ว่าด้วยระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน ·...
TRANSCRIPT
เอกสารความร สดร.ล�าดบท ๗ / ปงบประมาณ ๒๕๕๖
สถาบนด�ารงราชานภาพ
ส�านกงานปลดกระทรวงมหาดไทย
ʶҺѹ ÓçÃÒªÒ¹ØÀÒ¾
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
คำ�นำ�
สถาบนด�ารงราชานภาพ ส�านกงานปลดกระทรวงมหาดไทย
ไดจดท�า “เอกสารความร สดร.” เรอง การมอบอ�านาจตามกฎหมาย
วาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน” โดย นายอครเดช เจมศร
รองผวาราชการจงหวดสงหบร รกษาการในต�าแหนงทปรกษาดานกฎหมาย
ส�านกงานปลดกระทรวงมหาดไทย เพอน�าไปใชประโยชนในการปฏบตงาน
ตอไป
เอกสารความร สดร. ฉบบน น�าลงเผยแพรทางเวบไซตของ
สถาบนด�ารงราชานภาพ (www.stabundamrong.go.th) ดวย
สถาบนด�ารงราชานภาพ
ส�านกงานปลดกระทรวงมหาดไทย
พฤษภาคม ๒๕๕๔
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
นายอครเดช เจมศรรองผวาราชการจงหวดสงหบร
รกษาการในต�าแหนงทปรกษาดานกฎหมาย ส�านกงานปลดกระทรวงมหาดไทย
๑. ความเปนมา
รฐสมยใหมปกครองโดยกฎหมาย หรอเรยกอกนยหนงวา “นตรฐ”
ซงระบบกฎหมายของรฐสมยใหมวางอยบนพนฐาน “หลกความชอบดวย
กฎหมายของการกระท�าทางปกครอง” ซงเปนหลกการพนฐานในกฎหมาย
ปกครอง ดวยเหตนเจาหนาทในหนวยงานทางปกครองจะกระท�าการใดๆ
กตอเมอมกฎหมายใหอ�านาจไวเทานน เมอกฎหมายใหอ�านาจแกเจาหนาท
ในหนวยงานทางปกครองด�าเนนการในเรองใดแลวเทากบวา ไดพจารณาถง
ความส�าคญ คณสมบต ความร ความสามารถทจะด�าเนนการในเรองนนเปน
อยางด เจาหนาทจงตองด�าเนนการในเรองทกฎหมาย ใหอ�านาจไวดวยตนเอง
อยางไรกตามเนองจากงานภาคราชการเปนไปเพอประโยชนสาธารณะ
มขอบเขตกวางขวางและขนตอนการปฏบตมาก ซงการจดท�าบรการ
สาธารณะจ�าเปนตองมความตอเนอง ดงนน หนวยงานทางปกครองจะตอง
ปรบตวใหเขากบสภาพของสงคม และทนตอสถานการณทเปลยนแปลงไป
ตามหลกการบรหารกจการบานเมองทด (Good Governance) อนสงผล
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
6
ใหการด�าเนนการของเจาหนาทในหนวยงานตองมการมอบอ�านาจ
ทางปกครอง โดยกระจายอ�านาจตดสนใจเพอลดขนตอนการปฏบตงาน
อ�านวยความสะดวก และตอบสนองความตองการของประชาชนไดอยาง
รวดเรวทวถง๑ การมอบอ�านาจทางปกครองนไดบญญตไวในกฎหมายวาดวย
ระเบยบบรหารราชการแผนดนมาอยางตอเนอง เรยกวา “การปฏบต
ราชการแทน” และมการพฒนาหลกการมอบอ�านาจมาโดยตลอด เพอให
สอดคลองกบการบรหารราชการแผนดนทเปลยนแปลงไปตามสภาพภารกจ
ของรฐทมมากขน และสามารถใหบรการประชาชนอยางมประสทธภาพ
๒. ความหมายของการมอบอ�านาจ
การมอบอ�านาจเปนกลไกส�าคญประการหนง ในการปฏบตราชการ
ของภาครฐเพราะการบรหารราชการนนครอบคลมทกกจการของประเทศ
ซงมขอบเขตกวางขวางและมภารกจตองด�าเนนการเปนจ�านวนมาก แมวา
ในทางปฏบตจะมการแบงสวนราชการออกเปนระดบกระทรวง ทบวง
กรม และยงแบงสวนงานภายในลงไปอกเพอรองรบภารกจแตละดานกตาม
แตล�าพงหวหนาสวนราชการเพยงคนเดยวไมอาจปฏบตงานใหครบถวน
ทกดานได ดงนน ในระบบราชการจงมการแตงตงเจาหนาทผปฏบตงาน
ในสวนราชการแตละแหงไวหลายต�าแหนง โดยมหนาทรบผดชอบลดหลน
กนไป เพอเปนผชวยเหลอหวหนาสวนราชการในการปฏบตงาน ตามขอบเขต
ภาระหนาทของสวนราชการดงกลาว และเพอรองรบการมอบอ�านาจในทาง
บรหารราชการ ซงผ บงคบบญชาสามารถพจารณาความเหมาะสมของ
๑ นพดล เภรฤกษ, “การมอบอ�านาจทางปกครอง”, วารสารกฎหมายปกครอง เลม ๒๓ ตอน ๓ (๒๕๔๙) : หนา ๓๘.
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
7
ผใตบงคบบญชาแตละระดบต�าแหนงวา ควรมอบอ�านาจใหกระท�าการใน
เรองใดบาง เพอใหการปฏบตราชการบงเกดผลสมฤทธตอภารกจของรฐอยาง
มประสทธภาพ
การมอบอ�านาจใหปฏบตราชการแทน มใชเปนเรองของตวการ
ตวแทนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ซงเกดจากความสมครใจ
ตกลงกนระหวางผมอบและผรบมอบ และตวแทนมหนาทด�าเนนการโดย
มงประโยชนของตวการเปนส�าคญ แตการมอบอ�านาจดงกลาวเปนการ
กระจายอ�านาจความรบผดชอบในการปฏบตหนาท อนเปนกรณของการ
รวมมอในการปฏบตราชการใหเกดประโยชนสาธารณะ การมอบอ�านาจ
จงเปนเรองหนาทในการปฏบตงานตามกฎหมาย ผรบมอบอ�านาจไมอาจ
ปฏเสธไมยอมรบมอบงานไปปฏบตได และในการปฏบตงานของผรบมอบ
อ�านาจมใชด�าเนนการโดยมงประโยชนของผมอบอ�านาจ แตผรบมอบอ�านาจ
มหนาทตองปฏบตไปตามกฎหมาย กฎ และระเบยบของทางราชการเชน
เดยวกบอ�านาจหนาทของผมอบอ�านาจ ผลทเกดจากการปฏบตราชการของ
ผรบมอบอ�านาจจงผกพนรฐ หากเกดความเสยหายขน รฐตองรบผดชอบ
แกไขเยยวยา เพราะการมอบอ�านาจนน มใชเรองผกพนตวบคคล แตผกพน
ถงต�าแหนงหนาทราชการดวย๒
นอกจากน การมอบอ�านาจยงเปนเรองของการกระจายการปฏบต
หนาท เพอใหงานของราชการมความคลองตว สามารถใหบรการแก
ประชาชนอยางรวดเรว ลดขนตอนการปฏบตงาน ท�าใหงานมประสทธภาพ
ยงขน มผรบผดชอบในผลของงานไดชดเจน โดยเฉพาะอยางยงในการบรหาร
๒ ส�านกงาน ก.พ.ร., คมอค�าอธบายกฎหมายการบรหารราชการแผนดน, (กรงเทพฯ : ส�านกพมพ คณะรฐมนตรและราชกจจานเบกษา, ๒๕๕๑), หนา ๑๑-๑๒.
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
8
ราชการแนวใหมก�าหนดใหมการเนนเปาหมายและผลสมฤทธของงาน
ในสวนราชการ โดยผรบผดชอบแตละระดบตองสามารถก�าหนดกลยทธและ
ตวชวดของผลงานได ซงการบรหารงานในรปแบบน หวหนาสวนราชการ
จะมบทบาทเปนอยางยงในการก�าหนดนโยบาย และก�ากบดแลการปฏบต
ราชการใหบรรลเปาหมาย ดวยเหตน การบรหารงานภาครฐแนวใหม
จงตองมการมอบอ�านาจไปสผปฏบตงานมากขน เพอใหงานในภาคปฏบต
กระท�าโดยเจาหนาทผรบผดชอบงานนน สามารถกระจายการใหบรการ
ถงประชาชนโดยตรง และหวหนาสวนราชการจะเปนผวางแผน ก�ากบและ
พฒนาการปฏบตราชการใหเกดประสทธภาพ
กลาวโดยสรปความหมายของการมอบอ�านาจทางปกครอง คอ
การทผมอ�านาจมอบอ�านาจอนตนมอยใหแกผรบมอบอ�านาจ โดยผรบมอบ
อ�านาจสามารถใชอ�านาจนนไดนามของตนเอง๓ กลาวคอ เมอมการมอบ
อ�านาจโดยสมบรณแลว ผมอบอ�านาจสามารถใชดลพนจตดสนใจในการใช
อ�านาจไดอยางเตมทในฐานะทเปนองคกรผมอ�านาจในเรองนน จนกวาการ
มอบอ�านาจนนจะสนสดลง ทงน วตถประสงคของการมอบอ�านาจทาง
ปกครองกเพอเปนการแบงเบางานขององคกรผมอ�านาจ ซงมภาระหนาท
จ�านวนมากอนสงผลใหการใชอ�านาจในเรองนนๆ เปนไปโดยลาชา ไมทนตอ
สถานการณ ตลอดจนอาจเปนไปเพอใหการตดสนใจใชอ�านาจมประสทธภาพ
มากยงขน อยางไรกด มขอสงเกตวาการมอบอ�านาจทางปกครองมใชการ
โอนอ�านาจไปโดยเดดขาด ผมอบอ�านาจอาจก�าหนดระยะเวลาสนสดของ
การมอบอ�านาจไวในค�าสงมอบอ�านาจนนเอง หรออาจยกเลกการมอบอ�านาจ
๓ พนม เอยมประยร, “การมอบอ�านาจในฝายบรหาร”, วารสารนตศาสตร, ฉบบท ๓ ปท ๑๘ (กนยายน ๒๕๓๑), หนา ๑๖.
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
9
ทไดกระท�าไปนนเสยได อาจกลาวไดวา ในกรณเชนนผมอบอ�านาจไมไดมอบ
อ�านาจไปใหแกผรบมอบอ�านาจทงหมด แตเปนการมอบอ�านาจของตน
ใหไปแตเพยงบางสวน หรอชวระยะเวลาหนงเทานน อ�านาจในเรองนนๆ
ยอมกลบมาเปนของผมอบอ�านาจอกครง หากสนระยะเวลาทก�าหนดไว
ในค�าสงมอบอ�านาจหรอมการยกเลกการมอบอ�านาจนน๔
๓. การพฒนาหลกกฎหมายเกยวกบการมอบอ�านาจในอดตถงปจจบน
การมอบอ�านาจในทางปกครอง ไดมการพฒนาหลกการมอบอ�านาจ
มาอยางตอเนอง เพอใหสอดคลองกบการบรหารราชการแผนดนท
เปลยนแปลงไป ตามสภาพภารกจของรฐทมมากขนซงแนวโนมในการ
พฒนาการมอบอ�านาจ หรอการปฏบตราชการแทนตามกฎหมายวาดวย
ระเบยบบรหารราชการแผนดน มลกษณะทผ อนคลายขอจ�ากดการ
มอบอ�านาจทเคยก�าหนดไว ใหสามารถมอบอ�านาจไดกวางขวางมากขน
เพอความคลองตวในการบรหารราชการแผนดน และสามารถใหบรการ
ประชาชนไดอยางรวดเรวทวถง โดยอาจเปรยบเทยบแนวทางการพฒนา
หลกกฎหมายเกยวกบการมอบอ�านาจ ตงแตในอดตจนถงปจจบนมการ
เปลยนแปลงตามล�าดบ ดงน
๓.๑ พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๔๙๕
การมอบอ�านาจการปฏบตราชการในระยะแรก ตามมาตรา ๘ มาตรา ๑๕
และมาตรา ๒๒ แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน
พ.ศ. ๒๔๙๕ มลกษณะเปนการกระจายอ�านาจตามสายการบงคบบญชา
๔ กรช ภญยามา, “การมอบอ�านาจทางปกครองในระบบราชการ”, (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๕๐), หนา ๙.
