รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ (final report) ·...

รายงานการวจยฉบบสมบรณ (Final Report)

โครงการศกษาวจยเพอตดตามและประเมนผลสาเรจ โครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

โดย

คณะผวจยศนยวจยและพฒนาดานเดกและเยาวชน คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

เสนอ

สานกความสมพนธตางประเทศ สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

พทธศกราช 2558

รายงานการวจยฉบบสมบรณ โครงการศกษาวจยเพอตดตามและประเมนผลสาเรจโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

ผแตง: สมพงษ จตระดบ และคณะ ศนยวจยและพฒนาดานเดกและเยาวชน คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ISBN 978-616-551-941-0

โดยการสนบสนนจาก: สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ พมพครงท 1 พ.ศ. 2558 จานวน 500 เลม สงวนลขสทธ: สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย จดพมพโดย: บรษท นชชาวตน จากด 42/19 หม 5 ต.คคต อ.ลาลกกา จ.ปทมธาน 12130 โทร: 02-193-2549 แฟกซ 02-193-2550 E-mail: [email protected] www.natchawatprinting.com

ก

คานา

การดาเนนการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน มการรเรมตงแตปพ.ศ. 2547 ดวยปรชญา นโยบายและวตถประสงคอนไดแก การใหทนการศกษาตอในระดบปรญญาตรแกนกเรยนทเรยนด มฐานะยากจน กระจายโอกาสไปในทกอาเภอทมโรงเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลายครอบคลมทงประเทศ ครอบครวมรายไดไมเกน 100,000 บาทตอป และใหสงไปเรยนตอในประเทศทไมใชภาษาองกฤษ เพอนาวทยาการ องคความรมาสรางสมดลกบกระแสหลกทองทฤษฎ วชาความรทมาจากภาษาองกฤษเปนสวนใหญ การดาเนนการในระยะแรกคอนขางฉกละหก เรงรบการสงเดกทไดรบทนไปตางประเทศ ซงมทงจดเดนและขอดอย ปญหาอปสรรคเกดขนมากพอสมควร ไดมการปรบปรงแกไขใหดยงขนในรนท 2 ซงนาจะเหมาะสมและแนนอนมากขนตามลาดบ อยางไรกตามกระแสการเมองทไมมเสถยรภาพ การปรบเปลยนรฐมนตรทเขามาดแลกากบโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน เกดขนบอยครง หลายรฐมนตรมาจากตางพรรคการเมองหรอมาจากพรรคเดยวกน กมแนวนโยบาย ความคดความตองการของตนเองเปนหลก ไดใชอานาจสงการแกไขปรบเปลยนดงเชนในรนท 3 และรนท 4 การไมจากดรายได ใหไปเรยนในประเทศทใชภาษาองกฤษได จนมผลตอระเบยบกฎเกณฑ คณสมบต ขอทดสอบ การเตรยมความพรอม การฝกอบรมและอนๆ การปฏบตงานของขาราชการท เกยวของตอแนวนโยบายทไมชดเจน แนนอน และตอเนอง กอใหเกดความสบสนยงยาก การประสานงานเตมไปดวยปญหา อปสรรคมากมาย นอกจากนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนเปนนโยบายทประเทศลงทนมหาศาลในแตละป ไมตากวา 7,000 ลานบาทตอป แตกลบไมมการผกมด การกลบมาชดใชทนของผเรยน การไมมตาแหนงงานรองรบอยางชดเจน การพจารณาในเชงเศรษฐศาสตร การลงทนลกษณะนคมคาคมทนมากนอยเพยงใด ในขณะทนกเรยนทนรนท 1 และรนท 2 ทยอยจบการศกษามาจากคณะวชาทนาสนใจ มหาวทยาลยทมชอเสยงมากขนตามลาดบ ภาวะการมงานทาในสวนไหนบาง ราชการ เอกชน ประกอบอาชพอสระและอนๆ ลวนเปนคาถามวจยทกาหนดวตถประสงคในหลายมตของการศกษาครงนเปนอยางยง กลาวคอ การครบระยะเวลา 10 ปของกรอบการดาเนนงาน ววฒนาการ พฒนาการแตแรกเรมจนถงปจจบน ภาวการณมงานทาของบณฑตรนท 1 และรนท 2 ปญหาและอปสรรคทเกดขน แนวโนมของการจดตงรปแบบทบรหารโครงการนควรมลกษณะโครงสรางเปนอยางไร คณะกรรมการควรมาจากฝายไดบาง เปนตน ในทามกลางกระแสพลวตของการคาขามวฒนธรรม องคความร วทยาการทหลากหลาย สงคมสงแวดลอมทเปลยนแปลงไป ทกชาตทกภาษาลวนกลบมาเนนททรพยากรมนษยใหมคณภาพมากยงขน การสงนกเรยนในโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน เพอศกษาเรยนรวทยาการทหลากหลาย ความเขาใจในเชงภาษา วฒนธรรม วธคด ลวนเปนนโยบายสาคญของประเทศไทย ทจะตองสงออกกลมคนเหลานเพอแขงขนไดรวมมอเปน การอยรวมกนอยางสนตสขและยงยนได หวงวาผลงานวจยโครงการศกษาวจยเพอตดตามและประเมนผลโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน จะสามารถเปนเอกสารวจยสาคญตอการตดสนใจเชงนโยบายเพอสรางอนาคตของประเทศไทยใหมนคงจากการสงผรบทนในโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนแลวรนเลาตอไป

ข

กตตกรรมประกาศ โครงการศกษาวจยเพอตดตามและประเมนผลโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ไดผลการศกษาและประเมนผลเปนทนาพอใจเปนอยางยง สามารถตอบคาถามเชงปรชญา นโยบาย และวตถประสงคของโครงการนไดครบทกขอตามทกาหนดไว องคประกอบความสาเรจของการศกษาวจยโครงการนเกดขนจากความรวมมอ ชวยเหลอ ความมนาใจ ความเตมใจและการเสยสละเวลาในการใหขอมล ขอคดเหน ปญหาอปสรรคตางๆ ทดาเนนการมาตงแตปพ .ศ. 2547 รนท 1 จนถงรนท 4 นบแตนกเรยนทน ครอบครว ผบรหารทองถน ผอานวยการเขตพนทการศกษามธยมศกษา เจาหนาทผรบผดชอบโดยตรง ทกฝายลวนสะทอนตนทางทอยกบขาวสารขอมล การแนะแนวการศกษา การคดเลอก คณสมบต การจดสอบ การสมภาษณ ปฐมนเทศ การตดตามนกเรยนตงแตแรกเรมจนจบการศกษา คณะผวจยไดเขาใจ เรยนร ตนทางการศกษาในโรงเรยนทหางไกล ขาดแคลนแทบทกดาน การลงพนทไดมโอกาสพดคยอยางเปนกนเอง ทาใหรสกถงคณคาและคณประโยชนของทนทชวยยกระดบคณภาพชวตและครอบครวของเดกเหลานได สายตา นาเสยงทเปลงประกายความสขทแสดงออก การชนชมของพอแมทมตอความสาเรจของบตรหลานตนเอง ทาใหคณะผวจยมความเหนวานคอโครงการทลดความเหลอมลา ความยากจน ความดอยโอกาสของประเทศไดจรงๆ

ผใหญทเกยวของ หนวยงานราชการไมวาเปนสานกความสมพนธตางประเทศ สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ โดยคณดรยา อมตววฒน คณยวด ภรโภไคย คณวมล ลมพกานนท คณภสศร ศรประภา และคณอทย ศาลางาม รวมถง ดร.ประพฒนพงศ เสนาฤทธ ทใหเกยรตเปนทปรกษาโครงการฯ สานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน โดยศนยจดการศกษาในตางประเทศและบรหารความร กลมงานบรหารเครอขายและโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ซงมคณธนดา เตชะโชคววฒนเปนผอานวยการหลก สานกงานคณะกรรมการ การอดมศกษา โดยสานกสงเสรมและพฒนาศกยภาพนกศกษา ประกอบดวย ผอานวยการกลมคณวฒนาโสภ สขสะอาด คณนวรตน ศร คณสภาวด ธรรมเกต คณมะล อนชานาญ และคณจญาดา อดมเลศปรชา และสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลใน 4 ประเทศ ไดแกสานกงานผดแลนกเรยนทนในสาธารณรฐฝรงเศสโดยอคราชทตทปรกษาคณรจรตน ชนะชยวบลยวฒน คณนรนช เคาไพบลย และคณบษยา เรองศรเงน สานกงานผดแลนกเรยนทนในสหพนธสาธารณรฐเยอรมนโดยอคราชทตทปรกษาคณชนพนธ ฤกษจานง คณมณรตน บญฉม คณพดชา รตนะเสว คณอรรถวฒ ตรวรานนท และคณภทร ศรานชต สานกงานผดแลนกเรยนทนในประเทศญปน คณชตมา อชดะ คณอโนมา อะอคาวะ และคณพรวสาข จงสจรตธรรม และสานกงานผดแลนกเรยนทนในประเทศออสเตรเลย โดยอคราชทตทปรกษาคณกมลวรรณ สตยายทย คณสมจตร วฒนะทสส และคณเกวล สมบรณ ทกคนลวนตองทางานหนก รบผดชอบสง ทางานเกนหนาททงๆ ทจานวนเจาหนาทมนอย เมอเทยบกบจานวนผรบทนจานวนมากในแตละรน ขาราชการและผดแลเหลานลวนมจตอาสา จตสาธารณะ มความตงใจอนดตอการทาคณประโยชนใหแกประเทศชาตเปนสาคญ

บคคลเหลานลวนมผลตอขอมลสาคญของการจดการการบรหารงานทเปนจดแขงและทาใหเดกนกเรยนทนโครงการนลดปญหา อปสรรค ขอจากดตางๆ ลงไดมากทเดยว สมควรทหนวยงานตนสงกดควรสงเสรม สนบสนนในเรองตาแหนง การขนเงนเดอน ขวญและกาลงใจเปนพเศษเพมเตมขนดวย สดทายตอง

ค

ขอบคณคณะวจยทเปนลกศษยไมวาจะเปนคณสรศกด เกาเอยน คณจฑาภรณ มาสนเทยะ คณนวพร สนนทลกานนท คณจราภรณ สอนออง และคณขวญทชา เชอหอม ทลวนทมเท เสยสละ อดทนในการสรางเครองมอ ลงพนทสมภาษณ เกบแบบสอบถาม ดงานเชงลกทงในประเทศและตางประเทศ ประชมปรกษาหารอ ลงมอเขยนตามกรอบวตถประสงคจนไดงานวจยทมคณคาทสามารถนาไปชวยตดสนใจเชงนโยบายไดเปนอยางด ขอบคณคณอภญญา จตระดบ ภรรยา คทกขคยากทดแลเอาใจในเรองสขภาพอยางใกลชดจนมพละกาลงในดานความคดการเขยนงานอยางสมาเสมอจนงานลลวงไปไดดวยด

ดวยความเคารพนบถอเปนอยางยง

สมพงษ จตระดบ สองคะวาทน

ง

บทสรปผบรหาร ผลการศกษาวจยตดตามและประเมนผลโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน มวตถประสงค 4 ขอ ไดแก

1) เพอศกษาและตดตามประเมนผลการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนในแตละรน ในมตทมพฒนาการและการเปลยนแปลงตงแตรนท 1 ถงรนท 4

2) เพอศกษาภาวะการมงานทาของผรบทนรนท 1 และรนท 2 3) เพอศกษาแนวโนมปญหา อปสรรคทจะสงผลกระทบตอการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 3

และรนท 4 จากผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวน และ 4) เพอศกษาและพฒนารปแบบการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทมประสทธภาพ เพอ

ประโยชนตอการบรหารจดการโครงการในระยะยาวและสนบสนนการตดสนใจเชงนโยบายในอนาคต คณะผวจยไดดาเนนการเกบขอมลเชงปรมาณและคณภาพ การตอบแบบสอบถาม การสมภาษณ

การลงพนทภาคสนามในประเทศและตางประเทศ สามารถนาเสนอบทสรปไดดงน

ตอนท 1 ผลการศกษาและตดตามประเมนผลการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนในแตละรน ในมตทมการพฒนาการและการเปลยนแปลงตงแตรนท 1 ถงรนท 4 1) ในเชงปรชญา นโยบายและวตถประสงคเปนเรองทด นาลงทนตอการพฒนาประเทศในระยะยาว เปนแนวคดรฐสวสดการทใหโอกาสและความเทาเทยมทางการศกษาแกครอบครวทมฐานะยากจน ทาใหไดทงศาสตร องคความร ภาษาวฒนธรรม วธการคดของแตละชาต สามารถยกระดบคณภาพชวตของตนเองและครอบครวไดเปนอยางด อยางไรกตามนโยบายนเปนนโยบายทไมมเงอนไขตองชดใชทนเมอไมปฏบตตามสญญา (ยกเวนรนท 4 ในประเภทท 2) ขาดการรองรบการทางานของนกเรยนทนภายหลงสาเรจการศกษา เปนผลใหผสาเรจการศกษากลบมาทางานในภาคเอกชน และนโยบายมการปรบเปลยนไปตามรฐมนตรท เขามาดแลกากบ ทาใหขาด ความชดเจนตอเนอง คณะกรรมการโรงการ 1 อาเภอ 1 ทน ตามโครงสรางปจจบนไมสามารถใหขอมลแนวทางและขอเสนอแนะทมผลตอการเปลยนแปลงเชงนโยบายไดมากนก

สาหรบหนวยงานทตองปฏบตงานตามนโยบาย พบวา เจาหนาทมนอย ตองทางานหนกและรบผดชอบสง ในสวนของนกเรยนทนสวนใหญผลการเรยนเปนทนาพอใจ บางสวนมปญญาหาเรองภาษา วฒนธรรม แตเกอบทงหมดตองการความชดเจนในการทางานการรบราชการหลงจากจบการศกษาแลว

2) หลกเกณฑวธการคดเลอก พบวา การกาหนดรายไดของผปกครองทมฐานะยากจนไมควรเกน 200,000บาทตอป อายไมเกน 25 ป เปนชวงอายทยงเหมาะสมกบวยเรยนร และการกาหนดผลการเรยนเฉลยทกภาคการศกษาไมตากวา 3.00 ชวยคดกรองผสมครทมความเปนไปไดสงทจะสาเรจการศกษา อยางไรกตามการกาหนดคณสมบตดานระดบชนเรยน ทาใหการเตรยมความพรอมผสมครยงไมพอ สาหรบวธการคดเลอกและการตดสนผล

จ

หนวยงานทออกขอสอบมความเปนมาตรฐานเปนทยอมรบ แตพบจดออนคอการเปลยนแปลงหนวยงานท ออกขอสอบ ทาใหเกดความไมเสมอภาค ขอสอบในการคดเลอกแตละครงมความยากงายแตกตางกน

3) สาขาวชาและประเทศทใหผรบทนไปศกษา พบวา สาขาวชาทนกเรยนเลอกสวนใหญเปนสาขาวชาทไมสอดคลองกบความตองการทองถน แตผรบทนสามารถนาความรมาใชประโยชนกบภาคเอกชน ราชการ และศกษาตอในขนสงตอไปได

4) การบรหารจดการของหนวยงานทเกยวของ ผลการศกษาการบรหารงานและขอเสนอแนะจากการเกบขอมลเชงคณภาพ

ประเดน สานกความสมพนธ

ตางประเทศ สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

สานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน

สานกคณะกรรมการการอดมศกษา

สานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาล

ผลการศกษา - การทางานโครงการเหมอนเปนงานฝาก

- ประสานงานกบกระทรวงมหาดไทยนอย

- ประสานงานกบกระทรวงมหาดไทยนอย

- ปฏบตหนาททไดรบจาก ก.พ.อยางเครงครด - มความตงใจ ทมเทในการดแลนกเรยน มจตอาสาและเปนกนเอง

ปญหาและขอเสนอแนะ

- ควรจดตงโครงการเปนหนวยงานอสระ - ขาดการรบฟงความคดเหนของผปฏบตงาน

- ขาดการเชอมโยงของการบรหารจดการของกระบวนการตงแตการคดเลอกจนถงการรองรบการทางาน - ควรมระบบครบวงจรในการจดสรรทน

- ปญหาการสงเอกสารเบกจายของไมครบถวนและไมถกตอง - เจาหนาทขาดขวญกาลงใจ - ควรมความชดเจน รวดเรว เพอใหทนตอสถานการณ

- ขอจากดดานการปฏบตงานตามกรอบการดาเนนการ - ความไมพรอมของนกเรยนทน - ผลกระทบจากความไมแนนอนของนโยบาย

ตอนท 2 ผลการศกษาและผลกระทบตอผรบทน ครอบครว และทองถนในรน

1) ผลกระทบเชงบวก ผรบทนไดรบโอกาสเขาถงการศกษาทมคณภาพ มงานทาภายหลงสาเรจการศกษา และยกระดบคณภาพชวตของตนเองและครอบครวได เกดความภาคภมใจในตวผรบทนและเกดความซาบซงในคณคาของทน ตองการตอบแทนและสรางประโยชนใหกบสงคม

2) ผลกระทบเชงลบ ผรบทนทขอยตการศกษาในตางประเทศ เกดความทอแทและไดรบความกดดนจากความคาดหวงของครอบครวและสงคม ขณะทผลกระทบตอสงคมเปนเรองของความไมคมทนในการสงคาเลาเรยน จากกรณการยตการศกษาทาใหประเทศสญเงนทลงทน

3) ปจจยสาเรจและการยตการศกษา คอโรงเรยนเตรยมภาษาและโรงเรยนปรบวชาการ ซงมบทบาทในการสงเสรม สนบสนน จดการอานวยความสะดวก และใหความชวยเหลอแกนกเรยน

ฉ

ตอนท 3 ผลการศกษาภาวะการมงานทาของผรบทนรนท 1 และรนท 2 เสนทางสการประกอบอาชพหลงสนสดการรบทนพบ 3 เสนทางหลก คอ ทางานใหหนวยงานเอกชนคด

เปน 73.70% เขารบราชการคดเปน 11.93% และศกษาตอปรญญาโท-เอกคดเปน 10.73% โดยไดรบโอกาสจากทนตอยอดทางการศกษาของรฐบาลไทย บางสวนศกษาตอดวยทนของตนเอง สวนใหญมความประสงคจะเขารบราชการและกลบสทองถน คณะกรรมการสานกงานขาราชการพลเรอน ไดออกเอกสารสาคญ ว.10 ชวยผจบการศกษาโครงการน หนวยงานดงเชน ส.ป.ก. BOI ไดเปดสอบโดยใชเอกสารดงกลาว ปรากฏผลวาไดขาราชการรนใหมทตงใจทางาน เขมแขง อดทน ตงใจใฝร รกองคกร ไมเลอกงาน นบเปนตวอยางทดใหแกกระทรวง ทบวง กรมอนๆ ตอไป ตอนท 4 ผลการศกษาแนวโนมปญหา อปสรรคทจะสงผลกระทบตอการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 3 และรนท 4 จากผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวน

สภาพการเตรยมความพรอมทประเทศไทย พบวา ระยะเวลาในการเตรยมความพรอมนอย ทาใหสวนใหสวนใหญยงไมพรอมทจะใชชวตในการศกษาตอในตางประเทศ

สาหรบการบรหารงานนกเรยนทนในตางประเทศ พบวา ขอมลในการตดตามและประเมนผล ทไดสงกลบไปยงประเทศไทย ไมไดรบการตอบสนองและแกไขเทาทควร ระบบการศกษาบางประเทศมระบบเกณฑ การประเมนผลทแตกตางกนสงผลใหการตความระดบผลการเรยนไมสอดคลองกบสภาพจรง อกทงการใหขอมลแกนกเรยนในการตดสนใจเลอกสาขาและประเทศยงไมครอบคลม ตอนท 5 ผลการศกษาและพฒนารปแบบการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทมประสทธภาพ ผลการศกษาและพฒนารปแบบการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทมประสทธภาพสามารถสรปแบงการบรหารจดการและดาเนนการเปน 3 สวนคอ การบรหารจดการระยะตนนา การบรหารจดการระยะกลางนา และการบรหารจดการระยะปลายนา ซงมรายละเอยดดงตารางตอไปน

การบรหารจดการ

ผลการประเมน

ปจจยทเปนอปสรรค แนวทางพฒนา

ระยะตนนา ปานกลาง ขาดความชดเจนและความตอเนองของนโยบาย ทาใหไมสามารถกาหนดแผนดาเนนงานได

ดาเนนการเพอใหไดคณสมบตนกเรยนทนทโดดเดนทงดานวชาการปานกลาง-สงและทกษะทางสงคม หรอ นกเรยนทมความสามารถทางวชาการสงโดยกาหนดเงอนไขใหศกษาตามความตองการทองถนหรอศกษาในสาขาทขาดแคลน มการจากดรายไดขนตา ใชเกณฑ 60-70 % จากการประเมนแบบองกลม

ช

การบรหารจดการ

ผลการประเมน

ปจจยทเปนอปสรรค แนวทางพฒนา

ระยะกลางนา สง - ขอจากดดานระเบยบราชการ ทาใหดาเนนการลาชา - คาใชจายนกเรยนทไมสอดคลองกบคาครองชพของแตละประเทศ

- กาหนดใหมเจาหนาทประจาในมหาวทยาลยหรอทกประเทศทนกเรยนทนเลอกไปศกษา - พฒนาชองทางการสอสารโดยใช Social Network - รบฟงความเหนผปฏบตงานและนกเรยนทน

ระยะปลายนา ควรปรบปรง - การสนบสนนสการมงานทานอย - ไมมการกาหนดเงอนไขการรบทน - ไมมอตราตาแหนงราชการรองรบ

- มตาแหนงงานรองรบ โดยนกเรยนไดทางานตามความรทศกษา และสอดคลองความตองการทองถน - จดกจกรรมสานสมพนธระหวางนกเรยนทนรนตางๆ เพอแลกเปลยนขอมล

โครงสรางสานกงานบรหารจดการทนเพอสรางโอกาสและความเสมอภาคทางการศกษา

คณะกรรมการโรงการ 1 อาเภอ 1 ทน ชดปจจบนภายใตสานกความสมพนธตางประเทศ สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ จาเปนตองรอปรบโครงสราง มใชอานาจสงการมาจากรฐมนตรทเขามาดแลกากบโดยตรง แตใหมคณะกรรมการบรหารตดสนใจเชงนโยบายและทศทางรวมกนโดยยดปรชญา แนวทาง และวตถประสงคของการกอตงทนนเปนสาคญ ลกษณะหนวยงานจะบรหารโดยคณะกรรมการ ขนมาจาก 4 ฝาย ไดแก ฝายการเมอง ฝายขาราชการ ภาคเอกชน และทองถนหนวยงานนจะสามารถบรหารจดการไดอยางอสระ คลองตว เกดความตอเนอง โครงสรางของสานกงานบรหารจดการทนเพอสรางโอกาสและความเสมอภาคทางการศกษาจะประกอบไปดวย 5 ฝาย ไดแก ฝายบรหารนโยบายและแผนดาเนนการ ฝายคดเลอกและฝกอบรม ฝายศกษาตอ ดแล ความชวยเหลอ ฝายศกษาวจย ตดตามและประเมนผล และฝายเลขานการ ตามรปแบบโครงสรางตอไปน

ซ

ขอเสนอแนะตอหนวยงาน 1. กระทรวงศกษาธการควรนาผลโครงการศกษาวจยเพอตดตามและประเมนผลโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

นเสนอตอผทเกยวของกบการตดสนใจเชงนโยบายอนไดแก รฐมนตร ขาราชการระดบสง หนวยงานทเกยวของตางๆ ไดศกษาอยางละเอยด ถองแท เพอใหการปฏบตตามนโยบายดาเนนไดอยางถกตองตอเนองสมาเสมอโดยการตดสนใจใชงานวจยเปนฐาน (Research-Based Policy Making)

สานกงานปลด กระทรวงศกษาธการ

ฝายการเมอง

- รฐมนตร

- ผชวยรฐมนตร

- ผเชยวชาญ

- ทปรกษา

ราชการ

- ก.พ. - กระทรวงการตางประเทศ

- สกอ. - ศธ.

สานกงานบรหารจดการทนเพอสรางโอกาสและความเสมอภาคทาง

การศกษา

คณะกรรมการกากบนโยบาย ยทธศาสตร พฒนาประเทศ 12-15 คน

ภาคเอกชน

- หอการคา

- สภาอตสาหกรรม

- การทองเทยว

- ธรกจ

ฝายบรหารนโยบายแผนดาเนนการ

- งบประมาณ

- นโยบาย

- การบรหาร

- การลงนาม MOU

ฝายคดเลอก ฝกอบรม

- ระเบยบกฎเกณฑ

- ขอทดสอบ

- หลกสตรฝกอบรม

ฝายศกษาตอ ดแล ความชวยเหลอ

- รบสงนกศกษา

- เงนทนระหวางเรยน

- ระบบขอมลขาวสาร

- คาแนะนาชวยเหลอ

ฝายศกษาวจย ตดตาม ประเมนผล

- วจยนโยบาย

- วจยเปรยบเทยบ

- ตดตามประเมนผลโครงการ

ฝายเลขานการ

- รายงานการประชม

- รายงานประจาป

- ผลการดาเนนงาน

รฐมนตร กระทรวงศกษาธการ ทองถน

- อปท. - สถ. - นกวชาการ

- ผประกอบการ

ฌ

2. การกาหนดนโยบายและแผนพฒนาคนระดบประเทศใหเปนวาระแหงชาตดวยความรวมมอจากทกฝาย เพอตระเตรยมกาลงคนระดบกลางเขาสพลเมองการคาโลก (Global Trade Citizen) ประชาคมอาเซยน (ASEAN Community) และเขาสศตวรรษท 21

3. การปฏรปการศกษาทดาเนนการอยในขณะน ควรพจารณาโครงการนมากยงขนทงในแงรฐสวสดการ การเพมโอกาสและลดความเหลอมลาทางสงคม การยกระดบคณภาพโรงเรยนทหางไกลใหทดเทยมและมคณภาพยงขน การพฒนาคณภาพเดกเยาวชนทมาจากครอบครวทยากจน เปนตน

4. การพจารณาทบทวนยกเลกโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนในรนท 3 และรนท 4 ประเภทไมจากดรายได และการสงนกเรยนทนไปศกษาตอในประเทศทใชภาษาองกฤษได เพราะไมสอดคลองกบปรชญา นโยบาย และวตถประสงคของโครงการนแตแรกเรม และเกดความซาซอนกบทนของสานกงานขาราชการพลเรอนและทนขอกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลยทมอยแลว

ญ

สารบญ

หนา คานา ก กตตกรรมประกาศ ข บทสรปผบรหาร ง สารบญ ญ สารบญตาราง ฑ สารบญภาพ ด บทท หนา 1 ความเปนมาและความสาคญ 1 1. หลกการและเหตผล 1 2. วตถประสงคของการวจยประเมนโครงการ 2 3. ขอบเขตการดาเนนการประเมน 3 4. นยามศพทเฉพาะ 6 5. ประโยชนทไดรบ 6

2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ 7 ตอนท 1 รายงานโครงการประเมนการดาเนนงานแกไขปญหาเดกยากจน

และเดกดอยโอกาสจากเงนรายไดสวนเกนของการออกฉลากเลขทาย 3 ตว และ 2 ตวและรายงานการตดตามประเมนผลและศกษาผลกระทบโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนรนท 1 และรนท 2 7

ตอนท 2 การสงเสรมและใหทนสนบสนนนกเรยนไทยในการศกษาตอตางประเทศ 12

ตอนท 3 การบรหารจดการทนรฐบาลในประเทศไทย 15 ตอนท 4 ทฤษฎการบรหารโครงการ (Project Management Theory) 17 ตอนท 5 ทฤษฎในการประเมนโครงการ (Evaluation Theory) 26 ตอนท 6 แนวคดในการวจยประเมนความตองการจาเปน

(Needs Assessment Research) 29 ตอนท 7 ความตองการและศกยภาพของประชาชนในทองถนของ

19 กลมจงหวด 32

ฎ

สารบญ (ตอ) บทท หนา 3 วธดาเนนการวจยประเมนผลโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน 38 3.1 การศกษาเชงปรมาณ (Quantitative Approach) 38 3.2 การศกษาเชงคณภาพ (Qualitative Approach) 40

4 ผลการศกษาการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนของ

หนวยงานทเกยวของ 47 ตอนท 1 ผลการศกษาสภาพโครงสรางคณะกรรมการ 1 อาเภอ 1 ทน

ทเปนอยในปจจบน 47 ตอนท 2 ผลการศกษาการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

จากหนวยงานตางๆ 50 ตอนท 3 ผลการศกษาการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

จากนกเรยนผรบทนการศกษา

94

5 ผลการศกษาการบรหารจดการ ปญหา และอปสรรค ในการดาเนนงานโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน 109

ตอนท 1 การบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ตงแตรนท 1 ถง ปจจบน 109

1. ผลการศกษาเปรยบเทยบ นโยบาย เกณฑการคดเลอก คณสมบตผรบทน 109

2. ผลการศกษาเปรยบเทยบสาขาวชาและประเทศทใหผรบทนไปศกษาทสอดคลองกบความตองการของทองถนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน 120

3. ผลการประเมนผลการดาเนนงานโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน 130 ตอนท 2 แนวโนมปญหาและอปสรรคในการดาเนนงานโครงการ 1

อาเภอ 1 ทน ตงแตรนท 1 ถงปจจบน 165 บทสรปภาพรวมการวเคราะหสภาพปญหาและอปสรรคในการดาเนนงาน

โครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ตงแตรนท 1 ถงรนปจจบน 169

ฏ

สารบญ (ตอ) บทท หนา 6 ผลวเคราะหแนวทางการพฒนาและรปแบบการบรหารจดการ

โครงการ 1 อาเภอ 1 ทน 174 1. การบรหารจดการระยะตนนา 174 2. การบรหารจดการระยะกลางนา 196 3. การบรหารจดการระยะปลายนา 199 4. ขอเสนอแนะรปแบบการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน 205 7 แนวทางการจดการอาชวศกษาในประเทศตางๆ 214 1 แนวทางการจดการอาชวศกษาในสาธารณรฐฝรงเศส 214 2 แนวทางการจดการอาชวศกษาในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน 217 3 แนวทางการจดการอาชวศกษาในประเทศญปน 221 4 แนวทางการจดการอาชวศกษาในประเทศออสเตรเลย 227 8 สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ 236 ตอนท 1 สรปผลการประเมนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน 236 1. ผลการศกษาและตดตามประเมนผลการดาเนนโครงการ 1

