คู่มือการตรวจพิจารณาร ่าง...

คมอการตรวจพจารณารางกฎหมายเกยวกบ เหรยญกษาปณทระลก

เหรยญเฉลมพระเกยรต และเหรยญทระลก

ฝายกฎหมายการคลง สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

ISBN 978-616-235-152-5

ขอมลทางบรรณานกรมของหอสมดแหงชาต ฝายกฎหมายการคลง สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

คมอการตรวจพจารณารางกฎหมายเกยวกบเหรยญกษาปณท ระลก เหรยญเฉลมพระเกยรต และเหรยญทระลก.--กรงเทพฯ : สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา สานกนายกรฐมนตร, 2555. 121 หนา. 1. เหรยญกษาปณ. 2. เหรยญทระลก I. ฝายกฎหมายการคลง II. ชอเรอง. 737.4 ISBN 978-616-235-152-5

ฝายกฎหมายการคลง สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

เรยบเรยง ออกแบบปก ออกแบบรปเลม

ฝายผลตเอกสาร สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

พมพและเขาเลม

พมพครงท ๑ ตลาคม ๒๕๕๕ จานวน ๕๐๐ เลม

คานา

ผมตงใจทจะจดทาคมอการตรวจพจารณารางกฎหมายเกยวกบเหรยญกษาปณทระลก

เหรยญเฉลมพระเกยรต และเหรยญทระลกฉบบนขนหลงจากปแรกทเขามารบผดชอบงานของฝาย

กฎหมายการคลง และมโอกาสเปนผแทนเลขาธการคณะกรรมการกฤษฎกาในคณะกรรมการ

ทปรกษาเหรยญกษาปณ เหรยญกษาปณทระลก หรอเหรยญทระลก กรมธนารกษ กระทรวงการคลง

ประกอบกบทานเลขาธการฯ (นายอชพร จารจนดา) มนโยบายทจะใหฝายกฎหมายตาง ๆ ไดจดทาคมอ

การตรวจพจารณากฎหมายทอยในความรบผดชอบของตนไวเปนการเบองตน โดยเหนวานอกจากจะได

นาไปใชเปนแนวทางเบองตนในการตรวจพจารณากฎหมายของฝายฯ เปนการภายใน เพอใหเปนไป

ในรปแบบเดยวกนและทาใหเกดความรวดเรวในการปฏบตงานแลว ยงเปนการถายทอดความรใหกบ

เจาหนาทของสานกงานในฝายกฎหมายอนเปนการทวไปอกดวย สาหรบรางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะ

ของเหรยญกษาปณทระลกนนแมสาระสาคญในรางกฎกระทรวงจะไมยงยากซบซอนและมลกษณะเหมอน

กฎหมายแบบทวไปอยางทหลายคนเขาใจกตาม แตในทางปฏบตน นกฎกระทรวงดงกลาวเปน

กฎหมายทผตรวจพจารณาตองใชความละเอยดรอบคอบและความระมดระวงอยางยง เนองจาก

เนอหาบางสวนจะเกยวของกบสถาบนพระมหากษตรยและพระบรมวงศานวงศ โดยเฉพาะอยางยง

ในการบรรยายลวดลายทงดานหนาและดานหลงเหรยญซงถอเปนสงสาคญทมลกษณะเฉพาะ

คมอการตรวจพจารณารางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณ

ทระลกฉบบน นอกจากจะกลาวถงความรทวไปเกยวกบเงนตราและเหรยญกษาปณทระลกแลว

ผมและเจาหนาทฝายกฎหมายการคลง (นางสาววชชกาญจนฯ และนางสาวภาระวฯ ) ยงไดรวบรวม

ขอมลการตรวจพจารณารางกฎกระทรวงดงกลาวของสานกงานฯ ตงแตอดตทผานมาจนถงปจจบน

เพอวเคราะหและกาหนดเปนแนวทางการตรวจพจารณาเบองตน นอกจากนผมยงไดนาประสบการณ

ทไดรบจากการประชมคณะกรรมการทปรกษาเหรยญกษาปณ เหรยญกษาปณทระลก หรอเหรยญ

ทระลกมาเพมเตม พรอมทงไดรวบรวมประเดนปญหาทแตเดมสานกงานฯ และหนวยงานทเกยวของ

(กรมธนารกษ สานกพระราชวง สานกราชเลขาธการ และสานกเลขาธการคณะรฐมนตร) มความ

เขาใจทแตกตางกน เชน การใชถอยคาราชาศพท หรอการบรรยายถงเครองราชอสรยาภรณ เปนตน

แตในปจจบนไดขอยตและถอเปนแนวปฏบตแลวมากลาวไว ณ ทนดวย เพอใหคมอการตรวจพจารณา

รางกฎกระทรวงฉบบนมเนอหาครบถวนและครอบคลมในรายละเอยดใหมากทสดอนจะเปนประโยชน

สาหรบเจาหนาทของฝายกฎหมายการคลง เจาหนาท ในฝายกฎหมายตาง ๆ ของสานกงาน

คณะกรรมการกฤษฎกา และเจาหนาทในสวนราชการอนทเกยวของทจะไดนาไปใชเปนแนวปฏบตตอไป

อนง โดยทกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกทออกตามความใน

กฎหมายวาดวยเงนตรานนมความสมพนธเกยวเนองและมลกษณะทานองเดยวกนกบพระราช

กฤษฎกากาหนดเหรยญเฉลมพระเกยรตและเหรยญทระลกตามกฎหมายวาดวยเหรยญเฉลม

พระเกยรตและเหรยญทระลก คมอการตรวจรางกฎกระทรวงฉบบนจงไดกลาวถงรายละเอยดเกยวกบ

การตรวจพจารณารางพระราชกฤษฎกาดงกลาวไวดวย ทายทสดน ผมหวงเปนอยางยงวาคมอฉบบน

จะเปนประโยชนและเปนองคความรทใชเพมประสทธภาพในการปฏบตงานของขาราชการสานกงาน

คณะกรรมการกฤษฎกาไดอกทางหนง และขอขอบพระคณทานเลขาธการฯ รองเลขาธการฯ

(นายชเกยรตฯ) และกรรมการรางกฎหมายประจา (นางสาวจารวรรณฯ) ทไดใหขอเสนอแนะทเปน

ประโยชนเพอใหคมอการตรวจพจารณาฉบบนมความสมบรณยงขน

นายจตรพรต พฒนสน

ผอานวยการฝายกฎหมายการคลง

ตลาคม ๒๕๕๕

สารบญ

หนา

บทท ๑ เงนตราของไทยและเหรยญกษาปณ ๖

๑. เหรยญกษาปณสมยกรงรตนโกสนทร ๖

๒. ขอแตกตางระหวางเหรยญกษาปณหมนเวยนและเหรยญกษาปณทระลก ๑๑

๓. กฎหมายทเกยวของกบเหรยญกษาปณ ๑๒

๔. หนวยงานและขนตอนการดาเนนการจดทาเหรยญ ๑๓

๕. ขนตอนการจดทาเหรยญและรางกฎหมายทเกยวของ ๑๕

บทท ๒ กฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลก ๑๖

๑. รปแบบและโครงสรางรางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของ ๑๙

เหรยญกษาปณทระลก

สวนท ๑ บนทกหลกการและเหตผลประกอบรางกฎกระทรวง ๒๐

สวนท ๒ รางกฎกระทรวง ๒๑

สวนท ๓ บญชทายกฎกระทรวงและการบรรยายลวดลายดานหนาและ ๒๒

ดานหลงของเหรยญ

๒. แนวทางการตรวจพจารณารางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณ ๒๓

ทระลก

๒.๑ รปแบบบนทกหลกการและเหตผลประกอบรางกฎกระทรวง ๒๓

๒.๑.๑ บนทกหลกการ ๒๔

(๑) การจดทาเหรยญกษาปณทกาหนดชนดเหรยญกษาปณ ๒๔

ชนดเดยวหนงชนด

(๒) การจดทาเหรยญกษาปณทกาหนดชนดเหรยญกษาปณ ๒๖

หลายชนด

๒.๑.๒ เหตผล ๓๔

(๑) กรณทวไป ๓๔

(๒) กรณเฉพาะ ๓๘

๒.๒ รปแบบของรางกฎกระทรวง ๔๐

๒.๒.๑ การกาหนดชอรางกฎกระทรวง ๔๑

๒.๒.๒ บทอาศยอานาจ ๔๖

๒.๒.๓ สาระสาคญของรางกฎกระทรวง ๔๗

๒.๓ รปแบบบญชทายกฎกระทรวง ๕๒

บทท ๓ การบรรยายลกษณะและลวดลายของเหรยญกษาปณทระลก ๕๗

๑. การจดทาเหรยญกษาปณทระลก ๕๗

๑.๑ เหรยญกษาปณทระลกของสมเดจพระเจาอยหว ๕๗

สมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมวงศานวงศ และบรพกษตรย

๑.๒ เหรยญกษาปณทระลกเนองในพระราชพธมหามงคลตาง ๆ ๕๙

๑.๓ เหรยญกษาปณทระลกทเกยวของกบหนวยงานหรอองคกรตาง ๆ ๕๙

๑.๔ เหรยญกษาปณทระลกเนองในโอกาสสาคญอน ๆ ๖๐

๒. การบรรยายลวดลายของเหรยญ ๖๑

๒.๑ การบรรยายลวดลายดานหนาเหรยญ ๖๑

๒.๑.๑ แนวทางการบรรยายลวดลายดานหนาบรเวณกลางเหรยญ ๖๑

๒.๑.๒ แนวทางการบรรยายลวดลายดานหนาซงอยภายใน ๖๙

วงขอบเหรยญ

๒.๒ การบรรยายลวดลายดานหลงของเหรยญ ๗๒

๒.๒.๑ แนวทางการบรรยายลวดลายดานหลงบรเวณกลางเหรยญ ๗๒

๒.๒.๒ แนวทางการบรรยายลวดลายดานหลงซงอยภายใน ๗๖

วงขอบเหรยญ

๓. การใชคาราชาศพททตรวจสอบพบ ๘๐

บทท ๔ กฎหมายวาดวยเหรยญเฉลมพระเกยรตและเหรยญทระลก ๘๘

๑. ความเปนมา ๘๘

๒. รปแบบกฎหมายเพอการจดทาเหรยญเฉลมพระเกยรตและเหรยญทระลก ๙๐

๒.๑ ชวงท ๑ กอนป พ.ศ. ๒๕๔๘ ๙๑

๒.๑.๑ แนวทางการตรวจพจารณารางพระราชบญญต ๙๔

เหรยญเฉลมพระเกยรตและเหรยญทระลก

(๑) บนทกหลกการและเหตผลประกอบรางพระราชบญญต ๙๔


๑) รปแบบบนทกหลกการ ๙๕

๒) รปแบบเหตผล ๙๗

(๒) สาระสาคญของรางพระราชบญญต ๑๐๐

๒.๒ ชวงท ๒ ตงแตป พ.ศ. ๒๕๔๘ เปนตนมา ๑๐๕

๒.๒.๑ แนวทางการตรวจพจารณารางพระราชกฤษฎกา ๑๐๘


(๑) บนทกหลกการและเหตผลประกอบ ๑๐๙

รางพระราชกฤษฎกา

๑) รปแบบบนทกหลกการ ๑๑๐

๒) รปแบบเหตผล ๑๑๐

(๒) รปแบบรางพระราชกฤษฎกา ๑๑๒

บรรณานกรม ๑๒๒

บทท ๑

เงนตราของไทยและเหรยญกษาปณ

ลกษณะของเงนตราไทยมตงแตรปใบไม รปขดงอเหมอนตวดวง รปงอเหมอน

กาไลขอมอ รปยาวเหมอนเรอ รปกลมแบน จงมคาศพทเกยวกบเงนตราไทยมากมาย และ

มความหมายเฉพาะแบบ เฉพาะกาล และเฉพาะอาณาเขต แวนแควน เชน เงนเจยง เงนใบไม

ใชในอาณาจกรลานนา ลานชาง เงนพดดวง ใชในอาณาจกรสโขทย อยธยา รตนโกสนทรตอนตน สวน

เงนปลกจะเรยก เบย กระแปะ นอกจากรปรางแลว พกดราคาของเงนตราไทยมความสมพนธโดยตรง

กบนาหนกของโลหะเงนทใชทา คอ เงนตราพกดราคาหนงบาท จะตองมเนอโลหะเงนบรสทธราคา

หนงบาท นอกจากน ยงทาใหพกดเงนตรากบมาตรานาหนกของโลหะเงนเปนเสมอนมาตราเดยวกน

เชน เงนบาท นาหนกของโลหะเงนทใชตองหนกหนงบาท และกาหนดราคาทใชชาระหนกนเปนราคา

หนงบาทดวย

เงนพดดวง เปนเงนตราทใชในประเทศไทย ในอาณาจกรทเปนเมองหลวง

อาณาจกรใกลเคยงจะผลตเงนตราขนใชตามรปแบบของตวเอง แตในแตละอาณาจกรตางกใชโลหะ

เงนผลตเปนเงนตราเพอใชแลกเปลยนซอขายซงกนและกน เงนพดดวงเปนเงนตราท ใชใน

กรงรตนโกสนทรมาจนถงรชกาลพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ไดทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ

ปฏรประบบเงนตราไทย ใหมรปแบบเชนเดยวกบตางประเทศ เนองจากมการคาขายกบตางประเทศ

มากขน และไดทรงมพระราชดารใหตงโรงจกรทาเหรยญและออกประกาศพกดราคาเงนเหรยญ

พ.ศ. ๒๔๐๓ กาหนดเปนเงนเหรยญทมรปลกษณะเหมอนเหรยญทมาจากยโรป โดยกาหนดเหรยญ

อยางไทย เหรยญละบาท จงเปนทมาของคาวา “เหรยญบาท”

๑. เหรยญกษาปณสมยกรงรตนโกสนทร

“กษาปณ” ตามความหมายของพจนานกรมฉบบบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒

ใหความหมายไววา “กษาปณ (กะสาบ) (แบบ) น. กระษาปณ, เงนตราททาดวยโลหะ, ตาลง (= ๒๐

มาสก) เชน ไดถงรอยกษาปณ”

เหรยญกษาปณ คอตวกลางททาใหเกดสภาพคลองในการซอขายรายยอยทวไป

เหรยญกษาปณทใชมาแตเดมมกทาดวยโลหะทมราคาในตวเอง ไดแก เงนบรสทธ และทองคา

รวมเรยกวา เงนตรา

๗

ในรชสมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว (รชกาลท ๓) มการใชหอยเบย

และพดดวง ในการชาระเงน การคาระหวางราชอาณาจกรไทยกบตางประเทศ มการใชเบยทองแดง

ในตางประเทศ จงมพระราชดารใหนาเบยทองแดงจากประเทศองกฤษมาเปนตวอยาง ๓ ชนด ในป

จ.ศ. ๑๑๙๗ หรอ พ.ศ. ๒๓๗๘ เมอทอดพระเนตรแลวไมทรงโปรดในลายตรา จงมไดนาออกใช แตกม

พระราชประสงคทจะทาเหรยญรปกลมแบนอยางสากล แตยงไมสาเรจกเปลยนรชกาล

ในรชสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว (รชกาลท ๔) การคาระหวาง

ประเทศไทยกบนานาประเทศไดขยายตวขนอยางรวดเรว พอคาชาวตางประเทศเขามาคาขายมากขน

และไดนาเงนเหรยญของตนมาแลกกบเงนพดดวงจากรฐบาลไทยเพอนาไปซอสนคาจากราษฎร

แตดวยเหตทเงนพดดวงผลตดวยมอจงทาใหมปรมาณไมเพยงพอกบความตองการ สงผลใหเกด

ความไมสะดวกและการคาของประเทศเสยประโยชน พระองคจงมพระราชดารทจะเปลยนรปเงนตรา

ของไทยจากเงนพดดวงเปนเงนเหรยญครงแรก ในป พ.ศ. ๒๓๙๙ ไดทดลองทาเหรยญรปกลมแบน

อยางสากล โดยใชคอนทบตโลหะใหเปนแผนแบน แลวตดเปนรปเหรยญกลม ใหไดตามขนาดและ

นาหนก แลวใชแมตราตประทบ (HAND-HAMMERRING METHOD) แตผลตไดชาและไมเรยบรอย

นอกจากนยงมการใชแมตราตประทบกบเงนเหรยญตางประเทศ ในป พ.ศ. ๒๔๐๐ พระบาทสมเดจ

พระจอมเกลาเจาอยหว โปรดเกลาฯ ใหคณะทตไทยไปเจรญสมพนธไมตรกบสมเดจพระนางเจา

วคตอเรยทประเทศองกฤษ สมเดจพระนางเจาวคตอเรย ไดจดสงเครองทาเหรยญเงนขนาดเลกเขามา

ถวาย ทางานดวยแรงงานคนโดยใชวธแรงอดแบบ SCREW PRESS METHOD เปนราชบรรณาการ

สาหรบประเภทของเหรยญกษาปณในรชสมยของสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว

อาจแบงออกไดดงน

เงนเหรยญ พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ไดโปรดเกลาฯ ใหประเทศ

ใชเงนเหรยญนอกครงแรกเมอป พ.ศ. ๒๓๙๙ ครงทสองเมอป พ.ศ. ๒๔๐๐ และไดจดทาเหรยญ

กษาปณจากเครองจกรขนเปนครงแรก เรยกกนวา “เหรยญเงนบรรณาการ” ในขณะเดยวกนคณะทต

กไดสงซอเครองจกรทาเงนชนดแรงดนไอนา จากบรษท เทเลอร เขามาในปลายป พ.ศ. ๒๔๐๑

พระองคจ งโปรดเกลาฯ ใหสร างโรงงานผลตเหรยญกษาปณขนทหนาพระคลงมหาสมบ ต

ในพระบรมมหาราชวง ตรงมมถนนออกประตสวภาพบรบาลดานตะวนออก ตดตงเครองใชงานไดเมอป

พ.ศ. ๒๔๐๓ พระราชทานนามวา “โรงกระสาปณสทธการ” ในสมยนจงถอวามการใชเหรยญกษาปณ

แบบสากลนยมขนเปนครงแรก (โดยไดประกาศพกดเงนเหรยญเมอป พ.ศ . ๒๔๐๗ จนถงป

พ.ศ. ๒๔๔๕) ตอมาแมไดประกาศใหใชเงนตราแบบเหรยญแลวกยงโปรดเกลาฯ ใหใชเงนพดดวง

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%B2%E0%B8%97%E0%B8%AA%E0%B8%A1%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B9%87%E0%B8%88%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B9%80%E0%B8%88%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%AD%E0%B8%A2%E0%B8%B9%E0%B9%88%E0%B8%AB%E0%B8%B1%E0%B8%A7

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%94%E0%B8%94%E0%B9%89%E0%B8%A7%E0%B8%87

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E.%E0%B8%A8._2378

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E.%E0%B8%A8._2399

๘

อยเพยงแตไมมการผลตเพมเตม ไดผลตตามทแจงแกกระทรวงพระคลงมหาสมบตเมอป พ.ศ. ๒๔๓๘

พบวามเหรยญตรามงกฎดงกลาวใหแลกอย ๖ ราคา ดวยกน คอ สองบาท หนงบาท สองสลง

หนงสลง หนงเฟอง และสองไพ แตผลตไดนอยไมพอแกความตองการ นอกจากนยงมเหรยญ

หนงตาลง กงตาลง และกงเฟอง แตไมไดนาออกใช จงเปนพระมหากษตรยไทยพระองคแรกทได

ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหปฏรปเงนตราไทย จากทเคยใชเงนพดดวงหรอเงนกลมทใชมาแตโบราณ

กาลใหมาใชเงนเหรยญหรอเงนแบน แบบสากล

กะแปะอฐและโสฬส เมอป พ.ศ. ๒๔๐๕ ไดมประกาศใหใชกะแปะอฐ และโสฬส

ขนใหม ทงน เนองจากสมยโบราณไทยและลาวใชหอยชนดหนงทเรยกวาเบย ใชแทนเงนปลก โดยคด

อตราแปดรอยเบยตอหนงเฟอง สาหรบกะแปะอฐและโสฬสเมอนามาแลกเปลยนขอรบเงนจาก

พระคลงมหาสมบต กาหนดอตราไว ๘ อฐตอเฟอง และ ๑๖ โสฬสตอเฟอง โดยไมลดหยอนแม

เนอโลหะททาจะสกกรอนไปเพราะการใชงาน แตถาเนอโลหะขาดบน มลคาจะลดลงตามนาหนก

ทหายไป

เบยหอย นบแตโบราณมามการใช เบยหอยเปนเครองแลกเปลยนกบทว

ราชอาณาจกร มาถงสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาฯ จงไดโปรดเกลาฯ ใหใชเบยดบกและ

เบยทองแดงแทนเบยหอย มขนาดและชอเรยกกนตาง ๆ ดงน

๑. เบยโพลง ๒. เบยแก ๓. เบยจน ๔. เบยนาง

๕. เบยหม ๖. เบยพองลม ๗. เบยบว ๘. เบยตม

เหรยญทองชนแรก สรางจากโรงกษาปณ เปนรปสเหลยมผนผา ประทบตราจกร

ทกมม นาหนก ๒๐ บาท ทาดวยทองคาเนอด ตามมลคาทองคาหนก ๑ บาท เทากบเงน ๑๖ บาท

เหรยญนจงมมลคา ๓๒๐ บาท

เหรยญทองแปทศ ทองแปพศ และทองแปพดดงส ประกาศใชเมอป พ.ศ. ๒๔๐๖

ทาดวยทองคาเนอแปดเศษสองม ๓ ขนาด ราคา ๘ บาท ๔ บาท ๑๐ สลง เรยกวา ทศ แปลวา

๑๐ แป เปนเงน ๑ ชง พศ แปลวา ๒๐ แป เปนเงน ๑ ชง และพดดงส แปลวา ๓๒ แป เปนเงน ๑ ชง

ซงในงานเฉลมพระชนมพรรษา ๖๐ พรรษา พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวเมอป พ.ศ.๒๔๐๗

มการจดทาเหรยญตราพระมหาพชยมงกฎหนก ๔ บาท ม ๒ ชนด ทาดวยทองคา และทาดวยเงน

ใชประดบไดอยางเครองราชอสรยาภรณ ชาวจนแตจวเรยกวา “เหรยญแตเหมง”

๙

เบยซก เบยเสยว สรางเมอป พ.ศ. ๒๔๐๘ ทาดวยทองแดง ทมตราเหมอนเบยอฐ

และเบยโสฬสอยางใหญเรยกวา “ซก” มคาสองอนตอหนงเฟอง อกชนดหนงมขนาดเลกเรยกวา

“เสยว” มคาสอนตอหนงเฟอง

ในรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว (รชกาลท ๕) ไดยกเลก

การใชเหรยญนอก และทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหปรบปรงมาตราเงนตราไทย ทใชอยในขณะนน

คอ ชง ตาลง บาท สลง เฟอง เปนระบบโดยใชหนวยเปนบาท และสตางค คอ ๑๐๐ สตางค เปน ๑ บาท

ตงแตป พ.ศ. ๒๔๔๑ อนเปนมาตราเงนตราไทยมาจนถงปจจบน และทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ

ใหนาพระบรมรปของพระองคประทบลงบนเหรยญ ซงนบเปนครงแรกทมการนาพระบรมรปของ

พระมหากษตรยไทยประทบลงบนเหรยญกษาปณ

รชสมยพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช (รชกาลท ๙)๑ ไดม

การผลตเหรยญกษาปณหมนเวยนและเรมผลตเหรยญกษาปณทระลกในโอกาสสาคญ ๆ โดยการ

นบเนองเอาวาระสาคญนน ๆ เปนมลเหตในการผลตเหรยญกษาปณเพอใชเปนเงนตราและ

ในขณะเดยวกนใหเปนเหรยญทระลกในโอกาสดงกลาวดวย เรมจากเหรยญทองแดงและเหรยญดบก

ตราพระบรมรป ตราแผนดน ในป พ.ศ. ๒๔๙๓ ผลตเหรยญราคา ๕ บาท ขนเปนครงแรก ในป

พ.ศ. ๒๕๑๕ ผลตเหรยญราคา ๑๐ บาท ขนเปนครงแรก ในป พ.ศ. ๒๕๓๑ และไดมการผลตเหรยญ

กษาปณหมนเวยน และเหรยญกษาปณทระลก รวมทงมการพฒนาจดทาเหรยญทระลก

เหรยญทระลก ตามความหมายสากล หมายถงเหรยญทสรางขนเพอเปนทระลก

หรออนสรณถงเหตการณทสาคญของบานเมองในระยะเวลานน ๆ โดยตพมพลงบนโลหะตาง ๆ เชน

ทองคา เงน ทองแดง นกเกล ฯลฯ โดยมสญลกษณหรอการจาลองภาพหรอเหตการณสาคญ ๆ นน

๑ เหรยญและเงนตราไทย ในรอบ ๕๐ ป สานกงานเสรมสรางเอกลกษณชาต คณะกรรมการ

เอกลกษณชาต กรงเทพฯ สานกงานเสรมสรางเอกลกษณของชาต , ๒๕๓๙

http://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%8A%E0%B8%B1%E0%B9%88%E0%B8%87&action=edit&redlink=1

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%95%E0%B8%B3%E0%B8%A5%E0%B8%B6%E0%B8%87

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9A%E0%B8%B2%E0%B8%97

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%A5%E0%B8%B6%E0%B8%87

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%9F%E0%B8%B7%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%87

๑๐

ลงไวพรอมกบคาจารกและเวลาทเหตการณนนเกดขน สาหรบเหรยญทระลกของไทยสรางขนเพอเปน

ทระลกในเหตการณทเกยวเนองกบพระมหากษตรย พระราชวงศ และประวตศาสตรของประเทศ

โดยการทาเหรยญทระลกในอดตกเชนเดยวกบการทาเงนตรา คอ ยงไมมเครองมอผลตเหรยญทได

มาตรฐานอยางปจจบน แตกไดแสดงใหเหนถงความมอจฉรยะในทางศลปะและฝมอชางทงดงาม

สมยกรงศรอยธยามการตดตอกบชาวยโรปมากขน ในรชกาลพระเจาหลยสท ๑๔

ราชอาณาจกรไทย สมยสมเดจพระนารายณมหาราช ไดสงราชทต คอ พระยาโกษาปานไปเจรญ

สมพนธไมตรพรอมทงอญเชญพระราชสาสนและเครองราชบรรณาการไปดวยเมอป พ.ศ. ๒๒๒๘

ซงพระเจาหลยสท ๑๔ ไดโปรดเกลาฯ ใหสรางเหรยญทระลกเกยวกบเหตการณนไวดวย ถอเปน

เหรยญทระลกท เกยวกบเหตการณในประวตศาสตรไทยทมลกษณะสากล เปนครงแรกของ

ราชอาณาจกรไทย

อยางไรกด เหรยญทระลกทมลกษณะตามแบบสากลทผลตขนในอาณาจกรไทย

นน มขนหลงจากสมยรชกาลพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว เมอพระองคทรงสงเครองจกร

ผลตเหรยญกลมแบนมาจากประเทศองกฤษ และโปรดเกลาฯ ใหผลตเหรยญทระลกขนเปนครงแรก

ในการเฉลมพระชนมพรรษาครบ ๑๗ พรรษา เมอป พ.ศ. ๒๔๑๓ และนบจากนนเปนตนมา

การทาเหรยญทระลกในโอกาสสาคญ ๆ ในแตละรชกาลกไดสรางขนตอเนองเรอยมาจนปจจบนโดย

มการพฒนาเทคนค เครองมอกลททนสมยขนเสมอ

เหรยญกษาปณทผลตในปจจบนแบงตามวตถประสงคในการผลตและนาออก

ใชไดเปน ๒ ประเภท คอ เหรยญกษาปณหมนเวยน และเหรยญกษาปณทระลก

๑. เหรยญกษาปณหมนเวยน (Circulated Coin) เปนเหรยญกษาปณทใช

หมนเวยนอยทวไป ม ๘ ชนดราคา คอ ๑๐ บาท ๕ บาท ๑ บาท ๕๐ สตางค ๒๕ สตางค ๑๐ สตางค

๕ สตางค และ ๑ สตางค ในป พ.ศ. ๒๕๔๘ ไดออกใชเพมอก ๑ ชนดราคา คอ เหรยญกษาปณ

หมนเวยนชนดราคา ๒ บาท ปจจบนมเหรยญกษาปณใชหมนเวยนเพยง ๖ ชนดราคา คอ ๑๐ บาท

๕ บาท ๒ บาท ๑ บาท ๕๐ สตางค ๒๕ สตางค สวนเหรยญชนดราคา ๑๐ สตางค ๕ สตางค และ

๑ สตางค มใชในทางบญชเทานน

๒. เหรยญกษาปณทระลก (Commemorative Coin) เปนเหรยญกษาปณ

ทผลตออกใชในวโรกาสและโอกาสทสาคญทางประวตศาสตรทเกยวของกบสถาบน คอ ชาต ศาสนา

พระมหากษตรย หรอเหตการณระหวางประเทศ โดยผลตเปนเหรยญกษาปณชนดราคา ๑๐ บาท

๕ บาท ๒ บาท (กรณเหรยญกษาปณชนดราคา ๕ บาท มขนาดและโลหะทใชเชนเดยวกบเหรยญ

กษาปณหมนเวยน) สวนเหรยญกษาปณทระลกทมราคาสง จะใชโลหะประเภททองคาและเงน

ปจจบนนยมผลต ๒ ประเภท คอ ขดเงา และไมขดเงา โดยเหรยญประเภทขดเงา (Proof Coin)

๑๑

ซงผลตจากเหรยญตวเปลาทขดเงาทจดทาขนดวยความประณตเปนพเศษ การผลตเหรยญประเภทน

จะเนนคณภาพและความสวยงามเปนสาคญ ลกษณะของพนเหรยญจะเปนมนแวววาวคลายกระจกเงา

ลวดลายและตวหนงสอลอยเดนชดตดกบพนผวเหรยญ แลวบรรจในกลองพลาสตกใส ชนดพเศษ

ปองกนฝนละอองและความบอบชาของเหรยญ ทงเปนการรกษาความมนเงาของเหรยญดวย จากนน

จะบรรจใสกลองผาหรอกลองเหรยญอกชนหนง เหรยญประเภทนจงมกรรมวธการผลตทยงยาก

ตนทนการผลตสงกวาเหรยญกษาปณธรรมดาเปนทนยมในหมนกสะสมเหรยญ ราคาจาหนาย

จงสงกวาราคาหนาเหรยญ

นอกจากน ไดมการผลตเงนตราประจารชกาลขนใชมากแบบและมากชนด

เกอบจะกลาวไดวาเปนการปฏรปการผลตเหรยญกษาปณ เชน

เหรยญทระลก (Medal) เปนเหรยญทไมมราคาหนาเหรยญ ผลตขนเนองใน

วโรกาสและโอกาสทสาคญตางๆ โดยมสญลกษณ หรอการจาลองภาพเหตการณสาคญนน ๆ ลงไว

พรอมกบคาจารกและเวลาทเหตการณนนเกดขน ซงมความแตกตางจากเหรยญกษาปณทระลกตรงท

จะไมมราคาหนาเหรยญ เนองจากมใชเงนตราจงไมสามารถใชชาระหนไดตามกฎหมาย สาหรบเหรยญ

ทระลกของไทยนนสรางขนเพอเปนทระลกในเหตการณทเกยวเนองกบองคพระมหากษตรย

พระราชวงศ และประวตศาสตรของประเทศไทย บางเหรยญจดทาใหมแพรแถบเพอใหประดบไดเปน

เครองราชอสรยาภรณ เชน เหรยญทระลกในการเสดจพระราชดาเนนเยอนทวปยโรปและอเมรกา

เหรยญทระลกเหลาน จดเปนหลกฐานขนตอนของการศกษาทางประวตศาสตรอนหนง เชนเดยวกบ

การจารกและพงศาวดาร ดงนน เหรยญทระลกจงมคณคาไมนอยไปกวาเอกสารทางประวตศาสตร

และโบราณคดอน ๆ ควรคาแกการอนรกษไวเปนสมบตอนมคาของชาต

เหรยญ Uncerculated Coin (ยงไมมการบญญตเปนภาษาไทย) หมายถง

การคดเลอกเหรยญกษาปณหมนเวยน หรอเหรยญกษาปณทระลกชนดธรรมดา มาบรรจในบรรจภณฑ

ตาง ๆ กน เชน จดทาเปนแผง เปนรปเลมพรอมคาบรรยายหรอกลอง เปนตน เพอความสวยงาม และ

สะดวกตอการเกบสะสม

๒. ขอแตกตางระหวางเหรยญกษาปณหมนเวยน และเหรยญกษาปณทระลก

เหรยญกษาปณหมนเวยน และเหรยญกษาปณทระลกมความแตกตางในดาน

การวางลวดลายดานหนาและดานหลง โดยเหรยญกษาปณหมนเวยนจะวางลวดลายแบบ American

Turning ซงจะตองพลกดลวดลายดานหลงในแนวดง (Vertical) สาหรบเหรยญกษาปณทระลก

ไดจดวางลวดลายแบบ European Turning ซงจะตองพลกในแนวนอน (Horizontal) เพอดลวดลาย

ดานหลง

๑๒

สาหรบเหรยญกษาปณหมนเวยนและเหรยญกษาปณทระลก เปนเงนตรา

ทสามารถชาระหนไดตามจานวนทกาหนดในกฎกระทรวง

รายละเอยดคณลกษณะจาเพาะของเหรยญกษาปณทระลก๒

รายการ เหรยญทองคา เหรยญเงน เหรยญ Cupro - nickel

ชนดราคา/บาท

สวนผสม/รอยละ

เสนผาศนยกลาง/มม.

