การส่องกล้องหลอดลม (bronchoscopy)...

8
85 มนฤทัย เด่นดวง พย.บ. ห้องหัตถการวินิจฉัย สาขาวิชาโรคระบบการหายใจและวัณโรค ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล อุรเวชช์ปฏิบัติ Clinical Practice บทน�า การส่องกล้องหลอดลม (bronchoscopy) เป็นการ ส่องกล้องเข้าไปในหลอดลมโดยผ่านทางจมูกหรือปากของ ผู ้ที่ได้รับการตรวจ มีข้อบ่งชี ้ทั้งเพื ่อการวินิจฉัยและการรักษา โรคของระบบการหายใจ ปัจจุบันกล้องส�าหรับการส่องตรวจ หลอดลมมี 2 ประเภทใหญ่ๆ คือ flexible bronchoscope (รูปที่ 1) และ rigid bronchoscope (รูปที่ 2) แพทย์ อายุรกรรมโรคระบบการหายใจส่วนใหญ่จะคุ้นเคยกับการ ส่องกล้องตรวจหลอดลมโดยใช้ flexible bronchoscope ทั้ง เพื่อการวินิจฉัยโรคและการรักษา โดยสามารถให้ยาระงับ ความรู้สึกแบบเฉพาะที่ และระดับปานกลาง (conscious sedation) ได้ ส่วนการส่องกล้องด้วย rigid bronchoscope นั้น มีข้อดีคือแพทย์สามารถท�าหัตถการที่ซับซ้อนได้มากกว่า เช่น การน�าก้อนเนื้อออกจากหลอดลม (tumor removal), การใส่ท่อค�้าหลอดลม (airway stent) เป็นต้น และแพทย์ สามารถเปิดทางเดินหายใจให้โล่งและช่วยหายใจขณะท�า หัตถการได้ง่ายกว่า อย่างไรก็ตามการส่องกล้องด้วย rigid bronchoscope ท�าได้ยากกว่าเนื่องจากต้องใช้ความช�านาญ และประสบการณ์ และเนื่องจากผู้ป่วยต้องได้รับการดม ยาสลบ จึงท�าให้สามารถท�าได้ในบางสถาบันเท่านั้น วัตถุประสงค์ 1. เพื่อให้บุคลากรผู้ช่วยแพทย์ มีความรู้เบื้องต้น เกี่ยวกับการส่องกล้องตรวจหลอดลม 2. เพื่อให้บุคลากรผู ้ช่วยแพทย์ สามารถเตรียมผู ้ป่วย และเตรียมอุปกรณ์ในการส่องกล้องหลอดลมได้อย่างถูกต้อง และครบถ้วน ในบทความนี้จะกล่าวถึงความรู ้เบื้องต ้นของการ ส่องกล้องชนิด flexible bronchoscope และการท�า หัตถการร่วมที่ใช้บ่อย เช่น transbronchial lung biopsy, bronchoalveolar lavage เป็นต้น รวมถึงการเตรียม ผู้ป่วย และการดูแลผู้ป่วยทั้งก่อนและหลังการส่องกล้อง หลอดลม โดยไม่รวมถึงการท�าหัตถการแบบ advanced bronchoscopy เช่น heat หรือ cold therapy และ stent placement เป็นต้น กล้องส่องตรวจหลอดลมชนิด flexible bronchoscope ในระยะแรกกล้องส่องตรวจหลอดลมจะเป็นชนิด flexible fiberoptic bronchoscope ซึ่งต้องมองภาพผ่าน เลนส์ของตัวกล้องโดยตรง ต่อมามีการใช้อุปกรณ์น�าภาพ ที่เห็นผ่านกล้องให้ขึ ้นแสดงที่หน้าจอแสดงภาพ ท�าให้มี ความสะดวกในการส่องกล้องมากขึ้น ระยะต่อมาจึงมีการ พัฒนาการถ่ายทอดสัญญาณภาพเป็นระบบดิจิตอล ท�าให้ คุณภาพของภาพที่เห็นชัดเจนยิ่งขึ้น โดยเรียกกล้องประเภท นี้ว่า flexible digital camera bronchoscope Flexible bronchoscope มีหลายขนาด และมีส่วน ประกอบของกล้องดังต่อไปนี้ (รูปที่ 1) การส่องกล้องหลอดลม (bronchoscopy) และบทบาทของบุคลากรผู้ช่วยแพทย์ รับไว้ตีพิมพ์เมื่อวันที่ 5 เมษายน 2560

Upload: others

Post on 02-Oct-2020

4 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: การส่องกล้องหลอดลม (bronchoscopy) และบทบาทของบุคลากร ... · 2.5 การรักษาโรคมะเร็งปอด

85

มนฤทย เดนดวง พย.บ.

