมายหรอไม
เมอแพทย พยาบาล ผประกอบวชาชพดานสาธารณสขทปฏบต
ตามหนงสอแสดงเจตนาไดปฏบตตามหนงสอแสดงเจตนาหรอตามความ
ประสงคของผปวยแลว กฎหมายจะคมครองมใหถอวาการปฏบตตาม
01.indd 74-75 11/7/09 11:02:43 AM
76 77
หนงสอแสดงเจตนานนเปนความผดทางแพงหรอทางอาญา เพราะเปน
เรองทไมขดตอกฎหมายหรอจรยธรรมแตอยางใดหากแพทยหรอผเกยวของ
ทำไปโดยเจตนาดตอผปวย
กรณทมปญหาการดำเนนการตามหนงสอแสดงเจตนา หรอการตความ
หนงสอแสดงเจตนา ถาแพทย พยาบาล ตดสนใจไปตางจากทระบไวใน
หนงสอแสดงเจตนา จะทำอยางไร
แพทยพยาบาลทภาระตองดแลชวตหลายชวตทกการตดสนใน
ของแพทยพยาบาลสมควรพจารณาใหลกซงจากมมมองของผตดสนใจ
บนความเปนความตายควรดำเนนการดวยเจตนาดกไมเปนความผดตาม
กฎหมาย เพราะเปนไปเพอประโยชนสงสดของผปวย นอกจากนน
กฎหมายมไดกำหนดโทษของผทไมไดปฏบตตามหนงสอแสดงเจตนาไว
แพทย พยาบาลบางทานผกพนกบผปวยมากจนไมอาจยอมใหผ
ปวยจากไปโดยไมชวยปมหวใจหรอชวยฟนคนชพ และถาการชวยยอ
ชวตดงกลาวไมเปนผลแพทยพยาบาลผนนอาจรสกถงความสญเสย ใน
กรณนญาตสมควรเขาใจ เพยงคำพดสนๆวา “ญาตเขาใจคณหมอ”นา
จะเปนกำลงใจใหแพทยพยาบาลปฏบตหนาทตอไปไดอยางมนคง
การทำหนงสอแสดงเจตนาจะเปดโอกาสใหแพทย พยาบาล ไมใชความ
ระมดระวงเทาทควรในการดแลรกษาหรอไม
เรองการไมระมดระวงตามควรนนจะไมเกดขนแนนอน เพราะ
แพทยพยาบาลตางมมาตรฐาน
วชาชพและจรรยาบรรณกำกบไว การละเมดมาตรฐานวชาชพและ
จรรยาบรรณเปนเรองรายแรงมากและการปฏเสธการรกษาหรอเจตนาไม
ประสงคจะรบบรการสาธารณสขทเปนไปเพยงเพอยดการตายในวาระ
สดทายของชวตกระบไวชดเจนวาใหมผลในชวง “วาระสดทาย”ของชวต
เทานน ในชวงกอนจะถงวาระสดทายของชวตยอมมนใจไดในมาตรฐาน
การดแลรกษา
ทำอยางไรไมเพมภาระในทางปฏบตใหแพทย พยาบาล
โรงพยาบาลทมแนวปฏบตของตนอยแลวกสามารถใชแนวทางเดม
ทเคยดำเนนการมาได การใหขอมลภาวะความเจบปวยหรอโรค การ
ดำเนนของโรค แนวทางดแลรกษาและผลของการดำเนนการนนๆ ให
ผปวยและญาตรบทราบเพอการตดสนใจรวมกนนนกเปนแนวทางปฏบต
ปกตของแพทยและเปนกระบวนการเสรมสรางความสมพนธระหวาง
แพทยกบผปวยและญาต นำสการสอบถามสงทสงสยหรอกงวลหรอการ
ปรกษาหารอรวมกน เพอความเขาใจความปรารถนาดของทกฝายและ
เขาใจขอจำกดทอาจเกดขน ในทางกลบกนนน การทำหนงสอแสดง
เจตนานจะชวยลดภาระของบคลากรทางการแพทยโดยรวม เพราะฝาย
ผปวยญาตมความเขาใจตรงกบแพทยทใหการรกษา
การสนทนาเรองการตายอายางสงบ โดยทำหนงสอแสดงเจตนาจง
นาจะเปนโอกาสพดคยกนเรองความตายทยงไมมาถงนาจะดกวาการไม
ปรกษาหรอวางแผนลวงหนาไวเลย
01.indd 76-77 11/7/09 11:02:44 AM
01.indd 78 11/7/09 11:02:44 AM