- เหรยญตวเปลา

- เหรยญกษาปณ

ความหนาขอบ/มม.

ลกษณะขอบเหรยญ

นาหนก/กรม

- ตวเปลาธรรมดา

- นาหนก ๑๐๐ เหรยญ

- ตวเปลาขดเงา

- กฎกระทรวง

ความแขงตวเปลา/VPN

๖,๐๐๐

ทองคา ๙๐

เงน ๓

ทองแดง ๗

๒๕.๖+/-๐.๐๕

๒๖

๑.๘ – ๒.๐

เฟอง

๑๕+/-๐.๑๕

-

๑๕ + ๐.๑๕

๑๕+/-๐.๑๕

๗๐ - ๘๐

๖๐๐

เงน ๙๒.๕

ทองแดง ๗.๕

๓๔.๖+/-๐.๐๕

๓๕

๒.๓ – ๒.๕

เฟอง

๒๒+/-๐.๒๒

-

๒๒+ ๐.๒๒

๒๒+/-๐.๒๒

๗๐ - ๘๐

๑๐๐

ทองแดง ๗๕

นกเกล ๒๕

๓๗.๖+/-๐.๐๕

๓๘

๒.๖ – ๒.๘

เฟอง

๒๕+/-๐.๒๕

๒๕๐๐+/-๒๕

๒๕+๐.๒๕

๒๕+/-๐.๒๕

๗๐ - ๘๐

๑๐



๓๑.๖+/-๐.๐๕

๓๒

๒.๓๕ – ๒.๕๐

เฟอง

๑๕+/-๐.๑๕

๑๕๐๐+/-๑๕

๑๕+๐.๑๕

๑๕+/-๐.๑๕

๗๐ - ๘๐

๒



สอดไสทองแดง

๒๑.๖+/-๐.๐๕

๒๒

๒.๓๕ – ๒.๖๕

เฟอง

๗.๓+/-๐.๐๗๓

๗๓๐+/-๗.๓

-

๗.๓+/-๐.๐๗๓

๗๐ - ๘๐

๓. กฎหมายทเกยวของกบเหรยญกษาปณ

พระราชบญญตเงนตรา รตนโกสนทรศก ๑๒๒ เปนกฎหมายเกยวกบเหรยญหรอ

เงนตราฉบบแรก โดยมสาระสาคญเปนการกาหนดเงนตราททา คอ บาท สลง เฟอง ตอมาจงไดออก

พระราชบญญตเงนตรา พ.ศ. ๒๔๗๑ กาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณและเงนทใชชาระหนไดตาม

กฎหมาย จนกระทงในป พ.ศ. ๒๕๐๑ ไดมการตราพระราชบญญตเงนตรา พ.ศ. ๒๕๐๑ ออกบงคบใช

เปนกฎหมายแมบททวางหลกเกณฑในการออกกฎหมายเพอการจดทาเหรยญโดยพระราชบญญต

๒ เหรยญและเงนตราไทย ในรอบ ๕๐ ป สานกงานเสรมสรางเอกลกษณชาต คณะกรรมการ

เอกลกษณชาต กรงเทพฯ สานกงานเสรมสรางเอกลกษณของชาต , ๒๕๓๙

๑๓

เงนตรา พ.ศ. ๒๕๐๑ ไดมการแกไขเพมเตมจานวน ๖ ครง โดยครงหลงสดในป พ.ศ. ๒๕๔๕ สาหรบ

กฎหมายวาดวยการกาหนดลกษณะเหรยญกษาปณท ระลกทตรวจสอบพบฉบบแรกคอ

พระราชบญญตเหรยญทระลกในการเสดจพระราชดาเนนเยอนสหรฐอเมรกาและทวปยโรป

พ.ศ. ๒๕๐๔ (ราชกจจานเบกษา เลม ๗๘ ตอน ๔ ก ๑๗ มกราคม ๒๕๐๔ หนา ๑๙) เพอเปนทระลก

และแสดงกต เวท คณแ ดพระบาทสมเด จพระ เจ าอย ห วและสมเด จพระนาง เจ าส ร ก ต

พระบรมราชนนาถ และเพอเฉลมฉลองในโอกาสทกองกษาปณ กรมธนารกษ กระทรวงการคลง

จดตงครบ ๑๐๐ ป และตอมาไดมกฎหมายเกยวกบเหรยญกษาปณทระลกออกบงคบใชเรอยมา

๔. หนวยงานและขนตอนการดาเนนการจดทาเหรยญ

ก. หนวยงานผลตเหรยญ

โรงกษาปณ เปนหนวยงานในสานกกษาปณ กรมธนารกษ กระทรวงการคลง

The Royal Thai Mint Treasury Department Ministry of Finance มหนาทและความรบผดชอบ

เกยวกบการผลตเหรยญกษาปณหมนเวยนชนดราคาตาง ๆ ออกใชในระบบเศรษฐกจ โดยอาศยอานาจ

ตามความในพระราชบญญตเงนตรา พ.ศ. ๒๕๐๑ และผลตเหรยญกษาปณทระลกในโอกาสตาง ๆ

นอกจากน ยงมหนาทจดสรางเครองราชอสรยาภรณ (ตามทสานกเลขาธการคณะรฐมนตรเปน

ผ วาจาง) เครองหมายตอบแทน และของสงจางตาง ๆ ตามความตองการหนวยงานราชการ

รฐวสาหกจ และเอกชนทสงจาง รวมทงการซอม สราง ตนรภย และหองมนคงในคลงจงหวดและ

หนวยงานราชการตาง ๆ ทวราชอาณาจกร

ข. หนวยงานทเกยวของ

๑. กรมธนารกษ กระทรวงการคลง

กรมธนารกษ เปนกรมในสงกดของกระทรวงการคลง มหนาทเกยวกบเหรยญ

กษาปณและบรหารเงนตรา จดทาเครองราชอสรยาภรณ และเกบรกษาทรพยสนของรฐ การรบจาย

และรกษาพระราชทรพยท งหมดในกรงเทพมหานคร และการจดการเงนในพระองคของ

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวและเกยวกบพระราชทรพยของบรมวงศ จดใหใชและจดหาประโยชนใน

ทราชพสดใหเปนไปอยางประหยดและดานการประเมนราคาทรพยสน นอกจากน ยงมหนาทเกยวกบ

การโอนบญชตรวจสอบยอดการรบจายบญชคงคลงใหตรงกนกบของธนาคารแหงประเทศไทย และ

กรมบญชกลาง

ในการจดทาและนาออกใชเหรยญกษาปณและดาเนนการเกยวกบเงนตราเปนไป

ตามพระราชบญญตเงนตรา พ.ศ. ๒๕๐๑ โดยมหนาทและความรบผดชอบ ดงน

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%A7%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%84%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B8%87

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%B2%E0%B8%97%E0%B8%AA%E0%B8%A1%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B9%87%E0%B8%88%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%88%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%AD%E0%B8%A2%E0%B8%B9%E0%B9%88%E0%B8%AB%E0%B8%B1%E0%B8%A7

๑๔

งานดานผลตเหรยญกษาปณ และของสงจาง ดาเนนการผลตเหรยญกษาปณ

หมนเวยนตงแตชนดราคา ๑๐ บาท ลงมาจนถง ๑ สตางค รวมทงผลตเหรยญกษาปณทระลก เหรยญ

ทระลกเนองในวโรกาสและโอกาสสาคญตาง ๆ ตลอดจนการจดสรางเครองราชอสรยาภรณ จดทา

เครองหมายตอบแทนและของสงจางตาง ๆ ทหนวยราชการ รฐวสาหกจและเอกชนสงจาง ทาการยบ

หลอมทาลายและลางตวเหรยญกษาปณ ตลอดจนตดตง ตรวจสอบ ซอมแซมประตหองมนคงและ

จดทาซอมแซมกญแจตนรภยของสวนราชการ

งานดานบรหารเงนตรา ดาเนนการควบคมการรบ – จายแลก และเกบรกษา

เหรยญกษาปณ การเบก - สงเงนคงคลงของจงหวด การควบคมยอดเงนฝากของรฐทธนาคารแหง

ประเทศไทย รบเชคเงนผลประโยชนรายไดของรฐ ตรวจพสจนเหรยญกษาปณ

งานดานทรพยสนอนมคาของแผนดน ดาเนนการเกยวกบการอนรกษ เกบรกษา

จดแสดงและเผยแพรความรเกยวกบเงนตรา เหรยญทระลก เครองราชอสรยยศ เครองราชอสรยาภรณ

และทรพยสนอนมคาของแผนดน รวมทงการจาหนายผลตภณฑเพอสงเสรมการสะสมเหรยญกษาปณ

ทงในประเทศและตางประเทศ

๒. สานกราชเลขาธการ

สานกราชเลขาธการเปนหนวยงานราชการ มหนาทเกยวกบการเลขานการใน

พระองคพระมหากษตรย ตงขนอยางเปนทางการในรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว

มชอเรยกในสมยแรกตงวา “ออฟฟศไปรเวตสเกรตารหลวง” หรอ “กรมราชเลขานการ” มภารกจ

หลกเกยวกบงานหนงสอทหนวยงานราชการ หนวยงานเอกชน และบคคลทวไป สงเขามาเพอขอให

นาความขนกราบบงคมทลพระกรณา ขอพระราชทาน พระบรมราชานญาต พระบรมราชวนจฉย และ

พระมหากรณา แลวแตกรณ รวมทงทาหนาทรบพระราชทาน พระราชดาร และพระราชดารส เพอ

เชญไปยงหนวยงานและบคคลทเกยวของ จะเหนไดวา สานกราชเลขาธการมบทบาทเปนผประสานงาน

ระหวางพระมหากษตรยกบรฐบาล และหนวยงานตาง ๆ ทงภาครฐและเอกชน ตลอดจนบคคลทวไป

ทงทเปนราชการแผนดนและการสวนพระองค

ในการดาเนนการจดทาเหรยญกษาปณทระลก ซงมกจดทาโดยนาพระบรมรป

หรอพระรปของพระมหากษตรยเปนแบบเหรยญ และในกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญ

กษาปณ มการบรรยายลวดลายของเหรยญ ตลอดถงการใชตราประจาพระองค พระนาม ซงหนวยงาน

ทจดทาเหรยญตองขอพระบรมราชานญาตกอน โดยสานกราชเลขาธการจะเปนผดาเนนการ

๑๕

๓. สานกพระราชวง

สานกพระราชวง มฐานะเปนกรม อยในบงคบบญชาของคณะรฐมนตรโดยตรง

มอานาจหนาทในการถวายความสะดวก ถวายความปลอดภย การตรวจรกษาพยาบาล และถวายงาน

ในพระองค และบรมวงศานวงศควบคมดแลรกษาเครองราชภณฑ เครองราชปโภค พระราชทาน

ปชนยสถานทอยในความรบผดชอบของพระราชวง การจดงานและพระราชพธตาง ๆ จดการกองทน

และผลประโยชนทอยในความรบผดชอบของสานกพระราชวง จดสวสดการแกขาราชบรพาร และ

ปฏบตงานอนใดตามททรงพระกรณาโปรดเกลาฯ

ในการดาเนนการจดทาเหรยญกษาปณทระลก ทนาพระบรมรป หรอพระรปของ

พระมหากษตรยเปนแบบเหรยญ ตลอดถงการใชตราประจาพระองค พระนาม สานกราชเลขาธการ

จะเปนผดาเนนการขอพระบรมราชานญาตมายงสานกพระราชวงกอน

๕. ขนตอนการจดทาเหรยญและรางกฎหมายทเกยวของ

ในกรณทหนวยงานของรฐขอความรวมมอจากกรมธนารกษ เพอจดทา

รางกฎหมายในการจดทาเหรยญจะมขนตอน ดงน

๑. หนวยงานผจดทาเหรยญประสานกรมธนารกษลวงหนาเพอดาเนนการ

๒. เสนอกระทรวงการคลงพจารณา หากเหรยญทจะจดทามรปแบบทเกยวกบ

พระราชวงศจะตองนาเรองเขาคณะกรรมการทปรกษาเหรยญกษาปณ เหรยญกษาปณทระลก

หรอเหรยญทระลกเพอพจารณา

๓. ดาเนนการตามพระราชบญญตเงนตรา พ.ศ. ๒๕๐๑ โดยดาเนนการจดทาราง

กฎกระทรวง ตามมาตรา ๕ และมาตรา ๑๐ วรรคสาม ในกรณทเปนการจดทาเหรยญกษาปณทระลก

หรอรางพระราชกฤษฎกาเหรยญทระลกประดบแพรแถบ ตามมาตรา ๓ แหงพระราชบญญตวาดวย

เหรยญเฉลมพระเกยรตและเหรยญทระลก พ.ศ. ๒๕๔๘ ในกรณทเปนเหรยญทระลกประดบแพรแถบ

๔. ขอพระราชทานพระบรมราชานญาต (ตามหนงสอสานกราชเลขาธการ)

๕. เสนอคณะรฐมนตรเพออนมตหลกการรางกฎกระทรวง

๖ . สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาตรวจพจารณารางกฎหมายตามท

คณะรฐมนตรมอบหมาย

ในการตรวจพจารณารางกฎหมายดงกลาวสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

ตรวจพจารณารางกฎหมายโดยพจารณาทงรปแบบ โครงสราง ความถกตองของขอกฎหมายและ

รายละเอยดตาง ๆ ทกาหนดในรางกฎหมายฉบบนน ๆ ซงจะไดเสนอรายละเอยดในบทถดไป

บทท ๒

กฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลก

เนองจากกฎหมายทเกยวของกบเงนตราทใชบงคบมาตงแต พ.ศ. ๒๔๗๑ จนถง

พ.ศ. ๒๕๐๑ เปนระยะเวลา ๓๐ ปเศษ นน การจดการเงนตราเปนแบบกระจดกระจายไมเปนหมวดหม

จงไดมการปรบปรงกฎหมายโดยตราเปนพระราชบญญตเงนตรา พ.ศ. ๒๕๐๑ โดยมสาระสาคญเปน

การกาหนดเกยวกบเงนตรา (เหรยญกษาปณ และธนบตร) การนาออกใชซงเงนตรา กาหนดหนวยของ

เงนตรา (บาท) กาหนดคาเสมอภาคของบาทโดยใหเทยบนาหนกทองคาบรสทธ กาหนดใหมทนสารอง

เงนตราเพอดารงไวซงเสถยรภาพของเงนตรา ทงน สาหรบการนาออกใชซงเหรยญกษาปณทระลกนน

พระราชบญญตเงนตราฯ ไดกาหนดใหกระทรวงการคลงเปนผจดทาและนาออกใชซงเหรยญกษาปณ

หรอเหรยญกษาปณทระลก โดยออกเปนกฎกระทรวงและอยางนอยตองกาหนดชนด ราคา โลหะ

อตราเนอโลหะ นาหนก ขนาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกษาปณรวมทงอตราเผอเหลอ

เผอขาดดวย ซงจะแตกตางไปจากในอดตทการจดทาเหรยญกษาปณทระลกประเภทใดตองตราเปน

พระราชบญญตสาหรบการจดทาเหรยญนนเปนการเฉพาะ ดงนน ในปจจบนเมอกระทวงการคลง

ประสงคจะนาออกใชซงเหรยญกษาปณทระลกจงตองตราเปนกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญ

กษาปณทระลก และจากการตรวจสอบในชวงระยะเวลาทผานมามการจดสรางเหรยญกษาปณทระลก

ใน ๔ กรณทสาคญ ซงสามารถจาแนกไดดงตอไปน

๑. เหรยญกษาปณทระลกของสมเดจพระเจาอยหว สมเดจพระนางเจาสรก ต

พระบรมวงศานวงศ และบรพกษตรย ซงจะจดทาในวาระโอกาสตาง ๆ ดงตอไปน

๑.๑ เนองในโอกาสทมพระชนมพรรษาหรอพระชนมายครบรอบ เชน

- เหรยญทออกใชเพอเปนทระลกเนองในโอกาสทสมเดจพระเจาภคนเธอ

เจาฟาเพชรรตนราชสดา สรโสภาพณณวด พระชนมาย ๘๔ พรรษา

- เหรยญทออกใชเพอเปนทระลกเนองในโอกาสทสมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ

สยามมกฎราชกมาร พระชนมาย ๕๐ พรรษา

- เหรยญทออกใชเพอเปนทระลกเนองในโอกาสทสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ

สยามบรมราชกมาร พระชนมาย ๕๐ พรรษา

๑๗

๑.๒ เพอเฉลมพระเกยรตบคคลทสนพระชนมแลว เชน

- เหรยญทออกใชเพอเปนทระลกเฉลมพระเกยรตสมเดจพระเจาบรมวงศเธอ

กรมพระยาดารงราชานภาพ ในโอกาสทวนประสตครบ ๑๕๐ ป


เจาฟาจาตรนตรศมฯ กรมพระจกรพรรดพงศ ในโอกาสทวนประสตครบ ๑๕๐ ป

- เหรยญทออกใชเปนทระลก ๒๐๐ ป เฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจ

พระนงเกลาเจาอยหว หรอเหรยญทออกใชเพอเปนทระลกเนองในโอกาสครบ ๑๐๘ ป (๙ รอบ นกษตร)

แหงวนพระราชสมภพสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน

๑.๓ เพอเฉลมพระเกยรต เนองในโอกาสทไดรบการทลเกลาฯ ถวายรางวลทงใน

และตางประเทศ เชน

- เหรยญทออกใช เพอ เปนท ระลกเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจ

พระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช เนองในโอกาสทองคการทรพยสนทางปญญาโลกทลเกลา

ทลกระหมอมถวายรางวลผนาโลกดานทรพยสนทางปญญา

- เหรยญทออกใชเพอเปนทระลกเฉลมพระเกยรตสมเดจพระนางเจาสรกต

พระบรมราชนนาถ เนองในโอกาสทองคการอนามยโลกทลเกลาทลกระหมอมถวายรางวลอาหาร

ปลอดภย หรอ

- เหรยญทออกใชเพอเปนทระลกเนองในโอกาสทสมเดจพระเจาลกเธอเจาฟา

จฬาภรณวลยลกษณ อครราชกมาร ทรงไดรบการถวายเหรยญทองคาทระลก แอลเบรต ไอนสไตน

จากองคการยเนสโก

๑.๔ เนองในการถวายพระราชสมญญา เชน

- เหรยญทระลกการนอมเกลานอมกระหมอมถวายพระราชสมญญา

“พระบดาแหงการอนรกษมรดกไทย” แดพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

- เหรยญทระลกในการถวายพระราชสมญญา “พระบดาแหงการคาไทย” แด

พระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว

๒. เหรยญกษาปณทระลกเนองในพระราชพธมหามงคลตาง ๆ เชน

- เหรยญทออกใชเพอเปนทระลกเนองในโอกาสพระราชพธมหามงคลเฉลม

พระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธนวาคม ๒๕๕๔

- เหรยญทออกใชเพอเปนทระลกเนองในวโรกาสพระราชพธสมมงคลพระชนมาย

เทาพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช

๑๘

- เหรยญทออกใชเพอเปนทระลกเนองในพระราชพธสมโภชเดอนและขนพระอ

พระเจาหลานเธอ พระองคเจาทปงกรรศมโชต เหรยญทออกใชเพอเปนทระลกเนองในมหามงคลสมย

พระราชพธกาญจนาภเษกของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ในวนท ๙ มถนายน

๒๕๓๙

- เหรยญทออกใชเพอเปนทระลกเนองในพระราชพธสถาปนาพระราชอสรยศกด

สมเดจพระเทพรตนราชสดา เจาฟามหาจกรสรนธร รฐสมาคณากรปยชาต สยามบรมราชกมาร

๓. เหรยญกษาปณทระลกทเกยวของกบหนวยงานหรอองคกรตาง ๆ เชน

- เหรยญทออกใชเพอเปนทระลกเนองในโอกาสครบ ๑๐๐ ป โรงเรยนเสนาธการ

ทหารบก

- เหรยญทออกใชเพอเปนทระลกเนองในโอกาสครบ ๑๒๐ ป โรงพยาบาลศรราช

- เหรยญทออกใชเพอเปนทระลกเนองในโอกาสครบ ๑๒๕ ป ไปรษณยไทย

- เหรยญทออกใชเพอเปนทระลก ๕๐ ป สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต

- เหรยญทออกใชเพอเปนทระลก ๘๔ ป จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- เหรยญทออกใชเพอเปนทระลก ๕๐ ป กองทนสงเคราะหเดกแหงสหประชาชาต

๔. เหรยญกษาปณทระลกเนองในโอกาสสาคญอน ๆ เชน

- เหรยญทระลกเนองในโอกาสปแหงเทคโนโลยและสารสนเทศไทย

- เหรยญทระลกเนองในโอกาสครบ ๗๐ ป แหงการสถาปนาการสหกรณ

- เหรยญทระลกเนองในโอกาสครบ ๑๐๐ ป การพยาบาล

- เหรยญทระลกเนองในโอกาสครบ ๖๐ ป รฐสภาไทย

- เหรยญทระลกเนองในโอกาสงานชมนมลกเสอภาคพนเอเชย – แปซฟก ครงท ๒๕

พ.ศ. ๒๕๔๘ ระหวางวนท ๒๘ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๔๘ ถงวนท ๓ มกราคม พ.ศ. ๒๕๔๙

- เหรยญทระลกเนองในวนระดมพลงแผนดนขจดสนยาเสพตด ในวนท ๓

ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๔๖ เหรยญทระลกอนรกษธรรมชาตและสตวปา

- เหรยญทระลก ป ค.ศ. ๒๐๐๐ “The Millenium 2000 Coin Collection”

- เหรยญทระลกเนองในโอกาสการประชมใหญสมชชาการอนรกษสงแวดลอม

โลก ครงท ๓ (BWCC 2004) ระหวางวนท ๑๗ – ๒๕ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๔๗

- เหรยญทระลกเนองในโอกาสการประชมสมยสามญภาคอนสญญาวาดวย

การคาระหวางประเทศซงชนดสตวปาและพชปาทใกลสญพนธ ครงท ๑๓ (CITES COP 13) ระหวาง

วนท ๒ – ๑๔ ตลาคม พ.ศ. ๒๕๔๗

- เหรยญทระลกเนองในปเยาวชนสากล

๑๙

๑. รปแบบและโครงสรางรางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลก

แมการจดทาเหรยญกษาปณทระลกจะแบงการจดทาไดเปน ๕ กรณดงทไดกลาวไว

ขางตนแลวกตาม แตรางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกดงกลาวกมรปแบบ

และโครงสรางทเหมอนกนโดยแบงไดเปน ๓ สวนหลก คอ

๑.๑ บนทกหลกการและเหตผลประกอบรางกฎกระทรวง ซงแยกเปน

(๑) หลกการ

(๒) เหตผล

๑.๒ สาระสาคญของรางกฎกระทรวง ซงแยกเปน

(๑) ชอรางกฎกระทรวง

(๒) บทอาศยอานาจ

(๓) เนอหารางกฎกระทรวง

๑.๓ บญชทายกฎกระทรวง มรายละเอยด ดงน

(๑) ชนด

(๒) ราคา

(๓) โลหะและอตราเนอโลหะ

(๔) นาหนก

(๕) ขนาด

(๖) อตราเผอเหลอเผอขาด

(๗) ลวดลาย

(๗.๑) ดานหนา

(๗.๒) ดานหลง

(๘) ลกษณะอน ๆ (ทปรากฏบนเหรยญ)

ทงน โดยมรายละเอยดทจะไดกลาวตอไป ดงน

๒๐

โครงสรางทวไปของรางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลก

สวนท ๑ บนทกหลกการและเหตผลประกอบรางกฎกระทรวง

บนทกหลกการและเหตผล

ประกอบรางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลก

.....................................................................

พ.ศ. ....

หลกการ

กาหนดชนด ราคา โลหะ อตราเนอโลหะ นาหนก ขนาด อตราเผอเหลอ

เผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกษาปณ... ราคา... ...ชนด

เหตผล

โดยทเปนการสมควรจดทาเหรยญกษาปณ... ราคา... ...ชนด ออกใชเพอ

เปนทระลกเนองใน.......................................... จงจาเปนตองออกกฎกระทรวงน

๒๑

สวนท ๒ รางกฎกระทรวง

ราง

กฎกระทรวง

กาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลก

..............................................................

พ.ศ. ....

อาศยอานาจตามความในมาตรา ๕ แหงพระราชบญญตเงนตรา พ.ศ. ๒๕๐๑

และมาตรา ๑๐ วรรคสาม แหงพระราชบญญตเงนตรา พ.ศ. ๒๕๐๑ ซงแกไขเพมเตมโดย

พระราชบญญตเงนตรา (ฉบบท ๕) พ.ศ. ๒๕๓๖ รฐมนตรวาการกระทรวงการคลงออก

กฎกระทรวงไว ดงตอไปน

ใหกาหนดชนด ราคา โลหะ อตราเนอโลหะ นาหนก ขนาด อตราเผอเหลอ


ใหไว ณ วนท พ.ศ. ....

รฐมนตรวาการกระทรวงการคลง

๒๒

สวนท ๓ บญชทายกฎกระทรวงและการบรรยายลวดลายดานหนาและดานหลงของเหรยญ

บญชทายกฎกระทรวง......................................... พ.ศ. ....

อตราเผอเหลอเผอ

ขาด

ชนด ราคา

โลหะ

และ

อตรา

เนอ

โลหะ

นาหนก ขนาด สาหรบ

เนอ

โลหะ

สาหรบ

นาหนก

ลวดลาย ลกษณะ

อน ๆ

เหรยญ

กษาปณ

...

.. บาท ... รอย

ละ ..

.. กรม เสนผาศนย

กลาง

..

มลลเมตร

รอยละ

..

.. เซนตกรม

ตอ ๑

เหรยญ

ดานหนา

..........................

ดานหลง

..........................

๒๓

๒. แนวทางการตรวจพจารณารางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลก

ดงทไดกลาวขางตนแลววากฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณ

ทระลกสามารถแบงออกไดเปน ๓ สวนหลก กลาวคอ บนทกหลกการและเหตผลประกอบ

รางกฎกระทรวง รางกฎกระทรวง และบญชทายกฎกระทรวง และการบรรยายลวดลายดานหนาและ

ดานหลงของเหรยญ แนวทางการตรวจพจารณารางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณ

ทระลกจงขอไลเรยงไปตามลาดบ ดงน

๒.๑ รปแบบบนทกหลกการและเหตผลประกอบรางกฎกระทรวง

บนทกหลกการและเหตผลประกอบรางกฎกระทรวง จดทาขนเปนหนาแรก

ของรางกฎกระทรวงกอนทจะถงในสวนของสาระสาคญของกฎหมาย โดยมรปแบบการจดวาง

ดงตอไปน

แบบ (กอนมมตคณะรฐมนตรเกยวกบการกาหนดชอรางกฎหมายลาดบรอง)


ประกอบรางกฎกระทรวง ฉบบท .. (พ.ศ. ....)

ออกตามความในพระราชบญญตเงนตรา

พ.ศ. ๒๕๐๑

๒๔

แบบ (หลงมมตคณะรฐมนตรเกยวกบการกาหนดชอรางกฎหมายลาดบรอง ในป พ.ศ. ๒๕๔๓)



......................................................

พ.ศ. ....