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
10
โดยมอบอ�านาจตามต�าแหนงใหแกผใตบงคบบญชา ซงเปนขาราชการใน
ระดบรองลงไปในสงกดสวนราชการเดยวกน เปนผปฏบตราชการแทนตาม
ทผด�ารงต�าแหนงนนมอบหมาย เปนการกระจายอ�านาจการปฏบตราชการ
หรอมอบอ�านาจในแนวดงจากบนลงลาง แบงออกเปน
(๑) การมอบหมายหนาท เปนกรณทผด�ารงต�าแหนงไดแบงงาน
หรอมอบหมายงานใหผด�ารงต�าแหนงรองหรอผชวยปฏบตราชการตามท
มอบหมาย หลกการนใชกบทกต�าแหนงทมต�าแหนงรองหรอผชวย อาท
นายกรฐมนตรมอบหมายหนาทใหรองนายกรฐมนตร รฐมนตรวาการ
กระทรวงมอบหมายหนาทใหรฐมนตรชวยวาการ รฐมนตรสงราชการแทน
ปลดกระทรวงมอบหมายหนาทใหรองปลดกระทรวง ผชวยปลดกระทรวง
หรออธบดมอบหมายหนาทใหรองอธบด ผชวยอธบดปฏบตราชการแทน
แลวแตกรณ เปนตน
(๒) การมอบอ�านาจตามกฎหมายตางๆ กรณอ�านาจในการสง
การอนญาต การใหอนมตทนายกรฐมนตรหรอรฐมนตรจะพงปฏบตราชการ
ตามกฎหมายใด ถากฎหมายวาดวยการนนมไดบญญตในเรองการ
มอบอ�านาจไวเปนอยางอน จะมอบใหเลขาธการคณะรฐมนตรหรอ
ปลดกระทรวงท�าการแทนนายกรฐมนตรหรอรฐมนตร แลวแตกรณกได
แตหากเปนเรองของกรมใดกรมหนงโดยเฉพาะ จะมอบใหอธบดกรมนนๆ
หรอหวหนาทบวงการเมองทมฐานะเทยบกรม ท�าการแทนในนามนายก
รฐมนตรหรอรฐมนตรไดตองตราเปนพระราชกฤษฎกา กฎหมายดงกลาว
ก�าหนดใหใชในราชการสวนกลาง และจ�ากดเฉพาะต�าแหนงนายกรฐมนตร
และรฐมนตรเทานน ทจะมอบอ�านาจใหแกผด�ารงต�าแหนงรอง หรอต�าแหนง
ผชวยปฏบตราชการตามทกฎหมายก�าหนด
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
11
๓.๒ ประกาศของคณะปฏวต ฉบบท ๒๑๘ ลงวนท ๒๙ กนยายน
๒๕๑๕ ไดขยายเพมเตมหลกการกระจายอ�านาจตามสายการบงคบบญชาเดม
ตามพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๔๙๕
โดยปรบปรงแกไขในสวนของการมอบอ�านาจตามกฎหมายตางๆ ให
ผ มอ�านาจในการสง การอนญาต การอนมต หรอการปฏบตราชการ
ทจะพงปฏบตหรอด�าเนนการตามกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบหรอค�าสงใด
หรอมตของคณะรฐมนตรในเรองใด ถากฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ หรอ
ค�าสงนน หรอมตของคณะรฐมนตรในเรองนน มไดก�าหนดเรองการ
มอบอ�านาจไวเปนอยางอน จะมอบอ�านาจใหผด�ารงต�าแหนงอนปฏบต
ราชการแทนกได แตยงจ�ากดเฉพาะผด�ารงต�าแหนงในสวนราชการเดยวกน
ยกเวนการมอบอ�านาจใหผ ว าราชการจงหวดในราชการสวนภมภาค
อาจท�าการมอบอ�านาจขามสวนราชการได ดงน
ตารางแสดงการมอบอ�านาจใหปฏบตราชการแทน
ตามประกาศของคณะปฏวต ฉบบท ๒๑๘ ลงวนท ๒๙ กนยายน ๒๕๑๕
ผมอบอ�านาจ วธการมอบอ�านาจ ต�าแหนงทรบมอบอ�านาจ
นายกรฐมนตร
(ขอ ๘)
ท�าเปนหนงสอ รองนายกรฐมนตร หรอ
ร ฐ มนตร ป ร ะจ� า ส� า น ก
นายกรฐมนตร
รฐมนตรวาการ
กระทรวง (ขอ ๓๘)
ท�าเปนหนงสอ รฐมนตรชวยวาการกระทรวง
ท� า เปนค� าส ง และ
ประกาศในราชกจจา
นเบกษา
ปลดกระทรวง อธบด หรอ
ผวาราชการจงหวด
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
12
ผมอบอ�านาจ วธการมอบอ�านาจ ต�าแหนงทรบมอบอ�านาจ
ปลดกระทรวง
(ขอ ๔๐)
ท�าเปนหนงสอ รองปลดกระทรวง
ไดรบอนมตจากคณะ
รฐมนตร โดยท�าเปน
ค�าสง และประกาศใน
ราชกจจานเบกษา
อธบดในสงกด หรอ
ผวาราชการจงหวด
อธบด (ขอ ๔๒) ท�าเปนหนงสอ รองอธบด
ไดรบอนมตจากคณะ
รฐมนตร โดยท�าเปน
ค�าสง และประกาศใน
ราชกจจานเบกษา
ผวาราชการจงหวด
ผวาราชการจงหวด
(ขอ ๕๓)
ท�าเปนหนงสอ ตาม
ระเบยบทกระทรวง
มหาดไทยก�าหนด
รองผ ว าราชการจงหวด
ผชวยผวาราชการจงหวด
หรอหวหนาสวนราชการ
ประจ�าจงหวด
นายอ�าเภอ (ขอ ๖๐) ท�าเปนหนงสอ หวหนาสวนราชการประจ�า
อ�าเภอ
จากลกษณะการมอบอ�านาจตามประกาศของคณะปฏวต ฉบบท
๒๑๘ ขางตนจะเหนวา มขอจ�ากดอยหลายประการ เชน ปลดกระทรวง
มอบอ�านาจไดเฉพาะรองปลดกระทรวง ถาจะมอบอ�านาจใหแกอธบดหรอ
ผวาราชการจงหวดตองไดรบอนมตจากคณะรฐมนตร และท�าเปนค�าสง
ประกาศในราชกจจานเบกษา ซงแสดงใหเหนลกษณะการบรหารราชการ
ในขณะนน ประสงคใหผ ด�ารงต�าแหนงปฏบตงานดวยตนเองเปนหลก
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
13
การมอบอ�านาจเปนขอยกเวนทตองเสนอคณะรฐมนตรเหนชอบ นอกจากน
ขอยกเวนการมอบอ�านาจในกรณทกฎหมาย กฎ ค�าสง มไดก�าหนดเรองการ
มอบอ�านาจไวเปนอยางอน ซงจะตองพจารณากฎหมาย กฎ ค�าสงตางๆ
ดวยวา ก�าหนดการมอบอ�านาจไวเปนอยางอนหรอไม หากไมมการก�าหนด
ไวเปนอยางอนกสามารถมอบอ�านาจได ท�าใหเกดปญหาการตความในเรอง
ดงกลาว และเปนทมาของการแยกการปฏบตราชการออกเปนการปฏบต
ราชการทวไป และการปฏบตราชการเฉพาะเรอง โดยเขาใจวามอบอ�านาจ
ไดเฉพาะการปฏบตราชการทวไปเทานน จงมแนวโนมทจะจ�ากดการมอบ
อ�านาจเพอมใหผดกฎหมาย
๓.๓ พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔
ไดพฒนาหลกการมอบอ�านาจใหมความผอนคลายมากขน และพยายาม
ลดขอจ�ากดทเคยเปนอปสรรคตามประกาศของคณะปฏวต ฉบบท ๒๑๘
ใหนอยลง เพอสงเสรมใหมการมอบอ�านาจไดงายกวาเดม โดยบญญตไว
ในมาตรา ๓๘ วา อ�านาจในการสง การอนญาต การอนมต การปฏบตราชการ
หรอการด�าเนนการอนท ผด�ารงต�าแหนงใดจะพงปฏบต หรอด�าเนนการตาม
กฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบหรอค�าสงใด หรอมตของคณะรฐมนตรในเรอง
ใด ถากฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ หรอค�าสงนน หรอมตของคณะรฐมนตร
ในเรองนนมไดก�าหนดเรองการมอบอ�านาจไวเปนอยางอน หรอมไดหามเรอง
การมอบอ�านาจไว ผด�ารงต�าแหนงนนอาจมอบอ�านาจโดยท�าเปนหนงสอ
ใหผด�ารงต�าแหนงอนในสวนราชการเดยวกนหรอสวนราชการอน หรอ
ผวาราชการจงหวดเปนผปฏบตราชการแทนได นอกจากนคณะรฐมนตรอาจ
ก�าหนดใหมการมอบอ�านาจในเรองใดเรองหนง หรอก�าหนดหลกเกณฑ
วธการหรอเงอนไขในการมอบอ�านาจใหแกผมอบอ�านาจ หรอผรบมอบ
อ�านาจดงกลาวตองปฏบตกได
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
14
กฎหมายฉบบน ไดตดเงอนไขการมอบอ�านาจทตองขออนมตตอ
คณะรฐมนตรออกไป และขยายตวบคคลทจะมการมอบอ�านาจไดมากกวา
เดม โดยใหผอ�านวยการกองและหวหนาสวนราชการประจ�าจงหวดสามารถ
มอบอ�านาจได รวมทงคณะรฐมนตรอาจก�าหนดใหมการมอบอ�านาจแก
ผอนทมไดระบไวในกฎหมายไดดวย แตหลกการส�าคญทเพมเงอนไขการ
มอบอ�านาจวาตองเปนเรองทไมมกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ หรอ
ค�าสงหามเรองการมอบอ�านาจไว ยอมแสดงใหเหนเจตนารมณชดเจนวา
การมอบอ�านาจตามปกตสามารถกระท�าไดทกเรอง ถาไมมกฎหมาย
ระเบยบ ขอบงคบหรอค�าสงหามมใหมอบอ�านาจ ดงนน เมอเรมใชบงคบ
พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ จงมการตความ
วาการมอบอ�านาจท�าไดทกเรอง และมการมอบอ�านาจกนอยางกวางขวาง
ซงในระยะตอมามความเหนตางกนวา แมจะผอนคลายใหมการมอบอ�านาจ
ไดมากขน แตยงคงมขอจ�ากดในเรองกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ หรอ
ค�าสงก�าหนดเรองการมอบอ�านาจไวเปนอยางอนบงคบอยเชนเดม ฉะนน
หากเรองใดทกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ หรอค�าสงแสดงใหเหนอยในตววา
ประสงคใหเปนอ�านาจเฉพาะเจาะจงของผด�ารงต�าแหนงใด ซงจะตองใช
ดลพนจพจารณาแตละเรอง และกฎหมายไววางใจใหผด�ารงต�าแหนงนนเอง
เปนผวนจฉยเรองดงกลาวใหเปนทยต กไมสามารถมอบอ�านาจได
๓.๔ พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน (ฉบบท ๕)
พ.ศ. ๒๕๔๕ ไดแกไขเพมเตมความในวรรคสของมาตรา ๓๘ แหงพระราช
บญญตระเบยบบรหารราชการแผนดนพ.ศ. ๒๕๓๔ โดยมหลกการเพยง
แคขยายความเขาใจวา การมอบอ�านาจใหปฏบตราชการแทนนน นอกจาก
จะเปนการมอบอ�านาจทางปกครองแลว ยงสามารถมอบอ�านาจทางแพง
อนไดแก การท�า นตกรรม ฟองคดและด�าเนนคดไดดวย เพอแกปญหา
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
15
ขอขดของในอดตทตองเปลยนผลงนาม เมอมการเปลยนผด�ารงต�าแหนงอย
เสมอ ใหสามารถมอบอ�านาจตามต�าแหนง ไมวาบคคลใดจะด�ารงต�าแหนง
นนได สวนกรณอนยงคงเปนไปตามเดม ซงผลจากการแกไขกฎหมาย
ดงกลาวอยในชวงเวลาการปฏรประบบราชการ ท�าใหคณะรฐมนตรอาศย
อ�านาจตามบทบญญตนก�าหนดระเบยบส�านกนายกรฐมนตรวาดวยการ
มอบอ�านาจ พ.ศ. ๒๕๔๖ ขน เพอเปนหลกเกณฑและวธการในการมอบ
อ�านาจใหทกสวนราชการถอปฏบตเปนมาตรฐานเดยวกน โดยมงประสงค
ใหมการกระจายอ�านาจการใหบรการประชาชน ไปยงผ ด�ารงต�าแหนง
ระดบลางทท�างานใกลชดกบประชาชนใหมากทสด รวมทงมระบบการก�ากบ
ดแลการใชอ�านาจใหเปนไปอยางถกตองและเหมาะสม
๓.๕ พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน (ฉบบท ๗)
พ.ศ. ๒๕๕๐ เปนการปรบปรงครงหลงสดและใชบงคบอยในปจจบน
โดยพระราชบญญตนไดแกไขเพมเตมบทบญญตเกยวกบการมอบอ�านาจ
หลายประการ รวมทงเปลยนแปลงหลกเกณฑและวธการมอบอ�านาจปฏบต
ราชการแทนใหกระท�าไดคลองตว ลดขอจ�ากดในเรองการมอบอ�านาจ
ตามกฎหมายเดม เพอตอบสนองตอการบรหารงานแบบบรณาการและ
ม งผลสมฤทธ ซงจะชวยลดขนตอนการปฏบตราชการตามล�าดบชน
ใหสามารถบรการประชาชนไดอยางรวดเรว โดยมหลกการดงตอไปน
(๑) อ�านาจหนาทในการปฏบตราชการทวไปตามกฎหมาย
ระเบยบ ขอบงคบ ค�าสงตางๆ ใหผด�ารงต�าแหนงนนสามารถมอบอ�านาจให
แกผด�ารงต�าแหนงอนปฏบตราชการแทน โดยไมมขอจ�ากดเกยวกบต�าแหนง
ของผรบมอบอ�านาจไวในกฎหมาย
(๒) การมอบอ�านาจสามารถด�าเนนการได ทงในสวนราชการ
เดยวกน และสวนราชการอน
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
16
(๓) การมอบอ�านาจในการอนญาตตามกฎหมายทบญญต ใหตองออกใบอนญาต หรอก�าหนดผมอ�านาจอนญาตไวเปนการเฉพาะ ใหมอบอ�านาจแกผอยใตบงคบบญชา (๔) การก�าหนดอ�านาจหนาทของผมอบอ�านาจ และผรบ มอบอ�านาจ (๕) การก�าหนดใหมการมอบอ�านาจชวงตอไปได (๖) การมอบอ�านาจของผวาราชการจงหวด (๗) การก�ากบดแลการมอบอ�านาจ
๔. การมอบอ�านาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
๔.๑ หลกเกณฑการมอบอ�านาจ การมอบอ�านาจหรอการปฏบตราชการแทนตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดนทผานมา ไมมการแบงแยกลกษณะของการใชอ�านาจตามกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ หรอค�าสงวากรณใดจะมอบอ�านาจได กรณใดไมอาจมอบอ�านาจได ท�าใหเกดขอสงสยวาขอบเขตของการมอบอ�านาจตามกฎหมายดงกลาวสามารถกระท�าไดเพยงใด กลาวคอ มขอบเขตเฉพาะการมอบอ�านาจการปฏบตราชการทวไปของผด�ารงต�าแหนงนน หรอจะมขอบเขตกวางขวางรวมไป ถงกรณทกฎหมายบญญตเปนการเฉพาะใหเปนอ�านาจของผด�ารงต�าแหนงใดทจะเปนผใชอ�านาจนนตามกฎหมายดวย ดงนน พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน (ฉบบท ๗) พ.ศ. ๒๕๕๐ จงไดแยกการ มอบอ�านาจออกเปน ๒ ลกษณะ คอ การมอบอ�านาจการปฏบตราชการทวไป และการมอบอ�านาจการอนญาตตามกฎหมายทบญญตใหออกใบอนญาต หรอทบญญตผมอ�านาจอนญาตไวการเฉพาะ เพอใหเกดความเขาใจและ
มวธปฏบตในการมอบอ�านาจทชดเจนขน ดงตอไปน
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
17
(๑) การมอบอ�านาจการปฏบตราชการทวไป ไดบญญตไว
ในมาตรา ๓๘ วรรคหนงและวรรคสอง ซงมขอความวา “อ�านาจในการสง
การอนญาต การอนมต การปฏบตราชการ หรอการด�าเนนการอนทผด�ารง
ต�าแหนงใดจะพงปฏบต หรอด�าเนนการตามกฎหมาย กฎ ระเบยบ ประกาศ
หรอค�าสงใด หรอมตของคณะรฐมนตรในเรองใด ถากฎหมาย กฎ ระเบยบ
ประกาศหรอค�าสงนน หรอมตของคณะรฐมนตรในเรองนน มไดก�าหนด
เรองการมอบอ�านาจไวเปนอยางอนหรอมไดหามเรองการมอบอ�านาจไว
ผด�ารงต�าแหนงนนอาจมอบอ�านาจใหผด�ารงต�าแหนงอนในสวนราชการ
เดยวกนหรอสวนราชการอน หรอผวาราชการจงหวดเปนผปฏบตราชการ
แทนได” ทงน ตามหลกเกณฑทก�าหนดในพระราชกฤษฎกา
พระราชกฤษฎกาตามวรรคหนงอาจก�าหนดใหมการมอบ
อ�านาจในเรองใดเรองหนงตลอดจนการมอบอ�านาจใหท�านตกรรมสญญา
ฟองคดและด�าเนนคด หรอก�าหนดหลกเกณฑ วธการ หรอเงอนไขในการ
มอบอ�านาจ หรอทผรบมอบอ�านาจตองปฏบตกได”
การปฏบตราชการทวไป หมายถง การปฏบตราชการในความ
รบผดชอบของ สวนราชการ ไมวาจะเปนการบรหารงานบคคล การบรหาร
งานคลง การบรหารงานทวไป การปฏบตราชการแทนหวหนาสวนราชการ
ในกจการภายนอก รวมถงการปฏบตราชการตางๆ ตามทกฎหมาย กฎ
ค�าสง และระเบยบก�าหนดใหผด�ารงต�าแหนงใดในสวนราชการพงตองปฏบต
กรณเหลานยอมเปนเรองทสามารถมอบอ�านาจใหผด�ารงต�าแหนงอนปฏบต
ราชการไดทงสน ยกเวนกรณทกฎหมายไดระบเฉพาะเจาะจงใหผด�ารง
ต�าแหนงใดเปนผใชดลพนจพจารณาและวนจฉยเปนขอยตในฝายบรหารโดย
มบทบญญตของกฎหมายแสดงความประสงคไวเชนนน กจะเปนกรณท
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
18
กฎหมายบญญตใหเปนอ�านาจเฉพาะตว มใชการปฏบตราชการทวไป
ซงท�าใหไมสามารถมอบอ�านาจได ๕
บคคลผมอบอ�านาจและผรบมอบอ�านาจ มาตรา ๓๘ วรรค
หนง แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ ซง
แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน (ฉบบท ๗)
พ.ศ. ๒๕๕๐ ไดบญญตบคคลทสามารถมอบอ�านาจได คอ ผด�ารงต�าแหนง
ซงมอ�านาจหนาทตองปฏบตตามกฎหมาย กฎ ค�าสง หรอระเบยบปฏบต
ราชการ และบคคลทอาจไดรบการมอบอ�านาจจากผด�ารงต�าแหนง ซงม
อ�านาจตามกฎหมาย กฎ ค�าสง หรอระเบยบปฏบตราชการก�าหนดไว
บทบญญตดงกลาวไดยกเลกขอจ�ากดเกยวกบการระบตวบคคลผจะมอบ
อ�านาจและผรบมอบอ�านาจตามกฎหมายเดม และก�าหนดหลกการใหมโดย
ไมระบตวบคคลทงผ จะมอบอ�านาจและผรบมอบอ�านาจ ท�าใหผ ด�ารง
ต�าแหนงทจะมอบอ�านาจ สามารถมอบอ�านาจการปฏบตราชการทวไปของ
ตนใหผด�ารงต�าแหนงอนปฏบตราชการแทนไดเสมอ รวมทงเปนการรองรบ
ผด�ารงต�าแหนงเดมทเคยเปนผมอบอ�านาจ และขยายไปถงผด�ารงต�าแหน
งอนๆ ทกฎหมายเดมมไดก�าหนดไว ประกอบดวย
๑) ผด�ารงต�าแหนงอนในสวนราชการเดยวกน ตามมาตรา ๓๘
วรรคหนง บญญตแตเพยงวา “ผด�ารงต�าแหนงนนอาจมอบอ�านาจใหผด�ารง
ต�าแหนงอนในสวนราชการเดยวกน” จงมความหมายกวางขวางมากขน มได
จ�ากดวาตองมอบอ�านาจใหแกผใตบงคบบญชาเทานน ท�าใหผด�ารงต�าแหนง
ทจะมอบอ�านาจอาจใชดลพนจมอบอ�านาจของตนใหแกผใดกไดในสวน
๕ ส�านกงาน ก.พ.ร., คมอค�าอธบายกฎหมายการบรหารราชการแผนดน, หนา ๒๙-๓๒.
