85 มนฤทัย เด่นดวง พย.บ. ห้องหัตถการวินิจฉัย สาขาวิชาโรคระบบการหายใจและวัณโรค ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล อุรเวชช์ปฏิบัติ Clinical Practice บทน�า การส่องกล้องหลอดลม (bronchoscopy) เป็นการ ส่องกล้องเข้าไปในหลอดลมโดยผ่านทางจมูกหรือปากของ ผู ้ที ่ได้รับการตรวจ มีข้อบ ่งชี ้ทั ้งเพื ่อการวินิจฉัยและการรักษา โรคของระบบการหายใจ ปัจจุบ ันกล้องส�าหรับการส่องตรวจ หลอดลมมี 2 ประเภทใหญ่ๆ คือ flexible bronchoscope (รูปที ่ 1) และ rigid bronchoscope (รูปที ่ 2) แพทย์ อายุรกรรมโรคระบบการหายใจส่วนใหญ่จะคุ้นเคยกับการ ส่องกล้องตรวจหลอดลมโดยใช้ flexible bronchoscope ทั ้ง เพื ่อการวินิจฉัยโรคและการรักษา โดยสามารถให้ยาระงับ ความรู้สึกแบบเฉพาะที ่ และระดับปานกลาง (conscious sedation) ได้ ส่วนการส่องกล้องด้วย rigid bronchoscope นั ้น มีข ้อดีคือแพทย์สามารถท�าหัตถการที ่ซับซ้อนได้มากกว ่า เช่น การน�าก้อนเนื ้อออกจากหลอดลม (tumor removal), การใส่ท่อค� ้าหลอดลม (airway stent) เป็นต ้น และแพทย์ สามารถเปิดทางเด ินหายใจให้โล่งและช่วยหายใจขณะท�า หัตถการได้ง่ายกว่า อย่างไรก็ตามการส่องกล้องด้วย rigid bronchoscope ท�าได้ยากกว่าเนื ่องจากต้องใช้ความช�านาญ และประสบการณ์ และเนื ่องจากผู้ป ่วยต้องได้รับการดม ยาสลบ จึงท�าให้สามารถท�าได้ในบางสถาบันเท่านั ้น วัตถุประสงค์ 1. เพื ่อให้บุคลากรผู้ช ่วยแพทย์ มีความรู้เบื ้องต ้น เกี ่ยวกับการส ่องกล้องตรวจหลอดลม 2. เพื ่อให้บุคลากรผู ้ช่วยแพทย์ สามารถเตรียมผู ้ป่วย และเตรียมอุปกรณ์ในการส่องกล้องหลอดลมได้อย่างถูกต้อง และครบถ้วน ในบทความนี ้จะกล่าวถึงความรู ้เบื ้องต ้นของการ ส่องกล้องชนิด flexible bronchoscope และการท�า หัตถการร่วมที ่ใช้บ ่อย เช่น transbronchial lung biopsy, bronchoalveolar lavage เป็นต้น รวมถึงการเตรียม ผู้ป่วย และการดูแลผู้ป่วยทั ้งก่อนและหลังการส่องกล ้อง หลอดลม โดยไม่รวมถึงการท�าหัตถการแบบ advanced bronchoscopy เช่น heat หรือ cold therapy และ stent placement เป็นต้น กล้องส่องตรวจหลอดลมชนิด flexible bronchoscope ในระยะแรกกล้องส่องตรวจหลอดลมจะเป็นชนิด flexible fiberoptic bronchoscope ซึ ่งต้องมองภาพผ ่าน เลนส์ของตัวกล้องโดยตรง ต่อมามีการใช้อุปกรณ์น�าภาพ ที ่เห็นผ ่านกล้องให้ขึ ้นแสดงที ่หน้าจอแสดงภาพ ท�าให้มี ความสะดวกในการส่องกล้องมากขึ ้น ระยะต่อมาจึงมีการ พัฒนาการถ่ายทอดสัญญาณภาพเป็นระบบดิจิตอล ท�าให้ คุณภาพของภาพที ่เห็นชัดเจนยิ ่งขึ ้น โดยเรียกกล ้องประเภท นี ้ว่า flexible digital camera bronchoscope Flexible bronchoscope มีหลายขนาด และมีส่วน ประกอบของกล้องดังต่อไปนี ้ (รูปที ่ 1) การส่องกล้องหลอดลม (bronchoscopy) และบทบาทของบุคลากรผู ้ช่วยแพทย์ รับไว้ตีพิมพ์เมื ่อวันที ่ 5 เมษายน 2560