อาเภอ 1 ทนในแตละรน ในม ตท ม พฒนาการและ การเปลยนแปลงตงแตรนท 1 ถงรนท 4 236

2. ผลการศ กษาผลส าเรจและผลกระทบตอผ รบท น ครอบครว และทองถน ในรนท 1 และรนท 2 241

3. ผลการศกษาภาวะการมงานทาของผรบทนรนท 1 และรนท 2 242 4. ผลการศกษาแนวโนมปญหา อปสรรคทจะสงผลกระทบตอ

การดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 3 และรนท 4 จากผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวน 244

5. ผลการศกษาและพฒนารปแบบการบรหารจดการ โครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทมประสทธภาพ 246

ฐ

สารบญ (ตอ) บทท หนา 8 ตอนท 2 อภปรายผลการประเมนโครงการ 1 อาเภอ 1 อาเภอ 247 1. การศกษาและตดตามประเมนผลการดาเนนโครงการ 1

อาเภอ 1 ทนในแตละรน ในม ตท ม พฒนาการและ การเปลยนแปลงตงแตรนท 1 ถงรนท 4 247

2. การศกษาผลสาเรจและผลกระทบตอผรบทน ครอบครว และทองถน ในรนท 1 และรนท 2 251

3. ผลการศกษาภาวะการมงานทาของผรบทนรนท 1 และรนท 2 252 4. การศกษาแนวโนมปญหา อปสรรคทจะสงผลกระทบตอ

การดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 3 และรนท 4 จากผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวน 253

5. การศกษาและพฒนารปแบบการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทมประสทธภาพ 254

6. ประสทธภาพการบรหารโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน 256 7. ความคมคา/คมทนของโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน 260 ตอนท 3 ขอเสนอแนะจากการวจย 262 1. ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 262 2. ขอเสนอแนะเชงปฏบต 263 3. ขอเสนอแนะในการทาวจยครงตอไป 264 เอกสารอางอง

267

ภาคผนวก ภาคผนวก ก รายชอหนวยงานทใหขอมลในการวจยประเมนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน 270

ภาคผนวก ข ภาพการเกบขอมลเชงคณภาพจากหนวยงานทใหขอมลในการวจยประเมนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน 273

ฑ

สารบญตาราง ตาราง หนา 2.1 องคประกอบ 2 สวน 7 องคประกอบ ตามแนวคด 7-S 21 2.2 ปจจยลมเหลวและปจจยสาเรจในการบรหารโครงการ 25 2.3 ตวอยางเกณฑการตดสนสาหรบวตถประสงคการประเมนโครงการ

1 อาเภอ 1 ทน สาหรบวตถประสงคขอ 1 28 2.4 ตวอยางแบบสอบถาม การประเมนความตองการจาเปนของทองถนใน

สาขาวชาทขาดแคลนและผลกระทบตอทองถน 31 2.5 แนวโนมความตองการกลมสาขาวชาในทองถนของ 19 กลมจงหวด 33 3.1 กระบวนการเลอกตวอยางดวยวธอาสาสมครสาหรบการวจยเชงปรมาณ 38 3.2 ตวอยางขอคาถามในการประเมนความตองการจาเปนของทองถนใน

สาขาวชาทขาดแคลนและผลกระทบตอทองถน 40 3.3 กระบวนการเลอกตวอยางสาหรบการวจยเชงคณภาพ 41 3.4 วธดาเนนการวจยประเมนโครงการตามวตถประสงคและขอบเขต

การดาเนนงานประเมนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน 44 4.1 ระบบการศกษาในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน 62 4.2 คาสถตขอมลพนฐานของผรบทนการศกษา 1 อาเภอ 1 ทนรนท 1-4 94 4.3 ความคดเหนตอกระบวนการคดเลอกผรบทนในดานแหลงประชาสมพนธ

จาแนกตามรน 96 4.4 ความคดเหนตอกระบวนการคดเลอกผรบทนในดานชองทางรบสมคร

จาแนกตามรน 96 4.5 ความคดเหนตอกระบวนการคดเลอกผรบทนในดานความเพยงพอและ

เหมาะสมของชองทางการรบสมครจาแนกตามรน 97 4.6 ความคดเหนตอกระบวนการคดเลอกผรบทนในดานคณสมบตของผรบ

ทนจาแนกตามรน 97 4.7 ความคดเหนตอกระบวนการคดเลอกผรบทนในดานวธการคดเลอกผรบ

ทนจาแนกตามรน 98 4.8 ความคดเหนตอกระบวนการคดเลอกผรบทนในดานระดบความยากงาย

ของขอสอบทคดเลอกผรบทนจาแนกตามรน 98 4.9 ผลการประเมนการเตรยมความพรอมผรบทนในดานระยะเวลาใน

การอบรมเตรยมความพรอม 99

ฒ

สารบญตาราง (ตอ) ตาราง หนา 4.10 ผลการประเมนการเตรยมความพรอมผรบทนในดานเนอหาและทกษะท

ควรอบรมใหแกผรบทนทมลาดบความสาคญลาดบท 1-3 100 4.11 ความคดเหนตอกระบวนการตดตามการเรยนของผรบทนในดานตางๆ 103 4.12 ความคดเหนตอการดแลจดการศกษาและตดตามความกาวหนาของผรบ

ทนระหวางศกษาในตางประเทศในดานตางๆ 107 5.1 จดแขงและขอดของนโยบายรฐบาลในโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน 111 5.2 จดออน ขอเสยและขอเสนอแนะของนโยบายรฐบาลในโครงการ

1 อาเภอ 1 ทน

112 5.3 ผลการเปรยบเทยบคณสมบตผรบทน โครงการ 1 อาเภอ 1 ทนรนท 1-4 114 5.4 จดแขงและขอดของคณสมบตผรบทนในโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน 115 5.5 จดออน ขอเสยและขอเสนอแนะของคณสมบตผรบทนในโครงการ


116 5.6 ผลการเปรยบเทยบวธการคดเลอก/เกณฑการตดสนผล โครงการ

1 อาเภอ 1 ทนรนท 1-4

117 5.7 จดแขงและขอดของวธการคดเลอก/เกณฑการตดสนผลในโครงการ


118 5.8 จดออน ขอเสยและขอเสนอแนะของวธการคดเลอก/เกณฑการตดสนผล

ในโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

118 5.9 ผลการเปรยบเทยบสาขาวชาและประเทศทใหผรบทนไปศกษาในโครงการ

1 อาเภอ 1 ทนรนท 1-4

121 5.10 คาสถตขอมลการเลอกสาขาวชาของนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ

1 ทน รนท 1-4

122 5.11 คาสถตขอมลสาขาวชาของททองถนตองการจากแผนยทธศาสตร

ในการพฒนาเศรษฐกจ (พ.ศ.2557-2560) ของ 19 กลมจงหวด

123 5.12 ผลการวเคราะหความสอดคลองระหวางสาขาวชาททองถนมความตองการและ

สาขาวชาของนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1-4 เลอกเรยน

124 5.13 คาสถตประเทศทนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน เลอกไปเรยนมาก

ทสด 5 ประเทศ

126 5.14 กลมประเทศทเกยวของกบความตองการของทองถน 128

ณ

สารบญตาราง (ตอ) ตาราง หนา 5.15 การวเคราะหความสอดคลองระหวางประเทศทนกเรยนทนโครงการ

1 อาเภอ 1 ทน ทเลอกไปศกษาตอในตางประเทศ รนท 1-4 ในการเลอกประเทศและประเทศททองถนมความตองการ

129 5.16 คาสถตจานวนนกเรยนทนทสาเรจ ขอยตการศกษา และลาออกจากทน

ในประเทศฝรงเศส จาแนกตามรน

130 5.17 คาสถตจานวนนกเรยนทนทสาเรจการศกษา จาแนกตามระยะเวลาทใช

ในการศกษาในประเทศฝรงเศส (ตลาคม 2554)

131 5.18 คาสถตจานวนนกเรยนทนทสาเรจ ขอยตการศกษาและลาออกจากทนใน

สหพนธสาธารณรฐเยอรมนจาแนกตามรน

132 5.19 คาสถตจานวนนกเรยนทนทสาเรจ ขอยตการศกษาและลาออกจากทนใน

ประเทศญปน จาแนกตามรน

133 5.20 ภาวะการมงานทาของนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1-3

ภายหลงการสาเรจการศกษา

147 5.21 คาสถตขอมลพนฐานของผใหขอมลในการประเมนผลกระทบทเกดขนในภาพรวม 158 5.22 ผลกระทบทเกดจากการรบทน ผรบทน ครอบครว และทองถนในภาพรวม 159 5.23 แนวโนมปญหาและอปสรรคในการดาเนนงานโครงการ 1 อาเภอ

1 ทน ตงแตรนท 1 ถงปจจบน

166 6.1 มตคณสมบตของนกเรยนทน และระดบการประเมน 179 6.2 อทธพลของกระบวนการคดเลอกตอคณสมบตของผรบทน 184 6.3 คณสมบตของนกเรยนทนรนท 1 – 4 เปรยบเทยบกบคณสมบตตาม

ความคดเหนของผมสวนเกยวของกบโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

185 6.4 แนวทางการคดเลอก/เกณฑเพอใหไดนกเรยนทนทมลกษณะทควรเปน 190 7.1 การเปรยบเทยบใหสถาบนฝกอบรมยดเปนแกนกลางในการออกแบบ

หลกสตรฝกอบรม

230 7.2 การปรบเทยบโอนหนวยกตระหวางการศกษาขนพนฐาน การอาชวศกษา

และการอดมศกษา

231 8.1 วเคราะหผลการศกษาประเมนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ตามแนวคดของ

Munns & Bjeirmi

257 8.2 ภาวะการลงทนตอผลลพธ/ผลกระทบทเกดขนจากโครงการ 260

ด

สารบญภาพ แผนภาพ หนา

1.1 กรอบการประเมนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน 5 2.1 หลกการบรหารโครงการ 5 ส 21 2.2 หลกการบรหารโครงการ 7-S 22 2.3 รปแบบการประเมนคณภาพของโครงการ “the Square Route” ตาม

แนวคดของ Atkinson

24 2.4 กรอบการประเมนความตองการจาเปนของสาขาวชาททองถนม

ความตองการ

30 4.1 หลกเกณฑของระบบการศกษาสาธารณรฐฝรงเศส 55 4.2 ขนตอนการดาเนนการจดการศกษาในสาธารณรฐฝรงเศส 57 4.3 ภารกจยอยของสานกงานผดแลนกเรยนทนในสาธารณรฐฝรงเศส 58 4.4 ขนตอนการดาเนนการจดการศกษาในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน 64 4.5 ระบบการศกษาของประเทศญปน 72 4.6 ขนตอนการดาเนนการจดการศกษาในประเทศญปน 73 4.7 กรอบการเชอมโยงและกาหนดมาตรฐานการศกษาของออสเตรเลย หรอ

AQF Qualifications 86

4.8 ขนตอนการดาเนนการจดการศกษาในประเทศออสเตรเลย 89 5.1 งบประมาณในการดาเนนโครงการและแหลงทมาของงบประมาณ 110 5.2 การเปรยบเทยบจานวนนกเรยนทนเปาหมายกบจานวนนกเรยนทรบทนจรง 111 5.3 ความสอดคลองระหวางสาขาวชาททองถนมความตองการและสาขาวชา

ของนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1-4 เลอกเรยน

125 5.4 ประเทศทนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน เลอกเรยนมากทสด 5 อนดบแรก 127 6.1 แนวทางการดาเนนงานดานการเตรยมตวแกนกเรยนทนในปจจบน และ

ทางเลอกใหมซงเปนผลจากการวจย

195 6.2 แนวทางการดาเนนงานระยะปลายนาในปจจบน และทางเลอกใหมซง

เปนผลจากการวจย

204 6.3 รปแบบท 1: ตนทางทตองการสงผลตอบแทนรอบดาน 206 6.4 รปแบบท 2: ภารกจทน สรางคน สรางชาต 208 6.5 รปแบบท 3: กาลงหลกในระบบราชการ 210 6.6 รปแบบท 4: การใชผลผลตคณภาพ ทรพยากรแหงอาเซยน 211 6.7 รปแบบท 5: นโยบายอาชวะสรางชาต 213

ต

สารบญภาพ (ตอ) แผนภาพ หนา

7.1 แนวการบรหารจดการการสงนกเรยนทนศกษาตออาชวศกษาในสาธารณรฐฝรงเศส

216

7.2 แนวการบรหารจดการการสงนกเรยนทนศกษาตออาชวศกษา ในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน

219

7.3 ระบบอาชวศกษาแบบ KOSEN School 224 7.4 แนวการบรหารจดการการสงนกเรยนทนศกษาตออาชวศกษาในประเทศญปน 226 7.5 แนวการบรหารจดการการสงนกเรยนทนศกษาตออาชวศกษาในประเทศ

ออสเตรเลย

235 8.1 โครงสรางการบรหารสานกงานบรหารจดการทนเพอสรางโอกาสและ

ความเสมอภาคทางการศกษา

255

1

บทท 1 ความเปนมาและความสาคญ 1. หลกการและเหตผล

ตามมตคณะรฐมนตร เมอเดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2546 เหนชอบใหนารายไดสวนเกนของกองทนเงนรางวลของสานกงานสลากกนแบงรฐบาล การออกสลากเลขทาย 3 ตวและ 2 ตวจดเปนทนการศกษาใหแกเดกดอยโอกาสเดกยากจนกลมตางๆ ในการเพมโอกาสและความเสมอภาคทางการศกษาไดสอบแขงขนกนใน แตละอาเภอเพอศกษาตอตางประเทศ 1 อาเภอ 1 ทนเพอนาวทยาการ องคความร นวตกรรมการศกษา สาขาวชาทมความจาเปนมาพฒนาประเทศและชมชนของตนเองโดยมงสกลมประเทศทไมใชภาษาองกฤษเปนหลก เพอใหเกดความหลากหลายแตกตาง และสรางความสมดลทางวชาการกบทนทสงเสรมการเรยนรในสาขาตางๆทจดสอนเปนภาษาองกฤษในหลายประเทศโดยเฉพาะประเทศสหรฐอเมรกา ทงนการจดสอบแขงขนในเดกครอบครวทเรยนดแตยากจนมรายไดไมเกนปละ 100,000 บาท ในระยะเรมแรก ไดกลมเดกเรยนดยากจนเปนตวแทนไปศกษาตอครบทกอาเภอดวยกระบวนการคดเลอกทเขมขน อาเภอ เขตพนทมสวนรวมในการจดสรรทน การพจารณาเรองรายได คณสมบตของผสอบ การจดสอบอยางโปรงใส และสอดคลองกบความสนใจของนกเรยน ผปกครอง และชมชนเปนสาคญ อยางไรกตามกระบวนการเตรยมตวเดกใหมความพรอมเพอศกษาตอตางประเทศมระยะสนเกนไป เดกขาดความพรอมในเรองภาษาทใชศกษาตอ การปรบตวทางวฒนธรรม ขอมลของสถาบนการศกษาทจาเปน รวมทงหนวยงานผรบผดชอบชวยเหลอปญหาตางๆ ทเกดขน จนเปนสาเหตสาคญทาใหเดก 1 อาเภอ 1 ทน ตองตอสดนรน ขวนขวาย และเกดความเครยดความกงวลในหลายประการ เดกจานวนมากทปรบตวไดสามารถศกษาตอจนจบการศกษาได ในขณะทเดกจานวนหนงทตองขอผอนผน ยดระยะเวลาเรยน เปลยนสาขาทเรยน หรอขอกลบมาศกษาตอในประเทศไทยมจานวนหนงเชนเดยวกน นบตงแตป พ.ศ. 2547 จนถงปจจบนเปนระยะเวลา 10 ปเศษ โครงการ 1 อาเภอ 1 ทนไดมรฐบาลหลายรฐบาลผลดเปลยนหมนเวยนกนเขามาดแล รฐมนตรวากระทรวงศกษาธการหลายทานทเขามากากบดแล บางทานไดเปลยนนโยบายและวตถประสงค ดงเชน การไมจากดรายไดของผปกครอง ใหสทธเดกไปสอบไดตามภมลาเนามากกวายดเขตโรงเรยนในอาเภอ สาขาทขาดแคลนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ไปศกษาตอในประเทศทใชภาษาองกฤษได เปนตน การเปลยนแปลงนโยบายและหลกเกณฑดงกลาว นามาสการตงคาถามวาสอดคลองกบปรชญาหลกการเดมอยหรอไม ระบบการจดการ การดแลชวยเหลอ ผลกระทบ ปญหา อปสรรคตางๆ เกดขนในขนตอนใดบาง หนวยงานทเกยวของไมวาจะเปนกระทรวงศกษาธการ สานกงาน ก.พ. สานกงานคณะกรรมการอดมศกษา สานกงานผดแลนกเรยนทนในตางประเทศตองมแนวทางปฏบตเชนไร นกเรยนจานวนมากจงจะประสบผลสาเรจจบการศกษาได การประมวลผลการเปลยนแปลงตงแตเรมแรกจนถงปจจบน ยงเปนลกษณะของขอมลทขาดการประมวลผล กระจดกระจายอยทวไป ยงมไดถกจดเกบอยางเปนระบบทใชฐานการวจยประเมนผลโครงการมากนก

2

นโยบาย 1 อาเภอ 1 ทนในเชงหลกการและเหตผล มวตถประสงคสาคญในการเพมโอกาสและความเสมอภาคทางการศกษาเพอเดกยากจนทเรยนด การตอบสนองความตองการชมชนพนท อาเภอแตละอาเภอ การพฒนาประเทศเพอไดบคลากรในสาขาทขาดแคลน วทยาการทมาจากนานาประเทศลวนเปนการสรางเสรม 3 เสาทชดเจนและเกดประโยชนอนมากมายในระยะยาว อยางไรกตามนโยบาย 1 อาเภอ 1 ทน ไดมการเปดรบสมครทนการศกษามผเขาศกษาตอนบตงแตรนท 1 - 4 จานวนทงสน 3,093 คน ใน 24 ประเทศ รวมทงประเทศไทยใชงบประมาณกวา 29,087 ลานบาทตลอดการดาเนนการทง 4 รน มประเทศทศกษาดงเชน สาธารณรฐฝรงเศส อตาล ญปน อนเดย จน และอนๆ มผสาเรจการศกษาแลว 1,587 คน รวมทงมการเปดสอบเพมเตมในป พ.ศ. 2557 อกหลายรอยทนทจะไปศกษาตอในเรววนน จากการตดตามประเมนผลและศกษาผลกระทบโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1 และรนท 2สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดลทไดระบวา จดออนของโครงการ คอ กระบวนการคดเลอกนกเรยนทนยงไมมความชดเจนและเขมงวดเพยงพอ ไมวาจะเปน เกณฑรายไดของบดามารดา วธการสอบคดเลอก เปนทนาสงเกตวา เมอเปรยบเทยบกบนกเรยนทนบางสวนตามทไดกลาวมาแลวขางตนทเหนวา จดเดนของทน 1 อาเภอ 1 ทนจดหนงคอ เปนทนทใหโดยไมมขอผกมด หรอการชดใชทนใดๆ แตเกณฑการไมมขอผกมดน อาจทาใหนกเรยนทไดทนไมตงใจเรยนเทาทควร และอาจเปนการสนเปลองทรพยากรของประเทศโดยเปลาประโยชน จากจดออนของโครงการขางตนจงสะทอนใหเหนวาการดาเนนโครงการยงไมมประสทธภาพและขาดความชดเจนในการดาเนนงานเทาทควร ดงนนเพอใหการดาเนนนโยบาย 1 อาเภอ 1 ทนรนตอไป มความชดเจนมนคงในเชงปรชญาแนวคดวตถประสงค คณะอนกรรมการกลนกรองจงมมตใหคณะผวจยไดศกษาวจยเพอตดตามและประเมนผลโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนโดยมวตถประสงคของการวจยประเมนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนดงรายละเอยดดงน

2. วตถประสงคของการวจยประเมนโครงการ

1) เพอศกษาและตดตามประเมนผลการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนในแตละรน ในมตทมพฒนาการและการเปลยนแปลงตงแตรนท 1 ถงรนท 4 2) เพอศกษาภาวะการมงานทาของผรบทนรนท 1 และรนท 2 3) เพอศกษาแนวโนมปญหา อปสรรคทจะสงผลกระทบตอการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 3 และรนท 4 จากผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวน 4) เพอศกษาและพฒนารปแบบการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทมประสทธภาพ เพอประโยชนตอการบรหารจดการโครงการในระยะยาวและสนบสนนการตดสนใจเชงนโยบายในอนาคต

3

3. ขอบเขตการดาเนนการประเมน ผวจยดาเนนการใหครอบคลมตามวตถประสงคในขอ 2 โดยมรายละเอยด ดงตอไปน 1) ศกษาวเคราะห เปรยบเทยบจดออน จดแขง ขอด ขอเสย พฒนาการและการเปลยนแปลง รวมทงผลกระทบของการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ตงแตรนท 1 ถง รนท 4 พรอมทงใหขอเสนอแนะเชงนโยบายและการดาเนนงานของโครงการฯ ดงน (1) นโยบายรฐบาล (2) หลกเกณฑวธการคดเลอกผรบทน (3) สาขาวชาและประเทศทใหผรบทนไปศกษาทสอดคลองกบความตองการของทองถน (4) การบรหารจดการของหนวยงานทเกยวของ ไดแก สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ สานกงาน ก.พ. กระทรวงการตางประเทศ และสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา ประกอบดวยกระบวนการ ดงน (4.1) กระบวนการคดเลอกผรบทน (4.2) การเตรยมความพรอมผรบทน (4.3) การดแลและตดตามความกาวหนาของผรบทนระหวางศกษาในประเทศไทย (4.4) การดแลจดการศกษาและตดตามความกาวหนาของผรบทนระหวางศกษา ในตางประเทศ (5) การตดตามประเมนผลภายหลงผรบทนสาเรจการศกษา (6) การรวบรวมขอมลผรบทนใหครอบคลมทกรนสาหรบการเกบรวบรวมขอมลใหดาเนนการดงน (6.1) การเกบขอมลผรบทนในประเทศไทยใหครอบคลมพนท 19 กลมจงหวด ตามระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยระบบบรหารราชการแบบบรณาการ พ.ศ. 2546 (6.2) การเกบขอมลเชงปรมาณในพนทตางประเทศครอบคลมทกทวปทผรบทน เลอกไปศกษา

(6.3) การศกษาขอมลเชงลกในตางประเทศ (กรณศกษา) โดยเลอกศกษาในประเทศ ตางๆ จาก 3 ทวป ประกอบดวย 1) ทวปยโรปจานวน 2 ประเทศ คอ สาธารณรฐฝรงเศส และสหพนธสาธารณรฐเยอรมน 2) ทวปเอเชย คอ ประเทศญปน และ 3) ทวปออสเตรเลย คอ ประเทศออสเตรเลย

2) ศกษาวเคราะหและประเมนผลสาเรจของการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนรนท 1 และรนท 2 ในเชงนโยบาย ประสทธภาพของการบรหารจดการและการใชทรพยากร ประสทธผลของผรบทนและผลกระทบทเกดจากการไดรบทนตอผรบทน ครอบครว และทองถนของผรบทน

4

3) ศกษาภาวะการมงานทาของผรบทนรนท 1 และรนท 2 รายไดและผลกระทบทเกดจากการไดรบทน 4) ศกษาวเคราะหแนวโนมปญหาหรออปสรรคทจะสงผลกระทบตอการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 3 และรนท 4 จากผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวน 5) ศกษาวเคราะหสาขาวชาทเปนความตองการของทองถน และสอดคลองกบแนวทางการพฒนาประเทศ 6) ศกษาวเคราะหแนวทางการพฒนาและเสนอรปแบบการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนทมประสทธภาพ มการบรหารจดการและการใชทรพยากรอยางเหมาะสม และเปนรปแบบทสอดคลองกบแนวคดและวตถประสงคของโครงการ คอ ใหโอกาสแกนกเรยนทเรยนด มความประพฤตด แตฐานะยากจน ไดศกษาตอระดบปรญญาตรทงในประเทศไทยและตางประเทศ โดยนาความรกลบมาทาคณประโยชนใหแกทองถนและประเทศภายหลงสาเรจการศกษา พรอมขอเสนอแนะเพอสงเสรมการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนทจะกอใหเกดประโยชนในระยะยาว 7) จดทารายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ พรอมแผนบนทกขอมล (ซด) จานวน 100 ชด ทประกอบดวยขอมลตามขอบเขตการดาเนนการประเมนทงหมด จากวตถประสงคและขอบเขตการดาเนนการประเมนคณะผวจยจงไดสรปกรอบการประเมนไดดงแผนภาพ 1.1 ดงน

5

แผนภาพ 1.1 กรอบการประเมนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

5.ศกษาวเคราะหแนวทางการพฒนาและเสนอรปแบบการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทมประสทธภาพ

4.ศกษาวเคราะหแนวโนมปญหาหรออปสรรคทจะสงผลกระทบตอการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 3 และรนท 4

3.ศกษาภาวะการมงานทา รายไดและผลกระทบทเกดจากการไดรบทนของผรบทนรนท 1และรนท 2

2.ประเมนผลสาเรจและผลกระทบตอผรบทน ครอบครว และทองถน ในรนท 1-2

1.การศกษาเปรยบเทยบโครงการรนท 1-4 ในประเดน1.1 จดออนจดแขง

• นโยบายรฐบาล• หลกเกณฑวธการคดเลอกผรบทน• สาขาวชาและประเทศทใหผรบทนไปศกษาท

สอดคลองกบความตองการของทองถน• การบรหารจดการของหนวยงาน

1.2 พฒนาการและการเปลยนแปลง• นโยบายรฐบาล• หลกเกณฑวธการคดเลอกผรบทน• สาขาวชาและประเทศทใหผรบทนไปศกษาท


1.3 ขอเสนอแนะ• นโยบายรฐบาล• หลกเกณฑวธการคดเลอกผรบทน• สาขาวชาและประเทศทใหผรบทนไปศกษาท


5

6

4. นยามศพทเฉพาะ ในการศกษาครงนมคาหรอกลมคาทมความหมายเฉพาะดงตอไปน

นกเรยนทน หมายถง ผทสมครเขาโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน และผานการคดเลอกตามเกณฑตางๆ ทกาหนดไวในแตละรน ทงผทศกษาในและตางประเทศ

คณะกรรมการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน หมายถง คณะบคคลทมบทบาทหนาทในการดาเนนงานและตดสนใจในเรองตางๆ ทเกยวของกบการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนโดยมรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการเปนประธานกรรมการและมสมาชกรวมทงสน 27 คน ตามคาสงกระทรวงศกษาธการ

ทนประเภทท 1 หมายถง รปแบบของทนการศกษาในโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนทกาหนดเกณฑจากดรายไดของครอบครวไมเกนจานวนทกาหนดไวตอป

ทนประเภทท 2 หมายถง รปแบบของทนการศกษาในโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทไมกาหนดเกณฑจากดรายไดของครอบครวซงเรมมทนประเภทนในรนท 3 เปนตนไป

บทบาทหนาทของสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาล หมายถง ภาระงานและความรบผดชอบทสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาล (สนร.) ไดรบมอบหมายจากสานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.) ทเกยวของกบการสนบสนนการศกษาและการใชชวตของนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนในประเทศตางๆ ทอยในความรบผดชอบของแตละสานกงาน

ครอบครวผมรายไดนอย หมายถง หนวยทางสงคมทประกอบดวยสมาชกตงแต 2 คนขนไป อาศยอยรวมในสถานทเดยวกน มความผกพนและใชชวตรวมกนโดยมรายไดรวมไมเกน 200,000 บาทตอป

ประเทศทไมใชภาษาองกฤษ หมายถง รฐหรอดนแดนในทวปตางๆ ทใชภาษาถนเปนภาษาหลกในการตดตอสอสารอยางเปนทางการ เชน ประเทศญปน สาธารณรฐประชาชนจน สหพนธสาธารณรฐเยอรมน เปนตน 5. ประโยชนทไดรบ 1) การดาเนนการในการคดเลอกผรบทน การเตรยมความพรอมผรบทน การดแลและตดตามความกาวหนาของผรบทนระหวางศกษาในประเทศไทยและการดแลจดการศกษาและตดตามความกาวหนาของผรบทนระหวางศกษาในตางประเทศ ไดรบการปรบปรงแกไขและเปนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผลสอดคลองกบแนวคดและวตถประสงคของโครงการ 2) การบรหารจดการและการใชทรพยากรประสทธผลของผรบทนภายหลงการสาเรจการศกษา เปนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผลสอดคลองกบแนวคดและวตถประสงคของโครงการ 3) แนวทางการพฒนาและเสนอรปแบบการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทมประสทธภาพ มการบรหารจดการและการใชทรพยากรอยางเหมาะสม และเปนรปแบบทสอดคลองกบแนวคดและวตถประสงคของโครงการ

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจยเพอตดตามและประเมนผลโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนตงแตรนท 1 - 4 คณะผวจยไดศกษาแนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของแบงออกเปน 7 ตอน ดงน

ตอนท 1 รายงานโครงการประเมนการดาเนนงานแกไขปญหาเดกยากจนและเดกดอยโอกาสจากเงนรายไดสวนเกนของการออกฉลากเลขทาย 3 ตว และ 2 ตวและรายงานการตดตามประเมนผลและศกษาผลกระทบโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนรนท 1 และรนท 2

ตอนท 2 การสงเสรมและใหทนสนบสนนนกเรยนไทยในการศกษาตอตางประเทศ ตอนท 3 การบรหารจดการทนรฐบาลในประเทศไทย ตอนท 4 ทฤษฎการบรหารโครงการ (Project Management Theory)

ตอนท 5 ทฤษฎในการประเมนโครงการ (Evaluation Theory) ตอนท 6 แนวคดในการวจยประเมนความตองการจาเปน (Needs Assessment Research) ตอนท 7 ความตองการและศกยภาพของประชาชนในทองถนของ 19 กลมจงหวด ตอนท 1 รายงานโครงการประเมนการดาเนนงานแกไขปญหาเดกยากจนและเดกดอยโอกาสจากเงนรายไดสวนเกนของการออกฉลากเลขทาย 3 ตว และ 2 ตวและรายงานการตดตามประเมนผลและศกษาผลกระทบโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนรนท 1 และรนท 2 สาหรบการประเมนผลโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ในครงน คณะผวจยไดศกษาขอมลเพมเตมจากรายงานโครงการประเมนการดาเนนงานแกไขปญหาเดกยากจนและเดกดอยโอกาสจากเงนรายไดสวนเกนของการออกฉลากเลขทาย 3 ตว และ 2 ตว และรายงานการตดตามประเมนผลและศกษาผลกระทบโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1 และรนท 2 ของสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล เพอศกษาวเคราะหและประเมนผลสาเรจของการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1 และรนท 2 ในเชงนโยบาย ประสทธภาพของการบรหารจดการและการใชทรพยากรประสทธผลของผรบทน และผลกระทบทเกดจากการไดรบทนตอผรบทน ครอบครว และทองถนของผรบทนโดยมรายละเอยดดงตอไปน 1.1 รายงานโครงการประเมนการดาเนนงานแกไขปญหาเดกยากจนและเดกดอยโอกาสจากเงนรายไดสวนเกนของการออกฉลากเลขทาย 3 ตว และ 2 ตว

