การประเมินการคุ้มครองทาง ... · 2014-06-09 ·...

การประเมนการคมครองทางสงคม

จากการปรกษาหารอระดบชาต

เพอกาวสฐานการคมครองทางสงคม

ภายใตบรบทของประเทศไทย

ลขสทธ © องคการแรงงานระหวางประเทศและคณะท�างานรวมขององคการสหประชาชาตในประเทศไทย พ.ศ. 2556

พมพครงแรก พ.ศ. 2556

สวนหนงสวนใดของสงพมพนอาจน�าไปท�าซ�าไดโดยการอางถงอยางเหมาะสม

การประเมนการคมครองทางสงคมจากการปรกษาหารอระดบชาต เพอกาวสฐานการคมครองทางสงคมภายใตบรบท

ของประเทศไทย

120 หนาISBN 978-974-680-351-9; 978-974-680-352-6 (web pdf)

รปแบบการน�าเสนอในสงพมพของส�านกงานแรงงานระหวางประเทศและคณะท�างานรวมระหวางองคการ

สหประชาชาตในประเทศไทย เปนไปตามแนวปฏบตขององคการสหประชาชาต และการน�าเสนอขอมลตาง ๆ มไดแสดง

ถงความเหนใด ๆ ของส�านกงานแรงงานระหวางประเทศเกยวกบสถานะทางกฎหมายของประเทศ พนท หรอเขตการ

ปกครอง หรออ�านาจการปกครองใด ๆ หรอเกยวกบการก�าหนดแนวเขตชายแดนใด ๆ

ผเขยนรบผดชอบตอความคดเหนทแสดงไวในบทความ การศกษา และขอเขยนทตพมพอนๆ แตเพยงผเดยว การจดพมพ

สงพมพนไมไดแสดงถงการรบรองของส�านกงานแรงงานระหวางประเทศและคณะท�างานรวมขององคการสหประชาชาต

ในประเทศไทยตอความเหนตาง ๆ ทแสดงไวในสงพมพน

การอางองชอกจการและผลตภณฑทางการคาและกระบวนการผลตไมไดหมายถงการรบรองขององคการแรงงาน

ระหวางประเทศหรอคณะท�างานรวมขององคการสหประชาชาตในประเทศไทย และการไมไดอางกจการ ผลตภณฑ

ทางการคาหรอกระบวนการผลตไมไดถอวาส�านกงานแรงงานระหวางประเทศและคณะท�างานรวมขององคการ

สหประชาชาตในประเทศไทยไมใหการรบรอง

เอกสารสงพมพและเอกสารอเลคโทรนกขององคการแรงงานระหวางประเทศสามารถหาไดจากรานขายหนงสอชน

น�าหรอส�านกงานประจ�าภมภาคขององคการแรงงานระหวางประเทศในหลายประเทศ หรอตดตอโดยตรงท ILO

Publications, International Labour Office, CH-1211 Geneva 22, Switzerland หรอ ส�านกงานแรงงาน

ระหวางประเทศประจ�าภมภาคเอเชยและแปซฟค อาคารสหประชาชาต ชน 11 ถนนราชด�าเนนนอก กรงเทพฯ 10200

ประเทศไทย หรอ email: [email protected] รายการหนงสอใหมสามารถขอรบไดฟรจากทอยดงกลาวขางตนหรอ

email: [email protected]

เยยมชมเวบไซตของเราไดท www.ilo.org/publns หรอ www.ilo.org/asia หรอ http://th.one.un.org

พมพในประเทศไทย

การประเมนการคมครองทางสงคมจากการปรกษาหารอระดบชาต

เพอกาวสฐานการคมครองทางสงคมภายใตบรบทของประเทศไทย

รายงานฉบบนน�าเสนอรายละเอยดของการประกนสงคมและการคมครองทางสงคมทมอยในประเทศไทยบนพนฐานของ

ฐานการคมครองทางสงคมสเสาหลก ระบชองวางเชงนโยบายและการด�าเนนการ ใหขอเสนอแนะ ประมาณการตนทน

แบบเรวเพอประมาณตนทนการด�าเนนการการคมครองทางสงคมขนพนฐานใหสมบรณภายใตบรบทของประเทศ

นางแวเรอร ชมทท (Ms. Valerie Schmitt ผเชยวชาญดานการประกนสงคม องคการแรงงานระหวางประเทศ)

นพ. ถาวร สกลพาณชย และนางสาวอรวรรณ ประสทธศรผล เปนผจดท�ารายงานฉบบนในนามของคณะท�างานรวม

ระหวางองคการสหประชาชาตและรฐบาลไทยดานการคมครองทางสงคม (UNCT/RTG Joint Team on Social

Protection)

นอกจากผเขยนทงสามแลว นางสาวจตตมา ศรสขนาม (เจาหนาทโครงการประเทศไทยและประเทศสาธารณรฐ

ประชาธปไตยประชาชนลาว องคการแรงงานระหวางประเทศ) ใหการสนบสนนตลอดกระบวนการในการจดท�าเนอหา

และจดท�ารายงานภาคภาษาไทยโดยสมบรณ นางสาวเวยนนารตน ชวงววฒน ประสานการจดพมพ

กรงเทพฯ เดอนเมษายน พ.ศ. 2556

iv

ค�าน�า

ฐานการคมครองทางสงคม (Social Protection Floor (SPF)) เปนชดหลกประกนความมนคงทางสงคมขนพนฐานท

ควรจะมใหกบทกคน ประเทศไทยไดพยายามมงใหมการขยายการคมครองและจดใหมการคมครองทางสงคมถวนหนา

ทงน เพอใหสอดคลองกบขอเแนะวาดวยฐานการคมครองทางสงคม 2555 (ฉบบท 202) (Social Protection Floors

Recommendation, 2012 (No. 202)) ซงทประชมแรงงานระหวางประเทศ (International Labour Conference

(ILC)) ไดใหการรบรองในสมยประชมท 101 เมอเดอนมถนายน พ.ศ. 2555 สทธในการไดรบการคมครองทางสงคมถวน

หนานนสะทอนอยในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 25501 พระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ. 2533 พระราช

บญญตหลกประกนสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2545 พระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. 2550

พระราชบญญตผสงอาย พ.ศ. 2546 พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และในแผนยทธศาสตรสวสดการ

สงคมไทย (2555-59) ทงนยงสอดคลองกบแผนพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11 (2555-59)

ในประเทศไทย การคมครองทางสงคมนนไดรบเลอกใหเปนหนงในหกประเดนหลกของความรวมมอภายใตกรอบ

ความรวมมอหนสวนระหวางรฐบาลไทยและองคการสหประชาชาต พ.ศ. 2555–59 (United Nations Partnership

Framework, Thailand 2012-16 (UNPAF)) หนสวนความรวมมอนเนนดานการสงเสรมขดความสามารถของ

ประเทศไทยในการใหความคมครองทางสงคมขนพนฐานถวนหนา และการใหสทธประโยชนในระดบทสงขนโดยการจาย

เงนสมทบทบ ซงมวตถประสงคโดยรวมเพอการสรางความยงยนดานการเงนและเชงสถาบนแกระบบการประกนสงคม

และระบบการคมครองทางสงคม

รายงานการประเมนการคมครองทางสงคมจากการปรกษาหารอระดบชาต เพอกาวสฐานการคมครองทางสงคมภายใต

บรบทของประเทศไทย จดท�าขนภายใตกรอบความรวมมอหนสวนระหวางรฐบาลไทยและองคการสหประชาชาต พ.ศ.

2555–59 (UNPAF) ดานการคมครองทางสงคม โดยมวตถประสงคเพอเสนอภาพรวมเรองฐานการคมครองทางสงคม

(SPF) วาสามารถสรางใหครอบคลมประชากรทงหมดไดหรอไม กระบวนการประเมนและการจดท�ารายงานซงใชเวลา

กวาหนงปน ผานการปรกษาหารอในรปแบบทงทวภาค ไตรภาค พหภาค การประชมเชงปฏบตการและการสมมนาเชง

วชาการ เพอใหไดมาซงวสยทศนรวมกนเกยวกบสถานการณความมนคงทางสงคม การระบชองวางดานนโยบาย และ

ประเดนปญหาในการปฏบต การด�าเนนการ และเพอจะไดสามารถสรปขอเสนอแนะเชงนโยบายทเหมาะสมเพอให

เกดผลสมฤทธดานฐานการคมครองทางสงคมทครอบคลมรอบดานในประเทศไทย ซงสอดคลองกบมาตรฐานองคการ

แรงงานระหวางประเทศ

แมวาประเทศไทยจะมการพฒนาการคมครองทางสงคมอยในระดบสงแลว กยงคงมชองวางทางนโยบายและประเดน

ในการน�าไปปฏบตซงรายงานฉบบนไดชใหเหน และมขอเสนอแนะเชงนโยบายเฉพาะบางประการเพอท�าใหฐานการ

คมครองทางสงคมในประเทศไทยมความสมบรณยงขน รายงานยงน�าเสนอการค�านวณและการพยากรณตนทนของขอ

เสนอแนะเชงนโยบายเหลาน และไดแสดงตนทนนเปนตวเลขรอยละตอผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ และคาใชจาย

ภาครฐตนทนทางเลอกเชงนโยบายทไดน�าเสนอนยงไดรวมเขาไปไวในการพยากรณงบประมาณภาครฐดวย การค�านวณ

1 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550- http://www.senate.go.th/th_senate/English/constitution2007.pdf - ทส�าคญ อาน มาตรา 44 (สทธทจะไดรบหลกประกนในการด�ารงชพทงในระหวางการท�างานและเมอพนภาวะการท�างาน) มาตรา 49 (สทธในการรบการศกษาสบสองป) มาตรา 51 (สทธในการรบบรการทางสาธารณสข) มาตรา 52 (เดกและเยาวชน มสทธในการอยรอดและไดรบการพฒนา) มาตรา 53 (บคคลซงมอายเกนหกสบปบรบรณและไมมรายไดเพยงพอแกการยงชพมสทธไดรบความมนคงทางรายได) มาตรา 54 (บคคลซงพการหรอทพพลภาพ มสทธไดรบความมนคงทางรายได และบรการทเหมาะสม) และมาตรา 55 (บคคลซงไรทอยอาศยมสทธไดรบความมนคงทางรายได)

ลค สตเฟนส

ผประสานงานองคการสหประชาชาต

ประจ�าประเทศไทย

v

ค�าน�า

ฐานการคมครองทางสงคม (Social Protection Floor (SPF)) เปนชดหลกประกนความมนคงทางสงคมขนพนฐานท

ควรจะมใหกบทกคน ประเทศไทยไดพยายามมงใหมการขยายการคมครองและจดใหมการคมครองทางสงคมถวนหนา

ทงน เพอใหสอดคลองกบขอเแนะวาดวยฐานการคมครองทางสงคม 2555 (ฉบบท 202) (Social Protection Floors

Recommendation, 2012 (No. 202)) ซงทประชมแรงงานระหวางประเทศ (International Labour Conference

(ILC)) ไดใหการรบรองในสมยประชมท 101 เมอเดอนมถนายน พ.ศ. 2555 สทธในการไดรบการคมครองทางสงคมถวน

หนานนสะทอนอยในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 25501 พระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ. 2533 พระราช

บญญตหลกประกนสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2545 พระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. 2550

พระราชบญญตผสงอาย พ.ศ. 2546 พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และในแผนยทธศาสตรสวสดการ

สงคมไทย (2555-59) ทงนยงสอดคลองกบแผนพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11 (2555-59)

ในประเทศไทย การคมครองทางสงคมนนไดรบเลอกใหเปนหนงในหกประเดนหลกของความรวมมอภายใตกรอบ

ความรวมมอหนสวนระหวางรฐบาลไทยและองคการสหประชาชาต พ.ศ. 2555–59 (United Nations Partnership

Framework, Thailand 2012-16 (UNPAF)) หนสวนความรวมมอนเนนดานการสงเสรมขดความสามารถของ

ประเทศไทยในการใหความคมครองทางสงคมขนพนฐานถวนหนา และการใหสทธประโยชนในระดบทสงขนโดยการจาย

เงนสมทบทบ ซงมวตถประสงคโดยรวมเพอการสรางความยงยนดานการเงนและเชงสถาบนแกระบบการประกนสงคม

และระบบการคมครองทางสงคม

รายงานการประเมนการคมครองทางสงคมจากการปรกษาหารอระดบชาต เพอกาวสฐานการคมครองทางสงคมภายใต

บรบทของประเทศไทย จดท�าขนภายใตกรอบความรวมมอหนสวนระหวางรฐบาลไทยและองคการสหประชาชาต พ.ศ.

2555–59 (UNPAF) ดานการคมครองทางสงคม โดยมวตถประสงคเพอเสนอภาพรวมเรองฐานการคมครองทางสงคม

(SPF) วาสามารถสรางใหครอบคลมประชากรทงหมดไดหรอไม กระบวนการประเมนและการจดท�ารายงานซงใชเวลา

กวาหนงปน ผานการปรกษาหารอในรปแบบทงทวภาค ไตรภาค พหภาค การประชมเชงปฏบตการและการสมมนาเชง

วชาการ เพอใหไดมาซงวสยทศนรวมกนเกยวกบสถานการณความมนคงทางสงคม การระบชองวางดานนโยบาย และ

ประเดนปญหาในการปฏบต การด�าเนนการ และเพอจะไดสามารถสรปขอเสนอแนะเชงนโยบายทเหมาะสมเพอให

เกดผลสมฤทธดานฐานการคมครองทางสงคมทครอบคลมรอบดานในประเทศไทย ซงสอดคลองกบมาตรฐานองคการ

แรงงานระหวางประเทศ

แมวาประเทศไทยจะมการพฒนาการคมครองทางสงคมอยในระดบสงแลว กยงคงมชองวางทางนโยบายและประเดน

ในการน�าไปปฏบตซงรายงานฉบบนไดชใหเหน และมขอเสนอแนะเชงนโยบายเฉพาะบางประการเพอท�าใหฐานการ

คมครองทางสงคมในประเทศไทยมความสมบรณยงขน รายงานยงน�าเสนอการค�านวณและการพยากรณตนทนของขอ

เสนอแนะเชงนโยบายเหลาน และไดแสดงตนทนนเปนตวเลขรอยละตอผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ และคาใชจาย

ภาครฐตนทนทางเลอกเชงนโยบายทไดน�าเสนอนยงไดรวมเขาไปไวในการพยากรณงบประมาณภาครฐดวย การค�านวณ

1 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550- http://www.senate.go.th/th_senate/English/constitution2007.pdf - ทส�าคญ อาน มาตรา 44 (สทธทจะไดรบหลกประกนในการด�ารงชพทงในระหวางการท�างานและเมอพนภาวะการท�างาน) มาตรา 49 (สทธในการรบการศกษาสบสองป) มาตรา 51 (สทธในการรบบรการทางสาธารณสข) มาตรา 52 (เดกและเยาวชน มสทธในการอยรอดและไดรบการพฒนา) มาตรา 53 (บคคลซงมอายเกนหกสบปบรบรณและไมมรายไดเพยงพอแกการยงชพมสทธไดรบความมนคงทางรายได) มาตรา 54 (บคคลซงพการหรอทพพลภาพ มสทธไดรบความมนคงทางรายได และบรการทเหมาะสม) และมาตรา 55 (บคคลซงไรทอยอาศยมสทธไดรบความมนคงทางรายได)

ลค สตเฟนส

ผประสานงานองคการสหประชาชาต

ประจ�าประเทศไทย

ตนทนเหลานเปนการแสดงใหเหนในเบองตนวาการจดใหมการคมครองทางสงคมเพมเตมนนมความเปนไปไดในเชงงบ

ประมาณ

เราหวงวาผลของการประเมนและโดยเฉพาะอยางยงขอเสนอแนะเชงนโยบายตางๆ ซงน�าเสนอในรายงานฉบบนจะเปน

แนวทางอนเปนประโยชนในการพฒนาแผนเพอด�าเนนการคมครองทางสงคมขนพนฐานในประเทศไทยใหลลวง และ

จะไดมการน�าขอเสนอแนะบางประการทน�าเสนอไวไปด�าเนนการสภาคปฏบตตอไป เราเชอมนวากระบวนการการม

สวนรวมซงไดน�ามาใชเปนหลกในการจดท�ารายงานฉบบนจะมสวนชวยสรางความตระหนกส�าหรบหนวยงานตางๆ ท

เกยวของไมวาจะเปนภาครฐหรอภาคเอกชน หรอส�าหรบผแทนจากฝายแรงงาน และผแทนนายจาง องคกรภาคประชา

สงคมและหนวยงานองคการสหประชาชาตเกยวกบแนวคดเรองฐานการคมครองทางสงคม

เมษายน 2556

เมารซโอ บซซ

รกษาการผอ�านวยการ

ส�านกงานแรงงานระหวางประเทศ

ประจ�าประเทศไทย ประเทศกมพชา และ

ประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว

vi

สารบญ

ค�าน�า . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . iv

สารบญ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vi

บญชตาราง . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . viii

บญชภาพ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ix

ค�านยมจากกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . x

ค�านยมจากส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xi

ค�านยมจากกระทรวงแรงงาน . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xii

กตตกรรมประกาศ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xiii

บทสรปส�าหรบผบรหาร . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xv

ขอพงพจารณา . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xviii

ค�ายอ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xix

1. ความเบองตน . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

2. บรบท . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

2.1 บรบทระดบประเทศ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

2.2 บรบทระดบโลกและระดบภมภาค . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

3. การประเมนการคมครองทางสงคมประเทศไทยจากการปรกษาหารอระดบชาต เพอกาวสฐานการคมครองทางสงคมภายใตบรบทของประเทศไทย วตถประสงค ระเบยบวธ และกระบวนการ . . . 21

3.1 วตถประสงค . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

3.2 ระเบยบวธ และกระบวนการทวไป . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

3.3 กระบวนการทมการด�าเนนการในประเทศไทย . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

4. ขนตอนท 1 การพฒนาตารางการประเมน (โครงสรางการจดการคมครองทมอยในปจจบน ชองวางเชงนโยบาย ประเดนการด�าเนนการ ขอเสนอแนะ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

4.2 สขภาพ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

4.3 เดก. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

4.4 วยแรงงาน . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

4.5 ผสงอาย . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

vii

5. ขนตอนท 2 ระเบยบวธการค�านวณตนทน การก�าหนดทางเลอกเชงนโยบาย และการพยากรณตนทน . . . . . . . . . 61

5.1 ระเบยบวธการค�านวณตนทน โดยใชวธการประเมนจายแบบเรว (RAP). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

5.2 การดแลสขภาพ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64

5.3 เดก. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64

5.4 วยท�าแรงงาน . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

5.5 ผสงอาย . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76

5.6 ชดสทธประโยชนแบบบรณาการเพอปดชองวางการคมครองทางสงคมในประเทศไทย . . . . . . . . . . . 80

5.7 ตอยอดการคมครองทางสงคมขนพนฐาน สแนวทางแบบขนบนไดและการประสานนโยบาย . . . . . . . . 82

6. การก�าหนดวงเงนงบประมาณทสามารถจดสรรไดเบองตน . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85

บรรณานกรม . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87

ภาคผนวก 1 ตารางการประเมนฐานการคมครองทางสงคม . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

ภาคผนวก 2 ขอแนะวาดวยฐานความคมครองทางสงคม . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92

viii

บญชตาราง

ตารางท 1 การจ�าแนกประเภทและขอเสนอแนะจากการปรกษาหารอระดบชาต (ABND) . . . . . . . . . . . . . . . . . .xvii

ตารางท 2 รายการโครงการส�าหรบเจาหนาทรฐ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

ตารางท 3 รายการโครงการส�าหรบลกจางและพนกงานภาคเอกชน . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

ตารางท 4ก อตราเงนสมทบภายใตพระราชบญญตประกนสงคม มาตรา 33 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

ตารางท 4ข อตราเงนสมทบภายใตพระราชบญญตประกนสงคม มาตรา 39 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

ตารางท 5 รายการโครงการส�าหรบครและครใหญโรงเรยนเอกชน . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

ตารางท 6 รายการโครงการส�าหรบแรงงานในภาคเศรษฐกจนอกระบบ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

ตารางท 7 รายการโครงการส�าหรบแรงงานขามชาต . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

ตารางท 8 สทธประโยชนของนโยบายการศกษา . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

ตารางท 9 สรปกรอบกฎหมาย . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

ตารางท10 ขอบขายของการปรกษาหารอระดบชาตบนฐานของการประเมน . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

ตารางท 11 ขนตอนของการปรกษาหารอระดบชาตบนฐานของการประเมนในประเทศไทย . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

ตารางท 12 การประเมนบนเวทการแบงปนขอมลเกยวกบการสงเสรมหลกประกนทางสงคมขององคการแรงงาน

ระหวางประเทศ “GESS platform” – www.social-protection.org . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

ตารางท13 โครงสรางตารางการประเมน . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

ตารางท 14 สรปสาระส�าคญเกยวกบการครอบคลมในการดแลสขภาพ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

ตารางท 15 ขอเสนอแนะเกยวกบสขภาพ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

ตารางท 16 สรปสาระส�าคญเกยวกบการครอบคลมส�าหรบเดก . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

ตารางท 17 ขอเสนอแนะเกยวกบเดก . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

ตารางท 18 สรปสาระส�าคญเกยวกบการครอบคลมส�าหรบกลมประชากรวยแรงงาน . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

ตารางท 19 ขอเสนอแนะเกยวกบประชากรในกลมวยแรงงาน . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

ตารางท 20 สรปสาระส�าคญเกยวกบความครอบคลมส�าหรบผสงอาย . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

ตารางท 21 ขอเสนอแนะเกยวกบผสงอาย . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

ตารางท 22 ผลของการค�านวณก�าหนดตนทน เงนอดหนนเพอการเลยงดบตร . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68

ตารางท 23 การพยากรณประมาณการตนทนเพมเตมกรณเงนชวยเหลอการคลอดบตร . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71

ตารางท 24 การพยากรณประมาณการตนทนเพมเตมกรณสทธประโยชนส�าหรบผเจบปวย . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72

ตารางท 25 องคประกอบในการฝกอบรมอาชพ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73

ตารางท 26 การพยากรณประมาณการตนทนเพมเตมกรณโครงการอบรมอาชพ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74

ตารางท 27 การพยากรณประมาณการตนทนเพมเตมกรณเงนเบยความพการ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75

ตารางท 28 ผลของการค�านวณก�าหนดตนทน – ความไมมนคงทางรายไดส�าหรบผสงอาย . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78

ตารางท 29 กรณสถานการณซงรวมแผนสถานการณขนพนฐานและแผนสถานการณขนสง . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

ตารางท 30 การก�าหนดวงเงนงบประมาณทสามารถจดสรรได . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85

ix

บญชภาพ

ภาพท 1 สทธของแรงงานขามชาตในการไดรบการคมครองตามโครงการประกนสงคม . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

ภาพท 2 โครงสรางรปแบบวธการประเมนแบบเรว (RAP Model Structure) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

ภาพท 3 กระบวนการการปรกษาหารอระดบชาตบนฐานของการประเมนในประเทศไทย . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

ภาพท 4ก การพยากรณประมาณการตนทนการน�าโครงการเงนอดหนนเพอการเลยงดบตรมาใช

คดเปนรอยละของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69

ภาพท 4ข การพยากรณประมาณการตนทนการน�าโครงการเงนอดหนนเพอการเลยงดบตร คดเปนรอยละของรายรบ

และเงนใหเปลา . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69

ภาพท 5ก การพยากรณประมาณการตนทนเพมเตมโครงการสทธประโยชนส�าหรบประชากรวยแรงงาน


ภาพท 5ข การพยากรณประมาณการตนทนเพมเตมโครงการสทธประโยชนส�าหรบประชากรวยท�างาน

คดเปนรอยละของรายรบและเงนใหเปลา . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76

ภาพท 6ก การพยากรณประมาณการตนทนรวมภายใตโครงการเบยยงชพผสงอาย . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79


ภาพท 6ข การพยากรณประมาณการตนทนรวมภายใตโครงการเบยยงชพผสงอาย . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79

คดเปนรอยละของรายรบและเงนใหเปลา . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79

ภาพท 7 ผลของคาประมาณตนทนเพมส�าหรบแผนสถานการณขนพนฐาน

และแผนสถานการณขนสง . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

ภาพท 8 การตอยอดจากการคมครองทางสงคมขนพนฐาน สวธการแบบขนบนได . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

ภาพท 9 แนวคดรปเพชรการเตบโต และมตตางๆ ของแนวคดน . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84

ภาพท 10 การก�าหนดวงเงนงบประมาณทสามารถจดสรรได . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86

x

ค�านยมจากกระทรวงการพฒนาสงคม และความมนคงของมนษย

คณะรฐมนตรมมตเมอวนท ๒๖ เมษายน ๒๕๕๕ เหนชอบแผนปฏบตการตามกรอบความรวมมอหนสวนระหวาง

ประเทศไทยกบองคการสหประชาชาตในประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๕๕ – ๒๕๕๙ เพอสนบสนนการด�าเนนงานตามแผน

พฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๑ (พ.ศ. ๒๕๕๕ – ๒๕๕๙) และนโยบายของรฐบาล โดยมความรวมมอ

หนสวนใน ๖ สาขา ไดแก (๑) สาขาการคมครองทางสงคม (๒) สาขาสทธมนษยชนและการเขาถงกระบวนการยตธรรม

(๓) สาขาขอมลเชงยทธศาสตร (๔) สาขาการเปลยนแปลงสภาพอากาศ (๕) สาขาความรวมมอระหวางประเทศ และ

(๖) สาขาเศรษฐกจสรางสรรค ในการด�าเนนงานไดมการตงคณะท�างานรวมระหวางองคการสหประชาชาตและรฐบาล

ไทยในสาขาตาง ๆ ในสาขาการคมครองทางสงคม กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยไดรบมอบ

หมายใหเปนประธานรวมฝายไทยและองคการแรงงานระหวางประเทศไดรบมอบหมายใหเปนประธานรวมฝายองคการ

สหประชาชาต ในการสงเสรมการคมครองทางสงคมเพอใหเกดสงคมสวสดการ การสรางสงคมอยรวมกนอยางมความ

สข ดวยความเสมอภาค เปนธรรม และมภมคมกนตอการเปลยนแปลง และเพอใหบรรลเปาหมายในการพฒนาคณภาพ

คนไทยใหมคณธรรม เรยนรตลอดชวต มทกษะและการด�ารงชวตทเหมาะสมในแตละชวงวย สถาบนทางสงคมและชมชน

ทองถนมความเขมแขงสามารถปรบตวทนกบการเปลยนแปลง

เพอสงเสรมการด�าเนนงานในสาขาการคมครองทางสงคม องคการแรงงานระหวางประเทศไดมอบหมายใหมทมทปรกษา

จดท�ารายงานการศกษาสถานการณดานการคมครองทางสงคมในประเทศไทย บนฐานคดเรองฐานการคมครองทาง

สงคมตามขอแนะท ๒๐๒ ในการประชมองคการแรงงานระหวางประเทศ สมยท ๑๐๑ เมอเดอนมถนายน ๒๕๕๕ ทมง

เนนการสรางหลกประกนรายไดและใหบรการทางสงคมขนพนฐานแกประชาชนทกกลม โดยท�าการศกษาภาพรวมของ

หลกประกนทางสงคมและโครงการคมครองทางสงคมตาง ๆ ทมอยในประเทศไทย และจดท�าขอเสนอแนะเชงนโยบาย

เพอบรรลเปาหมายในการกอใหเกดฐานการคมครองทางสงคมอยางบรณาการในประเทศไทย มกระบวนการอบรมให

ความรเรองการคดประมาณการคาใชจายดานการคมครองทางสงคม การศกษาเอกสารและการประชมรบฟงความคด

เหนจากสวนราชการและภาคเอกชนทเกยวของ

รายงานการศกษาฉบบนเปนเครองมอทางวชาการทมประโยชน ส�าหรบรฐบาลไทยและองคการสหประชาชาตในการน�า

ไปใชเพอสงเสรมและพฒนางานดานการคมครองทางสงคมบนฐานคดดานสทธในเรองฐานการคมครองทางสงคม ทงน

การน�าไปใชยอมขนอยกบบรบทของสงคมไทย ความพรอมของทรพยากร ความสามารถเชงเศรษฐกจ ฐานะการเงนการ

คลงของประเทศ และรปแบบการด�าเนนงานทเหมาะสม ทางเลอกเชงนโยบายใหม ๆ เหลานควรน�าไปบรณาการรวม

กบโครงการคมครองทางสงคมตาง ๆ ทมอยอยางหลากหลายในสงคมไทย ภายใตหลกการของการพฒนาทยงยนและ

ครอบคลมอยางทวถง

นายวเชยร ชวลต

ปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

xi

ค�านยมจากส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11 (พ.ศ.2555- 2559) ใหความส�าคญกบการสราง “สงคมทอยรวมกน

อยางมความสขดวยความเสมอภาคเปนธรรมและมภมคมกนตอการเปลยนแปลง” ซงแนวทางหนงทจะชวยสรางความ

เสมอภาคใหเกดขนไดในสงคมคอการปรบโครงสรางระบบภาษเพอใหเกดการกระจายรายไดทเปนธรรมมากขนการ

พฒนาคณภาพ ประสทธภาพและเพมโอกาสในการเขาถงบรการทางสงคมโดยเฉพาะในกลมประชากรดอยโอกาส

กรอบการท�างานของระบบการคมครองทางสงคมขนพนฐานภายใตการสนบสนนขององคการสหประชาชาตและกลม

ประเทศเศรษฐกจขนาดใหญ 20 ประเทศ (G20) จงเปนวธการส�าคญในการทบทวนและประเมนระบบการคมครองทาง

สงคมและแผนงานดานสวสดการทางสงคมของประเทศไทยตลอดจนก�าหนดแนวทางและมาตรการทจ�าเปนตอการสราง

ระบบการคมครองทางสงคมขนพนฐานอยางเปนระบบและครอบคลมประชากรทกคนบนพนฐานดานสทธมนษยชนซง

มาตรการทน�าเสนอในรายงานประเมนผลฉบบนไดมความเชอมโยงกบการขยายสทธประโยชนและขอก�าหนดตางๆ ท

เกยวของกบการปองกนประชากรทกกลมจากความยากจนโดยเฉพาะประชากรกลมเสยงโดยไมกอใหเกดความแตกแยก

และความเหลอมล�าทางสงคมเพมมากขน ตลอดจนค�านงถงความยงยนทางการเงนของระบบการคมครองทางสงคมโดย

รวม ขณะเดยวกนยงบรณาการรวมกบยทธศาสตรอนๆ ทเกยวของ อาทการสรางการจางงานการพฒนาฝมอแรงงาน

ฯลฯ นอกจากน รายงานฉบบนยงไดใหความส�าคญเปนพเศษกบมาตรการดานการคมครองทางสงคมทสามารถจดการ

กบปญหากบดกของประเทศรายไดปานกลางและการเปนสงคมผสงอายซงเปนประเดนทาทายส�าคญของการพฒนา

ประเทศในปจจบนและในอนาคต

ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตหวงเปนอยางยงวาขอเสนอแนะตางๆ ทเกยวของกบการ

คมครองทางสงคม การคาดประมาณการตนทนเพอการวางแผนงบประมาณตลอดจนการวเคราะหเบองตนในวงเงนงบ

ประมาณทสามารถจดสรรได ทไดน�าเสนอในรายงานฉบบนจะเปนแนวทางทเปนประโยชนตอการพฒนาแผนงานและ

น�าไปสการจดท�าและพฒนาระบบการคมครองทางสงคมขนพนฐานของประเทศทสมบรณครบถวน ตลอดจนสามารถน�า

มาตรการทก�าหนดไวไปด�าเนนการใหบงเกดผลในทางปฏบตไดอยางแทจรง

สวรรณ ค�ามน

รองเลขาธการ

ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

xii

ค�านยมจากกระทรวงแรงงาน

ประเทศไทยประสบความส�าเรจอยางมากในการขยายการคมครองทางสงคม ภายในระยะเวลาไมกปทผานมารฐบาลได

ประกาศใชนโยบายการรกษาพยาบาลถวนหนา นโยบายการศกษาโดยไมมคาใชจาย และเบยยงชพผสงอาย นอกจากน

กระทรวงแรงงาน โดยส�านกงานประกนสงคมไดมนโยบายขยายการคมครองสแรงงานนอกระบบ ตามมาตรา ๔๐ แหง

พระราชบญญตประกนสงคม การขยายการคมครองดงกลาวครอบคลมกรณเจบปวย ทพพลภาพ เสยชวตและบ�าเหนจผ

สงอาย (แบบเปนทางเลอก) ซงมผเขารวมโครงการแลวกวา ๑ ลานคน และมจ�านวนเพมขนอยางรวดเรว อยางไรกตาม

ในความกาวหนาดงกลาว การขยายการคมครองทางสงคมยงคงมความทาทายอกมาก และยงสามารถจะพฒนาใหดยง

ขนไดหากประสงคใหพนฐานการคมครองทางสงคมส�าหรบทกคนประสบผลส�าเรจ

รายงาน “การประเมนการคมครองทางสงคมจากการปรกษาหารอระดบชาต เพอกาวสฐานการคมครองทางสงคม

ภายใตบรบทของประเทศไทย” ไดอธบายภาพรวมของโครงการคมครองทางสงคมทมอยในประเทศไทย โดยใชกรอบ

พนฐานการคมครองทางสงคมเปนแนวทางการประเมนสถานการณปจจบน และจดท�าขอเสนอแนะในการพฒนาให

เกดการคมครองทางสงคมอยางบรณาการและครอบคลมประชาชนทกคน และการเพมระดบการคมครองใหมากขน

แกผทสามารถจายเงนสมทบได รวมถงการออกแบบการคมครองทางสงคมใหมเพยงสองลกษณะเพอใหแรงงานนอก

ระบบสามารถเขาถงการบรการไดสะดวกกวาระบบในปจจบนซงมลกษณะกระจายอยภายใตความรบผดชอบของหลาย

กระทรวง

ทประชมใหญส�านกงานแรงงานระหวางประเทศ สมยประชมท ๑๐๑ เมอเดอนมถนายน ๒๕๕๕ ไดมมตรบรองขอแนะ

ฉบบท ๒๐๒ วาดวยพนฐานการคมครองทางสงคม (ค.ศ. ๒๐๑๒) มาตรฐานแรงงานระหวางประเทศฉบบใหมนเรยกรอง

ใหประเทศสมาชกองคการแรงงานระหวางประเทศด�าเนนการเพอขยายการคมครองทางสงคมโดยเรว โดยใชพนฐานการ

คมครองทางสงคมเปนกาวแรกในการพฒนาระบบการประกนสงคมของประเทศ ประเทศไทยเปนหนงในประเทศสมาชก

กอตงของ ILO ซงตามธรรมนญ ILO ประเทศไทยจะตองน�าขอแนะฉบบท ๒๐๒ เสนอตอหนวยงานผมอ�านาจออก

กฎหมายของประเทศเพอทราบและด�าเนนความพยายามใหเปนไปตามขอแนะดงกลาว ดงนน รายงานการศกษาฉบบน

จะเปนเครองมอทเปนประโยชนในการน�าเสนอแนวทางทเปนรปธรรมในการพฒนางานดานการคมครองทางสงคมของ

ประเทศไทยตอไป

นายสมเกยรต ฉายะศรวงศ

ปลดกระทรวงแรงงาน

xiii

กตตกรรมประกาศ

คณะผเขยนรายงานฉบบนขอแสดงความขอบพระคณทกทานทเกยวของและใหการสนบสนนในกระบวนการการ

ประเมนบนฐานของการปรกษาหารอระดบชาตในประเทศไทย ไมวาจะเปนกระทรวงและสถาบนตาง ๆ ทมหนาทรบ

ผดชอบงานดานนโยบายการคมครองทางสงคม กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (พม.) กระทรวง

แรงงาน (รง.) และส�านกงานประกนสงคม (สปส.) กระทรวงสาธารณสข (สธ.) กระทรวงศกษาธการ (ศธ.) กระทรวงการ

คลง (กค.) ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) ส�านกงานหลกประกนสขภาพแหง

ชาต (สปสช.) ส�านกงานวจยเพอการพฒนาหลกประกนสขภาพไทย (สวปก.) สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (ท

ดอารไอ) ส�านกงานสถตแหงชาต (สสช.) องคการลกจางและองคการนายจาง องคกรภาคประชาสงคม (โดยเฉพาะอยาง

ยง องคการชวยเหลอผสงอายระหวางประเทศ (HelpAge International) และเครอขายแรงงานนอกระบบ มลนธเพอ

การพฒนาแรงงานและอาชพ (HomeNet) ผแทนและเพอนรวมงานจากหนวยงานในองคการสหประชาชาตทเกยวของ

ในงานความรเรมเกยวกบฐานการคมครองทางสงคม

นอกจากนคณะผเขยนรายงานขอแสดงความขอบคณคณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมแหงชาต โดยเฉพาะ

อยางยงคณะอนกรรมการนโยบายและแผน ส�าหรบค�าแนะน�า ความคดเหน และขอเสนอแนะทมตอรางรายงานฉบบน

และขอขอบคณ นายชนชย ชเจรญ ผเชยวชาญเฉพาะดานมาตรฐานการพฒนาสงคมและรองผอ�านวยการส�านกงานสง

เสรมการจดสวสดการสงคมแหงชาต ทมบทบาทส�าคญในการจดประชมและประสานขอเสนอแนะ ขอตชมและความเหน

จากทางหนวยราชการฝายไทย

คณะผเขยนรายงานใหความส�าคญตอความสนบสนนอยางตอเนอง ตลอดกระบวนการรางและจดท�ารายงานฉบบนของ

นายจหยวน หวาง อดตผอ�านวยการส�านกงานแรงงานระหวางประเทศประจ�าประเทศไทย ประเทศกมพชา และประเทศ

สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว และขอแสดงความขอบคณ ดร. สมชย จตสชน จากสถาบนวจยเพอการพฒนา

ประเทศไทย (ทดอารไอ) นางสาว Alice Molinier นางสาว Celine Felix นางสาวชญานช ธรรมะภทตรา ทมสวนรวม

ในการใหความสนบสนนขอมลดานรปแบบทางเศรษฐศาสตรและการวเคราะหดานวงเงนงบประมาณทสามารถจดสรร

ได การจดการประชมหารอเบองตนกบผมสวนไดสวนเสย การศกษากรอบกฏหมาย และรปแบบการค�านวนตาง ๆ ใน

รายงานน

คณะผเขยนขอขอบพระคณทานทมรายนามตอไปนเปนการเฉพาะส�าหรบขอเสนอแนะเชงวชาการ การใหค�าปรกษาแนว

นโยบาย การสนบสนนและการสะทอนความคดเหนตอคณะผเขยนมาอยางตอเนองตลอดกระบวนการในการท�างานน

• นายเผดมชย สะสมทรพย รฐมนตรวาการกระทรวงแรงงาน

• นายสนต พรอมพฒน รฐมนตรวาการกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

• ดร.สมเกยรต ฉายะศรวงศ ปลดกระทรวงแรงงาน

• นายวเชยร ชวลต ปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

• นาย ศภฤกษ หงษภกด รองปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

• นางสวรรณ ค�ามน รองเลขาธการ ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

• นางนยดา เสนยมโนมย ผอ�านวยการกองวจยและพฒนา ส�านกงานประกนสงคม และนางสาวขวญพลอย ชชาง และเจาหนาทของส�านกงานประกนสงคมทเกยวของทกทาน

• รศ.ดร. วรเวศม สวรรณระดา คณบด วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

xiv

• คณะท�างานของส�านกงานวจยเพอการพฒนาหลกประกนสขภาพไทย (สวปก.)

• นางสาวอษา เขยวรอด ผจดการโครงการภมภาคเอเชยตะวนออกและแปซฟก องคการชวยเหลอผสงอายระหวางประเทศ (HelpAge International)

• นางพนทรพย สวนเมอง ตลาพนธ ประธานมลนธเพอการพฒนาแรงงานและอาชพ (HomeNet)

ทายทสดคณะผเขยนขอขอบพระคณสมาชกคณะท�างานรวมระหวางองคการสหประชาชาตและรฐบาลไทยทางดานการ

คมครองทางสงคม (UNCT/RTG Joint Team on Social Protection) ในประเทศไทยทกทานทมสวนรวมอยางจรงจง

ในการอ�านวยความสะดวกและการประสานงานรวม และมสวนในการท�างานวชาการในการปฏบตงานครงน ไดแก นาย

Andrew Claypole และนางสาวชญานศ หวงด (องคการทนเพอเดกแหงสหประชาชาต (UNICEF)) นาง Barbara

Orlandini และนางสาวสภาวด โชตกจนทร (ส�านกงานผประสานงานสหประชาชาตประจ�าประเทศ (UN Resident

Coordinator Office)) นายอธ วงศเขยว และนางสาวเวยนนารตน ชวงววฒน (กองทนประชากรแหงสหประชาชาต

(UNFPA)) นาง Celine Peyron Bista นางสาวจตตมา ศรสขนาม นาย Jooyung Kim และนางสาวคคนางค เกตทะเล

(องคการแรงงานระหวางประเทศ (ILO)) นายขวญพฒน สทธธรรมกจ (โครงการพฒนาแหงสหประชาชาต (UNDP))

นาง Margarita Ozonas และนางไรรตน รงสตพล (องคการเพอการสงเสรมความเสมอภาคระหวางเพศและเพมพลง

ของผหญงแหงสหประชาชาต (UN WOMEN)) นาง Rachel McCarthy และนางสาวรชกร กลเสวต (องคการเพอการ

ศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต (UNESCO)) และนายแพทยสมชย พระปกรณ (องคการอนามยโลก

(WHO))

อยางไรกด คณะผเขยนเปนผรบผดชอบตอเนอหาและโดยเฉพาะอยางยงความคดเหนทน�าเสนอในเอกสารนแตเพยง

ผเดยว

© V. Chuangwiwat

xv

บทสรปส�าหรบผบรหาร

ฐานการคมครองทางสงคมเปนชดของสทธและสวสดการขนพนฐาน ซงเพมขดความสามารถใหสมาชกทกคนในสงคม ได

มโอกาสในการเขาถงสนคาและบรการขนพนฐานไดตลอดเวลา

ฐานการคมครองทางสงคมมงเนนให (๑) ผมถนพ�านกในประเทศไทยทงหมดสามารถเขาถงการดแลสขภาพทจ�าเปนใน

อตราทสามารถจายไดซงรวมถงการดแลมารดาขณะตงครรภและหลงคลอดดวย (๒) เดกทกคนไดรบความมนคงทางราย

ไดขนพนฐานท�าใหสามารถเขาถงโภชนาการ การศกษา การดแล ตลอดจนสนคาและบรการอน ๆ ทจ�าเปนได (๓) ทก

คนในวยแรงงานทไมสามารถหารายไดเพยงพอ โดยเฉพาะอยางยงในกรณทเจบปวย วางงาน คลอดบตร และทพพลภาพ

มความมนคงทางรายได และ (๔) ผมถนพ�านกในประเทศไทยทกคนทอยในวยสงอายมรายไดขนพนฐานทมนคง (ไมวาจะ

เปนในรปของเงนบ�านาญหรอสงของ)

กรอบฐานการคมครองทางสงคมสามารถใชอธบายโครงการการประกนสงคม การคมครองทางสงคม และการบรรเทา

ความยากจน ก�าหนดบงชชองวางทางนโยบายและประเดนปญหาการด�าเนนงาน ตลอดจนท�าใหไดขอเสนอแนะส�าหรบ

การออกแบบและด�าเนนงานการคมครองทางสงคมเพมเตม เพอเปนหลกประกนดานฐานการคมครองทางสงคมขนพน

ฐานแกประชาชนทกคน

นอกจากนรายงานไดเสนอการประมาณการและพยากรณประมาณการตนทนหรองบประมาณทตองใชในการจดใหม

การคมครองทางสงคมตามขอเสนอแนะเชงนโยบายทไดเสนอไวครอบคลมระยะเวลา10 ป ผานวธการประเมนแบบเรว

(Rapid Assessment Protocol (RAP)) ตามแบบขององคการแรงงานระหวางประเทศ การค�านวนตนทนสามารถใชเปน

ขอมลพนฐานส�าหรบการอภปรายแลกเปลยนเกยวกบวงเงนงบประมาณทสามารถจดสรรไดของรฐ และยงสามารถชวย

จดล�าดบความส�าคญในบรรดาทางเลอกเชงนโยบายดานการคมครองทางสงคมทอาจเปนไปไดในอนาคต

ตงแตเดอนมถนายน 2554 ถงเดอนตลาคม 2555 คณะท�างานรวมระหวางองคการสหประชาชาตและรฐบาลไทย ทาง

ดานการคมครองทางสงคม (UNCT/RTG Joint Team on Social Protection) (ซงกระทรวงการพฒนาสงคมและ

ความมนคงของมนษยไดรบมอบหมายใหเปนประธานรวมฝายไทยและองคการแรงงานระหวางประเทศไดรบมอบหมาย

ใหเปนประธานรวมฝายองคการสหประชาชาต) ไดท�างานรวมกบบรรดาสวนราชการทมหนาทรบผกชอบหลกดานการ

คมครองทางสงคม องคการช�านาญพเศษตางๆ ขององคการสหประชาชาต องคกรทางสงคม เชนองคกรนายจาง และ

องคกรลกจาง องคกรภาคประชาสงคม นกวชาการ และผมสวนไดสวนเสยอนๆ ทเกยวของ เพอประเมนสถานการณการ

คมครองทางสงคมในประเทศไทย ระบชองวางเชงนโยบาย และประเดนปญหาในการด�าเนนงาน และจดท�าขอเสนอแนะ

เชงนโยบายทเหมาะสมเพอใหสมฤทธผลเกดฐานการคมครองทางสงคมทครอบคลมรอบดานในประเทศไทย

รายงานการศกษาฉบบนเปนเครองมอทางวชาการมชอวา “การประเมนการคมครองทางสงคมจากการปรกษาหารอ

ระดบชาต เพอกาวสฐานการคมครองทางสงคมภายใตบรบทของประเทศไทย” หรอในภาษาองกฤษวา “Social

protection assessment based national dialogue: Towards a nationally defined social protection floor

in Thailand” ประกอบดวยขนตอนตอไปน

ขนท 1 การสรางตารางการประเมน ซงรวบรวมระบบและรายละเอยดโครงการการคมครองทางสงคม/การประกน

สงคมตางๆ ทมอย การระบชองวางทางนโยบายและประเดนปญหาการด�าเนนงาน และน�าเสนอขอเสนอแนะเชงนโยบาย

ส�าหรบการออกแบบและด�าเนนการดานการคมครองทางสงคมเพมเตมตอไป เพอเปนการอดชองวางฐานการคมครอง

ทางสงคม

xvi

ขนท 2 การค�านวนตนทนงบประมาณโดยใชเครองมอการประมาณการตนทนขององคการแรงงานระหวางประเทศท

เรยกวาวธการประเมนแบบเรว (Rapid Assessment Protocol - RAP) โดยน�าขอเสนอแนะจากขนท 1 มาแปลใหเปน

สถานการณทสามารถค�านวณตนทนได ตวอยางเชน การจดใหมการคมครองทางสงคมบางเพมเตมประการในอนาคต

หรอการขยายความคมครองและสทธประโยชนเพมเตม และคาใชจายหรอตนทนในโครงการนจะถกค�านวณออกมาโดย

วางแผนไวระหวางป พ.ศ.2555-2563 โดยการประมาณการและการค�านวนตนทนงบประมาณทตองใชในการจดสรรการ

คมครองทางสงคมนจะแสดงเปนตวเลขรอยละตอผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (GDP) และรายจายภาครฐ แลวรวม

เขาไปในการพยากรณงบประมาณรฐบาล เพอเปนการชใหเหนขนตนส�าหรบความเปนไปไดในเชงงบประมาณในการจด

ใหมการคมครองทางสงคมทน�าเสนอ

ขนท 3 การสรปและการรบรอง เปนการน�าเสนอผลการค�านวณก�าหนดตนทนและผลการประเมนทไดจากการ

ศกษานแกผมสวนไดสวนเสยทกฝายในการสมมนาเชงปฏบตการและการประชมของคณะท�างานรวมระหวางองคการ

สหประชาชาตและรฐบาลไทยทางดานการคมครองทางสงคม รวมทงมการพดคยกนถงขนตอนการด�าเนนงานตอไป

(อาท การก�าหนดมาตรการทเปนไปไดในการเพมวงเงนงบประมาณทสามารถจดสรรไดส�าหรบการคมครองทางสงคม)

และการจดท�ารายงานเสนอตอรฐบาลในล�าดบตอไป

รายงานการการศกษาฉบบนแบงขอเสนอแนะเปนสามประเภทดงน

ประเภทท 1 การขยายฐานการคมครองทางสงคมเพมเตมเพอใหการคมครองทางสงคมในประเทศไทยมความ

ครอบคลมสมบรณ และเปนหลกประกนความมนคงดานรายไดตลอดชวต

• จดใหมเงนชวยเหลอหรอเงนสงเคราะหบตร (อาจเปนแบบถวนหนาหรอใหเฉพาะกลมเปาหมายทยากจน) ซงมเปาหมายเพอลดความยากจนโดยสนบสนนคาใชจายในการเลยงดบตรแกพอแม (เชน การน�าเดกไปฝากเลยงทศนยรบเลยงเดก และลดอตราการออกจากโรงเรยน)

• เพมเงนสงเคราะหการหยดงานเพอการลาคลอด เพอชดเชยการสญเสยรายไดใหแกผหญงทกคนระหวางการตงครรภและหลงคลอด

• เพมสทธประโยชนกรณการเจบปวยเพอชดเชยแกแรงงานทกคนส�าหรบการสญเสยรายไดระหวางเจบปวย

• ปรบเปลยนระบบการอบรมอาชพทมอยในปจจบน โดยอาศยวธการเจาะกลมเปาหมายทมประสทธภาพกวาเดม ซงจะเขาถงผทท�างานในภาคเศรษฐกจนอกระบบจ�านวนรอยละ 20 อยางเปนระบบ2 ทกป รวมทงจดใหมเงนชวยเหลอแกผเขารบการอบรมทมฐานะยากจนดวย