๒.๑.๑ บนทกหลกการ

บนทกหลกการเปนการกาหนดขอบเขตในการออกรางกฎกระทรวง ในบนทก

หลกการของรางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกโดยทวไปจะระบเกยวกบชนด

ราคา โลหะ อตราเนอโลหะ นาหนก ขนาด อตราเผอเหลอเผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ

ของเหรยญกษาปณซงสอดคลองและเปนไปตามมาตรา ๑๐ แหงพระราชบญญตเงนตรา พ.ศ. ๒๕๐๑

ทกาหนดใหในการออกกฎกระทรวงเหรยญตองมรายละเอยดดงกลาว ทงน เพอใหทราบชนดของ

เหรยญกษาปณทจะดาเนนการจดสราง เชน เหรยญกษาปณโลหะสขาว (ทองแดงผสมนกเกล)

เหรยญกษาปณโลหะสองส (สขาวและสทอง) และมการระบราคา อนเปนราคาหนาเหรยญ เชน

ราคาหาบาท ราคาสบบาท ในกรณทเหรยญแตละชนดมการกาหนดราคาหนาเหรยญไวหลายราคาให

ระบราคาจากมากไปหานอย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญ เชน เปนเหรยญชนดขดเงาหรอไมขดเงา

ซงหากเปนการจดทาเหรยญชนดขดเงาหรอไมขดเงาเพยงอยางใดอยางหนงเพยงอยางเดยว

ในตอนทายของบนทกหลกการจะระบเพยงวา “หนงชนด” หรอเปนกรณทกาหนดชนดของเหรยญ

ชนดเดยวกน ราคาเดยวกน แตมลวดลายไมเหมอนกน เชน เรองเสรจท ๓๑๙/๒๕๔๓ มการกาหนด

ลวดลายของเหรยญกษาปณเงนไว ๓ ลวดลาย ในบนทกหลกการจงไดระบวา “...เหรยญกษาปณเงน

...และราคาหาสบบาท สามชนด”

อนง จะเหนวา ในบนทกหลกการ มการใชถอยคาวา “ชนด” อยสองแหง คอ

“กาหนดชนด” ในตอนตนของบนทกหลกการ และ “...ชนด” ในตอนทายของบนทกหลกการ

ซงทงสองคามความหมายแตกตางกน กลาวคอ “กาหนดชนด” ในตอนตนของบนทกหลกการ

หมายถง ชนดของเหรยญโดยสมพนธกบวสดหรอโลหะทไดจดทาเหรยญ เชน เหรยญกษาปณเงน

๒๕

เหรยญกษาปณนกเกล เปนตน ในขณะทคาวา “...ชนด” ในตอนทายของบนทกหลกการ

เปนการอธบายถงลกษณะอน ๆ ของเหรยญ เชน เปนเหรยญกษาปณขดเงาหรอไมขดเงา

รปแบบโดยทวไปของบนทกหลกการ

แบบ

หลกการ



การเขยนบนทกหลกการและเหตผลสามารถสรปรปแบบไดพอสงเขปดงน

(๑) การจดทาเหรยญกษาปณทกาหนดชนดเหรยญกษาปณชนดเดยว

เปนการกาหนดเหรยญกษาปณเพยงชนดเดยว โดยในสวนของ

หลกการจะมรายละเอยดทการกาหนดชนดของเหรยญ โดยมรปแบบดงตอไปน

แบบ

หลกการ


เผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกษาปณ... ราคา... หนงชนด

ตวอยางเชน

ตวอยาง (๑) รางกฎกระทรวง ฉบบท .. (พ.ศ. ....) ออกตามความในพระราชบญญตเงนตรา พ.ศ. ๒๕๐๑

(เรองเสรจท ๘๑/๒๕๓๐)

๒๖

หลกการ


เผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกระษาปณโลหะสขาว (ทองแดงผสมนกเกล)

เคลอบไสทองแดง ราคาหาบาท หนงชนด

ตวอยาง (๒) รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกพระบดาแหงการอนรกษ

มรดกไทย พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๔๓๖/๒๕๕๑)

หลกการ


เผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกษาปณโลหะสขาว (ทองแดงผสมนกเกล)

ราคายสบบาท หนงชนด

ตวอยาง (๓) รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลก ๑๐๐ ป กรมศลปากร พ.ศ. ....

(เรองเสรจท ๖๐๐/๒๕๕๔)

หลกการ


เผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกษาปณโลหะสองส (สขาวและสทอง)

ราคาสบบาท หนงชนด

๒๗

(๒) การจดทาเหรยญกษาปณทกาหนดชนดเหรยญกษาปณหลายชนด

เปนการกาหนดเหรยญกษาปณมากกวาหนงชนดในคราวเดยว

ในการเขยนหลกการจะระบถงชนดของเหรยญ ราคาหนาเหรยญและคณลกษณะอน ๆ ของเหรยญ

ชนดทหนงใหเสรจสนกอน แลวจงระบชนดของเหรยญ ราคาหนาเหรยญ ชนดของเหรยญ และ

คณลกษณะอน ๆ ของเหรยญชนดทสอง ตามลาดบ โดยมรปแบบ ดงตอไปน

แบบ

หลกการ


เผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกษาปณ... ราคา... ...ชนด และเหรยญ

กษาปณ... ราคา ... ...ชนด

ในกรณกาหนดชนดของเหรยญกษาปณมากกวาหนงชนดน ยงสามารถแบงออกได

๔ กรณ ซงในการเขยนบนทกหลกการยงคงเปนไปตามแบบทวไปทกาหนดไว แตมความแตกตางไป

ตามขอเทจจรงในแตละกรณวาเปนการจดทาเหรยญชนดใด


ก. กาหนดชนดของเหรยญ ๒ ชนด

ตวอยาง (๑ ) รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกเฉลมพระเกยรต

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช เนองในโอกาสทสานกงานโครงการพฒนา

แหงสหประชาชาตทลเกลาทลกระหมอมถวายรางวลความสาเรจสงสดดานการพฒนามนษย

ป ๒๕๔๙ พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๕๙๕/๒๕๔๙)

หลกการ

กาหนดชนด ราคา โลหะ อตราเนอโลหะ นาหนก ขนาด อตราเผอ

เหลอเผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกษาปณเงน ราคาเการอยบาท หนงชนด

และเหรยญกษาปณโลหะสขาว (ทองแดงผสมนกเกล) ราคายสบบาท หนงชนด

๒๘

ตวอยาง (๒) รางกฎกระทรวง ฉบบท .. (พ.ศ. ....) ออกตามความในพระราชบญญตเงนตรา พ.ศ. ๒๕๐๑

(เรองเสรจท ๑๘๖/๒๕๒๖)

หลกการ


เผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกษาปณเงนราคาหกรอยบาทสองชนดและ

เหรยญกษาปณนกเกลราคาสบบาทสองชนด

ตวอยาง (๓) รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกสมเดจพระเจาพนางเธอ

เจาฟากลยาณวฒนา กรมหลวงนราธวาสราชนครนทร ฉลองพระชนมาย ๘๔ พรรษา พ.ศ. ....

(เรองเสรจท ๒๑๘/๒๕๕๐)

หลกการ


เผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกษาปณเงน ราคาแปดรอยบาท สองชนด

และเหรยญกษาปณโลหะสขาว (ทองแดงผสมนกเกล) ราคายสบบาท สองชนด

ตวอยาง (๔) รางกฎกระทรวง ฉบบท .. (พ.ศ. ....) ออกตามความในพระราชบญญตเงนตรา พ.ศ. ๒๕๐๑

(เรองเสรจท ๒๓๘/๒๕๓๑)

หลกการ


เผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกษาปณนกเกล ราคาสบบาท สองชนด

และเหรยญกษาปณโลหะสขาว (ทองแดงผสมนกเกล) ราคาสองบาท หนงชนด

๒๙

ตวอยาง (๕) รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลก ๗๒ ป กรมธนารกษ พ.ศ. ....

(เรองเสรจท ๓๐๖/๒๕๔๘)

หลกการ


เผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกษาปณโลหะสขาว (ทองแดงผสม

นกเกล) ราคายสบบาท สองชนด และเหรยญกษาปณโลหะสองส (สขาวและสทอง)

ราคาสบบาท หนงชนด

ข. กาหนดชนดของเหรยญ ๓ ชนด


(เรองเสรจท ๓๗๙/๒๕๒๓)

หลกการ


เผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกษาปณทองคา ราคาเกาพนบาท เหรยญ

กษาปณเงนราคาหกรอยบาท และเหรยญกษาปณทองขาวเคลอบไสทองแดงราคาหาบาท

ตวอยาง (๒) รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกพระราชพธมหามงคลเฉลม

พระเกยรตพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธนวาคม ๒๕๕๔ พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๘๔๘/๒๕๕๔)

หลกการ


เผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกษาปณทองคา ราคาหนงหมนหาพนบาท

๓๐

หนงชนด เหรยญกษาปณเงน ราคาแปดรอยบาท หนงชนด และเหรยญกษาปณโลหะสขาว

(ทองแดงผสมนกเกล) ราคาหาสบบาท หนงชนด

ตวอยาง (๓) รางกฎกระทรวง ฉบบท .. (พ.ศ. ....) ออกตามความในพระราชบญญตเงนตรา พ.ศ. ๒๕๐๑

(เรองเสรจท ๒๖๔/๒๕๒๕)

หลกการ


เผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกษาปณทองคาราคาหกพนบาทสองชนด

เหรยญกษาปณเงนราคาหกรอยบาทสองชนด และเหรยญกษาปณนกเกลราคาสบบาทสองชนด

ตวอยาง (๔) รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลก ๙ รอบนกษตร แหง

วนพระราชสมภพสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๘๔๕/๒๕๕๑)

หลกการ


เผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกษาปณทองคา ราคาหนงหมนหกพนบาท

สองชนด เหรยญกษาปณเงน ราคาแปดรอยบาท สองชนด และเหรยญกษาปณโลหะสขาว

(ทองแดงผสมนกเกล) ราคายสบบาท สองชนด

ตวอยาง (๕) รางกฎกระทรวง ฉบบท .. (พ.ศ. ....) ออกตามความในพระราชบญญตเงนตรา พ.ศ. ๒๕๐๑

(เรองเสรจท ๒๖๔/๒๕๒๕)

๓๑

หลกการ


เผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกระษาปณเงน ราคาหกรอยบาท สองชนด

เหรยญกระษาปณนกเกล ราคาสบบาท สองชนด และเหรยญกระษาปณโลหะสขาว (ทองแดง

ผสมนกเกล) เคลอบไสทองแดงราคาสองบาท หนงชนด

ตวอยาง (๖) รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกสมเดจพระเจาพนางเธอ

เจาฟากลยาณวฒนา กรมหลวงนราธวาสราชนครนทร ฉลองพระชนมาย ๘๐ พรรษา พ.ศ. ....

(เรองเสรจท ๓๑๘/๒๕๔๖)

หลกการ


เผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกษาปณเงน ราคาหกรอยบาท สองชนด

เหรยญกษาปณโลหะสขาว (ทองแดงผสมนกเกล) ราคายสบบาท สองชนด และเหรยญ

กษาปณโลหะสองส (สขาวและสทอง) ราคาสบบาท หนงชนด

ค. กาหนดชนดของเหรยญ ๔ ชนด


(เรองเสรจท ๓๖๙/๒๕๒๗)

หลกการ


เผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกระษาปณทองคา ราคาหกพนบาท สองชนด

เหรยญกระษาปณเงน ราคาหกรอยบาท สองชนด เหรยญกระษาปณนกเกล ราคาสบบาท

๓๒

สองชนด และเหรยญกระษาปณโลหะสขาว (ทองแดงผสมนกเกล) เคลอบไสทองแดง ราคา

หาบาท หนงชนด

ตวอยาง (๒) รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกสมเดจพระนางเจาสรกต

พระบรมราชนนาถ เฉลมพระชนมพรรษา ๗๕ พรรษา ๑๒ สงหาคม ๒๕๕๐ พ.ศ. .... (เรองเสรจท

๔๘๑/๒๕๕๐)

หลกการ


เผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกษาปณทองคา ราคาหนงหมนหกพนบาท

สองชนด เหรยญกษาปณเงน ราคาแปดรอยบาท สองชนด เหรยญกษาปณโลหะสขาว

(ทองแดงผสมนกเกล) ราคายสบบาท สองชนด และเหรยญกษาปณโลหะสองส (สขาวและ

สทอง) ราคาสบบาท หนงชนด

ง. กาหนดชนดของเหรยญหลายชนด


(เรองเสรจท ๓๑๙/๒๕๔๓)

หลกการ


เผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกษาปณทองคา ราคาสองพนหารอยบาท

หนงชนด ราคาสองรอยหาสบบาท หนงชนด ราคาหนงรอยบาท หนงชนด

เหรยญกษาปณเงน ราคาสองรอยบาท หนงชนด และราคาหาสบบาท สามชนด

๓๓

หมายเหต กรณเหรยญกษาปณเงน ราคาหาสบบาท สามชนด นน หมายความวา เปนการ

จดทาเหรยญกษาปณเงน ราคาหาสบบาท โดยมลวดลายเหรยญสามลวดลาย


(เรองเสรจท ๒๗๓/๒๕๒๙)

หลกการ



ราคาสามพนบาท สองชนด ราคาหนงพนหารอยบาท สองชนด เหรยญกระษาปณเงน

ราคาหกรอยบาท สองชนด ราคาสามรอยบาท สองชนด ราคาหนงรอยหาสบบาท

สองชนด เหรยญกระษาปณนกเกล ราคาสบบาท สองชนด เหรยญกระษาปณโลหะสขาว

(ทองแดงผสมนกเกล) เคลอบไสทองแดง ราคาหาบาท หนงชนด และราคาสองบาท หนง

ชนด


(เรองเสรจท ๒๗๒/๒๕๒๙)

หลกการ



ราคาสามพนบาท สองชนด ราคาหนงพนหารอยบาท สองชนด เหรยญกระษาปณเงน

ราคาหกรอยบาท สองชนด ราคาสามรอยบาท สองชนด ราคาหนงรอยหาสบบาท

สองชนด เหรยญกระษาปณนกเกล ราคาสบบาท สองชนด เหรยญกระษาปณโลหะสขาว

(ทองแดงผสมนกเกล) เคลอบไสทองแดง ราคาหาบาท หนงชนด และราคาสองบาท หนงชนด

๓๔

๒.๑.๒ เหตผล

เปนการระบถงเหตผล ความเปนมา ชนด ราคา และคณลกษณะอน ๆ

ของเหรยญกษาปณทระลก และโอกาสหรอวโรกาส แลวแตกรณ ในการจดทาเหรยญกษาปณทระลก

ในครงนโดยในสวนของการกลาวถงชนด ราคา และคณลกษณะอน ๆ ของเหรยญนน จะตอง

สอดคลองกบหลกการของการกาหนดใหมเหรยญดงกลาว โดยมรปแบบดงตอไปน

(๑) กรณทวไป

เปนกรณทมการจดทาเหรยญกษาปณทระลก เนองในวโรกาสหรอ

โอกาสสาคญ ๆ โดยจะระบวโรกาสหรอโอกาสทเปนเหตในการจดทาเหรยญกษาปณไวดวย

แบบ

เหตผล

โดยทเปนการสมควรจดทาเหรยญกษาปณ... ราคา... ชนด... ออกใชเพอเปน

ทระลก .................(วโรกาสหรอโอกาสทเปนเหตในการจดทาเหรยญ)............... จงจาเปนตองออก

กฎกระทรวงน



(เรองเสรจท ๓๑๖/๒๕๒๑)

เหตผล

โดยทเปนการสมควรจดทาเหรยญกษาปณทองขาวเคลอบไสทองแดงราคา

หาบาท และเหรยญกษาปณทองขาวราคาหนงบาท ออกใชเพอเปนทระลกในโอกาสท

ประเทศไทยเปนเจาภาพจดการแขงขนเอเชยนเกมส ครงท ๘ ซงจะมขนในเดอนธนวาคม

พ.ศ. ๒๕๒๑ จงจาเปนตองออกกฎกระทรวงน

๓๕


(เรองเสรจท ๘๑/๒๕๓๐)

เหตผล

โดยทเปนการสมควรจดทาเหรยญกระษาปณโลหะสขาว (ทองแดงผสมนกเกล)

เคลอบไสทองแดง ราคาหาบาท หนงชนด ออกใชเพอเปนทระลก ๒๐๐ ป เฉลมพระเกยรต

พระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว ในวนท ๓๑ มนาคม พ.ศ. ๒๕๓๐ จงจาเปนตองออก

กฎกระทรวงน


(เรองเสรจท ๒๗๙/๒๕๓๐)

เหตผล

โดยทเปนการสมควรจดทาเหรยญกระษาปณเงน ราคาหกรอยบาท สองชนด

เหรยญกระษาปณนกเกล ราคาสบบาท สองชนด และเหรยญกระษาปณโลหะสขาว (ทองแดง

ผสมนกเกล) เคลอบไสทองแดงราคาสองบาท หนงชนด เพอเปนทระลกเนองในวโรกาสท

สมเดจพระเจาลกเธอเจาฟาจฬาภรณวลยลกษณ อครราชกมาร ทรงไดรบการถวายเหรยญ

ทองคาทระลกแอลเบรต ไอนสไตน จากองคการยเนสโกเมอวนท ๒๔ ตลาคม พ.ศ. ๒๕๒๙

จงจาเปนตองออกกฎกระทรวงน


(เรองเสรจท ๓๑๙/๒๕๔๓)

๓๖

เหตผล

โดยทเปนการสมควรจดทาเหรยญกษาปณทองคา ราคาสองพนหารอยบาท

หนงชนด ราคาสองรอยหาสบบาท หนงชนด ราคาหนงรอยบาท หนงชนด เหรยญกษาปณเงน

ราคาสองรอยบาท หนงชนด และราคาหาสบบาท สามชนด ออกใชเพอเปนทระลก

ป ค.ศ. 2000 “Thai Millennium 2000 Coin Collection” จงจาเปนตองออกกฎกระทรวงน

ตวอยาง (๕ ) รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกเฉลมพระเกยรต

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช เนองในโอกาสทสานกงานโครงการพฒนา

แหงสหประชาชาตทลเกลาทลกระหมอมถวายรางวลความสาเรจสงสดดานการพฒนามนษย

ป ๒๕๔๙ พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๕๙๕/๒๕๔๙)

เหตผล

โดยทเปนการสมควรจดทาเหรยญกษาปณเงน ราคาเการอยบาท

หนงชนด และเหรยญกษาปณโลหะสขาว (ทองแดงผสมนกเกล) ราคายสบบาท หนงชนด

ออกใชเพอเปนทระลกเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

เนองในโอกาสทสานกงานโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตทลเกลาทลกระหมอมถวาย

รางวลความสาเรจสงสดดานการพฒนามนษย ป ๒๕๔๙ เมอวนท ๒๖ พฤษภาคม

พ.ศ. ๒๕๔๙ จงจาเปนตองออกกฎกระทรวงน

ตวอยาง (๖) รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกสมเดจพระเจาพนางเธอ

เจาฟากลยาณวฒนา กรมหลวงนราธวาสราชนครนทร ฉลองพระชนมาย ๘๔ พรรษา พ.ศ. ....

(เรองเสรจท ๒๑๘/๒๕๕๐)

๓๗

เหตผล

โดยทเปนการสมควรจดทาเหรยญกษาปณเงน ราคาแปดรอยบาท สองชนด

และเหรยญกษาปณโลหะสขาว (ทองแดงผสมนกเกล) ราคายสบบาท สองชนด ออกใชเพอเปน

ทระลกเนองในโอกาสทสมเดจพระเจาพนางเธอ เจาฟากลยาณวฒนา กรมหลวงนราธวาส

ราชนครนทร ฉลองพระชนมาย ๘๔ พรรษา ในวนท ๖ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๕๐

จงจาเปนตองออกกฎกระทรวงน

ตวอยาง (๗) รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลก ๙ รอบนกษตร แหง

วนพระราชสมภพสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๘๔๕/๒๕๕๑)

เหตผล

โดยทเปนการสมควรจดทาเหรยญกษาปณทองคา ราคาหนงหมนหกพนบาท

สองชนด เหรยญกษาปณเงน ราคาแปดรอยบาท สองชนด และเหรยญกษาปณโลหะสขาว

(ทองแดงผสมนกเกล) ราคายสบบาท สองชนด ออกใชเพอเปนทระลกครบ ๑๐๘ ป (๙ รอบ

นกษตร) แหงวนพระราชสมภพสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน ในวนท ๒๑ ตลาคม

พ.ศ. ๒๕๕๑ จงจาเปนตองออกกฎกระทรวงน

ตวอยาง (๘) รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลก ๑๐๐ ป กรมศลปากร พ.ศ. ....

(เรองเสรจท ๖๐๐/๒๕๕๔)

เหตผล

โดยทเปนการสมควรจดทาเหรยญกษาปณโลหะสองส (สขาวและสทอง)

ราคาสบบาท หนงชนด ออกใชเพอเปนทระลกเนองในโอกาสครบ ๑๐๐ ป กรมศลปากร

ในวนท ๒๗ มนาคม พ.ศ. ๒๕๕๔ จงจาเปนตองออกกฎกระทรวงน

๓๘

ตวอยาง (๙) รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกพระราชพธมหามงคลเฉลม

พระเกยรตพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธนวาคม ๒๕๕๔ พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๘๔๘/๒๕๕๔)

เหตผล

โดยทเปนการสมควรจดทาเหรยญกษาปณทองคา ราคาหนงหมนหาพนบาท

หนงชนด เหรยญกษาปณเงน ราคาแปดรอยบาท หนงชนด และเหรยญกษาปณโลหะสขาว

(ทองแดงผสมนกเกล) ราคาหาสบบาท หนงชนด ออกใชเพอเปนทระลกเนองในโอกาสพระราช

พธมหามงคลเฉลมพระเกยรตพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธนวาคม ๒๕๕๔ ในวนท ๕

ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๕๔ จงจาเปนตองออกกฎกระทรวงน

(๒) กรณเฉพาะ

รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะเหรยญกษาปณทระลกบางฉบบระบ

เหตผลแตกตางไปจากทไดกลาวไวขางตน อนเนองมาจากมความมงประสงคเพอยกยองเชดชบคคล

ดงกลาวเปนกรณพเศษหรอในดานเฉพาะ ซงขนอยกบขอเทจจรงเปนรายกรณไป โดยสามารถ

สอบถามขอเทจจรงในสวนนไดจากกรมธนารกษ และหนวยงานทเปนผเสนอใหมการจดทาเหรยญนขน



(เรองเสรจท ๑๙๒/๒๕๐๖)

เหตผล

เพอเปนสงราลกในวาระดถทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวรชกาลท ๙

ทรงมพระชนมายครบ ๓ รอบ ในวนท ๕ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๐๖ และเปนการสนอง

พระมหากรณาธคณทพระองคทานไดปกครองไพรฟาประชาราษฎรใหไดรบแตความรมเยน

เปนสขโดยทวกนตลอดมา จงไดจดสรางเหรยญกษาปณชนดและราคาดงกลาวขน

๓๙

หมายเหต รางกฎกระทรวงฉบบนเปนรางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะเหรยญทระลกฉบบแรก ๆ

ทออกตามความในพระราชบญญตเงนตรา พ.ศ. ๒๕๐๑

ตวอยาง (๒) รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกพระบดาแหงการอนรกษ

มรดกไทย พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๔๓๖/๒๕๕๑)

เหตผล

เนองจากไดมประกาศสานกนายกรฐมนตร เรอง การนอมเกลานอมกระหมอม

ถวายพระราชสมญญา “พระบดาแหงการอนรกษมรดกไทย” แดพระบาทสมเดจพระปรมนทร

มหาภมพลอดลยเดช เนองในโอกาสมหามงคลทรงครองสรราชสมบตครบ ๖๐ ป ลงวนท

๒๘ มถนายน พ.ศ. ๒๕๕๐ สมควรจดทาเหรยญกระษาปณโลหะสขาว (ทองแดงผสมนกเกล)

ราคายสบบาท หนงชนด ออกใชเพอเปนทระลกเนองในการนอมเกลานอมกระหมอมถวาย

พระราชสมญญาดงกลาว จงจาเปนตองออกกฎกระทรวงน

หมายเหต เหตผลประกอบรางกฎกระทรวงฯ ทคณะรฐมนตรอนมตหลกการตามทหนวยงาน

(กรมธนารกษ) เสนอ นน ระบเหตผลประกอบรางกฎกระทรวงตามแบบทวไป แตในการตรวจ

พจารณาของสานกงานฯ ปรากฏขอเทจจรงเพมเตมวา ในการจดทาเหรยญกษาปณทระลกนมเหตผล

หลกทสาคญ คอ สบเนองมาจากทคณะรฐมนตรมมตเมอวนท ๒๐ มนาคม ๒๕๕๐ เหนชอบในการขอ

พระราชทานพระบรมราชานญาตถวายพระราชสมญญา “พระบดาแหงการอนรกษมรดกไทย”

แดพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช เนองในวโรกาสททรงครองสรราชสมบตครบ

๖๐ ป โดยมประกาศสานกนายกรฐมนตร เรอง การนอมเกลานอมกระหมอมถวายพระราชสมญญา

“พระบดาแหงการอนรกษมรดกไทย” แดพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช เนองใน

โอกาสมหามงคลทรงครองสรราชสมบตครบ ๖๐ ป ประกาศ ณ วนท ๒๘ มถนายน ๒๕๕๐ สานกงานฯ

จงไดปรบแกไขการระบเหตผลประกอบรางฯ ใหชดเจน โดยนาสาระสาคญตามประกาศฯ อนเปน

เหตผลหลกในการจดทาเหรยญกษาปณทระลกและการตรารางกฎกระทรวงฉบบนแทนทจะใช

รปแบบกรณทวไป

๔๐

๒.๒ รปแบบของรางกฎกระทรวง

มรปแบบและโครงสราง ดงน

๒.๒.๑ การกาหนดชอรางกฎกระทรวง

ชอรางกฎกระทรวงฯ เดมกอนทจะมการกาหนดแนวปฏบตเกยวกบ

การกาหนดชอรางกฎกระทรวง จะระบชอรางกฎกระทรวงเรยงลาดบถดจากฉบบสดทายตอเนอง

กนไปจากกฎกระทรวงฉบบกอนหนานของกฎหมาย คอ “กฎกระทรวง ฉบบท .. (พ.ศ. ....) ออกตาม

ความในพระราชบญญต...”

แบบ (เดม)

ราง


ฉบบท .. (พ.ศ. ....)

ออกตามความในพระราชบญญตเงนตรา

พ.ศ. ๒๕๐๑

ตอมามปญหาวาการระบชอรางกฎกระทรวงแบบเดมไมอาจทราบวากฎกระทรวง

ดงกลาวเปนกฎกระทรวงเรองใด ซงตองพจารณาจากเนอหา ประกอบกบทาใหมความยงยาก

ในการสบคนกฎกระทรวงทจะนามาใชใหครบถวนไดและมความสบสนเมอมการแกไขกฎกระทรวง

เหลานน สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาจงไดพจารณากาหนดรปแบบชอรางกฎกระทรวงใน

เรองเสรจท ๔๘๔/๒๕๔๓ โดยกาหนดใหมชอทแสดงเนอหาสาระของกฎกระทรวงนน ๆ และสอดคลอง

กบบทบญญตทใหอานาจในการออกกฎกระทรวงนน และคณะรฐมนตรไดมมตเมอวนท ๑๐ ตลาคม

๒๕๔๓ เหนชอบแนวปฏบตเกยวกบการใชชอกฎกระทรวงโดยใหสวนราชการและรฐวสาหกจตาง ๆ

ถอปฏบตตอไป จงไดมการแกไขชอรางกฎกระทรวงทกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลก เปน

“รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลก... พ.ศ. ....”

รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกฯ จงไดปรบปรงรปแบบ

ในสวนบนทกหลกการและเหตผล และชอรางกฎกระทรวง เปนดงตอไปน

๔๑

แบบ

บนทกหลกการและเหตผลประกอบรางกฎกระทรวง



...............................................................................

พ.ศ. ....

ชอรางกฎกระทรวงฯ

ราง


กาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลก

…..................................................

พ.ศ. ....

