คมอการปฏบตงาน

ในหนาทตรวจสอบภายใน

ของ

เทศบาลนครนนทบร

อ าเภอเมองนนทบร จงหวดนนทบร

หนวยงานตรวจสอบภายใน

ค ำน ำ การตรวจสอบภายในเปนเครองมอหรอกลไกทส าคญของฝายบรหารในการประเมนผลสมฤทธของการด าเนนงานและระบบควบคมภายใน ซงคมอนรวบรวมเนอหาสาระจากเอกสารเกยวกบการตรวจสอบภายในขององคกรปกครองสวนทองถน เพอใหความรเบองตนเกยวกบความหมาย วตถประสงคและขอบเขตของการตรวจสอบภายใน มาตรฐานและจรยธรรมของผตรวจสอบภายใน รวมทงแนวทางปฏบตการตรวจสอบภายในดานตางๆ

คมอเลมน จดท าขนเพอใหผตรวจสอบภายในมความเขาใจเบองตนในงานตรวจสอบภายในและสามารน าหลกการในการปฏบตงานตรวจสอบภายในไปประยกตใชกบการปฏบตงานจรงไดอยางมประสทธภาพประสทธผลและเกดความคมคา อนจะสงเสรมใหมระบบการตรวจสอบภายในทเขมแขง มความโปรงใส สามารถตรวจสอบได

จดท าโดย... หนวยงานตรวจสอบภายใน เทศบาลนครนนทบร

สำรบญ บทน ำ หนำ

บทท ๑ หลกกำรทวไปเกยวกบกำรตรวจสอบภำยใน ๑-๕

- ความหมาย - วตถประสงคและขอบเขตของการตรวจสอบภายใน - ประเภทของการตรวจสอบภายใน - มาตรฐานการตรวจสอบภายใน - จรยธรรมของผตรวจสอบภายใน บทท ๒ แนวทำงปฏบตกำรตรวจสอบภำยใน

- เทคนคการตรวจสอบ ๖-๘ - แนวทางการตรวจสอบดานการเงน การคลงและการพสด - ดานการงบประมาณ ๙ - ดานการเงนและการบญช ๙-๑๓ - ดานการเบกจาย ๑๓-๒๑ - ดานเงนสะสม ๒๒-๒๓ - ดานพสด ๒๓-๒๕ - ดานการใชและรกษารถยนต ๒๕-๒๗ - ดานการควบคมภายใน ๒๗ - การปฏบตงานเมอเสรจสนงานตรวจสอบ ๒๘-๓๐ - การรวบรวมหลกฐาน - การจดท ารายงานและตดตามผล - รปแบบรายงานผลการปฏบตงาน ภาคผนวก

- ระเบยบและมาตรฐานการตรวจสอบภายในทผตรวจสอบภายในทองถนยดถอปฏบต

- ความรเรองผลประโยชนทบซอน

- กฎบตรเทศบาลนครนนทบร ประจ าปงบประมาณ ๒๕๖๑

บทท ๑

หลกกำรทวไปเกยวกบกำรตรวจสอบภำยใน การตรวจสอบภายในเปนเครองมอหรอกลไกทส าคญของฝายบรหาร ในการประเมนผลสมฤทธของการด าเนนงานและระบบการควบคมภายในขององคกร ทงน ปจจยส าคญประการหนงทจะท าใหงานตรวจสอบภายในประสบความส าเรจ คอ ผบรหารสามารถน าผลผลตของงานตรวจสอบภายในไปใชในการบรหารงานไดอยางมประสทธภาพ ชวยใหเกดมลคาเพมและความส าเรจแกองคกร ฉะนน เพอใหเกดประโยชนสงสดดงกลาว ผตรวจสอบภายใน จงควรมความเขาใจภาพรวมเกยวกบการตรวจสอบภายใน มความรในหลกการและวธการตรวจสอบ รวมทงตองปฏบตงานใหเปนไปตามมาตรฐานการตรวจสอบทยอมรบโดยทวไป

กำรตรวจสอบภำยใน คอ กจกรรมใหความเชอมน และการใหค าปรกษาอยางเทยงธรรมและเปนอสระ ซงจดใหมขนเพอเพมคณคาและปรบปรงการปฏบตงานของสวนราชการใหดขน การตรวจสอบภายใน จะชวยใหสวนราชการบรรลถงเปาหมายและวตถประสงคทก าหนดไว ดวยการประเมนและปรบปรงประสทธผลของกระบวนการบรหารความเสยง การควบคม และการก ากบดแลอยางเปนระบบและเปนระเบยบ (ทมา อางองจาก: The Institute of Internal Auditor : IIA)

วตถประสงค หนวยตรวจสอบภายในเปนหนวยงานทจดตงขน เพอใหบรการตอฝายบรหารอยางเทยงธรรมและเปนอสระ เพอใหเกดความมนใจตอความมประสทธภาพ ประสทธผลของการด าเนนงานและความคมคาของการใชจายเงน ปองกนทรพยสน รวมทงความถกตองเชอถอไดของขอมลทางการเงนตลอดจนการปฏบตตามกฎระเบยบทเกยวของ

ขอบเขตกำรปฏบตงำน

๑. ตรวจสอบและประเมนผลความถกตองและเชอถอไดของขอมลและตวเลขตางๆ ทางการเงน บญช และรายงานทางการเงน ๒. ตรวจสอบการด าเนนงานและประเมนผลการปฏบตงานดานตางๆ ของหนวยงานใหเปนไปตามนโยบาย กฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ ค าสง และมตคณะรฐมนตรทเกยวของ ๓. ตรวจสอบและประเมนประสทธภาพ ประสทธผล และความคมคาของแผนงานและโครงการตางๆ ของสวนราชการตามวตถประสงคและเปาหมายหรอมาตรฐานงานทก าหนด โดยมผลผลตและผลลพธเปนไปตามวตถประสงคและเปาหมาย ซงวดจากตวชวดทเหมาะสม ๔. สอบทานและประเมนผลระบบการควบคมภายในของหนวยรบตรวจ ตามขอบเขตการตรวจสอบทก าหนดโดยค านงถงความเพยงพอและประสทธผลของระบบการควบคมภายใน เพอเสนอแนะมาตรการการควบคมภายในทรดกมและเหมาะสม ประเภทกำรตรวจสอบภำยใน

๑. กำรตรวจสอบทำงดำนกำรเงน (Financial Auditing) เปนการตรวจสอบความถกตอง เชอถอไดของขอมลและตวเลขตางๆ ทางการเงน การบญชและรายงานทางการเงน การบญชและรายงานทางการเงน โดยครอบคลมถงการดแลปองกนทรพยสน และประเมนความเพยงพอของระบบการควบคม

- ๒ -

ภายในของระบบงานตางๆ วามเพยงพอทจะมนใจ ไดวาขอมลทบนทกในบญช รายงานทะเบยน และเอกสารตางๆ ถกตอง และสามารถสอบทานไดหรอเพยงพอทจะปองกนการรวไหล สญหาย ของทรพยสนตางๆ ได

๒. กำรตรวจสอบกำรด ำเนนงำน (Performance Auditing) เปนการตรวจสอบผลการด าเนนงานตามแผนงาน งานและโครงการขององคกร ใหเปนไปตามวตถประสงคและเปาหมาย หรอหลกการทก าหนด การตรวจสอบเนนถงประสทธภาพประสทธผลและความคมคา โดยตองมผลผลตและผลลพธเปนไปตามวตถประสงคหรอเปาหมาย ซงวดจากตวชวดทเหมาะสม ทงน ตองค านงถงความเพยงพอ ความมประสทธภาพของกจกรรมการบรหารความเสยงและการควบคมภายในขององคประกอบดวย ๒.๑ ความมประสทธภาพ (Efficiency) คอ มการจดระบบงานใหมนใจวาการใชทรพยากรส าหรบแตละกจกรรมสามารถเพมผลผลตและลดตนทน อนมผลท าใหองคกรไดรบผลประโยชนอยางคมคา ๒.๒ ความมประสทธผล (Effectiveness) คอ มการจดระบบงาน และวธปฏบตงาน ซงท าใหผลทเกดจากการด าเนนงานเปนไปตามเปาหมายขององคกร ๒.๓ ความคมคา (Economy) คอ มการใชจายอยางรอบคอบ ระมดระวง ไมสรยสราย ฟมเฟอย ซงสงผลใหองคกรสามารถประหยดตนทนหรอลดการใชทรพยากรต ากวาทก าหนดไว โดยยงไดรบผลผลตตามเปาหมาย ๓. กำรตรวจสอบกำรบรหำร (Management Auditing) เปนการตรวจสอบการบรหารงานดานตางๆ ขององคกรวามระบบการบรหารจดการเกยวกบการวางแผน การควบคม การประเมนผล เกยวกบการงบประมาณ การเงน การพสดและทรพยสน รวมทงการบรหารงานดานตางๆ วาเปนไปอยางเหมาะสมและสอดคลองกบภารกจขององคกร รวมทงเปนไปตามหลกการบรหารงานและหลกการก ากบดแลทด (Good Governance) ในเรองความนาเชอถอ ความรบผดชอบ ความเปนธรรม และความโปรงใส

๔. กำรตรวจสอบกำรปฏบตตำมขอก ำหนด (Compliance Auditing) เปนการตรวจสอบการปฏบตงานตางๆ ขององคกรวาเปนไปตามนโยบาย กฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ ค าสง มตคณะรฐมนตรทเกยวของทก าหนดทงจากภายนอกและภายในองคกร การตรวจสอบประเภทน อาจจะท าการตรวจสอบโดยเฉพาะหรอถอเปนสวนหนงของ การตรวจสอบทางการเงน หรอการตรวจสอบการด าเนนงานกได ๕. กำรตรวจสอบระบบงำนสำรสนเทศ (Information System Auditing) เปนการพสจนความถกตองและเชอถอไดของระบบงานและขอมลทไดจากการประมวลผลดวยคอมพวเตอร รวมทงระบบการเขาถงขอมลในการปรบปรงแกไขและการรกษาความปลอดภยของขอมล การตรวจสอบประเภทนเปนสวนหนงของงานตรวจสอบภายในเกอบทกงานทน าระบบคอมพวเตอรมาใชในการปฏบตงานไมวาเปนการตรวจสอบ

ทางการเงน การตรวจสอบการด าเนนงาน หรอการตรวจสอบการบรหาร ผตรวจสอบภายในจงจ าเปนตองมความรในระบบสารสนเทศน เพอใหสามารถด าเนนการตรวจสอบไดอยางมประสทธภาพ การตรวจสอบประเภทนอาจจางผตรวจสอบทมความเชยวชาญทางคอมพวเตอรโดยตรงมาด าเนนการตรวจสอบเนองจากเปนงานเทคนคเฉพาะผตรวจสอบภายในอาจมความรความช านาญไมเพยงพอ

- ๓ -

และตองใชเวลานานพอสมควรทจะเรยนร ซงอาจท าใหเกดความเสยหายแกงานขององคกรได วตถประสงคทส าคญทสดของการตรวจสอบระบบงานสารสนเทศ กเพอใหทราบถงความนาเชอถอของขอมลและความปลอดภยของระบบการประมวลผลดวยคอมพวเตอร

๖. กำรตรวจสอบพเศษ (Special Auditing) หมายถง การตรวจสอบในกรณท ไดรบมอบหมายจากฝายบรหาร หรอกรณทมการทจรตหรอการกระท าทสอไปในทางทจรต ผดกฎหมาย หรอกรณทมเหตอนควรสงสยวา จะมการกระท าทสอไปในทางทจรตหรอประพฤตมชอบเกดขน ซงผตรวจสอบภายในจะด าเนนการตรวจสอบเพอคนหาสาเหต ขอเทจจรง ผลเสยหายหรอผรบผดชอบ พรอมทงเสนอแนะมาตรการปองกน

มำตรฐำนกำรตรวจสอบภำยในและจรยธรรมกำรปฏบตงำนตรวจสอบภำยในสวนรำชกำร

กรมบญชกลาง ซงเปนหนวยงานรบผดชอบและใหการอบรมพฒนาผตรวจสอบภายในของสวนราชการไดก าหนด “มาตรฐานการตรวจสอบภายใน และจรยธรรมการปฏบตงานตรวจสอบภายในของสวนราชการ” ประกอบดวย มาตรฐานดานคณสมบต และมาตรฐานดานการปฏบตงาน ซงตามระเบยบกระทรวงมหาดไทย และระเบยบคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน ไดก าหนดให ผตรวจสอบภายในทองถน ถอปฏบต สรปดงตอไปน

มำตรฐำนกำรตรวจสอบภำยใน

มำตรฐำนดำนคณสมบต

- ๑๐๐๐ วตถประสงค อ านาจหนาทและความรบผดชอบ

- ๑๑๐๐ ความเปนอสระและความเทยงธรรม

- ๑๒๐๐ ความเชยวชาญและความระมดระวงรอบคอบ

- ๑๓๐๐ การประกนและการปรบปรงคณภาพงาน

มำตรฐำนดำนกำรปฏบตงำน

- ๒๐๐๐ การบรหารงานตรวจสอบภายใน

- ๒๑๐๐ ลกษณะของงานตรวจสอบภายใน

- ๒๒๐๐ การวางแผนการปฏบตงาน

- ๒๓๐๐ การปฏบตงาน

- ๒๔๐๐ การรายงานผลการปฏบตงาน

- ๒๕๐๐ การตดตามผล

- ๒๖๐๐ การยอมรบสภาพความเสยงของฝายบรหาร

๑. มำตรฐำนดำนคณสมบต ประกอบดวย ๑.๑ การก าหนดถง วตถประสงค อ ำนำจหนำท ควำมรบผดชอบของงานตรวจ งานบรการ ใหค าปรกษา ตองก าหนดไวอยางเปนทางการใน “กฎบตรการตรวจสอบภายใน” เพอเปนกรอบ เปนแนวทางปฏบตงานทส าคญ

- ๔ -

๑.๒ การก าหนดถง ควำมเปนอสระ ทปราศจากเงอนไขทเปนอปสรรคตอความสามารถปฏบตงานตรวจสอบภายใน ปราศจากการแทรกแซงใดๆ หวหนาหนวยงานตรวจสอบภายใน ตองขนตรงตอหวหนาสวนราชการ และจะไมถกจ ากดสทธในการเขาถง ขอมล บคคล ทรพยสน และทรพยากร ตามอ านาจหนาทความรบผดชอบ ดำนควำมเทยงธรรม คอ ทศนะคตทปราศจากการล าเอยง และหลกเลยงในเรองความขดแยงในผลประโยชนใดๆ

๑.๓ การปฏบตงานตรวจสอบภายใน ดวยควำมเชยวชำญระมดระวงรอบคอบเยยงวชำชพ ผตรวจสอบภายใน ตองมความร ทกษะ และความสามารถอนๆ ตองสะสมความร ทกษะ ความสามารถอน ทไดจากงานตรวจสอบ และตองพฒนาวชาชพอยางตอเนอง เพราะงานตรวจสอบจ าเปนตองใชความร ทกษะ และความสามารถอนๆ ในการปฏบตงาน ดำนควำมระมดระวงรอบคอบ ผตรวจสอบภายในตองปฏบตงานบรการดวยความระมดระวงรอบคอบ ในความส าคญกบผลกระทบทมนยส าคญ โอกาสทเกดความผดพลาด ความผดปกต ประเมนความเพยงพอ และประสทธผลของการก ากบดแล การควบคม และบรหารความเสยง การไมปฏบตตาม กฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบอยางมนยส าคญ การใชเทคโนโลยและเทคนคในการวเคราะหขอมลเปนเครองมอชวยในการปฏบตงาน

๑.๔ การสรางหลกประกนคณภาพ และการปรบปรงการปฏบตงานอยางตอเนอง

หวหนาหนวยงานตรวจสอบภายใน ตองปรบปรงและรกษาคณภาพของงานตรวจสอบภายใน ใหครอบคลมทกดาน ดงน

กำรประกนและปรบปรงคณภำพงำน โดยการออกแบบประเมนผลทงจากภายใน และภายนอก เพอใหความเชอมนวาการปฏบตงานมความสอดคลองกบคานยมการตรวจสอบภายใน และมาตรฐานการตรวจสอบภายใน

กำรประเมนผลจำกภำยใน ประเมนผลจากภายใน ประเมนผลการปฏบตงานสวนราชการอยางตอเนองและสม าเสมอ รวมทงประเมนตนเอง โดยการสอบทานเปนระยะๆ เพอวดผลการปฏบตงานตรวจสอบภายใน วาด าเนนการสอดคลองกนกบ “ค านยาม” และ “คานยม” การตรวจสอบภายในหรอไม ซงตองการรายงานผลการประเมน จากภายในอยางนอยปละหนงครง

กำรประเมนผลจำกภำยนอก ตองจดใหมขนอยางนอยทกๆ ๕ ป โดยบคคลหรอคณะบคคลจากภายนอกสวนราชการ หวหนาหนวยงานตรวจสอบภายใน ควรหารอกบหวหนาสวนราชการ ในเรองรปแบบเนอหา และความถของการรายงานผลการประเมน การประกนและปรบปรงคณภาพงานเพอแสดงใหเหนวา การปฏบตงานตรวจสอบภายในเปนไปตาม “ค านยาม” ของการตรวจสอบภายใน มาตรฐานและจรยธรรมในการปฏบตงานตรวจสอบภายใน สวนรายงานผลการประเมนจากภายนอกขนอยกบความจ าเปนและนโยบายของหวหนาสวนราชการ

๒. มำตรฐำนกำรปฏบตงำน ๒.๑ การบรหารงานตรวจสอบภายใน ตองสมฤทธผลมประสทธภาพ สามารถสรางคณคาเพมใหกบองคกร ๒.๒ ลกษณะของงานตรวจสอบภายใน คอ การประเมนเพอเพมคณคาและปรบปรงการปฏบตงานขององคกร