คณะครศาสตร (2549) ทาประเมนการดาเนนงานจดสรรทนสนบสนนการศกษาสาหรบเดกยากจนและเดกดอยโอกาส จากเงนรายไดสวนเกนของการออกฉลากเลขทาย 3 ตว และ 2 ตว ซงเนนการพฒนาศกยภาพโดยใชการศกษาในการสรางโอกาสในการเรยนร อนนาไปสการประกอบอาชพของตนและครอบครวใหสามารถอยรอดไดในสงคม ผานการจดสรรทนรปแบบตางๆ เชน ทนเรยงความ โครงการ 1 อาเภอ 1 ทน เพอสงเคราะหเปนขอเสนอแนะทางยทธศาสตรสาหรบการจดการแกไขปญหาเดกยากจนอยางเปนระบบและม

8 ประสทธภาพ พบวาโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนทาใหเกดผลกระทบในทางบวกกบเดกนกเรยน โดยเดกมระบบคดทเหนคณคาในตนเอง มความภาคภมใจ และมองตนเองในดานบวก

สวนผลการประเมนกระบวนการดาเนนงาน ชใหเหนวาควรมหนวยงานหลกทรบผดชอบการจดสรรทนทมการบรหารจดการแบบมออาชพ มการรวมศนยของขอมลและระบบการคดเลอกผรบทนทเปนเอกภาพ โปรงใส ตรวจสอบได โดยอาศยการมสวนรวมของสถานศกษาและชมชนเปนฐานในคดกรองเดกดอยโอกาส เพอใหทนไดรบการจดสรรไปสเดกยากจนและเดกดอยโอกาสอยางแทจรง นอกจากนนตองมการตดตงระบบการตดตามประเมนผลผไดรบทนอยางจรงจง โดยกระจายอานาจใหสถานศกษาและชมชน รวมทงองคกรปกครองสวนทองถนมสวนรวมและสรางเงอนไขใหเดกทไดรบทนเกดจตสานกในการพงตนเองและการทาเพอประโยชนสวนรวม

สาหรบขอเสนอแนะเชงยทธศาสตรดานการจดสรรทนการศกษา ไดเสนอวาควรม ว ธการประชาสมพนธทเหมาะสม ตองมขอมลทแมนยา ชดเจน มการใชสอทองถน และประชาสมพนธใหถงกลมเปาหมายทแทจรง เนนการใชโรงเรยนเปนฐานในการรบสมคร เพราะเปนหนวยงานทใกลชดกบเดกมากทสด อาศยครในโรงเรยนเปนพนฐานสาคญ โดยในดานเกณฑรายไดควรมวธตรวจสอบเปนมาตรฐานเดยวกน โดยทาแบบฟอรมในการกรอกรายละเอยดเปนลายลกษณอกษร มผรบรองมากกวา 1 คน และกาหนดวธการทใชในการรบรอง คอ ตองมการเยยมบาน และในดานการกระจายตวของทนการศกษา ควรพจารณาสดสวนใหสอดคลองตามจานวนคนยากจนในแตละภมภาค โดยตองเพมจานวนสดสวนของทนสนบสนนการศกษาไปยงภาคตะวนออกเฉยงเหนอมากขน รองมาคอภาคเหนอ ภาคใต สวนภาคกลางตองปรบลดจานวนทนลงประมาณเทาตว 1.2 รายงานการตดตามประเมนผลและศกษาผลกระทบโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนรนท 1และรนท 2 รายละเอยดการตดตามประเมนผลและศกษาผลกระทบโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1 และรนท 2 จากรายงานการตดตามประเมนผลและศกษาผลกระทบโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1 และรนท 2 ของ สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล (2553) มรายละเอยดดงตอไปน 1.2.1 ประเทศและสาขาวชาทนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนกาลงศกษาในตางประเทศ ประเทศทนกเรยนทน 1 อาเภอ 1 ทนเลอกศกษาในตางประเทศตามทโครงการฯ กาหนดไวทงหมดม 17 ประเทศ โดยพจารณาประเทศทไมไดใชภาษาองกฤษเปนภาษาหลกสวนใหญ แตเปนประเทศทม ความชานาญในสาขาวชาตางๆ ทงในทวปเอเชย ยโรป และอนๆ ปจจบนมนกเรยนทนทกาลงศกษาอยในตางประเทศทงรนท 1 และรนท 2 จานวนทงสน 1,027 คน โดยศกษาในทวปยโรปมากทสดโดยเฉพาะในสาธารณรฐฝรงเศส รวม 2 รน จานวน 194 ราย สาหรบในทวปเอเชย มนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนทง 2 รน กาลงศกษาอยในประเทศญปนมากทสด รวมจานวน 261 ราย

9 คณะหรอสาขาวชาทนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนกาลงศกษาในตางประเทศ โดยพบวา กาลงศกษาในสาขาวทยาศาสตรมากทสด สอดคลองกบนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนทกาลงศกษาในประเทศไทยนอกจากนนกาลงศกษาในสาขาบรหารและรองลงมาสาขาสงคมศาสตร 1.2.2 การขอยตการศกษาในตางประเทศของนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน นกเรยนกลมน ทตอบแบบสอบถามระบถงเหตผลตางๆ ทตนตดสนใจกลบมากทสด คอ ปญหาดานการเรยน รองลงมา มปญหาเรองภาษาตองการกลบมาเรยนตามสาขาทตองการ มปญหาดานสขภาพกายและจต ตองการกลบมาเรยนทประเทศไทย มปญหาดานการปรบตวผลจากการสนทนากลม ระบเหตผลทยายกลบของนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนทยตการศกษาในตางประเทศและกลบมาศกษาตอในประเทศ พบวา สวนใหญเปนประเดนเกยวกบการเรยนทยากมากและภาษาทใชสอสารยากจงทาใหเปนอปสรรคในการเรยน สถานการณเมอกลบมาศกษาตอในประเทศ สวนใหญพอแมเขาใจ และคอยเปนกาลงใจให ในดาน การเรยนและผลการเรยนในประเทศไทย การเรยนมความงายกวา กลบมากลายเปนคนเกงและเดนเปนทสนใจของเพอนและอาจารย สวนในดานการดแลมความแตกตางคอไดรบการดแลนอยลงและดเหมอนจะไดรบการซาเตมจากระบบการดแลในประเทศ 1.2.3 ชวตการทางานของนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1 นกเรยนทนทศกษาในประเทศไทยสาเรจการศกษาสาขาบรหารธรกจในสดสวนทสงทสดลาดบถดมา ไดแก สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย ทงทเปนเทคโนโลยชวภาพ เทคโนโลยสารสนเทศเทคโนโลยอาหาร เทคโนโลยอเลกทรอนกส และเทคโนโลยอตสาหกรรมการเกษตร สาขาพยาบาลศาสตรและสาขาฟสกส เคม และชววทยา สวนสาขาอนๆ จดวาเปนสาขาทมนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนเลอกศกษาในสดสวนทนอย คอตากวารอยละ 10 ไดแก สาขาเทคนคการแพทยและสาขาวศวกรรมศาสตร ซงเปนสาขาทมสดสวนนกเรยนทนจบการศกษาเทากน เชนเดยวกบสาขาภาษาองกฤษ และสาขาวชาเศรษฐศาสตรทมสดสวนนกเรยนทน จบการศกษานอย รวมทงสาขาการจดการโรงแรมและการทองเทยวและสาขาการเกษตร นกเรยนทน1 อาเภอ 1 ทนสวนใหญเรยนจบระดบอดมศกษาภายในระยะเวลาทหลกสตรกาหนด คดเปนกวารอยละ 97 ของนกเรยนทนทจบการศกษาภายในประเทศ และรอยละ 80 ของนกเรยนทนทจบการศกษาจากตางประเทศ มนกเรยนทนเพยงบางสวนเทานน ทไมสามารถจบการศกษาตามระยะเวลาปกตทหลกสตรกาหนดได ทงน นกเรยนทนทจบการศกษา แตใชระยะเวลาเกนกวาทหลกสตรโดยปกตกาหนด โดยเปรยบเทยบระหวางกลมทศกษาภายในประเทศไทย และกลมทศกษาในตางประเทศ จะเหนไดวาสดสวนนกเรยนทนท ใชระยะเวลาในการศกษาเกนกวาระยะเวลาปกต กลมทศกษาในสถาบนอดมศกษาในตางประเทศ สงกวากลมทศกษาในสถาบนอดมศกษาภายในประเทศอยางเหนไดชด นกเรยนทนทจบการศกษาแลว เปนผททางานประจา โดยกลมนกเรยนทนทจบจากสถาบนการศกษาภายในประเทศ ทางานประจา สงกวากลมนกเรยนทนทจบการศกษาจากตางประเทศเพยงเลกนอย สาหรบ

10 นกเรยนทนทจบการศกษาภายในประเทศไทยแตยงไมไดทางานมเพยงสวนนอย ขณะทนกเรยนทนทจบการศกษาจากตางประเทศมมากกวา นกเรยนทน 1 อาเภอ 1 ทน ทสาเรจการศกษาจากสถาบนภายในประเทศสวนใหญ ไมเคยเปลยนงาน ซงตรงกนขามกบนกเรยนทนทสาเรจการศกษาจากตางประเทศ ทพบวา กวาครงของนกเรยนทนในกลมเปลยนงานมาแลว 1 ครง ระยะเวลาทใชในการหางานททาอยในปจจบน พบวามความแตกตางกนคอนขางชดเจนระหวางกลมนกเรยนทนทง 2 กลม นกเรยนทนทสาเรจการศกษาจากสถาบนอดมศกษาภายในประเทศจะใชเวลาในการหางานทานอยกวานกเรยนทนทสาเรจการศกษาจากตางประเทศ เกอบครงของนกเรยนทนทจบการศกษาภายในประเทศ สามารถหางานทาไดทนททเรยนจบ ตรงกนขามกบกลมนกเรยนทนทจบการศกษาจากตางประเทศสวนใหญหางานทาไดภายใน 4 – 6 เดอน มเพยงสวนนอยสามารถหางานทาไดทนท คาตอบแทนตอเดอนของนกเรยนทนทจบการศกษาแลว ตามทคณะวจยสอบถามจากนกเรยนทนผสาเรจการศกษาแลว พบวาผททางานกบทางภาครฐ มรายไดขนตาเรมตนท 15,000 บาทตอเดอน สวนผททางานใหกบภาคเอกชน จะมรายไดเรมตนทแตกตางกนไปตามนโยบายของบรษท จากการสอบถามพบวา รายไดเรมตนของผทจบการศกษาในตางประเทศ อยระหวาง 30,000 ถง 50,000 บาทตอเดอนสวนรายไดเฉลยของผรบทนรนท 1 และรนท 2 ทสาเรจการศกษาทงในและตางประเทศอยระหวางการศกษาตอไป 1.3 จดแขงจดออน และขอเสนอแนะของโครงการ จดเดนของโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนทสาคญทสดในมมมองของนกเรยนทนคอ เปนการเปดโอกาสใหเดกทครอบครวมฐานะยากจน ไมมโอกาสทางการศกษา สามารถเขาถงการศกษาในระดบสงมากขน โดยเฉพาะอยางยงเดกทอยในพนทชนบทหางไกล จดเดนอนๆ ของโครงการฯ ทนาสนใจ ไดแก เปนทนทไมมขอผกมด กลาวคอไมมเงอนไขตองชดใชทน ใหเงนทนสนบสนนอยางเตมท เจาหนาทหรอพนกงานทเกยวของในโครงการฯ ใหการดแลนกเรยนทนเปนอยางด ใหคาปรกษาและใหความชวยแหลอแกไขปญหาตางๆ อยางรวดเรวและครอบคลม จดออนของโครงการฯ ประมาณครงหนง สรปวากระบวนการคดเลอกนกเรยนทนยงไมมความชดเจนและเขมงวดเพยงพอ ไมวาจะเปน เกณฑรายไดของบดามารดา วธการสอบคดเลอก เปนทนาสงเกตวา เมอเปรยบเทยบกบนกเรยนทนบางสวนตามทไดกลาวมาแลวขางตนทเหนวา จดเดนของทน 1 อาเภอ 1 ทน จดหนงคอ เปนทนทใหโดยไมมขอผกมด หรอการชดใชทนใดๆ แตเกณฑการไมมขอผกมดน อาจทาใหนกเรยนทไดทนไมตงใจเรยนเทาทควร และอาจเปนการสนเปลองทรพยากรของประเทศโดยเปลาประโยชน การประเมนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน มขอเสนอแนะ 2 ดาน ดงน ขอเสนอแนะดานการบรหารจดการและการเตรยมความพรอม 1) ใหนกเรยนทรบทนเตรยมตวเรองภาษาและมการประเมนผลกอนทจะสงไปตางประเทศ

11 2) ควรใหเดกเรยนภาษาพนฐานทตองใชในชวตประจาวน และทตองใชในการเรยน (ศพทเฉพาะทาง) 3) ใหมผดแลหรอทปรกษาในดานวชาการในประเทศทเดกไปศกษาตอ 4) กาหนดกฎเกณฑการประเมนผลใหชดเจนแตไมเปนการกดดนเดกจนเกนไป 5) ควรแตงตงผทเคยศกษาในประเทศนนๆมากอนมาเปนผดแลนกเรยนทนในประเทศนนๆ 6) ควรกระจายทพกของนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนอยางหลากหลาย เพอใหนกเรยนไดรบประสบการณในการดาเนนชวตตามลาพงในวฒนธรรมทแตกตาง ทาใหนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนมการเรยนร การปรบตว ทงในภาษาทใชในชวตประจาวน เพอนตางชาต วฒนธรรมพนบานของเขตทพกอาศยเปนตน การเรยนรและการปรบตวการปรบตว ทาใหเกดการเพมทกษะการใชภาษา การเอาตวรอด และการมเครอขายกบเพอนตางชาตทงในและนอกสถานศกษา 7) ใหรายละเอยดขอมลเกยวกบสาขาทนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนจะไปศกษาในแตละประเทศใหชดเจนมากยงขน เมอนกเรยนไดขอมลทชดเจน นกเรยนกจะมความมนใจในการเลอกคณะ สาขาวชาหรอหลกสตร ทาใหการยายสถานทเรยน หลกสตร สาขาวชา ลดลงหรอมนอยทสด เปนผลใหเกดความคมคาทงเวลาและทนทตองจายใหกบนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนในแตละป 8) บอกเลาประสบการณทงทางบวกและทางลบ ใหนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนอยางละเอยดกอนเดนทางไปศกษายงตางประเทศ 9) ควรสงนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนไปศกษาในประเทศแถบเอเชยเปนหลก เนองจากเสยคาใชจายและใชระยะเวลานอยกวา เมอเทยบกบการไปศกษาในทวปยโรปหรอทวปอเมรกา แตประสทธภาพและผลลพธทไดมความแตกตางกนไมมาก ขอเสนอแนะดานการสงเสรมและการพฒนาทน 1) ควรมการปรบปรงระบบการคดเลอกใหมประสทธภาพมากกวาน 2) ควรมการเตรยมพรอมนกเรยนกอนเดนทางทงดานภาษาและการใชชวต 3) มการตดตามความเปนอย ใหความอบอน การดแลรบฟงปญหานกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนอยางใกลชดจะชวยไดในดานจตใจ การชวยเหลอนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ไมควรมากหรอนอยเกนไป การดแลมากทาใหเดกไมขวนขวาย ไมตอสปญหาความสบายทมากเกนไปทาใหเดกขเกยจ ควรใหเดกสามารถตดตอราชการ การทาบตรประชาชน ดวยตนเอง และการจดทพกในหอพกตางประเทศทมนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนเปนกลมใหญใหอยดวยกนทาใหภาษาพฒนาลาชา เพราะเจอกนเองพดคยภาษาไทยกนเอง ทาใหไมเปนการบงคบตวเองใหฝกภาษา 4) การวางเปาหมายสงกวาศกยภาพของเดกบางคน ควรเปดหลกสตรทมความหลากหลายใหเดกไดเลอกในสงทเหมาะสม เชน หลกสตรอนเตอร เปนตน

12 ตอนท 2 การสงเสรมและใหทนสนบสนนนกเรยนไทยในการศกษาตอตางประเทศ

สาหรบการประเมนผลโครงการ1อาเภอ 1ทน ในครงน คณะผวจยไดศกษาแนวนางในการสงเสรมและใหทนสนบสนนนกเรยนไทยในการศกษาตอตางประเทศใน 6ประเทศ ไดแก (1)ประเทศมาเลเซย (2) ประเทศจน (3) เขตปกครองพเศษฮองกง (4) ประเทศเกาหลใต (5) ประเทศสงคโปร (6) ประเทศองกฤษ โดยมรายละเอยดดงตอไปน 2.1 Malaysian International Scholarship (MIS) : ประเทศมาเลเซย คณะกรรมการทนการศกษานานาชาต มอบทนการศกษาใหกบนกศกษาตางประเทศ เพอเขาศกษาตอในระดบมหาวทยาลยของมาเลเซย ภายใตการสนบสนนของการโครงการความรวมมอแหงมาเลเซย (Malaysian Technical Cooperation Programme – MTCP) ในการดแลของกระทรวงศกษาธการ โดยมอบทนใหกบนกเรยนทมผลการเรยนเปนเลศ และตรงตามหลกสตรททางมหาวทยาลยในมาเลเซยในระดบปรญญาตร ทงในสวนของเอกชนและรฐบาล โดยทนการศกษานเปนสวนหนงตามนโยบายของรฐบาลมาเลเซย ทตองการจะเชอมความสมพนธระหวางประเทศมาเลเซยกบเพอนบาน ในความรวมมอรฐตอรฐ ซงมตงแตระดบปรญญาตรไปจนถงปรญญาเอก หลกสตรทเปดรบระดบปรญญาตร ไดแก บรหารธรกจ และการเงน วทยาศาสตรและวศวกรรม วทยาศาสตรเกษตรกรรมสงคมวทยา และภาษาศาสตร กาหนดใหผรบสมครมอายไมเกน 21 ป มสขภาพด จบการศกษาภาคบงคบ 12 ป (มธยมศกษาปท 6) ดวยเกรดการเรยนทด เปนผทผานงานดานกจกรรมและอาสาสมครชวยเหลอสงคมอยางตอเนอง และมความสามารถทางภาษาองกฤษ ทงนผรบทนจะไมเสย คาเลาเรยน และจะไดรบตวเครองบนไประหวางประเทศผรบทนกบประเทศมาเลเซย คาใชจายประจาเดอน รวมถงคาตาราเรยนและเดนทางภายในประเทศ โดยมเงอนไขคอผรบทนจะไมสามารถเปลยนแปลงโปรแกรมการศกษาในระหวางรบทนได เวนแตจะไดรบอนญาตเปนลายลกษณ อกษรจากมหาวทยาลยหรอกระทรวงศกษาธการของประเทศมาเลเซย ตองแสดงความกาวหนาในการเรยนมฉะนนจะถกถอดถอนจากการเปนผรบทน ตองศกษาในมหาวทยาลยในประเทศมาเลเซยเทานน การทาวจยจงตองทาในประเทศมาเลเซย และไมสามารถทางานทมรายไดในระหวางการศกษาในประเทศมาเลเซย เวนแตจะไดรบอนญาตเปนลายลกษณอกษร (Kementarian Penidkan Malaysia, 2012) หากพจารณาในดานการไดผลประโยชนจากการใหทน จะพบวา ประเทศมาเลเซยจะไดผลดในดานบวก คอมบคคลทมความสามารถชวยทาการวจยในประเทศ ซงเปนผลจากเงอนไขทตองศกษาและทาวจยในประเทศเทานน เปนผลดในการทราบสภาพสถานการณตางๆ อนนาไปสการหาทางแกปญหาและพฒนาประเทศ ทงนระหวางททาการศกษาทางมหาวทยาลยยงไดจดใหนกเรยนทนไดฝกงานยงหนวยงานตางๆ ซงอาจมการทาบทามใหนกเรยนทนเขาทางานในหนวยงานหลงจบการศกษา เปนการดงบคคลทมความสามารถเขาสประเทศ

13 2.2 China Scholarship Council (CSC) และ Hanban : ประเทศจน สาหรบประเทศจน ทนการศกษาทรฐบาลกลางมอบใหกบนกศกษาตางชาตทกปจะแบงไปตามมณฑลและมหาวทยาลยทวประเทศจน ปกตทนจะใหกบผทจะศกษาตอในระดบปรญญาโทและเอกไมจากดสาขาวชา การจดสรรทนการศกษาทจะไดรบในแตละประเทศจะขนอยกบความรวมมอและขอตกลงความรวมมอของ แตละประเทศทมตอกน ซงทนจะครอบคลมทนเรยนภาษาจน 1 ป สาหรบผไมมพนฐานและตองการปพนฐานใหแนน โดยเปนทนทไมมเงอนไขและไมตองใชทน แตนกเรยนจาเปนตองสอบผานตามรายวชาทกาหนด รวมถงภาษาจนกอนทจะไปเรยนวชาเอก หากสอบภาษาจนไมผาน จะตองหยดการเรยนและกลบประเทศตน (China Scholarship Council, 2012) ในขณะททนขงจอเปนทนดานการสอน ผรบทนจะตองเรยนคณะการสอนภาษาจนเทานน และจะตองม HSK ระดบ 6 ซงเปนระดบสงสด และเมอไดทนมาเรยนแลวจะตองรกษาผลการเรยนใหอยในเกณฑทกาหนด หากผลการเรยนไมถงอาจถกระงบทนได ทงนเมอจบการศกษาจะตองใชทนโดยการเปนอาจารยสอนภาษาจนโรงเรยนเอกชนเปนเวลา 2 ป (ไชนามาเนย, 2555) ทงนจะพบวาประเทศจนจะไดรบประโยชนจากการใหทนในเรองของการขยายสงคมของการใชภาษาจนใหเขาถงผคนในวงกวางขน เพราะปจจบนประเทศจนเรมมบทบาทในดานการลงทน มการขยายตวทางเศรษฐกจอยางรวดเรว ประกอบกบมประชากรมากเปนอนดบ 1 ของโลก ทาใหภาษาจนเปนภาษาทไดรบความนยมในการเรยนเปนภาษาท 3 รองจากภาษาแม และภาษาองกฤษ หากมสงคมคนใชภาษาจนในวงกวางขน จะชวยใหการสอสารเพอดาเนนธรกจหรอการลงทนเปนไปไดงายขน ซงถอเปนเงอนไขสาคญในการรบทนทผรบทนจะตองสอบผานภาษาจน มเชนนนอาจถกระงบทนได ยงทาใหผรบทนตองมความพยายามในการศกษาภาษาจนใหแตกฉานมากขน

2.3 HKSAR Government Scholarship Fund : เขตปกครองพเศษฮองกง กองทนเพอการศกษาจากรฐบาลฮองกง จดตงขนในป พ.ศ.2551 ดวยเงนทนเรมตน 1,000 ลานดอลลารฮองกง หรอประมาณ 4,000 ลานบาท มวตถประสงคหลกในการสนบสนนดานคาใชจายในการศกษา ใหแกนกศกษาทองถนและนกศกษาตางชาต ซงมทนมากกวา 853 ทน โดยสาขาทไดรบความนยม ไดแก สาขาวชาแพทย วทยาศาสตร และวศวกรรมศาสตร ดวยการทมหาวทยาลยชนนาหลายแหงในฮองกงใชภาษาองกฤษในการเรยนการสอน และภายในเมองใชขอความหรอปายสญลกษณเปนภาษาองกฤษกากบอยแทบทกจดสาคญ ยงทาใหสะดวกสบายตอการใชชวตมากของนกเรยนตางชาต (The University of Hongkong, 2015) การทรฐบาลฮองกงไดผลกดนและสงเสรมการศกษาสาหรบโรงเรยนนานาชาต ถอเปนการเตรยมความพรอมในการสรางความเปนศนยกลางทางดานการศกษาในเอเชย ทาใหนกเรยนฮองกงไดมโอกาสเรยนรวฒนธรรมและสามารถปรบตวสความเปนสากลไดงายและรวดเรวขน อกทงการใหทนการศกษาแกนกเรยนตางชาตอยางตอเนอง เปนผลใหฮองกงมนกเรยนทมคณภาพเขาศกษามากยงขน

14 2 . 4 Korean Government Scholarship Program for International Students for an Undergraduate Course : ประเทศเกาหลใต

ทนการศกษาจากรฐบาลเกาหลโดยตรง ทนกาหนดใหนกเรยนทนเรยนภาษาเกาหล 1 ป และการศกษาในระดบปรญญาตร 4 ป ซงไมรวมคณะแพทยศาสตร/ทนตแพทยศาสตร/สถาปตยกรรมศาสตร โดยไมเสยคาใชจาย พรอมประกนสขภาพและคาใชจายสวนตว 800,000 วอนตอเดอน เพอการสรางเสรมโอกาสและแลกเปลยนทางดานวฒนธรรมในระดบความรอดมศกษา ทงนมเงอนไข คอ นกเรยนทนตองจบในคะแนนเฉลยเกน 80 % ของคะแนนทงหมด หรอเปน 10 % อนดบตนของสถาบนตนสงกด มความรความสามารถทางดานภาษา ทงองกฤษและเกาหลระดบดมาก และมความพรอมทางดานกายภาพและจตวทยา (Edupac-lemonde, 2554) ทงนทนรฐบาลเกาหล ไดใหโอกาสนกเรยนทนสามารถเลอกมหาวทยาลยทสนใจ 3 อนดบและโปรแกรมเรยนได ยกเวนสาขาทใชเวลาเรยนเกน 4 ป ซงทนนไมมคาใชจายและขอผกมดเมอเรยนจบ อยางไรกตาม นกเรยนทนจาเปนตองมพนฐานภาษาเกาหล เนองจากใชในเปนคณสมบตในการพจารณาและการสอบสมภาษณ และจาเปนตองสอบผานการวดระดบ TOPIK ระดบ 3 ถงจะสามารถเขาเรยนมหาลยได มเชนนนจะถกตดสทธทน สงผลใหผทสนใจสมครทนและนกเรยนทนจาเปนตองมความกระตอรอรนตงใจในการศกษาภาษาเกาหล ทาใหการเรยนภาษาเกาหลเกดการตนตวและมผใหความสนใจเพมมากขน และการใหทนนกเรยนตางชาต ทาใหการศกษาเกดการขยายตว มความเปนนานาชาตและสากลมากขน อกทงเกดการแลกเปลยนเรยนรทางสงคมและวฒนธรรมทมความหลากหลาย ทาใหนกเรยนไดเปดโลกทศนและเรยนรทจะอยรวมกบผอน 2.5 ASEAN Scholarship :ประเทศสงคโปร

ทนรฐบาลสงคโปรระดบปรญญาตรเปนทนททางประเทศสงคโปรมอบแกประเทศสมาชกอาเซยน จานวน 40 ทน โดยผสมครจะตองไดรบการรบรองในนามรฐบาลจากกระทรวงศกษาธการ และผสมครจะตองเขาสอบคดเลอกจากสถาบนอดมศกษาของสงคโปรอกครงหนง ทนการศกษานเปนทนเตมเวลาระดบปรญญาตรทมหาวทยาลยแหงชาตสงคโปร (National University of Singapore: NUS) มหาวทยาลยเทคโนโลยนนยาง (Nanyang Technology University: NTU) หรอทมหาวทยาลยการจดการสงคโปร (Singapore Management University: SMU) ทงนนกเรยนอาจตองเรยนหลกสตร Bridging Course กอนเปนเวลา 1 ป ซงทนนออกคาใชจายตางๆ ใหนกเรยนผรบทนทงหมด ไดแก คาเลาเรยน คาทพก คาเดนทาง คาประกนสขภาพ รวมถงคาครองชพ(กระทรวงศกษาธการ, 2558) ประเทศสงคโปรถอเปนประเทศทมการพฒนาอยางกาวกระโดด ทาใหประเทศมความเจรญกาวหนา เปนศนยกลางเศรษฐกจและการคาการเดนเรอระหวางประเทศ ทาใหประชาชนมคาครองชพสงและมคณภาพชวตทด รวมถงเปนแรงงานทมทกษะขนสง ซงการใหทนการศกษาแกสมาชกอาเซยนถอเปนการสานสมพนธและสมานความสามคคในภมภาค รวมถงเปนการผลกดนใหประเทศสงคโปรเปนศนยกลางการศกษาของอาเซยน ดวยปจจยความเจรญและการเปนศนยกลางดานตางๆ จะสงผลใหผคนใหความสนใจและนยมมาศกษาหรอทางานใน

15 ประเทศสงคโปรมากขน อนจะเกดผลคอสงคโปรจะมแรงงานสงและระดบลางมาชวยในภาคอตสาหกรรม ปจจบนสงคโปรขาดแคลนแรงงานระดบลาง ทาใหสามารถขบเคลอนภาคอตสาหกรรมไดเรวขน 2.6 Chevening Scholarships: ประเทศองกฤษ

ทน Chevening Scholarships เปนทนการศกษาของรฐบาลสหราชอาณาจกรและองคกรพนธมตรตางๆ ซงใหกบประเทศตางๆ กวา 118 ประเทศ และสนบสนนกวา 600 ทนทวโลก สาหรบผมศกยภาพความเปนผนา เพอศกษาตอในระดบปรญญาโทเปนเวลา 1 ป โดยไมจากดสาขาวชาและมหาวทยาลยชนนาใดกไดในสหราชอาณาจกร

ทนการศกษานมวตถประสงคในการสนบสนนนโยบายตางประเทศทสาคญของสหราชอาณาจกร โดยการสรางความสมพนธอนดกบผนาในอนาคต และผมบทบาทสาคญตอการตดสนใจในระดบประเทศตางๆ ทวโลก อกทงเปนการสนบสนนและมอบโอกาสแกผตองการศกษาและทาวจยในระดบปรญญาโททประเทศองกฤษ เพอนาความรกลบมาพฒนาประเทศบานเกด (Chevening Scholarships, 2014) เม อพจารณาจะพบวาทนน เกดขนเพอม งสรางลกษณะผ น าในอนาคตในเปนไปในทศทางท สหราชอาณาจกรเหนวาควรจะเปน เพอเปนประโยชนในการเจรจาและสานความสมพนธในอนาคต โดยทาใหผทจบการศกษาจากสหราชอาณาจกรมแนวโนมทางความคดเปนไปในทศทางเดยวกน ทาใหสะดวกใน การเจรจา อนจะเหนไดจากบางสาขาวชาไดรบการพจารณาเปนพ เศษ เชน สาขาประชาธปไตยและ ธรรมาภบาลทางการเมอง สาขาสทธมนษยชน สาขาปญหาความขดแยง และสาขาการกากบดแลเศรษฐกจ เปนตน ตอนท 3 การบรหารจดการทนรฐบาลในประเทศไทย 3.1 ทนคณะกรรมการขาราชการพลเรอนหรอ ทน ก.พ. คณะกรรมการขาราชการพลเรอนหรอ สานกงาน ก.พ. คอ คณะกรรมการทรบผดชอบงานดานการบรหารทรพยากรบคคลภาครฐ ทาหนาทดาเนนการจดสอบคดเลอกผเขารบราชการพลเรอน และจดการศกษาใหนกเรยนหลวงฝายพลเรอนทสงไปศกษายงตางประเทศ โดยมทนทงหมด 4 ประเภทหลก คอ ทนศกษาตอ บคคลทวไป ทนศกษาตอขาราชการหรอเจาหนาทของรฐ ทนอบรม และทนอนๆ ซงเปนทนทไดรบการจดสรรจากรฐบาลตางประเทศ หรอหนวยงานตามทไดรบการตดตอมา เพอสนองความตองการกาลงคนของกระทรวง ทบวง กรม หรอหนวยงานของรฐใหสอดคลองกบนโยบายและแผนการจดสรรทนของรฐบาลท ก.พ. กาหนด ดงทระบไวในระเบยบ ก.พ. วาดวยทนของรฐบาล พ.ศ.2551 ขอ 7 การจดสรรทนของรฐบาลเพอใหผรบ ทนศกษาหรอฝกอบรมในตางประเทศ หรอเพอชดเชยคาใชจายในการศกษาของผรบทน ใหคานงถง ความจาเปนและความตองการของทางราชการ เพอใหไดมาซงผมความรในสาขาวชาและระดบการศกษาหรอระดบความร ความกาวหนาทางวชาการหรอเพอใหไดมาซงผมความรความเขาใจใน ภาษา ขนบธรรมเนยม ประเพณ และวฒนธรรมของประเทศนนๆ อยางลกซง และใหมผไปศกษาในหลายประเทศ เพอใหเกดความ

16 หลากหลายทางวชาการ และนาความรความกาวหนาทางวชาการและเทคโนโลยของแตละประเทศมาใชในการพฒนาประเทศ

สาหรบการใชประโยชนจากผรบทน ทางสานกงาน ก.พ. ไดกาหนดเปนสญญาทเปนลายลกษณอกษรอยางชดเจน โดยระบใหผรบทนตองกลบมาปฏบตงานราชการเปนเวลาไมนอยกวาสองเทาของระยะเวลารบทน ดงขอความในสญญา ทวา “สญญาการรบทน ก.พ. เพอศกษาวชาในตางประเทศ ขอ 8 กาหนดวาเมอ ก.พ. หรอสานกงาน ก.พ. กาหนดใหผรบทนเขารบราชการหรอปฏบตงานในสวนราชการหรอหนวยงานของรฐใด เมอใด โดยใหไดรบเงนเดอนตามท ก.พ. หรอหนวยงานของรฐกาหนดใหแลว ผรบทนสญญาวาผรบทนจะเขารบราชการหรอปฏบตงานในสวนราชการหรอหนวยงานของรฐดงกลาว และจะรบราชการหรอปฏบตงานอยตอไปอกในสวนราชการหรอหนวยงานของรฐนนและหรอสวนราชการหรอหนวยงานของรฐอนทสานกงาน ก.พ. เหนชอบตดตอกนเปนเวลาไมนอยกวาสองเทาของระยะเวลาทผรบทนไดรบทน ก.พ. ตามสญญาตดตอกนเปนเวลาไมนอยกวาสองเทาของระยะเวลาทไดรบทน” (สานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน, 2556) 3.2 ทนโครงการพฒนาผมความสามารถพเศษทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยหรอทนพสวท.