• เพมชดสทธประโยชนกรณเบยความพการแบบไมตองจายเงนสมทบและ

• ปรบเปลยนเบยยงชพผสงอายแบบไมตองจายเงนสมทบ โดยโยงสทธประโยชนกบภาวะเงนเฟอ (กรณปรบในระดบพนฐาน) หรอใหสทธประโยชนคดเปนรอยละของเสนความยากจน (กรณปรบในระดบสง)

รายงานประมาณการวาตนทนของสทธประโยชนเพมเตมเหลานจะอยระหวางรอยละ 0.5 และ 1.2 ของผลตภณฑมวล

รวมภายในประเทศภายในป พ.ศ. 2563

ประเภทท 2 การปฏรปเชงโครงสรางของระบบการประกนสงคม ซงจะตองมการศกษาความเปนไดเชงลกเพมเตม

• สรางระบบการประกนสขภาพทเปนเอกภาพและมความยงยนทางการเงน (โดยการผสานกลไกการจายเงนแกผใหบรการกบชดสทธประโยชนตางๆ ใหสอดคลองกนตามล�าดบการน�าวธรวมจายมาใชส�าหรบบรการดแลสขภาพทไมจ�าเปน ตลอดจนมาตรการอน ๆ)

• พฒนาระบบการดแลระยะยาวแกผสงอาย

2 ผทท�างานเปนนายจางตนเอง (own account workers) ลกจางของธรกจทไมไดจดทะเบยน (ซงพระราชบญญตประกนสงคม มาตรา 33 ไมไดครอบคลมถง) เชน ธรกจครอบครว สมาชกของครอบครวทท�างานโดยไมไดรบคาตอบแทน

xvii

• จดตงระบบการดแลเดกรวมถงศนยดแลเดกในชวงเวลากลางวนส�าหรบการดแลเดกกอนวยเรยน

• ปรบปรงคณภาพของระบบการศกษา

• ปรบปรงระบบการฝกอบรมอาชพ เชอมโยงการคมครองทางสงคมกบมาตรการดานการจางงานเพอเสรมสรางทนมนษยและผลตภาพ เปนการสรางหลกประกนการลดความยากจนและการเตบโตอยางยงยนของเศรษฐกจ

• สรางระบบบ�านาญทเปนเอกภาพส�าหรบผสงอาย และเปนระบบทมความยงยนทางการเงน (บนฐานทรฐมรายรบเพมขนจากการปฏรประบบภาษ อตราการทดแทนรายไดเพมขนในโครงการบ�าเหนจบ�านาญส�าหรบผทท�างานในภาคเศรษฐกจในระบบ สามารถโอนยายสทธประโยชนขามโครงการแบบจายเงนสมทบ เบยยงชพผสงอายแบบใมตองจายเงนสมทบ โดยจดท�าเปนกฎหมายเพอสรางหลกประกนใหการคมครองเปนระบบและคาดการณได และกองทนการออมแหงชาตซงจะเสรมเบยยงชพผสงอายแบบไมตองจายเงนสมทบ)

ประเภทท 3 การปรบปรงการด�าเนนการ ของโครงการทมอยในปจจบน อาท ลดการเลยงทางสงคมใหการครอบคลม

แรงงานขามชาตอยางทวถง น�ามาตรการคมครองภายใตกองทนเงนทดแทนมาใช สรางความเชอมโยงระหวางการ

ประกนการวางงานและบรการการจางงานใหมากยงขน เพมความตระหนกและใหขอมลเกยวกบโครงการทมอยในกลม

ผรบประโยชนเปาหมาย ลดความยงยากของกระบวนการลงละเบยนส�าหรบโครงการทมอยในภาคเศรษฐกจนอกระบบ

และอนๆ)

ตารางท 1 การจ�าแนกประเภทและขอเสนอแนะจากการปรกษาหารอระดบชาต (ABND)

ประเภทท 1 ขยายฐานการคมครองทางสงคม

ประเภทท 2 การปฏรปเชงโครงสราง

ประเภทท 3 การปรบปรงการด�าเนนการ

สขภาพ ไมมขอเสนอแนะเพมเตม สรางระบบการประกนสขภาพทเปนเอกภาพและมความยงยนทางการเงน

ลดการเลยงทางสงคม

ครอบคลมแรงงานขามชาตอยางทวถง

น�ามาตรการคมครองภายใตกองทนเงนทดแทนมาใช

เชอมโยงการประกนการวางงานกบบรการจดหางานใหมากยงขน

เพมความตระหนกรเกยวกบโครงการทมอยในกลมผรบประโยชนเปาหมาย

ลดความยงยากในกระบวนการลงทะเบยนส�าหรบโครงการทมอยในภาคเศรษฐกจนอกระบบ

อนๆ

เดก จดใหมเงนอดหนนหรอเงนสงเคราะหเพอการเลยงดบตรถวนหนา

จดใหมบรการดแลเดก

ปรบปรงคณภาพของระบบการศกษา

วยแรงงาน ขยายเงนชวยเหลอการลาคลอด และสทธประโยชนเมอเกดการเจบปวย

ปรบปลยนระบบการอบรมอาชพทมอยในปจจบน โดยอาศยวธการเจาะกลมเปาหมายทมประสทธภาพกวาเดม

เพมชดสทธประโยชนของเบยความพการแบบไมตองจายเงนสมทบ

ปรบปรงระบบการฝกอบรมอาชพ เชอมโยงการคมครองทางสงคมและมาตรการการจางงาน

ผสงอาย ปรบเปลยนเบยยงชพผสงอายแบบไมตองจายเงนสมทบ

พฒนาระบบการดแลระยะยาว

สรางระบบบ�านาญผสงอายทมความสอดคลองเปนเอกภาพและมความยงยนทางการเงน

รายงานการศกษาฉบบนเปนเครองมอทางวชาการโดยคณะผจดท�ามความคาดหวงวา รฐบาลจะไดศกษาพจารณาขอเสนอ

แนะเชงนโยบายทไดน�าเสนอไวในรายงานฉบบน และจะไดน�าไปสการปฏรปนโยบายดานการคมครองทางสงคมตอไป

xviii

ขอพงพจารณา

หนาทหลกของการปรกษาหารอระดบชาตบนฐานของการประเมนไดแกการกระตนใหเกดการหารอระดบชาตเกยวกบ

การคมครองทางสงคมกบผมสวนไดสวนเสยในประเทศ ไดแก รฐบาลองคกรนายจาง องคกรลกจาง องคกรภาคประชา

สงคม องคกรทางวชาการ มหาวทยาลย และคณะท�างานรวมระหวางองคการสหประชาชาตและรฐบาลไทยทางดานการ

คมครองทางสงคม (UNCT/RTG Joint Team on Social Protection) วตถประสงคขนตนไดแกการระบประเดนดาน

การคมครองทางสงคมทมความส�าคญเรงดวนส�าหรบการด�าเนนการโดยรฐบาลและสนบสนนการตดสนใจโดยทมขอมล

พรอมสการพฒนาฐานการคมครองทางสงคมในระดบชาตตอไป

เนอหาสวนการประเมนซงเปนขนตอนแรกของกระบวนการปรกษาหารอนนรวมการจดท�ารายการโครงการประกนสงคม

ตางๆ ทมอยและระบชองวางในการก�าหนดรปแบบและประเดนปญหาการด�าเนนงานส�าหรบโครงการแตละโครงการ

อยางไรกตามการวเคราะหนนเปนแบบคราว ๆ และไมสามารถแทนทการศกษาการบรหารจดการและธรรมาภบาลอยาง

รอบดานส�าหรบโครงการเหลานได

การประเมนน�าไปสขอเสนอแนะสามประเภทส�าหรบประเภทแรก “การขยายฐานการคมครองทางสงคมเพมเตมเพอ

ใหการคมครองทางสงคมในประเทศไทยมความครอบคลมสมบรณและเปนหลกประกนความมนคงดานรายไดตลอดชวง

ชวต” เราสามารถค�านวณและพยากรณตนทนการขยายการคมครองเพมเตมทเสนอส�าหรบประเภททสองและประเภทท

สามนน คอ “การปฏรประบบการประกนสงคมเชงโครงสราง” และ “การปรบปรงการด�าเนนการของโครงการทมอยใน

ปจจบน” จะตองมการศกษาความเปนไปไดในเชงลกเพมเตมเพอใหไดขอเสนอแนะทเหมาะสมกบรฐบาลการศกษาเหลา

นจะเปนสวนหนงของนโยบายและกจกรรมสนบสนนดานวชาการในล�าดบตอไปโดยองคการแรงงานระหวางประเทศ

และหนวยงานขององคการสหประชาชาตหนวยอน ๆ

เนอหาในสวนการค�านวนตนทนซงเปนขนตอนทสองของกระบวนการปรกษาหารอนใชวธการประเมนแบบเรว (RAP)

ซงวธการประเมนแบบนด�าเนนตามล�าดบการวเคราะหทมตรรกะและท�าใหเกด (๑) ความยดหยนในการออกแบบสทธ

ประโยชน (๒) การพยากรณประมาณการทสามารถปรบไดขนอยกบขอมลทมและ (๓) การประมาณตนทนในอนาคต

ของโครงการสวนทเปนการชวยเหลอดานการเงนอยางไรกตามผลของการค�านวนตนทนนนเปนการค�านวนเบองตนและ

ไมสามารถทดแทนการศกษาความเปนไปไดและการศกษาดานคณตศาสตรประกนภยในเชงลกยงขนแตอยางใด

ในกรณของประเทศไทยไดมการใชกระบวนการการปรกษาหารอระดบชาตบนฐานของการประเมนเพอนยามความเปน

ภาคดานการคมครองทางสงคมระหวางรฐบาลไทยและหนวยงานองคการสหประชาชาตดวยและเพอพฒนาแผนปฏบต

การภายใตกระบวนการกรอบความรวมมอหนสวนระหวางประเทศไทยกบองคการสหประชาชาตในประเทศไทย พ.ศ.

๒๕๕๕– ๒๕๕๙

xix

ค�ายอ3

ABND การปรกษาหารอระดบชาตบนฐานของการประเมน (Assessment Based National Dialogue)

AIDS กลมอาการภมคมกน บกพรอง (Acquired Immunodeficiency Syndrome)

ART การรกษาดวยยาตานไวรส (Anti-Retroviral Treatment)

B.E. พทธศกราช (Buddhist Era)1

CEB คณะหวหนากรรมการบรหาร (Chief Executives Board)

CMHI ระบบประกนสขภาพแรงงานตางดาวภาคบงคบ (Compulsory Migrant Health Insurance)

CPI ดชนราคาผบรโภค (Consumer Price Index)

CSMBS ระบบสวสดการรกษาพยาบาลของขาราชการ (Civil Servants Medical Benefit Scheme)

CSO องคกรภาคประชาสงคม (Civil Society Organization)

DoVE กรมอาชวศกษา (Department of Vocational Education)

DSD กรมพฒนาฝมอแรงงาน (Department of Skills Development)

DRGs กลมวนจฉยโรครวมผปวยใน (Diagnostic Related Groups (DRGs))

EAP ประชากรทมบทบาททางเศรษฐกจ (Economically Active Population)

FAO องคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต (Food and Agriculture Organization of the United Nations)

FOPDEV มลนธพฒนางานผสงอาย

G20 กลมรฐมนตรวาการกระทรวงการคลง และผวาการธนาคารกลางยสบประเทศ (G-20)

GDP ผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (Gross Domestic Product)

GESS โครงการขยายการประกนสงคม/ความมนคงทางสงคมทวโลก (Global Extension of Social Security (www.social-protection.org))

Gini แนวคดทใชเครองวดความไมเทาเทยมกนในการกระจายรายไดคา 0 แสดงความเสมอภาคโดยสมบรณ คา 1 แสดงความไมเสมอภาคสงสด

GPF กองทนบ�าเหนจบ�านาญขาราชการ (กบข) (Government Pension Fund)

HISRO ส�านกงานวจยเพอการพฒนาหลกประกนสขภาพไทย (สวปก.) (Health Insurance System Research Office)

HIV เชอไวรสทท�าใหเกดสภาวะคมกนบกพรองเมอเชอเขาสรางกายมนษย (Human Immunodeficiency Virus)

ICT เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (Information and Communications Technology)

ID เอกสารประจ�าตว (Identification Document)

ILO องคการแรงงานระหวางประเทศ (International Labour Organization)

IMF กองทนการเงนระหวางประเทศ (International Monetary Fund)

3 ปฏทนพทธศกราชและปฏทนเกรกอเรยน (ค.ศ.) ตางกน 543 ป ป ค.ศ.2012 คอป พ.ศ. 2555

xx

IP การดแลผปวยใน

MoE กระทรวงศกษาธการ (Ministry of Education)

MoF กระทรวงการคลง (Ministry of Finance)

MoI กระทรวงมหาดไทย (Ministry of Interior)

MoL กระทรวงแรงงาน (Ministry of Labour)

MoPH กระทรวงสาธารณสข (Ministry of Public Health)

MOU บนทกความเขาใจ (Memorandum of Understanding)

MSDHS กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (พม.) (Ministry of Social Development and Human Security)

NESDB ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) (National Economic and Social Development Board - NESEB)

NESDP แผนพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (National Economic and Social Development Plan)

NHSO ส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) (National Health Security Office)

NGO องคกรพฒนาเอกชน/องคกรพฒนานอกภาครฐ (Non-Governmental Organization)

NSF กองทนการออมแหงขาต (กอช.) (National Savings Fund)

NSO ส�านกงานสถตแหงชาต (สสช.) (National Statistics Office)

NVP กระบวนการพสจนสญชาต (National Verification Process)

OHCHR ส�านกงานขาหลวงใหญสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต (Office of the High Commissioner for Human Rights)

PDR สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชน (สปป.) (People’s Democratic Republic)

PSTWF กองทนสวสดการครโรงเรยนเอกชน (Private School Teachers’ Welfare Fund)

RAP วธการประเมนแบบเรว (Rapid Assessment Protocol)

RTG รฐบาลไทย (Royal Thai Government)

SPF ฐานการคมครองทางสงคม (Social Protection Floor)

SSA พระราชบญญตประกนสงคม (Social Security Act)

SSF กองทนประกนสงคม (Social Security Fund)

SSO ส�านกงานประกนสงคม (Social Security Office)

SSS โครงการประกนสงคม (Social Security Scheme)

TAO องคการบรหารสวนต�าบล (Tambon Administrative Organization)

TC ความรวมมอทางวชาการ (Technical Cooperation)

THB เงนบาท (Thai Baht (national currency))

TDRI สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (Thailand Development Research Institute - TDRI)

UCS ระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา (Universal Coverage Scheme)

UN องคการสหประชาชาต (United Nations)

xxi

UNAIDS โครงการเอดสแหงสหประชาชาต (Joint United Nations Programme on HIV/AIDS)

UNDESA ส�านกกจการเศรษฐกจและสงคมแหงสหประชาชาต (United Nations Department of Economic and Social Affairs)

UNDP โครงการพฒนาแหงสหประชาชาต (United Nations Development Programme)

UNESCO องคการเพอการศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต (UN Educational, ScientificUnited Nations Educational, Scientific and Cultural Organization)

UNFPA กองทนประชากรแหงสหประชาชาต (United Nations Population Fund)

UN-HABITAT โครงการพฒนาการตงถนฐานของมนษยแหงสหประชาชาต (United Nations Human Settlements Programme)

UNHCR ส�านกงานขาหลวงใหญผลภยสหประชาชาต (United Nations High Commissioner for Refugees/UN Refugee Agency)

UNICEF องคการทนเพอเดกแหงสหประชาชาต (United Nations Children’s Fund)

UNODC ส�านกงานปองกนยาเสพตดและปราบปรามอาชญากรรมแหงสหประชาชาต (United Nations Office on Drugs and Crime)

UNPAF กรอบภาคความรวมมอเพอการพฒนาแหงสหประชาชาต/กรอบความรวมมอหนสวนระหวางไทยกบสหประชาชาตประเทศไทย (United Nations Partnership Framework)

UNRCO ส�านกงานผประสานงานสหประชาชาตประจ�าประเทศ (United Nations Resident Coordinator’s Office)

UN SPF ทมงานการคมครองทางสงคมขนพนฐานของสหประชาชาต (United Nations Social Protection Floor (team))

UN WOMEN องคการเพอการสงเสรมความเสมอภาคระหวางเพศและเพมพลงของผหญงแหงสหประชาชาต(United Nations Entity for Gender Equality and the Empowerment of Women)

UNWRA ส�านกงานบรรเทาทกขและจดหางานของสหประชาชาตส�าหรบผลภยปาเลสไตนในตะวนออกใกล(United Nations Relief and Works Agency for Palestine Refugees in the Near East)

USD ดอลลารสหรฐฯ (United States Dollar)

WCF กองทนเงนทดแทน (Workmen’s Compensation Fund)

WFP โครงการอาหารโลก (World Food programme)

WHO องคการอนามยโลก (World Health Organization)

WMO องคการอตนยมวทยาโลก (World Meteorological Organization)

xxii

© V. Chuangwiwat

1

1ความเบองตน

ในชวงหลายทศวรรษทผานมา ประเทศไทยมการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจอยางรวดเรว (คาเฉลยการเตบโตของ

ผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศเทากบรอยละ 4.6 ในชวงป พ.ศ. 2542-2553: ค.ศ.1999-20101) และไดมสวนชวยใน

การบรรเทาปญหาความยากจนไดในระดบหนงจ�านวนรอยละของผมฐานะยากจน (ซงอยต�ากวาระดบเสนความยากจน)

ไดลดลงจากรอยละ 25 ในป พ.ศ. 2537 เปนรอยละ 7.8 ในป 25532 อยางไรกตามประชาชนยงไมไดรบประโยชนอยาง

เปนธรรมจากความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทวาน

จนถงปจจบนการพฒนาการคมครองทางสงคมนนยงกระจดกระจาย ในล�าดบแรกนนไดมการพฒนาดานนโดย

เนนทขาราชการและบคคลในครอบครวขาราชการและแรงงานภาคเอกชนในระบบกอน ขาราชการและบคคลใน

ครอบครวมจ�านวนคดเปนรอยละ 7.1 ของจ�านวนประชากรในป พ.ศ.25533 และไดรบประโยชนจากการคมครองอยาง

ครอบคลมรอบดานผานโครงการทไดรบงบประมาณจากเงนภาษอากรพนกงาน/ลกจางในระบบดงกลาวคดเปนรอยละ

15.6 ของจ�านวนประชากร หรอคดเปนรอยละ 27.0 ของประชากรวยแรงงาน ในป พ.ศ. 25534 และไดรบสทธประโยชน

ดานการเจบปวย การลาคลอด ทพพลภาพ การเสยชวต การวางงาน และสทธประโยชนในวยสงอาย (บ�าเหนจบ�านาญ)

ตลอดจนเงนอดหนนเพอการเลยงดบตร หรอเงนสงเคราะหบตรผานกองทนประกนสงคมและไดรบสทธประโยชนดาน

การเจบปวย ทพพลภาพ การตาย และสทธประโยชนส�าหรบผรอดชวตผานกองทนเงนทดแทน

ในอดตกลมเปราะบางและผมฐานะยากจนมโอกาสเขาถงโครงการทคดสรรเฉพาะผทไมมปจจยเพยงพอตอการด�ารง

ชพอนเปนโครงการลกษณะเฉพาะกจ อยางไรกตาม เมอไมนานมานประเทศไทยไดมการด�าเนนการกาวส�าคญไปสการ

คมครองทางสงคมขนพนฐานโดยถวนหนา โดยด�าเนนการโครงการแบบถวนหนาสองโครงการหลก ซงประกอบขนเปน

เสาหลกของฐานการคมครองทางสงคมของประเทศไทย โครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา (Universal Coverage

Scheme-UCS) น�ามาใชเปนครงแรกในป พ.ศ. 2544 เพอใหบรการดแลสขภาพถวนหนาแกประชาชนทวหมดของ

ประเทศทยงไมไดรบความคมครองจากโครงการบรการดานสขภาพ โครงการนครอบคลมรอบดานและรวมถงการดแล

ทางการแพทยทวไป และบรการการฟนฟสขภาพการรกษาทางการแพทยทมตนทนสง และการดแลรกษาในกรณฉกเฉน

ด�าเนนการโครงการเงนเบยยงชพผสงอายโดยไมตองจายเงนสมทบ (รจกกนในนามโครงการเบยยงชพถวนหนา 500

บาท (18เหรยญสหรฐฯ)) ขนมาในป พ.ศ. 2551เพอใหผสงอายทมอายมากกวา 60 ปทไมไดรบเงนบ�านาญอนใดจาก

ราชการ ไดมความมนคงดานรายไดในป พ.ศ. 2554 รฐบาลไดเหนชอบอนมตงบประมาณเพมเตมเพอเพมเงนเบยยงชพ

ผสงอายรายเดอนภายใตโครงการนนบจากปงบประมาณ 2555 ผสงอายทมอายระหวาง 60 และ 69 ปจะไดรบเงนชวย

เหลอเดอนละ 600 บาท และผสงอายทมอายระหวาง 70-79 ปจะไดรบเงนจ�านวน 700บาท ผสงอายทมอายระหวาง

1 สถตรายไดประชาชาตของประเทศไทยฉบบ พ.ศ. 2533-2553 http://www.nesdb.go.th/Default.aspx?tabid=942 ส�านกงานสถตแหงชาต ประเทศไทย http://web.nso.go.th/ [20 ตค. 2555].3 ทมา: วธการประเมนแบบเรวของไอแอลโอ (มมลฐานจากขอมลส�ามะโนประชากรฉบบลาสดจากป พ.ศ. 2553), ส�านกงานสถตแหงชาตเผยแพรใน

ปพ.ศ. 2555 4 ทมา: วธการประเมนแบบเรวของไอแอลโอ (มมลฐานจากขอมลส�ามะโนประชากรฉบบลาสดจากป พ.ศ. 2553) ส�านกงานสถตแหงชาต เผยแพรใน

ปพ.ศ. 2555

2

80-89 ปจะไดรบเงนจ�านวน 800 บาท และผสงอายทมอาย 90 ป และ มากกวาจะไดรบเงนจ�านวน 1,000 บาทตอเดอน

ความครอบคลมส�าหรบแรงงานนอกระบบ5 ซงมจ�านวนคดเปนรอยละ 62.4 ของประชากรวยแรงงาน ในป 25536 และ

ครอบครวของแรงงานกลมนยงคงเปนประเดนทาทายหลกประการหนง ความพยายามหนงในการขยายความคมครอง

ใหครอบคลมมากกวาโครงการคมครองแบบถวนหนาทไดกลาวถงแลวนนคอ การขยายโครงการประกนสงคมในมาตรา

40 แหงพระราชบญญตประกนสงคมซงเปนโครงการแบบสมครใจ ซงรฐบาลใหการอดหนนบางสวน ใหสทธประโยชน

ครอบคลมการเจบปวย พการ การตาย และสทธประโยชนในวยสงอาย (บ�าเหนจ) โดยสามารถเลอกไดวาจะรวมเอา

บ�าเหนจไวในชดสทธประโยชนหรอไม ในเดอนธนวาคม 2554 ประชาชนจ�านวน 590,046 คนไดเขารวมโครงการ7

คดเปนจ�านวนรอยละ 2.5 ของแรงงานนอกระบบ พระราชบญญตกองทนการออมแหงชาตพ.ศ. 2554 เปนกรอบ

ดานกฎหมายส�าหรบส�านกงานเศรษฐกจการคลง กระทรวงการคลงเพอด�าเนนการกลไกชนดใหมส�าหรบการออมเพอ

ชราภาพ ซงมแรงงานนอกระบบเปนกลมเปาหมาย โดยทรฐบาลจะเปนผรบผดชอบจายเงนสมทบ และผรวมโครงการจะ

ไดรบเงนเปนระยะ ภายหลงจากเกษยณ โครงการนยงไดด�าเนนการด�าเนนการนตองประสบความลาชาหลายครง และ

ขณะนรฐบาลก�าลงพจารณารปแบบในการด�าเนนโครงการการอกครงหนง

กรอบฐานการคมครองทางสงคม (SPF) ซงองคการสหประชาชาต และประเทศกลมจ20 ใหการสงเสรมนนเปนเครอง

มอทมประโยชนในการอธบายโครงการการประกนสงคม การคมครองทางสงคม และการบรรเทาความยากจนใน

ประเทศไทย รวมทงก�าหนดระบมาตรการทจ�าเปนในการสรางฐานการคมครองทางสงคมในประเทศไทยทมลกษณะ

ครอบคลม มมลฐานจากสทธ และเปนระบบยงขน

มาตรการทเสนอแนะนนเกยวโยงกบการขยายสทธประโยชนและการคมครองอยางเพยงพอเพอปองกนใหพนจากความ

ยากจนส�าหรบประชาชนทกคนในประเทศ โดยเฉพาะอยางยงกลมเปราะบาง ทงนโดยทไมท�าใหเกดภาวะกระจดกระจาย

มากยงขน และไมท�าใหความยงยนดานการเงนของระบบความมนคงทางสงคมและประกนสงคมโดยรวมตองประสบ

ภาวะเสยง

อนง ยงไดใหความส�าคญตอมาตรการคมครองทางสงคมซงนอกเหนอจากบทบาทดานการคมครองและการจดสรร

กระจายทรพยากรแลวยงจะใหค�าตอบในเชงปฏบตแกประเดนความทาทายจากภาวะกบดกของประเทศทมรายไดระดบ

กลางและการกาวเขาสสงคมผสงอาย ในบรบทนอาจตองพจารณาการด�าเนนการประสานพรอมกนกบยทศาสตรดาน

อนๆ (เชนการสรางงาน การพฒนาทกษะฝมอแรงงานเปนตน)

5 ผทท�างานเปนนายจางตนเอง (own account workers) ลกจางของธรกจทไมไดจดทะเบยน (ซงพระราชบญญตประกนสงคม มาตรา 33 ไมไดครอบคลมถง) เชน ธรกจครอบครวทสมาชกของครอบครวทท�างานโดยไมไดรบคาตอบแทน

6 ทมา: วธการประเมนแบบเรวของไอแอลโอ (มมลฐานจากขอมลการส�ารวจก�าลงแรงงาน ป พ.ศ. 2553)7 http://www.sso.go.th/sites/default/files/R_D122012/statisticsmid40_en.html

© V. Chuangwiwat

3

2บรบท

2.1 บรบทระดบประเทศ

2.1.1 การใหความส�าคญตอการคมครองทางสงคมทเพมขน

ในชวงไมกทศวรรษทผานมาประเทศไทยมการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจอยางมาก กอนหนาวกฤตการณชวง พ.ศ. 2551-

2552 มการมองกนวาการเตบโตทางเศรษฐกจเปนเครองมอทดทสดและเปนเครองมอหลกในการลดความยากจน ผล

การพฒนาประเทศโดยรวมทนาประทบใจนท�าใหระดบความยากจนลงลงอยางรวดเรวโดยดชนการนบจากจ�านวนราย

หวลดลงจากรอยละ 25 ในป พ.ศ. 2537 เปนรอยละ 8.1 ของจ�านวนประชากรทงหมดในป พ.ศ. 25521 แมจ�านวนผ

มฐานะยากจนจะลดลงอยางมาก ทวาความยากจนแบบถาวร (มประชากรจ�านวน 5.4 ลานคนทอยใตเสนความยากจน

ระดบชาตในป พ.ศ. 2552) และความไมเทาเทยมกน (คาสมประสทธการกระจายรายไดจน (GINI) อยในระดบ 0.48 ใน

ป พ.ศ. 25532) นนยงเปนประเดนทาทายหลกทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศไทย

ในภาวะทเกดวกฤตการณเศรษฐกจโลก (การเตบโตตดลบรอยละ 2.3 ในประเทศไทย3) และความวนวายทางการเมอง

เมอเดอนพฤษภาคม พ.ศ.2553 นน ท�าใหเหนบทบาทความกาวหนาของการคมครองทางสงคมในฐานะปจจยรากฐาน

ในการบรรเทาความไมเสมอภาคทางสงคมชดขนตามล�าดบ ซงรฐบาลชดตาง ๆ เหนความส�าคญของการคมครองทาง

สงคมดงจะเหนไดจากการทคณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมแหงชาตมนายกรฐมนตรเปนประธานและยงได

สะทอนใหเหนในแนวทางยทธศาสตร 5 ประการของอดตนายกรฐมนตร นายอภสทธ เวชชาชวะ ซงอธบายยธศาสตรเพอ

พฒนาระบบการคมครองทางสงคมแบบถวนหนาทมลกษณะสอดคลองเปนเอกภาพภายในป พ.ศ. 2560 เรยกวา “สงคม

สวสดการ”ระบบนมรากฐานจากเสาหลกสเสา (การบรการสงคมการใหความชวยเหลอทางสงคมการประกนสงคมและ

การสงเสรมทางสงคม) ระบบนจะจดใหมการคมครองแกทกคนตลอดชวตทงนมการตงเปาหมายประการหนงเพอขยาย

การประกนสงคมใหครอบคลมประชาชนทกกลมภายในป พ.ศ. 2556 ในขณะทมการเพมคณภาพการบรการดานการ

ประกนสงคม

ในลกษณะคลายคลงกน วสยทศนของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11 (2555-2559)4 นนมงสราง

“สงคมอยรวมกนอยางมความสขดวยความเสมอภาคเปนธรรมและมภมคมกนตอการเปลยนแปลง” การสรางสงคมท

เทาเทยมเปนธรรม จะสมฤทธผลไดท�าไดหลายแนวทางเชนการปรบโครงสรางระบบภาษเพอปรบปรงการกระจายรายได

โดยการปรบปรงคณภาพและประสทธภาพของสวสดการสงคมและโดยการเพมการเขาถงบรการทางสงคม โดยเฉพาะ

อยางยงส�าหรบกลมเปราะบาง

1 ทมา: ส�านกงานสถตแหงชาต (ส.ส.ช.)2 ทมา: ส�านกงานสถตแหงชาต (ส.ส.ช.)3 ทมา: รายไดประชาชาตของประเทศไทย (ฉบบป 2552)4 ดแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบทสบเอด (พ.ศ. 2555 - พ.ศ. 2559) http://www.nesdb.go.th/ [20 ตค. 2555].

4

ในการแถลงนโยบายของคณะรฐมนตรภายใตการน�าของนายกรฐมนตรนางสาวยงลกษณ ชนวตร ตอรฐสภาเมอวน

องคารท 23 สงหาคม พ.ศ. 2554 รฐบาลไดเนนย�าค�าปฏญาณของรฐบาลในการเสรมสรางฐานการคมครองทางสงคม

ทมอยใหแขงแกรงยงขน โดยการ (1) พฒนาระบบประกนสขภาพเพมขน เพอใหประชาชนทกคนสามารถเขาถงการดแล

สขภาพทมคณภาพ สะดวก ทนทวงท เทาเทยมและเปนธรรม (2) ปรบปรงคณภาพการศกษาโดยด�าเนนการปฏรประบบ

ความรของประเทศไทย และโดยการสรางและประกนใหประชาชนทกกลมมโอกาสในการศกษาเทาเทยมกน ซงรวมถง

กลมทมฐานะยากจนดอยโอกาสคนพการ และกลมชาตพนธ (3) การเสรมสรางมาตรฐานการครองชพของประชาชน

(โดยการปรบคาจางขนต�าเปน 300 บาทตอวน และการเพมเงนเบยยงชพรายเดอนถวนหนาส�าหรบผสงอาย-เบยยงชพ)

และการน�าการกระจายรายไดทเปนธรรมส�าหรบประชากรสวนใหญมาปฏบต (4) การสงเสรมการฝกอบรมพฒนาฝมอ

แรงงานและอาชพและโครงการฝกปฏบตงานเพอทจะตอบสนองตออปสงคของตลาดแรงงานใหดยงขน และค�าแถลง

ตาง ๆ ของรฐบาลในชวงทผานมาแสดงใหเหนถงความตงใจของรฐบาลในการทจะขยายแงมมการคมครองทางสงคมให

ครอบคลมถงประชากรในกลมแรงงานขามชาตและบตรของคนงานเหลาน

ทางดานองคการสหประชาชาตไดมการตงคณะท�างานขนมาในหนงชดเมอเดอนมนาคม พ.ศ. 2553 เพอสนบสนนรฐบาล

ไทย (รบ.) ในการพฒนาระบบการคมครองทางสงคมทมลกษณะเปนองครวม และมความเอกภาพสอดคลองกน5 โดย

ประกอบดวยหนวยงานดงตอไปน (ตามล�าดบตวอกษรภาษาองกฤษ) องคการแรงงานระหวางประเทศ (ILO) (ประธาน

รวมฝายสหประชาชาต)โครงการพฒนาแหงสหประชาชาต (UNDP) องคการเพอการศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรม

แหงสหประชาชาต (UNESCO) กองทนประชากรแหงสหประชาชาต (UNFPA) องคการทนเพอเดกแหงสหประชาชาต

(UNICEF) ส�านกงานผประสานงานสหประชาชาตประจ�าประเทศไทย (UN Resident Coordinator Office) องคการ

เพอการสงเสรมความเสมอภาคระหวางเพศและเพมพลงของผหญงแหงสหประชาชาต (UN WOMEN) และองคการ

อนามยโลก(WHO) ซงตอมาไดพฒนามาเปนคณะท�างานรวมระหวางองคกรสหประชาชาตและรฐบาลไทยในสาขาการ

คมครองทางสงคม (UNCT/RTG Joint Team on Social Protection) ภายใตกรอบความรวมมอหนสวนระหวาง

ประเทศไทยกบองคการสหประชาชาตในประเทศไทยพ.ศ. ๒๕๕๕– ๒๕๕๙ ซงมพนธกจมงมนสนบสนนแผนพฒนาการ

เศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11 ใน“การสรางความยตธรรมในสงคม”และบรรลเปาหมายหลกประการหนง ไดแก

“ประชาชนทกคนไดรบการคมครองทางสงคม”การเปนคภาค ส�าหรบชวง พ.ศ. 2555-2559 จะเนนการสรางเสรมขด

ความสามารถของประเทศไทย ในการคมครองทางสงคมขนพนฐานถวนหนา และการพฒนาระดบสทธประโยชนใหสง

ขน ทงนโดยมวตถประสงครวมในการสรางหลกประกนวาระบบจะมความยงยนดานการเงนและมองคกรในการบรหาร

จดการทเขมแขง

2.1.2 ภาพรวมของโครงการทมอยในปจจบน

โดยหลกๆ แลว ระบบการคมครองทางสงคมประกอบดวยโครงการการประกนสงคมแบบจายเงนสมทบ โครงการแบบใช

งบประมาณจากภาษโดยไมตองจายเงนสมทบ (ทงแบบก�าหนดกลมเปาหมาย และแบบถวนหนา) และโครงการประกน

สงคมแบบสมครใจโดยไดรบเงนอดหนนบางสวน

ระบบการคมครองทางสงคมกระจดกระจายไปตามกองทนตางๆ อาทระบบบ�าเหนจบ�านาญขาราชการของรฐบาลกองทน

บ�าเหนจบ�านาญขาราชการ (กบข.) ระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการกองทนเงนทดแทน กองทนประกนสงคม

กองทนส�ารองเลยงชพของเอกชนทมอยหลากหลายกองทน กองทนสวสดการครโรงเรยนเอกชน หลกประกนสขภาพ

ถวนหนา กองทนการออมแหงชาต (กอช.) เบยความพการถวนหนาแบบไมตองจายเงนสมทบเงน เบยยงชพผสงอายถวน

หนาแบบไมตองจายเงนสมทบ ระบบประกนสขภาพแรงงานตางดาวภาคบงคบและนโยบายการศกษาถวนหนา

5 ทมา: The United Nations Social Protection Floor Team in Thailand : A replicable Experience for other UN Country Team - www.social-protection.org/gimi/gess/ShowProjectRessource.do?ressourceId=30388&pid=1325 [20 ตค. 2555].

5

เนอหาสวนนอธบายอยางยอเกยวกบของโครงการทมอยส�าหรบกลมเปาหมายแตละกลม ไดแก ขาราชการ พนกงาน

ลกจางภาคเอกชน แรงงานนอกระบบ แรงงานขามชาต เดก และตวบทกฎหมายตาง ๆ ทเกยวของกบกลมนนๆ

เจาหนาทรฐ

ตารางท 2 รายการโครงการส�าหรบเจาหนาทรฐ

กลมเปาหมาย ประเภทของสทธประโยชน สถาบน องคกรรบผดชอบ

เจาหนาทรฐ บ�านาญหรอ บ�าเหนจ (เงนกอน) ระบบบ�าเหนจบ�านาญขาราชการของรฐบาล

กรมบญชกลางกระทรวงการคลง

เจาหนาทรฐ บ�าเหนจ (เงนกอน) กองทนบ�าเหนจบ�านาญขาราชการ (กบข.)

คณะกรรมการบรหารกองทนบ�าเหนจบ�านาญขาราชการ

เจาหนาทรฐและบคคลในผทอปการะ

การดแลทางการแพทย ระบบสวสดการรกษาพยาบาลของขาราชการ


ระบบบ�ำเหนจบ�ำนำญขำรำชกำรของรฐ

พระราชบญญตบ�าเหนจบ�านาญขาราชการพ.ศ. 2494 ไดสรางระบบบ�าเหนจบ�านาญขาราชการของรฐ โดยขาราชการ

ไดรบบ�านาญหรอบ�าเหนจจากรฐบาลเมอเกษยณอายราชการ เงนงบประมาณนมาจากรายไดภาษทวไป เจาหนาทรฐ

สามารถเลอกระหวางการรบเงนบ�าเหนจหรอบ�านาญ โดยมเงอนไขวาเปนผมอายครบ 60 ป รบราชการเปนเวลาอยาง

นอย 25 ป หรอประสงคจะยตการรบราชการเมออายครบ 50 ป ผทอายนอยกวา 50 ป ซงรบราชการเปนเวลาอยาง

นอยสบปมสทธไดรบเงนบ�าเหนจ เจาหนาทรฐทเกษยณจากงานอนเนองมาจากการทพพลภาพหรอการบาดเจบจากการ

ท�างาน หรอการสญเสยอวยวะในขณะทท�างาน อาจจะไดรบบ�านาญพเศษ ซงบ�าเหนจบ�านาญทไดรบจากรฐนสามารถ

มอบหรอโอนสทธประโยชนไดในกรณทเสยชวตดวยเหตทเกยวกบงานหรอในระหวางการปฏบตงาน บ�าเหนจบ�านาญน

สามารถโอนใหบตรหรอญาตได

เจาหนาทรฐทเรมท�างานหลงเดอนมนาคม พ.ศ. 2540 จะเขาเปนสมาชกกองทนบ�าเหนจบ�าเหนจขาราชการโดยอตโนมต

(รายละเอยดเพมเตมในล�าดบถดไป) เจาหนาทซงท�างานกอนเดอนมนาคม พ.ศ. 2540 อาจเลอกวาจะเปนสมาชกของกอง

ทนบ�าเหนจบ�าเหนจขาราชการ (หรอไมเปน) ส�าหรบผทไมใชสมาชก เงนบ�าเหนจและเงนบ�านาญในระบบบ�านาญของ

เจาหนาทรฐนนค�านวณโดยพจารณาจากเงนเดอนสดทายทไดรบ และไมมก�าหนดเพดานการจายเงนบ�านาญ ส�าหรบผท

เปนสมาชกของกบข. นนฐานเงนเดอนส�าหรบการค�านวณการจายเงนบ�าเหนจและบ�านาญเปลยนไปเปนเงนเดอนเฉลย

ของระยะเวลา 60 เดอนสดทายกอนเกษยณ และมการก�าหนดเพดานการจายเงนบ�านาญทรอยละ 70 ของเงนเดอน

เฉลยของเงนเดอน 60 เดอนสดทายกอนเกษยณ

© ILO/J. Srisuknam 2013 © V. Chuangwiwat © V. Chuangwiwat

6

กองทนบ�ำเหนจบ�ำนำญขำรำชกำร (กบข.)

พระราชบญญตกองทนบ�าเหนจบ�านาญขาราชการ พ.ศ. 2540 ไดจดตงกองทนส�ารองเลยงชพโดยจ�ากดใหเปนสมาชก

กองทนไดเฉพาะขาราชการ โดยขาราชการทเขารบราชการ หลงวนท 27 มนาคม พ.ศ. 2540 จะเปนสมาชกกองทนโดย

บงคบ และเจาหนาทรฐบาลอนๆ สามารถเปนสมาชกไดโดยสมครใจ ขาราชการจายเงนสมทบรายเดอน (ระหวางรอยละ

3 และรอยละ 15 ของเงนเดอน) และรฐบาลจาย (รอยละ 3 ของเงนเดอน)

ระบบสวสดกำรรกษำพยำบำลของขำรำชกำรแบบไมตองจำยเงนสมทบ (CSMBS)

ระบบสวสดการรกษาพยาบาลของขาราชการจดตงขนตามพระราชกฤษฎกาสทธประโยชนดานการแพทย พ.ศ. 2553

ออกตามความในพระราชบญญตการก�าหนดหลกเกณฑเกยวกบการจายเงนบางประเภทตามงบประมาณรายจายพ.ศ.

๒๔๑๘ โครงการนครอบคลมเจาหนาทรฐบางกลมในภาคราชการ (ขาราชการและลกจางประจ�า) ผเกษยณอายราชการ

แลว ทหารพราน (ไดรบบ�าเหนจบ�านาญทหาร) พนกงานชาวตางประเทศทรบคาจางจากรายจายงบประมาณรฐบาล

และสญญาจางไมไดระบเงอนไขเกยวกบบรการทางการแพทยและผอยในอปการะ (บตรทถกตองตามกฎหมาย คสมรส

และบดามารดา)โครงการนไมไดครอบคลมถงพนกงานและลกจางของรฐจากองคกรปกครองสวนทองถนและพนกงาน

รฐวสาหกจพนกงานและลกจางของรฐประเภทอน (ไดแกผทปฏบตงานชวคราวหรอปฏบตงานตามสญญาทมก�าหนด

เฉพาะแนนอน) หรอผทเกษยณซงเลอกรบเงนบ�าเหนจโครงการนไดรบงบประมาณจากรายไดภาษสทธประโยชนรวมถง

การรกษาผปวยในและผปวยนอก ณ โรงพยาบาลรฐบาล โรงพยาบาลเอกชนเฉพาะแหง หรอโรงพยาบาลเอกชนแหงอน

ใดในกรณฉกเฉน

พนกงานและลกจางภาคเอกชน

ตารางท 3 รายการโครงการส�าหรบลกจางและพนกงานภาคเอกชน


พนกงานและลกจางภาคเอกชน การบาดเจบจากการท�างาน หรอการเจบปวยอนเกยวเนองกบการท�างาน

กองทนเงนทดแทน (ส�านกงานประกนสงคม) โครงการบงคบ

ส�านกงานประกนสงคม กระทรวงแรงงาน

พนกงานและลกจางภาคเอกชน (มาตรา 33 ของพระราชบญญตประกนสงคม)

สทธประโยชนกรณการบาดเจบหรอการเจบปวยอนไมไดเกดจากอาชพ คลอดบตร ทพพลภาพ เสยชวต วางงาน ชราภาพ เงนอดหนนเพอเลยงดบตร ๖ (เงนสงเคราะหบตร)

กองทนประกนสงคม (ส�านกงานประกนสงคม)

โครงการบงคบ


เคยประกนตนภายใตมาตรา 33และเตมใจจะประกนตนตอ(ตามมาตรา 39 ของพระราชบญญตประกนสงคม)

สทธประโยชนกรณการบาดเจบหรอการเจบปวยอนไมไดเกดจากอาชพ คลอดบตร ทพพลภาพ เสยชวต ชราภาพ เงนอดหนนเพอเลยงดบตร (เงนสงเคราะหบตร)

กองทนประกนสงคม (ส�านกงานประกนสงคม)

โครงการสมครใจ

ส�านกงานประกนสงคมกระทรวงแรงงาน

พนกงานและลกจางขององคกรภาครฐรฐวสาหกจ และบรษทเอกชน

บ�าเหนจ (เงนกอน) เมอเกษยณหรอสนสดการจาง

กองทนส�ารองเลยงชพ

โครงการสมครใจ

คณะกรรมการก�ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย (ก.ล.ต.)

7

กองทนเงนทดแทน

พระราชบญญตกองทนเงนทดแทน พ.ศ. 2537 ก�าหนดบงคบใหนายจางทมลกจางอยางนอยหนงคนในธรกจประเภทใด

กตาม ยกเวนนายจางบางกลม6 ตองจายเงนสมทบเขากองทนเงนทดแทน โครงการนมงครอบคลมพนกงานและลกจาง

ของภาคเอกชนในระบบและแรงงานขามชาตทมสถานะถกตองตามกฎหมาย7 ผประกนตนมสทธไดรบสทธประโยชน

ในกรณการบาดเจบอนเกดจาการท�างานหรอกรณเสยชวต กรณเจบปวย กรณสญหายเปนเวลาไมนอยกวา 120 วน

นบจากวนทเกดเหตถงแมวาจะมการครอบคลมถงแรงงานขามชาตในหลกการ ทวาในทางปฏบตแรงงานขามชาตสวน

ใหญไมสามารถปฏบตตามเงอนไขสองประการทก�าหนดไวในหนงสอเวยนท รส 0711/ว751 (ออกเมอวนท 25 ตลาคม

พ.ศ. 2544) วาแรงงานขามชาตตองมหนงสอเดนทาง หรอเอกสารจดทะเบยนของชาตตน และนายจางตองขนทะเบยน

ใหแรงงานขามชาตและจายเงนสมทบเขากองทนเงนทดแทน สทธประโยชนทกองทนเงนทดแทนจดใหนนรวมถงเบย

รายเดอน การครอบคลมถงคาใชจายในการฟนฟทางการแพทยและคาใชจายในการท�าศพ กองทนเงนทดแทนนบรหาร

จดการโดยส�านกงานประกนสงคม

กองทนประกนสงคม

พระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ. 25338 จดตงระบบประกนสงคมซงใหสทธประโยชนบางประการแกพนกงานและ

ลกจางในระบบ (ตามมาตรา 33) และแรงงานขามชาตทมสถานะถกตองตามกฎหมาย9 พระราชบญญตฉบบนยงไดจดตง

โครงการอน ๆ อกสองโครงการ คอ พระราชบญญตประกนสงคม มาตรา 39 ซงมงทจะครอบคลมแรงงานซงเดมอยภาย

ใตความของมาตรา33 และเตมใจทจะประกนตนตอ (อาทผทเพงจะประกอบอาชพอสระหรอผทเกษยณ) และพระราช

บญญตประกนสงคมมาตรา 40 ซงมงครอบคลมแรงงานนอกระบบ (ดทยอหนา “แรงงานนอกระบบ”)

6 (1) การปกครองสวนกลาง การปกครองสวนภมภาคและการปกครองสวนทองถน (2) พนกงานรฐวสาหกจภายใตพรบ.แรงงานรฐวสาหกจสมพนธ (3) นายจางทด�าเนนธรกจโรงเรยนเอกชนภายใตกฎหมายวาดวยโรงเรยนเอกชน โดยเฉพาะในสวนทเกยวของกบครหรอครใหญเปนการเฉพาะ (4) นายจางทด�าเนนการกจกรรมทไมแสวงก�าไร (5) นายจางอนๆตามทก�าหนดในกฎกระทรวง (6) แรงงานท�างานบาน (domestic workers)

7 แรงงานขามชาตจากประเทศกมพชา ประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร และประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชน (สปป.) ลาว ทมาท�างานในประเทศไทยภายใตบนทกความเขาใจ (MoU) ระหวางประเทศไทยและประเทศตนทาง หรอแรงงานขามชาตทเดนทางเขาประเทศในฐานะนกทองเทยวแตตอมาไดผานกระบวนการพสจนสญชาตเมออยในประเทศไทยนน นายจางสามารถขนทะเบยนภายใตกองทนเงนทดแทน และกองทนประกนสงคม

8 http://www.social-protection.org/gimi/gess/RessShowRessource.do?ressourceId=16953 [20 ตค. 2555].9 เชนเดยวกนกบส�าหรบกรณกองทนเงนทดแทน

©ILO

8

พระราชบญญตประกนสงคมมาตรา 33 ครอบคลมบคคลทรบจางท�างานในวสาหกจนอกภาคการเกษตรทมอายมากกวา

15 ปและไมเกน 60 ป นายจางทกคนทมลกจางอยางนอยหนงคนตองขนทะเบยนลกจางของตนภายใตโครงการนผ

ประกนตนมสทธไดรบสทธประโยชนเจดประเภท คอสทธประโยชน กรณ การดแลสขภาพ การบาดเจบหรอการเจบ

ปวยอนไมไดเกดจากอาชพ การคลอดบตร ความพการ เสยชวต วางงาน ชราภาพ เงนอดหนดเพอการเลยงดบตร (เงน

สงเคราะหบตร) (เงนจ�านวน 400 บาท ตอบตรหนงคนตอเดอนจ�านวนไมเกนสองคน)10 นายจางและพนกงานและลกจาง

ทประกนตนจายเงนสมทบจ�านวนเทากนในอตรารอยละ 5 ของเงนเดอน และรฐบาลจายเงนสมทบรอยละ 2.75 ของเงน

เดอน (รวมทงสน รอยละ 12.75) ตามกฎกระทรวงก�าหนดอตราเงนสมทบเขากองทนประกนสงคมพ.ศ. 2552 อตราเงน

สมทบตามรอยละของคาจางพนกงานและลกจางมดงตอไปน (จากวนท 1 มกราคม พ.ศ. 2553 เปนตนไป)

ตารางท 4ก อตราเงนสมทบภายใตพระราชบญญตประกนสงคม มาตรา 33

สทธประโยชน

อตราเงนสมทบ (คดเปนรอยละของรายไดทสามารถน�ามาเปนฐานในการค�านวณการประกนได)

อตราเงนสมทบสงสดตามกฎกระทรวงรวม นายจาง พนกงาน/ลกจาง รฐบาล

การเจบปวยการคลอดบตรการตายทพพลภาพ

4.50 1.50 1.50 1.50 4.50

ชราภาพเงนชวยเหลอเดก(เงนสงเคราะหบตร)

7.00 3.00 3.00 1.00 9.00

การวางงาน 1.25 0.50 0.50 0.25 15.00

รวม 12.75 5.00 5.00 2.75 28.50

ตารางท 4ข อตราเงนสมทบภายใตพระราชบญญตประกนสงคม มาตรา 39

มาตรา 39 (ไมรวม ดานการวางงาน)

11.50 90.0 2.50

แหลงขอมล: ส�านกงานประกนสงคม พ.ศ. 2555

หมายเหต: ในป พ.ศ. 2555 อตราเงนสมทบทพนกงานและลกจางและนายจางจะตองจายไดลดลงจากรอยละ 5 เปน

รอยละ 3 ในชวงหกเดอนแรก และจากรอยละ 5 เปนรอยละ 4 ส�าหรบหกเดอนสดทายเพอเปนมาตรการชวคราวในการ

รบมอกบผลกระทบของอทกภย (ทมา: กฎกระทรวง พ.ศ. 2555)

บคคลสามารถประกนตนภายใตมาตรา 39 เมอไดประกนตนภายใตมาตรา 33 และไดจายเงนสมทบเปนเวลาไมนอยกวา

12 เดอน ยตสภาพการเปนพนกงานและลกจาง และประสงคจะเปนผประกนตนตอไป ผประกนตนจะจายเงนสมทบ

จ�านวน 432 บาทตอเดอน11 (รอยละ 9 ของเงนเดอนอางอง ซงก�าหนดไวท 4,800 บาท) และมสทธรบสทธประโยชน

หกประเภท สทธประโยชนกรณ การบาดเจบหรอการเจบปวยอนไมไดเกดจากอาชพ คลอดบตร ทพพลภาพ เสยชวต

ชราภาพ อดหนดเพอการเลยงดบตร (เงนสงเคราะหบตร)

หมายเหต: ส�านกงานประกนสงคม (ส.ป.ส.) ก�าลงพจารณาเพมเงนเดอนอางองจ�านวน 4,800 บาทเนองจากเงนเดอน

อางองระดบน ซงใชมาเปนเวลานาน ปจจบนถอเปนอตราทต�ามากเมอเปรยบเทยบกบคาจางขนต�า 300 บาทตอวน

10 ส�าหรบรายละเอยดสทธประโยชนกรณาอานบทท 411 ทมา: ส�านกงานประกนสงคม, 2555

9

กองทนส�ำรองเลยงชพ

กองทนส�ารองเลยงชพไดกอตงขนครงแรกในปพ.ศ. ๒๕๒๖ ตามกฎกระทรวงฉบบท ๑๒๖ (พ.ศ. ๒๕๒๖) ออกตามความใน

ประมวลรษฎากรวาดวยกองทนส�ารองเลยงชพ และตอมากระทรวงการคลงไดประกาศบงคบใชพระราชบญญตกองทน

ส�ารองเลยงชพ พ.ศ. 2530 โดยมวตถประสงคเพอใหกองทนส�ารองเลยงชพเปนกองทนสวสดการและเปนหลกประกน

ทมนคงอยางแทจรง เมอลกจางเกษยณอายหรออกจากงาน และเพอใหความคมครองตอผลประโยชนของลกจาง จาก

นนไดมการออกประกาศเปลยนแปลงนายทะเบยนเปนส�านกงานคณะกรรมการก�ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย

(ก.ล.ต.) ท�าหนาทดงกลาวมาจนถงปจจบน กองทนส�ารองเลยงชพบรหารจดการโดยบรษทจดการกองทน โดยน�าเงนไป

ลงทนในตราสารการเงนประเภทตางๆ ทมระดบความเสยงและผลตอบแทนทแตกตางกนตามประเภทหลกทรพทและ

สดสวนทก�าหนดไวในนโยบายการลงทนทไดตกลงกนไวกบคณะกรรมการกองทน เงนของกองทนมาจากการจายเงน

โดยสมครใจของลกจาง และนายจางในอตรารอยละ ๒ – ๑๒ ของคาจางรายเดอน โดยนายจางจะตองจายเงนสมทบให

ลกจางในอตราไมนอยกวาทลกจางจายเขากองทน และเมอเกษยณอายลกจางจะไดรบเงนกอนซงประกอบดวยเงนสมทบ

ทตนจาย เงนสมทบทนายจางจาย และรายไดจากการลงทน

ครโรงเรยนเอกชน

ตารางท 5 รายการโครงการส�าหรบครและครใหญโรงเรยนเอกชน


ครโรงเรยนเอกชนและครใหญ กองทนส�ารองเลยงชพ สทธประโยชนสวสดการและความชวยเหลอทางการเงน

กองทนสวสดการครโรงเรยนเอกชน(Private-School Teachers’ Welfare Fund: PSTWF)

กระทรวงศกษาธการ

กองทนสวสดการครโรงเรยนเอกชน (PSTWF) จดตงขนในป พ.ศ. 2517 เมอแกไขพระราชบญญตโรงเรยนเอกชน พ.ศ.

