คดีปกครองเกี่ยวกับ การกระทําละเมิดของเจาหนาที่ของรัฐ

เลม ๒

(ศึกษาเพิ่มเติมคําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล และคําวินิจฉัยของศาลปกครองสงูสุด

ต้ังแตป ๒๕๔๗ คร่ึงปหลัง ถงึสิน้ป ๒๕๔๙)

สาํนักงานศาลปกครอง

คดีปกครองเกี่ยวกับ การกระทําละเมิดของเจาหนาที่ของรัฐ

เลม ๒

(ศึกษาเพิ่มเติมคําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล และคําวินิจฉัยของศาลปกครองสงูสุด

ต้ังแตป ๒๕๔๗ คร่ึงปหลัง ถงึสิน้ป ๒๕๔๙)

สาํนักงานศาลปกครอง

คํานาํ

ตามที่สํานักงานศาลปกครองไดจัดทําเอกสารทางวิชาการ เรื่อง คดีปกครองเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของเจาหนาที่ของรัฐ โดยรวบรวมคําวินิจฉัยตางๆ ที่เกี่ยวเนื่องกับ การกระทําละเมิดของเจาหนาท่ี เชน คําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล และคําวินิจฉัย ของศาลปกครอง ที่มีการวินิจฉัยนับตั้งแตศาลปกครองเปดทําการเมื่อวันที่ ๙ มีนาคม ๒๕๔๔ จนถึงคร่ึงปแรกของป ๒๕๔๗ นํามาเรียบเรียงจัดกลุมโดยแยกตามประเด็นขอกฎหมาย ในแตละเรื่อง ไดแก ประเด็นพิจารณาเรื่องเขตอํานาจศาล ประเด็นพิจารณาเรื่องเง่ือนไขการฟองคดี และประเด็นที่เปนการวินิจฉัยในเนื้อหาแหงคดี โดยมีวัตถุประสงคเพื่อใหเปนขอมูลทางวิชาการสําหรับสนับสนุนการปฏิบัติงานของศาลปกครอง น้ัน โดยท่ีระยะเวลาในการจัดทําเอกสารขางตน (ซึ่งตอไปในเอกสารฉบับนี้จะขอเรียกวา เอกสารเลม ๑) ไดลวงเลยมาพอสมควรแลว และในชวงระยะเวลาดังกลาวมีคําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล รวมทั้งคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุดที่วินิจฉัยเกี่ยวกับการกระทําละเมิด ของเจาหนาที่ของรัฐเพิ่มขึ้นเปนจํานวนมาก ดังน้ัน เพื่อใหขอมูลในเอกสารเลม ๑ เปนปจจุบัน มากขึ้น สํานักงานศาลปกครองจึงไดมอบใหสํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครองดําเนินการจัดทําเอกสารฉบับนี้ขึ้นสําหรับใชประกอบกับเอกสารเลม ๑ โดยเปนเอกสารที่มีลักษณะเปนการรวบรวมคําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาลและคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุดของป ๒๕๔๗ ครึ่งปหลัง จนถึงสิ้นป ๒๕๔๙ นํามาเรียบเรียงจัดลําดับตามหัวขอตางๆ ในโครงสรางเดิม ของเอกสารเลม ๑ ทั้งน้ี เพื่อใหผูอานสามารถทราบไดวานับตั้งแตครึ่งปหลังของป ๒๕๔๗ เปนตนมาจนถึงสิ้นป ๒๕๔๙ หัวขอตางๆ ตามโครงสรางของเอกสารเลม ๑ นั้น ไดมีเนื้อหาของคําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาลและคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุดฉบับใดบางเพิ่มเติมขึ้น อันจะเปนประโยชนตอการใชเอกสารเลม ๑ มากยิ่งขึ้น รวมทั้งไดเพิ่มเติมการตรวจสอบผลการอุทธรณ คําพิพากษาของศาลปกครองชั้นตนท่ีปรากฏอยูในเอกสารเลม ๑ โดยไดจัดทําเปนหมายเหตุไวทายคําพิพากษาของศาลปกครองสูงสุดที่วินิจฉัยอุทธรณคําพิพากษาศาลปกครองชั้นตนดังกลาว นอกจากนั้น ยังไดเพิ่มเติมภาคผนวกในสวนของการรวบรวมสรุปยอคําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาลเกี่ยวกับความรับผิดทางละเมิดตั้งแตป ๒๕๔๗ ครึ่งปหลัง จนถึงสิ้นป ๒๕๔๙ เพื่อประโยชนในการศึกษารายละเอียดของคําวินิจฉัยดังกลาว พรอมทั้ งปรับปรุงดัชนี คําวินิจฉัยศาลปกครองและคําวินิจฉัยของคณะกรรมการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล ท่ีปรากฏอยูในเอกสารฉบับนี้ใหงายตอการสืบคนมากยิ่งขึ้น ตลอดจนไดนําบันทึกสรุปประเด็น ผลการประชุมทางวิชาการตุลาการศาลปกครองกลางในองคคณะที่มีคดีเกี่ยวกับความรับผิด ทางละเมิดของเจาหนาที่คางพิจารณาเมื่อวันที่ ๑๖ กุมภาพันธ ๒๕๕๐ มาประกอบเปนสวนหนึ่งของภาคผนวกเพื่อประโยชนในการศึกษาไวทายเอกสารฉบับนี้ดวย

สํานักงานศาลปกครองหวังวา เอกสารฉบับนี้จะชวยใหการศึกษาเอกสารเลม ๑ มีความสมบูรณมากยิ่งขึ้น และเปนประโยชนแกตุลาการศาลปกครอง พนักงานคดีปกครอง รวมทั้งผูมีสวนรวมในการปฏิบัติงานเกี่ยวกับการพิจารณาพิพากษาคดีปกครองไดในระดับหน่ึง (นางสาวพรทิพย ทองดี) เลขาธิการสํานักงานศาลปกครอง

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

สารบัญ

หนา

บทนํา ๑ บทที่ ๑ คดีปกครองเกี่ยวกับการกระทําละเมดิของเจาหนาที่ของรัฐ ๓

๑. คดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครอง หรือเจาหนาที่ของรัฐตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ ๓ ๑.๑ คดีหรือขอพิพาทที่เกี่ยวกับการปฏิบัติหนาที่ในทางปกครอง ของหนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐ ๓ - ความเห็นคณะกรรมการกฤษฎีกา ๓ ก. กรณีความเห็นเกี่ยวกับคําวาหนวยงานของรัฐ ๓ - แนวคําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล ๔ - กรณีที่คณะกรรมการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล เห็นวาไมเปนหนวยงานทางปกครอง ๔ - แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด ๕ - กรณีที่ศาลปกครองสูงสุดเห็นวาเปนหนวยงานทางปกครอง ๕ - กรณีที่ศาลปกครองสูงสุดเห็นวาไมเปนหนวยงานทางปกครอง ๕ ๑.๒ การกระทําละเมิดของเจาหนาที่เปนการกระทําในการปฏิบัติหนาที่ และเปนการใชอํานาจตามกฎหมาย ๖ ๑.๒.๑ กรณีเกี่ยวกับการกอสราง ๖ ก) กรณีวินิจฉัยวาเปนการกระทําละเมิดของเจาหนาที่ โดยการใชอํานาจตามกฎหมาย ๖ - คําวินิจฉัยชีข้าดอํานาจหนาที่ระหวางศาล ๖ - แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด ๗ ข) กรณีวินิจฉัยวาเปนการกระทําละเมิดของเจาหนาที่ เกี่ยวกับการกอสรางที่เปนการกระทําในการปฏิบัติหนาที่ แตไมใชเปนการใชอํานาจตามกฎหมาย ๑๐ - แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด ๑๐

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

ข

หนา

ค) กรณีวินิจฉัยวาเปนคดีละเมิดที่มีประเด็นหลัก อยูที่การโตแยงเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน ๑๒ - แนวคําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล ๑๒ - แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด ๑๓ ๑.๒.๒ กรณีเกี่ยวกับการปฏิบัติหนาที่ของเจาพนักงานที่ดิน ๑๔ ก) การกระทําของเจาพนักงานที่ดินที่เปนการกระทําละเมิด ในการปฏิบัติหนาที่โดยใชอํานาจตามกฎหมาย ๑๔ - คําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล ๑๔ - แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด ๑๕

- คําวินิจฉัยของศาลปกครองชั้นตน ๑๕ ๑.๒.๓ กรณีเกี่ยวกับการดําเนินการตามกระบวนการยุติธรรม ทางอาญา ๑๖ ก) การไมปฏิบัติตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา อาจถือเปนละเมิดจากการใชอํานาจตามกฎหมาย ๑๖ - แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด ๑๖ ข) การกระทําละเมิดอันเกิดจากการใชอํานาจ ในกระบวนการยุติธรรมทางอาญา หรือจากการ ปฏิบัติหนาที่ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณา ความอาญา ไมใชการกระทําละเมิดอันเกิดจากการ ใชอํานาจทางปกครอง ๑๘ - แนวคําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล ๑๙ - แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด ๒๒ ๑.๒.๔ กรณีเกี่ยวกับการดําเนินการตามกระบวนการยุติธรรมทางแพง ๒๔ ๑.๒.๕ กรณีเกี่ยวกับการกระทําในการปฏิบัติหนาที่อ่ืนๆ ๒๔ ก) การกระทําของเจาหนาที่ในการปฏิบัติหนาที่อ่ืน ที่เปนการกระทําละเมิดโดยใชอํานาจตามกฎหมาย ๒๔ - แนวคําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล ๒๕ - แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด ๒๖

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

ค

หนา

ข) การกระทําของเจาหนาที่ในการปฏิบัติหนาที่อ่ืนๆ ที่ไมใช เปนการกระทําละเมิดโดยใชอํานาจตามกฎหมาย ๒๙ - แนวคําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล ๒๙

: การรักษาพยาบาลของแพทย ๒๙ : การเคลื่อนยายวัตถุระเบิด ๓๐ - แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด ๓๐ : การขับรถ ๓๐ : การรักษาพยาบาลของแพทย ๓๑ : การตัดฟนตนไมในที่ดินซ่ึงเอกชนมีสิทธิทํากิน ๓๒ ๑.๒.๖ กรณีการละเมิดของเจาหนาที่ที่ไมใชการกระทําในการ ปฏิบัติหนาที่ ๓๒ ๑.๒.๗ กรณีที่อยูในอํานาจของศาลชํานัญพิเศษ ๓๒ - แนวคําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล ๓๒ ๑.๓ การกระทําละเมิดของเจาหนาที่จากการออกกฎ คําสั่งทางปกครอง หรือคําสั่งอ่ืน ๓๔ - คําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล ๓๔ - แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด ๓๕ ๑.๔ การกระทําละเมิดของเจาหนาที่จากการละเลยตอหนาที่ตามที่ กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติ ๔๐ ๑.๔.๑ กรณีที่ถือเปนการละเมิดจากการละเลยตอหนาที่ ๔๐ - แนวคําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล ๔๐ - แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด ๔๑ ๑.๔.๒ กรณีที่ถือวาไมเปนการละเมิดจากการละเลยตอหนาที่ ๔๓ - แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด ๔๓ ๑.๕ การกระทําละเมิดของเจาหนาที่จากการปฏิบัติหนาที่ลาชาเกินสมควร ๔๖ - คําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล ๔๖ - แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด ๔๗

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

ง

หนา

๒. คดีฟองเพิกถอนคําสั่งใหเจาหนาที่ของรัฐชดใชเงินแกหนวยงาน

ทางปกครองอันเน่ืองมาจากการกระทําละเมิด ๔๘

๒.๑ กรณีบุคคลภายนอกเปนผูเสียหาย และหนวยงานของรัฐ ออกคําสั่งใหเจาหนาที่ชดใชคาเสียหาย ๔๘ ๒.๒ กรณีหนวยงานของรัฐเปนผูเสียหาย และหนวยงานของรัฐ ออกคําสั่งใหเจาหนาที่ชดใชเงิน ๔๘ - แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด ๔๘ - คําวินิจฉัยของศาลปกครองชั้นตน ๕๒ บทที่ ๒ เงื่อนไขการฟองคดีความรับผิดทางละเมดิตอศาลปกครอง ๕๔

๒.๑ เง่ือนไขเกี่ยวกับการเปนผูไดรับความเดือดรอนหรอืเสียหาย หรืออาจจะเดือดรอนหรือเสียหายโดยไมอาจหลีกเลี่ยงได ๕๔ - กรณีที่ศาลวนิิจฉัยวาผูฟองคดีเปนผูไดรับความเดือดรอนเสียหายฯ ๕๔ - กรณีที่ศาลวนิิจฉัยวาผูฟองคดีไมเปนผูไดรับความเดือดรอนเสียหายฯ ๕๖ ๒.๒ เง่ือนไขเกี่ยวกับคําบังคับเพ่ือแกไขความเดือดรอนหรือเสียหาย ตามมาตรา ๗๒ ๖๗ ๒.๒.๑ กรณีทีศ่าลไมสามารถออกคําบังคับตามมาตรา ๗๒ ได ๖๗ - แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด ๖๗

๒.๒.๒ กรณีที่ศาลไมจําเปนตองออกคําบังคับ ๗๐ - แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด ๗๐ ๒.๓ เง่ือนไขเกี่ยวกับการดาํเนินการเพื่อแกไขความเดอืดรอนหรือเสียหาย ตามขั้นตอนทีก่ฎหมายกําหนด ๗๔ ๒.๓.๑ กรณีบุคคลภายนอกฟองเรียกคาเสียหายจากการกระทําละเมิด ของหนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐ ตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) ๗๔ - กรณีละเมิดจากคําสั่งทางปกครอง ๗๔ - แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด ๗๔

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

จ

หนา

๒.๓.๒ กรณีบุคคลภายนอกฟองหนวยงานทางปกครองใหพิจารณาคําขอ ใหชดใชคาสินไหมทดแทนใหแลวเสร็จภายในเวลาที่กฎหมาย กําหนดตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๒) ๗๘ ๒.๓.๓ กรณีเจาหนาที่ของรัฐฟองคดีใหเพิกถอนคําสั่งของหนวยงาน ทางปกครองที่เรียกใหชดใชคาสินไหมทดแทน ตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๑) ๗๘ - แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด ๗๘ ๒.๔ เง่ือนไขเกี่ยวกับความสมบูรณของคําฟอง ๘๐ ๒.๔.๑ กรณีฟองผิดตัว ๘๐ - แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด ๘๐ - กรณีที่ศาลไมรับคําฟองไวพิจารณา ๘๐ ๒.๔.๒ กรณีคําฟองไมสมบูรณและไมชาํระคาธรรมเนียมศาล ๘๒ ๒.๕ เง่ือนไขเกี่ยวกับระยะเวลาในการฟองคดี ๘๓ ๒.๕.๑ คดีพิพาทเกี่ยวกบัการกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครอง หรือเจาหนาที่ของรัฐตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) ๘๓ - แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด ๘๓ - กรณีละเมิดจากการใชอํานาจตามกฎหมาย ๘๓ - กรณีละเมิดเกิดจากคําสั่ง ๘๘ ๒.๕.๒ คดีพิพาทที่เกี่ยวเนือ่งกับความรบัผิดทางละเมดิ ซึ่งไดแก กรณีเจาหนาที่ของรัฐฟองคดีใหเพิกถอนคําสั่งของหนวยงาน ทางปกครองที่เรียกใหชดใชคาสินไหมทดแทน ตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๑) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้ง ศาลปกครองฯ และกรณีบุคคลภายนอกฟองหนวยงานทางปกครอง ใหพิจารณาคําขอใหชดใชคาสินไหมทดแทนใหแลวเสรจ็ภายใน เวลาที่กฎหมายกําหนดตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๒) ๑๐๒ ๒.๕.๓ คดีปกครองทีไ่มมีกําหนดระยะเวลาในการฟองคดี

ตามมาตรา ๕๒ วรรคหนึ่ง ๑๐๓ ๒.๕.๔ คดีปกครองทีจ่ะเปนประโยชนแกสวนรวมหรือมีเหตุจําเปนอ่ืน ตามมาตรา ๕๒ วรรคสอง ๑๐๓ - กรณีทีศ่าลวนิิจฉัยวามีเหตจํุาเปนอ่ืน ๑๐๔ - กรณีทีศ่าลวนิิจฉัยวาไมใชเหตุจําเปนอ่ืน ๑๐๖

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

ฉ

หนา

๒.๕.๕ คดีพิพาททีถ่ือวาเหตแุหงการฟองคดียังมีอยูจนถงึวันฟองคดี ๑๐๗ - กรณลีะเมิดจากการใชอํานาจตามกฎหมาย ๑๐๗ - กรณลีะเมิดจากการปฏบิัตหินาที่ลาชา ๑๑๐ ๒.๕.๖ คดีพิพาทเกี่ยวกบัการฟองเรียกทรพัยสินคนืในฐานะ เจาของทรพัยสิน ๑๑๑ ๒.๖ เง่ือนไขเกี่ยวกับกรณีอ่ืนๆ ๑๑๕ ๒.๖.๑ เง่ือนไขเกี่ยวกับการเปนผูมีความสามารถตามกฎหมาย ๑๑๕ ๒.๖.๒ เง่ือนไขเกี่ยวกบัคาธรรมเนียมศาล ๑๑๕ ๒.๖.๓ กรณีฟองซ้ํา ๑๑๘ ๒.๖.๔ กรณีฟองซอน ๑๒๑ ๒.๖.๕ การแกไขเพ่ิมเติมคาํฟอง ๑๒๒ ๒.๖.๖ กรณีเกี่ยวกับคําอุทธรณ ๑๒๓ - ระยะเวลาการยื่นอุทธรณ ๑๒๓ - ขอเท็จจริงที่ไมเปนสาระอันควรไดรับการวินิจฉัย ๑๒๕ ๒.๖.๗ กรณีเกี่ยวกับการถอนคําฟอง ๑๒๖

๒.๖.๘ การใชดุลพินิจของศาลในการสั่งจําหนายคดีออกจากสารบบความ ๑๒๖ ๒.๖.๙ การเขาดําเนินคดีแทนที่คูกรณีผูถึงแกความตาย ๑๒๗ ๒.๖.๑๐ การขอใหพิจารณาคดีใหม ๑๒๘ บทที่ ๓ แนวคําวินิจฉัยคดีปกครองเกีย่วกับความรับผิดทางละเมิด ๑๓๐

๓.๑ ขอบเขตแหงความรับผิดของเจาหนาที่ในผลแหงละเมิดที่ตน ไดกระทําตอหนวยงานของรัฐ ๑๓๐ ๓.๑.๑ กรณีความเสียหายของหนวยงานของรัฐมิไดเกิดจาก การกระทําของเจาหนาที่ในการปฏิบัติหนาที่ดวยความจงใจ หรือประมาทเลินเลออยางรายแรง ๑๓๐ - แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด ๑๓๐

๓.๑.๒ กรณีความเสียหายของหนวยงานของรัฐเกิดจากการกระทํา ของเจาหนาที่กระทําการในการปฏิบัติหนาที่ดวยความจงใจ หรือประมาทเลินเลออยางรายแรง ๑๓๓ - แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด ๑๓๓

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

ช

หนา

๓.๑.๓ กรณีความเสียหายของหนวยงานของรัฐเกิดจากเจาหนาที่หลายคน กระทําการในการปฏิบัติหนาที่ดวยความประมาทเลินเลอ อยางรายแรง ๑๓๙

๓.๒ การนําพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ มาบังคับใชกับกรณีที่เหตุละเมิดเกิดกอนวันที่ กฎหมายมีผลบังคับ ๑๔๐

- แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด ๑๔๐ ๓.๓ วิธีที่หนวยงานของรัฐอาจดําเนินการเรียกรองคาสินไหมทดแทน จากเจาหนาที่ผูกระทําละเมิด ๑๔๕ - แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด ๑๔๕ ๓.๔ การกําหนดคาสินไหมทดแทน ๑๔๘ - แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด ๑๔๘

๓.๕ การคิดอัตราดอกเบี้ย ๑๕๐ - แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครอง ๑๕๐ ๓.๖ การกําหนดคําบังคับ ๑๕๐ - คําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล ๑๕๐ - แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด ๑๕๒ ๓.๗ ขอบเขตความรับผิดของหนวยงานของรัฐในผลแหงละเมิด ที่เจาหนาที่กระทําตอบุคคลภายนอก ๑๕๕ ๓.๗.๑ กรณีละเมิดจากการใชอํานาจตามกฎหมาย ๑๕๕ ๓.๗.๒ กรณีละเมิดจากกฎหรือคําสั่ง ๑๖๘ - กรณีที่ศาลวินิจฉัยวาเปนการกระทําละเมิด ๑๖๘ - กรณีที่ศาลวินิจฉัยวาไมเปนการกระทําละเมิด ๑๗๒ ๓.๗.๓ กรณีละเมิดจากการละเลยตอหนาที่ ๑๗๔ - กรณีที่ศาลวินิจฉัยวาเปนการละเลยตอหนาที่ ๑๗๔

- กรณีที่ศาลวินิจฉัยวาไมเปนการละเลยตอหนาที่ ๑๗๘ ๓.๗.๔ กรณีละเมิดจากการปฏิบัติหนาที่ตามที่กฎหมาย กําหนดใหตองปฏิบัติลาชาเกินสมควร ๑๘๑

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

ซ

หนา

๓.๘ กรณีหนวยงานทางปกครองละเลยการพิจารณาคําขอใหชดใช คาเสียหายอันเนื่องมาจากการกระทําละเมิดของหนวยงาน ทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐ ๑๘๖

ภาคผนวก

- ดัชนีคําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล (๑)–(๒)

- ดัชนีคําพิพากษาศาลปกครองสูงสุด (๓)–(๕)

- ดัชนีคําพิพากษาศาลปกครองกลาง (๖) - ดัชนีคําสั่งศาลปกครองสูงสุด (๗)–(๑๒)

- บัญชีผลคดีในปจจุบันของคําพิพากษาศาลปกครองกลางที่อางในเอกสารเลมที่ ๑ (๑๓)

- บันทึกสรุปประเด็นผลการประชุมทางวิชาการตุลาการศาลปกครองกลางในองคคณะ ที่มีคดีเกี่ยวกับความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่คางพิจารณา (๑๔)–(๒๑) - สารบัญยอคาํวินิจฉัยคณะกรรมการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๗ (ตั้งแตคําวินิจฉัยที่ ๒๔/๒๕๔๗) – พ.ศ. ๒๕๔๙ (๒๒)–(๒๗)

- ยอคําวินิจฉัยคณะกรรมการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๗ (ตั้งแตคําวินิจฉัยที่ ๒๔/๒๕๔๗) – พ.ศ. ๒๕๔๙ (๒๘)–(๘๖)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

บทนํา

โดยที่เอกสารทางวิชาการ เรื่อง คดีปกครองเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของเจาหนาที่ของรัฐ (เอกสารเลม ๑) ซึ่งสํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครองไดดําเนินการจัดทําและเผยแพรเปนขอมูลทางวิชาการสําหรับสนับสนุนการปฏิบัติงานของศาลปกครองนั้น มีเน้ือหาเปนการรวบรวมคําวินิจฉัยตางๆ ที่เกี่ยวเนื่องกับการกระทําละเมิดของเจาหนาที่ของรัฐอันไดแก คําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล คําพิพากษาศาลฎีกา คําวินิจฉัยของศาลปกครอง และความเห็นของคณะกรรมการกฤษฎีกา ซึ่งเปนการรวบรวมคําวินิจฉัยตั้งแตศาลปกครอง เปดทําการเมื่อวันที่ ๙ มีนาคม ๒๕๔๔ จนถึงประมาณกลางป ๒๕๔๗ สําหรับเอกสารฉบับนี้ ซึ่งไดจัดทําเปนเลมตอเน่ืองจากเลม ๑ สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครองไดเพ่ิมเติมคําวินิจฉัยตางๆ เกี่ยวกับการกระทําละเมิดของเจาหนาที่ของรัฐที่ไดวินิจฉัยตั้งแตครึ่งปหลังของป ๒๕๔๗ จนถึงสิ้นป ๒๕๔๙ โดยมีวัตถุประสงคเพ่ือเสริมขอมูลของเอกสารเลม ๑ ใหเปนปจจุบันและ มีความสมบูรณมากยิ่งขึ้น โดยยึดตามการเรียบเรียงขอมูลตามลําดับหัวขอตางๆ ในโครงสรางเดิมของเอกสารเลม ๑ ซึ่งเรียงลําดับตามประเด็นขอกฎหมายในแตละเรื่อง ไดแก ประเด็นพิจารณาเร่ืองเขตอํานาจศาล ประเด็นพิจารณาเรื่องเง่ือนไขการฟองคดี และประเด็นที่เปนการวินิจฉัย ในเน้ือหาแหงคดี อยางไรก็ตาม แมวาในการจัดทําเอกสารเลม ๒ จะยึดแนวทางการนําเสนอขอมูลตามหัวขอที่ปรากฏในโครงสรางเดิมของเอกสารเลม ๑ เปนสําคัญ ทั้งนี้ หากปรากฏวาหัวขอใด ยังไมมีคําวินิจฉัยเพิ่มเติมซ่ึงแตกตางไปจากที่มีอยูเดิมในเอกสารเลม ๑ คณะผูจัดทําจะระบุใหผูอานไดทราบวา “ยังไมมีขอมูลเพ่ิมเติม” ไวใตหัวขอนั้นๆ หากปรากฏวาเปนกรณีที่มีขอมูลใหมซึ่งสมควรเพิ่มเติมไวในเอกสารเลม ๒ โดยที่เอกสารเลม ๑ ยังไมมีการกําหนดหัวขอที่เกี่ยวของกับขอมูลที่จะเพ่ิมเติมไว ก็จะกําหนดหัวขอใหมเพ่ิมขึ้นเพ่ือใหสอดคลองกับขอมูลที่จะเพ่ิมเติมดังกลาว นอกจากนั้น ในเอกสารเลม ๒ นี้ ยังไดตรวจสอบผลการอุทธรณคําพิพากษาของ ศาลปกครองชั้นตนที่ปรากฏอยูในเอกสารเลม ๑ โดยไดจัดทําเปนหมายเหตุไวทายคําพิพากษาของศาลปกครองสูงสุดที่วินิจฉัยอุทธรณคําพิพากษาศาลปกครองชั้นตนดังกลาว ในสวนของภาคผนวกไดเพ่ิมเติมสรุปยอคําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาลเกี่ยวกับความรับผิดทางละเมิดตั้งแตชวงคร่ึงหลังของป ๒๕๔๗ จนถึงป ๒๕๔๙ เพ่ืออํานวย ความสะดวกในการศึกษาคําวินิจฉัยดังกลาวใหแกผูอานไวดวย สําหรับดัชนีคําวินิจฉัยของ ศาลปกครองและคําวินิจฉัยของคณะกรรมการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครองไดปรับปรุงใหมเ พ่ือใหงายตอการสืบคนมากยิ่งขึ้น นอกจากนี้ คณะผู จัดทํายังไดนําบันทึกสรุปประเด็นผลการประชุมทางวิชาการตุลาการ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๒

ศาลปกครองกลางในองคคณะที่มีคดีเกี่ยวกับความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่คางพิจารณาเม่ือวันที่ ๑๖ กุมภาพันธ ๒๕๕๐ มารวบรวมไวเปนสวนหนึ่งของภาคผนวกเพื่อประโยชน ในการศึกษาและการสืบคนขอมูลไวทายเอกสารเลม ๒ นี้ดวยแลว ดังนั้น จากลักษณะการนําเสนอขอมูลดังที่กลาวมาขางตน การที่ผูอานจะสามารถศึกษาคนควาขอมูลจากเอกสารเลม ๒ นี้ใหไดประโยชนอยางสมบูรณนั้น จําเปนจะตองศึกษาขอมูลจากเอกสารเลม ๑ ควบคูไปกับการศึกษาขอมูลจากเอกสารเลม ๒ ดวย

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

บทที่ ๑

คดีปกครองเกี่ยวกับการกระทําละเมดิของเจาหนาที่ของรัฐ

๑. คดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐ ตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ

๑.๑ คดีหรือขอพิพาทที่เก่ียวกับการปฏิบัติหนาที่ในทางปกครองของหนวยงาน ทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐ

ความเห็นคณะกรรมการกฤษฎีกา

ก. กรณีความเห็นเก่ียวกับคําวาหนวยงานของรัฐ ประเภทที่ ๓ ไดแก หนวยงานอื่นของรัฐที่มีพระราชกฤษฎีกากําหนดใหเปนหนวยงานของรัฐตามพระราชบัญญัติ ความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ๑ มีเพิ่มเติมดังนี้ (๓๔) สํานักงานสงเสริมอุตสาหกรรมซอฟตแวรแหงชาติ (องคการมหาชน) (๓๕) องคการมหาชนตามกฎหมายวาดวยองคการมหาชน (๓๖) มหาวิทยาลัยหรือสถาบันอุดมศึกษาของรัฐซ่ึงไมเปนสวนราชการและ อยูในกํากับของรัฐ (๓๗) สํานักงานคณะกรรมการกิจการโทรคมนาคมแหงชาต ิ (๓๘) สํานักงานคณะกรรมการกํากับการซื้อขายสินคาเกษตรลวงหนา (๓๙) คุรุสภา (๔๐) สํานักงานคณะกรรมการสงเสริมสวัสดิการและสวัสดิภาพครูและบุคลากรทางการศึกษา ลําดับที่ (๓๔) เพิ่มเติมโดยพระราชกฤษฎีกากําหนดหนวยงานของรัฐตามพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ (ฉบับที่ ๙) พ.ศ. ๒๕๔๗ ลําดับที่ (๓๕) - (๓๖) เพิ่มเติมโดยพระราชกฤษฎีกากําหนดหนวยงานของรัฐตามพระราชบัญญัตคิวามรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ (ฉบับที่ ๑๐) พ.ศ. ๒๕๔๘ ลําดับที่ (๓๗) - (๓๘) เพิ่มเติมโดยพระราชกฤษฎีกากําหนดหนวยงานของรัฐ ตามพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ (ฉบับที่ ๑๑) พ.ศ. ๒๕๔๙ ลําดับที่ (๓๙) - (๔๐) เพิ่มเติมโดยพระราชกฤษฎีกากําหนดหนวยงานของรัฐตามพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ (ฉบับที่ ๑๒) พ.ศ. ๒๕๔๙

๑ โปรดดูลําดับที่ (๑) – (๓๓) ในเอกสารเลม ๑ หนา ๗ - ๘

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๔

แนวคําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล

กรณีที่คณะกรรมการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาลเห็นวา ไมเปนหนวยงานทางปกครอง (๑) กรณีที่การประปาสวนภูมิภาค (ผูฟองคดี) ฟองขอใหผูรับจางของเทศบาล ตามสัญญารับจางกอสรางรางระบายน้ําคอนกรีตเสริมเหล็ก (ผูถูกฟองคดี) ชดใชคาเสียหายจากการที่ลูกจางของผูถูกฟองคดีกระทําละเมิดในทางการที่จาง โดยใชรถแบ็กโฮขุดตักดินบริเวณขอบถนนโดยปราศจากความระมัดระวังทําใหกระแทกถูกทอประปาของผูฟองคดีแตกชํารุดเสียหาย เปนกรณีที่หนวยงานทางปกครองยื่นฟองเอกชน ซึ่งแมจะเปนเอกชนที่เปนคูสัญญา กับเทศบาลตามสัญญาจางกอสรางรางระบายน้ําก็ตาม แตเอกชนดังกลาวก็ไมใชหนวยงาน ทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐตามมาตรา ๓ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ ขอพิพาทนี้จึงมิใชคดีพิพาทที่อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครองตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ แตอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของ ศาลยุติธรรมตามมาตรา ๒๗๑ ของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๔๐ (คําวินิจฉัยชี้ขาดที่ ๔๖/๒๕๔๘)

(๒) กรณีที่ผูฟองคดีเปนผูรับจางจัดซื้อและติดตั้งเครื่องสูบนํ้าพรอมอุปกรณใหแกการประปานครหลวง (ผูถูกฟองคดีที่ ๒) ฟองวาผูถูกฟองคดีที่ ๒ วาจางหางหุนสวนจํากัด ส. (ผูถูกฟองคดีที่ ๑) ดําเนินการขุดลอกตะกอนบริเวณโรงงานผลิตนํ้า เปนเหตุใหขอบคันดินของบอตากตะกอนพังทลาย ทําใหน้ําและโคลนในบอไหลเขาทวมโรงงานสูบนํ้า และทําใหมอเตอรและอุปกรณอื่นของผูฟองคดีซึ่งอยูในระหวางดําเนินการติดตั้งตามสัญญาไดรับความเสียหาย ผูฟองคดีจึงฟองเรียกคาเสียหายจากผูถูกฟองคดีทั้งสอง เม่ือขอพิพาทคดีนี้เกิดจากการที่ ผูถูกฟองคดีที่ ๑ ซึ่งเปนเอกชนผูรับจางตามสัญญาจางขุดลอกตะกอนใหแกผูถูกฟองคดีที่ ๒ ซึ่งเปนหนวยงานทางปกครอง ดําเนินการขุดลอกตะกอนจนเปนเหตุใหทรัพยสินของผูฟองคดีไดรับความเสียหาย แมผูถูกฟองคดีที่ ๑ จะเปนผูรับจางของหนวยงานทางปกครองก็ตาม แตผูถูกฟองคดี ที่ ๑ ก็เปนเพียงเอกชนผูรับจางเทานั้น ไมใชหนวยงานทางปกครอง ทั้งการละเมิดก็เกิดจากการที่ ผูถูกฟองคดีที่ ๑ ทําการขุดลอกบอตะกอนตามสัญญาที่ทําไวกับหนวยงานทางปกครองมิใช เกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายแตอยางใด กรณีจึงไมใชขอพิพาทที่อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครองตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ แตอยู ในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรมตามมาตรา ๒๗๑ ของรัฐธรรมนูญ แหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๔๐ (คําวินิจฉัยชี้ขาดที่ ๖/๒๕๔๙)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๕

แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด

กรณีที่ศาลปกครองสูงสุดเห็นวาเปนหนวยงานทางปกครอง

โรงพยาบาลมหาราชนครเชี ยงใหม เป นหน วยงานที่ อยู ในสั งกั ดของมหาวิทยาลัยเชียงใหม และมหาวิทยาลัยเชียงใหมเปนสถานศึกษาในสังกัดของทบวงมหาวิทยาลัยซึ่งมีกฎหมายวาดวยการจัดตั้งสถานศึกษาดังกลาวโดยเฉพาะ และมีฐานะเปนกรมตามพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการแผนดิน พ.ศ. ๒๕๓๔ อยูในวันที่พระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการกระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ. ๒๕๔๖ ใชบังคับ มหาวิทยาลัยเชียงใหมจึงมีฐานะเปนสถานศึกษาที่เปนนิติบุคคลในสังกัดสํานักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษาและเปนหนวยงาน ทางปกครองตามนัยมาตรา ๓ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหมจึงเปนหนวยงานทางปกครองตามนัยแหงบทบัญญัติดังกลาวดวย (คําสั่ง

ศาลปกครองสูงสุดที่ ๕๑๙/๒๕๔๙)

กรณีที่ศาลปกครองสูงสุดเห็นวาไมเปนหนวยงานทางปกครอง

ตามมาตรา ๔ ทวิ วรรคหนึ่ง๒ ประกอบกับมาตรา ๕ วรรคหนึ่งและวรรคสอง๓

แหงพระราชบัญญัติจัดระเบียบทรัพยสินฝายพระมหากษัตริย พุทธศักราช ๒๔๗๙ กําหนดใหสํานักงานทรัพยสินสวนพระมหากษัตริยมีหนาที่ดูแลรักษาและจัดหาผลประโยชนสําหรับทรัพยสินสวนพระมหากษัตริยทั้ งหมดนอกเหนือจากที่ เปนเครื่องอุปโภคบริโภคที่อยู ในความดูแลรักษาของสํานักพระราชวัง สําหรับทรัพยสินสวนพระองคนั้น มาตรา ๕ วรรคสาม๔

๒-๔ พระราชบัญญัติจัดระเบียบทรัพยสินฝายพระมหากษัตริย พุทธศักราช ๒๔๗๙ มาตรา ๔ ทวิ ใหตั้ ง สํานักงานขึ้น สํานักงานหนึ่ ง เรียกว า "สํ านักงานทรัพย สินสวนพระมหากษัตริย" มีหนาที่ปฏิบัติการตามความในมาตรา ๕ วรรคสอง ใหสํานักงานทรัพยสินสวนพระมหากษัตริยมีฐานะเปนนิติบุคคล

ฯลฯ ฯลฯ มาตรา ๕ ทรัพยสินสวนสาธารณสมบัติของแผนดินและทรัพยสินสวนพระมหากษัตริยบรรดา ที่เปนเคร่ืองอุปโภคบริโภค ใหอยูในความดูแลรักษาของสํานักพระราชวัง ทรัพยสินสวนพระมหากษัตริยนอกจากที่กลาวในวรรคกอน ใหอยูในความดูแลรักษาและ จัดหาผลประโยชนของสํานักงานทรัพยสินสวนพระมหากษตัริย ทรัพย สินสวนพระองคนั้น การดูแลรักษาและการจัดหาผลประโยชน ให เปนไปตาม พระราชอัธยาศัย

๓

๔

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๖

ประกอบกับมาตรา ๕ ทวิ๕ กําหนดใหการดูแลและจัดหาผลประโยชนใหเปนไปตามพระราชอัธยาศัย

ซึ่งรวมถึงการแตงตั้งบุคคลใดเปนผูจัดการทรัพยสินสวนพระองคดวย ดังน้ัน สํานักงานทรัพยสินสวนพระองค (ผูถูกฟองคดีที่ ๑) และสํานักงานทรัพยสินสวนพระมหากษัตริย (ผูถูกฟองคดีที่ ๒) ซึ่งมีหนาที่เพียงดูแลรักษาและจัดหาผลประโยชนของทรัพยสินสวนพระองคและทรัพยสินสวนพระมหากษัตริย จึงไมมีอํานาจหนาที่ที่เปนการใชอํานาจในลักษณะของอํานาจทางปกครองแตอยางใด ผูถูกฟองคดีทั้งสองจึงไมใชหนวยงานทางปกครองตามมาตรา ๓ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๔๘๔/๒๕๔๗)

๑.๒ การกระทําละเมิดของเจาหนาที่เปนการกระทําในการปฏิบัติหนาที่และ เปนการใชอํานาจตามกฎหมาย

๑.๒.๑ กรณีเก่ียวกับการกอสราง

ก) กรณีวินิจฉัยวาเปนการกระทําละเมิดของเจาหนาที่โดยการ ใชอํานาจตามกฎหมาย

คําวินจิฉัยชีข้าดอํานาจหนาที่ระหวางศาล

การฟองเรียกคาเสียหายกรณีกรุงเทพมหานครกอสรางสะพานขามคลองและปรับปรุงถนนกอใหเกิดความเสียหายแกเอกชน เม่ือกรุงเทพมหานครมีอํานาจหนาที่ ตามกฎหมายในการจัดใหมีและบํารุงรักษาทางบก ซึ่งไดแก การจัดทําถนนหนทางสาธารณะ เพื่อใชในการคมนาคมขนสง อันเปนการจัดทําบริการสาธารณะอยางหนึ่งของกรุงเทพมหานคร การดําเนินการดังกลาวจึงถือเปนการใชอํานาจตามกฎหมายของกรุงเทพมหานคร เม่ือกอใหเกิดความเสียหายขึ้นแกเอกชน จึงเปนคดีละเมิดตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําวินิจฉัยชี้ขาดที่ ๒๙/๒๕๔๗)

๕ พระราชบัญญัติจัดระเบียบทรัพยสินฝายพระมหากษัตริย พุทธศักราช ๒๔๗๙

มาตรา ๕ ทวิ เมื่อทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ ตามพระราชอัธยาศัย แตงตั้งใหบุคคลใดเปนผูดูแลรักษาและจัดหาผลประโยชนทรัพย สินสวนพระองค ใหนายกรั ฐมนตรีประกาศการแตงตั้ งนั้ น ในราชกิจจานุเบกษา

เมื่อไดมีการประกาศตามความในวรรคกอนแลว ในกรณีทั้งปวงเกี่ยวกับทรัพยสินสวนพระองค หามมิใหระบุพระปรมาภิไธยหรือขอความใดๆ อันแสดงหรืออนุมานไดวา พระมหากษัตริยเปนคูกรณี หรือคูความ ใหระบุเพียงชื่อบุคคลผูไดรับการแตงตั้งดังกลาวแลวตอทายดวยคําวา "ผูจัดการทรัพยสิน สวนพระองค" เทานั้น

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๗

แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด

(๑) กรณีผูฟองคดีรองขอใหสํานักงานเขตและกรุงเทพมหานครแกไข การกําหนดจุดกอสรางสะพานลอยคนเดินขามถนนซึ่งบังหนาอาคารของผูฟองคดี เม่ือปรากฏวานอกจากการรองขอใหหนวยงานทางปกครองแกไขการกําหนดจุดกอสรางสะพานลอย จะยังไมไดรับการเยียวยาแกไขแลว ยังไดมีการลงมือกอสรางสะพานดังกลาวอีกดวย ดังนั้น การฟองคดีเกี่ยวกับกรณีขางตนจึงไมเพียงแตเปนคดีพิพาทตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๑) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ แตยังเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติเดียวกันดวย (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๑๑/๒๕๔๗)

(๒) หัวหนาทางหลวงชนบท (ผูถูกฟองคดีที่ ๒) เปนเจาหนาที่ของรัฐสังกัดกรมทางหลวงชนบท (ผูถูกฟองคดีที่ ๓) ซึ่งเปนหนวยงานทางปกครองที่มีอํานาจหนาที่เกี่ยวกับการกํากับ ตรวจตราและควบคุมทางหลวงชนบท การที่ผูถูกฟองคดีที่ ๒ อนุญาต ใหมีการขุดคลองสงนํ้าในแนวเขตทางริมถนนตามที่นายอําเภอเมือง (ผูถูกฟองคดีที่ ๑) มีหนังสือรองขอน้ัน ถือเปนการใชอํานาจตามกฎหมายในการควบคุมทางหลวงชนบทตามมาตรา ๔๓๖ แหงพระราชบัญญัติทางหลวง พ.ศ. ๒๕๓๕ และเมื่อการขุดคลองสงน้ําดังกลาว

กอใหเกิดความเสียหายแกที่ดินของผูฟองคดี จึงเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิด ของหนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมาย และผูฟองคดีเปนผูไดรับความเดือดรอนหรือเสียหาย หรืออาจจะเดือดรอนหรือเสียหายโดยมิอาจหลีกเลี่ยงได ผูฟองคดีจึงมีสิทธิฟองคดีตอศาลปกครองตามมาตรา ๔๒ วรรคหนึ่ง แหงพระราชบัญญัติ จัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๓๑๐/๒๕๔๗)

๖ พระราชบัญญัติทางหลวง พ.ศ. ๒๕๓๕

มาตรา ๔๓ หามมิใหผูใดขุด ขน ทําลายหรือทําใหเสียหายแกทางหลวง หรือวัตถุสําหรับใชงานทาง เวนแตไดรับอนุญาตเปนหนังสือจากผูอํานวยการทางหลวง หรือผูซึ่งไดรับมอบหมายจากผูอํานวยการทางหลวง

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๘

(๓) การที่องคการบริหารสวนตําบลใชอํานาจตามมาตรา ๖๘ (๘)๗ แหงพระราชบัญญัติสภาตําบลและองคการบริหารสวนตําบล พ.ศ. ๒๕๓๗ ประกอบกับ มาตรา ๕๘ (๑)๘ แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ เพื่อคุมครองดูแลและรักษาทรัพยสินอันเปนสาธารณสมบัติของแผนดิน โดยมีคําสั่งใหผูฟองคดีรื้อถอน สิ่งปลูกสรางออกจากที่ดินสาธารณประโยชนที่ผูฟองคดีอาศัยอยู เม่ือผูฟองคดีไมดําเนินการ ตามคําสั่ง องคการบริหารสวนตําบลจึงเขาดําเนินการดวยตนเองหรือมอบหมายใหบุคคลอื่นกระทําการแทน ซึ่งเปนการใชมาตรการบังคับทางปกครอง นั้น เม่ือผูฟองคดีเห็นวาการกระทําดังกลาวเปนการกระทําโดยมิชอบดวยกฎหมาย กอใหเกิดความเสียหายแกผูฟองคดี กรณีจึงเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครองและเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมาย (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๔๘๑/๒๕๔๗)

(๔) การที่โครงการชลประทานของกรมชลประทานมอบหมายใหเอกชนดําเนินการขุดลอกลําหวยแทนกรมชลประทาน ถือเปนการปรับปรุงแหลงน้ําธรรมชาติ ซึ่งเปนอํานาจหนาที่ของกรมชลประทานตามมาตรา ๔ มาตรา ๕ และมาตรา ๖ แหงพระราชกฤษฎีกาแบงสวนราชการกรมชลประทาน กระทรวงเกษตรและสหกรณ พ.ศ. ๒๕๔๐ ซึ่งเปนกฎหมาย ที่ใชบังคับอยูในขณะนั้น เม่ือการกระทําดังกลาวกอใหเกิดความเสียหายแกผูฟองคดี กรณี จึงเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครองอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่ง ศาลปกครองสูงสุดที่ ๕๐๔/๒๕๔๗)

๗ พระราชบัญญัติสภาตําบลและองคการบริหารสวนตําบล พ.ศ. ๒๕๓๗ มาตรา ๖๘ ภายใตบังคับแหงกฎหมาย องคการบริหารสวนตําบลอาจจัดทํากิจการในเขตองคการบริหารสวนตําบล ดังตอไปนี้

ฯลฯ ฯลฯ (๘) การคุมครองดูแลและรักษาทรัพยสินอันเปนสาธารณสมบัติของแผนดิน

ฯลฯ ฯลฯ ๘ พระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙

มาตรา ๕๘ คําส่ังทางปกครองที่กําหนดใหกระทําหรือละเวนกระทํา ถาผูอยูในบังคับของคําส่ัง ทางปกครองฝาฝนหรือไมปฏิบัติตาม เจาหนาที่อาจใชมาตรการบังคับทางปกครองอยางหนึ่งอยางใด ดังตอไปนี้ (๑) เจาหนาที่เขาดําเนินการดวยตนเองหรือมอบหมายใหบุคคลอื่นกระทําการแทน โดยผูอยู ในบังคับของคําส่ังทางปกครองจะตองชดใชคาใชจายและเงินเพ่ิมในอัตรารอยละยี่สิบหาตอปของคาใชจายดังกลาวแกเจาหนาที่

ฯลฯ ฯลฯ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๙

(๕) กรณีฟองวาไดรับความเดือดรอนเสียหายจากการที่กรมชลประทาน ขุดลอกคลองน้ําทิ้งและถมถนนเลียบคันคลองตลอดเสนทางน้ํา ทําใหน้ําในนาของผูฟองคดีระบายลงสูคลองน้ําทิ้งไมไดจนเปนเหตุใหไดรับผลผลิตนอยกวาที่ควร ขอใหกรมชลประทานแกไขปญหาการระบายน้ําในบริเวณที่พิพาทและชดใชคาเสียหายแกผูฟองคดี นั้น เม่ือกรมชลประทาน ซึ่งเปนหนวยงานทางปกครองมีอํานาจหนาที่ในการขุดคลอง ซอม หรือดัดแปลงแกไขทางน้ําชลประทานหรือจัดใหมีสิ่งกอสรางขึ้นในทางน้ําชลประทานตามมาตรา ๑๕ (๒)๙ แหงพระราชบัญญัติการชลประทานหลวง พุทธศักราช ๒๔๘๕ ไดใชอํานาจตามกฎหมายทําใหผูฟองคดีไดรับ ความเดือดรอนเสียหาย จึงเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครองอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมาย (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๖๑๔/๒๕๔๗)

(๖) กรณีฟองวาการประปาสวนภูมิภาคอําเภอเบตง จังหวัดยะลา (ผูถูกฟองคดี) สรางบานพักและอางน้ํารุกล้ําที่ดิน ส.ค. ๑ ของผูฟองคดีโดยทําการยาย หลักเขตที่ดินและตัดตนยางพาราของผูฟองคดี นั้น ในสวนของการตัดตนยางพารา เปนกรณี ผูถูกฟองคดีใชอํานาจตามกฎหมายกอใหเกิดความเสียหายแกทรัพยสินของผูฟองคดี เม่ือผูฟองคดีขอใหผูถูกฟองคดีชดใชคาสินไหมทดแทน จึงเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดหรือความรับผิดอยางอื่นของหนวยงานทางปกครองอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ สวนกรณีที่ ผูถูกฟองคดียายหลักเขตที่ดินของผูฟองคดี เปนคดีพิพาทที่โตแยงกันเกี่ยวกับสิทธิในที่ดินตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย ซึ่งอยูในอํานาจพิจารณาของศาลยุตธิรรมตามนัยคําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาลที่ ๓๐/๒๕๔๕ และที่ ๓๑/๒๕๔๖ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุด

ที่ ๑๓๒/๒๕๔๘)

ขอสังเกต คําวินิจฉัยขางตนไมไดระบุวาการดําเนินการของการประปาสวนภูมิภาคเปนการดําเนินการตามอํานาจหนาที่ที่กําหนดไวในกฎหมายฉบับใด

๙ พระราชบัญญัติการชลประทานหลวง พุทธศักราช ๒๔๘๕ ซึ่งแกไขเพิ่มเติมโดยพระราชบัญญัติ

การชลประทานหลวง (ฉบับที่ ๓) พ.ศ. ๒๕๐๗ มาตรา ๑๕ เพ่ือประโยชนแกการชลประทาน อธิบดีมีอํานาจดังตอไปนี้

ฯลฯ ฯลฯ (๒) ขุดลอก ซอมหรือดัดแปลงแกไขทางน้ําชลประทาน หรือจัดใหมีส่ิงกอสรางขึ้นในทางน้ํา

ชลประทาน ฯลฯ ฯลฯ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๐

(๗) คําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุดที่วินิจฉัยในแนวทางเดียวกันกับคําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๕๙๓/๒๕๔๖ ไดแก คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๕๔/๒๕๔๙ และ ที่ ๑๘๘/๒๕๔๙ (โปรดดูเพิ่มเติมในเอกสารเลม ๑ หนา ๒๑)

(๘) กรณีที่เจาหนาที่ของกรมชลประทาน (ผูถูกฟองคดี) กําหนดจุดกอสรางบอพักน้ําดิบโครงการอางเก็บนํ้าทับที่ดินของผูฟองคดี และไดบุกรุกเขาไปปกหลักเขตสํารวจ แสดงการกอสรางบอพักน้ําดิบดังกลาวในที่ดินของผูฟองคดี ซึ่งเปนการกระทําท่ีไมชอบ ดวยกฎหมาย จึงเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครองอันเกิดจาก การใชอํานาจตามกฎหมาย (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๖๕๙/๒๕๔๙)

ขอสังเกต คําวินิจฉัยขางตนไมไดระบุวาการดําเนินการของกรมชลประทานเปนการดําเนินการตามอํานาจหนาที่ที่กําหนดไวในกฎหมายฉบับใด

ข) กรณีวินิจฉัยวาเปนการกระทําละเมิดของเจาหนาที่เก่ียวกับ

การกอสรางที่เปนการกระทําในการปฏิบัติหนาที่ แตไมใชเปนการใชอํานาจตามกฎหมาย

แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด

(๑) การที่จะถือวาการขุดลอกลําคลองที่พิพาทเปนการใชอํานาจทางปกครอง

นั้น จะตองเปนการขุดลอกลําคลองซึ่งกําหนดใหเปนทางน้ําชลประทานตามมาตรา ๔๑๐ และมาตรา ๕๑๑

๑๐-๑๑ พระราชบัญญัติการชลประทานหลวง พุทธศักราช ๒๔๘๕

มาตรา ๔ ในพระราชบัญญัตินี้ ฯลฯ ฯลฯ

“ทางน้ําชลประทาน” หมายความวา ทางน้ําที่รัฐมนตรีไดประกาศตามความในมาตรา ๕ วาเปนทางน้ําชลประทาน

ฯลฯ ฯลฯ มาตรา ๕ เพ่ือประโยชนแหงพระราชบัญญัตินี้ ทางน้ําชลประทานแบงออกเปน ๔ ประเภท คือ ประเภท ๑ ทางน้ําที่ใชในการสง ระบาย กัก หรือกั้นน้ําเพ่ือการชลประทาน ประเภท ๒ ทางน้ําที่ใชในการคมนาคมแตมีการชลประทานรวมอยูดวย เฉพาะภายในเขตที่ไดรับประโยชนจากกรมชลประทาน ประเภท ๓ ทางน้ําที่สงวนไวใชในการชลประทาน ประเภท ๔ ทางน้ําอันเปนอุปกรณแกการชลประทาน ใหรัฐมนตรีประกาศในราชกิจจานุเบกษาวาทางน้ําใดเปนทางน้ําชลประทานและเปนประเภทใด

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๑

ประกอบกับมาตรา ๑๙๑๒ แหงพระราชบัญญัติการชลประทานหลวงฯ หากลําคลองที่พิพาทไมเปน

ทางน้ําชลประทานตามนัยกฎหมายดังกลาว แมวากรมชลประทาน (ผูถูกฟองคดี) จะมีอํานาจหนาที่ในการปรับปรุงแหลงนํ้าธรรมชาติใหเกิดประโยชนในการอุปโภคและบริโภคตามมาตรา ๖ (๑๒) ถึง (๒๓) แหงพระราชกฤษฎีกาแบงสวนราชการกรมชลประทาน กระทรวงเกษตรและสหกรณฯ ก็ตาม แตก็เปนเพียงการใชอํานาจหนาที่ในการดูแลรักษาตามปกติทั่วไป มิใชเกิดจากการ ใชอํานาจตามพระราชบัญญัติการชลประทานหลวงฯ หากเกิดความเสียหายขึ้นจะเปนการกระทําละเมิดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย ซึ่งอยูในอํานาจศาลยุติธรรม (คําสั่ง

ศาลปกครองสูงสุดที่ ๖๓/๒๕๔๗)

(๒) กรณีที่เจาหนาที่ของมหาวิทยาลัยแมโจบุกรุกเขาไปทําถนนและตัดทําลายตนไม ในสวนที่ผูฟองคดีปลูกไวในที่ดินซึ่งคณะรัฐมนตรีมีมติใหจําแนกพื้นที่ดังกลาวออกจากเขต ปาไมถาวรเพื่อใหเปนที่ดินทํากินของราษฎรอื่นและของผูฟองคดีแลวตั้งแตป พ.ศ. ๒๕๔๒

นั้น โดยที่มาตรา ๖๑๓ แหงพระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยแมโจ พ.ศ. ๒๕๓๙ ไดระบุวัตถุประสงค

ของมหาวิทยาลัยไว ซึ่งแสดงใหเห็นวามหาวิทยาลัยหรือเจาหนาที่ของมหาวิทยาลัยแมโจ ไมไดมีอํานาจหนาที่ในการดูแลปาสงวนแหงชาติ และไมสามารถสั่งใหบุคคลออกจากปาสงวนแหงชาติหรืองดเวนกระทําการใด หรือสามารถทําการยึด ทําลาย รื้อถอนตนไม และสิ่งปลูกสรางของบุคคลผูกระทําความผิดในเขตปาสงวนแหงชาติไดดังเชนอํานาจหนาที่ของพนักงาน

๑๒ พระราชบัญญัติการชลประทานหลวง พุทธศักราช ๒๔๘๕

มาตรา ๑๙ ในการขุดซอมทางน้ําชลประทาน ถาไมมีที่เททิ้งมูลดิน ก็ใหมีอํานาจเททิ้งมูลดิน ในที่ดินที่ใกลเคียงไดตามความจําเปน แตทั้งนี้ถาทําใหเสียหายแกพืชผลหรือส่ิงปลูกสรางซึ่งมีอยูในขณะนั้นแลว ตองใชคาสินไหมทดแทน

๑๓ พระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยแมโจ พ.ศ. ๒๕๓๙ มาตรา ๖ ใหจัดตั้งมหาวิทยาลัยขึ้นมหาวิทยาลัยหนึ่งแทนสถาบันเทคโนโลยีการเกษตรแมโจ เรียกวา “มหาวิทยาลัยแมโจ” เปนสถานศึกษาและวิจัย มีวัตถุประสงคใหการศึกษา สงเสริมวิชาการและวิชาชีพชั้นสูง ทําการสอน ทําการวิจัย ใหบริการทางวิชาการแกสังคม และทะนบํุารุงศิลปวัฒนธรรม ใหมหาวิทยาลัยเปนนิติบุคคล

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๒

เจาหนาที่ฝายปาไมตามที่กําหนดไวในมาตรา ๒๕๑๔ แหงพระราชบัญญัติปาสงวนแหงชาติ

พ.ศ. ๒๕๐๗ ดังนั้น หากมหาวิทยาลัยแมโจหรือเจาหนาที่ของมหาวิทยาลัยฯ กระทําละเมิดดังกลาวตอทรัพยสินของผูฟองคดี จึงมิไดเปนการกระทําละเมิดซึ่งเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายของเจาหนาที่อันอยูในอํานาจการพิจารณาพิพากษาของศาลปกครองตามมาตรา ๙ วรรคหน่ึง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ แตเปนการกระทําละเมิดซึ่งอยูในอํานาจการพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรมตามมาตรา ๒๗๑ ของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๔๐ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๖๘๔/๒๕๔๙)

ค) กรณีวินิจฉัยวาเปนคดีละเมิดที่มีประเด็นหลักอยูที่การโตแยงเก่ียวกับสิทธิในที่ดิน

แนวคําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล

(๑) คดีพิพาทเกี่ยวกับการที่กรมทางหลวง (ผูถูกฟองคดี) สรางถนน และขยายผิวการจราจรรุกล้ําเขาไปในที่ดินของผูฟองคดี เน่ืองจากเห็นวาที่ดินดังกลาวอยูในเขต ทางหลวงแผนดิน เปนกรณีโตแยงกันเกี่ยวกับสิทธิในที่ดินวาที่ดินพพิาทเปนของผูฟองคดีหรือไมเปนสําคัญ โดยไมมีประเด็นโตแยงเกี่ยวกับการออกคําสั่งหรือการใชอํานาจตามกฎหมาย ของเจาหนาที่ของรัฐวาไมชอบดวยกฎหมายแตอยางใด ในการพิจารณาพิพากษาคดีของศาล

๑๔ พระราชบัญญัติปาสงวนแหงชาติ พ.ศ. ๒๕๐๗

มาตรา ๒๕ เมื่อไดกําหนดปาใดเปนปาสงวนแหงชาติและรัฐมนตรีไดแตงตั้งพนักงานเจาหนาที่ ผูควบคุมและรักษาปาสงวนแหงชาตินั้นแลว ใหพนักงานเจาหนาที่มีอํานาจ ดังตอไปนี้

(๑) ส่ังใหผูหนึ่งผูใดออกจากปาสงวนแหงชาติ หรือใหงดเวนการกระทําใดๆ ในเขตปาสงวนแหงชาติ ในกรณีที่มีขอเท็จจริงปรากฏหรือเหตุอันควรสงสัยวา มีการกระทําผิดตามพระราชบัญญัตินี้

(๒) ส่ังเปนหนังสือใหผูกระทําผิดตอพระราชบัญญัตินี้รื้อถอน แกไขหรือทําประการอื่นใด แกส่ิงที่เปนอันตราย หรือส่ิงที่ทําใหเส่ือมสภาพในเขตปาสงวนแหงชาติภายในเวลาที่กําหนดให

(๓) ยึด ทําลาย รื้อถอน แกไขหรือทําประการอื่นเมื่อผูกระทําผิดไมปฏิบัติตาม (๒) ไมปรากฏตัวผูกระทําผิดหรือรูตัวผูกระทําผิดแตหาตัวไมพบ

ถาพนักงานเจาหนาที่ไดปฏิบัติการอยางหนึ่งอยางใดดังกลาว และไดเสียคาใชจายเพ่ือการนั้น ใหผูกระทําผิดชดใชหรือออกคาใชจายนั้นทั้งหมด หรือใหพนักงานเจาหนาที่นําทรัพยสินที่ยึดไวไดออกขายทอดตลาดหรือขายโดยวิธีอื่นตามที่เห็นสมควร เพ่ือชดใชคาใชจายนั้น และใหนําความในมาตรา ๑๓๒๗ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณิชยมาใชบังคับแกเงินที่ไดจากการขายทรัพยสินนั้นโดยอนุโลม

(๔) ดําเนินการอยางหนึ่งอยางใดที่เห็นสมควร ทั้งนี้ เพ่ือปองกันหรือบรรเทาความเสียหาย แกปาสงวนแหงชาติในกรณีที่มีเหตุฉุกเฉิน

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๓

คงมีประเด็นตองพิจารณาใหไดความเพียงวาที่ดินน้ีเปนกรรมสิทธิ์ของผูฟองคดีตามที่กลาวอางหรือไม ซึ่งการพิจารณาขอพิพาทเกี่ยวกับสิทธิในที่ดินระหวางคูกรณีนอกจากจะอยูในบังคับประมวลกฎหมายแพงและพาณิชยแลว ยังตองพิจารณาตามประมวลกฎหมายที่ดินซึ่งเปนกฎหมายอื่นประกอบดวย โดยจะตองพิจารณาถึงสิทธิครอบครองและการใชประโยชนในที่ดินของคูกรณีและพยานหลักฐานการใชประโยชนของประชาชนในพื้นที่ ซึ่งบทบัญญัติมาตรา ๙ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ มิไดกําหนดใหศาลปกครองมีอํานาจในการพิจารณาพิพากษาคดีเกี่ยวกับสิทธิในทรัพยสิน ดังนั้น คดีละเมิดเกี่ยวดวยอสังหาริมทรัพยและมีการโตแยงกรรมสิทธิ์กัน จึงอยูในเขตอํานาจของศาลยุติธรรม ทั้งน้ี ตามนัยคําวินิจฉัยชี้ขาด อํานาจหนาที่ระหวางศาลที่ ๒๘/๒๕๔๕ (คําวินิจฉัยชี้ขาดที่ ๑๑/๒๕๔๖ และที่ ๓๓/๒๕๔๖)

(๒) กรณีที่มีการฟองวาเทศบาลตําบล (ผูถูกฟองคดี) ดําเนินการกอสรางถนนรุกล้ําเขาไปในที่ดินของผูฟองคดี รวมทั้งมีคําสั่งใหผูฟองคดีรื้อถอนอาคารสวนที่ปลูกสรางรุกล้ําเขาไปในเขตทางสาธารณะ แตผูฟองคดีเห็นวาตนไมไดปลูกสรางอาคารรุกล้ําที่สาธารณะ นอกจากนั้น การกอสรางถนนของผูถูกฟองคดีเปนการกลั่นแกลงใหผูฟองคดีไดรับความเสียหาย จึงฟองขอใหศาลสั่งใหผูถูกฟองคดีเพิกถอนคําสั่งร้ือถอนบานและระงับการกอสรางถนน ที่ผานหนาบานของผูฟองคดี นั้น แมวาผูฟองคดีและผูถูกฟองคดีจะโตแยงกันวาผูถูกฟองคดี ไดใชอํานาจตามกฎหมายกระทําละเมิดตอผูฟองคดีหรือไม แตประเด็นหลักที่คูกรณีโตแยงกันยังเปนเรื่องเกี่ยวกับสิทธิในที่ดินพิพาทวาเปนที่ดินของผูฟองคดีหรือเปนที่ดินสาธารณประโยชน จึงจําตองพิจารณาใหไดความกอนวาที่ดินดังกลาวเปนกรรมสิทธิ์ของผูฟองคดีหรือไม จึงจะสามารถพิจารณาเกี่ยวกับความเสียหายของผูฟองคดีและขอตอสูของผูถูกฟองคดีได ซึ่งการพิจารณาเรื่องสิทธิของบุคคลอันเกี่ยวกับที่ดินตองเปนไปตามประมวลกฎหมายแพง และพาณิชย ประกอบกับประมวลกฎหมายที่ดินเปนหลัก โดยเปนกรณีที่อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม (คําวินิจฉัยชี้ขาดที่ ๓๑/๒๕๔๖ และที่ ๕/๒๕๔๘)

แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด

(๑) กรณีฟองวากํานันกับพวกรื้อถอนรั้วและบุกรุกที่ดินของผูฟองคดี โดยมิชอบดวยกฎหมาย เปนเหตุใหผูฟองคดีไดรับความเสียหาย ผูฟองคดีจึงฟองขอใหชดใชคาเสียหายแกผูฟองคดี นั้น เม่ือตองพิจารณาใหไดความเสียกอนวาที่ดินพิพาทดังกลาว เปนที่สาธารณสมบัติของแผนดินหรือเปนที่ดินของผูฟองคดี จึงจะพิจารณาไดวาการกระทําของผูถูกฟองคดีตามที่ผูฟองคดีกลาวอางนั้นเปนการกระทําละเมิดหรือไม และจะตองชดใชคาเสียหายเพียงใด จึงเปนคดีเกี่ยวกับสิทธิในทรัพยสินอันอยูในอํานาจของศาลยุติธรรม (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๖๖๒/๒๕๔๗)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๔

(๒) กรณีที่ผูฟองคดีไดตกลงดวยวาจากับสมาชิกสภาองคการบริหาร สวนตําบล ยินยอมใหองคการบริหารสวนตําบล (ผูถูกฟองคดี) ทําการกอสรางถนนและ ปกเสาไฟฟาในที่ดินของผูฟองคดี แตผูถูกฟองคดีทําการกอสรางถนนรุกล้ําที่ดินของผูฟองคดีมากกวาที่ไดตกลงกันไว ผูฟองคดีไดทักทวงการกระทําดังกลาวแลว แตผูถูกฟองคดีอางวา มิไดทําการกอสรางในที่ดินของผูฟองคดี แตทําการกอสรางในที่ดินที่มีผูอุทิศใหกับทางราชการเพื่อทําถนนและปกเสาไฟฟา นั้น คดีนี้แมขอเท็จจริงจะปรากฏวา ผูถูกฟองคดีมีอํานาจหนาที่ ในการจัดใหมีและบํารุงรักษาทางน้ําและทางบกตามพระราชบัญญัติสภาตําบลและองคการบริหารสวนตําบล พ.ศ. ๒๕๓๗ ประกอบกับพระราชบัญญัติกําหนดแผนและขั้นตอนการกระจายอํานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถิ่น พ.ศ. ๒๕๔๒ และเปนการฟองโดยกลาวอางวาหนวยงาน ทางปกครองกระทําละเมิดอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ ก็ตาม แตโดยที่คดีนี้ผูถูกฟองคดีโตแยงวาที่ดินบริเวณท่ีทําการกอสรางถนนพิพาทเปนที่ดินที่มีผูอุทิศใหกับทางราชการเพื่อทําเปนทางสาธารณะ จึงเปนกรณีที่ผูถูกฟองคดีโตแยงเกี่ยวกับสิทธิในที่ดินของผูฟองคดีเปนสําคัญ ศาลจึงตองพิจารณาใหไดความกอนวาที่ดินแปลงพิพาทเปนที่ดินของผูฟองคดีตามที่กลาวอางหรือไม จึงจะสามารถพิจารณาตอไปไดวาผูถูกฟองคดีกระทําละเมิดตอผูฟองคดีหรือไม และการพิจารณาเกี่ยวกับสิทธิในที่ดินระหวางคูกรณีตองเปนไปตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย ประกอบกับประมวลกฎหมายที่ดินเปนหลัก ซึ่งมาตรา ๙ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้ ง ศาลปกครองฯ มิไดบัญญัติใหศาลปกครองมีอํานาจในการพิจารณาพิพากษาเกี่ยวกับสิทธิ ในทรัพยสิน ดังน้ัน คดีละเมิดเกี่ยวดวยอสังหาริมทรัพยและมีการโตแยงกรรมสิทธิ์กัน จึงอยูในเขตอํานาจของศาลยุติธรรม (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๔๗/๒๕๔๙)

๑.๒.๒ กรณีเก่ียวกับการปฏิบัติหนาที่ของเจาพนักงานที่ดิน

ก) การกระทําของเจาพนักงานที่ดินที่เปนการกระทําละเมิดในการ

ปฏิบัติหนาที่โดยใชอํานาจตามกฎหมาย

คําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล

คําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาลที่วินิจฉัยในแนวทางเดียวกันกับคําวินิจฉัยชี้ขาดที่ ๑๒/๒๕๔๗ ไดแก คําวินิจฉัยชี้ขาดที่ ๒๗/๒๕๔๘ (โปรดดูเพิ่มเติม ในเอกสารเลม ๑ หนา ๒๖ - ๒๗)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๕

แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด

(๑) กรณีเจาพนักงานที่ดินออกโฉนดที่ดิน และ น.ส. ๓ ในที่ดินพิพาท โดยไมชอบดวยกฎหมาย ทําใหผูฟองคดีไดรับความเสียหายไมสามารถเขาทําประโยชนในที่ดินพิพาท เปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่ง ศาลปกครองสูงสุดที่ ๔๗๑/๒๕๔๘ และที่ ๑๔๔/๒๕๔๘)

(๒) กรณีฟองวานายอําเภอ เจาพนักงานบริหารงานที่ดินอําเภอและ ผูชวย กํานัน และผูใหญบาน สมคบกันปฏิบัติหนาที่โดยไมชอบ โดยจดทะเบียนโอนสิทธิครอบครองที่ดินตามหนังสือรับรองการทําประโยชน (น.ส. ๓) แปลงที่ผูฟองคดีเปนผูครอบครองและทําประโยชนอยูใหแกบุคคลอื่นโดยมิชอบดวยกฎหมาย ซึ่งผูฟองคดีไดยื่นคําขอคัดคาน การจดทะเบียนโอนขายที่ดินดังกลาวแลว แตนายอําเภอยกคําคัดคาน ทําใหผูฟองคดี ไดรับความเสียหาย ถือเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมาย (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๓๐/๒๕๔๙)

(๓) กรณีที่เจาพนักงานที่ดินกรุงเทพฯ ซึ่งเปนเจาหนาที่ของกรมที่ดิน สมคบกับนาย ส. ผูเริ่มกอตั้งและกรรมการของมูลนิธิสงเสริมศีลธรรมอิสลาม ทําการจดทะเบียน โอนกรรมสิทธิ์ในที่ดินมีโฉนดโดยมิชอบดวยกฎหมาย เน่ืองจากมีการปลอมแปลงเอกสาร หลักฐานการมอบอํานาจของผูฟองคดีซึ่งเปนเจาของที่ดินเพื่อใหนาย ส. ไปจดทะเบียนยกที่ดินพิพาทใหแกมูลนิธิสงเสริมศีลธรรมอิสลาม (ผูถูกฟองคดีที่ ๑) โดยเสนหา โดยเจาพนักงานที่ดินกรุงเทพฯ ไมไดตรวจสอบหลักฐานการจดทะเบียนสมรสระหวางผูฟองคดีกับนาย ส. ซึ่งกรณีดังกลาวเปนการกระทําไปเพื่อใหที่ดินพิพาทตกเปนกรรมสิทธิ์ของผูถูกฟองคดีที่ ๑ ผูฟองคดี จึงฟองขอใหศาลกําหนดคําบังคับใหผูถูกฟองคดีจดทะเบียนกรรมสิทธิ์ในที่ดินพิพาทใหกลับมา เปนชื่อของผูฟองคดี และใหผูถูกฟองคดีรวมกันชําระเงินที่บุคคลภายนอกเชาที่ดินพิพาท ทํานา นั้น เปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการที่หนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐกระทําการโดยไมชอบดวยกฎหมายและเกี่ยวกับการกระทําละเมิดอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมาย ตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๑) และ (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๗๐๑/๒๕๔๙)

คําวินิจฉัยของศาลปกครองชั้นตน

ในคดีที่ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ผูฟองคดี) ฟองขอใหกรมที่ดินรับผิดชดใชคาเสียหายจากกรณีที่นายอําเภอในฐานะพนักงานเจาหนาที่

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๖

จดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมตามประมวลกฎหมายที่ดินรับจดทะเบียนจํานองที่ดินตามเอกสาร น.ส. ๓ ที่ถูกเปลี่ยนไปเปน น.ส. ๓ ก. แลว เปนเหตุใหผูฟองคดีในฐานะผูรับจํานองที่ดิน ตามเอกสาร น.ส. ๓ เดิม ไดรับความเสียหาย เนื่องจากไมสามารถใชเอกสารสิทธิ์ดังกลาว เปนหลักประกันการกูเงินที่ผูจํานองกูไปจากผูฟองคดีไดอีกตอไป ซึ่งคณะกรรมการพิจารณาความรับผิดทางละเมิดพิจารณาแลวเห็นวา การที่เจาหนาที่ของสํานักงานที่ดินอําเภอไมไดหมายเหตุถึงการเปลี่ยนแปลง น.ส. ๓ เปน น.ส. ๓ ก. ไวในทะเบียนครอบครองตามหลักเกณฑที่ทางราชการกําหนด ทําใหเขาใจวา น.ส. ๓ ฉบับน้ันสูญหายจึงไดจัดทํา น.ส. ๓ ขึ้นใหมและดําเนินการรับจดทะเบียนจํานองที่ดินตามเอกสาร น.ส. ๓ ดังกลาวไป ถือเปนการปฏิบัติหนาที่ดวยความประมาทเลินเลออยางรายแรง แตเน่ืองจากยังมิไดดําเนินการเพิกถอน น.ส. ๓ ดังกลาว ผูฟองคดีจึงยังไมมีความเสียหายและกรมที่ดินยังไมตองชดใชคาสินไหมทดแทน ซึ่งตอมาผูวาราชการจังหวัดในฐานะผูรับมอบอํานาจของกรมที่ดินไดวินิจฉัยสั่งการตามความเห็นของคณะกรรมการฯ ดังกลาว นั้น การที่เจาหนาที่ของสํานักงานที่ดินอําเภอและนายอําเภอรับจดทะเบียนจํานองที่ดินตามเอกสาร น.ส. ๓ ไปโดยไมตรวจสอบถึงสิทธิและความสามารถของบุคคลที่ขอจดทะเบียน รวมทั้งความสมบูรณแหงนิติกรรมที่บุคคลนํามาขอ จดทะเบียน ทั้งที่ เอกสารสิทธิ์ ดังกลาวเปนเอกสารที่จัดทําขึ้นและมีคูฉบับจัดเก็บไวเอง ถือเปนการปฏิบัติหนาที่ดวยความประมาทเลินเลอ เม่ือเปนเหตุใหผูฟองคดีในฐานะผูรับจํานองไมสามารถใชเอกสารสิทธิ์ดังกลาวเปนหลักประกันการกูเงินตอไปได จึงเปนการกระทําละเมิดตอผูฟองคดี ตองชดใชคาเสียหายเทากับจํานวนเงินที่ผูจํานองกูไปจากผูฟองคดีพรอมดอกเบี้ยแกผูฟองคดี (คําพิพากษาศาลปกครองกลางที่ ๑๒๓๑/๒๕๔๘)๑๕

๑.๒.๓ กรณีเก่ียวกับการดําเนินการตามกระบวนการยุติธรรมทางอาญา

ก) การไมปฏิบัติตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา อาจถือเปนการละเมิดจากการใชอํานาจตามกฎหมาย ไดแก

แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด

(๑) การที่พนักงานสอบสวนจับกุมผูฟองคดีในขอหามีเครื่องเลื่อยโซ ผิดกฎหมายไวในครอบครอง และยึดเครื่องเลื่อยโซสงมอบใหดานศุลกากรเปนผูเก็บรักษาไว ตอมาพนักงานอัยการพิจารณาแลวมีคําสั่งเด็ดขาดไมฟองผูฟองคดีและใหคืนของกลาง แตดานศุลกากรปฏิเสธที่จะคืนของกลางโดยอางวาเปนของตองหามนําเขามาในราชอาณาจักร

๑๕ คดีถึงที่สุดไมมีการอุทธรณ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๗

อันเปนการฝ าฝ นมาตรา ๒๗๑๖ แห งพระราชบัญญัติ ศุ ลกากร พุทธศักราช ๒๔๖๙ ซึ่งมาตรา ๑๗๑๗ แหงพระราชบัญญัติศุลกากร (ฉบับที่ ๙) พุทธศักราช ๒๔๘๒ บัญญัติใหริบ โดยไมตองคํานึงวาบุคคลใดจะตองไดรับโทษหรือไม นั้น เม่ือปรากฏวาพนักงานอัยการมีคําสั่งเด็ดขาดไมฟองผูฟองคดีและของกลางที่ยึดไวในคดีมิใชทรัพยที่มีไวเปนความผิด ดานศุลกากรจึงมีหนาที่ตองคืนของกลางดังกลาวตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา การที่ ไมยอมคืนของกลางใหแกผูฟองคดีจึงเปนการกระทําละเมิดอันเกิดจากการใชอํานาจโดยไมชอบดวยกฎหมาย (คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๑๙/๒๕๔๗) หมายเหตุ คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๑๙/๒๕๔๗ วินิจฉัย ยืนตามคําพิพากษาศาลปกครองกลางที่ ๑๐๘๐/๒๕๔๕ (โปรดดูเพิ่มเติมในเอกสารเลม ๑ หนา ๓๐ – ๓๑)

(๒) การที่พนักงานสอบสวนเก็บรักษารถยนตคันที่เกิดอุบัติเหตุพลิกคว่ําโดยไมมีผูใดอยูในที่เกิดเหตุและไมมีคูกรณีฝายใดไดรับความเสียหายไวเปนของกลางอยางอื่น ที่ไมใชของกลางในคดีอาญา ซึ่งพนักงานสอบสวนมีหนาที่ตองคืนใหแกผูที่มีสิทธิควรไดรับคืน อันไดแก ผูเชาซื้อ ผูใหเชาซื้อ รวมถึงผูค้ําประกันการเชาซื้อรถยนตคันดังกลาว (ผูฟองคดี) ซึ่งสมควรไดรับมอบรถยนตกลับคืนเพื่อนําไปซอมแซมสงมอบคืนใหแกผูใหเชาซื้อตอไป ดังน้ัน การท่ีพนักงานสอบสวนปฏิเสธการคืนรถยนตใหแกผูฟองคดี จึงเปนการปฏิบัติหนาที่โดยไมชอบดวยเง่ือนไขของขอบังคับการเก็บรักษาของกลางฯ และประมวลระเบียบการตํารวจเกี่ยวกับคดี

๑๖ พระราชบัญญัติศุลกากร พุทธศักราช ๒๔๖๙

มาตรา ๒๗ ผูใดนําหรือพาของที่ยังมิไดเสียคาภาษี หรือของตองจํากัด หรือของตองหาม หรือ ที่ยังมิไดผานศุลกากรโดยถูกตองเขามาในพระราชอาณาจักรไทยก็ดี หรือสง หรือพาของเชนวานี้ออกไป นอกพระราชอาณาจักรก็ดี หรือชวยเหลือดวยประการใดๆ ในการนําของเชนวานี้เขามาหรือสงออกไปก็ดี หรือยายถอนไป หรือชวยเหลือใหยายถอนไปซึ่งของดังกลาวนั้นจากเรือกําปน ทาเทียบเรือ โรงเก็บสินคา คลังสินคาที่มั่นคง หรือโรงเก็บของโดยไมไดรับอนุญาตก็ดี หรือใหที่อาศัยเก็บ หรือเก็บ หรือซอนของเชนวานี้ หรือยอม หรือจัดใหผูอื่นทําการเชนวานั้นก็ดี หรือเกี่ยวของดวยประการใดๆ ในการขนหรือยายถอนหรือ กระทําการอยางใดแกของเชนวานั้นก็ดี หรือเกี่ยวของดวยประการใดๆ ในการหลีกเล่ียงหรือพยายามหลีกเล่ียงการเสียคาภาษีศุลกากร หรือในการหลีกเล่ียง หรือพยายามหลีกเล่ียงบทกฎหมายและขอจํากัดใดๆ อันเกี่ยวแกการนําของเขา สงของออก ขนของขึ้น เก็บของในคลังสินคา และการสงมอบของโดยเจตนา จะฉอคาภาษีของรัฐบาลของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว ที่จะตองเสียสําหรับของนั้นๆ ก็ดี หรือหลีกเล่ียง ขอหามหรือขอจํากัดอันเกี่ยวแกของนั้นก็ดี สําหรับความผิดครั้งหนึ่งๆ ใหปรับเปนเงินส่ีเทาราคาของ ซึ่งไดรวมคาอากรเขาดวยแลว หรือจําคุกไมเกินสิบป หรือทั้งปรับทั้งจํา

๑๗ พระราชบัญญัติศุลกากร (ฉบับที่ ๙) พุทธศักราช ๒๔๘๒ มาตรา ๑๗ ของใดๆ อันเนื่องดวยความผิดตามมาตรา ๒๗ แหงพระราชบัญญัติศุลกากร พุทธศักราช ๒๔๖๙ ประกอบดวยมาตรา ๑๖ แหงพระราชบัญญัติศุลกากร (ฉบับที่ ๙) พุทธศักราช ๒๔๘๒ ทานใหริบเสียส้ินโดยมิพักตองคํานึงวาบุคคลผูใดจะตองรับโทษหรือหาไม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๘

ลักษณะ ๑๕ เขาลักษณะเปนการใชอํานาจตามกฎหมายอันเปนการกระทําละเมิดตอผูฟองคดี นอกจากนั้น การที่พนักงานสอบสวนนํารถยนตคันดังกลาวออกขายทอดตลาดโดยอาศัยอํานาจตามขอบังคับการเก็บรักษาของกลางฯ และประมวลระเบียบการตํารวจเกี่ยวกับคดี ลักษณะ ๑๕ บทที่ ๙ ขอ ๕๑๘ และขอ ๑๑๑๙ ซึ่งเปนขอกําหนดที่ใชบังคับกับกรณีที่ไมทราบวาผูใดเปนเจาของทรัพยของกลาง นั้น เม่ือขอเท็จจริงปรากฏวาทั้งผูใหเชาซื้อและผูฟองคดีตางมาติดตอขอรับรถยนตของกลางที่ยึดไวคืน จึงเปนกรณีที่พนักงานสอบสวนยอมทราบดีวาของกลางที่ยึดไว เปนทรัพยที่มีเจาของแนชัด อันทําใหไมมีอํานาจที่จะนําทรัพยดังกลาวออกขายทอดตลาดได การนํารถยนตของกลางที่ยึดไวออกขายทอดตลาดจึงเปนการกระทําที่ไมชอบดวยกฎหมาย และเปนการกระทําละเมิดตอผูฟองคดี (คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๔๘/๒๕๔๗)

ข) การกระทําละเมิดอันเกิดจากการใชอํานาจในกระบวนการ

ยุติธรรมทางอาญา หรือจากการปฏิบัติหนาที่ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา

ไมใชการกระทําละเมิดอันเกิดจากการใชอํานาจทางปกครอง

๑๘-๑๙ ประมวลระเบียบการตํารวจเกี่ยวกับคดี ลักษณะ ๑๕ บทที่ ๙

ขอ ๕ เมื่อพนักงานสอบสวนไดประกาศหาเจาของ หรือผูมีสิทธิรับรถคืนครบกําหนด ๖ เดือน นับแตวันยึดรถแลว และพนักงานสอบสวนเห็นวารถของกลางนั้นหากหนวงชาไวจะเปนการเสี่ยงตอความเสียหายหรือคาใชจายจะเกินสวนกับคาของทรัพยสินและไมเปนประโยชนในการพิสูจนทางคดีตอไป ก็ใหเสนอตอผูมีอํานาจอนุมัติขายทอดตลาดดําเนินการขายทอดตลาดตามขอ ๑๕ แตกอนจะขายทอดตลาด พนักงานสอบสวนจะตองดําเนินการตามขอ ๖ ขอ ๗ ขอ ๙ และขอ ๑๐ แลว ในกรณีที่มีการโตแยงกรรมสิทธิ์รถของกลาง และเมื่อคดีอยูระหวางการพิจารณาของศาล ใหพนักงานสอบสวนรอฟงผลการพิจารณาของศาลกอนแลวจึงจะดําเนินการตามขอบังคับนี้ตอไป

ฯลฯ ฯลฯ ขอ ๑๑ เมื่อไดประกาศหาเจาของหรือผูมีสิทธิตามขอ ๓ ขอ ๔ ขอ ๕ และดําเนินการตามขอ ๙ แลว ไมมีบุคคลใดมาแสดงความเปนเจาของรถของกลางดังกลาว ใหพนักงานสอบสวนทําความเห็นเสนอผูบังคับบัญชาตามลําดับชั้นจนถึงผูมีอํานาจอนุมัติขายทอดตลาดดังนี้

ฯลฯ ฯลฯ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๙

แนวคําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล

(๑) การฟองเรียกคาเสียหายกรณีพนักงานสอบสวนสั่งฟองผูฟองคดี ในคดีอาญานั้น การกระทําของพนักงานสอบสวนดังกลาวเปนการปฏิบัติตามหนาที่ในฐานะพนักงานสอบสวนโดยใชอํานาจตามมาตรา ๑๒๑ และมาตรา ๑๔๒ แหงประมวลกฎหมาย วิธีพิจารณาความอาญา ไมใชการละเมิดจากการใชอํานาจทางปกครอง (คําวินิจฉัยชี้ขาด

ที่ ๕๖/๒๕๔๗)

(๒) การฟองเรียกคาเสียหายกรณีสํานักงานคณะกรรมการการเลือกตั้งดําเนินคดีกับผูฟองคดีในขอหาไมยื่นบัญชีแสดงรายการทรัพยสินและหน้ีสินของตน คูสมรส และบุตรที่ยังไมบรรลุนิติภาวะ ตอนายทะเบียนพรรคการเมืองภายในระยะเวลาที่กฎหมายกําหนด ทําใหผูฟองคดีถูกดําเนินคดีอาญา นั้น การดําเนินคดีอาญาเปนขั้นตอนดําเนินการ เพื่อนําไปสูการลงโทษผูกระทําความผิดทางอาญา ซึ่งเปนขั้นตอนที่ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาบัญญัติไวเปนการเฉพาะโดยตรง กรณีอยูในอํานาจการควบคุมตรวจสอบของศาลยุติธรรม (คําวินิจฉัยชี้ขาดที่ ๔/๒๕๔๘)

(๓) การฟองเรียกคาเสียหายจากสํานักงานตํารวจแหงชาติกรณีพนักงานสอบสวนกระทําละเมิดในการสอบสวนคดีอาญาที่โจทกเปนผูเสียหายและไดรองทุกขไว ตอพนักงานสอบสวน โดยพนักงานสอบสวนมิไดรวบรวมพยานหลักฐานทุกชนิดเทาที่สามารถจะทําไดตามกฎหมาย นั้น เน่ืองจากการสอบสวนคดีอาญาเปนขั้นตอนดําเนินการเพื่อนําไปสูการลงโทษผูกระทําความผิดทางอาญาที่ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญากําหนดใหอํานาจพนักงานสอบสวนไวเปนการเฉพาะโดยตรง แมโจทกจะกลาวอางวาพนักงานสอบสวนปฏิบัติหนาที่ลาชาเกินสมควร แตการที่พนักงานสอบสวนจะดําเนินการสอบสวนและรวบรวมพยานหลักฐานอยางใดหรือใชเวลานานเพียงใดนั้นยอมเปนอํานาจของพนักงานสอบสวนที่จะใชดุลพินิจในการรวบรวมพยานหลักฐานภายใตหลักเกณฑทางกฎหมายและระเบียบที่เกี่ยวของ อันเปนการใชอํานาจตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา (คําวินิจฉัยชี้ขาด

ที่ ๒๑/๒๕๔๘)

(๔) การฟองเรียกคาเสียหายกรณีที่ผูฟองคดีตองสูญเสียยาเสนบรรจุซองที่ถูกยึดไวเปนของกลางอันเนื่องมาจากการพิสูจนของกลางของเจาหนาที่กรมสรรพสามิต เม่ือเจาหนาที่กรมสรรพสามิตปฏิบัติหนาที่ในฐานะเจาพนักงานกรมสรรพสามิตตามที่อธิบดี

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๒๐

กรมสรรพสามิตแตงตั้งตามมาตรา ๕๕๒๐ แหงพระราชบัญญัติยาสูบ พ.ศ. ๒๕๐๙ โดยมีอํานาจ

หนาที่จับกุมและปราบปรามผูกระทําความผิดเกี่ยวกับกฎหมายดังกลาวอันเปนความผิดอาญา เม่ือเจาหนาที่ขางตนทําการสืบสวนจับกุมผูกระทําผิด คน ยึด และพิสูจนของกลางโดยใชอํานาจตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา ประกอบกับมาตรา ๔๐๒๑ แหงพระราชบัญญัติ