ทน พสวท. เปนโครงการพฒนาและสงเสรมผมความสามารถพเศษทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยทกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย ทบวงมหาวทยาลย กระทรวงศกษาธการ และสถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.) รวมมอกนจดตง โดยมวตถประสงคเพอผลตผมความสามารถพเศษทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย สาหรบศกษา วจย ประดษฐ คดคน และเผยแพรผลงานทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย ทเปนประโยชนตอการพฒนาประเทศและมเปาหมายเพอใหไดนกวทยาศาสตรและนกวจยทมความสามารถพเศษทางวทยาศาสตรในสาขาทขาดแคลนและเปนความตองการเรงดวนของประเทศ ปละ 180 คน สาหรบการคดเลอกนกเรยนเขาโครงการแบงเปนระดบมธยมศกษาตอนปลาย และระดบอดมศกษา ทมผลการเรยนเฉลยสะสมไมตากวา 3.00 กระจายไปศกษาตามศนยโรงเรยนหรอมหาวทยาลยตางๆ ทวทกภมภาคของประเทศ โดยนกเรยนนกศกษาทไดรบการคดเลอกเขาโครงการ จะไดรบการพฒนาใหเตมศกยภาพ โดยมกจกรรมเสรมหลกสตร เชน คายวทยาศาสตร การนาเสนอผลงานทางวทยาศาสตร การศกษาดงาน การรวมประชมวชาการ และอาจจะไดรบการคดเลอกใหศกษาตอตางประเทศจนสาเรจการศกษาระดบปรญญาเอก หรอปรญญาโทเปนอยางตาจงจะเขาปฏบตงานได

ทงนเมอสาเรจการศกษาจะตองทางานชดใชทนในหนวยงานของรฐเปนระยะเวลา 1 เทาของระยะเวลาทไดรบทนศกษาภายในประเทศ และ 2 เทาของระยะเวลาทไดรบทนศกษาตอตางประเทศ หากนบเวลาชดใชทนมากกวา 10 ป จะกาหนดใหปฏบตงานชดใชทนเพยง 10 ป ซงจากรายงานแสดงจานวนนกเรยนทนแบงตามสถานททางาน พบวา ทางานทจฬาลงกรณมหาวทยาลยสงสดเปนอนดบ 1 จานวน 76 คน รองมาคอ มหาวทยาลยมหดล มหาวทยาลยเชยงใหม และมหาวทยาลยเกษตรศาสตรตามลาดบ (สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย, 2555)

17 3.3 ทนไทยพฒน ดวยสานกงาน ก.พ. ไดรบพระมหากรณาธคณจากพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชมหาราช พระราชทานชอทน “ไทยพฒน” ซงหมายถงพฒนาชาตไทย ทนนเปนหนงของการจดสรรทนรฐบาลตามโครงการเตรยมกาลงคนภาคราชการเพออนาคต เรมดาเนนการตงแตปงบประมาณ พ.ศ.2541 โดยมวตถประสงคเพอ 1) เทดพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชมหาราช ททรงมพระราชดารมงมนในการกระจายโอกาสและความเจรญใหประชาชนอยางทวถง และสายพระเนตรอนยาวไกลในการใหความสาคญกบการพฒนาคนซงเปนทรพยากรอนมคาสงสดในการพฒนาประเทศ 2) เพอรวมเทดพระเกยรตเนองในวโรกาสฉลองสรราชสมบตครบ 50 ป 3) เพอกระจายโอกาสการรบทนรฐบาลใหผทอยในสวนภมภาคอยางทวถง และ 4) เพอเตรยมกาลงคนทมศกยภาพเขารบราชการในอนาคต ทงนผรบทนไทยพฒนจะตองไปศกษาวชา ณ ตางประเทศ ตามกรอบสาขาวชา ระดบการศกษาและประเทศทกาหนด ซงรบสมครสอบจานวน 20 ทน ผสมครจะตองสอบตามหลกสตรโดยวธการสอบขอเขยนวชาภาษาองกฤษ วชาความสามารถทวไปเชงวชาการ และการประเมนความเหมาะสมของบคคล ซงจะพจารณาความเหมาะสมในดานตางๆ เชน ความตงใจ ทศนคตตอการรบทนไปศกษาตอตางประเทศและการกลบมารบราชการ ประสบการณ ทวงทวาจา อปนสย อารมณ การปรบตวเขากบสงคมและสงแวดลอม เชาวนปญญา และบคลกภาพอยางอน เปนตน โดยวธการสมภาษณ และ/หรอ โดยการพจารณาประเมนดวยวธการตาง ๆ หลายวธรวมกน (Assessment Centers Method : ACM)

ทนไทยพฒนมขอผกพนในการรบทน คอ ผไดรบทนจะตองกลบมาปฏบตราชการ หรอปฏบตงานของทางราชการในกระทรวงกรม หรอหนวยงานของรฐ ท ก.พ. กาหนด เปนระยะเวลาไมนอยกวา 2 เทาของระยะเวลาทไดรบทน ในกรณทผไดรบทนไมเขาปฏบตราชการหรอปฏบตงานของทางราชการชดใชทนตามสญญาทไดทาไวกบสานกงาน ก.พ. นอกจากจะตองชดใชเงนทนทไดจายไปแลว จะตองชดใชเงนอก 2 เทาของจานวนเงนทนดงกลาวใหเปนเบยปรบ (สานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน, 2556) ตอนท 4 ทฤษฎการบรหารโครงการ (Project Management Theory) การบรหารโครงการใหมประสทธภาพ และประสบความสาเรจตามวตถประสงคท กาหนดไว ตองอาศยหลกและทฤษฎการบรหารโครงการเปนแนวทางในการในการบรหารจดการ ซงมอยหลากหลาย รปแบบ อกทงการบรหารโครงการใหมประสทธภาพ จะตองอาศยปจจยแหงความสาเรจตางๆดงรายละเอยดสาคญตอไปน 4.1 ความหมายและรปแบบการบรหารโครงการ จากการศกษาเอกสารและวรรณกรรมทเกยวของกบการบรหารโครงการ พบวา มนกบรหารและนกวชาการรวมถงองคกรตางๆ ทงในและตางประเทศใหนยามของคาวาโครงการไวหลากหลายทศทาง แตมมมมองทคลายคลงกนคอ โครงการหมายถงงานหรอกจกรรมทสรางสรรคหรอผลตสนคา บรการ หรอผลลพธอยางใดอยางหนงหรอหลายอยางทมเอกลกษณเฉพาะ มการวางแผนงานทเปนระบบ มการกาหนดจดเรมตน

18 และจดสนสดอยางชดเจน ดาเนนการโดยกลมคนทมความสมพนธกนเพอใหบรรลวตถประสงคทกาหนดไวผานกจกรรมหรอกระบวนการยอยๆ ทตองใชทรพยากรตางๆ ในการดาเนนงานและคาดหวงทจะไดผลตอบแทนทคมคา (American National Standard, 2004; Duffy, 2008; Taylor & Watling, 1997; ขตตยา กรรณสตและวชย รปขาด; 2530) จากนยามขางตนแสดงถงองคประกอบสาคญของโครงการประกอบดวย งานหรอกจกรรมของโครงการ คณะบรหารและดาเนนโครงการ ทรพยากรทใชในโครงการ แผนการทางาน จดเรมตนและสนสดโครงการ และผลผลตหรอผลตอบแทนจากโครงการ องคประกอบตางๆ เหลานเปนสวนสาคญททาให รปแบบการบรหารจดการโครงการมความแตกตางกน ทงนโครงการทประสบความสาเรจมกจะมรปแบบ การบรหารโครงการทนาสนใจเปนเสมอนแบบแผนในการเดนทางไปสความสาเรจของโครงการ (Department for Business, Enterprise and Regulatory Reform, 2007) ความแตกตางของรปแบบการบรหารโครงการขนอยกบคณะผบรหาร หรอหวหนาโครงการและคณะทางาน ทจะออกแบบและตดสนใจเลอกรปแบบการบรหารโครงการทเหมาะสมกบสภาพบรบทแวดลอมและความเชอของตนเอง (แกว สงขาว, 2530) ตวอยางรปแบบการบรหารโครงการสามารถแสดงไดดงตอไปน ตวอยางท 1 หลกการบรหาร 5 ส แหงความสาเรจในการบรหารโครงการ Laufer (2009) ไดนาเสนอหลกการบรหารโครงการใหประสบความสาเรจ โดยเปรยบเทยบกระบวนการและขนตอนตางๆ ในการบรหารโครงการเสมอนสทง 5 ส ไดแก สเขยว สนาตาล สเหลอง สแดง และสเทา แตละสจะเปนตวแทนของกลมกระบวนการทผบรหารโครงการสามารถจาแนกหมวดหมในการดแลและตดตามกจกรรมตางๆ ทเกดขนในโครงการไดอยางมประสทธภาพ รายละเอยดของหลกการบรหารโครงการ 5 ส มรายละเอยดดงน หลกสเขยว: การวางแผนและการควบคม (planning & control) มหลกสาคญในการบรหารงาน ดงน - ระบวตถประสงคโครงการใหชดเจนและมองหาวธการทจะบรรลใหเรวทสด - วางแผนและกาหนดกระบวนการควบคมโดยตงอยบนฐานของการเรยนร โดยใชแผนภาพ Program Evaluation and Review Technique (PERT) หรอ Critical Path Method (CPM) เปนเครองมอชวยในการวางแผนชวยในการวางแผน และกาหนดแนวทางการควบคมงานใหเปนไปตามแผนนนๆ - กาจด 3 ปจจยเสยงไดแกความไมแนนอน ความรวดเรว และการขาดแคลนความเอาใจใส - ใชความยดหยนในการวางแผนอยางเหมาะสม คานงถงการเปลยนแปลงในอนาคต หลกสนาตาล: สรางจดเนนทมงสผลลพธ เปนกระบวนการปฏบตตามแผนการทางานเพอมงสความสาเรจของโครงการ (implementation) มหลกสาคญดงน - เรยงลาดบความสาคญของงานกอนหลง

19 - จดการกบความสนใจของผบรหาร มงเนนการบรหารโครงการ ไมใชมงความสนใจไปทตวผบรหาร ทมงาน หรอทรพยากร แตตองมองแบบองครวม เพอมงความสนใจใหงานสาเรจ ถาจะควบคมการปฏบตงาน กตองควบคมเสนตายของโครงการดวย - ตระหนกถงผลลพธ โดยคานงความตองการของลกคาเปนหลก ตลอดจนมงความสนใจไปทผลลพธ แบงออกเปน 3 วธ คอ 1) มงผลลพธปลายทางหลงเสรจสนโครงการ 2) มงผลลพธระยะสนทเกดขน และ 3) มงไปทผลการปฏบตงานอยางตอเนองและเกดขนบอย - ปฏบตดวยความรวดเรว ดวยการมองหาการตดสนใจหลกของโครงการ (key project decision) ทมประสทธภาพ ถามสงนชดเจน กจะสามารถทางานไดอยางรวดเรว หลกสเหลอง: เจตคตตองานและองคกร (attitude) โดยสรางความปารถนาทจะสาเรจ (will to win) รวมกน มหลกสาคญ ดงน - สรางความรสกรวมในพนธกจ ใหลกทมทมความสามารถฝกจดการกบปญหาเฉพาะหนา หากสามารถแกปญหาไดสาเรจจะรสกดตอพนธกจ ตลอดจนตองอานวยความสะดวกตางๆ ใหในทมเกดความรสกรวมในพนธกจรวมกนดวย - สรางทาทายกบสภาพเดมๆเปนการเปดโอกาสใหทมกลาทาในสงใหมๆ โดยมเปาหมายเปนจดมงใหกาวไปขางหนา สมาชกในทมตองกลาทจะกาวไปสวธการทยงไมร เพอใหเรยนร เราจะไมมวนเรยนรหากไมเกดความผดพลาด - กาวตอไปอยางมงมน แตถอยไดตามโอกาสคอการเรยนรทจะพยายามมงสความสาเรจของโครงการ และรวาเมอใดทตองหยดและลาถอย เพอทบทวน และกลบมาคดหาทางดาเนนการตอ หลกสแดง: งานบคคลและการจดการองคกร (people & organization) บรหารแบบการพงพาแบบรวมมอรวมใจ และความเชอมน มหลกสาคญ ดงน - เปนหลกของการบรหารบคคลภายใตความเชอทวา งานจะสาเรจไดขนอยกบมตของคนไมใชทรพยากร เครองไมเครองมอ และกระบวนการตางๆ - การคดเลอกคนเขาทางานอยางเครงครด ถอเปนหลกสาคญของการบรหารโครงการใหสาเรจจะตองคดเลอกบคคลากรรวมโครงการ ไมจาเปนตองเปนคนทมชอเสยงอยางเดยวเพราะในบางโอกาส “Dream Team” หรอคณะทางานทเตมไปดวยผมชอเสยงอาจเปนทมทลมเหลวไดทงนหลกสาคญคอการใชความสามารถของคนในทมพาโครงการใหมงสความสาเรจ ดงนนการคดเลอกบคคลรวมโครงการ จงตองดทคณภาพดานความสามารถ ทงในสวนทเปนพรสวรรค และการสอดประสานความสามารถกบผรวมงานคนอนๆดวย - พฒนาการทางานเปนทมท ตงอยบนฐานของความไวเนอเชอใจ เปนการสราง Teamwork ดวย การสรางความเขาใจอนด ลดกาแพงระหวางสมาชกในโครงการ โดยรวมกนทางานยากๆ และแกอปสรรคปญหาทเกดขนในการทางานไปดวยกน คณะทางานทแทจรงจงกจะเกดขน นอกจากนพฒนาความไวเนอเชอใจ ซงความ

20 ไวเนอเชอใจจะเกดขนไดอยางรวดเรวหรอคอยเปนคอยไปขนอยกบบรบทของโครงการ ภาวะผนา การยอมรบ การแลกเปลยนขอมล การเปดใจ เปนตน ผลลพธของการไวเนอเชอใจ จะชวยสงผลดตอโครงการ การรวมมอกนในทมจะมประสทธภาพ บรหารจดการความเสยงทอาจเกดขนไดงาย และขจดความไมแนนอนตางๆได - หลอมรวมทมใหอยไดอยางมนคง โดยรวมทมใหตงมนมงเนนไปทบคคล ใหสอดคลองกบคากลาวทวา “การสรางทมไมมวนสนสด” ผจดการทมจะตองตดตามดแลผลการปฏบตงาน และความเปนอยของทมอยางตอเนอง ปญหาสาคญของการหลอมรวมทมอยางยงยน คอ อคตหรอความลาเอยง (bias) ซงเปนสาเหตสาคญของความแตกแยก โดยเฉพาะเรองของเงน หรอคาจาง/ผลตอบแทน (incentive) ตองใหความใสใจในรายละเอยดเปนพเศษจดมงหมายของการใหผลตอบแทน เปนการรงคนใหอยกบทมสวนหนง แตจะตองระมดระวงไมใหเกดการ “จายผด” ใหกบคนทไมทางาน ซงอาจเปนปญหาในการรวมทมอยางยงยนได - รวมทมใหมนคงโดยมงเนนท งาน โดยใชงานเปนตวกระตนใหทมอยรวมกน งานทประสบความสาเรจอยางสง จะเปนเหมอนรางวลททาใหทมยงคงอย งานทจะดงดดคนใหทางานตอนน จะตองเปนงานทเขาเขาถง สนใจ และมโอกาสทจะทางานนนใหสาเรจ อาจกลาวไดวา ถาเขาไดทางานทตนเองสนใจและอยากจะทา การทางานจะเปนตวเสรมพลงใหกบเขาไมใชผลตอบแทนอนใด หลกการสเทา: หลกการสอสาร (communication) คอการใหขอมลททนสมย และการเชอมโยงเพอการสอสารอยางเขมขน มหลกสาคญ ดงน - หลกการเชอมโยงสอสารแทจรงแลวเปนความสามารถทจะหลอมรวมปจจยทง 4 ขางตนใหประสบความสาเรจในการบรหาร การอพเดทขอมลใหทนสมย จะสงผลดตอหลกสเขยว และสนาตาล คอขนของ การวางแผน และการบรหาร ในขณะทการตดตอสอสารจะอานวยความสะดวกใหกบหลกสแดงและหลก สเหลอง - การอพเดทและการสอสารมหลายรปแบบ เชน การประชม เปนสงจาเปนของทกโครงการ เพอสอสารใหเกดความเขาใจอนดซงกนและกน การแลกเปลยนความคดเหน และการการมองหาโอกาสทจะเรยนร จะทาใหการบรหารภายในโครงการประสบความสาเรจสงในขณะทการสอสารกบผมสวนไดสวนเสย เปนสงจาเปนอกประการหนงทจะตองยดมนไว การสอสารกบผมสวนไดสวนเสยกบโครงการ จะชวยใหผลลพธเปนไปตามตองการของผสนบสนน และลกคา - ใชวธการสอสารทหลากหลาย โดยใหมโอกาสในการพบปะกนเปนสงทมความสาคญสงสด การสอสารระหวางกนมหลายวธการ อยางไรกตาม วธการทมประสทธภาพมากทสด คอการสอสารแบบตอหนา (face-to-face communication) หลกการสาคญของการสอสาร คอใหเกดความเขาใจกนใหมากทสด การพดคยตอหนาจะทาใหเหนสหนาทาทางทอกฝายแสดงออก ทาใหเขาใจกนมากขน - การบรหารจดการการเคลอนยาย บางโครงการผบรหารโครงการตองยายทไปมาหลายจดงาน เพอใหเกดการพบปะกบทมงาน รบฟงปญหา และขอมลตามจดงานตางๆ แตบางครงอาจเกดปญหาขนได

21 โดยเฉพาะในเรองของเวลาของผบรหารโครงการเอง อยางไรกตาม ผบรหารโครงการจาเปนตองทาความเขาใจกบการเคลอนยายตนเองอยบอยๆ และหาทางรบมอกบปญหาเพอใหการทางานเขาสหลกการทางานดวย ความรวดเรวและมประสทธภาพใหได

แผนภาพ 2.1 หลกการบรหารโครงการ 5 ส

ทมา: Laufer (2009)

ตวอยางท 2 หลก 7-S Model

รปแบบการบรหารโครงการทมชอเสยงอยางยงในชวงปลายศตวรรษท 20 และถกนาไปอางองและประยกตใชในหลายองคกรชนนาคอ 7-S Model หรอรจกกนในชอของ McKinsey 7-S (Recklies, 2001)นาเสนอโดย Peters & Waterman (1982) ผานแนวคดการบรหารโครงการโดยจาแนกตามองคประกอบของ โครงการเปน 2 สวน 7 องคประกอบ ดงตาราง 2.1

ตาราง 2.1 องคประกอบ 2 สวน 7 องคประกอบ ตามแนวคด 7-S

องคประกอบ “Hard” องคประกอบ “Soft” กลยทธ (strategy) คานยมรวม (shared values) โครงสราง (structure) ทกษะ (skills) ระบบ (systems) บคลากร/ทรพยากรมนษย (staff) รปแบบ/วฒนธรรมองคกร (style/culture)

22

แผนภาพ 2.2 หลกการบรหารโครงการ 7-S

ทมา: Recklies (2001)

องคประกอบ Hard (สเขยว) หมายถงองคประกอบทงายตอการระบและจดการไดโดยตรง สามารถพบไดในเอกสารกลยทธ แผนงาน ผงองคกร และเอกสารอนๆ ประกอบดวย กลยทธการทางาน (strategy) โครงสราง (structure) และระบบงาน (system) สวนองคประกอบ Soft (สเหลอง) เปนองคประกอบทยากจะระบและมอทธพลตอวฒนธรรมองคกร และมความสาคญอยางยงตอความสาเรจขององคกร ประกอบดวย คานยมรวม (shared values) ทกษะ (skills) บคลากร/ทรพยากรมนษย (staff) และรปแบบ/วฒนธรรมองคกร (style/culture) องคประกอบในแตละสวน มรายละเอยดสาคญ ดงน

Hard elements: กลยทธการทางาน (strategy) เปนแผนกจกรรมขององคกรเพอตอบสนองหรอรบมอกบการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมภายนอก โครงสราง (structure) เปนองคประกอบพนฐานขององคกรแสดงถงความเชยวชาญและความสมพนธขององคประกอบตางๆ ในองคกร แตกตางกนไปตามกลยทธ ขนาดและความหลากหลายขององคกร ระบบงาน (system) คอกระบวนการทเปนทางการหรอไมเปนทางการทสนบสนนกลยทธและโครงสรางขององคกร Soft elements: คานยมรวม (shared values) หรอคานยมหลกขององคกร เปนแนวคดพนฐานทเกดขนในองคกรมกมความเรยบงายและเปนนามธรรมแตมความหมายอยางยงภายในองคกร ซงบคคลภายนอกองคกรยากทจะมองเหนหรอเขาใจได

23 ทกษะ (skills) หมายถง ความสามารถขององคกร หรอการระบวาองคกรทาอะไรไดบาง อะไรเปนความสามารถทองคกรทาไดดทสด และมแนวทางการพฒนาความสามารถนนอยางไร บคลากร/ทรพยากรมนษย (staff) คอการบรหารจดการทรพยากรมนษย โดยพจารณาถงความสามารถทวไป และความพรอมของเจาหนาท เพอการพฒนาใหบรรลวตถประสงคขององคกร รปแบบ/วฒนธรรมองคกร (style/culture) ประกอบดวย 2 องคประกอบ คอ และรปแบบ การบรหาร และวฒนธรรมขององคกร รปแบบการบรหารเปนลกษณะภายในของผนาสะทอนไดจากสงทผนาคดและทา สวนวฒนธรรมองคกรเปนความเชอหรอบรรทดฐานทพฒนาขนตลอดชวงเวลาของโครงการ และกลายมาเปนสวนหนงของวถชวตในองคกร ผบรหารโครงการสามารถประยกตใชแนวคด 7-S ในการบรหารโครงการโดยการแยกสวนองคประกอบตามหลกการขางตน และกาหนดทศทางในการพฒนา หรอวางแผนตดตามสวนตางๆ ใหเกดความสอดคลองและมคณภาพ โดยใสใจกบสวนทเปน Soft element เปนพเศษ เพราะเปนองคประกอบทยากจะสงเกตเหนแตมสวนสาคญตอองคกรเปนอยางยง นอกจากตวอยางหลกการบรหารโครงการทง 2 ประการขางตน ยงมแนวคดอนๆ อกมากมาย เชน หลกการบรหารแบบเคออดก (Chaordic Commons) (Hock, 1999) รปแบบการบรหารแบบ function-process-time relationship (Wideman, 2003) รปแบบการบรหารแบบเมทรกซ (สวฒนพฒนไพบลย, 2536) เปนตน ซงผบรหารโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนสามารถศกษาและนาแนวคดตางๆ เหลานมาประยกตใชในการบรหารโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนใหมประสทธภาพได 4.2 ความสาเรจของโครงการ

การเลอกใชรปแบบการบรหารโครงการทเหมาะสมมวตถประสงคหลกคอการมงความสาเรจของโครงการดวยการบรหารงานทมประสทธภาพ ความสาเรจของโครงการจงเปนสงสะทอนกลบไปถงคณภาพของการบรหารงานและคณะทางานได การบรหารโครงการใหประสบความสาเรจนอกจากจะตองมรปแบบ การบรหารทสอดคลองกบสภาพบรบทของโครงการแลว ยงตองเสรมสรางใหเกดปจจยแหงความสาเรจอกดวย

Organizational Excellence (1993) เปนองคกรทเชยวชาญเรองการบรหารจดการองคกรไดระบถงแนวทางการประเมนความสาเรจของการบรหารโครงการโดยพจารณาจาก 3 มต คอ มตดานเวลา (time) มตดานคาใชจาย (cost) และมตดานทรพยากรทใชในโครงการ (resource availability) การบรหารโครงการทดตองจดการใหภารกจตางๆ ทเกดขนในโครงการสามารถดาเนนไปตามกรอบเวลาทกาหนดไวได ดงนนโครงการจะตองมตารางเวลา (time schedule) ทแนนอน เพอเปนหลกในการดาเนนงาน สวนดานคาใชจายจะตองบรหารใหอยภายในกรอบงบประมาณ ไมเพยงแคคาใชจายทเปนคาจางเทานน แตจะคานงถงคาใชจายทกประการทเกดขนในโครงการ และสาหรบมตทรพยากรนน ผบรหารโครงการจะตองจดหาและจดสรรทรพยากรใหเพยงพอตอการดาเนนงานตางๆ ของโครงการ โครงการทมคณภาพจะกาหนดใหมแผนการใชทรพยากรในชวงตางๆ ของการดาเนนงานและทาขอตกลงใหเปนทเขาใจตรงกนกบเจาหนาทโครงการ

24 นบไดวา 3 มตคณภาพของโครงการเปนรากฐานสาคญของการประเมนคณภาพโครงการทสามารถตอยอดไปสแนวคดการประเมนคณภาพและความสาเรจของโครงการไดอกหลายแนวคด Atkinson (1999) ไดพฒนาแนวคดดงกลาวโดยเรยกวา “The Iron Triangle” แตมมตทตองพจารณาแตกตางกนอยบาง กลาวคอ สามเหลยมของ Atkinson ประกอบดวย มตเวลา (time) มตคาใชจาย (cost) และมตดานคณภาพของโครงการ (quality) และตอยอดแนวคดไปสรปแบบการประเมนคณภาพของโครงการเปน “the Square Route” โดยมองคประกอบ 4 ประการจดวางไวทมมท ง 4 ของรปแบบ คอ 1) The Iron Triangle 2) ระบบสารสนเทศ (the information system) 3) ผลประโยชนของชมชนผมสวนไดเสย (benefits of stakeholder community) และ 4) ผลประโยชนขององคกร (organizational benefits) ดงแผนภาพ 2.3

แผนภาพ 2.3 รปแบบการประเมนคณภาพของโครงการ “the Square Route” ตามแนวคดของ Atkinson

คณภาพและความสาเรจของโครงการขนอยกบปจจยตางๆ ซงแตละโครงการจะไดรบผลจากปจจยตางๆ เหลานนแตกตางกนไป Pinto และ Slevin (1988) ไดนาเสนอสบปจจยแหงความสาเรจของโครงการประกอบดวย 1) การกาหนดภารกจของโครงการ 2) การสนบสนนจากผบรหารระดบสง 3) แผน/ตาราง การปฏบตงาน 4) การปรกษากบผรบบรการ 5) การจดการบคลากร 6) ความชานาญดานเทคนค 7) การยอมรบจากผรบบรการ 8) การตดตามโครงการและระบบขอมลยอนกลบ 9) การตดตอสอสาร 10) ความสามารถของผบรหารในการแกไขปญหาเฉพาะหนา

ตอมา Munns และ Bjeirmi (1996) ไดนาเสนอหลกปจจย 7 ประการ ซงมความใกลเคยงกบแนวคดปจจยสบประการ ประกอบดวย 1) ความเพยงพอของปจจยพนฐานในการดาเนนโครงการ 2) ความเหมาะสมและความเชยวชาญของผบรหารโครงการ 3) การสนบสนนจากผบรหารระดบสง 4) การระบจาเพาะของงานท