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
19
ราชการเดยวกนตามทเหนวาสามารถจะปฏบตราชการใหเกดผลส�าเรจได
มากทสด
๒) ผด�ารงต�าแหนงอนในสวนราชการอน เนองจากการปฏบต
ภารกจของรฐในปจจบนอาจมสวนราชการทเกยวของหลายแหงรวมกน
รบผดชอบ และในบางครงการพจารณาของแตละ สวนราชการไมเปนไปใน
แนวทางเดยวกนหรอไมพรอมกน ซงตามกฎหมายเดมการมอบอ�านาจให
ตางสวนราชการไมสามารถกระท�าได ท�าใหผประกอบกจการตองไปตดตอ
กบสวนราชการทกแหง เปนการสรางภาระใหแกประชาชน ดงนน มาตรา
๓๘ วรรคหนง จงไดขยายขอบเขตการมอบอ�านาจเพมขน โดยใหผด�ารง
ต�าแหนงทจะตองปฏบตหนาทตามกฎหมาย กฎ ค�าสง หรอระเบยบปฏบต
ราชการอาจมอบอ�านาจของตน ใหผด�ารงต�าแหนงในอกสวนราชการเปน
ผปฏบตราชการแทนได เพอพจารณาอนญาตไปในคราวเดยวกนภายใน
หลกเกณฑทก�าหนด หรอในกรณมการตงศนยบรการรวมทกสวนราชการ
ทเกยวของกสามารถมอบอ�านาจของแตละสวนราชการนน ใหแกผปฏบต
หนาทในศนยบรการรวม เพอปฏบตราชการแทนทกสวนราชการทเกยวของได
๓) การมอบอ�านาจใหแกผวาราชการจงหวด แมความใน
มาตรา ๓๘ วรรคหนง แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน
พ.ศ. ๒๕๓๔ ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการ
แผนดน (ฉบบท ๗) พ.ศ. ๒๕๕๐ จะไมระบผด�ารงต�าแหนงทจะมอบอ�านาจ
ไว แตยงคงเปนไปตามหลกการของกฎหมายเดมทบญญตใหผด�ารงต�าแหนง
ในระดบตางๆ ซงมหนาทปฏบตตามกฎหมายของทกสวนราชการ สามารถ
มอบอ�านาจใหผวาราชการจงหวดปฏบตราชการแทนไดทกเรอง
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
20
อยางไรกตาม เนองจากการมอบอ�านาจตามหลกการใหม ได
ยกเลกการระบตวบคคล ผด�ารงต�าแหนงทจะมอบอ�านาจและผด�ารงต�าแหนง
ทจะรบมอบอ�านาจ โดยเปดกวางใหสามารถมอบอ�านาจไดทกต�าแหนง ท�าให
ตองมหลกเกณฑเปนแนวทางปฏบตในการมอบอ�านาจขนไวเสยกอนทจะ
มอบอ�านาจได ดวยเหตนมาตรา ๓๘ วรรคหนง จงก�าหนดเปนเงอนไขบงคบ
ใหมการตราพระราชกฤษฎกาวาดวยการมอบอ�านาจขน เพอเปนหลกเกณฑ
ในการมอบอ�านาจของผด�ารงต�าแหนงตางๆ ใหกระท�าไดภายในขอบเขต
และมวธการทก�าหนดตามพระราชกฤษฎกาดงกลาว๖
(๒) การมอบอ�านาจการอนญาตตามกฎหมายทบญญตไว
เปนการเฉพาะ มาตรา ๓๘ วรรคสามและวรรคส แหงพระราชบญญต
ระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ ซงแกไขเพมเตมโดยพระราช
บญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน (ฉบบท ๗) พ.ศ. ๒๕๕๐ บญญต วา
“ความในวรรคหนงมใหใชบงคบกบอ�านาจในการอนญาตตามกฎหมายท
บญญตใหตองออกใบอนญาตหรอทบญญตผมอ�านาจอนญาตไวเปนการ
เฉพาะ ในกรณเชนนนใหผด�ารงต�าแหนงซง มอ�านาจตามกฎหมายดงกลาว
มอ�านาจมอบอ�านาจใหขาราชการซงเปนผใตบงคบบญชา และผวาราชการ
จงหวดไดตามทเหนสมควรหรอตามทคณะรฐมนตรก�าหนด ในกรณมอบ
อ�านาจใหผวาราชการจงหวด ใหผวาราชการจงหวดมอ�านาจมอบอ�านาจได
ตอไปตามหลกเกณฑและเงอนไขท ผมอบอ�านาจก�าหนด
ในกรณตามวรรคสาม เพอประโยชนในการอ�านวยความสะดวก
แกประชาชนจะตราพระราชกฤษฎกาก�าหนดรายชอกฎหมายทผ ด�ารง
๖ พระราชกฤษฎกาวาดวยการมอบอ�านาจ พ.ศ. ๒๕๕๐ ประกาศในราชกจจานเบกษา เลม ๑๒๔ ตอนท ๘๔ ก วนท ๒๒ พฤศจกายน ๒๕๕๐.
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
21
ต�าแหนง ซงมอ�านาจตามกฎหมายดงกลาวอาจมอบอ�านาจตามวรรคหนง
ตามหลกเกณฑและเงอนไขทก�าหนดในพระราชกฤษฎกาดงกลาวกได”
บทบญญตดงกลาวเปนหลกการใหมทก�าหนดใหแยกเรองการมอบอ�านาจ
การปฏบตราชการทวไป และการมอบอ�านาจการอนญาตตามกฎหมายไว
อยางชดเจน เพอยนยนวา การอนญาตตามกฎหมายของผด�ารงต�าแหนงใด
เปนการปฏบตราชการในขอบเขตภาระหนาทของสวนราชการ ซงผด�ารง
ต�าแหนงทมอ�านาจอนญาตอาจใชดลพนจมอบหมายใหผด�ารงต�าแหนงอนท
เหมาะสมเปนผปฏบตราชการแทนในการอนญาตนนได อยางไรกตาม โดยท
พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน (ฉบบท ๗) พ.ศ. ๒๕๕๐ ได
เปลยนแปลงการระบตวบคคลผจะมอบอ�านาจและผรบมอบอ�านาจเปนการ
ไมระบตวบคคลไวในกฎหมาย ท�าใหการมอบอ�านาจสามารถกระท�าไดกวาง
ขวาง ไมวาจะอยในสวนราชการเดยวกนหรอตางสวนราชการ แตในเรองการ
อนญาตตามกฎหมายนน กฎหมายตางๆ จะระบตวบคคลผใชอ�านาจอนญาต
ไวแลววา ควรใหผด�ารงต�าแหนงในสวนราชการใดเปนผใชอ�านาจอนญาต
โดยค�านงถงอ�านาจหนาทความรบผดชอบของสวนราชการและความ
เชยวชาญในการใชดลพนจอนญาต ใหเปนไปตามหลกวชาการหรอตาม
แนวทางการบรหารราชการแผนดน ดงนน หากใหมการมอบอ�านาจไดโดย
ไมมขอบเขตจ�ากดไว ดงเชนการปฏบตราชการทวไป อาจท�าใหไดผรบมอบ
อ�านาจทไมมความรความเชยวชาญเพยงพอจะปฏบตงานอยางถกตอง และ
ไมเปนไปตามเจตนารมณของกฎหมาย จงไดแยกเรองการมอบอ�านาจการ
อนญาตตามกฎหมายเปนการเฉพาะ ออกตางหากจากการมอบอ�านาจการ
ปฏบตราชการทวไป นอกจากนการอนญาตยงมลกษณะเปนระบบควบคม
ทางปกครองในการด�าเนนกจการ หรอการกระท�าอยางหนงอยางใดทอาจม
ผลกระทบตอสภาพสงคม สงแวดลอม ความปลอดภยในชวตและทรพยสน
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
22
ความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน รฐจงมความจ�าเปนตอง
พจารณากลนกรองวา สมควรอนญาตใหประชาชนด�าเนนการไดหรอไม เพยง
ใด โดยตรากฎหมายก�าหนดลกษณะของกจการหรอการกระท�าทประชาชน
ตองขออนญาตตอเจาหนาทซงมอ�านาจอนญาตตามกฎหมาย เมอไดรบ
อนญาตแลวกจะสามารถประกอบกจการหรอกระท�าการได และตองด�าเนน
การภายใตหลกเกณฑทกฎหมายก�าหนดไวดวย๗
(๓) ขอจ�ากดการมอบอ�านาจ โดยปกตในการมอบอ�านาจ
การปฏบตราชการทวไปนน ผด�ารงต�าแหนงซงเปนผใชอ�านาจสามารถ
มอบอ�านาจใหผอนปฏบตราชการแทนไดทงสน อยางไรกตามมาตรา ๓๘
วรรคหนง ไดบญญตเปนขอจ�ากดไวบางกรณทไมอาจด�าเนนการมอบอ�านาจ
ได ดงน
๑) ในกรณทกฎหมาย กฎ ค�าสง หรอระเบยบปฏบต
ราชการก�าหนดเรองการมอบอ�านาจไวเปนอยางอน ผด�ารงต�าแหนงซงเปน
ผใชอ�านาจตองปฏบตตามหลกเกณฑการมอบอ�านาจทก�าหนดไวโดยเฉพาะ
ในเรองนน เนองจากพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดนฯ เปน
กฎหมายกลางทบญญตหลกเกณฑทวไป แตหากมกฎหมายเฉพาะเรอง
ก�าหนดเรองใดไวเพอบงคบกบเรองนนเปนการเฉพาะแลว กยอมตองเปนไป
ตามกฎหมายดงกลาว
๒) กรณทมกฎหมาย กฎ ค�าสง หรอระเบยบปฏบต
ราชการหามเรองการมอบอ�านาจไวอยางชดเจน ซงอาจเปนเรองทม
ความส�าคญตองใหผด�ารงต�าแหนงตามทระบเปนผใชอ�านาจพจารณาตดสน
ใจหรอปฏบตราชการในเรองนนดวยตนเอง หรอเปนเรองทใชความร
๗ ส�านกงาน ก.พ.ร., คมอค�าอธบายกฎหมายการบรหารราชการแผนดน, หนา ๔๗-๕๑. เรองเดยวกน, หนา ๘๐.
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
23
ความสามารถของบคคลผด�ารงต�าแหนงนนโดยเฉพาะ และไมตองการให
ผอนมาปฏบตหนาทแทน เพราะอาจท�าใหภารกจไมประสบผลส�าเรจตามท
มงหมาย
ส�าหรบกรณมอบอ�านาจการอนญาตตามกฎหมาย กยงคงตอง
อยในหลกการขอจ�ากดการมอบอ�านาจดงกลาว ซงเปนหลกเกณฑทวไปดวย
เชนเดยวกน ทงในกรณทกฎหมายบญญตเรองการมอบอ�านาจไวเปน
อยางอน หรอเมอมกฎหมายเฉพาะเรองไดบญญตหามการมอบอ�านาจไวแลว
ยอมตองเปนไปตามกฎหมายเฉพาะนน จะอางมาตรานใหมการมอบอ�านาจ
เพอลบลางบทบญญตของกฎหมายเฉพาะเรองไมได
๔.๒ วธการมอบอ�านาจ ตามมาตรา ๓๘ วรรคหา แหง
พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ ซงแกไขเพม
เตมโดยพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน (ฉบบท ๗)
พ.ศ. ๒๕๕๐ บญญตวา “การมอบอ�านาจใหท�าเปนหนงสอ” ซงหมายถง
การมอบอ�านาจจะเกดผลทางกฎหมายแกผรบมอบอ�านาจทปฏบตหนาท
ราชการตามทไดรบมอบอ�านาจใดตอไปได จะตองมหนงสอแสดงการ
มอบอ�านาจใหปฏบตราชการแทนในเรองดงกลาวจากผมอ�านาจในเรองนน
เพราะการมอบอ�านาจปฏบตราชการแทน เปนการมอบอ�านาจในการสง
การอนญาต อนมต หรอปฏบตราชการใดๆ ใหผรบมอบอ�านาจด�าเนนการ
แทนผมอบอ�านาจตอไป อนมลกษณะเปนค�าสงทางปกครองทมผลผกพน
ตามกฎหมาย จงตองมหลกฐานเปนหนงสอดวยวา เปนผไดรบมอบอ�านาจ
ตามกฎหมายในเรองนน๘ โดยมาตรา ๘ แหงพระราชกฤษฎกาวาดวยการ
มอบอ�านาจ พ.ศ. ๒๕๕๐ ก�าหนดใหหนงสอมอบอ�านาจตองระบรายละเอยด
เกยวกบการมอบอ�านาจใหชดเจนเพยงพอทจะเขาใจในเรองดงตอไปน
๘ เรองเดยวกน, หนา ๘๓.