ยาสูบ พ.ศ. ๒๕๐๙ และระเบียบกรมสรรพสามิต วาดวยการพิสูจนของกลาง พ.ศ. ๒๕๔๓ เพื่อนําไปสูการลงโทษผูกระทําผิดอาญาเกี่ยวกับกฎหมายยาสูบ จึงเปนการดําเนินการของพนักงานฝายปกครองหรือตํารวจตามที่ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญากําหนดอํานาจไว เปนการเฉพาะโดยตรง ซึ่งอยูในอํานาจการควบคุมตรวจสอบของศาลยุติธรรม ดังน้ัน การฟองเรียกคาเสียหายอันเกิดจากการที่เจาหนาที่ของรัฐกระทําการตามขั้นตอนของประมวลกฎหมาย วิธีพิจารณาความอาญาเปนการเฉพาะโดยตรง จึงอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของ ศาลยุติธรรม (คําวินิจฉัยชี้ขาดที่ ๓๒/๒๕๔๘)

(๕) การฟองเรียกคาเสียหายจากหนวยงานของรัฐกรณีพนักงานสอบสวนซึ่งเปนเจาหนาที่ของรัฐในสังกัดสํานักงานตํารวจแหงชาติ กระทําการโดยไมชอบดวยกฎหมายและประมาทเลินเลออยางรายแรงในการดําเนินการใหพยานชี้ตัวผูกระทําความผิดอาญา โดยดวนสรุปสํานวนการสอบสวนเปนเหตุใหโจทกตองถูกดําเนินคดีอาญา และนําขอความ

๒๐-๒๑ พระราชบัญญัติยาสูบ พ.ศ. ๒๕๐๙

มาตรา ๔๐ ใหเจาพนักงานผูมีอํานาจหนาที่จับกุมและปราบปรามตามพระราชบัญญัตินี้ มีอํานาจยึดยาเสนหรือยาสูบของผูกระทําผิดหรือของผูที่มีเหตุอันควรสงสัยวากระทําผิดตามพระราชบัญญัตินี้ รวมทั้งหีบหอยาเสนหรือยาสูบนั้น

ยาเสนหรือยาสูบรวมทั้งหีบหอที่ไดยึดไวตามความในวรรคแรก ถาไมทราบตัวเจาของ หรือพนักงานอัยการสั่งเด็ดขาดไมฟองคดี หรือศาลไมพิพากษาใหริบและผูเปนเจาของหรือผูครอบครองมิไดรองขอรับคืนภายในกําหนดหกเดือนนับแตวันยึด หรือวันทราบคําส่ังเด็ดขาดไมฟองคดี หรือวันที่คําพิพากษาถึงที่สุด แลวแตกรณี ใหตกเปนของกรมสรรพสามิต

ถายาเสนหรือยาสูบที่ยึดไวนั้นจะเปนการเสี่ยงความเสียหาย หรือคาใชจายในการเก็บรักษา จะเกินคาของยาเสนหรือยาสูบ อธิบดีหรือเจาพนักงานที่ไดรับมอบหมายจากอธิบดีจะจัดการขายทอดตลาด ยาเสนหรือยาสูบรวมทั้งหีบหอกอนถึงกําหนดตามความในวรรคสองก็ได ไดเงินเปนจํานวนสุทธิเทาใด ใหยึดไวแทนยาเสนหรือยาสูบนั้น

ฯลฯ ฯลฯ มาตรา ๕๕ ใหอธิบดีมีอํานาจแตงต้ังขาราชการกรมสรรพสามิตเปนเจาพนักงานปฏิบัติการ

ตามพระราชบัญญัตินี้ หรือเปนเจาพนักงานมีอํานาจหนาที่จับกุมและปราบปรามผูกระทําความผิดตามพระราชบัญญัตินี้โดยประกาศในราชกิจจานุเบกษา

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๒๑

อันเปนเท็จไปกลาวและไขขาวใหแพรหลายตอประชาชนวาโจทกเปนผูกระทําความผิดอาญากอใหเกิดความเสียหายแกโจทก นั้น เม่ือการปฏิบัติหนาที่ดังกลาวของพนักงานสอบสวน มีวัตถุประสงคเพื่อรวบรวมพยานหลักฐานและขอเท็จจริงตลอดจนพฤติการณตางๆ อันเกี่ยวกับความผิดอาญาที่ถูกกลาวหา และเพื่อจะรูตัวผูกระทําผิดและพิสูจนใหเห็นความผิดหรือ ความบริสุทธิ์ของผูตองหา ซึ่งเปนการปฏิบัติหนาที่โดยใชอํานาจตามประมวลกฎหมาย วิธีพิจารณาความอาญา จึงเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของเจาหนาที่อันเนื่องมาจากการใชอํานาจในกระบวนการยุติธรรมทางอาญา ทั้งการกระทําละเมิดดวยการนําขอความ อันเปนเท็จไปกลาวและไขขาวใหแพรหลายตอประชาชนเปนเหตุใหโจทกไดรับความเสียหายนัน้ ก็ไมมีกฎหมายกําหนดใหพนักงานสอบสวนมีอํานาจกระทําได ดังนั้น คดีนี้จึงมิใชคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดอันเน่ืองมาจากการใชอํานาจทางปกครอง จึงไมอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครองตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ แตอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม (คําวินิจฉัยชี้ขาดที่ ๑/๒๕๔๙)

(๖) กรณีที่ผูฟองคดีซึ่งเปนราษฎรยื่นฟองสํานักงานตํารวจแหงชาติ เพื่อเรียกคาเสียหายอันเกิดจากการที่เจาหนาที่ของสํานักงานตํารวจแหงชาติซึ่งเปนเจาหนาที่ของรัฐ กระทําละเมิดในการจับกุมผูฟองคดีกับพวกโดยไมตรวจสอบขอเท็จจริงและละเลยไมดูแลทรัพยสินของผูฟองคดีที่เปนของกลางทําใหทรัพยสินไดรับความเสียหาย นั้น เม่ือกรณีเปนการจับกุมในความผิดตามพระราชบัญญัติการประมง พ.ศ. ๒๔๙๐ อันเปนความผิดอาญา โดยใชอํานาจในการจับกุม คน ยึดและพิสูจนของกลางตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา เพื่อนําไปสูการลงโทษผูกระทําผิด จึงเปนการดําเนินการของเจาพนักงานตามที่ประมวลกฎหมาย วิธีพิจารณาความอาญากําหนดอํานาจไวโดยเฉพาะ กรณีเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของเจาหนาที่อันสืบเน่ืองจากการใชกระบวนการยุติธรรมทางอาญาซึ่งอยูในอํานาจ ควบคุมตรวจสอบของศาลยุติธรรม ดังนั้น การฟองเรียกคาเสียหายของผูฟองคดี จึงเปน การเรียกคาเสียหายอันเกิดจากการที่เจาหนาที่ของสํานักงานตํารวจแหงชาติซึ่งเปนเจาหนาที่ของรัฐกระทําการตามขั้นตอนของประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา คดีจึงอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม (คําวินิจฉัยชี้ขาดที่ ๑๗/๒๕๔๙)

(๗) กรณีที่ผูฟองคดียื่นฟองสํานักงานตํารวจแหงชาติ เรียกคาเสียหาย จากการที่เจาหนาที่ของสํานักงานตํารวจแหงชาติปฏิบัติหนาที่ไมชอบดวยกฎหมายในการยึดรถจักรยานยนตของกลางซึ่งเปนของผูฟองคดีไวเปนพยานหลักฐานในคดี และใชดุลพินิจ ไมสงคืนของกลางดังกลาวใหแกผูฟองคดี ทําใหผูฟองคดีไดรับความเสียหายจากการขาดประโยชนในการใชรถจักรยานยนตดังกลาว นั้น กรณีเปนการดําเนินการของเจาพนักงาน ตามขั้นตอนที่ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญากําหนดอํานาจไวเปนการเฉพาะ การที่

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๒๒

ผูฟองคดีกลาวอางวาไดรับความเสียหายจากการดําเนินการของเจาหนาที่ขางตน จึงเปน คดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของเจาหนาที่อันสืบเนื่องจากการใชอํานาจในกระบวนการยุติธรรมทางอาญา ซึ่งอยูในอํานาจควบคุมตรวจสอบของศาลยุติธรรม (คําวินิจฉัยชี้ขาด ที่ ๒๐/๒๕๔๙)

แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด

(๑) การที่นายอําเภอจับกุมผูฟองคดีในขอหาเปดสถานบริการโดยไมไดรับอนุญาตและจําหนายอาหารเกินเวลาที่กําหนดตามประกาศของคณะปฏิวัติ ถือเปนการดําเนินการในฐานะพนักงานฝายปกครองหรือตํารวจชั้นผูใหญตามมาตรา ๒ (๑๗)๒๒ และ

๒๒ ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา

มาตรา ๒ ในประมวลกฎหมายนี้ ฯลฯ ฯลฯ

(๑๗) “พนักงานฝายปกครองหรือตํารวจชั้นผูใหญ” หมายความถึง เจาพนักงานดังตอไปนี้ (ก) ปลัดกระทรวงมหาดไทย (ข) รองปลัดกระทรวงมหาดไทย (ค) ผูตรวจราชการกระทรวงมหาดไทย (ฆ) ผูชวยปลัดกระทรวงมหาดไทย (ง) อธิบดีกรมการปกครอง (จ) รองอธิบดีกรมการปกครอง (ฉ) ผูอํานวยการกองการสอบสวนและนิติการกรมการปกครอง (ช) หัวหนาฝายและหัวหนางานในกองการสอบสวนและนิติการกรมการปกครอง (ซ) ผูตรวจราชการกรมการปกครอง (ฌ) ผูวาราชการจังหวัด (ญ) รองผูวาราชการจังหวัด (ฎ) ปลัดจังหวัด (ฏ) นายอําเภอ (ฐ) ปลัดอําเภอผูเปนหัวหนาประจํากิ่งอําเภอ (ฑ) อธิบดีกรมตํารวจ (ฒ) รองอธิบดีกรมตํารวจ (ณ) ผูชวยอธิบดีกรมตํารวจ (ด) ผูบัญชาการตํารวจ (ต) รองผูบัญชาการตํารวจ

(มีตอหนาถัดไป)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๒๓

มาตรา ๗๘๒๓ แหงประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา ซึ่งเปนขั้นตอนการดําเนินการของ

เจาพนักงานตามที่ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญากําหนดใหอํานาจไวเปนการเฉพาะโดยตรง การดําเนินการของนายอําเภอดังกลาวจึงเปนการดําเนินการตามกระบวนการยุติธรรมทางอาญา ซึ่งอยูในเขตอํานาจของศาลยุติธรรม (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๖๒๔/๒๕๔๗)

(ตอจากเชิงอรรถที่ ๒๒ หนา ๒๒) (ถ) ผูชวยบัญชาการตํารวจ

(ท) ผูบังคับการตํารวจ (ธ) รองผูบังคับการตํารวจ

(น) หัวหนาตํารวจภูธรจังหวัด (บ) รองหัวหนาตํารวจภูธรจังหวัด (ป) ผูกํากับการตํารวจ (ผ) ผูกํากับการตํารวจภูธรจังหวัดเขต (ฝ) รองผูกํากับการตํารวจ (พ) รองผูกํากับการตํารวจภูธรจังหวัดเขต (ฟ) สารวัตรใหญตํารวจ (ภ) สารวัตรตํารวจ (ม) ผูบังคับกองตํารวจ (ย) หัวหนาสถานีตํารวจซึ่งมียศตั้งแตชั้นนายรอยตํารวจตรีหรือเทียบเทานายรอยตํารวจตรีขึ้นไป (ร) หัวหนากิ่งสถานีตํารวจซึ่งมียศตั้งแตชั้นนายรอยตํารวจตรี หรือเทียบเทานายรอยตํารวจตรี

ขึ้นไป ทั้งนี้ หมายความรวมถึงผูรักษาการแทนเจาพนักงานดังกลาวแลว แตผูรักษาการแทน

เจาพนักงานใน (ม) (ย) และ (ร) ตองมียศตั้งแตชั้นนายรอยตํารวจตรีหรือเทียบเทานายรอยตํารวจตรีขึ้นไปดวย ๒๓ ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา

มาตรา ๗๘ พนักงานฝายปกครองหรือตํารวจจะจับผูใดโดยไมมีหมายจับนั้นไมไดเวนแตในกรณีตอไปนี้

(๑) เมื่อบุคคลนั้นไดกระทําความผิดซึ่งหนาดั่งบัญญัติไวในมาตรา ๘๐ (๒) เมื่อพบบุคคลนั้นกําลังพยายามกระทําความผิดหรือพบโดยมีพฤติการณอันควรสงสัยวา

ผูนั้นจะกระทําความผิดโดยมีเครื่องมอื อาวุธหรือวัตถุอยางอื่นอันสามารถอาจใชในการกระทําความผิด (๓) เมื่อมีเหตุอันควรสงสัยวาผูนั้นไดกระทําความผิดมาแลวและจะหลบหนี (๔) เมื่อมีผูขอใหจับโดยแจงวาบุคคลนั้นไดกระทําความผิด และแจงดวยวาไดรองทุกขไวตาม

ระเบียบแลว เมื่อพนักงานฝายปกครองหรือตํารวจชั้นผูใหญจับดวยตนเองไมตองมีหมายแตตองเปนในกรณีที่

อาจออกหมายจับได หรือจับไดตามประมวลกฎหมายนี้

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๒๔

(๒) ตามพระราชบัญญัติอุทยานแหงชาติ พ.ศ. ๒๕๐๔ และพระราชบัญญัติปาสงวนแหงชาติ พ.ศ. ๒๕๐๗ ไดกําหนดใหกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช (ผูถูกฟองคดีที่ ๕) และกรมปาไม (ผูถูกฟองคดีที่ ๖) เปนเจาหนาที่ฝายปกครองหรือตํารวจ ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา และไดใหอํานาจในการยึด ทําลาย หรือร้ือถอน สิ่งตางๆ ที่ทําใหเสื่อมสภาพในเขตปาสงวนแหงชาติ หรือเขตอุทยานแหงชาติ และมีอํานาจจับกุมหรือปราบปรามผูกระทําความผิดได สวนสํานักงานตํารวจแหงชาติ (ผูถูกฟองคดีที่ ๗) เปนพนักงานสอบสวนที่มีอํานาจในการจับกุมและสอบสวนดําเนินคดีอาญาตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา ดังนั้น การกระทําของผูถูกฟองคดีที่ ๕ ถึงที่ ๗ ในการเขาจับกุม คุมขัง และสอบสวนดําเนินคดีอาญากับผูฟองคดีในขอหาบุกรุกยึดถือครอบครองที่ดิน ในเขตปาสงวนแหงชาติและเขตอุทยานแหงชาติ และไดรื้อถอนบานของผูฟองคดีจึงเปนการกระทําที่มีกฎหมายกําหนดใหอํานาจไวเปนการเฉพาะ โดยมีกระบวนการที่จะนําไปสูการนําตัวผูกระทําความผิดมาลงโทษทางอาญา จึงเปนการดําเนินการในกระบวนการยุติธรรมทางอาญา ซึ่งอยู ในอํานาจตรวจสอบของศาลยุติธรรม (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๓๒๖/๒๕๔๘)

(๓) การที่ผูฟองคดีไดยื่นฟองผูถูกฟองคดีซึ่งเปนพนักงานสอบสวนวาปฏิบัติหนาที่โดยมิชอบในการแจงขอหาวาผูฟองคดีเปนฝายกระทําความผิดกรณีเกิดอุบัติเหตุจากการที่ผูขับขี่รถจักรยานยนตขับแซงทางซายแลวชนรถยนตของผูฟองคดีไดรับความเสยีหาย รวมทั้งไดทําการเปรียบเทียบปรับผูฟองคดีเปนเหตุใหผูฟองคดีไดรับความเสียหาย จึงขอให ผูถูกฟองคดีชดใชคาเสียหาย นั้น เห็นไดวา ผูฟองคดีมุงประสงคจะเรียกคาเสียหายอันเนื่องมาจากการกระทําของผูถูกฟองคดีดังกลาว ซึ่งการแจงขอหาและการเปรียบเทียบปรับ ถือเปนขั้นตอนการดําเนินการของเจาพนักงานตามพระราชบัญญัติจราจรทางบก พ.ศ. ๒๕๒๒ ที่มีบทลงโทษทางอาญาและตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญากําหนดใหอํานาจไวเปนการเฉพาะโดยตรง กรณีจึงมิใช เปนการใชอํานาจทางปกครองอันจะอยู ในอํานาจพิจารณาพิพากษา ของศาลปกครอง (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๓๓๒/๒๕๔๘)

๑.๒.๔ กรณีเก่ียวกับการดําเนินการตามกระบวนการยุติธรรมทางแพง

ยังไมมีขอมูลเพิ่มเติม

๑.๒.๕ กรณีเก่ียวกับการกระทําในการปฏิบัติหนาที่อ่ืนๆ

ก) การกระทําของเจาหนาที่ในการปฏิบัติหนาที่อ่ืนที่เปนการกระทํา

ละเมิดโดยใชอํานาจตามกฎหมาย

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๒๕

แนวคําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล

(๑) คําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาลที่วินิจฉัยในแนวทางเดียวกันกับคําวินิจฉัยชี้ขาดที่ ๑๐/๒๕๔๗ ไดแก คําวินิจฉัยชี้ขาดที่ ๒๗/๒๕๔๗ (โปรดดูเพิ่มเติม ในเอกสารเลม ๑ หนา ๓๗)

(๒) การที่กรมเจาทาฟองเรียกคาเสียหายกรณีเจาหนาที่ในสังกัดปฏิบัติหนาที่ในการพิจารณาเสนอความเห็นใหมีการตออายุสัญญาแกบริษัทเอกชนขัดตอระเบียบของ ทางราชการ เปนกรณีพิพาทระหวางหนวยงานทางปกครองกับเจาหนาที่ของรัฐที่อยูในบังคับบัญชาเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายหรือจากการละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ แมมูลคดีจะเกิดขึ้นกอนพระราชบัญญัติความรับผิด ทางละเมิดฯ มีผลใชบังคับ แตเม่ือลักษณะแหงคดีเปนคดีปกครองและเปนการฟองคดีภายหลังจากพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ มีผลใชบังคับ โดยศาลปกครองเปดทําการแลว กรณีจึงไมเขาขอยกเวนที่กําหนดในบทเฉพาะกาลมาตรา ๑๐๕๒๔ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้ง

ศาลปกครองฯ (คําวินิจฉัยชี้ขาดที่ ๕๘/๒๕๔๗)

(๓) กรณีที่สํานักงานปฏิรูปที่ดินฟองขอใหเจาหนาที่ในสังกัดชดใช คาสินไหมทดแทนกรณีจงใจหรือประมาทเลินเลอพิจารณาผลการประกวดราคาไมถูกตองตามระเบียบฯ วาดวยการพัสดุฯ ถือเปนกรณีพิพาทระหวางหนวยงานทางปกครองกับเจาหนาที่ของรัฐซ่ึงเปนมูลคดีเกี่ยวกับการกระทําละเมิดโดยเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจากการใชอํานาจ ตามกฎหมายหรือจากการละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําวินิจฉัยชี้ขาดที่ ๕๙/๒๕๔๗)

(๔) กรณีองคการบริหารสวนจังหวัด (โจทก) ซึ่งเปนหนวยงานทางปกครองฟองเรียกคาเสียหายจากเจาหนาที่ในสังกัดเเละจากเอกชนอันเนื่องมาจากการกระทําละเมิดกรณีนายกองคการบริหารสวนจังหวัด (จําเลยที่ ๑) รวมกันกับเอกชนปลอมแปลงลายมือชื่อ

๒๔ พระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐๕ บรรดาคดีที่ไดยื่นฟองหรืออยูในระหวางการพิจารณาคดีของศาลอื่นอยูแลวในวันที่

พระราชบัญญัตินี้ใชบังคับ และมีลักษณะเปนคดีปกครองตามพระราชบัญญัตินี้ ใหศาลนั้นดําเนินกระบวนพิจารณาและมีคําพิพากษาตอไปจนคดีนั้นถึงที่สุด

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๒๖

บุคคลอื่นเขายื่นซองเสนอราคาในการสอบราคาจัดซื้อวัสดุของโจทก ทั้งที่บุคคลดังกลาวไมไดเขาเปนผูเสนอราคาในการสอบราคา ทําใหคณะกรรมการเปดซองสอบราคาของโจทกหลงเชื่อวา มีผูเสนอราคาสูงกวาผูเสนอราคารายที่คณะกรรมการมีมติใหจัดซื้อ ทําใหโจทกไดรับความเสียหายจากการตกลงซื้อวัสดุจากเอกชนผูเสนอราคาดังกลาวในราคาที่สูงกวาปกติ นั้น ในสวนของจําเลยที่ ๑ ซึ่งเปนเจาหนาที่ของรัฐ เปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายที่อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครองตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ สําหรับในสวนของจําเลยที่ ๒ ซึ่งเปนเอกชน ขอพิพาทระหวางโจทกกับจําเลยที่ ๒ มิใชคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมาย แตเม่ือขอเท็จจริงตามคําฟองเปนกรณีโจทกฟองคดีอันเนื่องมาจากจําเลยที่ ๑ และจําเลยที่ ๒ รวมกันทําละเมิดขอใหจําเลยทั้งสองรวมกันชดใชคาเสียหาย ขอพิพาทคดีนี้จึงเปนกรณีที่ มีมูลความแหงคดีเดียวกันกับคดีพิพาทระหวางโจทกกับจําเลยที่ ๑ ซึ่งอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครอง คดีทั้งสองจึงชอบที่จะไดดําเนินกระบวนพิจารณาที่เดียวกันเพ่ือใหคําพิพากษาเปนไปในแนวทางเดียวกัน คดีระหวางโจทกกับจําเลยทั้งสอง จึงอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครอง (คําวินิจฉัยชี้ขาดที่ ๕/๒๕๔๙)

แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด

(๑) กรณีเจาหนาที่กรมทางหลวงซึ่งมีอํานาจหนาที่ในการพิจารณาจายเงินคาทดแทนตามพระราชบัญญัติวาดวยการเวนคืนอสังหาริมทรัพย พ.ศ. ๒๕๓๐ ไดพิจารณาจายเงินคาทดแทนที่ดินใหแกเจาของที่ดินที่ถูกเวนคืนโดยตรวจสอบพยานหลักฐานเฉพาะสําเนาโฉนดที่ดิน แตไมไดตรวจสอบตนฉบับของโฉนดที่ดินทั้งที่อยูในภาวะที่สามารถตรวจสอบตนฉบับโฉนดที่ดินไดจากสํานักงานที่ดินหรือเรียกใหผูยื่นขอรับเงินคาทดแทน นําตนฉบับโฉนดที่ดินมาแสดง ทําใหไมทราบถึงการจํานองที่ดิน เปนผลใหผูฟองคดีซึ่งเปน ผูรับจํานองที่ดินไมไดรับชําระหนี้จากเงินคาทดแทนที่ดินที่ถูกเวนคืน เปนคดีพิพาทเกี่ยวกับ การกระทําละเมิดอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายในการเวนคืนอสังหาริมทรัพยซึ่งอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครองตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้ง ศาลปกครองฯ (คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๑๐๑/๒๕๔๘)

หมายเหตุ คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๑๐๑/๒๕๔๘ วินิจฉัยยืนตามคําพิพากษาศาลปกครองกลางที่ ๕๐๙/๒๕๔๖ (โปรดดูเพิ่มเติมในเอกสารเลม ๑ หนา ๑๔๑ – ๑๔๒)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๒๗

(๒) กรณีที่ผูฟองคดีฟองวาเจาหนาที่ของสํานักงานปองกันและปราบปราม การฟอกเงิน (ผูถูกฟองคดี) ทําการสืบสวนและรวบรวมพยานหลักฐานการทําธุรกรรมของผูฟองคดีเพื่อดําเนินการเกี่ยวกับการกระทําผิดฐานจําหนายยาเสพติดอันเปนความผิดมูลฐานตามมาตรา ๓ (๑) แหงพระราชบัญญัติปองกันและปราบปรามการฟอกเงิน พ.ศ. ๒๕๔๒ และไดเสนอผูบังคับบัญชา ใหมีคําสั่งยึดหรืออายัดทรัพยสินของผูฟองคดีกับพวกหลายครั้งและหลายรายการ โดยใชดุลพินิจอยางประมาทเลินเลอไมสมเหตุสมผล เพราะเชื่อเพียงรายงานพฤติการณของเจาหนาที่ตํารวจ แมวาผูฟองคดีจะไดอุทธรณคําสั่งดังกลาวแลว แตเจาหนาที่ของผูถูกฟองคดียังคงดําเนินการประกาศขายทอดตลาดทรัพยสินของผูฟองคดีโดยไมเปดโอกาสใหผูฟองคดีไดโตแยงหรือ คัดคาน อันเปนการกระทําโดยเจตนาไมสุจริต เจตนากลั่นแกลงผูฟองคดีใหไดรับความเสียหาย ไมใหผูฟองคดีไดใชประโยชนในทรัพยสิน จึงขอใหผูถูกฟองคดีชดใชคาเสียหาย นั้น เปนการฟองเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐอันเน่ืองมาจาก การใชอํานาจตามกฎหมาย (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๘๓/๒๕๔๘)

(๓) กรณีที่ผูฟองคดีฟองวาไดรับความเสียหายจากการที่โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหมเรียกเก็บคารักษาพยาบาลทั้งที่ผูฟองคดีเปนผู มีสิทธิไดรับการรักษาพยาบาลโดยไมเสียคาใชจายตามสิทธิผูถือบัตรประกันสุขภาพถวนหนา อันเปนการเรียกเก็บคารักษาพยาบาลโดยไมชอบดวยกฎหมาย จึงขอใหโรงพยาบาลฯ คืนเงินคารักษาพยาบาล ที่เรียกเก็บ นั้น เม่ือโรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหมเปนหนวยงานที่อยู ในสังกัดของมหาวิทยาลัยเชียงใหม และมหาวิทยาลัยเชียงใหมเปนสถานศึกษาในสังกัดของทบวงมหาวิทยาลัย ซึ่งมีฐานะเปนกรมตามพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการแผนดิน พ.ศ. ๒๕๓๔ อยูในวันที่พระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการกระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ. ๒๕๔๖ ใชบังคับ มหาวิทยาลัย เชียงใหมจึงมีฐานะเปนสถานศึกษาที่เปนนิติบุคคลในสังกัดสํานักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษาตามมาตรา ๘๒๒๕ แหงพระราชบัญญัติดังกลาวและเปนหนวยงานทางปกครองตามนัยมาตรา ๓

๒๕ พระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการกระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ. ๒๕๔๖

มาตรา ๘๒ ใหสถานศึกษาที่ จัดการศึกษาระดับปริญญาที่ เปนสถานศึกษาในสังกัดทบวงมหาวิทยาลัย และใหสถาบันเทคโนโลยีราชมงคล สังกัดกระทรวงศึกษาธิการ ซึ่งมีกฎหมายวาดวย การจัดตั้งสถานศึกษานั้นโดยเฉพาะ และมีฐานะเปนกรมตามพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการแผนดิน อยูในวันที่พระราชบัญญัตินี้ใชบังคับ มีฐานะเปนสถานศึกษาที่เปนนิติบุคคลในสังกัดสํานักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา โดยใหสถานศึกษาดังกลาวยอมยังคงมีอํานาจในการบริหารบรรดากิจการ ทรัพยสิน หน้ี ขาราชการ ลูกจาง และเงินงบประมาณ ตลอดจนบังคับบัญชาขาราชการและลูกจางของสถานศึกษานั้นๆ

ใหสถานศึกษาตามวรรคหนึ่งมีฐานะเปนสวนราชการตามมาตรา ๔ แหงพระราชบัญญัติวิธีการงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๐๒ เพ่ือประโยชนในการจัดตั้งงบประมาณ ตลอดจนการบริหารและการดําเนินคดีอื่นใดที่เกี่ยวกับงบประมาณแผนดินดวย

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๒๘

แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหมจึงเปนหนวยงานทางปกครองตามนัยบทบัญญัติแหงกฎหมายดังกลาวดวย และเนื่องจากหนวยงานทางปกครองจะเรียกเก็บเงินจากประชาชนที่มาขอรับบริการเปนคาตอบแทนการบริการสาธารณะที่จัดทําใหแกประชาชนไดก็แตโดยอาศัยอํานาจตามกฎหมาย มิฉะนั้น ตองเปนการบริการแบบใหเปลา ดังนั้น การที่โรงพยาบาลฯ เรียกเก็บคารักษาพยาบาลจากผูฟองคดีจึงเปนการใชอํานาจตามกฎหมายเรียกเก็บคารักษาพยาบาลจากผูฟองคดีซึ่งเปนผูมีสิทธิไดรับยกเวนคารักษาพยาบาลตามสิทธิ ผูถือบัตรประกันสุขภาพถวนหนา จึงเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของหนวยงาน ทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๕๑๙/๒๕๔๙)

(๔) กรณีที่บุคลากรของมหาวิทยาลัยขอนแกนซึ่งเปนสมาชิกสหกรณ ออมทรัพยของมหาวิทยาลัยขอนแกนจํานวนสามรอยสิบคน (ผูฟองคดี) ฟองวา ไดทําสัญญากูเงินพิเศษกับสหกรณฯ เพื่อเชาซื้อที่ดินตามโครงการที่สหกรณฯ กับเอกชนรวมกันจัดขึ้น โดยยินยอมใหกองคลังมหาวิทยาลัยขอนแกนหักเงินเดือนหรือคาจางหรือบําเหน็จหรือบํานาญหรือเงินอื่นใดที่จะไดรับจากทางราชการหรือที่ทางราชการจายใหเพื่อชําระหนี้เงินตนและดอกเบี้ยใหแกสหกรณฯ ตอมาไดมีสมาชิกสหกรณฯ บางคนแจงความรองทุกขตอพนักงานสอบสวนวา มีการทุจริตในโครงการดังกลาว ซึ่งผลการสอบสวนพบวาการทุจริตมีมูลความจริง ผูฟองคดีที่ ๑ ในฐานะตัวแทนของสมาชิกสหกรณฯ ที่ไดรับความเสียหายจึงมีหนังสือถึงอธิการบดีของมหาวิทยาลัยขอนแกน (ผูถูกฟองคดีที่ ๒) ขอใหระงับการหักเงินไดรายเดือนหรือเงินอื่นๆ ของสมาชิกฯ ไวกอน และขอยกเลิกหนังสือมอบอํานาจตางๆ ที่ไดทําไวกับสหกรณฯ ทั้งหมด ซึ่งที่ประชุมคณบดี (ผูถูกฟองคดีที่ ๓ ถึงผูถูกฟองคดีที่ ๓๔) ไดมีมติใหมหาวิทยาลัยขอนแกน (ผูถูกฟองคดีที่ ๑) ระงับการหักเงินเดือนของสมาชิกฯ จํานวน ๔๒๒ ราย ไวกอน ตอมา ผูฟองคดีที่ ๑ และสมาชิกฯ จํานวนหน่ึงไดยื่นหนังสือแจงการลาออกจากการเปนสมาชิกสหกรณฯ เพื่อใหผูถูกฟองคดีที่ ๒ พิจารณาระงับการหักเงินรายไดทั้งหมดของสมาชิกฯ ที่ลาออก หลังจากนั้นที่ประชุมคณบดีไดมีการประชุมอีกครั้งหนึ่งและมีมติใหยกเลิกการระงับการ หักเงินเดือนของสมาชิกสหกรณฯ ตามที่มีมติไวเดิม โดยผูถูกฟองคดีที่ ๑ ไดมีประกาศ ใหดําเนินการตามมติของที่ประชุมดังกลาว ซึ่งผูฟองคดีที่ ๑ ไดมีหนังสือขอใหผูถูกฟองคดีที่ ๒ ยกเลิกมติของที่ประชุมคณบดีในครั้งที่สองนี้แลว โดยขอใหยังคงระงับการหักเงินเดือนของสมาชิกสหกรณฯ ไวกอนจนกวาการดําเนินคดีตางๆ จะแลวเสร็จ แตไมเปนผล ประกอบกับ ผูฟองคดีทั้งสามรอยสิบคนเห็นวา การกระทําของผูถูกฟองคดีขางตนขัดตอพระราชกฤษฎีกา วาดวยหลักเกณฑและวิธีการบริหารกิจการบานเมืองที่ดี พ.ศ. ๒๕๔๖ เปนการกระทําละเมิดตามพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ รวมทั้งประกาศของ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๒๙

ผูถูกฟองคดีที่ ๑ ที่ใหดําเนินการตามมติของที่ประชุมคณบดีในครั้งที่สองโดยใหยกเลิกการระงับการหักเงินเดือนของสมาชิกสหกรณฯ เปนคําสั่งที่ไมชอบดวยกฎหมาย จึงฟองขอใหศาล เพิกถอนมติที่ประชุมคณบดีในครั้งที่สองและประกาศของผูถูกฟองคดีที่ ๑ ดังกลาว รวมทั้งให ผูถูกฟองคดีที่ ๑ คืนเงินเดือนที่ไดหักสงใหกับสหกรณฯ ใหแกผูฟองคดีทั้งสามรอยสิบคน นั้น กรณีเปนการฟองวาหนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐกระทําการโดยไมชอบดวยกฎหมายไมวาจะเปนการออกกฎ คําสั่ง หรือการกระทําอื่นใด และเปนการฟองวาหนวยงานทางปกครองกระทําละเมิดอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมาย หรือจากกฎ คําสั่งทางปกครอง หรือ คําสั่งอื่นตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๑) และ (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ ทั้งน้ี แมวาศาลปกครองชั้นตนจะไมไดกําหนดประเด็นเร่ืองการกระทําละเมิดอันเกิดจากการ ใชอํานาจตามกฎหมาย หรือจากกฎ คําสั่งทางปกครอง หรือคําสั่งอื่นตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติดังกลาวไวในคําวินิจฉัยก็ตาม แตเปนที่เห็นไดวาประเด็นดังกลาวปรากฏ อยูในคําฟองและคําขอของผูฟองคดีแลวซึ่งไดแกประเด็นปญหาที่วา ผูถูกฟองคดีที่ ๑ จะตองคืนเงินเดือนที่ไดหักสงใหกับสหกรณออมทรัพยฯ ใหแกผูฟองคดีหรือไม (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๖๙๙/๒๕๔๙)

(๕) กรณีที่นายอําเภอ (ผูถูกฟองคดีที่ ๑) มีคําสั่งแตงตั้งคณะกรรมการตรวจสอบทรัพยสินของวัดปา (ผูฟองคดี) และคณะกรรมการตรวจสอบทรัพยสินวัดปา (ผูถูกฟองคดีที่ ๒) ไดตรวจสอบทรัพยสินของวัดซึ่งเปนผูฟองคดี เปนเหตุใหทรัพยสินของผูฟองคดีเสียหายและสูญหายหลายรายการ เปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๗๑๗/๒๕๔๙)

ข) การกระทําของเจาหนาที่ในการปฏิบัติหนาที่อ่ืนๆ ที่ไมใชเปนการ

กระทําละเมิดโดยใชอํานาจตามกฎหมาย

แนวคําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล

: การรักษาพยาบาลของแพทย

(๑) คําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาลที่วินิจฉัยในแนวทางเดียวกันกับคําวินิจฉัยชี้ขาดที่ ๒/๒๕๔๕ ไดแก คําวินิจฉัยชี้ขาดที่ ๑๔/๒๕๔๘ (โปรดดูเพิ่มเติม ในเอกสารเลม ๑ หนา ๓๙)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๓๐

(๒) การฟองขอใหเพิกถอนคําวินิจฉัยของกรมการแพทยที่ปฏิเสธ การจายเงินคาเสียหายและขอใหกรมการแพทยชดใชคาเสียหายกรณีโรงพยาบาลในสังกัด ของกรมการแพทยประมาทเลินเลออยางรายแรงทําใหบุตรของผูฟองคดีติดเชื้อ HIV นั้น เม่ือการยื่นฟองเปนการเรียกคาสินไหมทดแทนอันเกิดจากการกระทําละเมิดของเจาหนาที่ ที่ปฏิบัติหนาที่ใหวัคซีนและรักษาพยาบาลผูปวยอันเปนการปฏิบัติหนาที่ธรรมดาทั่วไป มิไดเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายของเจาหนาที่ของรัฐหรือหนวยงานของรัฐ จึงไมอยู ในบังคับมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ แมมาตรา ๑๑ แหงพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ จะกําหนดใหผูเสียหายที่ยังไมพอใจ ในผลการวินิจฉัยของหนวยงานของรัฐมีสิทธิรองทุกขตอคณะกรรมการวินิจฉัยรองทุกข ตามกฎหมายวาดวยคณะกรรมการกฤษฎีกาและเมื่อมีการจัดตั้งศาลปกครองแลว มาตรา ๑๔ แหงพระราชบัญญัติเดียวกัน บัญญัติใหสิทธิดังกลาวเปนสิทธิฟองคดีตอศาลปกครองก็ตาม แตพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๑๐๖ บัญญัติใหสิทธิรองทุกขตอคณะกรรมการวินิจฉัยรองทุกขตามมาตรา ๑๑ แหงพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ ในคดีที่ไมอยูในอํานาจของศาลปกครองใหถือวาเปนสิทธิฟองคดีตอศาลยุติธรรม ดังน้ัน เม่ือการกระทําละเมิดในคดีนี้ไมอยูในบังคับมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ จึงเปนคดีที่อยูในอํานาจของศาลยุติธรรม (คําวินิจฉัยชี้ขาดที่ ๑๔/๒๕๔๘)

: การเคลื่อนยายวัตถุระเบิด คําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาลที่วินิจฉัยในแนวทางเดียวกันกับคําวินิจฉัยชี้ขาดที่ ๓๔/๒๕๔๖ ไดแก คําวินิจฉัยชี้ขาดที่ ๓๗/๒๕๔๗ และที่ ๖/๒๕๔๘ (โปรดดูเพิ่มเติมในเอกสารเลม ๑ หนา ๓๙)

แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด

: การขับรถ (๑) คําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุดที่วินิจฉัยในแนวทางเดียวกันกับ

คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๓๕๑/๒๕๔๕ และที่ ๖๓๗/๒๕๔๕ ไดแก คําสั่งศาลปกครองสูงสุด ที่ ๕๗๗/๒๕๔๗ (โปรดดูเพิ่มเติมในเอกสารเลม ๑ หนา ๔๐)

(๒) กรณีที่ผูฟองคดีขับรถยนตของทางราชการไปเกิดอุบัติเหตุทําใหรถยนตเสียหาย เลขาธิการคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (ผูถูกฟองคดีที่ ๒) ไดแตงตั้ง

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๓๑

คณะกรรมการสอบสวนหาตัวผูรับผิดทางแพงแลว โดยคณะกรรมการฯ เห็นวา ผูฟองคดีจะตองรับผิดใชคาเสียหายใหแกทางราชการ แตผูฟองคดีไมยอมชําระคาเสียหายเน่ืองจากเห็นวา ความเสียหายเกิดจากอุบัติเหตุไมใชจากความจงใจหรือประมาทเลินเลอของผูฟองคดี ผูถูกฟองคดีที่ ๒ จึงยื่นฟองคดีตอศาลจังหวัดบุรีรัมยเม่ือวันที่ ๒๒ กันยายน ๒๕๔๐ เรียกให ผูฟองคดีชดใชคาเสียหาย ผูฟองคดีเห็นวาตนควรไดรับความคุมครองตามพระราชบัญญัติ ความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ จึงรองทกุขตอคณะกรรมการวินิจฉัยรองทุกขตามหนังสือลงวันที่ ๑ พฤศจิกายน ๒๕๔๐ ตอมาคดีโอนมายังศาลปกครองโดยผูฟองคดีขอใหผูถูกฟองคดีที่ ๒ ถอนฟองคดีที่ยื่นฟองตอศาลจังหวัดบุรีรัมย นั้น การที่ผูถูกฟองคดีที่ ๒ นําคดีไปฟองตอศาลจังหวัดบุรีรัมยเพื่อเรียกใหผูฟองคดีผูกระทําละเมิดตอหนวยงานของรัฐชดใชคาเสียหาย อันเปนการใชสิทธิทางศาลในฐานะผูเสียหายเพื่อเรียกรองคาสินไหมทดแทนจากผูฟองคดี การใชสิทธิทางศาลในฐานะผูเสียหายหาไดเปนการใชอํานาจทางปกครองตามกฎหมาย ดังน้ัน การที่ผูฟองคดีฟองขอใหศาลปกครองมีคําบังคับใหผูถูกฟองคดีที่ ๒ ถอนฟองคดีอันจะเปน การยุติการดําเนินคดีที่ผูถูกฟองคดีที่ ๒ ใชสิทธิในฐานะผูเสียหาย จึงไมอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาหรือมีคําสั่งของศาลปกครอง และเม่ือศาลจังหวัดบุรีรัมยและศาลอุทธรณไดมี คําพิพากษาแลว คําพิพากษาของศาลยอมผูกพันผูฟองคดีซึ่งเปนคูความในกระบวนพิจารณาของศาล และการบังคับตามคําพิพากษายอมเปนอํานาจของศาลยุติธรรม (คําสั่งศาลปกครอง

สูงสุดที่ ๒๔๓/๒๕๔๙)

: การรักษาพยาบาลของแพทย

กรณีที่แพทยประจําโรงพยาบาลในสังกัดกระทรวงสาธารณสุข วินิจฉัยโรคดวยความบกพรองเปนเหตุใหทารกในครรภของผูฟองคดีเสียชีวิต ผูฟองคดี จึงฟองขอใหกระทรวงสาธารณสุขชดใชคาเสียหายและใหพิจารณาใบประกอบวิชาชีพของแพทย นั้น แมแพทยประจําโรงพยาบาลจะเปนเจาหนาที่ในหนวยงานของรัฐตามมาตรา ๔ แหงพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ ก็ตาม แตการปฏิบัติหนาที่ของแพทยดังกลาวถือเปนการใหบริการสาธารณะเกี่ยวกับการรักษาพยาบาลผูปวยตามปกติ มิใชเปนการใชอํานาจตามกฎหมาย การฟองเรียกคาเสียหายจากการกระทําละเมิดของแพทยในการปฏิบัติหนาที่ตรวจทารกในครรภของผูฟองคดีเปนความเสียหายที่มิไดเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมาย จึงไมอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครองตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๕๔๖/๒๕๔๗ และ

ที่ ๑๑๙/๒๕๔๙)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๓๒

: การตัดฟนตนไมในที่ดินซึ่งเอกชนมีสิทธิทํากิน พระราชกฤษฎีกาจัดตั้งองคการอุตสาหกรรมปาไม พ.ศ. ๒๔๙๙

มาตรา ๗ (๑) ประกอบกับพระราชกฤษฎีกาจัดตั้งองคการอุตสาหกรรมปาไม (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๑๗ มาตรา ๖ (๓) บัญญัติใหองคการอุตสาหกรรมปาไมมีวัตถปุระสงคในการปลูกสรางสวนปา คุมครองรักษาปาและบูรณะปาไมเพื่อประโยชนในการปาไม ไมวาจะเปนการดําเนินการเอง หรือเปนการดําเนินการเพื่อชวยเหลือรัฐ และใหมีอํานาจรวมถึงการถือกรรมสิทธิ์ครอบครองที่ดิน และทรัพยสินอื่นๆ สราง ซื้อขาย เชา ใหเชาซื้อ ยืม ใหยืม จัดหา จําหนาย แลกเปลี่ยน โอน และรับโอนดวยประการใดๆ ซึ่งที่ดินและทรัพยสินอื่นๆ โดยมิไดใหอํานาจองคการอุตสาหกรรมปาไม หรือเจาหนาที่เขาไปดําเนินการรื้อถอนสิ่งปลูกสรางหรือทรัพยสินใดในเขตพื้นที่ที่รับผิดชอบ ดังน้ัน การที่ เจาหนาที่ของสวนปาบุกรุกเขาไปในที่ ดินที่ผูฟองคดีครอบครองและใชรถแทรกเตอรไถทําลายทรัพยสินของผูฟองคดี จึงมิไดเปนการกระทําละเมิดอันเกิดจากการ ใชอํานาจตามกฎหมาย แตเปนการกระทําละเมิดที่เกิดจากการปฏิบัติหนาที่โดยทั่วไปของเจาหนาที่ในการปลูกสรางสวนปาและคุมครองรักษาปาไมตามวัตถุประสงคของการจัดตั้งองคการอุตสาหกรรมปาไมตามที่กําหนดไวในพระราชกฤษฎีกาดังกลาว กรณีจึงไมใชคดีพิพาทตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุด ที่ ๕๓/๒๕๔๙)

๑.๒.๖ กรณีการละเมิดของเจาหนาที่ที่ไมใชการกระทําในการปฏิบัติหนาที่ ยังไมมีขอมูลเพิ่มเติม

๑.๒.๗ กรณีที่อยูในอํานาจของศาลชํานัญพิเศษ๒๖

แนวคําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล

(๑) การฟองเรียกคาเสียหายอันเกิดจากการที่เจาหนาที่ของกรมศุลกากร ซึ่งเปนเจาพนักงานตามกฎหมายเกี่ยวกับภาษีอากรวินิจฉัยวา ผูฟองคดีซึ่งเปนบริษัทผลิตอุปกรณสะสมประจุไฟฟาเสียภาษีในพิกัดที่ไมถูกตอง แลวทําการประเมินภาษีฝาฝนตอ พระราชกําหนดพิกัดอัตราศุลกากร พ.ศ. ๒๕๓๐ อันเปนคดีเกี่ยวกับคําวินิจฉัยของเจาพนักงานตามกฎหมายเกี่ยวกับภาษีอากร นั้น แมคดีดังกลาวบริษัทฯ จะฟองเรียกคาเสียหาย อันเนื่องมาจากการกระทําของเจาหนาที่กรมศุลกากรก็ตาม แตคาเสียหายนั้นเปนมูลความ ที่เกี่ยวเนื่องกันกับการประเมินภาษี รวมทั้งไดมีการขอคืนเงินภาษีอากรเพิ่มและเงินเพิ่ม ที่บริษัทฯ ชําระใหแกกรมศุลกากรไปแลวดวย ดังน้ัน ขอพิพาทดังกลาวจึงเปนคดีภาษีอากรตาม

๒๖ เปนหัวขอยอยที่เพ่ิมเติมขึ้นใหม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๓๓

มาตรา ๗๒๗ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลภาษีอากรและวิธีพิจารณาคดีภาษีอากร พ.ศ. ๒๕๒๘ อันอยูในอํานาจของศาลยุติธรรม (คําวินิจฉัยชี้ขาดที่ ๔๘/๒๕๔๘)

(๒) กรณีหัวหนาสํานักงานกองทุนสงเคราะหการทําสวนยาง อําเภอทาศาลา สังกัดสํานักงานกองทุนสงเคราะหการทําสวนยาง ฟองขอใหเพิกถอนคําสั่งของสํานักงานกองทุนสงเคราะหการทําสวนยาง (ผูถูกฟองคดีที่ ๑) ที่สั่งใหผูฟองคดีชดใชคาเสียหายตามความเห็นของกรมบัญชีกลาง (ผูถูกฟองคดีที่ ๒) เน่ืองจากผูฟองคดีกระทําละเมิดในการปฏิบัติหนาที่ โดยไมตรวจสอบการจัดทําสัญญาจางลูกจางในสังกัดสํานักงานกองทุนสงเคราะหการทําสวนยางอําเภอทาศาลา ซึ่งมีการจัดทําสัญญาโดยไมเปนไปตามหลักเกณฑที่กําหนด และมีการอนุมัติการเบิกจายคารักษาพยาบาลเกินสิทธิ เปนเหตุใหผูถูกฟองคดีที่ ๑ ไดรับความเสียหาย นั้น แมผูถูกฟองคดีที่ ๑ และผูถูกฟองคดีที่ ๒ จะเปนหนวยงานทางปกครองตามมาตรา ๓ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ และเปนคดีที่ฟองวาคําสั่งของหนวยงานที่เรียกให ชําระเงินอันเน่ืองมาจากการกระทําละเมิดในการปฏิบัติหนาที่ตามพระราชบัญญัติความรับผิด ทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ เปนคําสั่งที่ไมชอบดวยกฎหมายก็ตาม แตนิติสัมพันธระหวาง ผูถูกฟองคดีที่ ๑ ซึ่งเปนรัฐวิสาหกิจกับผูฟองคดีซึ่งเปนพนักงานรัฐวิสาหกิจในสังกัดของ ผูถูกฟองคดีที่ ๑ อยูในฐานะการเปนนายจางและลูกจางตามสัญญาจางแรงงาน และมูลเหตุ ในการออกคําสั่งดังกลาวของผูถูกฟองคดีสืบเน่ืองมาจากการที่ผูฟองคดีปฏิบัติหนาที่ ดวยความประมาทเลินเลออยางรายแรง อันถือไดวาเปนสวนหนึ่งของสัญญาจางแรงงาน เปนผลใหหนวยงานซึ่งเปนนายจางไดรับความเสียหาย จึงเปนคดีพิพาทเกี่ยวดวยสิทธิและหนาที่ ตามสัญญาจางแรงงานและเปนคดีอันเกิดแตมูลละเมิดระหวางนายจางและลูกจางสืบเน่ืองจากขอพิพาทแรงงานหรือเกี่ยวกับการทํางานตามสัญญาจางแรงงานตามมาตรา ๘ วรรคหนึ่ง (๑)

๒๗ พระราชบัญญัติจัดตั้งศาลภาษีอากรและวิธีพิจารณาคดีภาษีอากร พ.ศ. ๒๕๒๘

มาตรา ๗ ศาลภาษีอากรมีอํานาจพิจารณาพิพากษาคดีแพงในเรื่องตอไปนี้ (๑) คดีอุทธรณคําวินิจฉัยของเจาพนักงานหรือคณะกรรมการตามกฎหมายเกี่ยวกับภาษีอากร (๒) คดีพิพาทเกี่ยวกับสิทธิเรียกรองของรัฐในหนี้คาภาษีอากร (๓) คดีพิพาทเกี่ยวกับการขอคืนคาภาษีอากร (๔) คดีพิพาทเกี่ยวกับสิทธิหรือหนาที่ตามขอผูกพันซึ่งไดทําขึ้นเพ่ือประโยชนแกการจัดเก็บ

ภาษีอากร (๕) คดีที่มีกฎหมายบัญญัติใหอยูในอํานาจศาลภาษีอากร

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๓๔

และ (๕)๒๘ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลแรงงานและวิธีพิจารณาคดีแรงงาน พ.ศ. ๒๕๒๒

คดีจึงอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลแรงงาน ซึ่งเปนศาลในสังกัดศาลยุติธรรม สําหรับกรณีของผูถูกฟองคดีที่ ๒ นั้น เม่ือผูฟองคดีฟองขอใหเพิกถอนคําสั่ง ที่ไมชอบดวยกฎหมายกรณีหนวยงานทางปกครองมีคําสั่งตามความเห็นของผูถูกฟองคดีที่ ๒ เรียกใหผูฟองคดีชําระเงินอันเนื่องมาจากการกระทําละเมิดในการปฏิบัติหนาที่อันเปนมูลคดีเดียวกันกับการฟองคดีผูถูกฟองคดีที่ ๑ แมผูถูกฟองคดีที่ ๒ กับผูฟองคดีไมมีนิติสัมพันธ ตามสัญญาจางแรงงานตอกัน แตเม่ือเปนกรณีพิพาทที่มีมูลความแหงคดีเดียวกันกับคดีระหวางผูถูกฟองคดีที่ ๑ กับผูฟองคดี ดังน้ัน เพื่อใหคดีทั้งสองไดดําเนินกระบวนพิจารณาที่ศาลเดียวเพื่อใหคําพิพากษาเปนไปในแนวทางเดียวกัน คดีจึงอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของ ศาลยุติธรรม (คําวินิจฉัยชี้ขาดที่ ๒๓/๒๕๔๙)

๑.๓ การกระทําละเมิดของเจาหนาที่จากการออกกฎ คําสั่งทางปกครองหรือ คําสั่งอ่ืน

คําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล

กรณีที่ผูฟองคดีฟองเรียกคาเสียหายจากการที่ผูอํานวยการโรงเรียนมีคําสั่ง เลิกจางผูฟองคดีซึ่งเปนลูกจางประจําตําแหนงนักการภารโรงโดยอางวาผูฟองคดีกระทําผิดวินัยและมีพฤติกรรมที่ไมเหมาะสม แตผูฟองคดีเห็นวาเปนการออกคําสั่งเลิกจางผูฟองคดีโดยไมมีอํานาจและไมชอบดวยกฎหมาย เพราะผูฟองคดีไมมีโอกาสโตแยงขอเท็จจริงตามที่ถูกกลาวหาและไมมีการแตงตั้งคณะกรรมการสอบสวนขอเท็จจริง นั้น เปนกรณีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายหรือจากกฎ คําสั่งทาง

๒๘ พระราชบัญญัติจัดตั้งศาลแรงงานและวิธีพิจารณาคดีแรงงาน พ.ศ. ๒๕๒๒ มาตรา ๘ ศาลแรงงานมีอํานาจพิจารณาพิพากษาคดีหรือมีคําสั่งในเรื่องดังตอไปนี้

(๑) คดีพิพาทเกี่ยวดวยสิทธิหรือหนาที่ตามสัญญาจางแรงงาน หรือตามขอตกลงเกี่ยวกับ สภาพการจาง

ฯลฯ ฯลฯ (๕) คดีอันเกิดแตมูลละเมิดระหวางนายจางและลูกจางสืบเนื่องจากขอพิพาทแรงงานหรือเกี่ยวกับ

การทํางานตามสัญญาจางแรงงาน ทั้งนี้ ใหรวมถึงมูลละเมิดระหวางลูกจางกับลูกจางที่เกิดจากการทํางาน ในทางการที่จางดวย

ฯลฯ ฯลฯ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๓๕

ปกครองหรือคําสั่งอื่น อันอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครองตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําวินิจฉัยชี้ขาดที่ ๔๙/๒๕๔๘)

แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด

(๑) กรณีที่เจาพนักงานการพิมพสําหรับกรุงเทพมหานครมีหนังสือเตือนเจาของหนังสือพิมพและบรรณาธิการ (ผูฟองคดี) ใหใชความระมัดระวังในการเสนอขาวเกี่ยวกับคดี ซุกหุนของนายกรัฐมนตรี ทําใหผูฟองคดีไดรับความเสียหายตองเสื่อมเสียชื่อเสียงและ ความนาเชื่อถือ จึงฟองขอใหเพิกถอนคําสั่งตักเตือนและขอใหเจาพนักงานการพิมพสําหรับกรุงเทพมหานครลงพิมพขอความขอโทษ นั้น ตามพระราชบัญญัติการพิมพ พุทธศักราช ๒๔๘๙ เม่ือเจาพนักงานการพิมพเห็นวาการโฆษณาอาจจะขัดตอความสงบเรียบรอยหรือศีลธรรมอันดีของประชาชน เจาพนักงานการพิมพอาจดําเนินการใหมีคําตักเตือนเปนหนังสือได ดังน้ัน เม่ือคําสั่งตักเตือนของเจาพนักงานการพิมพกรุงเทพมหานครเปนขั้นตอนหนึ่ง ของการควบคุมหนังสือพิมพซึ่งมีผลเปนการกอนิติสัมพันธขึ้นระหวางบุคคลและมีผลกระทบ ตอสิทธิของผูฟองคดี เน่ืองจากการที่เจาพนักงานการพิมพมีคําตักเตือนแลว หากผูถูกตักเตือนไมสังวรตามคําตักเตือน เจาพนักงานการพิมพสามารถสั่งเปนหนังสือใหผูฟองคดีเสนอเรื่องหรือขอความที่จะโฆษณาในหนังสือพิมพตอไปใหเจาหนาท่ีตรวจขาวตรวจกอนได ซึ่งเปนไปตามนัย

มาตรา ๓๖ (๑) และ (๒)๒๙ แหงพระราชบัญญัติการพิมพ พุทธศักราช ๒๔๘๔ คําสั่งตักเตือน

๒๙ พระราชบัญญัติการพิมพ พุทธศักราช ๒๔๘๔

มาตรา ๓๔ เมื่อมีเหตุจําเปนเพ่ือรักษาความสงบเรียบรอยของประชาชน อธิบดีกรมตํารวจ หรือผูรักษาการแทนมีอํานาจออกคําสั่งชั่วคราวเปนหนังสือแกบุคคลใด หรือมีคําส่ังทั่วไป โดยประกาศใน ราชกิจจานุเบกษาหรือหนังสือพิมพรายวัน ระบุหามการโฆษณาเรื่องใดที่เกี่ยวกับราชการทหารหรือ การเมืองระหวางประเทศ

ฯลฯ ฯลฯ มาตรา ๓๖ เมื่อไดมีการโฆษณาในหนังสือพิมพซึ่งเจาพนักงานการพิมพเห็นวาอาจจะขัดตอ

ความสงบเรียบรอยหรือศีลธรรมอันดีของประชาชนหรือฝาฝนคําส่ังหามตามความในมาตรา ๓๔ เจาพนักงานการพิมพอาจดําเนินการดังตอไปนี้

(๑) ใหคําตักเตือนเปนหนังสือแกผูโฆษณา บรรณาธิการ และหรือเจาของหนังสือพิมพ ในการ ใหคําตักเตือนนี้จะเรียกบุคคลที่กลาวแลวไปรับคําอธิบายและใหลงลายมือชื่อรับทราบดวยก็ได

(๒) ส่ังเปนหนังสือใหผู โฆษณา บรรณาธิการ และ หรือเจาของหนังสือพิมพเสนอเรื่อง หรือขอความที่จะโฆษณาในหนังสือพิมพตอไปใหเจาหนาที่ตรวจขาวตรวจกอน มีกําหนดเวลาไมเกินสิบหาวัน แตในการสั่งเชนนี้จะทําไดก็ตอเมื่อไดใหคําตักเตือนตาม (๑) แลว และผูถูกตักเตือนไมสังวรในคําตักเตือนนั้น

(มีตอหนาถัดไป)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๓๖

ดังกลาวจึงเปนคําสั่งทางปกครอง การฟองขอใหเพิกถอนคําสั่งตักเตือนจึงเปนคดีพิพาท ตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๑) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ และเม่ือปรากฏวา ผูฟองคดีมิไดอุทธรณคําสั่งขางตนกอนฟองคดี ศาลจึงไมอาจรับคําฟองไวพิจารณาได สวนประเด็นการฟองขอใหเจาพนักงานการพิมพสําหรับกรุงเทพมหานครลงพิมพขอความ ขอโทษผูฟองคดี นั้น เปนการฟองวาคําสั่งตักเตือนทําใหผูฟองคดีไดรับความเดือดรอนเสียหาย จึงเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดอันเกิดจากคําสั่งทางปกครองตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ แตเนื่องจากการที่จะวินิจฉัยวา เปนการกระทําละเมิดตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) หรือไม จําเปนตองวินิจฉัยกอนวาคําสั่ง ของผูถูกฟองคดีชอบดวยกฎหมายหรือไม แตเม่ือปรากฏวาคําฟองในสวนที่ฟองวาคําสั่งของ ผูถูกฟองคดีไมชอบดวยกฎหมายนั้น ศาลไมอาจรับไวพิจารณาไดดวยเหตุที่ผูฟองคดีไมไดดําเนินการแกไขความเดือดรอนหรือเสียหายตามขั้นตอนที่กฎหมายกําหนดไวกอนนําคดีมาฟองตอศาลตามมาตรา ๔๒ วรรคสอง แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ อันเปนผลให คดีไมอยูในอํานาจของศาลปกครองที่จะรับไวพิจารณาไดแลว ศาลจึงไมจําเปนตองวินิจฉัย ในประเด็นที่เปนเนื้อหาแหงคดี (คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๒๕๙/๒๕๔๙)

หมายเหตุ คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๒๕๙/๒๕๔๙ วินิจฉัยยก คําพิพากษาศาลปกครองกลางที่ ๕๑๓/๒๕๔๖ (โปรดดูเพิ่มเติมในเอกสารเลม ๑ หนา ๗๙ – ๘๐, ๑๓๙ – ๑๔๐)

(ตอจากเชิงอรรถที่ ๒๙ หนา ๓๕)

(๓) ในคราวที่มีเหตุฉุกเฉินภายในราชอาณาจักร หรือมีเหตุคับขันระหวางประเทศหรือมีการสงคราม จะส่ังเปนหนังสือแกบุคคลใดใหเสนอเรื่องหรือขอความที่จะโฆษณาในหนังสือพิมพตอไปใหเจาหนาที่ตรวจขาวตรวจกอน หรือส่ังใหพักใช หรือถอนใบอนุญาตหรือส่ังงดการเปนผูโฆษณา บรรณาธิการ และหรือ เจาของหนังสือพิมพซึ่งอยูในความรับผิดชอบของผูนั้นทันทีโดยมีกําหนดเวลาหรือไมก็ไดและจะส่ังเปล่ียนแปลงคําสั่งนั้นภายหลังก็ได

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๓๗

(๒) การที่คณะกรรมการตรวจสอบทรัพยสินซ่ึงเปนคณะกรรมการตามมาตรา ๓๓๐

แหงพระราชบัญญัติมาตรการในการปราบปรามผูกระทําความผิดเกี่ยวกับยาเสพติด พ.ศ. ๒๕๓๔ มีมติ ใหยึดรถยนตของผูฟองคดี นั้น เปนการใชอํานาจตามมาตรา ๑๖ วรรคหนึ่ ง (๓)๓๑

แหงพระราชบัญญัติเดียวกัน อันเปนคําสั่งทางปกครองที่ผูฟองคดีอาจนําคดีมาฟองไดตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๑) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ โดยมิตองอุทธรณคําสั่งกอนนําคดีมาฟองตามมาตรา ๔๘๓๒ แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองฯ และเมื่อผูฟองคดี

ขอใหเพิกถอนคําสั่งดังกลาวซึ่งเปนคําสั่งที่เกี่ยวกับทรัพยสินของผูฟองคดีเพื่อเรียกเอาทรัพยสิน ของตนคืน กรณีจึงเปนขอพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดอันเกิดจากคําสั่งของคณะกรรมการตรวจสอบทรัพยสินที่ใหยึดรถยนตพิพาทตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้ง ศาลปกครองฯ ดวย (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๓๖๑/๒๕๔๘)

(๓) กรณีการฟองขอใหกรมพัฒนาธุรกิจการคารับผิดชดใชคาเสียหายจากการปฏิบัติหนาที่ของนายทะเบียนสวนจดทะเบียนธุรกิจกลาง สํานักงานทะเบียนธุรกิจ กรมพัฒนาธุรกิจการคา ที่รับจดทะเบียนแกไขเพิ่มเติมกรรมการและอํานาจกรรมการของบริษัท สงเสริมการคาเอสเอ็มอี จํากัด โดยไมชอบดวยกฎหมาย ไมถูกตองตามรูปแบบ ขั้นตอน หรือวิธีการอันเปนสาระสําคัญตามที่กฎหมายกําหนดไว เปนเหตุใหผูฟองคดีตองพนจากการเปนกรรมการผูจัดการ

๓๐-๓๑ พระราชบัญญัติมาตรการในการปราบปรามผูกระทําความผิดเกี่ยวกับยาเสพติด พ.ศ. ๒๕๓๔

มาตรา ๓ ในพระราชบัญญัตินี้ “คณะกรรมการ” หมายความวา คณะกรรมการตรวจสอบทรัพยสิน

ฯลฯ ฯลฯ มาตรา ๑๖ ใหคณะกรรมการมีอํานาจหนาที่ดังตอไปนี้

ฯลฯ ฯลฯ (๓) วินิจฉัยวาทรัพยสินใดของผูตองหาหรือผูอื่นเปนทรัพยสินที่เกี่ยวเนื่องกับการกระทํา

ความผิดเกี่ยวกับยาเสพติดหรือไม ฯลฯ ฯลฯ

๓๑

๓๒ พระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ มาตรา ๔๘ คําสั่งทางปกครองของบรรดาคณะกรรมการตางๆ ไมวาจะจัดตั้งขึ้นตามกฎหมาย

หรือไม ใหคูกรณีมีสิทธิโตแยงตอคณะกรรมการวินิจฉัยรองทุกขตามกฎหมายวาดวยคณะกรรมการกฤษฎีกาไดทั้งปญหาขอเท็จจริงและขอกฎหมายภายในเกาสิบวันนับแตวันที่ไดรับแจงคําส่ังนั้น แตถาคณะกรรมการดังกลาวเปนคณะกรรมการวินิจฉัยขอพิพาท สิทธิการอุทธรณและกําหนดเวลาอุทธรณใหเปนไปตามที่บัญญัติในกฎหมายวาดวยคณะกรรมการกฤษฎีกา

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๓๘

ของบริษัทดังกลาว นั้น มิใชการฟองขอใหบริษัท สงเสริมการคา เอสเอ็มอี จํากัด รับผิด ตามสัญญาจางจากการมีมติเลิกจางผูฟองคดี กรณีจึงเปนคดีพิพาทตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๓๘๕/๒๕๔๘)

(๔) กรณีที่กองทุนบําเหน็จบํานาญขาราชการสั่งจายคืนเงินสมาชิก กบข. ไมครบถวนตามสิทธิที่ผูฟองคดีซึ่งเปนสมาชิก กบข. ควรจะไดรับ ถือวาการสั่งจายเงินดังกลาวเปนคําสั่งทางปกครองตามมาตรา ๕ แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองฯ อันมีผลกระทบตอสิทธิและหนาที่ของผูฟองคดีเปนเหตุใหผูฟองคดีไดรับความเดือดรอนหรือเสียหายเนื่องจากไดรับเงินสมาชิก กบข. ลดนอยลง กรณีจึงเปนขอพิพาทเกี่ยวกับการที่หนวยงานทางปกครองกระทําละเมิดตอผูฟองคดีอันเกิดจากคําสั่งทางปกครองตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๑๖๑/๒๕๔๙)

(๕) ในคดีที่ผูฟองคดีซึ่งเปนแพทยสังกัดโรงพยาบาลอําเภอไดเขารวมโครงการ จัดตั้งโรงพยาบาลตําบลโดยโรงพยาบาลอําเภอตนสังกัด (ผูถูกฟองคดี) ตกลงใหเงินคาตอบแทนพิเศษเปนรายเดือนแกผูฟองคดีซึ่งเขารวมโครงการดังกลาว แตตอมาผูถูกฟองคดีไดมีคําสั่งยกเลิกการจายเงินคาตอบแทนพิเศษใหแกผูฟองคดี ทําใหผูฟองคดีไดรับความเดือดรอนเสียหาย จึงฟองขอใหเพิกถอนคําสั่งยกเลิกคาตอบแทนพิเศษดังกลาว รวมทั้งขอให ผูถูกฟองคดีชดใชคาเสียหายใหแกผูฟองคดี นั้น เม่ือปรากฏวาขอหาที่หน่ึงซ่ึงผูฟองคดีขอใหเพิกถอนคําสั่งยกเลิกคาตอบแทนพิเศษไดยื่นฟองคดีเม่ือพนกําหนดระยะเวลาการฟองคดี ตามมาตรา ๔๙ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ ศาลจึงไมอาจรับคําฟองในขอหาดังกลาวไวพิจารณาได สําหรับขอหาที่สองซึ่งผูฟองคดีฟองเรียกใหผูถูกฟองคดีชดใช คาเสียหายจากการมีคําสั่งยกเลิกคาตอบแทนพิเศษของผูฟองคดีนั้น แมวาคําสั่งยกเลิกเงินตอบแทน พิเศษที่ผูฟองคดีฟองขอใหเพิกถอนจะยังคงมีผลบังคับตอไป เน่ืองจากผูฟองคดีไดยื่นฟอง เพิกถอนคําสั่งดังกลาวเม่ือพนระยะเวลาการฟองคดีตามที่กฎหมายกําหนดก็ตาม แตไมไดหมายความวาคําสั่งนั้นเปนคําสั่งที่ชอบดวยกฎหมายและศาลไมอาจจะตรวจสอบความชอบ ดวยกฎหมายได เพียงแตศาลไมอาจจะพิจารณาเพื่อเพิกถอนคําสั่งดังกลาวตามที่ผูฟองคดี ฟองขอใหเพิกถอนเทานั้น ดังนั้น เม่ือผูฟองคดีฟองวาผูถูกฟองคดีมีคําสั่งยกเลิกเงินคาตอบแทนพิเศษของผูฟองคดีทําใหผูฟองคดีไดรับความเดือดรอนเสียหายอันเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับ การกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ ศาลยอมมีอํานาจตรวจสอบวาคําสั่งน้ันเปนคําสั่งที่ชอบดวยกฎหมายหรือไม และเมื่อผูฟองคดียื่นฟองขอหาดังกลาวภายในระยะเวลาการฟองคดี

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๓๙

ตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติเดียวกัน ศาลปกครองจึงชอบที่จะรับคําฟองในขอหาที่สองไวพิจารณาได (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๘๔๙/๒๕๔๙)

(๖) การที่นายกเทศมนตรีมีคําสั่งใหผูฟองคดีซึ่งดํารงตําแหนงเจาพนักงานพัสดุ ๖ กองคลัง เทศบาลนคร ไปชวยปฏิบัติราชการเกี่ยวกับงานดานธุรการเนื่องจากผูฟองคดี ทําหนังสือรองเรียนของผูเสนอราคาซึ่งอยูในความรับผิดชอบสูญหาย และตอมาไดมีคําสั่งแกไข ใหผูฟองคดีไปชวยปฏิบัติราชการปองกันและบรรเทาสาธารณภัย ซึ่งผูฟองคดีเห็นวา ไมไดรับความเปนธรรมจากคําสั่งดังกลาวจึงฟองขอใหเทศบาลฯ ชดใชคาเสียหาย นั้น แมวานายกเทศมนตรีจะมีคําสั่งแกไขใหผูฟองคดีไปชวยปฏิบัติราชการงานปองกันและ บรรเทาสาธารณภัยก็ตาม แตเม่ือเปนการฟองขอใหชดใชคาเสียหายจากการกระทําละเมิด จากการออกคําสั่งยายไปชวยราชการ ผูฟองคดีจึงยังคงเปนผูเดือดรอนหรือเสียหายจากคําสั่งดังกลาวอยู ศาลปกครองจึงมีอํานาจรับคําฟองขอใหชดใชคาเสียหายจากคําสั่งยายไปชวยปฏิบัติราชการดังกลาวไวพิจารณาได (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๖๖๔/๒๕๔๙)

(๗) กรณีที่ผูฟองคดีซึ่งเปนขาราชการพลเรือนในมหาวิทยาลัยตําแหนงพยาบาล ๔ ไดรับความเดือดรอนเสียหายจากการที่ผูถูกฟองคดี (มหาวิทยาลัยมหิดล อธิการบดี คณบดีคณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธิบดี หัวหนาภาควิชาพยาบาลศาสตร และพยาบาล ในภาควิชา) รวมกันกลั่นแกลงผูฟองคดีในการประเมินผลการปฏิบัติงานดวยการออกคําสั่ง ใหงดการเลื่อนขั้นเงินเดือนผูฟองคดีติดตอกัน ๗ ครั้ง จนเปนเหตุใหผูฟองคดีถูกสั่งใหออก จากราชการตามคําสั่งมหาวิทยาลัยมหิดล (ผูถูกฟองคดี) เน่ืองจากมีผลการปฏิบัติงานต่ํากวามาตรฐานการปฏิบัติงาน โดยผูฟองคดีไดรองทุกขโตแยงคําสั่งดังกลาวตอประธานคณะกรรมการขาราชการพลเรือนในมหาวิทยาลัย (ก.ม.) ซึ่งคณะกรรมการฯ พิจารณาแลวเห็นวาคํารองทุกขฟงขึ้น และตอมาอธิการบดีมหาวิทยาลัยมหิดลไดมีคําสั่งยกเลิกคําสั่งที่ใหผูฟองคดีออกจากราชการ และใหกลับเขารับราชการตามเดิม ผูฟองคดีเห็นวาตนไดรับความเดือดรอนเสียหายจาก การออกคําสั่งใหออกจากราชการขางตนโดยไมชอบดวยกฎหมาย ทําใหเสื่อมเสียชื่อเสียง และเสียโอกาสกาวหนาในการรับราชการ จึงฟองขอใหผูถูกฟองคดีชดใชคาเสียหาย นั้น กรณีเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดอันเกิดจากการออกคําสั่งทางปกครองตาม มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุด

ที่ ๖๘๐/๒๕๔๙)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๔๐

๑.๔ การกระทําละเมิดของเจาหนาที่จากการละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมาย

กําหนดใหตองปฏิบัติ

๑.๔.๑ กรณีที่ถือเปนการละเมิดจากการละเลยตอหนาที่

แนวคําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล

กรณีที่หนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐมีหนาที่ตามกฎหมายในฐานะผูปฏิบัติแตละเลยไมปฏิบัติหนาที่ดังกลาว ถือเปนคดีละเมิดอันเกิดจากการละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติ

(๑) การฟองเรียกคาเสียหายกรณีเทศบาลตําบลจัดทําทอระบายน้ําริมถนน ในเขตพื้นที่เทศบาลฯ โดยประมาทเลินเลอ ละเลยไมจัดทําตะแกรงเหล็กปดวางบนปากทอ ใหมีขนาดพอดีกับปากทอ ทั้งมิไดจัดทําบอรองรับตะแกรงเหล็กใหมีความมั่นคงแข็งแรงพอที่จะรับน้ําหนักคนหรือส่ิงของไดอยางปลอดภัย ทําใหผูฟองคดีพลัดตกลงในบอระบายน้ําทิ้งและ ถูกตะแกรงเหล็กทับขาของผูฟองคดีหักหลายทอน นั้น เปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดอันเกิดจากการละเลยตอหนาที่ในการดําเนินกิจการทางปกครองหรือการบริการสาธารณะ ที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติ (คําวินิจฉัยชี้ขาดที่ ๑๐/๒๕๔๘)

(๒) กรณีที่กรมทางหลวงชนบท (ผูถูกฟองคดี) ซึ่งมีภารกิจเกี่ยวกับ การพัฒนาโครงสรางพื้นฐานดานทางหลวง และการกอสรางบํารุงรักษาทางหลวงใหมีโครงขายทางหลวงที่สมบูรณเพื่อใหประชาชนไดรับความสะดวก รวดเร็ว และปลอดภัยในการเดินทาง ละเวนการปฏิบัติหนาที่ในการดูแลรักษาถนน ตนไม หรือสิ่งปลูกสราง เพื่อปองกันไมใหเกิดอันตรายตอผูใชถนน โดยมิไดตัดแตงตนทองหลางซึ่งขึ้นอยูบริเวณไหลถนนทางหลวงชนบท เปนเหตุใหตนทองหลางซึ่งมีโคนตนผุกลวงหักโคนลมทับรถจักรยานยนตของบุตรผูฟองคดี ทําใหบุตรของผูฟองคดีไดรับบาดเจ็บและถึงแกความตาย ผูฟองคดีจึงฟองขอใหผูถูกฟองคดีชดใชคาเสียหาย นั้น เปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดอันเกิดจากการละเลยตอหนาที่ ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้ง ศาลปกครองฯ ซึ่งอยูในอํานาจพิจารณาของศาลปกครอง (คําวินิจฉัยชี้ขาดที่ ๒๔/๒๕๔๙ และที่ ๓๑/๒๕๔๙)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๔๑

แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด

กรณีที่หนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐมีหนาที่ ตามกฎหมายในฐานะผูปฏิบัติ แตละเลยไมปฏิบัติหนาที่ดังกลาว ถือเปนคดีละเมิด อันเกิดจากการละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติ

(๑) กรณีที่ผูฟองคดีฟองวารัฐมนตรีวาการกระทรวงการคลังกับพวก มิไดออกประกาศลดอัตราภาษีศุลกากรตามมติคณะรัฐมนตรีใหถูกตองครบถวน เปนเหตุให ผูฟองคดีไดรับความเสียหาย จึงขอใหศาลมีคําพิพากษาหรือคําสั่งใหรัฐมนตรีฯ ออกประกาศหรือแกไขเพิ่มเติมประกาศกระทรวงการคลังใหเปนไปตามมติคณะรัฐมนตรี โดยใหมีผลบังคับยอนหลัง นั้น เปนกรณีที่ผูฟองคดีโตแยงวารัฐมนตรีฯ กระทําการโดยไมชอบดวยกฎหมาย และละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติหรือปฏิบัติหนาที่ดังกลาวลาชา เกินสมควร เปนเหตุใหผูฟองคดีไดรับความเดือดรอนหรือเสียหาย จึงเปนคดีพิพาท ตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๒) และ (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่ง ศาลปกครองสูงสุดที่ ๖๐๗/๒๕๔๗)

(๒) กรณีที่มาตรา ๖๓๓ และมาตรา ๗๓๔ แหงพระราชบัญญัติการไฟฟา สวนภูมิภาค พ.ศ. ๒๕๐๓ กําหนดใหการไฟฟาสวนภูมิภาคมีอํานาจดําเนินการตามวัตถุประสงคในการผลิต จัดใหไดมา จัดสง และจําหนายพลังงานไฟฟา และมาตรา ๔๑๓๕ แหงพระราชบัญญัติ

๓๓-๓๕ พระราชบัญญัติการไฟฟาสวนภูมิภาค พ.ศ. ๒๕๐๓

มาตรา ๖ ใหจัดตั้งการไฟฟาขึ้นเรียกวา “การไฟฟาสวนภูมิภาค” เรียกโดยยอวา “กฟภ.” และให ใชชื่ อภาษาอังกฤษวา “PROVINCIAL ELECTRICITY AUTHORITY” เรียกโดยยอว า “PEA” มีวัตถุประสงคดังตอไปนี้

(๑) ผลิต จัดใหไดมา จัดสง และจําหนายพลังงานไฟฟา (๒) ดําเนินธุรกิจเกี่ยวกับพลังงานไฟฟาและธุรกิจอ่ืนที่เกี่ยวเนื่องหรือที่เปนประโยชนแก

การไฟฟาสวนภูมิภาค มาตรา ๗ ใหการไฟฟาสวนภูมิภาคมีอํานาจดําเนินการตามวัตถุประสงค (๑) ในเขตสวนภูมิภาคซึ่งอยูนอกเขตทองที่ที่การไฟฟานครหลวงดําเนินการอยูในวันที่

พระราชบัญญัตินี้ใชบังคับ และ (๒) ในประเทศใกลเคยีง

ฯลฯ ฯลฯ มาตรา ๔๑ ในการดําเนินกิจการของการไฟฟาสวนภูมิภาค ใหคํานึงถึงความปลอดภัย

ประโยชนของรัฐและประชาชน ๓๔

๓๕

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๔๒

เดียวกัน กําหนดใหการดําเนินกิจการของการไฟฟาสวนภูมิภาคใหคํานึงถึงความปลอดภัย ประโยชนของรัฐและประชาชน เม่ือปรากฏวาการไฟฟาสวนภูมิภาคงดจายกระแสไฟฟาใหแก ผูฟองคดีซึ่งเปนผูเชาบานตามคําขอของผูใหเชาเปนผลใหผูฟองคดีไมมีกระแสไฟฟาใชทั้งที่ ไดชําระคาไฟฟาใหแกการไฟฟาสวนภูมิภาคแลว นั้น เปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครองและเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจากการละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๒๐๕/๒๕๔๘)

(๓) กรณีที่หัวหนาสํานักงานการขนสงทางน้ํา สาขาชลบุรี (ผูถูกฟองคดี) ระวังชี้และรับรองแนวเขตการรังวัดแบงแยกที่ดินบริเวณที่ติดกับชายทะเลไมถูกตองตามหลักฐานโฉนดที่ดิน โดยละเลยไมปฏิบัติตามระเบียบกรมเจาทา วาดวยการระวังชี้และรับรองแนวเขตที่ดิน พ.ศ. ๒๕๓๘ เปนเหตุใหผูฟองคดีซึ่งเปนเจาของกรรมสิทธิ์ที่ดินแปลงที่ขอรังวัดแบงแยกโฉนดสําคัญผิดแบงหักที่ดินแปลงดังกลาวใหเปนที่ชายทะเล ทําใหไดรับความเสียหายจากการที่ตองสูญเสียที่ดินแปลงขางตนบางสวนไป จึงฟองขอใหศาลเพิกถอนการระวังชี้และรับรองแนวเขตที่ดิน และใหผูถูกฟองคดีระวังชี้และรับรองแนวเขตที่ดินใหมใหถูกตอง นั้น เปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจากการละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้ง ศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๑๘๔/๒๕๔๙)

(๔) กรณีที่ผูฟองคดีฟองขอใหสํานักงานตํารวจแหงชาติชดใชคาเสียหาย ในกรณีที่เจาหนาที่ตํารวจละเลยตอหนาที่เปนเหตุใหรถจักรยานยนตของผูฟองคดีซึ่งเจาหนาที่ตํารวจยึดไวเปนของกลางในคดีที่ผูฟองคดีขับรถโดยประมาท สูญหายไปในขณะที่เก็บรักษา อยูที่สถานีตํารวจ นั้น เปนกรณีที่เจาหนาที่ตํารวจใชอํานาจยึดรถจักรยานยนตของผูฟองคดีไว เปนของกลางในคดีความผิดตอพระราชบัญญัติจราจรทางบก พ.ศ. ๒๕๒๒ เจาหนาที่ตํารวจ จึงมีหนาที่ในการเก็บรักษาของกลางตามประมวลระเบียบการตํารวจเกี่ยวกับคดี เม่ือปรากฏวาเจาหนาที่ตํารวจมิไดใชความระมัดระวังในการดูแลรักษาของกลางดังกลาวอยางเชนวิญูชน จะพึงกระทําตอทรัพยสินของตน โดยเพียงแตใชโซคลองและจอดไวในที่ลอแหลมตอการถูก ลักขโมยไดงาย มิไดเก็บไวในที่อันควร จึงถือวาเปนความประมาทเลินเลอตอหนาที่ในการดูแลรักษาของกลางเปนเหตุใหรถจักรยานยนตของผูฟองคดีถูกลักไป แมภายหลังจะไดกลับคืนมาแตรถจักรยานยนตดังกลาวอยูในสภาพที่ทรุดโทรมเสียหายมากอันเปนผลโดยตรงจากการใช ความระมัดระวังในการดูแลรักษาทรัพยของกลางไมดีเพียงพอของเจาหนาที่ตํารวจ ถือไดวา เปนการกระทําละเมิดอันเกิดจากการละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติ ดังนั้น เม่ือเปนการกระทําละเมิดในการปฏิบัติหนาที่ของเจาหนาที่ตํารวจซึ่งเปนเจาหนาที่ของรัฐ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๔๓

ที่อยูในสังกัดของสํานักงานตํารวจแหงชาติ สํานักงานตํารวจแหงชาติจึงตองรับผิดในผลแหงละเมิด ที่เจาหนาที่ของตนไดกระทําในการปฏิบัติหนาที่ตามมาตรา ๕ วรรคหนึ่ง๓๖ แหงพระราชบัญญัติ

ความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ (คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๒๙๑/๒๕๔๙)

๑.๔.๒ กรณีที่ถือวาไมเปนการละเมิดจากการละเลยตอหนาที่

แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด

(๑) การที่หนวยงานทางปกครองไมใชอํานาจตามพระราชบัญญัติวาดวย

การเวนคืนอสังหาริมทรัพยในการดําเนินการใหไดมาซึ่งที่ดินตามพระราชกฤษฎีกา

กําหนดเขตที่ดินในบริเวณที่ที่จะเวนคืน โดยไมทําการจัดซื้อหรือเวนคืนที่ดินที่อยูใน

แนวเขตเวนคืนภายในกําหนดเวลาที่พระราชกฤษฎีกาดังกลาวใชบังคับ เน่ืองจากสภาพ

การจราจรเปลี่ยนแปลงไปทําใหหมดความจําเปนที่จะกอสรางทางในบริเวณขางตน

เมื่อไมปรากฏวากรณีดังกลาวเปนการกระทําโดยไมสุจริตหรือมีเจตนากลั่นแกลงให

เจาของที่ดินไดรับความเสียหาย จึงไมถือเปนการละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมาย

กําหนดใหตองปฏิบัติอันกอใหเกิดความเสียหายที่หนวยงานทางปกครองจะตองรับผิด

ชดใชคาสินไหมทดแทนใหแกเจาของที่ดินที่อยูในเขตเวนคืน กรณีที่ผูฟองคดีฟองวา การที่กรมทางหลวงใหขาวตอสื่อมวลชนวา จะเวนคืนที่ดินที่อยูในแนวเขตเวนคืนตามพระราชกฤษฎีกากําหนดเขตที่ดินในบริเวณที่ที่จะเวนคืน แตตอมาไมไดมีการเวนคืนที่ดินเนื่องจากสภาพการจราจรบริเวณดังกลาวเปลี่ยนแปลงไปทําใหหมดความจําเปนที่จะกอสรางทางในบริเวณนั้น กรมทางหลวงจึงไมใชอํานาจตามพระราชบัญญัติวาดวยการเวนคืนอสังหาริมทรัพย พ.ศ. ๒๕๓๐ เขาไปสํารวจที่ดินและดําเนินการจัดซ้ือที่ดินของผูฟองคดีจนกระทั่งพระราชกฤษฎีกากําหนดเขตที่ดินในบริเวณที่ที่จะเวนคืนหมดอายุลง ทําใหผูฟองคดีซึ่งเปนเจาของที่ดินบริเวณดังกลาวไดรับความเสียหาย เน่ืองจากตองเสียโอกาสทางธุรกิจเพราะในระหวางที่พระราชกฤษฎีกามีผลใชบังคับ ผูฟองคดีไมอาจทํานิติกรรมหรือขายที่ดินใหแกบุคคลภายนอกได นั้น การกระทําของกรมทางหลวงซึ่งไมปรากฏ

๓๖ พระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙

มาตรา ๕ หนวยงานของรัฐตองรับผิดตอผูเสียหายในผลแหงละเมิดที่เจาหนาที่ของตนไดกระทําในการปฏิบัติหนาที่ ในกรณีนี้ผูเสียหายอาจฟองหนวยงานของรัฐดังกลาวไดโดยตรง แตจะฟองเจาหนาที่ไมได

ฯลฯ ฯลฯ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๔๔

ขอเท็จจริงวากระทําโดยไมสุจริตหรือมีเจตนากลั่นแกลงใหผูฟองคดีไดรับความเสียหาย อันเปนการดําเนินการตามที่มาตรา ๘๓๗ และมาตรา ๑๐๓๘ แหงพระราชบัญญัติวาดวยการเวนคืนอสังหาริมทรัพยฯ บัญญัติใหอํานาจไว โดยบทบัญญัติแหงกฎหมายดังกลาวไมไดหามผูฟองคดีประกอบธุรกิจเกี่ยวกับที่ดิน หรือทํานิติกรรมใดๆ อันเกี่ยวกับที่ดินของตนในระหวางที่ พระราชกฤษฎีกากําหนดเขตที่ดินในบริเวณที่ที่จะเวนคืนมีผลใชบังคับแตประการใด และไมอาจ ถือวาเปนความผิดของกรมทางหลวง เน่ืองจากปรากฏวาผูฟองคดีไมยินยอมขายที่ดินเฉพาะสวนที่มีการรุกล้ํา โดยมีเง่ือนไขวาประสงคจะขายที่ดินดังกลาวทั้งแปลง แตถาบริษัทซึ่งไดรับสัมปทานจากกรมทางหลวงใหเปนผูกอสรางทางยกระดับ ไมสามารถซื้อที่ดินของผูฟองคดี ทั้งแปลงได ก็ขอใหเปลี่ยนแปลงการกอสรางทางดังกลาวโดยมิใหรุกล้ําที่ดินของผูฟองคดี ดังนั้น เม่ือตอมากรมทางหลวงไดประสานงานกับบริษัทฯ เพื่อเปลี่ยนแปลงการกอสรางทางมิใหรุกล้ําที่ดินของผูฟองคดี โดยผูฟองคดีทราบเรื่องดังกลาวอยูตลอดเวลาและการดําเนินการของ