- ๕ -

๒.๓ การวางแผนการปฏบตงานตรวจสอบภายใน ใหค านงถง

- วตถประสงคของงาน - ความเสยงทส าคญ ทมผลกระทบตอความส าเรจ - ความเพยงพอและความมประสทธภาพของกจกรรมการบรหารความเสยงและระบบการควบคมภายใน - โอกาสในการปรบปรง กจกรรมการบรหารความเสยง และระบบการควบคมภายในใหดขน

๒.๔ การปฏบตงานตรวจสอบ ควรรวบรวม วเคราะห ประเมน และบนทกขอมลใหเพยงพอตอการปฏบตงานทไดรบมอบหมายใหบรรลตามวตถประสงค ๒.๕ การรายงานผลการปฏบตงาน ควรรายงานผลการปฏบตงานใหทนกาล ๒.๖ การตดตามผล ควรก าหนดระบบการตดตามผล วาไดมการน าขอเสนอแนะในรายงานผลการปฏบตงานไปสการปฏบต ๒.๗ การยอมรบสภาพความเสยง ควรน าเรองความเสยง ทอาจกอใหเกดความเสยหายแกองคกรซงยงไมไดรบการแกไขหารอกบผบรหาร ๓. จรยธรรมของผตรวจสอบภำยใน วตถประสงค เพอเปนการยกฐานะและศกดศรของวชาชพตรวจสอบภายในใหไดรบการยกยองและยอมรบ แนวปฏบต หลกการพนฐานในการปฏบตหนาททผตรวจสอบภายใน ๑. พงปฏบตโดยใชสามญส านกและวจารณญาณอนเหมาะสม ๒. ควรประพฤตปฏบตตนตามกรอบจรยธรรมน นอกเหนอจากการปฏบตตามจรรยาบรรณของขาราชการ และกฎหมาย หรอระเบยบอน ทเกยวของ ๓. ด ารงไวซงหลกปฏบต ดงน ๓.๑ ความมจดยนทมนคง (Integrity) จะชวยใหเกดความเชอถอและยอมรบจากบคคลทวไป ๓.๒ ความเทยงธรรม (Objectivity) ตองท าหนาทประเมนอยางเปนธรรมในทกๆ สถานการณและไมปลอยใหความรสกสวนตวหรอความรสกนกคดของบคลอนเขามามอทธพลเหนอการประเมน นน ๓.๓ การปกปดความลบ (Confidentiality) ผตรวจสอบภายในจะตองเคารพตอคาและสทธแหงขอมลทตนไดรบทราบจากการปฏบตงานและไมเปดเผยขอมล

๓.๔ ความสามารถในหนาท (Competency) น าความร ทกษะ และประสบการณไปใชในการปฏบตหนาทใหบรการตรวจสอบภายในอยางเตมท

บทท ๒ แนวปฏบตกำรตรวจสอบภำยในของสวนรำชกำร เทคนคกำรตรวจสอบ (Audit Technique) เทคนคการตรวจสอบ เปนวธการรวบรวมหลกฐานขอเทจจรงตางๆ ในการปฏบตงานของ ผตรวจสอบ เทคนคทใชในการตรวจสอบโดยทวไป ดงน

๑. กำรสมตวอยำง เปนการเลอกขอมลแตเพยงบางสวน ปจจบนนยมใชกน ๔ วธ คอ ๑.๑ วธ Random Sampling เปนการเลอกตวอยางจ านวนหนงจากขอมลทงหมด โดยให แตละหนวยของขอมลมโอกาสทจะไดรบเลอกเทาเทยมกนและเปนไปอยางยตธรรม เชน การจบสลาก เปนตน ๑.๒ วธ Systematic Sampling เปนการเลอกตวอยางโดยการก าหนดระยะหรอชวงตอนของตวอยางทจะเลอกดวยวธแบงไวเทาๆ กน เชน เลอกตวอยางใบส าคญ ๑ ฉบบ จากใบส าคญทก ๆ ๑๕ ฉบบ เปนตน ๑.๓ วธการแบงขอมลออกเปนกลม ๑.๓.๑ Stratified Sampling เปนการเลอกตวอยางของขอมลทมลกษณะแตกตางกน โดยมวธด าเนนการเปน ๒ ขนตอน คอ ๑) แบงขอมลออกเปนกลมโดยการรวบรวมขอมลทมลกษณะเหมอนกนไวในกลมเดยวกน ๒) สมเลอกตวอยางจากแตละกลมเหลานนอกครงหนงโดยวธการสมตวอยางอาจแตกตางกนไปในแตละกลม เพอใหไดตวอยางทด มความถกตองและเชอถอได เชน ตรวจสอบพสด ครภณฑ ทมปรมาณมาก และสถานทเกบมหลายแหง ๑.๓.๒ Cluster Sampling เปนการเลอกตวอยางของขอมลทมคณลกษณะคลายคลงกนโดยมวธด าเนนการเปน ๒ ขนตอน คอ ๑) แบงขอมลออกเปนกลมโดยก าหนดจ านวนเทากน ซงถอต าแหนงทตงหรอการเกบรวบรวมรายการเปนเกณฑ ขนอยกบลกษณะและปรมาณของขอมลทมอยทงหมด ๒) สมเลอกกลมตางๆ ทแบงไวมาเปนตวอยาง กลาวคอเลอกทงกลมมาเปนตวอยางในการสมเลอกตวอยางน ซงจะเปนจ านวนมากนอยเพยงใดขนอยกบลกษณะและขนาดของขอมล ๑.๔ วธ Selective หรอ Judgement Sampling เปนการเลอกขอมลทขนอยกบการตดสนใจของผตรวจสอบวาจะพจารณาเลอกสมตวอยางใดบาง โดยตวอยางทสมเลอกนนควรเปนสงของทมคณลกษณะพเศษ ซงเคลอนยายหรอหยบฉวยไดและอาจกอใหเกดการทจรตไดดวย ๒. กำรตรวจนบ

เปนการพสจนจ านวนและสภาพของสงทตรวจนบวามอยครบถวนตามทบนทกไวหรอไม สภาพของสงของนนเปนอยางไร อยในสภาพช ารดเสยหายหรอไม มการเกบรกษาอยางไร โดยปกต การตรวจนบนจะใชการตรวจสอบ เงนสด วสด ครภณฑ และยานพาหนะ เปนตน ๓. กำรยนยนยอด เปนการขอใหบคคลทไมใชผรบตรวจซงทราบเรองเกยวกบหลกฐานตางๆ ใหการยนยนเปนลายลกษณอกษรมายงผตรวจสอบโดยตรง การยนยนนเมอปฏบตอยางถกตองจะถอเปนหลกฐานทเชอถอไดมากทสด เนองจากบคคลดงกลาว ไมจ าเปนตองปดบงขอเทจจรงเทคนคนสวนใหญใชกบการยนยนยอดเงนฝากธนาคาร หรอสนทรพยซงอยในความครอบครองของบคคลอน

- ๗ -

๔. กำรตรวจสอบเอกสำรใบส ำคญ

เปนการตรวจสอบเอกสาร หลกฐานประกอบการลงบญช เชน ใบแจงการเครดตบญช คมอฉบบฎกา ส าเนาใบเสรจรบเงน ใบน าฝากของหนวยงานยอย ใบเสรจรบเงนของบคคลภายนอก ใบส าคญรบเงน สญญาการยมเงน และใบโอน เปนตน เอกสารเหลานพสจนความถกตองของรายการทลงไวในสมดบญชไดวธการตรวจนเรยกวา “Vouching” ทงนผตรวจสอบควรตรวจสอบเอกสารโดยระมดระวงวา - เปนเอกสารจรง ไมใชเอกสารปลอมหรอผานการแกไข - มการบนทกรายการโดยถกตอง ครบถวน - มการอนมตรายการตามระเบยบของทางราชการ

๕. กำรค ำนวณ เปนการพสจนความถกตองของตวเลข ซงถอเปนหลกฐานทเชอถอไดมาก ผตรวจสอบควรท าการทดสอบตวเลขทกครง เพอใหแนใจวายอดทแสดงเปนยอดทถกตอง ๖. กำรตรวจสอบกำรผำนรำยกำร เปนการตรวจสอบความถกตองและครบถวนของการผานรายการจากสมดบญชรายการขนตนไปยงสมดบนทกรายการขนปลาย วธการตรวจนเรยกวา “Posting” ซงเปนวธการตรวจทส าคญมากอกวธหนง ๗. กำรตรวจสอบบญชยอยและทะเบยน เปนการตรวจสอบวายอดคงเหลอและรายการในบญชยอยและทะเบยนสมพนธกบบญชคมหรอไม เชน ตรวจสอบยอดคงเหลอของบญชยอยกบยอดบญชแยกประเภททวไป เปนตน ๘. กำรตรวจหำรำยกำรผดปกต เปนการตรวจรายการในสมดบญชตางๆ หรอแหลงขอมล อนๆ วามรายการผ ดปกตหรอไม ซงอาจท าใหพบขอผดพลาดทส าคญได ทงน ตองอาศยความร ความช านาญและประสบการณของผตรวจสอบเปนส าคญ ๙. กำรตรวจสอบควำมสมพนธของขอมล เปนการตรวจสอบรายการทเกยวของสมพนธกนเนองจากขอมลของรายการหนงๆ อาจมความสมพนธกบรายการอนๆ ได เชน บญชเงนงบประมาณเบกจากคลงปปจจบนสมพนธกบบญชรายจายตามแผนงาน งานและโครงการปปจจบน รายการทเกยวของสมพนธกนปรากฏอยอยางถกตองยอมแสดงความถกตองของบญชไดระดบหนง ฉะนน ผตรวจสอบจงควรตรวจสอบรายการทมความสมพนธกนควบคกนไป

๑๐. กำรวเครำะหเปรยบเทยบ เปนการศกษาและเปรยบเทยบความสมพนธและความเปลยนแปลงของขอมลตางๆ วาเปนไปตามทคาดหมายหรอเปนไปตามควรหรอไม อนจะชวยใหเหนวาตองใชวธการตรวจสอบอนเพมเตมหรออาจลดขอบเขตการตรวจสอบได

- ๘ -

การวเคราะหเปรยบเทยบมวธการ ดงน

๑. เปรยบเทยบขอมลของงวดปปจจบนกบงวดปกอน ๒. เปรยบเทยบขอมลของงวดปปจจบนกบประมาณการหากผลของการวเคราะหเปรยบเทยบพบวามความแตกตางทเปนสาระส าคญตอการตรวจสอบ ผตรวจสอบจะตองสอบถามเหตผลจากหนวยรบตรวจและใชเทคนคการตรวจสอบอนเพมเตม ๑๑. กำรสอบถำม เปนการสอบถามผทเกยวของ เพอใหไดขอเทจจรงตางๆ การสอบถามอาจท าไดทงเปนลายลกษณอกษรหรอดวยวาจา การสอบถามเปนลายลกษณอกษร อาจใชแบบสอบถามและก าหนดค าถามเพอใหไดค าตอบวา “ใช” หรอ “ไมใช” หรออาจเปนค าถามทกระตนใหผตอบใชความคดของตนเองกไดขนอยวาผตรวจสอบตองการค าตอบในลกษณะใด ทงน ค าถามทใชควรมลกษณะตอเนองกน ๑๒. กำรสงเกตกำรณ เปนการสงเกตใหเหนดวยตาในสงทตองการทราบอยางระมดระวง โดยใชความรความสามารถทมอย รวมถงการใชวจารณญาณพจารณาสงทไดเหน แลวบนทกเหตการณตางๆ ไว ๑๓. กำรตรวจทำน เปนการยนยนความจรง ความถกตอง ความแมนย า ความสมเหตสมผล หรอความนาเชอถอของสงใดสงหนง โดยการหาหลกฐานยนยนกบขอเทจจรงทปรากฏอย เชน ขอเทจจรงปรากฏวา ไดจายเงนใหเจาหนแลว ๕๐๐,๐๐๐ บาท หลกฐานทจะน ามาตรวจทาน คอ ตนขวเชค ทระบเลขทเชค วนท ชอเจาหนรายการทจาย จ านวนเงน และการลงนามของผถออ านาจสงจายตลอดจนใบเสรจรบเงนทไดรบจากเจาหน ซงควรมรายละเอยดเชนเดยวกบตนขวเชค เปนตน ๑๔. กำรสบสวน เปนเทคนคทผตรวจจะใชในกรณทไมสามารถคนพบขอเทจจรง ซงคาดวามอยหรอควรจะเปน ดงนน ผตรวจสอบจะตองคนหาขอเทจจรงโดยเรมจากผลไปหาเหตทละขนตอน แตในบางกรณ ผตรวจสอบไมสามารถหาหลกฐานมายนยนขนตอนตางๆ ไดทกขนตอน กย งอนมานหรอใหความเหนเพมเตมลงไปในสวนทขาดหายไป ๑๕. กำรประเมนผล เปนการเปรยบเทยบมาตรฐานหรอหลกเกณฑทก าหนดไวกบผลการปฏบตงานจรงวาเกดผลตางหรอไม ถาเกดผลตาง ผตรวจสอบตองพจารณาวาเกดขนจากวธปฏบตไมรดกมหรอไมดพอ หร อวา

เนองจากสาเหตอน เมอทราบสาเหตทแทจรงแลว ผตรวจสอบตองวเคราะหตอไปอกวาเกดจากสาเหตสดวสย ซงอยนอกเหนอการควบคมของวญญชนหรอไม หากมใช ควรเสนอขอคดเหนเพอการปรบปรงแกไขตอไป ผตรวจสอบตองใชวจารณญาณตดสนวาขอมลท น ามาเปรยบเทยบ และผานการประเมนผลมาแลวนนเพยงพอหรอไม ควรเพมหรอลดปรมาณการทดสอบเพยงใดเพอใหสามารถน ามาวเคราะหประเมนผลได ทงน ผตรวจสอบตองประเมนถงคาความเสยงทเกดขนจากการเพมหรอลดปรมาณ การทดสอบรายการดงกลาวเมอเทยบกบผลทไดรบกบคาใชจายทประหยดได

- ๙ -

แนวทำงกำรตรวจสอบดำนกำรเงน กำรคลง และกำรพสด

ดานการงบประมาณ ๑. กำรจดท ำแผนยทธศำสตรกำรพฒนำและแผนพฒนำสำมป เอกสำรประกอบกำรตรวจสอบ ๑. แผนยทธศาสตรการพฒนา ๒. แผนพฒนาสามป ๓. งบประมาณรายจายประจ าป ๔. แผนการด าเนนงาน ๒. กำรจดท ำงบประมำณ เอกสำรประกอบกำรตรวจสอบ ๑. งบประมาณรายจายประจ าป และงบประมาณจายประจ าปเพมเตม ๒. เอกสารโอนเปลยนแปลงงบประมาณ ๓. ประกาศใชงบประมาณ และประกาศการอนมตหรอเปลยนแปลงงบประมาณ ดำนกำรเงนและกำรบญช ดานการเงน การตรวจสอบดานการปฏบตงานดานการเงนขององคกรปกครองสวนทองถน แบงการตรวจสอบเปน ๖ หวขอ ดงน ๑. จ านวนเงนคงเหลอ ณ วนเขาตรวจสอบ ๒. การจดท ารายงานสถานะการเงนประจ าวน ๓. การปฏบตหนาทของคณะกรรมการตางๆ และผตรวจสอบการรบเงน ๔. การรบเงนรายไดขององคกรปกครองสวนทองถน ๕. การใชใบเสรจรบเงน ๖. การน าสงเงนและการน าฝากธนาคาร เอกสำรประกอบกำรตรวจสอบ ๑. รายงานสถานะการเงนประจ าวน ๒. หนงสอรบรองยอดเงนฝากธนาคาร/Bank Statement/สมดเงนฝากธนาคาร

๓. งบกระทบยอดเงนฝากธนาคาร ๔. ค าสงแตงตงกรรมการเกบรกษาเงน กรรมการตรวจสอบจ านวนเงนทจดเกบและ น าสงเงน คณะกรรมการรบ-สงเงน ๕. ใบน าสงเงน ใบส าคญสรปใบน าสงเงน ส าเนาใบน าฝากธนาคาร ๖. ตนขวเชค รายการการจดท าเชค ๗. ใบเสรจรบเงน ทะเบยนคมใบเสรจรบเงน รายการใชใบเสรจรบเงน ๘. งบประมาณรายจายประจ าป ทะเบยนคมเงนรายรบ

- ๑๐ -

๑. จ ำนวนเงนคงเหลอ ณ วนเขำตรวจสอบ

วธกำรตรวจสอบ ๑. มเงนสดคงเหลอในตนรภยหรอไม หากพบวามใหท าการตรวจนบ โดยตองตรงกบยอดเงนสดคงเหลอทปรากฏในรายงานสถานะการเงนประจ าวน ๒. ยอดเงนฝากธนาคารในรายงานสถานะการเงนประจ าวน ณ วนทเขาตรวจสอบ ตรงกบสมดเงนฝากธนาคารหรอBank statement หากไมตรงกนใหเจาหนาทจดท างบกระทบยอดเงนฝากธนาคาร เพอหาสาเหตของผลตาง ๓. ณ วนสนเดอน มเงนฝากธนาคารตามหนงสอรบรองยอดเงนฝากธนาคารตรงกบรายงานสถานะการเงนประจ าวน ๒. กำรจดท ำรำยงำนสถำนะกำรเงนประจ ำวน วธกำรตรวจสอบ ๑. จดท ารายงานสถานะการเงนประจ าวนเปนไปตามแบบทก าหนดและจดท าเปน ปจจบน ๒. ใหจดท าทกวนทมการรบ-จายเงน ๓. ตองเสนอรายงานสถานะการเงนประจ าวนผานปลดเพอเสนอใหผบรหารทองถน ทราบ ๔. รายงานสถานะการเงนประจ าวนลงลายมอชอครบถวน ๓. กำรปฏบตหนำทของคณะกรรมกำรตำงๆ และผตรวจสอบกำรรบเงน วธกำรตรวจสอบ ๑. มการแตงตงคณะกรรมการเกบรกษาเงน ๒. มคณะกรรมการอยางนอย ๓ คน โดยระบผถอกญแจตนรภย ๓. มการแตงตงคณะกรรมการแทนชวคราว กรณกรรมการเกบรกษาเงนไมสามารถ ปฏบตหนาทได