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
24
(๑) ชอหรอต�าแหนงของผมอบอ�านาจ
(๒) ชอหรอต�าแหนงของผรบมอบอ�านาจ
(๓) อ�านาจทมอบ รวมทงอาจก�าหนดหลกเกณฑและ
เงอนไขการใชอ�านาจดวยกได
๔.๓ การมอบอ�านาจใหผด�ารงต�าแหนงอนปฏบตราชการ
แทนตอไป การมอบอ�านาจใหผ ด�ารงต�าแหนงอนปฏบตราชการแทน
ตอไป หรอทเรยกกนวา มอบอ�านาจชวงนน ก�าหนดไวในมาตรา ๓๙
แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ ซงแกไข
เพมเตมโดยพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน (ฉบบท ๗)
พ.ศ. ๒๕๕๐ ไดบญญตวา “เมอมการมอบอ�านาจแลว ผรบมอบอ�านาจ
มหนาทตองรบมอบอ�านาจนน โดยผมอบอ�านาจจะก�าหนดใหผรบมอบ
อ�านาจ มอบอ�านาจใหผด�ารงต�าแหนงอนปฏบตราชการแทนตอไป โดยจะ
ก�าหนดหลกเกณฑหรอเงอนไขในการใชอ�านาจนนไวดวยหรอไมกได แตใน
กรณการมอบอ�านาจใหผวาราชการจงหวด คณะรฐมนตรจะก�าหนดหลกเกณฑ
ใหผวาราชการจงหวดตองมอบอ�านาจตอไป ใหรองผวาราชการจงหวด
ปลดจงหวด หรอหวหนาสวนราชการทเกยวของในจงหวดกได”
เนองจากการมอบอ�านาจเปนการกระจายการปฏบตราชการ
ตามกฎหมาย เพอให ผด�ารงต�าแหนงทมความเหมาะสม และใกลชดกบเรอง
ทจะตองปฏบตราชการเรองนนเปนผใชอ�านาจแทน ซงเปนหลกในการปฏบต
ราชการทจะใหการบรการสาธารณะเปนไปอยางมประสทธภาพและ
ใหบรการแกประชาชนไดอยางทวถงรวดเรว กฎหมายดงกลาวจงบญญต
รบรองหลกการปฏบตราชการทตองมความตอเนองในการบรการสาธารณะ
โดยก�าหนดเปนหลกการวา ผรบมอบอ�านาจ มหนาทตองรบมอบอ�านาจนน
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
25
ไปปฏบตราชการตอใหเกดผลส�าเรจ ซงมความแตกตางจากการตงตวแทน
ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยทขนอยกบความสมครใจของคกรณ
และยงไดบงคบวา เมอมค�าสงมอบอ�านาจแกผด�ารงต�าแหนงใดใหปฏบต
ราชการแทนแลว ค�าสงนนยอมมผลผกพน ผด�ารงต�าแหนงทไดรบมอบ
อ�านาจใหมหนาทตองปฏบตราชการตามทไดรบมอบอ�านาจ โดยจะปฏเสธ
ไมยอมปฏบตหนาทมได เพราะความรบผดชอบในการปฏบตราชการในเรอง
ทมการมอบอ�านาจตกอยกบผไดรบมอบอ�านาจไปแลว จนกวาจะมการ
เพกถอนหรอเปลยนแปลงค�าสงมอบอ�านาจเปนอยางอน อยางไรกตาม
มาตรา ๓๙ แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔
ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน
(ฉบบท ๗) พ.ศ. ๒๕๕๐ ไดเปลยนแปลงหลกการมอบอ�านาจชวง โดย
ผ มอบอ�านาจอาจก�าหนดใหผ รบมอบอ�านาจสามารถมอบอ�านาจแก
ผด�ารงต�าแหนงอนปฏบตราชการแทนตอไปได ซงแตกตางจากกฎหมายเดม
ทผ รบมอบอ�านาจจากผด�ารงต�าแหนงใดตองเปนผปฏบตราชการแทน
เพยงผเดยว หามกระท�าการมอบอ�านาจตอไป หลกการตามกฎหมายใหมน
จงขยายขอบเขตการมอบอ�านาจกวางขวางมากขน โดยใหสามารถ
มอบอ�านาจตอไปได เพอกระจายอ�านาจและลดขนตอนการปฏบตราชการ
มใหงานกระจกตวอยทบคคลใดบคคลหนง รวมทงสอดคลองกบหลกการ
มอบอ�านาจตามมาตรา ๓๘ แหงพระราชบญญตเดยวกน ทมไดระบตวบคคล
ผมอบอ�านาจและรบมอบอ�านาจไว ใหสามารถมอบอ�านาจแกผด�ารงต�าแหนง
ใดกได นอกจากนยงรองรบการมอบอ�านาจในกรณทผรบมอบอ�านาจมาแลว
มภารกจตองปฏบตเปนอนมาก กอาจมอบอ�านาจใหแกผรบผดชอบใน
เรองนนโดยตรงเปนผปฏบตราชการแทนตอไปไดอก แตตองเปนกรณท
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
26
ผมอบอ�านาจไดก�าหนดใหมการมอบอ�านาจตอภายใตหลกเกณฑและเงอนไข
ทผมอบอ�านาจก�าหนดไวดวย๙
ส�าหรบกรณของผ วาราชการจงหวดนน มาตรา ๓๙ แหง
พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ ซงแกไข
เพมเตมโดยพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน (ฉบบท ๗)
พ.ศ. ๒๕๕๐ ไดบญญตเปนหลกเกณฑพเศษเพมขนวา คณะรฐมนตร
อาจก�าหนดหลกเกณฑใหผ ว าราชการจงหวดทไดรบมอบอ�านาจจาก
ผด�ารงต�าแหนงตางๆ ตองมอบอ�านาจตอไปใหรองผวาราชการจงหวด
ปลดจงหวด หรอหวหนาสวนราชการทเกยวของในจงหวดกได อนเปน
การสงเสรมการบรหารงานจงหวดแบบบรณาการ และเมอคณะรฐมนตร
ก�าหนดใหผวาราชการจงหวดมอบอ�านาจตอแลว แมผด�ารงต�าแหนงทเปน
เจาของอ�านาจจะมไดก�าหนดใหมการมอบอ�านาจตอไว ผวาราชการจงหวด
ยอมมหนาทตองปฏบตใหเปนไปตามนน
๔.๔ หนาทของผมอบอ�านาจและผรบมอบอ�านาจ การก�าหนด
หนาทของผมอบอ�านาจและผรบมอบอ�านาจ ไดบญญตไวในมาตรา ๔๐
แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ ซงแกไข
เพมเตมโดยพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน (ฉบบท ๗)
พ.ศ. ๒๕๕๐ วา “ในการมอบอ�านาจ ใหผมอบอ�านาจพจารณาถงการอ�านวย
ความสะดวกแกประชาชน ความรวดเรวในการปฏบตราชการ การกระจาย
ความรบผดชอบตามสภาพของต�าแหนงของผรบมอบอ�านาจ และผรบ
มอบอ�านาจตองปฏบตหนาททไดรบมอบอ�านาจตามวตถประสงคของ
การมอบอ�านาจดงกลาว
๙ เรองเดยวกน, หนา ๘๕-๘๘.
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
27
เมอไดมอบอ�านาจแลว ผมอบอ�านาจมหนาทก�ากบดแล และ
ตดตามผลการปฏบตราชการของผรบมอบอ�านาจ และใหมอ�านาจแนะน�า
หรอแกไขการปฏบตราชการของผรบมอบอ�านาจได” บทบญญตดงกลาว
อาจแยกหนาทของผมอบอ�านาจและผรบมอบอ�านาจได ดงน
(๑) ผมอบอ�านาจ มหนาทตองพจารณาถงการอ�านวยความ
สะดวกแกประชาชน ความรวดเรวในการปฏบตราชการ การกระจายความ
รบผดชอบตามสภาพของต�าแหนงของผรบมอบอ�านาจ โดยตองมเหตผล
อนสมควรในการใชดลพนจพจารณาความเหมาะสมของเรองทจะมอบ
อ�านาจ และตวบคคลทจะเปนผรบผดชอบในการมอบอ�านาจทสามารถ
อธบายได เมอไดมอบอ�านาจแลว ผมอบอ�านาจยงมหนาทก�ากบดแล และ
ตดตามผลการปฏบตราชการของผรบมอบอ�านาจ รวมทงสามารถแนะน�า
หรอแกไขการปฏบตราชการของผรบมอบอ�านาจ เพอใหการปฏบตหนาท
ตามทไดรบมอบอ�านาจนนเปนไปอยางถกตองตามกฎหมายดวย นอกจากน
แมวาจะมการมอบอ�านาจใหผด�ารงต�าแหนงอนเปนผปฏบตราชการแทน
ไปแลว แตอ�านาจตามกฎหมายทแทจรงยงคงเปนของผมอบอ�านาจ มใช
สญเสยการใชอ�านาจเพราะเหตทไดมอบอ�านาจใหผอนไปแลวแตอยางใด
ผมอบอ�านาจซงเปนเจาของอ�านาจตามกฎหมายสามารถใชอ�านาจตาม
กฎหมายนนดวยตนเอง แตเพอมใหเกดปญหาขอโตแยงจากผทไมทราบการ
ใชอ�านาจนน หรอมการใชอ�านาจซ�าซอน หากกรณใดผมอบอ�านาจจะใช
อ�านาจโดยตรงแทนผรบมอบอ�านาจ กสมควรแจงการใชอ�านาจดงกลาวเปน
หนงสอใหผรบมอบอ�านาจไดรบทราบ ส�าหรบกรณทผรบมอบอ�านาจไดใช
อ�านาจไปแลว และเปนค�าสงทางปกครอง ถาผมอบอ�านาจจะเปลยนแปลง
กตองด�าเนนการเพกถอนค�าสงทางปกครองนนเสยกอน หรอใชกระบวนการ
ทสงกวาในการสงการเปนอยางอน
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
28
(๒) ผรบมอบอ�านาจ มหนาทตองรบมอบอ�านาจและปฏบต
หนาทตามวตถประสงคของการมอบอ�านาจนนจะปฏเสธไมยอมรบ
มอบอ�านาจไมได โดยผมอบอ�านาจมหนาทปฏบตเพอใหเปนไปตามกฎหมาย
กฎ ค�าสง หรอระเบยบปฏบตราชการเปนอยางใด ผรบมอบอ�านาจยอม
มหนาทตองปฏบตเชนเดยวกบผมอบอ�านาจ หากผมอบอ�านาจไดก�าหนด
หลกเกณฑเงอนไขแหงการใชอ�านาจนนเปนอยางไร ผรบมอบอ�านาจกจะ
ตองปฏบตตามหลกเกณฑและเงอนไขดงกลาวดวย๑๐
๕. สรปหลกเกณฑการมอบอ�านาจตามกฎหมายระเบยบบรหาร ราชการแผนดน
เมอพจารณาบทบญญตเกยวกบการมอบอ�านาจทางปกครอง
ในกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดนฉบบตางๆ จะเหนวา เดม
กฎหมายก�าหนดใหมอบอ�านาจไดอยางจ�ากด และในการปรบปรงกฎหมาย
ดงกลาวทผานมาแตละครง ไดพฒนาบทบญญตเกยวกบการมอบอ�านาจทาง
ปกครองใหมลกษณะทกวางขวางและยดหยนมากขนตามล�าดบ กลาวคอ
มการเพมประเภทของต�าแหนงทสามารถมอบอ�านาจใหผด�ารงต�าแหนงอน
ปฏบตราชการแทน และพยายามลดขอจ�ากดทเปนปญหาอปสรรคในการ
มอบอ�านาจทางปกครองใหนอยลง เพอใหสอดคลองรองรบภารกจการจด
ท�าบรการสาธารณะทมจ�านวนเพมมากขนตามความสลบซบซอนของสงคม
รวมทงสามารถใหบรการประชาชนไดอยางสะดวกรวดเรวและทวถงกน
โดยสรปหลกเกณฑทเปนสาระส�าคญในการพจารณามอบอ�านาจตาม
๑๐ อชพร จารจนดา, “การจดระเบยบบรหารราชการแผนดน”, วารสารกฎหมายปกครอง เลม ๒๕ ตอน ๑ (๒๕๕๑) : หนา ๒๒-๒๓.
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
29
พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ และ
ฉบบทแกไขเพมเตมจนถงปจจบนได ดงน
(๑) การมอบอ�านาจทางปกครองจะกระท�าไดกตอเมอม
กฎหมายระบไวอยางชดเจนใหมการมอบอ�านาจได ซงอาจเปนกฎหมาย
เฉพาะเรองฉบบใดฉบบหนงทใหอ�านาจเจาหนาทหรอหนวยงานของรฐ
กระท�าการใดๆ หรอกฎหมายทวไปทวางหลกในเรองการมอบอ�านาจไว ไดแก
พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ และฉบบท
แกไขเพมเตม
(๒) ในกรณเปนอ�านาจทมอยตามกฎหมาย กฎ ระเบยบ
ประกาศหรอค�าสง หรอมตคณะรฐมนตรในเรองใด ซงไดก�าหนดเรองการ
มอบอ�านาจไวแลว การมอบอ�านาจดงกลาวจะตองเปนไปตามหลกเกณฑท
ก�าหนดในกฎหมาย กฎ ระเบยบ ประกาศหรอค�าสง หรอมตคณะรฐมนตร
ในเรองนน
(๓) หากเปนกรณทกฎหมาย กฎ ระเบยบ ประกาศหรอ
ค�าสง หรอมตคณะรฐมนตรไดก�าหนดผมอ�านาจด�าเนนการใดๆ ไวโดย
มไดก�าหนดเรองการมอบอ�านาจเปนอยางอน หรอมไดหามเรองการมอบ
อ�านาจไว การมอบอ�านาจใหผด�ารงต�าแหนงอนปฏบตราชการแทนจะตอง
เปนไปตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน และหลกเกณฑ
ทก�าหนดในพระราชกฤษฎกา วาดวยการมอบอ�านาจ พ.ศ. ๒๕๕๐
(๔) กรณอ�านาจในการอนญาตตามกฎหมายทบญญตใหตอง
ออกใบอนญาต หรอบญญตผมอ�านาจอนญาตไวเปนการเฉพาะ การมอบ
อ�านาจดงกลาว ใหผด�ารงต�าแหนงซงมอ�านาจมอบอ�านาจใหขาราชการ
ทเปนผใตบงคบบญชา และมอบใหกบผวาราชการจงหวดตามทเหนสมควร
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
30
หรอตามทคณะรฐมนตรก�าหนด เมอมอบอ�านาจใหกบผวาราชการจงหวด
แลว ใหผวาราชการจงหวดมอ�านาจมอบอ�านาจนนไดตอไป ตามหลกเกณฑ
และเงอนไขทผมอบอ�านาจก�าหนด
(๕) รปแบบการมอบอ�านาจใหท�าเปนหนงสอ โดยระบราย
ละเอยดเกยวกบการมอบอ�านาจใหชดเจนในเรองเกยวกบผมอบอ�านาจ
ผรบมอบอ�านาจและอ�านาจทมการมอบ รวมทงอาจก�าหนดหลกเกณฑ
และเงอนไขการใชอ�านาจดวยกได
(๖) ผมอบอ�านาจอาจก�าหนดใหผรบมอบอ�านาจมอบอ�านาจ
ใหผด�ารงต�าแหนงอนตอไปได แตในกรณทมการมอบอ�านาจใหผวาราชการ
จงหวด คณะรฐมนตรจะก�าหนดหลกเกณฑใหผ วาราชการจงหวดตอง
มอบอ�านาจตอไป ใหกบรองผ ว าราชการจงหวด ปลดจงหวด หรอ
หวหนาสวนราชการทเกยวของในจงหวดกได
(๗) สงทตองค�านงในการมอบอ�านาจ ใหผมอบอ�านาจพจารณา
ถงการอ�านวยความสะดวกแกประชาชน ความรวดเรวในการปฏบตราชการ
และการกระจายความรบผดชอบตามสภาพของต�าแหนงของผรบมอบ
อ�านาจดวย
(๘) เมอไดมการมอบอ�านาจตามกฎหมายแลว ผมอบอ�านาจ
มหนาทก�ากบดแลและตดตามผลการปฏบตราชการของผรบมอบอ�านาจ
และมอ�านาจแนะน�าหรอแกไขการปฏบตราชการของผรบมอบอ�านาจได๑๑
๑๑ บนทกส�านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา เรองเสรจท ๗๖๓/๒๕๕๑ เรองเสรจท ๕๕๙/๒๕๕๐ เรองเสรจท ๓๓๘/๒๕๔๗ เรองเสรจท ๙๔/๒๕๔๕ และเรองเสรจท ๒๒๓/๒๕๔๔.