2497กองทนนบรหารจดการโดยคณะอนกรรมการ มเลขาธการส�านกงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชนเปน

ประธาน ในป พ.ศ. 2551 รฐบาลไดผานพระราชบญญตโรงเรยนเอกชนฉบบใหม และกองทนสวสดการครโรงเรยนเอกชน

(PSTWF) เปลยนสภาพเปนองคกรเอกชน บรหารโดยคณะกรรมการกองทนฯ มปลดกระทรวงศกษาธการเปนประธาน

กองทนสวสดการครโรงเรยนเอกชนจดใหมกองทนส�ารองเลยงชพ สทธประโยชนสวสดการ และความชวยเหลอทางการ

เงนแกผอ�านวยการ คร และบคลากรทางการศกษาโรงเรยนเอกชน ครและลกจางจายเงนสมทบรายเดอน (ไมเกนรอยละ

3 ของเงนเดอน) โรงเรยนเอกชน (จายเงนสมทบเทากบทสมาชกแตละคนจาย) และกระทรวงศกษาธการ (จายสองเทา

ของเงนสมทบทสมาชกจาย)

10

แรงงานในภาคเศรษฐกจนอกระบบ

ตารางท 6 รายการโครงการส�าหรบแรงงานในภาคเศรษฐกจนอกระบบ


แรงงานในภาคเศรษฐกจนอกระบบ (มาตรา 40 แหงพระราชบญญตประกนสงคม)

สทธประโยชนชดท 1 – กรณเจบปวย กรณทพพลภาพ และกรณเสยชวต

สทธประโยชนชดท 2 - กรณเจบปวย กรณทพพลภาพ และกรณเสยชวต กรณชราภาพ (บ�าเหนจ/เงนกอน)

กองทนประกนสงคม(ส�านกงานประกนสงคม)

โครงการแบบสมครใจ

ส�านกงานประกนสงคมกระทรวงแรงงาน

แรงงานในภาคเศรษฐกจนอกระบบ (ผทไมไดประกนตนทกคน)

การดแลดานการแพทย หลกประกนสขภาพถวนหนา (UCS)

ส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต กระทรวงสาธารณสข

คนพการในภาคเศรษฐกจนอกระบบ

เบยความพการ เงนชวยเหลอทไมตองจายเงนสมทบโดยถวนหนาส�าหรบผทพพลภาพ

องคกรปกครองสวนทองถน(อบต.)ภายใตความรบผดชอบของ กระทรวงมหาดไทย

ผไดรบเชอเอชไอว/เอดส เงนชวยเหลอกรณผไดรบเชอเอชไอว/เอดส

เงนชวยเหลอทไมตองจายเงนสมทบโดยถวนหนาส�าหรบผตดเชอเอชไอว/เอดส

องคกรปกครองสวนทองถน(อบต.)ภายใตความรบผดชอบของ กระทรวงมหาดไทย

ผสงอายทไมไดรบบ�าเหนจบ�านาญชราภาพ

เบยยงชพผสงอาย เงนชวยเหลอทไมตองจายเงนสมทบโดยถวนหนาส�าหรบผสงอาย

องคกรปกครองสวนทองถน (อบต.)ภายใตความรบผดชอบของ กระทรวงมหาดไทย

ผทท�างานในภาคเศรษฐกจนอกระบบ (ผทไมไดประกนตนทงหมด)

บ�านาญผสงอายหรอบ�าเหนจ/เงนกอน (ก�าลงทบทวน) – ยงไมไดด�าเนนการ

กองทนการออมแหงชาต กองทนการออมแหงชาตภายใตส�านกงานเศรษฐกจการคลง

กองทนประกนสงคม

พระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ. 253312 จดตงโครงการอกโครงการหนงเพอครอบคลมผทท�างานในภาคเศรษฐกจ

นอกระบบภายใตมาตรา 40 บคคลทมอายมากกวา 15 ป และไมเกน 60 ป และไมไดเปนผประกนตนภายใตมาตรา 33

หรอมาตรา 39 อาจขนทะเบยนภายใตมาตรา 40 ของพระราชบญญตการประกนสงคม กลมเปาหมายนโดยหลกแลว

ประกอบดวยผทท�างานในภาคเศรษฐกจนอกระบบ ทงนมการทบทวนรปแบบโครงการในเดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2553

(พระราชกฤษฎกาก�าหนดหลกเกณฑและอตราการจายเงนสมทบประเภทของประโยชนทดแทนตลอดจนหลกเกณฑและ

เงอนไขแหงสทธในการรบประโยชนทดแทนของผประกนตน พ.ศ. 2554) โดยไดรบงบประมาณอดหนนบางสวนจาก

รฐบาล (แมวาเงนอดหนนนไมไดก�าหนดไวในกฎหมาย และอาจมการเปลยนแปลงตามนโยบายรฐบาล) และโครงการน

เสนอชดสทธประโยชนสองประการคอ

• ส�าหรบเงนสมทบ 100 บาทตอเดอน (แรงงานในภาคเศรษฐกจนอกระบบจาย 70 บาท และรฐบาลจาย 30 บาท)สทธประโยชนชดท1 ครอบคลมกรณเจบปวย (สทธประโยชน 200 บาทตอวนจ�ากดไวท 20 วน ตอป และส�าหรบการดแลผปวยซงพกรกษาเปนผปวยในอยางนอยสองคนเทานน หากเขารบการรกษา ณ โรงพยาบาลหนงคนสมาชกจะไมมสทธทรบสทธประโยชนใดๆ หากเขารบการรกษาสองคนสมาชกจะไดรบสทธประโยชน 400 บาท หากเขารบการรกษาสามคนสมาชกจะไดรบสทธประโยชน 600 บาท และอนๆ ตามรายละเอยดทก�าหนด) กรณทพพลภาพ (การชดเชยรายได) จ�านวนระหวาง 500 และ 1,000 บาทตอเดอนเปนเวลา 15 ป) และเสยชวต (เงนกอนจ�านวน 20,000 บาท)

• ส�าหรบเงนสมทบ 150 บาท (แรงงานในภาคเศรษฐกจนอกระบบจาย 100 บาท และรฐบาลจายเงนสมทบ 50 บาท)

12 http://www.social-protection.org/gimi/gess/RessShowRessource.do?ressourceId=16953 [20 ตค. 2555].

11

สทธประโยชนชดท 2 เพมการจายบ�าเหนจ/เงนกอนเพอการชราภาพ เพมจากสทธประโยชนของสทธประโยชนชดท 1

ชดสทธประโยชนภายใตมาตรา 40 ไมไดสทธประโยชนการดแลสขภาพ เนองจากระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาให

สทธประโยชนนแลว

ระบบหลกประกนสขภำพถวนหนำ

พระราชบญญตหลกประกนสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2545 เสรมมาตรา 51 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.

2550 สวนท 9 วาดวยสทธในการไดรบบรการสาธารณสขและสวสดการจากรฐซงบญญตวา ‘บคคลยอมมสทธเสมอกน

ในการรบบรการทางสาธารณสขทเหมาะสมและไดมาตรฐานและผยากไรมสทธไดรบการรกษาพยาบาลจากสถานบรการ

สาธารณสขของรฐโดยไมเสยคาใชจาย’ พระราชบญญตฉบบนจดตงโครงการระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาซงมง

ใหการดแลสขภาพส�าหรบผทไมมสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ สทธประกนสงคมหรอโครงการอนๆ ทรฐจดใหม

ไมไดครอบคลมถง แมวามาตรา 5 ของพระราชบญญตก�าหนดวา ‘บคคลมสทธในการด�ารงชวตในสงแวดลอมและสภาพ

แวดลอมทเออตอสขภาพ’ ภายใตพระราชบญญตนมการตความกนวา ‘บคคล’หมายถงผมสญชาตไทย ดงนนกลมชาต

พนธชนกลมนอย หรอบคคลไรรฐ และแรงงานขามชาตไมไดครอบคลมโดยโครงการน

ระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาจดใหการรกษาดานการแพทยทจ�าเปนทกประเภทแกผรบสทธประโยชน นบตงแต

การรกษาผปวยนอกและผปวยในกรณการดแลสตรมครรภ การคลอดบตร บรการดแลทนตกรรมทจ�าเปน ซงรวมถงฟน

ปลอมอะครลก การดแลปองกน และการดแลกรณฉกเฉน ผมสทธภายใตโครงการนตองขนทะเบยนทส�านกงานทก�าหนด

ไว เพอเลอกหนวยบรการประจ�าซงเปนจดตงตนในการรบบรการยกเวนในกรณฉกเฉน หากจ�าเปนตองมการดแลเฉพาะ

ดาน จะสงตวผปวยไปทโรงพยาบาลระดบทสงขน โดยไมมคาใชจายเพมเตมใดๆ

โครงการนใชงบประมาณจากรายไดภาษทวไปคาใชจายระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา โอนมาจากงบประมาณ

รฐบาล และใหแกส�านกงานประกนสขภาพแหงชาตซงเปนหนวยงานซอบรการดแลสขภาพส�าหรบประชาชน

เงนชวยเหลอทไมตองจำยเงนสมทบแบบถวนหนำส�ำหรบคนพกำร

เงนชวยเหลอทไมตองจายเงนสมทบแบบถวนหนาส�าหรบคนพการจดตงโดยพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพ

ชวตคนพการ พ.ศ. 2550 แตมผลบงคบใชในป พ.ศ. 2553 (ตามระเบยบคณะกรรมการสงเสรมและพฒนาคณภาพชวต

คนพการแหงชาตวาดวยหลกเกณฑและวธการจดสวสดการเบยความพการ พ.ศ.2555 และระเบยบกระทรวงมหาดไทย

วาดวยหลกเกณฑการจายเงนเบยพการใหคนพการขององคกรปกครองสวนทองถนพ.ศ. 2553) ผมสญชาตไทยทพการ

ซง 1) มภมล�าเนาในเขตขององคการปกครองสวนทองถนตามการส�ามะโนประชากรประชากร 2) มบตรคนพการตามพ

© ILO/J. Srisuknam 2013

12

ระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. 2550 และ 3) ไมไดรบการดแลโดยทพกพงสวสดการของ

รฐบาล มสทธทจะไดรบเบยความพการจ�านวน 500 บาทตอเดอน เบยความพการนบรหารโดยองคการบรหารสวนต�าบล

(อบต.)ภายใตความรบผดชอบของกระทรวงการมหาดไทย

เงนชวยเหลอทไมตองจำยเงนสมทบแบบถวนหนำส�ำหรบผตดเชอเอชไอว/เอดส

เงนชวยเหลอทไมตองจายเงนสมทบแบบถวนหนาส�าหรบผตดเชอเอชไอว/เอดสเปนนโยบายซงก�าหนดขนมาเมอหลายป

กอน ผมสญชาตไทยผตดเชอเอชไอว/เอดสมสทธในการไดรบเงนชวยเหลอด�ารงชพขนต�า 500 บาทตอเดอน (เบยยงชพ

ขนต�า) ซงเงนชวยเหลอนบรหารโดยองคกรบรหารสวนต�าบล (อบต.)ภายใตความรบผดชอบของกระทรวงมหาดไทย

เบยยงชพผสงอำยแบบไมตองสมทบ

เบยยงชพผสงอายโดยพระราชบญญตผสงอายพ.ศ. 2546 และมผลบงคบใชในป พ.ศ. 2552 (ระเบยบคณะกรรมการผสง

อายแหงชาตวาดวยหลกเกณฑการจายเงนเบยยงชพผสงอาย พ.ศ. 2552 และระเบยบวาดวยหลกเกณฑและวธการการ

จายเงนเบยยงชพผสงอาย พ.ศ. 2552) ภายใตโครงการน จะมอบเงนจ�านวน 500 บาทตอเดอน แกผมสญชาตไทยซง 1)

มอายครบ 60 ปบรบรณ หรอมากกวา 60 ป 2) ขนทะเบยนและยนค�ารองขอรบเบยยงชพผสงอายตอองคกรปกครอง

สวนทองถน (ตองใชบตรประจ�าตวประชาขน หรอบตรทมรปถายซงหนวยงานราชการเปนผออกให ทะเบยนบาน และ

สมดบญชธนาคาร) 3) มภมล�าเนาในเขตขององคการปกครองสวนทองถน และ 4) ไมเปนผทไดรบสวสดการหรอสทธ

ประโยชนจากหนวยงานราชการ รฐวสาหกจ หรอองคกรปกครองสวนทองถนนนๆ (ไดแก บ�าเหนจบ�านาญ) อยในทพก

พงสวสดการ มรายได หรอสทธประโยชนจากรฐบาลเปนประจ�า (ยกเวนผพการ13 หรอผตดเชอเอชไอว) เทาทผานมาผ

สงอายทกคนยกเวนผทรบบ�าเหนจบ�านาญจากรฐบาล (อดตขาราชการ) เปนผมสทธในท�านองเดยวกน เมอมการจายเงน

บ�าเหนจบ�านาญงวดแรกภายใตกองทนประกนสงคม ซงจะเรมในเดอนธนวาคม พ.ศ. 2559 ผรบบ�าเหนจบ�านาญจาก

กองทนประกนสงคมจะไมมสทธรบเบยยงชพผสงอาย ในป พ.ศ. 2554 รฐบาลไดเหนชอบอนมตงบประมาณเพมเตมเพอ

เพมเงนเบยยงชพผสงอายรายเดอนภายใตแผนการนนบจากปงบประมาณ 2555 ซงเรมตนในเดอนตลาคม 2554 ผสง

อายทมอายระหวาง 60 และ 69 ป ในขณะนจะไดรบเงนเบยยงชพเดอนละ 600 บาท ผสงอายทมอายระหวาง 70-79 ป

จะไดรบเงนจ�านวน 700 บาท ตอเดอน ผสงอายทมอายระหวาง 80-89 ปจะไดรบเงนจ�านวน 800 บาทตอเดอน และผ

สงอายทมอาย 90 ป และมากกวาจะไดรบเงนจ�านวน 1,000 บาทตอเดอน

13 คนพการทมอาย 60 ป หรอมากกวาสามารถมสทธไดรบเบยพการและเบยยงชพแบบไมตองจายเงนสมทบส�าหรบผสงอาย (600 + 500= 1,100 บาทตอเดอน) หากนอกเหนอจากนแลวบคคลนนตดเชอเอชไอว/เอดสกจะมสทธไดรบเงนชวยเหลอส�าหรบผตดเชอเอชไอว/เอดส (600 + 500 + 500 = 1,600 บาทตอเดอน)

© V. Chuangwiwat

13

กองทนกำรออมแหงชำต (กอช.) (ยงไมด�ำเนนกำร)

พระราชบญญตกองทนการออมแหงชาต พ.ศ. 2554 ซงเพงตราขนเมอไมนานมาน จดตงกองทนการออมแหงชาต ซงมง

เปาหมายทแรงงานนอกระบบ ผสมครเปนสมาชกตอง: 1) เปนผมสญชาตไทย 2) มอายระหวาง 15 ปและ 60 ป และ 3)

ไมใชสมาชกของโครงการบ�านาญผสงอายโครงการอนๆ ทก�าหนดใหมขนโดยกฎหมายประเดนสดทายนไมใชกบเงนชวย

เหลอผสงอายทไมตองสมทบเบยยงชพ (ผสงอายสามารถรบเบยยงชพและออมภายใตกองทนการออมแหงชาต) แรงงาน

ทขนทะเบยนภายใตพระราชบญญตประกนสงคมมาตรา 40 และเลอกใชสทธชดท 1 สามารถเปนสมาชกของกองทนการ

ออมแหงชาตได ในทางตรงขามแรงงานทเลอกใชสทธชดท 2 (ซงรวมถงองคประกอบการคมครองผสงอาย) ไมสามารถ

เขารวมกองทนการออมแหงชาตการสงเงนเขากองทน ก�าหนดใหสมาชกสงเงนสะสมไมต�ากวาครงละ 50 บาท แตไมเกน

13,200 บาทตอป ขณะทรฐบาลจายเงนสมทบเสรมขนอยกบจ�านวนทสมาชกจายและอายของสมาชก สทธประโยชน

ของสมาชก (ตามกฎหมาย) เงนบ�านาญผสงอายรายเดอน (เมอสมาชกมอายถง 60 ป) กรณลาออกจากกองทนกอน

อายครบ 60 ป สมาชกจะไดรบเปนเงนกอน ประกอบดวยเงนออมของตนและรายไดจากเงนออมดงกลาวโดยจะไมได

เงนสมทบจากรฐและดอกผลจากเงนสวนน และในกรณทสมาชกเกดเหตทพพลภาพสมาชกมสทธขอรบเงนสะสมและ

ดอกผลของเงนสะสมได โดยทเงนสมทบและดอกผลของเงนสมทบจะน�ามาค�านวณบ�านาญจายใหแกสมาชกเมออาย

ครบ 60 ป กองทนนบรหารจดการโดยคณะกรรมการกองทนภายใตการก�ากบดแลของกระทรวงการคลง อยางไรกด

ขณะนกระทรวงการคลงอยระหวางการพจารณาปรบปรงรปแบบการบรหารกองทนและหลกเกณฑเกยวกบผมสทธเปน

สมาชก การสงเงนเขากองทน และประโยชนตอบแทน เพอใหสมาชกไดรบประโยชนมากขนและหลกเลยงความซ�าซอน

กบกองทนประกนสงคม มาตรา 40 ของกฎหมายประกนสงคม

แรงงานขามชาต

ตารางท 7 รายการโครงการส�าหรบแรงงานขามชาต


ประเ

ทศกม

พชา

สปป.

ลาว

เมยน

มาร

แรงงานขามชาตฐานตามบนทกความเขาใจ

มสทธไดรบสทธประโยชนในกองทนประกนสงคมและกองทนเงนทดแทน (จะตองเปนการจางงานในระบบ)


แรงงานขามชาตทขนทะเบยน

แรงงานขามชาตจายเงนสมทบจ�านวน 1,900 บาทและมสทธไดรบการตรวจสขภาพและประกนสขภาพ

ระบบประกนสขภาพแรงงาน ตางดาวภาคบงคบ (CMHI)

กระทรวงสาธารณสข

แรงงานขามชาตทผานกระบวนการพสจนสญชาต



แรงงานขามชาตทไมมเอกสารอยางถกตอง

ไมมสทธไดรบสทธประโยชนประกนสงคม ไมม ไมม

ประเ

ทศอา

เซยน

อนๆ แรงงานขามชาตตามพระ

ราชบญญตการท�างานของคนตางดาว พ.ศ. 2551 (ค.ศ. 2008)



แรงงานขามชาตทไมมเอกสารอยางถกตอง

ไมมสทธในการเขารวมการประกนสงคม ไมม ไมม

14

ภาพท 1 สทธของแรงงานขามชาตในการไดรบการคมครองตามโครงการประกนสงคม

Workers from:

Cambodia, Lao PDR, Myanmar

Other ASEAN member states

No work permit

Entrance:

MoU

No workpermit

After three months:

Undocumented

Registration process

Nationality Verification Process

Temporary work permit < 1 year, Compulsory Migrant Health Insurance (CMHI)

Work permit of 2x2 years maximum, entitlement to SSF and WCF


Undocumented No right to social security

No right to social security

Alien working Act


Social Security:

แรงงานขามชาตทมาจากประเทศกมพชา สปป. ลาว และสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร สามารถเขาประเทศไทยได

ดงน (๑) ตามบนทกความเขาใจเรองการน�าเขาแรงงานซงเปนกรอบกฎหมายระหวางประเทศไทยและประเทศทงสาม

น ส�าหรบใหแรงงานขามชาตทมทกษะฝมอแรงงานต�าเขาประเทศไทยไดโดยถกตองตามกฎหมาย (๒) หรอโดยไมมใบ

อนญาตในการท�างาน

แรงงานขามชาตตามบนทกความเขาใจไดรบใบอนญาตใหท�างาน 2 ป (ตออายไดหนงครง) และมสทธไดรบสทธประโยชน

จากกองทนประกนสงคมและกองทนเงนทดแทนเชนเดยวกนกบแรงงานสญชาตไทย (เฉพาะภายใตมาตรา33) ทงน

แรงงานจะไดรบสทธประโยชนดงกลาวไดกตอเมอเปนการจางงานในระบบ14

14 ส�าหรบขอมลเพมเตมเกยวกบการครอบคลมถงผยายถนฐาน ด: IOM, 2011. Thailand migration report (รายงานการยายถนฐานของประเทศไทย) และhttp://www.socialsecurityextension.org/gimi/gess/RessShowRessource.do?ressourceId=27722

© V. Chuangwiwat

15

แรงงานขามชาตทไมมใบอนญาตท�างานสามารถขนทะเบยนกบกระทรวงมหาดไทยเพอรองขอพ�านกชวคราวในฐานะท

เปนสวนหนงของกระบวนการขนทะเบยนน แรงงานขามชาตตองขนทะเบยนภายใตระบบประกนสขภาพแรงงานตางดาว

ภาคบงคบ (CMHI) แรงงานขามชาตจะไดรบใบอนญาตใหท�างานเปนเวลาสงสดหนงป และแรงงานขามชาตเหลานกจะจด

อยในประเภท “แรงงานขามชาตทขนทะเบยน” (registered migrant workers) ระบบประกนสขภาพแรงงานตางดาว

ภาคบงคบจดตงโดยประกาศกระทรวงสาธารณสขเรองการตรวจสขภาพและการประกนสขภาพส�าหรบแรงงานตางดาว

จากประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร ประเทศ สปป. ลาว ประเทศกมพชา (1 กรกฎาคม 2552) เพอใหการดแล

สขภาพแกแรงงานขามชาตระบบประกนสขภาพแรงงานตางดาวภาคบงคบนเปนเงอนไขเบองตนส�าหรบแรงงานในการ

ยนค�ารองขอใบอนญาตใหท�างาน หรอยนค�ารองขอผอนปรนเพอพ�านกอยในประเทศไทยชวคราวแรงงานขามชาตจายเงน

สมทบ 1,900 บาท และจะมสทธไดรบบรการคดกรองสขภาพ (600 บาท) และการประกนสขภาพ (1,300 บาท) นอกจาก

นน ผประกนตนตองจาย 30 บาทตอการเขารบบรการ ณ โรงพยาบาลหนงครงในกรณทตนใชบรการดแลรกษา

นบตงแตป พ.ศ. 2549 ส�าหรบพลเมองลาวและกมพชา และนบตงแตป พ.ศ. 2552 ส�าหรบพลเมองจากประเทศ

สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร แรงงานทขนทะเบยนตองผานกระบวนการพสจนสญชาตซงใหโอกาสแรงงานขามชาต

เหลานมโอกาสไดรบสถานะถกตองตามกฎหมายแรงงานขามชาตทผานกระบวนการพสจนสญชาตจะไดรบใบอนญาตให

ท�างานเปนเวลา 2 ป (ตออายไดหนงครง) และจะมสทธไดรบสทธประโยชนจากประกนสงคมเชนเดยวกนกบคนงานไทย

แรงงานขามชาตสามารถลงทะเบยนภายใตกองทนเงนทดแทนและกองทนประกนสงคมภายใตมาตรา 33 เทานน (จะ

ตองเปนการจางงานในระบบ)

แมวาในทางทฤษฎแรงงานขามชาตตามบนทกความเขาใจหรอทผานกระบวนการพสจนสญชาตสามารถขนทะเบยน

ภายใตกองทนประกนสงคมและกองทนเงนทดแทน นายจางจ�านวนมากไมไดปฏบตตามกฎหมาย นอกจากนนเมอ

ขนทะเบยนภายใตกองทนประกนสงคมแลว กยากทแรงงานขามชาตจะมสทธไดรบสทธประโยชนบางประการ อาท

สทธประโยชนกรณวางงานและกรณชราภาพดวยเหตผลสองประการ เหตผลประการแรกคอแรงงานขามชาตตองเดน

ทางออกจากประเทศภายในเจดวนหลงจากใหถกออกจากงานซงท�าใหคนงานฯไมสามารถด�าเนนการแจงสถานะใหมของ

ตน (สถานะวางงาน) ตอกรมการจดหางานหรอส�าหนกงานประกนสงคม หรอไมสามารถรายงานตอกรมการจดหางาน

ทกเดอน (ตามทระบไวในโครงการวางงาน)เหตผลประการทสอง คอ กรมการจดหางานรบค�ารองเฉพาะจากพลเมอง

ไทยจงไมรวมแรงงานขามชาตทกคน ขณะนไดมการจดตงกลมท�างานของกระทรวงแรงงานขนมาชดหนงเพอก�าหนด

ความเหมาะสม (และการเขาถง) ของสทธประโยชนประกนสงคมของไทยส�าหรบแรงงานขามชาตและหาวธในการปรบ

นโยบายและการปฏบตเกยวกบแรงงานขามชาตของกรมการจดหางานและส�านกงานประกนสงคมใหสอดคลองกนยงขน

แรงงานขามชาตทมาจากประเทศอนนอกเหนอจากประเทศกมพชา ประเทศสปป.ลาว และประเทศสาธารณรฐแหง

สหภาพเมยนมารตองปฏบตตามพระราชบญญตการท�างานของคนตางดาว พ.ศ. 2551 เพอจะท�างานในประเทศไทย

แรงงานขามชาตทไดรบอนญาตใหท�างานในประเทศไทยภายใตพระราชบญญตนเปนแรงงานทมทกษะฝมอ แรงงานขาม

ชาตกลมนท�างานในภาคเศรษฐกจในระบบ จงมสทธทจะไดรบสทธประโยชนเดยวกนกบคนงานไทย แรงงานขามชาต

กลมนมสทธขนทะเบยนภายใตกองทนเงนทดแทนและกองทนประกนสงคม

การศกษาถวนหนา

ตารางท 8 สทธประโยชนของนโยบายการศกษา


เดกทกคน (จากกอนวยเรยนถงระดบมธยมศกษาตอนปลาย)

คาเรยน (ไมตองเสยคาใชจายใดๆทงหมดส�าหรบโรงเรยนรฐบาลและจดใหมเงนอดหนนส�าหรบโรงเรยนเอกชน) ต�าราเรยน อปกรณการเรยน นมและอาหารทโรงเรยน ชดนกเรยน และอนๆ

นโยบายการศกษาเรยนฟร (15 ป)

กระทรวงศกษาธการ (ส�านกงานและคณะกรรมการตางๆ รวมทงองคกรปกครองสวนทองถน กระทรวงมหาดไทย และโรงเรยนกฬา)

16

สทธในการไดรบการศกษาโดยไมเสยคาใชจาย ไดรบการรบรองโดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ฉบบ พ.ศ. 2550

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตมฉบบท 2 พ.ศ. 2545 ก�าหนดหลกประกนวา‘บคคล’จะ

ตองเขารบการศกษาภาคบงคบเปนเวลาเกาป (อาย 7-16 ป) และมสทธไดรบการศกษาขนพนฐานโดยไมเสยคาใชจาย

เปนเวลา 12 ป แบบมคณภาพ พระราชบญญตฉบบนยงไดรบประกนวาจะไดจดใหมการศกษาขนพนฐานรปแบบพเศษ

ส�าหรบผพการและกลมเปราะบางดวย นโยบายการศกษาแบบใหเปลานขยายเปน 15 ป ใน พ.ศ.2552 นโยบายนมง

รบมอความจ�าเปนดานการศกษาส�าหรบเดกตงแตจากกอนวยเรยนจนถงการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย รวม

ถงประกาศนยบตรอาชวศกษา/อาชพ การศกษาในระบบ การศกษานอกระบบโรงเรยน และการศกษาตามอธยาศย

นโยบายการศกษาแบบใหเปลามผลบงคบใชตอทงเดกสญชาตไทยและเดกทไมมสญชาตไทย (เดกไรรฐ กลมชาตพนธ

ชนกลมนอย และแรงงานขามชาต) พระราชบญญตฉบบนครอบคลมความชวยเหลอหาประเภท ดงน 1) คาเรยน (โดย

ไมตองเสยคาใชจายใดๆ ทงหมดส�าหรบโรงเรยนรฐบาลและจดใหมเงนอดหนนส�าหรบโรงเรยนเอกชน) 2) ต�าราเรยน 3)

อปกรณการเรยน 4) เครองแบบโรงเรยน ตลอดจน 5) กจกรรมอนๆ ซงสงเสรมการปรบปรงคณภาพในกลมนกเรยน

โครงการสวสดการสงคมอนๆ เพมเตม

รฐบาลไทยจดบรการสทธประโยชนทางตรงและทางออมประเภทอนๆ แกประชาชน ซงมสวนในการสนบสนนรายไดและ

ท�าใหเขาถงบรการตางๆ สงเหลานรวมถงอาหารทโรงเรยนประมาณรอยละ 60 ของโรงเรยนทวประเทศโดยกระทรวง

ศกษาธการ การจดสรรงบประมาณใหกองทนสวสดการชมชน (สงสด 365 บาทตอสมาชกหนงคนตอป) และเงนสวสดการ

จดสรรแกผมฐานะยากจนผไมมทอยอาศย เหยอความรนแรง และกลมผเปราะบางกลมอนๆ (เงนชวยเหลอผประสบ

ปญหาทางสงคมกรณฉกเฉนในรปเงนหรอสงของและเงนไมเกน 2,000 บาทตอครงตอครอบครว และเงนชวยเหลอ

ครอบครวผมรายไดนอยและไรทพงทประสบความเดอดรอนไมเกนครงละ 3,000 บาทตอครอบครว และชวยเหลอตดตอ

กนไมเกน 3 ครงตอครอบครวตอปงบประมาณ คาจดการศพผสงอายตามประเพณ รวมทงเงนจากกองทนตาง ๆ ไดแก

กองทนคมครองเดก กองทนผสงอาย กองทนสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ และกองทนเพอการปองกนและ

ปราบปรามการคามนษย โดยกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย การสนบสนนงบประมาณส�าหรบหน

สนเกษตรกร ประกนราคาสนคาเกษตร นอกจากนนยงไดมการด�าเนนนโยบายชวคราวเปนสวนหนงของแผนการกระตน

เศรษฐกจ ซงรวมถงเงนอดหนนราคาโภคภณฑและบรการ อาท บรการกระแสไฟฟาโดยไมตองเสยคาบรการ (นอยกวา

80 หนวยตอดอน ซงขณะนก�าลงทบทวนเพมขนเปนจ�านวน 90 หนวย) บรการรถประจ�าทางไมปรบอากาศ และบรการ

รถไฟชนสามโดยไมเสยคาโดยสาร

© V. Chuangwiwat

17

ตารางท 9 สรปกรอบกฎหมาย

ขาราชการ

ระบบบ�าเหนจบ�านาญขาราชการของรฐบาล • พระราชบญญตพระราชบญญตบ�าเหนจบ�านาญขาราชการ พ.ศ. 2494

กองทนบ�าเหนจบ�านาญขาราชการ (กบข.) • พระราชบญญตกองทนบ�าเหนจบ�านาญขาราชการ พ.ศ.2539

ระบบสวสดการรกษาพยาบาลของขาราชการ (CSMBS)

• พระราชกฤษฎกาเงนสวสดการเกยวกบการรกษาพยาบาล (พ.ศ. 2553) ออกตามความในพระราชบญญตการก�าหนดหลกเกณฑเกยวกบการจายเงนบางประเภทตามงบประมาณรายจาย พ.ศ. 2518

พนกงาน/ลกจางภาคเอกชน

กองทนเงนทดแทน (WCF) • พระราชบญญตกองทนเงนทดแทน พ.ศ. 253715

• หนงสอเวยนรส. 0711/ว.751 (ออกเมอวนท 25 ตลาคม 2554)

กองทนประกนสงคม (SSF) มาตรา 33 และมาตรา 39 • พระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ. 2533 16

กองทนส�ารองเลยงชพ • พระราชบญญตกองทนส�ารองเลยงชพ พ.ศ. 2530

กองทนสวสดการครโรงเรยนเอกชน (PSTWF) • พระราชบญญตโรงเรยนเอกชน ฉบบใหม พ.ศ. 2551

คนงานในภาคเศรษฐกจนอกระบบ

กองทนประกนสงคม (SSF)

มาตรา 40 (ภาคเศรษฐกจนอกระบบ)

• พระราชบญญตการประกนสงคม พ.ศ. 253317

• พระราชกฤษฎกาก�าหนดหลกเกณฑและอตราการจายเงนสมทบประเภทของประโยชนทดแทนตลอดจนหลกเกณฑและเงอนไขแหงสทธในการรบประโยชนทดแทนของผประกนตน พ.ศ. 2554

หลกประกนสขภาพถวนหนา (UCS) • พระราชบญญตหลกประกนสขภาพแหงชาต พ.ศ.2545

โครงการประกนสขภาพถวนหนาส�าหรบผทพพลภาพ 500 แบบไมตองจายเงนสมทบ

• พระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการพ.ศ. 2550 • ระเบยบคณะกรรมการสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการแหงชาต

วาดวยหลกเกณฑและวธการจดสวสดการเบยความพการ พ.ศ. ๒๕๕๒• ระเบยบกระทรวงมหาดไทยวาดวยหลกเกณฑการจายเงนเบยความพการให

คนพการขององคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2553

เบยยงชพผสงอายแบบไมตองจายเงนสมทบ • พระราชบญญตผสงอาย พ.ศ. 2546 • ระเบยบคณะกรรมการผสงอายแหงชาตวาดวยหลกเกณฑการจายเงนเบย

ยงชพผสงอาย พ.ศ. 2552• ระเบยบวาดวยหลกเกณฑและวธการการจายเงนเบยยงชพผสงอาย พ.ศ.

2552

กองทนการออมแหงชาต • พระราชบญญตกองทนการออมแหงชาต พ.ศ. 2554 • ยงไมด�าเนนการ

แรงงานขามชาตทไมไดขนทะเบยน


• ประกาศกระทรวงสาธารณสขเรองการตรวจสขภาพและการประกนสขภาพส�าหรบแรงงานตางดาวทหลบหนเขาเมอง จากประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร ประเทศสปป.ลาว ประเทศกมพชา (1 กรกฎาคม 2552)

เดกทกคน (จนถงปท15ของการศกษา)

การศกษาถวนหนา หรอโครงการเรยนฟร • พระราชบญญต พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม ฉบบท 2 พ.ศ. 2545 • นโยบายการศกษาทมคณภาพโดยไมคดมลคา พ.ศ.2552

หมายเหต: เงนชวยเหลอถวนหนาส�าหรบผตดเชอเอชไอว/เอดสแบบไมตองจายเงนสมทบ ไมไดเปนสวนหนงของตารางน 15 16 17

15 http://www.sso.go.th/sites/default/files/userfiles/file/workmen_s_compensation_act.pdf [20 Oct. 2012].16 http://www.social-protection.org/gimi/gess/RessShowRessource.do?ressourceId=16953 [20 Oct. 2012].17 http://www.social-protection.org/gimi/gess/RessShowRessource.do?ressourceId=16953 [20 Oct. 2012].

18

2.2 บรบทระดบโลกและระดบภมภาค

ในเดอนเมษายน พ.ศ.2553 คณะกรรมการระดบสงวาดวยโครงการของหวหนาคณะกรรม การบรหารแหงสหประชาชาต

(High Level Committee on Programmes of the UN Chief Executives Board) ไดรบรองฐานการคมครองทาง

สงคมใหเปนหนงในความรเรมรวมกนเพอเผชญวกฤตการการเงนและเศรษฐกจและเรงการฟนตวโดยทมองคการแรงงาน

ระหวางประเทศและองคการอนามยโลกเปนหนวยงานประสานหลกสนบสนนประเทศตางๆ ในการวางแผนและด�าเนน

การโครงการคมครองทางสงคมทยงยนและบรการทางสงคมทจ�าเปนเนองจากวตถประสงคขอนมขอบขายกวางกวา

ความรบผดชอบขององคกรหรอหนวยงานใดหนวยงานหนง โครงการนผนกก�าลงระดบโลกของหนวยงานสหประชาชาต

(องคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต ส�านกงานขาหลวงใหญสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต โครงการเอดส

แหงสหประชาชาต ส�านกกจการเศรษฐกจและสงคมแหงสหประชาชาต โครงการพฒนาแหงสหประชาชาต องคการเพอ

การศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต กองทนประชากรแหงสหประชาชาต ศนยเพอการตงถนฐาน

มนษยแหงสหประชาชาต ส�านกงานขาหลวงใหญผลภยสหประชาชาต/หนวยงานผลภยแหงสหประชาชาตองคการ

ทนเพอเดกแหงสหประชาชาต ส�านกงานปองกนยาเสพตดและปราบปรามอาชญากรรมแหงสหประชาชาต คณะกรรม

ประจ�าภมภาคแหงสหประชาชาต ส�านกงานบรรเทาทกขและจดหางานของสหประชาชาตส�าหรบผลภยปาเลสไตนใน

ตะวนออกใกล โครงการอาหารโลก องคการอตนยมวทยาโลก กองทนการเงนระหวางประเทศและธนาคารโลก ตลอดจน

คภาคการพฒนาและองคกรพฒนาเอกชนชนน�า

ในสมยประชมท 101 (พ.ศ. 2555) ทประชมแรงงานระหวางประเทศไดใหการรบรองขอแนะวาดวยฐานความคมครอง

ทางสงคม (ฉบบท 202)18 ซงเนนย�าอกวาระหนงวาความมนคงทางสงคมและการประกนสงคมเปนสทธมนษยชนและ

ความจ�าเปนดานสงคมและเศรษฐกจประการหนง อกทงไดใหแนวทางแกสมาชกในการสรางฐานการคมครองทาง

สงคมภายในระบบประกนสงคมทครอบคลมรอบดานตามล�าดบทงนหลงจากทไดมการอภปรายทเปนประโยชนและ

สรางสรรคในกลมภาคสวนภาคตางๆ ทประชมไดมการรบรองขอเสนอแนะเกอบเปนเอกฉนท (453 เสยงสนบสนน

และงดเวนออกเสยงหนงเสยง) จากการยอมรบบทบาททส�าคญยงของการคมครองทางสงคมในการพฒนาสงคมและ

เศรษฐกจและทส�าคญคอในการสกบความยากจนความเปราะบาง การกดกนในเชงสงคมรวมทงท�าใหแรงงานทกคนได

ท�างานทมคณคา ทประชมยงไดรบรองมตเกยวกบความพยายามทจะท�าใหฐานการคมครองทางสงคมเปนจรงระดบชาต

ใหไดทวโลก19 และไดเชญชวนใหรฐบาลนายจางและคนงานรวมกนด�าเนนการใหขอแนะฉบบท 202 มผลบงคบในทนท

ทสภาพการณของประเทศตางๆพรอมใหสามารถด�าเนนการได

ฐานการคมครองทางสงคมเปนชดสทธสวสดการและการอดหนนทางการเงนหรอสงของทก�าหนดในระดบประเทศ ซง

ชวยเพมขดความสามารถใหสมาชกของสงคมทกคนเขาถงสนคาและบรการขนต�าไดตลอดเวลาซงอาจประกอบดวย

• บรการทจ�าเปนซงหมายถงการเขาถงบรการทงในแงภมศาสตรและดานการเงน อาท น�าและสขอนามย โภชนาการสขภาพ การศกษาและการเคหะทเพยงพอและ

• การอดหนนทจ�าเปนซงหมายถงการอดหนนทเปนเงนและสงของแกผทมฐานะยากจนกลมทมสถานะเปราะบางเพอใหมความมนคงทางดานรายไดและสขภาพทจ�าเปน

โดยการเรยกรองใหใชมาตรการทงดานอปสงคและอปทานในการชวยเหลอและบรการตางๆฐานการคมครองทางสงคม

ใชแนวทางแบบองครวมในการคมครองทางสงคม ฐานการคมครองทางสงคมเรยกรองใหการเขาถงชดสนคาและบรการ

ขนต�าส�าหรบทกกลมอายแตเนนกลมชายชอบและกลมเปราะบางเปนพเศษ (อาทกลมชาตพนธชนกลมนอยและผ

18 www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_norm/---relconf/documents/meetingdocument/wcms_183326.pdf [20 Oct. 2012].19 ILO: “Resolution concerning efforts to make social protection floors a national reality worldwide”, in Provisional Record

No.14, International Labour Conference, 101st Session (Geneva, 2012).