อยางไรกด ภายหลงจากมแนวปฏบตเกยวกบการกาหนดชอรางกฎกระทรวง

ทจะตองสอดคลองกบสาระสาคญของกฎกระทรวงนน พบวามประเดนปญหาสาคญสองประการ

ทหนวยงานทเกยวของจะมขอสงเกตทงในชนการพจารณาอนมตหลกการของคณะรฐมนตรหรอในชน

การตรวจพจารณาของสานกงานฯ อยบอยครง ทสมควรนามากลาวไวในทน กลาวคอ

๑) การใชคาวา “ครบ” ในชอรางกฎกระทรวง

กอนทจะมการเปลยนแปลงรปแบบการกาหนดชอรางกฎกระทรวงจะไมมปญหา

นเกดขน เพราะคาวา “ครบ” จะปรากฏเฉพาะในสวนของเหตผลในบนทกหลกการและเหตผล

๔๒

ประกอบรางกฎกระทรวงและเนอหาในรางกฎกระทรวงเทานน ตอมาภายหลงทมการกาหนดชอราง

กฎกระทรวงใหเปนไปตามมตคณะรฐมนตรเมอวนท ๑๐ ตลาคม ๒๕๔๓ จงเรมมปญหาดงกลาว

เกดขนโดยเฉพาะขอสงเกตของสานกเลขาธการคณะรฐมนตรทเหนวาชอรางกฎกระทรวงไมสอดคลอง

กบเนอหาในรางกฎกระทรวง

สาหรบกรณการใชคาวา “ครบ” นน จากการตรวจสอบสามารถแบงออกไดเปน ๒

กรณ กลาวคอ กรณเหรยญกษาปณทระลกทเกยวของกบตวบคคล และกรณของเหรยญกษาปณ

ทระลกทเกยวของกบสถานทหรอหนวยงาน และสามารถสรปแนวทางการใชถอยคาดงกลาวในชอราง

กฎกระทรวงฯ ดงน

กรณเกยวกบบคคล

แยกเปน ๒ กรณ คอ บคคลทมชวต (ทรงพระชนม) และบคคลทสนชวตแลว

(สนพระชนม)

- บคคลทมชวต

รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณในกรณนโดยมาก

จะไมระบคาวา “ครบ” ในชอรางกฎกระทรวง เพราะคาวา “ครบ” จะมความหมายวาหยดนงอยกบท

ฉะนนในการตรวจพจารณาของสานกงานฯ หากมการระบคาวา “ครบ” ไวในชอรางกฎกระทรวงฯ

กจะใหตดคาวา “ครบ” ออก เชน

๑. รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกสมเดจ

พระบรมโอรสาธราช สยามกฎราชกมาร พระชนมาย ๕๐ พรรษา พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๓๘๖/๒๕๔๕)

๒. รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกสมเดจ

พระเจาพนางเธอ เจาฟากลยาณวฒนา กรมหลวงนราธวาสราชนครนทร ฉลองพระชนมาย ๘๐

พรรษา พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๓๑๘ /๒๕๔๖)

๓. รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกพระราช

พธมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธนวาคม ๒๕๕๔ พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๘๔๘/๒๕๕๔)

อนง การไมระบคาวา “ครบ” จะไมระบไวเฉพาะในชอรางกฎกระทรวง

เทานน แตยงคงระบคาวา “ครบ” ในเหตผลประกอบรางกฎกระทรวง และรางกฎกระทรวง

ซงประเดนนสานกเลขาธการคณะรฐมนตรมการตงขอสงเกตในการตรวจพจารณารางกฎกระทรวง

กาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกหลายฉบบวาไมมความสอดคลองกน อยางไรกด สานกงานฯ

ยงคงยนยนแนวปฏบตดงกลาวนมาโดยตลอดเนองจากชอรางกฎกระทรวงเปนชอทไดรบพระบรม

ราชานญาต และการกาหนดชอรางกฎกระทรวงควรกระชบและแสดงเนอหาสาระของกฎกระทรวง

๔๓

นน ๆ เวนแต รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

เฉลมพระชนมพรรษา ครบ ๗๕ พรรษา ๕ ธนวาคม ๒๕๔๕ พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๖๘๘/๒๕๔๕) และ

รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจ

พระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช เนองในพธฉลองสรราชสมบตครบ ๖๐ ป พ.ศ. .... (เรองเสรจท

๒๖๒/๒๕๔๙) ซงมการใชคาวา “ครบ” ในชอรางกฎกระทรวงสาหรบกรณทบคคลนนยงมชวตอย แต

กรณดงกลาวเปนกรณพเศษเนองจากมความประสงคจะเนนถอยคาหรอเหตการณใดเหตการณหนง

เปนการเฉพาะ

- บคคลทสนชวตแลว

สาหรบกรณทเปนการจดทาเหรยญกษาปณทระลกสาหรบบคคลทสนชวตแลว

ในชอรางกฎกระทรวงจะสามารถระบ คาวา “ครบ” ได เนองจากคาวา “ครบ” ในทนคอ “หยดนง” เชน

๑. รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกเฉลม

พระเกยรตครบ ๑๕๐ ป แหงวนพระบรมราชสมภพพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาจฬาลงกรณ

พระจลจอมเกลาเจาอยหว พ.ศ. ..... (เรองเสรจท ๖๑๓/๒๕๔๖)

๒. รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกเฉลม

พระเกยรต พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ในโอกาสทวนพระบรมราชสมภพครบ ๒๐๐ ป

พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๗๘๕/๒๕๔๗)

๓. รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกเฉลม

พระเกยรตสมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟาจาตรนตรศมฯ กรมพระจกรพรรดพงศ ในโอกาส

ทวนประสตครบ ๑๕๐ ป พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๓๔๗/๒๕๔๙)

อยางไรกตาม พบวามรางกฎกระทรวงฉบบเดยวทไมระบคาวา

“ครบ” ในชอรางฯ คอ รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลก ๙ รอบนกษตร

แหงวนพระราชสมภพสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๘๔๕/๒๕๕๑)

แตยงคงระบคาวา “ครบ” ในเหตผลประกอบรางกฎกระทรวงฯ และรางกฎกระทรวงฯ ทงน

เนองจากเปนกฎกระทรวงฉบบแรกทมการใชคาวา “รอบนกษตร” ซงแตกตางจากกรณทวไปทจะเปน

การระบระยะเวลา เชน ๑๒๐ ป ๑๕๐ ป โดยการใชคาวา “รอบนกษตร” จะเกดขนเมอถงรอบ

ระยะเวลาทหารดวยสบสองลงตว โดยระยะเวลา ๑๒ ป จะนบเปน ๑ รอบนกษตร

กรณเกยวกบสถานทหรอหนวยงาน

แตเดมแนวปฏบตของสานกงานฯ เกยวกบการใชคาวา “ครบ” ในชอราง

กฎกระทรวงในกรณของการจดทาเหรยญกษาปณทระลกใหแกหนวยงานหรอสถานท นน ยงมแนว

๔๔

ปฏบตเปน ๒ แนวทาง กลาวคอ แนวทางทหนง หากจะระบคาวา “ครบ” ในชอรางกฎกระทรวง

จะตองเขยนวน เดอน ป ทครบกาหนดกากบลงไปดวยเพอเปนการอธบายรายละเอยดใหทราบถง

ความเปนมาของการจดทาเหรยญกษาปณทระลกวาเปนการจดทาเนองในโอกาสใด สวนแนวทาง

ทสอง จะไมระบ คาวา “ครบ” ในชอรางกฎกระทรวง ดงน

- กรณระบคาวา “ครบ” ในชอรางกฎกระทรวง

๑. รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกครบ ๗๒ ป

สานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๑๗๔/๒๕๔๔)

๒. รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกครบ ๘๔ ป

จฬาลงกรณมหาวทยาลย พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๑๕๖/๒๕๔๔)

๓. รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกครบ ๑๐๐ ป

การนาธนบตรออกใช พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๔๓๙/๒๕๔๕)

- กรณไมระบคาวา “ครบ” ในชอรางกฎกระทรวง

๑. รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลก ๑๐๐ ป

กรมทดน พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๔/๒๕๔๔)

๒. รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลก ๑๒๕ ป

ไปรษณยไทย พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๗๖๘/๒๕๕๑)

๓. รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลก ๕๐ ป

สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๓๔/๒๕๕๒)

๔. รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลก ๑๕๐ ป

โรงกษาปณ พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๕๖๗/๒๕๕๓)

๕. รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลก ๑๐๐ ป

กรมพระธรรมนญ พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๔๓๕/๒๕๔๙)

๖. รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลก ๑๒๐ ป

โรงพยาบาลศรราช พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๓๑๘/๒๕๕๑)

โดยทปญหาดงกลาวเปนปญหาทสาคญและมแนวปฏบตทแตกตางกน ฝายฯ

จงไดนาปญหาดงกลาวพจารณารวมกบกรมธนารกษ สานกราชเลขาธการ และสานกพระราชวง

อกครงหนงและสรปเปนแนวปฏบตไดวา การจะระบคาวา “ครบ” ในรางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะ

ของเหรยญกษาปณทระลกสาหรบสถานทหรอหนวยงานนนกตอเมอมการระบวน เดอน ป

ของเหตการณทเปนเหตในการจดทาเหรยญกษาปณทระลกไวเปนสวนหนงของชอรางกฎกระทรวง

ดวย (เรองเสรจท ๘๔๕/๒๕๕๑) โดยแยกพจารณาดงน

๔๕

ก. กรณชอรางกฎกระทรวง โดยปกตชอรางกฎกระทรวงจะไมมการระบ

วน เดอน ป ของเหตการณทเปนเหตในการจดทาเหรยญกษาปณทระลกไวดวย ดงนน จงไมตองระบ

คาวา “ครบ” ในชอรางกฎกระทรวง เชน รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลก

๑๐๐ ป โรงเรยนเสนาธการทหารบก พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๖/๒๕๕๕)

ข. กรณเหตผลในสวนบนทกหลกการและเหตผลประกอบรางกฎกระทรวง

โดยปกตจะมการระบวน เดอน ป ของเหตการณทเปนเหตในการจดทาเหรยญกษาปณทระลกไวดวย

จงตองระบคาวา “ครบ” ไวดวย เชน “...ออกใชเพอเปนทระลกเนองในโอกาสครบ ๑๐๘ ป (๙ รอบ

นกษตร) แหงวนพระราชสมภพสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน ในวนท ๒๑ ตลาคม พ.ศ. ๒๕๕๑

จงจาเปนตองออกกฎกระทรวงน” (เรองเสรจท ๘๔๕/๒๕๕๑)

๒) กรณการกาหนดพระนามในชอรางกฎกระทรวง

รางกฎกระทรวงทผานการตรวจพจารณาของสานกงานฯ ม ๒ รปแบบดงน

๑. กรณทกาหนดพระนามไวในชอรางกฎกระทรวง เชน รางกฎกระทรวง

กาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกสมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ สยามมกฎราชกมาร พระชนมาย

๕๐ พรรษา พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๓๘๖/๒๕๔๕) รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณ

ทระลกสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ เฉลมพระชนมพรรษา ๗๕ พรรษา ๑๒ สงหาคม

๒๕๕๐ พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๔๘๑/๒๕๕๐)

๒. กรณทไมกาหนดพระนามไวในชอรางกฎกระทรวง เชน รางกฎกระทรวง

กาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกพระราชพธมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา

๕ ธนวาคม ๒๕๕๐ พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๔๘๐/๒๕๕๐) และรางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของ

เหรยญกษาปณทระลกพระราชพธมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธนวาคม ๒๕๕๔

พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๘๔๘/๒๕๕๔)

ทงน เหตผลของการกาหนดชอรางกฎกระทรวงทงสองกรณเปนการกาหนด

โดยใชถอยคาตามทไดรบพระบรมราชานญาตใหจดทาเหรยญกษาปณทระลก ดงทไดเคยมการหารอ

รวมกบผแทนในการพจารณารางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกพระราชพธ

มหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๕ ธนวาคม ๒๕๕๐ พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๔๘๐/๒๕๕๐)

นอกจากน ยงมปญหาเกยวกบการเวนวรรคระหวางถอยคาวา “...ทระลกเฉลม

พระเกยรต” และพระนาม โดยในกรณทเปนการจดทาเหรยญกษาปณทระลกเฉลมพระเกยรต

เนองในโอกาสทมพระราชพธตาง ๆ นน ชอรางกฎกระทรวงมกจะระบวา “...เหรยญกษาปณทระลก

เฉลมพระเกยรต” และตามดวยพระนาม โดยไมมการเวนวรรค เชน “...ทระลกเฉลมพระเกยรต

๔๖

สมเดจพระนางเจาสรกต...” แตในชนการเสนอรางกฎกระทรวงใหคณะรฐมนตรพจารณาอนมต

หลกการนน จะมการเวนวรรคระหวางถอยคาวา “...ทระลกเฉลมพระเกยรต” และพระนาม “สมเดจ

พระนางเจาสรกต...” และมผลทาใหชอเหรยญตามทไดรบพระบรมราชานญาตแตกตางไปจากถอยคา

ทใชในรางกฎกระทรวง โดยในประเดนน ฝายฯ ไดหารอรวมกบผแทนสานกพระราชวงและผแทน

สานกราชเลขาธการถงแนวทางทถกตอง และไดรบคาชแจงวาขอความดงกลาวควรมขอความตดกน

เปน “...ทระลกเฉลมพระเกยรตสมเดจพระนางเจาสรกต...” (เรองเสรจท ๗๗๙/๒๕๕๕ และ

เรองเสรจท ๘๑๓/๒๕๕๕)

๒.๒.๒ รปแบบบทอาศยอานาจ

เดมรางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกฯ ตราขน

โดยอาศยอานาจตามมาตรา ๕ และมาตรา ๑๐ แหงพระราชบญญตเงนตรา พ.ศ. ๒๕๐๑ การอางบท

อาศยอานาจในการตรารางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกฯ จงเปนดงน

แบบ

อาศยอานาจตามความในมาตรา ๕ และมาตรา ๑๐ แหงพระราชบญญต

เงนตรา พ.ศ. ๒๕๐๑ รฐมนตรวาการกระทรวงการคลงออกกฎกระทรวงไว ดงตอไปน

ตอมาในป พ.ศ. ๒๕๓๖ มการแกไขเพมเตมพระราชบญญตเงนตรา (ฉบบท ๕)

พ.ศ. ๒๕๓๖ โดยคงหลกการตามรางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะเหรยญกษาปณทระลกฯ ไว

ประกอบกบสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา ในการประชมฝายรางกฎหมาย ครงท ๓๓/๒๕๔๙

เมอวนท ๖ กนยายน ๒๕๔๙ ไดมมตวาในการอางบทอาศยอานาจใหอางบทอาศยอานาจเฉพาะวรรค

ทระบใหอานาจในการออกกฎกระทรวงนนเทานน ดงนน รปแบบการอางบทอาศยอานาจในราง

กฎกระทรวงกาหนดลกษณะเหรยญกษาปณทระลกฯ ในปจจบนจงไดเปลยนแปลงเปนดงน

๔๗

แบบ

อาศยอานาจตามความในมาตรา ๕ แหงพระราชบญญตเงนตรา พ.ศ. ๒๕๐๑

และมาตรา ๑๐ วรรคสาม แหงพระราชบญญตเงนตรา พ.ศ. ๒๕๐๑ ซงแกไขเพมเตมโดย

พระราชบญญตเงนตรา (ฉบบท ๕) พ.ศ. ๒๕๓๖ รฐมนตรวาการกระทรวงการคลงออก

กฎกระทรวงไว ดงตอไปน

๒.๒.๓ สาระสาคญของรางกฎกระทรวง

ในสวนนจะเปนการระบเนอหาสาระของกฎหมายวา กฎหมายฉบบน

ตราขนมาเพอการใด ซงเนอหาสาระของรางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะเหรยญกษาปณทระลก

จะเปนการกาหนดเกยวกบชนด ราคา โลหะ อตราเนอโลหะ นาหนก ขนาด อตราเผอเหลอเผอขาด

ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกษาปณทจะดาเนนการจดทา รวมถงวโรกาสหรอโอกาสหรอ

เหตการณสาคญทเปนทมาของการจดทาเหรยญกษาปณทระลกนขน จงตองกาหนดรายละเอยดให

ครบถวน โดยมรปแบบดงน

แบบ


เผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกษาปณ... ตามบญชทายกฎกระทรวงน



(เรองเสรจท ๓๗๘/๒๕๒๔)


เผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกษาปณทระลกเนองในโอกาสสมโภช

๔๘

กรงรตนโกสนทร ๒๐๐ ป ใน พ.ศ. ๒๕๒๕ ตามบญชทายกฎกระทรวงน


(เรองเสรจท ๒๕/๒๕๒๕)


เผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกษาปณทระลกในวโรกาสทพระบาทสมเดจ

พระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช สยามนทราธราช บรมนาถบพตร เสดจเถลงถวลยราชสมบต

ยงยนเปนเวลา ๓๖ ป เปนสองเทาแหงรชกาลพระบาทสมเดจพระปรเมนทรมหามงกฎ

พระจอมเกลาเจาอยหว ตามบญชทายกฎกระทรวงน


(เรองเสรจท ๔๑๓/๒๕๒๙)


เผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกษาปณทระลกเนองในงานกลวยไม

อาเซยน พ.ศ. ๒๕๒๕ ตามบญชทายกฎกระทรวงน


(เรองเสรจท ๒๔๘/๒๕๓๐)


เผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกระษาปณทระลกเนองในโอกาสครบ ๑๐๐ ป

๔๙

แหงการสถาปนาโรงเรยนนายรอยพระจลจอมเกลา ในวนท ๕ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๓๐ ตามบญช

ทายกฎกระทรวงน

ตวอยาง (๕) รางกฎกระทรวง ฉบบท .. (พ.ศ. ....) ออกตามความในพระราชบญญตเงนตรา พ.ศ. ๒๕๐๑

(เรองเสรจท ๕๑๓/๒๕๓๖)


เผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกระษาปณทระลกเนองในโอกาสครบ ๑๐๐ ป

แหงวนพระบรมราชสมภพพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาประชาธปก พระปกเกลาเจาอยหว

ในวนท ๘ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๓๖ ตามบญชทายกฎกระทรวงน

ตวอยาง (๖) รางกฎกระทรวง ฉบบท .. (พ.ศ. ....) ออกตามความในพระราชบญญตเงนตรา พ.ศ. ๒๕๐๑

(เรองเสรจท ๑๗๒/๒๕๔๒)


เผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกษาปณทระลกเนองในโอกาสเฉลมฉลอง

พระราชสมญญามหาราช รชกาลท ๓ ตามบญชทายกฎกระทรวงน

ตวอยาง (๗) รางกฎกระทรวง ฉบบท .. (พ.ศ. ....) ออกตามความในพระราชบญญตเงนตรา พ.ศ. ๒๕๐๑

(เรองเสรจท ๑๔๒/๒๕๔๓)


เผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกษาปณทระลกเนองในโอกาสการประชม

๕๐

ประจาปสภาผวาการธนาคารพฒนาเอเชย ครงท ๓๓ ระหวางวนท ๖ – ๘ พฤษภาคม ๒๕๔๓

ตามบญชทายกฎกระทรวงน

ตวอยาง (๘) รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลก สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ

สยามบรมราชกมาร พระชนมาย ๕๐ พรรษา พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๒๓๐/๒๕๔๘)


เผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกษาปณทระลกเนองในโอกาสทสมเดจ

พระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงเจรญพระชนมาย ๕๐ พรรษา ในวนท ๒

เมษายน พ.ศ. ๒๕๔๘ ตามบญชทายกฎกระทรวงน

ตวอยาง (๙) รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกงานชมนมลกเสอภาคพน

เอเชย – แปซฟก ครงท ๒๕ พ.ศ. ๒๕๔๘ พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๗๙๓/๒๕๔๘)


เผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกษาปณทระลกเนองในโอกาสงานชมนม

ลกเสอภาคพนเอเชย – แปซฟก ครงท ๒๕ พ.ศ. ๒๕๔๘ ระหวางวนท ๒๘ ธนวาคม

พ.ศ. ๒๕๔๘ ถงวนท ๓ มกราคม พ.ศ. ๒๕๔๙ ตามบญชทายกฎกระทรวงน

ตวอยาง (๑๐) รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกการประชมใหญสมาคม

ศาลปกครองสงสดระหวางประเทศ ครงท ๙ พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๑๒/๒๕๕๐)

๕๑


เผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกษาปณทระลกเนองในโอกาสการประชมใหญ

สมาคมศาลปกครองสงสดระหวางประเทศ ครงท ๙ ระหวางวนท ๒๒ – ๒๔ พฤศจกายน

พ.ศ. ๒๕๕๐ ตามบญชทายกฎกระทรวงน

ตวอยาง (๑๑) รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกเฉลมพระเกยรตสมเดจ

พระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ เนองในโอกาสทองคการอนามยโลกทลเกลาทลกระหมอม

ถวายรางวลอาหารปลอดภย พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๑๒/๒๕๕๐)


เผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกษาปณทระลกเฉลมพระเกยรตสมเดจ

พระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ เนองในโอกาสทองคการอนามยโลกทลเกลา

ทลกระหมอมถวายรางวลอาหารปลอดภย ตามบญชทายกฎกระทรวงน

ตวอยาง (๑๒) รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกพระราชพธมหามงคล

เฉลมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธนวาคม ๒๕๕๔ พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๔๘๔/๒๕๕๔)


เผอขาด ลวดลาย และลกษณะอน ๆ ของเหรยญกษาปณทระลกพระราชพธมหามงคลเฉลม

พระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธนวาคม ๒๕๕๔ ในวนท ๕ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๕๔ ตามบญช

ทายกฎกระทรวงน

๕๒

๒.๓ รปแบบบญชทายกฎกระทรวงฯ

บญชทายกฎกระทรวงฯ สาหรบกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณ

ทระลกนนอาจถอไดวาเปนสวนสาคญลาดบตนของกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณ

ทระลก เนองจากจะประกอบดวยเนอหาและรายละเอยดตาง ๆ โดยเฉพาะอยางยงการบรรยาย

ลวดลายดานหนาและดานหลงของเหรยญซงจะตองตรวจสอบความถกตองดวยความระมดระวง

ในสวนน จงจะขอนารายละเอยดไปกลาวไวเปนการเฉพาะในบทตอไป สาหรบรปแบบทวไปในสวนน

จะเปนดงน

แบบ

บญชทายกฎกระทรวง ฉบบท .. (พ.ศ. ....) ออกตามความในพระราชบญญตเงนตรา พ.ศ. ๒๕๐๑

หรอ

บญชทายกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลก........................ พ.ศ. ....

อตราเผอเหลอเผอ

ขาด

ชนด ราคา

โลหะ

และ

อตรา

เนอ

โลหะ

นาหนก ขนาด สาหรบ

เนอ

โลหะ

สาหรบ

นาหนก

ลวดลาย ลกษณะ

อน ๆ

เหรยญ

กษาปณ...

...

บาท

...

รอย

ละ

...

... กรม เสนผาศนยกลาง

... มลลเมตร

รอยละ

..

..

เซนตกรม

ตอ ๑

เหรยญ

ดานหนา

..........................

ดานหลง

..........................

๕๓

หมายเหต การบรรยายรายละเอยดของบญชทายกฎกระทรวงใหพจารณาจากรายละเอยด

โครงการจดทาเหรยญกษาปณทระลก ประกอบกบรปแบบเหรยญกษาปณทระลกทจะจดทาขน

ทงดานหนาและดานหลง ซงหนวยงานเจาของเรองไดจดสงใหพรอมรางกฎกระทรวง สาหรบพระบรมรป

หรอพระรปดานหนาเหรยญนนควรขอใหกรมธนารกษจดสงภาพตนแบบดวยเพอตรวจสอบ

ความสมบรณถกตองของฉลองพระองคและการประดบเครองราชอสรยาภรณดวย

(๑) ชนด

ชนดของเหรยญ

ตวอยาง

ชนด

(๑) เหรยญกษาปณทองคา

(๒) เหรยญกษาปณเงน

(๓) เหรยญกษาปณนกเกล

(๔) เหรยญกษาปณโลหะสขาว

(ทองแดงผสมนกเกล) เคลอบ

ไสทองแดง

(๒) ราคา

ราคาหนาเหรยญ

ตวอยาง

ราคา

๑ บาท

๕ บาท

๑๐ บาท

๕๐ บาท

๑๐๐ บาท

๕๐๐ บาท

๑,๐๐๐ บาท

๕๔

๑,๕๐๐ บาท

๓,๐๐๐ บาท

๑๖,๐๐๐ บาท

(๓) โลหะและอตราเนอโลหะ

วสดทนามาจดทาเหรยญ

ตวอยาง กรณไมมเคลอบ

โลหะและอตราเนอโลหะ

ทองคารอยละ ..

เงนรอยละ ..

ทองแดงรอยละ ..

นกเกลรอยละ ..

ตวอยาง กรณมเคลอบ

โลหะและอตราเนอโลหะ

โลหะสวนทเคลอบมสวนผสม

ของ... รอยละ ..

โลหะสวนทเปนไสมสวนผสม

ของ... รอยละ ..

หมายเหต เหรยญแตละชนดมสวนผสมของวสด ดงน

เหรยญกษาปณทองคา มสวนผสมของ ทองคา เงน และทองแดง

เหรยญกษาปณเงน มสวนผสมของ เงน และทองแดง

เหรยญกษาปณนกเกล มสวนผสมของ นกเกล

๕๕

การบรรยายโลหะและอตราเนอโลหะ

การบรรยายสวนผสมโลหะสขาว (วงนอก) ใหบรรยายนกเกล กอน ทองแดง

การบรรยายสวนผสมโลหะสทอง (วงใน) ใหบรรยายทองแดง กอน นกเกล

ขอสงเกต เหรยญกษาปณโลหะสขาว ชนดราคาหาบาท ประกอบดวยสองสวน สวนแรก คอ

สวนทเคลอบ จะเปนสขาวอนมสวนผสมของนกเกลกบทองแดง สวนทสอง คอ สวนเปนไส เปนสแดง

มสวนผสมของทองแดง ทาใหเมอมองดานขางของเหรยญ จะเหนวา มไสสแดงปรากฏอย แตเมอมอง

จากดานหนาและดานหลง จะมองเหนแตสขาวทเคลอบอย

(๔) นาหนก

นาหนกของเหรยญ

นาหนก

.. กรม

(๕) ขนาด

คอ ขนาดเสนผาศนยกลางของเหรยญ

ขนาด

เสนผาศนยกลาง .. มลลเมตร

หมายเหต คาวา “เสนผาศนยกลาง” และคาวา “เสนผานศนยกลาง” ตามบญชทาย

กฎกระทรวงระบขนาดเหรยญกษาปณทระลกไวเปนขนาด “เสนผาศนยกลาง” (มลลเมตร)

(พจนานกรมราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ( หนา ๑๒๑๓ พบวา ใชไดทง ๒ คาวา หมายความวา

คอรดของวงกลม หรอวงรทลากผานจดศนยกลาง))

๕๖

(๖) อตราเผอเหลอเผอขาด

อตราเผอเหลอเผอขาด

สาหรบ

เนอโลหะ

สาหรบ

นาหนก

รอยละ .. .. เซนตกรม ตอ ๑ เหรยญ

(๗) ลวดลาย

การบรรยายลวดลายเหรยญกษาปณ

เรมจากการบรรยายรปบรเวณกลางเหรยญ แลวจงบรรยายวงขอบเหรยญ จาก

เบองบนลงเบองลาง แลวจงบรรยายสงทคนระหวางขอความเบองบนกบเบองลาง

(๗.๑) ดานหนา เปนการบรรยายลวดลายของเหรยญดานหนาตามความเปนจรง

และทปรากฎบนเหรยญ

(๗.๒) ดานหลง เปนการบรรยายลวดลายของเหรยญดานหลงตามความเปนจรงและ

ทปรากฎบนเหรยญ

(๘) ลกษณะอน ๆ (ทปรากฏบนเหรยญ)

เปนการบรรยายลกษณะอน ๆ หรอชนดของเหรยญ เชน

- เปนเหรยญกษาปณ ชนด ขดเงา หรอธรรมดา (ไมขดเงา)

- ลกษณะวงขอบนอกของเหรยญ มเฟองจกร

- ลกษณะวงขอบนอกของเหรยญ มเฟองจกรสลบเรยบ

หมายเหต เหรยญกษาปณขดเงา – ธรรมดา (ไมขดเงา)

เนองจากเหรยญกษาปณชนดขดเงามตนทนการผลตสงและมกรรมวธการผลต

ทซบซอนกวาเหรยญกษาปณชนดธรรมดา (ไมขดเงา) ดวยเหตดงกลาว กรมธนารกษจงไดกาหนด

แนวทางปฏบตในการกาหนดราคาของเหรยญกษาปณชนดขดเงาเปนราคาจาหนาย ซงจะแตกตาง

จากเหรยญกษาปณชนดธรรมดา (ไมขดเงา) ทกาหนดเปนราคาจายแลก นนเอง

อนง คาวา “จาหนาย” ใชในกรณทราคาแลกซอไมสอดคลองกบราคาทระบ

ในเหรยญ และกรณคาวา “จายแลก” จะใชในกรณทราคาแลกซอตรงกบราคาทระบในเหรยญ

บทท ๓

การบรรยายลกษณะและลวดลายของเหรยญกษาปณทระลก

ตามทไดกลาวไวในบทท ๒ เกยวกบรางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญ

กษาปณทระลกแลววาจะประกอบดวยสามสวนหลก ไดแก บนทกหลกการและเหตผลประกอบราง

กฎกระทรวง รางกฎกระทรวง และบญชทายกฎกระทรวง รวมถงรปแบบการบรรยายลกษณะของ

เหรยญตามทปรากฏในบญชทายกฎกระทรวงฯ ซงจะประกอบดวยการระบชนด ราคา โลหะและอตรา

เนอโลหะ นาหนก ขนาด อตราเผอเหลอเผอขาดสาหรบเนอโลหะและสาหรบนาหนก ลวดลาย และ

ลกษณะอน ๆ และโดยทการบรรยายลกษณะและลวดลายของเหรยญกษาปณทระลกนมความสาคญ

จาเปนทจะตองตรวจสอบความถกตองดวยความละเอยดรอบคอบเปนอยางยง ในบทนจงจะขอ

กลาวถงเฉพาะแนวทางการบรรยายและการตรวจพจารณาการบรรยายลวดลายของเหรยญกษาปณ

ทระลกเทานน

สาหรบการบรรยายลวดลายของเหรยญทงดานหนาและดานหลงจะเรมตนจาก

การบรรยายลกษณะบรเวณกลางเหรยญ แลวจงบรรยายลกษณะวงขอบเหรยญ โดยบรรยาย

รายละเอยดจากเบองบนลงเบองลาง ดานขวาไปดานซาย และลกษณะสงทคนระหวางขอความ

เบองบนและเบองลางหรอดานขวาและดานซายของเหรยญ

๑. การจดทาเหรยญกษาปณทระลก

เหรยญกษาปณทระลกซงไดมการจดสรางมาแลว สามารถแบงไดเปน ๔ กรณ

ทสาคญ ดงน

๑.๑ เหรยญกษาปณทระลกของสมเดจพระเจาอยหว สมเดจพระนางเจา

สรกต พระบรมวงศานวงศ และบรพกษตรย ซงจะจดทาในวาระโอกาสตาง ๆ ดงน

๑.๑.๑ เนองในโอกาสทมพระชนมพรรษาหรอพระชนมายครบรอบ เชน

- เหรยญทออกใชเพอเปนทระลกเนองในโอกาสทสมเดจพระเจาภคนเธอ

เจาฟาเพชรรตนราชสดา สรโสภาพณณวด พระชนมาย ๘๔ พรรษา

- เหรยญทออกใชเพอเปนทระลกเนองในโอกาสทสมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ

สยามมกฎราชกมาร พระชนมาย ๕๐ พรรษา หรอ

๕๘

- เหรยญทออกใชเพอเปนทระลกเนองในโอกาสทสมเดจพระเทพ

รตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร พระชนมาย ๕๐ พรรษา

๑.๑.๒ เพอเฉลมพระเกยรตบคคลทสนพระชนมแลว เชน


กรมพระยาดารงราชานภาพ ในโอกาสทวนประสตครบ ๑๕๐ ป


เจาฟาจาตรนตรศมฯ กรมพระจกรพรรดพงศ ในโอกาสทวนประสตครบ ๑๕๐ ป

- เหรยญทออกใชเปนทระลก ๒๐๐ ป เฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจ

พระนงเกลาเจาอยหว หรอเหรยญทออกใชเพอเปนทระลกเนองในโอกาสครบ ๑๐๘ ป (๙ รอบ

นกษตร) แหงวนพระราชสมภพสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน

๑.๑.๓ เพอเฉลมพระเกยรต เนองในโอกาสทไดรบการทลเกลาฯ ถวายรางวล

ทงในและตางประเทศ เชน

- เหรยญทออกใชเพอเปนทระลกเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจ

พระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช เนองในโอกาสทองคการทรพยสนทางปญญาโลกทลเกลา

ทลกระหมอมถวายรางวลผนาโลกดานทรพยสนทางปญญา

- เหรยญทออกใชเพอเปนทระลกเฉลมพระเกยรตสมเดจพระนางเจาสรกต

พระบรมราชนนาถ เนองในโอกาสทองคการอนามยโลกทลเกลาทลกระหมอมถวายรางวลอาหาร

ปลอดภย หรอ

- เหรยญทออกใชเพอเปนทระลกเนองในโอกาสทสมเดจพระเจาลกเธอ

เจาฟาจฬาภรณวลยลกษณ อครราชกมาร ทรงไดรบการถวายเหรยญทองคาทระลก แอลเบรต

ไอนสไตน จากองคการยเนสโก

๑.๑.๔ เนองในการถวายพระราชสมญญา เชน

- เหรยญทระลกการนอมเกลานอมกระหมอมถวายพระราชสมญญา

“พระบดาแหงการอนรกษมรดกไทย” แดพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช หรอ