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
31
๖. กรณศกษาความเหนทางกฎหมายเกยวกบการมอบอ�านาจ
เนองจากการมอบอ�านาจหรอการปฏบตราชการแทน ตามกฎหมาย
วาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดนทผานมา ในระยะแรกไมมการ
แบงแยกลกษณะของการใชอ�านาจตามกฎหมายวากรณใดจะมอบอ�านาจได
กรณใดไมอาจมอบอ�านาจได ท�าใหเกดขอสงสยวาขอบเขตของการ
มอบอ�านาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดนจะกระท�าได
มากนอยเพยงใด แมปจจบนพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน
(ฉบบท ๗) พ.ศ. ๒๕๕๐ จะไดแกไขเปลยนแปลงหลกการของการมอบอ�านาจ
ใหแตกตางไปจากกฎหมายเดม โดยแยกการมอบอ�านาจปฏบตราชการทวไป
และการมอบอ�านาจการอนญาตตามกฎหมายทระบไวเปนการเฉพาะออก
จากกน รวมทงไดยกเลกการระบตวบคคลผด�ารงต�าแหนงทจะมอบอ�านาจ
และผด�ารงต�าแหนงทรบมอบอ�านาจ เพอใหมการมอบอ�านาจไดอยาง
กวางขวางแลว แตในทางปฏบตยงคงมปญหาความไมชดเจนในการพจารณา
บทบญญตของกฎหมายแตละฉบบวา กรณใดเปนอ�านาจการปฏบตราชการ
ทวไป และกรณใดเปนอ�านาจเฉพาะของผด�ารงต�าแหนง หรอเปนเรองท
โดยสภาพไมอาจมอบอ�านาจได ซงจะมผลกระทบตอการบรหารราชการ
แผนดน และความชอบดวยกฎหมายของการมอบอ�านาจทไมสอดคลองเปน
มาตรฐานเดยวกน ซงจากการศกษาปญหาขอกฎหมายเกยวกบการมอบ
อ�านาจปฏบตราชการทสวนราชการ หนวยงาน และองคกรตางๆ ไดหารอ
ไปยงคณะกรรมการกฤษฎกา และส�านกงาน ก.พ.ร. ตงแตป พ.ศ. ๒๕๑๖
ถงปจจบนพบวา มกรณตวอยางการมอบอ�านาจทางปกครองทมลกษณะเปน
อ�านาจเฉพาะของผด�ารงต�าแหนงตามกฎหมาย หรอเปนเรองทไมอาจ
มอบอ�านาจใหผ ด�ารงต�าแหนงอนปฏบตราชการแทนได โดยอธบาย
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
32
หลกกฎหมายและเหตผลประกอบค�าวนจฉย พรอมทงขอเสนอแนะเพอแกไข
ปญหาขอขดของในการมอบอ�านาจปฏบตราชการ ในกรณดงตอไปน
๖.๑ การปฏบตราชการทเปนอ�านาจเฉพาะของผด�ารงต�าแหนง
ทเปนคณะบคคล
๖.๑.๑ คณะกรรมการทไดรบการแตงตงตามกฎหมาย
จ�านวน ๕ เรอง๑๒ ไดแก (๑) การใชอ�านาจของคณะกรรมการจดรปทดน
กลางในการพจารณาอนญาตโอนสทธในทดนกอนครบก�าหนดเวลาหาป ตาม
มาตรา ๔๔ แหงพระราชบญญตจดรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ. ๒๕๑๗
(๒) อ�านาจของคณะกรรมการควบคมมลพษในการพจารณาวนจฉยการคด
คานค�าสงของเจาพนกงานควบคมมลพษ ตามมาตรา ๘๗ วรรคหนง แหง
พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. ๒๕๓๕
(๓) อ�านาจของคณะกรรมการคมครองผบรโภคในการด�าเนนคดเกยวกบการ
ละเมดสทธของผบรโภค ตามมาตรา ๓๙ แหงพระราชบญญตคมครองผ
บรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ (๔) อ�านาจของคณะกรรมการปองกนและปราบปราม
การฟอกเงนในการพจารณาวนจฉยชขาดกรณทพนกงานอยการเหนวา หลก
ฐานอนเชอไดวาเปนทรพยสนทเกยวกบการกระท�าความผดยงไมสมบรณ
และไมมเหตพอทจะยนค�ารองขอใหศาลมค�าสงใหทรพยสนนนตกเปน ของ
แผนดนตามมาตรา ๔๙ วรรคสาม แหงพระราชบญญตปองกนและปราบ
ปรามการฟอกเงน พ.ศ. ๒๕๔๒ และ (๕) อ�านาจของคณะกรรมการปองกน
และปราบปรามยาเสพตด ในการสงปดชวคราวหรอการพกใชใบอนญาต
ประกอบการของสถานประกอบการ ตามมาตรา ๑๓ ตร แหงพระราชบญญต
๑๒ บนทก เรอง หารอขอกฎหมาย (การแตงตงคณะอนกรรมการค มครองการท�างานตาม มาตรา ๗๘ (๕) แหงพระราชบญญตโรงเรยนเอกชน พ.ศ. ๒๕๒๕) (เรองเสรจท ๔๘/๒๕๒๗).
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
33
ปองกนและปราบปรามยาเสพตด พ.ศ. ๒๕๑๙ ซงแกไขเพมเตมโดยพระราช
บญญตปองกนและปราบปรามยาเสพตด (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๔๓ เปนกรณ
ทคณะกรรมการตามกฎหมายขางตนมอบหมายใหคณะกรรมการระดบ
จงหวดหรอคณะอนกรรมการทไดแตงตงขน เปนผใชอ�านาจปฏบตงานตาม
กฎหมายเฉพาะเรองดงกลาวแทน เพอชวยเหลอแบงเบาภาระของคณะ
กรรมการและท�าใหการปฏบตราชการเปนไปดวยความรวดเรว คลองตว รวม
ทงเปนการอ�านวยความสะดวกแกประชาชน อนจะสงผลใหการบงคบใช
กฎหมายบงเกดประสทธภาพ สมตามเจตนารมณของกฎหมาย
เมอพจารณาบทบญญตเกยวกบอ�านาจหนาทของคณะ
อนกรรมการตามทกฎหมายตางๆ ก�าหนดไวโดยทวไปอาจจ�าแนกไดเปน ๒
แบบ๑๓ กลาวคอ แบบทหนง กฎหมายบญญตใหคณะอนกรรมการมอ�านาจ
หนาทตามทคณะกรรมการมอบหมาย ซงในทางปฏบต คณะกรรมการจะ
ก�าหนดใหคณะอนกรรมการมหนาทชวยเหลอการปฏบตหนาทของคณะ
กรรมการ เชน การเสนอความเหนในเรองทคณะกรรมการจะตองพจารณา
หรอการพจารณาขอเทจจรงหรอรายละเอยดในปญหาใดปญหาหนงกอนน�า
เสนอคณะกรรมการ แบบทสอง กฎหมายบญญตไวอยางชดเจนใหคณะ
อนกรรมการมอ�านาจท�าการแทนคณะกรรมการได เชน การตงอนกรรมการ
วสามญ (อ.ก.พ.วสามญ) ตามพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน
พ.ศ. ๒๕๓๕ เพอท�าหนาทพจารณาเรองการด�าเนนการทางวนย การออก
จากราชการ การอทธรณหรอการรองทกข เปนตน ดงนน จงถอวาคณะ
อนกรรมการทตงขนตามกฎหมายเพอพจารณา หรอปฏบตการอยางหนง
อยางใดตามทคณะกรรมการมอบหมาย มหนาทชวยเหลอแบงเบาการท�างาน
ของคณะกรรมการเปนเรองๆ ไปเทานน หากประสงคใหคณะอนกรรมการ
สามารถกระท�าการแทนคณะกรรมการในเรองใดแลว หนวยงานทรบผดชอบ
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
34
กสมควรจะไดพจารณา เสนอแกไขเพมเตมบทบญญตกฎหมายทเกยวของ
ในเรองนน เพอใหคณะกรรมการมอ�านาจมอบหมายใหผอนด�าเนนการแทน
และใหคณะอนกรรมการทแตงตงขนนนสามารถปฏบตงานแทนคณะ
กรรมการไดอยางชดเจน โดยตองค�านงถงขดความสามารถ ความรบผดชอบ
และความเหมาะสมของต�าแหนง และอ�านาจหนาทของผรบมอบอ�านาจให
สอดคลองกบเจตนารมณของกฎหมายดวย
๖.๑.๒ อ�านาจของคณะรฐมนตร ในการอนมตกอหนผกพน
งบประมาณประจ�าปตอๆ ไป ตามพระราชบญญตวธการงบประมาณ
พ.ศ. ๒๕๐๒ ส�านกเลขาธการคณะรฐมนตรหารอวา การอนมตใหหนวยงาน
หนงหนวยงานใดเปนผพจารณาอนมตเกยวกบการกอหนผกพนเกนกวาหนง
ปงบประมาณ ในหมวดคาตอบแทน ใชสอยและวสด หรอหมวดอนๆ ทเบก
จายในลกษณะหมวดดงกลาวตามค�าขอของกระทรวงการคลง ซงเปนเรอง
ท�านองเดยวกบเรองทคณะรฐมนตรอนมตใหกระทรวงการคลงพจารณา
อนญาตการเชาอสงหารมทรพยและสงหารมทรพยในตางประเทศ ตามมต
คณะรฐมนตรเมอวนท ๒๗ พฤษภาคม ๒๕๒๙ จะสามารถกระท�าไดเพยงใด
และจะเปนการขดกบขอกฎหมายตามมาตรา ๒๓ แหงพระราชบญญตวธ
การงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๐๒ และทแกไขเพมเตม หรอไม
คณะกรรมการกฤษฎกา (กรรมการรางกฎหมาย คณะท ๗)
มความเหนวา การจดท�างบประมาณแผนดน โดยปกตจะตองพจารณา
เกยวกบประมาณการรายรบ และงบประมาณรายจายภายในรอบ
ปงบประมาณเปนหลก ในกรณจ�าเปนทจะตองกอหนผกพนงบประมาณฅ
รายจายประจ�าป ตอๆ ไป มาตรา ๒๓ แหงพระราชบญญตวธการงบประมาณ
พ.ศ. ๒๕๐๒ ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตวธการงบประมาณ
(ฉบบท ๕) พ.ศ. ๒๕๓๔ บญญตใหคณะรฐมนตรเปนผมอ�านาจอนมตการ
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
35
กอหนผกพน พระราชบญญตวธการงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๐๒ ไดก�าหนด
อ�านาจหนาทของผด�ารงต�าแหนงตางๆ ในการจดท�าและบรหารงบประมาณ
ไวแตกตางกนออกไป เชน ผอ�านวยการส�านกงบประมาณมอ�านาจหนาท
ตามทก�าหนดไวในมาตรา ๖ รฐมนตรวาการกระทรวงการคลง มอ�านาจ
หนาทตามทก�าหนดไวในมาตรา ๒๑ นายกรฐมนตรตามมาตรา ๑๖ และ
คณะรฐมนตรตามมาตรา ๒๓ โดยหลกการมอบอ�านาจของฝายบรหาร
จะกระท�าไดตอเมอมกฎหมายบญญตใหสามารถมอบอ�านาจไวอยางชดแจง
ผรบมอบอ�านาจจะตองเปนผด�ารงต�าแหนงตามทกฎหมายก�าหนด รวมทง
การมอบอ�านาจจะตองท�าตามแบบทกฎหมายก�าหนดไวเทานน ในกรณ
การอนมตกอหนผกพนงบประมาณรายจายประจ�าปในปตอๆ ไป พระราช
บญญตวธการงบประมาณฯ ก�าหนดใหเปนอ�านาจของคณะรฐมนตรทจะ
พจารณาอนมตโดยเฉพาะ โดยไมมบทบญญตใดใหอ�านาจคณะรฐมนตร
มอบอ�านาจในการพจารณาอนมตการกอหนผกพนตามพระราชบญญตวธ
การงบประมาณฯ ใหแกบคคลหรอหนวยงานใดได การทกฎหมายบญญตให
กรณใดตองไดรบอนมตจากคณะรฐมนตรกอน เนองจากกฎหมายม
วตถประสงคทจะใหคณะรฐมนตรเปนผใชดลพนจพจารณาในกรณนน
ดงนน คณะรฐมนตรจงไมอาจมอบอ�านาจในการพจารณาอนมตกอหนผกพน
งบประมาณดงกลาวใหแกบคคลหรอหนวยงานอนได เพราะเปนการขดตอ
บทบญญตแหงกฎหมายวาดวยวธการงบประมาณ ๑๔
๑๔ บนทก เรอง การมอบอ�านาจอนมตกอหนผกพนของคณะรฐมนตรตามพระราชบญญตวธการ งบประมาณ พ.ศ. ๒๕๐๒ ใหแกบคคลหรอหนวยงานอน (เลขเสรจท ๑๖๐/๒๕๓๙).