19

ทพพลภาพ) เมอมการจดตงฐานการคมครองทางสงคมแลวประเทศตาง ๆ กอาจจะเลอกทจะขยายการาคมครองทาง

สงคมในระดบทสงขนใหแกประชากรของตนตามล�าดบ (อาท โดยเปลยนระดบจากการศกษาฟรในระดบประถมศกษา

ไปสการศกษาระดบมธยมศกษา และการศกษาฟรกอนระดบประถมศกษา หรอโดยเพมระดบสทธประโยชนดวยการใหม

การผสมกนระหวางโครงการแบบไมตองจายเงนสมทบและโครงการทตองมการจายเงนสมทบ)

ฐานการคมครองทางสงคมสงเสรมความมนคงดานรายไดผานชดหลกประกนขนพนฐานอนมงทสถานการณซง

• ผมถนพ�านกในประเทศทกคนเขาถงบรการการดแลสขภาพทจ�าเปนซงก�าหนดในระดบชาตอนรวมถงการดแลสตรมครรภ ซงถงระดบเกณฑวาดวยการมบรการสขภาพ การเขาถงบรการ การสามารถยอมรบได และคณภาพ

• เดกทกคนมความมนคงดานรายไดอยางนอยในระดบเสนความยากจนทก�าหนดในระดบประเทศโดยมหลกประกนวาสามารถเขาถงโภชนาการ การศกษาและการดแลตลอดจนสนคาและบรการทจ�าเปนอนใด

• ทกคนในวยแรงงานทไมสามารถมรายไดเพยงพอ โดยเฉพาะอยางยงในกรณการเจบปวย การวางงาน การคลอดบตร และทพพลภาพ มความมนคงดานรายไดขนพนฐานอยางนอยในระดบเสนความยากจนซงก�าหนดในระดบชาต

• ผมถนพ�านกในประเทศทกคนทอยในวยสงอายมความมนคงดานรายไดขนพนฐาน อยางนอยในระดบเสนความยากจนซงก�าหนดในระดบชาต

การนยามองคประกอบฐานการคมครองในลกษณะหลกประกนนนท�าใหมความยดหยน ซงท�าใหแนวคดเรองฐาน

การคมครองทางสงคมเขากนไดกบระบบการคมครองทางสงคมของชาตตางๆ ทงหมดทเปนไปได หลกประกนทงส

ก�าหนดการปฏบตหรอมาตรฐานผลขนต�าเกยวกบการเขาถง ขอบขาย และระดบความมนคงดานรายได และการดแล

สขภาพในระบบการคมครองทางสงคมของชาตตางๆ มากกวาทจะก�าหนดรปแบบโครงสรางเฉพาะของระบบการ

คมครองทางสงคมของชาตตางๆ แมไมใชทกประเทศจะสามารถน�าองคประกอบทงหมดไปด�าเนนการแกประชากรไดทก

ประการทนทกตาม ฐานการคมครองทางสงคมกยงจะเปนกรอบเพอจะวางแผนการด�าเนนการตามล�าดบ ซงสรางหลก

ประกนวาจะมแนวทางแบบองครวมส�าหรบระบบการคมครองทางสงคม และใชการประสานสนธและเสรมกนระหวาง

องคประกอบตางๆ

ฐานความคมครองทางสงคม ยงไดเปนเครองมอส�าหรบการเสรมสรางสทธสภาวะมตหญงชายภาวะการณทวโลกพบวา

ผหญงอยในกลมผมฐานะยากจนและกลมเปราะบางในสดสวนทสง ผหญงเผชญขอจ�ากดทางดานกฎหมายและสงคม

หลายประการ ซงจ�ากดไมใหผหญงเขาถงตลาดแรงงาน ทรพยสนทกอใหเกดการผลต และงานทมผลตอบแทนดกวา หรอ

คาตอบแทนเทากบผปฏบตงานทเปนผชาย ผหญงมกจะถกจ�ากดใหท�างานเฉพาะงานเลกๆนอย ไมมนคง หรออนตราย

มากกวา และงานทเปนอาชพอสระ โดยเฉพาะอยางยงในภาคเศรษฐกจนอกระบบ ซงไมไดรบการคมครองทางสงคม

หรอเขาถงไดเพยงจ�ากด ฐานการคมครองทางสงคมซงมงขยายการคมครองทางสงคมขนพนฐานใหแกผทปจจบนไมได

รบการคมครอง มศกยภาพอยางมากในการแกไขปญหาความไมเทาเทยมระหวางเพศ ทงนยงไดพบวา ในสงคมทผหญง

ยงถกคาดหวงใหมบทบาทรบผดชอบเรองการดแล สวสดการการชวยเหลอทางสงคมมความส�าคญเปนอยางยงในการ

สนบสนนผหญง

แมภมภาคเอเชยแปซฟกโดยรวม จะไดมความกาวหนาดานเศรษฐกจเปนอยางมากในชวงสองทศวรรษทผานมา และได

ยกระดบคนหลายลานใหพนจากสภาพความยกจน ทวาหาใชทกคนทไดประโยชนจากผลความกาวหนาเหลาน ประชาชน

จ�านวนหลายลานยงมฐานะยากจนขาดซงสทธขนพนฐาน และมความเปราะบางตอความเสยงทเพมขน อนเนองมาจาก

วกฤตการณเศรษฐกจโลก และการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ซงมททาวาจะท�าใหผลสมฤทธในการพฒนามนษยทได

มาดวยความยากล�าบากในทศวรรษทผานมากลบไปตกต�าอก ในบรบทเชนวาน จงไมแปลกทการคมครองทางสงคม ซง

หมายถงเครองมอนโยบายตางๆ จ�านวนหนงเพอประกนวาสทธส�าหรบประชาชนทงปวงในการทจะมความมนคงทางราย

20

ไดและการเขาถงบรการสงคมขนต�าสามารถเปนจรงไดนน มล�าดบความส�าคญสงในวาระนโยบายในภมภาคเมอไมนาน

มาน ณ สมยประชมท 67 ในเดอนพฤษภาคม 2554 รฐสมาชกของคณะกรรมการเศรษฐกจและสงคมแหงเอเชยและ

แปซฟก (เอสแคป) ผานมตเกยวกบ “การสรางเสรมความเขมแขงแกระบบความคมครองทางสงคมในเอเชยและแปซฟก”

(Strengthening social protection systems in Asia and the Pacific) ฐานความคมครองทางสงคม ยงเปนประเดน

ทมล�าดบความส�าคญเรงดวนในวาระของกลมประเทศ G20 ในการประชมเตรยมพรอมส�าหรบการประชมสดยอดประมข

ของรฐของประเทศกลมG20 รฐมนตรกระทรวงแรงงานและการจดหางานของกลมประเทศ G20 ไดเสนอแนะในเดอน

กนยายน 2554 ให“สรางเสรมการคมครองทางสงคมโดยจดตงฐานการคมครองทางสงคม ซงปรบใหเหมาะกบแตละ

ประเทศ” ในการประชมภมภาคเอเชยและแปซฟกครงท 15 ซงจดขนทนครเกยวโต ประเทศญปน ระหวางวนท 4 ถง

7 ธนวาคม พ.ศ. 2554 รฐบาล นายจาง และลกจางในภมภาคเอเซยและแปซฟกตระหนกวา“การสรางฐานการคมครอง

ทางสงคมขนพนฐานทมประสทธภาพซงสอดคลองกบสภาพการณของประเทศ”นน เปนนโยบายระดบชาตหลกทม

ล�าดบความส�าคญเรงดวนประการหนงส�าหรบทวปเอเชยและแปซฟกและทศวรรษงานทมคณคาแหงแปซฟก20

20 http://www.ilo.org/global/meetings-and-events/regional-meetings/asia/aprm-15/reports/WCMS_169589/lang--en/index.htm [20 Oct. 2012]

21

3การประเมนการคมครองทางสงคมประเทศไทย

จากการปรกษาหารอระดบชาต เพอกาวสฐานการคมครองทางสงคมภายใตบรบทของประเทศไทย วตถประสงค ระเบยบวธ และกระบวนการ

3.1 วตถประสงค

วตถประสงคหลกในการปฏบตการปรกษาหารอระดบชาตบนฐานของการประเมนในประเทศไทยมดงตอไปน

1. เพอกระตนใหเกดการปรกษาหารอระดบชาตเกยวกบการคมครองทางสงคมกบผมสวนไดสวนเสยหลกในประเทศ ไดแก รฐบาลไทย ภาคดานสงคม องคกรภาคประชาสงคม นกวชาการ และคณะท�างานขององคการสหประชาชาตในประเทศไทย ในขณะทยกระดบความตระหนกเกยวกบแนวคดเรองฐานการคมครองทางสงคม และเพมขดความสามารถในการก�าหนดและวางแผนนโยบาย

2. เพอก�าหนดระบเนอหาทมล�าดบความส�าคญเรงดวนส�าหรบการปฏบตการของรฐบาลในดานการคมครองทางสงคมและมาตรการทจ�าเปนเพอการจดตงฐานการคมครองทางสงคมทมความครอบคลม มมลฐานจากสทธ และเปนระบบมากยงขนในประเทศไทย

3. เพอสนบสนนการตดสนใจแบบมขอมลสนบสนนสการพฒนาฐานการคมครองทางสงคมระดบชาตในอนาคต โดยทสรางหลกประกนวาโครงการและสทธประโยชนใหมทเสนอขนมานจะไมท�าใหระบบการประกนสงคมโดยรวมตองประสบความเสยงดานความยงยนทางการเงน

4. เพอนยามการเปนหนสวนภาคและแผนปฏบตการเกยวกบการค มครองทางสงคมระหวางรฐบาลไทยและสหประชาชาต (UNPAF on social Protection)

5. และเพอเปนเสนแนวฐานทสามารถใชตดตามตรวจสอบการด�าเนนการฐานการคมครองทางสงคมใหเปนจรงในอนาคตเปนขนตอนตามล�าดบในประเทศไทยในกรอบของแผนพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11

3.2 ระเบยบวธ และกระบวนการทวไป

ทงนไดอธบายการประเมนโครงการประกนสงคมและโครงการการคมครองทางสงคมทมอยและก�าหนดระบชองวาง

เชงนโยบายและปญหาความทาทายในการด�าเนนการส�าหรบแตละหลกประกนพนฐานสประการทกลาวถงขางตน การ

ประเมนนชวยใหสามารถก�าหนดการออกแบบและการด�าเนนการการคมครองทางสงคมเพมเตมเพอใหสมฤทธผลมฐาน

การคมครองทางสงคมส�าหรบประชาชนทงปวงเปนอยางนอย จากนนไดด�าเนนการใหการประเมนครงนสมบรณขนโดย

การค�านวณตนทนแบบเรว เพอประมาณการตนทนของการน�าการคมครองทางสงคมเพมเตมเหลานน�ามาด�าเนนการ ใน

การปรกษาหารอระดบชาตบนฐานของการประเมน ประกอบดวยขนตอนดงตอไปน

ขนตอนท 1 การสรางตารางการประเมนซงรวบรวมระบบและรายละเอยดโครงการการคมครองทางสงคมและการ

ประกนสงคมตางๆ ทมอยทงสเสาหลก การระบชองวางทางนโยบายและประเดนปญหาการด�าเนนงานและน�าเสนอขอ

เสนอแนะเชงนโยบายส�าหรบการออกแบบและด�าเนนการดานการคมครองทางสงคมเพมเตมตอไปเพอเปนการอดชอง

วางฐานการคมครองทางสงคมโดยมงประกนใหมฐานการคมครองทางสงคมเปนอยางนอยแกประชาชนทกคน

22

ขนตอนท 2 การประมาณและการค�านวนตนทนงบประมาณทตองใชในการจดสรรการคมครองทางสงคมเพมเตม

ในระยะเวลา 10 ป โดยใชเครองมอการประมาณการตนทนทเรยกวาวธการประเมนแบบเรว (Rapid Assessment

Protocol - RAP) ขององคการแรงงานระหวางประเทศ การประมาณการตนทนนสามารถใชเปนฐานส�าหรบการอภปราย

วงเงนงบประมาณทมอยและทจะสามารถจดสรรไดรวมถงการจดสรรงบประมาณประจ�าปของรฐบาล และการจดล�าดบ

ความส�าคญของทางเลอกนโยบายการคมครองทางสงคมตางๆ

ภาพท 2 โครงสรางรปแบบวธการประเมนแบบเรว (RAP Model Structure)

LABOUR MARKET MODEL

MACROECONOMIC MODELGENERAL

GOVERNMENT OPERATIONS

MODEL

BENEFITS COSTING EXERCISE

SUMMARY AND RESULTS

DEMOGRAPHIC FRAMEWORK

ขนตอนท 3 การสรปและการรบรองเปนการน�าเสนอผลการค�านวณก�าหนดตนทนและผลการประเมนทไดจากการศกษา

นแกผมสวนไดสวนเสยทกฝาย ผแทนรฐบาล คนงาน และนายจาง ตลอดจนองคกรภาคประชาสงคมและเตรยมพรอม

ส�าหรบขนตอนตอไป (การก�าหนดมาตรการทเปนไปไดในการเพมวงเงนงบประมาณทสามารถจดสรรไดส�าหรบการ

คมครองทางสงคม การศกษาความเปนไปไดในส�าหรบการออกแบบโครงการใหม หรอการขยายโครงการทมอยแลว หรอ

การจดตงกลไกการประสานงาน)

ตารางท 10 ขอบขายของการปรกษาหารอระดบชาตบนฐานของการประเมน

การประเมนบอกใหเรารวา

สถานการณเปนอยางไร อธบายถงโครงการ กฎหมาย กฎระเบยบทมอยส�าหรบหลกประกนฐานการคมครองทางสงคมแตละโครงการ

เรายงอยหางจากการมฐานคมครองทางสงคมเตมรปแบบเพยงใด

เปรยบเทยบสงทมอยกบกรอบฐานการคมครองทางสงคม ประชากรทงหมดเขาถงการดแลสขภาพและความมนคงดานรายไดหรอไม? สทธประโยชนเหลานเพยงพอหรอไม?

เราควรท�าอยางไรเพอใหฐานการคมครองทางสงคมส�าเรจสมบรณ

ก�าหนดขอเสนอแนะและเสนอการจดการคมครองทางสงคมโครงการใหมหรอขยายเพมเตม

โครงการทเสนอจะใชตนทนเทาไหร

เราค�านวณตนทนการจดใหมฐานการคมครองทางสงคมเพมเตม โดยใชวธการประเมนแบบเรวเปรยบเทยบกบผลการค�านวณประมาณการตนทนกบผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ รายรบและรายจายของรฐบาล และเพมตนทนประมาณการเขาไปในการพยากรณประมาณการงบรฐบาล เพอเปนการบงชขนตนเกยวกบความสามารถในการจดงบประมาณในการจดใหมการคมครองทางสงคมทเสนอ

23

การด�าเนนการหลงประเมนโดย

จะจดงบประมาณส�าหรบการจดใหมฐานการคมครองทางสงคมใหมเหลานไดอยางไร?

เสนอแนะวธการจดงบประมาณส�าหรบการจดใหมการคมครองใหมเหลาน (อาท การจดสรรรายจายรฐบาลใหม เพมพนททางการคลง และวธการอนๆ)

ผลการตอบแทนตอการลงทนจะเปนอยางไร

วเคราะหผลกระทบของการจดใหมฐานการคมครองทางสงคมตอการลดความยากจน และความไมเสมอภาค การเพมโอกาสในการจางงาน (employability) และผลตภาพ การเตบโตทางเศรษฐกจ รวมทงการศกษาอตราการตอบแทนของการลงทนในฐานการพฒนาฐานความคมครองทางสงคมทครอบคลมมากขน

จะหาความรวมมอเพอสนบสนนขอเสนอแนะนอยางไร

พฒนายทธศาสตรการตลาดและการสอสาร เพอสนบสนนขอเสนอแนะในกลมสาธารณชน องคกรภาคประชาสงคม แรงงาน และนายจาง รฐสภาและรฐบาล (กระทรวงหลกทปฏบตงาน ส�านกนายกรฐมนตร [คณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมแหงชาต (ก.ส.ค.) สศช.]

3.3 กระบวนการทมการด�าเนนการในประเทศไทย

จากเดอนมถนายน 2554 ถงเดอนตลาคม 2555 คณะท�างานรวมระหวางสหประชาชาตและรฐบาลไทยในทางดาน

การคมครองทางสงคม โดยกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยไดรบมอบหมายใหเปนประธานรวม

ฝายไทยและองคการแรงงานระหวางประเทศไดรบมอบหมายใหเปนประธานรวมฝายสหประชาชาต ของคณะท�างาน

รวมสหประชาชาตและรฐบาลไทยดานการคมครองทางสงคม โดยไดท�างานรวมกบกระทรวงหลกทเกยวของ หนวยงาน

สหประชาชาต ภาคทางสงคม องคกรภาคประชาสงคม นกวชาการ และผมสวนไดสวนเสยตางๆ เพอประเมนสถานการณ

การคมครองทางสงคมในประเทศไทย โดยระบชองวางเชงนโยบายและประเดนการด�าเนนการ และจดท�าขอเสนอแนะ

เชงนโยบายทเหมาะสมเพอใหเกดการคมครองทางสงคมขนพนฐานทครอบคลมรอบดานในประเทศไทย ตารางขางลางน

สรปกจกรรมทด�าเนนการในเเตละขนตอนของกระบวนการประเมนทงสามขนตอน1

ตารางท 11 ขนตอนของการปรกษาหารอระดบชาตบนฐานของการประเมนในประเทศไทย

ขนท 1 การพฒนาตารางการประเมน

การทบทวนเอกสาร

จากการทไดทบทวนเอกสาร องคการแรงงานระหวางประเทศ โดยความรวมมอกบสมาชกอนๆ ของคณะท�างานรวมระหวางสหประชาชาตและรฐบาลไทยทางดานการคมครองทางสงคม ไดด�าเนนการหารอทวภาคหลายครงในเดอนกรกฎาคมและสงหาคม 2554 โดยไดมการจดหารอกบกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (พม.) กระทรวงแรงงาน (รง.) คณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) กระทรวงมหาดไทย (มท.) ส�านกงานประกนสงคม (ส.ป.ส.) องคกรนายจาง องคกรลกจาง ส�านกงานวจยเพอการพฒนาหลกประกนสขภาพไทย (สวปก.) องคการชวยเหลอผสงอายระหวางประเทศ (HelpAge International) มลนธพฒนางานผสงอาย (Foundation for Older Persons’ Development) สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (TDRI) จฬาลงกรณมหาวทยาลยและมหาวทยาลยมหดล เพอพจารณาขอมลและสถานการณเกยวกบโครงการการคมครองทางสงคมทมอย ตลอดจนกฎหมายและกฎระเบยบทเกยวของส�าหรบหลกประกนของการคมครองทางสงคมขนพนฐานแตละประการ

การหารอทวภาค

การปรกษาหารอระดบชาตครงท 1

ไดมการน�าเสนอและทบทวนตารางการประเมนเบองตน จากการประชมหารอเรองฐานคมครองทางสงคม เมอวนท 10 สงหาคม 25541 ซงมผแทนกวา 70 คน จากภาครฐบาลไทย หนสวนทางสงคม องคกรภาคประชาสงคม นกวชาการ และคณะท�างานองคการสหประชาชาตประจ�าประเทศไทย โดยมขอเสนอแนะเชงนโยบายทเปนรปธรรมบางประการเกดจากจากการประชมครงนเพอออกแบบและด�าเนนการการคมครองทางสงคมเพมเตม โดยมงปดชองวางในการคมครองทางสงคมขนพนฐาน

การสรปปรบปรงตาราง

จากความคดเหนและขอมลทไดจากการปรกษาหารอระดบชาต ไดมการปรบปรงรายละเอยดตารางการประเมนและกรอบกฎหมายเพมเตม

1 To access the content of the meeting: http://www.socialsecurityextension.org/gimi/gess/ShowProjectPage.do?pid=1285 [20 Oct. 2012].

24

ขนท 2 การค�านวณตนทนโดยใชวธการประเมนแบบเรว

กรณสถานการณ ไดมการปรบขอเสนอแนะตางๆ ใหเปนกรณสถานการณทสามารถก�าหนดตนทนได ไดแก การจดใหมการคมครองทางสงคมเฉพาะบางประการ ซงตองมการน�ามาใชหรอขยายเพมเตมเพอปดชองวาง

การปรกษาหารอระดบชาตครงท2

กรณสถานการณเหลานไดน�าเสนอและทบทวน ณ การสมมนาเชงปฏบตการเรอง การค�านวณตนทนชองวางการครอบคลมฐานการคมครองทางสงคมในประเทศไทย การสมมนาเชงปฏบตการเรองระเบยบวธและผลเบองตนเมอวนท 30 พฤศจกายน 2054 และ ณ เวทภาคประชาสงคมเกยวกบฐานการคมครองทางสงคมในประเทศไทยเมอวนท 23 กมภาพนธ 2555 ทงนไดใชความคดเหนทไดรบระหวางการสมมนาเชงปฏบตการทงสองครงนเพอพจารณาทางเลอกเชงนโยบายขนสดทาย

การประมาณการตนทน

ทงนไดจดตงกลมท�างานวชาการแกนกลางเพอด�าเนนการก�าหนดตนทนการจดใหมการคมครองทางสงคมทเสนอ กลมแกนกลางนน�าโดยองคการแรงงานระหวางประเทศ และสวปก. และไดรบความคดเหนและขอมลทเกยวของจากหนวยงานสหประชาชาตอนๆ กระทรวงหลกทปฏบตงาน สศช. สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (ทดอารไอ) และส�านกงานประกนสงคม ทงนจากการทมการประชมท�างานหลายวาระ และการด�าเนนการวจยเพมเตมเกยวกบขอมลประชากรทผานมาและขอมลประชากรทพยากรณประมาณการอตราการมสวนรวมแรงงาน เครองชวดเศรษฐกจ และงบประมาณรฐบาลกลมท�างานแกนหลกนจงสามารถด�าเนนการการค�านวณและพยากรณประมาณการตนทนส�าหรบการจดใหมการคมครองทางสงคมทเสนอส�าหรบชวงป 2555-2563 โดยใชเครองมอการประมาณการตนทนขององคการแรงงานระหวางประเทศ ซงเรยกวาวธการประเมนแบบเรว

ขนท 3 การสรปและการรบรอง

การปรกษาหารอระดบชาตครงท 3

เมอวนท 16 มนาคม 2555 คณะท�างานรวมระหวางสหประชาชาตและรฐบาลไทย ทางดานการคมครองทางสงคมจดการสมมนาเชงปฏบตการเรองการปรกษาหารอระดบชาตบนฐานของการประเมน เรอง “ผลลพธ และขอเสนอแนะตอรฐบาล” โดยมผเขารวมประชมไดแก ผแทนจากรฐบาลไทย หนสวนทางสงคม องคกรภาคประชาสงคม นกวชาการ และทมงานองคการสหประชาชาตประจ�าประเทศไทยเพอน�าผลของการประมาณการตนทนมาพจารณาส�าหรบการด�าเนนการขนตอไป (อาท การระบมาตรการทอาจเปนไปไดในการเพมพนททางการคลงส�าหรบการคมครองทางสงคม)

การฝกอบรมเรองวธการประเมนแบบเรว

นอกจากน ระหวางวนท 15 ถงวนท 17 พฤษภาคม 2555 องคการแรงงานระหวางประเทศ สวปก.และคณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลยไดจดหลกสตรการฝกปฏบต (Hands-on Training Course) เรอง“จะค�านวณตนทน จดหางบประมาณ และตดตามตรวจสอบโครงการคมครองทางสงคมไดอยางไร” มผเขารวมการอบรม 50 คนจากภาครฐบาล ผแทนแรงงาน และผแทนนายจาง และภาคประชาสงคม ตลอดจนนกวชาการ ซงหลงการฝกอบรมไดคนเคยกบวธการประเมนแบบเรวขององคการแรงงานระหวางประทศ ซงไดพฒนาขนมาส�าหรบประเทศไทย

การจดท�าราย

งาน

ทงนไดพฒนาขยายรายละเอยดเครองมอการประมาณการตนทนเพมเตม และไดจดท�ารายงานการประเมนในเดอนกรกฎาคมถงเดอนสงหาคม 2555 โดยไดรวมขอมลและรายละเอยดจากคณะท�างานรวมสหประชาชาตและรฐบาลไทยดานการคมครองทางสงคม (หนวยงานสหประชาชาต พม. สศช. กระทรวงแรงงาน ภาคประชาสงคม) ในรายงานกอนจะเผยแพรรายงานได ทงนไดเพมขอพจารณาเบองตนเกยวกบพนททางการคลงในรายงานดวย

การหาความรวมมอเพอกระบวนการผลกดนแนวคด

หลงจากทไดเผยแพรรายงานควรจะไดด�าเนนงานเพอกระบวนการผลกดนแนวคดตอไปเพอแสวงหาความรวมมอใหเกดการรบรองขอเสนอแนะบางประการและการน�าขอแนะนนไปรวมในแผนพฒนาเศรษฐกจและนโยบายการคมครองทางสงคม

25

ตารางท 12 การประเมนบนเวทการแบงปนขอมลเกยวกบการสงเสรมหลกประกนทางสงคมขององคการแรงงานระหวางประเทศ “GESS platform” – www.social-protection.org

• การประชมหารอเกยวกบการคมครองทางสงคมขนพนฐานในประเทศไทย วนท10 สงหาคม 2554 www.social-protection.org/gimi/gess/ShowProjectPage.do?pid=1285

• การค�านวณตนทนชองวางในการครอบคลมดานการคมครองทางสงคมขนพนฐานในประเทศไทย: การสมมนาเชงปฏบตการเรองระเบยบวธและผลเบองตน (Costing SPF Coverage Gaps in Thailand: Methodology and First Results Workshop) วนท 30 พฤศจกายน 2554 www.social-protection.org/gimi/gess/ShowProjectPage.do?pid=1335

• เวทภาคประชาสงคมเกยวกบการคมครองทางสงคมขนพนฐานในประเทศไทย (Civil Society Forum on Social Protection Floor in Thailand) วนท 23 กมภาพนธ 2555 www.social-protection.org/gimi/gess/ShowProjectPage.do?pid=1445

• การสมมนาเชงปฏบตการ การปรกษาหารอระดบชาตบนฐานของการประเมน เรอง “ผลลพธ และขอเสนอแนะตอรฐบาล” (Final Results and Recommendations to the Government)วนท16 มนาคม 2555 www.social-protection.org/gimi/gess/ShowProjectPage.do?pid=1447

• หลกสตรการฝกปฏบต (Hands-on Training Course) เรอง “จะค�านวณตนทน จดหางบประมาณ และตดตามตรวจสอบโครงการคมครองทางสงคมไดอยางไร” (How to Cost, Finance and Monitor Social Protection Schemes?) จากวนท 15 ถง 17 พฤษภาคม www.social-protection.org/gimi/gess/ShowProjectPage.do?pid=1585

• หลกสตรอบรมเรอง “การคมครองทางสงคม การประเมนผล การค�านวณตนทน และมตอนๆ ทเกยวของ” จดโดย ชดท�างานสนบสนนวชาการส�าหรบงานทมคณคา (Decent Work Technical Support Teams (DWT)) องคการแรงงานระหวางประเทศ กรงเทพมหานคร โดยการรวมมออยางใกลชดกบคณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย จากวนท 15 ถง 19 ตลาคม 2555 www.social-protection.org/gimi/gess/ShowProjectPage.do?pid=1735

กระบวนการประเมนอยบนพนฐานตอไปน

• การทบทวนวรรณกรรมของการศกษา รายงาน กฎหมายและกฎระเบยบ และรายงานสถต

• การหารอทวภาคการสมมนาเชงปฏบตการดานวชาการและการหารอระดบชาตในวงกวางเพอรวมแลกเปลยนผลในแตละขนตอน เกบขอมลและปจจยน�าเขาเพอรวบรวมความคดเหนตลอดจนสงเสรมการปรกษาหารอระดบชาตกบรฐบาล หนสวนทางสงคม องคกรประชาสงคมและนกวชาการ

• การพฒนาขดความสามารถผานการหารอเชงนโยบายและการสมมนาเชงปฏบตเพอการอบรม

• การจดตงกลมท�างานวชาการภายในระบบสหประชาชาต (คณะท�างานรวมระหวางสหประชาชาตและรฐบาลไทยในดานการคมครองทางสงคม)

• การสงเสรมการปรกษาหารอภายในระบบสหประชาชาต กระทรวงหลกทเกยวของ นกวชาการ และองคกรภาคประชาสงคม

• การจดตงกลมท�างานหลกส�าหรบการศกษาตนทนในการจดใหมการคมครองทางสงคมซงไดเสนอขนมา (รวมถงองคการแรงงานระหวางประเทศหนวยงานสหประชาชาตทเกยวของนกวชาการและส�านกงานประกนสงคม)

26

ภาพท 3 กระบวนการการปรกษาหารอระดบชาตบนฐานของการประเมนในประเทศไทย

7. ปร

ตองใช

คานว

อบรม

การป

และ ก 8.

ชอแล(พ

ระชมครงท 3 เพอด

ช (ม.ค. 2012) การ

วณตนทน (พ.ค. 20

ม เรองการคมครอง

ระเมน การคานว ณ

กาวตอไป (ต.ค. 20

9. การรบ

ประเมนแ

รฐบาล

(ต.ค. 201

คานวณตนทนหา

องทางทางการคลง

ละจดทารายงาน

.ค. – ส.ค. 2012) ดตนทนท

รจดอบรม

012) การจด

ทางสงคม

ณตนทน

12)

บรองรายงานการ

และนาเสนอตอ

12 – ม.ค. 2013)

6. เกบขอมล

และการประ

(พ.ย. 2011 - สาหรบ RAP

เมนตนทน

- ม.ค. 2102)

Assessme

based national

dialogue iThailand

1. จดทารา

รายงานแล

(ม.ย. 2011

5. จ

แผน

(พ.

nt

l in d

ายการตางๆ ทมอยโ

ะการปรกษาแบบท

1)

2.จดทารา

(ก.ค. 2014.

ออ(ก.

จดประชมครงท 2

นสถานการณ ทางเ

ย. 2011 และ ก.พ โดยการทบทวน

ทวภาค

างตารางการประเม

11)

3. จดประชม

ปรกษาหารอ ค

รบขอเสนอแน

(ส.ค. 2011)

แปลงขอเสนอแนะ

อกมาในรปของการ

.ย. 2011 – ม.ค. 2

เพอสราง

เลอกตางๆ

. 2012)

มน

ครงแรกเพอ

นะตางๆ

ะตางๆ

เงน

012)

27

ขนตอนท 1 การพฒนาตารางการประเมน (โครงสรางการจดการคมครองทมอยในปจจบน ชองวางเชง

นโยบาย ประเดนการด�าเนนการ ขอเสนอแนะ)

ตารางการประเมนเปนเครองมอการประเมนเพอวเคราะหวาการจดใหมการคมครองทางสงคมทมอยในปจจบนและท

วางแผนไวนน สอดคลองกบเกณฑวดทก�าหนดโดยหลกประกนทงสของกรอบฐานการคมครองทางสงคมเพยงใดและ

เพอสนบสนนการก�าหนดระบล�าดบความเรงดวนเชงนโยบาย เพอใหฐานการคมครองทางสงคมนนสมบรณ ส�าหรบหลก

ประกนฐานการคมครองทางสงคมทมอยไดแสดงในตารางการคมครองทางสงคมทมอย การครอบคลมในทางกฎหมาย

และผล ชองวางในเชงการออกแบบและประเดนปญหาการด�าเนนการ และชชองทางส�าหรบการปรบปรง

4.1 โครงสรางตารางการประเมน

ตารางท 13 โครงสรางตารางการประเมน

SPF objectives

Existing SPF

provisions

Existing coverage

What is foreseen

in the strategy

Design gaps

Implemen-tation issues

Recommen-dations

Costing scenarios

Health

Children

Working age

Elderly &Disabled

Social Protection Floor Template: Guarantees and Objectives

Describe present and planned social protection situation taking into account social protection strategy objectives

Identify design gaps and implementation issues

Priority policy options decided through national dialogue based on assessment results

Preliminary costing of selected priority options

ทงนสามารถสบคนขอมลตารางการประเมนฉบบสมบรณไดทางศนยสารสนเทศของโครงการขยายการประกนสงคม/ความมนคงทางสงคมระดบโลก (Global Extension of Social Security:GESS)(GESS platform)http://www.social-protection.org/gimi/gess/RessShowRessource.do?ressourceId=25040เนอหาสวนตางๆ ตอไปนน�าเสนอค�าอธบายรายละเอยดของขอมลทมอยในเตารางแตละตารางส�าหรบหลกประกนฐาน

การคมครองทางสงคมแตละประเภท

4

28

4.2 สขภาพ ทกคนในประเทศสำมำรถเขำถงกำรบรกำรดแลสขภำพทจ�ำเปนทก�ำหนดในระดบชำต ซงรวมถงกำร

ดแลมำรดำชวงกำรตงครรภและคลอดบตร อนเปนไปตำมเกณฑกำรมบรกำรกำรสำมำรถเขำถงบรกำร

กำรยอมรบไดและคณภำพ

4.2.1 การคมครองทางสงคมทมอยในปจจบน

ในประเทศไทยไดมการจดตงโครงการคมครองสขภาพในเชงสงคมสามโครงการ เพอใหการคมครองทางดานสขภาพใน

เชงสงคมแกขาราชการและผทอยในความดเเล พนกงานและลกจางภาคเอกชน และแรงงานนอกระบบ ไดมการพฒนา

ฐานขอมลการลงทะเบยนแบบรวมศนยตงแตป 2545 ซงครอบคลมประชากรทงหมด โดยใชขอมลจากระบบสวสดการ

รกษาพยาบาลของขาราชการโครงการประกนสงคมและระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาและปรบฐานขอมลใหทน

สมยเดอนละสองครง

ระบบสวสดกำรรกษำพยำบำลของขำรำชกำร (CSMBS)1

กรอบกฎหมาย พระราชกฤษฎกาสทธประโยชนดานการแพทย พ.ศ. 2553 ออกตามความในพระราชบญญตการก�าหนดหลกเกณฑเกยวกบการจายเงนบางประเภทตามงบประมาณรายจาย พ.ศ. 2518 จดตงระบบสวสดการรกษาพยาบาลของขาราชการ (CSMBS) แบบทไมตองจายเงนสมทบ

กลมเปาหมาย โครงการสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการครอบคลมผท�างานภาครฐบางกลม ไดแก ขาราชการพลเรอน และลกจางประจ�า ผทเกษยณ ทหาร (ไดรบบ�าเหนจบ�านาญราชการทหาร) พนกงานและลกจางตางประเทศ ซงจายคาตอบแทนจากงบประมาณของภาครฐ และสญญาจางงานไมไดระบเงอนไขเกยวกบการรกษาพยาบาล) และผทอยในความดเเล (บตรทอายต�ากวา 20 ป ไมเกนสามคน1 คสมรส และพอแม) โครงการไมไดครอบคลมพนกงานและลกจางขององคกรปกครองสวนทองถน รฐวสาหกจ พนกงานและลกจางรฐบาลประเภทอน (ไดแกลกจางชวคราวหรอตามสญญาทมระยะเวลาก�าหนดแนนอน) และขาราชการเกษยณ ทเลอกรบบ�าเหนจ

ชดสทธประโยชน

โครงการสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการใหชดสทธประโยชนครอบคลม ซงรวมถงการดแลผปวยนอกรายบคคลและผปวยใน ณ โรงพยาบาลรฐบาล โดยมการรวมจายนอย การดแลผปวยใน ณ โรงพยาบาลเอกชนทขนทะเบยน กระท�าไดเฉพาะภายใตเงอนไขบางประการ และตองเปนการรวมจาย โครงการสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการจะจายคารกษาพยาบาลผปวยในฉกเฉนและผปวยนอกกรณการฟอกโลหตดวยเครองลางไตเทยม (haemodialysis) ภายใตเงอนไขทก�าหนด

การเลอกผใหบรการ

ผปวยสามารถไปทโรงพยาบาลทตนเลอกได

1 เดกทยงไมมสถานะผใหญตามกฎหมาย ไดแกผทมอายนอยกวา 20 ป และยงไมไดจดทะเบยนสมรส

29

กลไกการจายเงน โครงการนใชกลไกการจายเงนแบบเสยคาบรการตามอตราคารกษาทก�าหนดใชโดยโรงพยาบาลรฐ หรอในบางกรณ (เครองมอทางการแพทยและอวยวะเทยม) โดยมมลฐานจากตารางคารกษาทก�าหนดโดยกระทรวงการคลง

ทงนจะจายคาสทธประโยชนแกโรงพยาบาลโดยตรงในกรณการดแลผปวยใน อยางไรกตาม ผรบสทธประโยชนตองลงทะเบยนกบโรงพยาบาลทตนเลอกหนงแหงกอนจะสามารถรบสทธประโยชนจากกลไกการจายเงนโดยฝายทสาม ผไดรบสทธประโยชนยงสามารถส�ารองจายส�าหรบบรการผปวยนอกหรอบรการผปวยในได และสามารถเบกคนยอนหลงได

การจดงบประมาณ

โครงการนไดรบงบประมาณจากรายไดภาษทวไป

ประชากรทครอบคลม

ใน พ.ศ. 2554โครงการสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการครอบคลมประชากรจ�านวน 4,320,883 คนจากจ�านวนประชากรรวม 64,082,400 คน คดเปนรอยละ 6.7 ชองจ�านวนประชากรทงหมด (ขาราชการและผพงพง7

2

ดำนสขภำพ ของกองทนประกนสงคม มำตรำ 33 34

กรอบกฎหมาย ระบบสขภาพของกองทนประกนสงคมจดตงโดยพระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ. 25333

กลมเปาหมาย กองทนประกนสงคม (SSF) มาตรา 33 ครอบคลมพนกงานและลกจางในภาคเอกชนและแรงงานขามชาตทมสถานะถกตองตามกฎหมาย4 โครงการนปจจบนยงไมครอบคลมถงผทอยในการดเเล


กองทนประกนสงคมจดใหมชดสทธประโยชนทคอนขางครอบคลม ซงรวมถงการดแลทางการแพทยทวไปและการดแลเฉพาะดาน การดแลผปวยนอกและผปวยใน ยาและเภสชภณฑตามทก�าหนดโดยบญชยาแหงชาตบรการรถพยาบาลและบรการขนสง และบรการประกอบการรกษาตอไปนไมไดครอบคลมถง โรคจตเภทยกเวนกรณอาการทางจตเฉยบพลน การตดยาเสพตด การพกรกษาตวทโรงพยาบาลระยะยาว (มากกวา 180 วนในหนงป) การลางไต (กรณไตวายเรอรงและการฟอกโลหตดวยเครองลางไตเทยม ยกเวนกรณไตวายเฉยบพลน ซงตองไดรบการรกษาทนทเปนเวลาไมเกน 60 วน และภาวะไตวายเรอรงระยะสดทาย) ศลยกรรมตกแตง การรกษาทยงอยในระหวางการคนควาทดลอง การรกษาภาวะมบตรยาก การตดชนเนอเพอการปลกถายอวยวะ ยกเวนกรณการปลกถายไขกระดก การกระท�าใดๆ เพอความสวยงาม โดยไมมขอบงชทางการแพทยและกรรมวธทไมไดมการบงชทางการแพทย การปลกถายอวยวะ ยกเวนการปลกถายไขกระดก และการปลกถายกระจกตา การผาตดแปลงเพศ การผสมเทยมและศลยกรรมเกยวกบระบบเจรญพนธ การพกฟน บรการทนตกรรม (ยกเวน การถอนฟน การอดฟน การขดหนปนและฟนปลอม ตามอตราทส�านกงานประกนสงคมก�าหนด) แวนตา และคอนแทคสเลนส


ผปวยเลอกผใหบรการดแลสขภาพหนงรายจากเครอขายโรงพยาบาลคสญญา อนเปนสถานทซงตนจะไดรบการรกษา (ยกเวนกรณฉกเฉนซงสามารถเลอกโรงพยาบาลใดกได แมจะอยนอกเครอขายคสญญากตาม)

2 องขอมลส�ามะโนประชากรครงลาสดจากป พ.ศ. 2553 เผยแพรโดยส�าหนกงานสถตแหงชาตในป 2555 และใชในการค�านวณตามวธการประเมนแบบเรว (RAP protocol)

3 http://www.social-protection.org/gimi/gess/RessShowRessource.do?ressourceId=169534 แรงงานขามชาตทผานกระบวนการพสจนสญชาต หรอมาท�างานในประเทศภายใตบนทกความเขาใจระหวางประเทศไทย และประเทศกมพชา

ประเทศ สปป.ลาว และประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร

30

กลไกการจายเงน ส�าหรบการดแลผปวยนอก กองทนประกนสงคมจายผใหบรการดแลสขภาพคสญญา ทงของรฐบาลและของเอกชน โดยองอยกบวธการรายหวประชากรลงทะเบยนจ�านวนของสมาชกผประกนตนทขนทะเบยนในโรงพยาบาลน คณดวยปรมาณตอหวโดยใชสตรทปรบความเสยงแลว

ส�าหรบการดแลผปวยในส�านกงานประกนสงคมใชกลมวนจฉยโรครวมผปวยในส�าหรบการรบเขารกษาภายโรงพยาบาลทกกรณ

ส�าหรบบรการพเศษตนทนสงบางประเภท (การผาตดหวใจแบบเปด การผาตดท�าทางเบยงหลอดเลอดหวใจ การผาตดสมอง อาการไตวายเฉยบพลน ภาวะไตวายเฉยบพลน การฟอกโลหตดวยเครองลางไตเทยมและการลางไตดวยวธการเจาะผนงหนาทอง ฯลฯ นน กองทนประกนสงคมใชกลไกจายคาธรรมเนยมส�าหรบบรการเพอจายเงนแกโรงพยาบาลองกบตารางคาธรรมเนยม

ส�าหรบกรณฉกเฉน ผปวยทเปนผประกนตน ซงขอรบการรกษาทางการแพทยจากโรงพยาบาลทไมไดเปนคสญญามสทธทจะไดเบกเงนคารกษาพยาบาลคน ณ อตราทส�านกงานประกนสงคมก�าหนด หลงจากผานไปสามวนและหากสภาพการณทคกคามชวตของผปวยทเปนผประกนตนไมมอกตอไป กสามารถโอนผปวยไปยงโรงพยาบาลทขนทะเบยนเปนคสญญาไดโดยไมเสยคาใชจายใดๆ เพอรกษาตอเนอง


โครงการนจดสรรงบประมาณโดยอาศยรากฐานไตรภาค (นายจาง พนกงานและลกจาง และรฐบาล) เงนสมทบส�าหรบกรณเจบปวยและกรณดแลสขภาพของกองทนประกนสงคมคดเปนรอยละ 2.64 ของเงนเดอน ซงคนงาน นายจาง และรฐบาลจายฝายละเทากน (รอยละ 0.88)5


จ�านวนผประกนตนรวมภายใตมาตรา 33 เทากบ 9,054,535 คน เมอสนป 25546 (คดเปนรอยละ 14.1 ของจ�านวนประชากรรวมในป พ.ศ. 25547)

5678

กองทนประกนสงคม มำตรำ 39

กรอบกฎหมาย ระบบสขภาพของกองทนประกนสงคมจดตงขนโดยพระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ. 2533 (พระราชบญญตประกนสงคม)8

กลมเปาหมาย บคคลสามารถประกนตนภายใตมาตรา 39 เมอไดเปนผประกนตนภายใตมาตรา 33 และไดจายเงนสมทบเปนเวลาไมนอยกวาสบสองเดอน ยตสภาพการเปนลกจาง และประสงคจะเปนผประกนตนยตอไป

ชดสทธประโยชน และการเลอกผใหบรการ

สทธประโยชนทางดานสขภาพเหมอนกบมาตรา 33

กลไกการจาย เชนเดยวกบมาตรา 33

5 ทมา: ส�านกงานประกนสงคม [สปส.] 25556 http://www.sso.go.th/sites/default/files/R_D122012/statisticsmid3_en.html7 องขอมลส�ามะโนประชากรครงลาสดจากป พ.ศ. 2553 เผยแพรโดยส�านกงานสถตแหงชาตในป 2555 และใชในการค�านวณตามวธการประเมน

แบบเรว [RAP protocol] 8 http://www.social-protection.org/gimi/gess/RessShowRessource.do?ressourceId=16953

31


ภายใตมาตรา 39 จ�านวนรวมของเงนสมทบ (ส�าหรบสทธประโยชนหกประการไมใชเพยงแตการดแลสขภาพ) คดเปนรอยละ 11.5 ของรายไดอางองจ�านวน 4,800 บาท9 ซงผปฏบตงานทเปนผประกนตนจายเงนสมทบรอยละ 9 และรฐบาลจายเงนสมทบรอยละ 2.5 นบถงขณะนยงไมมการแจงรายละเอยดเปนรายการหมายเหต ส�านกงานประกนสงคมก�าลงพจารณาเพมเงนเดอนอางองจ�านวน 4,800 บาท เนองจากระดบเงนเดอนน ซงใชมาเปนเวลานานแลวนน ขณะนต�าเกนไปเมอเปรยบเทยบกบคาจางขนต�าในปจจบน (300 บาทตอวน)

ในเดอนธนวาคม พ.ศ. 2554 จ�านวนของผประกนตนทงหมดเทากบ 855,412 คน10 (หรอรอยละ 1.3 ของประชากรทงหมด11)

9 1011

หลกประกนสขภำพถวนหนำ

กรอบกฎหมาย พระราชบญญตหลกประกนสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2545 ไดจดตงหลกประกนสขภาพถวนหนา (UCS) และเสรมสาระส�าคญในมาตรา 51 ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 ใหสมบรณ ซงมาตรา 51 บญญตวา ‘บคคลยอมมสทธเสมอกนในการรบบรการทางสาธารณสขทเหมาะสม และไดมาตรฐาน และผยากไรมสทธไดรบการรกษาพยาบาลจากสถานบรการสาธารณสขของรฐโดยไมเสยคาใชจาย’

กลมเปาหมาย หลกประกนสขภาพถวนหนานนมงใหการดแลสขภาพแกบคคลทไมไดรบการคมครองตามระบบสวสดการรกษาพยาบาลของขาราชการระบบประกนสงคม หรอโครงการอนทรฐบาลเปนผจดให ถงแมวามาตรา 5 แหงพระราชบญญตจะบญญตวา ‘บคคล’ ยอมมสทธไดรบบรการดแลสขภาพภายใตพระราชบญญตนกตาม ทวากตความกนวา ‘บคคล’ หมายถงผมสญชาตไทย ทมหมายเลขบตรประชาชน 13 หลก ดงนนโครงการนจงไมไดครอบคลมกลมชาตพนธ ชนกลมนอย บคคลไรรฐ และแรงงานขามชาต


หลกประกนสขภาพถวนหนา ใหชดสทธประโยชนทครอบคลมกวางขวาง สทธประโยชนรวมถงบรการการรกษา บรการการสงเสรมสขภาพและการปองกนโรค บรการฟนฟสขภาพและบรการทมมลฐานจากการแพทยแผนไทยหรอการปฏบตดานการแพทยทางเลอกอนๆ โครงการนยงไดใหบรการปองกนรายบคคลและบรการการสงเสรมสขภาพแกพลเมองไทยทกคน ยาตานไวรสเอดสสตรยาสามชนด (ART) ซงพจารณากนวาเปนมาตรฐานการดแลลกษณะหนงส�าหรบผตดเชอเอชไอว/เอดสนนไดบรณาการเขาเปนสวนหนงของชดสทธประโยชนของโครงการตงแตป พ.ศ. 2549 นอกจากน ตงแตป พ.ศ. 2550 ผรบสทธประโยชนในโครงการหลกประกนสขภาพถวนหนาสามารถเขาถงบรการการฟอกโลหตดวยเครองลางไตเทยม [chronichaemodialysis] การลางไตทางชองทองแบบการดแลผปวยนอกรายบคคลตอเนอง และการปลกถายไต

9 ทมา: ส�านกงานประกนสงคม[สปส.], 255510 http://www.sso.go.th/sites/default/files/R_D122012/statisticsmid39_en.html11 องขอมลส�ามะโนประชากรครงลาสดจากป พ.ศ. 2553 เผยแพรโดยส�านกงานสถตแหงชาตในป 2555 และใชในการค�านวณตามวธการประเมน

แบบเรว [RAP protocol]

32


โครงการนออกแบบใหมประสทธภาพโดยการใชการดแลปฐมภมเปนประตดานแรกและจดตงระบบการสงตอผปวยส�าหรบกรณทซบซอน ซงจ�าเปนตองไดรบการดแลแบบผปวยใน สถานพยาบาล ขนทะเบยนส�าหรบหลกประกนสขภาพถวนหนา หนวยทใหการดแลทางการแพทยระดบปฐมภมเปนจดตดตอจดแรกส�าหรบผไดรบสทธประโยชน ซงจะไมไดรบอนญาตใหไปสถานพยาบาลระดบทตยภมหรอตตยภมโดยตรงโดยไมมการสงตวไปจากหนวยทใหการดแลทางการแพทยระดบปฐมภม ยกเวนกรณอบตเหตรายแรงหรอกรณฉกเฉนดานสขภาพประการอนๆ

กลไกการจาย หลกประกนสขภาพถวนหนาใชกลไกการจายเงนแบบวธการรายหวประชากรลงทะเบยน/เหมาจายรายหวตามจ�านวนประชากรทลงทะเบยนส�าหรบการดแลผ ปวยนอกและการจดสรรงบประมาณรวมบวกกบกลมวนจฉยโรครวมผปวยในส�าหรบผปวยใน


โครงการนไดรบงบประมาณจากเงนภาษทวไป ทงนโอนรายจายหลกประกนสาธารณสขถวนหนาจากงบรฐบาลใหส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต ซงเปนผซอบรการดานสขภาพ


หลกประกนสขภาพถวนหนาครอบคลมประชากรจ�านวน 48,142,994 คนในป 2554 หรอคดเปนรอยละ 75.112 ของประชากรรวมซงสวนใหญอยในภาคเศรษฐกจนอกระบบ

12

ระบบประกนสขภำพแรงงำนขำมชำตภำคบงคบ (CMHI)

กรอบกฎหมาย ระบบการประกนสขภาพแรงงานขามชาตภาคบงคบ (CMHI) จดตงโดยประกาศกระทรวงสาธารณสขเรองการตรวจสขภาพและประกนสขภาพแรงงานตางดาวหลบหนเขาเมองจากประเทศสาธารณรฐสหภาพเมยนมาร ประเทศสปป.ลาว และประเทศกมพชา (1 กรกฎาคม พ.ศ. 2552 )

กลมเปาหมาย ระบบการประกนสขภาพแรงงานขามชาตภาคบงคบมงทแรงงานขามชาตทไมมเอกสารและไมไดครอบคลมถงผทอยภายใตการดเเล การขนทะเบยนโครงการการประกนสขภาพแรงงานขามชาตภาคบงคบเปนเงอนไขบงคบขนตนประการหนงส�าหรบแรงงานทยนค�ารองขอใบอนญาตท�างาน หรอขอผอนปรนเพออยในประเทศไทยชวคราว

12 องขอมลส�ามะโนประชากรส�ามะโนประชากรรประชากรครงลาสดจากป พ.ศ. 2553 เผยแพรโดยส�าหนกงานสถตแหงชาตในป 2555 และใชในการค�านวณตามวธการประเมนแบบเรว[RAP]l

© V. Chuangwiwat

33


ชดสทธประโยชนนรวมถงการคดกรองสขภาพ ซงเปนองคประกอบบงคบ องคประกอบการประกนสขภาพ (วธการรายหวประชากรลงทะเบยนและเหมาจายรายหวตามจ�านวนประชากรทลงทะเบยน กองทนบรหารจดการโดยโรงพยาบาล) และองคประกอบการประกนสขภาพตอส�าหรบโรคทมตนทนสง


คลายกบหลกประกนสขภาพถวนหนา (เปนผใหบรการแรก)

กลไกการจายเงน ผประกนตนตองจายเงน 30 บาทตอการรกษาหนงครงเมอใชบรการรกษาพยาบาล โดยกระทรวงแรงงานเปนหนวยงานเกบเงนสมทบ โรงพยาบาลบรหารจดการกองทนโดยตรงกระทรวงสาธารณสข เปนหนวยงานบรหารองคประกอบดานการรบประกนตอ


สมครทประกนตนจายเงนสมทบจ�านวน 1,900 บาทตอป


ครอบคลมประชากรจ�านวน 880,614 คน (การค�านวณตามวธทางคณตศาสตรประกนภย โดย สวปก.ส�าหรบชวงป 2552-2553)

ตารางท 14 สรปสาระส�าคญเกยวกบการครอบคลมในการดแลสขภาพ

โครงการ รอยละของจ�านวนประชากรรวม (2554)13

โครงการสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ (CSMBS) รอยละ 6.7 ของจ�านวนประชากรรวมในป พ.ศ. 2554

มตสขภาพของกองทนประกนสงคม (SSF) มาตรา 33และมาตรา 39 รอยละ 15.5 ของจ�านวนประชากรรวมในป พ.ศ. 2554

หลกประกนสขภาพถวนหนา (UCS) รอยละ 75.1 ของจ�านวนประชากรรวมในป พ.ศ. 2554


ไมมขอมล (เนองจากจ�านวนประชากรรวมไมไดรวมแรงงานขามชาต)

รวม รอยละ 97.3 ของจ�านวนประชากรรวมป พ.ศ. 2554

13

4.2.2 ชองวางเชงนโยบายและประเดนการปฏบตด�าเนนการ

ชองวำงเชงนโยบำย

กรอบกฎหมาย ระบบคมครองทางสงคมดานสขภาพในเชงกฎหมายและในเชงสถาบนส�าหรบประเทศไทยนนยงไมครอบคลมทกดาน ซงอาจน�ามาซงการไรประสทธภาพ และในบางกรณอาจมความขดแยงในขอกฎหมาย

กลมเปาหมาย สาขาการดแลสขภาพของกองทนประกนสงคม นนไมไดครอบคลมถงผทอยภายใตการดเเลสงนอาจน�าไปสสถานการณทครอบครวหนงเดยวกน พอหรอแม ไดรบการคมครองโดยกองทนการประกนสงคม ขณะทอกคนหนง (พอหรอแม) และลกไดรบการคมครองโดยหลกประกนสขภาพถวนหนา สภาพการณนท�าใหการเขาถงบรการดแลสขภาพของครอบครวมลกษณะซบซอน

เปนทเชอกนวาระบบประกนสขภาพแรงงานขามชาตภาคบงคบไมไดครอบคลมแรงงานขามชาตทไมมเอกสารถกตองจ�านวนมาก เนองจากประสบปญหาในดานความสามารถในการจายเงนสมทบ

13 องขอมลโครงการสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ/ประกนสงคม/หลกประกนสขภาพถวนหนา ทพยากรณประมาณการ ส�าหรบป 2554 และจากการส�ามะโนประชากรครงลาสดในป พ.ศ. 2553 เผยแพรโดยส�าหนกงานสถตแหงชาตในป 2555 และใชในการค�านวณตามวธการประเมนแบบเรว

34

ความ(ไม)เปนธรรมในการเขาถงบรการ

แรงงานในระบบทจายเงนสมทบเขากองทนประกนสงคมไดรบชดสทธประโยชนคลายๆ กบผทไดรบความคมครองตามหลกประกนสขภาพถวนหนาทไมตองจายเงนสมทบ ซงอาจจะท�าใหเกดความรสกไมยตธรรม

ในกรณของหลกประกนสขภาพถวนหนาและกองทนการประกนสงคม ผปวยไดรบการรกษาในโรงพยาบาลทตนไดเลอกลงทะเบยนไวกอนซงโดยปกตมกตงอยใกลทพกของตน (ยกเวนกรณฉกเฉน)ซงการณนอาจท�าใหเกดความความยากในการเขาถงบรการอกชนหนงส�าหรบผทถกกระท�ารนเเรงทางเพศ ซงอาจไมประสงคเขารบการรกษาในสถานทซงตนเปนทรจกด