๓๗-๓๘ พระราชบัญญัติวาดวยการเวนคืนอสังหาริมทรัพย พ.ศ. ๒๕๓๐

มาตรา ๘ ภายในกําหนดอายุแหงพระราชกฤษฎีกาที่ออกตามมาตรา ๖ เจาหนาที่หรือ ผูซึ่งไดรับมอบหมายจากเจาหนาที่มีสิทธิเขาไปในที่ดินหรืออสังหาริมทรัพยอยางอื่นที่อยูภายในเขตที่ดิน ตามแผนที่เพ่ือกระทํากิจการเทาที่เห็นวาจําเปนเพ่ือทําการสํารวจและเพื่อทราบขอเท็จจริงเกี่ยวกับอสังหาริมทรัพยที่จะตองเวนคืนที่แนนอน แตตองแจงเปนหนังสือใหผูเปนเจาของหรือผูครอบครองโดยชอบดวยกฎหมายซึ่งอสังหาริมทรัพยดังกลาวทราบถึงกิจการที่จะตองกระทําลวงหนาไมนอยกวาสิบหาวัน กอนเร่ิมกระทํากิจการนั้น และผูเปนเจาของหรือผูครอบครองโดยชอบดวยกฎหมายซึ่งอสังหาริมทรัพยดังกลาวชอบที่จะไดรับคาทดแทนสําหรับความเสียหายที่เกิดขึ้นจากกิจการที่ตองกระทํานั้น

ฯลฯ ฯลฯ มาตรา ๑๐ ในระหวางใชบังคับพระราชกฤษฎีกาที่ออกตามมาตรา ๖ ใหเจาหนาที่หรือผูซึ่ง

ไดรับมอบหมายจากเจาหนาที่มีอํานาจตกลงซื้อขาย และกําหนดจํานวนเงินคาทดแทนอสังหาริมทรัพย ที่จะตองเวนคืนจากเจาของหรือผูครอบครองโดยชอบดวยกฎหมาย เพ่ือดําเนินการจัดซื้อและจายคาทดแทนอสังหาริมทรัพยดังกลาวตอไป แตจะใหราคาหรือคาทดแทนอสังหาริมทรัพยดังกลาวเกินกวาราคาเบื้องตน ที่คณะกรรมการตามมาตรา ๙ กําหนดไวไมได

ในกรณีที่สามารถตกลงซื้อขายอสังหาริมทรัพยที่จะถูกเวนคืนตามวรรคหนึ่งได แตไมอาจ ตกลงกันไดในเรื่องจํานวนเงินคาทดแทน หากเจาของหรือผูครอบครองโดยชอบดวยกฎหมายจะขอรับเงิน คาทดแทนตามราคาเบื้องตนที่คณะกรรมการตามมาตรา ๙ กําหนดไวไปกอน โดยสงวนสิทธิอุทธรณ ตอรัฐมนตรีตามมาตรา ๒๕ ก็ใหเจาหนาที่หรือผูซึ่งไดรับมอบหมายจากเจาหนาที่ดําเนินการทําสัญญา โดยมีเง่ือนไขดังกลาว แลวจายคาทดแทนไปกอนได

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๔๕

กรมทางหลวงก็ตรงตามความประสงคของผูฟองคดี อีกทั้งในระหวางนั้นผูฟองคดีก็สามารถ ทํานิติกรรมใดๆ อันเกี่ยวกับที่ ดินของผูฟองคดีไดตลอดเวลา ฉะน้ัน การที่ผูฟองคดี ไมดําเนินการทํานิติกรรมใดๆ โดยใหเหตุผลวารอใหกรมทางหลวงเวนคืนที่ดินของผูฟองคดี หรือรอใหกรมทางหลวงแจงยกเลิกการเวนคืนที่ดินของผูฟองคดี จึงไมอาจนํามากลาวอางไดวาเปนเหตุที่ทําใหเกิดความเสียหายแกผูฟองคดี เม่ือกรมทางหลวงมิไดกระทําการละเลยตอหนาที่ตามที่พระราชบัญญัติวาดวยการเวนคืนอสังหาริมทรัพยฯ กําหนดใหตองปฏิบัติหรือปฏิบัติหนาที่ดังกลาวลาชาเกินสมควรอันกอใหเกิดความเสียหายแกผูฟองคดีแตประการใดแลว กรมทางหลวง จึงไมตองรับผิดชดใชคาสินไหมทดแทนใหแกผูฟองคดี (คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุด ที่ อ.๘๕/๒๕๔๗)

(๒) กรณีที่ยังไมมีการกําหนดหลักเกณฑและข้ันตอนการดําเนินการ ในเร่ืองที่คณะรัฐมนตรีมีมติอนุมัติใหอยูในอํานาจพิจารณาอนุญาตของรัฐมนตรีวาการกระทรวงที่เก่ียวของ เจาหนาที่ในสังกัดของกระทรวงดังกลาวจึงยังไมมีหนาที่ตามกฎหมายใหตองปฏิบัติในเรื่องที่คณะรัฐมนตรีมีมติขางตน ดังน้ัน การไมพิจารณาคําขอเก่ียวกับเรื่องดังกลาวจึงไมเปนการกระทําละเมิดอันเกิดจากการละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติ กรณีที่ผูฟองคดีซึ่งเปนผูพลัดถิ่นสัญชาติพมาฟองวา ผูวาราชการจังหวัดตากและหนวยงานที่เกี่ยวของละเลยไมพิจารณาคํารองขอใหผูฟองคดีมีสถานะเปนผูเขาเมือง โดยชอบดวยกฎหมายและคํารองขอใหบุตรของผูฟองคดีมีสัญชาติไทย เปนเหตุใหผูฟองคดีไดรับความเสียหาย นั้น เม่ือปรากฏวาขณะที่ผูฟองคดียื่นคําขอตอปลัดเทศบาลเมืองแมสอดนั้น รัฐมนตรีวาการกระทรวงมหาดไทยยังไมไดกําหนดหลักเกณฑและขั้นตอนการดําเนินการตามมติคณะรัฐมนตรีที่อนุมัติใหรัฐมนตรีวาการกระทรวงมหาดไทยอนุญาตใหชนกลุมนอยมีสถานะเปนผูเขาเมืองโดยชอบดวยกฎหมายและใหสัญชาติไทยกับบุตรของบุคคลดังกลาวในสวนของ ผูพลัดถิ่นสัญชาติพมา ผูถูกฟองคดีจึงไมมีหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติในขณะนั้นแตอยางใด กรณีจึงไมใชคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจากการละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติหรือปฏิบัติหนาที่ดังกลาวลาชาเกินสมควรตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้ง ศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๖๐๘/๒๕๔๗)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๔๖

(๓) การละเลยตอหนาที่ของเจาหนาที่ของรัฐที่จะเปนการกระทํา

ละเมิดในทางปกครอง ตองเปนกรณีที่มีหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติ

การท่ีเจาหนาที่ของรัฐไมปฏิบัติในเร่ืองที่ไมไดมีกฎหมายกําหนดใหเปนหนาที่

ตองปฏิบัติจึงไมใชการละเลยตอหนาที่อันจะเปนการกระทําละเมิด

เม่ือไมมีกฎหมายใดใหอํานาจหรือกําหนดใหเปนหนาที่ของผูถูกฟองคดีทั้งสอง ซึ่งเปนหัวหนาสวนราชการ (อธิบดี) และเปนหัวหนาหนวยงานที่รับผิดชอบดูแลเกี่ยวกับการเงินของสวนราชการ (ผูอํานวยการกองคลัง) ที่จะตองหักเงินบําเหน็จบํานาญปกติเพื่อชําระหนี้ใหแกเจาหนี้ของผูรับบําเหน็จบํานาญปกติ โดยกรณีดังกลาวจะดําเนินการไดตองเปนไปตาม คําขอของผูรับบําเหน็จบํานาญปกติเทานั้น ดังนั้น การที่ผูถูกฟองคดีขางตนไมแจงกรมบัญชีกลางใหหักเงินบําเหน็จบํานาญปกติของลูกหนี้ซึ่งเปนผูรับบําเหน็จบํานาญเพื่อชําระหนี้ใหแกเจาหนี้ หรือไดแจงกรมบัญชีกลางแลวแตมิไดมีการหักเงินบําเหน็จบํานาญปกติเพื่อชําระหนี้ดังกลาว อันเปนเหตุใหผูฟองคดีซึ่งเปนผูค้ําประกันตองถูกหักบํานาญเพื่อชําระหนี้เงินกูดังกลาวแทน นั้น มิใชกรณีที่เจาหนาที่ของรัฐละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติอันจะเปน การกระทําละเมิดตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๓๓๑/๒๕๔๘)

๑.๕ การกระทําละเมิดของเจาหนาที่จากการปฏิบัติหนาที่ลาชาเกินสมควร

คําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล

กรณีฟองวา ผูอํานวยการศูนยวิจัยและพัฒนาประมงน้ําจืดสกลนครและ กรมประมง ซึ่งเปนเจาหนาที่ของรัฐและหนวยงานทางปกครองที่มีอํานาจหนาที่ในการดูแลรักษาและบริหารจัดการแหลงน้ําเพื่อประโยชนในการบํารุงพันธุสัตวน้ําตามกฎหมาย ทําการระบายน้ํา ในหนองหารลาชาเกินสมควรและไมควบคุมระดับน้ําใหเหมาะสม ทําใหผูฟองคดีไดรับความเดือดรอนเสียหายจากการที่น้ําทวมที่ดินของผูฟองคดี เปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจากการละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติ หรือปฏิบัติหนาที่ดังกลาวลาชาเกินสมควรตามมาตรา ๙ วรรคหน่ึง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําวินิจฉัยชี้ขาดที่ ๓/๒๕๔๙)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๔๗

แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด

(๑) ในคดีที่ผูฟองคดีซึ่งเปนผูรองทุกขตอสํานักงานคณะกรรมการคุมครองผูบริโภคเพื่อใหดําเนินการตามอํานาจหนาที่กับผูประกอบธุรกิจขายบริการ Time sharing ที่ปฏิบัติ ผิดเงื่อนไขจากเอกสารโฆษณา โดยมีการเรียกเก็บคาบํารุงรายปจากสมาชิกทั้งที่ไดระบุไว ในเอกสารดังกลาววา เม่ือมีการชําระเงินเปนสมาชิกแลวจะไดสิทธิเขาพักในโรงแรมโดยไมตองเสียคาใชจายใดๆ อีก ฟองขอใหสํานักงานคณะกรรมการคุมครองผูบริโภคชดใชคาเสียหาย อันเน่ืองมาจากการดําเนินการเก่ียวกับเร่ืองรองทุกขดังกลาวลาชาเกินสมควรเปนเหตุให ผูรองทุกขไดรับความเสียหายมากกวาความเสียหายเดิมที่ไดรับกอนนําเรื่องมารองทุกข นั้น กรณีเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐ อันเกิดจากการปฏิบัติหนาที่ลาชาเกินสมควรตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๑๑๙/๒๕๔๘)

(๒) กรณีที่ผูฟองคดีฟองวาตลาดหลักทรัพยแหงประเทศไทยและเจาหนาที่ในสังกัดตลาดหลักทรัพยฯ (ผูถูกฟองคดี) ซึ่งมีหนาที่แตงตั้งใหผูฟองคดีเปนเจาหนาที่รับอนุญาต ของบริษัทหลักทรัพยเพื่อใหมีสิทธิทําหนาที่ปอนขอมูลสงคําสั่งซ้ือหรือขายหลักทรัพยแกลูกคาของบริษัทหลักทรัพย ปฏิบัติหนาที่ในการแตงตั้งใหผูฟองคดีเปนเจาหนาที่รับอนุญาตดังกลาว ใหกับบริษัทหลักทรัพยแหงใหมที่ผูฟองคดียายมาปฏิบัติงานลาชาเกินสมควรเปนเวลา ๑๖๗ วัน จากเดิมที่เคยดําเนินการแลวเสร็จในสามวันถึงเจ็ดวัน ทําใหผูฟองคดีไดรับความเดือดรอนเสียหายเนื่องจากตองขาดรายไดจากคาตอบแทนที่จะไดรับตามจํานวนรอยละของคาธรรมเนียมในการซื้อขายหลักทรัพยของลูกคาของบริษัทหลักทรัพยในแตละเดือน จึงขอใหผูถูกฟองคดีชดใชคาเสียหายใหแกผูฟองคดี นั้น เปนกรณีที่ผูฟองคดีกลาวหาวาผูถูกฟองคดีกระทําละเมิดอันเกิดจากการปฏิบัติหนาท่ีลาชาเกินสมควร ซึ่งเปนคดีพิพาทที่อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครองตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) ประกอบกับมาตรา ๗๒ วรรคหนึ่ง (๓) แห งพระราชบัญญัติ จัดตั้ งศาลปกครองฯ ผูฟ องคดีจึ งตองฟองตลาดหลักทรัพยฯ ซึ่งเปนหนวยงานของรัฐใหรับผิดในผลแหงละเมิดโดยตรง ไมอาจฟองเจาหนาที่ในสังกัด ตลาดหลักทรัพยฯ เปนผูถูกฟองคดีในคดีนี้ไดตามมาตรา ๕ แหงพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๑๙๑ - ๑๙๔/๒๕๔๙)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๔๘

๒. คดีฟองเพิกถอนคําสั่งใหเจาหนาที่ของรัฐชดใชเงินแกหนวยงานทางปกครอง อันเน่ืองมาจากการกระทําละเมิด

๒.๑ กรณีบุคคลภายนอกเปนผูเสียหาย และหนวยงานของรัฐออกคําสั่งใหเจาหนาที่ชดใชคาเสียหาย ยังไมมีขอมูลเพิ่มเติม

๒.๒ กรณีหนวยงานของรัฐเปนผูเสียหาย และหนวยงานของรัฐออกคําสั่งใหเจาหนาที่ชดใชเงิน

แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด

(๑) กระบวนการตางๆ ที่ตองดําเนินการตามระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี วาดวยหลักเกณฑการปฏิบัติเก่ียวกับความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ เปนเพียงขั้นตอนภายในของฝายปกครองกอนที่จะออกคําสั่งทางปกครอง (คําสั่งเรียกใหเจาหนาที่ชําระเงิน) หรือกอนที่หนวยงานของรัฐที่ไดรับความเสียหายจะใชสิทธิทางศาล แมจะเกี่ยวของกับเจาหนาที่ที่ถูกกลาวหาวากระทําละเมิดตอหนวยงาน แตก็ยังไมกระทบสิทธิของเจาหนาที่จนกวาหนวยงานของรัฐจะมีคําสั่งทางปกครองใหชําระเงินหรือใชสิทธิเรียกรองทางศาล กรณีที่นายกรัฐมนตรี ผูวาการธนาคารแหงประเทศไทย (ผูถูกฟองคดีที่ ๒) และผูจัดการทุนรักษาระดับอัตราแลกเปลี่ยนเงินตรา (ผูถูกฟองคดีที่ ๓) ไดรวมกันมีคําสั่งแตงตั้งคณะกรรมการสอบขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดตามนัยขอ ๑๑ ประกอบกับขอ ๘ และ ขอ ๑๐ ของระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี วาดวยหลักเกณฑการปฏิบัติเกี่ยวกับความรับผิด ทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ เพื่อสอบสวนอดีตเจาหนาที่ของรัฐรวม ๓ ราย ไดแก อดีตรัฐมนตรีวาการกระทรวงการคลัง อดีตผูจัดการทนุรักษาระดับอัตราแลกเปลี่ยนเงินตรา และผูฟองคดี (อดีตผูวาการธนาคารแหงประเทศไทย) อันเน่ืองมาจากกรณีที่มีการกลาวหาวาเจาหนาที่ของรัฐดังกลาวมีสวนตองรับผิดชอบในการนําเงินทุนสํารองทางการมาใชทําธุรกรรมปกปองคาเงินบาท (Swap) ทําใหเงินทุนสํารองทางการลดต่ําลงจนเกิดความเสียหาย ซึ่งคณะกรรมการสอบขอเท็จจริงฯ มีความเห็นวา กรณีดังกลาวไมมีความเสียหายเกิดขึ้น จึงไมมีผูใดตองรับผิด ผูถูกฟองคดีที่ ๒ และผูถูกฟองคดีที่ ๓ เห็นชอบตามความเห็นของคณะกรรมการฯ และไดแจงความเห็นใหกระทรวงการคลังพิจารณาตอไป กระทรวงการคลังพิจารณาแลวมีความเห็นวา อดีตรัฐมนตรีวาการกระทรวงการคลังและอดีตผูจัดการทุน รักษาระดับอัตราแลกเปลี่ยนเงินตรากระทําการโดยมิไดจงใจหรือประมาทเลินเลอ สวนผูฟองคดี

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๔๙

กระทําการโดยประมาทเลินเลอแตไมถึงขั้นประมาทเลินเลออยางรายแรง จึงไมตองรับผิดชดใชคาเสียหายตามมาตรา ๘ แหงพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ โดยกระทรวงการคลังไดแจงความเห็นดังกลาวใหบุคคลผูรวมมีคําสั่งแตงตั้งคณะกรรมการ สอบขอเท็จจริงฯ ไดทราบแลว จากนั้นผูถูกฟองคดีที่ ๒ ไดนําผลการพิจารณาของกระทรวงการคลังเสนอคณะกรรมการธนาคารแหงประเทศไทยเพื่อพิจารณา ซึ่งคณะกรรมการฯ มีมติใหผูถูกฟองคดีที่ ๒ นําเรื่องไปรวมพิจารณากับคณะกรรมการทุนรักษาระดับอัตราแลกเปลี่ยนเงินตรา (ผูถูกฟองคดีที่ ๑) (ซึ่งเปนผูกํากับดูแลหรือควบคุมทุนรักษาระดับอัตราแลกเปลี่ยนเงินตราอันเปนรัฐวิสาหกิจที่ไดรับความเสียหายจากการกระทําของผูฟองคดี) แลวใหผูถูกฟองคดีที่ ๒ วินิจฉัยสั่งการไปตามที่เห็นสมควร ตอมาผูถูกฟองคดีที่ ๑ ไดมีมติเม่ือวันที่ ๓๐ พฤศจิกายน ๒๕๔๔ เห็นชอบกับผลการพิจารณาของกระทรวงการคลังในสวนของอดีตรัฐมนตรีวาการกระทรวงการคลังและอดีตผูจัดการทุนรักษาระดับอัตราแลกเปลี่ยนเงินตราวามิไดกระทําโดยจงใจหรือประมาทเลินเลอ แตเห็นวาการกระทําของผูฟองคดีเขาขายเปนการกระทําดวยความประมาทเลินเลออยางรายแรง จากนั้นไดมอบหมายใหธนาคารแหงประเทศไทย ไปคํานวณมูลคาความเสียหายแลวดําเนินการตามพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ ตอไป โดยหากปรากฏวามีความเสียหายใหสงเรื่องใหสํานักงานอัยการสูงสุด ฟองเรียกคาสินไหมทดแทนจากผูฟองคดีตอศาล แตหากไมพบมูลคาความเสียหายก็ใหยุติเร่ือง ธนาคารแหงประเทศไทยไดคํานวณมูลคาความเสียหายแลวพบวา มีความเสียหายจํานวน ๑๘๕,๙๕๓.๗๔ ลานบาท จึงไดสงเรื่องใหพนักงานอัยการฟองเรียกคาสินไหมทดแทนจาก ผูฟองคดีตอศาลแพง ผูฟองคดีเห็นวาการดําเนินการสอบสวนขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดขางตนมิไดปฏิบัติตามพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ และตามระเบียบ สํานักนายกรัฐมนตรี วาดวยหลักเกณฑการปฏิบัติเกี่ยวกับความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ เน่ืองจากคณะกรรมการธนาคารแหงประเทศไทยไมไดพิจารณาในสาระสําคัญวาจะเห็นตามความเห็นของกระทรวงการคลังหรือไมอยางไร จึงยังไมไดมีการวินิจฉัยสั่งการใหผูฟองคดีตองรับผิดชดใชคาสินไหมทดแทนตามขอ ๑๘ ของระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี วาดวยหลักเกณฑการปฏิบัติเกี่ยวกับความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ การมีมติของผูถูกฟองคดีที่ ๑ เม่ือวันที่ ๓๐ พฤศจิกายน ๒๕๔๔ ดังที่กลาวมาขางตน เปนการกระทําที่ผูถูกฟองคดีที่ ๑ ไมมีอํานาจหนาที่วินิจฉัยสั่งการแทนธนาคารแหงประเทศไทย เน่ืองจากผูถูกฟองคดีที่ ๑ มีฐานะเปนผูบังคับบัญชา ผูกํากบัดูแล หรือผูควบคุม แตเฉพาะทุนรักษาระดับอัตราแลกเปลี่ยนเงินตรา ซึ่งเปนรัฐวิสาหกิจและเปนนิติบุคคลแยกตางหากจากธนาคารแหงประเทศไทย ประกอบกับ ผูถูกฟองคดีที่ ๑ จะตองเปนผูชี้ขาดในเรื่องความเสียหายดวยตนเอง ไมอาจมอบหมายอํานาจ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๕๐

การชี้ขาดในเรื่องความเสียหายซึ่งเปนสาระสําคัญไปใหธนาคารแหงประเทศไทย นอกจากนั้น ผูถูกฟองคดีที่ ๑ มีฐานะเปนเพียงบุคคลหนึ่งในสามที่มีอํานาจหนาที่วินิจฉัยสั่งการตามคําสั่งแตงตั้งคณะกรรมการสอบขอเท็จจริงฯ เทานั้น จึงไมมีอํานาจหนาที่กาวลวงไปวินิจฉัยสั่งการแทนนายกรัฐมนตรี และผูถูกฟองคดีที่ ๒ โดยมีมติใหสงเรื่องใหพนักงานอัยการดําเนินการ ยื่นฟองผูฟองคดีใหชดใชคาสินไหมทดแทนตอศาลแพง การกระทําของผูถูกฟองคดีดังกลาวมาแลว จึงเปนเหตุใหผูฟองคดีไดรับความเดือดรอนหรือเสียหาย ผูฟองคดีจึงฟองขอใหศาลเพิกถอนมติของผูถูกฟองคดีที่ ๑ เม่ือวันที่ ๓๐ พฤศจิกายน ๒๕๔๔ และใหผูถูกฟองคดีทั้งสามดําเนินการตามระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี วาดวยหลักเกณฑการปฏิบัติเกี่ยวกับความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ ใหครบถวนสมบูรณ ศาลปกครองสูงสุดเห็นวา ตามขอ ๑๘ ของระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี วาดวยหลักเกณฑการปฏิบัติเกี่ยวกับความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ กําหนดใหผูแตงตั้งคณะกรรมการสอบขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดมีคําสั่งตามความเห็นของกระทรวงการคลัง กลาวคือ ถากระทรวงการคลังเห็นวาเจาหนาที่กระทําการโดยจงใจหรือประมาทเลินเลออยางรายแรงและกําหนดมูลคาความเสียหาย ผูแตงตั้งสามารถดําเนินการออกคําสั่งเรียกใหเจาหนาที่ ผูนั้นชําระเงินภายในเวลาที่กําหนดตามมาตรา ๑๒ แหงพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ หรือใชสิทธิฟองคดีตอศาลเพื่อเรียกใหเจาหนาที่ผูตองรับผิดชดใชคาสินไหมทดแทน แตในกรณีที่หนวยงานของรัฐที่เสียหายเปนราชการสวนทองถิ่น หรือรัฐวิสาหกิจ ซึ่งจัดตั้งขึ้นโดยพระราชบัญญัติหรือพระราชกฤษฎีกา ความเห็นของกระทรวงการคลัง จะไมผูกมัดหนวยงานที่เสียหายดังกลาว ทั้งนี้ ผูบังคับบัญชา หรือผูกํากับดูแล หรือควบคุมหนวยงานของรัฐแหงน้ันสามารถสั่งการใหหนวยงานของรัฐดังกลาวปฏิบัติตามที่เห็นวาถูกตองได และหากเปนกรณีรวมกันแตงตั้งคณะกรรมการสอบขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิด ถาผูแตงตั้งรวมยังมีความเห็นตามขอ ๑๘ ขางตนแตกตางกัน จะตองเสนอเรื่องใหคณะรัฐมนตรีชี้ขาดตามขอ ๒๐ ของระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรีฯ กรณีดังกลาวจึงเห็นไดวา กอนที่หนวยงานของรัฐจะใชอํานาจตามมาตรา ๑๒ แหงพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ ออกคําสั่งเรียกใหเจาหนาที่ชําระเงิน หรือกอนที่จะใชสิทธิเรียกรองทางศาล การดําเนินการ ของหนวยงานของรัฐจะยังไมกระทบสิทธิของเจาหนาที่ที่ถูกกลาวหาวากระทําละเมิดจนกวาหนวยงานของรัฐจะมีคําสั่งทางปกครองใหชําระเงินหรือใชสิทธิเรียกรองทางศาล ดังน้ัน เ ม่ือปรากฏวา ธนาคารแหงประเทศไทยและทุนรักษาระดับอัตราแลกเปลี่ยนเงินตรา ซึ่งเปนหนวยงานของรัฐที่ไดรับความเสียหายมิไดใชอํานาจตามมาตรา ๑๒ แหงพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ ออกคําสั่งเรียกใหผูฟองคดีชดใชคาสินไหมทดแทน แตเลือกนําคดีไปฟองเรียกคาสินไหมทดแทนตอศาลแพง เ ม่ือผูฟองคดียื่นฟองคดีตอ ศาลปกครองโดยระบุวาผูถูกฟองคดีทั้งสามไมไดปฏิบัติตามพระราชบัญญัติความรับผิด

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๕๑

ทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ และระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี วาดวยหลักเกณฑการปฏิบัติเกี่ยวกับความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ โดยมีคําขอใหศาลเพิกถอนมติของผูถูกฟองคดีที่ ๑ เ ม่ือวันที่ ๓๐ พฤศจิกายน ๒๕๔๔ และขอใหผูถูกฟองคดีดํ า เนินการตามระเบียบ สํานักนายกรัฐมนตรีฯ จึงเปนการกลาวอางวาผูถูกฟองคดีทั้งสามปฏิบัติไมถูกตองตามขั้นตอน ที่กําหนดไวในระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรีฯ และโดยที่กระบวนการตางๆ ที่ดําเนินการ ตามระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรีดังกลาว เปนเพียงขั้นตอนภายในของฝายปกครอง ดังน้ัน การกระทําของผูถูกฟองคดีทั้งสามจึงยังไมกระทบสิทธิของผูฟองคดี หรือเปนเหตุใหผูฟองคดีไดรับความเดือดรอนหรือเสียหายที่จะมีสิทธินําคดีมาฟองตอศาลปกครองได ศาลปกครอง จึงไมอาจรับคําฟองไวพิจารณา สําหรับการตอสูคดีในศาลแพงน้ัน ผูฟองคดียอมมีสิทธิที่จะยกขอโตแยงเกี่ยวกับการดําเนินการของผูถูกฟองคดีขึ้นตอสูในศาลแพงได ศาลพิพากษาใหยกฟอง (คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๑๔๕/๒๕๔๙)

(๒) การใหโอกาสแกเจาหนาที่ผูถูกกลาวหาวากระทําละเมิดไดชี้แจงแสดงพยานหลักฐานของตนอยางเพียงพอ ถือเปนสาระสําคัญที่คณะกรรมการสอบขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดจะตองปฏิบัติใหถูกตอง เมื่อคณะกรรมการฯ มิไดใหโอกาสดังกลาวแกเจาหนาที่ผูถูกกลาวหา การท่ีหนวยงานของรัฐซึ่งไดรับความเสียหาย ออกคําสั่งเรียกใหเจาหนาที่ผูถูกกลาวหารับผิดชดใชคาเสียหาย จึงเปนการออกคําสั่งโดยไมถูกตองตามขั้นตอนและวิธีการอันเปนสาระสําคัญตามที่กฎหมายกําหนดไวเจาหนาที่ผูถูกกลาวหาวากระทําละเมิดจึงยังไมตองรับผิดชดใชคาเสียหายใหแกหนวยงานของรัฐผูออกคําสั่ง กรณีที่ผูตายในขณะดํารงตําแหนงนายกองคการบริหารสวนจังหวัดใชอํานาจยกเลิกการประกวดราคากอสรางถนนแลวใหใชวิธีจัดจางโดยวิธีพิเศษแทน ทําใหองคการบริหารสวนจังหวัดไดรับความเสียหายจากการที่ตองวาจางในราคาที่สูงขึ้น ซึ่งในขณะรายงานผลการสอบขอเท็จจริงของคณะกรรมการสอบขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดใหกระทรวงการคลังทราบ องคการบริหารสวนจังหวัดไดออกคําสั่งใหผูถูกฟองคดีในฐานะทายาทหรือผูจัดการมรดก ของนายกองคการบริหารสวนจังหวัดรับผิดชดใชความเสียหายจากการกระทําละเมิดของ นายกองคการบริหารสวนจังหวัดขางตน เม่ือผูถูกฟองคดีไมชําระ องคการบริหารสวนจังหวัด จึงฟองขอใหผูถูกฟองคดีชดใชคาสินไหมทดแทนดังกลาว นั้น ศาลเห็นวา การดําเนินการ สอบขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดของคณะกรรมการสอบขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิด เปนกระบวนการพิจารณาทางปกครองเพื่อจัดใหมีคําสั่งทางปกครองซึ่งมีผลกระทบตอสิทธิหนาที่ของผูเสียหาย จึงเปนสาระสําคัญที่องคการบริหารสวนจังหวัดและคณะกรรมการ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๕๒

สอบขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดตองปฏิบัติใหถูกตอง ทั้งนี้ ตามขอ ๑๕๓๙ ของระเบียบ สํานักนายกรัฐมนตรี วาดวยหลักเกณฑการปฏิบัติเกี่ยวกับความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ ซึ่งกําหนดใหคณะกรรมการสอบขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดตองใหโอกาส แกเจาหนาที่ที่ เกี่ยวของหรือผู เสียหายไดชี้แจงและโตแยงแสดงพยานหลักฐานของตน อยางเพียงพอและเปนธรรม เม่ือปรากฏวาในขณะที่ทําการสอบสวนคณะกรรมการสอบขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดที่นายกองคการบริหารสวนจังหวัดคนใหมแตงตั้งขึ้นไมไดเรียกผูตายซึ่งขณะนั้นยังมีชีวิตอยูใหมาชี้แจงทั้งที่สามารถเรียกมาสอบสวนได จึงเห็นวาเปนการ ไมปฏิบัติตามรูปแบบ ขั้นตอน อันเปนสาระสําคัญ ประกอบกับกระทรวงการคลังไดมีความเห็นใหแตงตั้งคณะกรรมการสอบขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดใหม แตขณะนี้ยังไมปรากฏ ผลการพิจารณาของคณะกรรมการชุดใหม ดังนั้น เม่ือคณะกรรมการสอบขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดดําเนินการสอบขอเท็จจริงโดยไมชอบดวยกฎหมาย จึงทําใหผลการสอบขอเท็จจริงไมชอบดวยกฎหมายดวย ผูตายจึงยังไมเปนผูกระทําละเมิด การที่องคการบริหารสวนจังหวัดออกคําสั่งใหผูถูกฟองคดีรับผิดชดใชคาเสียหายจึงเปนการออกคําสั่งโดยไมถูกตองตามขั้นตอนและวิธีการอันเปนสาระสําคัญ จึงเปนการกระทําโดยไมชอบดวยกฎหมาย ผูถูกฟองคดี ในฐานะทายาทหรือผูจัดการมรดกจึงยังไมตองรับผิดชดใชคาเสียหาย (คําพิพากษา ศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๒๔๐/๒๕๔๙)

คําวินิจฉัยของศาลปกครองชั้นตน

ตามพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ บัญญัติใหกรณีที่การกระทําละเมิดตอหนวยงานของรัฐเกิดจากการกระทําของเจาหนาที่หลายคน เจาหนาที่แตละคนตองรับผิดชดใชคาสินไหมทดแทนใหแกหนวยงานของรัฐเฉพาะสวนของตนเทาน้ัน ดังน้ัน การที่หนวยงานของรัฐมีคําสั่งเรียกใหเจาหนาที่ผูกระทําละเมิดรับผิดอยางลูกหน้ีรวมโดยไมระบุใหชัดเจนวาเจาหนาที่ดังกลาวตองรับผิดชดใชเงินในสวนของตนเปนจํานวนเทาใด จึงเปนคําสั่งที่ไมชอบดวยกฎหมาย

๓๙ ระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี วาดวยหลักเกณฑการปฏิบัติเกี่ยวกับความรับผิดทางละเมิด

ของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ ขอ ๑๕ คณะกรรมการตองใหโอกาสแกเจาหนาที่ที่เกี่ยวของหรือผูเสียหายไดชี้แจงขอเท็จจริง

และโตแยงแสดงพยานหลักฐานของตนอยางเพียงพอและเปนธรรม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๕๓

ในคดีที่ผูฟองคดีฟองโตแยงคําสั่งของสถาบันพระปกเกลาที่เรียกใหผูฟองคดีรับผิดชดใชเงินยืมคืนแกทางราชการรวมกับผูใตบังคับบัญชา กรณีนางสาว ส. ผูใตบังคับบัญชาของ ผูฟองคดีไดขอยืมเงินจากทางราชการเปนคาใชจายในการจัดประชุมคณะกรรมการตัดสิน การประกวดแนวความคิดในการออกแบบพิพิธภัณฑพระบาทสมเด็จพระปกเกลาเจาอยูหัว แตภายหลังการจัดประชุมเสร็จสิ้น ไมปรากฏหลักฐานวามีการจายเงินยืมคงเหลือคืนใหแก ฝายการเงินของสถาบันฯ จึงได มีการสอบขอเท็จจริงเพื่อหาผูรับผิดในกรณีดังกลาว ซึ่งคณะกรรมการพิจารณาความรับผิดทางละเมิดพิจารณาแลวเห็นวา เม่ือเงินยืมสวนที่เหลือ ยังไมมีการสงคืนและไมอาจพิสูจนไดวาเงินที่เหลือน้ันอยูในความรับผิดชอบของบุคคลใด ระหวางนางสาว ส. ในฐานะผูยืม และผูฟองคดซีึ่งเปนผูบังคับบัญชาและเปนผูเก็บรักษาเงินยืมดังกลาวไวตั้งแตตน จึงควรใหเปนความรับผิดรวมกันระหวางนางสาว ส. กับผูฟองคดี สถาบันฯจึงไดวินิจฉัยสั่งการตามความเห็นของคณะกรรมการฯ ดังกลาวโดยเรียกใหนางสาว ส. รวมกับ ผูฟองคดีรับผิดชดใชเงินใหแกสถาบันฯ นั้น ศาลปกครองกลางเห็นวา เม่ือขอเท็จจริงปรากฏวาเงินที่ยืมมานั้น ในเวลาใชจายสวนที่เปนคาเบี้ยประชุม นางสาว ส. จะเปนผูรับผิดชอบ และสวนที่เปนคาอาหารวาง ผูฟองคดีหรือนางสาว ส. จะเปนผูรับผิดชอบจัดซื้อ จึงฟงไดวาเงินยืมเหลือจาย อยูในความรับผิดชอบของผูฟองคดีและนางสาว ส. สวนการที่นางสาว ส. ซึ่งเปนผูยืมเงิน แตไมเก็บรักษาเงินไวดวยตนเอง แมวาจะเปนความผิดสวนหนึ่งของนางสาว ส. แตเม่ือผูฟองคดี ซึ่งเปนผูบังคับบัญชาและเปนผูรับผิดชอบในการจัดประชุมคณะกรรมการฯ ไมไดกําชับใหนางสาว ส. เปนผูเก็บรักษาเงินแตกลับนําเงินดังกลาวมาเก็บรักษาไวเอง ผูฟองคดีจึงตองรับผิดในกรณีที่ยังไมมีการสงคืนเงินยืมเหลือจายใหแกฝายการเงินดวย และเนื่องจากเปนกรณีที่ ไมอาจพิสูจนไดวาเงินยืมสวนที่เหลือจายอยูในความรับผิดชอบของผูฟองคดีหรือนางสาว ส. ผูฟองคดีจึงตองรับผิดชอบชดใชคาเสียหายแกทางราชการครึ่งหน่ึงของจํานวนเงินดังกลาว และโดยที่กรณีนี้เปนกรณีที่การกระทําละเมิดเกิดจากเจาหนาที่หลายคน ซึ่งมาตรา ๘ วรรคสี่ แหงพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ บัญญัติหามมิใหนําหลักเรื่องลูกหนี้รวมมาใชบังคับ โดยเจาหนาที่แตละคนตองรับผิดชดใชคาสินไหมทดแทนเฉพาะสวนของตนเทานั้น ดังน้ัน เม่ือปรากฏวาสถาบันฯ ไดออกคําสั่งใหผูฟองคดีและนางสาว ส. รับผิดชดใชเงินอยางลูกหนี้รวมโดยไมระบุใหชัดเจนวาผูฟองคดีตองรับผิดชดใชเงินในสวนของตนเปนจํานวนเทาใด จึงเปนคําสั่งที่ไมชอบดวยกฎหมาย ศาลพิพากษาใหเพิกถอนคําสั่งเรียกใหชดใชเงินของสถาบันฯ เฉพาะสวนที่สั่งใหผูฟองคดีรับผิดชดใชเงินรวมกับนางสาว ส. อยางลูกหนี้รวม (คําพิพากษาศาลปกครองกลางที่ ๗๙๗/๒๕๔๘)๔๐

๔๐ คดีถึงที่สุดไมมีการอุทธรณ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง

บทที่ ๒

เงื่อนไขการฟองคดีความรับผิดทางละเมดิตอศาลปกครอง

๒.๑ เงื่อนไขเก่ียวกับการเปนผูไดรับความเดือดรอนหรือเสียหาย หรืออาจจะเดือดรอนหรือเสียหายโดยไมอาจหลีกเลี่ยงได

กรณีที่ศาลวินิจฉัยวาผูฟองคดีเปนผูไดรับความเดือดรอนเสียหายฯ

(๑) สมาชิกสภาเทศบาลมีอํานาจหนาที่ควบคุมการบริหารกิจการของเทศบาลใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยเทศบาล จึงมีสิทธิฟองเทศบาลและนายกเทศมนตรี ในกรณีที่มีการกระทําละเมิดในการปฏิบัติหนาที่ อันเปนการดูแลตรวจสอบกิจการ ของเทศบาลและรักษาผลประโยชนของประชาชนในเขตเทศบาล กรณีที่ผูฟองคดีซึ่งเปนสมาชิกสภาเทศบาลนครและดํารงตําแหนงเทศมนตรี ฟองวา เทศบาลนคร (ผูถูกฟองคดีที่ ๑) และนายกเทศมนตรี (ผูถูกฟองคดีที่ ๒) ออกคําสั่งใหผูรับจางตามสัญญาจางกอสรางถนนและระบบระบายน้ําหยุดงาน รวมทั้งอนุมัติใหผูรับจางดังกลาวขยายเวลากอสรางออกไปโดยไมมีเหตุอันสมควร ซึ่งเปนการกระทําที่มิชอบดวยระเบียบกระทรวงมหาดไทย วาดวยการพัสดุของหนวยการบริหารราชการสวนทองถิ่นฯ อันเปน การไมรักษาประโยชนของทางราชการ ทําใหเทศบาลนครไดรับความเสียหายเนื่องจากงานกอสรางลาชา และไมไดปรับผูรับจาง จึงฟองขอใหศาลมีคําพิพากษาใหเพิกถอนคําสั่งของผูถูกฟองคดีขางตน รวมทั้งใหผูถูกฟองคดีปรับผูรับจางตามขอสัญญา นั้น เปนการฟองวาผูถูกฟองคดี ซึ่งเปนหนวยงานทางปกครองและเปนเจาหนาที่ของรัฐกระทําละเมิดอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ และโดยที่ ผูฟองคดีเปนสมาชิกสภาเทศบาลนครและดํารงตําแหนงเทศมนตรี ซึ่งเปนตัวแทนของประชาชนในเขตเทศบาลนคร มีอํานาจหนาที่ควบคุมดูแลการบริหารกิจการของเทศบาลนครใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยเทศบาล จึงชอบที่จะดูแลและตรวจสอบการบริหารกิจการของเทศบาลนคร ใหเปนไปโดยชอบดวยกฎหมายและรักษาผลประโยชนของประชาชนในเขตเทศบาล ผูฟองคดี

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๕๕

จึงเปนผูมีสิทธิฟองคดีนี้ตอศาลปกครองไดตามมาตรา ๔๒ วรรคหนึ่ง๔๑ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๔๖๒-๔๖๔/๒๕๔๗)

(๒) ผูเปนเจาของทรัพยสินยอมเปนผูมีสิทธิฟองคดีตอศาลปกครองในกรณีที่หนวยงานทางปกครองใชอํานาจตามกฎหมายโดยไมชอบกอใหเกิดความเสียหาย แกทรัพยสินของบุคคลดังกลาว

กรณีที่ผูฟองคดีกลาวหาวาการประปาสวนภูมิภาค อําเภอเบตง จังหวัดยะลา (ผูถูกฟองคดี) ดําเนินการสรางบานพักและอางเก็บน้ํารุกล้ําที่ ดินของผูฟองคดี รวมทั้ง ตัดตนยางพาราของผูฟองคดี ผูฟองคดีจึงฟองขอใหผูถูกฟองคดีชดใชคาสินไหมทดแทน นั้น การกระทําดังกลาวของผูถูกฟองคดีเปนการใชอํานาจตามกฎหมายกอใหเกิดความเสียหายแกทรัพยสินของผูฟองคดี และเม่ือผูฟองคดีกลาวอางวาผูถูกฟองคดีกระทําการดังกลาวโดยไมชอบดวยกฎหมายทําใหผูฟองคดีไดรับความเสียหาย จึงเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดหรือความรับผิดอยางอ่ืนของหนวยงานทางปกครองอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ ผูฟองคดีจึงเปนผูเดือดรอนหรือเสียหายตามมาตรา ๔๒ วรรคหนึ่ง แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ ที่มีสิทธิฟองคดีตอศาลปกครอง (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๑๓๒/๒๕๔๘)

(๓) ผูติดตามรายการโทรทัศนอาจเปนผูไดรับความเดือดรอนหรือเสียหาย จากการที่หนวยงานทางปกครองระงับการใหบริการสื่อสารผานดาวเทียมแกบริษัท ที่ผลิตรายการโทรทัศน อันทําใหผูติดตามรายการไมอาจติดตอสื่อสารเพื่อแสดง ความคิดเห็นในรายการโทรทัศนดังกลาวได (๓.๑) การที่บริษัท กสท โทรคมนาคม จํากัด (มหาชน) ระงับการใหบริการสื่อสารผานดาวเทียมหรือโกลบแซ็ท และการใหบริการทางเครือขายอินเตอรเน็ตแกบริษัท ท. ซึ่งประกอบกิจการใหบริการผลิตและกระทําดวยประการอื่นซึ่งรายการทางโทรทัศน วิทยุ เคเบิลทีวี ผลิตเวบไซตผานระบบเครือขายอินเตอรเน็ตทั้งในและตางประเทศ ทําใหผูติดตามรายการ

๔๑ พระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒

มาตรา ๔๒ ผูใดไดรับความเดือดรอนหรือเสียหายหรืออาจจะเดือดรอนหรือเสียหายโดยมิอาจหลีกเล่ียงได อันเนื่องจากการกระทําหรือการงดเวนการกระทําของหนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ ของรัฐหรือมีขอโตแยงเกี่ยวกับสัญญาทางปกครองหรือกรณีอื่นใดที่อยูในเขตอํานาจศาลปกครองตาม มาตรา ๙ และการแกไขหรือบรรเทาความเดือดรอนหรือความเสียหายหรือยุติขอโตแยงนั้น ตองมีคําบังคับตามที่กําหนดในมาตรา ๗๒ ผูนั้นมีสิทธิฟองคดีตอศาลปกครอง

ฯลฯ ฯลฯ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๕๖

เมืองไทยรายสัปดาหสัญจรทางสถานีวิทยุโทรทัศนเอเอสทีวีและทางเวบไซตผู จัดการ ไมสามารถติดตอสื่อสารเพื่อแสดงความคิดเห็นกับรายการที่บริษัท ท. เปนผูดําเนินการ นั้น ผูติดตามรายการเมืองไทยรายสัปดาหสัญจรทางสถานีวิทยุโทรทัศนเอเอสทีวี และทางเวบไซตผูจัดการ จึงอาจเปนผูไดรับความเดือดรอนหรือเสียหายโดยมิอาจหลีกเลี่ยงได อันเน่ืองจาก การกระทําของหนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐตามมาตรา ๔๒ วรรคหนึ่ง แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๑๔๘/๒๕๔๙)

กรณีที่ศาลวินิจฉัยวาผูฟองคดีไมเปนผูไดรับความเดือดรอนเสียหายฯ

(๑) การมีคําสั่งแตงตั้งคณะกรรมการสอบขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดและคณะกรรมการสอบสวนทางวินัยเปนกระบวนการบริหารงานภายในของฝายปกครอง

ยังไมมีผลกระทบตอสิทธิของผูฟองคดี

(๑.๑) กรณีที่อธิการบดีมหาวิทยาลัยนเรศวรในฐานะผูบังคับบัญชาชั้นตนของ ผูฟองคดีดําเนินการออกคําสั่งแตงตั้งคณะกรรมการสอบขอเท็จจริงกรณีผูฟองคดีถูกรองเรียนกลาวหาวาปฏิบัติหนาที่คณบดีคณะวิศวกรรมศาสตรโดยมิชอบ ซึ่งแมผลการสอบขอเท็จจริงปรากฏวาไมมีมูลความผิดตามที่รองเรียน แตการบริหารงานของผูฟองคดีไดสงผลในทางลบตอการบริหารงานบุคคลและงานบริหารของคณะวิศวกรรมศาสตร อธิการบดีมหาวิทยาลัยนเรศวรจึงไดเสนอเรื่องใหสภามหาวิทยาลัยนเรศวรพิจารณาตอไป นั้น การดําเนินการดังกลาวของอธิการบดีมหาวิทยาลัยนเรศวร เปนเพียงขั้นตอนการดําเนินการภายในของเจาหนาที่เพ่ือใหไดขอเท็จจริงเสนอผูมีอํานาจออกคําสั่งทางปกครอง จึงยังไมมีผลเปนการสรางนิติสัมพันธ หรือมีผลกระทบตอสถานภาพของสิทธิหรือหนาที่ของผูฟองคดี ผูฟองคดีจึงมิใชผูไดรับ ความเดือดรอนหรือเสียหายที่จะเปนผูมีสิทธิฟองอธิการบดีมหาวิทยาลัยนเรศวรเปนคดีตอ ศาลปกครองได (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๖๕๘/๒๕๔๗)

(๑.๒) กรณีที่ผูฟองคดีซึ่งเปนพนักงานสวนตําบลฟองวา ไดรับความเดือดรอนเสียหายจากการที่นายอําเภอมีคําสั่งแตงตั้งคณะกรรมการสอบขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิด ในกรณีที่มีการกลาวหาวาผูฟองคดีมีพฤติการณทุจริตในการจายเงินคาแรงงานใหกับราษฎร ที่รับจางทํางานในโครงการตางๆ ทําใหราชการไดรับความเสียหาย ซึ่งตอมานายกองคการบริหารสวนตําบลไดมีคําสั่งเรียกใหผูฟองคดีรับผิดชดใชเงินใหแกองคการบริหารสวนตําบล ตามความเห็นของนายอําเภอซึ่งเห็นชอบกับความเห็นของคณะกรรมการสอบขอเท็จจริงฯ นอกจากนั้น ผูฟองคดียังไดรับความเสียหายจากการที่นายกองคการบริหารสวนตําบลมีคําสั่งแตงตั้งคณะกรรมการสอบสวนทางวินัยแกผูฟองคดีเน่ืองจากผูฟองคดีถูกกลาวหาวากระทําผิด

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๕๗

วินัยอยางรายแรงเกี่ยวกับกรณีการทุจริตขางตนอีกดวย ผูฟองคดีเห็นวา ผูฟองคดีไมไดกระทําละเมิดหรือกระทําความผิดตามที่ถูกกลาวหา จึงขอใหศาลเพิกถอนคําสั่งเรียกใหผูฟองคดี ชดใชเงินและคําสั่งแตงตั้งคณะกรรมการสอบสวนทางวินัยแกผูฟองคดี นั้น คําสั่งเรียกให ผูฟองคดีชําระเงินเปนคําสั่งทางปกครองตามมาตรา ๕๔๒ แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการ

ทางปกครองฯ เม่ือปรากฏวาผูฟองคดีไมไดอุทธรณคําสั่งดังกลาวจึงไมมีสิทธินําคดีมาฟองตอศาลปกครองตามมาตรา ๔๒ วรรคสอง๔๓ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ สวนคําสั่ง

แตงตั้งคณะกรรมการสอบสวนทางวินัยนั้น เปนกระบวนการบริหารงานภายในของฝายปกครองซึ่งยังไมมีผลกระทบตอสถานภาพของสิทธิหรือหนาที่ของผูฟองคดี อันจะทําใหผูฟองคดี เปนผูไดรับความเดือดรอนหรือเสียหายหรืออาจจะเดือดรอนหรือเสียหายที่จะมีสิทธิฟองคดีตามมาตรา ๔๒ วรรคหนึ่ง แหงพระราชบัญญัติดังกลาว (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๓๗/๒๕๔๘)

(๑.๓) มติของอนุกรรมการสามัญประจํามหาวิทยาลัยรามคําแหงที่อนุมัติแตงตั้งคณะกรรมการสอบสวนขอเท็จจริง และคําสั่งของมหาวิทยาลัยรามคําแหง เรื่อง แตงตั้งคณะกรรมการสอบสวนขอเท็จจริงเกี่ยวกับการชุมนุมของกลุมบุคคลในมหาวิทยาลัย มิใช เปนการแตงตั้งคณะกรรมการสอบสวนวินัยอยางรายแรงที่จะตองดําเนินการตามหลักเกณฑ ที่กําหนดไวใน กฎ ก.พ. ฉบับที่ ๑๘ (พ.ศ. ๒๕๔๐) ออกตามความในพระราชบัญญัติระเบียบขาราชการพลเรือน พ.ศ. ๒๕๓๕ แตเปนเพียงกระบวนการในการแสวงหาขอเท็จจริงเพ่ือให

๔๒ พระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙

มาตรา ๕ ฯลฯ ฯลฯ "คําสั่งทางปกครอง" หมายความวา

(๑) การใชอํานาจตามกฎหมายของเจาหนาที่ที่มีผลเปนการสรางนิติสัมพันธขึ้นระหวางบุคคล ในอันที่จะกอ เปล่ียนแปลง โอน สงวน ระงับหรือมีผลกระทบตอสถานภาพของสิทธิหรือหนาที่ของบุคคล ไมวาจะเปนการถาวรหรือชั่วคราว เชน การสั่งการ การอนุญาต การอนุมัติ การวินิจฉัยอุทธรณ การรับรองและการรับจดทะเบียน แตไมหมายความรวมถึงการออกกฎ (๒) การอื่นที่กําหนดในกฎกระทรวง

ฯลฯ ฯลฯ ๔๓ พระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒

มาตรา ๔๒ ฯลฯ ฯลฯ ในกรณีที่มีกฎหมายกําหนดขั้นตอนหรือวิธีการสําหรับการแกไขความเดือดรอนหรือเสียหาย

ในเรื่องใดไวโดยเฉพาะ การฟองคดีปกครองในเรื่องนั้นจะกระทําไดตอเมื่อมีการดําเนินการตามขั้นตอนและวิธีการดังกลาว และไดมีการสั่งการตามกฎหมายนั้นหรือมิไดมีการสั่งการภายในเวลาอันสมควรหรือภายในเวลาที่กฎหมายนั้นกําหนด

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๕๘

ผูออกคําสั่งพิจารณาในเบื้องตนวาควรจะดําเนินการอยางไรตอไปเทานั้น มติและคําสั่งดังกลาวไมไดมีผลกระทบตอสถานภาพของสิทธิหรือหนาที่ของผูฟองคดีซึ่งเปนขาราชการสังกัดมหาวิทยาลัยรามคําแหงที่ไดเขารวมชุมนุมกับกลุมบุคคลดังกลาว ผูฟองคดีจึงมิใชผูที่ไดรับความเดือดรอนหรือเสียหายที่จะมีสิทธิฟองคดีขอใหเพิกถอนมติของอนุกรรมการสามัญประจํามหาวิทยาลัยรามคําแหง และคําสั่งแตงตั้งคณะกรรมการสอบสวนขอเท็จจริงขางตน รวมทั้งขอใหผูถูกฟองคดีชําระคาเสียหายใหแกผูฟองคดี (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๔๗๕/๒๕๔๘)

(๑.๔) การที่นายอําเภอ (ผูถูกฟองคดี) มีคําสั่งแตงตั้งคณะกรรมการขึ้นตรวจสอบขอเท็จจริงกรณีที่เกิดความขัดแยงในองคการบริหารสวนตําบล และการที่คณะกรรมการฯ ทําการสอบสวนเรื่องดังกลาว ตลอดจนการที่นายอําเภอจัดทํารายงานผลการสอบสวนพรอมความเห็นใหผูวาราชการจังหวัดเพื่อวินิจฉัยสั่งการนั้น เปนเพียงขั้นตอนการดําเนินการภายในของเจาหนาที่เพ่ือใหไดขอเท็จจริงประกอบการพิจารณาของผูมีอํานาจเพ่ือที่จะวินิจฉัยหรือ ออกคําสั่งตอไป ยังไมมีผลกระทบตอสถานภาพของสิทธิหรือหนาที่ของผูฟองคดี ผูฟองคดี จึงไมใชผูไดรับความเดือดรอนหรือเสียหาย หรืออาจจะเดือดรอนหรือเสียหายโดยมิอาจหลีกเลี่ยงได อันเนื่องมาจากการกระทําของผูถูกฟองคดีตามมาตรา ๔๒ วรรคหนึ่ง แหงพระราชบัญญัติจัดตั้ง ศาลปกครองฯ ที่จะฟองขอใหเพิกถอนคําสั่งแตงตั้งคณะกรรมการฯ และหนังสือรายงาน ผลการสอบสวนของนายอําเภอ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๕๔๕/๒๕๔๘)

(๑.๕) กรณีที่นายกเทศมนตรีมีคําสั่งแตงตั้งคณะกรรมการสอบสวนทางวินัย อยางรายแรงกับเจาพนักงานพัสดุ ๖ (ผูฟองคดี) กรณีปฏิบัติหนาที่โดยไมยึดระเบียบแบบแผนของทางราชการ ไมเชื่อฟงผูบังคับบัญชา และกระทําการอันเปนการกลั่นแกลงใหรายโดยการ รองทุกขกลาวโทษผูบังคับบัญชา ซึ่งคณะกรรมการสอบสวนทางวินัยมีหนาที่แสวงหาขอเท็จจริง ที่เกี่ยวกับการกระทําของผูฟองคดีในขอกลาวหาวากระทําผิดวินัยเพ่ือรายงานนายกเทศมนตรีสั่งการตอไป ดังนั้น การกระทําตามหนาที่ของคณะกรรมการสอบสวนทางวินัยจึงยังไมมีผลกระทบตอสถานภาพของสิทธิหรือหนาที่ของผูฟองคดีโดยตรง คําสั่งแตงตั้งคณะกรรมการสอบสวนทางวินัยผูฟองคดีจึงมิใชเปนคําสั่งทางปกครองตามมาตรา ๕ แหงพระราชบัญญัติ วิธีปฏิบัติราชการทางปกครองฯ ผูฟองคดีจึงมิใชผูไดรับความเดือดรอนหรือเสียหายที่จะมีสิทธิฟองคดีขอใหเพิกถอนคําสั่งดังกลาว (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๖๖๔/๒๕๔๙)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๕๙

(๒) หนังสือตอบขอหารือไมมีสภาพบังคับใหใครตองปฏิบัติตาม ไมเปน เหตุใหผูฟองคดีไดรับความเดือดรอนเสียหาย หนังสือตอบขอหารือของกระทรวงมหาดไทยที่นายอําเภอสําเนาใหผูฟองคดี ซึ่งเปนผูประกอบการรานอาหารทราบวารานอาหารลักษณะใดเปนสถานบริการตามมาตรา ๓ (๑) ๔๔ แหงพระราชบัญญัติสถานบริการ พ.ศ. ๒๕๐๙ ที่ตองขออนุญาตจัดตั้งสถานบริการ และตอง ขออนุญาตจัดฉายหรือใหบริการโดยแสดงภาพและหรือเสียงตามกฎหมาย นั้น เปนเพียง การตอบขอหารือซ่ึงไมมีสภาพบังคับใหใครตองปฏิบัติตาม จึงไมเปนเหตุใหผูฟองคดีไดรับ ความเดือดรอนหรือเสียหาย (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๖๒๔/๒๕๔๗)

(๓) การที่หนวยงานทางปกครองใชสิทธิฟองคดีตอศาลยุติธรรมไมใช การกระทําอยางหนึ่งอยางใดอันจะเปนการกระทําละเมิดตอผูฟองคดีซึ่งเปนจําเลย ที่ถูกฟองในคดีดังกลาวตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้ง ศาลปกครองฯ ผูฟองคดีจึงไมใชผูมีสิทธิฟองหนวยงานทางปกครองดวยเหตุจาก การกระทําดังกลาวตอศาลปกครอง กรณีที่สํานักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข (ผูถูกฟองคดี) นําขอพิพาทเกี่ยวกับสัญญาลาไปศึกษาหรือฝกอบรมภายในประเทศและตางประเทศฟองตอศาลแพงใหผูฟองคดีชดใชเงินท่ีคางชําระ ทั้งที่ทราบแลววาผูฟองคดีไดฟองเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับสัญญาดังกลาว ตอศาลปกครองแลว ทําใหผูฟองคดีเสียชื่อเสียงเกียรติยศ จึงฟองขอใหผูถูกฟองคดีชดใชคาเสียหาย นั้น การที่สํานักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุขนําขอพิพาทเกี่ยวกับสัญญา ลาไปศึกษาหรือฝกอบรมภายในประเทศและตางประเทศไปฟองตอศาลยุติธรรม เม่ือผูฟองคดี เห็นวาการนําคดีไปฟองดังกลาวเปนการกระทําละเมิดจึงฟองเรียกคาเสียหายนั้น เปนการฟองคดีตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) ประกอบกับมาตรา ๗๒ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ ซึ่งเม่ือพิจารณาจากบทบัญญัติของกฎหมายและขอเท็จจริงที่เกี่ยวของแลว เห็นวา การใชสิทธิทางศาลของสํานักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุขมิใชการใชอํานาจ ตามกฎหมาย มิใชการออกกฎ คําสั่งทางปกครอง หรือคําสั่งอ่ืน และมิใชการละเลยตอหนาที่

๔๔ พระราชบัญญัติสถานบริการ พ.ศ. ๒๕๐๙

มาตรา ๓ ในพระราชบัญญัตินี้ “สถานบริการ” หมายความวา สถานที่ที่ตั้งขึ้นเพ่ือใหบริการโดยหวังประโยชนในทางการคา

ดังตอไปนี้ (๑) สถานเตนรํา รําวง หรือรองเง็ง เปนปกติธุระประเภทที่มีและประเภทที่ไมมีคูบริการ

ฯลฯ ฯลฯ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๖๐

ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติ หรือปฏิบัติหนาที่ดังกลาวลาชาเกินสมควร แตเปนการใชสิทธิตามสัญญา ดังนั้น การใชสิทธิฟองคดีตอศาลจึงมิใชการกระทําอยางหนึ่งอยางใดตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ ที่ศาลปกครองจะรับไวพิจารณาได ผูฟองคดีจึงไมเปนผูมีสิทธิฟองคดีตามมาตรา ๔๒ วรรคหนึ่ง แหงพระราชบัญญัติดังกลาว (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๒๔๖/๒๕๔๘)

(๔) การที่เจาพนักงานที่ดินทําการรังวัดที่ดินตามคํารองขอออกโฉนดของบุคคลอ่ืนในขณะที่สํานักงานที่ดินจังหวัดไดระงับการออกโฉนดที่ดินแปลงดังกลาวไวแลวเพื่อรอผลการพิจารณาของศาล การรังวัดที่ดินขางตนจึงถือไมไดวามีผลกระทบตอสิทธิของผูฟองคดีซึ่งเปนผูครอบครองที่ดินดังกลาวอยูอันจะเปนเหตุใหผูฟองคดีไดรับ ความเดือดรอนหรือเสียหาย กรณีที่ผูฟองคดีฟองวาเจาพนักงานที่ดิน (ผูถูกฟองคดีที่ ๑) ทําการรังวัดที่ดินตามคําขอออกโฉนดที่ดินเฉพาะรายของผูถูกฟองคดีที่ ๒ เพ่ือนําเสนอเจาพนักงานที่ดินจังหวัดดําเนินการประกาศออกโฉนดที่ดินตอไป เปนการกระทําโดยไมชอบเนื่องจากมีเจตนาชวยเหลือสนับสนุนผูถูกฟองคดีที่ ๒ ใหไดมาซึ่งที่ดินโดยมิชอบ อันเปนการละเมิดตอทรัพยสินและรบกวนสิทธิการครอบครองโดยปกติสุขในที่ดินของผูฟองคดีทําใหไมสามารถประกอบธุรกิจไดตามปกติ จึงฟองขอใหผูถูกฟองคดีชดใชคาเสียหายใหแกผูฟองคดี นั้น การที่ เจาพนักงานที่ดิน (ผูถูกฟองคดีที่ ๑) ทําการรังวัดที่ดินตามคําขอออกโฉนดที่ดินของผูถูกฟองคดีที่ ๒ โดยมิชอบโดยมีเจตนาชวยเหลือสนับสนุนผูถูกฟองคดีที่ ๒ ทําใหผูถูกฟองคดีที่ ๒ พรอมบริวาร ทําการรื้อร้ัวลวดหนามและเสาปูนออกจากแนวเขตที่ดินพิพาท เปนเหตุใหผูฟองคดีไดรับ ความเสียหาย นั้น เม่ือปรากฏขอเท็จจริงเพิ่มเติมวาผูฟองคดีไดฟองคดีตอศาลจังหวัด ขอใหพิพากษาวาที่ดินพิพาทเปนของผูฟองคดีไวอีกทางหนึ่งดวย โดยสํานักงานที่ดินจังหวัด ไดระงับการออกโฉนดที่ดินใหแกผูถูกฟองคดีที่ ๒ ไวแลว เพ่ือรอผลการพิจารณาของ ศาลจังหวัด ดังน้ัน การกระทําเฉพาะในสวนของผูถูกฟองคดีที่ ๑ จึงยังถือมิไดวาเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของเจาหนาที่ตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติ จัดตั้งศาลปกครองฯ อันเนื่องจากการกระทําหรือการงดเวนการกระทําของเจาหนาที่ของรัฐ ที่มีผลกระทบตอสิทธิของผูฟองคดีจนเปนเหตุใหผูฟองคดีไดรับความเดือดรอนหรือเสียหาย แตอยางใด ผูฟองคดีจึงยังไมใชผูที่ไดรับความเดือดรอนหรือเสียหายที่จะมีสิทธิฟองคดีตามมาตรา ๔๒ วรรคหนึ่ง แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๒๕๖/๒๕๔๘)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๖๑

(๕) กรณีที่หนวยงานทางปกครองแจงใหผูฟองคดีนําหลักฐานมาแสดง เพื่อประกอบการพิจารณาคําขอในเรื่องที่ไดยื่นขออนุญาตไว เมื่อผูฟองคดีขอยกเลิก คําขอเนื่องจากเตรียมเอกสารไมครบทําใหไมอาจดําเนินการตามที่ขออนุญาต จึงถือไมไดวาผูฟองคดีไดรับความเดือดรอนหรือเสียหายจากการกระทําของหนวยงานทางปกครองดังกลาว กรณีผูฟองคดียื่นคําขอสงสินคาสัตวน้ําประเภทกุงกุลาดําตมเด็ดหัวปอกเปลือกไปจําหนายยังตางประเทศตอกรมศุลกากร แตกรมศุลกากรไมอนุญาตใหตรวจปลอยสินคาดังกลาวโดยกําหนดใหผูฟองคดีตองมีหนังสืออนุญาตจากกรมประมงและหนังสือรับรองคุณภาพสินคาเสียกอน ทําใหผูฟองคดีตองยื่นคําขอยกเลิกการตรวจปลอยสินคาดังกลาว ซึ่งผูฟองคดีเห็นวาเปนการเพิ่มขั้นตอนการอนุญาตสงออกโดยมีเจตนากลั่นแกลงผูฟองคดี ทําใหผูฟองคดีไดรับความเสียหายไมสามารถสงสินคาใหแกลูกคาไดตามสัญญา ถือเปนกรณีที่ผูฟองคดีฟองกรมประมงและกรมศุลกากรวากระทําละเมิดอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายหรือคําสั่งทางปกครอง หรือจากการละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติ ซึ่งเปนคดีพิพาทตามมาตรา ๙ วรรคหน่ึง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ แตการที่กรมศุลกากร แจงใหผูฟองคดีซึ่งเปนบริษัทผูประกอบกิจการคาสัตวน้ํานําหนังสืออนุญาตจากกรมประมง และหนังสือรับรองคุณภาพสินคามาแสดงนั้น เปนคําสั่งเพ่ือใหผูฟองคดีนําหลักฐานมาแสดง เพ่ือประกอบการสั่งคําขอตรวจปลอยสินคาที่ผูฟองคดีขออนุญาตสงออกไปตางประเทศเทานั้น กรมศุลกากรยังมิไดมีคําสั่งไมอนุญาตตามคําขอสงสินคาออกนั้นแตอยางใด เม่ือผูฟองคดี ขอยกเลิกการตรวจปลอยสินคาพิพาทเนื่องจากผูฟองคดีเตรียมเอกสารไมครบและกรมศุลกากรไดอนุญาตตามที่ผูฟองคดีรองขอ จึงไมอาจถือไดวาผูฟองคดีเปนผูไดรับความเดือดรอน หรือเสียหายตามมาตรา ๔๒ วรรคหนึ่ง แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่ง ศาลปกครองสูงสุดที่ ๙๔๐/๒๕๔๘)

(๖) กรณีที่หนวยงานทางปกครองมีคําสั่งปฏิเสธการขออนุญาตในเรื่องหนึ่งเรื่องใดตามที่ เอกชนผูที่อยูภายใตกํากับดูแลรองขอ ผูที่ ไดรับความเดือดรอน หรือเสียหายจากคําสั่งดังกลาวยอมไดแกเอกชนผูที่รองขออนุญาต ไมใชผูฟองคดี ซึ่งเปนคูสัญญากับเอกชนขางตนในการใหบริการเก่ียวกับเรื่องที่มีการรองขออนุญาต

แมวาคําสั่งจะมีผลตอการเรียกเก็บคาบริการของผูฟองคดีตามสัญญาก็ตาม กรณีที่ผูฟองคดีเปนบริษัทจํากัดประกอบกิจการพัฒนาชุดคําสั่งคอมพิวเตอรสําหรับการซื้อขายหลักทรัพยใหกับบริษัทหลักทรัพยที่เปนสมาชิกของตลาดหลักทรัพย แหงประเทศไทย แตผูฟองคดีมิใชบริษัทหลักทรัพยที่อยูในระบบการซื้อขายหลักทรัพยของ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๖๒

ตลาดหลักทรัพยแหงประเทศไทย เม่ือบริษัทหลักทรัพยที่ใชบริการของผูฟองคดีขออนุญาตเปลี่ยนแปลงชุดคําสั่งคอมพิวเตอรเดิมเปนชุดคําสั่งคอมพิวเตอรของผูฟองคดี แตตลาดหลักทรัพยแหงประเทศไทย (ผูถูกฟองคดี) ไมอนุญาต จึงเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการที่หนวยงาน ทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐกระทําละเมิดตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติ จัดตั้งศาลปกครองฯ ซึ่งผูที่ถูกกระทบสิทธิและเดือดรอนหรือเสียหายหรืออาจจะเดือดรอนหรือเสียหายไดแกบริษัทหลักทรัพยดังกลาว สวนผูฟองคดีเปนเพียงผูใหบริการแกบริษัทหลักทรัพยซึ่งไมใชผูไดรับความเดือดรอนหรือเสียหายจากการกระทําของผูถูกฟองคดีอันเปนมูลเหตุ แหงการฟองคดี ดังน้ัน เม่ือผูฟองคดีมิใชผูไดรับความเดือดรอนหรือเสียหายหรืออาจจะเดือดรอนหรือเสียหายโดยมิอาจหลีกเลี่ยงไดอันเนื่องมาจากการกระทําของผูถูกฟองคดีดังกลาว ผูฟองคดีจึงไมใชผูมีสิทธิฟองคดีตอศาลปกครองตามมาตรา ๔๒ วรรคหนึ่ง แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ สวนความเสียหายที่ผูฟองคดีไมสามารถเรียกเก็บคาบริการในการใชชุดคําสั่งคอมพิวเตอรจากบริษัทหลักทรพัย ถือเปนความเสียหายอันเกิดจากสัญญาจางระหวางผูฟองคดีกับบริษัทดังกลาว ผูฟองคดีจึงมิใชผู ไดรับความเดือดรอนหรือเสียหายตามพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๕๗/๒๕๔๙)

(๗) กรณีที่ไมมีกฎหมายกําหนดระยะเวลาในการพิจารณาเรื่องใดเร่ืองหนึ่งไวโดยเฉพาะ การยื่นฟองคดีในขณะยังไมพนกําหนดเกาสิบวันนับแตวันที่มีหนังสือ รองขอใหหนวยงานทางปกครองดําเนินการในเร่ืองดังกลาว ถือวาผูฟองคดียังไมใช ผูไดรับความเดือดรอนหรือเสียหายที่จะมีสิทธิฟองคดี

กรณีที่ผูฟองคดีฟองวา สํานักงานหลักประกันสุขภาพแหงชาติ (ผูถูกฟองคดี) ไมวินิจฉัยหนังสือรองขอของผูฟองคดีลงวันที่ ๑๔ กุมภาพันธ ๒๕๔๙ ที่ขอใหวินิจฉัยให ผูฟองคดีมีสิทธิเขารับการรักษาพยาบาลโดยไมเสียคาใชจายตามสิทธิของการเปนผูถือบัตร ประกันสุขภาพถวนหนา และใหคืนเงินคารักษาพยาบาลที่โรงพยาบาลซึ่งผูฟองคดีเขารับ การรักษาเรียกเก็บจากผูฟองคดี โดยขอใหศาลสั่งใหผูถูกฟองคดีพิจารณาหนังสือรองขอโดยเร็วและใหคืนเงินคารักษาพยาบาลดังกลาว นั้น เม่ือผูฟองคดีมีหนังสือรองขอใหผูถูกฟองคดีวินิจฉัยวา ผูฟองคดีมีสิทธิเขารับการรักษาพยาบาลในโรงพยาบาลของรัฐโดยไมเสียคาใชจาย และ ใหคืนเงินคารักษาพยาบาล แตไมไดรับการวินิจฉัย ถือวาเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการที่หนวยงาน ทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติหรือปฏิบัติหนาที่ดังกลาวลาชาเกินสมควรตามมาตรา ๙ วรรคหน่ึง (๒) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ เม่ือการวินิจฉัยหนังสือรองขอดังกลาวไมมีบทบัญญัติของกฎหมายเฉพาะกําหนดระยะเวลาที่ตองพิจารณาไว จึงถือวาผูฟองคดีไดรับความเดือดรอนหรือเสียหายหรือ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๖๓

อาจจะเดือดรอนหรือเสียหายโดยมิอาจหลีกเลี่ยงไดและมีสิทธิฟองคดีตอเม่ือผูถูกฟองคดีไมไดพิจารณาหนังสือรองขอใหแลวเสร็จภายในเกาสิบวันนับแตวันที่ไดรับคําขอ ดังน้ัน เม่ือปรากฏวาผูฟองคดีไดยื่นฟองคดีในวันที่ ๓ เมษายน ๒๕๔๙ จึงเปนการฟองคดีในเวลาที่ยังไมอาจถือไดวา ผูฟองคดีเปนผูไดรับความเดือดรอนหรือเสียหายหรืออาจจะเดือดรอนหรือเสียหายโดยมิอาจหลีกเลี่ยงไดตามมาตรา ๔๒ วรรคหนึ่ง แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่ง ศาลปกครองสูงสุดที่ ๕๑๙/๒๕๔๙)

(๘) เมื่อประเด็นที่เก่ียวของกับเหตุแหงขอพิพาทซึ่งมีการนําคดีมาฟองตอ ศาลปกครอง เปนกรณีที่ศาลยุติธรรมไดเคยมีคําวินิจฉัยถึงที่สุดไวแลว ผูฟองคดี ยอมตองถูกผูกพันตามคําวินิจฉัยดังกลาว ผูฟองคดีจึงไมใชผูไดรับความเดือดรอน หรือเสียหายเกี่ยวกับประเด็นดังกลาวที่จะนํามาฟองเปนคดีตอศาลปกครองอีก

(๘.๑) กรณีที่ผูฟองคดีฟองวากรมที่ดินและสํานักงานที่ดินจังหวัดใชหลักฐานหนังสือการครอบครองที่ดิน (ส.ค. ๑) ที่ผูฟองคดีเปนผูมีสิทธิในที่ดิน ออกหนังสือรับรองการประโยชน ในที่ดิน (น.ส. ๓) ใหแกบุคคลอ่ืนโดยไมชอบดวยกฎหมาย จึงขอใหกรมที่ดินชดใชคาเสียหายใหแกผูฟองคดี นั้น เปนคดีพิพาทตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้ง ศาลปกครองฯ แตเม่ือปรากฏวาขอเท็จจริงตามคําสั่งของศาลปกครองสูงสุดที่ ๑๔๕/๒๕๔๗ ซึ่งเปนคดีที่ผูฟองคดีฟองกรมที่ดินและสํานักงานที่ดินจังหวัดเพื่อขอใหเพิกถอนการออก น.ส. ๓ ขางตน ฟงเปนที่ยุติวาสํานักงานที่ดินจังหวัดออก น.ส. ๓ ใหกับบุคคลอื่นโดยชอบดวยกฎหมายตามสัญญาประนีประนอมยอมความที่ผูฟองคดีไดกระทําไวในศาลยุติธรรมและคดีถึงที่สุดแลว คําพิพากษาของศาลจึงผูกพันผูฟองคดีตามมาตรา ๑๔๕๔๕ แหงประมวลกฎหมายวิธีพิจารณา

ความแพง ผูฟองคดีจึงไมใชผูไดรับความเดือดรอนหรือเสียหายหรืออาจจะเดือดรอนหรือเสียหายโดยมิอาจหลีกเลี่ยงไดจากการกระทําของสํานักงานที่ดินจังหวัดที่จะมีสิทธิฟองคดี ตอศาลปกครองตามมาตรา ๔๒ วรรคหนึ่ง แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่ง ศาลปกครองสูงสุดที่ ๕๓๒/๒๕๔๙)

๔๕ ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพง

มาตรา ๑๔๕ ภายใตบังคับบทบัญญัติแหงประมวลกฎหมายนี้วาดวยการอุทธรณฎีกา และการพิจารณาใหม คําพิพากษาหรือคําสั่งใดๆ ใหถือวาผูกพันคูความในกระบวนพิจารณาของศาล ที่พิพากษาหรือมีคําสั่งนับตั้งแตวันท่ีไดพิพากษาหรือมีคําสั่งจนถึงวันท่ีคําพิพากษาหรือคําสั่งนั้น ไดถูกเปลี่ยนแปลง แกไข กลับ หรืองดเสียถาหากมี

ฯลฯ ฯลฯ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๖๔

(๘.๒) กรณีที่เจาพนักงานที่ดินกรุงเทพฯ ซึ่งเปนเจาหนาที่ของกรมที่ดินสมคบกับนาย ส. ผูเร่ิมกอตั้งและเปนกรรมการของมูลนิธิสงเสริมศีลธรรมอิสลาม (ผูถูกฟองคดีที่ ๑) ทําการจดทะเบียนโอนกรรมสิทธิ์ในที่ดินมีโฉนดโดยมิชอบดวยกฎหมาย เนื่องจากมีการ ปลอมแปลงเอกสารหลักฐานของผูฟองคดีในการมอบอํานาจใหนาย ส. ไปจดทะเบียนยกที่ดินพิพาทในสวนของผูฟองคดีใหแกผูถูกฟองคดีที่ ๑ โดยเสนหา โดยเจาพนักงานที่ดินกรุงเทพฯ ไมตรวจสอบหลักฐานการจดทะเบียนสมรสระหวางผูฟองคดีกับนาย ส. อันเปนการกระทําเพื่อใหที่ดินพิพาทตกเปนกรรมสิทธิ์ของผูถูกฟองคดีที่ ๑ นั้น เม่ือขอเท็จจริงตามคําฟองปรากฏวาผูฟองคดีไดเคยยื่นฟองคดีตอศาลจังหวัดมีนบุรี และคดีถึงที่สุดแลวตามคําพิพากษาฎีกา ที่ ๔๖๗/๒๕๔๓ โดยศาลพิพากษาใหกรรมสิทธิ์ในที่ดินพิพาทกลับมาเปนกรรมสิทธิ์ของบุตร ทั้งหกคนของผูฟองคดีและของนาย ส. บางสวน โดยยังคงมีชื่อของผูถูกฟองคดีที่ ๑ เปนเจาของกรรมสิทธิ์ในที่ดินพิพาทอยูอีกจํานวน ๓๒ ไร ๓ งาน ๙ ตารางวา ผูฟองคดีซึ่งเปนคูความในคดีดังกลาวยอมตองผูกพันตามคําพิพากษาของศาลฎีกาอันถึงที่สุดแลวน้ันตามมาตรา ๑๔๕ แหงประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพง ดังนั้น ผูฟองคดีจึงไมมีสิทธิใดๆ ในที่ดินพิพาทเน้ือที่จํานวน ๓๒ ไร ๓ งาน ๙ ตารางวา ผูฟองคดีจึงมิใชผูไดรับความเดือดรอนหรือเสียหาย ที่จะมีสิทธิฟองคดีตอศาลปกครองตามมาตรา ๔๒ วรรคหนึ่ง แหงพระราชบัญญัติจัดตั้ง ศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๗๐๑/๒๕๔๙)

(๙) ผลการพิจารณาของกระทรวงการคลังในการพิจารณารายงานผลการ

สอบสวนของคณะกรรมการสอบขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดของหนวยงานของรัฐ

ตามขอ ๑๗ วรรคสอง ของระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี วาดวยหลักเกณฑการปฏิบัติ

เ ก่ียวกับความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ .ศ . ๒๕๓๙ เปนเพียงสวนหนึ่ง

ของการพิจารณาทางปกครองเพื่อออกคําสั่งทางปกครอง ยังไมใชคําสั่งทางปกครอง

ตามมาตรา ๕ แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองฯ ที่จะมีผลกระทบ

ตอสถานภาพของสิทธิหรือหนาที่ของผูฟองคดี

กรณีที่มหาวิทยาลัยมหิดลมีคําสั่งตามความเห็นของกระทรวงการคลัง ในการพิจารณาสํานวนการสอบสวนของคณะกรรมการสอบขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิด

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๖๕

ตามขอ ๑๗ วรรคสอง๔๖ ของระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี วาดวยหลักเกณฑการปฏิบัติ

เกี่ยวกับความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ โดยมีความเห็นใหผูฟองคดี ซึ่งดํารงตําแหนงหัวหนางานแพทยศาสตรศึกษา คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธิบดี รับผิดชดใชคาเสียหายใหแกทางราชการ เน่ืองจากผูฟองคดีปฏิบัติหนาที่ดวยความประมาทเลินเลออยางรายแรงโดยปลอยปละละเลยไมควบคุมการเบิกจายเงินใหเปนไปตามระเบียบ ของทางราชการ เปนเหตุใหผูใตบังคับบัญชาอาศัยโอกาสดังกลาวทุจริตยักยอกเงินคาใชจาย ในการจัดการเรียนการสอนนักศึกษาแพทยไปเปนประโยชนสวนตน แตผูฟองคดีเห็นวา คําสั่งขางตนไมชอบดวยกฎหมาย เนื่องจากในการสอบสวนขอเท็จจริง คณะกรรมการฯ ไมไดเปดโอกาสใหผูฟองคดีโตแยงแสดงพยานหลักฐาน นั้น ศาลปกครองสูงสุดไดวินิจฉัย ในประเด็นที่เกี่ยวกับการฟองกระทรวงการคลังวา แมวาการดําเนินการตามขอ ๑๗ ของระเบียบ สํานักนายกรัฐมนตรีฯ จะกําหนดวา เม่ือผูแตงตั้งคณะกรรมการสอบขอเท็จจริงฯ ไดรับผลการพิจารณาแลวใหวินิจฉัยสั่งการวามีผูรับผิดชดใชคาสินไหมทดแทนหรือไม และเปนจํานวนเทาใด แลวใหสงสํานวนใหกระทรวงการคลังเพ่ือตรวจสอบ และขอ ๑๘๔๗ กําหนดวา เม่ือกระทรวงการคลัง

พิจารณาเสร็จแลว ใหผูแตงตั้งคณะกรรมการฯ มีคําสั่งตามความเห็นของกระทรวงการคลัง และแจงคําสั่งนั้นใหผูที่เกี่ยวของทราบ ซึ่งมีผลเปนการบังคับผูแตงตั้งคณะกรรมการฯ วา ตองมีคําสั่งตามความเห็นของกระทรวงการคลัง และความเห็นของกระทรวงการคลังดังกลาว

๔๖-๔๗ ระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี วาดวยหลักเกณฑการปฏิบัติเกี่ยวกับความรับผิดทางละเมิด

ของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ ขอ ๑๗ ฯลฯ ฯลฯ ใหผูแตงตั้งสงสํานวนภายในเจ็ดวันนับแตวันวินิจฉัยส่ังการใหกระทรวงการคลังเพ่ือตรวจสอบ

เวนแตเปนเรื่องที่กระทรวงการคลังประกาศกําหนดวาไมตองรายงานใหกระทรวงการคลังตรวจสอบ ฯลฯ ฯลฯ

ขอ ๑๘ เมื่อกระทรวงการคลังพิจารณาเสร็จแลว ใหผูแตงต้ังมีคําส่ังตามความเห็นของกระทรวงการคลัง และแจงคําส่ังนั้นใหผูที่เกี่ยวของทราบ แตในกรณีที่หนวยงานของรัฐที่เสียหายเปนราชการสวนทองถ่ิน รัฐวิสาหกิจที่จัดตั้งขึ้นโดยพระราชบัญญัติหรือพระราชกฤษฎีกา หรือหนวยงานอื่นของรัฐ ตามกฎหมายวาดวยความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ ใหผูบังคับบัญชาหรือผูกํากับดูแลหรือควบคุมหนวยงานของรัฐแหงนั้น วินิจฉัยส่ังการใหหนวยงานของรัฐดังกลาวปฏิบัติตามที่เห็นวาถูกตอง

ในกรณีที่หนวยงานของรัฐที่เสียหายตามวรรคหนึ่งส่ังการตามความเห็นของกระทรวงการคลัง ใหผูแตงตั้งดําเนินการเพื่อออกคําส่ังใหชําระคาสินไหมทดแทนหรือฟองคดีตอศาลอยาใหขาดอายุความหนึ่งปนับแตวันที่ผูแตงตั้งแจงคําสั่งใหผูรับผิดชดใชคาสินไหมทดแทนทราบ ๔๗

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๖๖

ยอมมีผลผูกพันหนวยงานตนสังกัดของเจาหนาที่ที่จะตองรับผิดก็ตาม แตความเห็นของกระทรวงการคลังเปนเพียงสวนหนึ่งของการพิจารณาทางปกครอง เพ่ือออกคําสั่งทางปกครองเทานั้น จึงยังไมมีผลเปนการสรางนิติสัมพันธขึ้นระหวางบุคคลในอันที่จะกอ เปลี่ยนแปลง โอน สงวน ระงับ หรือมีผลกระทบตอสถานภาพของสิทธิหรือหนาที่ของบุคคล อันจะถือไดวา เปนคําสั่งทางปกครองตามมาตรา ๕ แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองฯ ผูฟองคดีจึงไมใชผูไดรับความเดือดรอนหรือเสียหายที่จะมีสิทธิยื่นฟองกระทรวงการคลังตอ ศาลปกครองตามมาตรา ๔๒ วรรคหนึ่ง แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําพิพากษา

ศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๒๙๒ – อ.๒๙๓/๒๕๔๙)

(๑๐) กรณีที่ไมมีพยานหลักฐานใดแสดงใหเห็นไดวาในขณะยื่นฟองคดี

ผูฟองคดีเปนเจาของหรือผูครอบครองที่ดินและสิ่งปลูกสรางที่ผูฟองคดีอางวาหนวยงาน

ทางปกครองตั้งตูชุมสายโทรศัพทและเสาโทรศัพทเปนอุปสรรคตอการใชที่ดินและ

อาคารดังกลาว ผูฟองคดีจึงไมใชผูไดรับความเดือดรอนหรือเสียหายที่จะมีสทิธิฟองคดี

กรณีที่ผูฟองคดีฟองวาไดรับความเดือดรอนหรือเสียหายจากการที่ บริษัท ทศท คอรปอเรชั่น จํากัด (มหาชน) (ผูถูกฟองคดีที่ ๑) และบริษัท ทีทีแอนดที (มหาชน) จํากัด (ผูถูกฟองคดีที่ ๒) ตั้งตูชุมสายโทรศัพทและเสาโทรศัพทบริเวณดานหนาอาคารพาณิชย ซึ่งผูฟองคดีเปนเจาของกรรมสิทธิ์ แตไดใหบุคคลอื่นลงชื่อถือกรรมสิทธิ์แทนไว ทําใหผูฟองคดีไมอาจนํารถยนตเขาไปเก็บในอาคาร เปนอุปสรรคและเปนอันตรายในการขนสิ่งของเขาบาน บดบังทัศนียภาพบริเวณหนาอาคาร และทําใหผูฟองคดีไมสามารถใชพ้ืนที่ถนนไดอยางเต็มที่ จึงขอใหผูถูกฟองคดียายตูชุมสายโทรศัพทและเสาโทรศัพทพิพาทดังกลาวไปติดตั้งที่อ่ืน นั้น เม่ือตามหลักฐานการจดทะเบียนของเจาพนักงานที่ดินระบุวา นาง ม. และนาย ช. เปนเจาของกรรมสิทธิ์ในที่ดินพรอมสิ่งปลูกสรางที่มีตูชุมสายโทรศัพทและเสาโทรศัพทพิพาทตั้งอยู มิใชผูฟองคดี แมผูฟองคดีจะอางวาเปนเจาของกรรมสิทธิ์โดยเปนผูสั่งจายเช็คชําระคาที่ดินพรอมสิ่งปลูกสราง แตไมมีพยานหลักฐานอื่นที่แสดงไดโดยชัดแจงวาผูฟองคดีเปนเจาของกรรมสิทธิ์แตใหบุคคลอื่นลงชื่อถือกรรมสิทธิ์แทน ทั้งนี้ เน่ืองจากผูฟองคดีไมมีสวนเกี่ยวของกับการเขาทําสัญญาจะซ้ือที่ดินและสิ่งปลูกสรางดังกลาว ประกอบกับผูฟองคดีเพ่ิงยายทะเบียนบานเขาบานพิพาทภายหลังจากที่ไดยื่นฟองคดีนี้แลว จึงรับฟงไมไดวาผูฟองคดีเปนเจาของหรือยึดถือครอบครองที่ดินและสิ่งปลูกสรางพิพาทในวันที่ผูฟองคดียื่นฟองคดีนี้ ผูฟองคดีจึงไมใช ผูไดรับความเดือดรอนหรือเสียหายที่จะมีสิทธิฟองคดีตอศาลปกครองตามมาตรา ๔๒ วรรคหนึ่ง แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๓๔๖/๒๕๔๙)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๖๗