๔. ปฏบตหนาทตามค าสงและลงลายมอชอในรายงานสถานะการเงนประจ าวน ครบถวน ๔. กำรรบเงนรำยได วธกำรตรวจสอบ ๑. รบเงนและน าสงเปนเงนรายไดครบถวน ๒. ผตรวจสอบไดตรวจสอบจ านวนเงนทจดเกบและลงลายมอชอหลงส าเนา ใบเสรจรบเงนฉบบสดทาย ๓. จดท าใบน าสงเงนและใบส าคญสรปใบน าสงเงนพรอมผรบเงนและผสงเงนลง ลายมอชอครบถวน ๔. สมดเงนสดรบ ทะเบยนรายรบ ใบน าสงเงนและใบส าคญสรปใบน าสงเงน ครบถวนถกตองตรงกน

- ๑๑ -

๕. กำรใชใบเสรจรบเงน

วธกำรตรวจสอบ ๑. มส าเนาใบเสรจรบเงนตดไวกบเลม ๒. การเขยนใบเสรจรบเงนหามขด ลบ แกไข เพมเตม หากมความจ าเปนตองแกไข ใหขดฆาและใหผรบเงนลงลายมอชอก ากบการขดฆาไว ๓. มทะเบยนคมใบเสรจรบเงน และลงรายการครบถวน ๔. เมอสนปงบประมาณไดปรเจาะร หรอประทบตราเลกใชใบเสรจรบเงนและจดท า รายงานการใชใบเสรจรบเงนเสนอผานปลดเพอเสนอผบรหารทองถนทราบ ๕. ตรวจสอบจ านวนใบเสรจรบเงนคงเหลอกบทะเบยนคมใบเสรจรบเงนมจ านวน ถกตองตรงกน ๖. กำรน ำสงเงนและกำรน ำเงนฝำกธนำคำร วธกำรตรวจสอบ ๑. มการจดท าบนทกการรบ-สงเงน ๒. เมอมการรบเงนรายได ใหน าฝากธนาคารทงจ านวนในวนนน หากน าฝากไมทนใหสงมอบเงนใหคณะกรรมการเกบรกษาเงนเพอเกบรกษาไวในตนรภย และใหน าฝากธนาคารทงจ านวนในวนท าการถดไป หากทองถนหางไกล การคมนาคมไมสะดวก ใหน าฝากธนาคารในวนท าการสดทายของสปดาห ๓. กรณรบเงนรายไดแลวไมน าสง หรอน าสงไมครบตามจ านวนทจดเกบ หรอน าสงไมตรงกบวนทจดเกบ หรอน าสงวนรงขนโดยไมมการบนทกวารบเงนหลงปดบญช หรอมการน าฝากธนาคารนอยกวาจ านวนทจดเกบได ตองใหผรบผดชอบน าสงในวนทตรวจพบ และหากน าสงยงไมครบถวนถอวาท าใหเงนขาดบญช กำรจดท ำบญชและงบกำรเงน เอกสำรประกอบกำรตรวจสอบ ๑. สมดเงนสดรบ-จาย ๒. ทะเบยนเงนรายรบ

๓. สมดบญชแยกประเภท ๔. งบการเงนประจ าเดอน ๕. งบการเงน ณ วนสนปงบประมาณ ๖. หนงสอรบรองยอดเงนฝากธนาคาร ณ วนสนเดอนและงบกระทบยอดเงนฝาก ธนาคาร ๗. ขอบญญต/เทศบญญต วธกำรตรวจสอบ ๑. จดท าสมดบญชเงนสดรบ เงนสดจาย ทะเบยนรายรบ และสรรพบญชตางๆจดท าเปนปจจบน ๒. การบนทกบญชเปนไปตามประกาศของกระทรวงมหาดไทย เรองหลกเกณฑและวธปฏบตการบนทกบญช การจดท าทะเบยน และรายงานการเงนของ อปท.

- ๑๒ -

๓. จดท างบการเงน ณ วนสนเดอน เพอเสนอผานปลดน าเสนอใหผบรหารทราบและสงส าเนางบการเงนใหกบผก ากบดแล ตามแบบทกรมสงเสรมการปกครองทองถนก าหนด ดงตอไปน

รายงานรบ-จายเงน งบทดลอง รายงานงบกระทบยอดเงนฝากธนาคาร กระดาษท าการกระทบยอดรายจายตามงบประมาณ (จายจากเงนรายรบ) กระดาษท าการกระทบยอดรายจาย (จายจากเงนสะสม) กระดาษท าการกระทบยอดรายจาย (จายจากเงนทนส ารองเงนสะสม) กระดาษท าการกระทบยอดรายจาย (จายจากเงนก) กระดาษท าการกระยอดงบประมาณคงเหลอ กระดาษท าการกระทบยอดการโอนงบประมาณรายจาย

๔. จดท างบการเงน ณ วนสนป เพอแสดงผลการด าเนนงานและสรปฐานะการเงนเสนอใหคณะบรหารทราบ และสงส าเนางบการเงน ณ วนสนป ใหกบผก ากบดแลและส านกงานการตรวจเงนแผนดนภายใน ๙๐ วนนบแตวนสนปงบประมาณและประกาศส าเนางบแสดงฐานะการเงนและงบประกอบอนๆ ใหประชาชนทราบ จดท าตามแบบทกรมสงเสรมการปกครองทองถนก าหนด ดงตอไปน

งบแสดงฐานะการเงนและหมายเหตประกอบแสดงฐานะการเงน หมายเหต ๑ สรปนโยบายบญชทส าคญ หมายเหต ๒ งบทรพยสน หมายเหต ๓ เงนสดและเงนฝากธนาคาร หมายเหต ๔ เงนฝากกองทน หมายเหต ๕ ลกหนเงนยม หมายเหต ๖ รายไดจากรฐบาลคางรบ

หมายเหต ๗ ลกหนคาภาษ หมายเหต ๘ ลกหนรายไดอนๆ หมายเหต ๙ ลกหนเงนทนเศรษฐกจชมชน หมายเหต ๑๐ ลกหนอนๆ หมายเหต ๑๑ ลกหนเงนยมสะสม หมายเหต ๑๒ สนทรพยหมนเวยนอนๆ หมายเหต ๑๓ สนทรพยไมหมนเวยนอน หมายเหต ๑๔ รายจายคางจาย หมายเหต ๑๕ ฎกาคางจาย หมายเหต ๑๖ เงนรบฝาก หมายเหต ๑๗ หนสนหมนเวยนอน

- ๑๓ -

หมายเหต ๑๘ เจาหนเงนก หมายเหต ๑๙ หนสนไมหมนเวยนอน หมายเหต ๒๐ เงนสะสม และรายละเอยดแนบทายฯ หมายเหต ๒๑ เงนทนส ารองเงนสะสม

งบแสดงผลการด าเนนงานจายจากเงนรายรบ งบแสดงผลการด าเนนงานจายจากเงนรายรบและเงนสะสม งบแสดงผลการด าเนนงานจายจากเงนรายรบเงนสะสมและเงนทนส ารอง

เงนสะสม งบแสดงผลการด าเนนงานจายจากเงนรายรบ เงนสะสม เงนทนส ารองเงน

สะสมและเงนก

๕. ทกสนปงบประมาณ เมอปดบญชรายรบรายจายแลว ใหกนยอดเงนสะสมประจ าปไวรอยละ ๒๕ ของทกป เพอเปนทนส ารองเงนสะสม โดยททนส ารองเงนสะสมนใหเพมขนรอยละ ๒๕ ของทกป

ดำนกำรเบกจำย ๑. กำรเบกจำยเงน เอกสำรประกอบกำรตรวจสอบ ๑. ขอบญญต/เทศบญญต ๒. แผนการใชจายเงนขององคกรปกครองสวนทองถน และของหนวยงานผเบก ๓. ทะเบยนคมเงนรายจายตามงบประมาณ ๔. สมดฎกาเบกจายเงน ๕. ฎกาเบกจายเงน ๖. รายงานการจดท าเชค

๗. สมดเงนสดจาย ตนขวเชค และ Bank Statement วธกำรตรวจสอบ ๑. การจายเงนหรอกอหนผกพนตามงบประมาณรายจายประจ าป หรองบประมาณเพมเตม หรอขอโอนแกไขเปลยนแปลงค าชแจง ๒. แผนการใชจายเงน โดยใหวางแผนทก ๓ เดอน (ไตรมาส) ตามแผนการใชจายเงนทกรมสงเสรมการปกครองทองถนก าหนดสงใหกองคลงกอนวนเรมตนของแตละไตรมาสอยางนอย ๒๐ วน ๓. การขอเบกเงนงบประมาณรายจายประจ าปงบประมาณใดใหเบกไดเฉพาะงบประมาณนน รวมทงเงนอดหนนทรฐบาลใหอปท. โดยระบวตถประสงค เวนแต

เปนเงนงบประมาณรายจายทยงมไดกอหนผกพนในปงบประมาณนน และไดรบอนมตใหกนเงนไวตอผมอ านาจตามระเบยบแลว

- ๑๔ -

เปนงบประมาณรายจายทไดกอหนผกพนไวกอนสนปงบประมาณ และ

ไดรบอนมตจากผบรหารทองถนใหกนเงนไปจายในปงบประมาณถดไป กรณมเงนอดหนนทรฐบาลใหองคกรปกครองสวนทองถนโดยระบ

วตถประสงคซงเบกจายไมทนภายในสนปงบประมาณทผานมา และไดบนทกบญชไวแลว ๔. จดท าทะเบยนคมฎกาการเบกจายเงนและรายงานการจดท าเชค ๕. หวหนาหนวยงานผเบกเปนผลงลายมอชอเบกเงนและใหวางฎกาตามแบบทก าหนด ๖. หนาฎกาเบกจายเงนลงลายมอชอและเอกสารประกอบฎกาถกตองครบถวนและหลกฐานการเบกหากเปนภาพถายหรอส าเนาใหผเบกรบรองความถกตองดวย ๗. การซอ เชาทรพยสน หรอจางท าของ ใหวางฎกาอยางชาไมเกน ๕ วน นบจากวนตรวจรบทรพยสนหรอตรวจรบงาน ๘. การจายเงนใหจายเปนเชค ๙. สมดเงนสดจาย รายงานการจดท าเชค ตนขวเชค Bank Statement ถกตองตรงกน ๑๐. หลกฐานการจายเงนใบเสรจรบเงนไดรบรองการจาย และใบส าคญคจาย หวหนาหนวยงานคลงรบรองความถกตอง ๑๑. เงนทเบกถาไมไดจายหรอจายไมหมด ใหหนวยงานผเบกน าสงคนหนวยงานคลงภายใน ๑๕ วน นบจากวนทไดรบเงนจากหนวยงานคลง ๑๒. การจดเกบฎกาเรยงตามรายงานการจดท าเชค ๒. กำรเขยนเชคสงจำย เอกสำรประกอบกำรตรวจสอบ ๑. เชค/ตนขวเชค ๒. ฎกาเบกจายเงน

๓. หนงสอแจงรายชอผลงนามในการสงจายเชคใหกบธนาคาร วธกำรตรวจสอบ ๑. เชคสงจายใหแกเจาหนหรอผมสทธไดขดฆาค าวา “หรอตามค าสง” หรอ “หรอผถอ” ออก และขดครอมเชค ๒. สงจายเชคในนามหวหนาหนวยงานคลง กรณวงเงนต ากวา ๒,๐๐๐ บาท หามออกเชคสงจายเงนสด ๓. เชคสงจายมผบรหารทองถนและปลดอปท. รวมลงนามดวยทกครง ๓. กำรยมเงนงบประมำณ เอกสำรประกอบกำรตรวจสอบ ๑. ทะเบยนลกหนเงนยมงบประมาณ ๒. สญญาเงนยม

- ๑๕ -

๓. ฎกาเบกเงนยมงบประมาณ และเอกสารประกอบ

วธกำรตรวจสอบ ๑. มงบประมาณเพอนการนนแลว ๒. สญญายมเงนตามแบบทก าหนดและรบรองวาจะปฏบตตามระเบยบ ขอบงคบหรอค าสงทไดก าหนดไว และจะน าใบส าคญคจายทถกตองรวมทงเงนเหลอจายสงคน ถาไมสงตามก าหนดกจะชดใชเงนหรอยนยอมใหอปท. หกเงนเพอชดใชเงนยมนน

๓. ผยมไมมเงนยมคงคางและใหยมไดเฉพาะผมหนาทตองปฏบตงานนนๆ หามยมแทนกน ๔. ตองไดรบการอนมตใหจายเงนยมตามสญญาเงนยม โดยผบรหารทองถนเปนผอนมต ๕. บนทกรายการยม และรายการสงใชเงนยมในทะเบยนเงนยมทกครงโดยใหผยม-ผสงใชลงชอในทะเบยนเงนยมส าหรบรายการนนๆ ๖. สงใชใบส าคญและเงนเหลอจาย(ถาม) ภายในระยะเวลาทก าหนด ๗. ครบก าหนดสงใชเงนยมไดตดตามผยมสงใชเงนยม และหากผยมไมสงใช ผบรหารทองถนสงการใหผยมสงใชอยางชาไมเกน ๓๐ วน ๘. กรณการสงใชเงนยม และมเงนสดเหลอจาย ไดมการออกใบเสรจรบเงนใหแกผยมไวเปนหลกฐาน ๙. ผยมสงใบส าคญคจายหกลางเงนยมแลว มเหตใหตองทกทวง ตองแจงใหผยมทราบโดยดวน และใหปฏบตตามค าทกทวงภายใน ๑๕ วนนบจากวนทไดรบค าทกทวง ๔. กำรเบกคำใชจำยในกำรเดนทำงไปรำชกำร เอกสำรประกอบกำรตรวจสอบ ๑. หนงสอขออนมตการเดนทางไปราชการ

๒. ใบรบรองแทนใบเสรจรบเงน ๓. หลกฐานการจายเงนคาใชจายในการเดนทางไปราชการ วธกำรตรวจสอบ ๑. ไดรบอนมตใหไปราชการจากผมอ านาจอนมต

ผวาราชการจงหวด เปนผอนมตการเดนทางไปราชการของผบรหาร ทองถนและประธานสภาทองถน

ผบรหารทองถนเปนผอนมตการเดนทางไปราชการของรองนายก องคการบรหารสวนจงหวด รองนายกเทศมนตร รองนายกองคการบรหารสวนต าบล ทปรกษานายกฯ เลขานการนายกฯ ขาราชการ พนกงานสวนทองถน รวมถงลกจาง พนกงานจางขององคกรปกครองสวนทองถน

- ๑๖ -

ประธานสภาทองถนเปนผอนมตการเดนทางไปราชการของสมาชกสภา ทองถน โดยตองมค ารบรองจากผบรหารทองถนวามงบประมาณเพยงพอทจะเบกจาย

กรณทกระทรวงมหาดไทย หรอกรมสงเสรมการปกครองทองถน แจง ใหผบรหารทองถนหรอประธานสภาทองถนเดนทางไปราชการประชม อบรมหรอสมมนา ใหถอวาไดรบอนมตใหเดนทางไปราชการแลว โดยไมตองขออนมตตอผวาราชการจงหวดอก เพยงแตแจงใหผวาราชการจงหวดทราบ ๒. ตรวจสอบคาใชจายในการเดนทางไปราชการ

คาเบยเลยงเดนทางใหเบกไดในลกษณะเหมาจาย ตามจ านวนเงนและ เงอนไขทกรมสงเสรมการปกครองทองถนก าหนด โดยใหนบเวลาเดนทางตงแตเวลาออกจากสถานทอย หรอสถานทราชการปกตจนกลบถงสถานทอย หรอสถานทปฏบตราชการตามปกต แลวแตกรณ

เวลาเดนทางไปราชการกรณมการพกแรม ใหนบยสบสชวโมงเปนหนง วน ถาไมถงยสบสชวโมงหรอเกนยสบสชวโมงใหถอเปนหนงวน หากกรณทไมมการพกแรม หากนบไมถงยสบชวโมงและสวนทไมถงนนนบไดเกนสบสองชวโมงใหถอเปนหนงวน หากนบไดไมเกนสบสองชวโมง แตเกนหกชวโมงขนไปใหถอเปนครงวน

การเดนทางไปราชการทจ าเปนตองพกแรม เวนแตการพกแรมซงโดย ปกตตองพกแรมในยานพาหนะหรอพกแรมในทพกซงทางราชการจดทพกไวใหแลว ใหผเดนทางไปราชการเบกคาเชาทพกในลกษณะเหมาจายหรอในลกษณะจายจรงกได แตถาเปนการเดนทางไปราชการเปนหมคณะตองเลอกคาเชาทพกในลกษณะเดยวกนทงคณะ ในกรณเปนการเดนทางไปราชการในทองททคาครองชพสงหรอเปนแหลงทองเทยว ใหผเดนทางไปราชการเบกคาเชาทพกในอตราสงไดตามความจ าเปน ตามหลกเกณฑทก าหนดทายระเบยบ

การเดนทางไปราชการโดยปกตใหใชยานพาหนะประจ าทางและใหเบก

คาพาหนะไดโดยประหยด ในกรณไมมยานพาหนะประจ าทาง หรอมแตตองการความรวดเรว เพอประโยชนแกราชการใหใชพาหนะอนได แตผเดนทางจะตองชแจงเหตผลและความจ าเปนไวในรายงานการเดนทางหรอหลกฐาน การขอเบกเงนคาพาหนะนน

การเดนทางขามเขตจงหวดระหวางกรงเทพมหานครกบจงหวดทมเขต ตดตอกบกรงเทพมหานคร หรอการเดนทางขามเขตจงหวดทผานเขตกรงเทพมหานคร ใหเบกคาพาหนะรบจางไดเทาทจายจรงแตตองไมเกนเทยวละ ๖๐๐ บาท การเดนทางขามเขตจงหวดอนๆ ใหเบกเทาทจายจรงภายในวงเงนเทยวละไมเกน ๕๐๐ บาท