ประเดนกำรด�ำเนนกำร

ประเดนขอมล ประชากรจ�านวนหนง (ระหวางรอยละ 2 และ รอยละ 5) ซงเปนผมสทธไดรบการคมครองจาก

หลกประกนสขภาพถวนหนาไมไดขนทะเบยนเพราะขาดขอมลหรอไดรบขอมลทไมถกตองเกยว

กบคณภาพของบรการทจดให ระบบประกนสขภาพแรงงานตางดาวภาคบงคบไมไดครอบคลม

แรงงานขามชาตทไมมเอกสารถกตองจ�านวนหนง (ขาดขอมล)

เนองจากขาดขอมลเกยวกบบรการทหลกประกนสขภาพถวนหนาครอบคลม ท�าใหการใชบรการ

รกษาเชงปองกนและการตรวจสขภาพต�า

ผตดเชอเอชไอว/เอดส อาจเผชญประเดนการเกบความลบและการตตราทางสงคม ภายใต

โครงการน

ผทถกกระท�ารนเเรงทางเพศ ซงจ�าเปนตองไดรบการสอบสวนหรอจ�าเปนตองมกระบวนการนตเวช

มกจะไมครอบคลมโดยหลกประกนสขภาพถวนหนาและกองทนประกนสงคม ซงตองขนอยกบ

ความเขาใจและการมความละเอยดออนของบคลากรทางดานการดแลสขภาพ

การบงคบใช มแรงงานขามชาตทจดทะเบยนเปนจ�านวนมาก ซงนายจางไมไดด�าเนนการลงทะเบยนกองทน

ประกนสงคมให จงไมไดรบการคมครองจากโครงการใด

ความ (ไม) เปนธรรมและอปสรรค

การทสถานพยาบาลและอปกรณทใชในการรกษากระจายไมเทาเทยมกนระหวางเขตชนบทและ

เขตเมอง และในภมภาคตางๆ กระทบตอการเขาถงการดและรกษาของประชาชน

บรการดแลสขภาพทจ�าเปน (อาทการรกษาเอชไอว/เอดส) ไมมในบางพนท

เนองจากมภาระงานเพมขน ขาดแรงจงใจ และมโอกาสในภาคเอกชนมากขน บคลากรดานการดแล

สขภาพ โดยเฉพาะอยางยงแพทย ไดลาออกจากสถานบรการสขภาพในชนบท สถานการณนสงผล

กระทบอยางมากตอโครงการคมครองสขภาพเชงสงคม ซงตองพงพาระบบสถานพยาบาลของรฐ

เปนหลก

35

4.2.3 บทสรปและขอเสนอแนะ

>>ขอเสนอแนะหลกคอการคมครองทางสงคมขนพนฐานนนไดบรรลผลแลว

อยางไรกตามกระบวนการการปรกษาหารอระดบชาตไดท�าใหเกดขอเสนอแนะจ�านวนหนง ซงจะตองมการศกษาในเชง

ลกมากขน หรอจะด�าเนนการผานโครงการความรวมมอทางวชาการ โดยเฉพาะ ขอเสนอแนะลกษณะนจะมสญลกษณ

(∆) ในตารางขางลาง

ตารางท 15 ขอเสนอแนะเกยวกบสขภาพ

ขอเสนอแนะ

∆ ขอเสนอแนะเกยวกบสขภาพขอท 1 สรางระบบการประกนสขภาพทมความเปนเอกภาพ ลดสภาพการกระจายของระบบสขภาพ (วธการจดระบบ การจดงบประมาณ บรหารจดการ) (1) สรางระบบทมความเปนเอกภาพเพอลดสภาพการกระจดกระจายและรบมอแกปญหาประเดนความไมเสมอภาค โดยการจดการใหกลไกการจายเงนแกผใหบรการและชดสทธประโยชนมลกษณะเดยวกนตามล�าดบ (2) ด�าเนนการทบทวนดานกฎหมาย และเสนอขอเสนอแนะทมลกษณะเปนรปธรรม โดยมงลดความขดแยงระหวางพระราชบญญต พระราชกฤษฎกา กฎระเบยบ และนโยบายทมอยในปจจบน

∆ ขอเสนอแนะเกยวกบสขภาพขอท 2 สรางระบบการประกนสขภาพทมความยงยนทางการเงน สรางหลกประกนใหเกดความยงยนทางการเงนของระบบระยะยาว โดยน�ามาตรการใหมๆมาใช อาท ความจ�าเปนทจะตองจายรวมกนส�าหรบบรการทไมจ�าเปน

∆ ขอเสนอแนะเกยวกบสขภาพขอท 3 ด�าเนนการทบทวนกรอบกฎหมายและการปฏบต และก�าหนดขอเสนอแนะเพอสรางหลกประกนวาระบบทงระบบมความละเอยดออนเกยวกบประเดนเอชไอว (อปทานและอปสงค)

∆ ขอเสนอแนะเกยวกบสขภาพขอท 4 พฒนาระบบการดแลระยะยาว ด�าเนนการการศกษาความเปนไปไดเกยวกบการดแลระยะยาว และการดแลสขภาพส�าหรบผสงอาย (อาท โดยผนวกรวมขอเสนอแนะเกยวกบอปกรณของสถานการดแลสขภาพ การจดใหมบรการทเปนมตรตอผสงอาย การอบรมบคลากรดแลสขภาพเกยวกบการดแลผสงอาย การพฒนาหนวยแพทยเคลอนทเพอรกษาประชาชนทบาน และอนๆ)

4.3 เดก เดกทกคนไดรบควำมมนคงทำงรำยไดขนพนฐำน อยำงนอยทระดบเสนควำมยำกจนทก�ำหนดในระดบ

ประเทศ โดยสรำงหลกประกนวำเดกเขำถงโภชนำกำร กำรศกษำ กำรดแล และสนคำและบรกำรท

จ�ำเปน


ในประเทศไทยมโครงการคมครองทางสงคมทมงเปาดแลเดกเพยงสองโครงการเทานนซงตราเปนกฎหมาย ไดแกการ

สงเคราะหบตรในพระราชบญญตประกนสงคมและนโยบายเรยนฟร

กำรสงเครำะหบตรตำมพระรำชบญญตประกนสงคมมำตรำ 33 และมำตรำ 39

กรอบกฎหมาย พระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ. 2533 จดใหเงนสงเคราะหบตร ส�าหรบผประกนตนภายใต

มาตรา 33 และ 39 (มใชภายใตมาตรา 40) ตราบทผประกนตนจายเงนสมทบเปนเวลาไมนอยกวา

12 เดอนในชวง 36 เดอน

36

กลมเปาหมาย เงนสงเคราะหบตรทชอบดวยกฎหมายไมเกนสองคน (ไมนบบตรบญธรรม หรอบตรของสมาชกผ

ประกนตนทผอนรบเปนบตรบญธรรม) ผประกนตนมสทธไดรบเงนสงเคราะหจนกวาเดกจะมอาย

ครบหกป หากบดามารดาเปนผประกนตนภายใตกองทนประกนสงคมทงค พอหรอแมเพยงหนง

คนเทานนทไดรบเงนสงเคราะหบตร หากบดามารดาแยกกนอย ผทเปนผไดสทธในการดแลบตรจะ

มสทธไดรบเงนสงเคราะหบตร

สทธประโยชน เงนสงเคราะหบตรเพอครอบคลม คากนอยคาเลาเรยน คารกษาพยาบาลคาใชจายทจ�าเปนอนๆ

เงนสงเคราะหบตรจายเปนรายเดอนจ�านวน 400 บาทตอเดก 1 คน


เงนสงเคราะหบตรไดรบงบประมาณจากเงนสมทบจากไตรภาคภายใตมาตรา 33 จ�านวนเงนสมทบ

รวมส�าหรบเงนสงเคราะหบตรคดเปนรอยละ 1ของเงนเดอนพนกงานและลกจาง ซงพนกงานและ

ลกจางจายรอยละ 0.2 นายจางจายรอยละ 0.2 และรฐบาลจายรอยละ 0.614

ภายใตมาตรา 39 จ�านวนเงนสมทบรวมคดเปนรอยละ 11.5 ของรายไดอางองจ�านวน 4,800 บาท

ซงพนกงาน/ลกจางจายรอยละ 9 และรฐบาลจายรอยละ 2.5 ขณะนยงไมมการแจงรายละเอยด

ของการสมทบตอรายการสทธประโยชน

14

กำรศกษำถวนหนำ

กรอบกฎหมาย สทธในการไดรบการศกษาฟรเปนเวลาสบสองปไดรบการรบรองโดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตมฉบบท 2 พ.ศ. 2545 ประกนการศกษาภาคบงคบเกาป (อาย 6 ป - 15 ป) และการศกษาขนพนฐานทมคณภาพโดยเรยนฟรเปนเวลาอยางนอย 12 ป อกทงยงประกนวาจะจดใหมการศกษาขนพนฐานพเศษส�าหรบผทพพลภาพ และประชากรกลมเปราะบาง ในป พ.ศ. 2552 นโยบายการศกษาฟรไดขยายเปน 15 ป นโยบายนซงไดรบอนมตภายใตพระราชบญญต

งบประมาณรายจายเพมเตมประจ�าปงบประมาณ พ.ศ. 2552 มงชประเดนความจ�าเปนทจะตองจดใหมการศกษาส�าหรบเดกกอนวยเรยนจนถงการศกษาชนมธยมศกษาตอนปลาย รวมถงระดบประกาศนยบตรวชาชพ และการศกษานอกระบบโรงเรยน

กลมเปาหมาย นโยบายการศกษาฟรขนพนฐานใหกบทกคน ในประเทศไทย รวมถงเดกไรรฐ ชนกลมนอยทางชาตพนธ และผยายถนฐาน (รวมทงคนไทยในตางประเทศ มการจด 21 ศนยในตางประเทศเพอใหการศกษาแกคนไทยในตางประเทศ)

สทธประโยชน นโยบายเรยนฟร 15 ป (จากอนบาลถงมธยมศกษาตอนปลาย รวมถงอาชวศกษา และการศกษานอกระบบโรงเรยน) โครงการครอบคลมความชวยเหลอหาประเภทดงน 1) คาเลาเรยน 2) ต�าราเรยน 3) อปกรณการเรยน 4) ชดเครองแบบนกเรยน และ 5) กจกรรมอนๆ ซงสงเสรมการปรบปรงคณภาพส�าหรบนกเรยน


จดโดยกระทรวงศกษาธการ

14 ทมา: ส�านกงานประกนสงคม, 2555

37

เงนสวสดกำร เกยวกบกำรศกษำของบตรขำรำชกำร

กรอบกฎหมาย พระราชกฤษฎกาเงนสวสดการเกยวกบการศกษาของบตร พ.ศ. 2523 แกไขเพมเตม 2 พ.ศ. 2532 ถง ฉบบท 7 พ.ศ. 2554

กลมเปาหมายปละเกณฑการมสทธ

บตรขาราชการ หรอขาราชการทเกษยณ (เบกคาเลาเรยนและคาธรรมเนยมการศกษา จากอาย 3 ป ถง 25 ป)

เงนสวสดการเกยวกบการศกษาจดใหกบบตรของขาราชการ หรอลกจางประจ�าของรฐบาลซงรบเงนเดอนหรอเงนคาจางจากเงนงบประมาณรายจายหมวดเงนเดอนหรอคาจางประจ�าของกระทรวง ทบวง กรม แกบตรของขาราชการทเกษยณ (ภายใตพระราชบญญตบ�าเหนจบ�านาญขาราชการ) และแกทหารกองหนน ทมสทธไดรบเบยหวดตามขอบงคบกระทรวงกลาโหมวาดวยเงนเบยหวด เงนสวสดการเกยวกบการศกษาของบตรน จ�ากดใหเฉพาะบตรทชอบดวยกฎหมายสามคนแรกเทานน (ไมรวมบตรบญธรรม) จากอาย 3 ป ถงอาย 25 ป

สทธประโยชน คาธรรมเนยมการศกษาขนอยกบประเภทของสถาบนการศกษา (ของรฐบาลหรอของเอกชน) และระดบของการศกษา

การจดมอบสทธประโยชน

ผมสทธอาจยนค�ารองตามแบบทกรมบญชกลางก�าหนด โดยยนพรอมใบเสรจ


งบประมาณรฐบาล กระทรวงการคลง

โครงกำรอนๆ

นอกเหนอจากโครงการเหลานกฎหมายหลายฉบบไดจดตงกองทนเพอใหเงนกทางการศกษาหรอความชวยเหลอทเปน

สงของและทไมใชเงนสด (อาหารทโรงเรยนการแจกอาหาร) แกเดกแตการใชกองทน อาจแตกตางกนไปไดท�าใหโครงการ

เหลานคอนขางท�านายไดยาก ดงกรณโครงการเงนกยมและทนการศกษา (กองทนเงนกยมการศกษา พ.ศ. 2541) และ

โครงการอาหารและนมเสรม (กองทนอาหารกลางวนโรงเรยนประถมศกษา พ.ศ. 2535)

รากฐานดานกฎหมายส�าหรบโครงการความชวยเหลออนๆ ไมชด

• เงนชวยเหลอส�าหรบหญงหมายและเดกทไดรบผลกระทบจากสถานการณในภาคใตของประเทศไทย

© V. Chuangwiwat

38

• เงนชวยเหลอส�าหรบเดกเรรอน

• เงนสงเคราะหบตรส�าหรบบตรของพนกงานรฐวสาหกจ

• เงนสงเคราะหการศกษาส�าหรบบตรขาราชการ

• เงนสงเคราะหการศกษาส�าหรบบตรของครโรงเรยนเอกชน

• เงนกยมส�าหรบนกเรยนทมฐานะเศรษฐกจและสงคมระดบลาง (ก.ย.ศ.)

• ทนการศกษาส�าหรบนกเรยนทบดามารดาอทศตนเพอสงคม

• ทนการศกษาส�าหรบเดกดอยโอกาส (งบประมาณของส�านกงานสลากกนแบงรฐบาล)

• การแจกจกรยานแกนกเรยนทอาศยในพนทหางไกล การแจกคอมพวเตอรแทบเบลตส�าหรบนกเรยนโรงเรยนประถมศกษา (ประถมศกษาปท 1)

• เงนชวยเหลอเดกตดเชอเอชไอวหรอทครอบครวไดรบผลกระทบจากเอชไอว/เอดส (รวมทงเดกก�าพราจากเอชไอว/เอดส)

ตารางท 16 สรปสาระส�าคญเกยวกบการครอบคลมส�าหรบเดก

โครงการ คดเปนรอยละของจ�านวนประชากรรวม (2554)

เงนสงเคราะหบตรของพระราชบญญตประกนสงคม มาตรา 33 และมาตรา 39

เดกจ�านวน 1,256,114 คนคดเปนรอยละ 23.1 ของเดกทงหมดทมอายระหวาง 0 ปถง 6 ป ในป 2554

เงนสวสดการเกยวกบการศกษาของบตรขาราชการ จ�านวน 859,494 คน ในป พ.ศ. 255415 คดเปนรอยละ 5.5 ของเดกทมอายระหวาง 3 ป ถง 20 ปทงหมด

โครงการเรยนฟร การศกษาถวนหนา ครอบคลมเดกครบทกคน (พ.ศ. 2554)

โครงการอนๆ เฉพาะกจมงกลมเปาหมาย

15

4.3.2 ชองวางเชงนโยบาย และประเดนในการด�าเนนการ

กรอบกฎหมาย นโยบายและโครงการการคมครองทางสงคมหลายประการทเกยวของกบเดกมลกษณะองกบการตดสนใจทางการเมองเฉพาะกจ รากฐานดานกฎหมายยงไมชดเจน จงท�าใหในระดบหนงยงไมสามารถคาดการได (การจดสรรงบประมาณสามารถเปลยนจากปหนงไปอกปหนง หรอโครงการอาจหายไปได)

สทธประโยชนและกลมเปาหมาย

ในประเทศไทยแรงงานในระบบเทานนทมสทธไดรบเงนอดหนนเพอการเลยงดบตร (เงนสงเคราะหบตร) ส�าหรบเดกกอนวยเรยน (จาก 0 ป ถง 6 ป)

ศนยพฒนาเดกปฐมวย และบรการอนๆ ส�าหรบแมและเดกยงพฒนาไมเพยงพอ (ศนยเหลานจะมสวนสรางเสรมพฒนาการของเดก)

ทนการศกษาอาจมสวนท�าใหคงระดบการเขาโรงเรยนโดยครอบคลมคาใชจาย อาท คาเดนทาง หรอคาอาหารทโรงเรยนอาจจะไมไดมการจดไวใหเสมอไป ทนการศกษาอาจมสวนเกยวของอยางยงส�าหรบเดกในครวเรอนในชนบทหรอมฐานะยากจน และลดความเสยงในการใชแรงงานเดกอยางไรกตาม นอกเหนอจากกลมเฉพาะบางกลม เชน ขาราชการครโรงเรยนเอกชน ฯลฯ เดกสวนใหญไมมสทธไดรบทนการศกษา

15 ขอมลทพยากรณประมาณการ (ส.ว.ป.ก.)

39

ผลลพททางการศกษา

ถงแมจะมนโยบายการศกษาฟร ทวาประเทศไทยตองมการปรบปรงดานผลสมฤทธในการเรยนรในภาพรวม คณภาพการศกษายงดเหมอนวาต�าอยมากในเขตชนบทหางไกล และการขาดการสนบสนนทปรบใหเหมาะสม (ภายหลงจากจบการศกษาในโรงเรยน และอนๆ) อาจเปนอปสรรคตอการพฒนาของเดกในวยเรยนทมฐานะไมพรอม

ขอมล เนองจากขาดขอมลเกยวกบนโยบายการศกษาถวนหนา เดกบางคนเขาถงการศกษาไดจ�ากด (เดกทเปนลกของแรงงานยายถน และเดกชนกลมนอยทางชาตพนธทอาศยในพนทหางไกล เดกไรรฐ) โดยทวไปยงขาดความตระหนกรเกยวกบโครงการสนบสนนทมอย (เชนทนการศกษา ทนใหเปลา การแจกรถจกรยานและอนๆ)

การตดตามตรวจสอบและการประเมน

ในกรอบของกระบวนการกระจายอ�านาจ การปฏบตด�าเนนการนโยบายทเกยวกบประเดนเดก อยภายใตองคกรปกครองสวนทองถน ตามมาตรฐานและแนวทางการด�าเนนการซงก�าหนดในระดบชาต อยางไรกตาม ยงไมมระบบการตดตามตรวจสอบและประเมนผลเพอตดตามการด�าเนนการตามนโยบายอยางมประสทธภาพในระดบการกระจายอ�านาจ


>>ขอเสนอแนะหลก เพอทจะด�าเนนการการคมครองทางสงคมขนพนฐานส�าหรบเดกใหครบถวนสมบรณ จะตอง

น�าโครงการเงนอดหนนเพอการเลยงดบตรแบบถวนหนามาปฏบตในประเทศไทย

ขอเสนอแนะทไดรบจากกระบวนการสนทนาและการปรกษาหารอระดบชาตนนไดสรปในตารางขางลางน ขอเสนอแนะ

ทมสญลกษณ (*) นนจะรวมถงการจดใหมสทธประโยชนการคมครองทางสงคมขนพนฐานเพมเตม หรอการเพมการ

ครอบคลม ตนทนการจดใหมการคมครองหรอการครอบคลมนสามารถค�านวณได โดยใชเครองมอการประมาณการ

ตนทนขององคการแรงงานระหวางประเทศ ในประเภททสองทมสญลกษณ (∆) นน การน�าขอเสนอแนะไปปฏบตด�าเนน

การนนตองมการศกษาในเชงลกเพมเตม (ใชตวแบบการประมาณการตนทนแบบอนๆ) หรอสามารถด�าเนนการผาน

โครงการความรวมมอทางวชาการเฉพาะดาน

ตารางท 17 ขอเสนอแนะเกยวกบเดก

ขอเสนอแนะ

* ขอเสนอแนะเกยวกบเดกขอท 1 ออกแบบและปฏบตด�าเนนการโครงการเงนอดหนนเพอการเลยงดบตรในชวงกลมอายตางๆ (0 - 3 ป 0 - 6 ป หรอ 0 - 12 ป) โดยมงทจะลดความยากจน และสนบสนนผปกครองใหมเงนส�าหรบเลยงดบตร

∆ ขอเสนอแนะเกยวกบเดกขอท 2 รวมเงนอดหนนเพอการเลยงดบตรไวในชดสทธประโยชนในมาตรา 40.

∆ ขอเสนอแนะเกยวกบเดกขอท 3 การสนบสนนแกนกเรยนทมฐานะยากจนและเดกวยเรยนควรจะก�าหนดเปนกฎหมายและไมใชเปนแบบเฉพาะกจ

∆ ขอเสนอแนะเกยวกบเดกขอท 4 ปรบปรงคณภาพระบบการศกษา

∆ ขอเสนอแนะเกยวกบเดกขอท 5 จดตงบรการดานพฒนาการเดกปฐมวยแบบองครวม ซงรวมถงศนยดแลเดกส�าหรบเดกกอนวยเรยน

40

4.4 วยแรงงาน ทกคนทอยในวยทเปนก�ำลงแรงงำนทมบทบำททำงเศรษฐกจ แตไมสำมำรถหำรำยไดใหเพยงพอ โดย

เฉพำะในกรณกำรเจบปวย กำรวำงงำน กำรท�ำงำนต�ำระดบ มำรดำชวงกำรตงครรภและดแลบตร และคน

พกำร ไดรบควำมมนคงทำงรำยไดขนพนฐำน อยำงนอยทระดบเสนควำมยำกจนทก�ำหนดในระดบชำต


จดใหมสทธประโยชนเงนสงเคราะห แกแรงงานในระบบภายใตพระราชบญญตประกนสงคม มาตรา 33 (และมาตรา

39 ส�าหรบผทกอนหนานเคยไดรบการคมครองโดยมาตรา 33) และพระราชบญญตเงนทดแทน ทงนยงไดจดใหมสทธ

ประโยชนเงนสงเคราะหแกแรงงานนอกระบบภายใตพระราชบญญตประกนสงคม มาตรา 40 นอกจากโครงการหลก

เหลาน ผมสญชาตไทยทเปนคนพการหรอเปนผตดเชอเอชไอว/เอดสสามารถไดรบเบย 500 บาทตอเดอน ผมสญชาต

ไทยทกคนทอายระหวาง 15 ถง 45 ป สามารถเขารบการอบรมทกษะ และผทมรายไดนอยกวา 10,000 บาทตอเดอน

สามารถยนขอเงนกดอกเบยต�าเพอพฒนาทกษะของตน

พนกงานและลกจางของรฐ

ขาราชการมสทธขอลาหยดโดยไดรบคาตอบแทน เพอลาคลอดและลาเนองจากภรรยาทคลอดบตรโดยไดรบคาตอบแทน

และไดรบสทธประโยชนกรณการบาดเจบจากการท�างาน ทพพลภาพ และพการ ในกรณขาราชการเสยชวตอนเนองมา

แตเหตทเกยวกบการท�างาน หรอในระหวางการปฏบตงาน บ�าเหนจบ�านาญขาราชการ (ตามทก�าหนดในพระราชบญญต

บ�าเหนจบ�านาญขาราชการ พ.ศ. 2494) สามารถโอนใหแกทายาทไดตามทกฎหมายก�าหนด

กำรลำโดยไดรบคำตอบแทน

กรอบกฎหมาย ระเบยบส�านกนายกรฐมนตรวาดวยการลาของขาราชการ พ.ศ. 2555

พระราชกฤษฎกาการจายเงนเดอน เงนป บ�าเหนจบ�านาญ และเงนอนในลกษณะเดยวกน พ.ศ. 2535 และแกไขเพมเตม ฉบบท 2-5

กลมเปาหมาย 1) ขาราชการพลเรอนตามพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน 2) ขาราชการพลเรอนในสถาบนอดมศกษาตามพระราชบญญตระเบยบขาราชการอดมศกษา 3) ขาราชการการเมองตาม พระราชบญญตระเบยบขาราชการการเมอง 4) เจาหนาทต�ารวจตามพระราชบญญตต�ารวจแหงชาต 5) ขาราชการทหาร

สทธประโยชน การลาปวยโดยทไดคาจาง (มาตรา 18 ระเบยบส�านกนายกรฐมนตรวาดวยการลาของขาราชการ พ.ศ. 2555)

การลาปวยโดยทไดคาจางเปนเวลาไมเกน 60 วนตอป ตามดลยพนจของอธบด การลาปวยสามารถขยายไดอก 60 วน (มาตรา 27 พระราชกฤษฎกาการจายเงนเดอน เงนป บ�าเหนจบ�านาญ และเงนอนในลกษณะเดยวกน พ.ศ. 2535)


งบประมาณของรฐ

หนวยงานรบผดชอบ

ส�านกนายกรฐมนตร และกรมบญชกลาง (กระทรวงการคลง)

41

กำรลำคลอดและกำรลำเนองจำกภรรยำคลอดบตร

กรอบกฎหมาย ระเบยบส�านกนายกรฐมนตร วาดวยการลาของขาราชการ พ.ศ. 2555

พระราชกฤษฎกาการจายเงนเดอน เงนป บ�าเหนจบ�านาญ และเงนอนในลกษณะเดยวกน พ.ศ. 2535 และ แกเพมเตมฉบบท 2-5

กลมเปาหมาย 1) ขาราชการพลเรอนตามพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน 2) ขาราชการพลเรอนในสถาบนอดมศกษาตามพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอนในสถาบนอดมศกษา 3) ขาราชการการเมองตามพระราชบญญตระเบยบขาราชการการเมอง 4) ขาราชการต�ารวจตาม พระราชบญญตต�ารวจแหงชาต 5) ขาราชการทหาร

สทธประโยชน การลาคลอดบตรโดยไดรบคาตอบแทน ไมเกน 90 วน การลาคลอดบตรสามารถลาตอเนองเพอเลยงดบตรไดอก 150 วนท�างาน แตไมไดรบคาตอบแทน

บดาสามารถลาเพอชวยเหลอภรรยาทคลอดบตรเปนเวลา 15 วน โดยใหผบงคบบญชาอนมต




ส�านกนายกรฐมนตร และกรมบญชกลางกระทรวงการคลง

เงนทดแทนกรณกำรบำดเจบจำกกำรท�ำงำน ทพพลภำพ พกำร

กรอบกฎหมาย ระเบยบกระทรวงการคลงวาดวยเงนท�าขวญขาราชการและลกจาง พ.ศ. 2546 ระเบยบของคณะกรรม การวาดวยกฎและกระบวนวธเกยวกบการรบและการใหคาชดเชยคาท�าขวญขาราชการและลกจางพ.ศ. 2550

กลมเปาหมาย ขาราชการพลเรอนภายใตพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน (ราชการสวนกลางและสวนภมภาค) และขาราชการทหาร

เงอนไขและสทธประโยชน

ในกรณเกดอบตเหตและการเจบปวย และการสญเสยอวยวะ หรอทพพลภาพอนเปนผลมาจากการปฏบตหนาทราชการ และหากขาราชการผนนไมมสทธไดรบบ�าเหนจบ�านาญพเศษตามพระราชบญญต สงเคราะหขาราชการ ผไดรบอนตรายหรอการปวยเจบเพราะเหตปฏบตราชการ พ.ศ. 2546 เงนชดเชยขนอยกบอวยวะและระดบความรนแรง (การสญเสยความสามารถ) ตลอดจนเงนเดอนและคาจางของผไดรบเงนทดแทน





42

สทธประโยชนกรณกำรบำดจำกกำรท�ำงำน พกำร ทพพลภำพโดยใหเปนสงของและเงน

กรอบกฎหมาย พระราชบญญตสงเคราะหขาราชการผไดรบอนตรายหรอการปวยเจบเพราะเหตปฏบตราชการ พ.ศ. 2546

กลมเปาหมาย ขาราชการพลเรอนภายใตพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน (ราชการสวนกลางและสวนภมภาค)

เงอนไขและสทธประโยชน

ในกรณอบตเหต การเจบปวย และสญเสยอวยวะหรอพการอนเปนผลมาจากการปฏบตหนาทราชการ ขาราชการมสทธไดรบ (1) คารกษาพยาบาล (2) การลาโดยไดรบคาตอบแทน (3) ไดรบมอบหมายใหปฏบตหนาทในต�าแหนงทเหมาะสมในกรณทพพลภาพ (4) ไดรบเงนเดอนสงขน (หากสามารถท�างานได) และ/หรอบ�าเหนจบ�านาญพเศษ (หากไมสามารถท�างานได) (5) ในกรณเสยชวตทายาทจะไดรบบ�าเหนจ/เงนกอน





16

แรงงานในระบบ (พระราชบญญตประกนสงคม มาตรา 33 และมาตรา 39 และกองทนเงนทดแทน)

สทธประโยชนกรณเจบปวย (กำรลำปวย) ภำยใตพระรำชบญญตประกนสงคม มำตรำ 33 และมำตรำ 39

กรอบกฎหมาย พระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ. 253316 มาตรา 33 และ 39

กลมเปาหมาย ภายใตมาตรา 33 บคคลทท�างานในวสาหกจนอกภาคการเกษตรทอายมากกวาสบหาปและไมเกนหกสบป นายจางทกคนทมลกจางอยางนอยหนงคนมหนาทตองจดทะเบยนลกจางของตนภายใตโครงการน แรงงานขามชาตมสทธทจะไดรบการคมครองภายใตพระราชบญญตประกนสงคม มาตรา 33

บคคลสามารถประกนตนภายใตมาตรา 39 เมอไดเปนผประกนตนภายใตมาตรา 33 และ ไดจายเงนสมทบเปนเวลาไมนอยกวาสบสองเดอน ยตสภาพการเปนลกจาง และมความจ�านงจะเปนผประกนตอไป แรงงานขามชาตทมสถานะถกตองตามกฎหมายไมอาจไดรบการครอบคลมภายใตพระราชบญญตประกนสงคม มาตรา 39

ผมสทธ ผประกนตนตองจายเงนสมทบเปนเวลาไมนอย 3 เดอน ในชวง 15 เดอนกอนวนไดรบบรการทางการแพทย และตองไมเจตนากอใหเกด (หรอยนยอมใหบคคลอนกอใหเกด) การบาดเจบหรอการเจบปวยนน

สทธประโยชน สทธประโยชนรวมถงการชดเชยรายไดบางสวน (รอยละ 50 ของคาจาง) ระหวางชวงการหยดงาน ระยะเวลาสงสด 90 วน ตอกรณ และ 180 วนตอหนงปปฏทนในกรณโรคทวไป และระยะเวลาสงสด 365 วนส�าหรบโรคเรอรง รายชอโรคเรอรงมบญชอยในกฎกระทรวงก�าหนดโรคเรอรง พ.ศ. 2549

16 http://www.social-protection.org/gimi/gess/RessShowRessource.do?ressourceId=16953

43


ภายใตมาตรา 33 เงนสมทบกรณการเจบปวยและการดแลสขภาพของกองทนประกนสงคมเทากบรอยละ 2.64 ของเงนเดอน ซงลกจาง นายจาง และรฐบาลจายฝายละหนงในสาม (รอยละ 0.88)17

เงนสมทบค�านวณจากสดสวนเงนเดอนทรวมใชในการค�านวณระหวางจ�านวนขนต�า 1,650 บาท ตอเดอน จ�านวนเพดานเงนขนสง 15,000 บาท/เดอน อนง มขอสงเกตวา ทงยอดเงนขนต�า และเพดานขนสงนนต�ามาก (เมอพจารณาวาระดบของคาจางขนต�าเทากบ 300 บาทตอวน) ส�านกงานประกนสงคมก�าลงพจารณาเพมยอดเงนขนต�า แตไมพจารณาเพดานยอดเงนขนสง

ภายใตมาตรา 39 เงนสมทบคาเจบปวยและการดแลสขภาพคดเปนรอยละ 2.64 ของรายไดอางอง (จ�านวน 4,800 บาท18) ซงลกจางจายรอยละ 1.76 และรฐบาลจายรอยละ 0.88

หมายเหต ส�านกงานประกนสงคมก�าลงพจารณาเพมเงนเดอนอางองจ�านวน 4,800 บาท เนองจากระดบนซงใชมาเปนเวลานานแลวนนปจจบนนต�าเกนไป เมอเปรยบเทยบกบคาแรงขนต�าในปจจบน (300 บาท ตอวน)

17 18 19

สทธประโยชนกรณพกำร และกรณทพพลภำพ ภำยใตพระรำชบญญตประกนสงคม มำตรำ 33 และมำตรำ 39

ผมสทธ ผประกนตนตองจายเงนสมทบเปนเวลาไมนอยกวา 3 เดอนในชวง 15 เดอนกอนรบบรการทางการแพทย ตองไมกอใหเกด (อนญาตใหผอนกอใหเกด) การบาดเจบหรอเจบปวยโดยเจตนา และเปนผทคณะกรรมการทางการแพทยจดใหเปนผทพพลภาพ (สญเสยความสามารถเกนรอยละ 50)

สทธประโยชน สทธประโยชนทางการแพทยรวมถง 1) คาใชจายในการตรวจทางการแพทย 2) คาใชจายในการรกษาทางการแพทย 3) คายาและเวชภณฑ 4) คารกษาผปวยใน คาอาหาร และคาใชจาย ในการรกษาในโรงพยาบาล 5) คารถพยาบาลและคาขนสงส�าหรบผทพพลภาพ 6) คาใชจายในการฟนฟรางกาย สภาพจตใจ และดานอาชพ 7) คาใชจายอนๆ

ปรมาณสทธประโยชนทางการแพทยมมลฐานมาจาก (1) คาใชจายจรงส�าหรบการดแลผปวยนอก ณ โรงพยาบาลของรฐ และการวนฉยโรครวมผปวยใน ณ โรงพยาบาลของรฐ (2) คาใชจายจรงจ�านวนสงสด 2,000 บาทตอเดอนส�าหรบการดแลผปวยนอก ณ โรงพยาบาลแอกชน และคาใชจายจรงจ�านวนสงสดส�าหรบผปวยใน 4,000 บาทตอเดอนส�าหรบการดและผปวยใน ณ โรงพยาบาลเอกชน (3) เงนกอนจ�านวนไมเกน 500 บาทตอเดอน เพอครอบคลมบรการรถพยาบาล และคาใชจายในการเดนทาง

สทธประโยชนยงครอบคลมถงการทดแทนรายไดบางสวน (รอยละ 50 ของคาจาง) ตลอดชวตของผประกนตน (เงนบ�าเหนจบ�านาญอาจลดลงเมอผประกนตนมสภาพดขนภายหลงการฟนฟ)


ภายใตมาตรา 33 เงนสมทบดานการทพพลภาพเทากบรอยละ 1.32 ของเงนเดอน ซงลกจาง นายจาง และรฐบาลจายฝายละหนงในสาม (รอยละ 0.44) เกยวกบยอดเงนเดอนขนต�าและเงนเดอนเพดานขนสงนน เหมอนกนกบความขางตนน

ภายใตมาตรา 39 เงนสมทบดานการทพพลภาพเทากบรอยละ 1.32 ของรายไดอางอง (จ�านวน 4,800 บาท19) ซงลกจางจายรอยละ 0.88 และรฐบาลจายรอยละ 0.44

17 ทมา: ส�านกงานประกนสงคม [สปส.] 255518 ทมา: ส�านกงานประกนสงคม [สปส.] 255519 ทมา: ส�านกงานประกนสงคม [สปส.] 2555

44

สทธประโยชนกำรคลอดบตรภำยใตพระรำชบญญตประกนสงคม มำตรำ 33 และมำตรำ 39

กลมเปาหมาย สทธประโยชนการคลอดบตรใชไดกบผประกนตนหรอภรรยา หรอหญงทอยกนฉนทภรรยา

ผมสทธ ผประกนตนมสทธไดรบสทธประโยชนการคลอดบตร ในกรณท 1) ผประกนตน ภรรยาผประกนตน หรอผทอยกนกบผประกนตนตงครรภ 2) ผประกนตนมจายเงนสมทบเปน 7 เดอนในชวง 15 เดอนกอนวนทรบบรการทางการแพทย

ผประกนตนมสทธไดรบสทธประโยชนการคลอดบตร สองครง หากคสมรสทงสองฝายเปนผผประกนตน จะมสทธไดรบสทธประโยชน 4 ครง

สทธประโยชน สทธประโยชนทางการแพทยเปนจ�านวน 13,000 บาทตอการคลอดบตรหนงครง (คณะกรรมการการแพทยตาม พ.ร.บ. ประกนสงคม พ.ศ. 2533 เรองหลกเกณฑและอตราส�าหรบประโยชนทดแทนในกรณคลอดบตร (ประกาศในป พ.ศ. 2553)

จ�านวนเงนสทธประโยชนนมงครอบคลม 1) การตรวจทางการแพทย และคาใชจายในการตงครรภ 2) คาใชจายการรกษาทางการแพทย 3) ยาและคาใชจายเวชภณฑ 4) คาใชจายในการคลอด 5) คาหอง อาหาร และคารกษาในโรงพยาบาล 6) การเลยงดแลและรกษาเดกเกดใหม 7) ตนทนบรการรถพยาบาลหรอการขนสงส�าหรบผปวย 8) คาใชจายทจ�าเปนอนๆ

สทธประโยชนยงไดรวมถงเงนทดแทนรายไดบางสวน (รอยละ 50 ของเงนเดอนเปนเวลา 90 วน) ส�าหรบผประกนตนทลาพกงานเพอคลอดบตร (การลาคลอด)


ภายใตมาตรา 33 เงนสมทบดานการคลอดบตรเทากบรอยละ 0.36 ของเงนเดอนลกจาง ซงลกจาง นายจาง และรฐบาลจายฝายละหนงในสาม (รอยละ 0.12) เกยวกบยอดเงนเดอนขนต�าและเงนเดอนเพดานขนสงนน เหมอนกบความขางตนน

ภายใตมาตรา 39 เงนสมทบสทธประโยชนกรณการคลอดบตรคดเปนรอยละ 0.36 ของรายไดอางอง (จ�านวน 4,800 บาท20) ซงลกจางจายรอยละ 0.24 และรฐบาลรอยละ 0.12

20

สทธประโยชนกรณกำรตำยและกำรขอรบเงนสงเครำะห กำรยนขอรบประโยชนทดแทนกรณตำย ภำยใตพระรำชบญญตประกนสงคม มำตรำ 33 และมำตรำ 39

กลมเปาหมาย สทธประโยชนกรณการตายและการขอรบเงนสงเคราะห/การยนขอรบประโยชนทดแทนกรณตาย ใชกบผทพงพง ทายาทของผประกนตน

ผมสทธ ผประกนตนไดจายเงนสมทบเปนเวลาไมนอยกวา 1 เดอนในชวง 6 เดอนกอนเสยชวตและไมใชกรณฆาตวตาย

สทธประโยชน สทธประโยชนรวมถงเงนสงเคราะหชวยคาท�าศพและความชวยเหลอดงตอน (1) เงนคาท�าศพ 40,000 บาทแกผจดการศพ (2) เงนสงเคราะห ประโยชนทดแทนกรณตาย ขนอยกบระยะเวลาในการจายเงนสมทบ (1.5 เทาของเงนเดอน คาจางรายเดอน ในกรณจายเงนสมทบ 36 เดอนขนไป และ 5 เทาของคาจางรายเดอน/เงนเดอน หรอกรณจายเงนสมทบเปนเวลามากกวา 10 ป)

20 ทมา: ส�านกงานประกนสงคม [สปส.] 2555

45


ภายใตมาตรา 33 เงนสมทบกรณเสยชวตและผรอดชวตคดเปนรอยละ 0.18 ของเงนเดอนลกจาง ซงลกจาง นายจาง และรฐบาลจายฝายละหนงในสาม (รอยละ 0.06) เกยวกบยอดเงนเดอนขนต�าและเงนเดอนเพดานขนสงนน เหมอนกบความขางตน

ภายใตมาตรา 39 เงนสมทบกรณการตาย และการขอรบเงนสงเคราะหการยนขอรบประโยชนทดแทนกรณตาย คดเปนรอยละ 0.18 ของรายไดอางอง (จ�านวน 4,800 บาท21) ซงลกจางจายรอยละ 0.12 และรฐบาลรอยละ 0.06

21

สทธประโยชนกรณกำรวำงงำนภำยใตพระรำชบญญตประกนสงคม มำตรำ 33 เทำนน

ผมสทธ ผประกนตนไดจายเงนสมทบเปนเวลาไมนอยกวา 6 เดอนในชวงเวลา 15 เดอน กอนจะวางงาน และสามารถท�างานได และพรอมท�างานในต�าแหนงงานทจดให ไมปฏเสธทจะเขารบการอบรมงาน ขนทะเบยนตอส�านกงานจดหางานของรฐบาลรายงานตนตอส�านกงานไมนอยกวาหนงครงตอเดอน สถานการณวางงานไมไดเกดมาจากการปฏบตหนาทโดยไมสจรต หรอเจตนากระท�าผดกฎหมายอาญาตอนายจาง หรอเจตนากอใหเกดความเสยหายตอนายจาง หรอฝาฝนกฎหรอระเบยบในการท�างาน หรอค�าสงอนชอบดวยกฎหมายของนายจางเปนกรณรายแรง หรอละเลยหนาทเปนเวลาเจดวนตดตอกนโดยไมมเหตผลอนควร หรอประมาทเลนเลอจนกอใหเกดความเสยหายรายแรงตอนายจาง หรอตองโทษจ�าคกโดยค�าพพากษาศาลอนเปนทสด ยกเวนการกระท�าผดโดยประมาทหรอความผดลหโทษ บคคลตามขอนไมมสทธไดรบสทธประโยชนส�าหรบผสงอาย

ส�าหรบแรงงานขามชาตทขนทะเบยนภายใตกองทนประกนสงคมแลว การจะไดรบสทธประโยชนเปนเรองทยากยงดวยเหตผลสองประการ ประการแรกคอคนงานตองออกนอกประเทศภายในเจดวนหลงจากทถกปลดออกจากงานซงท�าใหคนงานไมอาจแจงสถานะใหมของตน (วางงาน) ตอกรมการจดหางาน และส�านกงานประกนสงคม หรอไมอาจรายงานตนทกเดอนตอกรมการจดหางาน (ตามทก�าหนดในโครงการสทธประโยชนกรณการวางงาน) เหตผลประการทสองคอกรมการจดหางานรบเฉพาะค�ารองจากผมสญชาตไทย จงเทากบเปนการตดแรงงานขามชาตออกไป

สทธประโยชน สทธประโยชนรวมถงเงนทดแทนรายไดบางสวน ในกรณของการถกใหออกจากงาน ผประกนตนไดรบเงนทดแทนรายไดรอยละ 50 ของคาจาง เปนเวลาไมเกน 180 วนตอครง (และตอหนงปปฏทน)ในกรณการลาออกหรอเมอสนสดระยะเวลาตามสญญาทมก�าหนดแนนอนผประกนตนจะไดรบเงนทดแทนรายไดรอยละ 30 ของคาจาง เปนเวลาไมเกน 90 วนตอครง (และตอหนงปปฏทน)


ภายใตมาตรา 33 เงนสมทบกรณการวางงานคดเปนรอยละ 1.25 ของเงนเดอนของลกจาง ซงลกจางสมทบรอยละ 0.5 นายจาง สมทบรอยละ 0.5 และรฐบาลสมทบรอยละ 0.525

เกยวกบยอดเงนเดอนขนต�าและเงนเดอนเพดานขนสงนน เหมอนกบความขางตน

21 ทมา: ส�านกงานประกนสงคม [สปส.] 2555

46

สทธประโยชนกำรบำดเจบอนเนองกบกำรจำงงำนภำยใตพระรำชบญญตเงนทดแทน พ.ศ. 2537

กรอบกฎหมาย พระราชบญญตเงนทดแทน พ.ศ. 2537 ก�าหนดบงคบใหนายจางทมลกจางในธรกจไมวาประเภทใดกตาม ยกเวนนายจางบางกลม22 ตองจายเงนสมทบแกกองทนเงนทดแทน

กลมเปาหมาย โครงการนมงครอบคลมพนกงาน ลกจางในภาคเศรษฐกจในระบบและแรงงานขามชาตทมสถานะถกตองตามกฎหมาย ถงแมวาแรงงานขามชาตจะไดรบการคมครองในทางหลกการ แตในทางปฏบตคนงานสวนใหญจะไมสามารถปฏบตตามเกณฑสองประการตามทบญญตในหนงสอเวยน รส 0711/ว 751 (ออกเมอวนท 25 ตลาคม 2544) วาแรงงานตองมหนงสอเดนทางหรอเอกสารขนทะเบยนจากตางประเทศ และนายจางตองแจงขนทะเบยนแรงงานและจายเงนสมทบเขากองทนเงนทดแทน

ผมสทธ ผประกนตนมสทธทจะไดรบประโยชนในกรณการบาดเจบหรอกรณเสยชวตอนเนองมาจากการท�างานการเจบปวย การสาบสญเปนเวลาไมนอยกวา 120 วน นบจากวนทเกดเหต ลกจางไมมสทธไดรบสทธประโยชน หากสญเสยการควบคมตนเองอนเกดมาจากการดมสราหรอการตดยาเสพตด ผประกนตนตองไมเจตนากอใหเกด (หรอยนยอมใหผอนกอใหเกด) การบาดเจบนน

สทธประโยชน สทธประโยชนทกองทนเงนทดแทนจดใหนนรวมถงเบยรายเดอน การครอบคลมคาใชจายดานการแพทยและการฟนฟ และเงนคาท�าศพ


กองทนเงนทดแทนไดรบงบประมาณจากเงนสมทบของนายจางเทานน ในชวงสปแรกของวสาหกจ นายจางเงนสมทบอตราเบองตนตามประเภทของวสาหกจ อตราแตกตางกนไปจากรอยละ 0.2 ถงรอยละ 1 นบตงแตปท 5 นายจางจะจายตามประสบการณ (ไดแกอตราเรยกรอง) และเงนสมทบจะลดหรอเพมตามประวตการเรยกรองสทธ

22 23

แรงงานนอกระบบ (มาตรา 40 ของพระราชบญญตประกนสงคม)

สทธประโยชนกรณเจบปวยภำยใตพระรำชบญญตประกนสงคม มำตรำ 40

กรอบกฎหมาย พระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ.253323 มาตรา 40 ทงน มการทบทวนรปแบบและเนอหาชดสทธประโยชนในเดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2554 (พระราชกฤษฎกาก�าหนดหลกเกณฑและอตราการจายเงนสมทบประเภทของประโยชนทดแทนตลอดจนหลกเกณฑและเงอนไขแหงสทธในการรบประโยชนทดแทนของผประกนตนพ.ศ. 2554)

กลมเปาหมาย บคคลทอายเกน 15 ปและไมเกน 60 ป และไมเปนผประกนตนภายใตพระราชบญญตประกนสงคม มาตรา 33 หรอมาตรา 39 อาจยนขอเปนผประกนตน ภายใตมาตรา 40 ของพระราชบญญตประกนสงคม กลมเปาหมายนหลกๆ ประกอบไปดวยแรงงานนอกระบบ

ผมสทธ ผประกนตนตองจายเงนสมทบเปนเวลาไมนอยกวาสามเดอนในชวงสเดอนกอนวนทไดรบบรการทางการแพทย

22 (1) การปกครองสวนกลาง การปกครองสวนภมภาค และการปกครองสวนทองถน (2) รฐวสาหกจวาดวยพนกงานรฐวสาหกจสมพนธ (3) นายจางทด�าเนนธรกจโรงเรยนเอกชนภายใตกฎหมายวาดวยโรงเรยนเอกชน โดยเฉพาะในสวนทเกยวของกบครหรอครใหญเปนการเฉพาะ (4) นายจางทด�าเนนการกจกรรมทไมแสวงก�าไร (5) นายจางอนๆ ตามทก�าหนดในกฎกระทรวง (6) แรงงานท�างานบาน (domestic work)

23 http://www.social-protection.org/gimi/gess/RessShowRessource.do?ressourceId=16953

47

สทธประโยชน ในชดสทธประโยชนชดท 1 และ 2 สทธประโยชนกรณเจบปวยเหมอนกน ผประกนตนมสทธไดรบสทธประโยชนจ�านวน 200 บาทตอวน โดยจ�ากดจ�านวนไวท 20 วนตอป และส�าหรบการดแลผปวยในทมระยะเวลาอยางนอยสองวนเทานน หากเขารบการรกษาพยาบาลเพยงหนงคน สมาชกจะไมมสทธไดรบสทธประโยชนใด หากเขารบการรกษาสองคนจะไดรบสทธประโยชน 400 บาท หากเขารบการรกษาพยาบาลสามคนจะไดรบสทธประโยชน 600 บาท และอนๆเปนล�าดบไปเชนน


ในชดสทธประโยชนชดท 1 เงนสมทบเทากบ 100 บาทตอเดอน (ครอบคลมสทธประโยชนสามประการ) ในชดสทธประโยชนชดท 2 เงนสมทบเทากบ 150 บาทตอเดอน (ครอบคลมสทธประโยชนสประการ) นบถงขณะนยงไมมการแจงรายละเอยดลงเปนตอรายสาขา

อยางไรกตาม ไมใชทกคนในจ�านวนนทจายเงนสมทบสม�าเสมอ ณ เดอนธนวาคม 2554 มผลงทะเบยนจ�านวน 590,046 คน ภายใตมาตรา 40 และรอยละ 61 ในจ�านวนนทจายเงนสมทบ และนบถงเดอนมถนายน 2555 มผลงทะเบยนจ�านวน 877,425 คน ประมาณรอยละ 53.8 ในจ�านวนนทจายเงนสมทบ24

24

สทธประโยชนกรณพกำร ภำยใตพระรำชบญญตประกนสงคม มำตรำ 40

ผมสทธ ผประกนตนตองจายเงนสมทบเปนเวลาไมนอยกวาหกเดอนในชวงสบเดอนกอนวนทไดรบบรการทางการแพทย

สทธประโยชน ภายใตชดสทธประโยชนท 1 และ 2 สทธประโยชนผพการเหมอนกน ผประกนตนไดรบการทดแทนรายไดจ�านวนระหวาง 500 และ 1,000 บาทตอเดอนเปนเวลา 15 ป ขนอยกบระยะเวลาของชวงการจายเงนสมทบกอนเกดอบตเหต