หองหตถการวนจฉย สาขาวชาโรคระบบการหายใจและวณโรค ภาควชาอายรศาสตร

คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล

อรเวชชปฏบตClinical Practice

บทน�า การสองกลองหลอดลม(bronchoscopy)เปนการ

สองกลองเขาไปในหลอดลมโดยผานทางจมกหรอปากของ

ผทไดรบการตรวจมขอบงชทงเพอการวนจฉยและการรกษา

โรคของระบบการหายใจปจจบนกลองส�าหรบการสองตรวจ

หลอดลมม2ประเภทใหญๆคอflexiblebronchoscope

(รปท 1) และ rigid bronchoscope (รปท 2) แพทย

อายรกรรมโรคระบบการหายใจสวนใหญจะคนเคยกบการ

สองกลองตรวจหลอดลมโดยใชflexiblebronchoscopeทง

เพอการวนจฉยโรคและการรกษาโดยสามารถใหยาระงบ

ความรสกแบบเฉพาะทและระดบปานกลาง(conscious

sedation)ไดสวนการสองกลองดวยrigidbronchoscope

นนมขอดคอแพทยสามารถท�าหตถการทซบซอนไดมากกวา

เชนการน�ากอนเนอออกจากหลอดลม(tumorremoval),

การใสทอค�าหลอดลม(airwaystent)เปนตนและแพทย

สามารถเปดทางเดนหายใจใหโลงและชวยหายใจขณะท�า

หตถการไดงายกวาอยางไรกตามการสองกลองดวยrigid

bronchoscopeท�าไดยากกวาเนองจากตองใชความช�านาญ

และประสบการณและเนองจากผปวยตองไดรบการดม

ยาสลบจงท�าใหสามารถท�าไดในบางสถาบนเทานน

วตถประสงค 1. เพอใหบคลากรผชวยแพทยมความรเบองตน

เกยวกบการสองกลองตรวจหลอดลม

2. เพอใหบคลากรผชวยแพทยสามารถเตรยมผปวย

และเตรยมอปกรณในการสองกลองหลอดลมไดอยางถกตอง

และครบถวน

ในบทความนจะกลาวถงความรเบองตนของการ

สองกลองชนด flexible bronchoscope และการท�า

หตถการรวมทใชบอยเชนtransbronchiallungbiopsy,

bronchoalveolar lavage เปนตน รวมถงการเตรยม

ผปวยและการดแลผปวยทงกอนและหลงการสองกลอง

หลอดลมโดยไมรวมถงการท�าหตถการแบบadvanced

bronchoscopyเชนheatหรอcoldtherapyและstent

placementเปนตน

กลองสองตรวจหลอดลมชนด flexible bronchoscope

ในระยะแรกกลองสองตรวจหลอดลมจะเปนชนด

flexiblefiberopticbronchoscopeซงตองมองภาพผาน

เลนสของตวกลองโดยตรงตอมามการใชอปกรณน�าภาพ

ทเหนผานกลองใหขนแสดงทหนาจอแสดงภาพท�าใหม

ความสะดวกในการสองกลองมากขนระยะตอมาจงมการ

พฒนาการถายทอดสญญาณภาพเปนระบบดจตอลท�าให

คณภาพของภาพทเหนชดเจนยงขนโดยเรยกกลองประเภท

นวาflexibledigitalcamerabronchoscope

Flexiblebronchoscopeมหลายขนาดและมสวน

ประกอบของกลองดงตอไปน(รปท1)

การสองกลองหลอดลม (bronchoscopy)และบทบาทของบคลากรผชวยแพทย

รบไวตพมพเมอวนท5เมษายน2560

Page 2: การส่องกล้องหลอดลม (bronchoscopy) และบทบาทของบุคลากร ... · 2.5 การรักษาโรคมะเร็งปอด