การใชยานพาหนะสวนตวไปราชการ ผเดนทางจะตองไดรบอนญาตจาก ผบรหารทองถนจงมสทธเบกเงนชดเชยเปนคาพาหนะในลกษณะเหมาจายใหเปนคาใชจายส าหรบเปนคาพาหนะสวนตวได ตามความจ าเปน เหมาะสม และประหยด รถยนตสวนบคคล กโลเมตรละ ๔ บาท รถจกรยานยนตสวนบคคล กโลเมตรละ ๒ บาท ใหค านวณระยะทางเพอเบกเงนชดเชยตามเสนทางของกรมทางหลวงในระยะทางสนและตรงซงสามารถเดนทางไดโดยสะดวกและปลอดภย ในกรณทไมมเสนทางของกรมทางหลวงใหใชระยะทางตามเสนทางของหนวยงานอนทตดผาน เชน เสนทางของเทศบาลและในกรณทไมม

- ๑๗ -

เสนทางของกรมทางหลวงและของหนวยงานอน ใหผเดนทางเปนผรบรองระยะทางในการเดนทางการเดนทางไปราชการโดยเครองบน ใหเปนตามหลกเกณฑ ดงตอไปน

(๑) ชนธรกจ ส าหรบผด ารงต าแหนงระดบ ๙ หรอต าแหนงทเทยบเทาขนไป (๒) ชนประหยดหรอชนต าสด (ก) ส าหรบผด ารงต าแหนงระดบ ๖ ถงระดบ ๘ หรอต าแหนงทเทยบเทา (ข) ผด ารงต าแหนงต ากวาทระบใน (ก) เฉพาะกรณทมความจ าเปนรบดวน เพอประโยชนตอทางราชการ และไดรบอนมต จากผมอ านาจอนมต (๓) การเดนทางซงไมเขาหลกเกณฑตาม (๑) (๒) จะเบกคาใชจายไดไมเกนคาใชจายในการเดนทางภาคพนดนในระยะเดยวกนตามสทธซงผเดนทางจะพงเบกได ๓. การเดนทางไปราชการประจ า ไดแก การเดนทางไปประจ าตางส านกงานไปรกษาการในต าแหนงหรอรกษาราชการแทน เพอด ารงต าแหนงใหม ณ ส านกงานแหงใหม เบกคาใชจายได ๔. การเดนทางกลบภมล าเนาเดม ใหหมายความถงการเดนทางเพอกลบภมล าเนาเดมของผเดนทางไปราชการประจ าในกรณทออกจากราชการหรอถกสงพกราชการ ๕. การเดนทางไปราชการตางประเทศชวคราว ๖. เจาหนาททองถนผเดนทางไปราชการอาจเบกเงนลวงหนาไดตามสมควร โดยยนบญชรายการประมาณคาใชจายในการเดนทาง ๗. การเบกเงนตามระเบยบน ผเบกตองยนรายงานการเดนทางพรอมดวยใบส าคญคจายและเงนเหลอจาย (หากม) ตอองคกรปกครองสวนทองถนเจาสงกด และใหเบกจากงบประมาณประจ าปทเดนทางไปราชการ ๘. “การเบกคาเชาทพกเทาทจายจรง” ผเดนทางไปราชการจะใชใบเสรจรบเงนหรอใบแจงรายการของโรงแรม หรอทพกแรมทมขอความแสดงวาไดรบช าระเงนคาเชาทพกเรยบรอยแลว โดย

เจาหนาทรบเงนของโรงแรมหรอทพกแรมลงลายมอชอ วน เดอน ป และจ านวนเงนทไดรบเพอเปนหลกฐานในการขอเบกคาเชาทพกกได

๕. กำรเบกคำใชจำยในกำรฝกอบรมและศกษำดงำน

เอกสำรประกอบกำรตรวจสอบ ๑. ฎกาการเบกจายเงน และเอกสารประกอบการเบกจาย

โครงการฝกอบรมและการศกษาดงาน ตารางก าหนดการการฝกอบรมและการศกษาดงาน หนงสอขอเขาดงาน หนงสอตอบรบจากหนวยงานทจะเขาศกษาดงาน ใบเสรจรบเงน รปภาพในการฝกอบรม หนงสอขออนมตการเดนทางไปราชการ

- ๑๘ -

๒. รายงานผลการเขารบการฝกอบรม วธกำรตรวจสอบ ๑. มเอกสารประกอบการเบกจายอยางครบถวน เชน ใบเสรจรบเงน รปภาพ หนงสอตอบรบจากหนวยงานทจะเขาศกษาดงาน ๒. ตารางก าหนดการการฝกอบรมและการศกษาดงานตองสอดคลองกบหลกสตรการอบรม ๓. การอนมตใหบคลากรเขารบการฝกอบรม โดยผมอ านาจอนมตตองเปนผปฏบตหนาทเกยวของกบการฝกอบรมในครงนน ๔. มงบประมาณเพยงพอเพอการนน ๕. กรณการสงบคลากรเขารบการฝกอบรมกบหนวยงานอน ใหตรวจสอบแบบแสดงเจตจ านงตามแบบทกระทรวงมหาดไทยก าหนด ๖. กรณทอปท.จดอบรมเอง คาใชจายในการฝกอบรมใหเปนไปตามระเบยบ กระทรวงมหาดไทย วาดวยคาใชจายในการฝกอบรม และการเขารบการฝกอบรมของเจาหนาททองถน พ.ศ. ๒๕๕๗ ๗. การจดหาวสดในการฝกอบรม การจางเหมา ยานพาหนะ ฯลฯ ใหปฏบตตามระเบยบกระทรวงมหาดไทยวาดวยการพสดฯ ๘. จดท ารายงานผลการเขารบการฝกอบรมเสนอผบรหารทองถน ภายใน ๖๐ วน

๖. กำรเบกจำยเงนคำตอบแทนกำรปฏบตงำนนอกเวลำรำชกำร เอกสำรประกอบกำรตรวจสอบ ๑. ฎกาการเบกจายเงน และเอกสารประกอบการเบกจาย ๒. สมดลงเวลาในการปฏบตงาน

๓. รายงานการปฏบตงานนอกเวลาราชการ วธกำรตรวจสอบ ๑. ฎกาเบกจายเงน และเอกสารประกอบการเบกจาย ๒. มค าสงอนมตใหปฏบตราชการนอกเวลาปกตจากผบรหาร หรอผทไดรบมอบหมาย ๓. มงบประมาณเพอการเบกจายเงนคาตอบแทนการปฏบตงานเพยงพอ ๔. การเบกจายเปนไปตามหลกเกณฑและอตราทก าหนดตามหนงสอสงการ ๕. การลงเวลาในการปฏบตงานตามทไดรบอนมตจากผบรหารและตามหลกฐานการเบกจายเงนตอบแทนการปฏบตงานนอกเวลา ๖. มการเบกจายคาตอบแทนปฏบตงานนอกเวลาราชการทไมสามารถเบกจายเงนคาตอบแทนไดหรอไม เชน การอยเวรรกษาการณ หรอการปฏบตงานนอกเวลาราชการไมเตมจ านวนชวโมง ๗. มการจดท ารายงานผลการปฏบตงานนอกเวลาราชการตอผมอ านาจอนมตภายใน ๑๕ วนนบแตวนทเสรจสนการปฏบตงาน

- ๑๙ -

๗. กำรเบกจำยเงนอดหนนใหแกหนวยงำนอน

เอกสำรประกอบกำรตรวจสอบ ๑. ฎกาการเบกจายเงน และเอกสารประกอบการเบกจาย ๒. งบประมาณรายจายประจ าป ๓. รายงานโครงการทผานความเหนชอบจากคณะอนกรรมการอ านวยการการกระจายอ านาจ ๔. โครงการทขอรบเงนอดหนนจากองคกรปกครองสวนทองถน ๕. บนทกขอตกลง ๖. รายงานผลการด าเนนการ วธกำรตรวจสอบ ๑. การตงงบประมาณหมวดเงนอดหนน เปนไปตามหนงสอกระทรวงมหาดไทย ดวนมาก ท มท ๐๘๐๘.๒/ว ๗๔ ลงวนท ๘ มกราคม ๒๕๕๓ เรอง การตงงบประมาณรายจายและการใชจายงบประมาณหมวดเงนอดหนนขององคกรปกครองสวนทองถน ๒. การเบกจายเงนอดหนนเปนภารกจทอยในอ านาจหนาทอปท. ผสนบสนนและประชาชนในเขตพนทไดรบประโยชน ๓. มการก าหนดโครงการทจะใหการสนบสนนไวในงบประมาณรายจายประจ าป ๔. ฎกาเบกจายเงนอดหนน การเบกจายเงน การฝากเงน การเกบรกษาเงน และการตรวจเงนขององคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. ๒๕๔๗ และแกไขเพมเตมถง (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๔๘ ๕. กรณการอดหนนเงนใหองคกรปกครองสวนทองถนอนสวนราชการหรอหนวยงานอนของรฐ ดงน

โครงการดงกลาวไดรบความเหนชอบจากคณะอนกรรมการอ านวยการการกระจาย

อ านาจระดบจงหวด ยกเวนภารกจดานการศกษาหรอดานสาธารณสข

โครงการทขอรบเงนอดหนนในโครงการแสดงใหเหนถงกจกรรม และมการแบง สวนงบประมาณของตนเอง และสวนทจะขอรบการสนบสนนอยางชดเจน

การสนบสนน กรณองคการบรหารสวนจงหวดสามารถใหการสนบสนนเปนเงน หรอ กอสรางอาคารได แตหากเปนเทศบาลและองคการบรหารสวนต าบล ไมสามารถใหการสนบสนนเปนเงนหรอกอสรางได ท าไดเพยงการซอมแซมอาคารหรอสงกอสรางอน ๖. ตรวจสอบการเบกจายเงนอดหนนใหองคกรประชาชน องคกรการกศล และองคกรทจดตงตามกฎหมาย

การเบกจายเงนอดหนน เปนการเบกจายใหกบองคกรประชาชน องคกรการกศล และองคกรทจดตงกฎหมาย ตามหนงสอกระทรวงมหาดไทย ดวนมาก ท มท ๐๘๐๘.๒/ว ๗๔ ลงวนท ๘ มกราคม ๒๕๕๓ เรอง การตงงบประมาณรายจายและการใชจายงบประมาณหมวดเงนอดหนนขององคกรปกครองสวนทองถน

- ๒๐ -

โครงการทขอรบการสนบสนนขององคกรประชาชน (กลม หรอชมชน) โดยใน โครงการจะตองสามารถเสรมสรางความเขมแขง โดยมลกษณะของการแกไขปญหาความยกจนและสงเสรมใหประชาชนมรายไดเพมขนและน าไปสการพฒนาขององคกรประชาชนในโอกาสตอไปดวยตนเอง โดยไมใชการสนบสนนในโครงการทมลกษณะเปนเงนทนหมนเวยน เชน การอดหนนเพอน าไปเปนทนกยม หรอสมทบกองทนตางๆ หรอการซอเสอผา เครองแตงกาย หรอใหเปนเงนรางวล เปนตน

การจดท าบนทกขอตกลงผแทนหนวยงาน ไมนอยกวา ๓ คน หนวยงานทขอรบการสนบสนนไดออกใบเสรจรบเงนหรอใบส าคญรบเงนใหอปท. รายงานผลการด าเนนงานทหนวยงานทขอรบการอดหนนรายงานใหอปท. ภายใน

๓๐ วนนบแตโครงการแลวเสรจ โดยตองตรวจสอบวาการใชจายเงนตามโครงการดงกลาวเปนไปตามกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ หรอหนงสอสงการ

หนวยงานทขอรบเงนอดหนนไมรายงานผลการด าเนนการ ใหอปท. พจารณาไมตง งบประมาณอดหนนในครงตอไป

การตดตามและประเมนผลการด าเนนงาน หากหนวยงานทขอรบเงนอดหนนไม ด าเนนการใหเปนไปตามวตถประสงคของโครงการ ใหอปท. เรยกเงนเทาจ านวนทอดหนนไปทงหมดคน

๘. กำรเบกคำใชจำยในกำรจดงำนตำงๆ เอกสำรประกอบกำรตรวจสอบ ๑. ฎกาเบกจายเงน และเอกสารประกอบการเบกจาย ๒. โครงการจดงาน ๓. งบประมาณรายจายประจ าป

วธกำรตรวจสอบ ๑. โครงการของการจดงานนนๆ โดยตองค านงถงเรองดงตอไปน

โครงการของการจดงานนนๆ ตองตงอยในขอบญญต/เทศบญญตงบประมาณ รายจายประจ าปขององคกรปกครองสวนทองถน

อ านาจหนาท การจดท าโครงการการจดงานตางๆ ตองอยในอ านาจหนาทหรอม

กฎหมายใหอ านาจองคกรปกครองสวนทองถนสามารถจดท าได

องคกรปกครองสวนทองถนตองก าหนดกจกรรมทจะด าเนนการไวในโครงการจด งาน โดยกจกรรมทจดในงานนนๆ ควรเปนในลกษณะการสงเสรมและสนบสนนทใหประโยชน บ ารง รกษาศลปะ จารต ประเพณ ภมปญญาทองถน วฒนธรรมอนดแกทองถน หรอการอ านวยความสะดวกแกประชาชนในทองถน อนเปนการจดบรการสาธารณะเพอประโยชนของประชาชนในทองถนของตนตามทกฎหมายก าหนด เชน การจดกจกรรมในเชงใหความรอนเปนประโยชน หรอเปนกจกรรมทสงเสรมใหประชาชนเหนความส าคญและรกษาไว ซงศลปะ ประเพณและวฒนธรรมอนดของทองถน เปนตน

- ๒๑ -

การด าเนนการตามโครงการจดงานตางๆ ตองค านงถงผลประโยชนทประชาชน

ไดรบเปนส าคญ

โครงการจะตองระบวตถประสงคของโครงการอยางชดเจน ดงนนกจกรรมท ด าเนนการตามโครงการจดงานนนจะตองมความสอดคลองกบวตถประสงคของโครงการ หากไมด าเนนการกจกรรมดงกลาวจะท าใหโครงการดงกลาวไมบรรลวตถประสงค

หากโครงการมการจดการประกวดหรอแขงขน มการมอบรางวล มลคาของรางวล ตองมสดสวนทเหมาะสมและสอดคลองกบโครงการ

การเบกจายเงนตามโครงการการจดงานจะตองเบกจายเทาทจ าเปน เหมาะสม และประหยด

- จ าเปน หมายถง ตองเปนอยางนน ตองท า ขาดไมได ดงนนกจการทองคกร ปกครองสวนทองถนท าจงตองเปนกจการทจ าเปน ขาดไมได

- ประหยด หมายถง ยบยง ระมดระวง ใชจายแตพอควรแกฐานะ

ค านงถงฐานะการคลงขององคกรปกครองสวนทองถน

๒. การเบกจายเงนตามโครงการดงกลาวตามฎกาเบกจายเงน โดยตองมเอกสารประกอบการเบกจายอยางครบถวน ในกรณทตองมการจดหาพสดตามโครงการจดงานตางๆ จะตองมการจดซอจดจางตามระเบยบฯ โดยผรบผดชอบโครงการเสนอความตองการใหเจาหนาทพสดเปนผด าเนนการจดหา ไมใชการยมเงนงบประมาณทงโครงการ

๓. ตามฎกาเบกจายเงนควรมรปภาพในการด าเนนการตามโครงการมาประกอบการเบกจายเงนตามฎกาเบกจาย ๙. กำรเบกจำยเงนคำใชจำยในกำรแขงขนกฬำ เอกสำรประกอบกำรตรวจสอบ ๑. ฎกาการเบกจายเงน และเอกสารประกอบการเบกจาย ๒. โครงการจดงานแขงขนกฬา ๓. รายชอนกกฬา ๔. ก าหนดการแขงขนกฬา ๕. ลายมอชอนกกฬาทรบเสอกฬา ๖. รปภาพกจกรรมการแขงขนกฬา วธกำรตรวจสอบ ๑. การเบกจายเงนในการแขงขนกฬาตองเปนไปตามหลกเกณฑตามระเบยบฯ ๒. การด าเนนการตามโครงการแขงขนกฬาจะตองมประชาชนเขามามสวนรวมในการแขงขนกฬาดวย

- ๒๒ -

๓. การจดซออปกรณในการแขงขนกฬา มการจดซอจดจางตามระเบยบพสดฯ ๔. มการจดท าบญชควบคมรายรบ-จายวสด โดยแสดงรายการและจ านวนวสดทไดรบ มหลกฐานใหผรบลงลายมอชอรบไวในทะเบยน

ดำนเงนสะสม ๑. เงนสะสมและเงนทนส ำรองเงนสะสม เอกสำรประกอบกำรตรวจสอบ ๑. งบการเงน ณ วนสนปงบประมาณ ๒. งบประมาณรายจายประจ าป ๓. สมดบญชแยกประเภท ๔. งบทดลองประจ าเดอน วธกำรตรวจสอบ ๑. ทกสนปงบประมาณ ไดปดบญชรายรบ รายจายแลว ใหกนยอดเงนสะสมประจ าปไวรอยละยสบหาของทกป เพอเปนทนส ารองเงนสะสมโดยททนส ารองเงนสะสมนใหเพมขนรอยละยสบหาของทกป ๒. กอนการใชจายเงนสะสมตองตรวจสอบยอดเงนสะสมคงเหลอใหถกตองกอนการอนมต ๓. ตรวจสอบการใชจายจากเงนสะสม เปนไปตามเงอนไขดงตอไปน

กรณสภาทองถนอนมต เมอองคกรปกครองสวนทองถนมความจ าเปน และไม สามารถโอนเงนงบประมาณรายจาย เนองจากงบประมาณมไมเพยงพอ องคกรปกครองสวนทองถนสามารถใชจายเงนสะสมได ซงตองเปนกจการ ดงตอไปน

(๑) เปนกจการตามอ านาจหนาท ซงเกยวกบดานบรการชมชนและสงคม (๒) กจการทเปนการเพมพนรายได (๓) หรอกจการทจดท าเพอบ าบดความเดอดรอนของประชาชน (๔) ตองเปนไปตามแผนพฒนาขององคกรปกครองสวนทองถน หรอตามทกฎหมาย