เชนเดยวกบขางตน

สทธประโยชนกรณเสยชวตและกำรขอรบคำท�ำศพ กำรยนขอรบประโยชนทดแทนกรณตำยภำยใตพระรำชบญญตประกนสงคม มำตรำ 40

ผมสทธ ผประกนตนตองจายเงนสมทบเปนเวลาไมนอยกวาหกเดอนในชวงสบสองเดอนกอนเสยชวต

สทธประโยชน สทธประโยชนนนรวมถงเงนชวยคาท�าศพเพอครอบคลมคาใชจายคาท�าศพจ�านวน 20,000 บาท จายใหแกผจดการศพ


เชนเดยวกบขางตน

24 ทมา: ส�านกงานประกนสงคม [สปส.], 2555

48

เบยควำมพกำรถวนหนำแบบไมตองจำยเงนสมทบ บรหำรจดกำรโดยองคกำรบรหำรสวนต�ำบล (อบต.) ภำยใตควำมรบผดชอบของกระทรวงมหำดไทย

กรอบกฎหมาย เบยส�าหรบผพการถวนหนาแบบไมตองจายเงนสมทบจดตงโดยพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการพ.ศ. 2550 แตมผลบงคบใชในป พ.ศ. 2553 (ระเบยบคณะกรรมการสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการแหงชาตวาดวยหลกเกณฑและวธการจดสวสดการเบยพการ พ.ศ. 2552 และระเบยบกระทรวงมหาดไทยวาดวยหลกเกณฑการจายเงนเบยความพการใหคนพการขององคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2553)

กลมเปาหมาย ผมสญชาตไทยทเปนคนพการ

ผมสทธ ผไดรบสทธประโยชน 1) มภมล�าเนาในเขตขององคการปกครองสวนทองถนตามส�ามะโนประชากร 2) มบตรผพการตามพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. 2550 และ 3) ยงไมไดรบการดแลโดยแหลงพกพงสวสดการของรฐบาล

สทธประโยชน เบยความพการจ�านวน 500 บาทตอเดอน


ใชงบประมาณจากภาษ

เงนชวยเหลอทไมตองจำยเงนสมทบโดยถวนหนำส�ำหรบผตดเชอเอชไอว/เอดส บรหำรจดกำรโดยส�ำโดยองคกำรบรหำรสวนต�ำบล (อบต.) ภำยใตควำมรบผดชอบของกระทรวงมหำดไทย

กรอบกฎหมาย เงนชวยเหลอทไมตองจายเงนสมทบโดยถวนหนาส�าหรบผตดเชอเอชไอว/เอดสเปนนโยบายซงจดตงขนมาเมอหลายปทแลว จากกฏหมายกระจายอ�านาจ พ.ศ. 2542 กระทรวงมหาดไทยไดออกระเบยบการจายเงนชวยเหลอโดย อบต. ในป พ.ศ. 2549

กลมเปาหมาย ผมสญชาตไทยตดเชอเอชไอว/เอดส

ผมสทธ ผไดรบประโยชนทมภมล�าเนาในเขตขององคการปกครองสวนทองถนตามส�ามะโน

สทธประโยชน เงนชวยคาครองชพขนต�า 500 บาทตอเดอน


ใชงบประมาณจากภาษ

สทธประโยชนทเปนตวเงนอนๆ

นอกจากน กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยยงบรการจดการกองทนจ�านวนหนง เชนเงนชวยเหลอ

2,000 บาท ซงจายใหไดถงสามครงตอป เพอสนบสนนครวเรอนทประสบปญหาทางการเงนและเศรษฐกจ

49

กำรพฒนำทกษะฝมอแรงงำน

ในขนตอนกอนการจางงาน ชองทางการพฒนาทกษะนนรวมถงการศกษาขนมธยมศกษาตอนปลายในระบบทางการ การ

ศกษาแบบโอกาสในการศกษาใหม การฝกหดอาชพ การศกษาและฝกอบรมดานเทคนคและอาชพ และอดมศกษา ในระยะ

การท�างานและการฝกทกษะใหม ผใหบรการรายอนนอกโรงเรยนและนอกการศกษาอยางเปนทางการชวยคนงานพฒนา

ทกษะและเรยนรทกษะใหมกระทรวงสองกระทรวงทมหนาทรบผดชอบไดแกกระทรวงศกษาธการ (กรมอาชวศกษา]และ

กระทรวงแรงงาน (กรมพฒนาฝมอแรงงาน) ซงรบผดชอบส�าหรบการอบรมทกษะฝมอ การฝกอบรมความรใหม และการ

ยกระดบทกษะฝมอเพอใหเปนไปตามมาตรฐานคณวฒระดบชาตในภาคการผลตหตถอตสาหกรรม ภาคบรการ และภาค

การพาณชย

พระราชบญญตสงเสรมการพฒนาฝมอแรงงาน พ.ศ.2545 สนบสนนใหนายจางจดใหมการฝกอบรมและด�าเนนการ

พฒนาทกษะฝมอแรงงานในสถานประกอบการ ภายใตความรบผดชอบของกรมพฒนาฝมอแรงงานในสงกดกระทรวง

แรงงาน ทงยงสนบสนนใหเอกชนจดตงและขนทะเบยนศนยการฝกอบรมกบกรมพฒนาฝมอแรงงาน เพอการพฒนาฝมอ

แรงงานและการเรยนรและฝกอบรมในสถานประกอบการของตน

©V. Chuangwiwat

50

ตารางท 18 สรปสาระส�าคญเกยวกบการครอบคลมส�าหรบกลมประชากรวยแรงงาน

ประเภทของผท�างาน สทธประโยชน การครอบคลม (พ.ศ. 2555)

ขาราชการพลเรอน การลาปวยโดยไดรบคาตอบแทน สทธการลาคลอดและบดาลาเพอดแลครอบครวกรณบตรเพงคลอดโดยไดรบคาตอบแทนสทธประโยชนกรณการบาดเจบจากการท�างาน กรณการพการ และกรณทพพลภาพ สทธประโยชนกรณการเสยชวตและกรณการรอดชวต (โอนบ�าเหนจบ�านาญใหทายาท)

ขาราชการ1,376,60925 คน คดเปนรอยละ 3.7 ของประชากรทมบทบาททางเศรษฐกจ

พนกงาน ลกจางภาคเอกชน พระราชบญญตประกนสงคม มาตรา 33

สทธประโยชนกรณเจบปวยสทธประโยชนกรณการพการ และสทธประโยชนกรณทพพลภาพ สทธประโยชนกรณการดแลมารดา สทธประโยชนกรณการเสยชวตและกรณการรอดชวต สทธประโยชนกรณวางงาน

พนกงาน ลกจางภาคเอกชนจ�านวน9,054,53526 คน ในเดอนธนวาคม 2554 คดเปนจ�านวนรอยละ 24.4 ของประชากรทมบทบาททางเศรษฐกจรวม

พนกงาน ลกจางภาคเอกชน กองทนเงนทดแทน

สทธประโยชนกรณการบาดเจบจากการท�างาน พนกงาน ลกจางภาคเอกชน 8,222,96027 คน ในเดอนธนวาคม 2554 คดเปนรอยละ 22.2 ของประชากรทมบทบาททางเศรษฐกจรวม

ผประกนตนภายใตพระราชบญญตประกนสงคมมาตรา 39

สทธประโยชนกรณเจบปวยสทธประโยชนกรณการพการ และสทธประโยชนกรณทพพลภาพ สทธประโยชนกรณการดแลมารดา สทธประโยชนกรณการเสยชวตและกรณการรอดชวต

855,41228 คนในเดอนธนวาคม 2554 คดเปนรอยละ 2.3 ของประชากรทมบทบาททางเศรษฐกจโดยรวม

พระราชบญญตประกนสงคม มาตรา 40 (ชดสทธประโยชนชดท 1 และ 2)

กรณเจบปวย กรณเสยชวต กรณทพพลภาพ

590,04629 คนในเดอนธนวาคม 2554 คดเปนรอยละ 1.60 ของประชากรทมบทบาททางเศรษฐกจโดยรวม30 ซงนบเปนรอยละ 2.5 ของเปาหมาย (แรงงานนอกระบบ)

คนพการ (คนงาน ผสงอาย และเดก)

เงนชวยเหลอส�าหรบผพการแบบไมตองจายเงนสมทบ คนพการ 959,502 คน ไดรบเงนชวยเหลอ 500 บาท ในป 255431 ซงนบเปนรอยละ 1.5 ของประชากรทงหมด (ไมใชเพยงประชากรทมบทบาททางเศรษฐกจ)

25 26 27 28 29 30 31

25 จ�านวนรวมของขาราชการทยงอยในราชการ ในป 2554 ทพยากรณประมาณการ (ส.ว.ป.ก.)26 ทมา: ส�านกงานประกนสงคม http://www.sso.go.th/sites/default/files/R_D122012/statisticsmid39_en.html. [20 ตค. 2555]. จ�านวน

ของผทจายเงนสมทบอยางจรงจงแกส�านกงานประกนสงคมนนรวมถงคนท�างานทอายเกน 60 ป โดยเฉพาะอยางยงภายใตมาตรา 39 ซงประสงคจะเปลยนจากมาตรา 33 เปน 39 เมอเกษยณ เพอทจะไดมสทธไดรบสทธประโยชนการดแลสขภาพ

27 ทมา: ส�านกงานประกนสงคม28 ทมา: ส�านกงานประกนสงคม http://www.sso.go.th/sites/default/files/R_D122012/statisticsmid39_en.html [20 ตค. 2555].29 http://www.sso.go.th/sites/default/files/R_D122012/statisticsmid39_en.html [20 ตค. 2555].30 องขอมลจากการส�ามะโนประชากรครงลาสดในป พ.ศ. 2553 เผยแพรโดยส�านกงานสถตแหงชาตในป 2555 และใชในการค�านวณตามวธการ

ประเมนแบบเรว (RAP)31 ทมา:กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

51

4.4.2 ชองวางเชงนโยบายและประเดนการด�าเนนการ 32 33

ความกระจดกระจาย

การทมโครงการหลายโครงการทใหความมนคงดานรายไดแกประชากรวยแรงงานนนท�าใหไมมประสทธภาพเปนภาระดานการบรหาร และไมไดเปนหลกประกนวาจะสามารถใชสทธประโยชนขามโครงการได

การครอบคลม โดยรวมพระราชบญญตประกนสงคม มาตรา 40 ครอบคลมจ�านวนเพยงรอยละ 2.532 แรงงานนอกระบบ

พระราชกฤษฎกาก�าหนดหลกเกณฑและอตราการจายเงนสมทบประเภทของประโยชนทดแทนตลอดจนหลกเกณฑและเงอนไขแหงสทธในการรบประโยชนทดแทนของผประกนตน พ.ศ.2554 ไดตดแรงงานภาคประมงและภาคการเกษตร ตลอดจนแรงงานท�างานบาน ลกจางชวคราว และลกจางจากธรกจทไมไดจดทะเบยนในภาคเศรษฐกจนอกระบบ ทกคน (ธรกจครอบครวและอนๆ)ประมาณกนวาผทท�างานในภาคเศรษฐกจนอกระบบรอยละ 60 ถกกนไมใหไดอยในขอบขายของกฎหมายในเชงพฤตนย

แมดเหมอนวาส�านกงานประกนสงคมดจะประสบความส�าเรจในการเพมจ�านวนคนงานทจดทะเบยนภายใตมาตรา 40 ส�านกงานประกนสงคม ยงขาดทรพยากรมนษยและขดความสามารถในการทจะตดตามสมาชกทขนทะเบยน และประกนวามการจายเงนสมทบสม�าเสมอ ผลกคอจ�านวนรอยละของสมาชกทมสวนรวมอยางจรงจง (จายเงนสมทบสม�าเสมอ) มเพยงรอยละ 61 เมอปลายป 2554 และรอยละ 54 ในเดอนมถนายน 255533 จะตองพฒนาแนวคดเรองกลไกในกรท�าใหการจายเงนสมทบใหเปนไปโดยอตโนมต อาท ใหองคการปกครองสวนทองถน ท�าหนาทในการเกบคาเบยประกน (ซงอาจจะไมมกฎหมายรองรบ) หรออาจใหบรษทเอกชนเชนไปรษณยไทยท�าการเกบแทน หรอเชอมเขากบระบบการเกบภาษของกรมสรรพากร

แรงงานขามชาตจ�านวนมากไมเขาใจอยางถองแทถงสทธประโยชนทตนพงได

พระราชบญญตประกนสงคมมาตรา 33 ไมรวมพนกงาน/ลกจางของหนวยธรกจจ�านวนหนง (รานเสรมสวย ธรกจของครอบครว) ตลอดจนแรงงานท�างานบาน

แรงงานขามชาตทมสถานะถกตองตามกฎหมายตองเดนทางออกจากประเทศไทยเจดวนภายหลงจากทสญญาสนสด ดงนนจงไมอาจไดรบสทธประโยชน (อาท สทธประโยชนกรณชนาภาพ) ซงคนงานไดจายเงนสมทบไว

นบถงขณะนแรงงานขามชาตไมสามารถเขารวมการศกษาและฝกอบรมดานเทคนคและอาชพ

ผทไมมบตรประจ�าตวประชาคน (เลข 13 หลก) ไมสามารถรวมโครงการทมอย

ไมอาจคาดการณได

ไมม ”การประกนสทธประโยชน” ภายใตโครงการบางโครงการ (อาท โครงการฉกเฉน 2,000 บาท) ซงมลกษณะเฉพาะกจ ขนอยกบอปสงคและไมอาจตอบสนองอปสงคทงหมดไดเตมท เนองจากมงบประมาณจ�ากด

32 องขอมลจากการส�ามะโนประชากรและเคหะครงลาสดในป พ.ศ. 2553 เผยแพรโดยส�านกงานสถตแหงชาตในป 2555 และใชในการค�านวณตามวธการประเมนแบบเรว (RAP)

33 ทมา: ส�านกงานประกนสงคม

52


สทธประโยชนสองชดภายใตมาตรา 40 ของพระราชบญญตประกนสงคมมจ�ากด และการทขาดสทธประโยชนเงนชวยเหลอแมและเดกท�าใหชดสทธไประโยชนนไมนาสนใจส�าหรบแรงงาน

ยงไมมการด�าเนนการปองกนหรอกจกรรมดานความปลอดภยดานอาชพและสขภาพภายใตกองทนเงนทดแทน

เงนสมทบกองทนประกนสงคมมาตรา 33 นนค�านวณจากสดสวนของเงนเดอนทรวมในการค�านวณระหวางเงนเดอนขนต�าจ�านวน 1,650 บาทตอเดอน และเงนเดอนขนสง 15,000 บาทตอเดอน เพดานเงนเดอน 15,000 บาทจ�ากด ปรมาณเงนสมทบ แตกท�าใหเกดสทธประโยชนระดบต�าเชนกน

การบงคบใช ยงขาดการบงคบใชพระราชบญญตประกนสงคม มาตรา 33 มปญหานายจางไมปฏบตตามขอก�าหนดใหขนทะเบยนแรงงาน และมกลไกการรายงานและควบคมไมพอเพยงทงเพอการประเมนการเลยงทางสงคม และการบงคบใชกฎหมายเตมรปแบบ

การเลยงความรบผดชอบเชงสงคมยงเกดขนจากการจางงานแบบเหมาชวงซงบรษทในภาคเศรษฐกจในระบบจะนยมการเหมาชวงวสาหกจขนาดเลกอกทอดหนง ซงวสาหกจขนาดเลกเหลาน สวนใหญจะไมจดทะเบยนกบกระทรวงพาณชย ท�าใหพระราชบญญตประกนสงคม - มาตรา 33 ไมครอบคลมถง

ขอมล โดยทวไปขาดขอมลเกยวกบโครงการทมอย กระบวนการลงทะเบยน สทธประโยชน และอนๆ

การพฒนาทกษะ บรการฝกอบรมทกษะยงไมสามารถตอบสนองตอความจ�าเปนตางๆ กนของแรงงาน และความเรวการเปลยนแปลงในตลาดแรงงาน ในทางตรงกนขาม ยงไมมการจดการอบรมในสาขาอาชพทดงดดความสนใจมากทสด


>>ขอเสนอแนะหลกคอ เพอทจะด�าเนนการการคมครองทางสงคมขนพนฐานส�าหรบประชากรวยแรงงานใหครบ

สมบรณ จ�าเปนตองจดตงโครงการเงนชวยเหลอการดแลมารดาและสทธประโยชนความเจบปวยส�าหรบผทท�างาน

ในภาคเศรษฐกจนอกระบบตลอดจนขยายและปรบโครงการอบรมอาชพสทธประโยชนภายใตความชวยเหลอถวน

หนาแบบไมตองจายเงนสมทบส�าหรบคนพการควรเพมสทธประโยชนอกเดอนละ 500บาทตอคนตอเดอน

ขอเสนอแนะทไดรบจากกระบวนการสนทนา/การปรกษาหารอระดบชาตนนไดน�ามาสรปในตารางขางลางน ขอเสนอ

แนะทมสญลกษณ (*) นนจะรวมถงการจดใหมสทธประโยชนการคมครองทางสงคมขนพนฐานเพมเตม หรอการเพมการ

ครอบคลม ตนทนการจดใหมการคมครองหรอการครอบคลมนสามารถค�านวณ โดยใชเครองมอการประมาณการตนทน

ขององคการแรงงานระหวางประเทศ (วธการประเมนแบบเรว RAP) ในประเภททสองทมสญลกษณ (∆) นนการน�าขอ

เสนอแนะไปปฏบตด�าเนนการนนตองมการศกษาในเชงลกเพมเตม (ใชตวแบบกาประมาณการตนทนตวแบบอนๆ) และ/

หรอสามารถด�าเนนการผานโครงการความรวมมอทางวชาการเฉพาะดาน

53

ตารางท 19 ขอเสนอแนะเกยวกบประชากรในกลมวยแรงงาน

ขอเสนอแนะหลก

* ขอเสนอแนะเกยวกบกลมวยแรงงานขอท 1 พฒนาชดสทธประโยชนรวม “สหลกประกนการจางงานทดขน” ประกอบดวยมาตรการสนบสนนรายได และกลไกเพอเพมโอกาสในการไดรบการจางงานและการเขาถงตลาด ซงสามารถท�าไดโดยการเปลยนรประบบการอบรมอาชพทมอยผานกลไกทก�าหนดเปาหมาย ซงมประสทธภาพมากยงขน ทจะท�าใหบรรลเปาหมายรอยละ 20 ของผทท�างานในภาคเศรษฐกจไมเปนทางการ34 ทกป และใหเงนชวยเหลอผฝกอบรม ผฝกงานทมฐานะยากจน

* ขอเสนอแนะเกยวกบกลมวยแรงงานขอท 2 จดใหมการจายเบยความพการ 500 บาทตอคนตอเดอนเพมขน

∆ ขอเสนอแนะเกยวกบกลมวยแรงงานขอท 3 ส�าหรบการปฏบตด�าเนนการตามขอเสนอแนะเกยวกบกลมวยท�างานขอท 1 ใหปรบปรงระบบการฝกอบรมอาชพ ใหมความเชอมโยงระหวางการคมครองทางสงคมและมาตรการการจางงาน เพอสงเสรมขดความสามารถและผลตภาพเพอสรางก�าลงแรงงานททกษะเพอสรางหลกประกนในการแกปญหาความยากจนตามล�าดบ และเพอพฒนาภาคสวนตางๆของระบบเศรษฐกจ (“รปแบบแหงการเตบโตรปเพชร35”)

∆/* ขอเสนอแนะเกยวกบกลมวยแรงงานขอท 4 ทบทวนโครงการตางๆ ทมอย (พระราชบญญตประกนสงคมมาตรา 40) เพอจะไดครอบคลมประชาชนจ�านวนมากขนโดยใหไดรบประโยชนใหเพยงพอมากขน ซงการณนรวมถงการทบทวนกรอบกฎหมายและการประมาณการตนทนของการขยายการครอบคลม (ครอบคลมประชาชนจ�านวนมากขน และชดสทธประโยชนขยายขน)

∆ ขอเสนอแนะเกยวกบกลมวยแรงงานขอท 5 พฒนาระบบการประเมนความยากจนและความเปราะบางแบบมาตรฐานซงจะใชพสจนวาผทขอรบความชวยเหลอทางสงคมนนมสทธหรอไม)

ขอเสนอแนะเพมเตม

∆ ขอเสนอแนะเกยวกบกลมวยท�างานขอท 6 พฒนาระบบเพอวดการหลบเลยงความรบผดชอบเชงสงคมและเสรมการตรวจสอบใหแขงแกรงขน (ในระดบจงหวด) เพอเพมการปฏบตตามพระราชบญญตประกนสงคมมาตรา 33

∆ ขอเสนอแนะเกยวกบกลมวยท�างานขอท 7 ทบทวนการครอบคลมการประกนสงคม และเพอสรางหลกประกนวาผประกนตนจายเงนสมทบเพอสทธประโยชนทตนไดรบภายใตพระราชบญญตประกนสงคม มาตรา 33

∆ ขอเสนอแนะเกยวกบกลมวยท�างานขอท 8 พฒนาชดสทธประโยชนในการปองกน ภายใตกองทนเงนทดแทน

∆ ขอเสนอแนะเกยวกบกลมวยท�างานขอท 9 จดตงฐานขอมลรวมระหวางการประกนการวางงานและบรการการจางงาน (หรอสรางความเชอมโยงระหวางฐานขอมลทมอย)

∆ ขอเสนอแนะเกยวกบกลมวยท�างานขอท 10 ยกระดบการตระหนกรเกยวกบโครงการภาคบงคบและโครงการโดยสมครใจทมอย หลกๆ โดยผานวทย การประชมกบลกจาง นายจางเครอขายอาสาสมคร และอนๆ

34 35

34 ผทท�างานเปนนายจางตนเอง (own account workers) ลกจางของธรกจทไมไดจดทะเบยน (ซงพระราชบญญตประกนสงคม มาตรา 33 ไมไดครอบคลมถง) เชน ธรกจครอบครว สมาชกของครอบครวทท�างานโดยไมไดรบคาตอบแทน

35 ดเนอหาในสวนทวาดวย “ตอยอดการคมครองทางสงคมขนพนฐาน: สแนวทางแบบขนบนไดและการประสานนโยบาย” หนา 84 เพออานค�าอธบายเกยวกบแนวคดเรองรปแบบแหงการเตบโตรปเพรช (growth diamonds concept)

54

4.5 ผสงอาย ทกคนในวยสงอำยไดรบควำมมนคงทำงรำยไดขนพนฐำน อยำงนอย ณ ระดบเสนควำมยำกจนท

ก�ำหนดในระดบชำต


ระบบบ�าเหนจบ�านาญในประเทศไทยนนรวมถงโครงการตางๆ ส�าหรบเจาหนาทรฐบาล [ระบบบ�าเหนจบ�านาญ

ขาราชการของรฐบาลและกองทนบ�าเหนจบ�านาญ (กบข.) พนกงาน ลกจางภาคเอกชน (การคมครองผสงอายของกอง

ทนประกนสงคม มาตรา33 และมาตรา 39 และกองทนส�ารองเลยงชพตางๆ) และผทท�างานในภาคเศรษฐกจนอกระบบ

(ชดสทธประโยชนชดท 2 ภายใตกองทนประกนสงคม มาตรา 40 เงนชวยเหลอทไมตองจายเงนสมทบส�าหรบผสงอาย

และกองทนการออมแหงชาต (ยงไมไดด�าเนนงาน))

ระบบบ�ำเหนจบ�ำนำญขำรำชกำรของรฐบำล

กรอบกฎหมาย พระราชบญญตบ�าเหนจบ�านาญขาราชการ พ.ศ. 2494

กลมเปาหมาย เจาหนาทรฐทเกษยณอาย

ผมสทธ เจาหนาทรฐทเกษยณสามารถเลอกไดระหวางการรบบ�าเหนจเปนเงนกอนหรอเงนบ�านาญโดยมเงอนไขวา อายถงวยเกษยณ 60 ป ไดปฏบตหนาทราชการเปนเวลาอยางนอย 25 ป หรอ ประสงคจะลาออกจากราชการเมออายครบ 50 ป เจาหนาทรฐทอายนอยกวา 50 ป ทปฏบตหนาทราชการเปนเวลาอยางนอยสบปมสทธไดรบบ�าเหนจ

สทธประโยชน ลกจาง พนกงานราชการ ไดรบบ�านาญหรอบ�าเหนจจากรฐบาลเมอเกษยณ

เจาหนาทรฐบาลทเรมท�างานหลงเดอนมนาคม พ.ศ. 2539 จะเปนสมาชกของกองทนบ�าเหนจบ�าเหนจขาราชการโดยอตโนมต (ดขางลาง) ผทเรมปฏบตหนาทราชการกอนเดอนมนาคม พ.ศ. 2539 อาจเลอกเปนสมาชกกองทนบ�าเหนจบ�าเหนจขาราชการ (หรอไม) ส�าหรบผทไมไดเปนสมาชกนนบ�าเหนจบ�านาญภายใตระบบบ�าเหนจบ�านาญขาราชการค�านวณจากเงนเดอนเดอนสดทายทรบรอง และไมมเพดานจ�ากดส�าหรบการจายเงนบ�าเหนจบ�านาญส�าหรบสมาชกกองทนบ�าเหนจบ�านาญนนเงนเดอนส�าหรบค�านวณบ�าเหนจบ�านาญเปลยนไปใชเงนเดอนเฉลยในชวง 60 เดอนสดทายกอนเกษยณ และมเพดานส�าหรบการจายเงนบ�าเหนจบ�านาญโดยคดเปนรอยละ 70 ของเงนเดอนเฉลยในชวง 60 เดอนสดทายกอนเกษยณ


รายรบจากภาษอากรทวไป

กองทนบ�ำเหนจบ�ำเหนจขำรำชกำร (กบข)

กรอบกฎหมาย พระราชบญญตกองทนบ�าเหนจบ�าเหนจขาราชการ พ.ศ. 2539 กองทนส�ารองเลยงชพทจ�ากดใหเฉพาะเจาหนาทรฐ

กลมเปาหมาย เจาหนาทรฐ

ผมสทธ บงคบใหเจาหนาทรฐทเขารบราชการหลงวนท 27 มนาคม 2540 มสมาชกภาพโดยบงคบ และเจาหนาทรฐอนๆ สามรถสมครเปนสมาชกไดโดยสมครใจ

55

สทธประโยชน จายเปนเงนกอน


เจาหนาทรฐจายเงนสมทบรายเดอน (ระหวางรอยละ 3 - 15 ของเงนเดอน) และรฐบาล (รอยละ 3)

กำรคมครองผสงอำยของพระรำชบญญตประกนสงคม มำตรำ 33 และมำตรำ 39

กรอบกฎหมาย พระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ. 253336 มาตรา 33 และมาตรา 39

กลมเปาหมาย ภายใตมาตรา 33 บคคลทเปนลกจางในวสาหกจทไมไดด�าเนนกจการในภาคการเกษตรทมอายมากกวาสบหาป นายจางทกคนทมลกจางอยางนอยหนงคนตองยนแบบรายการแสดงรายชอลกจางเปนผประกนตนภายใตโครงการน

บคคลสามารถประกนตนภายใตมาตรา 39 เมอเปนผประกนตน 33 ไดจายเงนสมทบเปนเวลาไมนอยกวาสบสองเดอน สนสภาพการเปนลกจาง และประสงคจะเปนผประกนตนตอไป

ผมสทธ ถาผประกนตนจายเงนสมทบเปนเวลานอยกวาหนงป ผประกนตนจะไดรบเฉพาะเงนสมทบของตนคน ถาผประกนตนจายเงนสมทบเปนเวลา 1 ถง 15 ป ผประกนตนจะไดรบเงนสมทบของตนเปนเงนบ�าเหนจ เงนสมทบจากนายจาง เงนสมทบจากรฐบาล และเงนรายไดจากการลงทนถาผประกนตนจายเงนสมทบเปนเวลา 15 ป หรอมากวา ผประกนตนมสทธจะไดเงนบ�านาญ

สทธประโยชน เงนบ�านาญรายเดอนหรอเงนบ�าเหนจ ขนอยกบระยะเวลาทผประกนตนจายเงนสมทบ (นอยกวา 1 ป ระหวาง 1 และ 15 ป 15 ป หรอมากกวา) สตรค�านวณเงนบ�าเหนจบ�านาญคอรอยละ 20 * เงนเดอนเฉลยในชวง 60 เดอนสดทาย + รอยละ 1.5 เพมตามจ�านวนปทจายเงนสมทบนอกเหนอจาก 15 ป ยกตวอยางหากผประดนตนจายเงนสมทบเปนเวลากวา 30 ป เงนบ�าเหนจบ�านาญจะมคาเทากบรอยละ 42.5 (รอยละ 20 + 15*รอยละ 1.5) ของคาเฉลยของเงนเดอน 60 เดอนสดทาย


ภายใตมาตรา 33 เงนสมทบทจายเพอการคมครองผสงอายเทากบรอยละ 6 ของเงนเดอนลกจางพนกงานซงลกจาง พนกงานและนายจางจายฝายละรอยละ 2.8 และรฐบาลจายรอยละ 0.4 เงนสมทบนค�านวณโดยพจารณาจากสดสวนของเงนเดอนทจายสมทบระหวางอตราขนต�า 1,650 บาทตอเดอนและอตราสงสด 15,000 บาทตอเดอน หมายเหต ทงอตราขนต�าและอตราสงสดนนต�ามาก (เมอพจารณาวาคาจางขนต�าเทากบ 300 บาทตอวน) ส�านกงานประกนสงคม (SSO) ก�าลงพจารณาเพมอตราขนต�า แตไมไดพจารณาเพมอตราสงสด

ภายใตมาตรา 39 เงนสมทบทจายเพอการคมครองผสงอายเทากบรอยละ 6 ของรายไดอางอง (4,800 บาท37) ซง ลกจาง พนกงาน จายรอยละ 5.6 และรฐบาลจายรอยละ 0.4

36 37

กองทนส�ำรองเลยงชพ

กรอบกฎหมาย พระราชบญญตกองทนส�ารองเลยงชพ พ.ศ. 2530

กลมเปาหมาย พนกงาน ลกจางภาคเอกชน พนกงานรฐวสาหกจ

36 http://www.social-protection.org/gimi/gess/RessShowRessource.do?ressourceId=16953 [20 ตค. 2555].37 ทมา: ส�านกงานประกนสงคม, 2555

56

ผมสทธ การเกษยณหรอสนสดการจางงาน

สทธประโยชน เมอเกษยณหรอสนสดการจางงาน พนกงานและลกจางไดรบเงนกอน ซงประกอบดวยเงนสมทบทตนจาย เงนสมทบของนายจาง และเงนรายไดจากการลงทน


พนกงานและลกจางจายคาสมทบรายเดอน (ระหวางรอยละ 2 และ 12 ของเงนเดอน) และนาบจาง (ซงจายสมทบเปนจ�านวนเทากบเงนสมทบทพนกงานและลกจางจายเปนอยางนอย)

กองทนสวสดกำรครโรงเรยนเอกชน (PSTWF)

กรอบกฎหมาย พระราชบญญตโรงเรยนเอกชนฉบบใหม พ.ศ. 2551

กลมเปาหมาย ผอ�านวยการ คร และเจาหนาทโรงเรยนเอกชน

ผมสทธ

สทธประโยชน กองทนส�ารองเลยงชพ สทธประโยชนสวสดการ และความชวยเหลอดานการเงนแกผอ�านวยการ คร และเจาหนาทโรงเรยนเอกชน


ผอ�านวยการ คร และเจาหนาท จายเงนสมทบรายเดอน (ไมอาจจายเกนรอยละ 3 ของเงนเดอน) โรงเรยนเอกชน (จายเทากบจ�านวนเงนสมทบททสมาชกคนหนงๆ จาย) และกระทรวงศกษาธการ (สองเทาของเงนสมทบทสมาชกจาย)

38

สทธประโยชนผสงอำยภำยใตพระรำชบญญตประกนสงคม มำตรำ 40

กรอบกฎหมาย พระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ. 253338 มาตรา 40 ไดมการทบทวนรปแบบแลสทธประโยชนในเดอนพฤษภาคม 2553 (พระราชกฤษฎกาก�าหนดหลกเกณฑและอตราการจายเงนสมทบประเภทของประโยชนทดแทนตลอดจนหลกเกณฑและเงอนไขแหงสทธในการรบประโยชนทดแทนของผประกนตน พ.ศ. 2554)

กลมเปาหมาย ผทมอายมากกวา 15 ป และไมเกน 60 ป และไมไดเปนผประกนตนภายใตมาตรา 33 หรอ 39 อาจยนขอเปนผประกนตนภายใตมาตรา 40 ของพระราชบญญตประกนสงคม กลมเปาหมายนประกอบดวยแรงงานนอกระบบเปนหลก

ผมสทธ ไมมก�าหนดระยะเวลาขนต�าในการจายเงนสมทบ

สทธประโยชน สทธประโยชนชดท 2 เพมสทธประโยชนผสงอาย (เงนกอน) เพมจากสทธประโยชนชดท 1 เงนกอนประกอบดวยเงนสมทบของคนงานและของรฐบาล เงนออมเพมเตมจากคนงาน และรายไดจากการลงทน


ส�าหรบสทธประโยชนชดท 2 การจายเงนสมทบเทากบ 150 บาทตอเดอน (คนงานจาย 100 บาท และรฐบาลจาย 50 บาท) ซงยอดจ�านวน 50 บาทจะน�าไปใชเปนสทธประโยชนผสงอายนอกจากนคนงานยงสามารถออมไดถง 1,000 บาทตอเดอน

38 http://www.social-protection.org/gimi/gess/RessShowRessource.do?ressourceId=16953 [20 ตค. 2555].

57

เบยยงชพผสงอำย แบบไมตองสมทบ

กรอบกฎหมาย จดตงโดยพระราชบญญตผสงอายพ.ศ. 2546 และมผลบงคบใชในป พ.ศ. 2552 (ระเบยบคณะกรรมการผสงอายแหงชาตวาดวยหลกเกณฑการจายเงนเบยยงชพผสงอาย พ.ศ. 2552 และระเบยบวาดวยหลกเกณฑและวธการการจายเงนเบยยงชพผสงอาย พ.ศ. 2552)

กลมเปาหมาย ผสงอายทมสญชาตไทยทไมไดรบบ�าเหนจบ�านาญอนใดจากราชการ ในป 2554 ประชากรสงอายจ�านวนรอยละ 68.6 ทมอายมากกวา 60 ป มชอเปนผมสทธภายใตโครงการน39

ผมสทธ มสญชาตไทยท 1) ทมอาย 60 ป หรอมากกวา 2) ไดขนทะเบยนและยนความจ�านงทจะรบเงนเบยยงชพผสงอายตอองคการปกครองสวนทองถน (ตองใชบตรประจ�าตวประชาชน หรอบตรทมรปถาย ซงหนวยงานรฐบาลเปนผออกให ทะเบยนบาน และสมดบญชธนาคาร) 3) มภมล�าเนาในพนทเดยวกบองคการปกครองสวนทองถนนน และ 4) ไมไดรบสวสดการหรอสทธประโยชนใดจากหนวยงานรฐบาล รฐวสาหกจ หรอองคกรปกครองสวนทองถน (ไดแก เงนบ�าเหนจบ�านาญ) ไมไดพกในแหลงพกพงสวสดการใดๆ ไมมรายไดหรอสทธประโยชนใดๆ จากรฐบาลเปนประจ�า(ยกเวนผทพพลภาพหรอตดเชอเอชไอว)

เทาทผานมาผสงอายทกคน ยกเวนผทไดรบบ�าเหนจบ�านาญจากรฐบาล (อดตขาราชการ)เปนผมสทธในลกษณะคลายๆ กน ผทไดรบเงนบ�านาญจากกองทนประกนสงคมจะไมมสทธไดรบเงนเบยยงชพผสงอายจา แตผทไดรบเงนบ�าเหนจจากกองทนประกนสงคมมสทธไดรบเบยยงชพผสงอาย

สทธประโยชน ในป พ.ศ. 2554 รฐบาลไดอนมตงบประมาณเพมเตมเพอเพมบ�านาญรายเดอนภายใตโครงการนจากปงบประมาณ 2555 ซงเรมตนในเดอนตลาคม 2554 ผสงอายทมอายตงแต 60 ปถงอาย 69 ป ขณะนไดรบเงนเบยยงชพประจ�าเดอนจ�านวน 600 บาท ผทมอาย 70 ป ถง 79 ป ไดรบเงนชวยเหลอรายเดอน 700 บาท ผทมอาย 80 ถง 89 ปไดรบเงนชวยเหลอรายเดอน 800 บาท และผทมอาย 90 ป หรอมากกวาไดรบเงนชวยเหลอรายเดอน 1,000 บาท

การจดงบประมาณ รายรบภาษทวไป

39

39 องขอมลจากการส�ามะโนประชากรครงลาสดในป พ.ศ. 2553 เผยแพรโดยส�าหนกงานสถตแหงชาตในป 2555 และใชในการค�านวณตามวธการประเมนแบบเรว[RAP]

© V. Chuangwiwat

58

กองทนกำรออมแหงชำต (ยงไมไดด�ำเนนกำร)

กรอบกฎหมาย พระราชบญญตกองทนการออมแหงชาต พ.ศ. 2554

กลมเปาหมาย แรงงานนอกระบบซงไมมระบบบ�าเหนจบ�านาญชราภาพใดๆ ครอบคลม

ผมสทธ เพอทจะมสทธ สมาชกตอง 1) เปนผทมสญชาตไทย 2) มอายระหวาง 15 และ 60 ป และ 3) ไมเปนสมาชกของโครงการบ�าเหนจบ�านาญใดๆ ทกฎหมายก�าหนดใหม ประเดนสดทายนไมใชกบเบยยงชพผสงอาย (ผสงอายสามารถไดรบเงนชวยเหลอและออมภายใตกองทนการออมแหงชาต) ลกจางทขนทะเบยนภายใตพระราชบญญตประกนสงคมมาตรา 40 และเลอกใชสทธชดท 1 สามารถเปนสมาชกของกองทนการออมแหงชาตได ในทางตรงขามลกจางทเลอกใชสทธชดท 2 (ซงรวมถงอกรณชราภาพ) ไมสามารถเขารวมกองทนการออมแหงชาตได

สทธประโยชน เงนบ�านาญผสงอายรายเดอน (เมอสมาชกมอายถง 60 ป) กรณลาออกจากกองทนกอนอายครบ 60 ปสมาชกจะไดรบเปนเงนกอนประกอบดวยเงนออมของตนและรายไดจากเงนออมดงกลาวโดยจะไมไดเงนสมทบจากรฐและดอกผลจากเงนสวนนและในกรณทสมาชกเกดเหตทพพลภาพสมาชกมสทธขอรบเงนสะสมและดอกผลของเงนสะสมไดโดยทเงนสมทบและดอกผลของเงนสมทบจะน�ามาค�านวณบ�านาญจายใหแกสมาชกเมออายครบ 60 ป


การสงเงนเขากองทนก�าหนดใหสมาชกสงเงนสะสมไมต�ากวาครงละ 50 บาทแตไมเกน 13,200 บาทตอปขณะทรฐบาลจายเงนสมทบเสรมขนอยกบจ�านวนทสมาชกจายและอายของสมาชก สทธประโยชนของสมาชก (ตามกฎหมาย)

กองทนนบรหารจดการโดยคณะกรรมการกองทนภายใตการก�ากบดแลของกระทรวงการคลง อยางไรกดขณะนกระทรวงการคลงอยระหวางการพจารณาปรบปรงรปแบบการบรหารกองทนและหลกเกณฑเกยวกบผมสทธเปนสมาชกการสงเงนเขากองทนและประโยชนตอบแทนเพอใหสมาชกไดรบประโยชนมากขนและหลกเลยงความซ�าซอนกบกองทนประกนสงคมมาตรา 40 ของกฎหมายประกนสงคม

40 41

ตารางท 20 สรปสาระส�าคญเกยวกบความครอบคลมส�าหรบผสงอาย

โครงการ คดเปนรอยละของจ�านวนประชากรทงหมด

ระบบบ�าเหนจบ�านาญขาราชการของรฐบาล 249,05540 คนในป 2554; ตวเลขนรวมถงผสงอายหรอประชาชนในวยแรงงาน ทไดเกษยณจากราชการ ตลอดจนผเกษยณอายททพพลภาพ และผรอดชวต

หารโดยจ�านวนประชากรรวม =>รอยละ 0.4 ของประชากร

กองทนบ�าเหนจบ�านาญขาราชการ (กบข.) 188,520 ในป 2554 หารโดยจ�านวนประชากรรวม =>รอยละ 0.3 ของประชากร

มตการดแลผสงอายของพระราชบญญตประกนสงคม (มาตรา 33 และมาตรา 39

128,124 คน (เคยอยใตมาตรา 33) และ 25,093 คน (เคยอยใตมาตรา 39) ไดรบเงนผสงอายเปนเงนกอนในป 2554

สทธประโยชนผสงอายภายใตพระราชบญญตประกนสงคม มาตรา 40

117 คนไดรบเงนผสงอายเปนเงนกอนในป 2554

เบยยงชพผสงอาย 6,001,387 คนไดรบเงนชวยผสงอายจ�านวน 500 บาทในป 255441 ไดแกรอยละ 68.6 ของประชากรทมอายมากกวา 60 ป

กองทนการออมแหงชาต (ยงไมไดด�าเนนการ) ไมมขอมล

40 แหลงขอมล: กรมบญชกลาง41 แหลงขอมล: กระทรวงแรงงาน

59

4.5.2 ชองวางเชงกฎหมายและประเดนการด�าเนนการ

ความกระจดกระจาย

การทมโครงการบ�าเหนจบ�านาญหลายโครงการมสวนท�าใหเกดความไมมประสทธภาพหลายประการ ภาระการบรหาร โดยไมมหลกประกนวาสามารถใชขามโครงการไดหรอไม

สทธประโยชน เงนกอนผสงอายทก�าหนดภายใตพระราชบญญตประกนสงคมมาตรา 40 ไมไดใหความคมครองเพยงพอในระยะยาว แมแตภายใตมาตรา 33 ระดบสทธประโยชนกจะต�ามากส�าหรบแรงงานในระบบบางกลม (เพราะอตราเงนสมทบต�า (รอยละ 6) และเพดานทใชก�าหนดเงนเดอนอางอง (15,000 บาทตอเดอน))

ในหลายๆ โครงการ (อาท โครงการเบยยงชพผสงอาย) ระดบเงนบ�าเหนจบ�านาญไมไดโยงดชนกบเงนเฟอ

ความสามารถในการจายเงนสมทบและความสามารถในการเขาถง

การขนทะเบยนภายใตโครงการเบยยงชพผสงอายหรอบ�านาญพนฐานจากรฐบาลนนท�าไดยาก (กระบวนการบรหารจดการใชเวลายาวนาน) โดยเฉพาะอยางยงส�าหรบผสงอายทอาศยในพนทหางไกล


>>ขอเสนอแนะหลกคอ เพอทจะด�าเนนการการคมครองทางสงคมขนพนฐานส�าหรบผสงอายใหครบสมบรณ

โครงการเบยยงชพผสงอายหรอบ�านาญพนฐานจากรฐบาลควรประกนความมนคงทางรายไดในระดบทสงขน (อาท

คดเปนรอยละของเสนความยากจน) ทงนควรด�าเนนการพฒนาแนวทางในลกษณะทเปนองครวมกบการดแลระยะ

ยาว (Long-Term Care) ดวย

ขอเสนอแนะทไดรบจากกระบวนการสนทนา/การปรกษาหารอระดบชาตนนไดสรปไวในตารางขางลางน ขอเสนอแนะ

ทมสญลกษณ (*) นนจะรวมถงการจดใหมสทธประโยชนการคมครองทางสงคมขนพนฐานเพมเตม หรอการเพมการ

ครอบคลม ตนทนการจดใหมการคมครองหรอการครอบคลมนสามารถค�านวณ โดยใชเครองมอการประมาณการตนทน

ขององคการแรงงานระหวางประเทศ (RAP) ในประเภททสองทมสญลกษณ (∆) นน การน�าขอเสนอแนะไปปฏบตด�าเนน

การนนตองมการศกษาในเชงลกเพมเตม (ใชตวแบบการประมาณการตนทนตวแบบอนๆ) หรอสามารถด�าเนนการผาน

โครงการความรวมมอทางวชาการเฉพาะดาน

© V. Chuangwiwat

60

ตารางท 21 ขอเสนอแนะเกยวกบผสงอาย

ขอเสนอแนะหลก

* ขอเสนอแนะเกยวกบผสงอายขอท 1 แสดงระดบสทธประโยชนของโครงการเบยยงชพผสงอายเปนรอยละของเสนความยากจน หรอโยงระดบสทธประโยชนเปนดชนเขากบเงนเฟอ

∆ ขอเสนอแนะเกยวกบผสงอายขอท 2 ก�าหนดใหโครงการเบยยงชพผสงอาย เปนกฎหมาย เพอสรางหลกประกนวามการคมครองทเปนระบบและสามารถคาดการณได

∆ ขอเสนอแนะเกยวกบผสงอายขอท 3 ออกแบบและจดตงระบบประกนการดแลทางระยะยาวสงคมเปนตวเงนหรอสงของระบบนอาจรวมถง การครอบคลมตนทนการดแลภายในบานส�าหรบคนทกกลมอาย (home-based care for all ages) รวมทงการชวยเหลอทางการเงนส�าหรบผดแลแบบไมเปนทางการ (informal carer) ซงสวนใหญเปนผหญง การจดตงบานพกผสงอายใหมากขน (เทาทผานมาประเทศไทยมศนยดแลผสงอายเพยง 20 แหง) การปฏบตด�าเนนการโครงการดแลถงบานโดยอาสาสมคร ซงเกยวของกบหนวยงานนอกภาครฐและภาคเอกชนท�างาน หนวยงานทองถนขยายขนาดโครงการอาสามสมครชชมท�าหนาทผดแลผสงอาย ซงกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยรเรมขนมา และอนๆ

∆/* ขอเสนอแนะเกยวกบผสงอายขอท 4 สรางระบบบ�าเหนจบ�านาญชราภาพทมความเปนเอกภาพสอดคลองกนและมความยงยนทางการเงน (มมลฐานทรายรบซงเพมขนจากการปฏรปภาษ อตราการทดแทนของโครงการบ�าเหนจบ�านาญเพมขนส�าหรบแรงงานนอกระบบ ใชสทธประโยชนขามกนระหวางโครงการทมการจายเงนสมทบ กองทนการออมแหงชาต ซงชวยเสรมเบยยงชพผสงอาย)

∆ ขอเสนอแนะเกยวกบผสงอายขอท 5 จดท�าใหกระบวนการในการขนทะเบยนภายใตโครงการเกยวกบแรงงานนอกระบบงายขนโดยการเพมความยดหยนดานเอกสารทตองใชในการขนทะเบยนโอกาสในการขนทะเบยนและเรยกรองสทธในพนทตางๆการจายเงนสมทบผานการโอนทางธนาคาร ระบบการจดทะเบยนทางการเชอมเครอขาย และอนๆ นอกจากนบทบาทของรฐบาลทองถนและเครอขายชมชนทมมอย รวมถงนกสงคมสงคเคราะห ควรตองมการเสรมสรางใหแขงแกรงยงขนในการด�าเนนการโครงการ

61

5ขนตอนท 2 ระเบยบวธการค�านวณตนทน

การก�าหนดทางเลอกเชงนโยบาย และการพยากรณตนทน

5.1 ระเบยบวธการค�านวณตนทน โดยใชวธการประเมนจายแบบเรว (RAP)

เครองมอการค�านวณตนทนใหม วธการประเมนคาใชจายแบบเรว ซงองคการแรงงานระหวางประเทศ พฒนาขนมาจาก

เครองมอการค�านวณตนทนของ องคการยนเซฟ/ไอแอลโอ เดมนนไดน�ามาใชในการค�านวณตนทนในครงน

จากการค�านวณตนทน

• เราไดนยามทางเลอกเชงนโยบาย (การจดใหมการคมครองทางสงคมเพมเตม) ซงสามารถน�ามาใชเพอด�าเนนการฐานการคมครองทางสงคมใหสมบรณในประเทศไทย ซงสอดคลองกบขอเสนอแนะในการประเมนน

• เราไดค�านวณและพยากรณประมานการตนทนทางเลอกนโยบายเหลานเปนเงนสกลบาท เปรยบเทยบกบผลการค�านวณตนทนโดยพจารณาผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ และรายรบและรายจายของรฐบาล และเพมตนทนประมาณการ นเขาไปในคาพยากรณประมาณการงบประมานการของรฐบาล เพอเปนการบงชเบองตนวาการจดใหมการคมครองทางสงคมเบองตนนสามารถด�าเนนการในทางการเงนไดพยงใด

ผลของการค�านวณตนทนนสามารถน�าไปใชเพอสนบสนนการอภปรายเกยวกบล�าดบความส�าคญของนโยบายคมครอง

ทางสงคม วงเงนงบประมาณทมพนททางการคลง (fiscal space) สามารถจดสรรคได และการจดสรรงบประมาณใหม

ใหกบหนวยงานและโครงการตางๆ ของรฐบาล

วธการประเมนคาใชจายแบบเรว (RAP) เปนเครองมอทใชระเบยบวธการประเมนอยางงาย โดยเรมจากการประมาณ

การประชากรรายอาย การประมาณการอตราการเขาสก�าลงแรงงานรายอาย พรอมทงการคาดการณทางเศรษฐกจ ของ

อตราการเตบโต GDP โดยรวม ผลตภาพ อตราเงนเฟอและอตราคาแรง อตราดอกเบย และความยากจน เครองมอนใช

ตวแปลตางๆ ในการคาดการณรายจายและรายรบ เรมจากขอมลสถตตงตนทไดจากปทผานมา สมมตฐานทส�าคญและ

การค�านวณไดแสดงดงดานลาง

ขอมลประชากรในอดตและการคาดประมาณการประชากร

เมอเราเรมตนใชวธการประเมนแบบเรว เราตองเลอกระหวางชดขอมลตางๆ ไดแกชดขอมลของสภาพฒนาเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาต (สศช.) ส�านกงานสถตแหงชาต (สสช.) และชดขอมลของกระทรวงมหาดไทย ชดขอมลทงสองชด

ครอบคลมเฉพาะประชากรไทยเทานน

ชดขอมลของ สศช./ สสช.นนเดมใชขอมลส�ามะโนประชากรประชากร ป พ.ศ. 2543 และการปรบขอมลใหทนสมยเปน

ประจ�า โดยองกบการส�ารวจทส�านกงานสถตแหงชาตเปนหนวยงานด�าเนนงาน ในเดอนตลาคม 2555 เราสามารถปรบ

ขอมลประชากรในอดตและการประมาณการโดยใชผลการส�ามะโนประชากรประชากรลาสดทส�ารวจในป พ.ศ. 2553

ชดขอมลใหมนปลอดจากสภาพขอมลไมตอเนองทมในขอมลชดกอนๆ (สภาพขอมลไมตอเนองในกลมประชากรตางๆ

และการประมาณคาประชากรสงเกนไป) นอกจากนนชดขอมลของ สศช. และ สสช. มความสอดคลองสม�าเสมอกบการ

62

ส�ารวจก�าลงแรงงาน (โดย สสช.) จงเปนชดขอมลทดทสดทมคาประมาณอตราการมสวนรวมในตลาดแรงงานทเหมาะสม

เราใชการพยากรณประมาณการประชากรในชดขอมลของ สศช. สสช.ส�าหรบป 2554 ถง 2563 เราใชสมมตฐานการตาย

ในระดบประเทศ และสมมตฐานอตราการเจรญพนธระดบปานกลางในระดบประเทศ ในการคาดประมาณการจ�านวน

ประชากรน เรามสมมตฐานวาการอพยพยายถนฐานมคาเทากบ 0 (ศนย)

อตราการมสวนรวมของก�าลงแรงงาน

อตราการมสวนรวมของก�าลงแรงงานทผานมา มาจากการส�ารวจก�าลงแรงงาน พ.ศ. 2548 - 2553 (ส�านกงานสถตแหง

ชาต) ส�าหรบประชาชนทมอาย 15 ป และมากกวาภายหลงจากป 2553 เราใชสมมตฐานวาอตราการมสวนรวมของก�าลง

แรงงานจะคงทส�าหรบกลมอายทกกลม ยกเวนส�าหรบชวงอาย 15 ถง 19 ป ซงมสมมมตฐานวาอตราการมสวนรวมของ

แรงงานชายลดลงจากรอยละ 33 ในป 2553 เหลอรอยละ 27 ในป 2563 และอตราการมสวนรวมของแรงงานหญงมสม

มมตฐานวาลดลงจากรอยละ 18.7 ในป 2553 เปนรอยละ 15 ในป 2563 อนเปนผลมาจากนโยบายการศกษาฟร เปา

หมายรอยละ 27 และรอยละ 15 (ดร. ยงยทธ แฉลมวงศ ทดอารไอ)

คาจางขนต�า

มตวเลขคาจางขนต�าสองตวเลขในประเทศไทย ตวเลขแรกจาก สศช. (แตขาดตวเลขป 2552 และป 2553) และตวเลข

จากกระทรวงแรงงาน (มตวเลขทงชด) ดงนนเราจงตดสนใจใชขอมลจากกระทรวงแรงงานจากป พ.ศ. 2548 ถง พ.ศ.