วารสารวณโรค โรคทรวงอกและเวชบำาบดวกฤต

86

มนฤทย เดนดวง

รปท 1.Flexibledigitalcamerabronchoscope

รปท 2. Rigidbronchoscope

ขอบงชของการสองกลองหลอดลม1-2

1. การสองกลองหลอดลมเพอการวนจฉยโรค

1.1 เพอวนจฉยโรคมะเรงปอดหรอมะเรงแพร

กระจายมาทปอด

1.2 เพอบอกระยะ(staging)ของโรคมะเรงปอด

1.3 เพอวนจฉยโรคตดเชอในปอดหรอหลอดลม

เชนpneumoniaจากเชอตางๆ,pulmonarytuberculosis,

endobronchialtuberculosisเปนตน

1.4 วนจฉยโรคปอดอนๆเชนinterstitiallung

disease,organizingpneumoniaเปนตน

1.5 ประเมนความผดปกตของหลอดลม เชน

กอนในหลอดลม,trachealstenosis,bronchialstenosis,

tracheobronchomalaciaเปนตน

2. การสองกลองหลอดลมเพอการรกษา

2.1 น�าสงแปลกปลอม(foreignbody)ออกจาก

หลอดลม

2.2 น�ากอนเนองอกออกจากหลอดลมโดยวธการ

ตดหรอจไฟฟาซงจะท�าไดในกรณทกอนมขนาดไมใหญ

และไมลกลามมากถากอนมขนาดใหญหรอลกลามมาก

หรอเสยงตอการเกดเลอดออกควรสองกลองดวย rigid

bronchoscope

2.3 การรกษาการตบแคบของหลอดลมเชนการ

ขยายหลอดลมดวยบอลลน(balloondilatation),การจดวย

เลเซอรหรอไฟฟา(lasertherapyหรอelectrocautery),การ

จดวยความเยน(cryotherapy)เปนตน

2.4 การรกษาภาวะปอดแฟบ(atelectasis)จาก

เสมหะอดตน

2.5 การรกษาโรคมะเรงปอดหรอนอกปอดท

ลกลามมายงหลอดลมเชน tumorremovalwithstent

placement,brachytherapyเปนตน

2.6 การรกษาโรคหดรนแรงไดแกbronchial

thermoplasty

2.7 การรกษาโรคปอดอดกนเรอรงบางรายไดแก

bronchoscopiclung-volumereduction

ขอหามของการสองกลองหลอดลม 1-2

1. ไมมใบยนยอมการท�าหตถการ

2. เสยงภาวะเลอดออกงายเชนseverethrom-

bocytopenia,coagulopathyทยงไมไดรบการแกไข

3. มภาวะออกซเจนในเลอดต�าอยางรนแรงทแกไข

ไมได(refractoryhypoxemia)

4. สญญาณชพไมคงท(unstablehemodynamic

status)

5. ผปวยไมรวมมอขณะท�าหตถการ

6. ภาวะหวใจขาดเลอด(myocardial infarction)

ภายใน4-6สปดาห

7. ผปวยทมภาวะincreasedintracranialpressure

(ICP)

Page 3: การส่องกล้องหลอดลม (bronchoscopy) และบทบาทของบุคลากร ... · 2.5 การรักษาโรคมะเร็งปอด