ก าหนด

(๕) ไดสงเงนสมทบกองทนสงเสรมกจการขององคกรปกครองสวนทองถน แตละ ประเภทตามระเบยบแลว

(๖) เมอไดรบการอนมตใหจายขาดเงนสะสมแลว ตองด าเนนการกอหนผกพนและ เบกจายใหเสรจภายในระยะเวลาไมเกนหนงปถดไปหากไมด าเนนการใหการจายขาดเงนสะสมนนเปนอนพบไป

กรณผบรหารทองถนอนมต ใหใชจายเงนสะสมได ดงตอไปน (๑) รบโอน เลอนระดบ เลอนขนเงนเดอนพนกงานสวนทองถน (๒) สทธประโยชนของพนกงาน ลกจางและผบรหาร ฯลฯ (๓) กรณฉกเฉนทมสาธารณภยเกดขน ใหผบรหารทองถนอนมตใหจายขาดเงนสะสม

- ๒๓ -

ไดตามความจ าเปนในขณะนน โดยใหค านงถงฐานะการเงน การคลงขององคกรปกครองสวนทองถนนน (๔) การจายเงนทนส ารองเงนสะสมจะกระท าไดตอเมอยอดเงนสะสมในสวนทเหลอม

ไมเพยงพอตอการบรหาร ใหขอความเหนชอบจากสภาทองถน และขออนมตผวาราชการจงหวดในกรณทปใด องคกรปกครองสวนทองถนมยอดเงนทนส ารองเงนสะสมเกนรอยละยสบหาของทองถนอาจน ายอดเงนสวนทเกนไปใชจายไดโดยไดรบอนมตจาสภาทองถนภายใตเงอนไขตามขอ ๓

๒. กำรน ำเงนสะสมทดรองจำยและกำรยมเงนสะสม

เอกสำรประกอบกำรตรวจสอบ ๑. งบประมาณรายจายประจ าป ๒. สมดบญชแยกประเภท ๓. งบทดลองประจ าเดอน วธกำรตรวจสอบ การน าเงนสะสมทดรองจายและการยมเงนสะสม ไดกระท าในกรณดงน

มงบประมาณรายจายประจ าปแลว แตระยะ ๓ เดอนแรกมรายไดไมเพยงพอ ใหน า เงนสะสมทดรองจายไปกอนได

ไดรบแจงการจดสรรเงนอดหนนทรฐบาลระบวตถประสงคแตยงไมไดรบเงนใหยม เงนสะสมทดรองจายได และบนทกบญชสงใชเงนยม ยกเวนงบลงทน

กจการพาณชย อาจขอยมเงนสะสมทดรองจายไดโดยความเหนชอบของสภาทองถน และสงใชเงนยมสะสมเมอสนปงบประมาณ

ผรบบ านาญยายภมล าเนาและประสงคจะโอนการรบเงนบ านาญไปทใหม องคกร

ปกครองสวนทองถน อาจยมเงนสะสมทดรองจายได โดยอ านาจผบรหารทองถน และบนทกบญชสงใชเงนยม

ดำนพสด

ดวยพระราชบญญตการจดซอจดจางและการบรหารพสดภาครฐ พ.ศ. ๒๕๖๐ ในราชกจจานเบกษา เมอวนท ๒๔ กมภาพนธ ๒๕๖๐ และจะมผลใชบงคบในวนท ๒๓ สงหาคม ๒๕๖๐ หลกการตามพระราชบญญต การจดซอจดจางและการบรหารพสดของหนวยงานของรฐตองกอใหเกดประโยชนสงสดแกหนวยงานของรฐและตองสอดคลองกบหลกการ ดงตอไปน

(๑) คมคา (๒) โปรงใส (๓) มประสทธภาพและประสทธผล (๔) ตรวจสอบได

วธการจดซอจดจางตามมาตรา ๕๕ อาจกระท าไดโดยวธ ดงตอไปน (๑) วธประกาศเชญชวนทวไป ไดแก การทหนวยงานของรฐเชญชวนผประกอบการทวไปทม

คณสมบตตรงตามเงอนไขทหนวยงานของรฐก าหนดใหเขายนขอเสนอ

- ๒๔ -

(๒) วธคดเลอก ไดแก การทหนวยงานของรฐเชญชวนเฉพาะผประกอบการทมคณสมบตตรง ตามเงอนไขทหนวยงานของรฐก าหนดซงตองไมนอยกวาสามรายใหเขายนขอเสนอ เวนแตในง านนนมผประกอบการทมคณสมบตตรงตามทก าหนดนอยกวาสามราย

(๓) วธเฉพาะเจาะจง ไดแก การทหนวยงานของรฐเชญชวนผประกอบการทมคณสมบตตรง ตามเงอนไขทหนวยงานของรฐก าหนดรายใดรายหนงใหเขายนขอเสนอ หรอใหเขามาเจรจาตอรองราคารวมทงการจดซอจดจางพสดกบผประกอบการโดยตรงในวงเงนเลกนอยตามทก าหนดในกฎกระทรวงทออกตามความในมาตรา ๙๖ วรรคสอง

มาตรา ๕๖ การจดซอจดจางพสด ใหหนวยงานของรฐเลอกใชวธประกาศเชญชวนทวไปกอน เวนแต

(๑) กรณดงตอไปน ใหใชวธคดเลอก

(ก) ใชวธประกาศเชญชวนทวไปแลว แตไมมผยนขอเสนอ หรอขอเสนอนนไมไดรบการคดเลอก

(ข) พสดทตองการจดซอจดจางมคณลกษณะเฉพาะเปนพเศษหรอซบซอนหรอตองผลตจ าหนาย กอสราง หรอใหบรการโดยผประกอบการทมฝมอโดยเฉพาะ หรอมความช านาญเปนพเศษหรอมทกษะสง และผประกอบการนนมจ านวนจ ากด

(ค) มความจ าเปนเรงดวนทตองใชพสดนนอนเนองมาจากเกดเหตการณทไมอาจคาดหมายได ซงหากใชวธประกาศเชญชวนทวไปจะท าใหไมทนตอความตองการใชพสด

(ง) เปนพสดทโดยลกษณะของการใชงาน หรอมขอจ ากดทางเทคนคทจ าเปนตองระบยหอเปนการเฉพาะ

(จ) เปนพสดทจ าเปนตองซอโดยตรงจากตางประเทศ หรอด าเนนการโดยผานองคการระหวางประเทศ

(ฉ) เปนพสดทใชในราชการลบ หรอเปนงานทตองปกปดเปนความลบของหนวยงานของรฐหรอทเกยวกบความมนคงของประเทศ

(ช) เปนงานกอสรางซอมพสดทจ าเปนตองถอดตรวจ ใหทราบความช ารดเสยหายเสยกอนจงจะประมาณคาซอมได เชน งานจางซอมเครองจกร เครองมอกล เครองยนต เครองไฟฟา หรอเครองอเลกทรอนกส

(ช) กรณอนตามทก าหนดในกฎกระทรวง

- ๒๕ -

๒. การจดซอจดจางใหใชวธเฉพาะเจาะจงได ดงน

(ก) ใชทงวธประกาศเชญชวนทวไปและวธคดเลอก หรอใชวธคดเลอกแลวแตไมมผยนขอเสนอ หรอขอเสนอนนไมไดรบการคดเลอก

(ข) การจดซอจดจางพสดทมการผลต จ าหนาย กอสราง หรอใหบรการทวไป และมวงเงนในการจดซอจดจางครงหนงไมเกนวงเงนตามทก าหนดในกฎกระทรวง

(ค) การจดซอจดจางพสดทมผประกอบการซงมคณสมบตโดยตรงเพยงรายเดยว หรอการจดซอจดจางพสดจากผประกอบการซงเปนตวแทนจ าหนายหรอตวแทนผใหบรการโดยชอบดวยกฎหมายเพยงรายเดยวในประเทศไทยและไมมพสดอนทจะใชทดแทนได

(ง) มความจ าเปนตองใชพสดนนโดยฉกเฉน เนองจากเกดอบตภยหรอภยธรรมชาตหรอเกดโรคตดตออนตรายตามกฎหมายวาดวยโรคตดตอ และการจดซอจดจางโดยวธประกาศเชญชวนทวไป หรอวธคดเลอกอาจกอใหเกดความลาชาและอาจท าใหเกดความเสยหายอยางรายแรง

(จ) พสดทจะท าการจดซอจดจางเปนพสดทเกยวพนกบพสดทไดท าการจดซอจดจางไวกอนแลว และมความจ าเปนตองท าการจดซอจดจางเพมเตมเพอความสมบรณหรอตอเนองในการใชพสดนนโดยมลคาของพสดทท าการจดซอจดจางเพมเตมจะตองไมสงกวาพสดทไดท าการจดซอจดจางไวกอนแลว

(ฉ) เปนพสดทจะขายทอดตลาดโดยหนวยงานของรฐ องคการระหวางประเทศหรอหนวยงานของตางประเทศ

(ช) เปนพสดทเปนทดนหรอสงปลกสรางซงจ าเปนตองซอเฉพาะแหง

(ช) กรณอนตามทก าหนดในกฎกระทรวง

รฐมนตรอาจออกกฎกระทรวง (๑) (ช) หรอ (๒) (ช) ใหเปนพสดทรฐตองการสงเสรมหรอสนบสนนตามมาตรา ๖๕ (๔) กได หากรฐมนตรออกกฎกระทรวงตาม (๒) (ช) เปนพสดทรฐตองการสงเสรมหรอสนบสนนตามมาตรา ๖๕ (๔) แลว เมอหนวยงานของรฐจะท ากาจดซอจดจางพสดนนใหใชวธเฉพาะเจาะจงตาม (๒) (ซ) กอน

ในกรณหนวยงานของรฐในตางประเทศหรอมกจกรรมทตองปฏบตในตางประเทศจะท าการจดซอจดจางโดยใชวธคดเลอกหรอวธเฉพาะเจาะจง โดยไมใชวธประกาศเชญชวนทวไปกอนกได

รฐมนตรอาจออกระเบยบเพอก าหนดรายละเอยดอนของการจดซอจดจางพสดตามวรรคหนงเพมเตมไดตามความจ าเปนเพอประโยชนในการด าเนนการ

ดำนกำรใชและรกษำรถยนตขององคกรปกครองสวนทองถน

วธกำรตรวจสอบ

รถสวนกลำง ไดแก รถยนต หรอรถจกรยานยนตทจดไวเพอกจการสวนรวมขององคกร

- ๒๖ -

ปกครองสวนทองถน รวมถงรถทใชในการบรการประชาชนในหนาทขององคกรปกครองสวนทองถน เชน รถดบเพลง รถบรรทกน า รถขยะ และเครองจกรกล

รถประจ ำต ำแหนง ไดแก รถยนตทจดใหแกผบรหารหรอหวหนาสวนราชการขององคกร ปกครองสวนทองถน ใหมไดไมเกนต าแหนงละ ๑ คน หากด ารงต าแหนงหลายต าแหนง ใหเลอกใชไดเพยงต าแหนงเดยว และใหใชนกวาจะพนจากต าแหนง

มการจดท าบญชแยกประเภทรถ รถประจ าต าแหนง (แบบ ๑) และรถสวนกลาง/รถ

รบรอง (แบบ ๒)

ตรวจสอบวาในแตละปงบประมาณองคกรปกครองสวนทองถนมการส ารวจและก าหนด เกณฑการใชสนเปลองน ามนเชอเพลงของรถทกคนเพอเปนหลกฐานในการเบกจายน ามนเชอเพลงและตรวจสอบของเจาหนาทฝายตรวจสอบ

ตรวจสอบการขออนญาตใชรถสวนกลางและรถรบรอง (แบบ ๓) การใชรถปกตใหใชภายใน

เขตองคกรปกครองสวนทองถน หากจะใชนอกเขตถาเปนรถยนตสวนกลางตองไดรบอนญาตจากผบรหารทองถนส าหรบรถประจ าต าแหนงใหอยในดลพนจของผด ารงต าแหนงนนตามความจ าเปนใบขออนญาตใชรถสวนกลางและรถรบรอง (แบบ๓)

ตรวจสอบการจดท าสมดบนทกการใชรถ (แบบ ๔) ใหจดใหมสมดบนทกการใชรถสวนกลาง/

รถรบรองประจ ารถแตละคน โดยใหพนกงานขบรถลงรายการตามความจรง กรณเกดการสญหายหรอเสยหาย ขนกบรถประจ าต าแหนง รถสวนกลาง แลรถรบรอง

ผรบผดชอบตองรายงานใหผบรหารทองถนทราบ (แบบ ๕) ตรวจสอบการแสดงรายการซอมบ ารงรถ ใหองคกรปกครองสวนทองถนจดท าสมดแสดง

รายการซอมบ ารงรถแตละคน (แบบ ๖) ตรวจสอบการเบกจายน ามนเชอเพลงส าหรบรถยนตขององคกรปกครองสวนทองถน ให

องคกรปกครองสวนทองถนก าหนดปรมาณน ามนเชอเพลงทจะจายใหรถยนตแตละคนไว โดยรถสวนกลางและรถรบรองใหเบกจายจากงบประมาณขององคกรปกครองสวนทองถน รถประจ าต าแหนงใหผใชรถเปนคนจายคาน ามนเชอเพลง

ตราเครองหมายประจ าองคกรปกครองสวนทองถน ใหมตราเครองหมายประจ าและอกษรชอ

เตมขององคกรปกครองสวนทองถนพนดวยสขาว เวนแตใชสขาวแลวมองไมเหนชดเจน โดยใหมขนาดกวางยาวไมนอยกวา ๑๘ ซม. และอกษรชอใหมขนาดสงไมนอยกวา ๕ ซม. หรอชอยอขนาดสงไมนอยกวา ๗.๕ ซม. ตดไวขางนอกรถสวนกลางทงสองขาง ส าหรบรถจกรยานยนตใหลดขนาดลงตามสวน

ตรวจสอบการเกบรกษารถ - รถประจ าต าแหนงอยในความควบคมและความรบผดชอบของผด ารงต าแหนง - รถสวนกลาง/รถรบรอง ใหเกบรกษาในสถานทเกบหรอบรเวณ อปท.

- ๒๗ -

- รถสวนกลาง ผบรหารทองถนเปนผอนญาตใหน ารถสวนกลางไปเกบรกษาทอนเปนการชวคราวได ในกรณองคกรปกครองสวนทองถน ไมมสถานททปลอดภยเพยงพอ หรอ มราชการ าเปนเรงดวน - กรณน ารถสวนกลางไปเกบทอน หากสญหาย ผเกบรกษาตองรบผดชอบชดใชใหแกองคกรปกครองสวนทองถน เวนแตจะพสจนไดวาไดใชความระมดระวงอยางดแลว และการสญหาย มไดเกดจากความประมาทและใหรายงานตามแบบ ๕ ดำนกำรควบคมภำยใน วธกำรตรวจสอบ ๑. ตรวจสอบวาองคกรปกครองสวนทองถนจดท าค าสงแตงตงคณะกรรมการตดตามประเมนผลการควบคมภายใน ๒. ตรวจสอบวาผบรหารองคกรปกครองสวนทองถนมหนงสอแจงใหทกส านก/กอง จดท ารายงานการตดตามประเมนผลการควบคมภายใน ๓. ตรวจสอบค าสงแบงงาน ทกส านก/กอง มค าสงแบงงานชดเจน ๔. ตรวจสอบการรายงานการจดวางระบบการควบคมภายในและการประเมนผลการควบคมภายใน ดงน

ระดบสวนงานยอย (ส านก/กอง) (๑) รายงานผลการประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน-แบบ ปค.๑ (๒) รายงานการประเมนผลและการปรบปรงการ ควบคมภายใน-แบบ ปย.๒

ระดบองคกร (๑) หนงสอรบรองการประเมนผลการควบคมภายใน-แบบ ปอ.๑

(๒) รายงานผลการประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน-แบบ ปอ.๒ (๓) รายงานแผนการปรบปรงการควบคมภายใน-แบบ ปอ.๓ (๔) รายงานผลการสอบทานการประเมนผลการควบคมภายในของผตรวจสอบภายใน-แบบ

ปส. (กรณองคกรปกครองสวนทองถนมผตรวจสอบภายใน) (๕) ตรวจสอบวาองคกรปกครองสวนทองถนมการวเคราะหและประเมนความเพยงพอของ

ระบบการควบคมภายใน ตามมาตรฐาน ๕ องคประกอบ

สภาพแวดลอมการควบคม การประเมนความเสยง กจกรรมการควบคม สารสนเทศและการสอสาร การตดตามประเมนผล

(๖) ตรวจสอบวาองคกรปกครองสวนทองถนกจกรรมความเสยงทมนยส าคญจ านวน ๙ กจกรรมมาด าเนนการควบคมและบรหารความเสยง อยางนอย ๕ กจกรรม

(๗) ตรวจสอบการรายงานผล หนงสอรบรองการประเมนผลการควบคมภายใน (แบบ ปอ.๑) - ๒๘ -

ตอคณะกรรมการการตรวจเงนแผนดน และผก ากบดแล ภายใน ๙๐ วน นบแตวนสนปงบประมาณ

กำรปฏบตเมอเสรจสนงำนตรวจสอบ กำรรวบรวมหลกฐำน หลกฐานการตรวจสอบ (Audit Evidence) หมายถงเอกสาร ขอมล หรอขอเทจจรงตางๆ ทผตรวจสอบภายในไดจากการใชเทคนคและวธการตางๆ ทผตรวจสอบภายในไดจากการใชเทคนคและวธการตางๆ ในการรวบรวมขนระหวางท าการตรวจสอบ มความถกตองนาเชอถอไดมากนอยเพยงใด คณสมบตของหลกฐานการตรวจสอบควรประกอบดวยคณสมบต ๔ ประการ คอ ความเพยงพอ (Sufficiency) ความเชอถอไดและจดหามาได (Competency) ความเกยวของ (Relevancy) และความมประโยชน (Usefulness) กำรจดท ำรำยงำนและตดตำมผล กำรจดท ำรำยงำน การจดท ารายงานเปนการรายงานผลการปฏบต งานใหผบรหารทราบถงวตถประสงคขอบเขต วธปฏบตงานและผลการตรวจสอบขอมลทงหมดทกขนตอน สรปขอบกพรองทตรวจพบ ประเดนความเสยงทส าคญและการควบคม รวมทงเรองอนๆ ทผบรหารควรทราบพรอมขอเสนอแนะในการแกไขปรบปรง เพอเสนอผบรหารหรอผทเกยวของพจารณาแกไขปรบปรงตอไป สรปลกษณะของรำยงำนทด