- เหรยญทระลกในการถวายพระราชสมญญา “พระบดาแหงการคาไทย”

แดพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว

โดยทวไปลกษณะดานหนาของเหรยญทง ๔ ประเภทขางตน จะเปนพระบรมรป

หรอพระรปของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว สมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมวงศานวงศ และ

บรพกษตรย ทเกยวของกบเหตผลในการจดทาเหรยญกษาปณทระลก สาหรบดานหลงของเหรยญ

มกจะเปนอกษรพระนาม อกษรพระนามาภไธย ตราพระราชอสรยยศ รปพระราชลญจกรประจา

๕๙

พระองค รปตราประจาพระองค ตราพระนาม ขอความทบงบอกถงรางวล ตราสญลกษณขององคกร

ททลเกลาฯ ถวายรางวล รปเหรยญรางวลทไดรบการทลเกลาฯ ถวาย

อนง ในการประชมคณะกรรมการทปรกษาเหรยญกษาปณ เหรยญกษาปณ

ทระลก หรอเหรยญทระลก ในป ๒๕๕๔ ผแทนสานกราชเลขาธการไดแจงใหทประชมทราบและขอให

ถอปฏบตรวมกนวา ในการใชพระบรมรปของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวกบบรพกษตรยนน

เปนสงทควรหลกเลยง และหากจะใชควรเปนกรณทจาเปนและไดรบพระบรมราชานญาตกอน

๑.๒ เหรยญกษาปณทระลกเนองในพระราชพธมหามงคลตาง ๆ เชน

- เหรยญทออกใชเพอเปนทระลกเนองในโอกาสพระราชพธมหามงคลเฉลม

พระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธนวาคม ๒๕๕๔

- เหรยญทออกใชเพอเปนทระลกเนองในวโรกาสพระราชพธสมมงคล

พระชนมายเทาพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช

- เหรยญทออกใชเพอเปนทระลกเนองในพระราชพธสมโภชเดอนและขน

พระอพระเจาหลานเธอ พระองคเจาทปงกรรศมโชต เหรยญทออกใชเพอเปนทระลกเนองใน

มหามงคลสมยพระราชพธกาญจนาภเษกของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

ในวนท ๙ มถนายน ๒๕๓๙ หรอ

- เหรยญทออกใชเพอเปนทระลกเนองในพระราชพธสถาปนาพระราชอสรยศกด

สมเดจพระเทพรตนราชสดา เจาฟามหาจกรสรนธร รฐสมาคณากรปยชาต สยามบรมราชกมาร

โดยทวไปลกษณะดานหนาของเหรยญจะเปนพระบรมรปของพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหว สมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมวงศานวงศ และบรพกษตรย ทเกยวของกบพระราชพธ

มหามงคลนน ๆ สาหรบดานหลงของเหรยญจะเปนรปตราสญลกษณของงานพระราชพธ

๑.๓ เหรยญกษาปณทระลกทเกยวของกบหนวยงานหรอองคกรตาง ๆ เชน

- เหรยญทออกใชเพอเปนทระลกเนองในโอกาสครบ ๑๐๐ ป โรงเรยนเสนาธการ

ทหารบก

- เหรยญทออกใชเพอเปนทระลกเนองในโอกาสครบ ๑๒๐ ป โรงพยาบาล

ศรราช

- เหรยญทออกใชเพอเปนทระลกเนองในโอกาสครบ ๑๒๕ ป ไปรษณยไทย

- เหรยญทออกใชเพอเปนทระลก ๕๐ ป สานกงานคณะกรรมการวจย

แหงชาต

๖๐

- เหรยญทออกใชเพอเปนทระลก ๘๔ ป จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- เหรยญทออกใช เพอเปนท ระลก ๕๐ ป กองทนสงเคราะห เดกแหง

สหประชาชาต

โดยทวไปลกษณะดานหนาของเหรยญจะเปนพระบรมรปหรอพระรปหรอ

รปของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว บรพกษตรย พระบรมวงศานวงศหรอบคคลทเกยวของกบ

หนวยงานหรอองคกรนน ๆ สาหรบดานหลงของเหรยญจะเปนเครองหมายราชการ ซงสามารถ

ตรวจสอบความถกตองของเครองหมายราชการไดจากราชกจจานเบกษา

๑.๔ เหรยญกษาปณทระลกเนองในโอกาสสาคญอน ๆ เชน

- เหรยญทระลกเนองในโอกาสปแหงเทคโนโลยและสารสนเทศไทย

- เหรยญทระลกเนองในโอกาสครบ ๗๐ ป แหงการสถาปนาการสหกรณ

- เหรยญทระลกเนองในโอกาสครบ ๑๐๐ ป การพยาบาล

- เหรยญทระลกเนองในโอกาสครบ ๖๐ ป รฐสภาไทย

- เหรยญทระลกเนองในโอกาสงานชมนมลกเสอภาคพนเอเชย – แปซฟก

ครงท ๒๕ พ.ศ. ๒๕๔๘ ระหวางวนท ๒๘ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๔๘ ถงวนท ๓ มกราคม พ.ศ. ๒๕๔๙

- เหรยญทระลกเนองในวนระดมพลงแผนดนขจดสนยาเสพตด ในวนท

๓ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๔๖ เหรยญทระลกอนรกษธรรมชาตและสตวปา

- เหรยญทระลก ป ค.ศ. ๒๐๐๐ “The Millenium 2000 Coin Collection”

- เหรยญทระลกเนองในโอกาสการประชมใหญสมชชาการอนรกษสงแวดลอมโลก

ครงท ๓ (BWCC 2004) ระหวางวนท ๑๗ – ๒๕ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๔๗

- เหรยญทระลกเนองในโอกาสการประชมสมยสามญภาคอนสญญาวาดวย

การคาระหวางประเทศซงชนดสตวปาและพชปาทใกลสญพนธ ครงท ๑๓ (CITES COP 13) ระหวาง

วนท ๒ – ๑๔ ตลาคม พ.ศ. ๒๕๔๗

- เหรยญทระลกเนองในปเยาวชนสากล

โดยทวไปลกษณะดานหนาของเหรยญกษาปณทระลกนจะเปนพระบรมรป

พระรปหรอรปของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว บรพกษตรย พระบรมวงศานวงศหรอบคคล

ทเกยวของกบเหตการณนน ๆ สวนดานหลงของเหรยญมกจะเปนรปสญลกษณของการประชมหรอ

สมาคมทจดใหมการประชม

๖๑

๒. การบรรยายลวดลายของเหรยญ

ในการบรรยายลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกทงดานหนาและดานหลง

ของเหรยญจะเรมตนจากการบรรยายลกษณะบรเวณกลางเหรยญ แลวจงบรรยายลกษณะวงขอบ

เหรยญโดยเรมจากเบองบนลงเบองลาง ดานขวาไปดานซาย จากนนจงบรรยายลกษณะสงทคนระหวาง

ขอความเบองบนและเบองลาง โดยมขอสงเกตเกยวกบการใชถอยคาวากรณใดจะใชคาวา “ภาพ”

หรอกรณใดจะใชคาวา “รป” ในการบรรยายดงน

- คาวา “ภาพ” มลกษณะ ๒ มต กลาวคอ กวางและยาว ในขณะทคาวา

“รป” มลกษณะ ๓ มต คอ กวาง ยาว และ สง

ดงนน เมอการผลตเหรยญกษาปณตองใชวธแกะภาพเปนลวดลายนนตา ซง

ม ๓ มต จงควรใชคาวา “รป”

๒.๑ การบรรยายลวดลายดานหนาเหรยญ

๒.๑.๑ แนวทางการบรรยายลวดลายดานหนาบรเวณกลาง

เหรยญ ใหบรรยายตามลาดบดงน

(๑) บรรยายรปบคคล

โดยการบรรยายจะคานงถงลาดบศกดของบคคล เนองจากจะมผลตอ

การใชคาราชาศพทเพอบรรยายถงรปทปรากฏ ดงน

๑) พระมหากษตรย ใชคาราชาศพทวา “พระบรมรป” เชน กลาง

เหรยญมพระบรมรปพระบาทสมเดจพระปรมทรมหาภมพลอดลยเดช หรอกลางเหรยญมพระบรมรป

พระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว

๒) พระราชน และพระบรมวงศานวงศ ใชคาราชาศพทวา “พระรป”

เชน กลางเหรยญมพระรปสมเดจพระเจาภคนเธอเจาฟาเพชรรตนราชสดา สรโสภาพณณวด หรอ

กลางเหรยญมพระรปสมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ สยามมกฎราชกมาร

ทงน ในกรณของพระบาทสมเดจพระปนเกลาเจาอยหว ถอเปนกรณพเศษ

เปนการเฉพาะและจะใชคาราชาศพท วา “พระบวรรป” ซ งคาวา “พระบวรรป” จะใชกบ

พระบาทสมเดจพระปนเกลาเจาอยหวเพยงพระองคเดยวเทานน เนองจากในรชกาลท ๔ พระบาทสมเดจ

พระปนเกลาเจาอยหวซงเปนพระอนชาของพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวนนดารงตาแหนง

๖๒

กรมพระบวรมงคลวงหนา ในการนพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวจงใหใชพระเกยรต

ไดเทยบเทาพระองค๑

(๒) บรรยายเกยวกบพระนาม

ในการตรวจพจารณารางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญ

กษาปณทระลก ๑๐๐ ป กระทรวงคมนาคม พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๙๖๐/๒๕๕๕) ผแทนกรมธนารกษ

สานกราชเลขาธการ และสานกพระราชวงไดรวมกนพจารณาและชแจงเรองการบรรยายพระนาม

ของพระมหากษตรยวา แตเดมจะระบพระนามแบบยอยาว เชน พระบาทสมเดจพระปรเมนทรมหา

วชราวธ พระมงกฎเกลาเจาอยหว ตอมาคณะกรรมการทปรกษาเหรยญกษาปณ เหรยญกษาปณ

ทระลก และเหรยญทระลกไดมมตโดยขอใหถอปฏบตตามพระราชกระแสรบสงของพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหวซงไดมพระราชกระแสรบสงผานรองราชเลขาธการฯ วา

๑) กรณการบรรยายหรอการกลาวขานพระนามโดยทวไป ใหบรรยาย

พระนามแบบยอสนซงกเปนทเขาใจได เชน พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว

๒) กรณการจารกพระนามลงบนเหรยญ ใหระบพระนามแบบยอยาว

เชน พระบาทสมเดจพระปรเมนทรมหาวชราวธ พระมงกฎเกลาเจาอยหว โดยบรรยายดงน

“ดานหนา กลางเหรยญมพระบรมรปพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลา

เจาอยหว ทรงฉลองพระองคชดสากล ภายในวงขอบเหรยญเบองบนมขอความวา “พระบาทสมเดจ

พระปรเมนทรมหาวชราวธ พระมงกฎเกลาเจาอยหว” เบองลางมขอความวา “รชกาลท ๖””

(เรองเสรจท ๙๖๐/๒๕๕๕)

ประเดนทอาจจะตองพจารณาเพอใหไดขอยตรวมกนตอไปจงมวา แนวทาง

ดงกลาวขางตนนนจะนามาปรบใชกบกรณของสมเดจพระราชนหรอพระบรมวงศานวงศดวยหรอไม

และจากการตรวจสอบสาหรบการบรรยายพระนามของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ ในปจจบน

ม ๒ แนวทาง (เรองเสรจท ๒๓๓ – ๒๓๔/๒๕๒๑) กลาวคอ

แนวทางท ๑ การบรรยายแบบยอสนเปนดงน “สมเดจพระเทพ

รตนราชสดาฯ”

แนวทางท ๒ การบรรยายแบบยอยาวเปนดงน “สมเดจพระเทพ

รตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร”

๑

เวนสา เสนวงศฯ, พระปนเกลา กษตรยองคทสองแหงกรงรตนโกสนทร : กรงเทพฯ บางกอกบค, ๒๕๔๐

๖๓

(๓) บรรยายเกยวกบพระพกตร

๑) กรณพระพกตรตรง (เหนพระกรรณทง ๒ ขาง) หรอพระพกตรหน

ไมเกน ๔๕ องศา เชนนจะไมมการบรรยายถงพระพกตร เมอบรรยายบรเวณกลางเหรยญแลวจงบรรยาย

ฉลองพระองเปนสวนถดไป เชน “กลางเหรยญมพระบรมรปพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหา

จฬาลงกรณ พระจลจอมเกลาเจาอยหว และพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

ทงสองพระองคทรงฉลองพระองคสากล...” (เรองเสรจท ๑๓๙/๒๕๔๑) หรอ “กลางเหรยญมพระบรม

รปพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาประชาธปก พระปกเกลาเจาอยหว และพระบาทสมเดจ

พระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ทงสองพระองคทรงฉลองพระองคสากล...” (เรองเสรจท ๑๙๖/๒๕๔๗)

ภาพ ๑.๑ พระพกตรตรง

ภาพ ๑.๒ พระพกตรตรง (หนพระพกตรไมเกน ๔๕ องศา)

๖๔

๒) กรณหนพระพกตรตงแต ๔๕ องศา ขนไป หรอเหนพระกรรณ

เพยงขางเดยว เชนนจะตองบรรยายวาทรงผนพระพกตรทางเบองขวาทางเบองซาย สาหรบการพจารณา

วาผนพระพกตรทางเบองซายหรอเบองขวานน ใหพจารณาวาพระพกตรผนไปทางซายหรอทางขวา

ของบคคลทปรากฏอยบนเหรยญ นอกจากน ในการตรวจพจารณารางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะ

ของเหรยญกษาปณทระลก ๑๐๐ ป กรมศลปากร พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๖๐๐/๒๕๕๔) ทประชมไดขอ

ยตและใหใชเปนแนวปฏบตเกยวกบการใชคาวา “ผนพระพกตร” วา ไมตองมคาวา “ทรง” นาหนาอก

เนองจากคาวา “ผนพระพกตร” เปนคาราชาศพทเฉพาะโดยถอวาคาทงคาเปนคาราชาศพทคาหนง

กรณจงไมตองมคาวา “ทรง” นาหนาคาดงกลาวอกแตอยางใด เชน “กลางเหรยญมพระบรมรป

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาจฬาลงกรณ พระจลจอมเกลาเจาอยหว และพระบาทสมเดจ

พระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ผนพระพกตรทางเบองขวา ทงสองพระองคทรงฉลองพระองค

สากล...” (เรองเสรจท ๑๗/๒๕๔๙) หรอ “กลางเหรยญมพระรปพระเจาหลานเธอ พระองคเจาทปงกร

รศมโชต ผนพระพกตรทางเบองซาย...” (เรองเสรจท ๒๑๔/๒๕๔๙)

ภาพ ๑.๓ ผนพระพกตรทางเบองซาย

๖๕

ภาพ ๑.๔ ผนพระพกตรทางเบองขวา

(๔) บรรยายเกยวกบฉลองพระองค

๑) พระมหากษตรยและพระบรมวงศานวงศ (ชาย)

ก. ฉลองพระองคชดสากล คาวา “ฉลองพระองคชดสากล” จากการตรวจสอบพบวา

มการระบ ๒ ถอยคา คอ - ระบ “ทรงฉลองพระองคชดสากล” เชน เรองเสรจท ๗๓๓/๒๕๕๕,

เรองเสรจท ๗๐/๒๕๕๔ เรองเสรจท ๙๖๐/๒๕๕๕ เปนตน - ระบ “ทรงฉลองพระองคสากล” เชน เรองเสรจท ๑๗๔/๒๕๔๔,

เรองเสรจท ๔๒๗/๒๕๔๕, เรองเสรจท ๔๒๘/๒๕๔๕, เรองเสรจท ๓๘๕/๒๕๔๗, เรองเสรจท ๑๗/๒๕๔๙, เรองเสรจท ๒๘๒/๒๕๔๙, เรองเสรจท ๓๑๘/๒๕๕๑, เรองเสรจท ๔๓๖/๒๕๕๑ และเรองเสรจท ๗๔๕/๒๕๕๓ เปนตน

ทงน ในการประชมเพอตรวจพจารณารางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะ

ของเหรยญกษาปณทระลก ๖๐ ป กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน พ.ศ. .... (เรองรบท

๑๐๙๕/๒๕๕๕) ผแทนสานกราชเลขาธการ และผแทนสานกพระราชวง ชแจงวา เหนควรใชคาวา

“ทรงฉลองพระองคชดสากล” เนองจากเปนถอยคาทใชตามพจนานกรม ฉบบบณฑตยสถาน

พ.ศ. ๒๕๔๒ ใหนยามวา “ชดสากล” หมายความวา เครองแตงกาย ประกอบดวยกางเกงขายาว

เสอเชต ผาผกคอ เสอนอก คอแบะ ถงเทา และรองเทาหมสน

ข. ฉลองพระองคเครองแบบ

- ฉลองพระองคเครองแบบเตมยศ จะมการบรรยายดงน

ก) เครองแบบทหารบก บรรยายวา “ทรงฉลองพระองค

เครองแบบเตมยศจอมพล”

๖๖

ข) เครองแบบทหารเรอ บรรยายวา “ทรงฉลองพระองค

เครองแบบเตมยศจอมพลเรอ”

ค) เครองแบบทหารอากาศ บรรยายวา “ทรงฉลอง

พระองคเครองแบบเตมยศจอมพลอากาศ”

หมายเหต การบรรยายฉลองพระองคทเปนเครองแบบทหาร มขอสงเกตเพมเตม ดงตอไปน

(๑) กรณททรงฉลองพระองคเครองแบบจอมพลของกองทพบก ใหใช

ถอยคาวา “ทรงฉลองพระองคเครองแบบจอมพล” เพอใหสอดคลองกบขอ ๑ แหงกฎกระทรวง

กลาโหมออกตามความในพระราชบญญตเครองแบบทหาร พทธศกราช ๒๔๗๗ วาดวยเครองแบบ

จอมทพ ทกาหนดวา เครองแบบจอมทพ ใหใชเครองแบบจอมพล จอมพลเรอ และจอมพลอากาศ (เรอง

เสรจท ๒๙๙/๒๕๔๖)

(๒) การใชยศกบเครองแบบทหารเรมมครงแรกในสมยรชกาลท ๕

ดงนน การบรรยายเครองแบบทหารทเกดขนรชสมยกอนจะไมมการระบยศ เชน ทรงเครองแบบ

ทหารเรอ เรองเสรจท ๑๐๕๔/๒๕๕๕ (รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลก

๑๒๐ ป วนพระราชสมภพ สมเดจพระมหตลาธเบศร อดลยเดชวกรม พระบรมราชชนก พ.ศ. ....)

บรรยายวา “ทรงฉลองพระองคเครองแบบทหารเรอ”

- ฉลองพระองคเครองแบบอน ๆ เชน

- ทรงฉลองพระองคเตมยศทหารมหาดเลกรกษาพระองค

ในพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาจฬาลงกรณ พระจลจอมเกลาเจาอยหว (เรองเสรจท ๔๒๕/๒๕๔๕)

- ทรงเครองแบบเตมยศขาวทหารบก (เรองเสรจท

๒๓๘/๒๕๓๑)

- ทรงฉลองพระองคเครองแบบเตมยศทหารมหาดเลก

(เรองเสรจท ๔๒๐/๒๕๔๒)

- ทรงฉลองพระองคเครองแบบเตมยศทหารมหาดเลก

ราชวลลภรกษาพระองค (เรองเสรจท ๔๒๐/๒๕๔๒)

- ทรงฉลองพระองค เคร องแบบผ บ งคบการทหาร

มหาดเลกรกษาพระองค (เรองเสรจท ๓๔๗/๒๕๔๙)

ค. ฉลองพระองคครย

เชน “กลางเหรยญมพระบรมรปพระบาทสมเดจพระปรมนทร

มหาภมพลอดลยเดช ทรงเครองบรมขตตยราชภษตาภรณ ฉลองพระองคครย...” (เรองเสรจท ๒๓๔/๒๕๒๘)

หรอ “กลางเหรยญมพระรปสมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ สยามมกฎราชกมาร ทรงฉลองพระองค

๖๗

ครย...” (เรองเสรจท ๓๘๖/๒๕๔๕) หรอ “กลางเหรยญมพระบรมรปพระบาทสมเดจพระปรมนทร

มหาภมพลอดลยเดช ผนพระพกตรทางเบองขวา ทรงฉลองพระองคเครองแบบจอมทพ ฉลอง

พระองคครยมหาจกรบรมราชวงศ...” (เรองเสรจ ๘๔๘/๒๕๕๔)

ง. ฉลองพระองคอน ๆ

เชน ทรงฉลองพระองคทมชาตไทย (เรองเสรจท ๓๓๒/๒๕๒๘)

ทรงเครองแบบพระประมขคณะลกเสอแหงชาต (เรองเสรจท ๔๘๑/๒๕๒๕) ทรงฉลองพระองคครย

ปรญญาวทยาศาสตรดษฎบณฑตสาขาวชาอนทรยเคมของมหาวทยาลยมหดล (เรองเสรจท ๒๗๙/๒๕๓๐)

ทรงฉลองพระองคเครองแบบจกรปกต (เรองเสรจท ๘๓๗/๒๕๔๒) ทรงฉลองพระองคครยองคบรม

ชปถมภกของโรงเรยนวชราวธวทยาลย (เรองเสรจท ๖๙/๒๕๕๔) ทรงฉลองพระองคปกต (เรองเสรจท

๑๐๘ – ๑๐๙/๒๕๔๐)

ทงน การบรรยายวาทรงฉลองพระองคปกต หมายความวา ทรงฉลอง

พระองคธรรมดาไมประดบเครองหมายใด ๆ (เรองเสรจท ๑๐๘ – ๑๐๙/๒๕๔๐)

๒) พระราชนและพระบรมวงศานวงศ (หญง)

ก. ฉลองพระองคชดไทย

เชน “กลางเหรยญมพระรปสมเดจพระเจาภคน เธอ เจาฟา

เพชรรตนราชสดา สรโสภาพณณวด ทรงฉลองพระองคชดไทย...” (เรองเสรจท ๘๒๒/๒๕๔๘) หรอ

“กลางเหรยญมพระรปสมเดจพระเจาพนางเธอ เจาฟากลยาณวฒนากรมหลวงนราธวาส ราชนครนทร

ฉลองพระองคชดไทย...” (เรองเสรจท ๒๑๑/๒๕๓๘)

ข. ฉลองพระองคชดไทยทรงสะพกปกลาย

เชน “กลางเหรยญมพระรปสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ

สยามบรมราชกมาร ผนพระพกตรทางเบองซาย ทรงฉลองพระองคชดไทยทรงสะพกปกลาย...”

(เรองเสรจท ๒๓๐/๒๕๔๘)

ค. ฉลองพระองคสากล

เ ช น “กลางเหร ยญมพระร ปสมเด จพระนางเจ าส ร ก ต

พระบรมราชนนาถ ผนพระพกตรทางเบองขวา ทรงฉลองพระองคสากล . . .” (เรองเสรจท

๑๐๐๘/๒๕๔๗)

ง. ฉลองพระองคชดตะวนตก

เชน “กลางเหรยญมพระรปสมเดจพระศรสวรนทรา บรมราชเทว

พระพนวสสาอยยกาเจา ทรงฉลองพระองคแบบตะวนตก ทรงสายสะพาย...” (เรองเสรจท ๙๐๗/๒๕๕๕)

๖๘

จ. ฉลองพระองคอน ๆ

เชน ทรงเครองแบบหนวยแพทยอาสา (เรองเสรจท ๓๑๐/๒๕๒๓)

หมายเหต ในการบรรยายฉลองพระองคมขอสงเกตเพมเตม ดงตอไปน

(๑) ในการตรวจสอบความถกตองในการบรรยายฉลองพระองคนน

นอกจากจะตองพจารณาจากภาพตนแบบแลว จะตองตรวจสอบเอกสารอางองทางประวตศาสตรและ

หนวยงานทเกยวของดวยโดยเฉพาะกรณทเปนการฉลองพระองคเครองแบบทหาร

(๒) กรณภาพทปรากฏบนเหรยญมเครองประดบ เชน กรณทพระราชน

หรอพระบรมวงศานวงศ ไดทรงเครองประดบดวย เชน ทรงพระกณฑล (ตมห) ทรงสรอยพระศอ

(สรอยคอ) เชนนใหบรรยายเครองประดบกอนบรรยายฉลองพระองค เพอใหเปนไปตามหลกการ

บรรยายจากเบองบนไปยงเบองลาง เชน “...ผนพระพกตรทางเบองขวา ทรงพระกณฑลเพชร

ทรงฉลองพระองคชดไทย ทรงสายสะพาย...” (เรองเสรจท ๘๑๓/๒๕๕๕)

(๓) การใชคาวา “ทรง” นาหนาเครองประดบ เพอใหเปนไปตาม

หลกการใชคาราชาศพทจะตองระบคาวา “ทรง” นาหนาเครองประดบเสมอ เชน ทรงพระกณฑล

แตหากมการประดบเครองประดบหลายชนอยในบรเวณเดยวกน เชนนในการบรรยายเครองประดบ

ชนท ๒ ใหละคาวา “ทรง” ได เชน “...ทรงฉลองพระองคชดไทย ทรงสายสะพายและสายสรอยแหง

เครองขตตยราชอสรยาภรณอนมเกยรตคณรงเรองยงมหาจกรบรมราชวงศ พระองสาเบองซายประดบ

เหรยญรตนาภรณ รชกาลท ๖ ชนท ๑ เหรยญรตนาภรณ รชกาลท ๗ ชนท ๑ และเหรยญรตนาภรณ

รชกาลท ๙ ชนท ๑...” (เรองเสรจท ๓๖๓/๒๕๕๓)

(๕) บรรยายเกยวกบเครองราชอสรยาภรณ

ในการบรรยายเครองราชอสรยาภรณนน แตเดมยงมความสบสนและ

มแนวปฏบตทแตกตางกนเกยวกบแนวทางการบรรยายเครองราชอสรยาภรณ ฝายฯ จงไดหารอ

รวมกบสานกเลขาธการคณะรฐมนตร (สานกอาลกษณ) สานกราชเลขาธการ สานกพระราชวง และ

กรมธนารกษ เมอวนท ๒๐ ธนวาคม ๒๕๕๔ ในครงการตรวจพจารณารางกฎกระทรวงกาหนด

ลกษณะของเหรยญกษาปณทระลก เฉลมพระเกยรตสมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาดารง

ราชานภาพ ในโอกาสทวนประสตครบ ๑๕๐ ป พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๑๐๑/๒๕๕๕) และไดขอยต

ร วมกนเพอ ใช เ ปนแนวปฏ บ ต ในการบรรยายเคร องราชอสรยาภรณ วา ในการบรรยาย

เครองราชอสรยาภรณนนใหบรรยายเรยงตามลาดบเกยรต ตามประกาศสานกนายกรฐมนตร เรอง

ลาดบเกยรตเครองราชอสรยาภรณไทย ลงวนท ๒๖ กมภาพนธ ๒๕๓๖ และลาดบดงน

๕.๑ สายสรอย

๕.๒ สายสะพาย

๖๙

๕.๓ ดารา

๕.๔ ดวงตรา

สายสรอยจะมในชน จกร และ จลจอมเกลา สาหรบดาราจะเรยง

ตามลาดบตระกลของเครองราชอสรยาภรณ คอ จกร นพรตน และปฐมจลจอมเกลา ตามปกตแลว

สายสรอยมลาดบทสงกวาสายสะพายแตไมใชทกตระกล ตองตรวจสอบลาดบตระกลเครองราชอสรยาภรณ

ตามประกาศสานกนายกรฐมนตร เรอง ลาดบเกยรตเครองราชอสรยาภรณฯ ดวย สาหรบการ

เรยงลาดบเครองทรง เรยงลาดบจากสายสรอย (คอ) สายสะพาย (บา) ดารา ดวงตรา (อก) แตตอง

พจารณาตามความเหมาะสมดวย

ในกรณทพระรปตนฉบบมการทรงเครองราชอสรยาภรณครบ

ทงชด แมในเหรยญจะปรากฏแคเพยงบางสวน เชน ปรากฏเพยงสายสรอย ในการบรรยายจะตอง

บรรยายวา “ทรงเครองราช...” ซงหมายถงการทรงเครองราชอสรยาภรณทงชดหรอทงสารบ และ

หากมการประดบดาราจกรหรอปรากฏดาราจกรในเหรยญ กรณเชนนตองบรรยายถง “ดาราจกร”

ดวยตามแนวทางการรางกฎหมายของสานกงานฯ ทจะบรรยายสงทปรากฏบนเหรยญ หากปรากฏ

“ดาราจกร” บนเหรยญกตองบรรยายดวย แมจะกลาวถงเครองราชอสรยาภรณดงกลาวทงสารบกตาม

(เรองเสรจท ๕๑๐/๒๕๔๙ เรองเสรจท ๘๔๕/๒๕๕๑ และเรองเสรจท ๑๐๑/๒๕๕๕) ซงแนวปฏบต

ดงกลาวจะมความแตกตางไปจากแนวปฏบตของสานกเลขาธการคณะรฐมนตรและมกจะมขอสงเกต

ไววา เมอมการระบวา “ทรงเครองขตตยราชอสรยาภรณอนมเกยรตคณรงเรองยงมหาจกร

บรมราชวงศ” ซงหมายถง ทรงเครองขตตยราชอสรยาภรณอนมเกยรตคณรงเรองยงมหาจกร

บรมราชวงศทงสารบแลวจงไมตองระบ “ประดบดาราจกร” ซงรวมอยในสารบดวยแลวอก

ทงน ในกรณทมเครองราชอสรยาภรณหลายสารบใหบรรยายใหครบชด

ในสารบนนกอนเรมบรรยายสารบใหมตามลาดบโดยใหตรวจสอบจากหนงสอเครองราชอสรยาภรณไทย

เชน เรองเสรจท ๕๓/๒๕๕๐ “...ทรงฉลองพระองคเครองแบบเตมยศจอมทพ ทรงสายสะพายนพรตน

ราชวราภรณและสายสรอยแหงเครองขตตยราชอสรยาภรณอนมเกยรตคณรงเรองยงมหาจกร

บรมราชวงศ และพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ทรงผนพระพกตรทางเบองขวา

ทรงฉลองพระองคเครองแบบเตมยศทหารมหาดเลกรกษาพระองคในพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหา

จฬาลงกรณ พระจลจอมเกลาเจาอยหว ทรงสายสะพายเสนางคะบดแหงเครองราชอสรยาภรณอนม

ศกดรามาธบด และสายสรอยแหงเครองขตตยราชอสรยาภรณอนมเกยรตคณรงเรองยง

มหาจกรบรมราชวงศ ภายในวงขอบเหรยญ...”