87

ท บบท ก า วาค

8. ภาวะความดนของเสนเลอดแดงในปอดสงอยาง

รนแรง

9. ภาวะอนๆขนอยดลยพนจของแพทยเชนภาวะ

ไตวายทมของเสยคงในเลอด(uremia),ฝในปอดบางราย,

ภาวะsuperiorvenacavaobstruction,ภาวะทพโภชนาการ

รนแรงเปนตน

การสองกลองหลอดลมและหตถการอนๆ ทเกยวของ การสองกลองหลอดลมสามารถท�าใหเหนลกษณะ

พยาธสภาพในหลอดลมไดแตการใหไดมาซงการวนจฉยโรค

หรอการรกษาโรคนนจ�าเปนตองใชหตถการและอปกรณเสรม

อนรวมดวยโดยการใสอปกรณดงกลาวผานทางworking

channelของตวกลองหตถการทท�าบอยไดแก

1. Bronchoalveolarlavage(BAL)คอการดดน�า

ลางหลอดลมถงลมเพอดลกษณะและสงตรวจเพมเตม

สามารถท�าไดโดยการใสสารละลาย0.9%sodiumchloride

(NaCl) เขาไปในหลอดลมสวนปลายทสงสยวาเนอปอด

บรเวณดงกลาวมพยาธสภาพและดดสารน�าดงกลาวมาเพอ

สงตรวจเพมเตม

2. Bronchialwashคอการดดน�าลางจากหลอดลม

ขนาดใหญเพอสงตรวจเพมเตมสามารถท�าไดโดยการใส

สารละลาย0.9%NaClเขาไปในหลอดลมทมพยาธสภาพ

และดดสารน�าดงกลาวกลบมาเพอสงตรวจเพมเตม

3. Bronchialbiopsyคอการตดชนเนอของหลอดลม

เพอสงตรวจทางพยาธวทยาท�าในกรณทเหนความผดปกต

ของหลอดลมเชนกอนในหลอดลม(endobronchialmass)

เปนตน

4. Transbronchiallungbiopsyคอการตดชนเนอ

ของปอดเพอสงตรวจทางพยาธวทยา

5. Bronchialbrushingคอการใชแปรงขนาดเลก

ถบรเวณทมพยาธสภาพเพอเกบชนเนอสงตรวจทางพยาธ

วทยา

การเตรยมผปวยกอนสองกลองการนดหมายและใหค�าแนะน�าผปวยกอนรบการตรวจ

1. แพทยจะอธบายเหตผลและความจ�าเปนทตอง

ตรวจดวยการสองกลองหลอดลมแกผปวยและญาตและสง

ผปวยมาท�าการนดหมาย

2. ผชวยแพทยตรวจสอบค�าสงแพทยประวตผปวย

และรายการยาเดมของผปวยวาจ�าเปนตองกนยาหรอหยด

ยาหรอบรหารยาใดกอนการสองกลองหรอไมเชน

- ควรหยดยาละลายลมเลอดเชนwarfarinและ

ยาตานเกลดเลอดบางชนดเชนclopidrogrelเปนตนระยะ

เวลาขนอยกบการพจารณาของแพทย

- ไมควรหยดยาลดความดนโลหตมอตอนเชาวน

สองกลองหลงกนยาใหดมน�าตามนอยๆไดทงนขนอยกบ

การพจารณาของแพทยดวย

- หยดยาเบาหวานตามค�าสงของแพทยเนองจาก

วนสองกลองจ�าเปนตองงดน�างดอาหารอาจท�าใหเกดภาวะ

น�าตาลในเลอดต�าได

- อาจจ�าเปนตองใหสวนประกอบของเลอดตาม

ค�าสงของแพทยเชนplateletconcentration,freshfrozen

plasmaเปนตนกรณทผปวยมความเสยงตอการเกดเลอด

ออกงาย

3. ผชวยแพทยใหค�าแนะน�าเบองตนแกผปวยและ

ญาตเกยวกบวธการเตรยมตวกอนมาสองกลองโดยมเนอหา

ดงน

3.1 งดน�าและอาหารทกชนดหลงเทยงคนกอน

วนสองกลองหรออยางนอย6ชวโมง

3.2 ท�าความสะอาดปากและฟนใหเรยบรอย

3.3 วนสองกลองตองพาญาตมาดวย1ทาน

3.4 แจกแผนพบขนตอนการสองกลองใหศกษา

ซงมขอมลเกยวกบขนตอนการสองกลองการปฏบตตวและ

ภาวะแทรกซอนทอาจจะเกดขน

3.5 ผชวยแพทยแจงคาใชจายโดยประมาณให

ทราบซงรวมคาท�าหตถการและคาตรวจทางหองปฏบตการ

3.6 แจงผปวยมาใหตรงวนและเวลาทนดหมาย

หากตองการยกเลกใหโทรตดตอแจงลวงหนา

Page 4: การส่องกล้องหลอดลม (bronchoscopy) และบทบาทของบุคลากร ... · 2.5 การรักษาโรคมะเร็งปอด