2554

นบตงแตเดอนเมษายน 2555 คาจางขนต�าเพมจาก 300 บาทตอวน ในเจดจงหวดน�ารองแตในจงหวดอนๆ คาจางเพม

ขนเพยงรอยละ 40 เทานน ในป พ.ศ. 2556 มการบงคบใชคาจางขนต�า 300 บาทตอวนทวประเทศ หลงจากนนประเมณ

โดยใชคาจางขนต�าแปรผนตามอตราเงนเฟอ

คาจางเฉลย

คาจางเฉลย (ขอมลในอดตและการคาดประมาณ) ค�านวณจากการส�ารวจก�าลงแรงงาน โดย ดร. สมชย จตสชน ทดอารไอ

เสนความยากจน

ประเทศไทยใชแนวคดความยากจนสมบรณ เพอใชวดเสนความยากจนนนคอการวดความยากจนจากจ�านวนเงนขนต�า

คดเปนเงนบาทตอคนตอเดอน ทคนหนงๆ ตองการเพอตอบสนองความจ�าเปนพนฐานดานอาหารและความจ�าเปนดาน

อนทไมใชอาหาร ขอมล ป 2548-2553 ไดมาจากการส�ารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมครวเรอนโดยส�านกงานสถตแหง

ชาตคาดวาเสนความยากจนจะเพมไปพรอมภาวะเงนเฟอ

สดสวนความยากจน

สดสวนของประชากรวยเดก วยแรงงาน และผสงอายทอยในภาวะยากจน ขอมลไดมาจาก สศช. (การส�ารวจภาวะ

เศรษฐกจและสงคมครวเรอน) ใน ป 2548-2553 ตอมาค�านวณเสนแนวโนมความยากจนส�าหรบแตละกลมอายเพอทจะ

พยากรณอตราความยากจนในอนาคตของแตละกลมอายขอมลสดสวนจ�านวนประชากรเหลานใชเพอพยากรณประมาณ

คาจ�านวนเดกทมฐานะยากจน ประชากรในวยท�างานและประชากรสงอายทยากจน

63

ผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศทคดตามราคาตลาดปจจบน ผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศทแทจรงและตวหกลดผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ

ขอมลทผานมาในชวงป 2548-2552 มาจากรายไดประชาชาตของประเทศไทย (ฉบบป 2009) ตารางท 3 (nominal

GDP) และตารางท 4 (ผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ ณ ราคาคงท) ส�าหรบป 2553-2563 เราใชแนวคดในการ

พยากรณประมาณการของดร. สมชย จตสชน)1 ซงพยากรณประมาณการคาผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศทคด

ตามราคาตลาดปจจบน(nominal GDP) และผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศทแทจรง (real GDP) ตลอดจนตวหก

ลดผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (GDP deflator) เราเลอกทจะไมใชการพยากรณประมาณการของกองทนการเงน

ระหวางประเทศ

อตราเงนเฟอทวไป (headline inflation)

ส�าหรบอตราเงนเฟอทวไปเราใช “ดชนราคาโภคภณฑรวม” [overall commodity price index] ทครอบคลมทกกลม

ประเภท (ตามค�านยามของกระทรวงพาณชย) ขอมลทผานมาในชวงป 2548-2552 มาจากธนาคารแหงประเทศไทย

ส�าหรบชวง พ.ศ. 2553-2563 เราใชตามการพยากรณประมาณการของ ดร.สมชย จตสชน) กรณสถานการณ “การ

เตบโตทอาจเปนไปได” ตามตวแบบนการเปลยนแปลงรอยละรายปของเงนเฟอ จะเปน 2.5 จากป 2555 เปนตนไป

อตราการวางงาน

จากขอมลทผานมาของ สศช. เราค�านวณเสนแนวโนมการวางงานและใชเสนแนวโนมนในปตอๆ ไป

การจางงานในภาคเศรษฐกจ

เราค�านวณการจางงานแบบเปนทางการและไมเปนทางการส�าหรบภาคเศรษฐกจปฐมภม ทตยภม และตตยภม โดยองมา

จากขอมลทผานมาของ สศช. ตอมาเราใชสดสวนในป 2553 ตอภาคเพอค�านวณการจางงานส�าหรบภาคเศรษฐกจปฐม

ภม ทตยภม และตตยภมในป 2554 และในปตอๆ ไป

รายรบรฐบาล เงนใหเปลา และรายจายรวมของรฐบาล

ส�าหรบรายรบรฐบาล เงนใหเปลา และรายจายรวมของรฐบาล เราใชขอมลทผานมาและการพยากรณประมาณการในวธ

การประเมนแบบเรว เราแสดงตนทนการท�าสทธประโยชนการคมครองทางสงคมขนพนฐานเปนจ�านวนรอยละของราย

ไดและเงนใหเปลาทพยากรณประมาณการและเปนรอยละของคาใชจาย ถงแมวาตวแบบของ ดร.สมชย และตวแบบของ

มลนธสถาบนวจยนโยบายเศรษฐกจการคลง ซงท�างานใกลชดกบกระทรวงการคลงแตกตางกน ทวาผล (การพยากรณ

ประมาณการรายรบรวมและเงนใหเปลาของรฐบาล และการพยากรณประมาณการรายจายของรฐบาล) คลายกน

จ�านวนเดกเกดใหมรวมในภาคเศรษฐกจนอกระบบโดยมมลฐานจากสมมตฐานภาวะเจรญพนธสง

ส�าหรบภาคเศรษฐกจนอกระบบ เราใชสมมตฐานภาวะเจรญพนธสง เราประมาณคาส�าหรบปทขาดขอมล(ป 2554 ป

2555 และอนๆ) โดยองกบอตราเจรญพนธตอกลมอาย ส�าหรบป 2553 ป 2558 และป 2563 (สศช.)

ตอมาเราคณจ�านวนประชากรหญงในก�าลงแรงงานตอกลมอาย (เอกสารในก�าลงแรงงาน (EAP sheet) ในวธการประเมน

คาใชจายแบบเรว (RAP)) ดวยอตราการจางงานเพอใหไดจ�านวนประชากรหญงในก�าลงแรงงานตอมาคณจ�านวนนดวย

อตราแรงงานนอกระบบเพอใหไดจ�านวนประชากรหญงในก�าลงแรงงานในภาคเศรษฐกจนอกระบบ

เราใชอตราการเจรญพนธคณกบจ�านวนประชากรหญงในก�าลงแรงงานในภาคเศรษฐกจนอกระบบเพอหาจ�านวนเดกเกด

ใหมจากหญงกลมน

1 การคาดประมาณทงหมดของทใชในการคดตนทนครงนมาจากแบบจ�าลองและการค�านวนของ ดร. สมชย จตสชน

64

แรงงานในภาคเศรษฐกจนอกระบบทไดรบการฝกอบรม

เราประยกตใชสดสวนของแรงงานในภาคเศรษฐกจนอกระบบในแตละระดบการศกษาตอจ�านวน แรงงานในภาคเศรษฐกจ

นอกระบบทงหมดทไดพยากรณประมาณการไว

สทธประโยชนการเจบปวยจ�านวน 200 บาท ตอวนทรกษา ณ โรงพยาบาล ส�าหรบแรงงานนอกระบบ

เราใชตวเลขการดแลผปวยในของโครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา เนองจากผไดรบสทธระโยชนเปาหมายของสทธ

ประโยชนการเจบปวยนมสทธไดรบการดแลทางการแพทยจากโครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา คณอตราการใช

ผปวยในดวยระยะความยาวเฉลยของการใช และจ�านวนของบคคลทครอบคลมตอมาคณจ�านวนนโดยจ�านวนของสทธ

ประโยชนตอวน ณ โรงพยาบาล (200 บาทตอวน) ตนทนรวมมาจากรวมตนทนรวมตอ per single age มสมมตฐานวา

อตราการใชผปวยในในโครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา เพมรอยละ 2 ตอป (มมลฐานจากแนวโนมทผานมา)

รายจายรฐบาลทไดพยากรณประมาณการไว

เราไมไดรวมการลงทนดานโครงสรางขนพนฐานในรายจายทไดพยากรณประมาณการไว ซงอาจท�าใหมมลคานอยไป

5.2 การดแลสขภาพ ทกคนสำมำรถเขำถงชดบรกำรกำรดแลสขภำพทจ�ำเปน ซงก�ำหนดในระดบชำต ซงรวมถงกำรดแล

ครรภของมำรดำ อนเปนไปตำมเกณฑกำรมบรกำร กำรสำมำรถเขำถงบรกำร กำรยอมรบได และ

คณภำพ

บทสรปหลกกคอไดสมฤทธผลของฐานการคมครองทางสงคมส�าหรบการดแลสขภาพ มการก�าหนดขอเสนอแนะบาง

ประการเพอลดความไมครอบคลมลงในระบบสขภาพ สรางหลกประกนใหระบบมความยงยนทางการเงน ประกนวา

ระบบดแลสขภาพทงระบบจะมความละเอยดออนตอประเดนเอชไอว ประกนวาระบบดแลสขภาพทงระบบจะมความ

ละเอยดออนตอประเดนเพศสภาวะ ทงในดานนโยบายและการปฏบต โดยเฉพาะอยางยง ในกรณสตรทถกกระท�ารนแรง

และไดด�าเนนการศกษาความเปนไปไดในการดแลระยะยาวส�าหรบผสงอาย ขอเสนอแนะเหลานตองมการศกษาเชง

ลกเพมเตม คณะท�างานรวมระหวางสหประชาชาตและรฐบาลไทยในสาขาการคมครองทางสงคม (UNCT/RTG Joint

Team on Social Protection) จะใหการสนบสนนตอขอเสนอแนะบางประการในกรอบความรวมมอหนสวนระหวาง

ประเทศไทยกบองคการสหประชาชาตในประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๕๕– ๒๕๕๙ (UNPAF) ดานการคมครองทางสงคม

5.3 เดก เดกทกคนไดรบควำมมนคงทำงรำยไดขนพนฐำนอยำงนอย ทระดบเสนควำมยำกจนทก�ำหนดในระดบ

ประเทศโดยสรำงหลกประกนวำเดกเขำถงโภชนำกำร กำรศกษำ กำรดแล และสนคำและบรกำรใดท

จ�ำเปน

ขอเสนอแนะหลกไดแก เพอทจะด�าเนนการใหการคมครองทางสงคมขนพนฐานส�าหรบเดกโดยสมบรณ ควรไดมการ

ด�าเนนการใหมเงนอดหนนเพอการเลยงดบตรถวนหนา (เงนสงเคราะหบตรถวนหนา) ในประเทศไทย ทงนเราไดแปลงขอ

เสนอแนะเหลานเปนแผนสถานการณ (scenarios) ดงตอไปน

กรณท 1 เดกอายระหวาง 0-3 ปทกคน (400 บาท/เดอน)

กรณท 2 เดกอายระหวาง 0-6 ปทกคน (400 บาท/เดอน)

65

กรณท 3 เดกอายระหวาง 0-12 ทกคน (400 บาท/เดอน)



กรณท 6 เงนอดหนนเพอการเลยงดบตรส�าหรบเดกทมฐานะยากจนอายระหวาง 0-14 (400 บาท/เดอน)

ตามมาตรฐานสากลเงนอดหนนเพอการเลยงดบตรควรมมลคาเทากบ 0.67 เหรยญสหรฐฯ * 1.25 ตอวน (หรอ 25.125

เหรยญสหรฐฯตอเดอน หรอประมาณ 750 บาท) เพอเลยงภาวะความยากจนมากทสด (extreme poverty) ซงอาจ

สงกวาสงทเราเสนอไวส�าหรบแผนสถานการณตางๆ (400 บาท และ 500บาท) เราเลอกเงนอดหนนเพอการเลยงดบตร

(เงนสงเคราะหบตร) ถวนหนาในระดบทคอนขางต�า เพอเลยงการสรางแรงจงใจใหแรงงานไมจายเงนสมทบแกส�านกงาน

ประกนสงคม

นอกจากจะชวยลดความยากจนแลว เงนอดหนนเพอการเลยงดบตรถวนหนาจะท�าใหพอแมหรอผปกครองสามารถฝาก

เลยงบตรไวทโรงเรยนอนบาลหรอศนยเลยงเดก ซงเสรมกบขอเสนอแนะอกประการหนงในการประเมนครงน คอ การจด

ตงการใหบรการดานพฒนาการเดกปฐมวยแบบองครวม

เพอสนบสนนการตดสนใจเชงนโยบายโดยองกบหลกฐานและขอมลเราไดค�านวณตนทนของการจดใหมการคมครองทาง

สงคมแบบถวนหนามงเปาหมายทเดกทกคน (กรณสถานการณท 5-1) และการจดใหมการคมครองทางสงคมทมงทเดกท

มฐานะยากจนเทานน (กรณสถานการณท 6)

กรณท1 เงนอดหนนเพอการเลยงดบตรถวนหนาส�าหรบเดกอายระหวาง 0-3 ปทกคน (400 บาท/เดอน)

สมมตฐำน

• ประชากรทครอบคลมในกรณนไดแกเดกทกคน (ทมสญชาตไทย) ซงมอาย 0 ถง 3 ป รวมถงทไดรบเงนอดหนนเพอการเลยงดบตรแลว (ครอบคลมภายใตพระราชบญญตประกนสงคม, มาตรา 33 และ 39) เราเขาใจวาขอเสนอแนะนไมไดสอดคลองกบกบขอเสนอแนะดานการคมครองทางสงคม ป 2555ฉบบท202 (SPF Recommendation 202)ซงสนบสนนความมนคงดานรายไดส�าหรบเดกทกคน อยางไรกตามเราหวงวาเงนอดหนนเพอการเลยงดบตรจะขยายครอบคลมเดกในกลมอายนทกคน (ทงทมสญชาตไทยและทไมมสญชาตไทย) หลกฐานทางวทยาศาสตรชใหเหนวาการเขาไปสงเสรมพฒนาการของเดกตงแตชวงปฐมวยนนเปนหนงในการลงทนทมประสทธภาพคมทนทสดส�าหรบทนมนษย นเปนเหตผลวาเหตใดเราจงคดวาควรจดสรรเงนอดหนนเพอการเลยงดบตรแกกลมอายน (0 ถง 3 ป)

• ในประเทศไทยเดกทมสญชาตไทยเกอบทกคนทจดทะเบยนการเกดและมเลขบตรประจ�าตว 13 หลกดงนนจงมสมมตฐานวาอตราการความคมครอง/การใชสทธสงมาก (ครอบคลมรอยละ 50ในปแรก ครอบคลมรอยละ 80 ในปทสอง และครอบคลมครบถวนในปทสาม)

• ปรมาณสทธประโยชนปรบขยาย โดยใชการพยากรณประมาณการอตราเงนเฟอทวไป

• ตนทนการบรการจดหารคอนขางต�า (รอยละ 5) เนองจากโครงการนครอบคลมประชากรเดกอาย 0-3 ปทกคน

• จ�านวนเงนอดหนนเพอการเลยงดบตร (400 บาท ตอเดกหนงคน ตอเดอน) เปนอตราเดยวกนกบจ�านวนเงนสงเคราะหบตรทบญญตภายใตพระราชบญญตประกนสงคม มาตรา 33 และ 39

• กองทนนจะอยภายใตอ�านาจของกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยและจะบรหารโดยหนวยงาน ปกครองสวนทองถน ภายใตการก�ากบของกระทรวงมหาดไทย

66

ผล

การน�าเงนอดหนนเพอการเลยงดบตรถวนหนา จ�านวน 400 บาทมาใชส�าหรบเดกอาย 0 ถง 3 ปท�าใหตองใชตนทนเพม

รอยละ 0.08 ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ และคดเปนรอยละ 0.39 ของรายรบรฐบาลและเงนใหเปลาภายใน

ป 2520

กรณท 2 เงนอดหนนเพอการเลยงดบตรถวนหนาส�าหรบเดกอายระหวาง 0-6 ปทกคน (400 บาท/เดอน)

สมมตฐำน • เชนเดยวกนกบกรณสถานการณท 1 เวนแตวา กลมเปาหมายไดแกเดกทกคน (ทมสญชาตไทย) อายตงแต 0 ถง 6 ป

ผล

การน�าเงนอดหนนเพอการเลยงดบตรถวนหนา จ�านวน 400 บาทมาใชส�าหรบเดกอาย 0 ถง 6 ปท�าใหตองใชตนทนเพม

รอยละ0.14ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ และรอยละ0.69ของรายรบรฐบาลและเงนใหเปลาภายในป 2520

กรณท 3 เงนอดหนนเพอการเลยงดบตรถวนหนาส�าหรบเดกอายระหวาง 0-12 ทกคน (400 บาท/เดอน)

สมมตฐำน • เชนเดยวกนกบกรณสถานการณท 1 เวนแตวา กลมเปาหมายไดแกทกคน (ทมสญชาตไทย) อายตงแต 0 ถง12 ป

ผล

การน�าเงนอดหนนเพอการเลยงดบตรถวนหนาจ�านวน 400 บาทมาใชส�าหรบเดกอาย 0 ถง12 ปท�าใหตองใชตนทนเพม

รอยละ0.27ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ และรอยละ 1.31 ของรายรบรฐบาลและเงนใหเปลาภายในป 2520

© V. Chuangwiwat

67


สมมตฐำน • เชนเดยวกนกบกรณสถานการณท 1 เวนแตวา ปรมาณเงนอดหนน (500 บาทตอเดกหนงคนตอเดอน) เปนจ�านวน

เงนเทากบโครงการคมครองแบบไมตองจายเงนสมทบโดยถวนหนาทมอย[เชน เบยพการถวนหนาจ�านวน 500 บาท ตอเดอน]

ผล

การจดใหมเงนอดหนนเพอการเลยงดบตรโดยถวนหนาจ�านวน 500 บาทส�าหรบเดกวย 0 ถง 6 ป ตองมตนทนเพม คด

เปนรอยละ 0.18 ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ และรอยละ 0.86 ของรายรบและเงนใหเปลาของรฐบาลภายใน

ป พ.ศ. 2563


สมมตฐำน • เชนเดยวกนกบกรณสถานการณท 3 เวนแตวา ปรมาณเงนเพอการเลยงดบตร (500 บาทตอเดกหนงคนตอเดอน)

องกบโครงการคมครองแบบไมตองจายเงนสมทบโดยถวนหนาทมอยเชน เบยยงชพผสงอายถวนหนา (500 บาทตอเดอน)

ผล

การจดใหมเงนอดหนนเพอการเลยงดบตรโดยถวนหนาจ�านวน 500 บาทส�าหรบเดกวย 0 ถง 12 ป ตองมตนทนเพม คด

เปนรอยละ 0.34 ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ และรอยละ 1.63 ของรายรบและเงนใหเปลาของรฐบาลภายใน

ป พ.ศ. 2563

กรณท 6 เงนอดหนนเพอการเลยงดบตรทก�าหนดใหส�าหรบเดกทมฐานะยากจนอายระหวาง 0-14 (400 บาท/

เดอน)

สมมตฐำน • ประชากรทครอบคลมคอเดกยากจนทกคน (ทมสญชาตไทย) จากอาย 0 ปถง 14 ป เราค�านวณประชากรเดกเปา

หมาย โดยองกบการพยากรณประมาณการจ�านวนรอยละเดกทมฐานะยากจน (0-14 ป) ในประชากรรวม

• อตราการคมครองต�ากวาอตราโครงการเงนอดหนนเพอการเลยงดบตรถวนหนา (โครงการทเจาะกลมนนการด�าเนนการจะซบซอนกวาโครงการแบบถวนหนา)

• ปรมาณของสทธประโยชนจะปรบขยาย โดยใชการพยากรณประมาณการเงนเฟอ

• ตนทนการบรหารสงกวาตนทนโครงการคมครองทางสงคมถวนหนา (รอยละ 15)

• ปรมาณเงนชวยเหลอ (400 บาท ตอเดกหนงคน ตอเดอน) องกบปรมาณเงนสงเคราะหบตรทบญญตภายใตพระราชบญญตการประกนสงคม มาตรา 33 และ 39

ผล

การจดใหมเงนอดหนนเพอการเลยงดบตรโดยถวนหนาจ�านวน 400 บาทตอเดอน ทก�าหนดเปาหมายเดกทมฐานะ

ยากจนทมอาย 0 ถง 14 ป ตองมตนทนเพม คดเปนรอยละ 0.04 ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ และรอยละ

0.21 ของรายรบและเงนใหเปลาของรฐบาลภายในป พ.ศ. 2563

68

ตารางท 22 ผลของการค�านวณก�าหนดตนทน เงนอดหนนเพอการเลยงดบตร

2012 2014 2016 2018 2020


อตราการคมครองคดเปนรอยละ 50.00 100.00 100.00 100.00 100.00จ�านวนผไดรบสทธประโยชน (หนวยพน) 1 506.00 2 995.00 2 947.00 2 889.00 2 813.00ตนทนเพมรวม (หนวยลาน) 7 589.00 15 854.00 16 382.00 16 879.00 17 271.00ตนทนเพมรวมคดเปนรอยละของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ 0.07 0.12 0.11 0.09 0.08ตนทนเพมรวมคดเปนรอยละของรายรบและเงนใหเปลา 0.37 0.60 0.52 0.45 0.39


จ�านวนผไดรบสทธประโยชน (หนวยพน) 2 686.00 5 258.00 5 186.00 5 113.00 5 003.00ตนทนเพมรวม (หนวยลาน) 13 536.00 27 830.00 28 828.00 29 873.00 30 717.00ตนทนเพมรวมคดเปนรอยละของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ 0.12 0.21 0.19 0.16 0.14ตนทนเพมรวมคดเปนรอยละของรายรบและเงนใหเปลา 0.67 1.05 0.91 0.80 0.69







กรณท 6 เงนอดหนนเพอการเลยงดบตรทก�าหนดใหส�าหรบเดกทมฐานะยากจนอายระหวาง 0-14 (400 บาท/เดอน)

จ�านวนผไดรบสทธประโยชน (หนวยพน) 274.00 415.00 835.00 1 260.00 1 406.00ตนทนเพมรวม (หนวยลาน) 1 514.00 2 404.00 5 084.00 8 061.00 9 454.00ตนทนเพมรวมคดเปนรอยละของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ 0.01 0.02 0.03 0.04 0.04ตนทนเพมรวมคดเปนรอยละของรายรบและเงนใหเปลา 0.07 0.09 0.16 0.21 0.21

69

ภาพท 4ก การพยากรณประมาณการตนทนการน�าโครงการเงนอดหนนเพอการเลยงดบตรมาใช คดเปนรอยละของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ

0.00%

0.10%

0.20%

0.30%

0.40%

0.50%

0.60%

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020

Scenario 1: Universal Child Allowance for all children aged 0-3 (400 baht/month)





Scenario 6: Child Allowance for poor children aged 0-14 (400 baht/month)

ภาพท 4ข การพยากรณประมาณการตนทนการน�าโครงการเงนอดหนนเพอการเลยงดบตร คดเปนรอยละของรายรบและเงนใหเปลา

0.00%

0.50%

1.00%

1.50%

2.00%

2.50%

3.00%

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020






Scenario 6: Child Allowance for poor children aged 0-14 (400 baht/month)

70

5.4 วยแรงงาน ทกคนทอยในวยทเปนก�ำลงแรงงำนทมบทบำททำงเศรษฐกจแตไมสำมำรถหำรำยไดใหเพยงพอโดย

เฉพำะในกรณกำรเจบปวย กำรวำงงำน กำรท�ำงำนต�ำระดบมำรดำชวงกำรตงครรภและดแลบตร และคน

พกำรไดรบควำมมนคงทำงรำยไดขนพนฐำนอยำงนอยทระดบเสนควำมยำกจนทก�ำหนดในระดบชำต

ขอเสนอแนะหลกมดงน เพอด�าเนนการใหการคมครองทางสงคมขนพนฐานครบถวนส�าหรบประชากรวยแรงงาน มความ

จ�าเปนตองจดตงโครงการเงนสงเคราะหการคลอดบตรและโครงการสทธประโยชนดานการเจบปวยส�าหรบแรงงานนอก

ระบบ ตลอดจนตองขยายและดดแปลงโครงการอบรมอาชพ เราไดปรบแปลงขอเสนอแนะเหลานใหเปนแผนสถานการณ

ดงตอไปน

กรณท 1 เงนสงเคราะหคลอดบตรส�าหรบแรงงานหญงในภาคเศรษฐกจนอกระบบทกคน

กรณท 2 สทธประโยชนการเจบปวย ส�าหรบแรงงานนอกระบบทกคน

กรณท 3 โครงการอบรมอาชพส�าหรบแรงงานนอกระบบรวมถงเงนชวยเหลอส�าหรบผทมฐานะยากจน

ขอเสนอแนะอกประการหนงไดแกเงนชวยเหลอแบบไมตองจายเงนสมทบส�าหรบคนพการควรมลกษณะเปนระบบ

มากขน (ครอบคลมคนพการในภาคเศรษฐกจนอกระบบทกคน) และสทธประโยชนควรจะสงขน และปรบโยงดชนกบ

เงนเฟอขอเสนอแนะนไดมการปรบแปลงเปนกรณสถานการณท 4 ดงตอไปน เงนเพมอก 500 บาทส�าหรบผพการในภาค

เศรษฐกจนอกระบบ ทมอายตงแต 15 ปถง 59 ป

กรณท1 เงนสงเคราะหคลอดบตรส�าหรบแรงงานหญงในภาคเศรษฐกจนอกระบบทกคน

เงนสงเคราะหคลอดบตรส�าหรบแรงงานหญงในภาคเศรษฐกจนอกระบบทกคนมงทจะชดเชยแรงงานหญงในภาค

เศรษฐกจนอกระบบทกคนส�าหรบการสญเสยรายไดในชวงการตงครรภและภายหลงจากการคลอดบตร (ดงนนจงไมทบ

ซอนกบเงนสงเคราะหบตรทเสนอ) โครงการนจะใหสทธประโยชนเปนเงนเปนระยะเวลาสามเดอน ณ ระดบเสนความ

ยากจนส�าหรบผหญงทท�างานในภาคเศรษฐกจทนอกระบบทกคนทเพงคลอดบตร “เงนสทธประโยชนจะอยในระดบซง

สามารถประกนวาผหญงสามารถด�ารงชพดแลตนเองและบตรไดโดยมสขภาพดตามความเหมาะสมและมมาตรฐานการ

ด�ารงชพตามควร” (อนสญญาไอแอลโอ ฉบบท 183, ขอ 6.2)

© V. Chuangwiwat

71

สมมตฐำน • ประชากรเปาหมายไดแกแรงงานหญงในภาคเศรษฐกจนอกระบบทคลอดบตรระหวางป (ค�านวณโดยมมลฐานจาก

ประชากรสตรในภาคเศรษฐกจนอกระบบตามกลมอายคณดวยอตราการเจรญพนธทสอดคลองกบกลมนนๆ)

• จ�านวนเงนชวยเหลอเทากบจ�านวนการคลอดบตร และเรามสมมตฐานในตวแบบวาเทากบจ�านวนการเกดในภาคเศรษฐกจนอกระบบ (ซงหมายความวาหากมารดาคลอดลกแฝด กจะไดรบเงนชวยเหลอสองยอด)

• เงนชวยเหลอเปนเงนกอนจ�านวนสามเดอน ณ ระดบเสนยากจน และเพมตามเงนเฟอ

• ในประเทศไทยแรงงานในภาคเศรษฐกจนอกระบบทมสญชาตไทยทกคนลวนมรายชอในระบบทะเบยน (บตรประชาชนเลข 13 หลก) ดงนนอตราการครอบคลมสทธ/ใชสทธจะสงมาก (ครอบคลมรอยละ 50 ในปแรกรอยละ 80 ในปทสอง และครอบคลมครบถวนภายในปทสาม)

• มการสมมตฐานวาตนทนบรการคอนขางต�า (รอยละ 5) (มมลฐานจากตอนทนบรหารระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา

• โครงการนกระทรวงมหาดไทยจะเปนหนวยงานทบรหารจดการ ซงเปนหนวยงานจดทะเบยนเกดทารกเกดใหม หมายเหต ขณะนก�าลงมการปฏบตด�าเนนการระบบขอมลส�าหรบการบรหารใหม โดยไดรบการสนบสนนจากยนเซฟ การแจงเกดทารกเกดใหมจะด�าเนนการทโรงพยาบาลและขอมลนจะสงโดยอตโนมตไปทฐานขอมลของกระทรวงมหาดไทย

ผล

การจดใหมเงนชวยลาคลอดบตรส�าหรบแรงงานหญงในภาคเศรษฐกจนอกระบบเพงคลอดบตรตองมตนทนเพม คดเปน

รอยละ 0.009 ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ และรอยละ 0.045 ของรายรบและเงนใหเปลาของรฐบาลภายใน

ป พ.ศ. 2563

ตารางท 23 การพยากรณประมาณการตนทนเพมเตมกรณเงนชวยเหลอการคลอดบตร

2555 2557 2559 2561 2563

อตราความคมครอง 50.000 100.000 100.000 100.000 100.000

จ�านวนผไดรบสทธประโยชน (หนวยพน) 140.620 279.850 281.060 284.870 289.390

ตนทนเพมรวม (หนวยลาน) 795.000 1 66100.0 1 752.000 1 867.000 1 993.000

ตนทนเพมรวมคดเปนรอยละของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ

0.007 0.013 0.011 0.010 0.009

ตนทนเพมรวมคดเปนรอยละของรายรบและเงนใหเปลา 0.039 0.063 0.056 0.050 0.045

กรณท 2 สทธประโยชนการเจบปวยส�าหรบแรงงานนอกระบบทกคน

โครงการนจะประกนการชดเชยการสญเสยรายไดจ�านวน 200 บาทตอวนนบ ณ วนแรกทเขารบการรกษา ณ โรงพยาบาล

สมมตฐำน • ประชากรเปาหมายไดแกแรงงานนอกระบบทกคนทมสญชาตไทยทกคนทมอายระหวาง 15 และ 59 ป

• ในประเทศไทยผใชแรงงานนอกระบบทกคนทมสญชาตไทยทกคนลวนมรายชอในระบบทะเบยน (บตรประชนเลข 13 หลก) ดงนนอตราการคมครองจะสงมาก (ครอบคลมรอยละ 50 ในปแรกรอยละ 80 ในปทสอง และครอบคลมครบถวนภายในปทสาม)

• ประชากรกลมนจะไดรบรายไดจ�านวน 200 บาทตอวนในการเขารบการรกษา ณ โรงพยาบาล นบ ณ วนแรกทเขารบการรกษา ณ โรงพยาบาล (ไมมเงอนไขเกยวกบระยะเวลาในการเขารบการรกษา ณ โรงพยาบาล) ระยะเวลาเฉลยในการดแลทโรงพยาบาลองกบขอมลโครงการหลกประกนดแลสขภาพถวนหนา (ทมา: สวปก.) ทงนปรมาณสทธประโยชนจะเพมตามเงนเฟอ

72

• เราใชสถตผปวยในของระบบหลกประกนดแลสขภาพถวนหนาเนองจากกลมเปาหมายประกอบดวยผไดรบสทธประโยชนจากหลกประกนดแลสขภาพถวนหนา

• เราไมไดรวมระดบสงสดของสทธประโยชน ดงในกรณภายใตพระราชบญญตประกนสงคม มาตรา 40 (จ�านวนสงสด 20 วนตอป) แตส.ว.ป.ก. เหนวาสถาณการณนไมไดเปลยนแปลงผลลพธรวม (เนองจากระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาองอยกบกลไกการจายเงนแกผใหบรการในลกษณะปลายปด (closed-end provider payment mechanisms) โรงพยาบาลไมมแรงจงใจทจะใหบรการผปวยในทไมจ�าเปน))

• มสมมตฐานวาตนทนการบรหารจดการคอนขางต�า (รอยละ 5) (องกบตนทนการบรหารของระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา)

ผล

การจดใหมเงนอดหนนกรณเจบปวยถวนหนาส�าหรบแรงงานนอกระบบทกคนตองมตนทนเพม คดเปนรอยละ 0.013

ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ และรอยละ 0.062 ของรายรบและเงนใหเปลาของรฐบาลภายในป พ.ศ. 2563

ตารางท 24 การพยากรณประมาณการตนทนเพมเตมกรณสทธประโยชนส�าหรบผเจบปวย

2012 2014 2016 2018 2020

อตราความคมครอง 50.000 100.000 100.000 100.000 100.000

จ�านวนผไดรบสทธประโยชน (หนวยพน) 11 508.000 23 221.000 23 368.000 23 458.000 23 490.000

ตนทนเพมรวม (หนวยลาน) 991.100 2 246.200 2 459.500 2 615.900 2 772.900


0.009 0.017 0.016 0.014 0.013


กรณท3 โครงการอบรมอาชพส�าหรบแรงงานนอกระบบและเงนชวยเหลอส�าหรบผทมฐานะยากจน

กรณท 3 มงทการเปลยนรปแบบระบบการอบรมอาชพทมอยผานกลไกทมก�าหนดเปาหมายและมประสทธภาพมากยง

ขน ซงจะครอบคลมแรงงานนอกระบบ2 อยางเปนระบบจ�านวนรอยละ 20 ทกป และใหเงนชวยเหลอแกผเขาฝกอบรมท

มฐานะยากจน ดวยการเชอมโยงระหวางการคมครองทางสงคมและมาตรการการจางงาน โครงการนจะมสวนสรางเสรม

2 ผทท�างานเปนนายจางตนเอง (own account workers) ลกจางของธรกจทไมไดจดทะเบยน (ซงพระราชบญญตประกนสงคม มาตรา 33 ไมไดครอบคลมถง) เชน ธรกจครอบครวสมาชกของครอบครวทท�างานโดยไมไดรบคาตอบแทน

© V. Chuangwiwat

73

การเพมพนขดความสามารถและผลตภาพ สรางหลกประกนใหกาวพนความยากจนตามล�าดบ และพฒนาภาคสวนตางๆ

ของเศรษฐกจ

โครงการมองคประกอบสองประการ (1) องคประกอบการอบรม ซงจดใหมการอบรมหนงครงทกปใหกบรอยละ 20 ของ

เปาหมาย (หรอจดการอบรมหนงครงทกปใหแกแรงงานนอกระบบ) (2) องคประกอบการบรรเทาความยากจนในรปแบบ

สทธประโยชนเปนตวเงน (เงนอดหนน) จ�านวน 200 บาทตอวนในการอบรม (2/3 ของคาจางขนต�า) ส�าหรบผเขารวมรบ

การอบรมทอยใตเสนความยากจน

สมมตฐำน • ประชากรเปาหมายไดแกแรงงานนอกระบบทมสญชาตไทยทกคนทมอายระหวาง 15 และ 59 ป

• ประชากรกลมนไดรบการอบรมหนงครงทกหาป ดงนนประชากรจ�านวนเพยงรอยละ 20 ไดรบการอบรมทกป

• ระยะเวลาในการฝกอบรมคอ 20 วนส�าหรบแรงงาน ซงมพนฐานการศกษากอนระดบโรงเรยนและระดบประถมศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน และระดบมธยมศกษาตอนปลายส�าหรบผทส�าเรจหลกสตรอาชวศกษา โครงการประกนการอบรมจ�านวนเพยง 10 วนเทานน (มสมมตฐานวาผทส�าเรจการศกษาหลกสตรอาชวศกษามความพรอมในการตอบสนองความตองการของตลาดมากกวา) ส�าหรบผทส�าเรจการศกษาระดบอดมศกษา ไมไดอยในขอเสนอแนะน

• ส�าหรบผเขารวมรบการอบรมคนอนๆทมฐานะต�ากวาเสนความยากจน โครงการจดเงนอดหนนจ�านวน 200 บาทตอวนในการอบรม (2/3 ของคาแรงขนต�า)

• มสมมตฐานวาตนทนตอวนของการฝกอบรมเทากบ 550 บาทตอคน (สมมตฐานนพจารณาความเหมาะสมโดยทดอารไอ) ตอมาไดปรบเพมตนทนการอบรบรมตอวน

• มสมมตฐานวาตนทนการบรหารนนต�ามาก (รอยละ 1 ของตนทนการอบรม) (เหตผล โครงการจะใชโครงสรางขนพนฐานในการอบรมทมอยของรฐบาล)

ตารางท 25 องคประกอบในการฝกอบรมอาชพ

องคประกอบดานการลดความยากจน

องคประกอบการฝกอบรม (ระยะเวลาการอบรมเฉลยทจดใหส�าหรบแรงงานนอกตามระดบการศกษา)

ระดบกอนและระดบโรงเรยนประถมศกษา (วน)

โรงเรยนมธยมศกษาตอนตน (วน)

โรงเรยนมธยมศกษาตอนปลาย (วน)

การฝกอบรมอาชพ (ตองรวมประสบการณทมอยแลว) (วน)

อดมศกษา

มฐานะยากจน 200 บาท/ วน 20 20 20 10 ไมมขอมล

ไมไดมฐานะยากจน ไมมขอมล 20 20 20 10 ไมมขอมล

การอบรมหนงครงตอหาป (รอยละ 20 ตอป) ตนทนการอบรม = 550 บาท/คน/วน

ผล

การจดใหมโครงการฝกอบรมอาชพส�าหรบแรงงานนอกระบบ และเงนชวยเหลอส�าหรบผทมฐานนะยากจนจะตองใช

ตนทนเพมคดเปนรอยละ 0.28 ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ และรอยละ 1.34 ของรายรบรฐบาล และเงนให

เปลาภายในป พ.ศ. 2563

74

ตารางท 26 การพยากรณประมาณการตนทนเพมเตมกรณโครงการอบรมอาชพ

2555 2557 2559 2561 2563

อตราความคมครอง (%) 20.0000 20.0000 20.0000 20.0000 20.0000

จ�านวนผไดรบสทธประโยชน (หนวยพน) 4 603.0000 4 644.0000 4 674.0000 4 692.0000 4 698.0000

ตนทนเพมรวม (หนวยลาน) 48 255.0000 51 131.0000 54 045.0000 57 022.0000 60 004.0000


0.4302 0.3905 0.3511 0.3144 0.2807

ตนทนเพมรวมคดเปนรอยละของรายรบและเงนใหเปลา

2.3700 1.9300 1.7100 1.5200 1.3400

กรณท 4 เงนเพม 500 บาทส�าหรบคนพการอาย 15 ปถง 59 ปในภาคเศรษฐกจนอกระบบ

โครงการนจะเสรมกบเงนเบยพการถวนหนาทมอยแลวส�าหรบคนพการซงใหเงนชวยเหลอ 500 บาทตอเดอนตอคน

พการหนงคน (ไมมการปรบดชนทไมโยงกบเงนเฟอ) โครงการทเสนอขนมาใหมนจะเพมเงนอกจ�านวน 500 บาทตอคน

ตอเดอน สทธประโยชนรวมจะเทากบ 1,000 บาท ตอเดอน ซงปรบดชนโยงกบเงนเฟอสทธนจะใหกบคนพการทขณะน

กลมเปนเปาหมายของเบยพการ 500 บาท

สมมตฐำน • ประชากรเปาหมายไดแกประชากรในภาคเศรษฐกจนอกระบบซงเปนคนพการ ทมสญชาตไทย อายระหวาง 15 ป

และ 59 ป อตราเหตพการนมมลฐานมาจากขอมลของกระทรวงมหาดไทย

• อตราการคมครอง นาจะมคาเทากบรอยละ 100 (เนองจากโครงการนมการน�าไปปฏบตแลว)

• ผรบสทธประโยชนจะไดรบเบยความพการเพมเตมอตรา 500 บาท ตอคน ตอเดอน ซงจะซงปรบดชนโยงกบเงนเฟอ

• ตนทนทเพมนรวมถงสทธประโยชนใหมอตรา 500 บาท/เดอน ซงปรบโยงดชนแลว บวกกบตนทนการปรบเขากบดชนเพมของสทธประโยชน 500 บาททมอยกอนแลว

• มสมมตฐานวาตนทนการบรหารคอนขางต�า (รอยละ 5)

©V. Chuangwiwat

75

ผล

การน�าเงนเบยความพการเพมเตมจ�านวน 500 บาทตอคนตอเดอนในภาคเศรษฐกจนอกระบบนท�าใหตองมตนทนเพม

เตมคดเปนรอยละ 0.0125 ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ และรอยละ 0.06 ของรายรบและเงนใหเปลาของ

รฐบาลภายในป พ.ศ. 2563

ตารางท 27 การพยากรณประมาณการตนทนเพมเตมกรณเงนเบยความพการ

2555 2557 2559 2561 2563

อตราการคมครอง (%) 100.0000 100.0000 100.0000 100.0000 100.0000

จ�านวนผไดรบสทธประโยชน (หนวยพน) 333.0000 336.0000 338.0000 339.0000 340.0000

ตนทนเพมรวม (หนวยลาน) 2 096.6000 2 275.8400 2 404.2300 2 534.92002

663.5600


0.0187 0.0174 0.0156 0.0140 0.0125


ภาพท 5ก การพยากรณประมาณการตนทนเพมเตมโครงการสทธประโยชนส�าหรบประชากรวยแรงงาน คดเปนรอยละของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ

0.0000%

0.0500%

0.1000%

0.1500%

0.2000%

0.2500%

0.3000%

0.3500%

0.4000%

0.4500%

0.5000%

2012 2014 2016 2018 2020

Maternity Allowance for all informal working women

Sickness benefit for all informal workers

Vocational training programme+ allowance for the poor

Additional 500 baht for disabled in informal sector 15-59 (elderly covered by old age allowance)

Total benefit package working age

76

ภาพท 5ข การพยากรณประมาณการตนทนเพมเตมโครงการสทธประโยชนส�าหรบประชากรวยท�างาน คดเปนรอยละของรายรบและเงนใหเปลา

0.0000%

0.5000%

1.0000%

1.5000%

2.0000%

2.5000%

3.0000%

2012 2014 2016 2018 2020

Maternity Allowance for all informal working women

Sickness benefit for all informal workers

Vocational training programme+ allowance for the poor

Additional 500 baht for disabled in informal sector 15-59 (elderly covered by old age allowance)

Total benefit package working age

5.5 ผสงอาย ผสงอำยทกคนไดรบควำมมนคงทำงรำยไดขนพนฐำนอยำงนอยทระดบเสนควำมยำกจนทก�ำหนดใน

ระดบชำต

ขอเสนอหลกคอเพอทจะด�าเนนการฐานความคมครองทางสงคมส�าหรบผสงอาย เบยยงชพผสงอายแบบถวนหนาของ

รฐบาลควรจะประกนระดบความมนคงทางการเงนในระดบหนง (เชน ปรมาณสทธประโยชนควรปรบโยงดชนเขากบ

เงนเฟอ หรอแสดงเปนรอยละของเสนความยากจน) ควรจะมการด�าเนนการการพฒนาแนวทางการดแลระยะยาวทม

ลกษณะเปนองครวมมากขน เชนกน เราไดปรบแปลงขอเสนอแนะนเปนกรณสถานการณตอไปน เราไดปรบแปลงขอ

เสนอแนะเปนแผนสถานการณดงตอไปน

สถานการณปจจบน ค�านวณก�าหนดตนทนของนโยบายใหมของรฐบาลส�าหรบเบยยงชพผสงอายถวนหนา (สทธ

ประโยชนเพมตามอาย โดยไมจดระดบสทธประโยชนโยงเขากบดชน)

แผนสถานการณท 1 ค�านวณตนทนของนโยบายใหมของรฐบาลภายใตโครงการเบยยงชพผสงอายถวนหนา (ม

สมมตฐานวาสทธประโยชนโยงเขากบดชน)

แผนสถานการณท 2 เสนอเบยยงชพผสงอายถวนหนาแบบทางเลอก (ซงจะแทนนโยบายใหมของรฐบาล) โดย

ค�านวณสทธประโยชนเปนรอยละของเสนความยากจนทก�าหนดในระดบชาต

กลมเปาหมายนนรวมถงประชากรทมอาย 60 ปและสงกวานน ยกเวนผทรบบ�าเหนจบ�านาญจากราชการ อนเปนการ

สอดคลองดบนโยบายทมอย ทงนพจารณากนวาเงนชวยเหลอแบบถวนหนานเปนการประกนรายไดขนต�าส�าหรบผสงอาย

77

สถานการณปจจบน นโยบายของรฐบาลส�าหรบเบยยงชพผสงอายเพมขนตามชวงอาย ทไมไดผกพนกบ

ระดบของสทธประโยชน

โครงการนไดเรมด�าเนนการในเดอนตลาคม พ.ศ. 2554 โดยรฐบาลชดใชแทนทโครงการเบยยงชพผสงอาย 500 บาท ท

เปนโครงการเดม

สมมตฐำน • ประชากรกลมเปาหมายไดแกผสงอายทกคน (อาย 60 ป และสงกวา ซงไมไดรบบ�านาญใดๆ ไดแกแรงงานในภาค

เศรษฐกจนอกระบบและในระบบทกคน ยกเวนผทไดรบบ�านาญจากราชการ)

• อตราการครอบคลมเรมจากขอมลทผานมาของโครงการเบยยงชพผสงอายทมอยแลว (ในป 2554 ประชากรทมอาย 60 ปหรอมากกวาจ�านวนรอยละ 70.6 ลบจ�านวนผเกษยณจากระบบราชการ) และเพมสม�าเสมอจนถงประชากรเปาหมายจ�านวนรอยละ 100

• ระดบสทธประโยชนเพมตามอาย (และระดบการพงพง) 600 บาท ส�าหรบผสงอายทมอายระหวาง 60 และ 69 ป 700 บาทส�าหรบผสงอายทมอายระหวาง 70 และ 79 ป 800 บาทส�าหรบผสงอายทมอายระหวาง 80 และ 89 ป และ 1,000 บาท ส�าหรบผสงอายทมอาย 90 ป และสงกวานน ทงนสอดคลองกบนโยบายใหมของรฐบาล อนง สทธประโยชนไมไดปรบโยงดชนกบเงนเฟอ

• ตนทนการบรหารคดเปนรอยละ 3ซงเปนตนทนการบรหารจรง ทไดสงเกตจากกรณเงนเบยยงชพผสงอายถวนหนา (โครงการเบยยงชพผสงอาย 500 บาท)

ผล

นโยบายใหมของรฐบาลส�าหรบเบยยงชพผสงอาย (สทธประโยชนเพมตามอายโดยทไมมการปรบโยงดชนกบเงนเฟอ

ของระดบสทธประโยชน) จะมตนทนคดเปนรอยละ 0.47 ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ และรอยละ 2.24 ของ

รายรบและเงนใหเปลาของรฐบาลภายในป พ.ศ. 2563

แผนสถานการณท 1 นโยบายใหมของรฐบาลภายใตโครงการเบยยงชพผสงอาย

(มการโยงระดบสทธประโยชนเขากบดชนเงนเฟอ)


ภายใตแผนสถานการณท 1 โครงการนคลายกบสภานการณปจจบน ยกเวนประเดนทสทธประโยชนนนโยงดชนกบ

เงนเฟอ

ผล

นโยบายใหมของรฐบาลภายใตโครงการเบยยงชพผสงอาย (สทธประโยชนเพมตามอายโดยทไมมการปรบโยงดชนกบ

เงนเฟอของระดบสทธประโยชน) จะมตนทนเพม (เมอเปรยบเทยบกบสถานะเดม) รอยละ 0.10 ของผลตภณฑมวลรวม