๒.๒ เงื่อนไขเก่ียวกับคําบังคับเพื่อแกไขความเดือดรอนหรือเสียหายตามมาตรา ๗๒

๒.๒.๑ กรณีที่ศาลไมสามารถออกคําบังคับตามมาตรา ๗๒ ได

แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด

(๑) กรณีที่เหตุแหงการฟองคดีไดหมดสิ้นไปแลวกอนที่ศาลจะรับคําฟอง

ไวพิจารณา จึงเปนกรณีที่ศาลไมอาจกําหนดคําบังคับในสวนของคําขอซึ่งสืบเนื่อง

มาจากเหตุดังกลาวได กรณีที่ผูวาราชการจังหวัด (ผูถูกฟองคดีที่ ๑) มีคําสั่งใหผูฟองคดี พนจากตําแหนงคณะผูบริหารองคการบริหารสวนตําบล เน่ืองจากเห็นวาผูฟองคดีตรวจรับงานจางทั้งที่ผูรับจางสงมอบงานไมครบตามสัญญาจาง และตอมานายอําเภอ (ผูถูกฟองคดีที่ ๒) มีคําสั่งใหผูฟองคดีพนจากสมาชิกภาพของสมาชิกสภาองคการบริหารสวนตําบล โดยอางวาผูฟองคดี มีพฤติกรรมในทางทุจริตและเสื่อมเสียทางศีลธรรม หลังจากนั้นนายกองคการบริหารสวนตําบล (ผูถูกฟองคดีที่ ๓) ไดมีประกาศลงวันที่ ๖ สิงหาคม ๒๕๔๖ กําหนดใหมีการเลือกตั้งสมาชิกสภาองคการบริหารสวนตําบลแทนผูฟองคดีในวันที่ ๑๓ กันยายน ๒๕๔๖ โดยผูฟองคดีไดมีหนังสือลงวันที่ ๑๑ สิงหาคม ๒๕๔๖ อุทธรณคําสั่งของผูถูกฟองคดีที่ ๑ และผูถูกฟองคดีที่ ๒ และ ตอมาไดยื่นฟองคดีตอศาลเมื่อวันที่ ๓ กันยายน ๒๕๔๖ ขอใหศาลเพิกถอนคําสั่งของ ผูถูกฟองคดีที่ ๑ และผูถูกฟองคดีที่ ๒ ขางตน รวมทั้งเพิกถอนประกาศของผูถูกฟองคดีที่ ๓ ซึ่งกําหนดใหมีการเลือกตั้งซอมแทนผูฟองคดี ตลอดจนใหผูถูกฟองคดีชดใชคาเสียหายใหแก ผูฟองคดี นั้น โดยที่มาตรา ๔๗ ตรี วรรคสอง๔๘ แหงพระราชบัญญัติสภาตําบลและองคการบริหารสวนตําบลฯ บัญญัติใหคําวินิจฉัยซ่ึงวินิจฉัยใหผูฟองคดีพนจากสมาชิกสภาองคการบริหารสวนตําบลเปนที่สุด การฟองเพิกถอนคําวินิจฉัยดังกลาวจึงไมตองอุทธรณกอนนําคดี มาฟองตอศาลปกครอง สําหรับประกาศกําหนดใหมีการเลือกตั้งสมาชิกสภาองคการบริหาร สวนตําบลแทนผูฟองคดีนั้น ประกาศดังกลาวเปนบทบัญญัติที่ มีผลบังคับเปนการทั่วไป โดยไมมุงหมายใหใชบังคับแกบุคคลใดเปนการเฉพาะ การฟองขอใหเพิกถอนประกาศดังกลาว

๔๘ พระราชบัญญัติสภาตําบลและองคการบริหารสวนตําบล พ.ศ. ๒๕๓๗

มาตรา ๔๗ ตรี ฯลฯ ฯลฯ เมื่อมีขอสงสัยเกี่ยวกับสมาชิกภาพของสมาชิกสภาองคการบริหารสวนตําบลผูใดสิ้นสุดลง

ตาม (๔) (๕) (๖) หรือ (๗) ใหนายอําเภอสอบสวนและวินิจฉัยโดยเร็ว คําวินิจฉัยของนายอําเภอใหเปนที่สุด ฯลฯ ฯลฯ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๖๘

จึงไมตองอุทธรณตามมาตรา ๔๔ วรรคหนึ่ง๔๙ แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองฯ กอนนําคดีมาฟองตอศาลปกครองเชนเดียวกัน แตเน่ืองจากวันเลือกตั้งที่กําหนดไวในประกาศฯ ไดลวงพนมาแลว ถือไดวาเหตุแหงการฟองคดีนี้ไดหมดสิ้นไปแลว ศาลจึงไมอาจกําหนด คาํบังคับใหตามคําขอของผูฟองคดีในสวนนี้ไดตามมาตรา ๗๒ วรรคหนึ่ง (๑) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (สําหรับคําขอใหชดใชคาเสียหายเปนกรณีขอใหชดใชคาเสียหายจากการกระทําละเมิดอันเกิดจากคําสั่งทางปกครองตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ ซึ่งศาลมีอํานาจรับคําฟองไวพิจารณาได) (คําสั่งศาลปกครองสูงสุด ที่ ๔๘๗/๒๕๔๗)

(๒) กรณีที่ผูฟองคดีไมมีสถานภาพเปนขาราชการเน่ืองจากเกษียณ อายุราชการแลวขณะที่ยื่นฟองคดี ศาลจึงไมอาจออกคําบังคับใหหนวยงานทางปกครองมีคําสั่งใหผูฟองคดีดํารงตําแหนงยอนหลังตามคําขอของผูฟองคดีได (๒.๑) ในขณะที่ผูฟองคดีดํารงตําแหนงเจาพนักงาน ป.ป.ช. ๘ สํานักงานคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติ ไดรับความไมเปนธรรมจากการที่สํานักงานคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติมีคําสั่งแตงตั้งขาราชการ ใหรักษาราชการแทนผูอํานวยการสํานัก ซึ่งในขณะนั้นผูฟองคดีเปนผูที่มีอาวุโสสูงสุดเปน อันดับสองทั้งอายุราชการและเงินเดือน แตคําสั่งดังกลาวไดแตงตั้งใหบุคคลที่มีอาวุโสนอยกวา ผูฟองคดีรักษาราชการแทนตําแหนงผูอํานวยการสํานักตามโครงสรางใหม ซึ่งสํานักงานคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติไมไดทําการประเมินผลงานและไมพิจารณาดําเนินการตามหลักอาวุโสตามระเบียบคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติ วาดวยการบริหารงานทั่วไป การแบงสวนราชการ การบริหารงานบุคคล การงบประมาณ การเงินและทรัพยสิน และการดําเนินการอื่น รวมทั้งการกําหนดตําแหนง ระดับ เงินประจําตําแหนงของขาราชการและลูกจางของสํานักงานคณะกรรมการปองกันและปราบปราม การทุจริตแหงชาติ พ.ศ. ๒๕๔๒ ประกอบกับหนังสือสํานักงาน ก.พ. ที่ นร ๐๗๐๘.๑/ว๒๒ ลงวันที่ ๓๐ กันยายน ๒๕๔๐ ผูฟองคดีจึงนําคดีมาฟองขอใหเพิกถอนคําสั่งเร่ืองแตงตั้งขาราชการ ใหรักษาราชการแทนฯ และใหผูถูกฟองคดีมีคําสั่งแตงตั้งผูฟองคดีรักษาราชการแทนฯ และมี

๔๙ พระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙

มาตรา ๔๔ ภายใตบังคับมาตรา ๔๘ ในกรณีที่คําส่ังทางปกครองใดไมไดออกโดยรัฐมนตรี และไมมีกฎหมายกําหนดขั้นตอนอุทธรณภายในฝายปกครองไวเปนการเฉพาะ ใหคูกรณีอุทธรณคําสั่ง ทางปกครองนั้นโดยยื่นตอเจาหนาที่ผูทําคําส่ังทางปกครองภายในสิบหาวันนับแตวันที่ตนไดรับแจงคําส่ังดังกลาว

ฯลฯ ฯลฯ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๖๙

คําสั่งแตงตั้งใหผูฟองคดีเปนผูอํานวยการสํานัก (เจาพนักงาน ป.ป.ช. ๙) พรอมทั้งขอใหชดใชคาเสียหายจากคําสั่งดังกลาว นั้น ศาลเห็นวา กรณีขอใหเพิกถอนคําสั่ง เร่ือง แตงตั้งขาราชการใหรักษาราชการแทนและขอใหผูถูกฟองคดีมีคําสั่งแตงตั้งผูฟองคดีรักษาราชการแทนฯ รวมทั้งใหมีคําสั่งแตงตั้งผูฟองคดีเปนผูอํานวยการสํานักนั้น แมผูฟองคดีจะไดดําเนินการตามขั้นตอนและเงื่อนไขภายในระยะเวลาที่กฎหมายกําหนดแลวก็ตาม แตเน่ืองจากขณะที่ฟองคดีนี้ผูฟองคดีไดเกษียณอายุราชการแลว จึงไมมีสถานภาพเปนขาราชการ การที่จะสั่งให ผูถูกฟองคดีมีคําสั่งใหผูฟองคดีเปนผูรักษาราชการแทนและเปนผูอํานวยการสํานักยอนหลัง จึงเปนกรณีที่ศาลปกครองไมอาจออกคําบังคับไดตามมาตรา ๗๒ วรรคหนึ่ง แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ ผูฟองคดีจึงไมมีสิทธิฟองคดีตอศาลปกครองตามมาตรา ๔๒ วรรคหนึ่ง แหงพระราชบัญญัติเดียวกัน (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๓๑๔/๒๕๔๘)

(๒.๒) คําขอใหศาลดําเนินคดีอาญาและลงโทษทางวินัยแกเจาหนาที่ ศาลไมสามารถออกคําบังคับได (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๔๗๕/๒๕๔๘)

(๓) กรณีที่หนวยงานทางปกครองฟองทายาทของเจาหนาที่ผูกระทํา

ละเมิดใหชดใชคาสินไหมทดแทนแทนเจาหนาที่ผูกระทําละเมิดภายหลังจากพนกําหนด

หน่ึงปนับแตวันที่หนวยงานทางปกครองรูถึงความตายของเจาหนาที่ดังกลาวแลว

ศาลยอมไมอาจออกคําบังคับแกผูเปนทายาทขางตนได เน่ืองจากเปนกรณีที่ตองหาม

ฟองคดีตามนัยมาตรา ๑๗๕๔ วรรคสาม แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย

กรณีที่เจาหนาที่ศุลการักษในสังกัดกรมศุลกากรละเลยไมปฏิบัติหนาที่ตามกฎหมาย ระเบียบ และคําสั่งของกรมศุลกากร (ผูฟองคดี) ทําใหนิติบุคคลเอกชนอาศัย เปนชองทางทุจริตในการขอรับเงินชดเชยคาภาษีโดยไมมีการสงออกสินคาตามที่สําแดงไว ในใบขนสินคา ตอมาเม่ือเจาหนาที่ผูกระทําละเมิดดังกลาวถึงแกความตาย ผูฟองคดีจึงมี หนังสือถึงทายาทโดยธรรมของเจาหนาที่ผูกระทําละเมิดใหนําคาสินไหมทดแทนมาชําระแก ผูฟองคดี แตทายาทโดยธรรมเพิกเฉยไมนําเงินมาชําระ นั้น ผูฟองคดียอมมีสิทธิฟอง

ทายาทโดยธรรมดังกลาวใหรับผิดในความเสียหายที่เกิดขึ้นไดตามมาตรา ๑๕๙๙๕๐ และ

๕๐ ประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย

มาตรา ๑๕๙๙ เมื่อบุคคลใดตาย มรดกของบุคคลนั้นตกทอดแกทายาท ทายาทอาจเสียไปซึ่ ง สิทธิ ในมรดกไดแต โดยบทบัญญัติแหงประมวลกฎหมายนี้ห รือ

กฎหมายอื่น

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๗๐

มาตรา ๑๖๐๐๕๑ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย แตเนื่องจากเปนกรณีเจาหนี้ฟองขอให

บังคับตามสิทธิเรียกรองอันมีตอเจามรดก จึงตองหามมิใหฟองคดีเม่ือพนกําหนดหนึ่งปนับแต

เม่ือผูฟองคดีไดรูหรือควรไดรูถึงความตายของเจามรดกตามมาตรา ๑๗๕๔ วรรคสาม๕๒ แหง

ประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย ดังน้ัน เม่ือปรากฏวาผูฟองคดีไดรูถึงความตายของเจาหนาที่ผูกระทําละเมิดตั้งแตขณะที่มีการขอใหจายเงินบําเหน็จตกทอดใหแกทายาทของเจาหนาที่ดังกลาวแลว แตผูฟองคดีนําคดีมายื่นฟองเม่ือพนกําหนดหนึ่งปนับแตเม่ือผูฟองคดีในฐานะเจาหนี้ไดรู ถึงความตายของเจาหนาที่ผูกระทําละเมิดซึ่งเปนเจามรดกตามมาตรา ๑๗๕๔ วรรคสาม แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย จึงเปนกรณีตองหามมิใหฟองรองบังคับใหผูถูกฟองคดี ในฐานะทายาทโดยธรรมของเจาหนาที่ขางตนชดใชเงินหรือสงมอบทรัพยมรดกใดๆ ใหแก ผูฟองคดี ศาลปกครองจึงไมอาจออกคําบังคับใหทายาทโดยธรรมดังกลาวชดใชคาเสียหายใหแก ผูฟองคดีตามมาตรา ๗๒ แหงพระบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ ผูฟองคดีจึงไมอยูในฐานะ เปนผูมีสิทธิฟองคดีตอศาลปกครองตามมาตรา ๔๒ วรรคหนึ่ง แหงพระราชบัญญัติดังกลาว (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๑๖๔/๒๕๔๙)

๒.๒.๒ กรณีที่ศาลไมจําเปนตองออกคําบังคับ

แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด

กรณีที่เจาหนาที่ผูกระทําละเมิดไมชําระคาสินไหมทดแทนตามคําสั่งเรียกใหชดใชเงิน หนวยงานของรัฐสามารถใชมาตรการบังคับทางปกครองได หนวยงานของรัฐไมมีสิทธิฟองคดี

๕๑-๕๒ ประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย

มาตรา ๑๖๐๐ ภายใตบังคับของบทบัญญัติแหงประมวลกฎหมายนี้ กองมรดกของผูตาย ไดแกทรัพยสินทุกชนิดของผูตาย ตลอดทั้งสิทธิหนาที่และความรับผิดตางๆ เวนแตตามกฎหมาย หรือวาโดยสภาพแลว เปนการเฉพาะตัวของผูตายโดยแท

ฯลฯ ฯลฯ มาตรา ๑๗๕๔ ฯลฯ ฯลฯ ภายใตบังคับแหงมาตรา ๑๙๓/๒๗ แหงประมวลกฎหมายนี้ ถาสิทธิเรียกรองของเจาหนี้

อันมีตอเจามรดกมีกําหนดอายุความยาวกวาหนึ่งป มิใหเจาหนี้นั้นฟองรองเมื่อพนกําหนดหนึ่งปนับแตเมื่อเจาหนี้ไดรู หรือควรไดรูถึงความตายของเจามรดก

ฯลฯ ฯลฯ ๕๒

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๗๑

(๑) ในคดีที่กรมการคาตางประเทศมีคําสั่งตามความเห็นของกระทรวงการคลังเรียกใหเจาหนาที่ในสังกัด (ผูถูกฟองคดี) ชดใชคาสินไหมทดแทนความรับผิดทางละเมิด กรณีมิไดมอบหมายใหผูใตบังคับบัญชาไปยื่นคําขอรับชําระหนี้ในคดีลมละลายภายในกําหนดเวลา ทําใหกรมการคาตางประเทศไมสามารถยื่นคําขอรับชําระหนี้ เ พ่ิมเติมได กรมการคาตางประเทศจึงอาศัยอํานาจตามมาตรา ๑๒๕๓ แหงพระราชบัญญัติความรับผิด ทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ ออกคําสั่งใหเจาหนาที่ชดใชคาเสียหาย นั้น คําสั่งดังกลาวถือเปน คําสั่งทางปกครองตามมาตรา ๕ แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองฯ เม่ือผูถูกฟองคดรีับทราบคําสั่งแลว แตไมชําระเงินโดยถูกตองครบถวน กรมการคาตางประเทศ ยอมมีอํานาจบังคับใหผูถูกฟองคดีชําระเงินไดโดยใชมาตรการบังคับทางปกครองทําการยึดหรืออายัดทรัพยสินของผูถูกฟองคดีและขายทอดตลาดเพื่อชําระเงินใหแกกรมการคาตางประเทศ ใหครบถวนไดตามมาตรา ๕๗๕๔ แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองฯ กรณี จึงถือไดวาการแกไขหรือบรรเทาความเดือดรอนหรือเสียหายของกรมการคาตางประเทศ ไมจําเปนตองขอใหศาลออกคําบังคับตามที่กําหนดไวในมาตรา ๗๒ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้ง ศาลปกครองฯ กรมการคาตางประเทศจึงมิใชผูมีสิทธิฟองคดีตามมาตรา ๔๒ วรรคหนึ่ง แหงพระราชบัญญัติดังกลาว (คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๖/๒๕๔๗)

๕๓ พระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙

มาตรา ๑๒ ในกรณีที่เจาหนาที่ตองชดใชคาสินไหมทดแทนที่หนวยงานของรัฐไดใชใหแกผูเสียหายตามมาตรา ๘ หรือในกรณีที่เจาหนาที่ตองใชคาสินไหมทดแทนเนื่องจากเจาหนาที่ผูนั้นไดกระทําละเมิดตอหนวยงานของรัฐตามมาตรา ๑๐ ประกอบกับมาตรา ๘ ใหหนวยงานของรัฐที่เสียหายมีอํานาจ ออกคําสั่งเรียกใหเจาหนาที่ผูนั้นชําระเงินดังกลาวภายในเวลาที่กําหนด

๕๔ พระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ มาตรา ๕๗ คําสั่งทางปกครองที่กําหนดใหผูใดชําระเงิน ถาถึงกําหนดแลวไมมีการชําระ

โดยถูกตองครบถวน ใหเจาหนาที่มีหนังสือเตือนใหผูนั้นชําระภายในระยะเวลาที่กําหนด แตตองไมนอยกวาเจ็ดวัน ถาไมมีการปฏิบัติตามคําเตอืนเจาหนาที่อาจใชมาตรการบังคับทางปกครองโดยยึดหรืออายัดทรัพยสินของผูนั้นและขายทอดตลาดเพื่อชําระเงินใหครบถวน

วิธีการยึดการอายัดและการขายทอดตลาดทรัพยสินใหปฏิบัติตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณา

ความแพงโดยอนุโลม สวนผูมีอํานาจสั่งยึดหรืออายัดหรือขายทอดตลาดให เปนไปตามที่กําหนด ในกฎกระทรวง

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๗๒

คําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุดที่วินิจฉัยในทํานองเดียวกัน ไดแก คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๑๕๔/๒๕๔๗, ที่ ๒๔๒/๒๕๔๗, ที่ ๑๒/๒๕๔๘ และที่ ๑๙๖/๒๕๔๘

(๒) สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา (ผูฟองคดี) ไมมีสิทธิฟองกรรมการตรวจการจางซึ่งมีหนาที่ควบคุมการกอสรางของบริษัทผูรับเหมาใหรับผิดในคาเสียหายจากการชํารุดบกพรองของการกอสรางอาคารเรียนและปฏิบัติการ เนื่องจากผูฟองคดีสามารถ ใชมาตรการบังคับทางปกครองกับกรรมการตรวจการจาง (ผูถูกฟองคดี) ไดโดยตรงอยูแลว ตามมาตรา ๕๗๕๕ แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองฯ ศาลจึงไมจําตองออก

คําบังคับตามมาตรา ๗๒ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุด ที่ ๔๗๐/๒๕๔๘)

(๓) กรณีที่ผูอํานวยการโรงพยาบาลประจําจังหวัดและเจาหนาที่ของโรงพยาบาลดังกลาว ซึ่งมีหนาที่ควบคุมดูแลและตรวจสอบการปฏิบัติหนาที่ของเจาหนาที่ ผูทําหนาที่เกี่ยวกับการเบิกจายเงินของโรงพยาบาล (ผูถูกฟองคดี) ปฏิบัติหนาที่ดวยความประมาทเลินเลออยางรายแรง โดยปลอยปละละเลยและเอื้อประโยชนใหผูใตบังคับบัญชา กระทําการทุจริต เบียดบังเงินของโรงพยาบาลประจําจังหวัดซึ่งเปนหนวยราชการในสังกัดของสํานักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข (ผูฟองคดี) ทําใหผูฟองคดีไดรับความเสียหาย อันเปน กรณีเจาหนาที่กระทําละเมิดตอหนวยงานของรัฐ นั้น เม่ือผูฟองคดีไดใชอํานาจตามมาตรา ๑๒๕๖

แหงพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ ออกคําสั่งทางปกครองเรียกใหเจาหนาที่ผูกระทําละเมิด (ผูถูกฟองคดี) ชดใชคาสินไหมทดแทนแลว หากผูถูกฟองคดีไมยอมชําระ ผูฟองคดียอมมีอํานาจบังคับชําระหนี้ดวยตนเองโดยใชมาตรการบังคับทางปกครองตามที่กําหนดไวในมาตรา ๕๗ แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองฯ ยึดหรืออายัดทรัพยสินของ ผูถูกฟองคดีและขายทอดตลาดเพื่อนําเงินมาชําระหนี้ใหครบถวนได ดังน้ัน จึงเปนกรณีที่ ถือไดวาการแกไขหรือบรรเทาความเดือดรอนหรือเสียหายของผูฟองคดีไมจําตองออกคําบังคับตามที่กําหนดไวในมาตรา ๗๒ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ ผูฟองคดีจึงมิใชผูมีสิทธิฟองคดีตอศาลปกครองตามมาตรา ๔๒ วรรคหนึ่ง แหงพระราชบัญญัติดังกลาว สวนการที่ ผูฟองคดีกลาวอางวาตามนัยมาตรา ๕๗ แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองฯ เปนกรณีที่ผูฟองคดี มีสิทธิที่ จะเลือกใชมาตรการบังคับทางปกครองหรือไมก็ ไดนั้น เปนการตีความที่ไมสอดคลองกับเจตนารมณของพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองฯ

๕๕ อางแลวในเชิงอรรถที่ ๕๔ หนา ๗๑ ๕๖ อางแลวในเชิงอรรถที่ ๕๓ หนา ๗๑

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๗๓

ซึ่งมุงประสงคจะใหหนวยงานทางปกครองและเจาหนาที่ของรัฐปฏิบัติตามหลักเกณฑและขั้นตอนที่กําหนดไวเพ่ือใหบรรลุวัตถุประสงคของการดําเนินงานทางปกครองที่ถูกตอง มีประสิทธิภาพในการใชบังคับกฎหมายใหสามารถรักษาประโยชนสาธารณะได และการที่ผูฟองคดีอางวา ไมมีวิธีปฏิบัติในการใชมาตรการบังคับทางปกครองนั้น ถือวาเปนปญหาในทางบริหารจัดการของผูฟองคดีเอง มิใชเปนขออางในการที่จะไมใชมาตรการบังคับทางปกครองแตอยางใด (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๖๑๘/๒๕๔๗)

(๔) กรณีที่เทศบาลตําบล (ผูฟองคดี) มีคําสั่งเรียกใหนายกเทศบาลตําบล (ผูถูกฟองคดี) ชดใชเงินใหกับทางราชการ เน่ืองจากนายกเทศบาลตําบลขยายระยะเวลา การกอสรางถนนใหผูรับจางโดยไมชอบดวยกฎหมาย ทําใหเทศบาลตําบลไดรับความเสียหายจากการที่ไมไดคาปรับจากผูรับจางซึ่งดําเนินการกอสรางไมแลวเสร็จตามสัญญา แตนายกเทศบาลตําบลไมยอมชําระเงินดังกลาว ผูฟองคดีจึงนําคดีมาฟองตอศาลปกครอง นั้น ศาลเห็นวา เทศบาลตําบลเปนราชการสวนทองถิ่น มีฐานะเปนนิติบุคคล ซึ่งเปนหนวยงาน ทางปกครองที่มีอํานาจหนาที่จัดทําบริการสาธารณะโดยจัดใหมีและบํารุงทางบกและทางน้ํา ตามมาตรา ๕๐๕๗ แหงพระราชบัญญัติเทศบาล พ.ศ. ๒๔๙๖ การที่นายกเทศบาลตําบล

๕๗ พระราชบัญญัติเทศบาล พ.ศ. ๒๔๙๖

มาตรา ๕๐ ภายใตบังคับแหงกฎหมาย เทศบาลตําบลมีหนาที่ตองทําในเขตเทศบาลดังตอไปนี้ (๑) รักษาความสงบเรียบรอยของประชาชน (๒) ใหมีและบํารุงทางบกและทางน้ํา (๓) รักษาความสะอาดของถนน หรือทางเดินและที่สาธารณะ รวมทั้งการกําจัดมูลฝอยและ

ส่ิงปฏิกูล (๔) ปองกันและระงับโรคติดตอ (๕) ใหมีเครื่องใชในการดับเพลิง (๖) ใหราษฎรไดรับการศึกษาอบรม (๗) สงเสริมการพัฒนาสตรี เด็ก เยาวชน ผูสูงอายุ และผูพิการ (๘) บํารุงศิลปะ จารีตประเพณี ภูมิปญญาทองถ่ิน และวัฒนธรรมอันดีของทองถ่ิน (๙) หนาที่อื่นตามที่กฎหมายบัญญัติใหเปนหนาที่ของเทศบาล การปฏิบัติงานตามอํานาจหนาที่ของเทศบาลตองเปนไปเพ่ือประโยชนสุขของประชาชน

โดยใชวิธีการบริหารกิจการบานเมืองที่ดี และใหคํานึงถึงการมีสวนรวมของประชาชนในการจัดทําแผนพัฒนาเทศบาล การจัดทํางบประมาณ การจัดซื้อจัดจาง การตรวจสอบ การประเมินผลการปฏิบัติงานและ การเปดเผยขอมูลขาวสาร ทั้งนี้ ใหเปนไปตามกฎหมาย ระเบียบขอบังคับวาดวยการนั้นและหลักเกณฑ และวิธีการที่กระทรวงมหาดไทยกําหนด

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๗๔

ทําสัญญาจางกอสรางถนนกับผูรับจางจึงเปนการแสดงเจตนาทําสัญญาจางในนามเทศบาลตําบล เม่ือเทศบาลตําบลเห็นวาการที่นายกเทศบาลตําบลขยายระยะเวลาการกอสรางโดยไมชอบดวยกฎหมายทําใหไมไดรับคาปรับจากการที่ผูรับจางไมสามารถทํางานใหแลวเสร็จภายในระยะเวลาตามสัญญา เทศบาลตําบลในฐานะหนวยงานของรัฐมีอํานาจออกคําสั่งเรียกใหนายกเทศบาลตําบลชดใชเงินจากการกระทําละเมิดไดตามมาตรา ๑๒ แหงพระราชบัญญัติความรับผิด ทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ หากนายกเทศบาลตําบลไมชดใชเงิน เทศบาลตําบลมีอํานาจใชมาตรการบังคับทางปกครองใหชําระเงินไดตามมาตรา ๕๕๕๘ และมาตรา ๕๗๕๙ แหงพระราชบัญญัติ

วิธีปฏิบัติราชการทางปกครองฯ โดยไมตองฟองคดีตอศาลเพื่อใหออกคําบังคับตามมาตรา ๗๒ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ ดังน้ัน เทศบาลตําบลจึงไมมีสิทธิฟองคดีตอศาลปกครอง (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๑๙๑/๒๕๔๘ และที่ ๑๙๖/๒๕๔๘)

๒.๓ เงื่อนไขเก่ียวกับการดําเนินการเพื่อแกไขความเดือดรอนหรือเสียหาย ตามขั้นตอนที่กฎหมายกําหนด

๒.๓.๑ กรณีบุคคลภายนอกฟองเรียกคาเสียหายจากการกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓)

กรณีละเมิดจากคําสั่งทางปกครอง

แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด

(๑) กรณีไดรับความเสียหายจากคําสั่งทางปกครอง เม่ือมีกฎหมายเฉพาะบัญญัติใหสิทธิผูฟองคดีในการอุทธรณคําสั่งทางปกครองไวโดยเฉพาะ ผูฟองคดี ตองดําเนินการตามที่กฎหมายกําหนดไวใหครบถวนและเมื่อเจาหนาที่ไดวินิจฉัยอุทธรณแลวหรือมิไดวินิจฉัยอุทธรณภายในเวลาที่กฎหมายกําหนด ผูฟองคดีจึงมีสิทธินําคดีไปฟองศาลได

๕๘ พระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙

มาตรา ๕๕ การบังคับทางปกครองไมใชกับเจาหนาที่ดวยกัน เวนแตจะมีกฎหมายกําหนดไว เปนอยางอื่น

๕๙ อางแลวในเชิงอรรถที่ ๕๔ หนา ๗๑

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๗๕

ในคดีที่ผู อํานวยการสํานักงานเขตพื้นที่การศึกษานครปฐม เขต ๑ (ผูถูกฟองคดี) อนุญาตใหผูฟองคดีลาออกจากราชการตามโครงการเปลี่ยนเสนทางชีวิต : เกษียณกอนกําหนด แตผูฟองคดีไดกลับเขารับราชการอีก เน่ืองจากทราบในภายหลังวาตนไมมีคุณสมบัติที่จะเขารวมโครงการดังกลาว ตอมาผูฟองคดีไดรับอนุญาตใหลาออกจากราชการ ตามโครงการดังกลาวอีกครั้งหนึ่ง ซึ่งผูถูกฟองคดีไดมีคําสั่งใหจายเงินบํานาญและเงินเพ่ิมใหแก ผูฟองคดีแลว แตตอมากรมบัญชีกลางไดยกเลิกการสั่งจายเงินบํานาญดังกลาวโดยสั่งจาย เงินบํานาญใหมใหแกผูฟองคดีเน่ืองจากการสั่งจายเงินบํานาญเดิมคลาดเคลื่อนเพราะผูฟองคดีไมไดปฏิบัติราชการและไมมีสิทธิรับเงินเดือนในชวงที่ไดรับอนุญาตใหลาออกจากราชการ ในครั้งแรก จึงไมสามารถนําชวงเวลาดังกลาวมาคํานวณบําเหน็จบํานาญใหกับผูฟองคดีได ผูฟองคดีเห็นวา การที่ผูถูกฟองคดีออกคําสั่งอนุญาตใหผูฟองคดีลาออกจากราชการตามโครงการขางตน เปนการกระทําโดยจงใจหรือประมาทเลินเลอเปนเหตุใหผูฟองคดีไดรับความเสียหาย โดยทําใหผูฟองคดีไมไดมาปฏิบัติราชการในชวงเวลาที่ลาออกจากราชการ จึงไมไดรับเงินเดือนและไมมีสิทธินับระยะเวลาดังกลาวเปนเวลาราชการสําหรับคํานวณบําเหน็จบํานาญ ซึ่งผูฟองคดีไดยื่นฟองคดีตอศาลปกครองแลวครั้งหนึ่ง แตศาลมีคําสั่งไมรับคําฟองไวพิจารณาเนื่องจาก ผูฟองคดียังไมไดยื่นอุทธรณคําสั่งทางปกครองกอนนําคดีมาฟองตอศาล หลังจากนั้นผูฟองคดีจึงไดไปดําเนินการยื่นอุทธรณคําสั่งจายเงินบํานาญตอผูถูกฟองคดี แตผูถูกฟองคดีไมรับพิจารณาอุทธรณ เน่ืองจากเห็นวาผูฟองคดียื่นอุทธรณเม่ือพนกําหนดระยะเวลารองทุกข ตามกฎ ก.ค. ฉบับที่ ๒๓ (พ.ศ. ๒๕๔๓) ออกตามความในพระราชบัญญัติระเบียบขาราชการครู พ.ศ. ๒๕๒๓ วาดวยการรองทุกขและการพิจารณาเรื่องรองทุกข และพนกําหนดระยะเวลาอุทธรณตามพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองฯ ผูฟองคดีเห็นวาตนไมไดรับ ความเปนธรรม จึงนําคดีมาฟองตอศาลขอใหผูถูกฟองคดีชดใชคาเสียหายพรอมดอกเบี้ย และขอใหนําชวงเวลาที่ไดรับอนุญาตใหลาออกจากราชการในครั้งแรกมารวมคํานวณบํานาญใหแกผูฟองคดีดวย ศาลเห็นวา การที่ผูฟองคดีอุทธรณคําสั่งจายเงินบําเหน็จบํานาญแกขาราชการซึ่งเปนคําสั่งทางปกครองเกินกําหนดระยะเวลาสําหรับการอุทธรณหรือการโตแยงคําสั่งทางปกครองตามที่กําหนดไวในมาตรา ๔๔ วรรคหนึ่ง๖๐ และมาตรา ๔๐๖๑ แหงพระราชบัญญัติ

๖๐ อางแลวในเชิงอรรถที่ ๔๙ หนา ๖๘ ๖๑ พระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙

มาตรา ๔๐ คําส่ังทางปกครองที่อาจอุทธรณหรือโตแยงตอไปได ใหระบุกรณีที่อาจอุทธรณหรือโตแยง การยื่นคําอุทธรณหรือคําโตแยง และระยะเวลาสําหรับการอุทธรณหรือการโตแยงดังกลาวไวดวย

(มีตอหนาถัดไป)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๗๖

วิธีปฏิบัติราชการทางปกครองฯ เปนการไมปฏิบัติตามหลักเกณฑเกี่ยวกับการอุทธรณหรือโตแยงคําสั่งทางปกครองตามที่กฎหมายกําหนดไว ซึ่งแมวาผูฟองคดีจะไดยื่นอุทธรณแลว แตเม่ือ ผูถูกฟองคดีไมรับอุทธรณไวพิจารณาเพราะเปนการยื่นอุทธรณเม่ือพนกาํหนดระยะเวลาอุทธรณตามกฎหมาย จึงถือไมไดวาผูฟองคดีไดดําเนินการครบถวนตามขั้นตอนและวิธีการสําหรับการแกไขความเดือดรอนหรือเสียหายตามที่กฎหมายกําหนดไวกอนฟองคดีตอศาลตามมาตรา ๔๒ วรรคสอง แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๔๕๖/๒๕๔๗)

(๒) กรณีที่ผูฟองคดีไมใชผูมีสิทธิฟองคดีโตแยงคําสั่งที่ไมชอบดวยกฎหมายเนื่องจากผูฟองคดีไมไดอุทธรณคําสั่งดังกลาวตามขั้นตอนและวิธีการที่กฎหมายกําหนดไว ผูฟองคดียอมไมมีสิทธิฟองเรียกคาเสียหายอันเกิดจากคําสั่งดังกลาวดวย กรณีที่ผูฟองคดีถูกลงโทษทางวินัยไลออกจากราชการตามคําสั่ง ลงวันที่ ๒๐ ธันวาคม ๒๕๓๗ เน่ืองจากละทิ้งหนาที่ราชการติดตอในคราวเดียวกันเกินกวา ๑๕ วัน ตอมาผูฟองคดีไดยื่นคําขอกลับเขารับราชการใหมลงวันที่ ๘ มิถุนายน ๒๕๔๑ ตอรองผูบัญชาการตํารวจสอบสวนกลาง (ผูถูกฟองคดีที่ ๒) แตผูถูกฟองคดีที่ ๒ ไดมีหนังสือถึงผูบัญชาการตํารวจสอบสวนกลางวาไมประสงคจะรับผูฟองคดีกลับเขารับราชการ และไดมีการแจงคําสั่งของ ผูถูกฟองคดีที่ ๒ ใหผูฟองคดีทราบเมื่อวันที่ ๒๔ กรกฎาคม ๒๕๔๗ ผูฟองคดีเห็นวาคําสั่งดังกลาวไมมีเหตุผล และทําใหผูฟองคดีไดรับความเสียหาย จึงฟองขอใหเพิกถอนคําสั่ง และใหสํานักงานตํารวจแหงชาติ (ผูถูกฟองคดีที่ ๑) ชดใชคาเสียหายใหแกผูฟองคดี นั้น หากผูฟองคดีเห็นวาคําสั่งดังกลาวซึ่งกระทบสิทธิของตนไมชอบดวยกฎหมายก็ชอบที่จะใชสิทธิ อุทธรณตอเจาหนาที่ผูทําคําสั่งเพ่ือใหแกไขความเดือดรอนหรือเสียหายตามมาตรา ๔๔๖๒

แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองฯ เม่ือผูฟองคดีไมไดอุทธรณคําสั่งตามขั้นตอนและวิธีการที่กฎหมายกําหนดกอนฟองคดี จึงไมมีสิทธิฟองคดีตามมาตรา ๔๒ วรรคสอง แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ สําหรับคําขอใหผูถูกฟองคดีที่ ๑ ชดใชคาเสียหายแก ผูฟองคดีนั้น เม่ือผูฟองคดีไมอาจใชสิทธิฟองคดีเกี่ยวกับคําสั่งไมรับผูฟองคดีเขารับราชการใหมที่เปนมูลใหเกิดสิทธิเรียกคาเสียหายแลว ยอมไมมีสิทธิเรียกคาเสียหายอันเกิดจากคําสั่งน้ันดวย (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๑๒๕/๒๕๔๘)

(ตอจากเชิงอรรถที่ ๖๑ หนา ๗๕)

ในกรณีที่มีการฝาฝนบทบัญญัติตามวรรคหนึ่ง ใหระยะเวลาสําหรับการอุทธรณหรือการโตแยงเริ่มนับใหมตั้งแตวันที่ไดรับแจงหลักเกณฑตามวรรคหนึ่ง แตถาไมมีการแจงใหมและระยะเวลาดังกลาว มีระยะเวลาสั้นกวาหนึ่งป ใหขยายเปนหนึ่งปนับแตวันที่ไดรับคําสั่งทางปกครอง

๖๒ อางแลวในเชิงอรรถที่ ๔๙ หนา ๖๘

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๗๗

(๓) กรณีอ่ืนๆ ที่ศาลวินิจฉัยวาผูฟองคดีไมมีสิทธิฟองคดีเน่ืองจาก ยังไมไดอุทธรณคําสั่งทางปกครองที่ทําใหผูฟองคดีไดรับความเดือดรอนหรือเสียหาย

(๓.๑) กรณีที่ผูฟองคดีฟองเรียกคาเสียหายจากการที่ธนาคารออมสินยกเลิกการประกวดราคาจางกอสรางสํานักงานเปนเหตุใหผูฟองคดีซึ่งเปนผูเสนอราคาต่ําที่สุดไดรับความเสียหาย นั้น การสั่งยกเลิกการประกวดราคาถือเปนการสั่งยกเลิกกระบวนการพิจารณาคําเสนอหรือการดําเนินการอ่ืนใดในลักษณะเดียวกัน อันเปนคําสั่งทางปกครองตามมาตรา ๕ แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองฯ ซึ่งผูฟองคดีตองอุทธรณคําสั่งดังกลาว ตามมาตรา ๔๔๖๓ แหงพระราชบัญญัติขางตนกอนนําคดีมาฟองตอศาลปกครอง (คําสั่ง

ศาลปกครองสูงสุดที่ ๕๔๙/๒๕๔๘)

(๓.๒) กรณีที่เจาพนักงานที่ดินปฏิเสธการเพิกถอนการจดทะเบียนที่ดินแบงหักเปนที่สาธารณประโยชนตามที่เจาของที่ดินรองขอ ถือเปนคําสั่งทางปกครองซึ่งคูกรณีตองใชสิทธิอุทธรณตามหลักเกณฑและวิธีการที่กฎหมายกําหนดเสียกอน เม่ือประมวลกฎหมายที่ดินไมไดกําหนดขั้นตอนการอุทธรณไวเปนการเฉพาะ เจาของที่ดินจึงตองอุทธรณคําสั่งดังกลาวตามมาตรา ๔๔๖๔ แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองฯ เม่ือไมไดอุทธรณคําสั่ง

ดังกลาวตอเจาพนักงานที่ดิน จึงเปนกรณีที่ไมไดดําเนินการตามขั้นตอนหรือวิธีการสําหรับ การแกไขความเดือดรอนหรือเสียหาย เจาของที่ดินจึงไมอยูในฐานะเปนผูมีสิทธิฟองคดี ตามมาตรา ๔๒ วรรคสอง แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๑๘๔/๒๕๔๙)

(๓.๓) กรณีที่นายกเทศมนตรีมีคําสั่งลงโทษลดขั้นเงินเดือนของผูฟองคดีซึ่งเปนเจาพนักงานพัสดุของเทศบาลจํานวนหนึ่งขั้น เน่ืองจากผูฟองคดีทําหนังสือรองเรียน ขอความเปนธรรมของผูเสนอราคาในการสอบราคาจัดซื้อวัสดุของเทศบาลซึ่งเปนเอกสาร ของทางราชการสูญหายในขณะที่อยูในความครอบครองของผูฟองคดี รวมท้ังมีพฤติการณ ใหการเท็จตอคณะกรรมการสอบสวนขอเท็จจริงเปนเหตุใหเทศบาลไดรับความเสียหาย นั้น โดยที่คําสั่งลงโทษลดขั้นเงินเดือนถือเปนคําสั่งทางปกครอง เม่ือผูฟองคดีนําคดีมาฟองตอ ศาลปกครองขอใหเพิกถอนคําสั่งดังกลาว รวมทั้งใหเทศบาลชดใชคาเสียหายใหแกผูฟองคดี โดยยังไมพนระยะเวลาการพิจารณาอุทธรณ ถือวาผูฟองคดียังมิไดดําเนินการแกไขความเดือดรอนหรือเสียหายตามขั้นตอนและวิธีการที่กฎหมายกําหนดและไดมีการสั่งการตามกฎหมายนั้น

๖๓-๖๔ อางแลวในเชิงอรรถที่ ๔๙ หนา ๖๘ ๖๔

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๗๘

ผูฟองคดีจึงไมมีสิทธิฟองคดีตามมาตรา ๔๒ วรรคสอง แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๖๖๔/๒๕๔๙)

(๔) กรณีมีขอกําหนดใหดําเนินการเสนอขอพิพาทใหอนุญาโตตุลาการพิจารณากอน

กรณีมีขอกําหนดใหดําเนินการเสนอขอพิพาทใหอนุญาโตตุลาการพิจารณากอนนําคดีมาฟองศาล ผูฟองคดีตองดําเนินการตามขั้นตอนหรือวิธีการแกไข ความเดือดรอนหรือเสียหายที่กําหนดไวโดยเฉพาะดังกลาวกอน จึงจะมีสิทธินําคดีมาฟองตอศาลปกครองได (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๑๖๘/๒๕๔๖ และที่ ๓๗๘/๔๗)

๒.๓.๒ กรณีบุคคลภายนอกฟองหนวยงานทางปกครองใหพิจารณาคําขอ ใหชดใชคาสินไหมทดแทนใหแลวเสร็จภายในเวลาที่กฎหมายกําหนดตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๒) ยังไมมีขอมูลเพิ่มเติม

๒.๓.๓ กรณีเจาหนาที่ของรัฐฟองคดีใหเพิกถอนคําสั่งของหนวยงาน

ทางปกครองที่เรียกใหชดใชคาสินไหมทดแทนตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๑)

แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด

(๑) คําสั่งใหใชเงินตามมาตรา ๑๒๖๕ แหงพระราชบัญญัติความรับผิด

ทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ ผูฟองคดีตองอุทธรณกอนนําคดีมาฟองตอศาล แตเมื่อ

ผูฟองคดีเขาใจโดยสุจริตตามคําสั่งใหชดใชเงินและปฏิบัติตามคําสั่งดังกลาวแลว

หากศาลนํามาเปนเหตุสั่งไมรับคําฟองไวพิจารณาเนื่องจากผูฟองคดียังมิไดดําเนินการ

อุทธรณกอนฟองคดีจะทําใหเกิดความไมเปนธรรมในการบังคับใชกฎหมาย ศาลจึงให

รับคําฟองไวพิจารณา

คําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุดที่วินิจฉัยในทํานองเดียวกันกับคําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๕๖๕/๒๕๔๖ ไดแก คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๑๖๓/๒๕๔๘ (โปรดดูเพ่ิมเติมในเอกสารเลม ๑ หนา ๙๕)

๖๕ อางแลวในเชิงอรรถที่ ๕๓ หนา ๗๑

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๗๙

(๒) การที่หนวยงานของรัฐมีคําสั่งเรียกใหเจาหนาที่ชดใชคาเสียหาย โดยเปนกรณีที่ไมตองรายงานใหกระทรวงการคลังตรวจสอบกอนตามที่กฎหมายกําหนดไว คําสั่งดังกลาวถือเปนคําสั่งทางปกครองตามมาตรา ๕ แหงพระราชบัญญัติ วิธีปฏิบัติราชการทางปกครองฯ ซึ่งผูฟองคดีตองอุทธรณคําสั่งกอนนําคดีมาฟองตอ ศาลปกครอง

กรณีที่ผูฟองคดีเปนพนักงานสวนตําบลไดรับความเดือดรอนเสียหายจากการที่นายอําเภอ (ผูถูกฟองคดีที่ ๒) มีคําสั่งแตงตั้งคณะกรรมการสอบขอเท็จจริง ความรับผิดทางละเมิดเนื่องจากผูฟองคดีมีพฤติการณทุจริตในการจายเงินคาแรงงานใหกับราษฎร ที่รับจางทํางานในโครงการตางๆ ทําใหราชการไดรับความเสียหาย และตอมานายกองคการบริหาร สวนตําบล (ผูถูกฟองคดีที่ ๑) ไดมีคําสั่งตามคําวินิจฉัยของผูถูกฟองคดีที่ ๒ เรียกใหผูฟองคดีชดใชคาเสียหายใหแกองคการบริหารสวนตําบล แตผูฟองคดีเห็นวาตนไมไดกระทําละเมิดตามที่ถูกกลาวหาจึงนําคดีมาฟองตอศาลปกครองขอใหเพิกถอนคําสั่งของผูถูกฟองคดีที่ ๑ นั้น เปนกรณีที่ผูฟองคดีจะตองปฏิบัติตามเงื่อนไขการฟองคดีตามที่ กําหนดไวในพระราชบัญญัติจัดตั้ง ศาลปกครองฯ เม่ือเหตุแหงการฟองคดีนี้เปนกรณีที่ผูฟองคดีไมเห็นดวยกับคําสั่งใหผูฟองคดีชดใชคาเสียหายแกองคการบริหารสวนตําบลซึ่งเปนราชการสวนทองถิ่น โดยเปนจํานวนคาเสียหายไมเกิน ๑๐๐,๐๐๐ บาท ซึ่งผูถูกฟองคดีสามารถสั่งการไดโดยไมตองรายงานใหกระทรวงการคลังตรวจสอบตามระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี วาดวยหลักเกณฑการปฏิบัติเกี่ยวกับความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ ประกอบกับประกาศกระทรวงการคลัง เรื่อง ความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ที่ไมตองรายงานใหกระทรวงการคลังตรวจสอบ ลงวันที่ ๑๕ ตุลาคม ๒๕๔๔ คําสั่งที่สั่งใหผูฟองคดีชําระเงินจึงเปนคําสั่งทางปกครอง ตามมาตรา ๕ แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองฯ ซึ่งไมมีกฎหมายกําหนดขั้นตอนการอุทธรณไวโดยเฉพาะ ผูฟองคดีจึงตองอุทธรณตามมาตรา ๔๔ วรรคสอง๖๖ แหงพระราชบัญญัติดังกลาว เม่ือผูฟองคดีมิไดอุทธรณจึงไมมีสิทธินําคดีมาฟองตอศาลปกครองตามมาตรา ๔๒ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ แตเน่ืองจากปรากฏขอเท็จจริงวาคําสั่งที่เรียกใหผูฟองคดีชําระเงินมิไดระบุกรณีที่อาจอุทธรณและระยะเวลาสําหรบัการอุทธรณไว

๖๖ พระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙

มาตรา ๔๔ ฯลฯ ฯลฯ คําอุทธรณตองทําเปนหนังสือโดยระบุขอโตแยงและขอเท็จจริงหรือขอกฎหมายที่อางอิง

ประกอบดวย ฯลฯ ฯลฯ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๘๐

ตามมาตรา ๔๐๖๗ แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองฯ จึงถือวาเปนการแจงคําสั่งทางปกครองที่ไมครบถวน ดังน้ัน ระยะเวลาสําหรับการอุทธรณของผูฟองคดีจึงขยายเปน ๑ ป นับแตวันที่ไดรับคําสั่ง ซึ่งยังเหลือระยะเวลาที่ผูฟองคดีสามารถอุทธรณหรือโตแยงคําสั่งได แตการที่ผูฟองคดีอางวาไดยื่นอุทธรณคําสั่งดังกลาวแลวน้ัน เม่ือปรากฏวาเปนการยื่นอุทธรณคําสั่งภายหลังการฟองคดีจึงไมอาจนํามาเปนขอพิจารณาในการรับคําฟองได อยางไรก็ตาม เม่ือผูฟองคดีไดยื่นอุทธรณคําสั่งขางตนแลว ยอมถือเปนการเริ่มสิทธิในการนําคดีมาฟองใหมไดตอไป (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๓๗/๒๕๔๘)

(๓) กรณีคําสั่งใหชดใชคาสินไหมทดแทนมิไดแจงสิทธิการอุทธรณไว

ระยะเวลาการอุทธรณจะขยายเปนหนึ่งปตามมาตรา ๔๐ วรรคสอง๖๘ แหงพระราชบัญญัติ

วิธีปฏิบัติราชการทางปกครองฯ

คําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุดที่วินิจฉัยในทํานองเดียวกันกับคําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๓๓/๒๕๔๖ ไดแก คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๓๗/๒๕๔๘ (โปรดดูเพ่ิมเติมในเอกสารเลม ๑ หนา ๙๕ – ๙๖)

๒.๔ เงื่อนไขเก่ียวกับความสมบูรณของคําฟอง

๒.๔.๑ กรณีฟองผิดตัว

แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด

กรณีที่ศาลไมรับคําฟองไวพิจารณา

กรณีที่ศาลปกครองสูงสุดวินิจฉัยวาการกระทําละเมิดในการปฏิบัติหนาที่ของเจาหนาที่ของรัฐ ผูฟองคดีตองฟองหนวยงานของรัฐซึ่งเปนตนสังกัด ของเจาหนาที่ดังกลาวเทาน้ันใหรับผิดชดใชคาเสียหาย โดยจะฟองเจาหนาที่ของรัฐผูกระทําละเมิดใหรับผิดไมได (๑) กรณีที่ผูฟองคดีซึ่งเปนผูเขาแขงขันเสนอราคาตามประกาศประกวดราคาจางเหมาปรับปรุงภูมิทัศนถนนแมน้ําแควของเทศบาลเมืองกาญจนบุรี (ผูถูกฟองคดีที่ ๑) ฟองวา ไดรับความเดือดรอนเสียหายจากคําวินิจฉัยของคณะกรรมการพิจารณาผลการประกวดราคา

๖๗-๖๘ อางแลวในเชิงอรรถที่ ๖๑ หนา ๗๕ - ๗๖ ๖๘

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๘๑

(ผูถูกฟองคดีที่ ๓) ที่ตัดสิทธิผูฟองคดีออกจากการประกวดราคาเพียงเพราะเหตุที่ใบเสนอราคาของผูฟองคดีเปนสําเนาภาพถายมิใชใบเสนอราคาตามแบบที่กําหนด รวมทั้งไดรับความเสียหายจากคําสั่งของนายกเทศมนตรีเมืองกาญจนบุรี (ผูถูกฟองคดีที่ ๒) ที่สั่งใหผูเสนอราคารายอื่น เปนผูชนะการประกวดราคา จึงฟองขอใหเพิกถอนคําสั่งดังกลาวและขอใหผูถูกฟองคดีที่ ๑ ผูถูกฟองคดีที่ ๒ และผูถูกฟองคดีที่ ๓ รับผิดชดใชคาเสียหาย นั้น ในสวนของการฟองเรียกคาเสียหาย แมผูฟองคดีจะกลาวอางวาไดรับความเดือดรอนเสียหายจากการกระทําของ ผูถูกฟองคดีที่ ๒ และผูถูกฟองคดีที่ ๓ ก็ตาม แตการกระทําของผูถูกฟองคดีทั้งสองดังกลาว เปนการกระทําในการปฏิบัติหนาที่ของเจาหนาที่ของรัฐ ผูฟองคดีจึงชอบที่จะฟองเรียกให ผูถูกฟองคดีที่ ๑ ซึ่งเปนหนวยงานของรัฐตนสังกัดของผูถูกฟองคดีที่ ๒ และผูถูกฟองคดีที่ ๓ ใหรับผิดชดใชคาเสียหายเทานั้น จะฟองใหผูถูกฟองคดีที่ ๒ และผูถูกฟองคดีที่ ๓ ใหรับผิดชดใชคาเสียหายมิได ทั้งน้ี ตามมาตรา ๕๖๙ แหงพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ

(คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๔๖๕/๒๕๔๘)

(๒) กรณีที่ผูฟองคดีซึ่งเปนพนักงานสอบสวนฟองวา ผูกํากับการสถานีตํารวจภูธรอําเภอบางกรวยซึ่งไดรับแตงตั้งเปนประธานคณะกรรมการสอบสวนทางอาญา ดําเนินการสอบสวนการปฏิบัติหนาที่ของผูฟองคดีในการคนหายาเสพติดตามหมายคนของศาล โดยกลั่นแกลงผูฟองคดีจนทําใหผูบังคับบัญชามีคําสั่งใหรอการเลื่อนขั้นและอัตราเงินเดือนของ ผูฟองคดี ผูฟองคดีจึงฟองขอใหผูกํากับการสถานีตํารวจภูธรดังกลาวชดใชคาเสียหายใหแก ผูฟองคดี นั้น เม่ือเหตุแหงการฟองคดีเปนกรณีที่ผูฟองคดีไดรับความเดือดรอนเสียหายจากการกระทําของผูกํากับการสถานีตํารวจภูธรฯ ที่กลั่นแกลงผูฟองคดีทําใหผูฟองคดีไดรับโทษ จึงฟองขอใหชดใชคาเสียหายจากการกระทําละเมิดดังกลาว แสดงวาผูฟองคดีประสงค จะฟองเปนคดีพิพาทตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ แตเนื่องจากมาตรา ๕ วรรคหนึ่ง๗๐ แหงพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ

กําหนดวาหนวยงานของรัฐตองรับผิดตอผูเสียหายในผลแหงละเมิดที่เจาหนาที่ของตนไดกระทําในการปฏิบัติหนาที่ ในกรณีนี้ผูเสียหายจึงอาจฟองหนวยงานของรัฐไดโดยตรงแตจะฟองเจาหนาที่ไมได ดังนั้น การที่ผูฟองคดีฟองผูกํากับการสถานีตํารวจภูธรฯ ซึ่งเปนเจาหนาที่ของรัฐ ศาลปกครองจึงไมอาจรับคําฟองไวพิจารณาได (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๕๖๖/๒๕๔๙)

๖๙-๗๐ อางแลวในเชิงอรรถที่ ๓๖ หนา ๔๓ ๗๐

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๘๒

๒.๔.๒ กรณีคําฟองไมสมบูรณและไมชําระคาธรรมเนียมศาล๗๑

กรณีที่ผูฟองคดีฟองขอใหชดใชคาเสียหายเนื่องจากสํานักงานคณะกรรมการ การอุดมศึกษา (ผูถูกฟองคดีที่ ๑) และรัฐมนตรีวาการกระทรวงศึกษาธิการ (ผูถูกฟองคดีที่ ๒) ไมกํากับดูแลมหาวิทยาลัยรามคําแหงทําใหเจาหนาที่ของมหาวิทยาลัยฯ ประกาศผลสอบประมวลความรูของผูฟองคดีผิดพลาด ทําใหผูฟองคดีไมผานการสอบประมวลความรู ในหลักสูตรมหาบัณฑิต นั้น เม่ือปรากฏวาคําฟองของผูฟองคดียังมีรายละเอียดไมชัดเจนวา ผูถูกฟองคดีที่ ๑ และที่ ๒ ละเลยการปฏิบัติหนาที่อันกอใหเกิดความเสียหายตอผูฟองคดีอยางไร และคําฟองดังกลาวมีคําขอใหผูถูกฟองคดีทั้งสองชดใชเงินอันเปนคําขอตามมาตรา ๗๒ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ ซึ่งจะตองเสียคาธรรมเนียมศาลตามมาตรา ๔๕ วรรคสี่๗๒

แหงพระราชบัญญัติเดียวกัน โดยศาลปกครองชั้นตนไดมีหมายแจงใหผูฟองคดีดําเนินการแกไขคําฟองและชําระคาธรรมเนียมศาลใหครบถวนภายในระยะเวลาที่กําหนดแลว ผูฟองคดี จึงมีหนาที่ที่จะตองดําเนินการตามคําสั่งศาลภายในเวลาดังกลาว ซึ่งหากไมสามารถดําเนินการตามคําสั่งของศาลไดจะตองแจงถึงสาเหตุของการไมสามารถดําเนินการตามคําสั่งใหศาลทราบ ดังนั้น เม่ือผูฟองคดีไมดําเนินการแกไขคําฟองใหชัดเจนสมบูรณตามคําสั่งศาล โดยยืนยันวา คําฟองสมบูรณแลว และไมชําระคาธรรมเนียมศาลใหครบถวนภายในเวลาที่กําหนด ศาลปกครองจึงมีอํานาจที่จะสั่งไมรับคําฟองไวพิจารณาและสั่งจําหนายคดีออกจากสารบบความได ตามขอ ๓๗ วรรคสอง๗๓ ของระเบียบฯ วาดวยวิธีพิจารณาคดีปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครอง

สูงสุดที่ ๔๖๗/๒๕๔๗)

๗๑ เปนหัวขอยอยที่เพ่ิมเติมขึ้นใหม ๗๒ พระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒

มาตรา ๔๕ ฯลฯ ฯลฯ การฟองคดีไมตองเสียคาธรรมเนียมศาล เวนแตการฟองคดีขอใหส่ังใหใชเงินหรือสงมอบ

ทรัพยสินอันสืบเนื่องจากคดีตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) หรือ (๔) ใหเสียคาธรรมเนียมศาลตามทุนทรัพย ในอัตราตามที่ระบุไวในตาราง ๑ ทายประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพง สําหรับคดีที่มีคําขอให ปลดเปล้ืองทุกขอันอาจคํานวณเปนราคาเงินได

๗๓ ระเบียบของที่ประชุมใหญตุลาการในศาลปกครองสูงสุด วาดวยวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๓

ขอ ๓๗ ฯลฯ ฯลฯ ใหตุลาการหัวหนาคณะแตงตั้งตุลาการในองคคณะคนหนึ่งเปนตุลาการเจาของสํานวน แลวให

ตุลาการเจาของสํานวนตรวจคําฟอง ถาเห็นวาเปนคําฟองท่ีไมสมบูรณครบถวนซึ่งผูฟองคดีอาจแกไขไดหรือ (มีตอหนาถัดไป)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๘๓

๒.๕ เงื่อนไขเก่ียวกับระยะเวลาในการฟองคดี

๒.๕.๑ คดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครอง หรือเจาหนาที่ของรัฐตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓)

แนวคําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุด

กรณีละเมิดจากการใชอํานาจตามกฎหมาย

(๑) กรณีเหตุแหงการฟองคดีเกิดข้ึนกอนศาลปกครองเปดทําการ แตผูฟองคดีไมไดนําคดีไปฟองตอศาลยุติธรรมซึ่งเปนศาลที่มีอํานาจพิจารณาพิพากษาในขณะนั้น แลวนําคดีมาฟองตอศาลปกครองหลังจากพนกําหนดระยะเวลาการฟองคดีแลว ศาลปกครองไมอาจรับคดีไวพิจารณาพิพากษาได

(๑.๑) คําวินิจฉัยศาลปกครองสูงสุดที่วินิจฉัยในแนวทางเดียวกันกับคําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๑๕๑/๒๕๔๖ ไดแก คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๕๐๔/๒๕๔๗, ที่ ๖๑๔/๒๕๔๗, ที่ ๔๖๙/๒๕๔๘, ที่ ๑๖๕/๒๕๔๙ และที่ อ.๒๔๙/๒๕๔๙ (โปรดดูเพิ่มเติมในเอกสารเลม ๑ หนา ๑๑๒)

(๑.๒) กรณีเหตุแหงการฟองคดีเกิดขึ้นกอนศาลปกครองจะเปดทําการ และยังไมพนกําหนดเวลาการฟองคดีตอศาลยุติธรรม แตพนระยะเวลาการฟองคดีตอศาลปกครองแลว หากนําคดีดังกลาวมาฟองตอศาลปกครองใหนับระยะเวลาการฟองคดีตั้งแตวันที่ศาลปกครองเปดทําการ (๙ มีนาคม ๒๕๔๔) โดยถือวาผูฟองคดีรูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีนับแตวันที่ ศาลปกครองเปดทําการ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๑๐๑/๒๕๔๖ และที่ ๓๕๑/๒๕๔๘)

ผูฟองคดีชําระคาธรรมเนียมศาลไมครบถวน ใหตุลาการเจาของสํานวนมีคําสั่งใหผูฟองคดีแกไขหรือชําระคาธรรมเนียมศาลใหครบถวนภายในระยะเวลาที่กําหนด ถาไมมีการแกไขหรือชําระคาธรรมเนียมศาล ใหครบถวนภายในระยะเวลาที่กําหนด หรือขอที่ไมสมบูรณครบถวนนั้นเปนกรณีที่ไมอาจแกไขใหถูกตองได หรือเปนคดีที่ไมอยูในอํานาจของศาลปกครอง ใหตุลาการเจาของสํานวนเสนอองคคณะสั่งไมรับคําฟองไวพิจารณาและสั่งจําหนายคดีออกจากสารบบความ

(ตอจากเชิงอรรถที่ ๗๓ หนา ๘๒)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๘๔

(๒) การฟองโตแยงการกําหนดจุดกอสรางสะพานลอยคนเดินขามถนนถือวาวันที่ผูฟองคดีมีหนังสือฉบับแรกแจงใหหนวยงานของรัฐแกไขการกําหนด จุดกอสรางสะพานลอยฯ เปนวันที่รูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดี

กรณีที่ผูฟองคดีซึ่งเปนเจาของอาคารที่กําลังกอสรางเพ่ือใชเปนอาคาร แสดงสินคารถยนตไดรองขอใหสํานักงานเขต (ผูถูกฟองคดี) แกไขการกําหนดจุดกอสรางสะพานลอยคนเดินขามถนนซึ่งบังหนาอาคารของผูฟองคดี แตผูฟองคดีไมไดรับการเยียวยาแกไข นอกจากนั้น ยังไดมีการลงมือกอสรางสะพานดังกลาว ผูฟองคดีจึงฟองขอใหเพิกถอนคําสั่งกอสรางสะพานลอยและสั่งหามการกอสรางไวกอนจนกวาจะมีคําพิพากษา นั้น นอกจากจะเปนคดีพิพาทตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๑) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ แลว ยังเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติเดียวกัน โดยถือวาวันที่ผูฟองคดีมีหนังสือฉบับแรกแจงใหสํานักงานเขตแกไขการกําหนดจุดกอสรางสะพานลอย เปนวันที่ผูฟองคดีรูถึงเหตุแหงการฟองคดีอันเปนวันเริ่มนับระยะเวลาการฟองคดีหน่ึงปตามมาตรา ๕๑๗๔ แหงพระราชบัญญัติขางตน

(คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๑๑/๒๕๔๗)

(๓) การฟองเรียกคาเสียหายกรณีหนวยงานของรัฐปฏิเสธการชดใช คาสินไหมทดแทนตามมาตรา ๑๑ แหงพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ ถือวาวันที่ผูฟองคดีไดรับหนังสือแจงปฏิเสธการใชเงินจากหนวยงานของรัฐเปนวันที่รูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดี

(๓.๑) กรณีที่ผูฟองคดีตกลงซื้อที่ดิน น.ส. ๓ ก. เลขที่ ๑๐๐๑ จากนาย ล. แตนาย ล. กลับนําที่ดิน น.ส. ๓ ก. เลขที่ ๙๙๒ ไปยื่นขอจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมโอนขายใหแก ผูฟองคดี โดยพนักงานเจาหนาที่ของสํานักงานที่ดินจังหวัดไมไดทําการตรวจสอบใหถูกตอง เปนเหตุใหผูฟองคดีไดรับความเสียหาย จึงฟองขอใหเพิกถอนการจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมที่คลาดเคลื่อนและขอใหสํานักงานที่ดินจังหวัดและกรมที่ดินรับผิดชดใชคาเสียหายแกผูฟองคดี นั้น กรณีเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการที่หนวยงานทางปกครองและเจาหนาที่ของรัฐกระทําการโดยไมชอบดวยกฎหมายและเปนการกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครองและเจาหนาที่ของรัฐ

๗๔ พระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒

มาตรา ๕๑ การฟองคดีตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) หรือ (๔) ใหยื่นฟองภายในหนึ่งปนับแตวันที่รูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีแตไมเกินสิบปนับแตวันที่มีเหตุแหงการฟองคดี

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๘๕

อันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๑) และ (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ เม่ือปรากฏวาภายหลังจากที่ผูฟองคดีไดรองเรียนใหกรมที่ดินเพิกถอน การจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมที่ผิดพลาดแลว กรมที่ดินไดมีหนังสือลงวันที่ ๒๗ มิถุนายน ๒๕๔๓ แจงใหผูฟองคดีทราบวา ความผิดพลาดเกิดจากการที่ผูขายสงมอบที่ดินใหผูฟองคดี ไมตรงตามที่ตกลงซื้อขายกัน ซึ่งเม่ือผูฟองคดีไดรับความเสียหายจะตองไปวากลาวเอากับผูขาย ซึ่งวันที่ผูฟองคดีทราบคําชี้แจงจากกรมที่ดินวาความผิดพลาดเกิดจากผูขายสงมอบที่ดิน ใหผูฟองคดีไมตรงตามที่ตกลงซื้อขายกันถือเปนวันที่รูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดี การที่ ผูฟองคดีรองทุกขตอคณะกรรมการวินิจฉัยรองทุกขเม่ือวันที่ ๑๕ กุมภาพันธ ๒๕๔๔ จึงเปนการรองทุกขเม่ือพนระยะเวลาเกาสิบวันนับแตวันที่รูหรือควรรูถึงเหตุแหงการรองทุกขตาม มาตรา ๒๓๗๕ แหงพระราชบัญญัติคณะกรรมการกฤษฎีกา พ.ศ. ๒๕๒๒ เม่ือคณะกรรมการ

วินิจฉัยรองทุกขไมอาจรับเรื่องรองทุกขของผูฟองคดีไวพิจารณาได และตอมาเรื่องรองทุกขดังกลาวไดโอนมาเปนคดีของศาลปกครอง ศาลปกครองจึงไมอาจรับคดีนี้ไวพิจารณาไดเชนเดียวกัน (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๖๓๔/๒๕๔๗)

(๓.๒) กรณีที่องคการบริหารสวนตําบล (ผูถูกฟองคดี) ดําเนินการกอสรางถนน เปนเหตุใหทอสงนํ้าเพื่อการเกษตรของผูฟองคดีเสียหายเปนความยาวประมาณ ๑ กิโลเมตร ผูฟองคดีจึงไดมีหนังสือลงวันที่ ๙ ตุลาคม ๒๕๔๔ แจงใหผูถูกฟองคดีรับผิดในผลแหงละเมิดจากการดําเนินการกอสรางถนนดังกลาวแลว แตผูถูกฟองคดีไดมีหนังสือลงวันที่ ๑๖ สิงหาคม ๒๕๔๗ ปฏิเสธการชดใชคาเสียหายตามที่ผูฟองคดีรองขอ ผูฟองคดีจึงนําคดีมาฟองตอศาลขอใหผูถูกฟองคดีดําเนินการซอมแซมทอสงน้ําของผูฟองคดีใหใชไดเหมือนเดิม นั้น เม่ือปรากฏวาผูฟองคดีไดรับหนังสือแจงปฏิเสธของผูถูกฟองคดีเม่ือวันที่ ๑๖ สิงหาคม ๒๕๔๗ แลว กรณีจึงถือไดวาผูฟองคดีไดใชสิทธิใหหนวยงานของรัฐพิจารณาชดใชคาสินไหมทดแทนสําหรับ

๗๕ พระราชบัญญัติคณะกรรมการกฤษฎีกา พ.ศ. ๒๕๒๒

มาตรา ๒๓ การยื่นคํารองทุกขตองกระทําภายในกําหนดเกาสิบวับนับแตวันที่รูหรือควรรูถึงเหตุแหงการรองทุกข หรือนับแตวันที่ผูรองทุกขไดมีหนังสือรองขอตอเจาหนาที่ของรัฐเพ่ือใหเจาหนาท่ีของรัฐปฏิบัติหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนด และไมไดรับหนังสือชี้แจงจากเจาหนาที่ของรัฐโดยมีเหตุผลอันสมควร แลวแตกรณี

คํารองทุกขที่ไดยื่นเมื่อพนกําหนดอายุความตามวรรคหนึ่ง ถาคณะกรรมการวินิจฉัยรองทุกขเห็นสมควรเพื่อประโยชนแกสวนรวมหรือประโยชนสาธารณะ คณะกรรมการวินิจฉัยรองทุกขอาจดําเนินการวินิจฉัยและเสนอความเห็นตอนายกรัฐมนตรีเพ่ือส่ังการตามพระราชบัญญัตินี้ไดตามที่เห็นสมควร

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๘๖

ความเสียหายแกตนตามมาตรา ๑๑ วรรคหนึ่ง๗๖ แหงพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของ

เจาหนาที่ฯ แลว เม่ือผูฟองคดียังไมพอใจผลคําวินิจฉัยของผูถูกฟองคดีดังกลาว ผูฟองคดี จึงชอบที่จะฟองคดีตอศาลปกครองตามมาตรา ๑๔๗๗ แหงพระราชบัญญัติฉบับดังกลาวภายใน

หนึ่งปนับแตวันที่ ๑๖ สิงหาคม ๒๕๔๗ อันเปนวันที่ถือวาผูฟองคดีไดรูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ เม่ือผูฟองคดียื่นฟองคดี ตอศาลปกครองเมื่อวันที่ ๓ ตุลาคม ๒๕๔๘ จึงเปนการฟองคดีเม่ือพนกําหนดระยะเวลา การฟองคดีแลว (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๑๔๒/๒๕๔๙)

(๔) การฟองเรียกคืนที่ดินที่ถูกเวนคืนเน่ืองจากไมไดมีการนําไป

ใชประโยชนตามวัตถุประสงคของการเวนคืน ถือวาผูฟองคดีรูหรือควรรูถึงเหตุแหงการ

ฟองคดีนับแตวันที่ผูฟองคดีมีหนังสือเพื่อขอที่ดินคืนจากหนวยงานทางปกครอง

ที่ดําเนินการเวนคืนที่ดินดังกลาว

กรณีที่กรมทางหลวง (ผูถูกฟองคดี) ออกพระราชบัญญัติเพ่ือเวนคืนที่ดินของผูฟองคดีเพ่ือนําไปกอสรางทางหลวงแผนดิน แตปรากฏวาเม่ือการกอสรางแลวเสร็จที่ดินของผูฟองคดีไมไดอยูในแนวที่ทําการกอสรางทางหลวง ผูฟองคดีจึงมีหนังสือถึงผูถูกฟองคดี เม่ือวันที่ ๒๒ เมษายน ๒๕๔๐ เพ่ือขอคืนเงินคาทดแทนที่ดินที่ไดรับไวและขอที่ดินคืน แตผูถูกฟองคดีแจงวาที่ดินของผูฟองคดีที่ถูกเวนคืนตกเปนกรรมสิทธิ์ของรัฐตามกฎหมายแลว จึงไมอาจคืนที่ดินใหกับผูฟองคดีได ผูฟองคดีจึงฟองขอใหผูถูกฟองคดีคืนที่ดินแกผูฟองคดี นั้น เม่ืออสังหาริมทรัพยที่เวนคืนมิไดใชตามวัตถุประสงค รัฐมนตรีวาการกระทรวงคมนาคมซึ่งเปน ผูรักษาการตามกฎหมายยอมไมมีอํานาจที่จะนําที่ดินน้ันไปใชนอกเหนือจากวัตถุประสงค

๗๖-๗๗ พระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙

มาตรา ๑๑ ในกรณีที่ผูเสียหายเห็นวาหนวยงานของรัฐตองรับผิดตามมาตรา ๕ ผูเสียหาย จะย่ืนคําขอตอหนวยงานของรัฐใหพิจารณาชดใชคาสินไหมทดแทนสําหรับความเสียหายที่เกิดแกตนก็ได ในการนี้หนวยงานของรัฐตองออกใบรับคําขอใหไวเปนหลักฐานและพิจารณาคําขอนั้นโดยไมชักชา เมื่อหนวยงานของรัฐมีคําสั่งเชนใดแลวหากผูเสียหายยังไมพอใจในผลการวินิจฉัยของหนวยงานของรัฐ ก็ใหมีสิทธิรองทุกขตอคณะกรรมการวินิจฉัยรองทุกขตามกฎหมายวาดวยคณะกรรมการกฤษฎีกาไดภายในเกาสิบวันนับแตวันที่ตนไดรับแจงผลการวินิจฉัย

ฯลฯ ฯลฯ มาตรา ๑๔ เมื่อไดมีการจัดตั้งศาลปกครองขึ้นแลว สิทธิรองทุกขตอคณะกรรมการวินิจฉัย

รองทุกขตามมาตรา ๑๑ ใหถือวาเปนสิทธิฟองคดีตอศาลปกครอง ๗๗

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๘๗

ของกฎหมาย และชอบที่จะคืนที่ดินในสวนที่ไมไดใชนั้นใหแกผูถูกเวนคืนตามมาตรา ๓๓

วรรคหา๗๘ ของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๒๑ ซึ่งใชบังคับอยูในขณะที่

มีการเวนคืนที่ดินพิพาท ดังน้ัน เม่ือผูถูกฟองคดีไมคืนที่ดินดังกลาวใหแกผูฟองคดี จึงเปน คดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครองอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ ซึ่งตองยื่นฟองภายในหนึ่งปนับแตวันที่รูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติเดียวกัน โดยถือวากรณีนี้ผูฟองคดีรูเหตุแหงการฟองคดีนับแตวันที่มีหนังสือถึงผูถูกฟองคดี เพ่ือขอคืนเงินคาทดแทนที่ดินที่รับไวและขอที่ดินคืน เม่ือผูฟองคดีนําคดีมายื่นฟองตอศาล เม่ือวันที่ ๒ กุมภาพันธ ๒๕๔๙ จึงเปนการยื่นฟองคดีเมื่อพนกําหนดระยะเวลาการฟองคดีตามมาตรา ๕๑ ขางตน (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๕๐๙/๒๕๔๙)

(๕) กรณีที่มีการรังวัดสอบเขตที่ดินแลวพบวาเทศบาลไดกอสรางถนน

รุกล้ําที่ดินของผูฟองคดีโดยเทศบาลไมไดโตแยงในเรื่องกรรมสิทธ์ิที่ดิน ถือวาผูฟองคดีรู

หรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองขอใหรื้อถอนถนนดังกลาวในวันที่มีการรังวัดสอบเขตที่ดิน กรณีที่เทศบาลเมือง (ผูถูกฟองคดี) กอสรางถนนคอนกรีตเสริมเหล็กรุกล้ํา

เขาไปในที่ดินมีโฉนดของผูฟองคดี ทําใหผูฟองคดีไดรับความเดือดรอนหรือเสียหาย จึงฟองขอใหเทศบาลเมืองรื้อถอนถนนคอนกรีตเสริมเหล็กดังกลาว นั้น เม่ือขอเท็จจริงไมปรากฏวาในขณะที่เจาพนักงานที่ดินจังหวัดทําการรังวัดสอบเขตที่ดินพิพาท เทศบาลฯ ไดโตแยงหรือคัดคานวาถนนคอนกรีตเสริมเหล็กที่เทศบาลฯ กอสรางลงบนที่ดินพิพาทเปนการกอสรางลงบนที่ดิน อันเปนกรรมสิทธิ์ของเทศบาลฯ กรณีจึงฟงไมไดวาเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับสิทธิในที่ ดิน ซึ่งอยูในอํานาจของศาลยุติธรรม ดังน้ัน เม่ือเจาพนักงานที่ดินจังหวัดไดรังวัดสอบเขตที่ดินพิพาทเมื่อวันที่ ๓ กันยายน ๒๕๔๗ ตามคํารองขอของผูฟองคดีแลวพบวามีถนนคอนกรีตเสริมเหล็กที่ทางเทศบาลฯ ไดกอสรางรุกล้ําที่ดินของผูฟองคดี ผูฟองคดีจึงไดฟองคดีตอศาลปกครอง เม่ือวันที่ ๓๑ มกราคม ๒๕๔๘ ขอใหเทศบาลฯ ทําการรื้อถอนถนนที่ไดกอสรางรุกล้ําเขามา ในที่ ดินของผูฟองคดี กรณีจึงเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของหนวยงาน

๗๘ รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๒๑

มาตรา ๓๓ ฯลฯ ฯลฯ อสังหาริมทรัพยที่ไดมาโดยการเวนคืนเพ่ือการใด ถามิไดใชเพ่ือการนั้นภายในระยะเวลา

ที่กําหนดในกฎหมาย ตองคืนใหเจาของเดิมหรือทายาท เวนแตจะนําไปใชเพ่ือการอื่นตามวรรคสามและ โดยอาศัยอํานาจตามบทบัญญัติแหงกฎหมาย

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๘๘

ทางปกครองอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ และเปนการฟองคดีภายในกําหนดระยะเวลาหนึ่งปนับแตวันที่ผูฟองคดีรูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติเดียวกัน (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๓๑๖/๒๕๔๘)

(๖) การฟองเรียกคาเสียหายกรณีหนวยงานทางปกครองเขาทําการ รื้อถอนอาคารของผูฟองคดีภายหลังจากมีคําสั่งใหรื้อถอนอาคารดังกลาวแลว ถือวา ผูฟองคดีรูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีในวันที่มีประกาศแจงการรื้อถอนและมีการเขาทําการรื้อถอนอาคารของผูฟองคดี

กรณีท่ีผูฟองคดีฟองวา เจาหนาที่ของเมืองพัทยา (ผูถูกฟองคดี) เขาทําการรื้อถอนอาคารของผูฟองคดีภายหลังจากมีคําสั่งใหรื้อถอนอาคารเนื่องจากกอสรางรุกล้ํา ที่สาธารณประโยชนและไมไดรับใบอนุญาตจากเจาพนักงานทองถิ่น ทําใหผูฟองคดีไดรับ ความเสียหาย จึงขอใหผูถูกฟองคดีชดใชคาสินไหมทดแทนใหแกผูฟองคดี นั้น กรณีเปนการ ใชอํานาจหนาที่ในการคุมครองดูแลสาธารณสมบัติของแผนดินและควบคุมการกอสราง ภายในเขตของผูถูกฟองคดีตามพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการเมืองพัทยา พ.ศ. ๒๕๔๒ เปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครองอันเกิดจากการใชอํานาจ ตามกฎหมายตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) ประกอบกับมาตรา ๗๒ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ เม่ือปรากฏวาเจาหนาที่ของผูถูกฟองคดีไดมีคําสั่งใหรื้อถอนอาคารดังกลาวโดยผูฟองคดีไดอุทธรณคําส่ังแลว แตคณะกรรมการพิจารณาอุทธรณมีมติใหยกอุทธรณ ผูถูกฟองคดีจึงออกประกาศแจงการรื้อถอนและเขาทําการรื้อถอนอาคารของผูฟองคดี เม่ือวันที่ ๑๕ ตุลาคม ๒๕๔๖ ซึ่งผูฟองคดีไดรูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีตั้งแตวันดังกลาวแลว เม่ือผูฟองคดีนําคดีมาฟองตอศาลปกครองเมื่อวันที่ ๒๒ กุมภาพันธ ๒๕๔๙ จึงเปนการฟองคดีเม่ือพนกําหนดระยะเวลาหนึ่งปนับแตวันที่รูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๖๓๙/๒๕๔๙)

กรณีละเมิดเกิดจากคําสั่ง

(๑) การฟองเรียกคาเสียหายจากคําสั่งที่เกิดจากการปฏิบัติหนาที่ ของเจาพนักงานที่ดิน

การท่ีผูฟองคดีขอใหหนวยงานทางปกครองเพิกถอนการ จดทะเบียนจํานองที่ดินที่ไมชอบดวยกฎหมายพรอมทั้งชดใชคาเสียหาย เมื่อไมไดรับการเยียวยาแกไขจึงนําคดีมาฟองตอศาลภายในกําหนดเวลาการฟองคดีตามมาตรา ๕๑

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๘๙

แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ แมในคําฟองจะไมไดระบุเรียกคาเสียหาย แตหากศาลเห็นวาเปนการกระทําละเมิดจริง ศาลยอมมีอํานาจกําหนดคําบังคับให กระทําการหรืองดเวนกระทําการตามมาตรา ๗๒ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติดังกลาวได โดยไมจําตองกําหนดคําบังคับใหใชเงินหรือสงมอบทรัพยสินเทาน้ัน ดังน้ัน การที่ศาลปกครองชั้นตนวินิจฉัยวาเปนกรณีพิพาทตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๑) และ (๒) และเปนการฟองคดีที่พนระยะเวลาการฟองคดีตามมาตรา ๔๙ แหงพระราชบัญญัติเดียวกัน ยอมเปนการปรับบทกฎหมายไมตรงกับเจตนาในการฟองคดีของผูฟองคดี

กรณีที่เจาพนักงานที่ดินจังหวัดซึ่งเปนเจาหนาที่ของรัฐที่อยูในสังกัดของ กรมที่ดิน (ผูถูกฟองคดี) กระทําการโดยจงใจหรือประมาทเลินเลอดวยการจดทะเบียน โอนสิทธิการรับจํานองที่ดินระหวางนิติบุคคลผูโอนกับผูรับโอนลงในสารบัญจดทะเบียนของโฉนดที่ดินของผูฟองคดี โดยมิไดบอกกลาวการโอนใหผูฟองคดีทราบและเปนไปโดยปราศจากความยินยอมของผูฟองคดี เปนเหตุใหผูฟองคดีไดรับความเสียหาย จึงนําคดีมาฟองขอใหศาล มีคําสั่งใหผูถูกฟองคดีพิจารณาเพิกถอนการจดทะเบียนจํานองในโฉนดที่ดินของผูฟองคดี รวมทั้งเพิกถอนการจดทะเบียนโอนสิทธิการรับจํานองที่ไดจดทะเบียนไว นั้น แมจะปรากฏขอเท็จจริงวาผูฟองคดีไดรูถึงการกระทําละเมิดอันเปนมูลเหตุแหงการฟองคดีตั้งแตวันที่ ๔ ตุลาคม ๒๕๔๕ แตมิไดนําคดีมาฟองในทันที โดยมีหนังสือแจงใหผูถูกฟองคดีเพิกถอนรายการจดทะเบียนที่เห็นวาเปนไปโดยมิชอบหลายครั้ง และยังคอยติดตามผลการแกไขจากผูถูกฟองคดีมาโดยตลอด และเมื่อเห็นวายังไมไดรับการแกไขเยียวยาจึงไดเรียกรองเพิ่มเติมโดยแจงให ผูถูกฟองคดีชดใชคาเสียหายเปนจํานวนเงิน ๑๐๐,๐๐๐ บาท นั้น เปนกรณีที่ผูฟองคดีใหโอกาส ผูถูกฟองคดีแกไขเยียวยาผลแหงการละเมิดของเจาหนาที่ของผูถูกฟองคดีกอน แตเม่ือเห็นวาไมไดรับการแกไขเยียวยาจากผูถูกฟองคดีภายในระยะเวลาพอสมควร ผูฟองคดีจึงนําคดีมาฟองตอศาลปกครองในวันที่ ๑๖ มิถุนายน ๒๕๔๖ ซึ่งเปนการฟองคดีภายในระยะเวลาการฟองคดีตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ อันแสดงใหเห็นวาผูฟองคดีมีเจตนา ในการฟองคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจากคําสั่งทางปกครองตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติดังกลาว แมคําขอตามคําฟองไมไดประสงคจะฟองเรียกคาเสียหายก็ตาม แตหากศาลเห็นวาผูถูกฟองคดีกระทําละเมิดจริงตามคําฟอง ศาลยอมมีอํานาจกําหนดคําบังคับไดตามมาตรา ๗๒ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติเดียวกัน เพ่ือใหผูถูกฟองคดีกระทําการหรืองดเวนกระทําการได โดยไมจําตองกําหนดคําบังคับใหใชเงินหรือสงมอบทรัพยสินเทานั้น ดังน้ัน การที่ศาลปกครองชั้นตนกําหนดประเด็นวาเปนการฟองกรณีผูถูกฟองคดีละเลยตอหนาที่หรือปฏิบัติหนาที่ลาชาในการพิจารณาสั่งเพิกถอนรายการจดทะเบียนตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๒) และเปนการฟองกรณีหนวยงาน

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๙๐

ทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐออกคําสั่งทางปกครองโดยไมชอบดวยกฎหมายตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๑) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ แลวนําบทบัญญัติมาตรา ๔๙ แหงพระราชบัญญัติดังกลาวมาวินิจฉัยวาเปนการฟองคดีเม่ือพนกําหนดระยะเวลาการฟองคดี นั้น เปนการปรับบทกฎหมายและนํามาใชวินิจฉัยไมตรงกับเจตนาในการฟองคดีของผูฟองคดี จึงใหศาลปกครองชั้นตนรับคําฟองไวพิจารณา (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๖๐๔/๒๕๔๗)

(๒) การฟองเรียกคาเสียหายตอศาลจังหวัด กรณีเจาพนักงานที่ดิน ออกเอกสารสิทธิในที่ดินโดยไมชอบดวยกฎหมาย แตศาลไมรับคําฟองเน่ืองจากเปนคดี ที่อยูในอํานาจศาลปกครองนั้น แมวาขอ ๓๑ ของระเบียบฯ วาดวยวิธีพิจารณา คดีปกครอง พ .ศ . ๒๕๔๓ ใหถือวากําหนดระยะเวลาการฟองคดีสะดุดหยุดอยู เทาระยะเวลาตั้งแตวันยื่นคําฟองจนถึงวันที่คดีของศาลอ่ืนน้ันถึงที่สุด แตเมื่อปรากฏวาเปนการฟองคดีตอศาลจังหวัดในวันสุดทายที่จะครบกําหนดระยะเวลาการฟองคดี ตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญตัิจัดตั้งศาลปกครองฯ จึงไมมีระยะเวลาการฟองคดี ที่จะเหลือสะดุดหยุดอยู การนําคดีมาฟองตอศาลปกครองภายหลังจากวันดังกลาว จึงเปนการฟองคดีเมื่อพนกําหนดระยะเวลาการฟองคดีตามมาตรา ๕๑ แลว

ในคดีที่ผูฟองคดีซื้อที่ดินมาจากบุคคลอื่นแตเขาทําประโยชนไมไดเน่ืองจากมีผูบุกรุกอยูในที่ดินดังกลาว แตเม่ือผูฟองคดีฟองขับไลผูบุกรุก ศาลฎีกาไดมี คําพิพากษายกฟองเม่ือวันที่ ๑๗ มีนาคม ๒๕๔๖ ดวยเหตุการออกหลักฐานหนังสือรับรอง การทําประโยชน (น.ส. ๓) จนถึงการออกโฉนดที่ดินที่ผูฟองคดีซื้อมานั้นไมชอบดวยกฎหมาย ทําใหผูฟองคดีไมไดกรรมสิทธิ์ในที่ดินพิพาท ผูฟองคดีเห็นวาตนไดจดทะเบียนซ้ือขายโดยถูกตองและเสียคาตอบแทนโดยสุจริต จึงไดฟองขอใหกรมที่ดินชดใชคาเสียหายอันเกิดจากการที่ เจาพนักงานที่ดินออกหลักฐานในที่ดินพิพาทโดยไมชอบดวยกฎหมายตอศาลจังหวัดเม่ือวันที่ ๑๗ มีนาคม ๒๕๔๗ แตศาลจังหวัดไมรับคําฟอง ผูฟองคดีจึงนําคดีมาฟองตอศาลปกครอง เม่ือวันที่ ๑๗ พฤษภาคม ๒๕๔๗ นั้น กรณีเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจากการออกคําสั่งโดยไมชอบดวยกฎหมายตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ โดยถือวาผูฟองคดีรูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีตั้งแตวันที่ ๑๗ มีนาคม ๒๕๔๖ อันเปนวันที่ศาลฎีกาพิพากษาวาการออกหนังสือรับรองการทําประโยชน (น.ส. ๓) และออกโฉนดที่ดินที่พิพาทไมชอบดวยกฎหมาย ทําใหผูฟองคดีไดรับความเสียหาย ซึ่งเปนคดีที่อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครอง แตผูฟองคดีนําคดีไปฟองตอศาลจังหวัด จึงเปนกรณีที่มีการฟองคดีปกครอง

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๙๑

ตอศาลอื่นที่ไมใชศาลปกครอง และศาลนั้นไมรับคําฟองไวพิจารณาเพราะไมมีอํานาจพิจารณา ซึ่งตามขอ ๓๑๗๙ ของระเบียบของที่ประชุมใหญตุลาการในศาลปกครองสูงสุด วาดวยวิธี

พิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๓ ใหถือวากําหนดระยะเวลาการฟองคดีสะดุดหยุดอยู เทาระยะเวลาตั้งแตวันยื่นคําฟองจนถึงวันที่คดีของศาลอื่นนั้นถึงที่สุด แตเน่ืองจากผูฟองคดี ไดฟองคดีนี้ตอศาลจังหวัดในวันที่ ๑๗ มีนาคม ๒๕๔๗ ซึ่งเปนวันสุดทายที่จะครบกําหนดระยะเวลาหนึ่งปนับแตวันที่รูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ จึงไมมีระยะเวลาการฟองคดีที่จะเหลือสะดุดหยุดอยู เลย ดังน้ัน เม่ือผูฟองคดีนําคดีมาฟองตอศาลปกครองในวันที่ ๑๗ พฤษภาคม ๒๕๔๗ จึงเปนการฟองคดีเม่ือพนกําหนดระยะเวลาการฟองคดีตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๔๗๑/๒๕๔๘)

(๓) การฟองขอใหชดใชคาเสียหายกรณีการออกหนังสือรับรอง การทําประโยชนโดยไมชอบดวยกฎหมายทําใหไมสามารถใชเปนหลักประกันเงินกู โดยเปนกรณีที่ผูฟองคดีไดมีการขอพระราชทานความชวยเหลือในการขายที่ดินพิพาทน้ัน ถือวาผูฟองคดีรูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีนับตั้งแตวันที่ไดรับแจงจาก สํานักราชเลขาธิการวาที่ดินแปลงพิพาทเปนที่ดินที่อยูในเขตปาสงวนแหงชาติ จึงไมสามารถใชเปนหลักประกันเงินกูได

กรณีที่ผูฟองคดีฟองขอใหกรมที่ดินชดใชคาเสียหายจากการที่เจาหนาที่ของกรมที่ดินออกหนังสือรับรองการทําประโยชนในที่ดิน (น.ส. ๓ ก.) ซึ่งปรากฏในภายหลังวา เปนที่ดินที่อยูในเขตปาสงวนแหงชาติใหแกผูฟองคดีทําใหผูฟองคดีไมสามารถใชที่ดินดังกลาวเปนหลักประกันเงินกูกับสถาบันการเงินไดนั้น เม่ือผูฟองคดีมิไดอุทธรณวาวันที่ผูฟองคดีรูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีมิใชวันที่ ๒๑ ธันวาคม ๒๕๔๒ อันเปนวันที่ผูฟองคดีไดรับแจงจากสํานักราชเลขาธิการซึ่งเปนหนวยงานที่ผูฟองคดีไดมีหนังสือไปถึงเพื่อขอพระราชทาน ความชวยเหลือในการขายที่ดิน โดยผูฟองคดีไดรับแจงจากหนวยงานดังกลาววาไดให สวนราชการซึ่งเกี่ยวของพิจารณาแลว พบวาที่ดินแปลงพิพาทของผูฟองคดีเปนที่ดินที่อยูในเขต

๗๙ ระเบียบของที่ประชุมใหญตุลาการในศาลปกครองสูงสุด วาดวยวิธีพิจารณาคดีปกครอง

พ.ศ. ๒๕๔๓ ขอ ๓๑ ในกรณีที่มีการฟองคดีปกครองตอศาลอื่นซึ่งมิใชศาลปกครอง ถาปรากฏวาศาลนั้น

ไมรับคําฟองไวพิจารณาเพราะไมมีอํานาจพิจารณาคดีนั้น หรือผูฟองคดีถอนคําฟองจากศาลนั้นเพ่ือฟองคดีใหม ตอศาลปกครอง ใหถือวากําหนดระยะเวลาการฟองคดีสะดุดหยุดอยูเทาระยะเวลาตั้งแตวันยื่นคําฟองจนถึงวันที่คดีของศาลอื่นนั้นถึงที่สุด

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๙๒

ปาสงวนแหงชาติไมสามารถใชเปนหลักประกันเงินกูได กรณีจึงตองฟงวาผูฟองคดีรูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีนับแตวันดังกลาว การที่ผูฟองคดีนําคดีมาฟองตอศาลปกครองเมื่อวันที่ ๒๗ มกราคม ๒๕๔๘ จึงเปนการฟองคดีเม่ือพนกําหนดระยะเวลาหนึ่งปนับแตวันที่รูหรือควรรู ถึงเหตุแหงการฟองคดีตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่ง ศาลปกครองสูงสุดที่ ๕๑๒/๒๕๔๘)

(๔) การฟองขอใหเพิกถอนคําสั่งจดทะเบียนโอนที่ดินพรอมทั้งใหชดใชคาเสียหายจากการจดทะเบียนดังกลาว เมื่อผูฟองคดีมิไดอุทธรณวาวันที่รูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีเปนวันอ่ืน จึงถือวาผูฟองคดีรูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีนับตั้งแตวันที่นายอําเภอยกคําคัดคานของผูฟองคดีและแจงคําสั่งจดทะเบียนโอนที่ดินพิพาท ใหผูฟองคดีทราบตามที่ศาลปกครองชั้นตนวินิจฉัยไว

กรณีที่ผูฟองคดีฟองวาไดครอบครองและทําประโยชนในที่ดินที่มีหนังสือรับรองการทําประโยชนรวมกับ นาย ก. มาโดยตลอด ตอมาเมื่อนาย ก. ถึงแกความตาย ผูฟองคดีไดครอบครองและทําประโยชนในที่ดินตอเน่ืองมาจนถึงป ๒๕๔๕ ผูจัดการมรดกของ นาย ก. จึงไดโอนขายที่ดินแปลงดังกลาวใหแกผูอ่ืน โดยที่ผูฟองคดีไมไดยินยอมและไมเห็นดวยกับการขายที่ดิน ผูฟองคดีจึงไดยื่นคําขอลงวันที่ ๔ ธันวาคม ๒๕๔๕ คัดคานการจดทะเบียน โอนขายที่ดินขางตนตอนายอําเภอ (ผูถูกฟองคดีที่ ๑) แตผูถูกฟองคดีที่ ๑ พิจารณายกคําคัดคานของผูฟองคดีและดําเนินการจดทะเบียนโอนขายที่ดินตามคําขอของผูจัดการมรดกของ นาย ก. โดยไดแจงคําสั่งจดทะเบียนโอนขายที่ดินพิพาทใหผูฟองคดีทราบเมื่อวันที่ ๒๓ ธันวาคม ๒๕๔๕ ผูฟองคดีเห็นวาผูถูกฟองคดีที่ ๑ ปฏิบัติหนาที่โดยไมชอบดวยกฎหมาย จึงนําคดีมาฟองขอใหเพิกถอนการจดทะเบียนโอนขายที่ดินของผูถูกฟองคดีที่ ๑ รวมทั้งใหผูถูกฟองคดีชดใชคาเสียหายใหแกผูฟองคดี นั้น เม่ือปรากฏวาผูถูกฟองคดีที่ ๑ ไดแจงคําสั่งการจดทะเบียน โอนขายที่ดินพิพาทใหผูฟองคดีทราบเมื่อวันที่ ๒๓ ธันวาคม ๒๕๔๕ จึงตองถือวาวันดังกลาว เปนวันที่ผูฟองคดีรูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดี เม่ือผูฟองคดีนําคดีมาฟองในวันที่ ๑๙ กรกฎาคม ๒๕๔๘ จึงเปนคําฟองที่ยื่นเม่ือพนกําหนดเวลาเกาสิบวันและพนกําหนดเวลาหนึ่งป นับแตวันที่รูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีตามที่กําหนดไวในมาตรา ๔๙ และมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ เม่ือผูฟองคดีมิไดอุทธรณวาวันที่ผูฟองคดีรูหรือ ควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีนี้ผิดไปจากที่ศาลปกครองชั้นตนวินิจฉัยไว จึงตองฟงวาผูฟองคดีรูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีนับแตวันที่ ๒๓ ธันวาคม ๒๕๔๕ ประกอบกับขอพิพาทในคดีนี้ เปนเร่ืองเกี่ยวเนื่องกับผูฟองคดีโดยตรง สวนจะมีบุคคลรายอื่นๆ ที่ถูกเจาหนาที่ของรัฐ เอาเปรียบตามคํารองอุทธรณหรือไม เปนเรื่องที่บุคคลผูเกี่ยวของแตละรายตองวากลาวตอ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๙๓

เจาหนาที่ของรัฐตามสิทธิของแตละบุคคล คดีนี้จึงไมใชเปนการฟองคดีที่เกี่ยวกับการคุมครองประโยชนสาธารณะหรือประโยชนแกสวนรวม หรือมีเหตุจําเปนอ่ืนที่ศาลจะรับไวพิจารณาไดตามมาตรา ๕๒๘๐ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุด

ที่ ๓๐/๒๕๔๙)

(๕) การฟองเรียกคาเสียหายจากคําสั่งเลื่อนข้ันเงินเดือน คําสั่ง

เพิ่มโทษทางวินัย คําสั่งแตงตั้งใหรักษาราชการแทน คําสั่งใหออกจากราชการ และคําสั่ง

ใหพนจากตําแหนงสมาชิกสภาองคการบริหารสวนตําบล

(๕.๑) กรณีที่ผูฟองคดีเห็นวาคําสั่งเลื่อนข้ันเงินเดือนไมชอบ

ดวยกฎหมายยอมมีสิทธิฟองขอใหเพิกถอนไดภายในกําหนดเวลาการฟองคดีตาม

มาตรา ๔๙ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ และหากเห็นวาไดรับความเสียหาย

จากคําสั่ง ยอมสามารถฟองขอใหหนวยงานทางปกครองชดใชคาเสียหายไดภายใน

กําหนดระยะเวลาการฟองคดีตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติเดียวกัน โดยจะยื่นฟอง

พรอมกันหรือคนละคราวก็ได แตจะตองยื่นฟองไมเกินกวากําหนดระยะเวลาการฟองคดี

ตามที่กฎหมายกําหนดไวทั้งสองกรณี

ทั้งน้ี วันที่ผูฟองคดีรูเหตุแหงการฟองคดีเพื่อเรียกให

ชดใชคาเสียหายไมใชวันที่ศาลปกครองชั้นตนอานคําพิพากษาใหเพิกถอนคําสั่งพิพาท

แตไดแกวันที่ผูฟองคดีทราบมติของผูมีอํานาจพิจารณาคํารองทุกขซึ่งมีมติใหยกคํารองทุกข

ของผูฟองคดี

กรณีที่ผูฟองคดีฟองวาไดรับความเดือดรอนหรือเสียหาย จากคําสั่งเลื่อนขั้นเงินเดือนของผูวาราชการจังหวัดลงวันที่ ๒๒ สิงหาคม ๒๕๔๓ ซึ่งเลื่อนขั้นเงินเดือนใหแกผูฟองคดีเพียงครึ่งขั้น จึงฟองขอใหหนวยงานตนสังกัดชดใชคาเสียหายใหแกผูฟองคดี นั้น กรณีเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐ

๘๐ พระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒

มาตรา ๕๒ การฟองคดีปกครองที่เกี่ยวกับการคุมครองประโยชนสาธารณะ หรือสถานะของบุคคลจะยื่นฟองคดีเมื่อใดก็ได

การฟองคดีปกครองที่ยื่นเมื่อพนกําหนดเวลาการฟองคดีแลว ถาศาลปกครองเห็นวาคดีที่ยื่นฟองนั้นจะเปนประโยชนแกสวนรวมหรือมีเหตุจําเปนอื่นโดยศาลเห็นเองหรือคูกรณีมีคําขอ ศาลปกครองจะรับไวพิจารณาก็ได

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๙๔

อันเกิดจากการออกคําสั่งทางปกครองตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ เม่ือปรากฏวาผูฟองคดีไดยื่นคํารองทุกขตอ อ.ก.พ. จังหวัด เม่ือวันที่ ๒๕ ตุลาคม ๒๕๔๓ และ อ.ก.พ. จังหวัดมีมติยกคํารองทุกขและแจงใหผูฟองคดีทราบแลว ตามหนังสือลงวันที่ ๒๘ ธันวาคม ๒๕๔๓ ซึ่งแมไมปรากฏแนชัดวาผูฟองคดีทราบมติดังกลาวเม่ือใด แตหลังจากนั้นผูฟองคดีไดยื่นหนังสือรองทุกขตอคณะกรรมการวินิจฉัยรองทุกขเม่ือวันที่ ๒๕ มกราคม ๒๕๔๔ จึงอาจถือไดวาผูฟองคดีรูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีอยางชาที่สุด ในวันที่ ๒๕ มกราคม ๒๕๔๔ ซึ่งหากผูฟองคดีเห็นวาคําสั่งพิพาทไมชอบดวยกฎหมาย ก็ยอมมีสิทธิยื่นฟองคดีขอใหศาลเพิกถอนคําสั่งดังกลาวไดภายใน ๙๐ วัน นับแตวันที่รูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีตามมาตรา ๔๙ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ และหาก ผูฟองคดีเห็นวาไดรับความเสียหายจากคําสั่งน้ันดวย ก็มีสิทธิยื่นฟองขอใหหนวยงานตนสังกัดของเจาหนาที่ผูกระทําละเมิดชดใชคาเสียหายไดภายในกําหนดหนึ่งปนับแตวันที่รูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติเดียวกัน โดยจะย่ืนฟองพรอมกัน ทั้งสองกรณี หรือยื่นฟองคนละคราวก็ได แตจะตองยื่นฟองไมเกินกวากําหนดระยะเวลาการฟองคดีตามที่กฎหมายกําหนดไวทั้งสองกรณี เม่ือผูฟองคดีนําคดีมาฟองตอศาลเมื่อวันที่ ๑๐ ตุลาคม ๒๕๔๖ จึงเปนการยื่นฟองคดีเม่ือพนกําหนดหนึ่งปนับแตวันที่รูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติดังกลาว การที่ผูฟองคดีกลาวอางวาผูฟองคดีรูเหตุแหงการฟองคดีเพ่ือเรียกใหชดใชคาเสียหายในคดีนี้ในวันที่ ๑๒ กันยายน ๒๕๔๖ ซึ่งเปนวันที่ ศาลปกครองชั้นตนอานคําพิพากษาในคดีที่ผูฟองคดีฟองขอใหเพิกถอนคําสั่งเลื่อนขั้นเงินเดือนที่พิพาท กรณีจึงยังไมพนระยะเวลาการฟองคดีนั้น ถือวาวันดังกลาวเปนวันที่ผูฟองคดีรูถึง คําพิพากษาใหเพิกถอนคําสั่งที่พิพาท ไมใชวันที่ผูฟองคดีรูเหตุแหงการฟองคดี ขอกลาวอางดังกลาวของผูฟองคดีจึงไมอาจรับฟงได (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๒๗/๒๕๔๘)

(๕.๒) การฟองขอใหเพิกถอนคําสั่งเลื่อนข้ันเงินเดือนและใหชดใช

คาเสียหายจากคําสั่งดังกลาว ตองฟองภายในกําหนดระยะเวลาการฟองคดีตาม

มาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ นับแตวันที่พนกําหนดเกาสิบวัน

นับแตวันที่ผูมีอํานาจวินิจฉัยเรื่องรองทุกขไดรับหนังสือรองทุกขของผูฟองคดี

กรณีที่ผูฟองคดีฟองขอใหเพิกถอนคําสั่งเลื่อนขั้นเงินเดือนที่ผูฟองคดีเห็นวาไมชอบดวยกฎหมายและขอใหผูถูกฟองคดีชดใชคาเสียหายจากคําสั่งดังกลาว เ ม่ือปรากฏวาผูฟองคดีไดมีหนังสือรองทุกขขอความเปนธรรมเกี่ยวกับคําสั่งดังกลาว ตอรัฐมนตรีวาการกระทรวงซึ่งมีฐานะเปน อ.ก.พ. กระทรวง โดยสํานักงานปลัดกระทรวง

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๙๕

ไดรับหนังสือรองทุกขของผูฟองคดีไวเม่ือวันที่ ๒๕ พฤศจิกายน ๒๕๔๕ แลวน้ัน ยอมถือเปนการรองทุกขตอ อ.ก.พ. กระทรวงแลว ซึ่ง อ.ก.พ. กระทรวงจะตองพิจารณาวินิจฉัยเร่ืองรองทุกข ใหแลวเสร็จอยางชาที่สุดภายในเกาสิบวันนับแตวันที่ไดรับหนังสือรองทุกข เม่ือ อ.ก.พ. กระทรวงมิไดพิจารณาวินิจฉัยเร่ืองรองทุกขของผูฟองคดีใหแลวเสร็จภายในระยะเวลาดังกลาว วันที่ผูฟองคดีรูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีจึงนับแตวันที่พนกําหนดเกาสิบวันนับแตวันที่ อ.ก.พ. กระทรวงไดรับหนังสือรองทุกขของผูฟองคดี การที่ผูฟองคดีนําคดีมาฟองตอ ศาลปกครองเมื่อวันที่ ๑๑ พฤศจิกายน ๒๕๔๗ จึงเปนการยื่นฟองเม่ือพนกําหนดระยะเวลา หน่ึงปนับแตวันที่รูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๕๑๐/๒๕๔๘)

(๕.๓) การฟองเรียกใหหนวยงานทางปกครองชดใชเงินเดือนในระหวางที่

ผูฟองคดีถูกคําสั่งลงโทษไลออกจากราชการโดยไมเปนไปตามกฎหมายจนถึงวันกลับ

เขารับราชการนั้น ผูฟองคดีจะมีสิทธิไดรับเงินเดือนดังกลาวตอเมื่อการดําเนินการ

ทางวินัยถึงที่สุดแลว โดยตองฟองคดีภายในกําหนดเวลาตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติ

จัดตั้งศาลปกครองฯ นับตั้งแตวันที่ผูฟองคดีทราบคําสั่งใหลงโทษผูฟองคดี

ในคดีที่ผูฟองคดีไดรับความเดือดรอนหรือเสียหายจากการที่สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน (ผูถูกฟองคดีที่ ๑) มีคําสั่งเพิ่มโทษทางวินัยแกผูฟองคดี ซึ่งถูกกลาวหาวากระทําผิดวินัยอยางรายแรง กรณีไมนําสงเงินที่ขาราชการครูผอนชําระ คาซื้อรถจักรยานยนตที่ผูฟองคดีรับไวในฐานะผูประสานงานใหแกองคการคาของคุรุสภา โดยผูบังคับบัญชาชั้นตนเห็นวาเปนความผิดวินัยไมรายแรง แตผูถูกฟองคดีที่ ๑ ซึ่งเปน สวนราชการตนสังกัดเห็นวาเปนความผิดวินัยอยางรายแรงจึงเพิ่มโทษจากลดขั้นเงินเดือน ๑ ขั้น เปนไลออกจากราชการ แตตอมาผูถูกฟองคดีที่ ๑ ไดมีคําสั่งยกเลิกคําสั่งเพ่ิมโทษดังกลาวและสั่งใหผูฟองคดีกลับเขารับราชการตามมติของคณะกรรมการขาราชการครู (ก.ค.) ซึ่งไดพิจารณาอุทธรณของผูฟองคดีแลวเห็นวาเปนการดําเนินการทางวินัยที่ไมเปนไปตาม บทบัญญัติของกฎหมาย แตหลังจากนั้นผูถูกฟองคดีที่ ๑ ไดมีคําสั่งเพ่ิมโทษผูฟองคดีใหม จากโทษลดขั้นเงินเดือน ๑ ขั้น เปนโทษปลดออกจากราชการ ผูฟองคดีไดอุทธรณคําสั่ง เพ่ิมโทษครั้งหลังนี้แลวแตสํานักงานคณะกรรมการขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา (ผูถูกฟองคดีที่ ๒) แจงวาไมอาจรับอุทธรณไวพิจารณาได เน่ืองจากเปนการอุทธรณที่ไมถูกตองตามกฎ ก.ค. วาดวยการอุทธรณและการพิจารณาอุทธรณ พ.ศ. ๒๕๔๕ ผูฟองคดีจึงนําคดี มาฟองตอศาลปกครองขอใหผูถูกฟองคดีที่ ๒ รับคําอุทธรณของผูฟองคดีไวพิจารณา และขอให

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๙๖

ผูถูกฟองคดีที่ ๑ ยกเลิกคําสั่งปลดผูฟองคดีออกจากราชการ รวมทั้งใหชดใชเงินเดือนยอนหลังตั้งแตวันที่ผูฟองคดีถูกไลออกจากราชการจนถึงวันที่ผูฟองคดีกลับเขารับราชการ นั้น ในสวนที่ ผูฟองคดีมีคําขอใหผูถูกฟองคดีที่ ๑ จายเงินเดือนยอนหลัง ซึ่งศาลปกครองชั้นตนมีคําสั่ง ไมรับคําฟองไวพิจารณาเน่ืองจากเห็นวาเปนการฟองคดีเม่ือพนระยะเวลาการฟองคดีแลว นั้น ศาลปกครองสูงสุดเห็นวา แมผูถูกฟองคดีที่ ๑ จะไดมีคําสั่งยกเลิกคําสั่งเพิ่มโทษครั้งแรก ที่ลงโทษไลผูฟองคดีออกจากราชการและสั่งใหผูฟองคดีกลับเขารับราชการแลวก็ตาม แตผูฟองคดีจะมีสิทธิไดรับเงินเดือนในชวงระยะเวลาที่มิไดมาปฏิบัติราชการเนื่องจากถูกไลออกจากราชการก็ตอเม่ือการดําเนินการทางวินัยถึงที่สุดแลวเทานั้น เพราะการจายเงินเดือนสําหรับระยะเวลาดังกลาวตองขึ้นอยูกับผลการดําเนินการทางวินัย โดยเปนไปตามหลักเกณฑและเง่ือนไขที่กําหนดไวในระเบียบกระทรวงการคลัง๘๑ ดังนั้น เม่ือปรากฏวาผูฟองคดีไดรับทราบ

คําสั่งเพ่ิมโทษครั้งที่สองเมื่อวันที่ ๑๗ พฤษภาคม ๒๕๔๗ จึงถือไดวาผูฟองคดีรูหรือควรรู ถึงเหตุแหงการฟองคดีในวันที่ไดรับทราบคําสั่งเพ่ิมโทษดังกลาว การที่ผูฟองคดีนําคดีมาฟองตอศาลปกครองเมื่อวันที่ ๙ พฤศจิกายน ๒๕๔๗ จึงเปนการฟองคดีภายในระยะเวลาการฟองคดีหน่ึงปตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุด ที่ ๒๗๕/๒๕๔๘)

(๕.๔) การฟองขอใหชดใชคาเสียหายจากคําสั่งแตงตั้งขาราชการ ใหรักษาราชการแทนโดยไมชอบดวยกฎหมาย เปนการฟองคดีพิพาทตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ ซึ่งตองฟองคดีภายในกําหนดระยะเวลาตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติดังกลาว

กรณีที่ผูฟองคดีขณะดํารงตําแหนงเจาพนักงาน ป .ป .ช . ๘ สํานักงานคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติ ไดรับความไมเปนธรรม จากการที่สํานักงานคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติ (ผูถูกฟองคดี) มีคําสั่งแตงตั้งขาราชการใหรักษาราชการแทนผูอํานวยการสํานัก ซึ่งในขณะนั้นผูฟองคดี เปนผูที่มีอาวุโสสูงสุดเปนอันดับสองทั้งอายุราชการและเงินเดือน แตคําสั่งดังกลาวไดแตงตั้งใหบุคคลที่มีอาวุโสนอยกวาผูฟองคดีรักษาราชการแทนตําแหนงผูอํานวยการสํานักตามโครงสรางใหม ซึ่งผูถูกฟองคดีไมไดทําการประเมินผลงานและไมพิจารณาดําเนินการตามหลักอาวุโส

๘๑ ระเบียบกระทรวงการคลัง วาดวยการจายเงินเดือนใหแกขาราชการซึ่งถูกสั่งใหออก ปลดออก

หรือไลออกจากราชการโดยไมชอบดวยกฎหมาย และขาราชการซึ่งถูกสั่งใหออก ปลดออก หรือไลออก จากราชการแลวตอมาไดรับการพิจารณายกโทษ พ.ศ. ๒๕๓๘

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๙๗

ตามระเบียบคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติ วาดวยการบริหารงานทั่วไป การแบงสวนราชการ การบริหารงานบุคคล การงบประมาณ การเงินและทรัพยสิน และ การดําเนินการอื่น รวมทั้งการกําหนดตําแหนง ระดับ เงินประจําตําแหนง ของขาราชการและลูกจางของสํานักงานคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติ พ.ศ. ๒๕๔๒ ประกอบกับหนังสือสํานักงาน ก.พ. ที่ นร ๐๗๐๘.๑/ว๒๒ ลงวันที่ ๓๐ กันยายน ๒๕๔๐ ผูฟองคดีจึงนําคดีมาฟองขอใหเพิกถอนคําสั่งแตงตั้งขาราชการใหรักษาราชการแทนฯ ดังกลาว และใหผูถูกฟองคดีมีคําสั่งแตงตั้งผูฟองคดีรักษาราชการแทนฯ รวมทั้งมีคําสั่งแตงตั้งใหผูฟองคดีเปนผูอํานวยการสํานัก (เจาพนักงาน ป.ป.ช. ๙) พรอมทั้งขอใหชดใชคาเสียหายจากคําสั่งขางตน นั้น ศาลเห็นวา การฟองขอใหชดใชคาเสียหายจากคําสั่งเปนการฟองคดีตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ ซึ่งตองยื่นฟองภายในหนึ่งปนับแตวันที่รูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ เม่ือปรากฏวาเหตุแหงการฟองคดีเกิดจากคําสั่งที่ ๙๘/๒๕๔๓ ลงวันที่ ๖ ตุลาคม ๒๕๔๓ การที่ผูฟองคดีนําคดีมาฟองตอศาลปกครองเมื่อวันที่ ๗ ธันวาคม ๒๕๔๗ จึงลวงพนกําหนดเวลา การฟองคดีตามที่กฎหมายกําหนดแลว (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๓๒๔/๒๕๔๘)

(๕.๕) การฟองเรียกคาเสียหายกรณีหนวยงานทางปกครองมีคําสั่ง ใหออกจากราชการโดยไมชอบดวยกฎหมาย ตองฟองคดีภายใน ๑ ป นับแตวันไดรับแจงผลการพิจารณาคํารองทุกขใหยกเลิกคําสั่งดังกลาว แตเมื่อเปนการแจงผลการพิจารณา โดยทางไปรษณียตอบรับ จึงถือวาผูฟองคดีไดรับแจงผลเมื่อครบกําหนดเจ็ดวันนับแตวันสงตามนัยมาตรา ๗๑ แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองฯ โดยวันที่ครบกําหนดดังกลาวเปนวันที่ผูฟองคดีรูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดี

กรณีที่ผูฟองคดีซึ่งเปนขาราชการพลเรือนในมหาวิทยาลัยตําแหนงพยาบาล ๔ ถูกสั่งใหออกจากราชการตามคําสั่งมหาวิทยาลัยลงวันที่ ๒๑ พฤษภาคม ๒๕๔๖ เน่ืองจากมีผลการปฏิบัติงานต่ํากวาเปาหมายหรือมาตรฐานการปฏิบัติงาน และไมไดรับการพิจารณาเลื่อนขั้นเงินเดือนประจําปติดตอกัน ๕ ครั้ง ทําใหไมสามารถปฏิบัติราชการใหมีประสิทธิภาพและเกิดประสิทธิผลได ไดรองทุกขโตแยงคําสั่งดังกลาวตอประธานคณะกรรมการขาราชการพลเรือนในมหาวิทยาลัย (ก.ม.) คณะกรรมการฯ พิจารณาแลวเห็นวาคํารองทุกข ฟงขึ้น และตอมานายกรัฐมนตรีไดมีคําสั่งใหยกเลิกคําสั่งที่ใหผูฟองคดีออกจากราชการ และ ส่ังใหผูฟองคดีกลับเขารับราชการ อธิการบดีมหาวิทยาลัย (ผูถูกฟองคดีที่ ๒ ) จึงไดมีคําสั่งมหาวิทยาลัยลงวันที่ ๒๙ มีนาคม ๒๕๔๘ ยกเลิกคําสั่งใหผูฟองคดีออกจาก ราชการ และใหผูฟองคดีกลับเขารับราชการ ผูฟองคดีเห็นวาตนไดรับความเดือดรอนเสียหาย

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๙๘

จากการออกคําสั่งใหออกจากราชการขางตนโดยไมชอบดวยกฎหมาย จึงฟองคดีตอศาล ขอใหผูถูกฟองคดีชดใชคาเสียหาย นั้น เม่ือขอเท็จจริงปรากฏวาสํานักงานคณะกรรมการ การอุดมศึกษาไดมีหนังสือแจงผลการพิจารณาคํารองทุกขใหผูฟองคดีทราบทางไปรษณีย ตอบรับดวนพิเศษ (EMS) ในวันที่ ๙ มีนาคม ๒๕๔๘ การนับระยะเวลาการฟองคดีจึงตอง เริ่มนับตั้งแตวันที่ผูฟองคดีไดรับหนังสือแจงผลการพิจารณาคํารองทุกข แมคดีนี้จะไมปรากฏขอเท็จจริงวาผูฟองคดีไดรับหนังสือฉบับดังกลาวเมื่อใดก็ตาม แตเม่ือพิจารณาจากบทบัญญัติมาตรา ๗๑๘๒ แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองฯ ซึ่งกําหนดวาการแจงคําสั่ง

ทางปกครองโดยวิธีสงทางไปรษณียตอบรับใหถือวาไดรับแจงเม่ือครบกําหนดเจ็ดวันนับแต วันสงสําหรับกรณีภายในประเทศ เวนแตจะพิสูจนไดวาไมมีการไดรับหรือไดรับกอนหรือหลังจากนั้นแลว กรณีจึงยอมถือไดวาผูฟองคดีไดรับหนังสือดังกลาวตั้งแตวันที่ ๑๖ มีนาคม ๒๕๔๘ ดังน้ัน เม่ือผูฟองคดียื่นคําฟองคดีนี้ตอศาลปกครองในวันที่ ๒๐ มีนาคม ๒๕๔๙ จึงเปนการยื่นฟองเม่ือพนกําหนดระยะเวลาหนึ่งปนับแตวันที่รูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติ จัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุด ที่ ๖๘๐/๒๕๔๙)

(๕.๖) การฟองเรียกคาเสียหายกรณีสภาองคการบริหารสวนตําบล มีมติใหผูฟองคดีพนจากสมาชิกภาพของสภาฯ ถือวาผูฟองคดีรูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีตั้งแตวันที่ไดรับแจงผลการพิจารณาอุทธรณมติดังกลาวของผูวาราชการจังหวัด

ในคดีที่สภาองคการบริหารสวนตําบลมีมติใหผูฟองคดีซ่ึงเปนสมาชิกสภาองคการบริหารสวนตําบลพนจากตําแหนงเน่ืองจากมีพฤติกรรมในทางเสื่อมเสียและ กอความไมสงบเรียบรอยแกองคการบริหารสวนตําบล (ผูถูกฟองคดีที่ ๒) และตอมาผูวาราชการจังหวัดไดมีคําวินิจฉัยอุทธรณวามติดังกลาวของสภาฯ ชอบดวยกฎหมายแลว ผูฟองคดีจึงนําคดีมาฟองตอศาลปกครองเพื่อขอใหเพิกถอนมติฯ โดยศาลปกครองสูงสุดมีคําวนิิจฉัยในเวลาตอมาวามติขางตนชอบดวยกฎหมายแลว ผูฟองคดีเห็นวาการกระทําขางตนของสภาฯ และของ ผูวาราชการจังหวัดซึ่งเปนขาราชการในสังกัดของกระทรวงมหาดไทย (ผูถูกฟองคดีที่ ๑) ทําใหผูฟองคดีไดรับความเสียหายเนื่องจากตองขาดรายไดจากการดํารงตําแหนงสมาชิกสภาฯ และเสื่อมเสียชื่อเสียง จึงฟองคดีขอใหผูถูกฟองคดีที่ ๑ และผูถูกฟองคดีที่ ๒ ชดใชคาเสียหาย

๘๒ พระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙

มาตรา ๗๑ การแจงโดยวิธีสงทางไปรษณียตอบรับใหถือวาไดรับแจงเมื่อครบกําหนดเจ็ดวัน นับแตวันสงสําหรับกรณีภายในประเทศหรือเมื่อครบกําหนดสิบหาวันนับแตวันสงสําหรับกรณีสงไปยังตางประเทศ เวนแตจะมีการพิสูจนไดวาไมมีการไดรับหรือไดรับกอนหรือหลังจากวันนั้น

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๙๙

ใหแกผูฟองคดี นั้น เปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจาก การใชอํานาจตามกฎหมายหรือจากคําสั่งทางปกครองตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ เม่ือปรากฏวาผูฟองคดีอุทธรณมติของสภาฯ ที่ใหผูฟองคดีพนจากตําแหนงตอผูวาราชการจังหวัดและผูวาราชการจังหวัดมีหนังสือลงวันที่ ๓๑ ตุลาคม ๒๕๔๕ แจงผลการพิจารณาอุทธรณใหผูฟองคดีทราบแลว จึงตองถือวาวันที่ไดรับแจงผลการพิจารณาอุทธรณดังกลาวเปนวันที่ผูฟองคดีรูเหตุแหงการฟองคดี เม่ือไมปรากฏวาผูฟองคดี ไดรับแจงผลการพิจารณาอุทธรณเม่ือใด แตปรากฏตอมาวาผูฟองคดีไดยื่นฟองคดีขอใหศาลเพิกถอนมติของสภาและคําวินิจฉัยอุทธรณของผูวาราชการจังหวัดเม่ือวันที่ ๗ พฤศจิกายน ๒๕๔๕ จึงถือไดวาผูฟองคดีรูเหตุแหงการฟองคดีอยางชาที่สุดในวันดังกลาว ดังนั้น เม่ือผูฟองคดีนําคดีนี้มาฟองตอศาลปกครองในวันที่ ๑๕ มีนาคม ๒๕๔๙ จึงเปนการฟองคดีเม่ือพนกําหนดระยะเวลาหนึ่งปนับแตวันที่รูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๕๐๒/๒๕๔๙ และที่ ๖๐๑/๒๕๔๙)

(๕.๗) การฟองเรียกคาเสียหายกรณีหนวยงานทางปกครองปฏิเสธการเพิกถอนคําสั่งปลดออกจากราชการ ถือวาผูฟองคดีรูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีตั้งแตวันที่ไดรับหนังสือแจงปฏิเสธดังกลาวจากหนวยงานทางปกครอง หรืออยางชาที่สุดในวันที่ผูฟองคดีมีหนังสือรองขอความเปนธรรมไปยังผูมีอํานาจพิจารณาอุทธรณตามกฎหมาย

กรณีที่คณะกรรมการสอบสวนความผิดทางวินัยรายงานผลการสอบสวนตออธิบดีกรมปาไม (ผูถูกฟองคดีที่ ๒) วาสมควรปลดผูฟองคดีซึ่งเปนขาราชการระดับ ๕ กับพวกรวม ๕ คน โดยมีขาราชการระดับ ๘ รวมอยูดวย ออกจากราชการเนื่องจากกระทําผิดวินัยอยางรายแรง กรณีตัดไมทําลายปาในเขตอุทยานแหงชาติ แตผูถูกฟองคดีที่ ๒ มิไดดําเนินการ สงเรื่องให อ.ก.พ. กระทรวงเกษตรและสหกรณพิจารณาตามมาตรา ๑๐๔ วรรคสอง (๑)๘๓

๘๓ พระราชบัญญัติระเบียบขาราชการพลเรือน พ.ศ. ๒๕๓๕

มาตรา ๑๐๔ ฯลฯ ฯลฯ ในกรณีที่คณะกรรมการสอบสวนที่แตงต้ังตามมาตรา ๑๐๒ หรือผูมีอํานาจตามมาตรา ๑๐๒

วรรคสาม วรรคสี่ หรือวรรคหา แลวแตกรณี เห็นวาขาราชการพลเรือนสามัญผูใดกระทําผิดวินัยอยางรายแรง สมควรลงโทษปลดออก หรือไลออก ใหดําเนินการดังนี้

(๑) สําหรับผูดํารงตําแหนงต้ังแตระดับ ๑๑ ลงมาถึงระดับ ๘ และสําหรับผูดํารงตําแหนงตั้งแตระดับ ๗ ลงมาที่กระทําผิดวินัยอยางรายแรงรวมกันกับผูดํารงตําแหนงตั้งแตระดับ ๘ ขึ้นไป หรือที่นายกรัฐมนตรีแตงต้ังคณะกรรมการสอบสวนตามมาตรา ๑๐๒ วรรคหา ในราชการบริหารสวนกลางและ สวนภูมิภาค ใหนายกรัฐมนตรีหรือผูมีอํานาจสั่งบรรจุตามมาตรา ๕๒ สงเรื่องให อ.ก.พ. กระทรวง

(มีตอหนาถัดไป)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๐๐

แหงพระราชบัญญัติระเบียบขาราชการพลเรือน พ.ศ. ๒๕๓๕ แตไดสงเรื่องให อ.ก.พ. กรมปาไม (ผูถูกฟองคดีที่ ๓) เปนผูพิจารณา โดยผูถูกฟองคดีที่ ๓ มีมติใหลงโทษปลดผูฟองคดีกับพวก รวม ๕ คน ออกจากราชการ ผูถูกฟองคดีท่ี ๒ จึงไดมีคําสั่งปลดผูฟองคดีกับพวกออกจากราชการ แลวรายงานการลงโทษพรอมทั้งสงสํานวนการสอบสวนและเอกสารที่เกี่ยวของไปให ก.พ. พิจารณา ซึ่ง ก.พ. พิจารณาแลวเห็นวา การที่ผูถูกฟองคดีที่ ๒ สงเรื่องของผูฟองคดี ใหผูถูกฟองคดีที่ ๓ พิจารณา เปนการดําเนินการที่ไมถูกตองตามกฎหมาย จึงมีมติใหรายงานนายกรัฐมนตรีเพ่ือพิจารณาสั่งการใหกรมปาไม (ผูถูกฟองคดีที่ ๑) สงเร่ืองของผูฟองคดีกับพวกให อ.ก.พ. กระทรวงเกษตรฯ พิจารณา ตอมารองนายกรัฐมนตรีสั่งและปฏิบัติราชการแทน นายกรัฐมนตรีพิจารณาแลวมีคําสั่งใหดําเนินการตามมติ ก.พ. หลังจากนั้น ผูฟองคดีกับพวก ไดมีหนังสือลงวันที่ ๔ สิงหาคม ๒๕๔๖ ขอใหผูถูกฟองคดีที่ ๒ ยกเลิกคําสั่งปลดผูฟองคดี กับพวกออกจากราชการและขอกลับเขารับราชการ แตผูถูกฟองคดีที่ ๒ มีหนังสือลงวันที่ ๖ สิงหาคม ๒๕๔๖ แจงใหผูฟองคดีกับพวกทราบวา ผูถูกฟองคดีที่ ๒ ไมมีอํานาจเพิกถอนคําสั่งลงโทษและไมมีอํานาจสั่งใหผูฟองคดีกับพวกกลับเขารับราชการไดเน่ืองจากเรื่องของผูฟองคดีกับพวกอยูในระหวางการพิจารณาของ อ.ก.พ. กระทรวงเกษตรและสหกรณ ผูฟองคดี จึงมีหนังสือลงวันที่ ๒๙ สิงหาคม ๒๕๔๖ ขอความเปนธรรมไปยังปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ และตอมาไดฟองคดีตอศาลปกครองขอใหเพิกถอนคําสั่งปลดผูฟองคดีออกจากราชการและใหรับผูฟองคดีกับพวกกลับเขารับราชการ ซึ่งศาลปกครองสูงสุดไดมีคําพิพากษาให เพิกถอนคําสั่งปลดผูฟองคดีและใหผูถูกฟองคดีที่ ๒ มีคําสั่งใหผูฟองคดีกลับเขารับราชการ ผูฟองคดีเห็นวากรณีขางตนทําใหตนไดรับความเสียหาย จึงฟองคดีตอศาลขอใหผูถูกฟองคดีชดใชคาเสียหายใหแกผูฟองคดี นั้น ศาลเห็นวา การที่ผูถูกฟองคดีที่ ๒ มีหนังสือลงวันที่ ๖ สิงหาคม ๒๕๔๖ แจงตอผูฟองคดีวาไมมีอํานาจเพิกถอนคําสั่งลงโทษและไมมีอํานาจสั่งให ผูฟองคดีกลับเขารับราชการ เปนกรณีที่เห็นไดวาผูถูกฟองคดีที่ ๒ แจงปฏิเสธที่จะปฏิบัติตามมาตรา ๑๒๖ วรรคสาม และวรรคสี่๘๔ แหงพระราชบัญญัติระเบียบขาราชการพลเรือนฯ จึงถือวา

ซึ่งผูถูกกลาวหาสังกัดอยูพิจารณา และเมื่อ อ.ก.พ. กระทรวงมีมติเปนประการใด ใหนายกรัฐมนตรีหรือ ผูมีอํานาจสั่งบรรจุดังกลาว แลวแตกรณี ส่ังหรือปฏิบัติใหเปนไปตามนั้น

ฯลฯ ฯลฯ ๘๔

พระราชบัญญัติระเบียบขาราชการพลเรือน พ.ศ. ๒๕๓๕ มาตรา ๑๒๖ ฯลฯ ฯลฯ ในกรณีที่นายกรัฐมนตรีส่ังการหรือคณะรัฐมนตรีมีมติตามวรรคหนึ่งใหผูอุทธรณกลับเขารับ

ราชการ หรือใหเปล่ียนแปลงคําส่ังของผูบังคับบัญชาหรือใหดําเนินการประการใด ใหกระทรวง ทบวง กรม

(ตอจากเชิงอรรถที่ ๘๓ หนา ๙๙)

(มีตอหนาถัดไป)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๐๑

ผูฟองคดีไดรูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีที่เปนมูลพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจากการละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติหรือปฏิบัติหนาที่ดังกลาวลาชาเกินสมควรตามมาตรา ๙ วรรคหน่ึง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ ตั้งแตวันที่ไดรับทราบเรื่องดังกลาว ดังน้ัน ผูฟองคดี จึงควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีนับแตวันที่ไดรับหนังสือแจงปฏิเสธจากผูถูกฟองคดีที่ ๒ เม่ือไมปรากฏวาผูฟองคดีไดรับทราบหนังสือดังกลาวในวันใด ผูฟองคดีจึงควรจะไดรูถึงเหตุ แหงการฟองคดีนี้อยางชาที่สุดในวันที่ผูฟองคดีกับพวกไดมีหนังสือลงวันที่ ๒๙ สิงหาคม ๒๕๔๖ ขอความเปนธรรมไปยังปลัดกระทรวงเกษตรฯ การที่ผูฟองคดีนําคดีนี้มาฟองตอศาลปกครองเม่ือวันที่ ๑๖ มิถุนายน ๒๕๔๙ จึงเปนการยื่นคําฟองเม่ือพนกําหนดระยะเวลาหนึ่งปนับแตวันที่รูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๗๓๓/๒๕๔๙)

(๖) การฟองเรียกคาเสียหายจากคําสั่งในเรื่องอ่ืนๆ

การฟองขอใหเพิกถอนคําสั่งปฏิเสธคืนคาปรับและขอใหหนวยงานทางปกครองคืนคาปรับตามมติของคณะรัฐมนตรีเก่ียวกับการชวยเหลือ ผูประกอบอาชีพงานกอสรางฯ ที่ไดรับผลกระทบจากการประกาศใหคาเงินบาทลอยตัว ตองฟองคดีภายในกําหนดระยะเวลาการฟองคดีตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ นับตั้งแตวันที่ผูฟองคดีทราบผลการพิจารณาอุทธรณคําสั่งดังกลาว (การแจงตอบยืนยันคําสั่งเดิม)

กรณีที่ผูฟองคดีซึ่งเปนผูรับจางกอสรางโรงผลิตยางแผนผ่ึงแหงรมควัน ไมสามารถดําเนินการกอสรางใหแลวเสร็จตามสัญญาอันเน่ืองมาจากไดรับผลกระทบจากกรณี คาเงินบาทลอยตัว ไดมีหนังสือถึงสํานักงานกองทุนสงเคราะหการทําสวนยาง (ผูถูกฟองคดี) ซึ่งเปนผูวาจางเพ่ือขอใหพิจารณาคืนเงินคาปรับ หลักประกันสัญญา และคางานใหแกผูฟองคดีตามมติคณะรัฐมนตรีที่ไดพิจารณาเห็นชอบมาตรการและแนวทางปฏิบัติเกี่ยวกับการชวยเหลือผูประกอบอาชีพงานกอสรางและผูประกอบอาชีพงานอื่นที่ไดรับผลกระทบจากการที่รัฐบาล

ดําเนินการใหเปนไปตามคําส่ังของนายกรัฐมนตรีหรือมติคณะรัฐมนตรี และเมื่อนายกรัฐมนตรีส่ังการหรือคณะรัฐมนตรีมีมติตามวรรคหนึ่งเปนประการใดแลวจะอุทธรณตอไปอีกมิได

ในกรณีที่ส่ังใหผูอุทธรณกลับเขารับราชการ ใหนํามาตรา ๑๐๗ มาใชบังคับโดยอนุโลม ฯลฯ ฯลฯ

(ตอจากเชิงอรรถที่ ๘๔ หนา ๑๐๐)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๐๒

ไดประกาศใหคาเงินบาทลอยตัว ซึ่งผูถูกฟองคดีพิจารณาแลวมีหนังสือแจงใหผูฟองคดีทราบวาเม่ือพิจารณาคางานกอสรางของผูฟองคดีหักกลบกับหน้ีคาปรับที่ผูฟองคดีคางชําระแลว ไมอาจคืนเงินใหแกผูฟองคดีไดเต็มจํานวนที่ขอ ผูฟองคดีไมเห็นดวยกับการพิจารณาดังกลาว จึงมีหนังสือลงวันที่ ๒๒ สิงหาคม ๒๕๔๔ ขอใหผูถูกฟองคดีพิจารณาใหความเปนธรรม ซึ่งตอมาผูถูกฟองคดีไดมีหนังสือลงวันที่ ๒๑ มิถุนายน ๒๕๔๕ แจงตอบยืนยันเชนเดิม ผูฟองคดีไมเห็นดวยกับผลการพิจารณาของผูถูกฟองคดีจึงนําคดีมาฟองตอศาลขอใหเพิกถอนคําสั่งของผูถูกฟองคดีและใหผูถูกฟองคดีคืนคาปรับและคางานตามจํานวนที่ผูฟองคดีรองขอ นั้น กรณีเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการที่หนวยงานทางปกครองกระทําละเมิดอันเกิดจากคําสั่ง ทางปกครองตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ เม่ือปรากฏวา ผูถูกฟองคดีไดมีหนังสือลงวันที่ ๒๑ มิถุนายน ๒๕๔๕ แจงยืนยันการคํานวณเงินเชนเดิมใหกับผูฟองคดีทราบจึงถือไดวามีการพิจารณาอุทธรณคําสั่งทางปกครองแลว โดยถือวาผูฟองคดีทราบผลการพิจารณาอุทธรณอยางเร็วที่สุดในวันที่ ๒๑ มิถุนายน ๒๕๔๕ เม่ือผูฟองคดีนําคดี มาฟองตอศาลปกครองในวันที่ ๒๓ กันยายน ๒๕๔๕ จึงเปนการฟองคดีภายในระยะเวลาหน่ึงปนับแตวันที่รูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้ง ศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๕๐๑/๒๕๔๘)

๒.๕.๒ คดีพิพาทที่เก่ียวเนื่องกับความรับผิดทางละเมิด ซึ่งไดแก กรณีเจาหนาที่ของรัฐฟองคดีใหเพิกถอนคําสั่งของหนวยงานทางปกครองที่เรียกใหชดใช คาสินไหมทดแทนตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๑) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ และกรณีบุคคลภายนอกฟองหนวยงานทางปกครองใหพิจารณาคําขอใหชดใช คาสินไหมทดแทนใหแลวเสร็จภายในเวลาที่กฎหมายกําหนดตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๒)

กรณีที่จังหวัดอุทัยธานี (ผูถูกฟองคดีที่ ๑) มีคําสั่งใหผูฟองคดีซึ่งดํารงตําแหนงเจาพนักงานการเงินและบัญชี ๕ โรงพยาบาลอุทัยธานี ชดใชคาเสียหายใหแก ทางราชการตามมติของคณะกรรมการสอบขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดที่เห็นวาผูฟองคดีกระทําการทุจริตเกี่ยวกับการจายเงินเดือนของนายแพทยประจําโรงพยาบาลอุทัยธานี แตผูฟองคดีเห็นวาการออกคําสั่งดังกลาวไมถูกตองตามรูปแบบขั้นตอนหรือวิธีการอันเปนสาระสําคัญ เน่ืองจากไมเปดโอกาสใหผูฟองคดีชี้แจงและแสดงพยานหลักฐานเพื่อแกขอกลาวหา เปนคําสั่งที่ไมชอบดวยกฎหมาย จึงฟองขอใหเพิกถอนคําสั่งดังกลาว นั้น ศาลเห็นวา การที่ ผูถูกฟองคดีที่ ๑ มีคําสั่งใหผูฟองคดีชดใชเงินอันเปนคําสั่งทางปกครอง ซึ่งผูฟองคดีไดรับทราบคําสั่งดังกลาวแลวและไดอุทธรณคําสั่งตอผูวาราชการจังหวัด (ผูถูกฟองคดีที่ ๒) เม่ือวันที่ ๒๔ มิถุนายน ๒๕๔๖ นั้น โดยที่มาตรา ๔๕ แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองฯ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๐๓

กําหนดใหเจาหนาที่ผูทําคําสั่งพิจารณาคําอุทธรณใหแลวเสร็จภายในสามสิบวันนับแตวันที่ ไดรับคําอุทธรณ ถาไมเห็นดวยกับคําอุทธรณไมวาทั้งหมดหรือบางสวนใหรายงานความเห็นพรอมเหตุผลไปยังผูมีอํานาจพิจารณาอุทธรณ โดยใหผูมีอํานาจพิจารณาอุทธรณพิจารณาอุทธรณ ใหแลวเสร็จภายในสามสิบวันนับแตวันที่ไดรับรายงาน ถามีเหตุจําเปนใหขยายระยะเวลาพิจารณาอุทธรณไดไมเกินสามสิบวัน ดังน้ัน เม่ือไมปรากฏวาผูถูกฟองคดีที่ ๒ ไดพิจารณา คําอุทธรณของผูฟองคดีหรือสงคําอุทธรณใหผูมีอํานาจพิจารณาอุทธรณพิจารณาใหแลวเสร็จภายในกําหนดเวลารวมทั้งหมดเกาสิบวันตามมาตรา ๔๕ แหงพระราชบัญญัติดังกลาว จึงถือไดวาผูฟองคดีไดดําเนินการตามขั้นตอนที่กฎหมายกําหนดตามมาตรา ๔๒ วรรคสอง แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ แลว ผูฟองคดีจึงตองใชสิทธิฟองคดีภายในเกาสิบวันนับแตวันที่พนกําหนด เกาสิบวันนับแตวันที่ผูฟองคดีอุทธรณคําสั่งตอผูถูกฟองคดีที่ ๒ ตามมาตรา ๔๙ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ คือภายในวันที่ ๒๑ ธันวาคม ๒๕๔๖ เม่ือปรากฏวาผูฟองคดีไดยื่นฟองคดีในวันที่ ๒๓ มิถุนายน ๒๕๔๗ จึงเปนการฟองคดีเม่ือพนกําหนดระยะเวลาการฟองคดีแลว (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๒๑๙/๒๕๔๘)

๒.๕.๓ คดีปกครองที่ไมมีกําหนดระยะเวลาในการฟองคดีตามมาตรา ๕๒

วรรคหนึ่ง๘๕

ยังไมมีขอมูลเพิ่มเติม

๒.๕.๔ คดีปกครองที่จะเปนประโยชนแกสวนรวมหรือมีเหตุจําเปนอ่ืนตาม มาตรา ๕๒ วรรคสอง๘๖

การฟองคดีปกครองที่ยื่นฟองเม่ือพนกําหนดเวลาการฟองคดีแลว หากศาลเห็นวา เปนประโยชนแกสวนรวมหรือมีเหตุจําเปนอ่ืนที่ทําใหไมอาจฟองคดีภายในกําหนดระยะเวลาการฟองคดีได ศาลปกครองยอมมีดุลพินิจที่จะรับคําฟองนั้นไวพิจารณาได

๘๕ อางแลวในเชิงอรรถที่ ๘๐ หนา ๙๓

๘๖ เปนหัวขอยอยที่เพ่ิมเติมขึ้นใหม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๐๔

กรณีที่ศาลวินิจฉัยวามีเหตุจําเปนอ่ืน

กรณีที่ผูฟองคดีติดตามรองเรียนใหหนวยงานทางปกครองแกไขเยียวยาความเสียหายมาโดยตลอด แตหนวยงานทางปกครองผัดผอนไมดําเนินการเยียวยาแกไขใหแกผูฟองคดี ถือวากรณีมีเหตุจําเปนอ่ืนที่ศาลจะรับคําฟองไวพิจารณาได

(๑) กรณีที่บานของผูฟองคดีไดรับความเสียหายจากการกอสรางปรับปรุงระบบปองกันนํ้าทวมขังของผูรับจางที่เทศบาลเมืองปตตานี (ผูถูกฟองคดี) วาจางใหดําเนินการกอสรางดังกลาว ซึ่งผูฟองคดีไดติดตามรองเรยีนตอผูถูกฟองคดีใหมีการแกไขเยียวยาหรือชดใชความเสียหายใหแกผูฟองคดีมาโดยตลอด แตผูถูกฟองคดีไดผัดผอนการชดใชคาเสียหายและมิไดดําเนินการเยียวยาแกไขใหบานของผูฟองคดีกลับคืนสูสภาวะเดิมหรือชดเชยความเสียหายใหแกผูฟองคดีแตอยางใด พฤติการณดังกลาวหากถือวาผูฟองคดีเพิกเฉยไมนําคดีมาฟอง ตอศาลภายในกําหนดระยะเวลาจะทําใหผูฟองคดีไมไดรับความเปนธรรม ดังน้ัน แมผูฟองคดีจะนําคดีมาฟองหลังจากพนกําหนดระยะเวลาในการฟองคดีตามมาตรา ๕๑ แลว กรณีก็ถือวา มีเหตุจําเปนที่ศาลปกครองจะรับคําฟองไวพิจารณาไดตามมาตรา ๕๒ วรรคสอง แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ จึงมีคําสั่งใหรับคําฟองไวพิจารณาและใหศาลปกครองชั้นตนดําเนินการตอไป (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๗๔๖/๒๕๔๘)

(๒) กรณีที่ผูฟองคดีฟองวาผูวาราชการจังหวัดและนายกเทศมนตรี (ผูถูกฟองคดี) เวนคืนและนําที่ดินของผูฟองคดีไปใชประโยชนในการเวนคืนโดยที่ผูฟองคดี ไมทราบการเวนคืนเนื่องจากไมมีรายชื่อในพระราชกฤษฎีกากําหนดเขตที่ดินในบริเวณ ที่ที่จะเวนคืน และผูถูกฟองคดีปฏิเสธการจายเงินคาทดแทนที่ดินใหแกผูฟองคดีเม่ือผูฟองคดี ไดทราบและติดตามทวงถามในภายหลัง โดยผูถูกฟองคดีอางวาเปนกรณีที่ขาดอายุความ แลว น้ัน เ ม่ือขอเท็จจริงปรากฏวา ผูถูกฟองคดีทั้ งสองซึ่ งเปนเจาหนาที่ เวนคืนตาม พระราชกฤษฎีกากําหนดเขตที่ดินในบริเวณที่ที่จะเวนคืนไมไดทําการสํารวจตรวจสอบหรือ สํารวจที่ดินแปลงพิพาทตกหลนไป อันเปนการไมปฏิบัติตามมาตรา ๘๘๗ มาตรา ๙๘๘ และ

๘๗ อางแลวในเชิงอรรถที่ ๓๗-๓๘ หนา ๔๔ ๘๘ พระราชบัญญัติวาดวยการเวนคืนอสังหาริมทรัพย พ.ศ. ๒๕๓๐

มาตรา ๙ เมื่อพระราชกฤษฎีกาที่ออกตามมาตรา ๖ ใชบังคับแลว ใหเจาหนาที่หรือผูซึ่งไดรับมอบหมายจากเจาหนาที่ดําเนินการสํารวจเพ่ือทราบขอเท็จจริงเกี่ยวกับอสังหาริมทรัพยที่จะตองเวนคืน

(มีตอหนาถัดไป)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๐๕

มาตรา ๑๐๘๙ แหงพระราชบัญญัติวาดวยการเวนคืนอสังหาริมทรัพย พ.ศ. ๒๕๓๐ เปนเหตุให ผูฟองคดีไมทราบการเวนคืนและไมไดรับเงินคาทดแทนที่ดินน้ัน ถือไดวาเปนการที่ผูถูกฟองคดีละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติ และจากการละเลยดงักลาวเมื่อผูถูกฟองคดีไดเขาครอบครองและใชประโยชนในที่ดินของผูฟองคดีโดยที่ยังไมไดจายเงินคาทดแทนที่ดินใหแกผูฟองคดี จึงเปนการกระทําที่ไมชอบดวยกฎหมายและเปนการละเมิดตอผูฟองคดีตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ และเม่ือปรากฏวาผูฟองคดีไดมีหนังสือ ฉบับแรกลงวันที่ ๒๕ พฤษภาคม ๒๕๔๗ ทวงถามใหผูถูกฟองคดีจายเงินคาทดแทนที่ดินให การที่ผูฟองคดีนําคดีมาฟองตอศาลเมื่อวันที่ ๑๗ ตุลาคม ๒๕๔๘ จึงเปนการฟองคดีที่พนระยะเวลาการฟองคดีหนึ่งปนับแตวันที่รูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติดังกลาวแลว อยางไรก็ตาม เม่ือมีขอเท็จจริงวาผูฟองคดีไดเฝาติดตามและทวงถามผลจากผูถูกฟองคดีมาโดยตลอดหลังจากที่ไดมีหนังสือทวงถามฉบับแรก โดยหวังวา ผูถูกฟองคดีจะจายเงินคาทดแทนใหเน่ืองจากผูฟองคดีไดรับแจงตลอดมาวาเรื่องอยูระหวาง การหารือ แตเม่ือรอจนเวลาลวงเลยมาปเศษแลวยังไมไดรับแจงผลคืบหนา ผูฟองคดีจึงนําคดี มาฟองหลังจากพนกําหนดระยะเวลาในการฟองคดีแลวนั้น ถือไดวามีเหตุจําเปนอ่ืนที่ศาล

ที่แนนอนใหเสร็จภายในหน่ึงรอยแปดสิบวัน ถาเปนการเวนคืนเพ่ือสรางหรือขยายทางหลวง ทางรถไฟ ทางพิเศษ คลองชลประทาน หรือกิจการที่คลายคลึงกัน ตองสํารวจใหแลวเสร็จภายในสองปนับแตวันใชบังคับพระราชกฤษฎีกาดังกลาว

เมื่ อ ไดดํ า เนินการสํ ารวจที่ที่ จะตองเวนคืนเสร็จ เปนบางสวนหรือแลว เสร็ จทั้ งหมด ใหเจาหนาที่เสนอรัฐมนตรีผูรักษาการตามพระราชกฤษฎีกาแตงตั้งคณะกรรมการขึ้นคณะหนึ่งภายใน สามสิบวันนับแตวันที่สํารวจแลวเสร็จ ประกอบดวยผูแทนของเจาหนาที่หนึ่งคน ผูแทนกรมที่ดินหนึ่งคน ผูแทนของหนวยงานอื่นของรัฐหนึ่งคน และผูแทนของสภาทองถ่ินที่เกี่ยวของเพ่ือทําหนาที่กําหนดราคาเบ้ืองตนของอสังหาริมทรัพยที่จะตองเวนคืน และจํานวนเงินคาทดแทนที่จะใหแกบุคคลตามมาตรา ๑๘

ในกรณีที่พระราชกฤษฎีกาที่ออกตามมาตรา ๖ ผานเขตทองที่ใด ใหมีผูแทนของสภาทองถ่ินนั้น แหงละหนึ่งคนเขารวมเปนกรรมการตามวรรคสองดวย

ในการกําหนดราคาเบื้องตนของอสังหาริมทรัพยและจํานวนเงินคาทดแทน ใหคณะกรรมการกําหนดโดยอาศัยหลักเกณฑตามมาตรา ๑๘ มาตรา ๒๑ มาตรา ๒๒ และมาตรา ๒๔ และดําเนินการใหแลวเสร็จและประกาศราคาที่กําหนดไว ณ สถานที่ตามมาตรา ๗ ภายในหนึ่งรอยแปดสิบวันนับแตวันที่ไดรับแตงตั้ง

ในกรณีที่มีเหตุจําเปนทําใหไมสามารถดําเนินการใหแลวเสร็จภายในกําหนดเวลาตามวรรคสี่ได คณะกรรมการจะขอใหรัฐมนตรีผูรักษาการตามพระราชกฤษฎีกาดังกลาวขยายเวลาออกไปอีกก็ได แตตองไมเกินหนึ่งรอยแปดสิบวัน

ฯลฯ ฯลฯ ๘๙ อางแลวในเชิงอรรถที่ ๓๗-๓๘ หนา ๔๔

(ตอจากเชิงอรรถที่ ๘๘ หนา ๑๐๔)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๐๖

ควรรับคําฟองของผูฟองคดีไวพิจารณาไดตามมาตรา ๕๒ วรรคสอง แหงพระราชบัญญัติเดียวกัน (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๔๓๕/๒๕๔๙)

กรณีที่ศาลวินิจฉัยวาไมใชเหตุจําเปนอ่ืน

กรณีที่จะถือวามีเหตุจําเปนอ่ืนตามมาตรา ๕๒ วรรคสอง แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ จะตองเปนเหตุที่ทําใหผูฟองคดีไมสามารถนําคดี มาฟองภายในกําหนดระยะเวลาการฟองคดี โดยตองไมใชเหตุอันจะโทษผูฟองคดีได การอางวาตองรอผลคําพิพากษาในคดีกอนจึงจะคํานวณคาเสียหายในคดีน้ีได ไมใช เหตุจําเปนอ่ืนที่ศาลจะรับคําฟองที่ยื่นฟองเมื่อพนกําหนดระยะเวลาการฟองคดีแลว ไวพิจารณา กรณีที่ผูฟองคดีไดรับความเดือดรอนจากการออกแบบและปรับปรุงถนน ของกรมทางหลวง (ผูถูกฟองคดี) จึงฟองคดีตอศาลปกครองชั้นตนเม่ือวันที่ ๑๗ กุมภาพันธ ๒๕๔๗ ขอใหผูถูกฟองคดีหยุดการกอสรางและเปลี่ยนแปลงรูปแบบการกอสรางเพื่อมิให เปนการสรางภาระกับประชาชนเกินสมควร ซึ่งศาลไดมีคําพิพากษาเปนคดีหมายเลขแดง ที่ ๑๙/๒๕๔๘ หามมิใหผูถูกฟองคดีกอสรางถนนตามแบบที่กําหนด และใหผูถูกฟองคดีแกไขแบบกอสรางใหเปนไปตามคําพิพากษา นั้น การที่ตอมาผูฟองคดีเห็นวาผูถูกฟองคดีตองรับผิดชดใชคาเสียหายจากการกระทําอันเปนประเด็นพิพาทในคดีที่ศาลไดมีคําพิพากษาไปแลวขางตน จึงไดยื่นฟองคดีเพ่ือขอใหผูถูกฟองคดีชดใชคาเสียหายจากการกระทําดังกลาวเปนคดีนี้นั้น ผูฟองคดีจะตองยื่นฟองภายในหนึ่งปนับแตวันที่ยื่นฟองคดีแรกตามคําฟองลงวันที่ ๑๗ กุมภาพันธ ๒๕๔๗ ซึ่งถือวาวันดังกลาวเปนวันอยางชาที่สุดที่ผูฟองคดีควรไดรูถึงเหตุแหงการฟองคดีนี้ ดังนั้น การที่ผูฟองคดีนําคดีนี้มาฟองตอศาลเมื่อวันที่ ๒๑ เมษายน ๒๕๔๘ จึงเปนการฟองคดีเม่ือพนกําหนดระยะเวลาการฟองคดีตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ แลว สําหรับขอกลาวอางของผูฟองคดีวามีเหตุจําเปนอ่ืนตามมาตรา ๕๒ วรรคสอง แหงพระราชบัญญัติดังกลาว ทําใหไมสามารถฟองคดีภายในระยะเวลาการฟองคดีไดน้ัน ศาลเห็นวา การพิจารณาวากรณีจะถือเปนเหตุจําเปนอ่ืนหรือไมจะตองพิจารณาจากเหตุอ่ืน ที่ทําใหผูฟองคดีไมสามารถนําคดีมาฟองตอศาลภายในกําหนดระยะเวลาการฟองคดีเปนสําคัญ โดยจะตองมิใชเหตุอันจะโทษผูฟองคดีได ดังนั้น การที่ผูฟองคดีกลาวอางวาตองรอให ศาลปกครองชั้นตนมีคําพิพากษาในคดีแรกเสียกอนจึงจะคิดคํานวณคาเสียหายในคดีนี้ได อันเปนเหตุทําใหผูฟองคดีไมสามารถฟองคดีภายในกําหนดระยะเวลาการฟองคดีตามมาตรา ๕๑

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๐๗

แหงพระราชบัญญัติขางตน จึงไมถือเปนเหตุจําเปนอ่ืนตามมาตรา ๕๒ วรรคสอง แหงพระราชบัญญัติเดียวกัน (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๔๑๔/๒๕๔๘)

๒.๕.๕ คดีพิพาทที่ถือวาเหตุแหงการฟองคดียังมีอยูจนถึงวันฟองคดี๙๐

กรณีละเมิดจากการใชอํานาจตามกฎหมาย

(๑) กรณีที่หนวยงานทางปกครองไมไดใชที่ดินพิพาทตามเจตนาที่มี การเวนคืน แตยังคงครอบครองที่ดินดังกลาวอยูแมวาการเวนคืนในบริเวณที่ที่ดินพิพาทตั้งอยูไดเสร็จสิ้นไปแลว เปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครอง เมื่อปรากฏวายังมีการครอบครองที่ดนิพิพาทมาจนถึงปจจุบัน เหตุแหงการฟองคดีจึงยังคงมีอยูตราบเทาที่หนวยงานทางปกครองยังคงครอบครองที่ดินดังกลาวอยู (๑.๑) กรณีที่ผูฟองคดีซื้อที่ดินที่เหลือจากการเวนคืนโดยสุจริตเม่ือป พ.ศ. ๒๕๓๒ และ ๒๕๓๓ ซึ่งขณะที่จดทะเบียนโอนกรรมสิทธิ์ที่ดินแปลงดังกลาว กรมที่ดิน มิไดแจงใหผูฟองคดีทราบวาที่ดินดังกลาวถูกอายัดหรือถูกเวนคืน แตไดรับรองไวในหนังสือสัญญาขายที่ดินวาตรวจแลวไมมีอายัดไมมีเวนคืน หลังจากนั้นกรมทางหลวง (ผูถูกฟองคดี) ไดเขาไปครอบครองที่ดินของผูฟองคดีและมีหนังสอืแจงใหผูฟองคดีไปตกลงคาเวนคืน โดยระบุวาที่ดินพิพาทถูกเวนคืนเปนทางหลวงสายธนบุรี – ปากทอ ซึ่งดําเนินการโดยพระราชกฤษฎีกากําหนดแนวทางหลวงที่จะสรางทางหลวงแผนดินสายธนบุรี – ปากทอ พ.ศ. ๒๕๐๘ ผูฟองคดีเห็นวา ผูถูกฟองคดีไมไดมีเจตนาที่จะใชที่ดินพิพาทเพื่อสรางทางหลวงตามพระราชกฤษฎีกาดังกลาว โดยไดปลอยเวลาลวงเลยเปนเวลากวา ๓๐ ป นับแตมีพระราชกฤษฎีกา จึงนําคดีมาฟองตอศาลเพื่อขอใหผูถูกฟองคดีคืนที่ดินแปลงพิพาท นั้น ศาลเห็นวา การเวนคืนที่ดินเพื่อการสรางทางหลวงแผนดินในบริเวณที่ที่ดินของผูฟองคดีตั้งอยูไดเสร็จสิ้นไปตั้งแต พ.ศ. ๒๕๑๘ ผูฟองคดีจึงเปนผูไดรับความเดือดรอนหรือเสียหายอันเนื่องจากการกระทําที่ไมชอบดวยกฎหมายของ ผูถูกฟองคดี คําฟองของผูฟองคดีเขาเกณฑเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิด ของหนวยงานทางปกครองอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ และเม่ือปรากฏวาผูถูกฟองคดีไดเขาไปครอบครอง และยังคงครอบครองที่ดินพิพาทของผูฟองคดีตลอดมาจนถึงปจจุบัน โดยกลาวอางวาที่ดินพิพาทถูกเวนคืนเปนทางหลวงแลวนั้น เหตุแหงการฟองคดีจึงยังมีอยูตราบเทาที่ผูถูกฟองคดี

๙๐ เปนหัวขอยอยที่เพ่ิมเติมขึ้นใหม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๐๘

ยังคงครอบครองที่ดินพิพาท ผูฟองคดีจึงสามารถนําคดีมาฟองตอศาลได (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๓๓๘/๒๕๔๗)

(๑.๒) กรณีที่ผูฟองคดีฟองวาองคการบริหารสวนตําบล (ผูถูกฟองคดี) ดําเนินการยึดถือตัดเอาที่ดินของผูฟองคดีไปทําประโยชนตามโครงการขุดคลองจมูกฉีก โดยไมแจงใหผูฟองคดีทราบ เปนเหตุใหผูฟองคดีไดรับความเสียหาย จึงฟองขอใหผูถูกฟองคดีรับผิดชดใชคาสินไหมทดแทน นั้น กรณีเขาลักษณะเปนขอพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ เม่ือผูถูกฟองคดียังไมไดคืนที่ดินแกผูฟองคดี ผูฟองคดียอมมีสิทธิติดตามเรียกรองไดตลอดเวลาที่ทรัพยยังเปนของ ผูฟองคดี เม่ือปรากฏวาการตัดเอาที่ดินของผูฟองคดีไปทําประโยชนตามโครงการขุดคลองจมูกฉีกยังคงมีอยูตลอดมาจนถึงปจจุบัน จึงถือไดวาเหตุแหงการฟองคดียังคงมีอยูตราบเทาที่ผูฟองคดีนําคดีนี้มาฟอง แมผูฟองคดีจะนําคดีมาฟองเม่ือพนระยะเวลาหนึ่งปนับแตวันที่ผูฟองคดีทราบวา ผูถูกฟองคดีตัดเอาที่ดินของผูฟองคดีไปทําประโยชนดังกลาว ก็ยังไมพนกําหนดระยะเวลา การฟองคดีตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๕๙๘/๒๕๔๗)

(๒) กรณีที่องคการบริหารสวนตําบลฟองวาองคการบริหารสวนตําบลอ่ืนจัดเก็บภาษีในเขตพื้นที่ปกครองของตนเรื่อยมาจนถึงวันฟองคดี ถือวาเปนคดีพิพาทเก่ียวกับการกระทําละเมิดตอเน่ืองจนถึงวันที่มีการยื่นฟองคดี กรณีที่องคการบริหารสวนตําบลหนองบัว (ผูฟองคดี) ฟององคการบริหารสวนตําบลละหารซึ่งเปนราชการสวนทองถิ่นดวยกันวา องคการบริหารสวนตําบลละหาร (ผูถูกฟองคดี) จัดเก็บภาษีในเขตพื้นที่การปกครองของผูฟองคดีเปนเหตุใหผูฟองคดีขาดรายไดที่จะนํามาใชเปนงบประมาณรายจายในการพัฒนาทองถิ่น จึงฟองขอใหศาลสั่งใหองคการบริหารสวนตําบลละหารระงับการจัดเก็บภาษีในเขตพื้นที่ปกครองของผูฟองคดีและคืนพ้ืนที่จัดเก็บภาษีตลอดจนเอกสารที่เกี่ยวของพรอมกับภาษีและคาธรรมเนียมที่จัดเก็บไดทั้งหมดใหแก ผูฟองคดี รวมทั้งใหยายทะเบียนบานของโรงงานอุตสาหกรรมและบานเรือนที่อยูในเขตพื้นที่ปกครองของผูถูกฟองคดีมาอยู ในเขตพ้ืนที่ปกครองของผูฟองคดี นั้น เปนคดีพิพาท เกี่ยวกับการกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครองอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมาย ตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) เม่ือผูฟองคดีอางวาผูถูกฟองคดีไดจัดเก็บภาษีในเขตพ้ืนที่ปกครองของผูฟองคดีตั้งแตเร่ิมประกาศจัดตั้งองคการบริหารสวนตําบลของผูฟองคดีในป พ.ศ. ๒๕๔๐ เร่ือยมาจนปจจุบัน จึงถือวาเปนการกระทําละเมิดตอเนื่องจนถึงวันที่ผูฟองคดียื่นฟองคดีตอ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๐๙

ศาลปกครองในวันที่ ๔ มีนาคม ๒๕๔๗ ดังน้ัน จึงเปนการยื่นฟองคดีภายในกําหนดระยะเวลาการฟองคดีตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุด

ที่ ๑๕๐/๒๕๔๘)

(๓) กรณีที่ฟองวาหนวยงานทางปกครองประกอบกิจการแขงขันกับ

เอกชนโดยไมชอบดวยกฎหมายตลอดมาจนถึงปจจุบัน เหตุแหงการฟองคดีจึงยังคงมีอยู

ตราบเทาที่ยังมีการประกอบกิจการดังกลาวอยู

กรณีที่ผูฟองคดีซึ่งเปนนิติบุคคลเอกชนที่ประกอบกิจการใหบริการเคเบิลทีวีทางสายในเขตอําเภอแมสอด จังหวัดตาก ฟองวา เทศบาลเมืองแมสอด (ผูถูกฟองคดี) ดําเนินการใหบริการเคเบิลทีวีทางสายโดยไมไดรับใบอนุญาตประกอบกิจการตามกฎหมาย อันเปนการใชงบประมาณผิดวัตถุประสงค และเปนการประกอบกิจการแขงขันกับเอกชน ซึ่งผูวาราชการจังหวัดและกรมประชาสัมพันธไดมีหนังสือแจงใหระงับการดําเนินการดังกลาวแลว แตผูถูกฟองคดียังคงดําเนินการอยู เปนเหตุใหผู ใชบริการเคเบิลทีวีบางสวนยกเลิก การเปนสมาชิกกับผูฟองคดีเพ่ือไปใชบริการของผูถูกฟองคดีแทน ทําใหผูฟองคดีสูญเสียรายได ผูฟองคดีจึงฟองขอใหผูถูกฟองคดีระงับการดําเนินการดังกลาวและใหชดใชคาเสียหายใหแก ผูฟองคดี นั้น เม่ือขอเท็จจริงจากคําฟองไมปรากฏแนชัดวาผูฟองคดีรูหรือควรรูถึงเหตุ แหงการฟองคดีเม่ือใด แตอยางชาที่สุดผูฟองคดีรูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีตั้งแตวันที่ ไดทําหนังสือรองเรียนตอผูวาราชการจังหวัดวาผูถูกฟองคดีประกอบกิจการเคเบิลทีวีแขงขันกับเอกชนซ่ึงผิดวัตถุประสงคของเทศบาลและผิดกฎหมาย อันเปนการกลาวหาวาผูถูกฟองคดีกระทําการโดยไมชอบดวยกฎหมายเนื่องจากกระทําโดยไมมีอํานาจหรือนอกเหนืออํานาจหนาที่และกระทําละเมิดตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๑) และ (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ เม่ือปรากฏวาผูถูกฟองคดียังคงประกอบกิจการเคเบิลทีวีแขงขันกับผูฟองคดีตลอดมาจนถึงปจจุบัน เหตุแหงการฟองคดีจึงมีอยูตราบเทาที่ผูถูกฟองคดียังคงประกอบกิจการดังกลาวอยู ดังน้ัน แมผูฟองคดีจะนําคดีมาฟองตอศาลปกครองเมื่อพนกําหนดเวลาหนึ่งปนับแตวันที่รูเหตุแหงการฟองคดี จึงเปนการยื่นคําฟองภายในกําหนดระยะเวลาการฟองคดีตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๒๓๕/๒๕๔๘)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๑๐

กรณีละเมิดจากการปฏิบัติหนาที่ลาชา

กรณีที่ผูฟองคดีไดรับความเสียหายจากการที่หนวยงานทางปกครองพิจารณาคําขอของผูฟองคดีที่ขอใหดําเนินการในเรื่องซึ่งอยูในอํานาจหนาที่ไมแลวเสร็จ โดยผูฟองคดีไดติดตามและรอผลการพิจารณาตามคําชี้แจงของหนวยงานทางปกครองมาโดยตลอด ความเสียหายของผูฟองคดีจึงยังคงมีอยูอยางตอเน่ืองเสมอมา กรณีเปนการกระทําละเมิดตอผูฟองคดวีันแลววันเลา กรณีที่ผูฟองคดีซึ่งเปนผูไดรับประทานบัตรทําเหมืองแรเฟลดสปาร ในพ้ืนที่ปาสงวนแหงชาติไดยื่นขอเขาทําประโยชนเพ่ือการทําเหมืองแรในเขตปาสงวนแหงชาติ ตั้งแตวันที่ ๒๒ มกราคม ๒๕๓๓ ซึ่งผูฟองคดีไดติดตามทวงถามเร่ืองดังกลาวจากหนวยงาน ที่เกี่ยวของมาโดยตลอด จนใกลหมดอายุประทานบัตรในวันที่ ๑๙ มิถุนายน ๒๕๔๗ ผูฟองคดี ก็ยังไมไดรับแจงผลการพิจารณา ทําใหผูฟองคดีไดรับความเสียหายเนื่องจากไมสามารถขนแรออกจากพื้นที่ปาสงวนแหงชาติได จึงนําคดีมาฟองตอศาลปกครองเมื่อวันที่ ๒๔ กุมภาพันธ ๒๕๔๗ ขอใหหนวยงานที่เกี่ยวของชดใชคาเสียหาย นั้น กรณีเปนขอพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดอันเกิดจากการปฏิบัติหนาที่ของหนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐลาชา เกินสมควรตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดต้ังศาลปกครองฯ เม่ือปรากฏวา ผูฟองคดีมีการติดตามทวงถามเพื่อขอทราบผลการพิจารณาในกรณีขางตนเสมอมา แตไดรับ คําชี้แจงเปนหนังสือจากปาไมจังหวัดเพียงวา คําขอของผูฟองคดีอยูระหวางการพิจารณา ของกรมปาไม ผลเปนอยางไรจะไดแจงใหทราบตอไป ผูฟองคดีจึงไดรอผลการพิจารณา มาโดยตลอด ดังนั้น การที่ผูฟองคดีมิไดนําคดีมาฟองตอศาลในขณะนั้น จึงมีมูลเหตุจูงใจโดยตรงมาจากคําตอบของปาไมจังหวัดดังกลาว ฉะนั้น การที่ผูฟองคดีนําคดีมาฟองเม่ือพนกําหนดระยะเวลาการฟองคดีตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ จึงไมอาจถือไดวาเปนการกระทําที่เกิดขึ้นจากผูฟองคดีแตเพียงฝายเดียว และการที่หนวยงานที่เกี่ยวของพิจารณาคําขอของผูฟองคดียังไมแลวเสร็จนั้น ความเสียหายของผูฟองคดีจึงยังคงมีอยูอยางตอเน่ืองเสมอมา อันถือเปนการละเมิดตอผูฟองคดีวันแลววันเลา จึงถือเปนเหตุแหงการฟองคดีที่ผูฟองคดีจะย่ืนคําฟองตอศาลปกครองไดภายในระยะเวลาตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติดังกลาว คดีจึงยังไมลวงพนระยะเวลาการฟองคดีตอศาลปกครอง (คําสั่งศาลปกครองสูงสุด ที่ ๖๖๗/๒๕๔๗)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๑๑

๒.๕.๖ คดีพิพาทเกี่ยวกับการฟองเรียกทรัพยสินคืนในฐานะเจาของทรัพยสิน๙๑

การที่เจาของทรัพยสินฟองเรียกทรัพยสินคืนจากผูที่ไมมีสิทธิยึดถือ ตามมาตรา ๑๓๓๖๙๒ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย ไมใชการฟองเรียกคาเสียหาย

อันเกิดแตมูลละเมิด จึงไมอยูภายใตอายุความตามมาตรา ๔๔๘๙๓ แหงประมวลกฎหมายแพง

และพาณิชย โดยในการปรับใชหลักกฎหมายในเรื่องดังกลาวนั้น ตามคําวินิจฉัยของศาลฎีกา ไดแสดงใหเห็นวามีการนํามาปรับใชกับกรณีที่เจาของทรัพยไมไดฟองเรียกตัวทรัพยคืนโดยตรงดวย เชน คําพิพากษาฎีกาที่ ๓๑๓๔/๒๕๑๖ ซึ่งวินิจฉัยวากรณีเจาของทรัพยฟองกรมศุลกากรเพ่ือเรียกเอาเงินคาขายสินคาของกลางของตนคืน เปนเรื่องเรียกทรัพยคืน ไมใชเร่ืองละเมิด ที่จะตองฟองคดีภายในกําหนดอายุความหนึ่งป เพราะไมใชกรณีฟองเรียกคาเสียหาย และ คําพิพากษาฎีกาที่ ๕๔๘/๒๕๒๑ ซึ่งเปนกรณีฟองเรียกใหผู จัดการสหกรณสงคืนเงินสด ที่ขาดบัญชี ก็เปนการฟองเรียกทรัพยสินคืนในฐานะเจาของกรรมสิทธิ์เชนกัน ทั้งน้ี หลักกฎหมายดังกลาว ศาลปกครองสูงสุดไดนํามาใชในการวินิจฉัย คดีปกครองบางคดีวาเปนกรณีที่เจาของกรรมสิทธิ์ฟองเพ่ือติดตามเอาทรัพยของตนคืน ตามมาตรา ๑๓๓๖๙๔ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย จึงไมอาจนํากําหนดระยะเวลา

การฟองคดีตามพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ มาใชบังคับ เชน

๙๑ เปนหัวขอยอยที่เพ่ิมเติมขึ้นใหม

๙๒-๙๔ ประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา ๔๔๘ สิทธิเรียกรองคาเสียหายอันเกิดแตมูลละเมิดนั้น ทานวาขาดอายุความเมื่อพนปหน่ึง

นับแตวันที่ผูตองเสียหายรู ถึงการละเมิดและรูตัวผูจะพึงตองใชคาสินไหมทดแทน หรือเมื่อพนสิบป นับแตวันทําละเมิด

แตถาเรียกรองคาเสียหายในมูลอันเปนความผิดมีโทษตามกฎหมายลักษณะอาญา และมีกําหนดอายุความทางอาญายาวกวาที่กลาวมานั้นไซร ทานใหเอาอายุความที่ยาวกวานั้นมาบังคับ

ฯลฯ ฯลฯ มาตรา ๑๓๓๖ ภายในบังคับแหงกฎหมาย เจาของทรัพยสินมีสิทธิใชสอยและจําหนาย

ทรัพยสินของตนและไดซึ่งดอกผลแหงทรัพยสินนั้นกับท้ังมีสิทธิติดตามและเอาคืนซึ่งทรัพยสินของตน จากบุคคลผูไมมีสิทธิจะยึดถือไว และมีสิทธิขัดขวางมิใหผูอื่นสอดเขาเกี่ยวของกับทรัพยสินนั้นโดยมิชอบ ดวยกฎหมาย

๙๓

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๑๒

(๑) กรณีกรมทางหลวงตัดถนนผานที่ดินของเอกชนโดยไมไดมีการ

เวนคืนที่ดินและไมไดรับความยินยอมจากเจาของที่ดิน

ในคดีที่ผูฟองคดีซึ่งเปนทายาทของเจาของที่ดินฟองวากรมทางหลวงตัดถนนผานที่ดินมีโฉนดของเจาของที่ดิน โดยกรมทางหลวงเคยมีหนังสือลงวันที่ ๒๓ ธันวาคม ๒๕๓๐ แจงเจาของที่ดินวาแนวทางหลวงตัดผานที่ดินขอใหเจาของที่ดินไปประชุมเพ่ือจัด กรรมสิทธิ์ที่ดินดังกลาว หลังจากนั้นเจาของที่ดินไมเคยไดรับแจงใหไปรับเงินคาทดแทน การตัดทางหลวงผานที่ดิน ในเวลาตอมาเม่ือผูฟองคดีตรวจพบการตัดถนนดังกลาวในเดือนกรกฎาคม ๒๕๔๑ จึงไดมีหนังสือขอรับเงินคาทดแทนที่ดินจากกรมทางหลวง และติดตามสอบถามความคืบหนาในเรื่องดังกลาวมาโดยตลอด แตก็ไมไดรับคําตอบจากเจาหนาที่ ที่เกี่ยวของ จึงขอใหศาลพิพากษาใหกรมทางหลวงพิจารณากําหนดเงินคาทดแทนการเวนคืนที่ดินให นั้น กรณีตามคําฟองเปนกรณีที่สภาพที่ดินพิพาทไดกลายสภาพเปนทางหลวง โดยไมไดรับอนุญาตและไมไดมีกฎหมายเวนคืนที่ดินแปลงดังกลาว คดีจึงมีประเด็นพิพาทวาหนวยงานทางปกครองกระทําการโดยไมชอบดวยกฎหมายตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๑) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ หรือไม และเมื่อที่ดินยังคงมีสภาพเปนทางหลวง จึงมีเหตุที่ผูฟองคดีจะอางไดวาที่ ดินที่ทางหลวงตัดผานนั้นยังเปนของผูฟองคดีอยู เพราะฉะนั้น กรมทางหลวงในฐานะหนวยงานของรัฐที่รับผิดชอบจึงมีหนาที่ตองคืนที่ดินหรือชดใชคาทดแทนราคาที่ดินใหผูฟองคดี การที่ผูฟองคดีนําคดีมาฟองเพราะกรมทางหลวงมิไดชดใชคาทดแทนและมิไดปรับทางหลวงในเขตที่ดินดังกลาวกลับสูสภาพเดิมเพ่ือคืนใหผูฟองคดี จึงเปนการฟองคดีเพ่ือติดตามเอาทรัพยของตนเองคืนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชยมาตรา ๑๓๓๖๙๕

ซึ่งแมผูฟองคดีจะไดนําคดีมาฟองตอศาลปกครองเมื่อวันที่ ๑๖ ตุลาคม ๒๕๔๖ ก็ตาม ก็เปนเร่ืองที่จะยกเอากําหนดระยะเวลาในการฟองคดีมาใชบังคับไมได ศาลปกครองสูงสุด จึงมีคําสั่งใหรับคําฟองไวพิจารณา (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๑๘๒/๒๕๔๘)

หมายเหตุ คดีนี้ศาลปกครองชั้นตนมีคําสั่งไมรับคําฟองไวพิจารณาโดยใหเหตุผลวาเปนการฟองคดีเม่ือพนกําหนดระยะเวลาตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ

๙๕ อางแลวในเชิงอรรถที่ ๙๒ – ๙๔ หนา ๑๑๑

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๑๓

(๒) กรณีหนวยงานทางปกครองไมคืนทรัพยที่ยึดไวในคดีอาญา

ซึ่งศาลไดมีคําพิพากษาใหยกฟองคดีแลว

กรณีที่ผูฟองคดีฟองวา รถยนตของผูฟองคดีซึ่งใหผูอ่ืนเชาซื้อไดมี ผูนําไปขนยาเสพติดและถูกยึดไวในคดียาเสพติด แตเม่ือผูฟองคดีไดทราบในภายหลังวา พนักงานอัยการไมไดรองขอใหศาลริบรถยนตคันดังกลาว รวมทั้งศาลจังหวัดไดมีคําพิพากษายกฟองคดีขางตน ผูฟองคดีจึงไดมีหนังสือถึงสํานักงานคณะกรรมการปองกันและปราบปราม ยาเสพติด (ผูถูกฟองคดีที่ ๑) เพ่ือขอรถยนตพิพาทที่ถูกยึดไวคืน แตไมไดรับแจงผลการพิจารณา จึงฟองขอใหศาลเพิกถอนคําสั่งยึดรถยนตและใหผูถูกฟองคดีที่ ๑ คืนรถยนตดังกลาวหรือชดใชคาเสียหายใหแกผูฟองคดี นั้น เม่ือปรากฏวาการยึดรถยนตพิพาทเปนการดําเนินการตามมติของคณะกรรมการตรวจสอบทรัพยสิน (ผูถูกฟองคดีที่ ๒) ซึ่งใชอํานาจตามมาตรา ๑๖ วรรคหนึ่ง (๓)๙๖ แหงพระราชบัญญัติมาตรการในการปราบปรามผูกระทําความผิดเกี่ยวกับ ยาเสพติด พ.ศ. ๒๕๓๔ อันเปนคําสั่งทางปกครอง ผูฟองคดีจึงอาจนําคดีมาฟองขอใหเพิกถอนไดตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๑) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ โดยไมตองอุทธรณคําสั่งกอนตามนัยมาตรา ๔๘๙๗ แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองฯ และเม่ือเปนกรณีที่