วารสารวณโรค โรคทรวงอกและเวชบำาบดวกฤต

88

มนฤทย เดนดวง

อปกรณ

การเตรยมอปกรณอาจแตกตางกนไปตามสถาบนและ

หตถการทจะท�ารวมดวยควรมการจดเตรยมอปกรณทจะใช

ใหพรอมโดยเปนอปกรณทสะอาดปราศจากเชอและทดสอบ

ใหใชงานไดดเสมอ(รปท3)

รปท 3. อปกรณส�าหรบการเตรยมผปวยกอนสองกลอง

หลอดลม

ขนตอนการเตรยมผปวย

ขนตอนการเตรยมผปวยกอนสองกลองหลอดลม

มวตถประสงคเพอใหผปวยและญาตไดรบทราบขนตอนของ

การสองกลองและเตรยมความพรอมของผปวยใหมความ

สขสบาย และเกดภาวะแทรกซอนจากการสองกลอง

นอยทสดโดยในแตละสถานทอาจมวธการทแตกตางกนไป

แตโดยหลกทวไปแลวจะมขนตอนการเตรยมดงน

1. แพทยจะประเมนอาการรวมถงขอบงชของการ

สองกลองหลอดลมของผปวยและถามยนยนระยะเวลาการ

อดน�าและอาหารกอนการตรวจซงควรงดน�าและอาหาร

อยางนอย6ชวโมง

2. แพทยอธบายขนตอนการสองกลองใหผปวยและ

ญาตทราบและลงนามในใบยนยอมใหท�าหตถการ

3. หากมการใหยาระงบความรสกทางหลอดเลอด

ด�าพยาบาลวชาชพจะเปนผเตรยมใสเขมทางหลอดเลอด

ด�าส�าหรบใหยาไวทแขนขางใดขางหนงของผปวย

4. ถอดฟนปลอมแวนตาสรอยคอและเอาสงของ

ทบรงสออกจากกระเปาเสอใหญาตเกบไว

5. ใหผปวยนงบนเกาอเตรยมตรวจใหสบายและ

ใหยาชาเฉพาะทโดยการพนเขาทางจมก(กรณจะใสกลอง

ทางจมก)และล�าคอของผปวยเพอใหเกดอาการชาและลด

อาการไอหรอส�าลกขณะเรมท�าการสองกลองโดยการใช

10%lidocaineปรมาณ150มลลกรมหรอ3-5มลลกรม

ตอน�าหนกตว1กโลกรม

6. ผ ชวยเตรยมอปกรณตางๆทจะใชในการสอง

กลองใหพรอม(รปท3)

7. ผชวยแพทยพาผปวยเขาหองสองกลองและให

ผปวยนอนบนเตยงตรวจทปผาทสะอาดไวแลว

8. ตดอปกรณวดสญญาณชพไดแกเครองวดความ

ดนโลหตและออกซเจนปลายนวหรออาจจ�าเปนตองตด

เครองตดตามจงหวะการเตนของหวใจ

9. น�าผาสามเหลยมปดตาผปวยไว

10. ใหออกซเจนทางจมกผานสายและเปดออกซเจน

ในอตรา5ลตรตอนาท

11. กรณจะใสกลองผานทางปากตองใสmouthgag

กอนเสมอเพอปองกนไมใหผปวยกดกลอง

12. ผชวยแพทยตรวจสอบการท�างานของกลองและ

อปกรณทจะใชทงหมดใหเรยบรอยเชนbiopsyforceps,

หลอดพลาสตกส�าหรบการท�าbronchoalveolarlavage,

เครองfluoroscopyเปนตน

13. ผ ชวยแพทยรายงานใหแพทยทราบวาเตรยม

ผปวยพรอมแลว

ขนตอนการสองกลองและดแลผปวยขณะสองกลอง

1. เมออปกรณพรอมแพทยเรมใหยาระงบความ

ร สก เชนmidazolam2-5มลลกรมรวมกบ fentanyl

25-50ไมโครกรมเขาทางหลอดเลอดด�าเปนตนโดยตอง

ระวงในผปวยทอายมากหรอเสยงตอการเกดภาวะการหายใจ

ลมเหลว

2. ผ ชวยแพทยเตรยม 1% lidocaine without

adrenalineปรมาณ2มลลลตรและดดลมอกประมาณ

3มลลลตรเมอแพทยสองกลองถงvocalcordsผชวยจะเรม

Page 5: การส่องกล้องหลอดลม (bronchoscopy) และบทบาทของบุคลากร ... · 2.5 การรักษาโรคมะเร็งปอด