ถกตอง (Accuracy) รายงานการปฏบตงานมความถกตอง ขอความทกประโยค ตวเลขทกตวเอกสารอางองทกชนดตองมาจากหลกฐานทนาเชอถอ และผตรวจสอบไดประเมนขอมลเหลานนแลว การอางองทกครงตองมเอกสารหลกฐานประกอบและสามารถใหค าอธบายแลวพสจนขอเทจจรงไดทกเรอง

ชดเจน (Clarity) หมายถง ความสามารถในการสอขอความหรอความตองการ ของผตรวจสอบ หรอสงทตองการเสนอใหผอานรายงานเขาใจเชนเดยวกบผตรวจสอบภายใน โดยไมตองมการตความหรออธบายเพมเตม

กะทดรด (Conciseness) หมายถง การตดทอนความคด ขอความ ค าพดท ฟมเฟอยหรอสงทไมใชสาระส าคญและสงทไมเกยวของโดยตรงกบเรองทจะรายงานออกไป

ทนกำล (Timeliness) การเสนอรายงานตองกระท าภายในเวลาทเหมาะสม ทน ตอการแกไขสถานการณ ผตรวจสอบภายในควรพจารณาวาสงทตรวจพบ ควรรายงานในขณะและเวลาใด

สรำงสรรค (Constructive Criticism) การรายงานควรแสดงใหเหนคณภาพและ ความจรงใจของผตรวจสอบ ผรายงานควรชใหเหนสวนดของการปฏบตงานกอนทจะกลาวถงขอบกพรองตางๆ ทตองการใหปรบปรง ท าใหผอานคลอยตามค าแนะน า และขอเสนอแนะ และมความพอใจทจะใหความรวมมอในการแกไขปรบปรง

จงใจ (Pursuance) การเสนอรายงานควรจงใจใหผอาน จบประเดนไดตงแตตน

- ๒๙ -

จนจบโดยการใชรปแบบถอยค า และศลปะของภาษา ท าใหผอานยอมรบและเกดความรสกตองการแกไขปญหาหรอขอแนะน าทผตรวจสอบเสนอในรายงานโดยชใหเหนปญหา ประโยชนรวมกนและประโยชนตอองคกร รปแบบรำยงำนผลกำรปฏบตงำน ขนอยกบผลการตรวจสอบ และความตองการของฝายบรหาร รปแบบและวธการรายงานทใชกนโดยทวไป มดงน

๑. การรายงานเปนลายลกษณะอกษร (Written Report) เปนวธการรายงานทมลกษณะ เปนทางการใชรายงานผลการปฏบตงานเมอการตรวจสอบงานหนงงานใดแลวเสรจ ผตรวจสอบภายในจะตองจดท ารายงานสรปผลการตรวจสอบ เสนอความเหนหรอขอเสนอแนะ เปนลายลกษณอกษรเสนอตอผบรหาร

๒. การรายงานดวยวาจา (Oral Report) แยกเปน ๒.๑ การรายงานดวยวาจาทไมเปนทางการ สวนใหญใชกบรายงานทตองกระท าโดย

เรงดวน เพอใหทนตอเหตการณ จะใชในกรณทควรแจงใหผบรหารหรอหวหนาหนวยรบตรวจทราบทนททตรวจพบทตรวจพบเพราะหากปลอยใหลาชาอาจมความเสยหายมากขน

๒.๒ การรายงานดวยวาจาทเปนทางการ เปนการรายงานโดยการเขยนรายงานและมการน าเสนอดวยวาจาประกอบรายงานแบบเปนทางการและรายงานทเปนลายลกษณอกษรโดยทวไปประกอบดวยสาระส าคญ ดงน

๑. บทคดยอ (Summary) การเสนอรายงานควรจดท าบทคดยอไวดานหนาของรายงานทจะน าเสนอผบรหาร เปนการยอเนอความของรายงานอยางสนๆ กะทดรด ชดเจน และไดใจความครอบคลมเนอหาของรายงานทงหมด แสดงขอเทจจรงหรอขอบกพรองทเกดขน ผลกระทบทมตอองคกร และ

ขอเสนอแนะในการแกไขปรบปรง โดยไมตองแสดงเหตผลประกอบ แตเปนขอมลทเพยงพอใหผบรหารเขาใจและสงการได

๒. บทน า (Introduction) คอสวนแรกของรายงานทบอกใหทราบวาผตรวจสอบภายในไดตรวจสอบเรองอะไรในหนวยงานใด เปนการตรวจสอบตามแผนการตรวจสอบทก าหนดไว หรอเปนการตรวจสอบกรณพเศษ

๓. วตถประสงค (Purpose) แสดงเปาหมายการตรวจสอบใหชดเจน เพอใหผอานรายงานตดตามประเดนใหสะดวก และคาดการณไดวาจะทราบขอมลใดบางเมออานรายงานจบ

๔. ขอบเขต (Scope) แสดงถงระยะเวลาและปรมาณของงานทไดท าการตรวจสอบมมากนอยเพยงใด มขอจ ากดอะไรบางทผตรวจสอบภายในไมสามารถตรวจสอบได หรอตองชะลอการตรวจสอบไวกอนพรอมเหตผลประกอบ

๕. สงทตรวจพบ (Audit Findings) เปนสวนส าคญของรายงานผลการปฏบตงานทแสดงถงขอเทจจรงทตรวจพบทงในดานดและทควรไดรบการแกไข วธการด าเนนการแกไข รวมทงความเหนของผรบการตรวจ

- ๓๐ -

๖. ขอเสนอแนะ (Recommendation) เปนขอเสนอแนะทผตรวจสอบภายในเสนอแนะตอผบรหารหรอหวหนาหนวยรบตรวจ เพอสงการแกไข ปรบปรง ขอเสนอแนะควรมลกษณะสรางสรรค และสามารถน าไปปฏบตได

๗. ความเหน (Opinion) หากขอความใดเปนความเหนมใชขอเทจจรง หรอยงไมมหลกฐานสนบสนนเพยงพอ ผตรวจสอบภายในควรระบใหชดเจนวาเปนความเหนเทานน

๘. เอกสารประกอบ (Supporting Evidences) เนองจากการรายงานเปนเพยงการสรปผล ดงนนรายงานควรเสนออยางกะทดรด ขอมลใดทจ าเปนตองอางอง แตเปนขอมลยาว หรอมรายละเอยดมากควรแสดงเปนเอกสารประกอบแนบทายรายงานไวดวย เอกสารประกอบไมควรมมากจนเกนไปจนท าใหรายงานไมนาสนใจ

๙. การตดตามผล (Follow Up) เปนขนตอนสดทายของกระบวนการปฏบตงานตรวจสอบภายใน เปนขนตอนทส าคญยงของการตรวจสอบ เพราะแสดงถงคณภาพ และประสทธผลของงานตรวจสอบวาผรบการตรวจและผบรหารไดปฏบตตามขอเสนอแนะในรายงานการปฏบตงานตรวจสอบหรอไม ขอบกพรองทพบไดรบการแกไขอยางเหมาะสมแลวหรอยง

ภำคผนวก

- ๓๑ -

ระเบยบและมำตรฐำนกำรตรวจสอบภำยในทผตรวจสอบภำยในทองถนยดถอปฏบต

๑. ระเบยบคณะกรรมกำรตรวจเงนแผนดน วำดวยกำรปฏบตหนำทของผตรวจสอบภำยใน พ.ศ. ๒๕๔๖

ก. ควำมหมำยของค ำ

ระเบยบคณะกรรมกำรตรวจเงนแผนดน วำดวยกำรปฏบตหนำท ผตรวจสอบภำยใน พ.ศ. ๒๕๔๖

ไดใหควำมหมำย “กำรตรวจสอบภำยใน” ไวดงตอไปน “กำรตรวจสอบภำยใน” หมายความวา กจกรรมทด าเนนการอยางเปนอสระและเปนกลาง ทหนวยรบตรวจจดใหมขนเพอใหเกดความมนใจและใหค าแนะน าปรกษา เพอเพมคณคาและ ปรบปรงการด าเนนงาน การตรวจสอบภายใน ชวยใหหนวยรบตรวจ บรรลวตถประสงคทก าหนด โดยการประเมนและปรบปรงประสทธผล ของกระบวนการบรหารความเสยง การควบคมและการก ากบดแลอยางเปนระบบและมระเบยบแบบแผนทด “หนวยตรวจสอบภำยใน” หมายความวา หนวยงานของหนวยรบตรวจทตงขนมาเพอด าเนนกจกรรมการตรวจสอบภายใน “หวหนำหนวยตรวจสอบภำยใน” หมายความวา ผด ารงต าแหนงสงสดของหนวยตรวจสอบภายในทไดรบการแตงตงโดยผรบตรวจหรอผมอ านาจตามทกฎหมายก าหนด “ผตรวจสอบภำยใน” หมายความวา ผด ารงต าแหนงผตรวจสอบภายในของหนวยรบตรวจหรอด ารงต าแหนงอนทท าหนาทเชนเดยวกบผตรวจสอบภายใน

ข. ผลบงคบ ตำมระเบยบ ขอ ๔, ๕, ๖, ๗, ๘, ๙ และขอ ๑๐ ดงตอไปน

- ๓๒ -

ค. แนวทำงปฏบตหนำทของผตรวจสอบภำยใน ทำยระเบยบคณะกรรมกำรตรวจเงนแผนดน ๙ แนวทำง

แนวทำงปฏบตท ๑

ผก ากบดแลมหนาทรบผดชอบสงสดในการท าใหมนใจวา ฝายบรหารไดจดใหมและด ารงไวซงระบบการควบคมายใน ตามมาตรฐานการควบคมภายในทก าหนดโดยคณะกรรมการการตรวจเงนแผนดน

ขอ ๔ ใหหนวยรบตรวจ น าแนวทางการปฏบตหนาทของผตรวจสอบภายในทายระเบยบน ไปใช เพอใหการตรวจสอบภายในมประสทธภาพและประสทธผล

ขอ ๕ ใหหนวยรบตรวจสงส าเนาแผนการตรวจสอบประจ าป ทไดรบอนมตแลว ให สตง. ภายใน สามสบวน นบจากวนทไดรบอนมตเวนแต สตง. จะก าหนดเปนอยางอน

ขอ ๖ ใหหนวยรบตรวจสงส าเนารายงานผลการตรวจสอบภายใน ทมขอตรวจพบทส าคญและเกดความเสยหาย หรอ อาจเกดความเสยหาย ให สตง. ภายในสบหาวน นบจากวนทไดรบรายงานผลการตรวจสอบ

ขอ ๗ ใหผรบตรวจก ากบดแลใหหนวยตรวจสอบภายใน ปฏบตงานการตรวจสอบภายใน ตามท สตง. ขอความรวมมอ หากมปญหาขอขดของในการปฏบตงาน ใหชแจงเหตผลตอ สตง. เพอพจารณาด าเนนการตอไป

ขอ ๘ ใหผรบตรวจ ก าหนดใหผตรวจสอบภายใน เปนผตรวจสอบการจดวางระบบควบคมภายใน ของหนวยงาน ใหสอดคลองกบมาตรฐานการควบคมภายในท คตง. ก าหนด

ขอ ๙ ในกรณหนวยรบตรวจ ไมสามารถปฏบตตามระเบยบนได ใหหนวยรบตรวจขอท าความ ตกลงกบคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน ขอ ๑๐ ในกรณทหนวยรบตรวจมเจตนาหรอปลอยปละละเลยในการปฏบตตามระเบยบน หรอตามขอเสนอแนะของ คตง. หรอ สตง. โดยไมมเหตผลอนสมควร คตง. มอ านาจเสนอขอสงเกต และความเหนพรอมทงพฤตการณของหนวยรบตรวจ ใหกระทรวงสงกด หรอผบงคบบญชา หรอผก ากบดแลก าหนดมาตรการทจ าเปนใหหนวยรบตรวจไปปฏบต กรณกระทรวงเจาสงกด หรอผบงคบบญชา หรอผก ากบดแล ไมด าเนนการตามวรรคหนง ในระยะเวลาอนสมควร คตง. มอ านาจรายงานตอประธานรฐสภา เพอแจงไปยงคณะกรรมาธการทเกยวของ เพอพจารณาด าเนนการตามอ านาจหนาท รวมทงแจงคณะกรรมาธการพจารณา รางพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจ าปของรฐสภา ประกอบการพจารณาราง พ.ร.บ. งบประมาณรายจายประจ าป หรอ ราง พ.ร.บ. งบประมาณรายจายเพมเตม

ฝายบรหารมหนาทรบผดชอบ จดใหมและด ารงไวซงระบบการควบคมภายใน รวมทงพจารณาวนจฉยขอตรวจพบและขอเสนอแนะ ตามรายงานการตรวจสอบของผตรวจสอบภายใน เพอสงการใหผรบผดชอบด าเนนการตามความเหมาะสมและทนเวลา

ทงนเพอใหการปฏบตหนาท ของหนวยตรวจสอบภายใน มประสทธผลอยางมประสทธภาพ

แนวทำงปฏบตท ๒

หนวยตรวจสอบภายในรบผดชอบในการประเมนการบรหารความเสยง การควบคมและก ากบดแล เพอเพมคณคาการด าเนนงาน เพอบรรลวตถประสงคทหนวยรบตรวจก าหนด

ขอบเขตของการตรวจสอบภายในโดยทวไปรวมถง

๒.๑ การสอบทานและประเมนการบรหารความเสยง ควบคมก ากบดแล ครอบคลมถงระบบเทคโนโลยและสารสนเทศ เพอใหเกด

- ความมนใจการด าเนนงาน ใชทรพยากรอยางประหยดประสทธภาพและประสทธผล

- ความมนใจในความถกตองความเชอถอของขอมลตวเลข และการด าเนนงาน

- ๓๓ -

- ความมนใจ ในการดแลรกษาทรพยสนและผลประโยชนของหนวยรบตรวจ มใหเกดการสญเสยการเสยหายรวมทงเสยหายจากการทจรตประพฤตมชอบ

- ความมนใจวา มการปฏบตตามนโยบาย วธปฏบตงาน ตามกฎหมาย ระเบยบและขอบงคบ

- เสนอแนะการปรบปรง การบรหารความเสยง การควบคม ก ากบดแล อยางตอเนอง

๒.๒ สอบทานและตดตาม แผนการปฏบตงานและผลการด าเนนงานเพอชวยใหหนวยรบตรวจเกดผลสมฤทธตามวตถประสงคและเปาหมาย

๒.๓ ผรบตรวจจะมอบหมายใหผอนควบคมดแลบงคบบญชาไมไดและจะแตงตงหวหนาหนวยตรวจสอบภายในไปรกษาการในต าแหนงอน หรอแตงตงผอนมารกษาการในต าแหนงหวหนาตรวจสอบภายในขณะเดยวกนไมได

แนวทำงปฏบตท ๓

๓.๑ หนวยตรวจสอบภายในควรมโครงสรางอยในโครงสรางการแบงสวนราชการของหนวยรบตรวจอยางเปนทางการ ขนตรงตอผรบตรวจ หรอ ผมอ านาจตามกฎหมายก าหนด

๓.๒ ผรบตรวจจะมอบหมายใหผอนควบคมดแลบงคบบญชาไมไดและจะแตงตงหวหนาหนวยตรวจสอบภายในไปรกษาการในต าแหนงอน หรอแตงตงผอนมารกษาการในต าแหนงหวหนาตรวจสอบภายในขณะเดยวกนไมได

๓.๓ หนวยรบตรวจควรจดสรรบคลากรและทรพยากรใหเพยงพอตอการปฏบตหนาทของหนวยตรวจสอบภายในอยางเหมาะสมกบปรมาณงาน และความซบซอนของกจกรรมดานตางๆ ของหนวยรบตรวจ โดยผปฏบตงานควรปฏบตงานเตมเวลาและไมควรไปชวยงานอนใด ทไมใชงานทเกยวกบการตรวจสอบภายใน ซงอาจสงผลกระทบตอประสทธภาพและประสทธผลของงานตรวจสอบภายใน

๓.๔ กรณหนวยรบตรวจไมไดรบการจดสรรอตราก าลงดานการตรวจสอบภายใน หรอไดรบแตไมเพยงพอ ถามเหตผลความจ าเปนและมประโยชนคมคาทตองจดใหมผตรวจสอบภายใน หนวยรบตรวจอาจมอบหมายบคลากรภายในทมคณสมบตเหมาะสมใหท าหนาทตรวจสอบภายในตามทเหนควร โดยบคลากรดงกลาวตองมหนาทความรบผดชอบโดยตรงและตองปฏบตงานตรวจสอบภายในเตมเวลา

แนวทำงปฏบตท ๔

๔.๑ ผตรวจสอบภายในตองมความเปนอสระในกจกรรมทตรวจสอบโดยสามารถเขาปฏบตงานไดอยางอสระตามมาตรฐานการตรวจสอบภายใน

๔.๒ สถานะของผตรวจสอบภายในตองสามารถปฏบตงานโดยปราศจากความมอคตและการแทรกแซงของบคคลใดไมวาทางตรงหรอทางออม

- ๓๔ -

๔.๓ หวหนาหนวยตรวจสอบภายในและผตรวจสอบภายใน ตองแจงผบงคบบญชาระดบสงขนไป ทนทททราบหรอสงสยวาขาดความเปนกลางในงานตรวจสอบทไดรบมอบหมาย เนองจากการขดหรอแยงตอประโยชนของทางราชการ และกระทบตอความเปนอสระ