25 เหมาะสม 5) เทคนคการบรหารจดการโครงการ 6) การวางแผนการจดการโครงการระยะปลายนา และ 7) พนธสญญาและขอตกลงในการดาเนนโครงการ

นอกจากน Talor และ Wating (1997) นาเสนอปจจยลมเหลว 12 ประการ และปจจยสาเรจ 12 ประการ ในการบรหารโครงการดงตาราง 2.2

ตาราง 2.2 ปจจยลมเหลวและปจจยสาเรจในการบรหารโครงการ

ปจจยลมเหลว ปจจยสาเรจ 1. จดหมายไมชดเจน 2. ควบคมการเปลยนแปลงไมดพอ 3. การประเมนและวางแผนในขนตนออนไป 4. ผบรหารโครงการไมดพอ 5. ความสบสนของความรบผดชอบ 6. ความลมเหลวในการใชเทคนคทมอย 7. ความลมเหลวในการแยกแยะและเพงเลงจดวกฤต 8. การสอขาวสารไมเพยงพอ 9. ความลมเหลวจากหนวยยอย 10. ความยงยากเกยวกบบคลากร 11. วสด อปกรณ และฝมอการทางานบกพรอง 12. อบตเหต หรอดนฟาอากาศไมอานวย

1. กาหนดเปาหมายชดเจน 2. บรหารใหอยในกรอบดาเนนงาน 3. วางแผนใหรดกม 4. ผบรหารมคณภาพ 5. กาหนดบทบาทหนาทชดเจน 6. การทางานอยางมสไตล 7. ระบปญหาและวางแนวทางแกไข 8. เนนการสอสารพดคย 9. บรหารเนนทหนวยยอย 10. บคลากรมคณภาพ 11. ทรพยากรพรอมบรบรณ 12. มแผนรองรบปญหาเฉพาะหนา

จากแนวคดปจจยแหงความสาเรจในการบรหารโครงการดงกลาว พบวามปจจยหลายประการทมความสอดคลองตรงกน โดยสามารถจาแนกไดเปน 4 กลม ไดแก ปจจยดานผบรหาร ปจจยดานรปแบบกระบวนการ ปจจยดานทรพยากร และปจจยดานบคลากรในโครงการปจจยดานผบรหารประกอบดวย คณภาพและความสามารถของผบรหาร การสนบสนนของผบรหาร และรปแบบการบรหาร สวนปจจยดานรปแบบกระบวนการ ประกอบดวย การวางแผนหรอตารางการปฏบตงาน การกาหนดพนธสญญาและขอตกลงในการปฏบตงาน การกาหนดบทบาทและหนาท การจดการระยะปลายนา กระบวนการแกปญหา กระบวนการสอสารพดคย และการตดตามประเมนผลและใหขอมลปอนกลบ สาหรบปจจยดานทรพยากร ประกอบดวย การบรหารจดการทรพยากร ความเพยงพอ และความเหมาะสมของทรพยากรดาเนนงาน ในขณะทปจจยดานบคลากรในโครงการประกอบดวย ความสามารถของบคลากร ความเชยวชาญในการปฏบตงาน และความเหมาะสมระหวางคนกบงาน

26 ตอนท 5 ทฤษฎในการประเมนโครงการ (Evaluation Theory)

โครงการศกษาวจยเพอตดตามและประเมนผลโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ในครงน คณะผวจยไดศกษาและอาศยแนวคดทฤษฎเกยวของกบการประเมนโครงการ จานวน 2 ทฤษฎหลก ดงน 1) ทฤษฎรปแบบ การประเมน (A Theory of Evaluation Models) 2) ทฤษฎเกณฑการประเมน (A Theory of Evaluation Criteria) เพอใหผลการวจยมความนาเชอถอและมเหตผลตามหลกวชาการโดยทฤษฎทใชในการวจยทง 2 ทฤษฎมรายละเอยดดงตอไปน 5.1 ทฤษฎรปแบบการประเมน (A Theory of Evaluation Models) การศกษาวจยเพอตดตามและประเมนผลโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ในครงน ไดอาศยแนวคด การประเมนทเนนการตดสนใจ (Decision-oriented Evaluation) ซงตรงกนขามกบการประเมนเพอเนน การตดสนคณคา (Value-oriented Evaluation) โดยผลทไดจากการตดตามและประเมนผลโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ในครงนจะเปนสารสนเทศเพอใหผมสวนเกยวของในการวางแผนและตดสนใจในการดาเนนนโยบาย 1 อาเภอ 1 ทนในรนท 5 และรนตอไปใหมความชดเจนมนคงในเชงปรชญาแนวคดวตถประสงคอยางมหลกการ โดยการประเมนทเนนการตดสนใจ (Decision-oriented Evaluation) มความหมายและลกษณะสาคญดงน การประเมนทเนนการตดสนใจ (Decision-oriented Evaluation) หมายถง กระบวนการตรวจสอบความสอดคลองระหวางสงทเกดขนกบสงทควรจะเปน เพอเปนสารสนเทศสาหรบผบรหารในการตดสนคณคาของสงของหรอเหตการณนนๆ (ศรชย กาญจนวาส, 2554) โดยบทบาทสาคญของนกประเมน คอ การตอบสนองความตองการของผบรหาร ซงขนอยกบผบรหารในการกาหนดบรบทของการตดสนใจ และเกณฑการตดสนความสาเรจของโครงการ โดยนกประเมนไมควรเขาไปมสวนรวมในการตดสนใจทาง การบรหาร เพราะจะทาใหเสยความเปนกลางในการประเมน เพยงแตมบทบาทเสนอสารสนเทศจากผเกยวของรอบดานทเปนประโยชนตอการตดสนใจของผบรหาร (Stufflebeam, et al., 1971 และ Stake, 1976) 5.2 ทฤษฎเกณฑการประเมน (A Theory of Evaluation Criteria) การศกษาวจยเพอตดตามและประเมนผลโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ในครงน เมอพจารณาตามวตถประสงคของการประเมน เชน “เพอศกษาและตดตามประเมนผลการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนในแตละรน” ซงในการประเมนผลโครงการวามการดาเนนงานอยในระดบใดนน เพอใหไดขอสรปวา การดาเนนการนนสมควรปรบปรงหรอพฒนาใหดขนหรอไม ผวจยจาเปนตองสรปอางองจากสงทสงเกตไดจากตวบงชเพอเปรยบเทยบกบเกณฑทเหมาะสม ดงนนคณะผวจยจงไดศกษาแนวคดเกยวกบ ทฤษฎเกณฑ การประเมน โดยมรายละเอยดดงตอไปน

27 เกณฑ (criterion) หมายถง ระดบหรอมาตรฐานทถอวาเปนความสาเรจของการดาเนนงานหรอผลการดาเนนงาน เกณฑจงถอเปนตวตดสนคณภาพของการปฏบตหรอผลทไดรบ เกณฑอาจไดมาจากมาตรฐานทางวชาชพ มาตรฐานการกระทา หรอระดบความคาดหวงทพงประสงคของกลมผเกยวของตางๆ เชน มาตรฐานทกาหนดโดยผเชยวชาญ คานยมของสงคม เปนตน (ศรชย กาญจนวาส,2554)ซงเกณฑแบงออกเปน 2ประเภทดงน 1) เกณฑสมพทธ (Relative Criterion) หมายถง เกณฑทพฒนามาจากประสบการณในการเปรยบเทยบผลระหวางโครงการ หรอเปรยบเทยบกบผลทเคยทามาแลว หรอเปรยบเทยบกบปกตวสย (norm) ของการจดโครงการโดยทวไป 2) เกณฑสมบรณ (Absolute Criterion) หมายถง เกณฑทพฒนามาจากหลกเหตผลเกยวกบมาตรฐานของสงนน หรอความคดเหนของผเชยวชาญเกยวกบมาตรฐานอนเปนทยอมรบทางวชาชพ หรอคณภาพของสงนนอนเปนทยอมรบของผเกยวของนน จากวตถประสงคการประเมนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน คณะผวจยจงไดกาหนดเกณฑทใชในการตดสนผล เพอใหเกดความเขาใจและสามารถนาสารสนเทศไปประยกตใชในอนาคตไดอยางสอดคลองกบบรบทมากขน ซงในทนจะยกตวอยางเกณฑทใชในการตดสนสาหรบวตถประสงคขอ 1 คอ เพอศกษาและตดตามประเมนผลการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนในแตละรน ในมตทมพฒนาการและการเปลยนแปลงตงแตรนท 1 ถงรนท 4 ดงแสดงในตาราง 2.3

ตาราง 2.3 ตวอยางเกณฑการตดสนสาหรบวตถประสงคการประเมนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน สาหรบวตถประสงคขอ 1 วตถประสงคการประเมนขอ 1 สารสนเทศทได เกณฑการตดสน ประเภทของเกณฑ

(1) ดานหลกเกณฑวธการคดเลอกผรบทน

1.ผลการสารวจระดบความคดเหนของนกเรยน ทองถน และบคลากรทเกยวของตอหลกเกณฑการคดเลอก

คาเฉลยระดบความคดเหนตอเกณฑการคดเลอกในภาพรวม 80% มความสอดคลองและเหมาะสมอยในระดบมาก

เกณฑสมบรณ (Absolute Criterion)

2.ผลการพจารณาความยากงายของแบบสอบ แบบสอบมคาความยาก (p) 0.4-0.6 เกณฑสมบรณ (Absolute Criterion)

(2) ดานสาขาวชาและประเทศทใหผรบทน ไปศ กษ า ท สอดค ลองก บ ความตองการของทองถน

1.สาขาวชาทนกเรยนทนเลอกไปศกษา 2.ผลการสารวจระดบความตองการจาเปนของสาขาวชาในแตละทองถน 3.ความความตองการและศกยภาพของประชาชนในทองถนจากแผนยทธศาสตรในการพฒนาเศรษฐกจ (พ.ศ.2557-2560) ของ 19กลมจงหวด

1.สาขาวชาทนกเรยนทนเลอกไปศกษาสอดคลองกบระดบความตองการจาเปนของสาขาวชาในแตละทองถน 80%ขนไป 2.สาขาวชาทนกเรยนทนเลอกไปศกษาสอดคลองความตองการและศกยภาพของประชาชนในทองถนจากแผนยทธศาสตรในการพฒนาเศรษฐกจ 80%ขนไป


(3 ) ด า น ก า รบ ร ห า ร จ ด ก า ร ข อ งหนวยงานทเกยวของ

ผลการสารวจระดบความคดเหนของนกเรยน และบคลากรตอการบรหารจดการ

คาเฉลยระดบความคดเหนตอการดาเนนการในภาพรวม 80% อยในระดบมาก


28

29 ตอนท 6 แนวคดในการวจยประเมนความตองการจาเปน (Needs Assessment Research) ในการวจยประเมนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ในวตถประสงคและขอบเขตการวจยทกาหนดวาให “ศกษาวเคราะหสาขาวชาทเปนความตองการของทองถน และสอดคลองกบแนวทางการพฒนาประเทศ” ผวจยจงไดศกษาแนวคดเกยวกบการวจยประเมนความตองการจาเปนเพอนาไปประยกตใชในการศกษา ความตองการจาเปนเกยวกบ “สาขาวชาทแตละทองถนมความตองการ” ใน 3ประเดน คอ 1) นยามของ การประเมนความตองการจาเปน 2) หลกของการวจยประเมนความตองการจาเปน 3) วธการเกบรวบรวมขอมล เครองมอประเมนความตองการจาเปนและการวเคราะหขอมลโดยแตละประเดนมรายละเอยดดงตอไปน 6.1 นยามของการประเมนความตองการจาเปน Witkin (1984) ไดใหความหมายวา การประเมนความตองการจาเปน คอกระบวนการทเปนระบบซงใชเพอกาหนดความแตกตางระหวางสภาพทมงหวงกบสภาพทเปนอยจรง สวนใหญจะเนนทความแตกตางของผลลพธ (outcome gaps) จากนนมการจดเรยงลาดบความสาคญของความแตกตางนน แลวเลอก ความตองการจาเปนทสาคญมาแกไข Kauf, Rojas และ Mayer (1993) ไดใหความหมายวา การประเมนความตองการจาเปน คอ กระบวนการทใชเพอระบชองวางระหวางผลทเกดขนในปจจบนกบทปรารถนาจะใหเกด แลวจดลาดบความสาคญของชองวางดงกลาว จากนนเลอกชองวางทสาคญทสดมาเปนประเดนทตองดาเนนการตอไป Reviere และคณะ (1996) ไดใหความหมายวา การประเมนความตองการจาเปน คอ กระบวนการทมการดาเนนการอยางเปนระบบสาหรบการคดเลอกหรอวเคราะหปจจยเพอการตดสนใจเกยวกบนโยบายและการดาเนนโครงการทกขนตอน ผลการประเมนใชไดเฉพาะกลมประชากร แตมความเปนระบบฐานของขอมลเชงประจกษและเนนทผลลพธ สวมล วองวาณช (2548) ไดใหความหมาย การประเมนความตองการจาเปน (Needs Assessment ) คอ กระบวนการประเมนเพอกาหนดความแตกตางของสภาพทเกดขนกบสภาพทควรจะเปน โดยระบสงทตองการใหเกดวามลกษณะเชนใด และสงทเกดขนจรงวามลกษณะเชนใด จากนนนาผลทไดมาวเคราะหประเมนและสงทเกดขนจรงวาสมควรเปลยนแปลงอะไรบาง โดยเครองมอประเมนความตองการจาเปนสาหรบการวจยในครงนเปนรปแบบการตอบสนองค (dual-response format) ดงจะไดอธบายรายละเอยดในหวขอ เครองมอประเมนความตองการจาเปนและการวเคราะหขอมลตอไป การประเมนความตองการจาเปนนนทาใหไดขอมลท นาไปสการเปลยนแปลงกระบวนการจดการศกษา หรอการเปลยนแปลงผลท เกดขนปลายทาง การเปลยนแปลงอนเนองมาจากการประเมน ความตองการจาเปนจงเปนการเปลยนแปลงในเชงสรางสรรคและเปนการเปลยนแปลงทางบวก

30 6.2 หลกของการวจยประเมนความตองการจาเปน กระบวนการวจยประเมนความตองการจาเปนโดยทวไปประกอบดวย 5ขนตอน (สวมล วองวาณช, 2548) ดงตอไปน 1. ศกษาสงทมงหวง (What should be) 2. ศกษาสภาพทเปนอยจรงในปจจบน (What is)

3. วเคราะหความแตกตางระหวางขอมลทไดจากขอ (1) และ (2) และจดลาดบความสาคญ เพอกาหนดความตองการจาเปน 4. การจดลาดบความตองการจาเปน และการวเคราะหสาเหตททาใหเกดความตองการจาเปน

5. การศกษาและกาหนดแนวทางเพอแกไขปญหาทเกดสาเหตใหเกดความตองการจาเปน จากหลกของการวจยประเมนความตองการจาเปน คณะผวจยจงไดนาหลกการดากลาวในขอท 1 – 4 มาประยกตใชในการศกษาความตองการจาเปนของสาขาวชาททองถนมความตองการเพอกาหนดแนวทางแกไขหรอปรบปรงใหไดสารสนเทศในการจดสรรทนการศกษาใหแกนกเรยนทนใหมความสอดทองกบความตองการของทองถนในปจจบนและในอนาคตมากยงขน ดงแสดงในแผนภาพ 2.4

แผนภาพ 2.4 กรอบการประเมนความตองการจาเปนของสาขาวชาททองถนมความตองการ

6.3 วธการเกบรวบรวมขอมล เครองมอประเมนความตองการจาเปนและการวเคราะหขอมล 6.3.1 การประเมนความตองการจาเปนเกยวกบสาขาวชาทแตละทองถนมความตองการ โดยคณะผวจยไดเลอกใชวธการเกบรวบรวมขอมลจาก 2 แหลง แลวนามาวเคราะหรวมกน ดงน 1.การใชขอมลทมอยการเกบรวบรวมขอมลแบบนมจดเดน คอ เปนการใชประโยชนจากสงทมอยแลว สามารถทาไดรวดเรว และนาไปใชในการเปลยนแปลงไดงาย ตลอดจนประหยดคาใชจาย ซงในการวจยครงน

4.การจดลาดบความตองการจาเปน และการวเคราะหสาเหตททาใหเกดความตองการจาเปนในสาขาวชา

3.วเคราะหความแตกตางระหวางขอมลทไดจากขอ (1) และ (2) และจดลาดบความสาคญ เพอกาหนดความตองการจาเปนของสาขาวชาในแตละทองถน

2.ศกษาสภาพสาขาวชาทนกเรยนทนเลอกไปศกษาตอ (What is)

1.ศกษาสาขาวชาททองถนมความตองการ (What should be)

31 ไดศกษาและสงเคราะหขอมลจากแผนยทธศาสตรในการพฒนาเศรษฐกจ (พ.ศ.2557-2560) ของ 19กลมจงหวด ในดานความความตองการและศกยภาพของประชาชนในทองถน 2.การสารวจความคดเหน การเกบรวบรวมขอมลแบบนมจดเดน คอ ขอมลตรงและเชอถอได เปนตวแทนของความรสกผใหขอมลแตละคน และสามารถใหขอมลเกยวกบพฤตกรรมและความคดเหนโดยเครองมอทใชในการวจยในการสารวจความคดเหนของทองถนตอความตองการในสาขาวชา เปนแบบสอบถามดงจะไดนาเสนอรายละเอยดดงตอไปน 6.3.2 การเกบขอมลดวยแบบสอบถามในการประเมนความตองการจาเปน ม 2 แบบ คอ 1.รปแบบการตอบสนองเดยว (single-response format) คอ คาถามทกาหนดใหกลมตวอยางระบระดบของปญหา หรอระดบของการดาเนนงานทเปนอย หรอระดบของสงของทตองการอยางใดอยางหนง 2.รปแบบการตอบสนองค (dual-response format) คอ ระดบของการดาเนนงานทเปนอย และระดบทพงประสงคทงสองสวนอยภายใตคาถามชดเดยวกน ดงตวอยางแบบสอบถามทใชจรงทคณะผวจยไดออกแบบไว ดงตาราง 2.4 ตาราง 2.4 ตวอยางแบบสอบถาม การประเมนความตองการจาเปนของทองถนในสาขาวชาทขาดแคลนและ ผลกระทบตอทองถน

6.3.3 การวเคราะหขอมล กระบวนการประเมนความตองการจาเปนใหความสาคญกบการจดลาดบความสาคญของ ความตองการจาเปน ดงนนสถตทใชในการประเมนความตองการจาเปนจงเนนทการจดลาดบความสาคญ โดยเทคนคหรอวธในการวเคราะหขอมลสาหรบรปแบบการตอบสนองคทใชในการวจยครงนคอ วธ Priority Needs Index (PNI) แบบปรบปรง โดยมรายละเอยดดงน ว ธ Priority Needs Index (PNI) แบบปรบปรง คอ สตรทปรบปรงจากสตร PNI ดงเดมโดย นงลกษณ วรชชย และสวมล ลองวาณช ซงเปนวธการหาทหาคาผลตางของ (I-D) แลวหารดวยคา D เพอควบคมขนาดของความตองการจาเปนใหอยในพสยทไมมชวงกวางมากเกนไป และใหความหมายในเชงเปรยบเทยบ เมอใชระดบของสภาพทเปนอยเปนฐานในการคานวณคาอตราการพฒนาเขาสสภาพทคาดหวง โดยสตรการคานวณมดงน

PNII DD

สาขาวชา สภาพปจจบน สภาพทคาดหวง

1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 (1) กลมวทยาศาสตร เชน วทยาศาสตรสขภาพ/ชววทยา/ฟสกส/คณตศาสตรมเพยงพอตอความตองการของทองถน

√ √

32 โดย I คอ Important หรอ ระดบความสาคญหรอ สภาพทควรจะเปน D คอ Degree of Success หรอ ระดบสมฤทธผลสภาพ หรอ สภาพทเปนอยจรง จากนยาม หลกการ วธการเกบรวบรวมขอมล เครองมอประเมนความตองการจาเปนและการวเคราะหขอมล ดงทไดกลาวมาแลวในขางตน โดยสรป ผ วจยจงไดนาแนวคดดงกลาวมาประยกตใชในการประเมน ความตองการจาเปนเกยวกบสาขาวชาทแตละทองถนมความตองการ โดยใชขอมลทมอยคอ ขอมลจากแผนยทธศาสตรในการพฒนาเศรษฐกจ (พ.ศ.2557-2560) ของ 19 กลมจงหวด และการสารวจความคดเหนของทองถนโดยใชแบบสอบถามแบบการตอบสนองค (dual-response format) แลววเคราะหโดยใชสตร Priority Needs Index (PNI) แบบปรบปรง เพอนาสารสนเทศทไดไปใชเสนอเพอเปนแนวทางในการ จดสรรทนการศกษาใหแกนกเรยนทนใหมความสอดคลองกบความตองการของทองถนในปจจบนและในอนาคต ตอนท 7 ความตองการและศกยภาพของประชาชนในทองถนของ 19 กลมจงหวด จากวตถประสงคและขอบเขตการวจยทกาหนดวาให “ศกษาวเคราะหสาขาวชาทเปนความตองการของทองถนและสอดคลองกบแนวทางการพฒนาประเทศ”ผวจยจงไดศกษาแนวคดเกยวกบการวจยประเมนความตองการจาเปนเพอนาไปประยกตใชในการศกษาความตองการจาเปนเกยวกบ “สาขาวชาทแตละทองถนมความตองการ” ซงการจดกลมสาขาวชานนสามารถจาแนกออกเปน 9 สาขา ตามเอกสารคมอนกเรยนทนสานกความสมพนธตางประเทศ (2557) ดงน

(1) กลมวทยาศาสตร เชน วทยาศาสตรสขภาพ/ชววทยา/ฟสกส/คณตศาสตร (2) กลมบรหารจดการ เชน บรหารจดการ/เศรษฐศาสตร/การปกครอง/ทรพยากรมนษย (3) กลมพาณชยกรรม เชน การบรหารการโรงแรมและการทองเทยว/การเงน (4) กลมวศวกรรม เชน วศวกรรมซอฟแวร/ระบบขอมล/ไฟฟา/การบน/คมนาคม (5) กลมวชาชพเฉพาะทาง เชน แพทย/พยาบาล/เภสชสมนไพร/สาธารณสข (6) กลมศลปศาสตร เชน วรรณคด/ศกษาศาสตร/สงคมวทยา/การสอนภาษา

(7) กลมความคดสรางสรรค เชนการออกแบบผลตภณฑ/ภมศาสตร/สถาปตยกรรม (8) กลมเกษตรกรรม เชน การจดการระบบเกษตร/การจดการทรพยากรนา (9) กลมอตสาหกรรม เชน อตสาหกรรมยานยนต/การปาไม/การประมง/การขนสงโลจสตกส

ทงนจากการสงเคราะหเอกสารแผนยทธศาสตรในการพฒนาเศรษฐกจ (พ.ศ.2557-2560) ของ 19 กลมจงหวด ในดานความความตองการและศกยภาพของประชาชนในทองถนพบวา สาขาวชาททกกลมจงหวดทง 19 กลม มความตองการเหมอนกนมจานวน 2 สาขาวชา คอ 1) สาขาวชาพาณชยกรรม ในเรอง การทองเทยว 2) สาขาการเกษตร ขณะทสาขาวชา อตสาหกรรม เปนสาขาทกลมจงหวด 15 กลม มความตองการรองลงมา ซงจากการสงเคราะหเอกสารดงกลาวคณะผวจย สามารถระบวสยทศนทสาคญของแตละกลมจงหวดและสงเคราะหแนวโนมความตองการกลมสาขาวชาในทองถนของ 19 กลมจงหวด ดงสรปไดดงตาราง 2.5

ตาราง 2.5 แนวโนมความตองการกลมสาขาวชาในทองถนของ 19 กลมจงหวด

กลมท กลมจงหวด วสยทศน (พ.ศ.2557-2560) กลมสาขาวชาททองถนมความตองการ ความ

ตองการสรางความพรอมส

ประชาคมอาเซยน

วทยา-ศาสตร

บรหารจดการ

พาณชย-กรรม

วศวกรรมศาสตร

วชาชพเฉพาะทาง

ศลป-ศาสตร

ความคดสรางสรรค

เกษตร กรรม

อตสาห- กรรม

1

ภาคเหนอตอนบน (เชยงใหม เชยงราย พะเยา แพร นาน ลาพน ลาปาง แมฮองสอน)

ศนยกลางการทองเทยว การคา การลงทนสสากล โดดเดนวฒนธรรม

ลานนา สงคมนาอยทกถนท

- √ การคาชายแดน

√ การพฒนา

บคลากรดานการทองเทยว

- √ บรการทางการแพทย สปา แพทยแผนไทยและสมนไพรไทย

√ วฒนธรรม

และประเพณ

√ ผลตภณฑหตถกรรม

√ การวางแผนจดสรรนา พชเกษตรลาไย ลนจ สมนไพร

√ แปรรป

ผลตภณฑอาหารและเซรามก

-

2

ภาคเหนอตอนลาง (กลม 1) พษณโลก ตาก เพชรบรณ สโขทย อตรดตถ

ศนยกลางการบรการสแยกอนโดจน

√ ศนยกลางดานสขภาพ

- √ การทองเทยวเชงนเวศน วฒนธรรม

ประวตศาสตร

- - - - √ ขาวปลอดภย มะขามหวาน

√ แปรรป

ผลตภณฑเกษตร โลจสตก

-

3 ภาคเหนอตอนลาง

(กลม 2) นครสวรรค อทยธาน กาแพงเพชร

พจตร

ศนยกลางธรกจขาว สนคาเกษตร การทองเทยวธรรมชาตและ

วฒนธรรมลาคา

√ พลงงาน

ทดแทนจากพช

- √ การทองเทยวเชงนเวศน ประเพณ

- - - - √ การปศสตว เชน กระบอ ผลตภณฑเกษตร(ขาว)

√ การแปรรป การขนสง

√

4

ภาคกลางตอนบน (กลม 1) นนทบร พระนครศรอยธยา ปทมธาน อางทอง

แหลงฐานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทสะอาด อดมสมบรณ

เพอสนบสนนการเพมขดความสามารถในการแขงขนของภาคการผลต การคาและการบรการทเปน

มตรตอสงแวดลอม

√ พลงงาน

ชวภาพ การจดการคณภาพ

สงแวดลอม

√ ศนยการคานานาชาต

ศนยกลางการกระจายสนคา

√ การทองเทยวเชงเกษตร และเชง

วฒนธรรม เชงสขภาพ

√ คมนาคมการจดการผง

เมอง

- - - √ การพฒนาดานสนคาเกษตร

ปลอดภย

√ อตสาหกรรม

สะอาด อาหารฮาลาล วสดกอสราง

-

33

34

ตาราง 2.5 แนวโนมความตองการกลมสาขาวชาในทองถนของ 19 กลมจงหวด (ตอ)

กลมท กลมจงหวด วสยทศน(พ.ศ.2557-2560) กลมสาขาวชาททองถนมความตองการ ความ








ศลปศาสตร ความคดสรางสรรค



5 ภาคกลางตอนบน (กลม 2) จ.สระบร

ลพบร สงหบร ชยนาท

แหลงอาหารปลอดภย ทองเทยวเพอการเรยนร ทรพยากรนาสมดลยงยน

- - การทองเทยวเชง

ประวตศาสตร ศาสนา

วฒนธรรม

- - √ สรางมลคาเพม

จากประวตศาสตร และฐานความร

ของแหลงทองเทยว

√ OTOP กลอง เครองจกสาน

√ การบรหารจดการนา ปศสตว

ประมง แหลงอาหารผลอดภย เชน ขาว

√ กระบวนการผลตและ ระบบโลจสตกส

-

6 กลางตอนลาง(กลม1) ราชบร สพรรณบร นครปฐม กาญจนบร

แหลงผลตและแปรรปสนคาเกษตรทไดมาตรฐาน การคาผานแดน และ

การทองเทยวเชงอนรกษ

√ การคาชายแดน

- √ การทองเทยวเชงอนรกษ

นเวศ วฒนนธรรม ประวตศาสตร

- - - - √ สกร แพะ

พช ผก ผลไม ขาว สตวนา กง ปลา

√ ระบบดลจ

สตกส -

7

ภาคกลางตอนลาง (กลม 2) เพชรบร ประจวบครขนธ สมทรสงคราม สมทรสาคร

ฐานเพอการลงทนดานอตสาหกรรม เกษตร อาหาร และการทองเทยวเชง

นเวศ

√ อนรกษ

และพฒนาระบบนเวศ

- √ ทองเทยวทะเล

เชงนเวศ

- - - - √ เกษตรแปร

รป

√ แปรรป

ผลตภณฑจากเกลอ เกษตร

ประมงแปรรป

-

8

ภาคกลางตอนลาง (กลม3) ฉะเชงเทรา

สมทรปราการ นครนายก สระแกว

ปราจนบร

ศนยกลางการคาการลงทนแหงอนโดจน ฐานการผลตอตสาหกรรม

กาวหนาระดบประเทศ แหลงผลตสนคาการเกษตรระดบสากล เสนทาง

ทองเทยวและวฒนธรรม

- √ ศนยกลางการคาและการลงทน

√ ทองเทยวเชงนเวศและวฒนธรรม

- - √ สงคมแหง

ปญญาและการเรยนร

- √ พชพลงงาน

√ อตสาหกรรมยานยนต

อตสาหกรรมเปนมตรกบสงแวดลอม โลจสตกส

√

35

35

ตาราง 2.5 แนวโนมความตองการกลมสาขาวชาในทองถนของ 19กลมจงหวด (ตอ)