เรองเสรจท ๒๙๙/๒๕๔๖ “...ทรงสายสะพายนพรตนราชวราภรณ

และสายสรอยแหงเครองขตตยราชอสรยาภรณอนมเกยรตคณรงเรองยงมหาจกรบรมราชวงศ...”

๗๐

เรองเสรจท ๓๔๗/๒๕๔๙ “...ทรงสายสะพายและประดบดารา

เครองราชอสรยาภรณอนเปนโบราณมงคลนพรตนราชวราภรณ และสายสรอยจลจอมเกลา...”

เรองเสรจท ๖/๒๕๕๕ “...ฉลองพระองคครย ทรงสายสรอยแหงเครอง

ขตตยราชอสรยาภรณอนม เกยรตคณร ง เรองย งมหาจกรบรมราชวงศ ประดบดาราจกร

ทรงสายสะพายและประดบดาราเครองราชอสรยาภรณอนเปนโบราณมงคลนพรตนราชวราภรณ

ทรงสายสรอยจลจอมเกลา และดวงตรารตนวราภรณ...”

เรองเสรจท ๑๐๑/๒๕๕๕ “...ฉลองพระองคครยมหาจกรบรมราชวงศ

ทรงสายสรอยแหงเครองขตตยราชอสรยาภรณอนมเกยรตคณรงเรองยงมหาจกรบรมราชวงศ ประดบดารา

จกร ทรงสายสะพายนพรตนราชวราภรณ ทรงสายสรอยจลจอมเกลา และดวงตรารตนวราภรณ...”

หมายเหต การบรรยายเกยวกบเครองราชอสรยาภรณ มขอสงเกตเพมเตม ดงตอไปน

(๑) หากทรงเครองราชอสรยาภรณครบทงชด จะมการบรรยายเพยงวา

ทรงเครองราชอสรยาภรณตระกลใด โดยไมแยกระบวาเปน สายสะพาย สายสรอย ดารา เชน

ทรงเครองขตตยราชอสรยาภรณอนมเกยรตคณรงเรองยงมหาจกรบรมราชวงศ (เรองเสรจท

๙๒/๒๕๒๑)

สาหรบบางกรณภาพทปรากฏบนเหรยญมเฉพาะสายสรอย แตปรากฏ

ขอเทจจรงวาในวนพระราชพธทานทรงเครองราชอสรยาภรณทงชด การบรรยายจงตองบรรยายครบ

ทงชด อยางไรกตาม ในการบรรยายควรตรวจสอบความถกตองถงการไดรบพระราชทานดวย

(๒) กรณเครองราชอสรยาภรณจลจอมเกลา จะใชชอวา “สายสรอย

จลจอมเกลา” หรอ “สายสรอยปฐมจลจอมเกลาวเศษ” นน เมอพจารณาขอ ๙ แหงระเบยบสานก

นายกรฐมนตร วาดวยการประดบเครองราชอสรยาภรณไทย พ .ศ . ๒๕๔๑ ทก าหนดให

เครองราชอสรยาภรณจลจอมเกลาฝายหนา ชน ๑ ชนดท ๑ (ปฐมจลจอมเกลาวเศษ) เปน

เครองราชอสรยาภรณชนดมสายสะพาย มตรา ซงมวธการประดบตามขอ ๒๐ กลาวคอ ใหสวม

สายสรอยจลจอมเกลาพรอมดวงตราหรอสายสะพายพรอมดวงตราอยางใดอยางหนงตามทกฎหมาย

กาหนดการระบไว ดงนน เมอมการบรรยายถงเครองราชอสรยาภรณดงกลาวจงตองใชชอวา

“สายสรอยจลจอมเกลา” (เรองเสรจท ๒๖๒/๒๕๔๙)

(๖) การบรรยายเกยวกบเหรยญรตนาภรณ

ใหบรรยายตอจากเครองราชอสรยาภรณ โดยการบรรยายจะตองระบ

ชนของเหรยญดวย ดงน “เหรยญรตนาภรณ รชกาลท ๘ ชนท ๑” หรอ “เหรยญรตนาภรณ รชกาลท ๙

ชนท ๒” ทงน การบรรยายเกยวกบเหรยญรตนาภรณนน ควรตรวจสอบความถกตองถงการไดรบ

พระราชทานเหรยญดงกลาวดวย

๗๑

๒.๑.๒ แนวทางการบรรยายลวดลายดานหนาซงอยภายในวงขอบเหรยญ

เมอบรรยายลวดลายบรเวณกลางเหรยญเสรจแลวจะบรรยายลวดลายภายในวงขอบเหรยญ

โดยเรยงลาดบจากเบองบนไปยงเบองลาง และจากดานขวาของเหรยญไปยงดานซายของเหรยญ

หลงจากนนจะอธบายลกษณะสงทคนระหวางขอความ และรมขอบเหรยญ

ภาพ ๑.๕ ดานหนาเหรยญ

(๑) เบองบนไปยงเบองลาง เชน “ภายในวงขอบเหรยญเบองบนมขอความวา

“สมเดจพระเจาภคนเธอ เจาฟาเพชรรตนราชสดาสรโสภาพณณวด” เบองลางมขอความวา

“ประเทศไทย” โดยมจดกลมคนระกวางขอความเบองบนกบเบองลางทงสองขาง” (เรองเสรจท

๓๖๓/๒๕๕๓) หรอ “ภายในวงขอบเหรยญเบองบนมขอความวา “พระบาทสมเดจพระปรมนทร

มหาภมพลอดลยเดชฯ สยามนทราธราชบรมนาถบพตร” เบองลางมขอความวา “รชกาลท ๙”

โดยมเครองหมายมหาจกรบรมราชวงศไขวคนระหวางขอความเบองบนกบเบองลางทงสองขาง”

(เรองเสรจท ๒๙๙/๒๕๔๖) หรอ “ภายในวงขอบเหรยญเบองบนมขอความวา “พระบาทสมเดจ

พระมงกฎเกลาเจาอยหว” (เรองเสรจท ๔๓๖/๒๕๔๖) หรอ “ภายในวงขอบเหรยญเบองลาง

มขอความวา “พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ประเทศไทย” รมขอบเหรยญ

โดยรอบประดบดวยลายกลบบว” (เรองเสรจท ๔๘๐/๒๕๕๐)

(๒) ดานขวาไปยงดานซาย เชน “ภายในวงขอบเหรยญดานขวาม

ขอความวา “รชกาลท ๕” ดานซายมขอความวา “รชกาลท ๙” เบองลางมขอความวา...” (เรองเสรจท

๗๖๘/๒๕๕๑) หรอ “ภายในวงขอบเหรยญดานขวา มอกษรพระปรมาภไธย “ปปร” ภายใตพระมหา

มงกฎ ดานซาย มอกษรพระปรมาภไธย “ภปร” ภายใตพระมหามงกฎ” (เรองเสรจท ๑๙๖/๒๕๔๗)

๗๒

หรอ “ภายในวงขอบเหรยญดานขวามขอความวา “สมเดจพระนางเจาสรกต” ดานซายมขอความวา

“พระบรมราชนนาถ” (เรองเสรจท ๔๖๐/๒๕๔๗)

๒.๒ การบรรยายลวดลายดานหลงของเหรยญ

เรมจากการบรรยายกลางเหรยญไปยงวงขอบเหรยญตามลาดบ ในลกษณะ

เดยวกบการบรรยายลวดลายดานหนาของเหรยญ

๒.๒.๑ แนวทางการบรรยายลวดลายดานหลงบรเวณกลางเหรยญ

โดยทรปทปรากฏอยในดานหลงของเหรยญมกจะสอดคลองกบเหตการณ

สาคญทกระทรวงการคลงหรอหนวยงานทเกยวของเหนสมควรใหมการออกเหรยญกษาปณทระลก

ในเหตการณดงกลาวไว ดงนน รปทปรากฏดานหลงของเหรยญจงเปลยนแปลงไปตามเหตการณ

การบรรยายจงตองพจารณาดงตอไปน

ภาพ ๑.๖ ดานหลงเหรยญ

(๑) กรณครบรอบของหนวยงานหรอองคกรตาง ๆ โดยปกตจะปรากฏรป

ดงตอไปน

๑) เครองหมายราชการ

กรณทระบวาเปนเครองหมายราชการจะตองปรากฏขอเทจจรงวา

ไดมประกาศสานกนายกรฐมนตร เรอง กาหนดภาพเครองหมายราชการตามพระราชบญญต

เครองหมายราชการ พทธศกราช ๒๔๘๒ เพอกาหนดภาพเครองหมายราชการของสวนราชการตาง ๆ ไว

โดยใชถอยคาวา “เครองหมายราชการของ” เชน “กลางเหรยญมรปเครองหมายราชการของ

๗๓

คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล...” (เรองเสรจท ๓๑๘/๒๕๕๑) หรอ “กลางเหรยญมรป

เครองหมายราชการของกรมทหารมาท ๑ รกษาพระองคฯ ...” (เรองเสรจท ๕๓/๒๕๕๐)

ทงน ในกรณทไดมประกาศสานกนายกรฐมนตรกาหนดใหใชตราใด

เปนตราประจาตาแหนงรฐมนตรวาการกระทรวง และกระทรวงดงกลาวไดใชตรานนเปนเครองหมาย

ราชการของกระทรวง เชน กรณตราพระรามทรงรถซงไดมประกาศสานกนายกรฐมนตรกาหนดใหใช

เปนตราประจาตาแหนงรฐมนตรวาการกระทรวงเศรษฐกจและกระทรวงคมนาคม ในการบรรยาย

เกยวกบตราดงกลาวใหบรรยายโดยใชถอยคาวา “เครองหมายราชการ” เชน “กลางเหรยญมรป

เครองหมายราชการของกระทรวงคมนาคม...” (เรองเสรจท ๙๖๐/๒๕๕๕)

นอกจากน ในกรณทกระทรวงตาง ๆ ไดรบพระราชทานตราประจา

กระทรวง เชน ตราบวแกวซงเปนตราประจากระทรวงการตางประเทศหรอตราปกษาวายภกษของ

กระทรวงการคลง การบรรยายถงตราประจากระทรวงดงกลาวใหบรรยายโดยใชถอยคาวา

“เครองหมายราชการ” เชนเดยวกน ดงน “กลางเหรยญมรปเครองหมายราชการของกระทรวงการ

ตางประเทศ...” (เรองเสรจท ๑๙๙/๒๕๓๘) หรอ “กลางเหรยญมรปเครองหมายราชการของ

กระทรวงการคลง...” เรองเสรจท ๑๙๘/๒๕๓๘

๒) สญลกษณของหนวยงานหรอองคกร

คา วา “รปสญลกษณ” ใช ในกรณท ส วนราชการนน ๆ ไมม

การกาหนดภาพเครองหมายราชการตามประกาศสานกนายกรฐมนตร เรอง กาหนดภาพเครองหมาย

ราชการตามพระราชบญญตเครองหมายราชการ พทธศกราช ๒๔๘๒ เชน “กลางเหรยญมรปตรา

สญลกษณองคการอนามยโลก...” (เรองเสรจท ๙๔/๒๕๕๐) หรอ “กลางเหรยญมรปสญลกษณ

ประจาโรงเรยนนายเรออากาศ...” (เรองเสรจท ๗๑๗/๒๕๔๖) ทงน ในกรณทเปนรปสญลกษณ

ขององคกรระหวางประเทศซงมลขสทธสมควรตรวจสอบเพมเตมวาการใชรปสญลกษณนนไดม

การอนญาตใหใชแลวหรอไมดวย เชน รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลก

เฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช เนองในโอกาสทองคการทรพยสน

ทางปญญาโลกทลเกลาทลกระหมอมถวายรางวลผนาโลกดานทรพยสนทางปญญา พ.ศ. ....

(เรองเสรจท ๒๓๑/๒๕๕๓)

๗๔

ภาพ ๑.๗ สญลกษณองคการสหประชาชาต

(๒) กรณเหตการณทเกยวของกบบคคลโดยตรง มกจะปรากฏรปดงน

๑) อกษรพระปรมาภไธย

คาวา “อกษรพระปรมาภไธย” ใชกบพระมหากษตรยเทานน

๒) อกษรพระนามาภไธย คาวาพระนามาภไธยใชกบพระราชนหรอ

พระบรมวงศานวงศ

เชน “กลางเหรยญมอกษรพระนามาภไธย “สก”...” (เรองเสรจท

๔๘๑/๒๕๕๐) หรอ “กลางเหรยญมอกษรพระนามาภไธย “มวก”...” (เรองเสรจท ๓๘๖/๒๕๔๕)

หรอ “กลางเหรยญมอกษรพระนามาภไธย “สธ” ไขว ภายใตพระมงกฎขตตยราชนาร...”

๓) อกษรพระนาม

เชน “กลางเหรยญมอกษรพระนาม “พร” ภายใตพระมงกฎ

ขตตยราชนาร...” (เรองเสรจท ๓๖๓/๒๕๕๓) หรอ “กลางเหรยญมอกษรพระนาม “กว” ภายใต

จลมงกฎ”

ทงน เมอมการบรรยายอกษรพระปรมาภไธย อกษรพระนามาภไธย

หรออกษรพระนาม ทถกตองจะไมมจดกลม (.) หลงตวอกษร เชน “ส.ก.” ทถกตอง คอ “สก”

(รายงานการประชมคณะกรรมการทปรกษาเหรยญกษาปณ เหรยญกษาปณทระลก หรอเหรยญ

ทระลก ครงท ๑/๒๕๕๔) เนองจากจะบรรยายในสงทปรากฏอยบนเหรยญซงจะไมมจดกลม (.)

๔) รปตราประจาพระองค โดยตราประจาพระองคของพระมหากษตรย

ทง ๙ รชกาล นน มชอเรยกทแตกตางกนดงน

๗๕

ก . สาหรบรชกาลท ๑ ถงรชกาลท ๔ เรยกวา “พระบรมราช

สญลกษณ”

เชน “กลางเหรยญมพระบรมราชสญลกษณ ประจารชกาลท ๓

โดยมลายไทยประดษฐ...” (เรองเสรจท ๕๖๘/๒๕๕๓)

ข. สาหรบรชกาลท ๕ ถงรชกาลท ๙ เรยกวา “พระราชลญจกร”

เชน “กลางเหรยญมรปพระราชลญจกรในพระบาทสมเดจ

พระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ประดษฐานอยภายในวงรปไข...” (เรองเสรจท ๖๘๘/๒๕๔๕)

หรอ “กลางเหรยญมรปพระราชลญจกรในพระบาทสมเดจพระปรเมนทรมหามงกฎ พระจอมเกลา

เจาอยหว ภายในวงขอบเหรยญ...” (เรองเสรจท ๗๘๕/๒๕๔๗)

นอกจากตราประจาพระองคของพระมหากษตรยแลว พระบรมวงศานวงศ

กมตราประจาพระองคเชนกน เชน “มรปตราประจาพระองค จอมพลสมเดจพระราชปตลาบรมพงศาภมข

เจาฟาภาณรงษสวางวงศวรเดช...” (เรองเสรจท ๑๐๒๐/๒๕๕๕) หรอ “มรปตราประจาพระองค

สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาดารงราชานภาพ...” (เรองเสรจท ๑๐๑/๒๕๕๕) หรอ “มรปตรา

ประจาพระองค สมเดจพระมหตลาธเบศร อดลยเดชวกรม พระบรมราชชนก” (เรองเสรจท

๑๐๕๔/๒๕๕๕)

๕) ตราพระราชอสรยยศ

เชน “กลางเหรยญมตราพระราชอสรยยศสมเดจพระศรนครนทรา

บรมราชชนน ประกอบดวย...” (เรองเสรจท ๒๗๙/๒๕๓๓)

๖) ตราพระนาม

เชน “กลางเหรยญมตราพระนามสมเดจพระเจาบรมวงศเธอ

เจาฟาจาตรนตรศมฯ กรมพระจกรพรรดพงศ...” (เรองเสรจท ๓๔๗/๒๕๔๙)

๗) ตราราชสกล

เชน “กลางเหรยญมรปตราราชสกลมหดล . . .” (เรองเสรจท

๒๑๑/๒๕๓๘)

(๓) กรณทเกยวกบงานพระราชพธหรอเนองในโอกาสสาคญอน ๆ

จะปรากฏรปตราสญลกษณงานพระราชพธหรอรปสญลกษณของการประชมหรอสมาคมทจดใหม

การประชม เชน “กลางเหรยญมรปตราสญลกษณครบ ๑๐๐ ป โรงเรยนวชราวธวทยาลย...”

(เรองเสรจท ๖๙/๒๕๕๔) หรอ “กลางเหรยญมรปตราสญลกษณงานเฉลมพระเกยรตเนองในโอกาส

มหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๕ ธนวาคม ๒๕๕๐ ...” (เรองเสรจท ๔๘๐/๒๕๕๐)

หรอกลางเหรยญมรปตราสญลกษณการแขงขนกฬาซเกมส ครงท ๒๔ ...” (เรองเสรจท ๖๓๒/๒๕๕๐)

๗๖

หรอ “กลางเหรยญมรปสญลกษณการประชมสมยสามญภาคอนสญญาวาดวยการคาระหวางประเทศ

ซงชนดพนธสตวปาและพชพนธ ครงท ๑๓ (CITES COP 13) ...” (เรองเสรจท ๑๐๐๘/๒๕๔๗)

(๔) กรณทมการทลเกลาฯ ถวายรางวล มกจะปรากฏรปเหรยญรางวล

และรปสญลกษณขององคกรททลเกลาฯ ถวายรางวล เชน “กลางเหรยญมรปพานเงนรางวล

ความสาเรจสงสดดานการพฒนามนษย เ บองบนรปพานเงนมรปสญลกษณขององคการ

สหประชาชาต...” (เรองเสรจท ๕๙๕/๒๕๔๙) หรอ “กลางเหรยญมรปเหรยญทองแหงสขภาพด

ถวนหนา...” (เรองเสรจท ๕๔๒/๒๕๓๔) หรอ “กลางเหรยญมรปดานหนาของเหรยญรางวล

สถาบนวจยขาวนานาชาต...” (เรองเสรจท ๑๙๒/๒๕๔๐)

(๕) กรณอน ๆ

๑) ตราแผนดน เชน “กลางเหรยญมรปตราแผนดนและมวงกลม

เปนลายขด...” (เรองเสรจท ๔๓๙/๒๕๔๕)

๒) พระราชลญจกรประจาแผนดน เชน “กลางเหรยญเปนรปพระราช

ลญจกรประจาแผนดนพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาประชาธปก พระปกเกลาเจาอยหว...”

(เรองเสรจท ๕๑๓/๒๕๓๖)

๓) วนสาคญ เชน “กลางเหรยญมรปวนอนรกษมรดกไทย โดยมลาย

กนก...” (เรองเสรจท ๔๓๖/๒๕๕๑)

๔) รปครฑพาห เชน “กลางเหรยญมรปครฑพาห ใตรปครฑพาหมแถบ

แพร...” (เรองเสรจท ๖๓๘/๒๕๔๙)

๒.๒.๒ แนวทางการบรรยายลวดลายดานหลงซงอยภายในวงขอบเหรยญ

มหลกการบรรยายเชนเดยวกบการบรรยายดานหนาเหรยญ คอ

บรรยายโดยเรยงลาดบจากเบองบนไปยงเบองลาง และดานขวาของเหรยญไปยงดานซายของเหรยญ

หลงจากนนจะอธบายลกษณะสงทคนระหวางขอความ และรมขอบเหรยญ

๗๗

ภาพ ๑.๘ ดานหลงของเหรยญ

ตวอยางเชน “...ภายในวงขอบเหรยญเบองบนมขอความวา “ครบ ๑๐๐ ป

โรงเรยนเสนาธการทหารบก” เบองลางมขอความวา “๓ เมษายน ๒๕๕๒ ประเทศไทย” ดานขวา

มเลขบอกราคาวา “๑๐” ดานซายมขอความวา “บาท” (เรองเสรจท ๖/๒๕๕๕) หรอ “...ภายใน

วงขอบเหรยญเบองบนมขอความวา “ครบ ๑๒๐ ป โรงพยาบาลศรราช” เบองลางมขอความวา “๒๖

เมษายน ๒๕๕๑ ประเทศไทย” ดานขวามเลขบอกราคาวา “๑๐” ดานซายมขอความวา “บาท””

(เรองเสรจท ๓๑๘/๒๕๕๑) หรอ “...ภายในวงขอบเหรยญเบองบนมขอความวา “ครบ ๑๒๕ ป

ไปรษณยไทย ๔ สงหาคม ๒๕๕๑” เบองลางมขอความบอกราคาวา “๑๐ บาท” โดยมจดกลมคน

ระหวางขอความเบองบนกบเบองลางทงสองขาง” (เรองเสรจท ๗๖๘/๒๕๕๑) หรอ “ดานขวาของ

ตวเหรยญมเลขบอกราคาวา “๕” ดานซายมขอความวา “บาท” และมรปสามเหลยมดานเทาประกอบ

กนเปนลวดลายโดยรอบชดวงขอบ” (เรองเสรจท ๒๙๓/๒๕๓๗) หรอ “...ภายในวงขอบเหรยญเบองบน

มขอความวา “รางวลความสา เรจส งสดดานการพฒนามนษย” เบ องลางมขอความวา

“๒๖ พฤษภาคม ๒๕๔๙ ประเทศไทย” โดยมรปลายไทยคนระหวางขอความเบองบนกบเบองลาง

ทงสองขาง” (เรองเสรจท ๕๙๕/๒๕๔๙) หรอ “...เบองลางรปสญลกษณมขอความวา “ประเทศไทย”

และ “THAILAND” โดยมจดกลมคนระหวางขอความดงกลาว ดานขวาของรปสญลกษณโดยมเลข

บอกราคาวา “๑๐” และขอความวา “บาท” โดยมเสนคนระหวางขอความดงกลาว ดานซายของ

รปสญลกษณมเลขบอกราคาวา “10” และขอความวา “BAHT” โดยมเสนคนระหวางขอความ

ดงกลาว...” (เรองเสรจท ๗๔๖/๒๕๔๗)

๗๘

ในการบรรยายลวดลายของเหรยญทงดานหนาและดานหลงของเหรยญ

ฝายฯ มขอสงเกตเพมเตมดงตอไปน

(๑) ในการบรรยายดานหนาหรอดานหลงของเหรยญในบางกรณอาจม

การบรรยายถงเทคนคการลงสไวดวย เชน เรองเสรจท ๕๙๕/๒๕๔๙ “...โดยพระบรมรปใชเทคนค

การลงส...” หรอเรองเสรจท ๓๑๙/๒๕๔๓ “...ซงทาเปน Hologram effect...” หรอ “...โดยเปน

ลกษณะ Latent mages...” หรอ “...ซงจะพมพสทรปลกแกว...” หรอ “จะพมพสทองทรปลกแกว...”

(๒) เลขบอกราคา และขอความวา “บาท” นน อาจจะอยบรเวณกลาง

เหรยญหรอภายในวงขอบเหรยญขนอยกบขอเทจจรงทปรากฏบนเหรยญ เชน เรองเสรจท ๕๙๕/๒๕๔๙

เลขบอกราคาและขอความวา “บาท” จะอยบรเวณกลางเหรยญ ดงน “...ดานขวารปพานเงน

มขอความบอกราคาวา “๙๐๐ บาท” ดานซายมขอความบอกราคาวา “900 BAHT”...” หรอ

เรองเสรจท ๔๗๕/๒๕๔๗ เลขบอกราคาและขอความวา “บาท” จะอยบรเวณกลางเหรยญ ดงน

“...ดานบนขวาของรปสญลกษณมเลขบอกราคาวา “๑๐” ดานบนซายมเลขบอกราคาวา “บาท”...”

(๓) ในกรณทมการจดสรางเหรยญหลายชนด และราคาแตกตางกน

โดยเหรยญแตละประเภทมลวดลายดานหนาและดานหลงเหมอนกน หรอลวดลายดานหลงเหมอนกน

เชนนการบรรยายลวดลายของเหรยญชนดท ๒ จะบรรยายวา “ดานหนาและดานหลง

มลวดลายเชนเดยวกบลวดลายของเหรยญกษาปณ... ชนด (๑) เวนแตมขอความบอกราคาวา

“.. บาท”” หรอ “ดานหลง มลวดลายเชนเดยวกบลวดลายของเหรยญกษาปณ... ชนด (๑)

เวนแตมขอความบอกราคาวา “.. บาท”” ทงน การใชขอความวา “เวนแตมขอความบอกราคาวา

“.. บาท”” นน จะใชกบทงกรณทเลขบอกราคาและคาวา “บาท” อยตดกน และไมตดกน

(๔) เมอปรากฏขอความทใชภาษาตางประเทศ บางครงจะมการอธบาย

ความหมายของภาษานน ๆ ดวย ปรากฏในเรองเสรจท ๓๑๙/๒๕๔๓ ความวา “...มขอความภาษาจน

ซงบงบอกความสข สนกสนาน และการมอายยนยาว...” หรอ “...มขอความภาษาจน ซงบงบอกถง

ความสงบ ความเปนศรมงคล ความมนคง ปรองดอง และความราบรน แจมใส...”

(๕) การใชคานาหนาพระนามของพระมหากษตรยในสมยรตนโกสนทร

๕.๑ รชกาลในลาดบทเปนเลขค ใชคานาหนาวา “พระปรมนทร” อานวา

“ปอ – ระ – มน” หรอ “ปะ – ระ – มน” มใช “ปอ – ระ – มน – ทะ – ระ”

๕.๒ รชกาลในลาดบทเปนเลขค ใชคานาหนาวา “พระปรเมนทร” อานวา

“ปอ – ระ – เมน” หรอ “ปะ – ระ – เมน” มใช “ปอ – ระ – เมน – ทะ – ระ”

อนง สาหรบคาอานคานาหนาพระนาม นน คณะกรรมการกาหนด

หลกเกณฑเกยวกบการใชภาษาไทย ของราชบณฑตยสถานยงมไดมขอสรปการอานคานาหนา

๗๙

พระนามทชดเจน โดยมความเหนเปนสองทาง ทางหนงเหนวา คานาหนาพระนามดงกลาวสามารถ

อานไดสองแบบ คอ อานวา “ปอ – ระ – มน” และ “ปะ – ระ – มน” แตอกทางหนงเหนวา

คานาหนาพระนามเปนชอเฉพาะควรอานไดเพยงแบบเดยว คอ อานวา “ปอ – ระ – มน” ทงน

การอานคานาหนาพระนามของพระมหากษตรยแตละพระองคในสมยโบราณจะพจารณาถง

ความคลองจองกนทงพระนามของแตละพระองคดวย ซงแมจะมคาสะกดเหมอนกนแตอานตางกนได

แตปจจบนมความเหนวา หากคาสะกดเหมอนกนควรมคาอานทเปนแบบเดยวกน

(๖) กรณการใชคาวา “เฉลมพระชนมาย” “เฉลมพระชนมพรรษา” กบ

“ฉลองพระชนมาย” (เรองเสรจท ๒๑๑/๒๕๓๘) มความแตกตางกนดงน

๑) คาวา “เฉลมพระชนมาย” และ “เฉลมพระชนมพรรษา” ใชกบ

พระมหากษตรยและพระราชนเทานน

๒ ) คา วา “ฉลองพระชนมาย” ใชกบพระบรมวงศานวงศและ

พระราชวงศ

อน ง จากการตรวจสอบจะพบวาในบางกรณมการใชคาวา “เฉลม

พระชนมพรรษา” ซงไมเปนไปตามหลกเกณฑทกาหนดไวขางตน เนองจากเปนการบรรยายเพอให

สอดคลองกบชอพระราชพธ เชน รางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญกษาปณทระลกเฉลม

พระเกยรตสมเดจพระบรมโอรสาธราช เจาฟามหาวชราลงกรณ สยามมกฎราชกมาร เนองในโอกาส

พระราชพธมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา ๕ รอบ ๒๘ กรกฎาคม ๒๕๕๕ (เรองเสรจท ๗๘๕/๒๕๕๕)

(๗) กรณทลวดลายของเหรยญดานหลงเปนรปสญลกษณงานเฉลม

พระเกยรต เนองในโอกาสจดงานพระราชพธนน สานกเลขาธการคณะรฐมนตรมขอสงเกตวาการระบ

ถอยคาบนเหรยญควรระบเปนชอพระราชพธเพอใหเกดความชดเจน เชน กรณเรองเสรจท ๘๑๓/๒๕๕๕

ภายในวงขอบเหรยญระบวา “มหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สงหาคม ๒๕๕๕”

ทถกตองควรระบวา “พระราชพธมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สงหาคม ๒๕๕๕”

เพอใหสอดคลองกบชอพระราชพธ

(๘ ) คาวา “พสกนกร” เปนคาท ใชกบพระมหากษตร ย และคาวา

“ประชาชน” ใชกบพระราชนและพระบรมวงศานวงศ (เรองเสรจท ๘๔๗/๒๕๕๔)

๘๐

การใชคาราชาศพท๒ ทตรวจสอบพบ

คานาม ราชาศพท ใชแก

ผาสไบ, ผาหม๓ ผาทรงสะพก

ผาสะพก

พระมหากษตรย ลงมาจนถง

พระอนวงศชนพระองคเจา

พระอนวงศชนหมอมเจา

มงกฎ พระมหามงกฎ

พระอนราชมงกฎ

พระมหากษตรย

สมเดจพระบรมโอรสาธราช

สยามกฎราชกมาร

เสอ, เสอผา ฉลองพระองค๔

ฉลองพระองค,เสอทรง




กาไลขอมอ ทรงขอพระกร, ทองพระกร,

กาไลขอพระกร, กาไลพระกร,

พระวลย

สมเดจพระบรมราชนนาถ

สมเดจพระบรมราชน ลงมา

จนถงพระอนวงศชนหมอมเจา

กาไลตนแขน, กาไลรดแขน พระพาหรด



จนถงพระอนวงศชนพระองคเจา

๒ ราชาศพท ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๒ ๓ หมายถง ผาหมเฉยงบาซาย ๔ เมอจะกลาวถงฉลองพระองคแบบใด เตมคาขยายตอทาย เชน ฉลองพระองคเครองแบบ, ฉลองพระองค

ทรงมา, ฉลองพระองคสากล, ฉลองพระองคลาลอง

๘๑


พาหรด พระอนวงศชนหมอมเจา

ดวงตรา

(เครองราชอสรยาภรณ)

พระตรา

-



พระอนวงศชนหมอมเจา๕

ตางห, ตมห พระกณฑล

-




พระอนวงศชนหมอมเจา๖

มงกฎ, กรอบหนา พระอณหส พระมหากษตรย๗

สรอยคอ สรอยพระศอ

สรอยศอ




สรอยตว, สรอยยาวสวมเฉวยงบา สรอยเฉวยงพระองค พระมหากษตรย ลงมาจนถง


๕ ใชคาสามญ ๖ ใชคาสามญ

๗ ไมปรากฎหลกฐานแนชดวาใชแกเจานายชนใดบาง

๘๒


สรอยออน, ทองตนแขน พระเกยร

-




พระอนวงศชนหมอมเจา๘

หวเขมขด พระปนเหนง

ปนเหนง




ตรา (สาหรบใชประทบกากบ

พระปรมาภไธยพระมหากษตรย

ในตนเอกสารสาคญสวนพระองค

ทไมเกยวกบราชการแผนดน)