แนวทำงปฏบตท ๕

ผตรวจสอบภายในมบทบาทหนาทรบผดชอบในการตรวจสอบและสอบทาน ประเมนความเพยงพอของมาตรฐานการควบคมภายใน เพอปองกนหรอลดโอกาสเกดการทจรต และใชวจารณญาณ ในการปฏบตหนาทของตน ทสามารถบงชความเสยงตอความเสยหายของการทจรตทอาจเกดขนได ดงน

๕.๑ ในการสอบทานระบบการควบคมภายใน ผตรวจสอบภายใน ควรพจารณาใหความส าคญเปนพเศษกบ “จดออน” ทมสาระส าคญทตรวจพบจากระบบการควบคมภายในนนวามความเสยงทจะเกดทจรตหรอขอผดพลาดหรอไม

๕.๒ ในการสอบทานกจกรรมทตรวจสอบ ผตรวจสอบภายในควรตนตวและตระหนกถงโอกาสทอาจเกดการทจรต ซงรวมถงการใหค าแนะน าทมประโยชนแกฝายบรหารเพอปองกนการทจรต

๕.๓ ผตรวจสอบภายใน สามารถเปนสวนหนงของทมงามการตรวจสอบทจรต ซงอาจหมายรวมถงการตรวจสอบการทจรตทเกดแลว หรอการทจรตทยงเปนทสงสยอย

การปองกนและคนหาการทจรตเปนงานทหนวยตรวจสอบภายใน ชวยฝายบรหารเพอใหการด าเนนงานบรรลวตถประสงคโดยไมมการทจรตเปนอปสรรค ดงนน การวางแผนอยางระมดระวงรอบคอบ การจดล าดบความส าคญของกจกรรมทจะตรวจสอบ จงเปนสงส าคญส าหรบผตรวจสอบภายใน หนวยตรวจสอบภายใน จ าเปนตองประสานงานกบฝายบรหารอยางใกลชด และฝายบรหารตองเหนความส าคญโดยสนบสนนทรพยากรทจ าเปนในการท าการตรวจสอบนน

ทงนฝายบรหารควรด าเนนการใหหวหนาหนวยตรวจสอบภายในไดรบขอมลเกยวกบการทจรตโดยไมชกชา เพอใหหนวยตรวจสอบภายในประเมนการบรหารความเสยง การควบคมและการก ากบดแลทมอยวาเพยงพอหรอไม และ/หรอ เพอวางแผนการตรวจสอบใหสามารถพบหรอลดโอกาสการทจรตและเพอใหค าแนะน าฝายบรหารเกยวกบการตรวจสอบ รายละเอยดและการปรบปรงการควบคมภายใน

แนวทำงปฏบตท ๖

หนวยรบตรวจทใชเทคโนโลยสารสนเทศเปนสวนส าคญในการปฏบตงานหรอบรหารงานควรจดใหมผตรวจสอบภายในซงมความร ความสามารถอยางเพยงพอทจะตรวจสอบระบบเทคโนโลย สารสนเทศ เพอใหสามารถประเมนและใหค าแนะน าเกยวกบการปรบปรงกระบวนการบรหารความเสยง การควบคม และการก ากบดแลไดอยางเหมาะสมและเกดประโยชน

- ๓๕ -

กำรปฏบตหนำทกำรตรวจสอบภำยใน

แนวทำงปฏบตท ๗

ผตรวจสอบภายใน ความประพฤตปฏบตตน ตามหลกปฏบตทก าหนดในจรยธรรมของผตรวจสอบภายใน เกยวกบ จดยนทมนคง ความเทยงธรรม การรกษาความลบ ความสามารถในการปฏบตหนาท เพอเปนหลกประกนความมนใจในความเทยงธรรม และการใหค าแนะน าปรกษาทมคณภาพ

แนวทำงปฏบตท ๘ หนวยรบตรวจ ควรจดใหมเอกสารทเขยนขนอยางเปนทางการ (กฎบตร) เพอก าหนดวตถประสงค อ านาจหนาท และความรบผดชอบของงานตรวจสอบภายใน และสอสารใหบคลากรทกระบบทราบทวกน เพอใหบคลากรทกระดบของหนวยรบตรวจมความเขาใจอนดตอการจดใหมหนวยตรวจสอบภายใน รวมทงอ านาจหนาทของหนวยตรวจสอบภายใน

หวหนาตรวจสอบภายใน เสนอเอกสารดงกลาว ตอผรบตรวจ เพอพจารณาอนมตดวยความเหนชอบของผก ากบดแล หรอคณะกรรมการตรวจสอบ (ถาม) โดยอยางนอยควรมสาระส าคญดงน

๑) วตถประสงค และขอบเขตของการตรวจสอบภายในและ ๒) สายการบงคบบญชา อ านาจหนาทและความรบผดชอบของหนวยตรวจสอบภายใน

เอกสารดงกลาวควรระบถงการใหอ านาจหนาทหนวยตรวจสอบภายในเกยวกบ

๑) การเขาถงและตดตอสอสารโดยตรงกบบคลากรของหนวยรบตรวจ ๒) การเขาถงขอมลและแฟมขอมลตางๆ ของหนวยรบตรวจรวมถงขอมลดานการบรหาร

และรายงานการประชมของฝายบรหาร ๓) การตรวจสอบกจกรรมและสวนงานตางๆ ของหนวยรบตรวจ ๔) การปฏบตงานอนทเกยวของกบการตรวจสอบภายในตามทไดรบมอบหมายจากผรบ

ตรวจ

แนวทำงปฏบตท ๙

กระบวนการปฏบตงานตรวจสอบภายใน หมายรวมถง การจดท าแผนการตรวจสอบการตรวจสอบ การวเคราะห ประเมนขอมลทไดจากการตรวจสอบ การรายงานผลการตรวจสอบ และการตดตามผลการปฏบตตามขอเสนอแนะของผตรวจสอบภายใน

ภาระหนาทความรบผดชอบของหนวยตรวจสอบภายใน ดงกลาว โดยทวไป ครอบคลมถงการตรวจสอบและการประเมนผลส าเรจของทกกจกรรมในหนวยรบตรวจ การตรวจสอบภายจงสามารถกระท าไดเปน ๓ ประเภทหลก คอ (๑) การตรวจสอบดานการด าเนนงาน (๒) การตรวจสอบดานการเงน และ (๓) การตรวจสอบดานการปฏบตตามขอก าหนด

- ๓๖ -

การตรวจสอบภายใน ขนอยกบวตถประสงคการตรวจสอบของหนวยรบตรวจทก าหนดไวในเอกสาร ตามแนวทางปฏบตท ๘ และความเสยงทมนยส าคญ ตอการบรรลวตถประสงค ของหนวยรบตรวจ ทเปนผลจากการประเมน การบรหารความเสยง การควบคม และการก ากบดแล การประเมนการบรหารความเสยง การควบคมการก ากบดแล อาจกระท าไดดงน (๑) การบรหารความเสยง กระท าไดโดยการประเมนการระบความเสยงการวเคราะหความเสยงและการจดการความเสยงทมนยส าคญ เพอใหขอเสนอแนะปรบปรงกระบวนการบรหารความเสยงและการควบคมภายในใหมประสทธภาพ (๒) การควบคม กระท าไดโดยการประเมนประสทธผล และประสทธภาพของการควบคมและสงเสรมใหมการปรบปรงการควบคมอยางตอเนอง (๓) การก ากบดแล กระท าโดยประเมนและปรบปรงกระบวนการก ากบดแลใหดขน โดย - การก าหนดเปาหมายของการด าเนนงานของหนวยรบตรวจ และสอสารใหผทเกยวของทราบ - การตดตามผลส าเรจตามเปาหมายทก าหนด - การใหความมนใจวา บคลากรของหนวยรบตรวจมความรบผดชอบตอผลการตดสนใจ และผลการปฏบตหนาทและ - การรกษาไวซงคณคา หรอผลประโยชนของหนวยรบตรวจและผทเกยวของ

๒. ระเบยบกระทรวงมหำดไทย วำดวยกำรตรวจสอบภำยในขององคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. ๒๕๔๕ ๒.๑ แนวทางการตรวจสอบ ตามระเบยบฯ ขอ ๖, ๗, ๘ และขอ ๙ โดยสรปดงน

- ๓๗ -

ขอ ๖ แนวทำงกำรตรวจสอบภำยใน

(๑) ตรวจสอบความถกตองเชอถอไดของขอมลตวเลข รวมทงวเคราะหประเมนผลการบรหาร และการปฏบตงานของหนวยรบตรวจ

(๒) ตรวจสอบการบรหารงบประมาณ การเงน การพสดและทรพยสนรวมทงการบรหารงาน ดานอนๆ ตรวจสอบระบบการดแลรกษาทรพยสนเปนไปโดยมประสทธภาพ ประสทธผล และประหยด

(๓) ประเมนผลการปฏบตงาน เสนอแนะมาตรการ และวธการปรบปรงแกไข เพอปองปราม มใหเกดความเสยหาย ทจรต รวไหล

(๔) สอบทานการปฏบตงาน เพอใหมนใจวาสามารถน าไปสการปฏบตทตรงตามวตถประสงค และสอดคลองกบนโยบาย

(๕) ตดตามผลการตรวจสอบ เสนอแนะและใหค าปรกษาแกผบรหารทองถนและปลดองคกร ปกครองสวนทองถน

(๖) ประสานงานกบ สตง. ผตรวจสอบ ซงผวาราชการจงหวดหรอกระทรวงมหาดไทยแตงตง เพอใหงานตรวจสอบบรรลเปาหมายและเปนไปอยางมประสทธภาพ

(๗) การปฏบตงานตรวจสอบและการเสนอความคดเหนการตรวจสอบตองมความเปนอสระ

ขอ ๗ การปฏบตงานตรวจสอบภายใน ใหเปนไปตามมาตรฐานการปฏบตหนาทของผตรวจสอบภายในตามทคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนก าหนด และคมอการตรวจสอบภายในขององคกรปกครองสวนทองถนทกระทรวงมหาดไทยก าหนด ในกรณทไมไดก าหนดมาตรฐานการปฏบตหนาทไว ใหถอปฏบตตามมาตรฐานและคมอการตรวจสอบภายในของกระทรวงการคลง

ขอ ๘ ใหผตรวจสอบภายในเสนอแผนการตรวจสอบประจ าปตอผบรหารทองถน เพอพจารณาอนมตภายในเดอนกนยายนของทกป และสงส าเนาแผนการตรวจสอบใหผวาราชการจงหวดทราบดวย

ใหผตรวจสอบภายในตรวจสอบตามแผนทก าหนดตามวรรคหนงหรอตามทไดรบอนมตใหปรบปรงเปลยนแปลงระหวางป และรายงานผลการตรวจสอบตอผบรหารทองถน ภายในเวลาอนสมควรหรออยางนอยทกสองเดอน หรอเมอตรวจสอบเรองใดเรองหนงแลวเสรจตามแผนกรณเรองทตรวจพบเปนเรองทจะมผล เสยหาย ตอองคกรปกครองสวนทองถนใหรายงานผลการตรวจสอบทนท

ใหองคกรปกครองสวนทองถนสงส าเนารายงานผลการตรวจสอบตามวรรคสองใหผวาราชการจงหวดทราบดวย

ขอ ๙ หนวยรบตรวจมหนาทและความรบผดชอบดงน

(๑) อ านวยความสะดวกและใหความรวมมอแกผตรวจสอบภายใน (๒) จดใหมระบบการเกบเอกสารในการปฏบตงานทเหมาะสมและครบถวน (๓) จดเตรยมรายละเอยดแผนงาน/โครงการ ตลอดจนเอกสารทเกยวของในการปฏบตงาน

เพอประโยชนในการตรวจสอบ (๔) จดท าบญชและจดเกบเอกสารประกอบรายการบญช รวมทงจดท ารายงานการเงนให

- ๓๘ -

ผลประโยชนทบซอน รปแบบใหมของกำรทจรตคอรรปชน ทมำเรองกำรกระท ำทเปนกำรขดกนแหงผลประโยชน - เรองการกระท าทเปนการขดกนแหงผลประโยชน มบญญตในรฐธรรมนญ ครงแรก ตงแตป พ.ศ. ๒๔๙๒ และตอมาอกหลายฉบบ ป ๒๕๑๗ ป ๒๕๒๑ ป ๒๕๓๔ แตบทบญญตดงกลาวไมมการน ามาบงคบกบคสมรสและบตรของนกการเมอง - ส านกงาน ป.ช.ช. ออกประกาศส านกงาน ป.ช.ช. ป ๒๕๔๓ ก าหนดหามมใหเจาหนาทของรฐรบของขวญ/ทรพยสนหรอประโยชนอนใดฯ เกนกวา ๓,๐๐๐ บาท - ป ๒๕๕๐ เปนหลกการใหม ในมาตรา ๒๖๕ (๒) ก าหนดเกยวกบการไมรบ หรอแทรกแซงหรอกาวกายการเขารบสมปทาน หรอเขาเปนคสญญาในลกษณะดงกลาว ทงนไมวาทางตรงหรอทางออม สรปควำมหมำยของกำรขดกนระหวำงประโยชนสวนบคคลกบประโยชนสวนรวม สถานการณทมผด ารงต าแหนงและอ านาจในการตดสนใจ - ไมใชอ านาจอยางอสระ - ไมเปนกลาง - เพอประโยชนของสวนรวมเนองจากผลประโยชนสวนตนเขามาเกยวของ นยำมศพทและแนวคดส ำคญ ควำมหมำยของผลประโยชนทบซอน

ผลประโยชนทบซอน หมายถง สถานการณทเจาหนาทของรฐมผลประโยชนสวนตนอยและมการใชอทธพลตามอ านาจหนาทและความรบผดชอบเพอใหเกดผลประโยชนสวนตว โดยกอใหเกดผลเสยตอผลประโยชนสวนรวม ผลประโยชนทบซอนมหลากหลายรปแบบ ไมจ ากดอยในรปของตวเงนหรอทรพยสนเทานน แตรวมถงผลประโยชนอนๆ ทไมใชในรปตวเงนหรอทรพยสนกได อาท การแตงตงพรรคพวกเขาไปด ารงต าแหนงในองคกรตางๆ ทงในหนวยราชการ รฐวสาหกจ และบรษทจ ากด หรอการท บคคลผมอ านาจหนาทตดสนใจใหญาตพนองหรอบรษททตนมสวนไดสวนเสยไดรบสมปทานหรอผลประโยชน จากทางราชการโดยมชอบ ฯลฯ ผลประโยชนสวนตน (Private Interest) “ผลประโยชน” คอ สงใดๆ ทมผลตอบคคล/กลม ไมวาในทางบวกหรอลบ “ผลประโยชนสวนตน” ไมไดครอบคลมเพยงผลประโยชนดานการงานหรอธรกจของเจาหนาท แตรวมถงคนทตดตอสมพนธดวย เชน เพอน ญาตคแขง ศตรเมอใดเจาหนาทประสงคจะใหคนเหลานไดหรอเสยประโยชน เมอนนกถอวามเรองผลประโยชนสวนตนมาเกยวของ ผลประโยชนสวนตน ม ๒ ประเภท คอ ทเกยวกบเงน (Pecuniary) และทไมเกยวกบเงน (non-pecuniary) ผลประโยชนสวนตนทเกยวกบเงน ไมไดเกยวกบการไดมาซงเงนทองเทานน แตยงเกยวกบการเพมพนประโยชนหรอปกปองการสญเสยของสงทมอยแลว เชน ทดน หน ต าแหนงในบรษททรบงานจากหนวยงาน รวมถงการไดมาซงผลประโยชนอนๆ ทไมไดอยในรปตวเงน เชน สมปทาน สวนลด ของขวญ หรอของทแสดงน าใจไมตรอนๆ

- ๓๙ -

ผลประโยชนไมเกยวกบเงน เกดจากความสมพนธระหวางบคคล ครอบครว หรอกจกรรมทางสงคมวฒนธรรมอนๆ เชน สถาบนการศกษา สมาคม ลทธ แนวคดมกอยในรปความล าเอยง/อคต/เลอกทรกมกทชง และมขอสงเกตวาแมแตความเชอ/ความคดเหนสวนตวกจดอยในประเภทน หนำทสำธำรณะ (Public Duty) หนาทสาธารณะผทท างานใหภาครฐคอ การใหความส าคญอนดบตนแกประโยชนสาธารณะ (Public Interest) คนเหลานไมจ ากดเฉพาะเจาหนาทของรฐทงระดบทองถนและระดบประเทศเทานน แตยงรวมถงคนอนๆ ทท างานใหภาครฐ เชน ปรกษา อาสาสมคร ผลประโยชนสำธำรณะ คอ ประโยชนของชมชนโดยรวม ไมใชผลรวมของผลประโยชนของปจเจกบคคล และไมใชผลประโยชนของกลมคน การระบผลประโยชนสาธารณะไมใชเรองงาย แตในเบองตนเจาหนาทภาครฐสามารถใหความส าคญอนดบตนแกสงนโดย - ท างานตามหนาทอยางเตมทและมประสทธภาพ - ท างานตามหนาทตามกรอบและมาตรฐานทางจรยธรรม - ระบผลประโยชนทบซอนทตนเองมหรออาจจะมและจดการอยางมประสทธภาพ - ใหความส าคญอนดบตนแกผลประโยชนสาธารณะมความคาดหวงวาเจาหนาทตองจ ากดขอบเขตทประโยชนสวนตนจะมามผลตอความเปนกลางในการท าหนาท - หลกเลยงการตดสนใจหรอการท าหนาททมผลประโยชนทบซอน - หลกเลยงการกระท า/กจกรรมสวนตนทอาจท าใหคนเหนวาไดประโยชนจากขอมลภายใน