9 ภาคตะวนออก ชลบร ระยอง จนทบร ตราด

แหลงทองเทยวระดบสากล ผลตสนคาเกษตรคณภาพ ฐาน

อตสาหกรรมเปนมตรตอสงแวดลอมและชมชนอยรวมกนอยางสมดลและ

ยงยน ประตสเศรษฐกจโลก

√ อญมณ

เครองประดบ


√ การพฒนา

บคลากรดานการทองเทยว

ระดบนานาชาตการทองเทยว

เชงนเวศ

- - - √ การออกแบบ และขนเรอนเครองประดบ และการบรรจ

ภณฑ

√ สนคาเกษตรปลอดภย

√ ระบบโลจสตกส เมองอตสาหกรรม

สะอาด

-

10

ภาคตะวนออกเฉยง เหนอตอนบน (กลม 1) อดรธาน หนองบวลาภ

หนองคาย เลย บงกาฬ

ศนยกลางการลงทนดานการคา เกษตรกรรม อตสาหกรรม การบรการ การทองเทยวของอนภมลมนาโขง

และประชาคมอาเซยน


√ การทองเทยวเชงธรรมะ เชงเกษตร เชง

นเวศ

- - - - √ สนคาเกษตรขาว ออย

ยางพารา มนสาปะหลง

ขาวโพดเลยงสตว

√ ระบบโลจสตกส

-

11

ภาคตะวนออกเฉยง เหนอตอนบน (กลม 2) มกดาหาร สกลนคร นครพนม กาฬสนธ

สะพานนวตกรรมนาการคา เกษตร ทองเทยวสอาเซยน


√ การทองเทยวเชงธรรมะ เชงเกษตร เชง

นเวศ

- - - - √ โคโพนยางคา ปลานลแปลงเพศ ขาวอนทรย

√ ระบบโลจสตกส

ปรบปรงทางหลวง

-

12 ภาคตะวนออกเฉยง เหนอตอนบน (กลม 3) ขอนแกน มหาสารคาม

รอยเอด

ฐานการผลตพชเศรษฐกจ (ขาว ออย มนสาปะหลง ยางพารา) ทมคณภาพและฐานอตสาหกรรม การคา การ

บรการ การทองเทยวและการลงทนสสากล

- √ การคาและการลงทน

√ ศนยกลางการทองเทยวเชงวฒนธรรมและทองเทยวยค

กอนประวตศาสตร

- √ ศนยกลางการแพทย

และสาธารณสข

√ การบรการการศกษา,ศนยกลางการศกษานานาชาต

- √ ออย ขาวหอมมะลสครวโลก โค

ผาไหม

√ ศนยกลางการคาและบรการ

-

36













13

ภาคตะวนออกเฉยง เหนอตอนลาง(กลม1) นครราชสมา ชยภม

บรรมย สรนทร

แหลงเกษตร ขาวหอมมะล มนสาปะหลง โคเนอ และการทองเทยว

อารยธรรมขอม

√ พลงงานสเขยว,อนรกษ

สงแวดลอม


√ ทองเทยวอารยธรรมขอม ,ชางสรนทร,ทงดอก

กระเจยว

- - - - √ ออย พรก

ขาวหอมมะลมนสาปะหลงโค ผาไหม

√ โลจสตกสส -

14

ภาคตะวนออกเฉยง เหนอตอนลาง (กลม

2) อบลราชธาน อานาจเจรญ

ศรสะเกษ ยโสธร

ขาวหอมมะลเปนเลศ การทองเทยวและการคาชายแดนได

มาตรฐานสากล


√ ทองเทยวเชงวฒนธรรม

- - - - √ ขาวหอมมะล มนสาปะหลง ยางพารา

- -

15 ภาคใต (กลม 1)

สราษฎรธาน ชมพร ระนอง

ศนยกลางการสรางสรรคเศรษฐกจการเกษตรและการทองเทยวระดบนานาชาต บนรากฐานของชมชนท

เขมแขง

- √ การคา

ศนยกลางกระจายสนคา

√ ทองเทยวเชงอนรกษเชง

วฒนธรรมเชงนเวศ เชงเกษตร

- - - - √ ขาวสงขหยด

ปศสตว ยางพารา

ปาลม ไมผล ประมง

- -

37













16 ภาคใต (กลม 2)

นครศรธรรมราช ตรง พทลง

ศนยกลางการสรางสรรคเศรษฐกจการเกษตรและการทองเทยวระดบนานาชาต บนรากฐานของชมชนท

เขมแขง

- √ การคา

√ ทองเทยวเชง

อนรกษ วฒนธรรม

ทองเทยวทางทะเล

- - - - √ ขาวยางพารา สตวนา ปศสตว ไมผล ประมง

- -

17 ภาคใต (กลม 3) ภเกต พงงา กระบ

การทองเทยวทางทะเลทมคณภาพระดบโลก บนฐานความเขมแขงของภาคเกษตรและชมชนอยางยงยน

- √ การคาผาน

แดน

√ ทองเทยวเชงสขภาพ เชง

นเวศทองเทยวทางทะเล

- - - - √ ปาลมนามนยางพารา ประมง ปศ

สตว

√ อตสาหกรรมประมงนาลก

แปรรปอาหารทะเล

-

18 ภาคใตชายแดน (กลม

1) ปตตาน ยะลา นราธวาส

ศนยกลางการพฒนายางพารา ฮาลาล และการทองเทยวสอาเซยน


√ การทองเทยวเชงวฒนธรรม ทองเทยวชายแดน

- - - - √ ปาลม

ยางพารา ประมง

√ ผลตภณฑ

ชมชนแปรรปอาหารทะเล

√

19 ภาคใตชายแดน (กลม 2) สงขลา สตล

ศนยกลางการพฒนายางพารา ฮาลาล และการทองเทยวสอาเซยน

- - √ การทองเทยว

เชงนเวศ ชายแดน

- - - - √ ยางพารา ไม

ผล

√

บทท 3 วธดาเนนการวจยประเมนผลโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

การวจยประเมนผลโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน มวตถประสงคการวจยเพอ 1) ศกษาและตดตามประเมนผลการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนในแตละรน ในมตทมพฒนาการและการเปลยนแปลงตงแตรนท 1 ถงรนท 4 2) ศกษาภาวะการมงานทาของผรบทนรนท 1 และรนท 2 3) ศกษาแนวโนมปญหา อปสรรคทจะสงผลกระทบตอการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 3 และรนท 4 จากผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวนและ 4) ศกษาและพฒนารปแบบการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทมประสทธภาพเพอประโยชนตอการบรหารจดการโครงการในระยะยาวและสนบสนนการตดสนใจเชงนโยบายในอนาคต โดยคณะผวจยไดศกษาขอมลเชงปรมาณและเชงคณภาพ โดยมรายละเอยดดงตอไปน

1. การศกษาเชงปรมาณ (Quantitative Approach) การดาเนนการวจยเพอศกษาและประเมนผลโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน มรายละเอยดการดาเนนการในสวนของการเกบขอมลเชงปรมาณ ดงน

1.1 ตวอยางทใชในการวจย การศกษาขอมลตามวตถประสงคของการวจยทง 4 ประการในสวนของการวจยเชงปรมาณ จะใชตวอยางจาแนกเปน 2 กลม ไดแก นกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ตงแตรนท 1 – 4 (รนปจจบน) และเจาหนาท ผปฏบตการในหนวยงานตางๆ ทมสวนเกยวของกบโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน โดยไมกาหนดขนาดตวอยางขนตา เนองจากในการศกษาครงนตองการสารวจเพอเกบขอมลของนกเรยนทนและผทเกยวของกบการบรหารจดการใหไดมากทสด ดวยเหตน การไดมาซงตวอยางจะใชการเลอกตวอยาง 2 วธ ไดแก การเลอกตวอยางดวยวธอาสาสมคร (volunteering sampling selection) และการเลอกแบบกอนหมะ (snowball sampling selection) การเลอกตวอยางดวยวธอาสาสมครจะแบงออกเปน 4 กลม ดงกระบวนการเลอกตวอยางในตาราง 3.1

ตาราง 3.1 กระบวนการเลอกตวอยางดวยวธอาสาสมครสาหรบการวจยเชงปรมาณ พนทของตวอยาง

สถานะของตวอยางนกเรยนทน เจาหนาทและผทเกยวของ

ในประเทศไทย - ตดตอนกเรยนทนแตละรนผานทางอเมลล และโทรศพทตามฐานขอมลทไดรบจากสานกงานปลด กระทรวงศกษาธการ เพอขอความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม

- ผวจยตดตอขอเขารวมการประชมรวมนกเรยนทนรนท 4 ทกาลงเตรยมความพรอมในประเทศไทย เพอขอความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม

- ตดตอเจาหนาททเกยวของในหนวยงานตางๆ ทเกยวของกบโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน เพอขออนญาตและความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม หนวยงานตางๆ ประกอบดวย

1. สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ 2. สานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.) 3. สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (สกอ.) 4. สานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขตตางๆ

39

ตาราง 3.1 กระบวนการเลอกตวอยางดวยวธอาสาสมครสาหรบการวจยเชงปรมาณ (ตอ) พนทของตวอยาง


ตางประเทศ - ตดตอนก เรยนทนแตละ รนผ านทางอ เมลล ต า ม ฐ า น ข อ ม ล ท ไ ด ร บ จ า ก ส า น ก ง า นปลดกระทรวงศกษาธการ เพอขอความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม

- ขอความรวมมอกบสานกงานผดแลนกเรยนทนในประเทศตางๆ เพอขอความรวมมอกบนกเรยนทนในประเทศนนๆ ในการตอบแบบสอบถาม

- ตดตอขออนญาตและขอความรวมมอในการเกบขอมลกบสานกงานผดแลนกเรยนทนในประเทศตางๆ ท ผ วจยก าหนดไวในการศกษาค รงนประกอบดวย

1. สาธารณรฐฝรงเศส 2. สหพนธสาธารณรฐเยอรมน 3. ประเทศญปน 4. ประเทศออสเตรเลย

สวนการเลอกแบบกอนหมะจะดาเนนการภายหลงจากการสมภาษณผรบทน หรอเจาหนาททมสวนเกยวของกบการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนเรยบรอยแลว แลวจงสอบถามใหแนะนานกเรยนทน หรอเจาหนาททานอนๆ ทสามารถใหขอมลท เปนประโยชนตอการวจยครงนได จากนนจงตดตามเพอ การเกบขอมลทงเชงปรมาณและเชงคณภาพตอไป 1.2 เครองมอในการวจยเชงปรมาณ คณะผวจยไดใชการสารวจดวยแบบสอบถาม (questionnaire survey) จานวน 3 ชด โดยแตละชดมรายละเอยดดงตอไปน 1) แบบสอบถาม Q1 คอ แบบสอบถามความคดเหนสาหรบผรบทนการศกษารนท 1 – 4 โดยแบบสอบถามนใชเกบขอมลเพอศกษาความคดเหนของผรบทนการศกษารนท 1 – 4 ใน 4 ประเดนประกอบดวย 1) หลกเกณฑวธการคดเลอกผรบทนสาขาวชาและประเทศทใหผรบทนไปศกษาทสอด คลองกบ ความตองการของทองถน 2) การบรหารจดการของหนวยงาน ไดแก กระบวนการรบสมคร กระบวนการคดเลอกผรบทน การดแลและตดตามความกาวหนาของผรบทนระหวางศกษาในประเทศไทยและตางประเทศ 3) ปญหาและอปสรรค และ 4) แนวทางการพฒนาและปรบปรงโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

แบบสอบถาม Q1 มทงหมด 5 ตอน ตอนท 1 ขอมลทวไปและขอมลพนฐานของผรบทนการศกษาและหลกเกณฑวธการคดเลอกผรบทน

สาขาวชาและประเทศทใหผรบทนไปศกษาทสอด คลองกบความตองการของทองถน ตอนท 2 การบรหารจดการของหนวยงานในดานตางๆ ไดแก กระบวนการรบสมคร กระบวนการคดเลอกผรบทน การเตรยมความพรอมผรบทน ตอนท 3 การดแลและตดตามความกาวหนาของผรบทนระหวางศกษาในประเทศไทยและตางประเทศ ตอนท 4 ปญหาและอปสรรค ตอนท 5 คาถามปลายเปดเกยวกบขอเสนอแนะแนวทางการพฒนาและปรบปรงโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

40

2) แบบสอบถาม Q2 คอแบบสอบถามความคดเหนของทองถนทมตอโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน การประเมนความตองการจาเปนของทองถนในสาขาวชาทขาดแคลนและผลกระทบตอทองถน ซงแบบสอบถามทใชเปนรปแบบการตอบสนองค (dual-response) ดงตวอยางขอคาถามในตาราง 3.2 ตาราง 3.2 ตวอยางขอคาถามในการประเมนความตองการจาเปนของทองถนในสาขาวชาทขาดแคลนและ

ผลกระทบตอทองถน

แบบสอบถาม Q2 ใชเกบขอมลเพอศกษา ใน 3 ประเดน ประกอบดวย 1) สาขาวชาและประเทศทใหผรบทนไปศกษาทสอดคลองกบความตองการของทองถน 2) ขอเสนอแนะแนวทางการพฒนาและปรบปรงหลกเกณฑการรบสมครคดเลอกนกเรยนเพอใหไดบคคลากรทมความสอดคลองกบทองถน และ 3) ผลกระทบทเกดประโยชนหรอสรางคณคาตอชมชนของโครงการ โดยแบบสอบถามฉบบนแบงเปน 4 ตอน รวมทงสนจานวน 32 ขอ ดงน

ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถามจานวน 7 ขอ ตอนท 2 ความตองการจาเปนของทองถนในสาขาวชาทขาดแคลนจานวน 9 ขอ

ตอนท 3 ขอเสนอแนะแนวทางการพฒนาและปรบปรงหลกเกณฑการรบสมครคดเลอกนกเรยนเพอใหไดบคคลากรทมความสอดคลองกบทองถนจานวน 4 ขอ ตอนท 4 ผลกระทบทเกดประโยชนหรอสรางคณคาตอชมชนของโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน จานวน 12 ขอ

3) แบบสอบถาม Q3 คอ แบบสอบถามความคดเหนของบคลากรทเกยวของกบโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

แบบสอบถามนใชเกบขอมลเพอศกษาใน 3 ประเดน ไดแก 1) ความเหมาะสมของการดาเนนการภายในองคกรของทานในการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน 2) การบรหารจดการของหนวยงาน ไดแก กระบวนการ รบสมคร กระบวนการคดเลอกผรบทน การเตรยมความพรอมผรบทน และ 3) การดแลและตดตามความกาวหนาของผรบทนระหวางศกษาในประเทศไทยและตางประเทศ ประกอบดวยขอคาถามทงหมด 11 ขอ 2. การศกษาเชงคณภาพ (Qualitative Approach) การดาเนนการวจยเพอศกษาและประเมนผลโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน มรายละเอยดการดาเนนการในสวนของการเกบขอมลเชงคณภาพ ดงน

สาขาวชา สภาพปจจบน สภาพทคาดหวง

1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 (1) กลมวทยาศาสตร เชน วทยาศาสตรสขภาพ/ชววทยา/ฟสกส/คณตศาสตรมเพยงพอตอความตองการของทองถน

√ √

41

2.1 ตวอยางทใชในการวจย การศกษาขอมลตามวตถประสงคของการวจยทง 4 ประการในสวนของการวจยเชงคณภาพ จะใชตวอยาง

จาแนกเปน 2 กลม ไดแก นกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ตงแตรนท 1 – 4 (รนปจจบน) และ เจาหนาท ผปฏบตการในหนวยงานตางๆ ทมสวนเกยวของกบโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน โดยใชวธการเลอกตวอยางแบบเจาะจง รายละเอยดดงในตาราง 3.3

ตาราง 3.3 กระบวนการเลอกตวอยางสาหรบการวจยเชงคณภาพ

พนทของตวอยาง


ในประเทศไทย 1.นกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ตงแตรนท 1-4 ภายในประเทศ

2.ผปกครองของนกเรยนทนโครงการ 1อาเภอ1ทน ตงแตรนท 1-4 ภายในประเทศ

3.ตวแทนทองถน ไดแก สถานประกอบการ

เจ าหน าท ท เก ยวของในหน วยงานตางๆ ทเกยวของกบโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน จานวน 4 หนวยงานประกอบดวย

1. สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ 2. สานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.) 3. สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (สกอ.) 4. สานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขตตางๆ

ตางประเทศ 1.นกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ตงแตรนท 1-4 ภายในตางประเทศจานวน 4ประเทศไดแก


เจาหนาทของสานกงานผ ดแลนกเรยนทนในประเทศตางๆ ทผวจยกาหนดไวในการศกษาครงนประกอบดวย


2.2 วธดาเนนการวจย การเกบขอมลเชงคณภาพในครงนประกอบดวยวธวทยาการวจยจานวน 4 วธ คอ 1) การวเคราะหเอกสาร 2) การสนทนากลม 3) การสมภาษณเชงลก 4) การศกษารายกรณ โดยแตละวธมรายละเอยด ดงน 2.2.1 การวเคราะหเอกสาร (documentary analysis) คณะผวจยไดวเคราะหวางแผนเนอหา (content analysis) จากแหลงเอกสารและฐานขอมลจากแหลงตางๆ โดยมวตถประสงคการศกษาดงน 1) เพอศกษาวเคราะหและประเมนผลสาเรจของการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1 และ รนท 2 ในเชงนโยบาย ประสทธภาพ ของการบรหารจดการและการใชทรพยากรประสทธผลของผรบทน และผลกระทบทเกดจากการไดรบทนตอผรบทน ครอบครว และทองถนของผรบทนศกษาตลอดจนภาวะ การมงานทาของผรบทนรนท 1 และรนท 2 รายไดและผลกระทบทเกดจากการไดรบทน โดยศกษาจาก

42

“รายงานการตดตามประเมนผลและศกษาผลกระทบโครงการหนงอาเภอหนงทน รน 1 และรน 2”ของสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล 2) เพอใหขอเสนอแนะเชงนโยบายและการดาเนนงานของโครงการฯในดานนโยบายรฐบาลและหลกเกณฑวธการคดเลอกผรบทน โดยศกษาจาก “เอกสารประกอบการประชมคณะกรรมการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน” และ เวบไซต www.odos.moe.go.th 3) เพอศกษาสาขาวชาและประเทศทใหผรบทนไปศกษาทสอดคลองกบความตองการของทองถน จาก“เอกสารแผนยทธศาสตรในการพฒนาเศรษฐกจ (พ.ศ.2557-2560) ของ 19 กลมจงหวด ในดานความตองการและศกยภาพของประชาชนในทองถน” 2.2.2 การสนทนากลม (focus group discussion) เพอศกษาขอเสนอแนะเชงนโยบายและแนวทาง การพฒนาการบรหารจดการและการดาเนนงานของโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ใน 3 ประเดน ไดแก 1) นโยบายรฐบาล 2) หลกเกณฑวธการคดเลอกผรบทน และ 3) การบรหารจดการของหนวยงาน โดยการสนทนากลมจะดาเนนการกบนกเรยนทนทงในและตางประเทศ รวมถงการเกบขอมลกบเจาหนาททปฏบตในหนวยงานตางๆ ทเกยวของดวย 2.2.3 การสมภาษณเชงลก (in-depth interview) เพอศกษาขอมลในประเดนตางๆ ดงน 1) ศกษาวเคราะห เปรยบเทยบจดออน จดแขง ขอด ขอเสย พฒนาการและการเปลยนแปลง รวมทงผลกระทบของการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ตงแตรนท 1 ถงรนท 4 ใน 4 ดาน หลกเกณฑวธการคดเลอกผรบทนและการบรหารจดการของหนวยงานทเกยวของ ตลอดจนสาขาวชาและประเทศทใหผรบทนไปศกษาทสอดคลองกบความตองการของทองถน 2) ศกษาวเคราะหและประเมนผลสาเรจของการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1 และรนท 2 ในเชงนโยบาย ประสทธภาพของการบรหารจดการและการใชทรพยากรประสทธผลของผรบทน และผลกระทบทเกดจากการไดรบทนตอผรบทน ครอบครว และทองถนของผรบทน 3) ศกษาวเคราะหแนวโนมปญหาหรออปสรรคท จะสงผลกระทบตอการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนรนท 3 และรนท 4 จากผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวน การศกษาโดยการสมภาษณเชงลกไดดาเนนการทงในและตางประเทศ ในการเกบขอมลใน ประเทศไทยจะศกษากบผใหสมภาษณทเปนนกเรยนทนรนท 1 – 4 ทอยในประเทศไทย ผปกครองของนกเรยนทน และเจาหนาทในหนวยงานตางๆ ทเกยวของใน 5 กลมจงหวด ในขณะทการเกบขอมลโดยการสมภาษณเชงลกในตางประเทศจะดาเนนการสมภาษณเชงลกกบนกเรยนทนรนท 1 และรนท 2 ทยงคงศกษาหรออาศยอยในตางประเทศหลงจากสาเรจการศกษาแลว

43

2.2.4 การศกษารายกรณ (case study) การศกษาแบบรายกรณทงในและตางประเทศมความแตกตางกน การศกษารายกรณในประเทศไทย จะดาเนนการเพอศกษาภาวะการมงานทาของนกเรยนทนรนท 1 และรนท 2 ทกลบมาทางานในประเทศไทยแลว รวมถงแนวทางการบรหารจดการโครงการใหมประสทธภาพยงขนดวย สาหรบการศกษารายกรณในตางประเทศ คณะผวจยเลอกศกษาประเทศ สาธารณรฐฝรงเศส และสหพนธสาธารณรฐเยอรมน ประเทศญปน และประเทศออสเตรเลย รวมจานวนทงสน 4 ประเทศ โดยคณะผ วจยไดศกษาจากกรณ ศกษา 2 กลม ไดแก 1) นกเรยนทนท เลอกไปศกษาใน 4 ประเทศ 2) เจาหนาทของสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลใน 4 ประเทศ โดยมรายละเอยดของการเกบขอมลเชงคณภาพโดยการประชมกลมใน 4 หวขอ ดงน 1) ความเพยงพอและเหมาะสมของการเตรยมนกเรยนทนในดานการอบรมเตรยมความพรอมทางภาษา ระยะเวลาอบรม และเนอหาการอบรม 2) สาขาและมหาวทยาลยทนกเรยนทนเลอกศกษา โดยศกษาประเดนยอยใน 3 ประเดน ไดแก 1) ความสอดคลองของสาขาและมหาวทยาลยกบศกยภาพของนกเรยน 2) สาขาและมหาวทยาลยทแนะนาใหนกเรยนไปศกษา และ 3) การจดอนดบของมหาวทยาลยทนกเรยนเลอก 3) ปญหาและอปสรรคของสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาล โดยศกษาประเดนยอย 3 ประเดน ไดแก 1) การบรหารจดการ 2) การดแลนกเรยนทน และ 3) ปจจยทมผลตอการสาเรจ/ไมสาเรจการศกษา 4) ขอเสนอแนะในการเตรยมนกเรยนกอนมาศกษาในตางประเทศ จากวธดาเนนการวจยประเมนโครงการดงทไดกลาวมาแลวซงประกอบดวย การศกษาเชงปรมาณ (Quantitative Approach) และการศกษาเชงคณภาพ (Qualitative Approach) สาหรบประเมนในวตถประสงคทแตกตางกน ตลอดจนใชเครองมอและเกบขอมลจากกลมตวอยางทแตกตางกน สามารถสรปไดดงตาราง 3.4

ตาราง 3.4 วธดาเนนการวจยประเมนโครงการตามวตถประสงคและขอบเขตการดาเนนงานประเมนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน วตถประสงค ขอบเขตการประเมน การเกบขอมล ผใหขอมล/แหลงขอมล

1.เ พ อ ศ ก ษ า แ ล ะ ต ด ต า มประเมนผลการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ในแตละรน ในม ต ท ม พ ฒ น าก ารแ ล ะ ก ารเปลยนแปลงตงแตรนท 1 ถงรนท 4

1.ศกษาวเคราะห เปรยบเทยบจดออน จดแขง ขอด ขอเสย พฒนาการและการเปลยนแปลง รวมทงผลกระทบของการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ตงแตรนท 1 ถง รนท 4 พรอมทงใหขอเสนอแนะเชงนโยบายและการดาเนนงานของโครงการฯใน 4 ดาน ดงน

1.การวเคราะหเอกสาร(Documentary Analysis)

1.เอกสารประกอบการประชม จากสานกความสมพนธระหวางประเทศ สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ 2.เวบไซต www.odos.moe.go.th

1.1.นโยบายรฐบาล 2.การสนทนากลม (Focus Group Discussion)

ผมสวนเกยวของในระดบนโยบายจากแตละหนวยงาน ไดแก สานกความสมพนธตางประเทศ สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ สานกงาน ก.พ. สานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาล และสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา

1.2 หลกเกณฑวธการคดเลอกผรบทน

1.การสารวจโดยใชแบบสอบถาม Q1

กลมผรบทนการศกษารนท 1-4 ทวประเทศ

2.การวเคราะหเอกสาร(Documentary Analysis

เอกสารประกอบการประชม จากสานกความสมพนธตางประเทศ สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

3.การสนทนากลม (Focus Group Discussion)

ผมสวนเกยวของในระดบนโยบายจากแตละหนวยงาน ไดแก สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ สานกงาน ก.พ. สานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาล และสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา

4.การสมภาษณเชงลก (In-depth Interview)

1. ผรบทนรนท 1-4 ในประเทศไทยจานวน 5 กลมจงหวด 2. ทองถนใน 5 กลมจงหวด (ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอภาคตะวนออก ภาคกลาง ภาคใต)

5.การศกษากรณ (Case Study)

ผรบทนทกาลงศกษาในทวปยโรป 2 ประเทศ คอ สาธารณรฐฝรงเศส และสหพนธสาธารณรฐเยอรมน ทวปเอเชย 1 ประเทศ คอ ประเทศญปน และประเทศออสเตรเลย

44

ตาราง 3.4 วธดาเนนการวจยประเมนโครงการตามวตถประสงคและขอบเขตการดาเนนงานประเมนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน (ตอ) วตถประสงค ขอบเขตการประเมน การเกบขอมล ผใหขอมล/แหลงขอมล

1.เ พ อ ศ ก ษ า แ ล ะ ต ด ต า มประเมนผลการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ในแตละรน ในม ต ท ม พ ฒ น าก ารแ ล ะ ก ารเปลยนแปลงตงแตรนท 1 ถงรนท 4

1.2 หลกเกณฑวธการคดเลอกผรบทน การสารวจโดยใชแบบสอบถาม Q1 กลมผรบทนการศกษารนท 1-4 ทวประเทศ

1.3 สาขาวชาและประเทศทใหผรบทนไปศกษาทสอดคลองกบความตองการของทองถน

1.การสารวจความตองการจาเปน(Needs Assessment)โดยใชแบบสอบถาม Q2 2.การสมภาษณเชงลก (In-depth Interview)

ทองถนใน 5 กลมจงหวด ไดแก 1. ภาคเหนอ 2. ภาคกลาง 3. ภาคตะวนออก 4. ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 5. ภาคใต

1.4 การบรหารจดการของหนวยงานทเกยวของในดาน (1) กระบวนการคดเลอกผรบทน (2) การเตรยมความพรอมผรบทน (3) การดแลและตดตามความกาวหนาของผรบทนระหวางศกษาใน

ประเทศไทย (4) การดแลจดการศกษาและตดตามความกาวหนาของผรบทน

ระหวางศกษาในตางประเทศ (5) การตดตามประเมนผลภายหลงผรบทนสาเรจการศกษา

1.การสารวจโดยใชแบบสอบถาม Q1 กลมผรบทนการศกษารนท 1-4 ทวประเทศ 2.การสารวจโดยใชแบบสอบถาม Q3 บคลากรทเกยวของกบโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน 3.การสมภาษณเชงลก (In-depth Interview)


4.การศกษากรณ (Case Study)

ผรบทนทกาลงศกษาในทวปยโรป 2 ประเทศ คอ สาธารณรฐฝรงเศส และสหพนธสาธารณรฐเยอรมน ทวปเอเชย 1 ประเทศ คอ ประเทศญปน และประเทศออสเตรเลย

2.ศกษาวเคราะหและประเมนผลสาเรจของการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1 และรนท 2 ในเชงนโยบาย ประสทธภาพของการบรหารจดการและการใชทรพยากรประสทธผลของผรบทน และผลกระทบทเกดจากการไดรบทนตอผรบทน ครอบครว และทองถนของผรบทน

1.การสารวจโดยใชแบบสอบถาม Q1 กลมผรบทนการศกษารนท 1-4 ทวประเทศ


รายงานการตดตามประเมนผลและศกษาผลกระทบโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1 และรนท 2 ของสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล



45

ตาราง 3.4 วธดาเนนการวจยประเมนโครงการตามวตถประสงคและขอบเขตการดาเนนงานประเมนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน (ตอ) วตถประสงค ขอบเขตการประเมน การเกบขอมล ผใหขอมล/แหลงขอมล

2.เพอศกษาภาวะการมงานทาของผรบทนรนท 1 และรนท 2

3.ศกษาภาวะการมงานทาของผรบทนรนท 1 และรนท 2 รายไดและผลกระทบทเกดจากการไดรบทน


รายงานการตดตามประเมนผลและศกษาผลกระทบโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1 และรนท 2 ของสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล


1. ผรบทนรนท 1 และรนท 2 ในประเทศไทยจานวน 5 กลมจงหวด 2. ทองถนใน 5 กลมจงหวด (ภาคเหนอ ภาคตะวนออก ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลาง ภาคใต)

3 .เพ อศ กษ าแนวโนมปญ หา อปสรรคทจะสงผลกระทบตอการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 3 และรนท 4 จากผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวน

4.ศกษาวเคราะหแนวโนมปญหาหรออปสรรคทจะสงผลกระทบตอการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 3 และรนท 4 จากผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวน

1.การสารวจโดยใชแบบสอบถาม Q1

กลมผรบทนการศกษารนท 1-4 ทวประเทศ

2.การสนทนากลม (Focus Group Discussion)

ผมสวนเกยวของในระดบนโยบายจากแตละหนวยงาน ไดแก สานกความสมพนธตางประเทศ สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ สานกงาน ก.พ. สานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาล และสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา

4.เพอศกษาและพฒนารปแบบการบ รหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนทมประสทธภาพ เพอประโยชน ตอการบ รหารจดการโครงการในระยะยาวและสน บ สน น ก าร ต ด ส น ใจ เช งนโยบายในอนาคต

5.ศกษาวเคราะหแนวทางการพฒนาและเสนอรปแบบการดาเนน โครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทมประสทธภาพ มการบรหารจดการและการใชทรพยากรอยางเหมาะสม และเปนรปแบบทสอดคลองกบแนวคดและวตถประสงคของโครงการ คอ ใหโอกาสแกนกเรยนทเรยนด มความประพฤตด แตฐานะยากจน ไดศกษาตอระดบปรญญาตรทงในประเทศไทยและตางประเทศ โดยนาความรกลบมาทาคณประโยชนใหแกทองถนและประเทศภายหลงสาเรจการศกษา พรอมขอเสนอแนะเพอสงเสรมการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทจะกอใหเกดประโยชนในระยะยาว

การวเคราะหและสงเคราะหผลการประเมนจากการเกบขอมลทงเชงปรมาณและเชงคณภาพทงหมด

คณะผวจย จดทาขอเสนอแนะรปแบบการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทมประสทธภาพ มการบรหารจดการและการใชทรพยากรอยางเหมาะสม

46

บทท 4 ผลการศกษาการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนของหนวยงานทเกยวของ

ผลการศกษาสภาพโครงสรางคณะกรรมการ 1 อาเภอ 1 ทนท เปนอยในปจจบนและผลการศกษา

การบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนของหนวยงานทเกยวของ ไดแก สานกความสมพนธตางประเทศสานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ สานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา และสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาล โดยผลการศกษาสามารถรายงานผลจาแนกออกเปน 3 ตอน ดงน

ตอนท 1 ผลการศกษาสภาพโครงสรางคณะกรรมการ 1 อาเภอ 1 ทนทเปนอยในปจจบน ตอนท 2 ผลการศกษาการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนจากหนวยงานตางๆ ตอนท 3 ผลการศกษาการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนจากนกเรยนทรบทน

ตอนท 1 ผลการศกษาสภาพโครงสรางคณะกรรมการ 1 อาเภอ 1 ทนทเปนอยในปจจบน คณะผวจยไดศกษาสภาพโครงสรางคณะกรรมการ 1 อาเภอ 1 ทนทเปนอยในปจจบน เพอใหเหน

สภาพของโครงสรางการดาเนนงาน ตลอดจนรายละเอยดการปฏบตงานคณะกรรมการและคณะอนกรรมทเกยวของ ซงจะสงผลตอการปฏบตงานของหนวยงานตางๆ โดยแบงผลการศกษาออกเปน 3 ประเดน คอ 1) ความเปนมาของการแตงตงคณะกรรมการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน 2) อานาจหนาทการปฏบตงานของคณะกรรมการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน 3) ผลกระทบจากโครงสรางคณะกรรมการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนทเปนอยในปจจบน โดยมรายละเอยดดงน

1.1 ความเปนมาของการแตงตงคณะกรรมการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

จากมตคณะรฐมนตรในวนท 5 สงหาคม พ.ศ. 2551 เหนชอบใหมการแตงตงคณะกรรมการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนขนเปนครงแรก โดยประกาศในอนสนธคาสงกระทรวงศกษาธการท สป 369/2551 จากนนม การเปลยนแปลงทางการเมองทาใหการดาเนนโครงการยตลง โครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ไดดาเนนการตอในป พ.ศ. 2555 เนองจากไดรบการเหนชอบจากคณะรฐมนตรใหมการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนในรนท 3 ตอไป เมอวนท 12 มถนายน พ.ศ. 2555 อนเปนผลใหยกเลกคาสงกระทรวงศกษาธการท สป 369/2551 และแตงตงคณะกรรมการชดใหมซงคณะกรรมการชดนประกอบดวย รฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการเปนประธานกรรมการ ปลดกระทรวงศกษาธการเปนรองประธานกรรมการ มผทรงคณวฒ ผเชยวชาญ และหนวยงานทเกยวของเปนกรรมการ เชน เลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เลขาธการคณะกรรมการการอาชวศกษา เลขาธการคณะกรรมการการอดมศกษา เปนตน โดยมผ อานวยการสานกความสมพนธระหวางประเทศ สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ เปนกรรมการและเลขานการ หวหนากลมนโยบายและยทธศาสตรตางประเทศ และนกวเทศสมพนธ สานกความสมพนธตางประเทศ สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการเปนกรรมการและผชวยเลขานการ โครงสรางคณะกรรมการนเรมใชตงแตการบรหารโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนรนท 3 เปนตนมา

48

เนองจากการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนมรายละเอยดการปฏบตงานทตองการการพจารณาและความคลองตวในการบรหารจดการจงมคาสงคณะกรรมการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนครงท 3 เมอวนท 16 พฤศจกายน พ.ศ. 2555 ใหแตงตงคณะอนกรรมการกลนกรองเรองเสนอคณะกรรมการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน พรอมทงมมตใหแตงตงคณะอนกรรมการตดตามประเมนผลนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนเพอใหการดาเนนโครงการฯ เปนไปดวยความเรยบรอยและมประสทธภาพ มการตดตามประเมนผลดานการเรยนและสภาพความเปนอยของนกเรยนทนในโครงการฯ ทศกษาอยในประเทศไทยและตางประเทศ รวมทงนกเรยนทนทสาเรจการศกษาแลว โดยคณะอนกรรมการทงสองสวนนมโครงสรางคลายคลงกน กลาวคอ ปลดกระทรวงศกษาธการเปนประธานอนกรรมการกลนกรองและเปนทปรกษาในคณะอนกรรมการตดตามประเมนผล รองปลดกระทรวงศกษาธการเปนรองอนกรรมการกลนกรองและเปนประธานอนกรรมการตดตามประเมนผล มตวแทนจากหนวยงานทเกยวของ อาท ผแทนกระทรวงการตางประเทศ ผแทนสานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ผแทนสานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน ผแทนสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษาเปนอนกรรมการ โดยมสานกความสมพนธตางประเทศ สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการเปนอนกรรมการและเลขานการ

ดงนน โครงสรางการปฏบตงานโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนจะมคณะอนกรรมการกลนกรองเรองเสนอคณะกรรมการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนและคณะอนกรรมการตดตามประเมนผลนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ขบเคลอนการดาเนนงานเปนสาคญ และนาเรองพจารณาทนอกเหนอขอบเขตอานาจหนาทเสนอตอคณะกรรมการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนในการพจารณาตอไป ทงนมรายละเอยดในการพจารณา การดาเนนโครงการบางสวนท ขอบเขตอานาจคลมเครอระหวางคณะอนกรรมการกล นกรองฯ และคณะกรรมการโครงการฯ ซงทาใหเปนอปสรรคในการบรหารจดการทคลองตวและพจารณาแกปญหาใหทนเวลาได

1.2 อานาจหนาทการปฏบตงานของคณะกรรมการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

คณะกรรมการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน มอานาจหนาทในการกาหนดทศทางและแนวทางการดาเนนโครงการใหสอดคลองกบนโยบายของรฐบาล บรรลตามวตถประสงคทกาหนด เพอใหเกดประโยชนสงสดแกสวนรวม กาหนดเกณฑการคดเลอกผรบทนใหเปนไปอยางบรสทธยตธรรม เผยแพรประชาสมพนธโครงการฯ พจารณาหาแนวทางและกาหนดวธการแกไขกรณทเกดปญหา ตดตามและประเมนผลสาเรจของโครงการฯ และแตงตงคณะอนกรรมการหรอคณะทางานเพอดาเนนการตามมตหรอทาการใดๆ แทนคณะกรรมการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

คณะอนกรรมการกลนกรองเรองเสนอคณะกรรมการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน มอานาจหนาทใน การวเคราะหสภาพปญหาของการดาเนนโครงการในแตละรนทผานมาและกาหนดแนวทางการแกปญหาเพอเปนขอมลการดาเนนงานของคณะกรรมาการ 1 อาเภอ 1 ทน สามารถพจารณารางหลกเกณฑเกยวกบขนตอนและวธการรบสมคร คณสมบตของผสมครรบทน และกรอบระยะเวลาการดาเนนโครงการ มอานาจพจารณาแกปญหา

49

เกยวกบการบรหารจดการโครงการฯ ตลอดจนวนจฉยปญหาเกยวกบคณสมบตของผสมครรบทน อกทงสามารถแตงตงคณะทางานเพอดาเนนการตามทคณะอนกรรมการกลนกรองเรองเสนอคณะกรรมการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนมอบหมาย และดาเนนงานตามมอบหมายของคณะกรรมการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

คณะอนกรรมการตดตามประเมนผลนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน มอานาจหนาทในการกาหนดแนวทางและวธการตดตามประเมนผลนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน สามารถดาเนนการตดตามและประเมน ผลและจดทารายงานผลเสนอตอคณะกรรมการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน และดาเนนการอนใดทคณะกรรมการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน มอบหมาย ดงนนคณะอนกรรมการตดตามและประเมนผลจะเปนหนวยงานทประมวลขอมลการดาเนนงานจากทกสวนทเกยวของ ตลอดจนขอมลการศกษาและการสาเรจการศกษาของผรบทนอนเปนขอมลสาคญทสงผลตอการพจารณาแกไขปญหาหรอการพจารณาตดสนใจในเชงนโยบายของคณะกรรมการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

1.3 ผลกระทบจากโครงสรางคณะกรรมการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนทเปนอยในปจจบน

เนองจากอานาจการตดสนใจในเชงนโยบาย การพจารณากาหนดวธแกปญหาตางๆ ทเกดขนในโครงการเปนขอบเขตอานาจการตดสนใจของคณะกรรมการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ซงมรฐมนตรวาการกระทรวงศกษา -ธการเปนประธานคณะกรรมการ มอานาจในการตดสนใจ พจารณา และสงการดาเนนการตางๆ สงสด โดยคณะกรรมการสวนอนๆ เปนตวแทนจากหนวยงานทเกยวของเขารบทราบการพจารณา รวมเสนอแนวทางการแกไขปญหาเพยงอยางเดยว อกทงกรรมการทรวมพจารณาไมสามารถทดทานการตดสนใจของรฐมนตรได การดาเนนโครงการฯ นอกเหนอจากการพจารณาแกไขปญหาดานการบรหารโครงการฯ และปญหาเกยวกบคณสมบตผสมครรบทน ซงเปนหนาทของอนกรรมการกลนกรองฯ จาเปนตองไดรบมตเหนชอบจากรฐมนตรกอนจงจะดาเนนการตอได ดวยวธการดงกลาวทาใหการพจารณาประเดนปญหาบางประการไมไดรบการแกไขอยางถกตองและทนทวงท เชน การพจารณาใหนกเรยนทนทศกษาในตางประเทศเรยนในโรงเรยนวชาชพชนสงทเมอจบการศกษาแลวสามารถไดรบวฒการศกษาเทยบเทาปรญญาโท ประเดนนอาจขดกบหลกการใหรบทนศกษาปรญญาใบแรก แตเมอพจารณาความสามารถนกเรยนทนไทยทเขาศกษาในโรงเรยนวชาชพชนสงไดนน นบเปนโอกาสทดของตวนกเรยนทนและประเทศไทย เพราะแมแตนกเรยนในประเทศดงกลาวยงไมสามารถเขาศกษาในสถาบนดงกลาวไดทกคน ประเดนนเพงมการพจารณาอยางเรงดวนเนองจากการเลอกศกษาในโรงเรยนวชาชพชนสงในบางประเทศมกรอบเวลาการรบสมครเพยงปละ 1 ครง และมกระบวนการสอบทเขมขน การตดสนใจเปนรายกรณจงควรพจารณาใหรวดเรวเพอปองกนการเสยโอกาสของนกเรยนทนและวทยาการทประเทศจะไดรบประโยชนในอนาคต

ประเดนทพจารณาทเปนกรณอางองไดระหวางการดาเนนโครงการตงแตรนท 1 ถงรนท 4 มจานวนไมนอยทไดรบผลกระทบจากการบรหารจดการทขาดความคลองตว การพจารณาโดยใชอานาจเดดขาดในการตดสนใจของรฐมนตรเพยงฝายเดยว การขาดการพจารณาโดยมขอมล ผลการประเมน หรอผลวจยเปนฐาน ผทรวบรวมฐานขอมลไมไดรบการตอบสนองจากผมอานาจสงการ ขอมลทมไมเกดการนาไปใชประโยชนสงสด ทาใหรปแบบ

50

การบรหารโครงการโดยคณะกรรมการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ปจจบนยงไมสามารถดแลแกปญหาไดครบวงจรและทนทวงท ไมมอสระ ขาดความคลองตว ขาดอานาจตามบทบาทหนาททชดเจนในการดาเนนงาน ทาใหการบรหารโครงการเปนลกษณะงานฝากหนวยงานทเกยวของ อนสงผลตอประสทธภาพในการบรหารโครงการ ดงปจจบน

ตอนท 2 ผลการศกษาการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนจากหนวยงานตางๆ

ผลการศกษาการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนจากหนวยงานทเกยวของ ไดแก สานกความสมพนธตางประเทศ สานกปลดกระทรวงศกษาธการ (สต.สป.) สานกงานคณะกรรมการขาราชการ พลเรอน (สานกงาน ก.พ.) สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (สกอ.) และสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาล (สนร.) โดยผลการศกษาสามารถจาแนกออกเปน 2 ประเดนคอ 1) บทบาทของหนวยงานใน การบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน 2) ปญหาและขอเสนอแนะการบรหารจดการโครงการของแตละหนวยงานโดยมรายละเอยดดงน 2.1 ผลการศกษาการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนของสานกความสมพนธตางประเทศสานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ จากขอมลทรวบรวมไดจากการสมภาษณเชงลก และการสนทนากลมกบเจาหนาทผมสวนเกยวของกบการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนของสานกความสมพนธตางประเทศ สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ (สต.สป.) มรายละเอยด ดงตอไปน 2.1.1 บทบาทหนาทของสานกความสมพนธตางประเทศ สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ ในดานการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน หนาทและความรบผดชอบหลกของสานกความสมพนธตางประเทศ สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ (สต.สป.) ประกอบดวย การเตรยมนโยบายและเปดรบสมครผรบทนแตละรน การประชาสมพนธ การคดเลอกผสมคร/ตรวจสอบคณสมบต การจดทาฐานขอมลผไดรบทน การประสานงานหนวยงานทเกยวของ การดแลและตดตามความกาวหนาของผรบทนระหวางศกษาในประเทศไทย การดแลจดการศกษาและตดตามความกาวหนาของผรบทนระหวางศกษาในตางประเทศ และการตดตามประเมนผลภายหลงผรบทนสาหรบสาเรจการศกษา ผลการประเมนความคดเหนทมตอการดาเนนการระหวางหนวยงาน พบวาเจาหนาทในการปฏบตงานใน สต.สป. ทงหมดมความเหนวา หนวยงานมการประสานงานระหวางสานกงาน ก.พ. และ สกอ. มาก ขณะทเจาหนาทสวนใหญเหนวาหนวยงานมการประสานงานระหวางกระทรวงการตางประเทศมาก ขณะทเจาหนาทในการปฏบตงานใน สต.สป. ทงหมดมความเหนวากระทรวงมหาดไทยเปนหนวยงานทมการประสานงานนอย

51

2.1.2 ปญหาและขอเสนอแนะการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนของสานกความสมพนธตางประเทศ สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ ขอมลการสนทนากลมกบเจาหนาทผมสวนเกยวของในการดาเนนโครงการจานวน 4 ทานในวนพธท 5 พฤศจกายน พ.ศ. 2557 และวนท 19 พฤศจกายน พ.ศ.2557 สามารถสรปประเดนปญหาและขอเสนอแนะการบรหารจดการของ สต.สป. ในโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนได 3 ประเดนดงน 1. การทางานของโครงการเหมอนเปนงานฝาก เปนภาระทเพมขนของหนวยงานตางๆ ทาใหบรหารจดการไดไมเตมท ตลอดจนจานวนผปฏบตงานตามนโยบายนมนอย จากปญหาดงกลาวหนวยงานจงไดใหขอเสนอแนะวา โครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ใหถอเปนภารกจสาคญของกระทรวงศกษาธการ เปนนโยบายของกระทรวงศกษาธการ มการจดตงเปนสานกบรหารทน 1 อาเภอ 1 ทนเปนหนวยงานอสระบรหารจดการไดคลองตว มโครงสรางชดเจน การจดตงสานกงานดงกลาวจะชวยใหมความพรอมทงกาลงคน และองคประกอบอนๆ ในการบรหารจดการ 2. การตดสนใจตางๆ ขนอยกบผมอานาจตดสนใจเทานน ทาใหบางครงไมรบฟงความคดเหนของผปฏบตงาน จากปญหาดงกลาวหนวยงานจงไดใหขอเสนอแนะวา ผมอานาจตดสนใจควรรบฟง หรอใชขอมลจากผปฏบตงานประกอบการพจารณาตดสนใจวางแผน หรอดาเนนงานตางๆของโครงการ 3. ขาดการประสานงานจากทางกระทรวงมหาดไทย ในการใหขอมลเกยวกบสาขาวชาททองถนมความตองการเพอนามาใชเปนสารสนเทศใหแกนกเรยนในการตดสนใจเลอกไปศกษาตอในสาขาทสอดคลองกบความตองการของทองถนและประเทศ จากปญหาดงกลาวหนวยงานจงไดใหขอเสนอแนะวา ควรกาหนดใหกระทรวงมหาดไทยรวมถงหนวยงานทมสวนในการประเมนความตองการกาลงคนเขามามสวนรวมอยางจรงจงโดยอาจบรรจใหเปนภารกจหลกของหนวยงานนน

2.2 ผลการศกษาการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนของสานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน จากขอมลทรวบรวมไดจากการสมภาษณเชงลก และการสนทนากลมกบเจาหนาทผมสวนเกยวของกบการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนของสานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (สานกงาน ก.พ.) มรายละเอยด ดงตอไปน 2.2.1 บทบาทหนาทและความรบผดชอบหลกของสานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอนในโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน หนาทและความรบผดชอบหลกของสานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (สานกงาน ก.พ.) ประกอบดวย การจดทาฐานขอมลผไดรบทนในกรณของนกเรยนทศกษาตอในตางประเทศ การปฐมนเทศ การฝกอบรม การใหขอมลการแนะแนวการศกษาตอ และการดแลจดการศกษาและตดตามชวตความเปนอย ความกาวหนาของผรบทนระหวางศกษาในตางประเทศ

52

เมอพจารณาระดบความคดเหนทม ตอการดาเนนการระหวางหนวยงาน พบวาเจาหนาท ใน การปฏบตงานในสานกงาน ก.พ. ทงหมดมความเหนวา สานกงาน ก.พ. มการประสานงานระหวาง สต.สป. ขณะทเจาหนาทในการปฏบตงานในสานกงาน ก.พ. บางสวนมความเหนวา หนวยงานมการประสานงานระหวางกระทรวงการตางประเทศมาก ขณะทกระทรวงมหาดไทยเปนหนวยงานทมการประสานงานนอย 2.2.2 ปญหาและขอเสนอแนะการบรหารโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนของสานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน จากการสนทนากลมกบเจาหนาทผมสวนเกยวของในการดาเนนโครงการจานวน 4 ทาน ในวนองคารท 11 พฤศจกายน พ.ศ. 2557 สามารถสรปประเดนปญหาและขอเสนอแนะการบรหารจดการของสานกงาน ก.พ. ในโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ดงน ปญหาการขาดการเชอมโยงของการบรหารจดการตงแตระดบการคดเลอกจนกระทงการรองรบ การทางาน เชน ปญหาการฝกอบรมเตรยมความพรอมทพบวาในกระบวนการอบรมเตรยมความพรอมใหแกนกเรยนกอนไปศกษาทตางประเทศ ไดมหนวยงานเอกชนจากภายนอกเขามาเสนอขอเปนผรบผดชอบใน การดแลอบรมแตจากขอมลทไดรบจากสานกงานผดแลนกเรยนทนทเกยวของโดยตรงกบประเทศนนกลบพบวาหนวยงานนนเปนหนวยงานทไมไดรบมาตรฐานรบรองทมความเหมาะสมในการอบรมนกเรยน นอกจากนขอมลทสานกงาน ก.พ. ไดใหแกนกเรยนนน อาจไมเพยงพอตอการตดสนใจในการเลอกสาขาและประเทศ ลกษณะขอมลคอนขางเปนขอมลดานบวกมากกวาการใหขอมลทสะทอนสภาพบรบทจรงทาใหนกเรยนไมไดรบขอมลทนามาใชในการตดสนไดอยางถกตองเหมาะสมกวาทควรจะเปน จากปญหาดงกลาวหนวยงานจงไดใหขอเสนอแนะวา รฐมนตรผกาหนดนโยบายควรมอบนโยบายทมกลไกรองรบใหไดมาตรฐาน และมระบบครบวงจรในการจดสรรทนแกนกเรยน ตลอดจนกระบวนการอบรมเพอเตรยมความพรอมใหแกนกเรยนทนกอนการไปศกษาตอในตางประเทศ ควรกาหนดใหหนวยงานทเขามาใหการอบรมเปนหนวยงานทมมาตรฐานและไดรบความเหนชอบจากสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาล (สนร.)วาเปนหนวยงานทมศกยภาพในการอบรมใหนกเรยนมศกยภาพในการไปศกษาตอไดในตางประเทศ ตลอดจน การใหขอมลในระหวางการตดสนใจเลอกสาขาและประเทศ ควรเชญวทยากรทเปนรนพทประสบความสาเรจและเจาหนาทจากสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาล (สนร.) มารวมจดกจกรรมการอบรมเพอใหขอมลบรบทการศกษา ตลอดจนการใชชวตเพอใหนกเรยนทนไดมโอกาสเปดมมมองจากบคคลทมประสบการณจรงในประเทศนน ขณะทการประสานงานกบกระทรวงมหาดไทย ควรประสานใหความรวมมอกบกระทรวงศกษาธการ เพอใหนโยบายรฐบาลไดเกดผลสาเรจตามเปาหมายท ตงไวท งนสอดคลองกบผลการวเคราะหระดบ ความคดเหนในดานการประสานงานของหนวยงานตางๆทพบวา กระทรวงมหาดไทยเปนหนวยงานทม การประสานงานกบหนวยงานอนๆ นอยทสด

53

2.3 ผลการศกษาการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนของสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา จากขอมลทรวบรวมไดจากการสมภาษณเชงลก และการสนทนากลมกบเจาหนาทผมสวนเกยวของกบการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนของสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (สกอ.) มรายละเอยด ดงตอไปน 2.3.1 บทบาทหนาทและความรบผดชอบหลกของสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษาในโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน หนาทและความรบผดชอบหลกของสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (สกอ.) ประกอบดวย การจดทาฐานขอมลผไดรบทน และการดแลจดการศกษาและตดตามความกาวหนาของผรบทนทกลบจากตางประเทศอนเนองมาจากปญหาและขอจากดตางๆ และผทตดสนใจศกษาในประเทศไทยตงแตแรกเรม เมอพจารณาระดบความคดเหนทม ตอการดาเนนการระหวางหนวยงาน พบวาเจาหนาท ใน การปฏบตงานใน สกอ . ทงหมดมความเหนวา สกอ . มการประสานงานระหวาง สต .สป . กระทรวง การตางประเทศ และสานกงาน ก.พ. ในระดบปานกลางขณะทเจาหนาทในการปฏบตงานใน สกอ. ทงหมดมความเหนวา หนวยงานมการประสานงานระหวางกระทรวงมหาดไทยนอยทสด 2.3.2 ปญหาและขอเสนอแนะการบรหารโครงการ1 อาเภอ 1 ทนของสานกงานคณะกรรมการ การอดมศกษา จากการสนทนากลมกบเจาหนาทผมสวนเกยวของในการดาเนนโครงการจานวน 4 ทานในวนศกรท 14 พฤศจกายน พ.ศ. 2557 สามารถสรปขอเสนอแนะในดานนโยบายดงนสามารถสรปประเดนปญหาและขอเสนอแนะการบรหารจดการของ สกอ. ในโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ดงน 1) ปญหาการสงเอกสารประกอบการเบกจายของแตละมหาวทยาลยซงสวนใหญไมครบถวนและไมถกตอง นอกจากนยงมปญหาเกยวกบการอนมตรายชอนกเรยนทนทลาชาเนองจากผรบทนไมสงเอกสารมาทสกอ. หรออาจสงเอกสารไมครบถวน จากปญหาดงกลาวหนวยงานจงไดใหขอเสนอแนะวา ในการประสานงานระหวางหนวยงานควรมความชดเจน รวดเรว เพอใหทนตอสถานการณ ขณะทการดาเนนงานภายในหนวยงานกควรประสานและตดตามผรบทนในสงกดของตนอยางใกลชด และเรงดาเนนการจดสงเอกสารการเบกจายเงนทนการศกษา

2) การปฐมนเทศ การแนะแนวการศกษาทจดรวมกบสานกงาน ก.พ. ใหกบผรบทนมหวขอบรรยายและเวลาทาความเขาใจเรองหลกสตรการเรยนร เอกสารสาคญ ขอมลทเกยวของมนอยไมเพยงพอจนไมสามารถสอสารใหเกดความเขาใจตรงกนได

3) งานทไดรบมอบหมายในการดแลผรบทนเปนงานทตองทมเท เสยสละ อดทน การชวยเหลอเตมไปดวยปญหา ขอจากดมาก เจาหนาทมนอย ขาดขวญกาลงใจ การสนบสนนชวยเหลอเทยบกบทนอนๆ ดอยกวา ทงทโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนมความสาคญมาก

54

2.4 ผลการศกษาการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนของสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาล บทบาทของสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาล (สนร.) ในดานการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน กรณศกษาใน 4 ประเทศ ไดแก 1) สาธารณรฐฝรงเศส 2) สหพนธสาธารณรฐเยอรมน 3) ประเทศญ ปน 4) ประเทศออสเตรเลย โดยมรายละเอยดใน 3 ประเดน ไดแก 1) บรบทของการศกษาในแตละประเทศ 2) หนาทและความรบผดชอบหลกของสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาล 3) ปญหาและขอเสนอแนะการบรหารโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนของสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาล ดงรายละเอยดจาแนกรายประเทศตอไปน 2.4.1 ผลการศกษาการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1ทนของสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลในสาธารณรฐฝรงเศส จากขอมลทรวบรวมไดจากการสมภาษณเชงลก และการสนทนากลมกบเจาหนาทผมสวนเกยวของกบการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ของสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาล (สนร.) ในสาธารณรฐฝรงเศส มรายละเอยด ดงตอไปน 1) บรบทของการศกษาในสาธารณรฐฝรงเศสและแนวทางในการจดการศกษาสาหรบนกเรยนทนในสาธารณรฐฝรงเศส - ระบบการศกษาในสาธารณรฐฝรงเศส (French Education System) ระบบการศกษาของสาธารณรฐฝรงเศส เปนระบบทแตกตางจากระบบการศกษาของไทย และประเทศตะวนตกอน ๆ ทงน เนองจากชาวฝรงเศสใหความสาคญตอคตประจาชาตทวา “เสรภาพ ความเสมอภาค ภราดรภาพ” เปนอยางยง คตพจนดงกลาวมอทธพลตอวถการดาเนนชวตของชาวฝรงเศสเปนอยางมาก รวมถงดานการศกษาซงชาวฝรงเศสถอวาเปนสงทไมสามารถแยกออกจากความเคารพในดานเสรภาพ และความเสมอภาค การใหการศกษาโดยไมเกบคาเลาเรยนเปนการปองกนและรกษาไวซงสทธ และโอกาสของแตละบคคลในเรองความเสมอภาคกนทางการศกษา ซงเปนสงทสาธารณรฐมอบใหแกทกคนทอยในสาธารณรฐฝรงเศส ระบบการใหทนการศกษาจะทาใหทกคนมความเทาเทยมกนทางดานโอกาสทางการศกษา เพยงแคมศกยภาพทดเขากจะไดรบโอกาสในการศกษาอยางเทาเทยมกน โดยไมมการคานงถงเชอชาต เพศ ผวพรรณหรอฐานะทางสงคมแตอยางใด อกประการหนง โดยทเลงเหนวาการศกษาจะนาไปสการมความคดสรางสรรค และการใชความคดเปนสงจาเปนสาหรบเสรภาพทางความคด ดงนนชาวฝรงเศสจงใหความสาคญเปนพเศษกบโรงเรยนมาโดยตลอด และมอบหมายใหโรงเรยนเปนสถานททจะสรางและรกษาไวซงความเปนอนหนงอนเดยวกนของชาตโดยเฉพาะอยางยงในการใหโอกาสกบเดกทบดามารดาเปนชาวตางชาตและ พกอาศยอยในสาธารณรฐฝรงเศสไดรบการผสมผสาน ความเปนสาธารณรฐฝรงเศสไวในตวโดยหลกเกณฑของระบบการศกษาในสาธารณรฐฝรงเศสประกอบไปดวย 4 หลกเกณฑ ดงแผนภาพ 4.1

55

แผนภาพ 4.1 หลกเกณฑของระบบการศกษาสาธารณรฐฝรงเศส

- นโยบายทางการศกษาในสาธารณรฐฝรงเศส นโยบายทางการศกษาเปนหนาทของรฐบาล ซงตามกฎหมายรฐธรรมนญสาธารณรฐฝรงเศสระบไววา “รฐบาลสามารถกาหนดไดเฉพาะหลกเกณฑทวไปของระบบการศกษา” กลาวคอ การบญญต และการจดตงระดบการศกษา และปรญญาบตร ซงถอวาเปนหนาทเฉพาะของสาธารณรฐ การสอบทวไปโดยขอสอบของรฐตองเปดโอกาสใหกบนกศกษาทกคน ในสถาบนระดบอดมศกษาตางๆ ของรฐ เชน มหาวทยาลย โรงเรยนชนสง เปนตน สถาบนเหลานนตางกมอสระในการบรหาร และยงมสถาบนเอกชนจานวนมากเชนกนทไดรบการรบรองจากรฐบาล ระบบการศกษาของรฐเปนบรการฟร เวนแตคาลงทะเบยนเขามหาวทยาลยซงเปนจานวนทไมมากนก การศกษาภาคบงคบในสาธารณรฐฝรงเศสอยระหวางอาย 6 - 16 ป ระบบการศกษาของรฐรบเดกเขาศกษา 80% ของจานวนเดกทงหมด โดยไมมสอนศาสนาแตอยางใด นอกจากนน ยงหามไมใหมการแสดงออกทชดเจนทางศาสนา ขอบงชถงความมเสรภาพในการเรยนการสอนประการหนง คอการเปดโรงเรยน หรอสถานศกษาซงเปนสงทถอวาเปนเสร ใครกตามสามารถเปดหรอจดการศกษาไดทงสน และทกระดบชนการศกษาไมวาจะเปนระดบประถมศกษา ระดบมธยมศกษา หรอแมแตระดบอดมศกษา แตทงนจะตองรกษาหลกเกณฑ 4 ประการ ดงกลาวขางตน และรกษาเงอนไขทางดานสขอนามย ความปลอดภย และการจดระเบยบสาธารณะ - การจดการศกษาระดบอดมศกษา (Higher Education System) สาธารณรฐฝรงเศสมประวตทางการศกษาระดบมหาวทยาลยทยาวนาน มหาวทยาลยแหงแรกกอตงขนเมอศตวรรษท 12 – 13 เชน มหาวทยาลยทมชอเสยง “ลา ซอรบอนน (La Sorbonne)” กอตงขนเมอป ค.ศ. 1257 หรอ พ.ศ. 1800