ผูฟองคดีฟองเพิกถอนคําสั่งเพ่ือเรียกเอาทรัพยสินของตนคืน จึงเปนขอพิพาทเกี่ยวกับ การกระทําละเมิดอันเกิดจากคําสั่งตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้ง ศาลปกครองฯ ซึ่งแมวาการที่ผูถูกฟองคดีที่ ๑ ไมไดคืนรถยนตแกผูฟองคดีจะเปนการละเมิดกอใหเกิดสิทธิที่จะเรียกใหสงมอบทรัพยสินภายในกําหนดระยะเวลาหนึ่งปตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ ก็ตาม แตผูฟองคดีในฐานะเจาของกรรมสิทธิ์รถยนตยอมมีสิทธิติดตามเอารถยนตคืนจากผูถูกฟองคดีที่ ๑ ซึ่งไมมีสิทธิยึดเอาไวไดอีกตอไปตามหลักกรรมสิทธิ์ในมาตรา ๑๓๓๖ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย โดยการยื่นฟองคดี ไดตลอดเวลาที่ยังมิไดทรัพยคืนอันเปนการละเมิดตอเนื่องตอผูฟองคดี (คําสั่งศาลปกครองสูงสุด ที่ ๓๖๑/๒๕๔๘)

(๓) กรณีกรมทางหลวงออกพระราชกฤษฎีกาขยายเขตทางหลวงเขาไปในที่ดินของเอกชนโดยไมจายเงินคาทดแทนที่ดิน ทั้งที่ไมมีหลักฐานแสดงการให ความยินยอมของเจาของที่ดินใหกันเขตทางเพิ่มข้ึนจากเดิมมากอน

๙๖ อางแลวในเชิงอรรถที่ ๓๐-๓๑ หนา ๓๗ ๙๗ อางแลวในเชิงอรรถที่ ๓๒ หนา ๓๗

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๑๔

ในคดีที่กรมทางหลวงออกพระราชกฤษฎีกากําหนดเขตที่ ดิน ในบริเวณที่ที่จะเวนคืนเพื่อขยายเขตทางหลวงแผนดินหมายเลข ๓ เม่ือ พ.ศ. ๒๕๓๖ โดยที่ดิน มีโฉนดของผูฟองคดีอยูภายในเขตที่จะเวนคืนตามพระราชกฤษฎีกาดังกลาว มีผลทําให เขตทางหลวงขยายเขาไปในที่ดินของผูฟองคดีเปนระยะ ๑๐ เมตร จากแนวเขตทางเดิมที่มีเขตทาง กวาง ๒๐ เมตร จากศูนยกลางทางหลวง แตกรมทางหลวงไมจายเงินคาทดแทนที่ดินใหแกผูฟองคดีโดยอางวาผูฟองคดีไดเคยยินยอมใหกันทางเพิ่มขึ้นจากเดิม ๒๐ เมตร เปน ๓๐ เมตร จากศูนยกลางทางหลวงมากอนแลวตั้งแตครั้งที่ผูฟองคดีไดนําที่ดินดังกลาวซึ่งเปนที่ดิน น.ส. ๓ และมีการกันเขตทางไว ๒๐ เมตรฯ ไปขอรังวัดสอบเขตเพื่อออกเปนโฉนดที่ดินเม่ือ พ.ศ. ๒๕๒๙ ผูฟองคดีจึงฟองขอใหกรมทางหลวงจายเงินคาทดแทนที่ดินใหแกผูฟองคดี นั้น กรณีเปน คดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครองอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ เม่ือขอเท็จจริงปรากฏวา กรมทางหลวงไดยอมรับวาไมมีหลักฐานที่ผูฟองคดีใหความยินยอมเปนหนังสือ ใหกันทางเพ่ิมขึ้นอีก ๑๐ เมตร จากเดิม และตามบัญชีประวัติของกรรมสิทธิ์ที่ดินในเขต ทางหลวงหมายเลข ๓ ซึ่งเจาหนาที่ของกรมทางหลวงสงมอบใหศาล ระบุวาที่ดินบริเวณดังกลาว มีเขตทางกวาง ๒๐ เมตรฯ ประกอบกับตามบัญชีเขตทางหลวงหมายเลข ๓ พ.ศ. ๒๕๒๙ ซึ่งระบุรายชื่อเจาของที่ดินที่ที่ดินถูกกรมทางหลวงกันเขตทางขางละ ๓๐ เมตรฯ ไมปรากฏวา มีรายชื่อของผูฟองคดี ทั้ งที่ผูฟองคดีไดซื้ อที่ ดินแปลงพิพาทมาตั้ งแตป พ.ศ . ๒๕๒๒ กรณีจึงไมอาจรับฟงไดวาที่ดินของผูฟองคดีถูกกันเขตทางกวาง ๓๐ เมตรฯ มากอนออก พระราชกฤษฎีกาขางตน และไมอาจรับฟงไดวาผูฟองคดียินยอมใหกันเขตทางเพิ่มขึ้นจากเดิม ๒๐ เมตร เปน ๓๐ เมตรฯ ตามที่กรมทางหลวงกลาวอาง ดังนั้น การกระทําของกรมทางหลวงที่ขยายเขตทางหลวงเขาไปในที่ดินของผูฟองคดีโดยผูฟองคดีมิไดยินยอม จึงเปนการกระทําที่ไมชอบดวยกฎหมาย เม่ือการกระทําดังกลาวของกรมทางหลวงอาศัยอํานาจหนาที่ตามกฎหมาย วาดวยทางหลวง จึงเปนการละเมิดทางปกครองตอผูฟองคดี ผูฟองคดียอมมีสิทธิติดตามและ เอาคืนซ่ึงทรัพยสินของตนตามมาตรา ๑๓๓๖๙๘ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย

โดยกรมทางหลวงตองคืนที่ดินพิพาทใหแกผูฟองคดีหรือมิฉะนั้นก็ตองจายคาสินไหมทดแทนที่ดินพิพาทใหแกผูฟองคดีตามความเปนธรรมตามมาตรา ๗๒ วรรคหน่ึง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ ศาลพิพากษาใหกรมทางหลวงจายเงินคาทดแทนที่ดินในราคาที่เปนธรรมตามกฎหมายใหแกผูฟองคดี (คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๑๑๐/๒๕๔๙)

๙๘ อางแลวในเชิงอรรถที่ ๙๒-๙๔ หนา ๑๑๑

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๑๕

๒.๖ เงื่อนไขเก่ียวกับกรณีอ่ืนๆ

๒.๖.๑ เงื่อนไขเก่ียวกับการเปนผูมีความสามารถตามกฎหมาย ยังไมมีขอมูลเพิ่มเติม

๒.๖.๒ เงื่อนไขเก่ียวกับคาธรรมเนียมศาล

การฟองคดีตอศาลปกครองไมตองเสียคาธรรมเนียมศาล เวนแตการฟองคดีมีทุนทรัพย คือ ขอใหศาลสั่งใหใชเงินหรือสงมอบทรัพยสินอันสืบเน่ืองจากคดีพิพาทตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) หรือ (๔) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ ตองเสียคาธรรมเนียมศาล ตามอัตราที่กฎหมายกําหนด หากไมเสียคาธรรมเนียมศาล ศาลจะไมรับคําฟองไวพิจารณา โดยผูฟองคดีจะตองเสียคาธรรมเนียมศาลในอัตราตามที่ระบุไวในตาราง ๑ ทายประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพง สําหรับคดีที่มีคําขอใหปลดเปลื้องทุกขอันอาจคํานวณเปนราคา

เงินไดตามมาตรา ๔๕ วรรคสี่๙๙ แหงพระราชบัญญัติดังกลาวฯ แตหากคูกรณีใดยื่นคําขอตอศาล

โดยอางวาไมมีทรัพยสินเพียงพอที่จะเสียคาธรรมเนียมศาล หรือโดยสถานะของผูขอถาไมไดรับยกเวนคาธรรมเนียมศาลจะไดรับความเดือดรอนเกินสมควร ถาศาลเห็นวามีขอเท็จจริงเพียงพอ ที่จะรับคําฟองไวพิจารณา หรือในกรณีอุทธรณซึ่งศาลเห็นวามีเหตุผลอันสมควรที่จะอุทธรณไดแลวแตกรณี และศาลไดไตสวนแลวเห็นวามีเหตุตามคําขอจริง ใหศาลอนุญาตใหคูกรณีนั้น

ดําเนินคดีโดยยกเวนคาธรรมเนียมศาลทั้งหมดหรือเฉพาะบางสวนไดตามมาตรา ๔๕/๑๑๐๐

แหงพระราชบัญญัติเดียวกัน (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๕๕/๒๕๔๘, ที่ ๗๙๑/๒๕๔๘

และที่ ๘๑๑/๒๕๔๘) นอกจากนั้น ยังมีตัวอยางคดี เชน

๙๙ อางแลวในเชิงอรรถที่ ๗๒ หนา ๘๒

๑๐๐ พระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ แกไขเพ่ิมเติมโดยพระราชบัญญัติฯ (ฉบับที่ ๓) พ.ศ. ๒๕๔๘

มาตรา ๔๕/๑ การฟองคดีที่ตองเสียคาธรรมเนียมศาลตามมาตรา ๔๕ วรรคสี่ หากคูกรณีใด ยื่นคําขอตอศาลโดยอางวาไมมีทรัพยสินเพียงพอที่จะเสียคาธรรมเนียมศาล หรือโดยสถานะของผูขอถาไมไดรับยกเวนคาธรรมเนียมศาลจะไดรับความเดือดรอนเกินสมควร ถาศาลเห็นวามีขอเท็จจริงเพียงพอที่จะ รับฟองไวพิจารณา หรือในกรณีอุทธรณซึ่งศาลเห็นวามีเหตุผลอันสมควรที่จะอุทธรณได แลวแตกรณี และ ศาลไดไตสวนแลวเห็นวามีเหตุตามคําขอจริงก็ใหศาลอนุญาตใหคูกรณีนั้นดําเนินคดี โดยยกเวนคาธรรมเนียมศาลทั้งหมดหรือเฉพาะบางสวนได คําสั่งยกเวนคาธรรมเนียมศาลทั้งหมดใหเปนที่สุด

ฯลฯ ฯลฯ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๑๖

(๑) บทบัญญัติวาดวยการยกเวนคาธรรมเนียมศาลตามมาตรา ๔๕/๑

แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ ยอมใชบังคับกับคดีที่ไดยื่นฟองตอศาลซึ่งยัง

ไมไดชําระคาธรรมเนียมศาลกอนวันที่มาตราดังกลาวมีผลใชบังคับดวย

กรณีที่ผูฟองคดียื่นคํารองอุทธรณคําสั่งของศาลปกครองชั้นตนที่ไมรับ คํารองอุทธรณคําสั่งยกคําขอดําเนินคดีอยางคนอนาถาในคดีที่ผูฟองคดีฟองขอใหการไฟฟา ฝายผลิตแหงประเทศไทยชดใชคาสินไหมทดแทนเนื่องจากการไฟฟาฯ ใชถานหินลิกไนตเปนเชื้อเพลิงในการผลิตกระแสไฟฟากอใหเกิดฝุนแขวนลอยและสารซัลเฟอรไดออกไซดฟุงกระจาย โดยไมมีการควบคุม ทําใหผูฟองคดีไดรับความเสียหาย นั้น เปนการฟองคดีขอใหสั่งใหใชเงินตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) ซึ่งตองเสียคาธรรมเนียมศาลตามตามมาตรา ๔๕ วรรคสี่ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ ซึ่งแกไขเพิ่มเติมโดยพระราชบัญญัติฯ (ฉบับที่ ๓)

พ.ศ. ๒๕๔๘ แตเน่ืองจากมาตรา ๔๕/๑ วรรคหนึ่ง๑๐๑ แหงพระราชบัญญัติขางตนบัญญัติให

คูกรณีสามารถยื่นคําขอตอศาลเพ่ือขอใหพิจารณาอนุญาตใหคูกรณีดําเนินคดีโดยไดรับการยกเวนคาธรรมเนียมศาลทั้งหมดหรือเฉพาะบางสวนได และโดยที่คดีนี้ผูฟองคดีไดยื่นคําขอ ตอศาล โดยอางวาเปนคนยากจนไมมีทรัพยสินเงินทองและไมมีทางทํามาหาไดในปจจุบัน ไมอาจที่จะหาเงินคาธรรมเสียมศาลในคดีนี้มาชําระตอศาลได อีกทั้งไมมีผูใดจะใหความชวยเหลือหยิบยืมเงินมาเพื่อชําระคาธรรมเนียมศาล โดยเฉพาะอยางยิ่งผูฟองคดีที่เปนผูเยาวไมมีรายได และมารดาเปนคนยากจน จึงขออนุญาตฟองคดีอยางคนอนาถา ซึ่งแมวาคดีนี้ผูฟองคดีจะยื่นฟองตอศาลปกครองชั้นตนเม่ือวันที่ ๔ กันยายน ๒๕๔๖ กอนวันที่มีพระราชบัญญัติจัดตั้ง ศาลปกครองฯ (ฉบับที่ ๓) พ.ศ. ๒๕๔๘ ใชบังคับ แตโดยที่มาตรา ๕ แหงพระราชบัญญัติดังกลาว บัญญัติใหบทบัญญัติมาตรา ๔๕/๑ ซึ่งแกไขเพ่ิมเติมโดยพระราชบัญญัติฉบับเดียวกัน ใชบังคับแกบรรดาคดีที่ไดยื่นฟองตอศาลปกครองกอนวันที่พระราชบัญญัติขางตนใชบังคับ และเปนกรณีที่ยังไมไดเสียคาธรรมเนียมศาล ทําใหตองนําบทบัญญัติในมาตรา ๔๕/๑ มาใชบังคับแกคดีนี้ดวย จึงมีคําสั่งใหยกคําสั่งของศาลปกครองชั้นตนที่ใหยกคํารองขอดําเนินคดี อยางคนอนาถาและใหศาลปกครองชั้นตนดําเนินกระบวนพิจารณาตอไป (คําสั่งศาลปกครอง

สูงสุดที่ ๙๗/๒๕๔๘)

๑๐๑ อางแลวในเชิงอรรถที่ ๑๐๐ หนา ๑๑๕

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๑๗

(๒) การยื่นขอชําระคาธรรมเนียมศาลไมจําตองมีหนังสือมอบอํานาจ

ใหดําเนินการแทน

กรณีฟองขอใหกรุงเทพมหานคร (ผูถูกฟองคดี) ชดใชคาเสียหาย อันเนื่องมาจากสํานักการระบายน้ํากรุงเทพมหานครจางบริษัทเอกชนกอสรางเขื่อนคอนกรีตเสริมเหล็กทําใหบานเรือนของผูฟองคดีไดรับความเสียหายโดยผนังร้ัวและพื้นแตกราวทรุดตัวนั้น เปนกรณีการฟองเรียกคาเสียหายจากการกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครอง อันเปนคดีพิพาทตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ ซึ่งผูฟองคดี

ตองชําระคาธรรมเนียมศาลตามมาตรา ๔๕ วรรคสี่๑๐๒ แหงพระราชบัญญัติเดียวกัน เม่ือ

ผูฟองคดีไมชําระคาธรรมเนียมศาลภายในกําหนดระยะเวลาที่ศาลขยายให ศาลชอบที่จะมีคําสั่ง

ไมรับคําฟองไวพิจารณาไดตามขอ ๓๗๑๐๓ ของระเบียบของที่ประชุมใหญตุลาการในศาลปกครอง

สูงสุด วาดวยวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๓ เม่ือปรากฏขอเท็จจริงวาผูฟองคดีทราบวาตองชําระคาธรรมเนียมศาลภายในวันที่ ๑๒ มกราคม ๒๕๔๘ จึงไดมอบใหนองสาวมาชําระคาธรรมเนียมศาลแทน แตไมสามารถดําเนินการไดเนื่องจากไมไดมีหนังสือมอบอํานาจนั้น ถือวาผูฟองคดีไดปฏิบัติตามคําสั่งศาลแลว เพราะการยื่นขอชําระคาธรรมเนียมศาลไมจําตองมีหนังสือมอบอํานาจใหดําเนินการแทน ประกอบกับในวันรุงขึ้นผูฟองคดีไดมาชําระคาธรรมเนียมศาลดวยตนเองเรียบรอยแลว ศาลปกครองจึงสามารถรับคําฟองของผูฟองคดีไวพิจารณาได (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๒๙๖/๒๕๔๘)

๑๐๒ อางแลวในเชิงอรรถที่ ๗๒ หนา ๘๒

๑๐๓ ระเบียบของที่ประชุมใหญตุลาการในศาลปกครองสูงสุด วาดวยวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๓

ขอ ๓๗ เมื่อไดรับคําฟองจากพนักงานเจาหนาที่ของศาล ใหอธิบดีศาลปกครองชั้นตนจาย สํานวนคดีใหแกองคคณะพิจารณาพิพากษาโดยเร็ว ทั้งนี้ ตามหลักเกณฑที่บัญญัติไวในมาตรา ๕๖

ใหตุลาการหัวหนาคณะแตงตั้งตุลาการในองคคณะคนหนึ่งเปนตุลาการเจาของสํานวน แลวใหตุลาการเจาของสํานวนตรวจคําฟอง ถาเห็นวาเปนคําฟองที่ไมสมบูรณครบถวนซึ่งผูฟองคดีอาจแกไขได หรือผูฟองคดีชําระคาธรรมเนียมศาลไมครบถวน ใหตุลาการเจาของสํานวนมีคําส่ังใหผูฟองคดีแกไขหรือ ชําระคาธรรมเนียมศาลใหครบถวนภายในระยะเวลาที่กําหนด ถาไมมีการแกไขหรือชําระคาธรรมเนียมศาล ใหครบถวนภายในระยะเวลาที่กําหนด หรือขอที่ไมสมบูรณครบถวนนั้นเปนกรณีที่ไมอาจแกไขใหถูกตองได หรือเปนคดีที่ไมอยูในอํานาจของศาลปกครอง ใหตุลาการเจาของสํานวนเสนอองคคณะสั่งไมรับคําฟอง ไวพิจารณา และส่ังจําหนายคดีออกจากสารบบความ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๑๘

(๓) การไมชําระคาธรรมเนียมศาลภายในเวลาที่ศาลกําหนดโดย

ไมแจงเหตุขัดของหรือขอยกเวนคาธรรมเนียมศาล ศาลยอมไมรับคําฟองไวพิจารณา

กรณีที่ผูฟองคดีฟองขอใหชดใชคาเสียหายกรณีกรมชลประทานขุดลอกลําหวยรุกล้ําที่นาของผูฟองคดี เปนขอพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของหนวยงาน ทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้ง ศาลปกครองฯ ซึ่งผูฟองคดีตองเสียคาธรรมเนียมศาล เม่ือปรากฏวาผูรับมอบอํานาจดําเนินคดีแทนผูฟองคดีไดยื่นคํารองขอผลัดชําระคาธรรมเนียมศาล แตเม่ือพนระยะเวลาที่ศาลกําหนด ใหชําระคาธรรมเนียมศาล ผูฟองคดียังมิไดชําระคาธรรมเนียมศาล โดยมิไดแจงเหตุขัดของ หรือเหตุจําเปนใหศาลทราบ หรือขอยกเวนคาธรรมเนียมศาลเพราะไมมีทรัพยสินเพียงพอที่จะ เสียคาธรรมเนียมศาล ถือวาผูฟองคดีไมเอาใจใสละทิ้งคดี ศาลปกครองจึงไมรับคําฟอง ไวพิจารณาและจําหนายคดีออกจากสารบบความ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๑๕๐/๒๕๔๙)

๒.๖.๓ กรณีฟองซ้ํา

(๑) การนําคดีที่มีคูกรณีเดียวกันและประเด็นในคดีเปนประเด็น

ที่ศาลวินิจฉัยโดยอาศัยเหตุอยางเดียวกันกับคดีที่ศาลปกครองสูงสุดไดมีคําสั่งไมรับ

คําฟองไวพิจารณาแลว มายื่นฟองตอศาลอีก ถือเปนการฟองซ้ําซึ่งศาลไมอาจรับคําฟอง

ไวพิจารณา

(๑.๑) การที่เจาหนาที่ของสํานักงานสาธารณสุขจังหวัด (ผูฟองคดี) เคยยื่นฟองสํานักงานสาธารณสุขจังหวัด (ผูถูกฟองคดีที่ ๒) วาไดรับความเดือดรอนเสียหายจาก การที่ผู ว าราชการจั งหวัดออกคําสั่ ง เลื่ อนขั้น เ งินเ ดือนใหแกผูฟองคดี เ พียงค ร่ึงขั้น อันเปนการกลั่นแกลงประเมินผลการปฏิบัติงานโดยไมชอบดวยกฎหมาย ซึ่งเปนคดีพิพาท ตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ เม่ือผูฟองคดีอาศัยเหตุ อยางเดียวกันกับในคดีที่เคยยื่นฟองไวนั้นมายื่นฟองตอศาลปกครอง ทั้งที่คดีดังกลาวปรากฏวาศาลปกครองสูงสุดไดมีคําสั่งยืนตามคําสั่งของศาลปกครองชั้นตนที่ไมรับคําฟองไวพิจารณาแลว กรณีจึงเปนการนําคดีที่ไดมีคําสั่งชี้ขาดถึงที่สุดแลวมาฟองกันอีกโดยมีคูกรณีเดียวกัน และเปน

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๑๙

ประเด็นที่ศาลไดวินิจฉัยโดยอาศัยเหตุอยางเดียวกัน จึงเปนการฟองซ้ําตามขอ ๙๗๑๐๔

และเปนการดําเนินกระบวนพิจารณาซ้ําตามขอ ๙๖๑๐๕ ของระเบียบฯ วาดวยวิธีพิจารณาคดีปกครองฯ

ซึ่งศาลไมอาจรับคําฟองไวพิจารณาหรือมีคําสั่งได จึงไมจําตองวินิจฉัยประเด็นอ่ืนอีก (คําสั่ง

ศาลปกครองสูงสุดที่ ๒๗/๒๕๔๘)

(๑.๒) กรณีที่ผูฟองคดีไดรับความเสียหายจากการที่การทาเรือแหงประเทศไทยกระทําละเมิดตอผูฟองคดีและทําใหผูฟองคดีตองลาออกกอนเกษียณอายุ ซึ่งผูฟองคดีขอใหคืนเงินเดือน เงินบําเหน็จ และเงินอ่ืนที่ถูกตัดไปโดยไมชอบดวยกฎหมาย โดยผูฟองคดีไดฟองคดีตอศาลและคดีอยูในระหวางการพิจารณาอุทธรณคําสั่งของศาลปกครองชั้นตนที่ไมรับคําฟอง ไวพิจารณา ตอมาผูฟองคดีกลาวอางวาแพทยตรวจพบวาผูฟองคดีเปนโรคหัวใจโต และจากการที่การทาเรือฯ ไมยอมคืนเงินและจายเงินในคดีดังกลาวขางตนใหแกผูฟองคดี จึงทําใหผูฟองคดี ไมมีเงินรักษาตัว ซึ่งถือไดวาการทาเรือฯ ไดกระทําละเมิดตอผูฟองคดีใหมอีกครั้ง ผูฟองคดี จึงขอใหศาลมีคําพิพากษาหรือคําสั่งใหรวมพิจารณาคดีนี้กับคดีขางตน และใหการทาเรือฯ จายเงินคาเสียหายจากการกระทําละเมิดครั้งใหมเปนคดีที่ ๒ พรอมดอกเบี้ย นั้น เม่ือปรากฏวามูลเหตุที่ผูฟองคดีกลาวอางนั้นเปนมูลเหตุที่ผูฟองคดีไดเคยยื่นฟองเปนคดีตอศาลปกครองกลางในคดีหมายเลขดําที่ ๑๓๔๖/๒๕๔๖ หมายเลขแดงที่ ๑๒๘๗/๒๕๔๖ และศาลปกครองสูงสุด

๑๐๔-๑๐๕ ระเบียบของที่ประชุมใหญตุลาการในศาลปกครองสูงสุด วาดวยวิธีพิจารณาคดีปกครอง

พ.ศ. ๒๕๔๓ ขอ ๙๖ เมื่อศาลมีคําพิพากษาหรือคําส่ังชี้ขาดคดีหรือประเด็นขอใดแหงคดีแลว หามมิให

ดําเนินกระบวนพิจารณาในศาลนั้นอันเกี่ยวกับคดีหรือประเด็นที่ไดวินิจฉัยชี้ขาดแลวนั้น เวนแต (๑) การแกไขขอผิดพลาดหรือผิดหลงเล็กนอยตามขอ ๙๕ (๒) การพิจารณาพิพากษาหรือมีคําสั่งชี้ขาดคดีใหมตามมาตรา ๗๕ (๓) การพิจารณาใหมแหงคดีที่สํานวนคดีหรือเอกสารในสํานวนคดีสูญหายหรือบุบสลาย

ตามขอ ๒๑ (๔) การยื่น การรับ หรือไมรับอุทธรณตามมาตรา ๗๓ (๕) การดําเนินการเกี่ยวกับการบรรเทาทุกขชั่วคราวในระหวางการยื่นอุทธรณ ซึ่งคําอุทธรณ

อยูระหวางการพิจารณาของศาลปกครองชั้นตนตามขอ ๑๐๔ หรือขอ ๑๐๖ (๖) การที่ศาลปกครองสูงสุดสงคืนไปยังศาลปกครองชั้นตนที่ไดพิจารณาและพิพากษาหรือ

มีคําสั่งใหมตามขอ ๑๑๒ ขอ ๙๗ คดีที่ไดมีคําพิพากษาหรือคําสั่งชี้ขาดคดีถึงที่สุดแลว หามมิใหคูกรณีเดียวกันฟองกันอีก

ในประเด็นที่ไดวินิจฉัยโดยอาศัยเหตุอยางเดียวกัน ๑๐๕

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๒๐

ไดมีคําสั่งยืนตามคําสั่งของศาลปกครองชั้นตนที่ไมรับคําฟองไวพิจารณา เนื่องจากคดีดังกลาวอยูในอํานาจของศาลแรงงาน และผูฟองคดียังไดเคยยื่นฟองคดีตอศาลปกครองกลาง ในคดีหมายเลขดําที่ ๗๗๘/๒๕๔๘ หมายเลขแดงที่ ๗๕๙/๒๕๔๘ และศาลปกครองสูงสุด ไดมีคําสั่งยืนตามคําสั่งของศาลปกครองชั้นตนที่ไมรับคําฟองไวพิจารณา จึงเปนกรณีที่ผูฟองคดีไดเคยยื่นฟองการทาเรือฯ ในประเด็นที่ไดเคยวินิจฉัยโดยอาศัยเหตุอยางเดียวกันมาแลว ดังนั้น คดีนี้จึงเปนการฟองคดีที่ตองหามรับไวพิจารณาตามขอ ๙๗ ของระเบียบฯ วาดวยวิธีพิจารณาคดีปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๙๕๐/๒๕๔๘)

(๒) การหามมิใหคูกรณีเดียวกันฟองกันอีกตอศาลปกครองในประเด็น

ที่ไดวินิจฉัยโดยอาศัยเหตุอยางเดียวกันในคดีที่ไดมีคําวินิจฉัยชี้ขาดคดีถึงที่สุดแลว

ยอมรวมถึงกรณีที่คดีกอนเปนคดีที่วินิจฉัยชี้ขาดโดยศาลยุติธรรมดวย

กรณีที่ผูฟองคดีฟองวา กรมชลประทาน (ผูถูกฟองคดี) สรางอางเก็บนํ้ารุกล้ําเขาไปในที่ดินของผูฟองคดี เปนเหตุใหน้ําทวมที่ดินของผูฟองคดีเกินกวาที่ผูถูกฟองคดี ไดเวนคืนและจายคาทดแทนที่ดินใหแกผูฟองคดี ซึ่งผูฟองคดีไดฟองเรียกคาเสียหายจาก ผูถูกฟองคดีเปนคดีปกครองตอศาลแพง โดยฟองวา ผูถูกฟองคดีสรางอางเก็บนํ้ารุกล้ําเขาไป ในที่ดิน น.ส. ๓ ก ของผูฟองคดี และคดีถึงที่สุดโดยศาลฎีกามีคําพิพากษาใหผูถูกฟองคดีชําระเงินแกผูฟองคดีแลว ตอมาผูฟองคดีไดยื่นฟองคดีนี้ตอศาลปกครองวา ผูถูกฟองคดีปลอยใหน้ํา ในอางเก็บนํ้าไหลทวมรุกล้ําเขามาในที่ดินของผูฟองคดี เห็นวา บริเวณที่น้ําไหลเขารุกลํ้าที่ดิน ที่กลาวอางตอศาลปกครองเปนที่ดินพิพาทที่ผูฟองคดีไดฟองเรียกคาเสียหายจากผูถูกฟองคดีเปนคดีตอศาลแพงมาแลวโดยอาศัยมูลเหตุการกระทําละเมิดของผูถูกฟองคดีอันเนื่องมาจากการปลอยน้ําไหลเขามาในที่ ดินของผูฟองคดี ซึ่งแมวาคําขอทายคําฟองของทั้งสองคดี จะแตกตางกัน แตเหตุแหงการฟองคดี คือ การที่ผูฟองคดีกลาวอางวาผูถูกฟองคดีสรางอางเก็บน้ํารุกล้ําเขาไปในที่ดินของผูฟองคดีเปนเหตุใหน้ําทวมที่ดินของผูฟองคดีเกินกวาที่ผูถูกฟองคดี ไดเวนคืนและจายคาทดแทน ฉะน้ัน จึงเปนการฟองคดีโดยอาศัยเหตุอยางเดียวกันซ่ึงตองหามรับไวพิจารณาตามขอ ๙๗ ของระเบียบฯ วาดวยวิธีพิจารณาคดีปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครอง

สูงสุดที่ ๒๐๘/๒๕๔๙)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๒๑

๒.๖.๔ กรณีฟองซอน

(๑) การท่ี ผูฟองคดี นําคดีที่มีประเด็นเดียวกันกับคดีที่ ไดฟอง ผูถูกฟองคดีตอศาลไวแลวโดยคดีอยูระหวางการพิจารณาของศาลปกครองชั้นตน มายื่นฟองผูถูกฟองคดีเปนคดีใหมตอศาลอีก ถือเปนการฟองซอนซึ่งศาลไมอาจรับ คําฟองไวพิจารณาได

กรณีที่ผูฟองคดีฟองวา อธิบดีกรมศุลกากร (ผูถูกฟองคดี) มีหนังสือ ลงวันที่ ๑๘ มกราคม ๒๕๔๘ แจงใหผูฟองคดีไปชดใชคาสินไหมทดแทน และตอมามีคําสั่งลงวันที่ ๒๒ เมษายน ๒๕๔๘ ใหผูฟองคดีชดใชคาสินไหมทดแทนแกทางราชการอีกครั้ง โดยกลาวอางวา ผูฟองคดีไดปฏิบัติหนาที่ดวยความประมาทเลินเลออยางรายแรงเปนเหตุใหหางหุนสวนจํากัด ร. ทุจริตในการขอรับเงินชดเชยคาภาษีอากรสินคาสงออก ผูฟองคดีไมเห็นดวยจึงมีหนังสืออุทธรณคําสั่งดังกลาว ตอมาผูถูกฟองคดีไดมีหนังสือลงวันที่ ๖ มิถุนายน ๒๕๔๘ แจงเตือนใหผูฟองคดี ไปชดใชคาสินไหมทดแทนอีก ผูฟองคดีเห็นวาไมไดรับความเปนธรรมจึงฟองขอใหศาลเพิกถอนคําสั่งและหนังสือเตือนใหชดใชคาสินไหมทดแทนขางตน นั้น เม่ือปรากฏวากอนฟองคดีน้ี ผูฟองคดีไดเคยฟองวา ผูฟองคดีไดถูกผูถูกฟองคดีกลาวหาวา ผูฟองคดีกับพวกปฏิบัติหนาที่ดวยความประมาทเลินเลออยางรายแรง ทําใหเอกชนผูสงออกรวม ๙ ราย กระทําทุจริต ในการสงสินคาออกเพ่ือรับเงินชดเชยคาภาษีอากร โดยหนึ่งในจํานวนนี้ คือ หางหุนสวนจํากัด ร. ทําใหผูถูกฟองคดีไดรับความเสียหาย ผูถูกฟองคดีจึงไดมีหนังสือลงวันที่ ๑๘ มกราคม ๒๕๔๘ สั่งใหผูฟองคดีชดใชคาสินไหมทดแทนในฐานะลูกหน้ีรวม แตผูฟองคดีเห็นวาตนไมไดรับ ความเปนธรรม จึงไดยื่นฟองคดีตอศาลตามคําฟองลงวันที่ ๓๑ ตุลาคม ๒๕๔๘ ขอใหศาลพิพากษาเพิกถอนคําสั่งของผูถูกฟองคดีขางตน ซึ่งศาลปกครองกลางไดสั่งรับคําฟอง ไวพิจารณาแลว โดยคดีดังกลาวอยูระหวางการพิจารณาของศาลปกครองกลาง ดังน้ัน เม่ือผูฟองคดีไดยื่นฟองผูถูกฟองคดีเปนคดีนี้อีก โดยกลาวอางในทํานองเดียวกับคดีกอน กรณีจึงถือวา ผูฟองคดีไดยื่นฟองผูถูกฟองคดีในเร่ืองเดียวกันกับเร่ืองที่ผูฟองคดีไดยื่นฟองคดีตอศาลไวแลวอันเปนกรณีตองหามมิใหยื่นฟองคดีตอศาลอีกตามขอ ๓๖ (๑)๑๐๖ ของระเบียบฯ วาดวย

๑๐๖ ระเบียบของที่ประชุมใหญตุลาการในศาลปกครองสูงสุด วาดวยวิธีพิจารณาคดีปกครอง

พ.ศ. ๒๕๔๓ ขอ ๓๖ นับแตเวลาที่ไดยื่นคําฟองตอศาลแลว คดีนั้นอยูในระหวางการพิจารณา และผลแหงการนี้ (๑) หามมิใหผูฟองคดียื่นคําฟองเรื่องเดียวกันนั้นตอศาลเดียวกันหรือตอศาลอื่นอีกและ

ฯลฯ ฯลฯ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๒๒

วิธีพิจารณาคดีปกครองฯ และแมวาคดีนี้จะมีคําขอที่แตกตางจากคดีเดิมไปบางโดยมีการขอให เพิกถอนหนังสือลงวันที่ ๖ มิถุนายน ๒๕๔๘ ของผูถูกฟองคดีก็ตาม แตหนังสือดังกลาว เปนเพียงหนังสือเตือนใหผูฟองคดีไปชดใชคาสินไหมทดแทนตามที่ผูถูกฟองคดีไดมีคําสั่งไวกอนแลวเทานั้น หาใชคําสั่งทางปกครองตามนัยมาตรา ๕๑๐๗ แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการ

ทางปกครองฯ แตอยางใดไม ศาลจึงไมอาจรับคําฟองในสวนของคําขอขางตนไวพิจารณา (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๑๗๖/๒๕๔๙)

(๒) การนําคดีที่มีประเด็นเดียวกันกับคดีที่อยูระหวางการพิจารณาของศาลปกครองสูงสุดมายื่นฟองเปนคดีใหมตอศาลปกครองชั้นตนอีก ถือเปนการ ฟองซอนซึ่งศาลไมอาจรับคําฟองไวพิจารณาได

กรณีที่ผูฟองคดีเคยฟองเจาพนักงานทองถิ่นเมืองพัทยาเปนผูถูกฟองคดีที่ ๑ และคณะกรรมการพิจารณาอุทธรณในเขตเทศบาลเมืองพัทยาและเขตราชการสวนทองถิ่นอ่ืนในจังหวัดชลบุรี เปนผูถูกฟองคดีที่ ๒ ตอศาลปกครองชั้นตน ขอใหศาลเพิกถอนคําสั่งรื้อถอนอาคาร ขอใหศาลมีคําสั่งแกไขเปลี่ยนแปลงอาคาร ขอออกเลขที่บาน และขอใหศาลพิจารณาคดีตอไปจนกวาคดีถึงที่สุด ซึ่งศาลปกครองชั้นตนไดมีคําสั่งไมรับคําฟองไวพิจารณาและใหจําหนายคดีออกจากสารบบความเนื่องจากเห็นวาเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน ตอมา ผูฟองคดีไดยื่นคํารองอุทธรณคําสั่งของศาลปกครองชั้นตนตอศาลปกครองสูงสุด โดยคดีอยูในระหวางการพิจารณาของศาลปกครองสูงสุด เม่ือผูฟองคดีไดฟองคดีนี้โดยมีประเด็นและคําขอ ใหศาลเพิกถอนคําสั่งร้ือถอนอาคาร ขอใหศาลมีคําสั่งแกไขเปลี่ยนแปลงอาคาร ขอใหออกเลขที่บาน และขอใหศาลพิจารณาพิพากษาคดีตอไปจนกวาจะมีคําวินิจฉัยถึงที่สุด จึงเปนการฟองคดี ที่มีสภาพแหงขอหาและขออางที่อาศัยเปนหลักแหงขอหารวมทั้งคําขอบังคับเปนอยางเดียวกันกับคดีกอนที่อยูในระหวางการพิจารณาของศาล แมจะมีการเปลี่ยนตัวผูถูกฟองคดีและประกาศแจงรื้อถอนอาคารจะแตกตางไปบางก็ตาม แตก็มีประเด็นหลักในการพิจารณาอยางเดียวกัน จึงตองหามมิใหศาลรับไวพิจารณาตามขอ ๓๖ (๑)๑๐๘ ของระเบียบฯ วาดวยวิธีพิจารณาคดีปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๖๖๕/๒๕๔๙)

๒.๖.๕ การแกไขเพ่ิมเติมคําฟอง ยังไมมีขอมูลเพิ่มเติม

๑๐๗ อางแลวในเชิงอรรถที่ ๔๒ หนา ๕๗ ๑๐๘ อางแลวในเชิงอรรถที่ ๑๐๖ หนา ๑๒๑

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๒๓

๒.๖.๖ กรณีเก่ียวกับคําอุทธรณ

ระยะเวลาการยื่นอุทธรณ

(๑) การยื่นคํารองอุทธรณคําสั่งไมรับคําฟองไวพิจารณา ตองยื่นภายในกําหนดสามสิบวันนับแตวันไดรับแจงคําสั่งของศาลปกครองชั้นตน กรณีที่ผูฟองคดีไดรับแจงคําสั่งของศาลปกครองชั้นตนที่ไมรับคําฟอง ไวพิจารณาปรากฏตามหลักฐานใบตอบรับที่ทําการไปรษณียเม่ือวันที่ ๒๗ ตุลาคม ๒๕๔๗ และไดยื่นคํารองอุทธรณคําสั่งดังกลาวทางไปรษณียลงทะเบียนเมื่อวันที่ ๒๗ พฤศจิกายน ๒๕๔๗ นั้น เปนการยื่นคํารองอุทธรณเม่ือพนกําหนดระยะเวลาสามสิบวันนับแตวันที่ไดรับแจงคําส่ัง ของศาลปกครองชั้นตนตามนัยขอ ๔๙/๑๑๐๙ ของระเบียบฯ วาดวยวิธีพิจารณาคดีปกครองฯ ศาลจึงไมอาจรับคํารองอุทธรณดังกลาวไวพิจารณาได (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๓๓/๒๕๔๘ และที่ ๔๑/๒๕๔๘)

๑๐๙ ระเบียบของที่ประชุมใหญตุลาการในศาลปกครองสูงสุด วาดวยวิธีพิจารณาคดีปกครอง

พ.ศ. ๒๕๔๓ แกไขเพ่ิมเติมโดยระเบียบฯ (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๔๔ ขอ ๔๙/๑ คําส่ังของศาลปกครองชั้นตนที่ไมรับคําฟองไวพิจารณา คําสั่งจําหนายคดีออกจาก

สารบบความโดยไมมีการวินิจฉัยชี้ขาดคดี คําส่ังลงโทษฐานละเมิดอํานาจศาลตามมาตรา ๖๔ หรือคําส่ังอื่นใดซึ่งไมตองหามอุทธรณระหวางพิจารณาตามขอ ๑๐๐ วรรคสอง ผูมีสวนไดเสียมีสิทธิยื่นคํารองอุทธรณคําส่ังดังกลาวตอศาลปกครองสูงสุดภายในกําหนดระยะเวลาสามวันสิบนับแตวันที่ไดรับแจงคําส่ังของศาลปกครองชั้นตน

คํารองตามวรรคหนึ่งใหยื่นตอศาลปกครองชั้นตนที่มีคําส่ังนั้น และใหพนักงานเจาหนาที่ของศาลรีบสงคํารองพรอมดวยคําสั่งของศาลปกครองชั้นตนและเอกสารหรือสําเนาเอกสารที่เกี่ยวของไปยัง ศาลปกครองสูงสุดโดยพลัน

ใหประธานศาลปกครองสูงสุดสงคํารองใหองคคณะในศาลปกครองสูงสุดเพ่ือพิจารณาคํารอง และมีคําสั่งยืนตามคําสั่งของศาลปกครองชั้นตน หรือมีคําสั่งเปนอยางอื่น แลวสงใหศาลปกครองชั้นตนอาน

ในการอานคําส่ังของศาลปกครองสูงสุด ใหศาลปกครองชั้นตนแจงใหคูกรณีทราบกําหนดวัน อานคําสั่งเปนการลวงหนาตามสมควร ถาไมมีคูกรณีมาศาลในวันนัดอานคําสั่งศาล ใหศาลงดการอานและบันทึกไว และใหศาลปกครองชั้นตนแจงคําสั่งดังกลาวทางไปรษณียลงทะเบียนตอบรับไปยังคูกรณีทั้งหมดหรือบางสวนที่มิไดมาศาล

ในกรณีที่ศาลปกครองสูงสุดมีคําส่ังเปนอยางอื่นตางไปจากคําส่ังของศาลปกครองชั้นตน ใหศาลปกครองชั้นตนดําเนินการตอไปตามขั้นตอนที่กฎหมายหรือระเบียบนี้กําหนดไว

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๒๔

(๒) การยื่นคํารองอุทธรณคําสั่งตองยื่นภายในเวลาทําการปกติ การย่ืนในวันสุดทายของกําหนดเวลาโดยยื่นนอกเวลาทําการปกติ เปนการยื่นคํารองอุทธรณเมื่อพนกําหนดเวลาตามกฎหมาย การยื่นคํารองอุทธรณคําสั่งของผูฟองคดีไมวาจะยื่นดวยตัวเองหรือสงทางไปรษณียลงทะเบียน ผูฟองคดีก็ตองยื่นภายในเวลาทําการปกติของศาลปกครองคือตั้งแตเวลา ๘.๓๐ น. ถึง ๑๖.๓๐ น. ตามประกาศประธานศาลปกครองสูงสุด เร่ือง วันเวลาทําการตามปกติของศาลปกครอง ลงวันที่ ๒๓ กุมภาพันธ ๒๕๔๔ การที่ผูฟองคดีไดรับแจงคําสั่งของ ศาลปกครองชั้นตนเม่ือวันที่ ๒๘ กันยายน ๒๕๔๗ และไดยื่นอุทธรณเม่ือวันที่ ๒๘ ตุลาคม ๒๕๔๗ เวลา ๒๓.๓๗ น. โดยสงทางไปรษณียดวนพิเศษ ณ ที่ทําการไปรษณียทาอากาศยานกรุงเทพ ซึ่งปรากฏตามใบเสร็จรับเงิน จึงฟงไมไดวาผูฟองคดีไดยื่นคํารองอุทธรณคําสั่งภายในเวลาที่กฎหมายกําหนดตามนัยขอ ๔๙/๑๑๑๐ ของระเบียบฯ วาดวยวิธีพิจารณาคดีปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๓๔๕/๒๕๔๘)

(๓) ระยะเวลาการยื่นอุทธรณคําพิพากษาหรือคําสั่ง ศาลไมอาจพิจารณาอนุญาตใหขยายได

- กรณีที่ผูถูกฟองคดียื่นคํารองขอขยายระยะเวลายื่นอุทธรณคําพิพากษา ของศาลปกครองชั้นตนออกไปอีกสามสิบวันนับแตวันที่ครบกําหนดสามสิบวันนับแตวันที่ ศาลปกครองชั้นตนมีคําพิพากษา ซึ่งศาลปกครองชั้นตนพิจารณาแลวมีคําสั่งไมอนุญาตตาม คํารองขอ ผูถูกฟองคดีจึงยื่นคํารองอุทธรณคําสั่งดังกลาว นั้น เน่ืองจากระยะเวลายื่นอุทธรณ คําพิพากษาหรือคําสั่งของศาลปกครองชั้นตนภายในกําหนดสามสิบวันนับแตวันที่ไดมี คําพิพากษาหรือคําสั่ง เปนระยะเวลาที่ถูกกําหนดโดยบทบัญญัติของกฎหมาย มิใชระยะเวลาตามที่กําหนดไวในระเบียบของที่ประชุมใหญตุลาการในศาลปกครองสูงสุด วาดวยวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๓ หรือตามที่ศาลกําหนด ซึ่งเปนกรณีที่ศาลมีอํานาจยนหรือขยายไดตามความจําเปนเพ่ือประโยชนแหงความยุติธรรม ดังน้ัน การที่ศาลปกครองชั้นตนมีคําสั่ง ไมอนุญาตใหขยายระยะเวลายื่นอุทธรณคําพิพากษาจึงชอบแลว (คําสั่งศาลปกครองสูงสุด ที่ ๓๙๑/๒๕๔๘)

๑๑๐ อางแลวในเชิงอรรถที่ ๑๐๙ หนา ๑๒๓

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๒๕

ขอเท็จจริงที่ไมเปนสาระอันควรไดรับการวินิจฉัย

คําอุทธรณที่ผูอุทธรณกลาวอางขอเท็จจริงซึ่งไมเก่ียวกับประเด็นที่ ศาลปกครองชั้นตนวินิจฉัยมาแลว เปนขอเท็จจริงที่ไมเปนสาระอันควรไดรับการวินิจฉัย กรณีผูฟองคดีซึ่งเปนเจาหนาที่พยาบาลไดรับความเดือดรอนเสียหายจากการที่ผูอํานวยการสํานักงานควบคุมโรคติดตอ เขต ๒ (ผูถูกฟองคดีที่ ๑) ขอใหพ่ีชายของ ผูฟองคดี (ผูถูกฟองคดีที่ ๒) ลงลายมือชื่อยินยอมใหโรงพยาบาลศรีธัญญารับตัวผูฟองคดีไปรักษา จึงนําคดีมาฟองตอศาลปกครองซึ่งศาลปกครองชั้นตนพิจารณาแลวเห็นวา การกระทําดังกลาวของผูถูกฟองคดีมิใชการปฏิบัติหนาที่โดยใชอํานาจตามกฎหมายปกครองอันจะเปนคดีพิพาทตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แตเปนคดีละเมิดทางแพงอันอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม จึงมีคําสั่งไมรับคําฟองไวพิจารณา นั้น การที่ผูฟองคดีอุทธรณคําสั่งดังกลาว โดยหยิบยกขอเท็จจริงเกี่ยวกับพฤติการณการกระทําอันมิชอบของขาราชการรายอื่น ที่ไมเกี่ยวของกับคดีนี้ และมิใชขอเท็จจริงเกี่ยวกับประเด็นที่ศาลปกครองชั้นตนไดวินิจฉัย มาแลว เปนขอเท็จจริงที่ไมเปนสาระอันควรไดรับการวินิจฉัยตามมาตรา ๗๓ วรรคสาม๑๑๑ แหง

พระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ ประกอบกับขอ ๑๐๘ วรรคสอง๑๑๒ ของระเบียบฯ วาดวยวิธีพิจารณาคดีปกครองฯ จึงมีคําสั่งไมรับคํารองอุทธรณคําสั่งของผูฟองคดี (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๔๖๔/๒๕๔๘)

๑๑๑ พระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒

มาตรา ๗๓ ฯลฯ ฯลฯ ในกรณีที่ศาลปกครองสูงสุดเห็นวา คําอุทธรณใดมีขอเท็จจริงหรือขอกฎหมายที่ไมเปนสาระ

อันควรไดรับการวินิจฉัย ศาลปกครองสูงสุดจะส่ังไมรับอุทธรณนั้นไวพิจารณาก็ได ฯลฯ ฯลฯ

๑๑๒ ระเบียบของที่ประชุมใหญตุลาการในศาลปกครองสูงสุด วาดวยวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๓

ขอ ๑๐๘ ฯลฯ ฯลฯ ในกรณีที่ตุลาการเจาของสํานวนเห็นวาอุทธรณนั้นมีขอเท็จจริงหรือขอกฎหมายที่ไมเปนสาระ

อันควรไดรับการวินิจฉัย ใหเสนอองคคณะเพื่อมีคําสั่งไมรับอุทธรณและส่ังจําหนายคดีออกจากสารบบความ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๒๖

๒.๖.๗ กรณีเก่ียวกับการถอนคําฟอง

ตามขอ ๘๒ วรรคสี่๑๑๓ ของระเบียบฯ วาดวยวิธีพิจารณาคดีปกครองฯ

กําหนดวา เม่ือมีการถอนคําฟอง ใหศาลอนุญาตและสั่งจําหนายคดีออกจากสารบบความกับคืนคาธรรมเนียมศาลทั้งหมดหรือบางสวนใหแกผูฟองคดี แตในคดีเกี่ยวกับการคุมครองประโยชนสาธารณะหรือคดีที่การพิจารณาตอไปจะเปนประโยชนแกสวนรวมหรือการถอนคําฟองเกิดจากการสมยอมกันโดยไมเหมาะสม ศาลจะมีคําสั่งไมอนุญาตใหถอนคําฟองก็ได คําสั่งไมอนุญาตใหถอนคําฟองใหเปนที่สุด เม่ือปรากฏวาผูฟองคดีขอถอนคําฟองเพ่ิมเติมที่ขอใหศาลเพิกถอนคําสั่งอธิบดีกรมการจัดหางานที่เพิกถอนใบอนุญาตจัดหางานเพื่อไปทํางานในตางประเทศของผูฟองคดีและขอใหเพิกถอนคําวินิจฉัยอุทธรณของรัฐมนตรีวาการกระทรวงแรงงาน ซึ่งศาลปกครองชั้นตนอนุญาตใหถอนคําฟองเพ่ิมเติมดังกลาวได จึงเปนกรณีที่ศาลปกครองชั้นตนไดพิจารณาคํารองขอถอนคําฟองเพ่ิมเติมของผูฟองคดีแลวเห็นวา มิไดเปนกรณีการฟองคดีเกี่ยวกับการคุมครองประโยชนสาธารณะ หรือการพิจารณาตอไปจะเปนประโยชนแกสวนรวม หรือการถอนคําฟองเพ่ิมเติมเกิดจากการสมยอมกันโดยไมเหมาะสม กรณีจึงไมมีประเด็นที่ศาลปกครองสูงสุดจําตองวินิจฉัยคําขอของผูฟองคดีที่ขอใหศาลเพิกถอนคําสั่งและคําวินิจฉัยอุทธรณดังกลาว แตอยางใด (คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๓๓๔/๒๕๔๙)

๒.๖.๘ การใชดุลพินิจของศาลในการสั่งจําหนายคดีออกจากสารบบความ

การไมทําคําคัดคานคําใหการภายในเวลาที่ศาลกําหนดโดยไมมีเจตนาเพิกเฉย แตเปนเพราะไมเขาใจขอกฎหมายและไมไดกอใหเกิดความเสียหายแกคูกรณี ศาลอาจใหโอกาสคูกรณีดําเนินคดีตอไปได

๑๑๓ ระเบียบของที่ประชุมใหญตุลาการในศาลปกครองสูงสุด วาดวยวิธีพิจารณาคดีปกครอง

พ.ศ. ๒๕๔๓ ขอ ๘๒ ฯลฯ ฯลฯ เมื่อมีการถอนคําฟอง ใหศาลอนุญาตและสั่งจําหนายคดีออกจากสารบบความ กับคืน

คาธรรมเนียมศาลทั้งหมดหรือบางสวนใหแกผูฟองคดี แตในคดีเกี่ยวกับการคุมครองประโยชนสาธารณะ หรือคดีที่การพิจารณาตอจะเปนประโยชนแกสวนรวม หรือการถอนคําฟองเกิดจากการสมยอมกันโดยไมเหมาะสมศาลจะมีคําสั่งไมอนุญาตใหถอนคําฟองก็ได คําสั่งไมอนุญาตใหถอนคําฟองใหเปนที่สุด

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๒๗

กรณีที่ศาลปกครองชั้นตนมีคําสั่งใหจําหนายคดีเพราะเหตุที่ผูฟองคดี ไมทําคําคัดคานคําใหการยื่นตอศาลภายในระยะเวลาที่ศาลกําหนด และไมแจงใหศาลทราบ เปนหนังสือวาไมประสงคจะทําคําคัดคานคําใหการแตประสงคจะใหศาลพิจารณาพิพากษาคดีตอไป นั้น เม่ือผูฟองคดีอุทธรณวาผูฟองคดีมีภารกิจมากในชวงเวลาดังกลาว ประกอบกับไมเขาใจ ขอกฎหมายในการตอบหนังสือคําสั่งเรียกใหทําคําคัดคานคําใหการของศาลปกครองชั้นตน โดยมิไดมีเจตนาไมตอบหรือเพิกเฉย แตประสงคจะใหศาลดําเนินการพิจารณาตอไป อีกทั้ง การท่ีผูฟองคดีมิไดตอบเปนหนังสือดังกลาวมิไดกอใหเกิดความเสียหายแกคูกรณี และไมเปนการขัดขวางตอการแสวงหาขอเท็จจริงที่จะนําไปสูการพิจารณาที่ถูกตองและเที่ยงธรรม ไมกอใหเกิดความลาชาหรือเสียหายแตอยางใด จึงควรใหโอกาสคูกรณีไดดําเนินคดีตอไป (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๕๐๙/๒๕๔๘)

๒.๖.๙ การเขาดําเนินคดีแทนที่คูกรณีผูถึงแกความตาย

กรณีที่คูกรณีถึงแกความตายกอนศาลปกครองพิพากษาคดี ทายาทหรือผูมีสวนไดเสียของคูกรณีผูน้ันตองมีคําขอเขามาแทนที่ผูตายภายในกําหนดหนึ่งป นับแตวันที่คูกรณีดังกลาวถึงแกความตาย โดยอาจมีคําขอเขามาเองหรือศาลหมายเรียก ใหเขามาโดยคูกรณีฝายหนึ่งฝายใดมีคําขอ

การที่มาตรา ๕๓ วรรคหนึ่งและวรรคสอง แหงพระราชบัญญัติจัดตั้ง ศาลปกครองฯ บัญญัติวา ในกรณีที่คูกรณีฝายใดฝายหนึ่งถึงแกความตายกอนศาลปกครองพิพากษาคดี ใหศาลปกครองรอการพิจารณาไปจนกวาทายาท ผูจัดการมรดก ผูปกครองทรัพยมรดก หรือผูสืบสิทธิของคูกรณีผูนั้นจะมีคําขอเขามาแทนที่คูกรณีผูถึงแกความตาย หรือผูมีสวนไดเสียจะมีคําขอเขามา โดยมีคําขอเขามาเองหรือโดยที่ศาลหมายเรียกใหเขามาเนื่องจาก คูกรณีฝายหนึ่งฝายใดมีคําขอ คําขอเชนวานี้จะตองยื่นภายในกําหนดหนึ่งปนับแตวันที่คูกรณีน้ันถึงแกความตาย ถาไมมีคําขอของบุคคลดังกลาว หรือไมมีคําขอของคูกรณีฝายหนึ่งฝายใดภายในเวลาที่กําหนดขางตน ศาลปกครองจะมีคําสั่งจําหนายคดีก็ได นั้น เม่ือปรากฏขอเท็จจริงวา ผูฟองคดีถึงแกความตายเมื่อวันที่ ๒๙ กุมภาพันธ ๒๕๔๗ ตอมาการไฟฟาฝายผลิตแหงประเทศไทย (ผูถูกฟองคดี) ไดยื่นคํารองขอใหศาลหมายเรียกทายาทของผูฟองคดีเขาแทนที่ ผูฟองคดีที่ถึงแกความตาย โดยศาลปกครองชั้นตนสั่งในคํารองของผูถูกฟองคดีเม่ือวันที่ ๑ มิถุนายน ๒๕๔๗ วา “รวมสํานวน รอสั่งในรายงานเมื่อไดรับแจงผลการนําทายาทเขาเปน ผูฟองคดีแทนจากผูรับมอบอํานาจของผูฟองคดี” หลังจากนั้นศาลปกครองชั้นตนมิไดดําเนินการตามคํารองของผูถูกฟองคดี จนกระทั่งบุตรชอบดวยกฎหมายของผูฟองคดียื่นคํารองขอ เขาแทนที่ผูฟองคดีที่ถึงแกความตาย กรณีดังกลาวแมจะเปนการยื่นคําขอเม่ือเกินกําหนดหนึ่งป

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๒๘

นับแตวันที่ผูฟองคดีถึงแกความตายก็ตาม ก็ถือวาเปนกรณีที่มีคําขอของคูกรณีอีกฝายหนึ่ง ยื่นตอศาลภายในกําหนดหนึ่งปนับแตวันที่ผูฟองคดีถึงแกความตายแลวตามมาตรา ๕๓ วรรคหนึ่งขางตน ดังน้ัน เม่ือบุตรชอบดวยกฎหมายของผูฟองคดียื่นคําขอเขาแทนที่ผูฟองคดี ที่ถึงแกความตาย ศาลปกครองชั้นตนจึงตองรับคําขอนี้ไวพิจารณาตอไป (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๕๐๓/๒๕๔๘)

๒.๖.๑๐ การขอใหพิจารณาคดีใหม

การขอใหศาลพิจารณาพิพากษาคดีหรือมีคําสั่งชี้ขาดคดีใหม ตองเปนกรณีที่ศาลไดมีการวินิจฉัยในประเด็นที่เปนเน้ือหาแหงคดีแลว

การที่คูกรณีหรือบุคคลภายนอกผูมีสวนไดเสียหรืออาจถูกกระทบจากผล แหงคดีจะมีคําขอใหศาลปกครองพิจารณาพิพากษาคดีหรือมีคําสั่งชี้ขาดคดีใหมตามมาตรา ๗๕ วรรคหนึ่ง๑๑๔ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ นั้น จะตองเปนกรณีที่ศาลไดมี คําพิพากษาหรือคําสั่งชี้ขาดคดีปกครองเสร็จเด็ดขาด ซึ่งหมายถึงกรณีที่ศาลไดมีการดําเนินกระบวนพิจารณาแสวงหาขอเท็จจริงจากคําฟอง คําใหการ คําคัดคานคําใหการ หรือคําใหการเพ่ิมเติม รวมทั้งพยานหลักฐานอื่นนอกเหนือจากพยานหลักฐานของคูกรณีตามความเหมาะสม

๑๑๔ พระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒

มาตรา ๗๕ ในกรณีที่ศาลปกครองไดมีคําพิพากษาหรือคําสั่งชี้ขาดคดีปกครองเสร็จเด็ดขาดแลว คูกรณีหรือบุคคลภายนอกผูมีสวนไดเสียหรืออาจถูกกระทบจากผลแหงคดีนั้นอาจมีคําขอใหศาลปกครองพิจารณาพิพากษาคดีหรือมีคําสั่งชี้ขาดคดีปกครองนั้นใหมไดในกรณีดังตอไปนี้ (๑) ศาลปกครองฟงขอเท็จจริงผิดพลาดหรือมีพยานหลักฐานใหม อันอาจทําใหขอเท็จจริง ที่ฟงเปนยุติแลวนั้นเปล่ียนแปลงไปในสาระสําคัญ (๒) คูกรณีที่แทจริงหรือบุคคลภายนอกนั้นมิไดเขามาในการดําเนินกระบวนพิจารณาคดี หรือ ไดเขามาแลวแตถูกตัดโอกาสโดยไมเปนธรรมในการมีสวนรวมในการดําเนินกระบวนพิจารณา (๓) มีขอบกพรองสําคัญในกระบวนพิจารณาพิพากษาที่ทําใหผลของคดีไมมีความยุติธรรม (๔) คําพิพากษาหรือคําส่ังนั้นไดทําขึ้นโดยอาศัยขอเท็จจริงหรือขอกฎหมายใดและตอมาขอเท็จจริงหรือขอกฎหมายนั้นเปลี่ยนแปลงไปในสาระสําคัญซึ่งทําใหผลแหงคําพิพากษาหรือคําส่ังขัดกับกฎหมายที่ใชบังคับอยูในขณะนั้น การยื่นคําขอตามวรรคหน่ึง ใหกระทําไดเฉพาะเมื่อคูกรณีหรือบุคคลภายนอกไมทราบถึงเหตุนั้นในการพิจารณาคดีครั้งที่แลวมา โดยมิใชความผิดของผูนั้น การยื่นคําขอใหพิจารณาพิพากษาคดีหรือมีคําส่ังใหมตองกระทําภายในเกาสิบวันนับแตวันที่ ผูนั้นไดรูหรือควรรูถึงเหตุซึ่งอาจขอใหพิจารณาพิพากษาหรือมีคําส่ังใหมได แตไมเกินหาปนับแตศาลปกครองไดมีคําพิพากษาหรือคําสั่งชี้ขาด

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

๑๒๙

รวบรวมขอเท็จจริงและขอกฎหมายเพียงพอแลว จนกระทั่งไดมีการวินิจฉัยในประเด็นที่เปนเน้ือหาแหงคดีแลวเทานั้น กรณีคําสั่งไมรับคําฟองไวพิจารณาและใหจําหนายคดีออกจากสารบบความนั้น ศาลปกครองยังมิไดวินิจฉัยในเนื้อหาแหงคดี เปนเพียงการพิจารณาวินิจฉัยเฉพาะ ในประเด็นเง่ือนไขแหงการฟองคดีเทานั้น จึงไมใชคําสั่งชี้ขาดคดีเสร็จเด็ดขาดตามมาตรา ๗๕ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ (คําสั่งศาลปกครองสูงสุดที่ ๔๔/๒๕๔๘ และ ที่ ๓๔๕/๒๕๔๘)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

ภาคผนวก

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

คําวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาท่ีระหวางศาล ป ๒๕๔๕ - ๒๕๔๙

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๑)

คําวนิิจฉัยชีข้าดอํานาจหนาที่ระหวางศาล

ป ๒๕๔๕

คําวนิิจฉัยชีข้าดที ่ หนา

๒ ๒๙ ๒๘ ๑๒-๑๓ ๓๐ ๙

ป ๒๕๔๖

คําวนิิจฉัยชีข้าดที ่ หนา

๑๑ ๑๒-๑๓ ๓๑ ๙, ๑๓ ๓๓ ๑๒-๑๓ ๓๔ ๓๐

ป ๒๕๔๗

คําวนิิจฉัยชีข้าดที ่ หนา

๑๒ ๑๔ ๒๙ ๖ ๓๗ ๓๐ ๕๖ ๑๙ ๕๘ ๒๕ ๕๙ ๒๕ ๖๒ ๑๕๐-๑๕๒

ป ๒๕๔๘

คําวนิิจฉัยชีข้าดที ่ หนา

๔ ๑๙ ๕ ๑๓ ๖ ๓๐

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๒)

ป ๒๕๔๘

คําวนิิจฉัยชีข้าดที ่ หนา

๑๐ ๔๐ ๑๔ ๒๙ ๒๑ ๑๙ ๒๗ ๑๔ ๓๒ ๑๙-๒๐ ๔๖ ๔ ๔๘ ๓๒-๓๓ ๔๙ ๓๔-๓๕

ป ๒๕๔๙

คําวนิิจฉัยชีข้าดที ่ หนา

๑ ๒๐-๒๑ ๓ ๔๖ ๕ ๒๕-๒๖ ๖ ๔ ๑๗ ๒๑ ๒๐ ๒๑-๒๒ ๒๓ ๓๓-๓๔ ๒๔ ๔๐ ๓๑ ๔๐

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

ดัชนีคําพิพากษาศาลปกครองสูงสุด ป ๒๕๔๗ - ๒๕๔๙

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๓)

ดัชนคีําพพิากษาศาลปกครองสูงสุด

ป ๒๕๔๗

คําพพิากษาที่ ชื่อ – สกุล ผูฟองคด ี หนา

อ.๖ กรมการคาตางประเทศ ๗๐-๗๑ อ.๑๙ นายสมชาย สทิธิเวช ๑๖-๑๗,

๑๕๕ อ.๔๘ นายจรัส กลักดวงจติต ๑๗-๑๘,

๑๕๒ อ.๗๓ นางสุจิตรา คงจินดา ๑๔๘-๑๔๙,

๑๘๓-๑๘๔ อ.๘๕ บริษัท เดอะสกายเพลส จํากัด ๔๓-๔๕ อ.๑๕๔ หางหุนสวนจาํกัด เอว ีโปรดักชั่น ๑๖๘-๑๖๙

ป ๒๕๔๘

คําพพิากษาที่ ชื่อ – สกุล ผูฟองคด ี หนา

อ.๔ นายพิสทิธิ ์พฒันะนุกจิ ๑๘๖-๑๘๘ อ.๑๓ นายเอกวิทย พูลสมบัต ิ ๑๓๓-๑๓๕ อ.๓๘ นายจิม ปนนาค ๑๕๕-๑๕๖ อ.๔๒ นางฉวน สองมณี กับพวก (รวม ๗ คน) ๑๗๔-๑๗๖ อ.๖๘ นายกิติชัย แสงศักดิ์ชัย ๑๖๙-๑๗๐ อ.๑๐๑ ธนาคารเอเชยี จํากัด (มหาชน) ๒๖, ๑๕๖-๑๕๙ อ.๑๑๙ นายภานุวัฒน ไกรวัฒนพงศ ๔๗, ๑๘๑-๑๘๓ อ.๑๒๙ นายอํานวย นกุูลกิจ ๑๕๙-๑๖๐ อ.๑๔๔ นายอภินันท ศิวิโรจน ๑๗๘-๑๗๙

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๔)

ป ๒๕๔๙

คําพพิากษาที่ ชื่อ – สกุล ผูฟองคด ี หนา

อ.๕๕ นายอุดมศักดิ ์ชัยจินดา กับพวก (รวม ๑๒ คน) ๑๕๓ อ.๕๘ บริษัท สุหรายทิพยกอสราง จํากัด ๑๗๖-๑๗๘ อ.๖๒ น.ส. ณัฎฐกานต แทเที่ยง ๑๓๐-๑๓๑ อ.๗๙ นายสุธน เข็มเพช็ร ๑๓๑-๑๓๒ อ.๑๐๒ นางวรุณี พันธุเพ็ง ๑๖๐-๑๖๒ อ.๑๐๘ บริษัท หนองบัวฟารม แอนด คันทรีโฮม

วิลเลจ จํากัด ๑๗๐-๑๗๑

อ.๑๑๐ นายธวชัชัย หรือสุวฒันชยั ยืนยง ๑๑๓-๑๑๔ อ.๑๔๐ นางวรรณี รตันประยูร ๑๖๒-๑๖๔ อ.๑๔๕ นายเริงชัย มะระกานนท ๔๘-๕๑ อ.๑๕๐ นางละออ เกดิพิทักษ ๑๖๔-๑๖๕ อ.๑๗๑ บริษัท พระพริาพทรานสปอรต จํากัด ๑๘๔-๑๘๕ อ.๒๑๔ นางฉันทิชา มหาพสุธานนท ๑๓๔-๑๓๗,

๑๔๒-๑๔๔ อ.๒๔๐ องคการบริหารสวนจังหวัดพัทลุง ๕๑-๕๒ อ.๒๔๙ นางไปล แสนรัก ๘๓ อ.๒๕๙ บริษัท เอ็นเคทีนิวส จํากัด กับพวก (รวม ๒ คน) ๓๕-๓๖ อ.๒๗๓ บริษัท ทรัพยลําพูนอตุสาหกรรม จํากัด ๑๗๙-๑๘๑ อ.๒๗๖ น.ส.วิมลชยา เกตตะพันธ ๑๔๒, ๑๔๔ อ.๒๘๘ นายณรงคฤทธิ์ ประสิทธินาค ๑๔๗-๑๔๘ อ.๒๙๑ น.ส.สุกัญญา สิริธนาวรรณ ๔๒-๔๓

อ.๒๙๒-๒๙๓ น.ส.วีราวัลย เอี่ยมวบิูลย ๖๔-๖๖ อ.๒๙๕ นางชญานิษฐ หรือสมใจ เพญ็พิชชานันท

หรือ ภัทรทวิานนท ๑๖๕-๑๖๘

อ.๓๒๙ ร.ศ. ศวุศา กานตวนิชกรู กบัพวก (รวม ๒ คน) ๑๔๒, ๑๔๔-๑๔๕ อ.๓๓๔ บริษัท จัดหางาน พี.เอส อนิดัสเตรียล จาํกัด ๑๒๖

อ.๓๓๘-๓๓๙ นายสมชาย พานนนท กับพวก (รวม ๕ คน) ๑๓๗-๑๓๘

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๕)

ป ๒๕๔๙ คําพพิากษาที่ ชื่อ – สกุล ผูฟองคด ี หนา

อ.๓๔๖ นายนเรศน วงศวณิชยรตัน ๖๖ อ.๓๔๗ นางนภาศรี ไวศยะนันท ๑๗๒-๑๗๓ อ.๓๕๑ นางมะนิด เสนาธง ๑๕๓-๑๕๔

อ.๓๕๘-๓๖๐ ศ.เกษม วฒันชัย กบัพวก (รวม ๒ คน) ๑๔๑-๑๔๒ อ.๓๖๒ นายนิติ ภูมิศริิไพบูลย ๑๓๘-๑๓๙

อ.๓๖๖-๓๖๗ นายบุญลอื เจริญสุข กบัพวก (รวม ๓ คน) ๑๔๕-๑๔๗ อ.๓๘๘ นางสุวรรณา นาคทพิยพิมาน ๑๗๓-๑๗๔

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

ดัชนีคําพิพากษาศาลปกครองกลาง ป ๒๕๔๗ - ๒๕๔๙

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๖)

ดัชนคีําพพิากษาศาลปกครองกลาง

ป ๒๕๔๕ คําพพิากษาที่ ชื่อ – สกุล ผูฟองคด ี หนา

๙๘๐ นายเอกวิทย พูลสมบัต ิ ๑๓๕ ๑๐๘๐ นายสมชาย สทิธิเวช ๑๗

ป ๒๕๔๖

คําพพิากษาที่ ชื่อ – สกุล ผูฟองคด ี หนา ๕๐๙ ธนาคารเอเชยี จํากัด (มหาชน) ๑๕๙ ๑๗๐๓ น.ส.ณัฏฐกานต แทเที่ยง ๑๓๑ ๑๘๑๕ นายสุธน เข็มเพช็ร ๑๓๒

ป ๒๕๔๘

คําพพิากษาที่ ชื่อ – สกุล ผูฟองคด ี หนา ๗๙๗ น.ส.สายสุนี ศรีสุวรรณรัตน โดยมีนายมาโนชย

มีทรัพย ผูรบัมอบอํานาจ ๕๒-๕๓

๑๒๓๑ ธนาคารเพือ่การเกษตรและสหกรณการเกษตร ๑๕-๑๖

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

ดัชนีคําสั่งศาลปกครองสูงสุด ป ๒๕๔๗ - ๒๕๔๙

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๗)

ดัชนคีําสั่งศาลปกครองสงูสุด

ป ๒๕๔๕ คําสัง่ที ่ ชื่อ – สกุล ผูฟองคด ี หนา ๓๕๑ นายพงษศักดิ ์ตันตวิราชัย ๓๐ ๖๓๗ นายปรีชา เทยีนทอง กับพวก (รวม ๒ คน) ๓๐

ป ๒๕๔๖

คําสัง่ที ่ ชื่อ – สกุล ผูฟองคด ี หนา ๓๓ นางพรรณี สังขเครอื ๘๐, ๑๔๒,

๑๔๕ ๑๐๑ หางหุนสวนจาํกัด ราชสีมา แสงชัยกอสราง ๘๓ ๑๕๑ นายวรวฒุ ิราษฎรกลาง ๘๓ ๑๖๘ นายอํานาจ ฉายสุวรรณ ๗๘ ๓๓๑ เทศบาลเมอืงชลบุร ี ๑๔๐ ๕๖๕ นายนิรินธน โพธิ์งาม ๗๘ ๕๙๓ บริษัท ม่ังมีซิตี้ จํากัด ๑๐

ป ๒๕๔๗

คําสัง่ที ่ ชื่อ – สกุล ผูฟองคด ี หนา ๑๑ นายธีระณัฐ ศริิวงศถวัลย ๗, ๘๔ ๖๓ นายวัน นุมวงศ กบัพวก (รวม ๗ คน) ๑๐-๑๑ ๑๕๔ กรมพฒันาฝมือแรงงาน ๗๒ ๒๔๒ องคการบริหารสวนจังหวัดนครศรีธรรมราช ๗๒ ๓๑๐ พ.อ. พรชัย ไทยวงศา ๗ ๓๓๘ หางหุนสวนจาํกัด นครไทยสมุทรธุรกจิ

กับพวก (รวม ๓ คน) ๑๐๗-๑๐๘

๓๗๘ นายอํานาจ ฉายสุวรรณ ๗๘ ๔๕๖ นายเสถียร เสถียรวงศนษุา ๗๕-๗๖

๔๖๒-๔๖๔ นายสืบวงศ วฒุิเสน ๕๔-๕๕ ๔๖๗ นายกฤต เกษมศิลป กับพวก (รวม ๔ คน) ๗๔-๗๖, ๘๒

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๘)

ป ๒๕๔๗ คําสัง่ที ่ ชื่อ – สกุล ผูฟองคด ี หนา ๔๘๑ นายกาน เทยีมทัด ๘ ๔๘๔ นายสหชัย ศภุมิตรกฤษณา กับพวก (รวม ๖ คน) ๕-๖ ๔๘๗ นายอัชอาล ีหะมะ กบัพวก (รวม ๓ คน) ๖๗-๖๘ ๕๐๔ นายสัมฤทธิ ์ประเสริฐสังข ๘ ๕๔๖ นางสุภางค แสงภักดิ์ กับพวก (รวม ๒ คน) ๓๑ ๕๗๗ นายทนงศักดิ ์เศวตกมล ๓๐ ๕๙๘ นางรื่นฤดี หงษรัตนอุทัย ๑๐๘ ๖๐๔ นางแสงจันทร วงศเพชรศร ี ๘๘-๙๐ ๖๐๗ บริษัท บางจากปโตรเลียม จํากัด (มหาชน) ๔๑ ๖๐๘ นายอะเวน แซลี้ ๔๕ ๖๑๔ นายสนอง เธยีรถาวร ๙, ๘๓ ๖๑๘ สํานักงานปลดักระทรวงสาธารณสุข ๗๒-๗๓ ๖๒๔ นายวันชัย เปรมพินจิ ๒๒-๒๓, ๕๙ ๖๓๔ นายพิเชษฐ บรรลือหาญ ๘๔-๘๕ ๖๕๘ นายวิชัย ฤกษภูริทัต ๕๖ ๖๖๒ นายนิล ปากวเิศษ ๑๓ ๖๖๗ หางหุนสวนจาํกัด พสุธานําสิน ๑๑๐

ป ๒๕๔๘

คําสัง่ที ่ ชื่อ – สกุล ผูฟองคด ี หนา ๑๒ สํานักงานตํารวจแหงชาต ิ ๗๒ ๒๗ นายชุมพร อษุาคณารักษ ๙๓-๙๔,

๑๑๘-๑๑๙ ๓๓ นายวิชัย หวังเจริญ ๑๒๓ ๓๗ นางสรณีย หรอืปรีดา ศรีปฏิยุทธวงศ ๕๖-๕๗,

๗๙-๘๐ ๔๑ องคการบริหารสวนตําบลเวยีงยอง ๑๒๓ ๔๔ นางวณิชชา เมธาประเสรฐิ ๑๒๘-๑๒๙

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๙)

ป ๒๕๔๘ คําสัง่ที ่ ชื่อ – สกุล ผูฟองคด ี หนา ๕๕ ด.ช. บุญช ูวงศชมภู โดยนางสุขแกว วงศชมภู

ผูแทนโดยชอบธรรม กับพวก (รวม ๗ คน) ๑๑๕

๘๓ นายจิตร สงวนศักดิ์ ๒๗ ๙๗ นางนอย ขับรอง กบัพวก (รวม ๔ คน) ๑๑๖ ๑๒๕ ร.ต.ต. บญุลอื อักษรภักดิ ์ ๗๖ ๑๓๒ นายทักษิณ ลยุะพันธุ ๙, ๕๕ ๑๔๔ นายอุดร ประสมทอง ๑๕ ๑๕๐ องคการบริหารสวนตําบลหนองบวั ๑๐๘-๑๐๙ ๑๖๓ นายพงศสิงห โพธิสิงห ๗๘ ๑๘๒ นางวรรณา จนัทรเรืองเพ็ญ กับพวก (รวม ๒ คน) ๑๑๒ ๑๙๑ เทศบาลตําบลโพธิพ์ระยา ๗๓-๗๔ ๑๙๖ กรมสรรพากร ๗๒,

๗๓-๗๔ ๒๐๕ นางสําเภา พลิึก ๔๑-๔๒ ๒๑๙ นางสุวิมล นกนวล ๑๐๒-๑๐๓ ๒๓๕ บริษัท สตาร เคบิ้ล ทีว ีจํากัด ๑๐๙ ๒๔๖ นายฉัตรชัย โรจนมณเฑียร ๕๙-๖๐ ๒๕๖ นายสวัสดิ ์ทบัสีรัก กบัพวก (รวม ๒ คน) ๖๐ ๒๗๕ นายสุพจน นาถเหนือ ๙๕-๙๖ ๒๙๖ นายกิตตพิจน โกยแกวพร้ิง กับพวก (รวม ๑๙ คน) ๑๑๗ ๓๑๔ น.ส. สิริแข นาคเนาวทิม ๖๘-๖๙ ๓๑๖ นายสุรใจ ทรพัยสมบูรณ ๘๗-๘๘ ๓๒๔ สํานักงานปลดักระทรวงสาธารณสุข ๙๖-๙๗ ๓๒๖ นายบรรเจิด มาศโอสถ กับพวก (รวม ๓ คน) ๒๔ ๓๓๑ นายภูเทพ จติตอนงค ๔๖ ๓๓๒ ร.ต.ต. เจริญฤทธิ ์เผือกวงษ ๒๔ ๓๔๕ นายพพิฒัน แซอื้อ ๑๒๔,

๑๒๘-๑๒๙ ๓๕๑ กรมไปรษณียโทรเลข ๘๓ ๓๖๑ น.ส.วันเพ็ญ สีประจิม ๓๗, ๑๑๓

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๑๐)

ป ๒๕๔๘ คําสัง่ที ่ ชื่อ – สกุล ผูฟองคด ี หนา ๓๘๕ นายประยูร อคัรบวร ๓๗-๓๘ ๓๙๑ สหกรณบริการชุมชนหมูบานเมืองเอก กบัพวก

(รวม ๑๓ คน) ๑๒๔

๔๑๔ ด.ต.สมชาย ยิม้สุดใจ ๑๐๖-๑๐๗ ๔๖๔ น.ส.ชญานิศา พิลักษณ ๑๒๕ ๔๖๕ บริษัท นงนุชแลนดสเคป แอนด การเดนดีไซน จํากัด ๘๐-๘๑ ๔๖๙ นายนิทัศน สวุรรณวฒันา ๘๓ ๔๗๐ สํานักงานคณะกรรมการการอาชวีศึกษา ๗๒ ๔๗๑ บริษัท ธันวาพฒันา จํากัด ๑๕,

๙๐-๙๑ ๔๗๕ น.ส.ศศิธพิร พลอยแหวน ๕๗-๕๘, ๖๙ ๕๐๑ บริษัท เอส.ที.วี คอนสตรั๊คชัน่ จํากัด ๑๐๑-๑๐๒ ๕๐๓ นายตัน วงศใน ๑๒๗-๑๒๘ ๕๐๙ นายพรเจริญ เจียมบญุศร ีกบัพวก (รวม ๒ คน) ๑๒๖-๑๒๗ ๕๑๐ วาที ่ร.ต. ธนะ เต็งมหาคุณ ๙๔-๙๕ ๕๑๒ นางมณี หัสด ี ๙๑-๙๒ ๕๔๕ นายอนันต พาปาน ๕๘ ๕๔๙ กิจการรวมคา หางหุนสวนจาํกัดสามสานศิลป

กับพวก (รวม ๒ คน) ๗๗

๖๓๘ สํานักงานตํารวจแหงชาต ิ ๑๔๐-๑๔๑ ๗๔๖ นายสุพร บถพิบลูย ๑๐๔ ๗๙๑ นายสุวัตร สุรยิะแกว กับพวก (รวม ๑๐ คน) ๑๑๕ ๘๑๑ นายปนแกว อูเงิน กบัพวก (รวม ๑๐ คน) ๑๑๕ ๙๔๐ บริษัท โอเชียนคิง อินดัสตรี ้จํากัด ๖๑ ๙๕๐ นายสันตพิงศ ไทยอิสระพงศ ๑๑๙-๑๒๐

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๑๑)

ป ๒๕๔๙ คําสัง่ที ่ ชื่อ – สกุล ผูฟองคด ี หนา ๓๐ นายปยะ รักบาํรุง ๑๕,

๙๒-๙๓ ๔๗ นายสมโชค ทองเนื้อสุก ๑๔ ๕๓ นายสมบุญ เครือพยฆัค ๓๒ ๕๔ นางเสาวลักษณ สาระยา ๑๐ ๕๗ บริษัท เอสทไีอ รีโวลชูั่นส จาํกัด ๖๑-๖๒ ๑๑๙ นายมานพ สงัขสิริ ๓๑ ๑๔๒ นายสาลี่ มหาเขตร ๘๕-๘๖ ๑๔๘ บริษัท ไทยเดย ด็อทคอม จาํกัด กับพวก (รวม ๙ คน) ๕๕-๕๖ ๑๕๐ นางดาวเรือง แกนผา ๑๑๘ ๑๖๑ นายปรีชา ศรจีะบก ๓๘ ๑๖๔ กรมศุลกากร ๖๙-๗๐ ๑๖๕ นายชัยยุทธ แมนยํา ๘๓ ๑๗๖ นายสมศักดิ์ นุนโชต ิ ๑๒๑-๑๒๒ ๑๘๔ นายสุชาต ิแจงอรุณ กบัพวก (รวม ๒ คน) ๔๒, ๗๗ ๑๘๘ นายวีรวฒุ ิวชัราภัย ๑๐

๑๙๑-๑๙๔ นายวิบลูย โกศลธนวงศ ๔๗ ๒๐๘ พันเอกพิเศษ วิธูร วิชพันธุ ๑๒๐ ๒๔๓ นายณรงค บวัผัน ๓๐-๓๑ ๔๓๕ นางมัณฑณา เอือ้วทิยา ๑๐๔-๑๐๖ ๕๐๒ นายสํารอง จนัทราครุฑ ๙๘-๙๙ ๕๐๙ นายชัย จันทรแสงสุก ๘๖-๘๗ ๕๑๙ นางหลา เปงคณะ ๕, ๒๗-๒๘,

๖๒-๖๓ ๕๓๒ นายทักษิณ ลยุะพันธุ ๖๓ ๕๖๖ ส.ต.ท.สิระวชิณ พัวจันทรดี ๘๑ ๖๐๑ นายตุลภาค ประเสริฐศลิป ๙๘-๙๙ ๖๓๙ นางจําลอง ทองดี ๘๘

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๑๒)

ป ๒๕๔๙ คําสัง่ที ่ ชื่อ – สกุล ผูฟองคด ี หนา ๖๕๙ นางวันดี สงวนผล กบัพวก (รวม ๘ คน) ๑๐ ๖๖๔ นางอัจฉรา สายบุญล ี ๓๙, ๕๘,

๗๗-๗๘ ๖๖๕ นายจําลอง ทองด ี ๑๒๒ ๖๘๐ นางลําพูน ธนะภูมิชัย ๓๙,

๙๗-๙๘ ๖๘๔ นายชํานาญ ธเนศสกลุวัฒนา ๑๑-๑๒ ๖๙๙ นายไพศาล แสงสุวรรณ กบัพวก (รวม ๓๑๐ คน) ๒๘-๒๙ ๗๐๑ นางทองสุข หะยีโซะ หรอื หะยีโซะ ๑๕, ๖๔ ๗๑๗ วัดปาสีดาพระรามลักษณรตันโคตร ๒๙ ๗๓๓ นายชนะ สุดประเสริฐ ๙๙-๑๐๑ ๘๔๙ นางวิจติร ศรคีุณหรือ แพงขะ ๓๘-๓๙

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๑๓)

บญัชีผลคดีในปจจบุนัของคําพพิากษาศาลปกครองกลางที่อางในเอกสารเลมที ่๑ ดัชนคีําพพิากษาศาลปกครองกลาง (เลมที ่๑)

ป ๒๕๔๔

คดีหมายเลขแดงที ่ หนา (เลมที่ ๑) ผลคดีในปจจุบนั

๑๗๔๖ ๖๕ ไมอุทธรณ

ป ๒๕๔๕

คดีหมายเลขแดงที ่ หนา (เลมที่ ๑) ผลคดีในปจจุบนั

๖๗๙ ๑๓๘ - ๑๓๙, ๑๔๙ - ๑๕๐ ไมอุทธรณ ๙๕๓ ๑๔๔ ไมอุทธรณ ๙๘๐ ๑๔๔ - ๑๔๕ อ.๑๓/๒๕๔๘ ๑๐๘๐ ๓๐ - ๓๑ อ.๑๙/๒๕๔๗ ๑๓๔๗ ๑๔๖ ไมอุทธรณ ๑๘๒๐ ๕๔ อ.๔๑๕/๒๕๕๐

ป ๒๕๔๖

คดีหมายเลขแดงที ่ หนา (เลมที่ ๑) ผลคดีในปจจุบนั*

๕๐๙ ๖๗, ๑๔๑-๑๔๒ อ.๑๐๑/๒๕๔๘ ๕๑๓ ๗๙-๘๐, ๑๓๙ – ๑๔๐ ๒.๒๕๙/๒๕๔๙ ๗๘๐ ๑๕๖-๑๕๗, ๑๖๙ – ๑๗๓ ถอนอุทธรณ ๑๑๘๐ ๓๑- ๑๕๗-๑๖๙ – ๑๗๔ ถอนอุทธรณ

๑๕๐๐ – ๑๕๐๒ ๖๔ – ๖๕ อยูระหวางอุทธรณ ๑๕๖๘ ๑๔๕ ถอนอุทธรณ ๑๖๔๐ ๑๕๕ – ๑๕๖,๑๖๘ – ๑๖๙ อยูระหวางอุทธรณ ๑๖๕๖ ๓๑, ๑๕๗-๑๕๘,๑๖๙,๑๗๒ ไมอุทธรณ ๑๗๐๓ ๑๔๐-๑๔๑, ๑๔๑ อ.๖๒/๒๕๔๙ ๑๗๔๙ ๑๕๘, ๑๕๙ อยูระหวางอุทธรณ ๑๘๑๕ ๑๔๒-๑๔๓ อ.๗๙/๒๕๔๙

* ตรวจสอบเมือ่วันที่ ๒๘ ธนัวาคม ๒๕๕๐

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

บันทึกสรุปประเด็นผลการประชุมทางวิชาการตุลาการศาลปกครองกลาง

ในองคคณะที่มีคดีเกี่ยวกับความรับผิด ทางละเมิดของเจาหนาทีค่างพิจารณา

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๑๔)

บันทึกสรุปประเด็นผลการประชุมทางวิชาการตลุาการศาลปกครองกลาง ในองคคณะที่มีคดีเกี่ยวกบัความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่คางพิจารณา

ในวันที ่๑๖ กุมภาพันธ ๒๕๕๐ ณ โรงแรมตวันนา ถนนสรุวงศ กรงุเทพมหานคร

ที่ประชุมตุลาการศาลปกครองกลางในองคคณะที่มีคดีเกี่ยวกับความรับผิดทางละเมิด

ของเจาหนาที่ไดพิจารณาหาขอยุติในประเด็นขอกฎหมายตางๆ โดยลําดับ ดังนี้

ประเด็นที่หนึ่ง การนาํพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ มาใชบังคับกบัการกระทําละเมิดที่เกิดขึ้นกอนพระราชบัญญัติดังกลาวมีผลใชบังคับ

ที่ประชุมเห็นวา เนื่องจากในขณะนี้คําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุดแบงออกเปน

๒ แนวทาง กลาวคือ แนวทางแรก วินิจฉัยโดยนําบทบัญญัติทั้งในสวนที่ เปนสารบัญญัติ

(เชน ความรับผิดในทางละเมิด สิทธิไลเบี้ย ความรับผิดอยางลูกหนี้รวม ฯลฯ) และวิธีสบัญญัติ