- หลกเลยงการใชต าแหนงหนาทหรอทรพยากรของหนวยงานเพอประโยชนสวนตน - ปองกนขอครหาวาไดรบผลประโยชนทไมสมควรจากการใชอ านาจหนาท - ไมใชประโยชนจากต าแหนงหรอขอมลภายในทไดขณะอยในต าแหนง ขณะทไปหาต าแหนงงานใหม ผลประโยชนทบซอน (Conflict of Interests) องคกรสากล คอ Organization for Economic Cooperation and Development (OECD) นยามวาเปนความทบซอนระหวางผลประโยชนสวนตน และผลประโยชนสาธารณะทมผลตอการปฏบตหนาทของเจาหนาทรฐ ดงน ความสมพนธระหวางเจาหนาทของรฐกบรฐ สถานะของเจาหนาทของรฐนนมความสมพนธกบ ๒ สถานะ สถานะหนง คอ เจาหนาทของรฐทปฏบตงานตามอ านาจหนาทซงเปนบคคลทท างานใหกบรฐหรอตวแทนของรฐ กบอกสถานะหนง คอ เจาหนาทของรฐซงเปนเอกชนคนหนง ประเภทของผลประโยชนทบซอน ๑. ผลประโยชนทบซอนทเกดขนจรง (Actual) มความทบซอนระหวางผลประโยชนสวนตนและสาธารณะเกดขน ๒. ผลประโยชนทบซอนทเหน (Perceived & Apparent) เปนผลประโยชนทบซอนทคนเหนวามแตจรงๆ อาจไมมกไดถาจดการผลประโยชนทบซอนประเภทนอยางขาดประสทธภาพ กอาจน ามาซงผลเสยไมนอยกวาการจดการผลประโยชนทบซอนทเกดขนจรง ขอนแสดงวาเจาหนาทไมเพยงแตจะตองประพฤตตนอยางมจรยธรรมเทานน แตตองท าใหคนอนๆ รบรและเหนดวยวาไมไดรบประโยชนเชนนนจรง

- ๔๐ -

๓. ผลประโยชนทบซอนทเปนไปได (Potential) ผลประโยชนสวนตนทมในปจจบน อาจจะทบซอนกบผลประโยชนสาธารณะไดในอนาคต

ส าหรบหนาททบซอน (Conflict of Duty) หรอผลประโยชนเบยดซอนกน (Competing Interests) ม ๒ ประเภท

๑. เกดจากการทเจาหนาทมบทบาทหนาทมากกวาหนง เชน เปนเจาหนาทในหนวยงานและเปนคณะกรรมการดานระเบยบวนยประจ าหนวยงานดวย ปญหาจะเกดเมอไมสามารถแยกแยะบทบาทหนาททงสองออกจากกนไดอาจท าใหท างานไมมประสทธภาพหรอแมกระทงเกดความผดพลาดหรอผดกฎหมาย ปกตหนวยงานมกมกลไกปองกนปญหานไดแยกแยะบทบาทหนาทตางๆ ใหชดเจน แตกยงมปญหาไดโดยเฉพาะอยางยงในหนวยงานทมก าลงคนนอยหรอมเจาหนาทบางคนเทานนทสามารถท างานบางอยางทคนอนๆ ท าไมได ซงคนสวนใหญไมคอยหวงปญหานกนเพราะดเหมอนไมมเรองผลประโยชนสวนตนมาเกยวของ

๒. เกดจากการทเจาหนาทมบทบาทหนาทมากกวาหนงบทบาท และการท าบทบาทหนาทในหนวยงานหนงนน ท าใหขอมลภายในบางอยางทอาจน ามาใชเปนประโยชนแกการท าบทบาทหนาทใหแกหนวยงานหนงไดผลเสยคอ ถาน าขอมลมาใชกอาจเกดการประพฤตมชอบ หรอความล าเอยง/อคต ตอคนบางกลม ควรถอวาหนาททบซอนเปนปญหาผลประโยชนทบซอนดวย เพราะวามหลกการ จดการแบบเดยวกน นน

คอการตดสนใจท าหนาทตองเปนกลางและกลไกการจดการผลประโยชนทบซอนกสามารถน ามาจดการกบหนาททบซอนได

รปแบบของผลประโยชนทบซอน

กจกรรมทมความเสยง การรบผลประโยชนหรอการเรยกรองสงตอบแทน จากการปฏบต ในหนาทความรบผดชอบ การรบงานนอกหรอการท าธรกจทเบยดบงเวลาราชการ/งานโดยรวมของหนวยงาน การท างานหลงเกษยณใหกบหนวยงานทมผลประโยชนขดกบหนวยงานตนสงกดเดม การน ารถราชการไปใชกจธระสวนตวและหลายกรณทเบกคาน ามนดวย การน าบคลากรของหนวยงานไปใชเพอการสวนตว

กจกรรมทมความเสยง การรบงานจากภายนอกจนกระทบตอการปฏบตหนาทประจ า การใชสทธในการเบกจายยาใหแกญาตลวนน ายาไปใชทคลนกสวนตว การรบประโยชนจากระบบการลอกบตรควใหแกเจาหนาทหรอญาตเจาหนาทในหนวยงาน

กจกรรมทมความเสยง การก าหนดมาตรฐาน (Specification) ในสนคาทจะจดซอจดจาง

ใหบรษทของตนหรอของพวกพองไดเปรยบหรอชนะในการประมลการใหขอมลการจดซอจดจางแกพรรคพวก/ญาต เพอแสวงหาผลประโยชนในการประมลหรอการจาง เหมา รวมถงการปกปดขอมล เชน การปดประกาศ หรอเผยแพรขอมลขาวสารลาชาหรอ พนก าหนดการยนใบเสนอราคา เปนตน

กจกรรมทมความเสยง ผบรหารองคการบรหารสวนทองถนหาประโยชนสวนตว จากการ เกงก าไรจากราคาทดน ทงในรปของการใชขอมล ภายในไปซอทดนไวกอน หรออาจเปนรปแบบทก าหนดทตงโครงการในพนททตนเองอยเพอขายทดนของตนเองในราคาทสง องคการบรหารสวนทองถนท าสญญาเชารถไปสมมนา และดงานกบบรษทซงเปนของสมาชกขององคการบรหารสวนทองถนนนเอง นายกเทศมตรและ

- ๔๑ -

เทศมนตรขายสนคาหรอบรการของบรษทตนเองใหกบเทศบาลการเขามาด าเนนกจและเปนคสญญากบองคกรปกครองสวนทองถน

กจกรรมทมความเสยง การจดสรรงบประมาณหรอโครงการเขาไปในพนทของตนเอง การใชงบประมาณราชการท าโครงการพรอมเขยนปายและชอสกลของผของบประมาณ ประกาศใหชาวบานทราบเพอเปนการหาเสยง การทสมาชกทองถนซงมบทบาทในการอนมตและตรวจสอบการใชงบประมาณของฝายบรหารกลบไปมสวนในการใชงบประมาณสงผลตอการท าหนาทในการตรวจสอบ และใชวจารณญาณในการตดสนใจอนมตเอนเอยงจากความถกตองและประโยชนการใชงบประมาณหลวงเพอประโยชนสวนตนและเพอหาเสยง

หลกกำรจดกำรผลประโยชนทบซอน

๑. ปกปองประโยชนสาธารณะ : การปฏบตหนาทไมใหผลประโยชนสวนตว มาแทรกซอน รวมถงความเหนและทศนคตสวนบคคล มความเปนกลาง ไมมอคตล าเอยง ๒. สนบสนนความโปรงใสและความพรอมรบผด : เปดโอกาสใหตรวจสอบ หรอการเปดเผยผลประโยชนสวนตว หรอความสมพนธทอาจมผลตอการปฏบตหนาท

๓. สงเสรมความรบผดชอบสวนบคคลและปฏบตตนเปนแบบอยาง : การปฏบตตนทยดหลกคณธรรม และความเปนมออาชพของเจาหนาทในการหลกเลยงผลประโยชน ทบซอนโดยเฉพาะผบรหารตองเปนแบบอยาง ๔. สรางวฒนธรรมองคกร : สรางสภาพแวดลอมสนบสนนการหลกเลยงประโยชนทบซอน และสรางวฒนธรรมแหงความซอสตย จดเสยงของผลประโยชนทบซอน เชน การปฏสมพนธกบภาคเอกชน การท าสญญาจดซอจดจาง การตรวจตราเพอควบคมคณภาพมาตรฐานของการท างานหรออปกรณ การอนมต/อนญาต การออกใบอนญาตใหประกอบวชาชพ การกระจายงบประมาณ การปรบการลงโทษ การใหเงนหรอสงของชวยเหลอ ผเดอดรอน การตดสนขอพพาท การรบของขวญของก านลจากผทมาตดตออนเกยวของในการปฏบตหนาท

แนวทำงกำรปองกนผลประโยชนทบซอน

กำรให – กำรรบของขวญและผลประโยชน

หลกการและแนวคดนสามารถประยกตใชประกอบการด าเนนการตามนโยบายการใหและรบของขวญและผลประโยชนของขาราชการพลเรอนและเจาหนาทภาครฐในประมวลจรยธรรมขาราชการ พลเรอน ขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการของสวนราชการ ตามพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. ๒๕๕๑ และประกาศคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตเรองหลกเกณฑการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดโดยธรรมจรรยาของเจาหนาทของรฐ พ.ศ. ๒๕๕๓

เจตนำรมณ

เนองจากความเชอถอไววางใจของประชาชนตอการปฏบตงานของขาราชการและเจาหนาทภาครฐวา จะตองตดสนใจและกระท าหนาท โดยยดผลประโยชนสาธารณะเปนหลก ปราศจากผลประโยชน

- ๔๒ -

สวนบคคล หากขาราชการและเจาหนาทภาครฐคนใดรบของขวญและผลประโยชน ทท าใหอทธพลตอการตดสนใจ และการกระท าหนาทถอวาเปนการประพฤตมชอบ ยอมท าลายความเชอถอไววางใจของประชาชน กระทบตอความถกตองชอบธรรมทองคกรภาครฐยดถอในการบรหารราชการ รวมทงกระทบตอกระบวนการปกครองในระบอบประชาธปไตย และทส าคญคอหลกเกณฑของคณะกรรมการปองกนและปราบปรามทจรตแหงชาตขาราชการและเจาหนาทภาครฐจะรบของขวญหรอประโยชนอนใดไมได เวนแตโ ดยธรรมจรรยาเทานน ซงกหมายถงตามปกต ธรรมเนยมประเพณ เชน วนเกด วนปใหม และตองอยในเงอนไขวาจะรบของขวญหรอประโยชนอนใด จากญาตพนองตามฐานานรปแตถาเปนบคคลอนไมเกน ๓,๐๐๐ บาท

อะไรคอของขวญและประโยชนอนใดทใชในควำมหมำยน

- ของขวญและประโยชนอนใด หมายถง สงใดๆ หรอบรการใด ๆ (เงน ทรพยสน สงของ บรการหรออนๆ ทมมลคา) ทขาราชการและเจาหนาทภาครฐใหและ/หรอไดรบทนอกเหนอจาก เงนเดอน รายได และผลประโยชนจากการจางงานในราชการปกต

- ของขวญและผลประโยชนอนใด สามารถตคาตราคาเปนเงน หรออาจไมสามารถตคา ตราคาได

- ของขวญทสามารถคดราคาได (Tangible gifts) หมายรวมถง สนคาบรโภค ความบนเทง การตอนรบ ใหทพก การเดนทาง อปกรณเครองใช เชน ตวอยางสนคา บตรของขวญ เครองใชสวนตว บตรก านล บตรลดราคาสนคาหรอบรการ และเงน เปนตน

- ของขวญและประโยชนอนใดทคดเปนราคาไมได (Intangible Gifts and Benefits) หมายถง สงใดๆ หรอบรการใดๆ ทไมสามารถคดเปนราคาทจะซอขายได อาทเชน การใหบรการสวนตว การปฏบตดวยความชอบสวนตน การเขาถงประโยชนหรอการสญญาวาจะใหหรอการสญญาวาจะไดรบประโยชนมากกวาคนอนๆ

พระรำชบญญตประกอบรฐธรรมนญวำดวยกำรปองกนและปรำบปรำมกำรทจรต พ.ศ. ๒๕๔๒ หมวด ๙ กำรขดกนระหวำงผลประโยชนสวนบคคลและประโยชนสวนรวม

มำตรำ ๑๐๐ หามมใหเจาหนาทของรฐผใดด าเนนกจการดงตอไปน (หามด าเนนการ ๔ ขอดงน)

๑. หามมใหเจาหนาทของรฐเขาเปนคสญญาหรอมสวนไดเสยในสญญาทท ากบหนวยงานของรฐ ทเจาหนาทผนนปฏบตหนาทในฐานะทเปนเจาหนาทของรฐซงมอ านาจก ากบดแล ควบคม ตรวจสอบ หรอด าเนนคด เจาหนาทของรฐต าแหนงใดทตองหามใหเปนไปตามประกาศของ ป.ป.ช. ก าหนด (มาตรา๑๐๐วรรค๓) ใชบงคบกบคสมรสโดยใหถอวาการด าเนนกจการของคสมรสเปนการด าเนนกจการของเจาหนาทของรฐ

๒. หามมใหเจาหนาทของรฐเปนหนสวนหรอผถอหนในหางหนสวน หรอบรษททเขาเปนคสญญากบหนวยงานของรฐทเจาหนาทของรฐผนน ปฏบตหนาทในฐานะทเปนเจาหนาทของรฐซงมอ านาจก ากบดแล ควบคม ตรวจสอบ หรอด าเนนคด

- ๔๓ -

๓. มใหเจาหนาทของรฐรบสมปทานหรอคงถอไวซงสมปทานจากรฐหนวยราชการ หนวยงานรฐ รฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถน หรอเขาเปนคสญญากบรฐ หนวยราชการหนวยงานรฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถน อนมลกษณะเปนการผกขาดตดตอน ทงนไมวาทางตรงหรอทางออม หรอเปนหนสวนหรอผถอหนในหางหนสวนหรอบรษททรบสมปทานหรอเขาเปนคสญญาในลกษณะดงกลาว

๔. หามมใหเจาหนาทของรฐเขาไปมสวนไดเสยในฐานะเปนกรรมการ ทปรกษา ตวแทน พนกงานและลกจางในธรกจของเอกชน ซงอยภายใตการก ากบดแล ควบคมหรอตรวจสอบหนวยงานของรฐทเจาหนาทของรฐผนนสงกดอยหรอปฏบตหนาทในฐานะเปนเจาหนาทของรฐ

ผบรหารทองถนและรองผบรหารทองถน เปนต าแหนงทตองหามด าเนนการตามมาตรา ๑๐๐ เมอวนท ๖ มนาคม ๒๕๕๕ คณะกรรมการ ป.ป.ช. ไดออกประกาศก าหนดต าแหนงเจาหนาทของรฐทตองหามมใหด าเนนกจการตามความในมาตรา ๑๐๐ แหง พรบ. ประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปราม

การทจรต พ.ศ. ๒๕๔๒ พ.ศ.๒๕๔๔ เพมเตมจากทไดเคยประกาศไปแลว ครงแรกเมอวนท ๑๕ กมภาพนธ ๒๕๔๔ โดยในการออกประกาศครงแรกนน คณะกรรมการ ป.ป.ช.ไดก าหนดต าแหนงนายกรฐมนตรและรฐมนตรเปนต าแหนงตองหามมใหด าเนนกจการตามความในมาตรา ๑๐๐ และในประกาศฉบบหลงน คณะกรรมการ ป.ป.ช. ไดก าหนดต าแหนงเพมอก ๒ ต าแหนง คอ ผบรหารทองถนและรองผบรหารทองถน (บทบญญตดงกลาวน บงคบกบคสมรสของเจาหนาทของรฐดวย)

มำตรำ ๑๐๑ ใหน าบทบญญตมาตรา ๑๐๐ มาใชบงคบ กบการด าเนนกจการของผพนจาก การเปนเจาหนาทของรฐมาแลวยงไมถงสองป

มำตรำ ๑๐๓ หามเจาหนาทของรฐ รบทรพยสน/ประโยชนอนใด หามเจาหนาทรบทรพยสนหรอประโยชนอนใด เวนแตการรบทรพยสน หรอผลประโยชนอนใดโดยธรรมจรรยาตามหลกเกณฑและจ านวน ทคณะกรรมการ ป.ป.ช. ก าหนดประโยชนอนใด : การลดราคา การรบความบนเทง การรบบรการ การรบการฝกอบรม หรอสงอนใดในลกษณะเดยวกน เจาหนาทของรฐ (มาตรา๔) : ผด ารงต าแหนงทางการเมอง ขาราชการหรอพนกงานสวนทองถน ผบรหารทองถนและสมาชกสภาทองถน

ประกาศคณะกรรมการ ป.ป.ช. หลกเกณฑการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใด โดยธรรมจรรยา ของเจาหนาทของรฐ พ.ศ. ๒๕๔๓ (มาตรา ๑๐๓) ขอ ๕ เจาหนาทของรฐจะรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดโดยธรรมจรรยา ไดดงตอไปน

๑. จากญาตซงใหโดยเสนหาตามจ านวนทเหมาะสมตามฐานานรป

๒. จากบคคลอนราคาหรอมลคาในการรบจากแตละบคคล แตละโอกาสไมเกนสามพนบาท

การรบทรพยสนหรอประโยชนอนทมมลคา เกนกวา ๓,๐๐๐ บาท โดยมความจ าเปนตองรบเพอรกษาไมตร มตรภาพ ตองแจงผบรหารสงสดของหนวยงานโดยทนท ทสามารถกระท าได

- ๔๔ -

หากมความจ าเปนตองรบเพราะเพอรกษาไมตร จะท าอยางไร <แจงผบงคบบญชาซงเปนหวหนาสวนราชการ วนจฉย < มเหตผล รบได – รบไว < ไมมเหตควรรบ – สงคน สงคนไมไดมอบใหสวนราชการ

มาตรา ๑๐๓/๑ บญญตใหความผดตามมาตรา ๑๐๐ มาตรา ๑๐๓ ใหถอเปนความฐานทจรตตอหนาทตามประมวลกฎหมายอาญา

มาตรา ๑๒๒ เจาหนาทของรฐฝาฝน มาตรา ๑๐๐ มาตรา ๑๐๑ หรอมาตรา ๑๐๓ ตองระวางโทษจ าคกไมเกน ๓ ป หรอปรบไมเกน หกหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