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
36
๖.๒ การมอบอ�านาจใหพจารณาวนจฉยอทธรณ
๖.๒.๑ อ�านาจของรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข
ในการพจารณาและออกค�าสงเกยวกบการอทธรณ ตามมาตรา ๖๖
แหงพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕ กรมอนามยหารอวา
รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขสามารถมอบอ�านาจการพจารณา
อทธรณ ตามมาตรา ๖๖ แหงพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕
ใหผด�ารง ต�าแหนงอนปฏบตราชการแทน ไดหรอไม
คณะกรรมการกฤษฎกา (คณะท ๑) มความเหนวา แมมาตรา
๓๘ (๒) แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔
จะก�าหนดใหรฐมนตรวาการกระทรวงอาจมอบอ�านาจในการสง การอนญาต
การอนมต การปฏบตราชการ หรอการด�าเนนการอนใหแกรฐมนตรชวย
วาการกระทรวง ปลดกระทรวง อธบด หรอหวหนาสวนราชการซงด�ารง
ต�าแหนง เทยบเทา หรอผวาราชการจงหวดปฏบตราชการแทน ถาไมม
กฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ ค�าสงหรอมตของคณะรฐมนตรในเรองนน
ก�าหนดเรองการมอบอ�านาจไวเปนอยางอน หรอหามเรองการมอบอ�านาจไว
กตาม แตการมอบอ�านาจของรฐมนตรวาการกระทรวงตามบทบญญต
ดงกลาวจะตองเปน การมอบอ�านาจใหผด�ารงต�าแหนงอนปฏบตราชการแทน
เฉพาะแตอ�านาจในการปฏบตราชการโดยทวไปเทานน ส�าหรบกระบวนการ
ในการอทธรณนนก�าหนดขนกเพอประโยชนในการเยยวยาความเดอดรอน
ของบคคลซงไดรบอนเนองมาจากการกระท�าของเจาหนาทของรฐ ซงตาม
พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕ ไดบญญตไวในมาตรา ๖๖
ก�าหนดใหผทไดรบค�าสงของเจาพนกงานทองถนซงไมพอใจค�าสงดงกลาว
มสทธอทธรณตอรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขและก�าหนดไวใน
มาตรา ๖๗ แหงพระราชบญญตเดยวกน ใหค�าสงของรฐมนตรวาการ
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
37
กระทรวง สาธารณสขเปนทสดดวย บทบญญตวาดวยการอทธรณตามท
ก�าหนดไวดงกลาวน จงมวตถประสงค ทจะใหผ มอ�านาจพจารณาและ
ออกค�าสงเกยวกบการอทธรณ ตองเปนผทมสถานะและมอ�านาจหนาท
ทจะเยยวยาความเดอดรอนของบคคล เนองจากค�าสงของผทมสถานะและ
อ�านาจหนาทดงกลาวตอง เปนทยตและเปนทสดในฝายบรหาร ดวยเหตน
อ�านาจในการพจารณาและออกค�าสงเกยวกบการ อทธรณของรฐมนตร
วาการกระทรวงสาธารณสขตามพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕
จงมใชอ�านาจในการปฏบตราชการโดยทวไป แตมลกษณะเปนอ�านาจโดย
เฉพาะของรฐมนตรวาการ กระทรวงสาธารณสข ทไมอาจมอบอ�านาจใหแก
ผ ด�ารงต�าแหนงอนปฏบตราชการแทนได ซงหาก พระราชบญญตการ
สาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕ ประสงคจะใหมการมอบอ�านาจใหแกผด�ารง
ต�าแหนง อนไดกจะตองบญญตไวโดยชดเจน ดงนน การทรฐมนตรวาการ
กระทรวงสาธารณสขไดออกค�าสงมอบอ�านาจในการพจารณาและออกค�าสง
อทธรณตามมาตรา ๖๖ ใหแกรฐมนตรชวยวาการกระทรวง สาธารณสขและ
ผวาราชการจงหวด จงไมอาจกระท�าได ๑๕
๖.๒.๒ อ�านาจของรฐมนตรผ รกษาการตามพระราช
กฤษฎกาทออกตามมาตรา ๖ ในการพจารณาวนจฉยอทธรณเงน
คาทดแทนการเวนคนอสงหารมทรพย ตามมาตรา ๒๕ แหงพระราช
บญญตวาดวยการเวนคนอสงหารมทรพย พ.ศ. ๒๕๓๐ กระทรวง
มหาดไทยไดมหนงสอถงส�านกงาน ก.พ.ร. แจงวา ตามมาตรา ๒๕ แหง
พระราชบญญตวาดวยการเวนคนอสงหารมทรพย พ.ศ.๒๕๓๐ ก�าหนดให
๑๕ บนทกส�านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา เรอง การมอบอ�านาจของรฐมนตรวาการกระทรวง สาธารณสขและอธบดกรมอนามย (เรองเสรจท ๑๒๙/๒๕๕๐).
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
38
รฐมนตรผรกษาการตามพระราชกฤษฎกาทออกตามมาตรา ๖ มอ�านาจใน
การวนจฉยอทธรณเงนคาทดแทนการเวนคนอสงหารมทรพย และถอวา
เปนการปฏบตราชการทมกฎหมายบญญตใหเปนอ�านาจเฉพาะตาม
ความเหนของส�านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา (เรองเสรจท ๑๒๙/๒๕๕๐)
ดวย แตโดยทกฎหมายดงกลาวไมมบทบญญตเฉพาะเกยวกบการมอบอ�านาจ
ในการวนจฉยอทธรณใหแกผด�ารงต�าแหนงอน ดงนน ในการพจารณา
เรองการมอบอ�านาจในการปฏบตราชการกรณดงกลาว จงตองพจารณา
ตามพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ และ
ทแกไขเพมเตม ประกอบกบพระราชกฤษฎกาวาดวยการมอบอ�านาจ
พ.ศ. ๒๕๕๐ และไดพจารณาเหนวา ผด�ารงต�าแหนงทมอ�านาจหนาททจะ
พงปฏบต หรอด�าเนนการตามกฎหมายในเรองใดเรองหนงทอยในอ�านาจ
หนาทการปฏบตราชการ แมวาจะเปนเรองทมกฎหมายบญญตใหเปนอ�านาจ
เฉพาะกตาม ผด�ารงต�าแหนงนนอาจมอบอ�านาจดงกลาวใหผด�ารงต�าแหนง
อนในสวนราชการเดยวกน ฯลฯ เปนผปฏบตราชการแทนในเรองนนกได
ทงน ตองเปนไปเพอวตถประสงคของการมอบอ�านาจตามมาตรา ๕ และ
ค�านงถงขดความสามารถ ความรบผดชอบ และความเหมาะสมตามสภาพ
ของต�าแหนง ฯลฯ ดวย จงขอหารอวา ความเหนของกระทรวงมหาดไทย
ถกตอง ตรงตามหลกการของพระราชกฤษฎกาวาดวยการมอบอ�านาจ
พ.ศ. ๒๕๕๐ หรอไม
ส�านกงาน ก.พ.ร. ไดน�าเรองดงกลาวเสนอคณะอนกรรมการ
พฒนาระบบราชการเกยวกบการตความและวนจฉยปญหากฎหมายในการ
บรหารราชการแผนดนพจารณาแลวเหนวา ตามมาตรา ๖(๑) แหงพระราช
กฤษฎกาวาดวยการมอบอ�านาจ พ.ศ. ๒๕๕๐ ก�าหนดวา ผมอบอ�านาจอาจ
ไมมอบอ�านาจในเรองทมกฎหมายบญญตใหเปนอ�านาจเฉพาะ หรอเปน
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
39
เรองทไมอาจมอบอ�านาจได เมอปรากฏขอเทจจรงวา มาตรา ๒๕ แหงพระ
ราชบญญตวาดวยการเวนคนอสงหารมทรพย พ.ศ. ๒๕๓๐ ก�าหนดใหอ�านาจ
ในการพจารณาวนจฉยอทธรณ เปนอ�านาจของรฐมนตรผรกษาการตามพ
ระราชกฤษฎกาทออกตามมาตรา ๖ ซงเปนอ�านาจเฉพาะของรฐมนตรผ
รกษาการตามพระราชกฤษฎกาทออกตามมาตรา ๖ จงไมสามารถมอบ
อ�านาจตามมาตรา ๓๘ แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน
พ.ศ. ๒๕๓๔ และทแกไขเพมเตม ประกอบกบมาตรา ๖(๑) แหงพระราช
กฤษฎกาวาดวยการมอบอ�านาจ พ.ศ. ๒๕๕๐ ได อยางไรกด โดยทมาตรา
๒๐ วรรคสอง แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดนฯ บญญต
วา “ในกรณทมรฐมนตรชวยวาการกระทรวง การสงหรอการปฏบตราชการ
ของรฐมนตรชวยวาการกระทรวงใหเปนไปตามทรฐมนตรวาการกระทรวง
มอบหมาย” ดงนน รฐมนตรผรกษาการตามพระราชกฤษฎกาทออกตาม
มาตรา ๖ อาจมอบหมายใหรฐมนตรชวยวาการกระทรวงพจารณาวนจฉย
อทธรณตามพระราชบญญตวาดวยการเวนคนอสงหารมทรพย พ.ศ. ๒๕๓๐
ได โดยอาศยอ�านาจตามมาตรา ๒๐ วรรคสอง ดงกลาว ๑๖
๖.๓ การมอบอ�านาจใหขาราชการตางกรมปฏบตราชการแทน
เรองนส�านกงานปลดกระทรวงมหาดไทยไดหารอส�านกงาน ก.พ.ร. กรณท
กระทรวงมหาดไทยมค�าสงใหขาราชการตางกรม เชน รองอธบด รองผวา
ราชการจงหวด ปลดจงหวด นายอ�าเภอ และหวหนาสวนราชการในสวน
ราชการอนทไมมภยพบตไปชวยราชการในจงหวดทประสบภย และ
สวนราชการทมหนาทในการแกไขปญหาอทกภย ซงผวาราชการจงหวดใน
จงหวดทประสบภย รวมทงหวหนาสวนราชการระดบกรมทมหนาทแกไข
๑๖ หนงสอส�านกงาน ก.พ.ร. ท นร ๑๒๐๖/๒๔๘ ลงวนท ๑๔ พฤศจกายน ๒๕๕๑ เรอง ขอหารอ การมอบอ�านาจใหพจารณาวนจฉยอทธรณ ถงปลดกระทรวงมหาดไทย.
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
40
ปญหาอทกภยตองการทจะมอบอ�านาจของตนใหแกขาราชการทมาชวย
ราชการปฏบตราชการแทน แตเนองจากคณะกรรมการกฤษฎกาเคยวนจฉย
วา การมอบอ�านาจใหปฏบตราชการแทนจะกระท�าไดเฉพาะผด�ารงต�าแหนง
ตางๆ ตามทกฎหมายบญญตไว โดยไมรวมถงผทถกสงใหไปชวยราชการ
จงหารอวาสวนราชการสามารถมอบอ�านาจใหผทมาชวยราชการตางกรม
ปฏบตราชการแทนไดหรอไม
ส�านกงาน ก.พ.ร. ไดหารอกรณดงกลาวไปยงส�านกงาน
คณะกรรมการกฤษฎกา ซงคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะท ๒) พจารณา
แลวเหนวา มาตรา ๓๘ แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน
พ.ศ. ๒๕๓๔ ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการ
แผนดน (ฉบบท ๗) พ.ศ. ๒๕๕๐ ไดบญญตหลกทวไปของการมอบอ�านาจ
ไว โดยก�าหนดใหผด�ารงต�าแหนงทมอ�านาจในการสง การอนญาต การอนมต
การปฏบตราชการ หรอการด�าเนนการอนทผด�ารงต�าแหนงใดจะพงปฏบต
หรอด�าเนนการตามกฎหมาย กฎ ระเบยบ ประกาศ หรอค�าสงใด หรอ
มตของคณะรฐมนตรในเรองใด อาจมอบอ�านาจใหผด�ารงต�าแหนงอนในสวน
ราชการเดยวกนหรอสวนราชการอน หรอผวาราชการจงหวดเปนผปฏบต
ราชการแทนได กตอเมอกฎหมาย กฎ ระเบยบ ประกาศ หรอค�าสงนน หรอ
มตของคณะรฐมนตรในเรองนนมไดก�าหนดเรองการมอบอ�านาจไวเปนอยาง
อน หรอมไดหามเรองการมอบอ�านาจไว ทงน ตามหลกเกณฑทก�าหนดใน
พระราชกฤษฎกา และแมบทบญญตดงกลาวจะมไดมการก�าหนดต�าแหนง
ของผมอบอ�านาจและผรบมอบอ�านาจไวเปนการเฉพาะดงเชนเดม และ
ใหดลพนจแกผมอบอ�านาจทจะพจารณามอบอ�านาจใหแกผด�ารงต�าแหนง
อน ทงในสวนราชการเดยวกนหรอตางสวนราชการไดกตาม แตในการ
พจารณาเพอมอบอ�านาจใหแก ผด�ารงต�าแหนงอนนน ผมอบอ�านาจจะตอง
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
41
ปฏบตใหสอดคลองและเปนไปตามหลกเกณฑและวธการ ทก�าหนดไวในพระ
ราชกฤษฎกาวาดวยการมอบอ�านาจ พ.ศ. ๒๕๕๐ ดวย กรณตามขอหารอน
จงมประเดนตองพจารณาวา ผวาราชการจงหวดในจงหวดทประสบภยจะ
สามารถมอบอ�านาจใหขาราชการซงมาชวยราชการปฏบตราชการแทนได
หรอไมกรณหนง และหวหนาสวนราชการระดบกรมทมหนาทแกไขปญหา
อทกภย จะสามารถมอบอ�านาจใหขาราชการซงมาชวยราชการปฏบต
ราชการแทนไดหรอไมอกกรณหนง
เมอพจารณาพระราชกฤษฎกาวาดวยการมอบอ�านาจ พ.ศ.