ภายในประเทศ และรอยละ 0.49 ของรายรบ และเงนใหเปลาของรฐบาลภายในป พ.ศ. 2563

แผนสถานการณท 2 เบยผสงอายแบบภายใตโครงการเบยยงชพผสงอายทางเลอก โดยค�านวณสทธประโยชน

เปนรอยละของเสนความยากจนทก�าหนดในระดบชาต


ในกรณท 2 โครงการเบยยงชพผสงอายแสดงเปนยอดรอยละของเสนความยากจน เบยยงชพผสงอายมคาเทากบรอยละ

60 ของเสนความยากจนส�าหรบผสงอายในชวงอาย 60 ปถง 69 ปรอยละ 70 ของเสนความยากจนส�าหรบผสงอายใน

ชวงอาย 70 ถง 79 ป รอยละ 80 ของเสนความยากจนส�าหรบผสงอายในชวงอาย 80 ถง 89 ป รอยละ 100 ของเสน

ความยากจนส�าหรบผสงอายในชวงอาย 90 ปและมากกวา

78

ผล

เบยยงชพผสงอายแบบทางเลอกส�าหรบผสงอายทมสทธประโยชนซงแสดงเปนรอยละของเสนความยากจนทก�าหนดใน

ระดบชาต จะมตนทนเพม (เมอเปรยบเทยบกบสถานะเดม) รอยละ 0.56 ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ และ

รอยละ 2.66 ของรายรบ และเงนใหเปลาของรฐบาล

ตารางท 28 ผลของการค�านวณก�าหนดตนทน – ความไมมนคงทางรายไดส�าหรบผสงอาย

2012 2014 2016 2018 2020

อตราการคมครองคดเปนรอยละ 78.00 100.00 100.00 100.00 100.00

สถานการณปจจบนนโยบายใหมของรฐบาลโดยไมมการปรบโยงดชนกบเงนเฟอ (600 / 700/ 800/ 1,000 บาทตอเดอน)

ตนทนเพมรวม (หนวยลาน) 55 894.00 78 252.00 85 165.00 92 401.00 100 086.00

ตนทนเพมรวมคดเปนรอยละของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ 0.50 0.60 0.55 0.51 0.47

ตนทนเพมรวมคดเปนรอยละของรายรบและเงนใหเปลาของรฐบาล 2.75 2.95 2.70 2.46 2.24

กรณท 1 นโยบายใหมของรฐบาลโดยไมมการปรบโยงดชนกบเงนเฟอ(600 / 700/ 800/ 1,000 บาทตอเดอน)

ตนทนรวม (หนวยลาน) 55 894.00 82 181.00 93 940.00 107 121.00 121 923.00

ตนทนรวมคดเปนรอยละของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ 0.50 0.63 0.61 0.59 0.57

ตนทนรวมคดเปนรอยละของรายรบและเงนใหเปลาของรฐบาล 2.75 3.10 2.98 2.86 2.73

ตนทนเพม (หนวยลาน) 0.00 3 930.00 8 775.00 14 720.00 21 837.00

ตนทนเพมคดเปนรอยละของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ 0.00 0.03 0.06 0.08 0.10

ตนทนเพมคดเปนรอยละของรายรบและเงนใหเปลา 0.00 0.15 0.28 0.39 0.49

กรณท 2 เบยยงชพผสงอายคดเปนรอยละของเสนความยากจน (รอยละ 60รอยละ 70รอยละ 80รอยละ 100)

ตนทนรวม (หนวยลาน) 100 303.00 147 476.00 168 578.00 192 232.00 218 794.00

ตนทนรวมคดเปนรอยละของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ 0.89 1.13 1.10 1.06 1.02

ตนทนรวมคดเปนรอยละของรายรบและเงนใหเปลารฐบาล 4.93 5.56 5.34 5.13 4.90

ตนทนเพม (หนวยลาน) 44 409.00 69 225.00 83 413.00 99 831.00 118 708.00

ตนทนเพมคดเปนรอยละของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ 0.40 0.53 0.54 0.55 0.56

ตนทนเพมคดเปนรอยละของรายรบและเงนใหเปลา 2.18 2.61 2.64 2.66 2.66

©V. Chuangwiwat

79

ภาพท 6ก การพยากรณประมาณการตนทนรวมภายใตโครงการเบยยงชพผสงอายคดเปนรอยละของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ

0.00%

0.20%

0.40%

0.60%

0.80%

1.00%

1.20%

2012 2014 2016 2018 2020

Status quo: New government policy without indexation ( 600 / 700 / 800 / 1000 baht per month)

Scenario 1: New government policy with indexation ( 600 / 700 / 800 / 1000 baht per month)

Scenario 2:Old age allowance % of poverty line

ภาพท 6ข การพยากรณประมาณการตนทนรวมภายใตโครงการเบยยงชพผสงอายคดเปนรอยละของรายรบและเงนใหเปลา

0.00%

1.00%

2.00%

3.00%

4.00%

5.00%

6.00%

2012 2014 2016 2018 2020

Status quo: New government policy without indexation ( 600 / 700 / 800 / 1000 baht per month)

Scenario 1: New government policy with indexation ( 600 / 700 / 800 / 1000 baht per month)

Scenario 2:Old age allowance % of poverty line

80

5.6 ชดสทธประโยชนแบบบรณาการเพอปดชองวางการคมครองทางสงคมใน

ประเทศไทย

เพอเปนการปดชองวางในการคมครองทางสงคมขนพนฐานในประเทศไทยคณะท�างานรวมระหวางสหประชาชาตและ

รฐบาลไทยในสาขาการคมครองทางสงคม (UNCT/RTG Joint Team on Social Protection) เสนอใหมการขยาย

ฐานการคมครองทางสงคมเพมเตมเพอใหการคมครองทางสงคมในประเทศไทยมความครอบคลมสมบรณ และเปนหลก

ประกนความมนคงดานรายไดตลอดชวตในมตตอไปน

• จดใหมเงนชวยเหลอหรอเงนสงเคราะหบตร (อาจเปนแบบถวนหนาหรอใหเฉพาะกลมเปาหมายทยากจน) ซงมเปาหมายเพอลดความยากจนโดยสนบสนนคาใชจายในการเลยงดบตรแกพอแม (เชน การน�าเดกไปฝากเลยงทศนยรบเลยงเดก และลดอตราการออกจากโรงเรยน)

• เพมเงนสงเคราะหการหยดงานเพอการลาคลอด เพอชดเชยการสญเสยรายไดใหแกผหญงทกคนระหวางการตงครรภและหลงคลอด

• เพมสทธประโยชนกรณการเจบปวยเพอชดเชยแกแรงงานทกคนส�าหรบการสญเสยรายไดระหวางเจบปวย

ปรบเปลยนระบบการอบรมอาชพทมอยในปจจบน โดยอาศยวธการเจาะกลมเปาหมายทมประสทธภาพกวาเดม ซงจะ

เขาถงผทท�างานในภาคเศรษฐกจนอกระบบจ�านวนรอยละ 20 อยางเปนระบบ3 ทกป รวมทงจดใหมเงนชวยเหลอแกผ

เขารบการอบรมทมฐานะยากจนดวย

• เพมชดสทธประโยชนกรณเงนเบยความพการแบบไมตองจายเงนสมทบ

• ปรบเปลยนเงนเบยยงชพผสงอายแบบไมตองจายเงนสมทบของรฐบาล โดยโยงสทธประโยชนกบภาวะเงนเฟอ (กรณปรบในระดบพนฐาน) หรอใหสทธประโยชนคดเปนรอยละของเสนความยากจน (กรณปรบในระดบสง)

คณะท�างานรวมระหวางสหประชาชาตและรฐบาลไทยในสาขาการคมครองทางสงคม (UNCT/RTG Joint Team

on Social Protection) เสนอวาการรวมบรณาการโครงการทอาจเปนไปไดอยสองประการ] ประการแรกคอ “แผน

สถานการณขนพนฐาน” (low scenario) ประการทสองคอ “แผนสถานการณขนสง”(high scenario) จากการบรณา

การณทงสองแบบน ประมาณการวาตนทนของสทธประโยชนเพมเตมเหลานจะอยระหวางรอยละ 0.5 และ 1.2 ของ

ผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศภายในป พ.ศ. 2563

3 ผทท�างานเปนนายจางตนเอง (own account workers)ลกจางของธรกจทไมไดจดทะเบยน (ซงพระราชบญญตประกนสงคม มาตรา 33 ไมไดครอบคลมถง) เชน ธรกจครอบครวสมาชกของครอบครวทท�างานโดยไมไดรบคาตอบแทน

81

ตารางท 29 กรณสถานการณซงรวมแผนสถานการณขนพนฐานและแผนสถานการณขนสง

ต�า สงเด

ก

กรณท 1 เงนสงเคราะหบตรถวนหนาส�าหรบเดกทกคนทมอายระหวาง 0-3 ป (400 บาท/เดอน)

กรณท 5 เงนสงเคราะหบตรถวนหนาส�าหรบเดกทกคนทมอายระหวาง 0-3 ป (400 บาท/เดอน)

วยท�า

งาน

กรณท1 เงนสงเคราะหบตรส�าหรบแรงงานหญงในภาคเศรษฐกจนอกระบบ (3 เดอน ณ เสนยากจน)

กรณท 2 สทธประโยชนกรณเจบปวยส�าหรบแรงงานในภาคเศรษฐกจนอกระบบทกคน (200 บาทตอวน)

กรณท 3 โครงการอบรมอาชพส�าหรบแรงงานในภาคเศรษฐกจนอกระบบและเงนชวยเหลอส�าหรบผมฐานะยากจน

กรณท 4 เบยพการเพมเตมจ�านวน 500 บาทส�าหรบคนพการ ทมอายระหวาง 15 ปและ 59 ป ในภาคเศรษฐกจนอกระบบ

ผสงอ

าย

กรณท 1 นโยบายใหมของรฐบาล เบยยงชพผสงอาย จ�านวน 600 บาทส�าหรบผทมอาย 60-69 ป 700 บาท ส�าหรบผทมอาย 70-79 ป 800 บาทส�าหรบผทมอาย 80-89 ป 1,000 บาท ส�าหรบผทมอาย 90 ขนไปซง ปรบโยงดชนตามเงนเฟอ

กรณท 2 เบยยงชพผสงอาย รอยละ 60 ของเสนความยากจนส�าหรบผทมอาย 60-69 ป รอยละ 70 ส�าหรบผทมอาย 70-79 ปรอยละ 80 ส�าหรบผทมอาย 80-89 ปรอยละ 100 ส�าหรบผทมอาย 90 ขนไป

ภาพท 7 ผลของคาประมาณตนทนเพมส�าหรบแผนสถานการณขนพนฐานและแผนสถานการณขนสง

0.00%

0.20%

0.40%

0.60%

0.80%

1.00%

1.20%

1.40%

1.60%

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020

Disability allowance

Pension

Training skill

Sickness benefit

Maternity allowance

Universal child allowance

82

5.7 ตอยอดการคมครองทางสงคมขนพนฐาน สแนวทางแบบขนบนไดและการ

ประสานนโยบาย

สแนวทางแบบขนบนได

จากฐานการคมครองทางสงคมขนตนทไดทบทวนในรายงานฉบบน คณะท�างานรวมระหวางสหประชาชาตและรฐบาล

ไทยในทางดานการคมครองทางสงคม (UNCT/RTG Joint Team on Social Protection) ไดเสนอแนะวาใหจดใหมสทธ

ประโยชนการประกนสงคมในระดบทใหสทธประโยชนสงขนกบภาคเศรษฐกจนอกระบบ โดยการขยายชดสทธประโยชน

ประกนสงคมแบบทจายเงนสมทบบางสวน ซงจะท�าใหไดรบการคมครองมากขนในกรณความเจบปวย กรณพการ กรณ

ลาคลอด กรณชราภาพ กรณการเสยชวต และเงนชวยเหลอครอบครว (ดภาพ 8 ตอยอดการคมครองทางสงคมขนพนฐาน

สแนวทางแบบขนบนได)ฐานการคมครองทางสงคมขนตนทไดทบทวนในรายงานฉบบน (ชดสทธประโยชนชดท 1) จะ

ตองประกนวาแรงงานทกคนทโครงการประกนสงคมยงไมครอบคลมนนจะไดรบการคมครอง ในขณะทชดสทธประโยชน

เพมเตม (ชดสทธประโยชนชดท 2) จะจดใหเฉพาะผทจายเงนสมทบเทานน ภมทศนการประกนสงคมจะเรยบงายขนเมอ

มชดสทธประโยชนเพยงสองชดส�าหรบแรงงานในภาคเศรฐกจนอกระบบ แทนทจะมโครงการและระบบกระจดกระจาย

ดงทเปนอยในกระทรวงตางๆ ทงนจะตองมการแกไขกฎหมายประกนสงคมไปพรอมกน และจะประกนความมงมนตาม

พนธกจของรฐบาลในการอดหนนเบยประกนส�าหรบชดสทธประโยชนทงสอง (กรณหนงเปนการจดเงนอดหนนเตม

จ�านวน และอกกรณหนงเปนการอดหนนบางสวน) การจดการชดสทธประโยชนทงสองควรจะด�าเนนการโดยสถาบน

หรอองคกรทมขดความสามารถในการเขาถงภาคเศรษฐกจนอกระบบ ผมฐานะยากจน และผเปราะบางทงในพนทเขต

เมองและเขตชนบาท สถาบนเหลานจะท�าหนาทเปนหนวยบรการรวมจดเดยว (Single Window Service) และจะให

ขอมลแกผทอาจจะเปนผไดรบสทธประโยชนเกยวกบหลกประกน และบรการ อ�านวยความสะดวกในการประสานการ

ขนทะเบยน ปรบฐานขอมลผไดสทธประโยชนใหเปนปจจบนและอ�านวยความสะดวกในการประสานกลไกการอทธรณ

83

ภาพท

8 ก

ารตอ

ยอดจ

ากกา

รคมค

รองท

างสง

คมขน

พนฐา

น: ส

วธกา

รแบบ

ขนบน

ได

84

การประสานนโยบาย

เพอเอาชนะกบดกประเทศทมรายไดปานกลาง และสงเสรมการเตบโตของผลตภาพในภาคสวนเศรษฐกจหลายภาค

สวน จ�าเปนตองมการประสานงานนโยบายอยางระมดระวง ซงมงเปาหมายทภาคสวนเหลาน นโยบายเฉพาะภาคสวน

ของรฐบาล อาจน�ามาซงมตตางๆ ซงเสรมแรงกนอนเปนไปตามแนวทางของแนวคดรปเพชรแหงการเตบโต (growth

diamond concept) (ดภาพท 9 แนวคดรปเพชรการเตบโต และมตตางๆของแนวคดน) ดงน (1) มาตรการการคมครอง

ทางสงคม (อาท การอดหนนแบบถวนหนาและการอดหนนเฉพาะกลมเปาหมายทงทเปนตวเงนและทไมเปนตวเงน ซง

ปรบใหเหมาะกบความจ�าเปนเฉพาะและลกษณะของแรงงาน (2) โครงการสงเสรมทกษะฝมอแรงงาน (อาท การอบรม

สงเสรมทมการดดแปลงใหสอดคลองกบตลาดแรงงานและความตองการ)ตลอดจนมาตรการการอ�านวยประสานงานการ

ฝกงานและการจางงาน (3) การปรบปรงโครงสรางขนพนฐานและการปรบปรงพฒนาการเชงวทยาการ (อาท การ

ชลประทาน ถนน โครงสรางขนพนฐานดานวทยาการสารสนเทศและการสอสาร) (4) ระบบการบรหารการลงทน (อาท

ระเบยบกฎเกณฑและแรงจงใจทางภาษตางๆ ซงมงกระตนการลงทนและการจางงานในบางภาคสวนของเศรษฐกจ) และ

(5) แรงงานสมพนธ

ภาพท 9 แนวคดรปเพชรการเตบโต และมตตางๆของแนวคดน47

industrial relations inve

stm

ent

regi

me

infrastructuretechnology

social protection

skill

enchance

ment

อาจจ�าเปนตองมกลไกในการจดการการใหบรการรวมกน (common delivery mechanisms) (เชน การใชหนวยบรการ

รวมจดเดยว – Single Window Service) เพออ�านวยความสะดวกในการประสานการด�าเนนการนโยบายและมาตรการ

ในลกษณะทมการประสานงานกนและเสรมสรางการสนธก�าลงระหวางมตตางๆ ของรปเพชรน

4

4 ทมา: ILO, 2012. Cambodia: Towards Integrated Employment and Social Protection Policies, technical cooperation report ILO/EU/Cambodia/R.5 (Geneva).

ในมตแตละมตของหามตน สามารถสรางก�าหนดเปาหมาย

และวดความกาวหนาไดซงสถาณการณนสามารถเหนไดใน

รป ซงจดตางๆบนเสนแกน (axes) อาจเปนหลกหมดแสดง

ความกาวหนา (milestones) เมอผานไประยะหนง เมอ

บรรลถงหลกหมดเหลานเพชรแหงความเตบโตกจะขยาย

ใหญขน

แนวทางแบบบรณาการนจะชวยสรางเสรมใหเศรษฐกจ

เตบโตและมผลการพฒนาเศรษฐกจทดสรางโอกาสงานทม

ผลตภาพและมคณคา ลดความยากจนและความเปราะบาง

มลฐานทส�าคญประการหนงของแนวคดรปเพชรการเตบโต

(growth diamond concept) คอแนวคดนชวยใหมงเนน

และประสานนโยบายระหวางกระทรวงตางๆ (สาธารณะสข

การพฒนาสงคม และความมนคงของมนษย แรงงานพาณชย

เกษตรและสหกรณ อตสาหกรรม คลง และกระทรวงอนๆ)

และในดานตางๆ ทเกยวของ

85

6การก�าหนดวงเงนงบประมาณทสามารถจดสรรไดเบองตน

เราไดเพมตนทนประมาณการของแผนสถานการณระดบพนฐานและระดบสงเขาไปในการพยากรณประมาณการงบ

ประมาณของรฐบาล และไดเสนอ (รายรบและเงนใหเปลาลบรายจาย) เปนเงนสกลบาทและเปนรอยละของผลตภณฑ

มวลรวมภายในประเทศส�าหรบสถานะเดม กรณแผนสถานการณขนพนฐาน และกรณแผนสถานการณขนสง กรณน

เปนการระบชวงเงนงบประมาณทสามารถจดสรรไดในกรณทการจดใหมฐานการคมครองทางสงคมทงหมดทเสนอเพม

เตมนนมาจากเงนอดหนนทางงบประมาณของรฐบาล

ตารางท 30 การก�าหนดวงเงนงบประมาณทสามารถจดสรรได(แผนสถานการณขนพนฐานและขนสง ซงใชงบประมาณรฐบาลทงหมด)

2012 2014 2016 2018 2020

ดลคดเปนสกลเงนบาท –แผนสถานะปจจบน -345 742.0 68 876.0 158 903.0 274 155.0 424 764.0

ดลคดเปนสกลเงนบาท–แผนสถานการณขนพนฐาน -406 151.0 -8 128.0 73 316.0 178 898.0 318 765.0

ดลคดเปนสกลเงนบาท–– แผนสถานการณขนสง -468 848.0 -111 782.0 -40 313.0 52 515.0 181 077.0

ดล (คดเปนรอยละของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ ณ ราคาปจจบน) – แผนสถานะปจจบน

-3.1 0.5 1.0 1.5 200

ดล (คดเปนรอยละของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ ณ ราคาปจจบน) – แผนสถานการณขนพนฐาน

-3.6 -0.1 0.5 1.0 1.5

ดล (คดเปนรอยละของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ ณ ราคาปจจบน) – แผนสถานการณขนสง

-4.2 -0.9 -0.3 0.3 0.8

© V. Chuangwiwat

86

ภาพท 10 การก�าหนดวงเงนงบประมาณทสามารถจดสรรได(แผนสถานการณขนต�าและขนสงซงใชงบประมาณรฐบาลทงหมด)

-5.0

-4.0

-3.0

-2.0

-1.0

0.0

1.0

2.0

3.0

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020

Status quo

Low scenario

High scenario

แบบจ�าลองขางตนแสดงใหเหนถงสถาณะการณในปจจบนซงรวมนโยบายดานการคมครองทางสงคมทแสดงใหเปน

ถงการขาดดลยในการก�าหนดวงเงนประมาณทสามารถจดสรรไดอยประมาณรอยละ 3.1 ของผลตภณฑมวลรวมของ

ประเทศในป พ.ศ. 2555 ซงเราสามารถทจะจดสรรวงเงนงบประมาณใหอยในสถานะสมดลยไดในภายในป พ.ศ. 2556

จากการกยม

งบประมาณทตองใชเพมเตมในการสรางฐานการคมครองทางสงคมใหครอบคลมตามแผนสถานการณขนพนฐาน (low

scenario) และแผนสถานการณขนสง (high scenario) จะท�าใหรฐเกดงบประมาณรฐบาลขาดดลอยระหวาง รอยละ0.5

– รอยละ 1.0 ของผลตภณฑมวลรวมของประเทศตามล�าดบ (ตามภาพท 10) การน�าแผนสถานการณขนพนฐานและ

การน�าแผนสถานการณขนสงมาปฏบต จะท�าใหรฐตองจดสรรงบประมาณขาดดลจนกระทงถงป พ.ศ. 2557 และ พ.ศ.

2560 ตามล�าดบ ในทงสองกรณ มความจ�าเปนตองมการจดสรรงบประมาณใหม การแปลงงบ หรอการเปลยนโครงสราง

ทางภาษเพอใหรฐสามารถจดสรรและด�าเนนนโยบายดานการคมครองทางสงคมเพมเตมทมาจากการสนบสนนโดยงบ

ประมาณของรฐไดทงหมด

87

บรรณานกรม

Cunha, Flavio& Heckman, James J. 2010. “Investing in Our Young People,” NBER Working Papers 16201, National Bureau of Economic Research, Inc.

ILO, 2008.Inter-regional project.How to strengthen social protection coverage in the context of the European Union Agenda on decent work and promoting employment in the informal economy. Thailand. A case study. Available on GESS: http://www.social-protection.org/gimi/gess/RessShowRessource.do?ressourceId=7163

ILO, 2012 (a).UNSPF Joint Team in Thailand: A Replicable Experience. Available on GESS: http://www.social-protection.org/gimi/gess/ShowProjectRessource.do?ressourceId=30388&pid=1325

ILO, 2012 (b).Building a social protection floor in Thailand. Video. Available on GESS: http://www.social-protection.org/gimi/gess/RessShowRessource.do?ressourceId=27521

ILO, 2012 (c).Text of the Recommendation concerning national floors of social protectionwww.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_norm/---relconf/documents/meetingdocument/wcms_183326.pdf

ILO, 2012 (d).Cambodia: Towards Integrated Employment and Social Protection Policies, technical cooperation report ILO/EU/Cambodia/R.5 (Geneva).

IOM, 2011.Thailand migration report.http://www.un.or.th/documents/TMR-2011.pdf

Mahidol Migration center, 2011.Migrant workers’ Rights to social protection in ASEAN. Available on GESS: http://www.socialsecurityextension.org/gimi/gess/RessShowRessource.do?ressourceId=27722

NESDB, 2011.Summary of the Eleventh National Economic and Social Development Plan (2012-2016). Available on GESS: http://www.social-protection.org/gimi/gess/RessShowRessource.do?ressourceId=31508

Sakunphanit&Suwanrada, 2010.The Universal Coverage Scheme – Thailand. Available on GESS: http://www.social-protection.org/gimi/gess/RessShowRessource.do?ressourceId=24377

Sakunphanit&Suwanrada, 2010.The 500 Baht Universal Pension Scheme – Thailand. Available on GESS: http://www.social-protection.org/gimi/gess/RessShowRessource.do?ressourceId=24378

Social Security Office, 2011.Annual report 2553 (2010). Available on GESS: http://www.sso.go.th/wpr/uploads/uploadImages/file/annualreport2010.pdf

Thai Development Research Institute, 2010. Towards Social Welfare System for All in 2017.

Policy Statementof the Council of MinistersDelivered by Prime Minister YingluckShinawatrato the National Assembly, Tuesday 23 August B.E. 2554 (2011)http://www.social-protection.org/gimi/gess/RessShowRessource.do?ressourceId=32330

88

ภาคผนวก 1 ตารางการประเมนฐานการคมครองทางสงคมhttp://www.social-protection.org/gimi/gess/RessShowRessource.do?ressourceId=25040

92

ภาคผนวก 2 ขอแนะฉบบท 202 วาดวยฐานความคมครองทางสงคม

ขอแนะฉบบท 202 – ขอแนะวาดวยฐานความคมครองทางสงคมขอแนะเกยวกบฐานความคมครองทางสงคมของชาต

รบรองในการประชมขององคการแรงงานระหวางประเทศสมยท 101

(14 มถนายน ค.ศ. 2012)

บทน�า

ทประชมใหญสามญประจ�าปขององคการแรงงานระหวางประเทศ

ซงคณะประศาสนการของส�านกงานแรงงานระหวางประเทศไดจดประชมกนขน ณ นครเจนวาในการประชมสมยท 101 เมอวนท 30 พ.ค. 2012 และ

โดยยนยนวาสทธในความมนคงทางสงคมฟเปนสทธมนษยชน และ

โดยยอมรบวาสทธในความมนคงทางสงคมเกดขนพรอมกบการสงเสรมการมงานท�า เศรษฐกและ ความจ�าเปนทางสงคมเพอการพฒนาและความกาวหนา และ

โดยระลกวาความมนคงทางสงคมเปนเครองมอส�าคญในการปองกนและขจดความยากจน ความไมเทาเทยมกน การกดกนทางสงคมและความไมมนคงทางสงคม เปนเครองมอในการสงเสรมโอกาสแหงความเทาเทยมกน มตหญงชายและความเทาเทยมกนทางเชอชาต เผาพนธ และการสนบสนนการถายโอนจากการจางงานนอกระบบสการจางงานในระบบ

โดยพจารณาวาความมนคงทางสงคมเปนการลงทนเพอประชาชน ซงใหอ�านาจแกพวกเขาในการปรบตวใหเขากบความเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ และการเปลยนแปลงในตลาดแรงงานและโดยพจารณาวา ระบบความมนคงทางสงคมเปนสงทสรางเสถยรภาพทางเศรษฐกจและสงคมโดยอตโนมต ชวยกระตนใหเกดการวเคราะหอปสงคมวลรวมในชวงเวลาวกฤต และชวยสนบสนนการเปลยนแปลงสเศรษฐกจทมความยงยนมากขน และ

โดยพารณาวาการจดล�าดบความส�าคญของนโยบายใหมงสการเตบโตในระยะยาวอยางยงยนโดยการน�าการบรณาการทางสงคมมาเปนเครองมอขจดความยากจนขนแคน (extreme poverty) และลดความไมเทาเทยมกนทางสงคมตลอดจนขอแตกตางภายในและระหวางภมภาค และ

โดยระลกวาการถายโอนสการจางงานในระบบและการจดตงระบบความมนคงทางสงคมทยงยนเปนสงทตองรวมกนสนบสนน และ

โดยระลกถงปฏญญาแหงฟลาเดลเฟย ทยอมรบขอผกพนอยางมนคงขององคการแรงงานระหวางประเทศ ในการสนบสนนให “บรรลถงมาตรการขยายความคมครองความมนคงทางสงคม เพอใหประชาชนไดรบความคมครองรายไดขนพนฐาน และไดรบการรกษาพยาบาลทวถงตามความจ�าเปน” และ

โดยพจารณาถงปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน โดยเฉพาะมาตรา 22 และ 25 และบทบญญตวาดวยสทธทางเศรษฐกจสงคมและวฒนธรรม โดยเฉพาะมาตราท 9, 11 และ 12 และ

93

โดยพจารณามาตรฐานกบความมนคงทางสงคมของ ILO โดยเฉพาะอนสญญาฉบบท 102 วาดวยมาตรฐานขนต�าของความมนคงทางสงคม, 1952 ขอแนะฉบบท 67 วาดวยความมนคงทางรายไดและขอแนะฉบบท 69 วาดวยการรกษาพยาบาล 1944 และ โดยระลกวามาตรฐานเหลานยงคงมความเกยวของและเปนหลกฐานอางองทส�าคญส�าหรบระบบความมนคงทางสงคม

โดยระลกถงปฏญญาของ ILO วาดวยความยตธรรมทางสงคมเพอโลกาภวตนทเปนธรรมซงระบวา “การยอมรบภาระผกพนและความพยายามของประเทศสมาชกและองคกรในการปฏบตตามขอบงคบในอนสญญาของ ILO รวมทงทก�าหนดในมาตรฐานแรงงานระหวางประเทศ ตลอดจนการบรรจการจางงานอยางเตมท โดยเปนงานทมคณคาไวในนโยบายทางสงคมและเศรษฐกจ โดยใหมพนฐานของ...(ii) การพฒนาและสงเสรมมาตรการของความคมครองทางสงคม... ซงยงยนและสามารถปรบเขากบสถานการณของแตละประเทศ รวมถง “การขยายความคมครองทางสงคมแกประชาชนทกคน” และ

โดยพจารณาถงขอมตและขอสรปเกยวกบผลการอภปรายดานความคมครองทางสงคม (ความมนคงทางสงคม) ทรบรองในการประชมใหญสามญประจ�าปขององคการแรงงานระหวางประเทศครงท 100 (ค.ศ. 2011) ซงตระหนกถงความจ�าเปนของขอแนะทสนบสนนมาตรฐานดานความมนคงทางสงคมของ ILO และใหค�าแนะน�าแกประเทศสมาชกในการสรางฐานความคมครองทางสงคมทปรบใหเหมาะสมกบสถานการณของแตละประเทศและระดบการพฒนาในฐานะทเปนสวนหนงของระบบความมนคงทางสงคมทคมครองทวถง และ

โดยไดตกลงรบขอเสนอบางประการเกยวกบฐานความคมครองทางสงคมซงเปนเรองทสในระเบยบวาระของสมยประชม และ

โดยไดก�าหนดใหขอเสนอเหลานอยในรปแบบของขอแนะ

จงรบรองขอแนะตอไปน ซงเรยกวาขอแนะวาดวยฐานความคมครองทางสงคม ค.ศ. 2012 เมอวนทสบสของเดอนมถนายนของปครสตศกราชสองพนสบสอง

I. วตถประสงค ขอบเขต และหลกการ

1. ขอแนะนใหค�าแนะน�าแกสมาชกเพอให :

ก. จดตงและคงไวซงฐานความคมครองทางสงคมในฐานะทเปนองคประกอบส�าคญของระบบความมนคงทางสงคมแหงชาต และ

ข. น�าฐานความคมครองทางสงคมมาปฏบตภายในกลยทธการขยายความคมครองทางสงคมซงรบประกนการใหความคมครองในระดบทสงกวา ดกวา แกประชาชนทมจ�านวนมากทสดเทาทจะท�าได โดยใชแนวทางมาตรฐานความมนคงทางสงคมของ ILO

2. เพอวตถประสงคของขอแนะน ฐานความคมครองทางสงคมจะก�าหนดไวเปนการรบประกนความมนคงทางสงคมขนพนฐานในระดบชาตซงจะรบประกนความคมครองทมงปองกนหรอบรรเทาความยากจน ความดอยโอกาส และการกดกนทางสงคม

3. โดยระลกถงความรบผดชอบเบองตนโดยรวมของรฐในการท�าใหขอแนะนมผลใชบงคบใหประเทศสมาชก ปฏบตตามหลกการตอไปน

ก. การคมครองอยางทวถงบนพนฐานของความเปนปกแผนทางสงคม

ข. การเกดสทธรบสทธประโยชนตามทระบไวในกฎหมายแหงชาต

ค. การก�าหนดสทธประโยชนทเพยงพอและชดเจน

ง. การไมเลอกปฏบต การเทาเทยมกนของมตหญงชายและการตอบสนองตอความตองการ

จ. การบรณาการทางสงคมรวมถงบคคลในเศรษฐกจนอกระบบ

ฉ. การยอมรบนบถอสทธและศกดศรของบคคลทอยในขายความคมครองของการรบประกนดานความมนคงทางสงคม

ช. การตระหนกรบรถงความกาวหนา รวมถงการก�าหนดเปาหมายและกรอบเวลา

ซ. ความมนคงในการบรหารการเงน ซงจะตองแสวงหาหนทางในการบรรลถงดลยภาพสงสดระหวางความรบผดชอบและผลประโยชนของบคคลทจายเงนสนบสนนและรบสทธประโยชนจากโครงการความมนคงทางสงคม

94

ฌ. การพจารณากลวธและวธด�าเนนงานทหลากหลาย ประกอบดวย กลไกทางการเงนและระบบการใหสทธประโยชน

ญ. การบรหารจดการทางการเงนทเหมาะสม โปรงใส และไดผล

ฎ. ความยงยนทางเศรษฐกจและการเงน โดยค�านงถงความเปนธรรมและความเทาเทยมกนทางสงคม

ฏ. ความสอดคลองกบนโยบายการมงานท�า เศรษฐกจและสงคม

ฐ. ความสอดคลองระหวางสถาบนทรบผดชอบใหความคมครองทางสงคม

ฑ. การบรการสาธารณะทมคณภาพสง สามารถสงเสรมความคมครองในระบบความมนคงทางสงคม

ฒ. วธการอทธรณหรอรองทกขทมคณภาพ ประชาชนสามารถเขาถงได

ณ. การก�ากบดแลการด�าเนนงานอยางสม�าเสมอและมการประเมนผลอยางเปนระยะ ๆ

ด. ใหการยอมรบการเจรจาตอรองรวมและเสรภาพในการสมาคม ส�าหรบคนงานทกคนอยางเตมท

ต. การมสวนรวมของระบบไตรภาคโดยมผแทนองคกรนายจาง องคกรลกจาง และการหารอกบองคกรทเกยวของ และองคกรทเปนผแทนของบคคลทเกยวของ

II. ฐานความคมครองทางสงคมระดบชาต

4. ใหประเทศสมาชกจดตงและคงไวซงฐานความคมครองทางสงคมตามสถานการณของแตละประเทศประกอบดวยการรบประกนความมนคงทางสงคมขนต�า ผรบประกนควรรบประกนความคมครองขนต�าตลอดวงจรชวต บคคลทมความจ�าเปนตองสามารถเขาถงการรกษาพยาบาลทจ�าเปนและควรรบประกนรายไดขนพนฐาน พรอมทงการเขาถงสนคาและบรการทจ�าเปนในระดบชาต

5. ฐานการคมครองทางสงคมทระบในขอ 4 ควรประกอบดวยอยางนอยทสด การรบประกนความมนคงขนพนฐาน ดงน

ก. การเขาถงสนคาและบรการตามทก�าหนดไวในระดบชาต การรกษาพยาบาลทจ�าเปน รวมถงการคลอดบตรทเปนไปตามเกณฑของความสามารถในการจดใหมบรการ ความสามารถในการเขาถง การไดรบการยอมรบ และคณภาพของบรการ

ข. ความมนคงทางรายไดขนพนฐานส�าหรบเดก อยางนอยทสดขนต�าตามทก�าหนดไวในระดบชาต การเขาถงโภชนาการ การศกษา การดแลเลยงดและสนคาและบรการทจ�าเปน

ค. ความมนคงทางรายไดขนพนฐานส�าหรบบคคลทอยในวยท�างานอยางนอยทสดขนต�าตามทก�าหนดไวในระดบชาต การมรายไดเพยงพอ โดยเฉพาะในกรณทเจบปวย วางงาน คลอดบตร และพการ และ

ง. ความมนคงทางรายไดขนพนฐานส�าหรบผสงอาย อยางนอยทสดขนต�าตามทก�าหนด ไวในระดบชาต

6. ตามขอผกพนระหวางประเทศทมอย ประเทศสมาชกควรรบประกนความมนคงทางสงคมบนพนฐานตามทระบไวในขอแนะน อยางนอยทสดแกประชากรทกคนและเดก ตามทระบไวในกฎหมายและระเบยบกฎเกณฑของแตละประเทศ

7. ใหก�าหนดการรบประกนความมนคงทางสงคมขนพนฐานไวในกฎหมาย และระเบยบกฎเกณฑแหงชาต ใหก�าหนดขอบเขต เงอนไขการเกดสทธและประโยชนทดแทน เพอใหมผลบงคบใช ใหมการก�าหนดวธการรบเรองรองทกขและอทธรณอยางโปรงใส มประสทธผล เขาใจงาย รวดเรว เขาถงได และไมสนเปลองคาใชจาย การเขาถงการรองทกขและการอทธรณควรไมตองเสยคาใชจาย ควรมการจดตงระบบทสงเสรมการปฏบตตามกรอบกฎหมายแหงชาต

8. เมอมการก�าหนดผรบประกนความมนคงทางสงคมขนพนฐานประเทศสมาชก ควรพจารณาประเดนตอไปน

ก. บคคลทจ�าเปนตองรบการรกษาพยาบาลไมควรตองประสบกบความยากล�าบาก และความเสยงตอความยากจนเพมขน อนเปนผลมาจากคาใชจายในการเขาถงการรกษาพยาบาลทจ�าเปนควรมบรการดแลครรภกอนคลอดและหลงคลอดส�าหรบผดอยโอกาสทสด

95

ข. ควรท�าใหความมนคงทางรายไดขนพนฐานเปนเครองมอในการด�ารงชวตอยางมศกดศร ระดบรายไดขนต�าของชาต ผลตอบสนองตอคานยมทางการเงนในเรองของสนคาและบรการ รวมทงเสนแบงความยากจนของชาต การก�าหนดระดบรายไดเพอความชวยเหลอทางสงคมหรอ ระดบการเปรยบเทยบอน ๆ ทก�าหนดโดยกฎหมายแหงชาตหรอระเบยบปฏบตซงอาจน�ามาพจารณาเปนขอแตกตางระดบภมภาค

ค. ควรมการทบทวนระดบการรบประกนความมนคงทางสงคมขนพนฐานอยางสม�าเสมอ ดวยวธการทโปรงใสตามทก�าหนดในกฎหมายระดบชาต ระเบยบ หลกเกณฑ หรอขอปฏบตตามความเหมาะสม และ

ง. ในการก�าหนดและทบทวนระดบของการรบประกนเหลาน ควรรบประกนการมสวนรวมในระบบไตรภาค ประกอบดวยผแทนองคกรนายจาง องคกรลกจาง และการหารอกบองคกรทเกยวของ และองคกรทเปนผแทนของบคคลทเกยวของ

9.

(1) ในการรบประกนความมนคงทางสงคมขนพนฐาน ประเทศสมาชกควรพจารณาวธการทแตกตางกนออกไป โดยค�านงถงการด�าเนนโครงการในบรบทของประเทศ เพอใหมสทธประโยชนแบบผสมผสานทมประสทธภาพประสทธผลสงสด

(2) สทธประโยชนอาจประกอบดวยประโยชนทดแทนกรณสงเคราะหบตรและครอบครว กรณเจบปวยและรกษาพยาบาล กรณคลอดบตร กรณพการ (ทพพลภาพ) กรณชราภาพ กรณผอยในอปการะ กรณวางงานและประกนการมงานท�า และกรณประสบอนตรายจากการท�างาน รวมทงสทธประโยชนทางสงคมอน ๆ ทเปนตวเงน (in cash) หรอสงของ (in kind)

(3) โครงการทใหสทธประโยชนดงกลาวอาจประกอบดวยโครงการคมครองประชาชนทกคน โครงการประกนสงคม โครงการชวยเหลอทางสงคม (สงคมสงเคราะห) โครงการลดภาษ โครงการจางงานสาธารณะ และโครงการสนบสนนการมงานท�าอน ๆ

10. ในการออกแบบและด�าเนนงานฐานความคมครองทางสงคมแหงชาต ประเทศสมาชกควรจะ

ก. เชอมโยงมาตรการเชงรกในเรองของการปองกน สงเสรม บรการทางสงคมและสทธประโยชน

ข. สงเสรมกจกรรมทางเศรษฐกจทมผลตภาพและการจางงานในระบบ โดยพจารณานโยบายทมการใหสนเชอของรฐบาล การตรวจแรงงาน นโยบายตลาดแรงงานและการจงใจดานภาษ และสงเสรมการศกษา การฝกอบรมวชาชพ ทกษะ และความสามารถในการมงานท�า และ

ค. สรางความมนใจวามความเชอมโยงกบนโยบายอน ๆ ทสงเสรมการจางงานในระบบ การกระจายรายได การศกษา การรหนงสอ การฝกอบรมวชาชพ ทกษะและความสามารถในการมงานท�า และสงเสรมการมงานทมนคง การประกอบกจการและสถานประกอบการทยงยนในกรอบงานของงานทมคณคา

11.

(1) ประเทศสมาชกควรพจารณาการใชวธการทหลากหลาย ในการระดมทรพยากรทจ�าเปนเพอรบประกนความยงยนทางเศรษฐกจและการเงนของฐานความคมครองทางสงคมแหงชาต โดยพจารณาความสามารถในการจายเงนสมทบของกลมประชากรทแตกตางกน วธการเชนน อาจประกอบดวยการบงคบใชขอผกพนดานการจายภาษและเงนสมทบอยางมประสทธภาพดวยวธการอยางใดอยางหนง หรอวธการผสมผสาน จดล�าดบความจ�าเปนในการใชจายเสยใหมหรอใชฐานภาษแบบกาวหนาใหครอบคลมมากขนและเพยงพอใชจาย

(2) ในการใชวธการดงกลาว ประเทศสมาชกควรพจารณาความจ�าเปนทตองออกมาตรการปองกนการฉอโกง การหลกเลยงภาษ และการไมจายเงนสมทบ

12. ฐานความคมครองทางสงคมแหงชาต ควรบรหารจดการทางการเงนโดยใชทรพยากรของประเทศ ประเทศสมาชกทความสามารถทางเศรษฐกจและการเงนการคลงไมเพยงพอตอการรบประกนโครงการ อาจแสวงหาความรวมมอระหวางประเทศและสนบสนนความรวมมอดงกลาวจนสดความสามารถของงาน

96

III. กลยทธแหงชาตในการขยายความคมครองความมนคงทางสงคม

13.

(1) ประเทศสมาชกควรก�าหนดและด�าเนนการกลยทธแหงชาตในการขยายความคมครองทางสงคมบนพนฐานของการหารอระดบชาต โดยการเจรจาทางสงคมและการมสวนรวมในสงคม กลยทธระดบชาตควร :

ก. ใหความส�าคญการด�าเนนงานดานฐานความคมครองทางสงคมในระดบตนๆ เสมอนหนงเปนจดเรมตนของประเทศทไมมการรบประกนความมนคงทางสงคมขนต�า และเปนองคประกอบหลกของระบบความมนคงทางสงคมแหงชาต และ

ข. แสวงหาหนทางทจะใหความคมครองในระดบสงกวาใหแกประชาชนจ�านวนมากทสดเทาทจะท�าได ซงจะสะทอนใหเหนถงขดความสามารถทางการเงนของประเทศสมาชกภายในเวลาทรวดเรวทสดเทาทจะท�าได

(2) ดวยวตถประสงคดงกลาว ประเทศสมาชกควรเรงสรางและคงไวซงระบบความมนคงทางสงคมทครอบคลมและเพยงพอ โดยสอดคลองกบวตถประสงคเชงนโยบายระดบชาต และแสวงหาการเชอมโยงนโยบายความมนคงทางสงคมกบนโยบายของรฐดานอน ๆ

14. เมอมการก�าหนดและด�าเนนงานตามกลยทธการขยายความคมครองทางสงคมแหงชาต ประเทศสมาชกควร

ก. ก�าหนดวตถประสงคใหสะทอนถงการจดล�าดบความส�าคญของโครงการในระดบชาต

ข. ระบถงชองวางและอปสรรคในการคมครอง

ค. พยายามปดชองวางในการคมครองดวยโครงการทเชอมโยงกนอยางมประสทธภาพและเหมาะสม ไมวาจะเปนโครงการแบบเกบเงนสมทบหรอแบบไมเกบเงนสมทบหรอทงสองแบบ รวมทงโดยการขยายความคมครองโครงการแบบจดเกบเงนสมทบทมอยแกบคคลทเกยวของซงมความสามารถในการจายเงนสมทบ

ง. สนบสนนความมนคงทางสงคมดวยนโยบายตลาดแรงงานเชงรก รวมทงการฝกอบรมวชาชพหรอมาตรการอน ๆ ทเหมาะสม

จ. ก�าหนดความตองการทางการเงนและทรพยากร กรอบเวลา ขนตอนในการด�าเนนงาน การจดล�าดบในการด�าเนนงาน เพอจะไดบรรลวตถประสงค

ฉ. ยกระดบการรบรเกยวกบฐานการคมครองทางสงคมและกลวธการขยายความคมครอง จดท�าโครงการขอมลขาวสารรวมทงการเจรจาทางสงคม

15. กลยทธการขยายความมนคงทางสงคมควรน�ามาใชกบทงเศรษฐกจในระบบและนอกระบบ ควรสนบสนนการเตบโตของการจางงานในระบบ ลดความไมเปนทางการและควรสอดคลองกนกบการด�าเนนโครงการตามแผนพฒนา สงคม เศรษฐกจและสงแวดลองของประเทศสมาชก

16. กลยทธการขยายความคมครองความมนคงทางสงคม ควรสนบสนนชวยเหลอกลมผดอยโอกาสและบคคลทมความจ�าเปนเปนพเศษ

17. เมอมการสรางระบบความมนคงทางสงคมทสะทอนวตถประสงคระดบชาต การจดล�าดบความส�าคญ และขดความสามารถทางการเงนการคลง ประเทศสมาชกควรมงสการบรรลถงประเภท และระดบประโยชนทดแทนทก�าหนดไวในอนสญญาฉบบท 102 วาดวยมาตรฐานขนต�าของความมนคงทางสงคม, 1952 ยงกวานนสมาชกควรพจารณาการรบรองอนสญญา หรออนสญญาและขอแนะดานความมนคงทางสงคมฉบบอนของ ILO ทก�าหนดมาตรฐานในระดบทสงขน

18. ประเทศสมาชกควรพจารณารบรองอนสญญาฉบบท 102 วาดวยมาตรฐานขนต�าของความมนคงทางสงคม, 1952 ยงกวานน ประเทศสมาชกควรพจารณารบรองหรอปฏบตตามอนสญญา หรอขอแนะวาดวยความมนคงทางสงคมทก�าหนดมาตรฐานในระดบทสงขน

97

IV. การตดตามผล

19. ประเทศสมาชกควรตดตามความกาวหนาในการด�าเนนงานฐานความคมครองทางสงคม และการบรรลวตถประสงคอน ๆ ของกลยทธการขยายความมนคงทางสงคมแหงชาต โดยการก�าหนดกลไกทเหมาะสมในระดบชาต รวมทงการมสวนรวมระดบไตรภาคของผแทนองคกรนายจาง ลกจาง องคกรทเกยวของ และองคกรทเปนผแทนของบคคลทเกยวของ

20. ประเทศสมาชกควรจดประชมหารอในระดบชาต เพอประเมนความกาวหนาและอภปรายนโยบายเพอการขยายความมนคงทางสงคมในสองมต คอ มตการใหความคมครองในแนวนอน (การรบประกนความมนคงทางสงคมแกประชาชนทกคน) และมตการใหความคมครองในแนวตง (การสงเสรมระดบประโยชนทดแทนและความกวางขวางในการคมครองภาคในระบบ)

21. เพอวตถประสงคในขอ 19 ประเทศสมาชกควรรวบรวม เรยบเรยง วเคราะห และจดพมพขอมล สถต และตวชวดดานความมนคงทางสงคมอยางเหมาะสม และจ�าแนกขอมลเพศหญงชาย

22. ในการพฒนาหรอทบทวนแนวคด ค�าจ�ากดความและวธการทน�ามาใชในการจดท�าขอมล สถต และตวชวดดานความมนคงทางสงคม ประเทศสมาชกควรพจารณาค�าแนะน�าทเกยวของ ซงจดท�าโดยองคการแรงงานระหวางประเทศ โดยเฉพาะอยางยงขอมตทเกยวของกบการพฒนาสถตดานความมนคงทางสงคมทรบรองในการประชมนกสถตแรงงานระหวางประเทศครงท 9 ของ ILO

23. ประเทศสมาชกควรก�าหนดกรอบงานทางกฎหมาย เพอคมครองปองกนขอมลสวนตวของแตละบคคลทมอยในระบบขอมลความมนคงทางสงคม

24.

(1) ประเทศสมาชกจะไดรบการสงเสรมใหแลกเปลยนขอมล ประสบการณ และความเชยวชาญดานกลยทธของความมนคงทางสงคม นโยบาย และขอปฏบตระหวางประเทศสมาชกดวยกน และองคการแรงงานระหวางประเทศ

(2) ในการด�าเนนงานตามขอแนะน ประเทศสมาชกอาจขอความชวยเหลอทางวชาการจากองคการแรงงานระหวางประเทศ และองคกรระหวางประเทศอน ๆ เกยวกบบทบญญตทเกยวของ

***************

98

14/108 ILC101-PR14-2012-06-0191-1-En.docx

Resolution concerning efforts to make social protection floors a national reality worldwide

The General Conference of the International Labour Organization, meeting at its 101st Session, 2012,

Having adopted the Social Protection Floors Recommendation, 2012,

Recognizing the crucial role of social protection in social and economic development and notably in combating poverty, vulnerability, social exclusion and realizing decent work for all,

1. Invites governments, employers and workers jointly to give full effect to the Social Protection Floors Recommendation as soon as national circumstances permit;

2. Invites the Governing Body of the International Labour Office to request the Director-General to implement, subject to the availability of resources, cost-effective measures aimed at:

(a) promoting, through appropriate awareness-raising initiatives, the widespread implementation of the Recommendation;

(b) building the capacity of governments and employers’ and workers’ organizations to enable them to design, implement, monitor and evaluate national social protection floor policies and programmes;

(c) supporting governments and employers’ and workers’ organizations in their efforts to implement national social protection floors through:

– the facilitation of sharing of knowledge, information and good practices on social protection among Members; and

– technical cooperation and advice;

(d) supporting national dialogue processes on the design and implementation of national social protection floors; and

(e) intensifying cooperation and coordination of support to Members with other relevant international organizations and employers’ and workers’ organizations, as well as with other relevant and representative organizations of persons concerned, for the development of national social protection strategies.

การประเมินการคุ้มครองทาง ... · 2014-06-09 ·...

Documents