พระราชลญจกรประจาพระองค พระมหากษตรย

ตรา (สาหรบใชประทบกากบ

พระปรมาภไธยพระมหากษตรย

หรอกากบนามผสาเรจราชการ

แทนพระองคซงลงนามแทน

ในพระปรมาภไธยของ

พระมหากษตรย)

พระราชลญจกรประจาพระองค พระมหากษตรย

ตรา (สาหรบใชประทบทออกใน

พระปรมาภไธยของ

พระมหากษตรย)

พระราชลญจกรสาหรบแผนดน พระมหากษตรย

๘ ใชคาสามญ

๘๓


ตราประทบ พระราชลญจกร

พระราชลญจกร

ตราประจาพระองค

-


สมเดจพระบรมโอรสาธราช

สยามกฎราชกมาร

สมเดจพระบรมราชนนาถ ลงมา

จนถงพระองคเจาททรงกลม

พระอนวงศชนหมอมเจา๙

รปเขยนเหมอนบคคลจรง พระบรมรปเขยน,

พระบรมฉายาสาทสลกษณ,

พระบรมสาทสลกษณ,

ราชสาทสฉายาลกษณ (โบ)

พระรปเขยน,

พระฉายาสาทสลกษณ,

พระสาทสลกษณ (โบ)

พระรปเขยน



สมเดจพระบรมราชน สมเดจ

พระบรมโอรสาธราช สยามกฎ

ราชกมาร สมเดจพระเทพ

รตนราชสดาฯ สยามบรมราช

กมาร

พระบรมวงศชนสมเดจเจาฟา

ลงมาจนถงพระอนวงศ

ชนหมอมเจา

๙ ใชคาสามญ

๘๔


รปถาย พระบรมฉายาลกษณ,

พระบรมรป (โบ),

พระบรมรปถาย (โบ),

ราชสาทสฉายาลกษณ (โบ)

พระฉายาลกษณ, พระรป

พระรป




พระบรมโอรสาธราช สยาม

กฎราชกมาร สมเดจพระเทพ


กมาร



ชนหมอมเจา

รปปน พระบรมรปปน

พระรปปน




รปหลอ พระบรมรปหลอ

พระรปหลอ




๘๕


ลายมอ๑๐ ลายพระราชหตถ

ลายพระหตถ

พระมหากษตรย, สมเดจ

พระบรมราชนนาถ สมเดจ

พระบรมราชน สมเดจพระบรม

โอรสาธราช สยามกฎราชกมาร

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ

สยามบรมราชกมาร


ลงมาจนถงพระอนวงศชน

หมอมเจา

ลายมอชอ (ลายเซน) พระปรมาภไธย,

พระบรมนามาภไธย (โบ)

พระนามาภไธย,

พระราชาภไธย (โบ)

พระนามาภไธย

ลายเซนพระนาม







กมาร




๑๐ ลายมอทใชในการเขยนหนงสอ รวมทงหนงสอทเขยนดวยลายมอ

๘๖


วนเกด วนพระบรมราชสมภพ

วนพระราชสมภพ

วนประสต






กมาร




วนคลายวนเกด วนคลายวนบรมราชสมภพ

วนคลายวนพระราชสมภพ

วนคลายวนประสต






กมาร




อนสาวรย พระบรมราชานสาวรย

พระราชานสาวรย



สมเดจพระบรมราชน

๘๗


พระอนสาวรย

-

สมเดจเจาฟาทเฉลม

พระเศวตฉตร ๗ ชน๑๑



ชนพระองคเจา


เครองราชอสรยาภรณ

ตรวจสอบจากประกาศสานกนายกรฐมนตร เรอง ลาดบเกยรตเครองราชอสรยาภรณไทย

ประกาศ ณ วนท ๒๖ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๓๖

เครองหมายราชการ

ภาพเครองหมายราชการตรวจสอบจากประกาศสานกนายกรฐมนตร เรอง กาหนดภาพ

เครองหมายราชการตามพระราชบญญตเครองหมายราชการ พทธศกราช ๒๔๘๒

๑๑ ทงน รวมถงสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนนและสมเดจพระบรมราชชนก

บทท ๔

กฎหมายวาดวยเหรยญเฉลมพระเกยรตและเหรยญทระลก

๑. ความเปนมา

เหรยญราชอสรยาภรณสาหรบพระราชทานใหแกบคคลเพอเปนทระลกในโอกาส

ตาง ๆ ไดมมาตงแตรชสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๔ แลว ปรากฏหลกฐาน

ในหนงสอ “ตานานเครองราชอสรยาภรณสยาม” ทสมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาดารงราชานภาพ

ไดทรงเรยบเรยงไวมความตอนหนงวา “...อกอยาง ๑ นน เมอเฉลมพระชนสาครบ ๖๐ ป บรบรณ

ในปขาล พ.ศ. ๒๔๐๗ ทรงสรางเหรยญตราพระมหามงกฎขนเปนทระลก ทาดวยทองคาอยาง ๑

ทาดวยเงนอยาง ๑ พระราชทานแกพระบรมวงศานวงศและขาราชการ เหรยญนพระราชทาน

พระบรมราชานญาตใหทาเปนเครองประดบตดเสอไดตามอธยาศย...” ในรชสมยพระบาทสมเดจ

พระจลจอมเจาเกลาอยหว ไดทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหสรางเหรยญราชอสรยาภรณสาหรบ

พระราชทานเปนทระลก ดงน

๑. เหรยญสตพรรษมาลา (พ.ศ. ๒๔๒๔)

๒. เหรยญรชฎาภเศกมาลา (พ.ศ. ๒๔๓๖)

๓. เหรยญประพาสมาลา (พ.ศ. ๒๔๔๐)

๔. เหรยญราชน (พ.ศ. ๒๔๔๐)

๕. เหรยญทวธาภเศก (พ.ศ. ๒๔๔๖)

๖. เหรยญรชมงคล (พ.ศ. ๒๔๕๐)

๗. เหรยญรชมงคลาภเศก (พ.ศ. ๒๔๕๑)

ในรชสมยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ

รเรมใหมการสรางเหรยญบรมราชาภเษก สาหรบพระราชทานเปนทระลกเมอ พ.ศ. ๒๔๕๔ และไดม

การสรางเหรยญบรมราชาภเษกนในรชกาลตอ ๆ มา (ยกเวนในรชกาลท ๘) และทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ

ใหสรางเหรยญชย (นารายณบนฦๅชย) สาหรบเปนเหรยญทระลกของฝายสมพนธมตรทรวมรบ

ในสงครามโลกครงท ๑ โดยใชสแพรแถบเหมอนกบทกประเทศทไดรบชยชนะในสงคราม

๘๙

ตอมาในรชสมยพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ

ใหสราง “เหรยญบรมราชาภเษก รชกาลท ๗” (พ.ศ. ๒๔๖๘) และ “เหรยญเฉลมพระนคร ๑๕๐ ป”

ในโอกาสงานสมโภชฉลองการสรางกรงรตนโกสนทรครบ ๑๕๐ ป ในป พ.ศ. ๒๔๗๕

สาหรบในรชกาลปจจบน พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช ไดทรง

พระกรณาโปรดเกลาฯ ใหสราง “เหรยญบรมราชาภเษกรชกาลท ๙” (พ .ศ . ๒๔๙๓) และ

พระราชทานพระบรมราชานญาตใหบคคลทวไปมสทธทจะจดหาเหรยญทระลกตาง ๆ มาประดบได

ตามพระราชบญญตเหรยญทระลกตาง ๆ ทสรางในรชสมยของพระองค เชน

๑. เหรยญทระลกงานฉลอง ๒๕ พทธศตวรรษ (พ.ศ. ๒๕๐๐)

๒. เหรยญทระลกในการเสดจพระราชดาเนนเยอนประเทศสหรฐอเมรกา และ

ทวปยโรป (พ.ศ. ๒๕๐๓)

๓. เหรยญรชดาภเษก (พ.ศ. ๒๕๑๔)

๔. เหรยญทระลกพระราชพธสถาปนาสมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ สยาม

มกฎราชกมาร (พ.ศ. ๒๕๑๕)

๕. เหรยญสนองเสรชน (พ.ศ. ๒๕๑๕)

๖. เหรยญทระลกพระราชพธสถาปนาสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราช

กมาร (พ.ศ. ๒๕๒๑)

๗. เหรยญทระลกสมโภชกรงรตนโกสนทร ๒๐๐ ป (พ.ศ. ๒๕๒๕)

๘. เหรยญเฉลมพระเกยรตสมเดจพระนางเจาสรก ต พระบรมราชนนาถ

พระชนมพรรษาครบ ๕๐ พรรษา (พ.ศ. ๒๕๒๕)

๙. เหรยญเฉลมพระเกยรตสมเดจ พระศรนครนทราบรมราชชนน พระชนมาย

ครบ ๘๔ พรรษา (พ.ศ. ๒๕๒๗)

๑๐. เหรยญเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

มหามงคล สมยพระราชพธเฉลมพระชนมพรรษา ๖๐ พรรษา (พ.ศ. ๒๕๓๐)

๑๑. เหรยญเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

มหามงคลสมยพระราชพธรชมงคลาภเษก (พ.ศ. ๒๕๓๑)

๑๒. เหรยญเฉลมพระเกยรตสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ

เนองในมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา ๕ รอบ (พ.ศ. ๒๕๓๕)

โดยเหรยญในลกษณะดงกลาวเปนเหรยญท ใชประดบพรอมกบแพรแถบและใหประดบ

อยางเครองราชอสรยาภรณ

๙๐

แตเดมการจดทาเหรยญเฉลมพระเกยรตหรอเหรยญทระลก จะมการตรา

กฎหมายในรปแบบพระราชบญญตเพอกาหนดใหมเหรยญทระลกเนองในโอกาสตาง ๆ เปนการเฉพาะ

เปนคราว ๆ ไป เชน พระราชบญญตเหรยญเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพล

อดลยเดช เนองในโอกาสพระราชพธมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา ๖ รอบ ๕ ธนวาคม ๒๕๔๒

พ.ศ. ๒๕๔๒ หรอพระราชบญญตเหรยญทระลกพระราชพธสถาปนาสมเดจพระบรมโอรสาธราช

สยามมกฎราชกมาร พ.ศ. ๒๕๓๙ ซงการตรากฎหมายโดยการจดทาเปนรปแบบพระราชบญญต

เปนการเฉพาะนนจะใชระยะเวลานานและมขนตอนในการตรากฎหมายมาก เนองจากตองนาเสนอ

รฐสภาดวย ประกอบกบภายหลงจากทสภาใหความเหนชอบพระราชบญญตดงกลาวแลว

เมอจะดาเนนการจดสรางเหรยญกจะตองมการตรากฎหมายลกบทเพอกาหนดหนวยงานผมหนาท

ในการดาเนนการจดสรางอกซงเปนการสรางขนตอนและภาระแกหนวยงานทเกยวของ ดวยปญหา

และอปสรรคดงกลาว ในป ๒๕๔๘ จงไดมการตราพระราชบญญตวาดวยเหรยญเฉลมพระเกยรตและ

เหรยญทระลก พ.ศ. ๒๕๔๘ เพอใหเปนกฎหมายกลางทกาหนดหลกเกณฑการจดสรางเหรยญในการ

เฉลมพระเกยรตหรอเปนทระลก เนองในโอกาสตาง ๆ โดยกาหนดใหการมเหรยญเฉลมพระเกยรต

หรอเหรยญทระลกใหกระทาไดโดยการตราเปนพระราชกฤษฎกาเทานน เชน พระราชกฤษฎกา

เหรยญเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช เนองในโอกาสพระราชพธ

มหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธนวาคม ๒๕๕๔ พ.ศ. ๒๕๕๔ หรอพระราชกฤษฎกาเหรยญ

เฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช เนองในพระราชพธฉลองสรราช

สมบตครบ ๖๐ ป พ.ศ. ๒๕๔๙

๒. รปแบบกฎหมายเพอการจดทาเหรยญเฉลมพระเกยรตและเหรยญทระลก

ดงทกลาวไวขางตนแลววาแตเดมนนการจดทาเหรยญเฉลมพระเกยรตและ

เหรยญทระลกจะตราเปนพระราชบญญตเปนการเฉพาะสาหรบเหรยญเฉลมพระเกยรตหรอเหรยญ

ทระลกเหรยญใดเหรยญหนง ในสวนนจงขอแบงชวงเวลาของกฎหมายเพอการจดทาเหรยญเฉลม

พระเกยรตและเหรยญทระลกออกเปน ๒ ชวง กลาวคอ กอนป พ .ศ . ๒๕๔๘ และตงแต

ป พ.ศ. ๒๕๔๘ เปนตนไป โดยรปแบบและโครงสรางของกฎหมายสามารถสรปพอสงเขปไดดงน

๙๑

๒.๑ ชวงท ๑ กอนป พ.ศ. ๒๕๔๘

กอนป พ.ศ. ๒๕๔๘ การจดทาเหรยญเฉลมพระเกยรตและเหรยญทระลก

ตองตราเปนพระราชบญญตเฉพาะและเปนคร งคราว โดยรปแบบและโครงสรางของราง

พระราชบญญตเหรยญเฉลมพระเกยรตทผานการตรวจพจารณาจากสานกงานฯ สามารถแบงรปแบบ

และโครงสราง ไดดงน

(๑) บนทกหลกการและเหตผลประกอบรางพระราชบญญต ซงแยกเปน

๑) หลกการ

๒) เหตผล

(๒) สาระสาคญของรางพระราชบญญต ซงแยกเปน

๑) ชอรางพระราชบญญต

๒) คาปรารภ

๓) บทจากดสทธและเสรภาพของบคคลตามรฐธรรมนญ

๔) รางมาตรา ๑ ชอรางพระราชบญญต

๕) รางมาตรา ๒ วนใชบงคบ

๖) รางมาตรา ๓ เนอหาสาระ

๗) รางมาตรา ๔ เนอหาสาระ

๘) รางมาตรา ๕ เนอหาสาระ

๙) รางมาตรา ๖ เนอหาสาระ

๑๐) รางมาตรา ๗ ผรกษาการ

๙๒

โครงสรางทวไปของพระราชบญญตเหรยญเฉลมพระเกยรตและเหรยญทระลก



ประกอบรางพระราชบญญต ... (ชอรางพระราชบญญต) ...

.....................................................................

พ.ศ. ....

หลกการ

....................................................................................................................

................................................................................................................................................

เหตผล

.....................................................................................................................

.................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

๙๓

รางพระราชบญญต

ราง

พระราชบญญต

..............................................................

พ.ศ. ....

.................................................................................

.............................................................................................................

.............................................................................................................

โดยทเปนการสมควร................................................

.............................................................................................................

พระราชบญญตนมบทบญญตบางประการเกยวกบ

การจากดสทธและเสรภาพของบคคล ซงมาตรา ๒๙ ประกอบกบ

มาตรา .. มาตรา .. และมาตรา .. ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

บญญตใหกระทาไดโดยอาศยอานาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย

.................................................................................

.............................................................................................................

มาตรา ๑ พระราชบญญตน เรยกวา

“พระราชบญญต............................................................. พ.ศ. ....”

มาตรา ๒ พระราชบญญตนใหใชบงคบตงแต/

เมอพน................. เปนตนไป

ชอรางพระราชบญญต

คาปรารภ

บทจากดสทธและเสรภาพ

ของบคคลตามรฐธรรมนญ

ชอรางพระราชบญญต

วนใชบงคบ

๙๔

มาตรา ๓ ...............................................................

.............................................................................................................

มาตรา ๔ ...............................................................

.............................................................................................................

มาตรา ๕ ...............................................................

.............................................................................................................

มาตรา ๖ ...............................................................

.............................................................................................................

มาตรา ๗ ใหรฐมนตรวาการกระทรวง... รกษาการ

ตามพระราชบญญตน

ผรบสนองพระบรมราชโองการ

............................................

นายกรฐมนตร

สาระเนอหาทกาหนดใช

บงคบ


บงคบ


บงคบ


บงคบ

มาตรารกษาการ

๒.๑.๑ แนวทางการตรวจพจารณารางพระราชบญญตเหรยญเฉลม

พระเกยรตและเหรยญทระลก

(๑) บนทกหลกการและเหตผลประกอบรางพระราชบญญต

บนทกหลกการและเหตผลประกอบรางกฎกระทรวงเพอใหทราบ

ถงขอบเขตและเหตผลหรอความจาเปนในการใหมกฎหมาย ซงการเขยนบนทกหลกการและเหตผล

จะมลกษณะทานองเดยวกบพระราชบญญตทวไป โดยมรปแบบการจดวางดงน

๙๕

แบบ


ประกอบรางพระราชบญญตเหรยญเฉลมพระเกยรต......................

...................................................................................

พ.ศ. ....

หลกการ

..................................................................................................................

..............................................................................................................................................

เหตผล

..................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

๑) รปแบบบนทกหลกการ

สาหรบรางพระราชบญญตวาดวยเหรยญเฉลมพระเกยรต ตรวจพบวา

มการระบ ๒ แบบคอ “ใหมกฎหมายวาดวย...” และ “ใหมเหรยญ...” อนเปนการบอกถงวตถประสงค

ในการจดทาพระราชบญญตฉบบนน ๆ มรปแบบดงน

๙๖

แบบ

หลกการ

ใหมกฎหมายวาดวย/ใหมเหรยญ.............................................................


ตวอยาง (๑) รางพระราชบญญตวาดวยเหรยญเฉลมพระเกยรตและเหรยญทระลก พ.ศ. .... (เรองเสรจท

๒๘๔/๒๕๔๗)

หลกการ

ใหมกฎหมายวาดวยเหรยญเฉลมพระเกยรตและเหรยญทระลก

ตวอยาง (๒) รางพระราชบญญตเหรยญงานฉลอง ๒๕ พทธศตวรรษ พ.ศ. ๒๔.. (เรองเสรจท

๒๒๖/๒๔๙๙)

หลกการ

ใหมเหรยญงานฉลอง ๒๕ พทธศตวรรษ

ตวอยาง (๓) รางพระราชบญญตเหรยญทระลกสมโภชกรงรตนโกสนทร ๒๐๐ ป พ.ศ . ....

(เรองเสรจท ๒๗๔/๒๕๒๔)

หลกการ

ใหมเหรยญทระลกสมโภชกรงรตนโกสนทร ๒๐๐ ป

๙๗

ตวอยาง (๔) รางพระราชบญญตเหรยญเฉลมพระเกยรตสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ

เนองในโอกาสพระราชพธมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา ๖ รอบ ๑๒ สงหาคม ๒๕๔๗ พ.ศ. ....

(เรองเสรจท ๖๖๐/๒๕๔๖)

หลกการ

ใหมเหรยญเฉลมพระเกยรตสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ

เนองในโอกาสพระราชพธมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา ๖ รอบ ๑๒ สงหาคม ๒๕๔๗

๒) รปแบบเหตผล

แนวทางการเขยนบนทกหลกการและเหตผล คอ เขยนบรรยายเหตผล

โดยนาเสนอขอเทจจรงเกยวกบความจาเปนและเหตผลของการมกฎหมายเพอใหเขาใจวา

เหตใดจงตองมการตราพระราชบญญตนน ๆ มรปแบบทวไป ดงน

แบบ

เหตผล

เนองจาก/โดยท.......................................................................................

............................................................................................................................................

......................... จงจาเปนตองตราพระราชบญญตน


ตวอยาง (๑) รางพระราชบญญตเหรยญงานฉลอง ๒๕ พทธศตวรรษ พ.ศ. ๒๔.. (เรองเสรจท

๒๒๖/๒๔๙๙)

๙๘

เหตผล

เนองจากจะมการฉลองและบาเพญกศลเปนงานใหญในวาระท

พระพทธศาสนาไดเจรญรงเรองมาจวบจนครบ ๒๕ ศตวรรษ จงสมควรใหมเหรยญ

งานฉลอง ๒๕ พทธศตวรรษ เพอเปนทระลกในโอกาสน

ตวอยาง (๒) รางพระราชบญญตเหรยญทระลกสมโภชกรงรตนโกสนทร ๒๐๐ ป พ.ศ. .... (เรองเสรจท

๒๗๔/๒๕๒๔)

เหตผล

เนองจากจะมการสมโภชกรงรตนโกสนทร ๒๐๐ ป ใน พ.ศ. ๒๕๒๕

ในการนสมควรใหมการจดสรางเหรยญขนเพอเปนทระลกในโอกาสดงกลาว ประกอบกบ

เพอใหเปนการสอดคลองกบโบราณราชประเพณทเคยสมโภชกรงรตนโกสนทร ๑๐๐ ป

และ ๑๕๐ ป ซงในครงนนไดมการจดทาเหรยญศตพรรษมาลาและเหรยญเฉลมพระนคร

๑๕๐ ป ขนไวตามลาดบ จงจาเปนตองตราพระราชบญญตน

ตวอยาง (๓) รางพระราชบญญตเหรยญทระลกพระราชพธสถาปนาสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ

สยามบรมราชกมาร พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๒๓๓/๒๕๒๑)

เหตผล

เพอเปนการเทดพระเกยรตและแสดงออกซงความจงรกภกด ในการท

สมเดจพระเจาลกเธอ เจาฟาสรนธรเทพรตนสดา กตวฒนาดลโสภาคย ทรงไดรบพระราชทาน

สถาปนาพระราชอสรยศกดเปนสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ เจาฟามหาจกรสรนธร

รฐสมาคณากรปยชาต สยามบรมราชกมาร สมควรใหมเหรยญทระลกขน จงจาเปนตองตรา

พระราชบญญตน

๙๙

ตวอยาง (๔) รางพระราชบญญตเหรยญเฉลมพระเกยรตสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน

พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๓๖๗/๒๕๒๗)

เหตผล

เพอเปนการเทดพระเกยรตและราลกในพระมหากรณาธคณในสมเดจ

พระศรนครนทราบรมราชชนน ทไดทรงประกอบพระราชกรณยกจอนเปนคณประโยชน

อยางยงตอประเทศชาตและอาณาประชาราษฎรมาโดยตลอด จงในวโรกาสทเจรญ

พระชนมาย ๘๔ พรรษา ใน พ.ศ. ๒๕๒๗ สมควรใหมเหรยญเฉลมพระเกยรตสมเดจ

พระศรนครนทราบรมราชชนนขน จงจาเปนตองตราพระราชบญญตน

ตวอยาง (๕) รางพระราชบญญตเหรยญเฉลมพระเกยรต สมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ

เนองในโอกาสพระราชพธมหามงคล เฉลมพระชนมพรรษา ๖ รอบ ๑๒ สงหาคม ๒๕๔๗ พ.ศ. ....


เหตผล

เพอเปนการเทดพระเกยรตและราลกในพระมหากรณาธคณในเกยรต

สมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ ทไดทรงประกอบพระราชกรณยกจอนเปน

คณประโยชนอยางยงตอประเทศชาตและอาณาประชาราษฎรมาโดยตลอด จงในวโรกาส

ทเจรญพระชนมาย ๘๔ พรรษา ใน พ.ศ. ๒๕๒๗ สมควรใหมเหรยญเฉลมพระเกยรต สมเดจ

พระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ เนองในโอกาสพระราชพธมหามงคล เฉลม

พระชนมพรรษา ๖ รอบ ๑๒ สงหาคม ๒๕๔๗ ขน เพอใหบคคลมสทธประดบไดตงแต

วนถดจากวนทพระราชบญญตนประกาศในราชกจจานเบกษา จงจาเปนตองตรา

พระราชบญญตน

๑๐๐

(๒) สาระสาคญของรางพระราชบญญต

๑) ชอรางพระราชบญญต

ชอรางพระราชบญญตจะวางอยในสวนหวเรอง มรปแบบทวไป ดงน

แบบ

ราง


....................

พ.ศ. ....

ตวอยาง รางพระราชบญญตเหรยญทระลกพระราชพธสถาปนาสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ

สยามบรมราชกมาร พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๒๓๓/๒๕๒๑)

ราง


เหรยญทระลกพระราชพธสถาปนาสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร

พ.ศ. ....

๑๐๑


เปนการแจงใหทราบวาเปนกฎหมายทยงไมเคยมการใชบงคบมากอน

หรอเปนการปรบปรงกฎหมายทมอย และโดยทพระราชบญญตเหรยญจะเปนกรณเฉพาะเรองซงเปน

การกาหนดขนใหมทกครงจงมรปแบบทวไปดงน

แบบ

โดยทเปนการสมควร............................................................................

ตวอยาง รางพระราชบญญตเหรยญเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

มหามงคลสมยพระราชพธเฉลมพระชนมาย ๖๐ พรรษา พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๑๘๐/๒๕๒๙)

โดยทเปนการสมควรใหมเหรยญเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจ

พระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชมหามงคลสมยพระราชพธเฉลมพระชนมาย ๖๐ พรรษา

๓) มาตรา ๑ ชอรางพระราชบญญต

เปนการกาหนดชอรางพระราชบญญตทถกตองตามกฎหมายทใชเรยก

และอางองใหเปนอยางเดยวกน จงตองระบเปนชอเดยวกนและตรงกบชอรางในสวนหวเรอง

มรปแบบทวไปดงน

แบบ

มาตรา ๑ พระราชบญญตนเรยกวา “....................................................”

๑๐๒

๔) มาตรา ๒ วนใชบงคบ

เพอกาหนดสภาพบงคบของกฎหมายวามผลใชบงคบตงแตเมอใด

สาหรบพระราชบญญตวาดวยเหรยญทระลกประดบแพรแถบ พบวาเปนการกาหนดวนใชบงคบตงแต

วนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษา จงมรปแบบดงน

มาตรา ๒ พระราชบญญตนใหใชบงคบตงแตวนถดจากวนประกาศใน

ราชกจจานเบกษาเปนตนไป

๕) มาตรา ๓ สาระเนอหาทกาหนดใชบงคบ

พระราชบญญตวาดวยเหรยญทระลกประดบแพรแถบ มเนอหาสาระ

ดงน

- กาหนดวาใหมเหรยญอะไร

- ลกษณะของเหรยญ เปนการบรรยายลกษณะเหรยญ ขนาด

ความกวาง ความสง บรรยายลวดลายลกษณะดานหนา และดานหลงเหรยญ (ลกษณะเดยวกบ

การบรรยายลวดลายเหรยญกษาปณทระลก)

- ความหมายของสญลกษณทอยบนลวดลายเหรยญ (ถาม)

- วธใชเหรยญแพรแถบ

๖) มาตรา ๔ สาระเนอหาทกาหนดใชบงคบ

มาตรานเปนการกาหนดบคคลผมสทธประดบเหรยญน และการประดบ

เหรยญ (ซงอาจระบเปนมาตราเดยวกนหรอแยกเปนอกมาตราหนงกได)


ตวอยาง (๑) รางพระราชบญญตเหรยญเฉลมพระเกยรต สมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ



๑๐๓

มาตรา ๔ บคคลมสทธประดบเหรยญนได

การประดบเหรยญนใหประดบไดอยางเครองราชอสรยาภรณ หากไมประดบ

อยางเครองราชอสรยาภรณ จะประดบโดยใชหอยคอหรอโดยวธอนทสมควร โดยไมม

แพรแถบกได

ตวอยาง (๒) รางพระราชบญญตเหรยญเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพล

อดลยเดช มหามงคลสมยพระราชพธกาญจนาภเษก (เรองเสรจท ๑๒๑/๒๕๓๙)

มาตรา ๔ บคคลมสทธประดบเหรยญนไดตงแตวนท ๙ มถนายน พ.ศ. ๒๕๓๙

เปนตนไป

มาตรา ๕ การประดบเหรยญนใหประดบไดอยางเครองราชอสรยาภรณ

หากไมประดบอยางเครองราชอสรยาภรณ จะประดบโดยใชหอยคอหรอโดยวธอนทสมควร

โดยไมมแพรแถบกได

๗) มาตรา ๕ มาตรารกษาการ

ในมาตรานจะกาหนดใหรฐมนตรวาการกระทรวงใดเปนผรกษาการ

ตามกฎหมาย โดยมหนาทในการควบคมหรอกากบการใหเปนไปตามกฎหมายนน ดงนน นอกจาก

กาหนดรฐมนตรผรกษาการตามกฎหมาย อาจกาหนดอานาจในการออกกฎหมายลาดบรอง

เพอปฏบตการตามพระราชบญญตนดวยกได

สาหรบพระราชบญญตวาดวยแพรแถบ เดมกาหนดใหนายกรฐมนตร

เปนผรกษาการตามกฎหมายแตตอมากาหนดใหนายกรฐมนตรและรฐมนตรวาการกระทรวงการคลง

เปนผรกษาการตามกฎหมายรวมกน

๑๐๔


ตวอยาง รางพระราชบญญตเหรยญงานฉลอง ๒๕ พทธศตวรรษ พ.ศ. ๒๔.. (เรองเสรจท ๒๒๖/๒๔๙๙)

มาตรา ๕ ใหนายกรฐมนตรรกษาการตามพระราชบญญตน

ตวอยาง รางพระราชบญญตเหรยญเฉลมพระเกยรต สมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ



มาตรา ๕ ใหนายกรฐมนตรและรฐมนตรวาการกระทรวงการคลง

รกษาการตามพระราชบญญตน และใหมอานาจออกกฎกระทรวงเกยวกบการสรางเหรยญ

และกจการอนเพอปฏบตการตามพระราชบญญตน

กฎกระทรวงนน เมอไดประกาศราชกจจานเบกษาแลว ใหใชบงคบได

๑๐๕

๒.๒ ชวงท ๒ ตงแตป พ.ศ. ๒๕๔๘ เปนตนมา

ภายหลงจากพระราชบญญตวาดวยเหรยญเฉลมพระเกยรตและเหรยญ

ทระลก พ .ศ . ๒๕๔๘ มผลใชบงคบเมอวนท ๒๕ มถนายน ๒๕๔๘ (รก . ๒๕๔๘/๔๘ ก/๑)

ซงพระราชบญญตดงกลาวมสาระสาคญเปนการกาหนดหลกเกณฑการออกกฎหมายในการจดทา

เหรยญเฉลมพระเกยรต เหรยญทระลก โดยไดมการลดขนตอนและรปแบบของกฎหมายเพอการจดทา

เหรยญเฉลมพระเกยรตและเหรยญทระลกใหมโดยมาตรา ๓ แหงพระราชบญญตนกาหนดวา การใหม

เหรยญเฉลมพระเกยรตหรอเหรยญทระลกใหตราเปนพระราชกฤษฎกา ซงรปแบบของรางพระราช

กฤษฎกา เหรยญเฉลมพระเกยรตทผานการตรวจพจารณาจากสานกงานฯ สามารถแบงรปแบบและ

โครงสราง ไดดงตอไปน

(๑) บนทกหลกการและเหตผลประกอบรางพระราชกฤษฎกา ซงแยกเปน

๑) หลกการ

๒) เหตผล

(๒) สาระสาคญของรางพระราชกฤษฎกา ซงแยกเปน

๑) ชอรางพระราชกฤษฎกา


๓) บทอาศยอานาจ

๔) รางมาตรา ๑ ชอรางพระราชกฤษฎกา

๕) รางมาตรา ๒ วนใชบงคบ

๖) รางมาตรา ๓ เนอหาสาระ

๗) รางมาตรา .. เนอหาสาระ

๘) รางมาตรา .. เนอหาสาระ

๙) รางมาตรา .. เนอหาสาระ

๑๐) รางมาตรา .. ผรกษาการ

๑๐๖

โครงสรางทวไปของพระราชกฤษฎกาเหรยญเฉลมพระเกยรตหรอเหรยญทระลก

บนทกหลกการและเหตผลประกอบรางพระราชกฤษฎกา


ประกอบรางพระราชกฤษฎกา... (ระบชอ)...