๒๕๕๐ ไดมการก�าหนดหลกเกณฑและวธการมอบอ�านาจของผวาราชการ
จงหวดไวเปนการเฉพาะในหมวด ๕ มาตรา ๒๓ โดยกรณทมการมอบอ�านาจ
ใหผวาราชการจงหวดเปนผปฏบตราชการแทน หากอ�านาจทไดรบมอบ
อ�านาจมานนเกยวกบราชการของสวนราชการใด และสวนราชการนนปฏบต
หนาทอยในจงหวด ใหผวาราชการจงหวดมอบอ�านาจนนใหแกหวหนาสวน
ราชการทเกยวของในจงหวดนน แตในกรณทอ�านาจนนมไดเกยวกบราชการ
ของสวนราชการใดในจงหวด ผวาราชการจงหวดยอมมอ�านาจทจะมอบ
อ�านาจใหรองผวาราชการจงหวด ปลดจงหวด หรอหวหนาสวนราชการท
เกยวของในจงหวดเปนผปฏบตราชการแทนกได การทกระทรวงมหาดไทย
ไดมค�าสงใหขาราชการตางกรมไปชวยราชการในจงหวดทประสบภย จงเปน
กรณการใชอ�านาจในทางบรหารของปลดกระทรวงในฐานะผบงคบบญชา
ขาราชการของสวนราชการในกระทรวงตามมาตรา ๒๑ แหงพระราชบญญต
ระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ ซงแกไขเพมเตมโดยพระราช
บญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน (ฉบบท ๕) พ.ศ. ๒๕๔๕ ในการสง
ใหขาราชการในกรมหนงไปชวยราชการในอกกรมหนงเปนครงคราวเพอ
ประโยชนในการบรหารราชการ แตค�าสงดงกลาวมไดกอใหเกดผลในทาง
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
42
กฎหมายทจะถอวาขาราชการผ นนมต�าแหนงในสวนราชการทไปชวย
ราชการ ดวยเหตนขาราชการทไดรบค�าสงใหไปชวยราชการจงไมใชผด�ารง
ต�าแหนงในจงหวดทไปชวยราชการแตอยางใด และยงคงด�ารงต�าแหนงใน
สวนราชการทขาราชการผนนสงกดอยเดมในชวงระหวางระยะเวลาดงกลาว
เมอมาตรา ๒๓ แหงพระราชกฤษฎกาวาดวยการมอบอ�านาจ พ.ศ. ๒๕๕๐
ไดก�าหนดต�าแหนงทผวาราชการจงหวดจะมอบอ�านาจใหปฏบตราชการแทน
ไวอยางชดเจนวา ตองเปนผซงด�ารงต�าแหนงตางๆ ภายในจงหวดเทานน ดง
นน ผวาราชการจงหวดจงไมอาจมอบอ�านาจใหแกขาราชการซงมาชวย
ราชการในจงหวดปฏบตราชการแทนได
ส�าหรบกรณทอธบดจะมอบอ�านาจใหขาราชการซงสงกด
กระทรวงเดยวกนทมาชวยราชการในสวนราชการปฏบตราชการแทนนน
พระราชกฤษฎกาวาดวยการมอบอ�านาจ พ.ศ. ๒๕๕๐ ไดก�าหนดหลกเกณฑ
และวธการมอบอ�านาจใหปฏบตราชการแทนภายในกระทรวงเดยวกนไวใน
หมวด ๒ โดยในมาตรา ๑๕ เปนกรณของการมอบอ�านาจใหแกผด�ารง
ต�าแหนงในสวนราชการอนปฏบตราชการแทน เมอกรณของการไปชวย
ราชการมไดมผลทางกฎหมายใหขาราชการผนนเปนผด�ารงต�าแหนงในสวน
ราชการทไปชวยราชการดงทไดกลาวมาแลว การทอธบดจะมอบอ�านาจให
ขาราชการซงไปชวยราชการปฏบตราชการแทน จงตองด�าเนนการใหเปนไป
ตามหลกเกณฑและวธการทก�าหนดในมาตรา ๑๕ ทอธบดของกรมทผมอบ
อ�านาจสงกดตองท�าความตกลงกบอธบดทผรบมอบอ�านาจสงกด แลวแจง
ใหปลดกระทรวงทราบพรอมดวยเหตผล และอยภายใตเงอนไขทจะตองเปน
กรณมความจ�าเปนเพอประโยชนในการปฏบตราชการ และเหนวาไมสมควร
มอบอ�านาจการปฏบตราชการในเรองนนใหแกผอยใตบงคบบญชาเปนผใช
อ�านาจดวย
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
43
นอกจากน คณะกรรมการกฤษฎกา (คณะท ๒) ยงมขอสงเกต
วา การมค�าสงใหขาราชการซงสงกดสวนราชการหนงไปชวยราชการในสวน
ราชการอน แมจะสามารถกระท�าไดโดยใชอ�านาจตามบทบญญตของ
กฎหมายในฐานะของการเปนผบงคบบญชา แตการไปชวยราชการในสวน
ราชการอนนน มไดมบทกฎหมายใดบญญตใหผไปชวยราชการมอ�านาจ
หนาทตามต�าแหนงทไปชวยราชการแตอยางใด กรณการด�าเนนการดงกลาว
จงควรน�ามาใชอยางจ�ากด เฉพาะเทาทมความจ�าเปนเพอประโยชนในการ
ปฏบตราชการ หรอมเหตเรงดวนอนไมอาจหลกเลยงไดเทานน อกทงกรณ
ของการมอบอ�านาจใหแกขาราชการซงมาชวยราชการปฏบตราชการแทน
ในกรณทมความจ�าเปนหรอเรงดวนในการแกไขปญหาทจ�าเปนตองใช
ความรความสามารถของขาราชการในสวนราชการตางๆ นน บทบญญตใน
พระราชกฤษฎกาวาดวยการมอบอ�านาจ พ.ศ. ๒๕๕๐ ยงไมครอบคลม
วตถประสงคของมาตรา ๓๘ แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการ
แผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ และทแกไขเพมเตมใหม ซงมงหมายใหเกดการ
กระจายอ�านาจในการตดสนใจและความรบผดชอบ ลดขนตอนใหสามารถ
ปฏบตราชการไดอยางรวดเรวและมประสทธภาพ อนจะเปนการอ�านวย
ความสะดวกและตอบสนองความตองการของประชาชน จงสมควรทจะม
การปรบปรงพระราชกฤษฎกาวาดวยการมอบอ�านาจ พ.ศ. ๒๕๕๐ เพอ
แกไขปญหาและใหสอดคลองกบวตถประสงคของการแกไขเพมเตม
บทบญญตทเกยวกบการปฏบตราชการแทนในพระราชบญญตระเบยบ
บรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ ตอไป๑๗
๑๗ บนทกส�านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา เรอง การมอบอ�านาจใหขาราชการตางกรมปฏบตราชการแทน (เรองเสรจท ๑๓๕๗/๒๕๕๕).
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
44
๖.๔ การมอบอ�านาจใหรองผวาราชการจงหวดปฏบตราชการ
แทนผวาราชการจงหวด สบเนองจากคณะกรรมการพทกษระบบคณธรรม
(ก.พ.ค.) ไดมค�าวนจฉยรองทกข (เรองด�าท ๕๔๒๐๑๖๖ เรองแดงท
๐๐๒๗๒๕๕) ใหเพกถอนค�าสงจงหวดเชยงใหม ท ๑๗๓๑/๒๕๕๔ ลงวนท
๑๓ กรกฎาคม ๒๕๕๔ ทแตงตงนางอนทนย มงเงน ผรองทกข ต�าแหนง
สาธารณสขอ�าเภอแมรม (นกวชาการสาธารณสขช�านาญการพเศษ) ซงรกษา
ราชการแทนสาธารณสขอ�าเภอแมแตง ใหไปรกษาราชการแทนสาธารณสข
อ�าเภอเมองเชยงใหม โดยรองผวาราชการจงหวดเชยงใหมไดรบมอบอ�านาจ
ใหลงนามปฏบตราชการแทนผวาราชการจงหวดเชยงใหม เปนค�าสงทไมชอบ
ดวยกฎหมาย เพราะการแตงตงผรกษาราชการแทนสาธารณสขอ�าเภอเปน
อ�านาจของปลดกระทรวงสาธารณสขทไดมอบใหแกผวาราชการจงหวด
เชยงใหม ตามมาตรา ๓๘ แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการ
แผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตระเบยบบรหาร
ราชการแผนดน (ฉบบท ๗) พ.ศ. ๒๕๕๐ ประกอบกบมาตรา ๒๒ แหง
พระราชกฤษฎกาวาดวยการมอบอ�านาจ พ.ศ. ๒๕๕๐ และผวาราชการ
จงหวดมหนาทตองมอบอ�านาจนนตอใหนายแพทยสาธารณสขจงหวด
ตามมาตรา ๒๓(๑) แหงพระราชกฤษฎกาวาดวยการมอบอ�านาจ พ.ศ. ๒๕๕๐
การทผวาราชการจงหวดเชยงใหมมอบใหรองผวาราชการจงหวดเชยงใหม
ปฏบตราชการแทนในการบรหารงานบคคล รวมทงลงนามในค�าสงแตงตง
ผรกษาราชการแทนของสวนราชการ เปนการมอบอ�านาจทไมเปนไปตาม
กฎหมายก�าหนด รองผวาราชการจงหวดเชยงใหมจงไมมอ�านาจปฏบต
ราชการแทนปลดกระทรวงสาธารณสข ในการสงใหผรองทกขไปรกษา
ราชการแทนสาธารณสขอ�าเภอเมองเชยงใหมได
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
45
กระทรวงมหาดไทยมความเหนวา พระราชบญญตระเบยบ
บรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ และทแกไขเพมเตม มาตรา ๕๔
ก�าหนดใหในจงหวดมรองผวาราชการจงหวดเปนผชวยสงและปฏบตราชการ
แทนผวาราชการจงหวด รวมทงเปนผบงคบบญชาขาราชการฝายบรหาร
สวนภมภาคในเขตจงหวด และรบผดชอบในราชการรองจากผวาราชการ
จงหวด ซงกรณค�าวนจฉยของ ก.พ.ค.ขางตนอาจสงผลกระทบกระเทอนตอ
ระบบการมอบอ�านาจของผวาราชการจงหวดใหแกรองผวาราชการจงหวด
ในภาพรวม และไมสอดคลองกบลกษณะการปฏบตงานของรองผวาราชการ
จงหวดตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน จงไดหารอ
แนวทางแกไขปญหาการมอบอ�านาจในลกษณะดงกลาวไปยงส�านกงาน
ก.พ.ร. เพอใชเปนแนวทางการปฏบตงานของจงหวดตอไป
ส�านกงาน ก.พ.ร.ไดน�าขอหารอของกระทรวงมหาดไทยเสนอ
คณะอนกรรมการพฒนาระบบราชการเกยวกบการตความและวนจฉยปญหา
กฎหมายในการบรหารราชการแผนดนพจารณาแลวเหนวา บทบญญต
มาตรา ๓๘ แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔
ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน
(ฉบบท ๗) พ.ศ. ๒๕๕๐ มความหมายวา ถากฎหมาย กฎ ระเบยบ
ประกาศ ค�าสง หรอมตของคณะรฐมนตรทสรางอ�านาจให ผด�ารงต�าแหนง
ใดจะพงปฏบตมไดก�าหนดเรองการมอบอ�านาจไวเปนอยางอน หรอมได
หามเรองการมอบอ�านาจไว ผด�ารงต�าแหนงนนสามารถมอบอ�านาจใหผด�ารง
ต�าแหนงอนในสวนราชการเดยวกนหรอสวนราชการอน หรอผวาราชการ
จงหวดเปนผปฏบตราชการแทนได โดยตองปฏบตตามหลกเกณฑทก�าหนด
ไวในพระราชกฤษฎกาวาดวยการมอบอ�านาจ พ.ศ. ๒๕๕๐ จงเหนไดวา
บทบญญตมาตรา ๓๘ แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
46
พ.ศ. ๒๕๓๔ และทแกไขเพมเตม และพระราชกฤษฎกาวาดวยการมอบ
อ�านาจ พ.ศ. ๒๕๕๐ เปนกฎหมายทก�าหนดหลกเกณฑการมอบอ�านาจไว
เปนการเฉพาะแลว ส�าหรบหลกเกณฑการมอบอ�านาจของสวนราชการสวน
กลางใหแกผวาราชการจงหวด และวธการมอบอ�านาจตอของผวาราชการ
จงหวดนน ไดบญญตไวในมาตรา ๒๒ และมาตรา ๒๓ แหงพระราชกฤษฎกา
วาดวยการมอบอ�านาจ พ.ศ. ๒๕๕๐ เมอพจารณาประกอบกบอ�านาจของ
จงหวดตามมาตรา ๕๒/๑ แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการ
แผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตระเบยบบรหาร
ราชการแผนดน (ฉบบท ๗) พ.ศ. ๒๕๕๐ จะเหนวา บทบญญตดงกลาว
มเจตนารมณตองการใหจงหวดน�าภารกจของรฐและนโยบายของรฐบาล
ไปปฏบตใหเกดผลสมฤทธ และโดยทผ ว าราชการจงหวดมฐานะเปน
ผบรหารงานของจงหวด ฉะนน บทบญญตมาตรา ๒๒ แหงพระราชกฤษฎกา
ดงกลาวจงเปนบทบงคบใหหวหนาสวนราชการตางๆ ด�าเนนการมอบอ�านาจ
การปฏบตราชการในเขตพนทจงหวดใหแกผ วาราชการจงหวด เพอให
ผวาราชการจงหวดซงเปนผทตองผลกดนและปฏบตตามนโยบายของรฐบาล
ไดรบทราบและก�ากบการด�าเนนการของสวนราชการตางๆ ในจงหวดดวย
นอกจากนมาตรา ๒๓ แหงพระราชกฤษฎกาฉบบดงกลาวยงก�าหนดบงคบ
ใหผวาราชการจงหวด ซงไดรบมอบอ�านาจจากสวนราชการตางๆ ด�าเนน
การมอบอ�านาจทไดรบมอบอ�านาจมานนใหแกหวหนาหนวยงานทม
สวนราชการอยในจงหวด เนองจากสวนราชการเจาของภารกจยอมทราบ
และมความเชยวชาญในการปฏบตงานประจ�าไดเปนอยางดอย แลว
แตหากสวนราชการนนไมมหนวยงานอยในจงหวด ผวาราชการจงหวด
อาจพจารณามอบอ�านาจใหแกรองผวาราชการจงหวด ปลดจงหวด หรอ
หวหนาสวนราชการทเกยวของในจงหวดนนเปนผปฏบตราชการแทนกได
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
47
ส�าหรบความในมาตรา ๕๔ วรรคหนง และวรรคสอง แหงพระ
ราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ ทก�าหนดใหมรอง
ผวาราชการจงหวดเปนผชวยสงและปฏบตราชการแทนผวาราชการจงหวด
นน เปนเพยงบทบญญตทวไปทใชในกรณทมไดมกฎหมายก�าหนดไวเปน
อยางอน แตเนองจากมาตรา ๓๘ วรรคหนง แหงพระราชบญญตดงกลาว
ประกอบกบมาตรา ๒๒ และมาตรา ๒๓ แหงพระราชกฤษฎกาวาดวยการ
มอบอ�านาจ พ.ศ. ๒๕๕๐ ไดก�าหนดหลกเกณฑการมอบอ�านาจไวเปนการ
เฉพาะแลว เมอพจารณาหลกเกณฑการมอบอ�านาจตามกฎหมายดงกลาว
เปรยบเทยบกบบทบญญตมาตรา ๕๔ วรรคหนง และวรรคสอง แหงพระ
ราชบญญตดงกลาวจะเหนวา ในกรณทผวาราชการจงหวดไดรบมอบอ�านาจ
จากผด�ารงต�าแหนงในกระทรวงมหาดไทย หรอจากผด�ารงต�าแหนงในสวน
ราชการสวนกลาง แตสวนราชการนนไมมหวหนาสวนราชการทเกยวของใน
จงหวดแลว ผวาราชการจงหวดกอาจมอบอ�านาจใหกบรองผวาราชการ
จงหวดเปนผปฏบตราชการแทนได ฉะนน บทบญญตเรองการมอบอ�านาจ
ดงกลาวจงสอดคลองกบลกษณะการปฏบตงานของรอง ผวาราชการจงหวด
ตามมาตรา ๕๔ แหงพระราชบญญตฉบบดงกลาวแลว ผวาราชการจงหวด
จงตองปฏบตตามหลกเกณฑวธการมอบอ�านาจทกฎหมายก�าหนด๑๘
๗. ขอพจารณาหลกกฎหมายจากความเหนของหนวยงานทเกยวของ
จากการศกษาความเหนทางกฎหมายของคณะกรรมการกฤษฎกา
และส�านกงาน ก.พ.ร. ในเรองการมอบอ�านาจทางปกครองขางตน ไดอธบาย
หลกกฎหมายและเหตผลประกอบค�าวนจฉยเปนแนวทางส�าหรบสวน
๑๘ หนงสอส�านกงาน ก.พ.ร. ท นร ๑๒๐๖/๒๑๙ ลงวนท ๒๖ ตลาคม ๒๕๕๕ เรอง ขอหารอการมอบ อ�านาจของผวาราชการจงหวด ถงปลดกระทรวงมหาดไทย.