89

ท บบท ก า วาค

ใหยาชาโดยหนบสายยางทตอกบเครองดด(suction)ไวเพอ

ปองกนไมใหยาชาทใสถกดดทงไปจากนนใสยาชาเขาทาง

workingchannelของกลองตามดวยลมทดดเตรยมไวและ

ท�าเชนเดยวกนกรณใหยาชาในหลอดลม

3. เตรยมอปกรณและชวยท�าหตถการตามแพทยสง

ไดแก

3.1Bronchoalveolarlavageและbronchial

wash

3.1.1 ผชวยแพทยเตรยมดด0.9%NaCl

ปรมาณ20มลลลตรเตรยมไว(กรณท�าbronchialwash

อาจใชครงละ10มลลลตร)

3.1.2 เตรยมหลอดพลาสตกและตอปลาย

ขางหนงเขากบสายsuctionและปลายอกขางหนงกบกลอง

(รปท4)

รปท 4. การตอหลอดพลาสตกเพอท�าbronchoalveolar

lavageหรอbronchialwash

3.1.3 เมอแพทยสงใหใส0.9%NaClท

เตรยมไวเขาไปในหลอดลมโดยฉดผานทางworkingchannel

ในขณะใสน�าใหหนบสายsuctionไวเชนเดยวกบตอนใส

ยาชา(รปท4)หลงจากใสน�าหมดรอจนแพทยดดน�ากลบ

และสงใหใสน�าอกครงจงท�าการใสน�าอกครงโดยการท�า

BALจะใชน�ารวมประมาณ120มลลลตร(ใส6ครง)สวน

bronchialwashจะใสจนไดน�าทดดกลบในปรมาณทพอ

สงตรวจ

3.2 Transbronchiallungbiopsyและbron-

chialbiopsy

3.2.1ผชวยแพทยเตรยมbiopsyforceps

(รปท5)และตรวจสอบการเปดปดของforcepsใหพรอม

3.2.2 ผ ชวยแพทยเปดและปด forceps

ตามค�าสงของแพทยอยางเครงครด

3.2.3หากมการใชเครองfluoroscopyเพอ

ระบต�าแหนงของรอยโรคในปอดและต�าแหนงของbiopsy

forcepsรวมดวยผชวยแพทยอาจเปนผควบคมการปดเปด

การท�างานของเครองfluoroscopyดวยปมสวตชเทาหรอ

อาจมผชวยคนอนชวยควบคมแทนได

3.3 Bronchialbrush

3.3.1 ผชวยเตรยมbronchialbrush(รป

ท5)ใหพรอมและทดสอบการขยบของแปรง

3.3.2 ผชวยดนหวแปรงเขาและออกตามค�า

สงของแพทยอยางเครงครด

3.3.3 หากมการใชเครองfluoroscopyเพอ

ระบต�าแหนงของรอยโรคในปอดและต�าแหนงของbiopsy

forcepsรวมดวยผชวยแพทยอาจเปนผควบคมการปดเปด

การท�างานของเครองfluoroscopyดวยปมสวตชเทาหรอ

อาจมผชวยคนอนชวยควบคมแทนได

รปท 5.อปกรณการท�าหตถการผานการสองกลองตรวจ

หลอดลม:

ก.Biopsyforceps

ข.Bronchialbrush

Page 6: การส่องกล้องหลอดลม (bronchoscopy) และบทบาทของบุคลากร ... · 2.5 การรักษาโรคมะเร็งปอด

วารสารวณโรค โรคทรวงอกและเวชบำาบดวกฤต

90

มนฤทย เดนดวง

4. การเขยเนอจากforcepsเมอดงbiopsyforceps

ออกจากกลองผ ชวยแพทยเปดปาก forceps ในขณะ

เดยวกนใหเขมเบอร20หรอไมจมฟนทฆาเชอแลวเขยชน

เนอใสภาชนะทเตรยมไวถาเนอยยมากเขยไมออกควรจม

forcepsลงในNSSแลวแกวงforcepsไปมา2-3ครงเนอ

จะหลดออก

วธการเกบสงสงตรวจ 1. การเกบชนเนอสงตรวจ

1.1 อปกรณการเกบชนเนอ(รปท6)