พ.ศ. ....

หลกการ

....................................................................................................................

................................................................................................................................................

เหตผล

โดยท/เนองจาก...........................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

...................................................

การเขยนในสวนของหลกการและเหตผลในบนทกหลกการและเหตผลประกอบ

รางพระราชกฤษฎกาจะมลกษณะทานองเดยวกนกบกรณการตราพระราชบญญตเหรยญเฉลม

พระเกยรตกอนหนาน ซงโดยปกตจะกลาวถงวตถประสงคในการจดทาพระราชกฤษฎกาฉบบนน ๆ

๑๐๗

รางพระราชกฤษฎกา

ราง

พระราชกฤษฎกา

..................................................................

พ.ศ. ....

.....................................

ใหไว ณ วนท ..................................... พ.ศ. ....

เปนปท .. ในรชกาลปจจบน

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มพระบรมราชโองการ

โปรดเกลาฯ ใหประกาศวา

โดยทเปนการสมควร...................................................................................

อาศยอานาจตามความในมาตรา ๑๘๗ ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

และมาตรา .. แหงพระราชบญญต............................................... พ.ศ. .... อนเปนกฎหมาย

ทมบทบญญตบางประการเกยวกบการจากดสทธและเสรภาพของบคคล ซงมาตรา ๒๙

ประกอบกบมาตรา .. มาตรา .. มาตรา .. และมาตรา .. ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

บญญตใหกระทาไดโดยอาศยตามบทบญญตแหงกฎหมาย จงทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ

ใหตราพระราชกฤษฎกาขนไว ดงตอไปน

มาตรา ๑ พระราชกฤษฎกานเรยกวา “..................................... พ.ศ. ....”

มาตรา ๒ พระราชกฤษฎกานใหใชบงคบ...................................................

มาตรา ๓ ...................................................................................................

................................................................................................................................................

๑๐๘

มาตรา ๔ ...................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

มาตรา ๕ ...................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

มาตรา ๖ ...................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

มาตรา ๗ ใหรฐมนตรวาการกระทรวง...........รกษาการตามพระราช

กฤษฎกาน

ผรบสนองพระบรมราชโองการ

...............................

นายกรฐมนตร

๒.๒.๑ แนวทางการตรวจพจารณารางพระราชกฤษฎกาเหรยญเฉลม

พระเกยรตและเหรยญทระลก

แนวทางในการตรวจพจารณารางพระราชกฤษฎกาเหรยญเฉลมพระเกยรตและ

เหรยญทระลกน ไดรวบรวมมาจากแบบรางพระราชกฤษฎกาเหรยญเฉลมพระเกยรตหรอเหรยญ

ทระลกทผานการตรวจพจารณาจากสานกงานฯ โดยสามารถแยกแนวทางการตรวจพจารณาไดดงน

๑๐๙

(๑) บนทกหลกการและเหตผลประกอบรางพระราชกฤษฎกา

บนทกหลกการประกอบรางพระราชกฤษฎกาเหรยญเฉลมพระเกยรต จะระบ

เหตผลในการตราพระราชกฤษฎกาฉบบนน ๆ มขอสงเกตวา เนอหาของบนทกหลกการประกอบ

รางพระราชกฤษฎกา สวนใหญจะตรงกบชอรางพระราชกฤษฎกาเนองจากชอรางพระราชกฤษฎกา

เปนการสรปเนอหาของบนทกหลกการไวอยแลว โดยมตวอยางรปแบบและโครงสรางบนทกหลกการ

ดงน

แบบ


ประกอบรางพระราชกฤษฎกาเหรยญเฉลมพระเกยรต

..................................................

พ.ศ. ....


ตวอยาง รางพระราชกฤษฎกาเหรยญเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

เนองในพระราชพธฉลองสรราชสมบตครบ ๖๐ ป พ.ศ. ๒๕๔๙ (เรองเสรจท ๒๖๑/๒๕๔๙)


ประกอบรางพระราชกฤษฎกาเหรยญเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหา

ภมพลอดลยเดช เนองในพระราชพธฉลองสรราชสมบตครบ ๖๐ ป

พ.ศ. ๒๕๔๙

๑๑๐

๑) รปแบบบนทกหลกการ

แบบ

หลกการ

ใหมเหรยญเฉลมพระเกยรต...................................................................................



เนองในโอกาสพระราชพธมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธนวาคม ๒๕๕๔ พ.ศ. ....

(เรองเสรจท ๘๔๗/๒๕๕๔)

หลกการ

ใหมเหรยญเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพล

อดลยเดช เนองในโอกาสพระราชพธมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธนวาคม ๒๕๕๔

๒) รปแบบเหตผล

ในสวนของเหตผลประกอบรางพระราชกฤษฎกานน จะเปนสวนทแสดง

ใหเหนถงวตถประสงคและความจาเปนในการตราพระราชกฤษฎกาขนมา รปแบบของเหตผลจะเปน

ดงน

แบบ

เหตผล

เพอเปนการเฉลมพระเกยรต.......................................................................

................................................................................................................................................

๑๑๑

............................................................................................................. จงจาเปนตองตรา

พระราชกฤษฎกาน





เหตผล

เพอเปนการเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพล

อดลยเดช ใหแผไพศาลทงภายในประเทศและนานาประเทศ ตลอดจนนอมนาจตใจของ

ปวงชนชาวไทยใหแสดงความกตญญกตเวทและความจงรกภกด อกทงสานกใน

พระมหากรณาธคณททรงมตอพสกนกร สมควรใหมเหรยญเฉลมพระเกยรตพระบาท

สมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช เนองในโอกาสพระราชพธมหามงคลเฉลม

พระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธนวาคม ๒๕๕๔ จงจาเปนตองตราพระราชกฤษฎกาน

หมายเหต คาวา “พสกนกร” เปนคาทใชกบพระมหากษตรย สวนคาวา “ประชาชน” เปนคาท

ใชกบพระราชนและพระบรมวงศานวงศ

๑๑๒

(๒) รปแบบรางพระราชกฤษฎกา

๑) ชอรางพระราชกฤษฎกา

อยสวนหวเรอง มรปแบบทวไป ดงน

แบบ

ราง


เหรยญเฉลมพระเกยรต..................................................................................

..........................................................................................................................................

พ.ศ. ....





ราง


เหรยญเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

เนองในโอกาสพระราชพธมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธนวาคม ๒๕๕๔

พ.ศ. ....

๑๑๓

หมายเหต การเวนวรรคระหวางถอยคาวา “...ทระลกเฉลมพระเกยรต” และพระนาม

ในกรณการจดทาเหรยญกษาปณทระลกเฉลมพระเกยรตเนองในโอกาสทมพระราช

พธตาง ๆ นน ชอรางกฎกระทรวงมกจะระบวา “...เหรยญกษาปณทระลกเฉลมพระเกยรต” และตาม

ดวยพระนาม โดยไมมการเวนวรรค เชน “...ทระลกเฉลมพระเกยรตสมเดจพระนางเจาสรกต...”

แตในชนการเสนอรางกฎกระทรวงใหคณะรฐมนตรพจารณาอนมตหลกการนนจะมการเวนวรรค

ระหวางถอยคาวา “...ทระลกเฉลมพระเกยรต” และพระนาม “สมเดจพระนางเจาสรกต...” และมผล

ทาใหชอเหรยญตามทไดรบพระบรมราชานญาตแตกตางไปจากถอยคาทใชในรางกฎกระทรวง

โดยในประเดนนฝายฯ ไดหารอรวมกบผแทนสานกพระราชวงและผแทนสานกราชเลขาธการถง

แนวทางทถกตอง และไดรบคาชแจงวาขอความดงกลาวควรมขอความตดกน เปน “...ทระลกเฉลม

พระเกยรตสมเดจพระนางเจาสรกต...” (เรองเสรจท ๗๗๙/๒๕๕๕ และเรองเสรจท ๘๑๓/๒๕๕๕)

ในการน การระบชอรางพระราชกฤษฎกาวาดวยเหรยญเฉลมพระเกยรตและเหรยญทระลกจงได

เวนวรรคถอยคาตามแนวทางรางกฎกระทรวงดงกลาว

๒) รปแบบคาปรารภ

คาปรารภในรางพระราชกฤษฎกาเหรยญเฉลมพระเกยรตทผาน

การตรวจพจารณาจากสานกงานฯ ไปแลว จะมรปแบบการเขยนเพยงแบบเดยวซงจะเขยนทานอง

เดยวกบการเขยนหลกการ คอ

แบบ

โดยทเปนการสมควรใหมเหรยญเฉลมพระเกยรต.....................................................



เนองในพระราชพธฉลองสรราชสมบตครบ ๖๐ ป พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๒๖๑/๒๕๔๙)

๑๑๔

โดยทเปนการสมควรใหมเหรยญเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจ

พระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช เนองในพระราชพธฉลองสรราชสมบตครบ ๖๐ ป

๓) บทอาศยอานาจ

รางพระราชกฤษฎกาเหรยญเฉลมพระเกยรตตราโดยอาศยอานาจ

ตามกฎหมายแมบทรวม ๒ ฉบบ คอ

๑) รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย โดยอางบทอาศยอานาจตาม

มาตรา ๑๘๗ ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยทใหอานาจในการตราพระราชกฤษฎกา

๒) พระราชบญญตวาดวยเหรยญเฉลมพระเกยรตและเหรยญทระลก

พ.ศ. ๒๕๔๘ มาตราทอางเปนบทอาศยอานาจ คอ มาตรา ๓ ทกาหนดวา การใหมเหรยญเฉลม

พระเกยรตหรอเหรยญทระลก ใหตราเปนพระราชกฤษฎกา

ดงนน การอางบทอาศยอานาจในการตราพระราชกฤษฎกาเหรยญ

เฉลมพระเกยรต จงเปนดงน

อาศยอานาจตามความในมาตรา ๑๘๗ ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

และมาตรา ๓ แหงพระราชบญญตวาดวยเหรยญเฉลมพระเกยรตและเหรยญทระลก

พ.ศ. ๒๕๔๘ จงทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหตราพระราชกฤษฎกาขนไว ดงตอไปน

๔) มาตรา ๑ ชอรางพระราชกฤษฎกา

เปนบทบญญตทเกยวกบชอรางพระราชกฤษฎกาวาพระราชกฤษฎกา

ฉบบดงกลาวเรยกชอวาอยางไร มรปแบบดงน

แบบ

มาตรา ๑ พระราชกฤษฎกานเรยกวา “พระราชกฤษฎกาเหรยญ

เฉลมพระเกยรต ............................................................... พ.ศ. ....”

๑๑๕



เนองในพระราชพธฉลองสรราชสมบตครบ ๖๐ ป พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๒๖๑/๒๕๔๙)

มาตรา ๑ พระราชกฤษฎกานเรยกวา “พระราชกฤษฎกาเหรยญเฉลม

พระเกยรตพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช เนองในพระราชพธฉลอง

สรราชสมบตครบ ๖๐ ป พ.ศ. ....”

หมายเหต ชอรางพระราชกฤษฎกาจะสอดคลองกบชอพระราชพธทเปนเหตในการจดทา

เหรยญทระลกและรางกฎหมายนน ๆ

๕) มาตรา ๒ วนใชบงคบ

รางพระราชกฤษฎกาเหรยญเฉลมพระเกยรตทผานการตรวจพจารณา

จากสานกงานฯ ตงแตฉบบแรกจนถงปจจบนไดกาหนดวนใชบงคบในรางมาตรา ๒ ไวเพยงแบบเดยว

เทานน คอ

มาตรา ๒ พระราชกฤษฎกานใหใชบงคบตงแตวนถดจากวนประกาศใน

ราชกจจานเบกษาเปนตนไป

เนอหาสาระของพระราชกฤษฎกา

ตงแตมาตรา ๓ จะเปนบทมาตราทบญญตวารางพระราชกฤษฎกาฉบบนนมเนอหา

สาระเปนอยางไรบาง สาระสาคญของรางพระราชกฤษฎกาเหรยญเฉลมพระเกยรตเปนไปตามมาตรา ๓

แหงพระราชบญญตเหรยญเฉลมพระเกยรตและเหรยญทระลกฯ โดยกาหนดรายละเอยดของลกษณะ

เหรยญ บคคลผมสทธประดบเหรยญ วธการประดบเหรยญ การสรางเหรยญและกจการอนทจาเปน

โดยเนอหาสาระของพระราชกฤษฎกาในมาตรา ๓ เปนดงน

๑๑๖

๖) มาตรา ๓ รายละเอยดของลกษณะเหรยญ

เปนการระบรายละเอยดของเหรยญทจดทาโดยละเอยดวา จดทา

เหรยญเฉลมพระเกยรตบคคลใด เนองในวโรกาสหรอโอกาสใด ลกษณะของเหรยญ วสดทใชในการ

จดทาเหรยญ บรรยายลวดลายดานหนาและดานหลงของเหรยญ และวธการประดบเหรยญ โดยม

รปแบบดงน

ตวอยาง

มาตรา ๓ ใหมเหรยญเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหา

ภมพลอดลยเดช เนองในโอกาสพระราชพธมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา ๗ รอบ

๕ ธนวาคม ๒๕๕๔ ลกษณะเปนเหรยญกลม ขนาดเสนผาศนยกลาง ๓๒ มลลเมตร

ทาดวยเงน ดานหนากลางเหรยญมพระบรมรปพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพล

อดลยเดช ผนพระพกตรทางเบองขวา ทรงฉลองพระองคเครองแบบเตมยศจอมทพ

ฉลองพระองคครยมหาจกรบรมราชวงศ ทรงเครองขตตยราชอสรยาภรณอนมเกยรตคณ

รงเรองยงมหาจกรบรมราชวงศและสายสรอยจลจอมเกลา รมขอบเหรยญโดยรอบประดบดวย

ลายไทยประดษฐ จานวน ๘๔ ดอก ดานหลงกลางเหรยญ มรปตราสญลกษณงานเฉลม

พระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เนองในโอกาสพระราชพธมหามงคลเฉลม

พระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธนวาคม ๒๕๕๔ ภายในวงขอบเหรยญเบองลางมขอความวา

“พระราชพธมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธนวาคม ๒๕๕๔” ดานหนา

ขอบนอกเหรยญเบองบนมเลข ๙ ภายใตพระมหาพชยมงกฎพรอมดวยรศม ดานหลง

ขอบนอกเหรยญมหวงสาหรบบรษใชหอยกบแพรแถบกวาง ๓๒ มลลเมตร พนของแพรแถบ

เปนสเหลองอนเปนสประจาวนพระบรมราชสมภพของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหา

ภมพลอดลยเดช สวนรมของแพรแถบทงสองขางเปนรวสนาเงนขางละหนงรว ซงสนาเงน

เปนสสญลกษณของพระมหากษตรย กลางแพรแถบมรวสนาเงนจานวนเจดรว หมายถง

ทรงเจรญพระชนมพรรษา ๗ รอบ ระหวางรวสนาเงนเปนรวสขาวอนเปนสแหงความบรสทธ

ทหมายถงศาสนา หมายถง พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชทรงทานบารง

ศาสนา ทรงคณธรรมอนประเสรฐ และพระเมตตาทมตอพสกนกร สาหรบสตรใชหอยกบ

แพรแถบดงกลาวผกเปนรปแมลงปอ

๑๑๗

โดยทรางมาตรา ๓ เปนบทบญญตทกาหนดใหมเหรยญ กาหนดลกษณะเหรยญ

และกาหนดวธการใชเหรยญ ซงการกาหนดลกษณะของเหรยญนนจะมการบรรยายลวดลายของ

เหรยญเชนเดยวกบการบรรยายลวดลายของเหรยญในรางกฎกระทรวงกาหนดลกษณะของเหรยญ

กษาปณทระลก เชน “มาตรา ๓ ใหมเหรยญเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหา

ภมพลอดลยเดช เนองในโอกาสพระราชพธมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธนวาคม ๒๕๕๔

ลกษณะเปนเหรยญกลม ขนาดเสนผาศนยกลาง ๓๒ มลลเมตร ทาดวยเงน ดานหนากลางเหรยญม

พระบรมรปพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ผนพระพกตรทางเบองขวา ทรงฉลอง

พระองคเครองแบบเตมยศจอมทพ ฉลองพระองคครยมหาจกรบรมราชวงศ ทรงเครองขตตยราช

อสรยาภรณอนมเกยรตคณรงเรองยงมหาจกรบรมราชวงศและสายสรอยจลจอมเกลา รมขอบเหรยญ

โดยรอบประดบดวยลายไทยประดษฐ จานวน ๘๔ ดอก ดานหลงกลางเหรยญมรปตราสญลกษณงาน

เฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เนองในโอกาสพระราชพธมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา

๗ รอบ ๕ ธนวาคม ๒๕๕๔ ภายในวงขอบเหรยญเบองลางมขอความวา “พระราชพธมหามงคลเฉลม

พระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธนวาคม ๒๕๕๔” ดานหนาขอบนอกเหรยญเบองบนมเลข ๙ ภายใต

พระมหาพชยมงกฎพรอมดวยรศม ดานหลงขอบนอกเหรยญมหวงสาหรบบรษใชหอยกบแพรแถบ

กวาง ๓๒ มลลเมตร พนของแพรแถบเปนสเหลองอนเปนสประจาวนพระบรมราชสมภพของ

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช สวนรมของแพรแถบทงสองขางเปนรวสนาเงน

ขางละหนงรว ซงสนาเงนเปนสสญลกษณของพระมหากษตรย กลางแพรแถบมรวสนาเงนจานวน

เจดรว หมายถง ทรงเจรญพระชนมพรรษา ๗ รอบ ระหวางรวสนาเงนเปนรวสขาวอนเปนสแหงความ

บรสทธทหมายถงศาสนา หมายถง พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชทรงทานบารง

ศาสนา ทรงคณธรรมอนประเสรฐ และพระเมตตาทมตอพสกนกร สาหรบสตรใชหอยกบแพรแถบ

ดงกลาวผกเปนรปแมลงปอ” (เรองเสรจท ๘๔๗/๒๕๕๔)

อนง มขอสงเกตเพมเตมเกยวกบการระบความกวางของแพรแถบนนจะตอง

กาหนดความกวางใหแนนอน ไมอาจกาหนดในลกษณะทเปนการประมาณได และการระบจานวนรว

ตองระบเปนตวอกษรมใชตวเลข นอกจากน โดยทเหรยญทระลกประเภทนทดานหลงขอบนอก

เหรยญจะมหวงไวประดบดวยวธใชหอย โดยใชถอยคาวา “มหวงสาหรบบรษใชหอย” โดยเขยน

ตดกนทงหมดเปนการแสดงกรยาการประดบเพอใหเกดความชดเจนวาหวงประดบอยางไร

(เรองเสรจท ๗๘๕/๒๕๕๕)

๑๑๘

๗) มาตรา ๔ กาหนดบคคลผมสทธประดบเหรยญ

รางมาตรา ๔ เปนการกาหนดเกยวกบบคคลผมสทธประดบเหรยญ

ซงการกาหนดดงกลาวมความจาเปนทจะตองระบไว เพราะหากไมระบไวกไมอาจทราบไดวาใครบาง

ทมสทธประดบเหรยญได (เรองเสรจท ๒๓๓/๒๕๒๑) ทงน ในบางกรณจะมการกาหนดวนเรมตน

ในการประดบเหรยญไวดวย เชน “มาตรา ๔ บคคลมสทธประดบเหรยญนไดตงแตวนท ๑๒ สงหาคม

พ.ศ. ๒๕๓๕ เปนตนไป” (เรองเสรจท ๔๑๕/๒๕๓๕)

ตวอยาง

มาตรา ๔ บคคลผมสทธประดบเหรยญ

๘) มาตรา ๕ กาหนดรายละเอยดในการประดบเหรยญ

รางมาตรา ๕ เปนบทบญญตเกยวกบการประดบเหรยญ ซงโดยทวไป

มกจะกาหนดใหประดบไดอยางเครองราชอสรยาภรณ หรอหากจะไมประดบอยางเครองราชอสรยาภรณ

กจะประดบโดยใชหอยคอหรอโดยวธอนทสมควรโดยไมมแพรแถบกได ทงน ตามทคณะกรรมการ

เหรยญเฉลมพระเกยรตและเหรยญทระลกกาหนด

ตวอยาง

มาตรา ๕ การประดบเหรยญนใหประดบไดอยางเครองราชอสรยาภรณ

หากไมประดบอยางเครองราชอสรยาภรณ จะประดบโดยใชหอยคอหรอโดยวธอนทสมควรโดยไมม

แพรแถบกได ทงน ตามทคณะกรรมการเหรยญเฉลมพระเกยรตและเหรยญทระลกกาหนด

อนง การไมประดบเหรยญอยางเครองราชอสรยาภรณนนไมอาจกาหนดใหอนโลม

ตามระเบยบสานกนายกรฐมนตร วาดวยการประดบเครองราชอสรยาภรณไทย พ.ศ. ๒๕๔๑ ได

เนองจากระเบยบสานกนายกรฐมนตร วาดวยการประดบเครองราชอสรยาภรณไทยฯ ไมไดกาหนด

เกยวกบการประดบโดยวธอนไว นอกจากน มขอสงเกตเพมเตมวาความในรางมาตรา ๕ น เปนถอยคา

๑๑๙

เดยวกนกบมาตรา ๕ แหงพระราชบญญตเหรยญเฉลมพระเกยรตหรอเหรยญทระลกฯ ซงแตเดม

จะไมมการระบชอคณะกรรมการฯ ไวในรางมาตราน แตอยางใด แตในการประชมพจารณา

รางพระราชกฤษฎกาเหรยญเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช เนองใน

โอกาสพระราชพธมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธนวาคม ๒๕๕๔ พ.ศ. .... (เรองเสรจท

๘๔๗/๒๕๕๔) เมอวนท ๑๕ กนยายน ๒๕๕๔ ทประชมเหนวา การระบชอเตมของคณะกรรมการ

จะทาใหเกดความชดเจนขนจงไดถอปฏบตรวมกนเรอยมาจนถงปจจบน

๙) มาตรา ๖ หนวยงานทรบผดชอบในการสรางและจาหนายเหรยญ

และกจการอนทจาเปน

รางมาตรา ๖ มสาระสาคญเปนการระบชอหนวยงานทรบผดชอบในการ

จดทาเหรยญฯ ซงโดยปกตจะระบให กรมธนารกษ กระทรวงการคลง เปนหนวยงานทรบผดชอบ

โดยมรปแบบการระบดงน

ตวอยาง

มาตรา ๖ ใหกรมธนารกษ กระทรวงการคลง มหนาทเกยวกบการสราง

และการจาหนายเหรยญเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

เนองในโอกาสพระราชพธมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธนวาคม ๒๕๕๔

ทงน มขอพงสงเกตวา โดยทรางมาตรา ๖ เปนการกาหนดเนอหาของการสราง

เหรยญและกจกรรมอนทหนวยงานทเกยวของจะตองดาเนนการ ไดแก การจาหนายเหรยญเนองใน

โอกาสตาง ๆ กรณจงมความจาเปนและมเหตผลเปนพเศษทจะตองระบชอเหรยญเพอใหเกด

ความชดเจน กรณดงกลาวจงไมสามารถใชคาวา “เหรยญน” ในรางมาตรา ๖ ได ซงกรณตาม

รางมาตรา ๖ จะแตกตางจากรางมาตรา ๔ (กาหนดบคคลผมสทธประดบเหรยญ) และรางมาตรา ๕

(กาหนดวธการประดบเหรยญ) เนองจากรางมาตรา ๔ และรางมาตรา ๕ เปนเรองทใชบงคบกบ

เหรยญเฉลมพระเกยรตทกเหรยญ จงสามารถละการระบชอเหรยญไวได

นอกจากน ยงมขอสงเกตกรณการใชถอยคาวา “เนองในโอกาส” และคาวา

“เนองในพระราชพธ” โดยคาวา “เนองในโอกาส” เปนการบอกชวงระยะเวลาหรอแสดงถงเหตการณ

๑๒๐

สาคญ ในขณะทคาวา “เนองในพระราชพธ” จะมความหมายแคบกวา จงเหนควรใหใชถอยคา

ทสอดคลองกบวตถประสงคในการเสนอรางกฎหมายดวย

๑๐) มาตรา ๗ ผรกษาการ

มาตรานจะเปนบทบญญตเกยวกบผรกษาการ ซงโดยปกตกฎหมาย

จะตองมผรกษาการอยเสมอเพอทจะใหมรฐมนตรวาการกระทรวงใดกระทรวงหนงหรอหลาย

กระทรวงเปนผมหนาทดแลปฏบตการใหเปนไปตามกฎหมายนน ๆ สาหรบรางพระราชกฤษฎกา

เหรยญเฉลมพระเกยรตนน แนวปฏบตทผานมาจะมผรกษาการตามกฎหมาย ๒ คน กลาวคอ

นายกรฐมนตรและรฐมนตรวาการกระทรวงการคลง ทงน เนองจากกฎหมายไดกาหนดใหประดบ

เหรยญไดอยางเครองราชอสรยาภรณ ซงมระเบยบสานกนายกรฐมนตร วาดวยการประดบ

เครองราชอสรยาภรณไทย พ.ศ. ๒๕๔๑ กาหนดหลกเกณฑ วธการประดบเครองราชอสรยาภรณไว

โดยระเบยบดงกลาวมนายกรฐมนตรเปนผรกษาการ จงตองกาหนดใหนายกรฐมนตรเปนผรกษาการ

และโดยทกระทรวงการคลง (กรมธนารกษ) มหนาท เกยวกบการสรางและจาหนายเหรยญ

จงกาหนดใหรฐมนตรวาการกระทรวงการคลงเปนผรกษาการรวมดวย (เรองเสรจท ๒๘๓/๒๕๔๗)

โดยมรปแบบการเขยนดงน

ตวอยาง

มาตรา ๗ ใหนายกรฐมนตรและรฐมนตรวาการกระทรวงการคลง

รกษาการตามพระราชกฤษฎกาน

บรรณานกรม

๑. พระราชบญญตเงนตรา พ.ศ. ๒๕๐๑

๒. พระราชบญญตวาดวยเหรยญเฉลมพระเกยรตและเหรยญทระลก พ.ศ. ๒๕๔๘

๓. พระราชบญญตเครองแบบทหาร พทธศกราช ๒๔๗๗

๔. พระราชบญญตการประดบเครองราชอสรยาภรณและเหรยญของทหารหญง พ.ศ. ๒๕๑๐

๕. ประกาศสานกนายกรฐมนตร เรอง กาหนดภาพเครองหมายราชการ ตามพระราชบญญต

เครองหมายราชการ พทธศกราช ๒๔๘๒ ลงวนท ๑๐ กมภาพนธ พทธศกราช ๒๔๘๒

๖. ประกาศสานกนายกรฐมนตร เรอง ลาดบเกยรตเครองราชอสรยาภรณไทย ลงวนท ๒๖

กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๓๖

เอกสารอน ๆ

๗. การแตงกายประดบเครองราชอสรยาภรณ สานกเลขาธการคณะรฐมนตร -กรงเทพฯ , ๒๕๕๑

๘. คมอแบบการรางกฎหมาย : สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา, ๒๕๕๑

๙. คาอธบายพระราชบญญตเงนตรา เรยบเรยงโดย ชอทพย จานงควงษ – กรงเทพฯ , ๒๕๒๑

๑๐. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒

๑๑. พระปนเกลา กษตรยองคทสองแหงกรงรตนโกสนทร : เวนสา เสนวงศฯ เรยบเรยง - กรงเทพฯ

บางกอกบค, ๒๕๔๐

๑๒. ราชาศพท ฉบบบณฑตยสถาน – กรงเทพฯ : ราชบณฑตยสถาน, ๒๕๕๐

๑๓. หลกเกณฑการใชเครองหมายวรรคตอน และเครองหมายอน ๆ หลกเกณฑการเวนวรรค หลกการ

เขยนคายอ ฉบบราชบณฑตยสถาน พมพครงท ๗ (แกไขเพมเตม) –กรงเทพฯ อรณการพมพ,

๒๕๕๑

๑๔. เหรยญกษาปณ กรงรตนโกสนทร เหรยญทระลก กรงรตนโกสนทร พ.ศ. ๒๓๒๕ – ๒๕๒๕ -

กรมธนารกษ กระทรวงการคลง : เมษายน ๒๕๒๕, กรงเทพมหานคร

๑๕. เหรยญและเงนตราไทย ในรอบ ๕๐ ป คณะกรรมการอานวยการจดงานฉลองสราชสมบต

ครบ ๕๐ ป จดพมพเพอเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เนองในมหามงคลสมย

ฉลองสรราชสมบตครบ ๕๐ ป , กรงเทพมหานคร : ๒๕๓๙

๑๒๒

สออเลคทรอนกส

www.ratchakitcha.soc.go.th/ - ราชกจจานเบกษา

www.krisdika.go.th/ - สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

www.treasury.go.th/ - กรมธนารกษ

www.brh.thaigov.net/ - สานกพระราชวง

www.ohmpps.go.th/ - สานกราชเลขาธการ

www.kanchanapisek.or.th/ - สารานกรมไทย

www.royin.go.th/ - ราชบณฑตยสถาน

ทปรกษาโครงการ นายอชพร จารจนดา เลขาธการคณะกรรมการกฤษฎกา นายชเกยรต รตนชญชาญ รองเลขาธการคณะกรรมการกฤษฎกา นางสาวจารวรรณ เฮงตระกล กรรมการรางกฎหมายประจา

คณะผจดทา

นายจตรพรต พฒนสน นางสาววชชกาญจน พฒนพนธชย นางสาวภาระว สวรรณดษฐากล

คู่มือการตรวจพิจารณาร ่าง...

Documents