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
48
ราชการและหนวยงานทเกยวของ อาจใชพจารณามอบอ�านาจการปฏบต
ราชการในกรณตางๆ ดงน
๗.๑ การปฏบตราชการตามกฎหมายในเรองทไมอาจมอบอ�านาจได
๗.๑.๑ การปฏบตราชการทวไป
(๑) ในกรณทกฎหมายไดระบเฉพาะเจาะจงให
ผ ด�ารงต�าแหนงใดเปนผ ใชดลพนจพจารณาและวนจฉยเปนขอยตใน
ฝายบรหาร โดยมบทบญญตของกฎหมายแสดงความประสงคไวเชนนน
ดงกรณการวนจฉยอทธรณของรฐมนตรวาการกระทรวง ยอมถอเปนกรณท
กฎหมายบญญตใหเปนอ�านาจเฉพาะตว ซงจะท�าใหไมสามารถมอบอ�านาจได
(๒) กรณทมกฎหมาย กฎ ค�าสง หรอระเบยบปฏบต
ราชการหามเรองการมอบอ�านาจไวอยางชดเจน ซงอาจเปนเรองทมความ
ส�าคญตองใหผด�ารงต�าแหนงตามทระบเปนผใชอ�านาจพจารณาตดสนใจหรอ
ปฏบตราชการในเรองนนดวยตนเอง หรอเปนเรองทใชความรความสามารถ
ของบคคลผด�ารงต�าแหนงนนโดยเฉพาะ และไมตองการใหผอนมาปฏบต
หนาทแทน เพราะอาจท�าใหภารกจไมประสบผลส�าเรจตามทมงหมาย
๗.๑.๒ การอนญาตตามกฎหมายทบญญตไวเปนการเฉพาะ
(๑) ในกรณการใชอ�านาจอนญาตโดยคณะบคคล
แบงออกเปน ๒ ลกษณะ คอ
ก. คณะรฐมนตร กฎหมายท ก� าหนดให
คณะรฐมนตรเปนผ มอ�านาจอนญาตจะมลกษณะเปนการใหสมปทาน
ซงเปนการใหสทธพเศษแกเอกชนเขามาด�าเนนการหรอประกอบกจการทม
ความส�าคญหรอเปนกจการขนาดใหญทมผลกระทบตอภาพรวมของประเทศ
อกทงมความเกยวพนกบหลายสวนราชการ ผมอ�านาจอนญาตในกรณน
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
49
จงไมสามารถมอบอ�านาจหรอมอบหมาย ใหบคคลอนเปนผใชอ�านาจหรอ
ออกค�าสงแทนได
ข. คณะกรรมการ กรณทกฎหมายก�าหนดให
คณะกรรมการเปนผมอ�านาจอนญาต มวตถประสงคเพอใหผทมความร
ความเชยวชาญในแตละดานเขามารวมกนพจารณาเปนคณะบคคล
เนองจากกจการทจะอนญาตใหเอกชนด�าเนนการมผลกระทบในหลายมต
ดงนน คณะกรรมการผมอ�านาจอนญาตจงไมสามารถมอบอ�านาจดงกลาว
ใหบคคลอนท�าการแทนได
(๒) การใชอ�านาจโดยเจาหนาท ในกรณทกฎหมาย
ก�าหนดใหผด�ารงต�าแหนงใดเปนนายทะเบยน พนกงานเจาหนาท หรอ
เจาพนกงานผมอ�านาจอนญาต หรอใหรฐมนตรเปนผแตงตงนายทะเบยน
พนกงานเจาหนาทหรอเจาพนกงาน ถอเปนกรณทกฎหมายก�าหนดตวบคคล
ผมอ�านาจอนญาตไวเปนประการอนโดยเฉพาะ การใชอ�านาจของเจาหนาท
ดงกลาวจงเปนอ�านาจเฉพาะตว ดงนน ผ ด�ารงต�าแหนงนายทะเบยน
พนกงานเจาหนาท หรอเจาพนกงานผมอ�านาจอนญาต ไมวาจะเปนโดย
ต�าแหนงหรอไดรบแตงตงจากรฐมนตร จงตองใชอ�านาจดวยตนเอง
ไมสามารถมอบอ�านาจใหแกผด�ารงต�าแหนงอนปฏบตราชการแทนได
(๓) การใชอ�านาจโดยองคกรวชาชพ กฎหมายจดตง
องคกรวชาชพมวตถประสงคเพอมอบอ�านาจของรฐในการควบคมการ
ประกอบวชาชพ ทสงผลกระทบตอความปลอดภยในชวต รางกาย และ
ทรพยสนของประชาชนใหแกองคกรวชาชพ ซงประกอบดวยบคคล
ผมความรความเชยวชาญในเรองทไดรบมอบอ�านาจเปนการเฉพาะ เปน
ผมอ�านาจในการออกใบอนญาตและควบคมดแลผประกอบวชาชพดวย
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
50
กนเอง โดยอ�านาจการออกใบอนญาตดงกลาวเปนอ�านาจทรฐมอบหมาย
ใหแกองคกรวชาชพทจดตงขนตามกฎหมายเปนการเฉพาะ จงไมสามารถ
มอบอ�านาจใหองคกรอนเปนผด�าเนนการแทนได
๗.๑.๓ แนวทางการพจารณากรณทกฎหมายบญญตไวเปน
อ�านาจเฉพาะ
(๑) เจตนารมณของกฎหมาย ตองการใหผ ด�ารง
ต�าแหนงเปนผใชอ�านาจดวยตนเอง และในกฎหมายดงกลาวไมมบทบญญต
ก�าหนดใหอ�านาจผด�ารงต�าแหนงสามารถทจะมอบหมายใหผด�ารงต�าแหนง
อนด�าเนนการแทน หรอใหมอบอ�านาจปฏบตราชการในเรองนนไวอยาง
ชดเจน
(๒) ลกษณะการปฏบตราชการทจะมอบอ�านาจ
เปนเรองทมความส�าคญ จ�าเปนตองไดรบการพจารณาวนจฉยโดยผด�ารง
ต�าแหนงทมสถานะ และอ�านาจหนาทเยยวยาความเดอดรอนของบคคล
อนเนองมาจากการกระท�าของเจาหนาทของรฐ หรอโดยองคกรกลมใน
รปแบบคณะกรรมการ ซงมสมาชกประกอบดวยกรรมการโดยต�าแหนงทเปน
หวหนาผรบผดชอบควบคมราชการประจ�าในกระทรวงหรอระดบกรม และ
กรรมการผทรงคณวฒซงมคณสมบตความรความเชยวชาญเปนพเศษโดย
เฉพาะตามทกฎหมายก�าหนด ใหมการประชมปรกษาหารอและระดม
ความคดเหนของกรรมการทงหลายกอนทจะมมตรวมกน เพอใหการตดสน
ใจใชอ�านาจปฏบตราชการนนเปนไปดวยความละเอยดรอบคอบ ถกตองและ
มประสทธภาพ
(๓) ผลจากการใชอ�านาจปฏบตราชการของผด�ารง
ต�าแหนงตามกฎหมาย จะท�าใหสทธและประโยชนของบคคลอนทเกยวของ
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
51
ไดรบความกระทบกระเทอนในสาระส�าคญหรอตองสญเสยไป รวมทงอาจ
กอใหเกดผลกระทบตอการอ�านวยความเปนธรรมในสงคม เพราะกรณ
ดงกลาวยอมเปนทยตหรอสนสดกระบวนการในฝายบรหารไมอาจใชสทธ
โตแยงตอไปไดอก
๗.๒ การปฏบตราชการตามกฎหมายในเรองทจะไมมอบ
อ�านาจกได
กรณนเปนขอยกเวนแนวทางการมอบอ�านาจทบญญตไว
ในมาตรา ๖ แหงพระราชกฤษฎกาวาดวยการมอบอ�านาจ พ.ศ. ๒๕๕๐ ซง
ก�าหนดใหผด�ารงต�าแหนงสามารถใชดลพนจพจารณาไมมอบอ�านาจไดตาม
หลกเกณฑ ดงน
(๑) เปนเรองทมกฎหมายบญญตใหเปนอ�านาจเฉพาะ
หรอเปนเรองทโดยสภาพ ไมอาจมอบอ�านาจได หลกเกณฑในขอนเปนเรอง
ทมกฎหมายบญญตใหผด�ารงต�าแหนงใดตองเปน ผปฏบตหนาทนนเอง
โดยเฉพาะ โดยผอนจะปฏบตราชการแทนไมได อยางไรกตามมขอพจารณา
ดวยวา การทกฎหมายก�าหนดใหหวหนาสวนราชการเปนผออกค�าสง หรอ
เปนผด�าเนนการเรองใด สวนใหญจะเปนการก�าหนดใหปฏบตในฐานะ
หวหนาสวนราชการ ซงเปนผแทนสวนราชการ แตมไดประสงคใหเปนอ�านาจ
เฉพาะตว กรณเชนนกจะตองอยในแนวทางทสมควรมอบอ�านาจ มใชเปน
ขอยกเวนไมมอบอ�านาจ หรอกรณแตงตงบคคลใดด�ารงต�าแหนงเปน
รองอธบด อธบดยอมไมสามารถมอบอ�านาจใหรองอธบดหรอผอ�านวยการกอง
เปนผแตงตงแทนอธบดได เพราะเปนเรองทโดยสภาพแลวจะมอบอ�านาจ
ไมได
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
52
(๒) เปนเรองทเกยวกบนโยบายส�าคญ การปฏบตงานตาม
กฎหมาย กฎ ค�าสง หรอระเบยบปฏบตราชการในบางเรองมความเกยวพน
กบนโยบายระดบสง และเปนเรองทมความส�าคญตองอาศยการตดสนใจหรอ
การด�าเนนการในระดบสง ซงไมอาจมอบอ�านาจใหผอนตดสนใจหรอด�าเนน
การแทนได กรณเชนนหวหนาสวนราชการอาจใชดลพนจพจารณาไมมอบ
อ�านาจได โดยใหอ�านาจหนาทในการปฏบตราชการเรองนน ยงคงเปนของ
ผด�ารงต�าแหนงซงเปนหวหนาสวนราชการทจะตองปฏบตหนาทเองตอไป
(๓) เปนเรองทมความจ�าเปนตองมการดแลอยางใกลชด
เพอใหเปนมาตรฐานเดยวกน การจดท�าบรการสาธารณะบางประเภทอาจม
ความจ�าเปนในทางวชาการตองอยในมาตรฐานทก�าหนด โดยผานการตรวจ
สอบจากผทรบผดชอบสงสดของหนวยงานเพยงคนเดยว เพอมใหเกดความ
ผดพลาด กรณเชนนผด�ารงต�าแหนงทรบผดชอบจงตองปฏบตงานนนเอง ไม
อาจมอบอ�านาจได เวนแตจะไดก�าหนดมาตรฐานกลางใหผด�ารงต�าแหนงอน
สามารถน�าไปปฏบตไดเปนมาตรฐานอยางเดยวกนเสยกอนกอาจมอบอ�านาจ
ตอไปได
(๔) เปนเรองทอาจกอใหเกดความเดอดรอน หรอ
ความไมเปนธรรมแกประชาชนได ในกรณทหวหนาสวนราชการพจารณา
เหนวา หากมการมอบอ�านาจใหผอนปฏบตงานเรองใดแลว จะไมบงเกด
ผลดกวาทตนปฏบตเอง เพราะอาจกอใหเกดความเดอดรอน หรอเกด
ความไมเปนธรรมแกประชาชนได กรณเชนนผด�ารงต�าแหนงผเปนเจาของ
อ�านาจตองชงน�าหนกผลดผลเสยทจะเกดขนจากการมอบอ�านาจดงกลาว
รวมทงพจารณาดวยวามวธแกไขเยยวยาเปนประการอน เพอใหมการ
มอบอ�านาจโดยไมกอความเดอดรอนหรอไม ถายงสามารถแกไขเยยวยา
ไดแลวกยอมจะตองด�าเนนการมอบอ�านาจในเรองนนตอไป
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
53
กลาวโดยสรป การมอบอ�านาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบ
บรหารราชการแผนดนปจจบนไดปรบปรงแกไขใหมความยดหยน โดย
สามารถทจะมอบอ�านาจการปฏบตราชการไดอยางกวางขวางและสอดคลอง
รองรบภารกจการจดท�าบรการสาธารณะทมจ�านวนเพมมากขนตามความ
สลบซบซอนของสงคม ยกเวนกรณทเปนอ�านาจเฉพาะของผด�ารงต�าแหนง
หรอเปนเรองทโดยสภาพไมอาจมอบอ�านาจได และจากการพจารณา
องคประกอบของการปฏบตราชการทเปนอ�านาจเฉพาะโดยตรวจสอบจาก
เจตนารมณของกฎหมาย ลกษณะการปฏบตราชการ และผลกระทบจาก
การใชอ�านาจดงกลาว เปรยบเทยบกบหลกการแนวคดและความเหนทาง
กฎหมายของหนวยงานทเกยวของกบการมอบอ�านาจ เพอประกอบการ
ตดสนใจด�าเนนการของผด�ารงต�าแหนงทมอ�านาจวา สมควรมอบอ�านาจ
ในเรองนนหรอไม เพยงใด ทงน เพอใหการปฏบตราชการเปนไปโดยชอบ
มประสทธภาพและบงเกดประโยชนสขแกประชาชนตามหลกเกณฑและ
วธการบรหารกจการบานเมองทดอยางแทจรง
*********************
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
54
คณะผจดท�า
บรรณาธการบรหาร
นายทรรศนะ วชยธนพฒน ผอ�านวยการสถาบนด�ารงราชานภาพ
ทปรกษากองบรรณาธการ นางสกานดา วรเชษฐบญชา ผเชยวชาญเฉพาะดานนโยบายและแผน
หวหนากองบรรณาธการ นายอภชย ชยชมภ ผอ�านวยการสวนพฒนาและบรหารจดการความร
กองบรรณาธการ นางวนเพญ ทรงววฒน นางณรมล เกดแกว
นางกาญจนา แจมมนทร น.ส.สพตรา บญถง
ศลปกรรม/จดท�ารปเลม นางสาวอจนา เตชะพนธ
สวนพฒนาและบรหารจดการความร สถาบนด�ารงราชานภาพ
ส�านกงานปลดกระทรวงมหาดไทย โทร. ๐-๒๒๒๑-๕๙๕๘, ๕๐๕๕๖ (สอสาร สป.มท.)
“บทความหรอขอคดเหนใดๆ ทปรากฏในเอกสารความร สดร.
เปนวรรณกรรมของผเขยนโดยเฉพาะ
สถาบนด�ารงราชานภาพและกองบรรณาธการไมจ�าเปนตองเหนดวย”
การมอบอำานาจตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการแผนดน
พมพท บรษท บพธการพมพ จำากด 70 ถ.ราชบพธ แขวงวดราชบพธ เขตพระนคร กทม. 10200โทร. 0-2222-5555, 0-221-9781 โทรสาร 0-2221-6433 นายยอดยง โสภณ ผพมพผโฆษณา พ.ศ. 2556
E-mail Address : [email protected]