- ขวดแกวหรอขวดพลาสตกมฝาปดสนท

บรรจน�ายา40%formalinโดยใสประมาณครงหนงของขวด

- ปายกระดาษตดทขวดระบชอนามสกล

อายเลขทผปวยโดยตองไมมรอยฉกขาดและตวหนงสอเหน

ชดเจน

รปท 6.อปกรณการเกบชนเนอ

1.2 ขนตอนการเกบชนเนอ

1.2.1 เมอท�าการตดชนเนอและน�าbiopsy

forcepsออกจากกลองแลวผชวยแพทยเปดforcepsและ

ใชวตถปลายแหลมเกบชนเนอทไดใสในขวดเกบชนเนอท

บรรจ40%formalinไวทนทหากไมสามารถสะกดชนเนอ

ออกไดหมดอาจน�าปลายforcepsไปแกวงใน0.9%NaCl

ใหชนเนอหลดออกมากได

1.2.2 เมอเกบชนเนอครบแลวปดฝาขวดให

สนทและตดปายชอใหเรยบรอยโดยตรวจสอบใหตวหนงสอ

ชดเจนและชอตรงกบผปวย

1.2.3 น�าสงหองปฏบตการ

2. การเกบน�า bronchoalveolar lavage และ

bronchial wash

2.1 อปกรณการเกบน�าbronchoalveolarlavage

และbronchialwash

- หลอดพลาสตกsterileมฝาปดสนท(รป

ท6)

- ปายกระดาษตดทขวดระบชอนามสกล

อายเลขทผปวยโดยตองไมมรอยฉกขาดและตวหนงสอเหน

ชดเจน

2.2 ขนตอนการเกบน�าสงตรวจ

2.2.1 เมอเกบน�าสงตรวจไดครบแลวให

แยกน�าสงตรวจตามทแพทยสงและปดฝาใหสนท

2.2.2 ตดปายชอใหเรยบรอยโดยตรวจสอบ

ใหตวหนงสอชดเจนและชอตรงกบผปวย

2.2.3 ตรวจสอบปรมาณน�าสงตรวจและ

ชนดของการสงตรวจวาเพยงพอและเหมาะสมหรอไมเชน

การสงน�าสงตรวจทางเซลลวทยา(cytology)ควรแบงสง

ตรวจอยางนอย15มลลลตรเปนตน

2.0.4 น�าสงหองปฏบตการ

3. การเกบสงสงตรวจจาก bronchial brush

3.1 อปกรณการเกบสงสงตรวจจากbronchial

brush(รปท7)การเกบสงสงตรวจจากbronchialbrush

นนขนอยกบแพทยและสถาบนทตรวจโรงพยาบาลศรราช

สงตรวจเซลลวทยาดวยการปายสงสงตรวจลงบนสไลดโดย

ใชอปกรณดงน

- สไลดแกวเขยนชอและเลขทผ ปวยให

ชดเจนเพอระบตวผปวยและแสดงใหทราบวาดานไหนเปน

ดานหนาสไลด

- ขวดหรอถาดใส95%Ethanol โดยให

ปรมาณทวมสไลด

Page 7: การส่องกล้องหลอดลม (bronchoscopy) และบทบาทของบุคลากร ... · 2.5 การรักษาโรคมะเร็งปอด

91

ท บบท ก า วาค

-ปายกระดาษตดทขวดระบชอนามสกล

อายเลขทผปวยโดยตองไมมรอยฉกขาดและตวหนงสอเหน

ชดเจน

รปท 7. อปกรณการเกบสงสงตรวจจากbronchialbrush

3.2 ขนตอนการเกบสงสงตรวจ

3.2.1น�าหวแปรงปายสงสงตรวจบนสไลด

โดยไมใหหนาจนเกนไป

3.2.2น�าสไลดแชใน95%ethanolทนท

โดยใหทวมสไลดทงหมด

3.2.3ตดปายชอทขวดโดยตรวจสอบใหตว

หนงสอชดเจนและตรงกบชอผปวย

3.2.4น�าสงหองปฏบตการ

การดแลผปวยหลงการสองกลองตรวจหลอดลมปอด

1. ภายหลงสองกลองควรใหผปวยนอนพกดอาการ

ประมาณ1-2ชวโมงโดยมการเฝาตดตามสญญาณชพ

ไดแกชพจรความดนโลหตการหายใจและคาออกซเจนใน

เลอด(OxygenSat.)จากการวดออกซเจนปลายนว(pulse

oximetry)