(เชน ข้ันตอนการตั้งคณะกรรมการสอบขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิด การพิจารณาของ

ผูมีอํานาจสั่งการ การรายงานกระทรวงการคลังเพื่อตรวจสอบ การแจงผลการพิจารณา การเรียก

ใหเจาหนาที่ผูกระทําละเมิดชดใชคาสินไหมทดแทน ฯลฯ) ของพระราชบัญญัติความรับผิด

ทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ มาใชบังคับกับการกระทําละเมิดที่เกิดขึ้นโดยไมอาจแยกบทบัญญัติ

ในสวนที่เปนสารบัญญัติและวิธีสบัญญัติออกจากกัน๑ และ แนวทางที่สอง วินิจฉัยโดยแยก

พิจารณาหลักเกณฑของกฎหมายในสวนที่เปนสารบัญญัติและวิธีสบัญญัติออกจากกัน โดยสวนที่

เปนสารบัญญัติใหเปนไปตามหลักเกณฑในประมวลกฎหมายแพงและพาณิชยซึ่งเปนกฎหมาย

ที่ใชบังคับในขณะที่มีการกระทําละเมิดเกิดขึ้น แตในสวนที่เปนวิธีสบัญญัติใหเปนไปตามหลักเกณฑ

ของพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ และระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี

วาดวยหลักเกณฑการปฏิบัติเกี่ยวกับความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙๒ และ

๑ คําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุดที่ ๓๓๑/๒๕๔๖, ที่ ๖๓๘/๒๕๔๘ และที่ อ.๓๕๘-๓๖๐/๒๕๔๙ ๒ คําวินิจฉัยของศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๓๓/๒๕๔๖, ที่ อ.๒๑๔/๒๕๔๙, ที่ อ.๒๗๖/๒๕๔๙ และ

ที่ อ.๓๒๙/๒๕๔๙

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๑๕)

โดยที่ยังไมมีมติของที่ประชุมใหญตุลาการในศาลปกครองสูงสุดวินิจฉัยวากรณีดังกลาวสมควรให

เปนไปตามแนวทางใด ดังนั้น เพื่อใหการวินิจฉัยคดีของศาลปกครองกลางเปนไปในแนวทาง

เดียวกัน จึงมีความเห็นใหยึดถือตามแนวทางที่สองไปกอนจนกวาจะมีคําวินิจฉัยของที่ประชุมใหญ

ตุลาการในศาลปกครองสูงสุด ทั้งนี้ เนื่องจากตามแนวทางดังกลาวนั้น เปนกรณีที่สอดคลองกับ

พระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ ซึ่งไมมีบทบัญญัติใดของพระราชบัญญัติ

ดังกลาวกําหนดใหมีผลใชบังคับยอนหลังไปเปนคุณแกการกระทําละเมิดที่เกิดขึ้นกอนพระราชบัญญัติฯ

มีผลใชบังคับ ดังเชนบทบัญญัติของประมวลกฎหมายอาญา และการนําบทบัญญัติสวนที่เปน

สารบัญญัติที่ใชอยูในขณะเกิดการกระทําละเมิดมาใชบังคับแกกรณี เปนการใชกฎหมายที่สอดคลอง

กับหลักกฎหมายทั่วไป นอกจากนั้นแนวทางที่สองนี้ยังสอดคลองกับแนวคําวินิจฉัยของศาลฎีกา๓ และ

เปนไปในแนวทางเดียวกับความเห็นทางกฎหมายของคณะกรรมการกฤษฎีกาที่ไดเคยใหความเห็น

ไวในเรื่องดังกลาว๔

ประเด็นที่สอง ปญหาเกี่ยวกับสถานะของคําวินิจฉัยสั่งการและคําสั่งของหัวหนาหนวยงานของรัฐตามขอ ๑๗ ของระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี วาดวยหลักเกณฑการปฏิบัติเกี่ยวกับความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙

ที่ประชุมเห็นวา คําวินิจฉัยสั่งการของหัวหนาหนวยงานของรัฐซ่ึงสั่งการภายหลัง

จากที่ไดรับผลการพิจารณาของคณะกรรมการสอบขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่

ตามขอ ๑๗ วรรคหนึ่ง๕ ของระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี วาดวยหลักเกณฑการปฏิบัติเกี่ยวกับ

ความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ นั้น มีปญหาที่ตองพิจารณาในสวนของการกระทําละเมิด

๓ คําพิพากษาฎีกาที่ ๓๐๗๑/๒๕๔๗, ที่ ๔๑๗๐/๒๕๔๗ และที่ ๓๖๔๘/๒๕๔๙ ๔ เรื่องเสร็จที่ ๖๘๐/๒๕๔๐, ที่ ๙๐/๒๕๔๑, ที่ ๘๑/๒๕๔๒, ที่ ๔๘๔/๒๕๔๕ และที่ ๔๘๘/๒๕๔๕

๕-๖ ระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี วาดวยหลักเกณฑการปฏิบัติเกี่ยวกับความรับผิดทางละเมิดของ

เจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙

ขอ ๑๗ เมื่อผูแตงตั้งไดรับผลการพิจารณาของคณะกรรมการแลว ใหวินิจฉัยส่ังการวามีผูรับผิด

ชดใชคาสินไหมทดแทนหรือไม และเปนจํานวนเทาใด แตยังมิตองแจงการสั่งการใหผูที่เกี่ยวของทราบ

ใหผูแตงตั้งสงสํานวนภายในเจ็ดวันนับแตวันวินิจฉัยส่ังการใหกระทรวงการคลังเพื่อตรวจสอบ

เวนแตเปนเรื่องที่กระทรวงการคลังประกาศกําหนดวาไมตองรายงานใหกระทรวงการคลังตรวจสอบ

ฯลฯ ฯลฯ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๑๖)

ที่ตองรายงานกระทรวงการคลังเพื่อตรวจสอบตามขอ ๑๗ วรรคสอง๖ ของระเบียบขางตน โดยแยก

พิจารณาไดเปน ๒ กรณี คือ

๑) กรณีที่หัวหนาหนวยงานของรัฐมีคําสั่งเห็นชอบตามความเห็นของคณะกรรมการฯ

วาเจาหนาที่ผูถูกกลาวหาวากระทําละเมิดตองรับผิดชดใชคาสินไหมทดแทนใหแกหนวยงานของรัฐ

และมีการแจงใหเจาหนาที่ดังกลาวชดใชคาสินไหมทดแทนโดยที่ยังไมไดดําเนินกระบวนการในการ

รายงานใหกระทรวงการคลังตรวจสอบตามขั้นตอนที่ระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรีฯ กําหนดไว

ในกรณีนี้ถือวาการใหความเห็นชอบของหัวหนาหนวยงานของรัฐดังกลาวมีลักษณะเปนคําสั่ง

ซึ่งเจาหนาที่ผูถูกเรียกใหชดใชคาสินไหมทดแทนสามารถฟองโตแยงตอศาลได

๒) กรณีที่หัวหนาหนวยงานของรัฐมีคําสั่งเห็นชอบตามความเห็นของคณะกรรมการฯ

เชนเดียวกับขอ ๑) แตมิไดแจงคําสั่งใหเจาหนาที่ผูกระทําละเมิดชดใชเงินกอนดําเนินการรายงาน

ใหกระทรวงการคลังตรวจสอบตามที่ระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรีฯ กําหนดไว (เปนกรณีที่เจาหนาที่

ผูกระทําละเมิดไปรูมาเอง) กรณีนี้ถือวาเปนการดําเนินการที่อยูในขั้นตอนภายในของฝายบริหาร

จึงยังไมมีคําสั่งที่จะทําใหเจาหนาที่ผูถูกกลาวหาวากระทําละเมิดเปนผูไดรับความเดือดรอนหรือ

เสียหายที่จะมีสิทธิฟองคดีตอศาลปกครองตามมาตรา ๔๒ วรรคหนึ่ง๗ แหงพระราชบัญญัติ

จัดตั้งศาลปกครองฯ

๗ พระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒

มาตรา ๔๒ ผูใดไดรับความเดือดรอนหรือเสียหาย หรืออาจจะเดือดรอนหรือเสียหายโดยมิอาจ

หลีกเลี่ยงไดอันเนื่องจากการกระทําหรือการงดเวนการกระทําของหนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐ

หรือมีขอโตแยงเกี่ยวกับสัญญาทางปกครอง หรือกรณีอื่นใดที่อยูในเขตอํานาจศาลปกครองตามมาตรา ๙ และ

การแกไขหรือบรรเทาความเดือดรอนหรือความเสียหายหรือยุติขอโตแยงนั้นตองมีคําบังคับตามที่กําหนดใน

มาตรา ๗๒ ผูนั้นมีสิทธิฟองคดีตอศาลปกครอง

ฯลฯ ฯลฯ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๑๗)

ประเด็นที่สาม กรณีการฟองหนวยงานของรัฐที่ออกคําสั่งใหเจาหนาที่ผูกระทําละเมิดชดใชเงินตามความเห็นของกระทรวงการคลังตามนัยขอ ๑๘๘ ของระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรีฯ ศาลจําเปนตองเรียกกระทรวงการคลังเขามาในคดีหรือไม ที่ประชุมเห็นวา การที่กระทรวงการคลังจะเขามาในคดีหรือไมนั้นมีขอพิจารณา ดังนี้

๑ ) กรณีที่ ไม ไดฟองกระทรวงการคลังมาในคําฟอง ไมจํ า เปนตอง เรียกกระทรวงการคลังเขามาในคดี ทั้งนี้ ใหเปนดุลพินิจของศาลที่จะพิจารณาเปนรายกรณีไปวา จะเรียกกระทรวงการคลังเขามาในคดีหรือไม ๒) กรณีที่มีการฟองกระทรวงการคลังมาในคําฟอง ไมจําเปนตองจําหนายคดี

แตหากกระทรวงการคลังคัดคานวาเปนกรณีที่ไมมีอํานาจฟอง๙ ใหพิพากษายกฟองในภายหลัง ทั้งนี้ ไมจําเปนตองพิพากษาเพิกถอนความเห็นของกระทรวงการคลังแตอยางใด ประเด็นที่สี่ กรณีที่หัวหนาหนวยงานของรัฐมีคําสั่งใหเจาหนาที่ชดใชเงินไปกอนที่กระทรวงการคลังจะมีความเห็นตามขอ ๑๘ ของระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรีฯ และตอมาไดมีคําสั่งอีกครั้งหนึ่งเมื่อไดรับแจงความเห็นจากกระทรวงการคลังแลว ศาลควรมีแนวทางในการวินิจฉัยอยางไร

๘ ระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี วาดวยหลักเกณฑการปฏิบัติเกี่ยวกับความรับผิดทางละเมิดของ

เจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙

ขอ ๑๘ เมื่อกระทรวงการคลังพิจารณาเสร็จแลวใหผูแตงตั้งมีคําส่ังตามความเห็นของกระทรวงการคลัง

และแจงคําส่ังนั้นให ผูที่ เกี่ยวของทราบ แตในกรณีที่หนวยงานของรัฐที่ เสียหายเปนราชการสวนทองถิ่น

รัฐวิสาหกิจที่จัดตั้งขึ้นโดยพระราชบัญญัติหรือพระราชกฤษฎีกา หรือหนวยงานของรัฐตามกฎหมาย

วาดวยความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ ใหผูบังคับบัญชาหรือผูกํากับดูแลหรือควบคุมหนวยงานของรัฐแหงนั้น

วินิจฉัยส่ังการใหหนวยงานของรัฐดังกลาวปฏิบัติตามที่เห็นวาถูกตอง

ในกรณีที่หนวยงานของรัฐที่เสียหายตามวรรคหนึ่ง ส่ังการตามความเห็นของกระทรวงการคลัง

ใหผูแตงตั้งดําเนินการเพื่อออกคําส่ังใหชําระคาสินไหมทดแทนหรือฟองคดีตอศาลอยาใหขาดอายุความหนึ่งป

นับแตวันที่ผูแตงตั้งแจงคําส่ังใหผูรับผิดชดใชคาสินไหมทดแทนทราบ ๙ คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๓๖๒/๒๕๔๙ วินิจฉัยวา การแจงผลการพิจารณาความรับผิด

ทางละเมิดของเจาหนาที่ของกระทรวงการคลังเปนเพียงความเห็นของกระทรวงการคลังเทานั้น ไมใชเปนคําส่ัง

ทางปกครองตามมาตรา ๕ แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองฯ ที่มีผลกระทบตอสถานภาพ

ของสิทธิหรือหนาที่ของผูฟองคดี ผูฟองคดีจึงไมใชผูที่ไดรับความเดือดรอนหรือเสียหายที่จะมีสิทธิยื่นฟอง

กระทรวงการคลังตอศาลปกครองตามมาตรา ๔๒ วรรคหนึ่ง แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯกระทรวงการคลัง

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๑๘)

ที่ประชุมเห็นวา การที่หนวยงานของรัฐมีคําสั่งใหเจาหนาที่ชดใชเงินไปกอนสงเรื่อง

ใหกระทรวงการคลังตรวจสอบตามขอ ๑๗ วรรคสอง ของระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรีฯ หรือมี

คําสั่งดังกลาวกอนที่จะไดรับผลการพิจารณาของกระทรวงการคลังตามขอ ๑๘ ของระเบียบขางตน

และตอมาไดมีการออกคําสั่งอีกครั้งหนึ่งภายหลังจากที่ไดรับแจงผลการพิจารณาของกระทรวงการคลัง

แลวนั้น การออกคําสั่งในครั้งแรกถือวาเปนคําสั่งที่ไมชอบดวยกฎหมายเนื่องจากยังไมไดปฏิบัติ

ตามขั้นตอนของระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรีฯ ซึ่งถือวาเปนขั้นตอนอันเปนสาระสําคัญในการ

ออกคําสั่ง๑๐ สําหรับคําสั่งที่ออกในภายหลังตามความเห็นของกระทรวงการคลังนั้น ใหพิจารณา

ไปตามเนื้อความของคําสั่ง

ทั้งนี้ การนับอายุความสําหรับกรณีขางตนเพื่อใชสิทธิเรียกรองใหเจาหนาที่

ผูกระทําละเมิดชดใชคาสินไหมทดแทนภายในกําหนด ๒ ปนับแตวันที่หนวยงานของรัฐรูถึงการ

ละเมิดและรูตัวเจาหนาที่ตามมาตรา ๑๐ วรรคสอง แหงพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิด

ของเจาหนาที่ฯ นั้น ใหเร่ิมนับตั้งแตวันที่หัวหนาหนวยงานของรัฐซึ่งเปนผูแตงตั้งคณะกรรมการ

สอบขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดไดรับผลการสอบสวนขอเท็จจริงของคณะกรรมการ

ดังกลาว๑๑

๑๐ คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๓๖๖ – อ.๓๖๗/๒๕๔๙ วินิจฉัยวา การสงสํานวนการสอบ

ขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดไปใหกระทรวงการคลังตรวจสอบความถูกตองและการรับฟงความเห็นจาก

กระทรวงการคลัง เปนขั้นตอนหรือวิธีการอันเปนสาระสําคัญที่ระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี วาดวยหลักเกณฑ

การปฏิบัติเกี่ยวกับความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ กําหนดใหตองดําเนินการกอนที่จะมีคําส่ัง

ทางปกครองเรียกใหเจาหนาที่ชดใชคาสินไหมทดแทนตามมาตรา ๑๒ แหงพระราชบัญญัติความรับผิด

ทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ การที่หนวยงานของรัฐออกคําส่ังเรียกใหเจาหนาที่ชดใชคาสินไหมทดแทนไปโดย

ไมดําเนินการชี้แจงและสงพยานหลักฐานเพิ่มเติมใหกระทรวงการคลังเพื่อประกอบการพิจารณาใหความเห็น

ทั้งที่มีระยะเวลาเพียงพอที่จะดําเนินการ เปนการไมปฏิบัติตามขั้นตอนการฟงความเห็นของกระทรวงการคลัง

ตามขอ ๑๗ และขอ ๑๘ ของระเบยีบขางตน คําส่ังดังกลาวจึงไมชอบดวยกฎหมาย เนื่องจากไมปฏิบัติใหถูกตอง

ตามรูปแบบ ขั้นตอน และวิธีการอันเปนสาระสําคัญที่กําหนดไวสําหรับการกระทํานั้น ๑๑ คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๒๘๘/๒๕๔๙ วินิจฉัยวา วันที่ปลัดองคการบริหารสวนตําบล

ทําการแทนนายกองคการบริหารสวนตําบลโดยมีหนังสือรายงานผลการสอบสวนขอเท็จจริงของคณะกรรมการ

สอบขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดเพื่อใหหนวยงานในสังกัดกระทรวงการคลังในภูมิภาคทราบวาไดให

ผูฟองคดีกับพวกรวม ๕ ราย รวมกันรับผิดชดใชคาสินไหมทดแทน ในการกระทําละเมิด เพื่อใหหนวยงาน

(มีตอหนาถัดไป)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๑๙)

ประเด็นที่หา การนับอายุความใชสิทธิเรียกรอง ๒ ป นับแตหนวยงานของรัฐรูถึงการกระทําละเมิดและรูตัวเจาหนาที่ผูจะพึงตองชดใชคาสินไหมทดแทน ตามมาตรา ๑๐ วรรคสอง๑๒ แหงพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ ตองอยูภายในกําหนดระยะเวลาการฟองคดี ๑๐ ป นับแตวันที่มีเหตุแหงการฟองคดีตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติจัดต้ังศาลปกครองฯ หรือไม ในเรื่องนี้ที่ประชุมมีความเห็นแตกตางกันเปน ๒ แนวทาง ไดแก

แนวทางที่หนึ่ง เห็นวา อายุความ ๒ ป ตามมาตรา ๑๐ วรรคสอง แหงพระราชบัญญัติ

ความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ฯ ตองอยูภายใตกําหนดระยะเวลาการฟองคดี ๑๐ ป ตาม

มาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ ดวย โดยถือวากําหนดระยะเวลาการฟองคดี

๑๐ ป ตามมาตรา ๕๑ เปนกรอบใหญในการกําหนดอายุความเกี่ยวกับความรับผิดทางละเมิด

ของเจาหนาที่

แนวทางที่สอง เห็นวา อายุความ ๒ ป ขางตนไมอยูภายใตกําหนดระยะเวลาการ

ฟองคดี ๑๐ ป ตามมาตรา ๕๑ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองฯ เนื่องจากอายุความ

๒ ป ดังกลาวเปนอายุความที่กําหนดไวเปนพิเศษโดยเฉพาะเพื่อประโยชนในการติดตามหนี้สิน

ของรัฐ จึงไมควรตองอยูภายในกําหนดระยะเวลาการฟองคดี ๑๐ ป โดยเทียบเคียงไดกับ

การติดตามเอาทรัพยสินคืนตามมาตรา ๑๓๓๖ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย ซึ่งไมมี

กําหนดอายุความ

ดังกลาวพิจารณาดําเนินการตอไปน้ัน ถือวาวันที่ที่ลงในหนังสือขางตนเปนวันที่องคการบริหารสวนตําบล

ไดรูถึงการละเมิดและรูตัวเจาหนาที่ผูจะพึงตองใชคาสินไหมทดแทนแลว อายุความใชสิทธิเรียกรองคาสินไหม

ทดแทนจึงตองเริ่มนับตั้งแตวันดังกลาวกระวงการคลัง ๑๒ พระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙

มาตรา ๑๐ ฯลฯ ฯลฯ

สิทธิเรียกรองคาสินไหมทดแทนจากเจาหนาที่ทั้งสองประการตามวรรคหนึ่ง ใหมีกําหนดอายุความ

สองปนับแตวันที่หนวยงานของรัฐรูถึงการละเมิดและรูตัวเจาหนาที่ผูจะพึงตองใชคาสินไหมทดแทน และกรณีที่

หนวยงานของรัฐเห็นวาเจาหนาที่ผูนั้นไมตองรับผิด แตกระทรวงการคลังตรวจสอบแลวเห็นวาตองรับผิด ใหสิทธิ

เรียกรองคาสินไหมทดแทนนั้นมีกําหนดอายุความหนึ่งปนับแตวันที่หนวยงานของรัฐมีคําส่ังตามความเห็นของ

กระทรวงการคลัง

ฯลฯ ฯลฯ

(ตอจากเชิงอรรถที่ ๑๑ หนา ๑๒)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๒๐)

ประเด็นที่หก กรณีการกระทําละเมิดในการปฏิบัติหนาที่ของเจาหนาที่กรมศุลกากรที่มีหนาที่ตรวจและควบคุมการสงออกสินคา จนเปนเหตุใหมีการออกบัตรภาษีเพื่อขอรับเงินชดเชยคาภาษีอากร ควรเริ่มนับระยะเวลาการฟองคดีต้ังแตเมื่อใด

ที่ประชุมไดพิจารณาปญหาเกี่ยวกับการนับระยะเวลาการฟองคดีในคดีที่กรมศุลกากร

ฟองเรียกใหเจาหนาที่ซึ่งมีหนาที่ตรวจและควบคุมการบรรจุสินคาเขาตูคอนเทนเนอรชดใช

คาสินไหมทดแทนเนื่องจากการปฏิบัติหนาที่ดวยความประมาทเลินเลออยางรายแรงโดยไมตรวจสอบ

การบรรจุสินคาเขาตูคอนเทนเนอรใหถูกตอง ทําใหผูสงออกสินคากระทําทุจริตในการขอรับเงิน

ชดเชยภาษีอากรขาออกจากกรมศุลกากรทั้งที่ไมมีการสงออกสินคาจริง ซึ่งคดีดังกลาวมีการกระทํา

อันอาจนํามาพิจารณาเปนวันเริ่มนับระยะเวลาการฟองคดีได ๓ กรณีดวยกัน ไดแก

๑) วันที่เจาหนาที่ผูกระทําละเมิดตรวจปลอยสินคาออกโดยมีการประทับตรา

ในใบขนสินคาขาออกมุมน้ําเงิน๑๓

๒) วันที่กรมศุลกากรออกบัตรภาษี๑๔ ใหแกผูสงออกสินคาที่นําใบขนสินคาขาออก

ตามขอ ๑) มายื่นขอรับเงินชดเชยคาภาษีอากร

๑๓ “ใบขนสินคาขาออก” เปนเอกสารที่ทางราชการกําหนดใหผูสงออกสินคาระบุรายละเอียดของสินคาที่

สงออก ซึ่งผูสงออกจะตองนํามายื่นใหเจาหนาที่ศุลกากรตั้งแตขั้นตอนการผานพิธีการใบขนสินคาขาออก และ

เมื่อถึงขั้นตอนการผานพิธีการตรวจปลอยสินคา นายตรวจศุลกากรจะตองตรวจสอบใบขนสินคาขาออกวา

ถูกตองตรงกับสินคาที่บรรจุอยูในตูคอนเทนเนอรหรือไม ใบขนสินคาขาออกกรณีที่มีการขอรับเงินชดเชย

คาภาษีอากรจะตองยื่นคูฉบับทั้งหมด ๓ ฉบับ โดยสําเนาใบขนสินคาขาออกที่ผูสงออกตองนําไปยื่นใหเจาหนาที่

ศุลกากรในขั้นตอนขอรับเงินชดเชยคาภาษีอากรจะตองมีลักษณะพิเศษ คือ มีสีน้ําเงินทั้งส่ีมุม ซึ่งเรียกวา

ใบขนสินคาขาออกมุมน้ําเงิน (คําพิพากษาศาลปกครองกลางที่ ๑๒๐๘/๒๕๔๙ หนา ๓ - ๔) ๑๔ “บัตรภาษี” เปนเอกสารที่กรมศุลกากรออกใหผูสงสินคาออกที่ขอรับเงินชดเชยคาภาษีอากร

เพื่อนําไปใชหักคาภาษีอากรที่จะตองชําระ โดยบัตรภาษีสามารถโอนใหบุคคลภายนอกได (คําพิพากษา

ศาลปกครองกลางที่ ๑๒๐๘/๒๕๔๙ หนา ๔)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๒๑)

๓) วันที่ผูสงออกสินคานําบัตรภาษีตามขอ ๒) ไปใชประโยชน

ที่ประชุมเห็นวา ควรเริ่มนับระยะเวลาการฟองคดีตั้งแตวันที่มีการออกบัตรภาษี

ใหแกผูสงออกสินคา เนื่องจากเปนวันที่รัฐเกิดสิทธิเรียกรองจากการกระทําละเมิด โดยเปนวันที่มี

ความเสียหายเกิดข้ึนแกกรมศุลกากร ทั้งนี้ ดวยเหตุที่เมื่อไดมีการออกบัตรภาษีใหแกผูสงออก

สินคาแลว ผูสงออกสินคาสามารถนําไปใชประโยชนไดทันที เชน นําไปขึ้นเงินคืนคาภาษีอากร

หรือโอนใหแกบุคคลภายนอก เปนตน

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

สารบัญยอคําวินิจฉัย คณะกรรมการวินิจฉัยชี้ขาด อํานาจหนาที่ระหวางศาล

พ.ศ. ๒๕๔๗ (ตั้งแตคําวินิจฉัยที่ ๒๔/๒๕๔๗) – พ.ศ. ๒๕๔๙

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๒๒)

สารบัญยอคําวินิจฉัยคณะกรรมการวนิิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๗

คําวินิจฉัยที ่ เร่ือง หนา ๒๔/๒๕๔๗ เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน (เทศบาลตําบลร้ือถอนรั้วคอนกรีต

รอบแนวเขตที่ดินที่เอกชนครอบครองและดําเนินการขอออกหนังสือสําคัญสําหรับที่หลวงในที่ดนิพิพาทใหเปนที่สาธารณประโยชน)

๒๘ ๒๗/๒๕๔๗ เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓)

(การฟองเรียกคาเสียหายกรณีเจาหนาที่ทุจริตเบยีดบงัยักยอกทรัพยสินของสํานักงานตํารวจแหงชาติ)

๒๙ ๒๘/๒๕๔๗ เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน (กรมที่ดินรวมกับเอกชนนําชี้รังวัด

รุกล้ําเขาไปในที่ดินของเอกชน)

๓๐ ๒๙/๒๕๔๗ เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓)

(การฟองเรียกคาเสียหายอันเนื่องมาจากการกอสรางสะพานขามคลองและการปรับปรุงถนนของกรุงเทพมหานคร)

๓๑ ๓๐/๒๕๔๗ เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน (องคการบริหารสวนตําบลขุดลอก

คูน้ํารุกล้ําที่ดนิของเอกชน)

๓๒ ๓๒/๒๕๔๗ เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน (กรมทางหลวงขยายถนนรุกล้าํ

เขาไปในที่ดินของเอกชน)

๓๓ ๓๓/๒๕๔๗ เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน (องคการบริหารสวนตําบลกอสราง

ถนนรุกล้ําที่ดนิของเอกชน)

๓๔ ๓๔/๒๕๔๗ เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน (กระทรวงอุตสาหกรรมนํารังวัด

ทับที่ดินของเอกชน)

๓๕ ๓๗/๒๕๔๗ เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. ความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่

พ.ศ. ๒๕๓๙ (เจาหนาที่กรมสรรพาวุธทหารบกดําเนินการเคลื่อนยายวัตถุระเบิดออกไปทําลาย ณ สถานที่ทําลายวัตถุระเบิดดวยความประมาทเปนเหตุใหเอกชนไดรับความเสียหาย)

๓๖ ๓๘/๒๕๔๗ เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน (คําสั่งของผูอํานวยการสํานักงาน

เขตที่ใหยกเลกิการปดกั้นทางเขาออกและรื้อถอนปายสวนบุคคล เปนการละเมดิสิทธิของเจาของที่ดิน)

๓๗

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๒๓)

คําวินิจฉัยที ่ เร่ือง หนา ๕๑/๒๕๔๗ เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน (การฟองขอใหเพิกถอนคําสั่ง

ใหรื้อหลังคาคลุมถนนออกจากที่ดินของเอกชนที่ออกโดยไมมีอํานาจหรือนอกเหนืออํานาจและละเมิดสิทธิของเอกชน)

๓๘ ๕๒/๒๕๔๗ เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับสิทธใินที่ดิน (การฟองขอใหการทางพิเศษ

แหงประเทศไทยกําหนดคาทดแทนที่ดินที่ถูกเวนคืน)

๓๙ ๕๖/๒๕๔๗ เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓)

(การฟองเรียกคาเสียหายกรณีพนักงานสอบสวนมีความเห็นสั่งฟองคดีอาญา)

๔๐ ๕๘/๒๕๔๗ เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของเจาหนาที่ของรัฐ

อันเกิดจากการละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติ (กรมเจาทาฟองเรียกคาเสยีหายจากการที่เจาหนาที่เสนอความเห็น ใหมีการตออายุสัญญาใหกบับริษทัเอกชนโดยขัดตอระเบียบ สํานักนายกรัฐมนตรี วาดวยการพัสดุฯ)

๔๑ ๕๙/๒๕๔๗ เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓)

(สํานักงานปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมฟองเรียกคาเสยีหายจากการที่เจาหนาที่พิจารณาผลการประกวดราคาโดยจงใจหรือประมาทเลินเลอ ไมปฏิบัตติามระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี วาดวยการพัสดุฯ)

๔๓ ๖๒/๒๕๔๗ คําพิพากษาหรือคําสั่งถึงที่สดุระหวางศาลขัดแยงกันตามมาตรา ๑๔ แหง

พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ (คําวินิจฉัยเกีย่วกบัจํานวนคาสินไหมทดแทนที่เจาหนาที่ของรฐัจะตองชดใชเน่ืองจากการกระทําละเมิดกรณีขับรถยนตราชการประสบอุบตัิเหต ุตามคําวินิจฉยัของศาลปกครองและศาลยุติธรรมแตกตางกัน)

๔๔ ๒/๒๕๔๘ คดีเกี่ยวกบัสทิธิในที่ดิน (แขวงการทางนครปฐมและกรมทางหลวง

กันแนวเขตทางหลวงรุกล้ําที่ดินของเอกชนโดยไมจายคาที่ดินให)

๔๖ ๔/๒๕๔๘

เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) (การฟองเรียกคาเสียหายจากการที่คณะกรรมการการเลือกตั้งรองทกุขตอพนักงานสอบสวนใหดําเนินคดีกับผูกระทําความผิดตามกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญวาดวยพรรคการเมือง พ.ศ. ๒๕๔๑)

๔๗

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๒๔)

คําวินิจฉัยที ่ เร่ือง หนา ๖/๒๕๔๘

เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. ความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ (เจาหนาที่กรมสรรพาวุธทหารบกดําเนินการเคลื่อนยาย วตัถุระเบิดออกไปทําลาย ณ สถานทีท่ําลายวตัถรุะเบิดดวยความประมาทเปนเหตุใหเอกชนไดรับความเสียหาย)

๔๙ ๑๐/๒๕๔๘

เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) (การฟองเรียกคาเสียหายจากการที่เทศบาลละเลยไมจัดทําตะแกรงเหล็กปดปากบอระบายน้ําทิ้งใหมีความแข็งแรงและปลอดภยัเพียงพอ ทําใหเอกชนไดรับบาดเจ็บจากการพลัดตกลงไปในบอระบายน้ําทิ้ง)

๕๐ ๑๑/๒๕๔๘

เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจากการละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัต ิ(การฟองเรียกคาเสียหายกรณีเจาหนาที่จัดจางลูกจางชั่วคราวโดยไมปฏิบัตติามระเบียบขอบังคับ และทําหลกัฐานเท็จในการเบิกจายเงินคาจาง)

๕๒ ๑๓/๒๕๔๘ เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน (เจาพนักงานที่ดินมีคําสั่งปฏิเสธ

ไมออกโฉนดที่ดินในที่งอก)

๕๓ ๑๔/๒๕๔๘

เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. ความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ (การฟองเรียกคาเสียหายอันเกิดจากการกระทําละเมิด ของเจาหนาที่ที่ปฏิบตัิหนาที่ใหวัคซีนและรักษาพยาบาลผูปวย)

๕๔ ๑๕/๒๕๔๘ เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับสิทธใินที่ดิน (เทศบาลกอสรางเขื่อนปองกันน้ําทวม

ทําใหทรัพยสนิของเอกชนไดรับความเสียหาย)

๕๕ ๑๖/๒๕๔๘

คดีเกี่ยวกบัสทิธิในที่ดิน (เทศบาลมีคําสัง่ใหรื้อถอนสิ่งกอสรางตามแนวกอสรางเขื่อนและนํารถไถบุกรุกเขาไปทําลายทรัพยสินรวมทั้งหมุดหลักเขตในที่ดินของเอกชน)

๕๖ ๑๘/๒๕๔๘

เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับหนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐกระทําการโดยไมชอบดวยกฎหมาย (การฟองขอใหเพิกถอนคําสั่ง ปลดออกจากราชการ คําสั่งไลออกจากราชการและเรยีกคาเสียหาย)

๕๗ ๑๙/๒๕๔๘

คดีเกี่ยวกบัสทิธิในที่ดิน (กรมที่ดินเพิกถอน น.ส. ๓ ก. ของเอกชน โดยอางวาอยูในเขตปาไมถาวรตามมตคิณะรัฐมนตร ี

๕๙

๒๐/๒๕๔๘

คดีเกี่ยวกบัสทิธิในที่ดิน (นายกเทศมนตรีมีคําสั่งใหเอกชนรื้อประตูเหล็กและปายโรงเรยีน โดยอางวากอสรางครอมทางสาธารณประโยชน)

๖๐

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๒๕)

คําวินิจฉัยที ่ เร่ือง หนา ๒๑/๒๕๔๘

เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (การฟองวาพนักงานสอบสวนทําการสอบสวนโดยไมชอบดวยกฎหมายและปฏบิัติหนาที่ลาชาเกินสมควร)

๖๑ ๒๗/๒๕๔๘

เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) (การฟองเรียกคาเสียหายจากการที่กรมที่ดินออกหนังสือรับรอง การทําประโยชนโดยไมชอบดวยกฎหมายและมีคําสั่งเพิกถอน ในภายหลัง)

๖๓ ๓๒/๒๕๔๘

เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) (การฟองเรียกคาเสียหายจากการที่เจาพนักงานสรรพสามิตใชอํานาจสืบสวน จับกมุ ตรวจคนและยึดของกลางผูกระทําผิดกฎหมายยาสูบ)

๖๔ ๔๖/๒๕๔๘

เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) (การฟองเรียกคาเสียหายจากเอกชนกรณีที่ลูกจางของเอกชนกระทําละเมิดในทางการที่จางตามสัญญาจางกอสรางรางระบายน้ําใหกับเทศบาล)

๖๖ ๔๘/๒๕๔๘

เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) (การฟองวาเจาหนาที่กรมศุลกากรประเมนิภาษีอากรยอนหลังโดยขัดตอกฎหมาย และขอใหชดใชคาเสียหายจากการที่เจาหนาที่เขาตรวจสอบโรงงานและยึดเอกสารไป)

๖๗ ๔๙/๒๕๔๘

เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) (การฟองขอใหชดใชคาเสียหายจากคําสั่งเลิกจางลูกจางประจํา)

๖๘

๑/๒๕๔๙ เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓)(การฟองเรียกคาเสียหายจากการที่พนักงานสอบสวนกระทําการ โดยไมชอบดวยกฎหมายและประมาทเลนิเลออยางรายแรงในการชีต้ัวผูกระทําความผิดอาญา การสอบสวน และนําขอความอันเปนเท็จ ไปกลาวและไขขาวใหแพรหลายทําใหไดรับความเสยีหาย)

๖๙ ๓/๒๕๔๙ เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓)

(กรมประมงกระทําละเมิดโดยการระบายน้ําลาชาเกินสมควรและ ไมควบคุมระดับน้ําใหเหมาะสม ทําใหน้ําทวมที่ดินของเอกชน)

๗๑

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๒๖)

คําวินิจฉัยที ่ เร่ือง หนา ๕/๒๕๔๙ เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓)

(การฟองเรียกคาเสียหายกรณีเจาหนาที่ของรัฐและเอกชนรวมกัน ทําละเมิดโดยการปลอมแปลงลายมือชื่อบุคคลอื่นเขายื่นซองเสนอราคาในการจัดซื้อพัสดุขององคการบริหารสวนจังหวัด)

๗๒ ๖/๒๕๔๙ เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓)

(การฟองเรียกคาเสียหายจากการที่เอกชนผูรับจางตามสัญญาที่ทําไวกับ การประปานครหลวงกระทําละเมิดทําใหทรัพยสินเสียหาย)

๗๔ ๑๐/๒๕๔๙ , ๑๑/๒๕๔๙

คดีเกี่ยวกบัสทิธใินที่ดิน (องคการบริหารสวนตําบลนําดินมาถมในทีดิ่นของเอกชนโดยอางวาเปนทีส่าธารณประโยชน)

๗๕

๑๕/๒๕๔๙ คดีเกี่ยวกบัสทิธิในที่ดิน (องคการบริหารสวนตําบลและการไฟฟา สวนภูมิภาคกอสรางถนนและปกเสาพาดสายไฟฟารุกล้ําที่ดินของเอกชน)

๗๖

๑๗/๒๕๔๙ เขตอํานาจศาลเกีย่วกบั พ.ร.บ. จัดตัง้ศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (การฟองเรียกคาเสียหายจากการไมตรวจสอบขอเท็จจรงิและละเลยไมดูแลทรัพยสินของเอกชนที่ถูกยึดไวเปนของกลาง)

๗๗ ๒๐/๒๕๔๙ เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับการใชอํานาจของเจาพนักงานในกระบวนการ

ยุติธรรมทางอาญา (การฟองเรียกคาเสียหายจากการไมคืนทรัพยสินของเอกชนที่ถูกยึดไวเปนของกลางในคดีอาญา)

๗๘ ๒๒/๒๕๔๙ คดีเกี่ยวกบัสทิธิในที่ดิน (การฟองเรียกคาเสียหายจากการทําพินัยกรรม

และการจดทะเบียนโอนกรรมสิทธิ์ที่ดินตามพินัยกรรมโดยไมชอบดวยกฎหมาย)

๗๙ ๒๓/๒๕๔๙ เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลแรงงานและวิธีพิจารณา

คดีแรงงานพ.ศ. ๒๕๒๒ (การฟองขอใหเพิกถอนคําสั่งเรียกใหชดใชคาเสียหายจากการกระทําละเมิดในการปฏิบัติหนาทีข่องพนักงานรัฐวิสาหกิจ กรณีไมตรวจสอบการจัดทําสัญญาจางลูกจางและอนุมัติ การเบิกจายคารักษาพยาบาลโดยผิดระเบียบ)

๘๑ ๒๔/๒๕๔๙ เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓)

(การฟองเรียกคาเสียหายจากการละเวนการปฏิบัติหนาที่ในการดูแลบํารุงรักษาถนน ตนไม หรือสิ่งปลูกสราง เปนเหตุใหเกดิอันตราย ตอผูใชถนน)

๘๓

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๒๗)

คําวินิจฉัยที ่ เร่ือง หนา

๒๕/๒๕๔๙ เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลแรงงานและวิธีพิจารณา คดีแรงงาน พ.ศ. ๒๕๒๒ มาตรา ๘ (กรณีพนักงานรัฐวิสาหกิจ กระทําละเมิดในการปฏิบตัหินาที่ตอรัฐวสิาหกิจ)

๘๔ ๓๑/๒๕๔๙ เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ.จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓)

(การฟองเรียกคาเสียหายจากการละเลยตอหนาที่ไมดูแลรักษาตนไม ในเขตทางหลวงเปนเหตุใหตนไมลมทับรถยนตไดรับความเสียหาย และบุคคลในรถไดรับบาดเจบ็)

๘๖

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๒๘)

คําวินิจฉัยที่ ๒๔/๒๕๔๗ ระหวาง ศาลจังหวัดเพชรบุรี/ศาลปกครองกลาง เร่ือง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน (เทศบาลตําบลรื้อถอนรั้วคอนกรีตรอบแนวเขตที่ดินที่ เอกชนครอบครอง

และดําเนินการขอออกหนังสือสําคัญสําหรับที่หลวงในที่ดินพิพาทใหเปน ที่สาธารณประโยชน)

พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคหนึ่ง (๓) คําวินิจฉัย คดีที่เอกชนเปนโจทกยื่นฟองเทศบาลตําบลวา เทศบาลตําบลมีคําสั่งใหรื้อถอน รั้วคอนกรีตรอบแนวที่ดินที่โจทกมีสิทธิครอบครองโดยอางวาเจาของเดิมไดสรางรั้วบนที่ดิน สาธารณประโยชนโดยไมไดรับอนุญาต ทําใหโจทกไดรับความเสียหาย ขอใหศาลมีคําสั่งใหเทศบาลตําบลทําการกอสรางรั้วและปรับปรุงที่ดินใหกลับสูสภาพเดิมและใหชดใชคาเสียหาย ทั้งเทศบาลตําบลไดดําเนินการขอออกหนังสือสําคัญสําหรับที่หลวงในบริเวณที่โจทกครอบครองใหเปนที่สาธารณประโยชน โจทกจึงขอใหศาลมีคําพิพากษาใหที่ดินดังกลาวเปนของโจทก สวนเทศบาลตําบลใหการวา ที่ดินพิพาทเปนที่สาธารณสมบัติของแผนดินสําหรับพลเมือง ใชรวมกันและเทศบาลตําบลในฐานะเจาพนักงานสวนทองถิ่นมีอํานาจหนาที่ตามกฎหมาย ที่จะดําเนินการรื้อถอนรั้วพิพาทไดตาม พ.ร.บ. ควบคุมอาคาร พ.ศ. ๒๕๒๒ การกระทําดังกลาวจึงไมเปนละเมิดตอโจทก ดังน้ัน กอนที่จะพิจารณาไดวาเทศบาลตําบลกระทําละเมิดหรือไม ศาลจําตองพิจารณาใหไดความเสียกอนวาที่ ดินพิพาทเปนของโจทกหรือไม ซึ่งการพิจารณาสิทธิในที่ดินพิพาทระหวางคูกรณีเปนกรณีพิพาทอันเกี่ยวกับสิทธิในทรัพยสิน จึงอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม มติ คดีพิพาทเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๒๙)

คําวินิจฉัยที่ ๒๗/๒๕๔๗ ระหวาง ศาลจังหวัดสุราษฎรธานี/ศาลปกครองสงขลา เรื่อง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓)

(การฟองเรียกคาเสียหายกรณีเจาหนาที่ทุจริตเบียดบังยักยอกทรัพยสินของ สํานักงานตํารวจแหงชาติ)

พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคสาม คําวินิจฉัย คดีที่สํานักงานตํารวจแหงชาติฟองเรียกคาเสียหายจากเจาหนาที่ในสังกัด ซึ่งกระทําละเมิดตอหนวยงานของรัฐ จํานวน ๒ ราย รายแรกเปนเจาหนาที่การเงิน มีหนาที่ รับเงินและลงรายการในสมุดเงินสดไดปฏิบัติหรือละเวนการปฏิบัติหนาที่โดยทุจริตเบียดบังยักยอกทรัพยสินของทางราชการไป รายที่สองเปนเจาหนาที่เสมียนเปรียบเทียบปรับ มีหนาที่เปรียบเทียบปรับคดีอาญาทุกประเภทภายหลังจากที่พนักงานสอบสวนไดสั่งเปรียบเทียบแลว เก็บรักษาและสงมอบเงินคาปรับใหกับเจาหนาที่การเงิน จัดทําและจัดเก็บสมุดคุมใบเสร็จเปรียบเทียบปรับ และจัดทําบัญชียอดใบเสร็จเม่ือสิ้นปงบประมาณ ไดรับคาปรับตาม พ.ร.บ. รถยนต พ.ศ. ๒๕๐๒ คาเปรียบเทียบปรับตาม พ.ร.บ. จราจรทางบก พ.ศ. ๒๕๒๒ และคาเปรียบเทียบปรับคดีอาญา แตไมนําสงเจาหนาที่การเงิน กลับยักยอกเอาไปเปนประโยชนสวนตนหรือผูอื่นโดยทุจริต หรือสงมอบเงินใหเจาหนาที่การเงินแลวแตไมปฏิบัติตามระเบียบและคําสั่งของผูบังคับบัญชาที่กําหนดใหผูสงเงินและผูรับเงินตองทําหลักฐานระหวางกันเพื่อแสดงวาไดมีการสงเงินและรับมอบเงินกันเรียบรอยแลว อันเปนการกระทําดวยความจงใจหรือประมาทเลินเลออยางรายแรงเปนเหตุใหเจาหนาที่การเงินรับเงินไวและเบียดบังยักยอก เอาเงินนั้นไปโดยทุจริต การกระทําของเจาหนาที่ทั้งสองเปนเหตุใหสํานักงานตํารวจแหงชาติไดรับความเสียหาย คดีนี้จึงเปนขอพิพาทระหวางหนวยงานของรัฐกับเจาหนาที่ของรัฐ ซึ่งเปนคดีละเมิดอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหง พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ อันอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครอง มติ คดีเกี่ยวกับการฟองเรียกคาเสียหายจากการกระทําละเมิดอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายของเจาหนาที่ของรัฐที่กอใหเกิดความเสียหายแกหนวยงานของรัฐ อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครอง หมายเหต ุ โปรดดูคําวินิจฉัยที่ ๒/๒๕๔๗ และ ๑๐/๒๕๔๗

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๓๐)

คําวินิจฉัยที่ ๒๘/๒๕๔๗ ระหวาง ศาลแพง/ศาลปกครองกลาง เร่ือง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน (กรมที่ดินรวมกับเอกชนนําชี้รังวัดรุกล้ําเขาไปในที่ดินของเอกชน) พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคหนึ่ง (๓) คําวินิจฉัย คดีที่โจทกซึ่งเปนเจาของและมีสิทธิครอบครองที่ดินวางเปลาฟองวา นาย ล. นาย ย. และภริยาโจทก ซึ่งเปนเจาของกรรมสิทธิ์รวมในที่ดินซ่ึงอยูติดกับที่ดินของผูฟองคดี ไดไปขอรังวัดแบงแยกโฉนดที่ดินดังกลาวตอสํานักงานที่ดินจังหวัดนครปฐม ในการนําช้ีรังวัดบุคคลดังกลาวและเจาหนาที่ของกรมที่ดินไมใชความระมัดระวัง ไมตรวจสอบใหรอบคอบ ทําใหนําชี้รังวัดรุกล้ําเขาไปในที่ดินของโจทกอันเปนการกระทําละเมิด ในขณะที่คูกรณีโตแยงวา ไมไดนําชี้รังวัดรุกล้ําที่ดินของโจทก ดังน้ัน ศาลจําตองพิจารณาใหไดความเสียกอนวา ที่ดินพิพาทเปนของโจทกตามที่กลาวอางหรือไม แลวจึงจะสามารถพิจารณาไดวาการนําชี้รังวัดดังกลาวเปนการกระทําละเมิดตอโจทกหรือไม จึงเปนกรณีพิพาทเกี่ยวกับสิทธิในที่ดินอันเปนคดีเกี่ยวกับสิทธิในทรัพยสินของบุคคลซึ่งอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม มติ คดีพิพาทเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๓๑)

คําวินิจฉัยที่ ๒๙/๒๕๔๗ ระหวาง ศาลจังหวัดมีนบุรี/ศาลปกครองกลาง เรื่อง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓)

(การฟองเรียกคาเสียหายอันเนื่องมาจากการกอสรางสะพานขามคลองและ การปรับปรุงถนนของกรุงเทพมหานคร)

พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๒ วรรคสอง คําวินิจฉัย คดีที่เอกชนเปนโจทกยื่นฟองวา กรุงเทพมหานครไดกอสรางสะพานขามคลอง โดยแกไขแบบแปลนของสะพานใหมีระดับสูงขึ้นจากระดับของแบบแปลนเดิมมาก เพื่อใหรถยนตบรรทุกขนาดใหญใชกลับรถใตสะพาน ทําใหความลาดชันของสะพานยาวมากกวาเดิม ปดหนาที่ดินของโจทกตลอดแปลงทั้งสองดาน เปนเหตุใหทําเลที่ตั้งที่ดินของโจทกมีลักษณะดอยกวาที่ดินแปลงอื่นที่อยูในบริเวณใกลเคียงกัน อีกทั้งในระหวางการกอสรางสะพานและถนนไดมีการสรางถนนเปนทางชั่วคราวรุกล้ําเขาไปในที่ดินของโจทกทั้งสองแปลงทําใหไดรับ ความเสียหาย ในขณะที่กรุงเทพมหานครอางวา การกอสรางสะพานและเชิงลาดกระทําโดยชอบ และกรุงเทพมหานครไมไดกอสรางถนนชั่วคราวดังกลาว แตประชาชนที่อยูอาศัยในบริเวณนั้นจัดทําใชกันเอง โดยไมไดโตแยงกรรมสิทธิ์ในที่ดินดังกลาว อันจะทําใหกลายเปนประเด็น ขอพิพาทเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน ซึ่งจะอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม คดีจึงมีประเด็นปญหาตองวินิจฉัยวาการกอสรางสะพานขามคลองและการปรับปรุงถนนของกรุงเทพมหานครกอใหเกิดความเสียหายแกเอกชนหรือไม เม่ือกรุงเทพมหานครมีอํานาจหนาที่ตามกฎหมายตามมาตรา ๖ ประกอบกับมาตรา ๘๙ (๖) แหง พ.ร.บ. ระเบียบบริหารราชการกรุงเทพมหานคร พ.ศ. ๒๕๒๘ ในการจัดใหมีและบํารุงรักษาทางบก ซึ่งไดแกการจัดทํา ถนนหนทางสาธารณะเพื่อใชในการคมนาคมขนสง อันเปนการจัดทําบริการสาธารณะอยางหนึ่ง การกระทําตามฟองจึงเปนการใชอํานาจตามกฎหมาย เม่ือกอใหเกิดความเสียหายขึ้นแกเอกชนจึงเปนคดีพพิาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดหรือความรับผิดอยางอื่นของหนวยงานทางปกครองอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหง พ.ร.บ. จัดตั้ง ศาลปกครองฯ คดีจึงอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครอง มติ คดีฟองเรียกคาเสียหายอันเนื่องมาจากการกอสรางสะพานขามคลองและ การปรับปรุงถนนในคดีนี้ อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครอง

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๓๒)

คําวินิจฉัยที่ ๓๐/๒๕๔๗ ระหวาง ศาลปกครองสงขลา/ศาลจังหวัดตรัง เร่ือง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน (องคการบริหารสวนตําบลขุดลอกคูน้ํารุกล้ําที่ดินของเอกชน) พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคหนึ่ง (๓) คําวินิจฉัย ผูฟองคดีฟองวา องคการบริหารสวนตําบลขุดลอกคูน้ํารุกล้ําเขาไปในที่ดิน ของผูฟองคดีเปนเหตุใหที่ดินและรั้วของผูฟองคดีไดรับความเสียหาย ขอใหชดใชคาเสียหาย และทําที่ดินใหอยูในสภาพเดิม สวนองคการบริหารสวนตําบลโตแยงวาการขุดลอกขยายคูน้ํา ไดยึดถือแนวธรรมชาติที่ปรากฏอยูเดิมและระวางที่ดินแสดงแนวเขตเหมืองสาธารณประโยชนตลอดจนแนวเขตแสดงสิทธิของราษฎรเปนสําคัญ ในระหวางกอสรางมีเจาของที่ดินใกลเคียงและเจาของที่ดินที่ขุดผานมาตรวจสอบดูแลระวังแนวเขตของตนจนสิ้นสุดโครงการโดยมิไดมีการโตแยงกรรมสิทธิ์ และไมไดขุดลอกขยายคูน้ํ ารุกล้ํ า เขาไปในที่ดินของผูฟองคดี ความเสียหายของรั้วที่เกิดขึ้นมิใชความผิดขององคการบริหารสวนตําบล แตเกิดจากกระแสน้ําพัดเซาะดินอันเปนภัยธรรมชาติซึ่งเปนเหตุสุดวิสัย ดังน้ัน เม่ือคูกรณียังคงโตแยงกันอยูวา การขุดลอกคูน้ําไดรุกล้ําเขาไปในที่ดินของผูฟองคดีหรือไม ศาลจําตองพิจารณาใหไดความเสียกอนวาที่ดินพิพาทเปนของผูฟองคดีตามที่กลาวอางหรือไม แลวจึงจะพิจารณาไดวาองคการบริหารสวนตําบลกระทําละเมิดหรือไม คดีนี้จึงเปนขอพิพาทเกี่ยวกับสิทธิในที่ดินอันเปนกรณีเกี่ยวกับสิทธิในทรัพยสินของบุคคล ซึ่งอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม มติ คดีพิพาทเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๓๓)

คําวินิจฉัยที่ ๓๒/๒๕๔๗ ระหวาง ศาลปกครองกลาง/ศาลแพงธนบุรี เร่ือง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน

(กรมทางหลวงขยายถนนรุกล้ําเขาไปในที่ดินของเอกชน) พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคหนึ่ง (๓) คําวินิจฉัย ผูฟองคดีฟองวา กรมทางหลวงขยายถนนรุกล้ําเขาไปในที่ดินของผูฟองคดีซึ่งเปนที่ดินที่เหลือจากการถูกเวนคืน จํานวนเนื้อที่ ๙๓ ตารางวา จึงขอใหจายเงินคาทดแทน สวนกรมทางหลวงอางวาการกอสรางทางหลวงพิเศษไดสรางในแนวเขตที่เคยถูกเวนคืนเดิม มิไดรุกล้ําที่ดินของผูฟองคดีแตอยางใด คดีนี้จึงมิใชขอพิพาทเกี่ยวกับการเวนคืน แตเปน ขอพิพาทวามีการขยายถนนตามฟองรุกล้ําที่ดินสวนที่เหลือจากการเวนคืนหรือไม ซึ่งศาลจําตองพิจารณาใหไดความเสียกอนวาที่ดินพิพาทเปนของผูฟองคดีหรือเปนที่สาธารณประโยชน แลวจึงพิจารณาไดวาผูถูกฟองคดีจะตองชดใชคาที่ดินหรือไม จึงเปนขอพิพาทเกี่ยวกับ สิทธิในที่ดินซ่ึงอยูในเขตอํานาจของศาลยุติธรรม มติ คดีพิพาทเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๓๔)

คําวินิจฉัยที่ ๓๓/๒๕๔๗ ระหวาง ศาลปกครองขอนแกน/ศาลแขวงขอนแกน เร่ือง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน (องคการบริหารสวนตําบลกอสรางถนนรุกล้ําที่ดินของเอกชน) พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคหนึ่ง (๓) คําวินิจฉัย ผูฟองคดีฟองวา องคการบริหารสวนตําบลกอสรางถนนลูกรังรุกล้ําเขาไปในที่ดินของผูฟองคดี เปนเหตุใหเสียสิทธิในที่ดินพิพาทและทําใหบอพักน้ํารวมทั้งคลองสงนํ้าเสียหาย อันเปนการกระทําละเมิด ในขณะที่องคการบริหารสวนตําบลอางวา การกอสรางดังกลาว ไดสรางตามแนวถนนเดิมซ่ึงเปนทางสาธารณประโยชน ดังนั้น ศาลจําตองพิจารณาใหไดความเสียกอนวาที่ดินพิพาทเปนของผูฟองคดีหรือเปนที่สาธารณประโยชน แลวจึงจะพิจารณาไดวา การกระทําขององคการบริหารสวนตําบลเปนการกระทําละเมิดหรือไม และจะตองชดใชคาเสียหายเพียงใด คดีนี้จึงเปนคดีเกี่ยวกับสิทธิในทรัพยสินของบุคคลอันอยูในอํานาจของ ศาลยุติธรรม มติ คดีพิพาทเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๓๕)

คําวินิจฉัยที่ ๓๔/๒๕๔๗ ระหวาง ศาลจังหวัดสงขลา/ศาลปกครองสงขลา เร่ือง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน (กระทรวงอุตสาหกรรมนํารังวัดทับที่ดินของเอกชน) พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคหนึ่ง (๓) คําวินิจฉัย คดีที่เอกชนซึ่งเปนเจาของและครอบครองทําประโยชนในที่ดินไมมีเอกสารสิทธิ ฟองกระทรวงมหาดไทยเปนจําเลยวา ดําเนินการรังวัดออกโฉนดที่ดินตามประกาศกระทรวงมหาดไทย เร่ือง มอบหมายใหกระทรวงอุตสาหกรรมจัดหาผลประโยชนในที่ดินของรัฐฯ ลงวันที่ ๓ เมษายน ๒๕๓๘ และประกาศกระทรวงอุตสาหกรรม เร่ือง ขายที่ดินรกราง วางเปลาฯ ใหแกนิคมอุตสาหกรรม ลงวันที่ ๔ กรกฎาคม ๒๕๓๘ โดยไมชอบดวยกฎหมาย เน่ืองจากรังวัดทับที่ดินของโจทก และผูวาการการนิคมอุตสาหกรรมกระทําละเมิดตอโจทก โดยการสั่งใหคนงานนํารถแทรกเตอรเขาไปดันรั้วและโคนตนไมในที่ดินของโจทก ขอใหเพิกถอนประกาศทั้งสองฉบับดังกลาวที่ไมชอบดวยกฎหมาย เพราะที่ดินพิพาทเปนของโจทก มิไดเปน ที่รกรางวางเปลา จําเลยไมมีสิทธินําที่ดินของโจทกไปจัดหาผลประโยชนโดยออกเปนประกาศ ทั้งสองฉบับดังกลาว ขอใหศาลพิพากษาวาที่ดินพิพาทเปนของโจทก หามจําเลยยุงเกี่ยวกับที่ดินพิพาท ใหเพิกถอนคําขอออกโฉนดที่ดิน และใหขับไลจําเลยออกไปจากที่ดินพิพาท คดีนี้จึงเปนกรณีที่โจทกมุงประสงคใหศาลมีคําพิพากษารับรองและคุมครองสิทธิในที่ดินของโจทก ทั้งจําเลยโตแยงวา การกระทําของจําเลยเปนไปโดยชอบดวยกฎหมายเพราะที่ดินพิพาท เปนที่สาธารณสมบัติของแผนดิน ไมใชที่ดินที่โจทกมีสิทธิครอบครองตามที่กลาวอาง ดังนั้น เ ม่ือคดีนี้ คู กรณียั งโตแย งกันเกี่ ยวกับสิทธิ ในที่ดินว าที่ ดินพิพาทเปนของโจทกหรือ เปนที่สาธารณสมบัติของแผนดินเปนสําคัญ ศาลจําตองพิจารณาใหไดความกอนวาที่ดินพิพาทเปนของโจทกตามที่กลาวอางหรือไม แลวจึงจะพิจารณาไดวาจําเลยกระทําละเมิดและประกาศทั้งสองฉบับดังกลาวชอบดวยกฎหมายหรือไม จึงเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับสิทธิในที่ดินอันเปน คดีเกี่ยวกับสิทธิในทรัพยสินของบุคคล ซึ่งอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม มติ คดีพิพาทเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๓๖)

คําวินิจฉัยที่ ๓๗/๒๕๔๗ ระหวาง ศาลปกครองกลาง/ศาลแพง เรื่อง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. ความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙

(เจาหนาที่กรมสรรพาวุธทหารบกดําเนินการเคลื่อนยายวัตถุระเบิดออกไปทําลาย ณ สถานที่ทําลายวัตถุระเบิดดวยความประมาทเปนเหตุให เอกชนไดรับ ความเสียหาย)

พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคหนึ่ง (๓) คําวินิจฉัย คดีเกี่ยวกับการเรียกคาเสียหายอันเกิดจากการเคลื่อนยายวัตถุระเบิดของเจาหนาที่กองทัพบก อยูในเขตอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม (ดูคําวินิจฉัยที่ ๓๔/๒๕๔๖)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๓๗)

คําวินิจฉัยที่ ๓๘/๒๕๔๗ ระหวาง ศาลปกครองกลาง/ศาลแพง เร่ือง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน (คําสั่งของผูอํานวยการสํานักงานเขตที่ใหยกเลิกการปดก้ันทางเขาออกและรื้อถอน ปายสวนบุคคลเปนการละเมิดสิทธิของเจาของที่ดิน) พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคหนึ่ง (๓) คําวินิจฉัย ผูฟองคดีฟองวา ผูอํานวยการสํานักงานเขตจตุจักรไดนําปายบอกเสนทางลัดของกรุงเทพมหานครไปติดตั้งไวบริเวณปากซอยพหลโยธิน ๒๑ และปากซอยวิภาวดีรังสิต ๓๐ เพื่อใหประชาชนทั่วไปใชเปนเสนทางลัด โดยที่ทราบวาถนนดังกลาวเปนที่ดินสวนบุคคล ของผูฟองคดี และมีคําสั่งใหผูฟองคดียกเลิกการปดกั้นทางเขาออก และรื้อถอนปายสวนบุคคลออกไป ทําใหผูฟองคดีไดรับความเสียหาย ขอใหเพิกถอนคําสั่งของผูถูกฟองคดีและให ผูถูกฟองคดีรื้อถอนปายบอกเสนทางลัด เม่ือผูอํานวยการสํานักงานเขตจตุจักรใหการตอสูวาคําสั่งดังกลาวเปนคําสั่งที่ชอบดวยกฎหมาย เพราะที่ดินพิพาทเปนที่สาธารณสมบัติของแผนดิน คดีนี้จึงเปนการโตแยงเกี่ยวกับสิทธิในที่ดินพิพาท แมผูฟองคดีฟองวาการออกคําสั่งดังกลาว เปนการออกคําสั่งที่ไมชอบดวยกฎหมายละเมิดสิทธิของผูฟองคดี แตการจะพิจารณาวาคําสั่งนั้นชอบดวยกฎหมายหรือไม จําเปนตองพิจารณาใหไดความกอนวาที่ดินแปลงพิพาท เปนกรรมสิทธิ์ของผูฟองคดีหรือเปนที่ดินสาธารณสมบัติของแผนดินสําหรับประชาชน ใชประโยชนรวมกันเสียกอน จึงจะสามารถพิจารณาไดวาการกระทําของผูอํานวยการสํานักงานเขตจตุจักรและผูวาราชการกรุงเทพมหานครเปนการละเมิดกอใหเกิดความเสียหายแกผูฟองคดีหรือไม จึงเปนกรณีพิพาทเกี่ยวกับสิทธิในที่ดินระหวางคูกรณี คดีนี้จึงอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม มติ คดีฟองขอใหเพิกถอนคําสั่งใหยกเลิกการปดกั้นทางเขาออก และร้ือถอน ปายสวนบุคคล รวมทั้งขอใหแสดงสิทธิในที่ดินของผูฟองคดี อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๓๘)

คําวินิจฉัยที่ ๕๑/๒๕๔๗ ระหวาง ศาลปกครองกลาง/ศาลแพง เร่ือง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน

(การฟองขอใหเพิกถอนคําสั่งใหรื้อหลังคาคลุมถนนออกจากที่ดินของเอกชน ที่ออกโดยไมมีอํานาจหรือนอกเหนืออํานาจและละเมิดสิทธิของเอกชน)

พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคหนึ่ง (๓) คําวินิจฉัย ผูฟองคดีฟองวา ผูฟองคดีเปนเจาของกรรมสิทธิ์รวมในที่ดินและที่ดินพิพาทบางสวนเปนถนนสวนบุคคลของผูฟองคดีซึ่งซ้ือมาจากเจาของเดิม ผูฟองคดีไมเคยแสดงออก ไมวาโดยตรงหรือโดยปรยิายที่จะอุทิศที่ดินดังกลาวใหเปนทางสาธารณะ และเจาของที่ดินเดิมก็ไดสงวนสิทธิ์ในการใชถนนสวนบุคคลนี้เชนกัน ตอมาผูถูกฟองคดีทั้งสอง (ผูอํานวยการสํานักงานเขตจตุจักรและผูวาราชการกรุงเทพมหานคร) มีคําสั่งใหผูฟองคดีรื้อหลังคาคลุมถนนดังกลาวออกจากที่ดินพิพาทโดยอางวาเปนถนนสาธารณะ ผูฟองคดีจึงอุทธรณคําสั่งดังกลาว แตผูถูกฟองคดียกอุทธรณ ผูฟองคดีเห็นวาคําสั่งดังกลาวไมชอบดวยกฎหมาย จึงขอใหศาล เพิกถอนคําสั่งดังกลาว ผูถูกฟองคดีใหการวาคําสั่งดังกลาวชอบดวยกฎหมาย เพราะเจาของที่ดินเดิมไดอุทิศที่ดินพิพาทใหเปนถนนสาธารณประโยชนมาเปนเวลานานกวา ๔๐ ป มาแลว ที่ดินพิพาทจึงเปนสาธารณสมบัติของแผนดินกอนที่ผูฟองคดีจะไดกรรมสิทธิ์ดังกลาว ดังนั้น แมผูฟองคดีฟองวาการออกคําสั่งดังกลาวไมชอบดวยกฎหมาย ละเมิดสิทธิของผูฟองคดี แตการจะพิจารณาวาคําสั่งดังกลาวชอบดวยกฎหมายหรือไม จําตองพิจารณาในปญหาวา ถนนในที่ดินแปลงพิพาทเปนกรรมสิทธิ์ของผูฟองคดีตามที่กลาวอาง หรือเปนที่สาธารณสมบัติของแผนดินสําหรับประชาชนใชประโยชนรวมกันเปนสําคัญ จึงเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับ สิทธิในที่ดินระหวางคูกรณี อันอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม มติ คดีพิพาทเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๓๙)

คําวินิจฉัยที่ ๕๒/๒๕๔๗ ระหวาง ศาลปกครองกลาง/ศาลแพง เร่ือง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน

(การฟองขอใหการทางพิเศษแหงประเทศไทยกําหนดคาทดแทนที่ดินที่ถูกเวนคืน) พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคหนึ่ง (๓) คําวินิจฉัย ผูฟองคดีฟองวาผูฟองคดีเปนเจาของกรรมสิทธิ์ในที่ดินพิพาทตลอดมาและไมเคย ยกที่ดินพิพาทให เปนที่ดินสาธารณะ รวมทั้ งไม เคยถูกเวนคืนแตอยางใด แตตอมา เจาพนักงานที่ดินกรุงเทพมหานคร สาขาหวยขวาง ไดดําเนินการแกไขหลักฐานทางทะเบียน ใหมีชื่อการทางพิเศษแหงประเทศไทยเปนเจาของกรรมสิทธิ์ในที่ดินพิพาท ตามมาตรา ๑๖ และมาตรา ๓๒ แหง พ.ร.บ. วาดวยการเวนคืนอสังหาริมทรัพย พ.ศ. ๒๕๓๐ โดยมิไดกําหนดคาทดแทนและจายเงินคาทดแทนที่ดินในการเวนคืนที่ดินดังกลาวใหแกผูฟองคดี จึงฟองขอใหการทางพิเศษแหงประเทศไทยกําหนดเงินคาทดแทนและชดใชคาทดแทนที่ดิน จากการเวนคืนที่ดินของผูฟองคดี การทางพิเศษแหงประเทศไทยใหการวาที่ดินดังกลาว มี สภาพเปนถนนสาธารณะที่ ป ร ะชาชนใช สัญจรไปมา เปน เ วลานานกว า ๑๐ ป และกรุงเทพมหานครไดเขาไปปรับปรุงบริเวณดังกลาวจนเปนสวนหนึ่งของถนนเทียมรวมมิตรแลว เ ม่ือผูฟองคดีซึ่งเปนผู มีชื่อเปนเจาของกรรมสิทธิ์ มิไดสงวนสิทธิ์ เปนเวลาหลายป กอนวันใชบังคับพระราชกฤษฎีกากําหนดเขตเวนคืน ที่ดินดังกลาวจึงมีสภาพเปนทางสาธารณะ และแมผูฟองคดีจะยังมีชื่อถือกรรมสิทธิ์ในที่ดินแตก็หามีสิทธิไดรับเงินคาทดแทนที่ดินดังกลาวไม ดังน้ัน การที่จะพิจารณาวาการทางพิเศษแหงประเทศไทยมีคําสั่งไมกําหนดคาทดแทนที่ดิน และชดใชเงินคาทดแทนที่ดินจากการเวนคืนใหแกผูฟองคดี เปนคําสั่งที่ชอบดวยกฎหมายหรือไม ศาลจําตองพิจารณาวาที่ดินแปลงพิพาทเปนกรรมสิทธิ์ของผูฟองคดีตามที่กลาวอาง หรือเปนที่สาธารณสมบัติของแผนดินสําหรับพลเมืองใชประโยชนรวมกันเปนสําคัญ จึงเปนกรณีพิพาทเกี่ยวกับสิทธิในที่ดินระหวางคูกรณี อันอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของ ศาลยุติธรรม มติ คดีพิพาทเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๔๐)

คําวินิจฉัยที่ ๕๖/๒๕๔๗ ระหวาง ศาลปกครองสงขลา/ศาลจังหวัดยะลา เร่ือง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) (การฟองเรียกคาเสียหายกรณีพนักงานสอบสวนมีความเห็นสั่งฟองคดีอาญา) พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๒ วรรคสอง คําวินิจฉัย ผูฟองคดีฟองวา เจาพนักงานตํารวจซึ่งทําหนาที่ เปนพนักงานสอบสวน รวมกันกระทําละเมิดตอผูฟองคดีในการมีความเห็นวาควรสั่งฟองผูฟองคดีเปนคดีอาญา ฐานทําใหเสียหาย ทําลาย ซอนเรน เอาไปเสีย หรือทําใหสูญหายหรือไรประโยชน ซึ่งพินัยกรรมหรือเอกสารใดของผูอื่น ในประการที่นาจะเกิดความเสียหายแกผูอื่นหรือประชาชน ซึ่งเปนความผิดตามมาตรา ๑๘๘ แหงประมวลกฎหมายอาญา และสงตัวผูฟองคดีตอ พนักงานอัยการจังหวัดยะลา ทั้งที่มูลคดีเปนความผิดทางแพง ทําใหผูฟองคดีตองยื่นคํารอง ขอปลอยชั่วคราวตอพนักงานอัยการจังหวัดยะลา ซึ่งตอมาพนักงานอัยการจังหวัดยะลา ไดมีคําสั่งไมฟองผูฟองคดี กรณีจึงเปนการกลาวอางวาเจาหนาที่ของรัฐกระทําการโดยไมชอบดวยกฎหมาย เม่ือการกระทําดังกลาวเปนการปฏิบัติหนาที่ในฐานะพนักงานสอบสวน โดยใชอํานาจตามมาตรา ๑๒๑ และมาตรา ๑๔๒ แหงประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา ในการพิจารณาสํานวนการสอบสวนและควบคุมตัวผูตองหาเพื่อนําไปสูการลงโทษผูกระทําความผิดอาญา จึงเปนการดําเนินการของพนักงานสอบสวนตามที่ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญากําหนดใหอํานาจไวเปนการเฉพาะโดยตรง มิใชการกระทําละเมิดเนื่องจากการ ใชอํานาจทางปกครอง คดีจึงอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม มติ การฟองเรียกคาเสียหายในคดีละเมิดอันเกิดจากการที่ เจาพนักงานตํารวจ กระทําการตามกระบวนการในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม หมายเหต ุ โปรดดูคําวินิจฉัยที่ ๑๙/๒๕๔๕ , ๒๒/๒๕๔๗ และ ๒๓/๒๕๔๗

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๔๑)

คําวินิจฉัยที่ ๕๘/๒๕๔๗ ระหวาง ศาลแพงกรุงเทพใต/ศาลปกครองกลาง เร่ือง เขตอํานาจศาลเก่ียวกับการกระทําละเมิดของเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจาก

การละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติ (กรมเจาทาฟองเรียกคาเสียหายจากการที่เจาหนาที่เสนอความเห็นใหมีการ

ตออายุสัญญาใหกับบริษัทเอกชนโดยขัดตอระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี วาดวยการพัสดุฯ)

พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคสาม คําวินิจฉัย คดีที่กรมเจาทาฟองขาราชการในสังกัด ซึ่งประกอบดวยคณะกรรมการตรวจการจางอธิบดีกรมเจาทาและหัวหนาฝายนิติการ ใหรวมกันชดใชคาเสียหายจากการกระทําละเมิด อันเน่ืองมาจากการพิจารณาเสนอความเห็นตามลําดับการบังคับบัญชาใหมีการตออายุสัญญาจางเหมาขุดลอกรองน้ําปากพนัง จังหวัดนครศรีธรรมราช แกบริษัทเอกชนซึ่งเปนคูสัญญา กับกรมเจาทา ฝาฝนตอกฎหมายและประมาทเลินเลออยางรายแรง โดยคณะกรรมการ ตรวจการจางไดเสนอความเห็นตออธิบดีกรมเจาทาผานหัวหนาฝายนิติการวา ควรตอสัญญาใหแกผูรับจางตามที่ผูรับจางรองขอ โดยอางวาเรือขุดลอกจีเซลลาถูกมรสุมจมลงอันเปน เหตุสุดวิสัยทําใหผูรับจางไมสามารถทํางานตอไปได ทั้งที่คณะกรรมการตรวจการจางทราบดีวาผูรับจางยังสามารถใชเรือลําอื่นปฏิบัติงานแทนได จึงไมใชเหตุสุดวิสัย การกระทําของคณะกรรมการตรวจการจางจึงเปนการขัดตอระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี วาดวยการพัสดุ พ.ศ. ๒๕๒๑ ขอ ๖๔ ตรี สวนอธิบดีกรมเจาทาและหัวหนาฝายนิติการมิไดปฏิบัติหนาที่ ดวยความระมัดระวังตามวิสัยและพฤติการณในการพิจารณาเสนอความเห็น เปนเหตุใหปลัดกระทรวงคมนาคมอนุมัติใหตออายุสัญญาตามความเห็นดังกลาว ทําใหกรมเจาทาไดรับความเสียหายไมอาจเรียกรองคาปรับจากผูรับจางที่สงมอบงานเกินกําหนดเวลาตามสัญญาได คดีนี้จึงเปนกรณีพิพาทระหวางหนวยงานทางปกครองกับเจาหนาที่ของรัฐที่อยูในบังคับบัญชาเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายหรือละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหง พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ แมมูลคดีพิพาทจะเกิดขึ้นกอน พ.ร.บ. ความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ มีผลใชบังคับ แตเม่ือลักษณะแหงคดีเปนคดีปกครอง โดยกรมเจาทาฟองคดีหลังจาก พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ ใชบังคับและศาลปกครองเปดทําการแลว กรณีจึงไมเขา

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๔๒)

ขอยกเวนที่กําหนดในบทเฉพาะกาล มาตรา ๑๐๕ แหง พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ คดีนี้จึงอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครอง มติ คดีเกี่ยวกับการฟองเรียกคาเสียหายจากการกระทําละเมิดของเจาหนาที่ ในการปฏิบัติหนาที่อันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายหรือจากการละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติ และกอใหเกิดความเสียหายแกหนวยงานทางปกครอง อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครอง

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๔๓)

คําวินิจฉัยที่ ๕๙/๒๕๔๗ ระหวาง ศาลจังหวัดสุรินทร/ศาลปกครองกลาง เร่ือง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓)

(สํานักงานปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมฟองเรียกคาเสียหายจากการที่เจาหนาที่ พิจารณาผลการประกวดราคาโดยจงใจหรือประมาทเลินเลอไมปฏิบัติตาม ระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี วาดวยการพัสดุฯ)

พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคหนึ่ง (๓) คําวินิจฉัย สํานักงานปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมยื่นฟองเจาหนาที่ของรัฐที่ไดรับแตงตั้ง เปนกรรมการพิจารณาผลการประกวดราคาจางเหมาขุดลอกหนองโครงการปฏิรูปที่ดิน เขตทุงกุลารองไหระยะที่ ๓ ที่พิจารณาผลการประกวดราคาโดยจงใจหรือประมาทเลินเลอ ไมปฏิบัติ ใหถูกตองตามเงื่ อนไขและหลัก เกณฑแห งระเบียบสํ านักนายกรั ฐมนตรี วาดวยการพัสดุ พ.ศ. ๒๕๓๕ เปนเหตุใหทางราชการเสียหาย และฟองหัวหนาเจาหนาที่พัสดุ ในฐานะผูบังคับบัญชาซึ่งมีหนาที่ควบคุมการปฏิบัติหนาที่ของกรรมการดังกลาวใหเปนไป ตามระเบียบฯ แตไมควบคุมดูแล จึงเปนการละเมิดตอทางราชการ กรณีจึงถือไดวา เปนคดีพิพาทระหวางหนวยงานทางปกครองกับเจาหนาที่ของรัฐเกี่ยวกับการกระทําละเมิด โดยเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายหรือจากการละเลยตอหนาที่ ตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ ง (๓ ) แหง พ .ร .บ . จัดตั้ งศาลปกครองฯ และมาตรา ๒๗๖ ของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย แมมูลคดีพิพาทจะเกิดขึ้นกอน พ.ร.บ. ความรับผิด ทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ มีผลใชบังคับ แตเม่ือลักษณะแหงคดีเปนคดีปกครอง สํานักงานปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมฟองคดีหลังจาก พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ ใชบังคับ และศาลปกครองเปดทําการแลว กรณีไมเขาขอยกเวนที่กําหนดในบทเฉพาะกาล มาตรา ๑๐๕ แหง พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ คดีนี้จึงอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครอง มติ คดีเกี่ยวกับการฟองเรียกคาเสียหายจากการกระทําละเมิดของเจาหนาที่ ในการปฏิบัติหนาที่อันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายหรือจากการละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติ และกอใหเกิดความเสียหายแกหนวยงานทางปกครอง อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครอง หมายเหต ุ คําวินิจฉัยฉบับนี้วินิจฉัยในทํานองเดียวกับคําวินิจฉัยที่ ๕๘/๒๕๔๗

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๔๔)

คําวินิจฉัยที่ ๖๒/๒๕๔๗ ระหวาง คําพิพากษาศาลแรงงานกลาง/คําพิพากษาศาลอุทธรณภาค ๙ เร่ือง คําพิพากษาหรือคําสั่งถึงที่สุดระหวางศาลขัดแยงกันตามมาตรา ๑๔ แหง พ.ร.บ.

วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ (คําวินิจฉัยเกี่ยวกับจํานวนคาสินไหมทดแทนที่เจาหนาที่ของรัฐจะตองชดใช

เนื่องจากการกระทําละเมิดกรณีขับรถยนตราชการประสบอุบัติเหตุตามคําวินิจฉัยของศาลปกครองและศาลยุติธรรมแตกตางกัน)

พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๔ คําวินิจฉัย กรณีมีการนําคดีขึ้นสูการพิจารณาของศาลสองศาล คือ ศาลยุติธรรมและ ศาลปกครอง โดยคดีทั้งสองศาลมีมูลความแหงคดีจากการกระทําละเมิดของเจาหนาที่ในการ ขับรถยนตราชการไปเกิดอุบัติเหตุเปนเหตุใหทางราชการไดรับความเสียหาย จึงเปนคดีซึ่งมีขอเท็จจริงเปนเรื่องเดียวกัน เม่ือศาลทั้งสองตัดสินในจํานวนคาสนิไหมทดแทนที่เจาหนาที่ตองรับผิดแตกตางกัน และคําพิพากษาทั้งสองศาลถึงที่สุดแลว ยอมเปนเหตุใหคูความไมอาจบังคับ หรือปฏิบัติการชําระหนี้ไดถูกตอง ถือไดวาเปนกรณีมีคําพิพากษาถึงที่สุดขัดแยงกัน ชอบที่คูความจะยื่นคํารองขอใหมีการวินิจฉัยตามมาตรา ๑๔ แหง พ .ร.บ .วาดวยการ วินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาลฯ คําพิพากษาในคดีทั้งสองศาลวินิจฉัยขอเท็จจริงตรงกันวา ผูอํานวยการศูนยการศึกษานอกโรงเรียนจังหวัดพัทลุงปฏิบัติหนาที่โดยประมาทเลินเลออยางรายแรง และตองรับผิดชดใชคาสินไหมทดแทนแกกรมการศึกษานอกโรงเรียนซึ่งเปนหนวยงานของรัฐ คงวินิจฉัยแตกตางกันในจํานวนคาเสียหาย จึงตองพิจารณาตอไปวา กรมการศึกษานอกโรงเรียนควรบังคับ คาสินไหมทดแทนเอาแก เจาหนาที่ดังกลาวเพียงบางสวนของจํานวนความเสียหาย ตามคําพิพากษาศาลยุติธรรม หรือใชมาตรการบังคับทางปกครองเต็มจํานวนความเสียหาย ตามคําพิพากษาศาลปกครอง การกระทํ าละ เมิดของเจ าหน าที่ ต อหนวยงานของรั ฐกรณีที่ เปนการกระทํ า ในการปฏิบัติหนาที่ ภายใตบังคับมาตรา ๑๐ วรรคหนึ่ง แหง พ.ร.บ. ความรับผิดทางละเมิด ของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ ซึ่งบัญญัติเพื่อใชบังคับแกการกระทําละเมิดของเจาหนาที่ เปนการเฉพาะ โดยกําหนดหลักเกณฑแตกตางจากหลักเกณฑเรื่องความรับผิดทางละเมิด ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย ไมวาจะเปนเรื่องความรับผิดที่เจาหนาที่ตองรับผิด ทางละเมิดในการปฏิบัติหนาที่ เฉพาะกรณีกระทําโดยจงใจใหเกิดความเสียหายหรือ

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๔๕)

ประมาทเลินเลออยางรายแรงเทานั้น หรือเร่ืองการแบงแยกความรับผิดของเจาหนาที่แตละคนโดยมิใหนําหลักลูกหนี้รวมมาใชบังคับ ดวยความมุงหมายที่จะใหเกิดความเปนธรรม แกเจาหนาที่ซึ่งมีการบังคับบัญชากํากับและมีความรับผิดทางวินัยอยูอีกสวนหนึ่งดวย เพื่อเพิ่มพูนประสิทธิภาพในการปฏิบัติงานของรัฐ ดังนั้น เม่ือผูอํานวยการศูนยการศึกษา นอกโรงเรียนฯ เปนขาราชการชั้นผูใหญ และการกระทําละเมิดดังกลาวอยูภายใตบังคับของ พระราชบัญญัติฉบับนี้โดยตรง ความเสียหายที่อยูในความรับผิดชอบของผูอํานวยการ ศูนยการศึกษานอกโรงเรียนฯ แตลําพังในฐานะที่เปนผูขับรถยนตไปเกิดอุบัติเหตุ ไมปรากฏวาหนวยงานของรัฐหรือผูอื่นมาเกี่ยวของตองรับผิดชอบดวย อีกทั้งกรมการศึกษานอกโรงเรียน ซึ่งเปนหนวยงานของรัฐไดดําเนินการไปตามพระราชบัญญัตินี้จนถึงขั้นออกคําสั่งทางปกครองใหชําระเงินคาเสียหาย และมีการตรวจสอบความชอบของการดําเนินการโดยศาลปกครอง ซึ่งเปนฝายตุลาการแลวดวย จึงควรใหมีการดําเนินการไปจนจบขั้นตอน โดยพิจารณา ใชมาตรการบังคับทางปกครองใหคําสั่งปกครองไดมีการบังคับการใหเกิดผล เพื่อใหการเปนไปตามเจตนารมณของพระราชบัญญัติฉบับนี้ มติ คดีคําพิพากษาที่ถึงที่สุดขัดแยงกันระหวางศาลปกครองและศาลยุติธรรมคดีนี้ ใหคูความปฏิบัติไปตามคําพิพากษาของศาลปกครอง

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๔๖)

คําวนิิจฉัยที่ ๒/๒๕๔๘ ระหวาง ศาลปกครองกลาง/ศาลจังหวดันครปฐม เร่ือง คดีเก่ียวกับสิทธิในที่ดิน

(แขวงการทางนครปฐมและกรมทางหลวงกันแนวเขตทางหลวงรุกล้ําที่ดินของเอกชนโดยไมจายคาที่ดินให)

พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคหนึ่ง (๓) คําวินิจฉัย ผูฟองคดีฟองวา ผูถูกฟองคดีทั้งสอง (แขวงการทางนครปฐมและกรมทางหลวง) กันแนวเขตทางหลวงรุกล้ําที่ดินของผูฟองคดีโดยไมมีการเวนคืนตามกฎหมาย เปนการละเมิดตอผูฟองคดี ขอใหผูถูกฟองคดีทั้งสองจายคาเวนคืนที่ดินที่ถูกกันเปนแนวเขตทางดังกลาว สวนผูถูกฟองคดีทั้งสองอางวาที่ดินพิพาทอยูในเขตทางหลวงซึ่งไดรับมอบมาจากจังหวัดนครปฐมตั้งแตป พ.ศ. ๒๕๑๔ โดยเม่ือมีการปกเสาโทรเลขและเสาไฟฟาตามแนวเขตทางหลวง เจาของที่ดินเดิมก็ไมคัดคาน ถือไดวาเจาของที่ดินเดิมอุทิศใหเปนทางสาธารณประโยชน โดยปริยาย ที่ดินพิพาทจึงตกเปนกรรมสิทธิ์ของรัฐอันเปนสาธารณสมบัติของแผนดิน ประเภททรัพยสินสําหรับพลเมืองใชรวมกันมาตั้งแตกอนที่ผูฟองคดีจะซื้อที่ดินแปลงดังกลาวมา ผูถูกฟองคดีทั้งสองจึงไมตองจายคาเวนคืนที่ดิน ดังน้ัน การที่จะพิจารณาวาผูถูกฟองคดี ตองจายคาที่ดินใหแกผูฟองคดีหรือไมนั้น ศาลจําตองพิจารณาในปญหาที่วาที่ดินพิพาท เปนกรรมสิทธิ์ของผูฟองคดีตามที่กลาวอางหรือเปนสาธารณสมบัติของแผนดินเปนสําคัญ จึงเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับสิทธิในที่ดินระหวางคูกรณี อันอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของ ศาลยุติธรรม

มต ิ คดพีพิาทเกี่ยวกบัสิทธิในที่ดิน อยูในอํานาจพจิารณาพพิากษาของศาลยุติธรรม หมายเหตุ โปรดดูคําวินิจฉัยที ่๓๒/๒๕๔๗ และ ๕๒/๒๕๔๗

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๔๗)

คําวนิิจฉัยที่ ๔/๒๕๔๘ ระหวาง ศาลจังหวัดขอนแกน/ศาลปกครองขอนแกน เรื่อง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓)

(การฟองเรียกคาเสียหายจากการที่คณะกรรมการการเลือกตั้งรองทุกขตอพนักงานสอบสวนใหดําเนินคดีกับผูกระทําความผิดตามกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญวาดวยพรรคการเมือง พ.ศ. ๒๕๔๑)

พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคหนึ่ง (๓) คําวินิจฉัย คดีที่ นาย ส. ซึ่งเปนกรรมการสาขาพรรคความหวังใหมเปนโจทกยื่นฟอง เรียกคาเสียหายจากการที่สํานักงานคณะกรรมการการเลือกตั้งโดยผูอํานวยการการเลือกตั้งประจําจังหวัดขอนแกนไดไปรองทุกขตอพนักงานสอบสวนใหดําเนินคดีกับโจทก ในขอหาวากระทําความผิดกรณีไมยื่นบัญชีแสดงรายการทรัพยสินและหนี้สินของตน คูสมรส และบุตร ที่ยังไมบรรลุนิติภาวะตอนายทะเบียนพรรคการเมือง ภายในระยะเวลาที่กฎหมายกําหนด ตามมาตรา ๔๒ แหง พ.ร.บ. ประกอบรัฐธรรมนูญวาดวยพรรคการเมือง พ.ศ. ๒๕๔๑ กรณีที่มีการยุบรวมพรรคการเมือง จนเปนใหโจทกตองพนจากตําแหนง ถูกจับกุมและถูกฟองเปนจําเลยในคดีอาญา นั้น ตามมาตรา๑๖ วรรคหนึ่ง แหง พ .ร .บ .ประกอบรัฐธรรมนูญวาดวยคณะกรรมการการเลือกตั้ง พ.ศ.๒๕๔๑ กําหนดใหคณะกรรมการการเลือกตั้งเปนผูเสียหาย ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา ในกรณีที่คณะกรรมการการเลือกตั้งเห็นวา ผูใดกระทําความผิดตามกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญวาดวยพรรคการเมือง ดังน้ัน การที่ผูอํานวยการการเลือกตั้งประจําจังหวัดขอนแกนไดไปรองทุกขตอพนักงานสอบสวน เพื่อดําเนินคดีแกโจทกจนศาลยุติธรรมมีคําพิพากษาถึงที่สุดนั้น จึงเปนการดําเนินการ ตามหนาที่ที่กฎหมายกําหนดไว และการดําเนินคดีอาญาเปนขั้นตอนดําเนินการเพื่อนําสูการลงโทษผูกระทําความผิดทางอาญา ซึ่งเปนขั้นตอนที่ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาบัญญัติไวเปนการเฉพาะโดยตรง อยูในอํานาจการควบคุมตรวจสอบของศาลยุติธรรม คดีละเมิดตามคําฟองนี้จึงไมเขาหลักเกณฑตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง แหง พ.ร.บ.จัดตั้ง ศาลปกครองฯ แตอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๔๘)

มติ คดีเกี่ยวกับการฟองเรียกคาเสียหายจากการที่เจาหนาที่ของรัฐกระทําการ ตามขั้นตอนของประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาเปนการเฉพาะโดยตรง อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม หมายเหต ุ โปรดดูคําวินิจฉัยที่ ๑๙/๒๕๔๕ , ๒๒/๒๕๔๗ , ๒๓/๒๕๔๗ และ ๕๖/๒๕๔๗

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๔๙)

คําวนิิจฉัยที่ ๖/๒๕๔๘ ระหวาง ศาลปกครองกลาง/ศาลจังหวดัสีคิ้ว (ปากชอง) เรื่อง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. ความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙

(เจาหนาที่กรมสรรพาวุธทหารบกดําเนินการเคลื่อนยายวัตถุระเบิดออกไปทําลาย ณ สถานที่ทําลายวัตถุระเบิดดวยความประมาทเปนเหตุให เอกชนไดรับ ความเสียหาย)

พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคหนึ่ง (๓) คําวินิจฉัย คดีเกี่ยวกับการเรียกคาเสียหายอันเกิดจากการเคลื่อนยายวัตถุระเบิดของเจาหนาที่กองทัพบก อยูในเขตอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม (ดูคําวินิจฉัยที่ ๓๔/๒๕๔๖ และ ๓๗/๒๕๔๗)

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๕๐)

คําวนิิจฉัยที่ ๑๐/๒๕๔๘ ระหวาง ศาลจังหวัดสระแกว/ศาลปกครองระยอง เร่ือง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) (การฟองเรียกคาเสียหายจากการที่เทศบาลละเลยไมจัดทําตะแกรงเหล็ก

ปดปากบอระบายน้ําทิ้งใหมีความแข็งแรงและปลอดภัยเพียงพอทําใหเอกชน ไดรบับาดเจ็บจากการพลัดตกลงไปในบอระบายน้ําทิ้ง)

พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒มาตรา ๑๐ วรรคหนึ่ง (๓) คําวินิจฉัย เทศบาลตําบลเปนราชการสวนทองถิ่นตามกฎหมายวาดวยระเบียบ บริหารราชการแผนดิน มีอํานาจและหนาที่ตามมาตรา ๕๐ (๒) มาตรา ๕๑ (๘) แหง พ.ร.บ.เทศบาล พ.ศ. ๒๔๙๖ แกไขเพิ่มเติมโดย พ.ร.บ. เทศบาล (ฉบับที่ ๖) พ.ศ. ๒๕๑๑ ประกอบกับ มาตรา ๑๖ (๒) แหง พ.ร.บ. กําหนดแผนและขั้นตอนการกระจายอํานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถิ่น พ.ศ. ๒๕๔๒ ในการจัดใหมีและบํารุงทางบก ทางน้ํา และทางระบายน้ํา อันเปนกิจการทางปกครองหรือการบริการสาธารณะเพื่อประโยชนของประชาชน ซึ่งอํานาจและหนาที่ดังกลาวยอมหมายความรวมถึงการกําหนดแบบแปลนและแบบรูปของทางบก ทางน้ํา และทางระบายน้ําที่จะทําการกอสรางใหไดมาตรฐานทางวิศวกรรมเพื่อความปลอดภัย ของประชาชน ควบคุมดูแลใหการกอสรางเปนไปตามแบบแปลนและแบบรูปที่กําหนด และทํานุบํารุงใหอยูในสภาพที่สามารถใชการไดโดยไมกอใหเกิดภยันตรายแกชีวิต รางกาย และทรัพยสินของประชาชนอยู เสมอดวย ดังน้ัน เม่ือเทศบาลตําบลละเลยไมไดจัดทํา ตะแกรงเหล็กปดวางบนปากบอระบายน้ําทิ้งใหมีขนาดพอดีกับปากบอ ทั้งไมไดจัดทําบารองรบัตะแกรงเหล็กใหมีความมั่นคงแข็งแรงพอที่จะรับนํ้าหนักคนหรือสิ่งของไดอยางปลอดภัย เ ม่ือโจทกไปยืนบนตะแกรงเหล็กดังกลาวเปนเหตุใหพลัดตกลงไปในบอระบายน้ําทิ้ง ตะแกรง เหล็กทับขาของโจทก หักหลายทอน การฟองขอให เทศบาลตํ าบลชดใช คาสินไหมทดแทนเพื่อความเสียหายจากเหตุดังกลาวพรอมดอกเบี้ย จึงเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของเทศบาลตําบลซึ่ งเปนหนวยงานทางปกครอง อันเกิดจากการ ละเลยตอหนาที่ในการดําเนินกิจการทางปกครองหรือการบริการสาธารณะที่กฎหมายกําหนด ใหตองปฏิบัติ อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครอง

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๕๑)

มติ คดีฟองเรียกคาเสียหายจากการที่เทศบาลละเลยไมจัดทําตะแกรงเหล็ก ปดปากบอระบายน้ําทิ้งใหมีความแข็งแรงและปลอดภัยเพียงพอ อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครอง

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๕๒)

คําวนิิจฉัยที่ ๑๑/๒๕๔๘ ระหวาง ศาลจังหวัดพะเยา/ศาลปกครองเชียงใหม เรื่อง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจากการ

ละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติ (การฟองเรียกคาเสียหายกรณีเจาหนาที่จัดจางลูกจางชั่วคราวโดยไมปฏิบัติตามระเบียบขอบังคับ และทําหลักฐานเท็จในการเบิกจายเงินคาจาง)

พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคหนึ่ง (๓) คําวินิจฉัย คดีที่สํานักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุขฟองขาราชการในสังกัดจํานวน ๒ ราย ใหชดใชคาเสียหายจากการกระทําละเมิดในการปฏิบัติหนาที่อันเนื่องมาจากขาราชการ ทั้ง ๒ ราย จงใจฝาฝนไมปฏิบัติตามระเบียบ กฎหมาย คําสั่ง และขอบังคับของสํานักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุขในการจัดจางลูกจางชั่วคราวจากเงินบํารุงอันเปนเงินนอกงบประมาณใหเขาชวยเจาพนักงานปฏิบัติงานในโรงพยาบาล และรวมกันนําเงินบํารุงของสํานักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุขไปจายเปนคาปฏิบัติงานลวงเวลา และเงินสมทบประกันสังคมใหกับลูกจาง รวมทั้งรวมกันทําหลักฐานอันเปนเท็จในการเบิกจายเงินคาจางวาเปนการจางเหมาบริการ จางเหมาดูแลตนไมและทําความสะอาด คดีนี้จึงเปนกรณีพิพาทระหวางหนวยงาน ทางปกครองกับเจาหนาที่ของรัฐที่อยูในบังคับบัญชาเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจากการละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติ มีลักษณะเปนคดีปกครอง ตามมาตรา ๒๗๖ วรรคหน่ึง ของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย และมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหง พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ อยางไรก็ตาม เม่ือสํานักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข ยื่นฟองคดีนี้หลังจากที่ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ ใชบังคับ แตกอนที่ศาลปกครองเปดทําการ ดังน้ัน เม่ือขณะยื่นฟองยังไมมีศาลปกครองที่มีเขตอํานาจเหนือคดีปกครอง ศาลยุติธรรมยอมมีอํานาจในการรับคดีดังกลาวไวพิจารณาพิพากษาได คดีนี้จึงอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม มติ คดีที่หนวยงานทางปกครองฟองเรียกคาเสียหายจากการกระทําละเมิด ของเจาหนาที่ของรัฐอันเนื่องมาจากการละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติ อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครอง แตเม่ือย่ืนฟองกอนศาลปกครองเปดทําการ ศาลยุติธรรมจึงมีอํานาจรับคําฟองไวพิจารณา

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๕๓)

คําวินิจฉัยที่ ๑๓/๒๕๔๘ ระหวาง ศาลปกครองกลาง/ศาลจังหวัดพระนครศรีอยุธยา เร่ือง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน

(เจาพนักงานที่ดินมีคําสั่งปฏิเสธไมออกโฉนดที่ดินในท่ีงอก) พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคหนึ่ง (๓) คําวินิจฉัย ผูฟองคดีฟองวา เจาพนักงานที่ดินจังหวัดพระนครศรีอยุธยามีคําสั่งปฏิเสธ ไมออกโฉนดที่ดินบริ เวณที่งอกริมตลิ่งใหแกผูฟองคดีโดยอางวาที่ ดินที่ขอออกโฉนด เปนที่สาธารณะ เน่ืองจากผูฟองคดีไดขออนุญาตกอสรางสิ่งลวงล้ําลําน้ําตอสํานักงานเจาทาภูมิภาคที่ ๒ (อยุธยา) และไดรับอนุญาตแลว เทากับยอมรับวาที่ดินดังกลาวเปนที่สาธารณะ ผูฟองคดีอุทธรณคําสั่งดังกลาว แตผูมีอํานาจพิจารณาอุทธรณยกอุทธรณ ผูฟองคดีเห็นวา คําสั่งดังกลาวเปนคําสั่งไมชอบดวยกฎหมาย และเปนการกระทําละเมิดตอผูฟองคดี จึงขอใหจังหวัดพระนครศรีอยุธยาดําเนินการขีดแนวเขตลําน้ําแมน้ําเจาพระยาบริเวณพิพาทลงในระวางออกโฉนดที่ดินตามระเบียบของกรมที่ดิน และมีคําสั่งใหเจาพนักงานที่ดินออกโฉนดที่ดิน ใหแกผูฟองคดี สวนเจาพนักงานที่ดินฯ อางวา ที่ดินพิพาทเปนที่สาธารณะไมใชที่งอกริมตลิ่ง ที่จะนํามาขอรังวัดออกโฉนดที่ดินได ดังน้ัน แมเหตุแหงการฟองคดีนี้สืบเน่ืองมาจากคําสั่งปฏิเสธไมออกโฉนดที่ดินใหแกผูฟองคดีของฝายปกครองก็ตาม แตการที่จะมีคําสั่งให จังหวัดพระนครศรีอยุธยาดําเนินการขีดแนวเขตลําน้ําแมน้ําเจาพระยาบริเวณพิพาทลงในระวางออกโฉนดที่ดินตามระเบียบของกรมที่ดิน และมีคําสั่งใหเจาพนักงานที่ดินออกโฉนดที่ดิน ใหแกผูฟองคดีไดน้ัน ศาลจําตองพิจารณาในปญหาวาที่ดินพิพาทเปนกรรมสิทธิ์ของผูฟองคดีตามที่กลาวอางหรือเปนสาธารณสมบัติของแผนดินเปนสําคัญ จึงเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับ สิทธิในที่ดินระหวางคูกรณี อันอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม

มติ คดีพิพาทเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๕๔)

คําวนิิจฉัยที่ ๑๔/๒๕๔๘ ระหวาง ศาลปกครองกลาง/ศาลจังหวดันนทบุร ีเรื่อง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. ความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ (การฟองเรียกคา เสียหายอันเ กิดจากการกระทําละเมิดของเจ าหนาที่ ที่ปฏิบัติหนาที่ใหวัคซีนและรักษาพยาบาลผูปวย) พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคหนึ่ง (๓) คําวินิจฉัย คดีที่ผูฟองคดีฟองวา เจ าหนาที่ ของกรมการแพทยปฏิบัติหนาที่ด วย ความประมาทเลินเลออยางรายแรงในการปฏิบัติหนาที่ใหวัคซีนและรักษาพยาบาลผูปวย ทําใหบุตรของผูฟองคดีติดเชื้อเอชไอวี (HIV) เม่ือกรมการแพทยเปนสวนราชการระดับกรม สังกัดกระทรวงสาธารณสุข โดยมีโรงพยาบาลราชวิถี และสถาบันสุขภาพเด็กแหงชาติมหาราชินี (โรงพยาบาลเด็ก) เปนสวนราชการในสังกัดตามกฎกระทรวงแบงสวนราชการกรมการแพทย กระทรวงสาธารณสุข พ.ศ. ๒๕๔๕ กรมการแพทยจึงมีฐานะเปนหนวยงานทางปกครอง ตามมาตรา ๓ แหง พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ และมีฐานะเปนหนวยงานของรัฐตามมาตรา ๔ แหง พ.ร.บ. ความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ เจาหนาที่ของกรมการแพทย จึงเปนเจาหนาที่ของรัฐตามมาตรา ๔ แหง พ.ร.บ. เดียวกัน และการปฏิบัติหนาที่ดังกลาว ของเจาหนาที่ตามคําฟองถือไดวาเปนการปฏิบัติหนาที่ตามกฎหมายในการใหบริการสาธารณะเกี่ยวกับการแพทย การสาธารณสุข จึงเปนกรณีที่หนวยงานของรัฐตองรับผิดตอผูเสียหาย ในผลแหงละเมิดที่ เจาหนาที่ของตนไดกระทําไปในการปฏิบัติหนาที่ แตโดยที่การฟอง เรียกคาสินไหมทดแทนอันเกิดจากการกระทําละเมิดของเจาหนาที่ของกรมการแพทย ที่ปฏิบัติหนาที่ใหวัคซีนและรักษาพยาบาลผูปวย เปนการปฏิบัติหนาที่ธรรมดาทั่วไป ไมไดเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายของเจาหนาที่ของรัฐหรือหนวยงานของรัฐ จึงไมอยูในบังคับมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหง พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ แตอยูในอํานาจของศาลยุติธรรม ตามมาตรา ๒๗๑ ของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย

มติ คดีฟองเรียกคาเสียหายอันเกิดจากการกระทําละเมิดของเจาหนาที่ที่ปฏิบัติหนาที่ ใหวัคซีนและรักษาพยาบาลผูปวยอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๕๕)

คําวนิิจฉัยที่ ๑๕/๒๕๔๘ ระหวาง ศาลปกครองระยอง/ศาลจังหวดัปราจีนบุร ีเร่ือง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน

(เทศบาลกอสรางเขื่อนปองกันน้ําทวมทําใหทรัพยสินของเอกชนไดรับความเสียหาย)

พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคหนึ่ง (๓) คําวินิจฉัย คดีที่ผูฟองคดีฟองวา ไดรับความเดือดรอนและเสียหายจากการที่เทศบาล เมืองปราจีนบุรีนํารถไถบุกรุกเขาไปไถดินในที่ดินของผูฟองคดีบริเวณที่ติดกับริมแมน้ํา เพื่อสรางเขื่อนปองกันน้ําทวม ทําใหตนไมใหญและพืชพันธุที่ปลูกไวเสียหาย ขอใหจัดการ กันสวนพื้นที่ที่ถูกบุกรุกใหเปนพื้นที่ดังเดิมและใหชําระคาเสียหายจากการกระทําละเมิดตอที่ดินของผูฟองคดี แตเทศบาลเมืองปราจีนบุรีอางวาไมไดกอสรางเขื่อนบุกรุกที่ดินของผูฟองคดี เพราะตรวจสอบแลวไมปรากฏหลักฐานการเปนเจาของที่ดินของผูฟองคดี ดังนั้น คดีนี้ศาลจําตองพิจารณาใหไดความเสียกอนวาที่ดินพิพาทเปนกรรมสิทธิ์ของผูฟองคดีหรือเปนที่ชายตลิง่อันเปนสาธารณสมบัติของแผนดินสําหรับพลเมืองใชรวมกันเปนสําคัญ แลวจึงจะพิจารณาไดวาการกระทําตามที่ฟองเปนละเมิดหรือไม จะตองชดใชคาเสียหายกันเพียงใด จึงเปนกรณีพิพาทเกี่ยวกับสิทธิในที่ดินระหวางคูกรณี อันอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม

มติ คดีพิพาทเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๕๖)

คําวินิจฉัยที่ ๑๖/๒๕๔๘ ระหวาง ศาลปกครองระยอง/ศาลจังหวัดปราจีนบุรี เร่ือง คดีเก่ียวกับสิทธิในที่ดิน

(เทศบาลมีคําสั่งใหรื้อถอนสิ่งกอสรางตามแนวกอสรางเข่ือนและนํารถไถ บุกรุกเขาไปทําลายทรัพยสินรวมทั้งหมุดหลักเขตในที่ดินของเอกชน)

พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคหนึ่ง(๓) คําวินิจฉัย ผูฟองคดีทั้งสี่เปนเจาของที่ดินมีโฉนดฟองวา เทศบาลมีคําสั่งใหผูฟองคดีรื้อถอนสิ่งกอสรางออกจากพื้นที่ตามแนวกอสรางเขื่อนปองกันน้ําทวมภายใน ๓๐ วัน และนํารถไถ บุกรุกเขาไปไถทําลายทรัพยสินรวมทั้งหมุดหลักเขตในที่ดินของผูฟองคดี ขอใหชดใชคาเสียหายเปนคารื้อถอนหรือคาที่ดิน แตเทศบาลโตแยงวา เทศบาลไมไดกอสรางเขื่อนบุกรุกที่ดิน ของผูฟองคดี ที่ดินบริเวณดังกลาวเปนที่ชายตลิ่งอันเปนสาธารณสมบัติของแผนดินสําหรับพลเมืองใชรวมกัน ดังน้ัน คดีนี้ศาลจําตองพิจารณาใหไดความเสียกอนวาที่ดินพิพาท เปนกรรมสิทธิ์ของผูฟองคดีทั้งสี่หรือเปนที่ชายตลิ่งอันเปนสาธารณสมบัติของแผนดิน สําหรับพลเมืองใชรวมกันเปนสําคัญ แลวจึงพิจารณาไดวาการกระทําของผูฟองคดีเปนละเมิดหรือไม จะตองชดใชคาเสียหายกันเพียงใด จึงเปนกรณีพิพาทเกี่ยวกับสิทธิในที่ดินระหวางคูกรณีอันอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม

มติ คดีพิพาทเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๕๗)

คําวนิิจฉัยที่ ๑๘/๒๕๔๘ ระหวาง ศาลปกครองกลาง/ศาลแพง เร่ือง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับหนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐกระทําการ

โดยไมชอบดวยกฎหมาย (การฟองขอใหเพิกถอนคําสั่งปลดออกจากราชการ คําสั่งไลออกจากราชการและ

เรียกคาเสียหาย) พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๒ วรรคสอง คําวินิจฉัย คดีนี้ผูฟองคดีฟองวา กรมบัญชีกลางมีคําสั่งปลดผูฟองคดีออกจากราชการและคําสั่งไลผูฟองคดีออกจากราชการ ผูฟองคดีอุทธรณคําสั่งดังกลาวตอ ก.พ. ตอมา ก.พ. มีมติ ยกอุทธรณและนายกรัฐมนตรีมีคําสั่งใหยกอุทธรณตามที่ ก.พ. เสนอ ผูฟองคดีจึงฟองขอให เพิกถอนมติ ก.พ. และคําสั่งใหยกอุทธรณที่ไมชอบดวยกฎหมาย โดยอางวาการพิจารณาและวินิจฉัยของ ก .พ . ไมชอบดวยมาตรา ๑๐๑ แหง พ .ร .บ . ระเบียบขาราชการพลเรือน พ.ศ. ๒๕๓๕ เนื่องจาก ก.พ. พิจารณาวินิจฉัยจากกระบวนการสอบสวนพิจารณาที่ไมชอบ ดวยกฎหมายของกรมบัญชีกลางและ อ.ก.พ. กระทรวงการคลัง ทําใหผูฟองคดีไดรับ ความเสียหาย จึงเปนกรณีพิพาทเกี่ยวกับการที่หนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐกระทําการโดยไมชอบดวยกฎหมาย อันมีลักษณะเปนคดีปกครองตามมาตรา ๒๗๖ วรรคหนึ่ง ของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย และมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๑) แหง พ.ร.บ. จัดตั้ง ศาลปกครองฯ คดีนี้จึงควรอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครอง อยางไรก็ตาม กอนยื่นอุทธรณตอ ก.พ. และกอนยื่นฟองคดีนี้ตอศาลปกครองกลาง ผูฟองคดีไดยื่นฟองกรมบัญชีกลางและกระทรวงการคลังตอศาลยุติธรรมกอนวันที่ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ ใชบังคับ ขอใหเพิกถอนคําสั่งแตงตั้งคณะกรรมการสอบสวนทางวินัย คําสั่งใหปลดผูฟองคดี ออกจากราชการ และคําสั่งไลผูฟองคดีออกจากราชการ พรอมทั้งขอใหเพิกถอนมติ อ.ก.พ. กระทรวงการคลังที่ใหยกอุทธรณของผูฟองคดี และใหกรมบัญชีกลางและกระทรวงการคลังรวมกันชดใชคาเสียหาย ซึ่งคดีดังกลาวมีลักษณะเปนคดีปกครอง และอยูภายใตบังคับบทบัญญัติมาตรา ๑๐๕ แหง พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ โดยศาลยุติธรรมเปนศาลที่มี เขตอํานาจเหนือคดี และจะตองดําเนินกระบวนพิจารณาและมีคําพิพากษาตอไปจนคดีถึงที่สุด ดังน้ัน เม่ือคดีนี้มีลักษณะเปนคดีปกครองและมีมูลความแหงคดีเดียวกับคดีซึ่งอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรมดังกลาว และเพื่อใหคดีทั้งสองไดดําเนินกระบวนพิจารณา ที่ศาลเดียว ทั้งน้ี เพื่อใหคําพิพากษาเปนไปในแนวทางเดียวกัน คดีนี้จึงอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๕๘)

มติ คดีปกครองที่ยื่นฟองตอศาลปกครองในภายหลังจากที่ศาลปกครองกลาง เปดทําการแลว และมีมูลความแหงคดีเดียวกันกับคดีปกครองที่ยื่นฟองตอศาลยุติธรรมกอน พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ ใชบังคับ ซึ่งอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม ตามมาตรา ๑๐๕ แหง พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของ ศาลยุติธรรม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๕๙)

คําวนิิจฉัยที่ ๑๙/๒๕๔๘ ระหวาง ศาลปกครองกลาง/ศาลจังหวดัเพชรบุร ีเร่ือง คดเีก่ียวกบัสิทธิในที่ดนิ

(กรมที่ดินเพิกถอน น.ส. ๓ ก. ของเอกชนโดยอางวาอยูในเขตปาไมถาวรตามมติคณะรัฐมนตรี)

พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคหนึ่ง (๓) คําวินิจฉัย ผูฟองคดีทั้งสองอางวาเปนผูถือสิทธิครอบครองที่ดินตามหนังสือรับรอง การทําประโยชน (น.ส. ๓ ก.) โดยไดครอบครองและทําประโยชนในที่ดินมาตลอด ฟองวา กรมที่ดินมีคําสั่งใหเพิกถอน น.ส. ๓ ก. ดังกลาว เนื่องจากที่ดินพิพาทอยูในเขตปาไมถาวร ตามมติคณะรัฐมนตรีเม่ือวันที่ ๒ สิงหาคม ๒๕๑๔ และการออก น.ส. ๓ ก. เปนไปโดยไมชอบดวยกฎหมาย ผูฟองคดีจึงอุทธรณคําสั่งดังกลาว ตอมาปลัดกระทรวงมหาดไทยมีคําสั่ง ใหยกอุทธรณของผูฟองคดีทั้งสอง ผูฟองคดีทั้งสองเห็นวาคําสั่งเพิกถอน น.ส. ๓ ก. และคําสั่งใหยกอุทธรณดังกลาวเปนคําสั่งไมชอบดวยกฎหมายและขอเท็จจริง เปนการกระทําละเมิดตอ ผูฟองคดีทั้งสอง จึงขอใหศาลกําหนดคําบังคับใหเพิกถอนคําสั่งดังกลาว ใหผูฟองคดีทั้งสองไดมีสิทธิครอบครองและทําประโยชนในที่ดินพิพาท แตอธิบดีกรมที่ดินและปลัดกระทรวงมหาดไทยใหการวา ที่ดินพิพาทตาม น.ส. ๓ ก. ออกในเขตปาไมถาวรตามมติคณะรัฐมนตรี และการออก น.ส. ๓ ก. ดังกลาวเปนไปโดยไมชอบดวยกฎหมาย คําสั่งใหเพิกถอน น.ส. ๓ ก. และคําสั่ง ยกอุทธรณ จึงชอบดวยกฎหมายแลว ดังนั้น แมเหตุแหงการฟองคดีนี้สืบเน่ืองมาจากการ มีคําสั่งเพิกถอน น.ส. ๓ ก. ของผูฟองคดีทั้งสองก็ตาม แตการที่ศาลจะมีคําพิพากษาหรือคําสั่งเพิกถอนคําสั่งดังกลาว หรือใหผูฟองคดีทั้งสองไดมีสิทธิครอบครองและทําประโยชน ในที่ดินพิพาทตอไป หรือเพิกถอนคําวินิจฉัยไดนั้น ศาลจําตองพิจารณาในปญหาวาที่ดินพิพาทเปนของผูฟองคดีทั้งสองตามที่กลาวอางหรืออยูในเขตปาไมถาวรเปนสําคัญ จึงเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับสิทธิในที่ดินระหวางคูกรณี อันอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม มติ คดพีพิาทเกี่ยวกบัสิทธิในที่ดิน อยูในอํานาจพจิารณาพพิากษาของศาลยุติธรรม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๖๐)

คําวนิิจฉัยที่ ๒๐/๒๕๔๘ ระหวาง ศาลปกครองกลาง/ศาลจังหวดัลพบุร ีเร่ือง คดเีก่ียวกบัสิทธิในที่ดนิ

(นายกเทศมนตรีมีคําสั่งใหเอกชนร้ือประตูเหล็กและปายโรงเรียนโดยอางวากอสรางครอมทางสาธารณประโยชน)

พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคหนึ่ง (๓) คําวินิจฉัย กรณีที่ผูฟองคดีฟองวา เทศบาลเมืองลพบุรีมีคําสั่งใหผูฟองคดีรื้อถอนประตูรั้วเหล็กและปายโรงเรียนที่กอสรางบนโฉนดที่ดินของผูฟองคดีออกไป โดยอางวาผูฟองคดี กอสรางครอมทางสาธารณประโยชน ผูฟองคดีอุทธรณคําสั่งดังกลาว ตอมาคณะกรรมการพิจารณาอุทธรณมีคําวินิจฉัยยกอุทธรณ ผูฟองคดีเห็นวาการกระทําดังกลาวเปนการกระทํา โดยไมชอบดวยกฎหมายและเปนการกระทําละเมิดตอผูฟองคดี ขอใหศาลมีคําสั่งใหเพิกถอนคําสั่งใหรื้อถอนประตูรั้วเหล็กและปายโรงเรียน และเพิกถอนคําวินิจฉัยอุทธรณ แลวพิพากษาวาที่ดินตามโฉนดแปลงดังกลาวไมใชเปนทางสาธารณประโยชน ไมถือวามีการกอสรางประตู และปายครอมทางสาธารณประโยชน และรื้อถอนคอนกรีตเสริมเหล็กที่กอสรางรุกล้ําที่ดิน ของผูฟองคดีดวย ดังนั้น แมเหตุแหงการฟองคดีนี้สืบเนื่องมาจากคําสั่งใหรื้อถอนประตูรั้วเหล็กและปายโรงเรียนของฝายปกครองก็ตาม แตการที่ศาลจะมีคําพิพากษาหรือคําสั่งใหเพิกถอนคําสั่งดังกลาว เพิกถอนคําวินิจฉัยอุทธรณรวมทั้งคําขออื่นๆ ของผูฟองคดีไดนั้น ศาลจําตองพิจารณาในปญหาวาที่ ดินพิพาทเปนกรรมสิทธิ์ของผูฟองคดีตามที่กลาวอางหรือเปน สาธารณสมบัติของแผนดินเปนสําคัญ จึงเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับสิทธิในที่ดินระหวางคูกรณี อันอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม

มติ คดีพิพาทเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๖๑)

คําวนิิจฉัยที่ ๒๑/๒๕๔๘ ระหวาง ศาลจังหวัดจันทบุรี/ศาลปกครองระยอง เร่ือง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (การฟองวาพนักงานสอบสวนทําการสอบสวนโดยไมชอบดวยกฎหมายและ ปฏิบัติหนาที่ลาชาเกินสมควร) พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๒ วรรคสอง คําวินิจฉัย คดีนี้ผูเสียหายเปนโจทกยื่นฟองสํานักงานตํารวจแหงชาติวา พนักงานสอบสวน จงใจทําการสอบสวนคดีอาญาที่โจทกเปนผูเสียหายและไดรองทุกขไวตอพนักงานสอบสวน โดยไมรวบรวมพยานหลักฐานทุกชนิดเทาที่สามารถจะทําไดตามกฎหมาย เพื่อใหทราบถึงขอเท็จจริงและพฤติการณตางๆ เกี่ยวกับมูลความผิดที่ถูกกลาวหา จงใจไมใหผูถูกกลาวหา ถูกดําเนินคดี และปฏิบัติหนาที่ลาชาเกินสมควร ทําใหโจทกไดรับความเสียหายแก สิทธิในทางคดีอาญาและมีภาระเพิ่มขึ้นในการแสวงหาพยานหลักฐานตางๆ ใหพนักงานอัยการดวยตนเอง โดยไมจําเปนและตองเสื่อมเสียชื่อเสียง จึงเปนกรณีที่พนักงานสอบสวน ไดดําเนินการสอบสวนและรวบรวมพยานหลักฐานในคดีแลว และโจทกกลาวอางวา พนักงานสอบสวนทําการสอบสวนโดยไมชอบดวยประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา โดยมุงประสงคจะใหศาลตรวจสอบการรวบรวมพยานหลักฐานและความเห็นสั่งไมฟองของพนักงานสอบสวน ซึ่งการสอบสวนคดีอาญาเปนขั้นตอนดําเนินการเพื่อนําไปสูการลงโทษผูกระทําความผิดทางอาญาที่ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญากําหนดใหอํานาจพนักงานสอบสวนไวเปนการเฉพาะโดยตรง แมโจทกจะกลาวอางวาพนักงานสอบสวน ปฏิบัติหนาที่ลาชาเกินสมควร แตการที่พนักงานสอบสวนจะดําเนินการสอบสวนและรวบรวมพยานหลักฐานอยางใดหรือใชเวลาดําเนินการสอบสวนนานเพียงใดนั้น ยอมเปนอํานาจของพนักงานสอบสวนที่จะใชดุลพินิจในการรวบรวมพยานหลักฐานภายใตหลักเกณฑของกฎหมายและระเบียบที่เกี่ยวของ อันเปนการใชอํานาจตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา คดีนี้จึงเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของเจาหนาที่อันเนื่องมาจากการใชอํานาจ ในกระบวนการยุติธรรมทางอาญา ไมใชการกระทําละเมิดอันเน่ืองมาจากการใชอํานาจ ทางปกครองหรือจากกรณีเจาหนาที่ของรัฐละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติหรือปฏิบัติหนาที่ลาชาเกินสมควร คดีจึงไมอยูในอํานาจของศาลปกครองตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหง พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ แตอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๖๒)

มติ คดีเกี่ยวกับการฟองเรียกคาเสียหายจากที่พนักงานสอบสวนทําการสอบสวนคดีอาญาโดยไมชอบดวยกฎหมายและรวบรวมพยานหลักฐานลาชาเกินสมควร อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม

หมายเหต ุ โปรดดูคําวินิจฉัยที ่๑๙/๒๕๔๕ , ๒๒/๒๕๔๗ , ๒๓/๒๕๔๗ , ๕๖/๒๕๔๗ และ ๔/๒๕๔๘

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๖๓)

คําวนิิจฉัยที่ ๒๗/๒๕๔๘ ระหวาง ศาลจังหวัดอุดรธานี/ศาลปกครองขอนแกน เร่ือง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) (การฟองเรียกคาเสียหายจากการที่กรมที่ดินออกหนังสือรับรองการทําประโยชน โดยไมชอบดวยกฎหมายและมีคําสั่งเพิกถอนในภายหลัง) พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยช้ีขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคหนึ่ง (๓) คําวินิจฉัย คดีที่เอกชนผูซื้อที่ดิน น.ส. ๓ ก. เปนโจทกยื่นฟองกรมที่ดินวา เจาพนักงานที่ดิน กระทํ าละ เมิ ดต อ โจทก โดยเจ าพนักงานที่ ดิ นยืนยันและรับรองหลักฐานในที่ ดิน ทําใหโจทกหลงเชื่อวาที่ดินแปลงดังกลาวเปนที่ดินที่มีการออกหลักฐานอยางถูกตองตามกฎหมายและไมมีการรุกล้ําที่สาธารณะหรือตองหามตามกฎหมาย แตตอมากรมที่ ดิน มีคําสั่งเพิกถอน น.ส. ๓ ก. ดังกลาว เปนเหตุใหโจทกไดรับความเสียหาย ขอใหกรมที่ดิน รวมรับผิดในการกระทําละเมิดของเจาพนักงานที่ดิน และจากการที่กรมที่ดินไดออกหลักฐาน ในที่ดินโดยประมาทเลินเลออยางรายแรงจนทําใหโจทกเชื่อโดยสุจริตวาที่ดินดังกลาวเปนที่ดิน ที่สามารถครอบครองและทําประโยชนไดและซื้อที่ดินดังกลาวไว โดยคําฟองของโจทกมิไดมีการโตแยงสิทธิในที่ดิน ดังนั้น เม่ือเหตุแหงการฟองคดีมาจากการที่กรมที่ดินออก น.ส. ๓ ก. ในที่ดินโดยไมชอบดวยกฎหมายและมีคําสั่งเพิกถอน น.ส. ๓ ก. ในที่ดินดังกลาวในเวลาตอมา ซึ่งการออก น.ส.๓ ก. นั้น เจาพนักงานที่ดินและเจาหนาที่ที่เกี่ยวของยอมมีอํานาจหนาที่ ตามกฎหมายในการตรวจสอบและพิจารณาดําเนินการใหถูกตองตามขั้นตอนที่ประมวลกฎหมายที่ดินไดใหอํานาจไว และการเพิกถอน น.ส. ๓ ก. ดังกลาวก็เปนอํานาจหนาที่ที่ประมวลกฎหมายที่ดินบัญญัติไวเชนกัน ทั้งคําสั่งเพิกถอน น.ส. ๓ ก. ถือเปนคําสั่งทางปกครองตามความในมาตรา ๕ แหง พ.ร.บ. วิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ และกรณีไมมีขอโตแยงเรื่องสิทธิในที่ดิน ดังน้ัน การฟองเรียกคาเสียหายจากกรมที่ดินคดีนี้จึงเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจากการ ใชอํานาจตามกฎหมาย ตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหง พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครอง มต ิคดีเกี่ยวกับการฟองเรียกคาเสียหายจากการที่กรมที่ดินออก น.ส. ๓ ก. โดยไมชอบ ดวยกฎหมายและมีคําสั่งเพิกถอนในภายหลัง อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครอง

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๖๔)

คําวินิจฉัยที่ ๓๒/๒๕๔๘ ระหวาง ศาลปกครองพษิณุโลก/ศาลจังหวัดพษิณุโลก เร่ือง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) (การฟองเรียกคาเสียหายจากการที่เจาพนักงานสรรพสามิตใชอํานาจสืบสวน จับกุม ตรวจคนและยึดของกลางผูกระทําผิดกฎหมายยาสูบ) พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคสาม คําวินิจฉัย คดีที่ผูฟองคดีฟองเรียกคาเสียหายจากการที่เจาหนาที่ของกรมสรรพสามิต ทําการสืบสวน จับกุม ตรวจคนและยึดยาเสนบรรจุซองและแสตมปยาสูบที่ใชแลวไปเปน ของกลางแลวสงพนักงานสอบสวนดําเนินคดีอาญา แตพนักงานอัยการมีคําสั่งเด็ดขาดไมฟอง ผูฟองคดี ทําใหผูฟองคดีขาดรายไดจากการผลิตและจําหนายยาเสน และตองสูญเสียยาเสนบรรจุซองที่ถูกยึดไวเปนของกลาง เม่ือคดีนี้เจาหนาที่ของกรมสรรพสามิตปฏิบัติหนาที่ในฐานะเจาพนักงานกรมสรรพสามิตตามที่อธิบดีกรมสรรพสามิตแตงตั้งโดยอาศัยอํานาจตามมาตรา ๕๕ แหง พ.ร.บ. ยาสูบ พ.ศ. ๒๕๐๙ มีอํานาจหนาที่จับกุมและปราบปรามผูกระทําความผิดเกี่ยวกับกฎหมายดังกลาว อันเปนความผิดอาญา เจาหนาที่ดังกลาวจึงเปนพนักงานฝายปกครองหรือตํารวจตามมาตรา ๒ (๑๖) แหงประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา และเม่ือไดทําการสืบสวน จับกุม ผูกระทําผิด คน ยึดและพิสูจนของกลางโดยใชอํานาจตามมาตรา ๒ (๑๖) มาตรา ๗๘ มาตรา ๘๕ และมาตรา ๙๒ แหงประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา ประกอบกับมาตรา ๔๐ แหง พ.ร.บ. ยาสูบฯ และระเบียบกรมสรรพสามิต วาดวยการพิสูจน ของกลาง พ.ศ. ๒๕๔๓ เพื่อนําไปสูการลงโทษผูกระทําผิดอาญาเกี่ยวกับกฎหมายยาสูบ จึงเปนการดําเนินการของพนักงานฝายปกครองหรือตํารวจตามที่ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญากําหนดอํานาจไวเปนการเฉพาะโดยตรง อันอยูในอํานาจการควบคุมตรวจสอบ ของศาลยุติธรรม ดัง น้ัน การฟองเ รียกคาเสียหายอันเกิดจากการที่ เจาหนาที่ของ กรมสรรพสามิตซ่ึงเปนเจาหนาที่ของรัฐกระทําการตามขั้นตอนของประมวลกฎหมาย วิธีพิจารณาความอาญาเปนการเฉพาะโดยตรง จึงอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของ ศาลยุติธรรม มติ คดีเกี่ยวกับการฟองเรียกคาเสียหายจากการที่เจาหนาที่ของรัฐกระทําการ ตามขั้นตอนของประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาเปนการเฉพาะโดยตรง อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๖๕)

หมายเหต ุ โปรดดูคําวินิจฉัยที่ ๑๙/๒๕๔๕ , ๒๒/๒๕๔๗ , ๒๓/๒๕๔๗ , ๕๖/๒๕๔๗ , ๔/๒๕๔๘ และ ๒๑/๒๕๔๘

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๖๖)

คําวินิจฉัยที่ ๔๖/๒๕๔๘ ระหวาง ศาลจังหวัดกาฬสินธุ/ศาลปกครองขอนแกน เร่ือง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) (การฟองเรียกคาเสียหายจากเอกชนกรณีที่ลูกจางของเอกชนกระทําละเมิด

ในทางการที่จางตามสัญญาจางกอสรางรางระบายน้ําใหกับเทศบาล) พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคหนึ่ง (๓) คําวินิจฉัย คดีที่การประปาสวนภูมิภาคเปนโจทกยื่นฟองขอใหเอกชนซึ่งเปนคูสัญญา กับเทศบาล ชดใชคาเสียหายกรณีลูกจางของเอกชนกระทําละเมิดในทางการที่จาง ใชรถแบ็กโฮขุดตักดินบริเวณขอบถนนโดยประมาทปราศจากความระมัดระวัง ทําใหกระแทกถูกทอประปาของโจทกแตกชํารุดเสียหาย เปนกรณีที่หนวยงานทางปกครองยื่นฟองเอกชนเปนจําเลยเทานั้น แม เอกชนดังกลาวจะเปนคูสัญญากับเทศบาลตามสัญญาจางกอสรางรางระบายน้ํ า คอนกรีตเสริมเหล็กก็ตาม แตจําเลยก็มิใชหนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐ ตามมาตรา ๓ แหง พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ ดังนั้น ขอพิพาทคดีนี้จึงไมใชคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจากการ ใชอํานาจตามกฎหมาย หรือจากกฎ คําสั่งทางปกครอง หรือคําสั่งอื่น หรือจากการละเลย ตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติ หรือปฏิบัติหนาที่ดังกลาวลาชาเกินสมควร อันอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครองตามมาตรา ๙ วรรคหน่ึง (๓) แหง พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ แตอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรมตามมาตรา ๒๗๑ ของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย มติ คดีที่หนวยงานทางปกครองฟองขอใหเอกชนชดใชคาเสียหายจากการที่ลูกจาง ของเอกชนกระทําละเมิดในทางการที่จาง อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๖๗)

คําวินิจฉัยที่ ๔๘/๒๕๔๘ ระหวาง ศาลแพงกรุงเทพใต/ศาลปกครองกลาง เร่ือง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) (การฟองวาเจาหนาที่กรมศุลกากรประเมินภาษีอากรยอนหลังโดยขัดตอกฎหมาย

และขอใหชดใชคาเสียหายจากการที่ เจาหนาที่ เขาตรวจสอบโรงงานและ ยึดเอกสารไป)

พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๒ วรรคสอง คําวินิจฉัย คดีที่เอกชนเปนโจทกยื่นฟองเจาหนาที่ของกรมศุลกากรซึ่งเปนเจาพนักงาน ตามกฎหมายเกี่ยวกับภาษีอากรวา การที่เจาหนาที่ของกรมศุลกากรวินิจฉัยวาโจทกเสียภาษีนําเขาวัตถุดิบเพื่อใชในการผลิตอุปกรณสะสมประจุไฟฟาในพิกัดที่ไมถูกตอง แลวทําการประเมินภาษีอากรที่โจทกจะตองเสียใหมพรอมทั้งเงินเพิ่มยอนหลังถึงวันแรกที่โจทก นําเขาวัตถุดิบดังกลาว เปนการพิจารณาพิกัดอัตราศุลกากรยอนหลังฝาฝนตอ พ.ร.ก. พิกัดอัตราศุลกากร พ.ศ. ๒๕๓๐ มาตรา ๑๕ วรรคสอง และขอกําหนดพิกัดอัตราศุลกากรและประกาศกระทรวงการคลังแกไขถึงวันที่ ๓๑ พฤศจิกายน ๒๕๓๕ หมวด ๗ ตอน ๓๙ หมายเหตุ ๒ (น) เปนเหตุใหโจทกไดรับความเสียหาย ตองเสียภาษีอากรและเงินเพิ่ม โจทกอุทธรณการประเมินภาษีอากรตอกรมศุลกากรแลว แตจนถึงปจจุบันยังไมมีการพิจารณาอุทธรณแตอยางใด นอกจากนี้ กรมศุลกากรยังกลาวหาวาโจทกสําแดงเท็จและเขาตรวจสอบโรงงานของโจทกแลวยึดเอกสารไปดวย โจทกจึงฟองขอใหชําระคาเสียหายจากการสั่งซื้อเครื่องจักรและขยายโรงงาน เงินภาษีอากรเพิ่มและเงินเพิ่ม การพิจารณาอุทธรณลาชา และคาเสียหายที่เกิดจากภาษีอากรที่เพิ่มขึ้นและคาปรับตามเอกสารที่ถูกเจาหนาที่ยึดไป คดีนี้จึงเปนคดีอุทธรณคําวินิจฉัยของเจาพนักงานตามกฎหมายเกี่ยวกับภาษีอากร และแมวาโจทกจะฟองเรียกคาเสียหายอันเนื่องมาจากการกระทําของเจาหนาที่ของกรมศุลกากรก็ตาม แตคาเสียหายดังกลาวก็เปนมูลความที่เกี่ยวเนื่องกัน ทั้งคําขอของโจทกบางขอก็เปนการ ขอคืนเ งินภาษีอากรเพิ่มและเ งินเพิ่มที่ โจทกชําระไปแลว ขอพิพาทในคดีนี้ จึ ง เปน คดีภาษีอากรตามมาตรา ๗ แหง พ.ร.บ. จัดตั้งศาลภาษีอากรและวิธีพิจารณาคดีภาษีอากร พ.ศ. ๒๕๒๘ อันอยูในอํานาจของศาลยุติธรรม

มติ ขอพิพาทเกี่ยวกับการประเมินภาษีอากรและการเรียกคาเสียหายซึ่งเปนมูลความ ที่เกี่ยวเนื่องกัน เปนคดีภาษีอากร อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๖๘)

คําวินิจฉัยที่ ๔๙/๒๕๔๘ ระหวาง ศาลแรงงานภาค ๖/ศาลปกครองพิษณุโลก เร่ือง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓)

(การฟองขอใหชดใชคาเสียหายจากคําสั่งเลิกจางลูกจางประจํา) พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๒ วรรคหนึ่ง คําวินิจฉัย คดีที่ผูอํานวยการโรงเรียนออกคําสั่งเลิกจางโจทกซึ่งเปนลูกจางประจําในตําแหนงนักการภารโรงเพื่อใหรับบําเหน็จทดแทน โดยอางวาโจทกกระทําผิดวินัยมีพฤติกรรม ไมเหมาะสม แตโจทกเห็นวาการออกคําสั่งดังกลาวกระทําโดยไมมีอํานาจและไมชอบ ดวยกฎหมาย ไมใหโอกาสโตแยงขอเท็จจริงตามที่ถูกกลาวหา ทั้งไมมีการแตงตั้งคณะกรรมการสอบสวนขอเท็จจริง อันเปนการละเมิดตอโจทก เปนเหตุใหโจทกตองสูญเสียรายได สิทธิประโยชนอื่น ๆ และไดรับความเดือดรอนเสียหายตอตนเองรวมถึงครอบครัว จึงฟองขอใหชดใชคาเสียหาย คาขาดรายได คาขาดประโยชน เงินบําเหน็จ คาสหกรณออมทรัพยครู และคาสวัสดิการตาง ๆ เม่ือความสัมพันธระหวางโจทกซึ่งเปนเจาหนาที่ของรัฐกับผูอํานวยการโรงเรียนซึ่งเปนผูบังคับบัญชาเปนไปตามกฎหมาย ไดแก ระเบียบกระทรวงการคลัง วาดวยลูกจางประจําของสวนราชการ พ.ศ. ๒๕๓๗ เหตุแหงการฟองคดีนี้จึงสืบเน่ืองมาจากการมีคําสั่งเลิกจางโจทก และเปนผลใหโจทกพนจากสถานภาพเปนลูกจางประจํานับแตวันที่ระบุในคําสั่ง ทําใหไมมีสิทธิที่จะรับเงินเดือนหรือสิทธิประโยชนตาง ๆ คําสั่งดังกลาวจึงเปนคําสั่งทางปกครองตามมาตรา ๕ แหง พ.ร.บ.วิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ การที่โจทกโตแยงวาคําสั่งดังกลาวเปนคําสั่งที่ไมชอบดวยกฎหมาย ขอใหชดใชคาเสียหายตางๆ อันเน่ืองมาจากคําสั่งที่ไมชอบดวยกฎหมายดังกลาว คดีนี้จึงเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิด ของเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมาย หรือจากกฎ คําสั่งทางปกครอง หรือคําสั่งอื่น อันอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครองตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหง พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มติ คดีเกี่ยวกับการฟองเรียกคาเสียหายจากคําสั่งเลิกจางลูกจางประจํา อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครอง

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๖๙)

คําวินิจฉัยที่ ๑/๒๕๔๙ ระหวาง ศาลแพงกรุงเทพใต/ศาลปกครองกลาง เรื่อง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓)

(การฟองเรียกคาเสียหายจากการที่พนักงานสอบสวนกระทําการโดยไมชอบดวยกฎหมายและประมาทเลินเลออยางรายแรงในการชี้ตัวผูกระทําความผิดอาญา การสอบสวน และนําขอความอันเปนเท็จไปกลาวและไขขาวใหแพรหลาย ทําใหไดรับความเสียหาย)

พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคสาม คําวินิจฉัย คดีที่เอกชนเปนโจทกยื่นฟองเรียกคาเสียหายจากสํานักงานตํารวจแหงชาติ อันเนื่องมาจากการที่พนักงานสอบสวนซึ่งเปนเจาหนาที่ในสังกัดของสํานักงานตํารวจแหงชาติกระทําการโดยไมชอบดวยกฎหมายและประมาทเลินเลออยางรายแรงในการดําเนินการ ใหพยานชี้ตัวผูกระทําความผิดอาญา ดวนสรุปสํานวนการสอบสวน เปนเหตุใหโจทก ตองถูกดําเนินคดีอาญา และนําขอความอันเปนเท็จไปกลาวและไขขาวใหแพรหลาย ตอประชาชนวาโจทก เปนผูกระทําความผิดอาญา กอให เกิดความเสียหายแกโจทก เม่ือการปฏิบัติหนาที่ดังกลาวของพนักงานสอบสวนมีวัตถุประสงคเพื่อรวบรวมพยานหลักฐาน และขอเท็จจริงตลอดจนพฤติการณตางๆ อันเกี่ยวกับความผิดอาญาที่ถูกกลาวหา และเพื่อจะรูตัวผูกระทําผิดและพิสูจนใหเห็นความผิด หรือความบริสุทธิ์ของผูตองหา รวมทั้งขั้นตอนในการดําเนินการใหพยานชี้ตัวโจทก อันเปนการปฏิบัติหนาที่โดยใชอํานาจตามประมวลกฎหมาย วิธีพิจารณาความอาญา จึงเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของเจาหนาที่อันเนื่องมาจากการใชอํานาจในกระบวนการยุติธรรมทางอาญา ทั้งการทําละเมิดดวยการนําขอความอันเปนเท็จ ไปกลาวและไขขาวใหแพรหลายตอประชาชนเปนเหตุใหโจทกไดรับความเสียหายนั้น ก็ไมมีกฎหมายกําหนดใหพนักงานสอบสวนมีอํานาจกระทําการดังกลาวได คดีนี้จึงมิใชเปน คดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดอันเน่ืองมาจากการใชอํานาจทางปกครอง และไมอยูในอํานาจของศาลปกครองที่จะพิจารณาพิพากษาตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหง พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ แตอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม มต ิคดีเกี่ยวกับการฟองเรียกคาเสียหายจากการทําละเมิดของเจาหนาที่อันเนื่องมาจากการใชอํานาจในกระบวนการยุติธรรมทางอาญา อยูในเขตอํานาจพิจารณาพิพากษาของ ศาลยุติธรรม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๗๐)

หมายเหต ุ โปรดดูคําวินิจฉัยที่ ๑๙/๒๕๔๕ , ๒๒/๒๕๔๗ , ๒๓/๒๕๔๗ , ๕๖/๒๕๔๗ , ๔/๒๕๔๘ , ๒๑/๒๕๔๘ และ ๓๒/๒๕๔๘

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๗๑)

คําวินิจฉัยที่ ๓/๒๕๔๙ ระหวาง ศาลปกครองขอนแกน/ศาลจังหวัดสกลนคร เร่ือง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓)

(กรมประมงกระทําละเมิดโดยการระบายน้ําลาชาเกินสมควรและไมควบคุมระดับน้ําใหเหมาะสม ทําใหน้ําทวมที่ดินของเอกชน)

พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคสาม คําวินิจฉัย คดีที่ผูฟองคดีฟองวา ผูอํานวยการศูนยวิจัยและพัฒนาประมงน้ําจืดสกลนคร และกรมประมงซึ่งเปนเจาหนาที่ของรัฐและหนวยงานทางปกครองตามมาตรา ๓ แหง พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ ที่มีอํานาจหนาที่ในการดูแลรักษาและบริหารจัดการแหลงนํ้าหนองหาร เพื่อประโยชนในการบํารุงพันธุสัตวน้ําตาม พ.ร.ฎ. กําหนดเขตตหวงหามที่ดินในทองที่อําเภอเมืองสกลนคร จังหวัดสกลนคร พุทธศักราช ๒๔๘๔ ประกอบ พ .ร .บ . การประมง พ.ศ. ๒๔๙๐ ทําการระบายน้ําในหนองหารลาชาเกินสมควร และไมควบคุมระดับน้ําใหเหมาะสม จนเปนเหตุใหน้ําทวมที่ดินของผูฟองคดีไดรับความเดือดรอนเสียหาย เปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจากการละเลย ตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติหรือปฏิบัติหนาที่ดังกลาวลาชาเกินสมควร ตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหง พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ คดีจึงอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครอง มติ คดีที่ฟองหนวยงานทางปกครองวาปฏิบัติหนาที่ดูแลรักษาและบริหารจัดการรักษาแหลงน้ําตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติลาชาเกินสมควร เปนเหตุใหเอกชนไดรับ ความเสียหาย อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครอง

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๗๒)

คําวินิจฉัยที่ ๕/๒๕๔๙ ระหวาง ศาลจังหวัดสกลนคร/ศาลปกครองขอนแกน เร่ือง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓)

(การฟองเรียกคาเสียหายกรณีเจาหนาที่ของรัฐและเอกชนรวมกันทําละเมิด โดยการปลอมแปลงลายมือชื่อบุคคลอ่ืนเขายื่นซองเสนอราคาในการจัดซ้ือพัสดุขององคการบริหารสวนจังหวัด)

พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคหนึ่ง (๓) คําวินิจฉัย คดีที่องคการบริหารสวนจังหวัดซึ่งเปนหนวยราชการสวนทองถิ่นตามมาตรา ๘ แหง พ.ร.บ. องคการบริหารสวนจังหวัด พ.ศ. ๒๕๔๐ และมีฐานะเปนหนวยงานทางปกครองตามมาตรา ๓ แหง พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ ฟองเรียกคาเสียหายจากนายกองคการบริหารสวนจังหวัดซึ่งเปนเจาหนาที่ของรัฐในสังกัดรวมกับเอกชนทําละเมิดโดยการปลอมแปลงลายมือชื่อบุคคลอื่นเขายื่นซองและเสนอราคา ทั้งที่บุคคลดังกลาวไมไดเขาเปนผูเสนอราคาในการ สอบราคาตามโครงการปองกันไขเลือดออกในเขตพื้นที่อําเภอวานรนิวาส จังหวัดสกลนคร ทําใหคณะกรรมการเปดซองราคาหลงเชื่อวามีผูเสนอราคาในราคาที่สูงกวา จนเปนเหตุใหองคการบริหารสวนจังหวัดไดรับความเสียหายจากการตกลงซื้อวัสดุ (มุง) ในราคาที่สูงกวาปกติ คดีในสวนที่หนวยงานทางปกครองฟองเรียกคาเสียหายจากเจาหนาที่ของรัฐในสังกัด เปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจากการใชอํานาจ ตามกฎหมาย อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครองตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหง พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ คดีในสวนของเอกชนที่รวมกันทําละเมิดนั้น แมจะมิใช คดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมาย อันอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครอง แตเม่ือเปนกรณีที่องคการบริหารสวนจังหวัดฟองเรียกคาเสียหายจากการที่เจาหนาที่ของรัฐและเอกชนรวมกันทําละเมิด ขอพิพาทคดีนี้จึงเปนกรณีที่มีมูลความแหงคดีเดียวกันกับคดีพิพาทระหวางองคการบริหารสวนจังหวัดกับเจาหนาที่ของรัฐซ่ึงอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของ ศาลปกครอง คดีทั้งสองจึงชอบที่จะไดดําเนินกระบวนพิจารณาที่ศาลเดียวกันเพื่อให คําพิพากษาเปนไปในแนวทางเดียวกัน

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๗๓)

มติ คดีเกี่ยวกับการฟองเรียกคาเสียหายกรณีเจาหนาที่ของรัฐทําละเมิดอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายตอหนวยงานทางปกครอง และการฟองเรียกคาเสียหายจากเอกชน ที่รวมกับเจาหนาที่ของรัฐกระทําละเมิดอันถือวาเปนกรณีที่ มีมูลความแหงคดีเดียวกัน อยูในอาํนาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครอง

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๗๔)

คําวินิจฉัยที่ ๖/๒๕๔๙ ระหวาง ศาลแพง/ศาลปกครองกลาง เร่ือง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓)

(การฟองเรียกคาเสียหายจากการที่ เอกชนผูรับจางตามสัญญาที่ทําไว กับ การประปานครหลวงกระทําละเมิดทําใหทรัพยสินเสียหาย)

พ.ร.บ. วาดวยการวนิิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคหนึ่ง (๓) คําวินิจฉัย คดีที่เอกชนซึ่งเปนผูรับจางจัดซื้อและติดตั้งเครื่องสูบน้ําพรอมอุปกรณใหแก การประปานครหลวงเปนโจทกยื่นฟองวา การประปานครหลวงวาจางหางหุนสวนจํากัด ส. ดําเนินการขุดลอกบอตากตะกอนบริ เวณโรงงานสูบ นํ้า เปนเหตุ ใหขอบคันดินของ บอตากตะกอนพังทลาย ทําใหน้ําและโคลนในบอไหลเขาทวมโรงงานสูบนํ้า ทําใหมอเตอร และอุปกรณอื่นของโจทกซึ่งอยูในระหวางดําเนินการติดตั้งตามสัญญาไดรับความเสียหาย ขอใหหางหุนสวนจํากัด ส. และการประปานครหลวงในฐานะผูครอบครองบอตากตะกอนรวมกันชดใชคาเสียหาย ขอพิพาทคดีนี้เกิดจากการที่เอกชนผูรับจางตามสัญญาวาจางที่ทําไวกับ การประปานครหลวงดําเนินการขุดลอกตะกอนเปนเหตุใหทรัพยสินของโจทกไดรับ ความเสียหาย ไมใชเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมายแตอยางใด แมการประปานครหลวง จะเปนหนวยงานทางปกครอง แตเม่ือโจทกฟองใหการประปานครหลวงรวมรับผิดในฐานะ ผูครอบครองสถานที่เทานั้น คดีนี้จึงมิใชขอพิพาทอันเกิดจากการกระทําละเมิดของหนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐอันเกิดจากการใชอํานาจตามกฎหมาย หรือจากกฎ คําสั่ง ทางปกครอง หรือคําสั่งอื่น หรือจากการละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติ หรือปฏิบัติหนาที่ดังกลาวลาชาเกินสมควร อันอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครองตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหง พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ แตอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรมตามมาตรา ๒๗๑ ของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย

มติ คดีเกี่ยวกับการฟองเรียกคาเสียหายจากการกระทําละเมิดที่ไมไดเกิดจากการ ใชอํานาจตามกฎหมายของเอกชนผูรับจางตามสัญญาที่ทําไวกับหนวยงานทางปกครอง อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๗๕)

คําวินิจฉัยที่ ๑๐/๒๕๔๙ , ๑๑/๒๕๔๙ ระหวาง ศาลปกครองพิษณุโลก/ศาลจังหวัดนครสวรรค เร่ือง คดีเก่ียวกับสิทธิในที่ดิน

(องคการบริหารสวนตําบลนําดินมาถมในที่ดินของเอกชนโดยอางวาเปน ที่สาธารณประโยชน)

พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคสาม คําวินิจฉัย คดีที่ผูฟองคดีอางวาเปนผูมีสิทธิครอบครองที่ดินตามหลักฐาน สค. ๑ ฟองวา องคการบริหารสวนตําบลดําเนินการขุดลอกคลองซึ่งอยูติดกับที่ดินของผูฟองคดีตามโครงการ ขุดลอกคลองสาธารณประโยชนแลวนําดินที่ขุดมากลบถมในที่ดินของผูฟองคดี ทําใหผูฟองคดี ไมสามารถเขาออกที่ดินได ขอใหองคการบริหารสวนตําบลนําดินที่ถมออกจากที่ดินของผูฟองคดี แลวปรับสภาพดินใหเปนไปตามเดิมและใหชดใชคาใชจายในการรังวัดที่ดินและคาใชจายอื่นๆ แตองคการบริหารสวนตําบลอางวาที่ดินที่นําดินไปถมมิใชเปนที่ดินของผูฟองคดี แตเปน คลองสาธารณประโยชนที่ผูฟองคดีบุกรุก ดังนั้น การที่ศาลจะมีคําพิพากษาหรือมีคําสั่งตาม คําขอของผูฟองคดีไดนั้น ศาลจําตองพิจารณาใหไดความเสียกอนวา ผูฟองคดีมีสิทธิครอบครองที่ดินพิพาทตามที่กลาวอางหรือเปนคลองสาธารณประโยชนอันเปนสาธารณสมบัติของแผนดินเปนสําคัญ จึงเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับสิทธิในที่ดินระหวางคูกรณี อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุตธิรรม มติ คดีพิพาทเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๗๖)

คําวินิจฉัยที่ ๑๕/๒๕๔๙ ระหวาง ศาลปกครองเชียงใหม/ศาลจังหวัดเชียงใหม เร่ือง คดีเก่ียวกับสิทธิในที่ดิน

(องคการบริหารสวนตําบลและการไฟฟาสวนภูมิภาคกอสรางถนนและปกเสา พาดสายไฟฟารุกล้ําที่ดินของเอกชน)

พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคหนึ่ง (๓) คําวินิจฉัย ผูฟองคดีฟองวา องคการบริหารสวนตําบลและการไฟฟาสวนภูมิภาคกอสรางถนน ไมถูกตองตามขอตกลงที่ราษฎรทําขอตกลงรวมกันยกที่ดินบางสวนใหเปนทางสาธารณะ โดยกอสรางถนนและปกเสาพาดสายไฟฟารุกล้ําเขาไปในที่ดินของผูฟองคดี ทําใหผูฟองคดีไดรับความเสียหาย อันเปนการละเมิดตอผูฟองคดี จึงฟองขอใหรื้อถอนสิ่งปลูกสรางและชดใชคาเสียหายเปนคาที่ดินในสวนที่รุกล้ําและชดเชยความเสียหายอื่นๆ ที่เกิดขึ้นหรือใหซื้อที่ดิน สวนที่เปนถนนและที่ดินสวนที่ไดรับผลกระทบ แตองคการบริหารสวนตําบลอางวาไมไดเกี่ยวของกับการสรางถนนที่พิพาท และการไฟฟาสวนภูมิภาคอางวา ที่ดินพิพาทตกเปนภาระจํายอม โดยอายุความแลว และการไฟฟาสวนภูมิภาคไดปกเสาพาดสายบนทางสาธารณะที่มีผูบริจาคตามแนวที่มีอยูแตเดิมโดยสุจริต ผูฟองคดีไมมีสิทธิเรียกคาเสียหาย คดีนี้จึงเปนกรณีที่ยังมี การโตแยงเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน และผูฟองคดีมุงประสงคใหศาลมีคําพิพากษารับรองและคุมครองสิทธิในที่ดินเปนสําคัญ การที่จะพิจารณาวาการกระทําตามคําฟองเปนการกระทําละเมิดหรือไม จะตองชดใชคาเสียหายใหแกผูฟองคดีเพียงใด ศาลจําตองพิจารณาใหไดความเสียกอนวา ที่ดินพิพาทเปนกรรมสิทธิ์ของผูฟองคดีตามที่กลาวอางหรือไม คดีนี้จึงเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับ สิทธิในที่ดินระหวางคูกรณี อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม มติ คดีพิพาทเกี่ยวกับสิทธิในที่ดิน อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๗๗)

คําวินิจฉัยที่ ๑๗/๒๕๔๙ ระหวาง ศาลปกครองสงขลา/ศาลจังหวัดตรัง เร่ือง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง

(การฟองเรียกคาเสียหายจากการไมตรวจสอบขอเท็จจริงและละเลยไมดูแลทรัพยสินของเอกชนที่ถูกยึดไวเปนของกลาง)

พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคหนึ่ง (๓) คําวินิจฉัย ผูฟองคดีฟองสํานักงานตํารวจแหงชาติเรียกคาเสียหายจากการที่เจาพนักงานตํารวจซึ่งเปนเจาหนาที่ในสังกัดของสํานักงานตํารวจแหงชาติจับกุมผูฟองคดีกับพวก ในความผิดตาม พ.ร.บ. การประมง พ.ศ. ๒๔๙๐ พรอมยึดเรือประมงและอุปกรณตาง ๆ ไวเปนของกลางโดยไมตรวจสอบขอเท็จจริง และละเลยไมดูแลทรัพยสินของผูฟองคดีที่เปนของกลาง ทําใหผูฟองคดีไดรับความเสียหาย ไมสามารถนําเรือประมงพรอมอุปกรณไปใชประกอบอาชีพได เม่ือคดีนี้เปนกรณีที่เจาพนักงานตํารวจใชอํานาจในการจับกุม คน ยึดและพิสูจนของกลาง ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาเพื่อนําไปสูการลงโทษผูกระทําผิด อันเปน การดําเนินการของเจาพนักงานตํารวจตามที่ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา กําหนดอํานาจไวเปนการเฉพาะ การที่ผูฟองคดีกลาวอางวาไดรับความเสียหายจากการดําเนินการดังกลาว จึงเปนคดีพิพาทที่เกี่ยวกับการกระทําละเมิดของเจาหนาที่อันสืบเนื่องจากการใชอํานาจในกระบวนการยุติธรรมทางอาญา อยูในอํานาจการควบคุมตรวจสอบของ ศาลยุติธรรม มติ คดีเกี่ยวกับการฟองเรียกคาเสียหายจากการที่เจาหนาที่ของรัฐกระทําการ ตามขั้นตอนของประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของ ศาลยุติธรรม หมายเหต ุ โปรดดูคําวินิจฉัยที่ ๑๙/๒๕๔๕ , ๒๒/๒๕๔๗ , ๒๓/๒๕๔๗ , ๕๖/๒๕๔๗ , ๔/๒๕๔๘ , ๒๑/๒๕๔๘ , ๓๒/๒๕๔๘ และ ๑/๒๕๔๙

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๗๘)

คําวินิจฉัยที่ ๒๐/๒๕๔๙ ระหวาง ศาลปกครองพิษณุโลก/ศาลจังหวัดสวรรคโลก เร่ือง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับการใชอํานาจของเจาพนักงานในกระบวนการยุติธรรม ทางอาญา (การฟองเรียกคาเสียหายจากการไมคืนทรัพยสินของเอกชนที่ถูกยึดไว เปนของกลางในคดีอาญา) พ.ร.บ.วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา๑๐ วรรคหนึ่ง (๓) คําวินิจฉัย คดีที่ผูฟองคดีซึ่งเปนผูใหเชาซื้อและมีชื่อเปนผูถือกรรมสิทธิ์รถจักรยานยนต ที่ เจาพนักงานตํารวจยึดไวเปนของกลางในคดีอาญา ฟองเรียกคาเสียหายจากการที่ พนักงานสอบสวนผูเก็บรักษาของกลางใชอํานาจตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา ยึดรถจักรยานยนตของกลางไวเปนพยานหลักฐานในคดี และใชดุลพินิจไมสงคืนของกลางดังกลาวใหแกผูฟองคดี เม่ือการดําเนินการดังกลาวเปนการดําเนินการของเจาพนักงานตามที่ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญากําหนดอํานาจไวเปนการเฉพาะ ทําใหผูฟองคดีไดรับความเสียหาย คดีนี้จึงเปนคดีพิพาทที่เกี่ยวกับการกระทําละเมิดของเจาหนาที่อันสืบเนื่องจากการใชอํานาจในกระบวนการยุติธรรมทางอาญา อยูในอํานาจการควบคุมตรวจสอบของ ศาลยุติธรรม

มติ การฟองเรียกคาเสียหายจากการที่หนวยงานของรัฐกระทําการตามขั้นตอนของ ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม หมายเหต ุ โปรดดูคําวินิจฉัยที่ ๑๙/๒๕๔๗ , ๒๒/๒๕๔๗ , ๒๓/๒๕๔๗ , ๕๖/๒๕๔๗ , ๔/๒๕๔๘ , ๒๑/๒๕๔๘ , ๓๒/๒๕๔๘ , ๑/๒๕๔๙ และ ๑๗/๒๕๔๙

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๗๙)

คําวินิจฉัยที่ ๒๒/๒๕๔๙ ระหวาง ศาลจังหวัดชัยนาท/ศาลปกครองกลาง เร่ือง คดีเก่ียวกับสิทธิในที่ดิน

(การฟองเรียกคาเสียหายจากการทําพินัยกรรมและการจดทะเบียนโอนกรรมสิทธ์ิที่ดินตามพินัยกรรมโดยไมชอบดวยกฎหมาย)

พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคหนึ่ง (๓) คําวินิจฉัย คดีที่ โจทกฟองขอให เพิกถอนพินัยกรรมและการจดทะเบียนรับมรดก ตามพินัยกรรม ศาลยุติธรรมและศาลปกครองมีความเห็นพองตองกันวา ประเด็นพิพาทตาม คําฟองโจทกดังกลาวเปนประเด็นพิพาทเกี่ยวกับพินัยกรรม สิทธิในทรัพยมรดกตามพินัยกรรม ที่จะตองวินิจฉัยตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของ ศาลยุติธรรม สวนประเด็นที่โจทกฟองวากรมที่ดินและเจาพนักงานที่ดินรวมมือกับนาย บ. และนาย ส. จดทะเบียนโอนกรรมสิทธิ์ที่ดินมรดกตามพินัยกรรมใหแกนาย บ. โดยไมชอบ ดวยกฎหมาย ขอใหชดใชคาเสียหายอยางลูกหนี้รวม ใหเพิกถอนพินัยกรรม และเพิกถอน การจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมในที่ดินตามพินัยกรรมพิพาท ในขณะที่กรมที่ ดิน และเจาพนักงานที่ดินอางวาการทําพินัยกรรมดังกลาวถูกตองสมบูรณไมเปนการละเมิดตอโจทก การรับมรดกและการจดทะเบียนรับโอนที่ดินตามพินัยกรรมชอบดวยกฎหมาย โจทกไมมีสิทธิเพิกถอน ดังนั้น เม่ือการที่จะพิจารณาประเด็นที่วาการจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรมในการ โอนกรรมสิทธิ์ที่ดินตามพินัยกรรมดังกลาวชอบดวยกฎหมายหรือไมนั้น ศาลจําตองพิจารณา ใหไดขอเท็จจริงวาการทําพินัยกรรมยกที่ดินใหนาย บ. ชอบดวยกฎหมายหรือไม ซึ่งหาก ไดความวาการทําพินัยกรรมถูกตองชอบดวยกฎหมาย การจดทะเบียนสิทธิและนิติกรรม โอนกรรมสิทธิ์ในที่ดินตามพินัยกรรมพิพาทก็ยอมจะชอบดวยกฎหมายเชนกัน ไมเปนการละเมิดแกโจทก ดังน้ัน เม่ือขอพิพาทในคดีนี้เกิดขึ้นอันเน่ืองมาจากพินัยกรรมและสิทธิในทรัพยมรดกตามพินัยกรรม จึงเปนขอพิพาทเกี่ยวกับสิทธิของบุคคลในทางแพง อันอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม ทั้งการฟองขอใหกรมที่ดินและเจาพนักงานที่ดินรับผิดในมูลละเมิดอยางลูกหนี้รวมน้ัน ก็เปนขอพิพาทที่เก่ียวเนื่องกันและมูลความแหงคดีเปนการชําระหนี้ ที่แบงแยกจากกันมิได ขอพิพาทในประเด็นน้ีจึงอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรมเชนกัน

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๘๐)

มติ คดีละเมิดจากการทําพินัยกรรมและการจดทะเบียนโอนกรรมสิทธิ์ที่ดินมรดก ตามพินัยกรรมโดยไมชอบดวยกฎหมาย อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๘๑)

คําวินิจฉัยที่ ๒๓/๒๕๔๙ ระหวาง ศาลแรงงานภาค ๙/ศาลปกครองสงขลา เร่ือง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลแรงงานและวิธีพิจารณาคดีแรงงาน

พ.ศ. ๒๕๒๒ (การฟองขอใหเพิกถอนคําสั่งเรียกใหชดใชคาเสียหายจากการกระทาํละเมดิในการปฏิบัติหนาที่ของพนักงานรัฐวิสาหกิจ กรณีไมตรวจสอบการจัดทําสัญญาจางลูกจางและอนุมัติการเบิกจายคารักษาพยาบาลโดยผิดระเบียบ)

พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๒ วรรคสอง คําวินิจฉัย คดีที่หัวหนาสํานักงานกองทุนสงเคราะหการทําสวนยางอําเภอทาศาลาเปนโจทกยื่นฟองสํานักงานกองทุนสงเคราะหการทําสวนยางและกรมบัญชีกลางวา ออกคําสั่งใหโจทกชดใชคาเสียหายจากการกระทําละเมิดในการปฏิบัติหนาที่ กรณีไมตรวจสอบการจัดทํา สัญญาจางลูกจางที่ เจาหนาที่จัดทําขึ้นใหเปนไปตามหลักเกณฑที่กําหนด และอนุมัติ การเบิกจายคารักษาพยาบาลโดยผิดระเบียบ เปนเหตุใหหนวยงานไดรับความเสียหาย ขอใหเพิกถอนคําสั่งดังกลาว คดีนี้แมสํานักงานกองทุนสงเคราะหการทําสวนยางและกรมบัญชีกลางจะเปนหนวยงานทางปกครองตามมาตรา ๓ แหง พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ และเปนคดีที่ฟองวาคําสั่งเรียกใหชําระเงินอันเนื่องมาจากการกระทําละเมิดในการปฏิบัติหนาที่ตาม พ.ร.บ. ความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ เปนคําสั่งที่ไมชอบดวยกฎหมาย แตนิติสัมพันธระหวางสํานักงานกองทุนสงเคราะหการทําสวนยางซึ่งเปนรัฐวิสาหกิจกับพนักงานรัฐวิสาหกิจในสังกัด อยูในฐานะการเปนนายจางและลูกจางตามสัญญาจางแรงงาน และมูลเหตุในการออกคําสั่งดังกลาวสืบเน่ืองมาจากการที่พนักงานรัฐวิสาหกิจปฏิบัติหนาที่ดวยความประมาทเลินเลอ อยางรายแรง อันถือไดวาเปนสวนหน่ึงของสัญญาจางแรงงาน เปนผลใหสํานักงานกองทุนสงเคราะหการทําสวนยาง ซึ่งเปนนายจางไดรับความเสียหาย จึงเปนคดีพิพาทเกี่ยวดวย สิทธิและหนาที่ตามสัญญาจางแรงงานและเปนคดีอันเกิดแตมูลละเมิดระหวางนายจางและลูกจางสืบเนื่องจากขอพิพาทแรงงานหรือเกี่ยวกับการทํางานตามสัญญาจางแรงงานตามมาตรา ๘ วรรคหนึ่ง (๑) และ (๕) แหง พ.ร.บ. จัดตั้งศาลแรงงานและวิธีพิจารณาคดีแรงงาน พ.ศ. ๒๕๒๒ เขาขอยกเวนที่ไมอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลแรงงาน ซึ่งคดีที่โจทกฟองสํานักงานกองทุนสงเคราะหการทําสวนยางนั้น ทั้งศาลปกครองและศาลยุติธรรมตางมีความเห็นพองกันวาเปนคดีที่อยูในอํานาจของศาลแรงงาน กรณีจึงยุติไปตามมาตรา ๑๐ วรรคสอง แหง พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๘๒)

สําหรับคดีที่โจทกฟองกรมบัญชีกลาง ซึ่งทั้งสองศาลตางปฏิเสธวาเปนคดีที่ไมอยูใน เขตอํานาจของตนตามมาตรา ๑๒ วรรคสอง แหง พ .ร .บ . วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาด อํานาจหนาที่ ระหวางศาลฯ นั้น เ ม่ือโจทกฟองขอให เพิกถอนคําสั่ งของสํ านักงาน กองทุนสงเคราะหการทําสวนยาง ซึ่งมีคําสั่งตามความเห็นของกรมบัญชีกลางเรียกใหโจทกชําระเงินอันเนื่องมาจากการกระทําละเมิดในการปฏิบัติหนาที่ แมกรมบัญชีกลางกับโจทกจะไมมีนิติสัมพันธตามสัญญาจางแรงงานตอกัน แตเม่ือเปนกรณีพิพาทที่มีมูลความแหงคดีเดียวกนักับคดีที่โจทกฟองสํานักงานกองทุนสงเคราะหการทําสวนยาง และเพื่อใหคดีทั้งสองไดดําเนินกระบวนพิจารณาที่ศาลเดียว ทั้งนี้ เพื่อใหคําพิพากษาเปนไปในแนวทางเดียวกัน คดีนี้จึงอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม มติ คดีเกี่ยวกับการฟองขอใหเพิกถอนคําสั่งเรียกใหชดใชคาเสียหายอันเน่ืองมาจากการกระทําละเมิดในการปฏิบัติหนาที่ของพนักงานรัฐวิสาหกิจ อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๘๓)

คําวินิจฉัยที่ ๒๔/๒๕๔๙ ระหวาง ศาลแขวงนครศรีธรรมราช/ศาลปกครองนครศรีธรรมราช เร่ือง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓)

(การฟองเรียกคาเสียหายจากการละเวนการปฏิบัติหนาที่ในการดูแลบํารุงรักษาถนน ตนไม หรือสิ่งปลูกสราง เปนเหตุใหเกิดอันตรายตอผูใชถนน)

พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคสอง คําวินิจฉัย กรมทางหลวงชนบทเปนสวนราชการฐานะเปนกรม สังกัดกระทรวงคมนาคม ตามมาตรา ๒๑ (๗) แหง พ.ร.บ. ปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. ๒๕๔๕ ซึ่งกฎกระทรวง แบงสวนราชการกรมทางหลวงชนบท กระทรวงคมนาคม พ.ศ. ๒๕๔๕ กําหนดใหมีภารกิจเกี่ยวกับการพัฒนาโครงสรางพื้นฐานดานทางหลวง การกอสรางและบํารุงรักษาทางหลวง ใหมีโครงขายทางหลวงที่สมบูรณ ครอบคลุมทั่วทั้งประเทศ เพื่อใหประชาชนไดรับความสะดวก รวดเร็ว และปลอดภัยในการเดินทาง โดยมีอํานาจหนาที่ตามกฎหมายในการดําเนินการเกี่ยวกับทางหลวงชนบทหลายประการ กรมทางหลวงชนบทจึงเปนหนวยงานทางปกครอง ตามมาตรา ๓ แหง พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ เม่ือคดีนี้ เอกชนเปนโจทกยื่นฟองวา กรมทางหลวงชนบทละเวนการปฏิบัติหนาที่ในการดูแลบํารุงรักษาถนน ตนไม หรือสิ่งปลูกสราง เพื่อปองกันมิใหเกิดอันตรายตอผูใชถนน มิไดตัดแตงตนทองหลางซึ่งอยูในบริเวณไหลถนน ทางหลวงชนบทโคนตนผุกลวงมาเปนเวลานาน เปนเหตุใหตนทองหลางหักโคนลม ทับรถจักรยานยนต ทําใหบุตรของโจทกไดรับบาดเจ็บและถึงแกความตาย ขอใหชดใชคาเสียหาย คดีนี้จึงเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิดอันเกิดจากการละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหง พ .ร.บ. จัดตั้ง ศาลปกครองฯ ซึ่งอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครอง มต ิ คดีเกี่ยวกับการฟองเรียกคาเสียหายจากการละเลยตอหนาที่ในการดูแลบํารุงรักษาถนน ตนไม หรือสิ่งปลูกสราง เพื่อปองกันมิใหเกิดอันตรายตอผูใชถนน อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครอง

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๘๔)

คําวินิจฉัยที่ ๒๕/๒๕๔๙ ระหวาง ศาลแรงงานกลาง/ศาลปกครองกลาง เร่ือง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. จัดตั้งศาลแรงงานและวิธีพิจารณาคดีแรงงาน

พ.ศ. ๒๕๒๒ มาตรา ๘ (กรณีพนักงานรัฐวิสาหกิจกระทําละเมิดในการปฏิบัติหนาที่ตอรัฐวิสาหกิจ)

พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคสาม คําวินิจฉัย คดีที่องคการสงเสริมกิจการโคนมแหงประเทศไทย (อ.ส.ค.) ซึ่งเปนรัฐวิสาหกิจที่ จัดตั้งขึ้นตาม พ.ร.ฎ. จัดตั้งองคการสงเสริมกิจการโคนมแหงประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๑๔ ประกอบ พ.ร.บ. วาดวยการจัดตั้งองคการของรัฐบาล พ.ศ. ๒๔๙๖ และเปนหนวยงานทางปกครอง ตามมาตรา ๓ แหง พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ มีวัตถุประสงคดานสงเสริมกิจการโคนมฝกอบรมบุคคลใหมีความรูความชํานาญในการเลี้ยงโคนมและสัตวอื่นที่ใหน้ํานมและเนื้อ ดานธุรกิจอุตสาหกรรมโคนม ฯลฯ ตามมาตรา ๗ แหง พ.ร.ฎ. จัดตั้งองคการสงเสริมกิจการ โคนมแหงประเทศไทยฯ เม่ือการดําเนินกิจการของ อ.ส.ค. ดังกลาวเปนไปในลักษณะของ ธุรกิจการคา ดังน้ัน การที่จําเลยตกลงเขาทํางานเปนพนักงานของ อ.ส.ค. ซึ่งเปนรัฐวิสาหกิจ ที่มีวัตถุประสงคในการดําเนินกิจการไปในเชิงธุรกิจการคา ความสัมพันธระหวาง อ.ส.ค. กับพนักงานยอมมีขึ้นเพื่อดําเนินการในเชิงธุรกิจการคา จึงอยูในฐานะของนายจางกับลูกจางและอยูภายใตบังคับของสัญญาจางตามกฎหมายแพงท่ัวไป และ พ.ร.บ. แรงงานรัฐวิสาหกิจสัมพันธ พ.ศ. ๒๕๔๓ เม่ือมูลความแหงคดีนี้เกิดจากการที่พนักงานรัฐวิสาหกิจซ่ึงมีหนาที่รับผิดชอบในการจัดจางตามขอบังคับวาดวยการพัสดุจนถึงการทํานิติกรรมสัญญาใหไดมาซึ่งสิ่งของและการจางตามสัญญา ไดรับมอบอากรแสตมปสําหรับปดผนึกสัญญาจางจาก ผูเขาทําสัญญากับ อ.ส.ค. แตไมนําไปปดผนึกสัญญาตามหนาที่ เปนเหตุใหอากรแสตมป สูญหายไป การกระทําดังกลาวจึงเปนการผิดสัญญาจาง ละเวนไมปฏิบัติหนาที่ตามที่ไดรับมอบหมายและกระทําละเมิดตอ อ.ส.ค. ซึ่งเปนนายจางตามสัญญาจางแรงงาน ทําให อ.ส.ค. ไดรับความเสียหาย ตองซื้ ออากรแสตมป ใหมสําหรับปดผนึกสัญญาเพื่ อ ใหสัญญา มีความสมบูรณใชอางเปนพยานหลักฐานในการดําเนินคดีแพงกับเอกชนคูสัญญา กรณีจึงเปนขอพิพาทที่ เกี่ยวดวยสิทธิหรือหนาที่ตามสัญญาจางแรงงานหรือตามขอตกลงเกี่ยวกับ สภาพการจาง และเปนคดีอันเกิดแตมูลละเมิดระหวางนายจางและลูกจางเกี่ยวกับการทํางานตามสัญญาจางแรงงานตามมาตรา ๘ (๑) และ (๕) แหง พ.ร.บ.จัดตั้งศาลแรงงานและ วิธีพิจารณาคดีแรงงาน พ.ศ. ๒๕๒๒ คดีจึงไมอยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครอง

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๘๕)

ตามมาตรา ๙ วรรคสอง (๓) แหง พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ แตเปนคดีที่อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม มติ คดีเกี่ยวกับการฟองเรียกคาเสียหายจากการที่พนักงานรัฐวิสาหกิจกระทําละเมิด ตอรัฐวิสาหกิจ อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง สํานักงานศาลปกครอง

(๘๖)

คําวินิจฉัยที่ ๓๑/๒๕๔๙ ระหวาง ศาลปกครองพิษณุโลก/ศาลจังหวัดพิษณุโลก เร่ือง เขตอํานาจศาลเกี่ยวกับ พ.ร.บ.จัดตั้งศาลปกครองฯ มาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓)

(การฟองเรียกคาเสียหายจากการละเลยตอหนาที่ไมดูแลรักษาตนไมในเขต ทางหลวงเปนเหตุใหตนไมลมทับรถยนตไดรับความเสียหายและบุคคลในรถไดรับบาดเจ็บ)

พ.ร.บ. วาดวยการวินิจฉัยชี้ขาดอํานาจหนาที่ระหวางศาล พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๐ วรรคหนึ่ง (๓)

คําวินิจฉัย กรมทางหลวงเปนสวนราชการฐานะเปนกรม สังกัดกระทรวงคมนาคม ตามมาตรา ๒๑ (๖) แหง พ.ร.บ. ปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. ๒๕๔๕ โดยกฎกระทรวง แบงสวนราชการกรมทางหลวง กระทรวงคมนาคม พ.ศ. ๒๕๔๕ กําหนดใหมีภารกิจเกี่ยวกับ การพัฒนาโครงสรางพื้นฐานดานทางหลวง การกอสรางและบํารุงรักษาทางหลวงใหมีโครงขาย ทางหลวงที่สมบูรณ ครอบคลุมทั่วทั้งประเทศ และเชื่อมโยงกับประเทศเพื่อนบานเพื่อใหประชาชนไดรับความสะดวก รวดเร็ว และปลอดภัยในการเดินทาง โดยมีอํานาจหนาที่ ตามกฎหมายในการดําเนินการเกี่ยวกับทางหลวงหลายประการ กรมทางหลวงจึงเปนหนวยงานทางปกครองตามมาตรา ๓ แหง พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ เม่ือผูฟองคดีฟองวากรมทางหลวงละเวนการปฏิบัติหนาที่ในการดูแลรักษาตนไมในเขตทางหลวงพิษณุโลก-สุโขทัย ซึ่งอยูใน ความรับผิดชอบ เปนเหตุใหตนหางนกยูงในเขตทางหลวงลมทับรถยนตของผูฟองคดี ขณะที่ผูฟองคดีขับขี่อยูบนทางหลวง ทําใหผูฟองคดีกับบุคคลในรถไดรับบาดเจ็บและรถยนตไดรับความเสียหาย ขอใหชดใชคาเสียหาย คดีนี้จึงเปนคดีพิพาทเกี่ยวกับการกระทําละเมิด อันเกิดจากการละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๓) แหง พ.ร.บ. จัดตั้งศาลปกครองฯ อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครอง

มติ คดีเกี่ยวกับการฟองขอใหชดใชคาเสียหายจากการละเลยตอหนาที่ในการดูแลรักษาตนไมในเขตทางหลวง อยูในอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลปกครอง หมายเหตุ คําวินิจฉัยที่ ๒๔/๒๕๔๙ วินิจฉัยทํานองเดียวกัน

สํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง

คณะผูจัดทํา

ท่ีปรึกษา นางสาวพรทิพย ทองดี เลขาธิการสํานักงานศาลปกครอง นายสุชาติ เวโรจน รองเลขาธิการสํานักงานศาลปกครอง ประธานคณะทํางาน นางสมฤดี ธัญญสิริ ผูอํานวยการสํานักพัฒนาระบบงานคดีปกครอง คณะทํางาน นายสมชัย จารุจินดา พนักงานคดีปกครอง ๘ นางณิชชา วงศพานิช พนักงานคดีปกครอง ๗ว นางสาวมุกดา เอนกลาภากิจ พนักงานคดีปกครอง ๗ว พนัจาตรีวินัย ศรีมวง พนักงานคดีปกครอง ๕ นางสาวธันวรัตน ธนพิทักษ พนักงานคดีปกครอง ๕ นางสาววันวิสาข เนียมมณี พนักงานคดีปกครอง ๕ นายพันวิชณ โรจนตันติ พนักงานคดีปกครอง ๔ นางสาวสังวาลย จันทรประเทือง พนักงานคดีปกครอง ๔ นายสนั่น มีแกว พนักงานคดีปกครอง ๓ นางสาวฟา พรนที พนักงานคดีปกครอง ๓ ผูพิมพ นางสาวทิพวรรณ เมธานิมิตพงศ เจาหนาที่บันทึกขอมูล ๒ นางสุกัญญา สวัสดิ์ดวง พนักงานธุรการ ๒ นางเสาวรส เสถียรเขตต เจาหนาที่บันทึกขอมูล ๑ นางอานันท พรหมเสนา พนักงานหนาบัลลังก นางสาวสุนิษา ไทยสุริยันต พนักงานหนาบัลลังก