2. ใหงดอาหารและน�าตออกประมาณ1-2ชวโมงให

ยาชาหมดฤทธเพอปองกนการส�าลก

3. แนะน�าใหผปวยสงเกตอาการหลงกลบบานและ

การปฏบตตวดงน

3.1 เสมหะอาจมเลอดปนไดซงสามารถหยดเอง

ไดถาออกปรมาณมากหรอมอาการหนามดใหรบมาพบ

แพทย

3.2 หากมอาการหอบเหนอยหรอแนนหนาอก

ใหรบมาพบแพทยเนองจากอาจมภาวะลมรวในชองเยอ

หมปอด

3.3 นดมาฟงผลการตรวจทางหองปฏบตการ

ภาวะแทรกซอนภายหลงการตรวจ ภาวะแทรกซอนของการสองกลองหลอดลมมก

ไมรนแรงและหายไปไดเองเชนเจบคอไอปนเลอดหลง

การสองกลองแตในบางกรณอาจมอาการรนแรงและเปน

ภาวะเรงดวนไดเชนลมรวในชองเยอหมปอดหวใจเตน

ผดจงหวะภาวะการหยดหายใจหรอหวใจหยดเตนเปนตน

1. ภาวะแทรกซอนทเกยวกบการสองกลองและ

หตถการทเกยวของ

1.1 อนตราย(trauma)ตอเยอบขณะท�าการสอง

กลอง

1.2 Laryngospasmและbronchospasm

1.3 ภาวะเลอดออกมาก

1.4 ภาวะลมรวในชองเยอห มปอด (pneu-

mothorax)

1.5 ภาวะออกซเจนในเลอดต�า(hypoxemia)

1.6 ภาวะคารบอนไดออกไซดคงในเลอด(hyper-

carbia)

1.7 การส�าลก(aspiration)หรอคลนไสอาเจยน

1.8 ภาวะหวใจเตนผดจงหวะ(dysrhythmia)

1.9 ภาวะหยดหายใจหรอหวใจหยดเตนและเสย

ชวต

2. ภาวะแทรกซอนทเกยวกบยาทให

2.1 แพยาแกปวดหรอยาชาเฉพาะททให

2.2 ซมมากหรอหยดหายใจจากการใชยาระงบ

ความรสก

สรป ปจจบนการสองกลองหลอดลมมความส�าคญอยาง

ยงส�าหรบแพทยและผปวยเพอชวยในการวนจฉยและรกษา

โรคของระบบทางเดนหายใจและมการพฒนาอปกรณและ

Page 8: การส่องกล้องหลอดลม (bronchoscopy) และบทบาทของบุคลากร ... · 2.5 การรักษาโรคมะเร็งปอด

วารสารวณโรค โรคทรวงอกและเวชบำาบดวกฤต

92

มนฤทย เดนดวง

วธการใหมๆอยางตอเนองแพทยและบคลากรทางการ

แพทยทเกยวของมบทบาทส�าคญมากและตองมการเรยนร

และฝกฝนอยางตอเนองเพอใหการดแลผปวยเปนไปอยาง

มประสทธภาพสงสด

กตตกรรมประกาศ ผนพนธขอขอบคณผศ.นพ.ศภฤกษดษยบตรและ

นายสธ แสงแกวพยาบาลช�านาญการ ระดบ 8 สาขาวชา

โรคระบบการหายใจและวณโรค ภาควชาอายรศาสตร

คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล ทใหขอเสนอแนะเปน

อยางดในการนพนธบทความน

เอกสารอางอง1. Du Rand IA, Blaikley J, Booton R, et al. British

ThoracicSocietyBronchoscopyGuideline.Thorax

2013;68Suppl1:i1-44.

2. DuRand IA,BarberPV,GoldringJ,et al. British

ThoracicSocietyguidelineforadvanceddiagnostic

and therapeutic flexible bronchoscopy in adults.

Thorax2011;66Suppl3:iii1-21.