หลกเกณฑของระบบการศกษาในสาธารณรฐ

ฝรงเศส

ความเทาเทยมกนทางโอกาสในการเขารบ


การไมแบงแยกเพศ เชอชาต ผวพรรณ และฐานะทางสงคม

ความมสถานะเปนกลาง ความไมเกยวของกบศาสนาใด ๆ

56

การพฒนาหลกสตรในหลาย ๆ ศตวรรษตอมา และการปรบปรงอยางตอเนองตามความตองการของสงคม ทาใหระบบอดมศกษาของสาธารณรฐฝรงเศสเปนระบบทคอนขางซบซอน จากความมงหมายเดมของการศกษาระดบอดมศกษาคอ การใหการศกษาและการวจย มหาวทยาลยไดปรบตนเองไปตามสภาพแวดลอมและความตองการของสงคม ตลอดจนระบบเศรษฐกจ เชน การเขามามสวนรวมในการเรยนการสอนของ ภาคธรกจเอกชน โดยการกอตง Instituts Universitaires de Technologies (IUT) ในป ค.ศ. 1991 ซงเปนสถาบนทสอนทงภาคทฤษฎและภาคปฏบต นกศกษาจะเรยนรในสภาพแวดลอมแบบธรกจจรง ๆ เมอจบการศกษา จะไดรบประกาศนยบตร DESS เปนสงประกนความสามารถทางวชาชพของนกศกษาทไดรบ การฝกอบรมในระดบสง และยงใหนกศกษาไดรบการฝกความชานาญเฉพาะดานในระดบผเชยวชาญ หรอ ผ ชานาญเฉพาะอกดวย สถานศกษาระดบอดมศกษาของสาธารณรฐฝรงเศสสวนมากเปนของรฐ มมหาวทยาลยของรฐ 88 แหง มหาวทยาลยคาทอลก 5 แหง สถาบนโปรเตสแตนต 3 แหง และอน ๆ อก 4 แหง ปรญญาบตรในระดบตาง ๆ ไมวาจะเปน Licence – 3 ป ระดบ Master – 2 ป หรอระดบ Doctorat – 8 ป จะออกโดยรฐบาลสาธารณรฐฝรงเศส - การจดการศกษาสาหรบนกศกษาตางชาต นกศกษาตางชาตมจานวนประมาณ 10% ของจานวนนกศกษาทงหมดในสาธารณรฐฝรงเศสและอยในปารสมากทสด ตามหลกเกณฑการไมแบงแยกเพศ เชอชาต ผวพรรณ ทาใหนกศกษาตางชาตไดรบเงอนไขเดยวกนกบนกศกษาฝรงเศสและเสยคาธรรมเนยมเทากน และหากประเทศใดมการตกลงแบบทวภาคระหวางรฐบาลกบสาธารณรฐฝรงเศส จะทาใหนกศกษาตางชาตของประเทศนน ไดรบสวสดการสงคมและโอกาสทจะไดทพกในมหาวทยาลยเชนเดยวกนกบชาวฝรงเศส (แตประเทศไทยมไดมขอตกลงดงกลาวรวมกบรฐบาลสาธารณรฐฝรงเศส) ระบบการศกษาของสาธารณรฐฝรงเศสทมความหลากหลาย อาจเปนปญหากบผทไมคนเคย ซงวธการทเหมาะสมกบนกศกษาไทยม 3 ทางเลอก ดงน 1. หลกสตรระยะสน (Short Curriculum) 2. หลกสตรโรงเรยนชนสง (“Grandes Écoles” Curriculum) 3. หลกสตรมหาวทยาลย (University Curriculum) หลกสตรระยะสน 2 - 3 ป (Short Curriculum) เปนการศกษาทางดานวชาชพหรอความชานาญทางดานเทคนคสาขาใดสาขาหนง ภายในเวลา 2 - 3 ป สถานศกษา คอ STS (Section de Technicien Supérieur) หรอ IUT (Instituts Universitaires de Technologies) ปรญญาบตรทไดคอ BTS (Brevet de Technicien Supérieur) หรอ DUT (Diplôme Universitaire de Technologie) - BTS มปรญญาบตรสาขาวชาตาง ๆ มากมายตงแตระดบเลขานการ จนถงการโรงแรมหรอภตตาคาร พาณชยการ การทองเทยว และการใชคอมพวเตอรทางการบรหาร - DUT มปรญญาบตรสาขาวชาการกอสรางและโยธาธการ การบารงรกษาสาหรบอตสาหกรรม อาชพทางสารสนเทศ และการบรหาร

57

นกศกษาทสาเรจ BTS หรอ DUT และมผลการเรยนด สามารถเรยนตอในระดบมหาวทยาลย หรอโรงเรยนวศวกร ตามทสถานศกษาจะพจารณาคดเลอก โดยจะพจารณาจากผลการเรยนทผานมา หรอการสอบคดเลอก นกศกษาตางชาตไดรบโอกาสใหเขาศกษาทางดานน โดยไมตองสอบความรพนฐานทางดานภาษา แตการไมมการทดสอบพนความรภาษาสาธารณรฐฝรงเศสไมไดหมายความวาพนฐานดานภาษาไมมความจาเปน ดงแผนภาพ 4.2

แผนภาพ 4.2 ขนตอนการดาเนนการจดการศกษาในสาธารณรฐฝรงเศส 2) หนาทและความรบผดชอบหลกของสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลในสาธารณรฐฝรงเศส สานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลในสาธารณรฐฝรงเศส ไดกาหนดบทบาทหนาททเกยวของกบโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ดงรายละเอยดตอไปน 1. ดแลจดการศกษาใหคาแนะนาปรกษาวางแผนโครงการศกษา และดาเนนการเกยวกบการศกษาใหแกนกเรยนทนรฐบาล บคลากรภาครฐ และนกเรยนทอยในความดแลของสานกงาน ก.พ. ซงศกษาและฝกอบรม ณ สาธารณรฐฝรงเศสและสมาพนธ ตามโครงการศกษาหรอฝกอบรมทราชการกาหนด จนกระทงสาเรจการศกษาหรอฝกอบรมในระยะเวลาทกาหนด ซงประกอบดวยภารกจยอย 5 ภารกจดงแผนภาพ 4.3

นกเรยนทนเดนทางถง

สาธารณรฐฝรงเศส

และเขาพบ สนร. เพอ

เตรยมความพรอม ใน

การศกษาและ

การใชชวต

นกเรยนทนเขาเรยน

ปรบพนฐานวชาการ

และภาษาฝรงเศสใน

โรงเรยนสอนภาษาท

สนร. แนะนา

นกเรยนทนยนคะแนนสอบ

วดความสามารถเทยบเทา

การทดสอบระดบชาต พรอม

เขยนแสดงแรงจงใจใน

การศกษาตอในมหาวทยาลย

(Motivation)เพอสมครเรยน

ในระดบอดมศกษา

นกเรยนทเรยนในระดบอดมศกษา

ทงมหาวทยาลยทวไป และสถาบน

เทคโนโลยอดมศกษา (Institut

Universitaire de Technologie;

IUT) หรอ BTS และศกษาตาม

หลกสตรทสถาบนกาหนด

1 - 2 ป ภายใน 1 ป 2 - 4 ป

สาเรจการศกษา

58

แผนภาพ 4.3 ภารกจยอยของสานกงานผดแลนกเรยนทนในสาธารณรฐฝรงเศส

2. ศกษาและปรบปรงขอมลและขอเทจจรงตางๆเกยวกบชวตความเปนอยของนกเรยนในดานตางๆโดยเฉพาะคาครองชพและคาใชจายทรฐบาลไดจายใหแกนกเรยน วาเพยงพอตอการครองชพในตางประเทศหรอไม เพอเสนอตอสานกงาน ก.พ.พจารณาตามความเหมาะสมตอไป 3. เสนอโครงการตางๆ ทเปนประโยชน รวมทงงานนวตกรรม งานดานเทคโนโลยการจดการขอมล เพอประโยชนในการปรบปรงพฒนางานดานการดแลจดการการศกษา 4. พฒนาความสมพนธระหวางหนวยงานตางๆทเกยวของ เชน สถาบนการศกษาสวนราชการ หนวยงานภาครฐ เอกชน โดยมงเนนทจะสรางความสมพนธอนดเพอสงเสรมและรวมมอดานงานวชาการและสงเสรมงานดานการดแลจดการการศกษา 5. รวมสมมนาหรอประชมทางวชาการตางๆ ทจดโดยสถาบนการศกษา หนวยงานภาครฐและเอกชน โดยมวตถประสงคในการสรางเครอขายความรวมมอ ตลอดจนแลกเปลยนขอมลทเปนประโยชน เพอประโยชนในการดแลจดการการศกษา 6. ศกษาเอกสารและขอมลตางๆทเกยวของกบระบบการศกษา กฎหมายทองถน การหาทพกและกฎเกณฑตางๆทเกยวของ เพอประโยชนในการใหคาปรกษาแนะนาแกนกเรยนทนรฐบาล บคลากรภาครฐ และนกเรยนทอยในความดแลใหสามารถปฏบตตนไดอยางถกตองตามระเบยบและกฎเกณฑของประเทศทศกษาอย

1.คนและจดเตรยมขอมลท

เกยวของกบการศกษา

2.ตดตามผลการสมครสถาบนการศกษารวมทงเจรจาตอรองกบทางสถาบนการศกษาในกรณทไมตอบ

รบ

3.ใหความชวยเหลอ

เกยวกบการหาทพกและบรการท

เกยวของกบกฎหมาย

4.ประเมนและตดตาม

ความกาวหนาทางการศกษาอยางสมาเสมอทก 6 เดอน

5.ดแลใหนกเรยนทนปฏบตตามกฏระเบยบ

และขอบงคบ

6.สนบสนนการจดประชม สมมนาการตรวจเยยม

นกเรยนทนใหคาปรกษาดาน

การศกษา ความเปนอย

59

3) ปญหาและขอเสนอแนะการบรหารโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนของสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลในสาธารณรฐฝรงเศส ปญหาและขอเสนอแนะการบรหารโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ของสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลในสาธารณรฐฝรงเศส ประกอบไปดวย 3 ประเดนดงน (1) การเตรยมตวนกเรยนทนทประเทศไทย (2) สาขาวชาและมหาวทยาลย (3) การบรหารจดการนกเรยนทนในตางประเทศ โดยมรายละเอยดดงน - การเตรยมตวนกเรยนทนรฐบาลทประเทศไทย เมอพจารณาการเตรยมตวของนกเรยนทนในประเทศไทยกอนมาศกษาตอในสาธารณรฐฝรงเศส โดยจาแนกตามรนพบวาในรนท 1 มระยะเวลาในการเตรยมตวเพยง 1-2 สปดาห เชนเดยวกบรนท 2 เปนผลใหนกเรยนทนรนท 1-2 มระยะเวลาในการเตรยมตวนอยเกนไป ทาใหการใชชวตของนกเรยนใน 3 เดอนแรกตองปรบตวและใชความอดทนสง ขณะทการเตรยมความพรอมสาหรบนกเรยนในรนท 3 แบงออกเปน 2 ระยะ คอ การปฐมนเทศและการเตรยมตวดานภาษา เปนระยะเวลา 3 เดอน สวนการเตรยมตวในรนท 4 กเชนเดยวกนแตมการเพมเตมเนอหาเกยวกบวฒนธรรมและการใชชวต จากสภาพบรบทการเตรยมตวนกเรยนทประเทศไทยกอนมาศกษาตอในสาธารณรฐฝรงเศส สานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลในสาธารณรฐฝรงเศส มขอเสนอแนะดงน

“การเรยนภาษาทไทยใชระยะเวลาเพยง 3 เดอนกพอแลว เดกควรไดมาเรยนภาษาจรงๆท น จะชวยเรองการออกเสยงและไดใชในชวตประจาวนจรงๆ”

เจาหนาทสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลในสาธารณรฐฝรงเศส สมภาษณ ณ วนท 5 มนาคม 2558

- สาขาวชาและมหาวทยาลย จากคตประจาชาตของสาธารณรฐฝรงเศสทระบวา “เสรภาพ ความเสมอภาค ภราดรภาพ” และการเปนประเทศทพฒนาแลวทงดานเศรษฐกจ สงคม อตสาหกรรม จงทาใหไดขอคนพบเชงประจกษวา สาขาวชาและมหาวทยาลยในสาธารณรฐฝรงเศสนนตางกเปนสาขาวชาทเปนทตองการของตลาดแรงงานทงสายวทยาศาสตรและสงคมศาสตร โดยจากรายงานผลการดแลและจดการศกษาของนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 3 ณ สาธารณรฐฝรงเศส (สานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลในสาธารณรฐฝรงเศส, 2557) พบวา นกเรยนทนรอยละ 61 แจงความประสงคจะศกษาตอในกลมสาขาวชาดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย/ภาคอตสาหกรรม ไดแก วศวกรรมเคม วศวกรรมเคมกระบวนเคม ชวเทคโนโลย วศวกรรมไฟฟา/อเลกทรอนกส วศวกรรมเครองกล

60

ฟสกสประยกต คณตศาสตร/สถต สวนนกเรยนทนทเหลอ แจงความประสงคจะศกษาตอดานสงคมศาสตร/ภาคบรการ ไดแก การบรหารจดการ การตลาด การจดการโลจสตกส การโรงแรม ประวตศาสตรศลปะ จากการแจงความประสงคจะศกษาตอในกลมสาขาวชาดงขางตนทไดรายงานมาแลว ทาง สนร.สาธารณรฐฝรงเศสไดแจงปญหาทเกดขนของนกเรยนในรนท 1-2 วามการประสบปญหาเกยวกบการเทยบวฒ เชน สาขาวศวกรรมศาสตร เนองจากนโยบายของทนทกาหนดใหเปนการรบทนในระดบปรญญาตรเพยงเทานน แตการศกษาในสาขาวศวกรรมของสาธารณรฐฝรงเศสนนหากจะไดวฒ วศวกรรมศาสตรบณฑตตามทประเทศไทยกาหนด ไมสามารถเปนไปไดเพราะนกเรยนทนจะมวฒเพยงแค วทยาศาสตรบณฑตเนองจะมไดศกษาตอในระดบปรญญาโทเพอตอยอดใหสงขนเปนวศวกรรมศาสตรบณฑตตามหลกสตรของสาธารณรฐฝรงเศส จากปญหาเหลานทาง สนร.จงเสนอแนะวาสานกงาน ก.พ. ควรกาหนดใหมการระบหรอตงบทเฉพาะกาลสาหรบนกเรยนทนทเลอกศกษาในสาขาวชาทมความเฉพาะเจาะจงในการเทยบวฒ เพอใหนกเรยนทนสามารถกลบมาประกอบอาชพไดสอดคลองตามวฒการศกษาทศกษา - การบรหารจดการนกเรยนทนรฐบาลในตางประเทศ แบงเปน 2 ประเดน คอ การทา MOU รวมกบสถาบนสอนภาษา และการจดการทพกใหแกนกเรยนทน โดยแตละประเดนมรายละเอยดดงน 1) การทา MOU รวมกบสถาบนสอนภาษา สนร. สาธารณรฐฝรงเศส มการทา MOU รวมกบสถาบนสอนภาษา โดยเปนสญญาความรวมมอระหวาง สนร. และ CampusFrance ในการพจารณาความเหมาะสมดานคณลกษณะของผเรยนภาษาความรพนฐาน และทกษะของนกเรยนทนวา สามารถเขาศกษาในสาขาและมหาวทยาลยทเลอกไดหรอไม เนองจากความยากงายในการเขาศกษา และการใชชวตในแตละมหาวทยาลยแตกตางกนออกไป จากการท สนร.สาธารณรฐฝรงเศส มการทา MOU รวมกบสถาบนสอนภาษาทกปนน สนร. ไดใหความคดเหนวา การมสญญาความรวมมอระหวาง สนร. และสถาบนสอนภาษา เปนการชวยอานวยความสะดวกแก สนร. อยางมากในการดแลนกเรยนไดอยางใกลชดและสอดคลองกบสภาพบรบทของระบบการศกษาของสาธารณรฐฝรงเศสไดเปนอยางด 2) การจดการทพกใหแกนกเรยนทนรฐบาล เมอพจารณาการจดหาทพกใหแกนกเรยนทนรฐบาลโดยจาแนกตามรน พบวานกเรยนทนรฐบาล รนท 1 ไมมการสงนกเรยนทนรฐบาลไปอยกบ host family เนองจากมอปสรรคเรองการตดตอประสานงานดวยเทคโนโลยการสอสารยงไมทนสมย อกทงการบรหารจดการขนอยกบอครราชทตในประเทศองกฤษ ซงทงหมดเปนผลพวงมาจากนโยบายทเรงดวนในรนท 2 เรมมการสงไปอยกบ host family ขณะทการบรหารการจดการอยกบอครราชทตในประเทศองกฤษ ในขณะทรนท 3-4 มการสงไปอยกบ host family โดยมสถาบนสอนภาษารวมมอทาหนาทจดการหา host family

61

จากประเดนการจดหาทพกใหแกนกเรยนทนรฐบาล สนร. เหนวา การอยรวมกนของนกเรยนทนรฐบาลชวงแรกไมควรเกน 3 เดอน มฉะนนจะมพฒนาการภาษาชากวาทควรจะเปน และการกาหนดใหนกเรยนไดไปพกอาศยอยกบ host family นบวาเปนผลดตอนกเรยนทนรฐบาล โดยเฉพาะการไดฝกการใชภาษากบเจาของภาษา 2.4.2 ผลการศกษาการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนของสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน จากขอมลทรวบรวมไดจากการสมภาษณเชงลก และการสนทนากลมกบเจาหนาทผมสวนเกยวของกบการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ของสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน มรายละเอยด ดงตอไปน 1) บรบทของการศกษาในสหพนธสาธารณรฐเยอรมนและแนวทางในการจดการศกษาสาหรบนกเรยนทนรฐบาลในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน สหพนธสาธารณรฐเยอรมนมระบบการศกษาขนพนฐานทงสน 12 - 13 ป ทงนรฐกาหนดใหนกเรยนตองไดรบการศกษาภาคบงคบอยางนอย 9 ปโดยการจดการศกษาจะมความแตกตางกนในแตละรฐ เชน Berlin/Brandenburg จดการศกษาในระดบประถมศกษาจานวน 6 ป และระดบมธยมศกษาตอนตน 4 ป จากนนจงเขาสระดบมธยมศกษาตอนปลายอก 2 – 3 ป (แตกตางกนตามโรงเรยน) ในขณะท รฐอนๆ จดการศกษาระดบประถมศกษา 4 ป ระดบชนมธยมศกษาตอนตน 6 ป และระดบมธยมศกษาตอนปลายอก 2-3 ป เมอผเรยนสาเรจการศกษาในระดบมธยมปลายแลว จะตองเขารบการสอบใบประกาศนยบตรจบชนมธยมศกษาตอนปลาย (Abitur) เพอใชประกอบในการสมครเขาศกษาตอในระดบมหาวทยาลยตอไป สรปได ดงตาราง 4.1

62

ตาราง 4.1 ระบบการศกษาในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน

ระดบชนเรยน (เกรด) อาย (ป) โรงเรยนใน

Berlin/Brandenburg โรงเรยนในรฐอนๆ

1 6/7

ระดบประถมศกษา (primary)

ระดบประถมศกษา (primary)

2 7/8 3 8/9 4 9/10 5 10/11

ระดบมธยมศกษาตอนตน (secondary, part I)

6 11/12 7 12/13

ระดบมธยมศกษาตอนตน (Lower Secondary)

8 13/14 9 14/15 10 15/16 11 16/17

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย (Upper Secondary)

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย (secondary, part II)

12 17/18 (13) (18/19)

สาหรบการศกษาในระดบอดมศกษาจะแบงออกเปน 2 ระบบ คอ มหาวทยาลยทวไป (University) ศกษาเปนเวลา 3 ป และมหาวทยาลยศาสตรประยกต (University of Applied Sciences) ศกษาเปนเวลา 3 – 4 ป มหาวทยาลยโดยทวไปจะมงเนนการศกษาในหลกสตรดานแพทยศาสตร นตศาสตร มนษยศาสตร วทยาศาสตร และอนๆ สวนสถาบนเทคโนโลยและวทยาศาสตรจะมงเนนทางดานการประยกตใชองคความรในการทางานเฉพาะหรอในอตสาหกรรมมากกวาการเรยนรทางวชาการเพยงอยางเดยว ประกอบดวยหลายสาขา เชน วศวกรรม เคมภณฑ และศลปะ เปนตน การเรยนในระดบปรญญาบณฑตมภาคการศกษาของการฝกงาน เพราะเปนการเตรยมความพรอมเปนแรงงานของประเทศ มหาวทยาลยจะกาหนดเนอหาขอบขายทนกเรยนตองฝกงานใหบรษทรบทราบ และบรษทดงกลาวจะตองเสนองานทสอดคลองกบสาขาทผเรยนไดศกษามา พรอมทงยงตองรายงานผลการฝกงาน นอกจากนผเรยนจาเปนตองเขยนงานปรญญานพนธ (Bachelor Thesis) ในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน การเตบโตอยางกาวหนามนคง ทงทางดานเศรษฐกจ การเมอง สงคม และวฒนธรรม ลวนมพนฐานสาคญของการมระบบการศกษาอยางมคณภาพเทาเทยมกน ประชาชนในประเทศนนยมเรยนสาขาอาชวศกษามากกวาสายสามญศกษาในสดสวน 70:30 หอการคาของสหพนธ

63

สาธารณรฐเยอรมนมบทบาทสาคญในภาคเอกชนทมเครอขายทงประเทศเปนเจาภาพหลกรวมกบรฐบาลชวยกนวางรากฐานความแขงแกรงของประเทศ นโยบายและความรวมมอนสงผลตอการมรายได การมงานทา การจายภาษ การรบสวสดการของรฐ ลดปญหาสงคมในกลมเดกและเยาวชนเปนอนมาก หากผเรยนทสาเรจการศกษาภาคบงคบแลว แตสนใจทจะศกษาในสายอาชพ ผเรยนสามารถเลอกศกษาในระบบทวภาค (Dual System) ซงเกดขนจากแนวคดการพฒนาเศรษฐกจควบค กบโอกาสทางการศกษา กลาวคอ ผประกอบการมเครอขายความรวมมอกบสถานศกษา ซงผทสนใจเขาเรยนจะตองสมครเขาทางานในสถานประกอบการนนๆ จากขอมลใบประกาศสมครงาน ความตองการตาแหนง ลกษณะเนองาน ทงนเยาวชนจะไดรบเงนคาจาง การจายภาษ สวสดการและเรยนในหลกสตรเนอหาทเนนการปฏบตจรงและการนาไปใชในการทางานของบรษทได ซงเปนรปแบบการทางานโดยเรยนควบคกนไปดวย ระบบทวภาคน เกดขนจากความรวมมอระหวางสถานประกอบการและสถาบนการศกษาโดยจะรวมกนออกแบบหลกสตรและเนอหาการเรยนพรอมกบการฝกงาน แลวลงรายละเอยดรวมกน เชน ออกแบบตารางการเขาทางาน การเขาเรยน เปนตน จดเดนของระบบทวภาคนคอ สามารถบรรจบคลากรของประเทศเขาสระบบแรงงานไดทนท ในขณะทผเรยนในระบบนจะมงานทา มรายได พรอมกบไดศกษาและพฒนาศกยภาพของตนเอง และสอดคลองกบความตองการของหนวยงานทตนเองสงกดดวย กระบวนการดงกลาวนไดรบการรบรองมาตรฐานจากกระทรวงศกษาธการ หอการคาสหพนธสาธารณรฐเยอรมน กระทรวงแรงงาน และสถานประกอบการระดบประเทศตางๆ ทงน ปจจบนระบบทวภาคจะสงวนสทธไวสาหรบประชาชนทมสญชาตเยอรมนเทานน เปนเรองยากมากทนกเรยนนกศกษาประเทศอนจะเขาสระบบทวภาคของประเทศนได อยางไรกตาม ในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน ไดมการลงนามในปฏญญาโบโลญญา (Bologna Process) ทเชอมสายการศกษาระหวางอาชวศกษากบสายอดมศกษาเขาดวยกน เปนการเปดโอกาสทางการศกษาใหกบนกศกษาในทวปยโรปในการสาเรจการศกษาระดบปรญญาตรไดอกหนงชองทาง จงทาใหการศกษาในปจจบนเปดกวางและเพมสดสวนอาชวศกษา:อดมศกษา ใหใกลเคยงกนอยท 50:50 เสนทางในการศกษาในสหพนธสาธารณรฐเยอรมนของนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน มเสนทางในการเตรยมความพรอมเพอการศกษา และขนตอนการดาเนนการจดการศกษาดงแผนภาพ 4.4

64

แผนภาพ 4.4 ขนตอนการดาเนนการจดการศกษาในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน

ในการจดการศกษาในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน นกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน จะตองอบรมเขาคายเตรยมภาษาทประเทศไทย โดยในแตละรนจะมเวลาในการอบรมทแตกตางกน โดยในรนท 1 ไมม การเตรยมภาษา รนท 2 มการเตรยมภาษาจากประเทศไทยประมาณ 2 เดอน รนท 3 มการเตรยมภาษาดวยระยะเวลาทแตกตางกน เนองจากมการสงมา 2 รอบ รอบท 1 ใชระยะเวลาในการเตรยมภาษา 3 เดอน สวนรอบท 2 ใชเวลาเตรยมภาษา 2 เดอนเทานน สวนรนท 4 แบงออกเปน 3 รอบ ซงแตละรอบมการเตรยมภาษาอยระหวางชวง 2 – 3 เดอน เมอนกเรยนทนเดนทางไปถงสหพนธสาธารณรฐเยอรมนจะตองเรยนปรบภาษาตามกาหนดเวลา 8 – 10 เดอน และไมเกน 1 ป โดยนกเรยนจาเปนตองสอบวดภาษาเยอรมนใหผานระดบ B1 เพอใช ผลการสอบยนเขาโรงเรยนเตรยมเขาระดบมหาวทยาลย (Studienkolleg) พรอมทงสอบเขาโรงเรยนเตรยมมหาวทยาลยอกครงดวย หากสอบเขาไมไดกตองสมครท อนใหม และมกพบปญหาเรองของการตอวซานกศกษา เนองจากระบบการศกษาของสหพนธสาธารณรฐเยอรมน ใหโอกาสในการเรยนภาษาและเตรยมมหาวทยาลยไดไมเกน 2 ป ซงหากนกเรยนใชเวลาในการเตรยมภาษาเกน 1 ปแลว โอกาสเรยนชวงเตรยมความพรอมตามกรอบเวลา 2 ป หรอ 4 เทอม จะลดลง ซงสงผลตอการศกษาตอในระดบมหาวทยาลยเปน

นกเรยนทนเดนทางถงสหพนธสาธารณรฐเยอรมน และ สนร. เปนผดแลจดการการศกษาแกนกเรยน เพอเตรยมความพรอม ในการศกษาและการใชชวต

นกเรยนทนเขาเรยนภาษาเยอรมนในโรงเรยนสอนภาษาท สนร. แนะนา

นกเรยนทนเรยนปรบพนฐานทางวชาการ ท Studienkolleg และตองสอบผานหลกสตรเตรยมมหาวทยาลย เพอยนเขาศกษาในมหาวทยาลย

นกเรยนทนยนคะแนนสมครเขาเรยนในมหาวทยาลย 2 รปแบบ คอมหาวทยาลยทวไป (University) และ การศกษาในสถาบนเทคโนโลยและวทยาศาสตร (University of Applied Sciences)

ไมเกน 1 ป ภายใน 1 ป 3 / 3.5 ป


65

วงจรปญหาตอไป ดงนน ขอกาหนดจากทางสานกงาน ก.พ. ทกาหนดใหเรยนเตรยมมหาวทยาลยได 3 ป กลาวคอ ตามกาหนดหลกสตรเตรยมมหาวทยาลย 2 ป บวกเพมใหอก 1 ป นนใชไมไดกบระบบการศกษาของสหพนธสาธารณรฐเยอรมน เวนแตในกรณนกเรยนมผลการเรยนด แตยงไมจบหลกสตรเตรยมมหาวทยาลย ทางกองตางดาวอาจพจารณาผอนผนเรองวซาใหไดเปนรายกรณไป แตอยางมากทสดกมกจะอยท 3 ป ในการศกษาตอระดบเตรยมมหาวทยาลยนน นกเรยนจะถกจดกลมเรยนตามสาขาวชาทตงใจจะศกษาตอในระดบมหาวทยาลย เชน กลม W เปนการศกษาในกลมสาขาวชาเกยวกบเศรษฐศาสตร ธรกจ กลม T เปนกลมทศกษาสาขาวชาเกยวกบวศวกรรมศาสตร วทยาศาสตรกายภาพ กลม M เปนกลมการศกษาสาขาวชาเกยวกบวทยาศาสตรสขภาพ แพทย ชววทยา เปนตน การศกษาในระดบเตรยมมหาวทยาลย นกเรยนจะไดทบทวนและเตรยมความรเฉพาะสาขา เมอเปรยบเทยบความเขมขนของเนอหาแลว คลายกบการศกษาในระดบมธยมศกษาตอนปลายผสมผสานกบความเขมขนของเนอหาระดบมหาวทยาลยในปท 1 นอกจากทบทวนและเตรยมความพรอมดานเนอหาสาระในสาขาทตองการศกษา นกเรยนจะคอยๆ เรยนรภาษาทใชในการเรยน ศพทเฉพาะ (technical terms) ทจาเปนตองทราบ ตามกาหนดแลว นกเรยนจะศกษาในโรงเรยนเตรยมมหาวทยาลยเปนเวลา 1 ป หรอ 2 เทอมเทานน ดงนน นกเรยนจาเปนตองตงใจศกษาเพอใหไดผลการศกษาทด พรอมทงผลการสอบภาษาเยอรมนจะตองอยในระดบขนตา B2 หรอตามทมหาวทยาลยไดกาหนดไว ในการศกษาระดบอดมศกษา นกเรยนตองสอบผานหลกสตรโรงเรยนเตรยมมหาวทยาลย (Feststellungsprüfung) และนาผลการสอบไปยนสมครเขามหาวทยาลย ในการสอบจบหลกสตรนมวชาภาษาเยอรมนอยดวย นกเรยนจงไมจาเปนตองยนผลการสอบภาษาเยอรมนเพมเตมอก การศกษาในระดบอดมศกษาในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน มรปแบบการศกษา 2 รปแบบ คอ การศกษาในมหาวทยาลยทวไป (University) และ การศกษาในสถาบนเทคโนโลยและวทยาศาสตร (University of Applied Sciences) การศกษาในระดบมหาวทยาลยทวไป มกรอบเวลาในการศกษา 3 ป มระบบทปรกษาเปนอาจารยประจาวชาหรออาจารยประจาสาขาวชาซงนกศกษาสามารถเขาพบอาจารยประจาวชา/สาขาวชาไดตามเวลาทกาหนดเพอปรกษาเรองการเรยน แตมไดกาหนดตายตววาอาจารยทปรกษาของนกศกษารายนคอใครเหมอนระบบอาจารยทปรกษาของประเทศไทย สาหรบเรองอนๆ เชนเรองระเบยบการสอบ เรองการใชชวต หรอปญหาอนๆ นกศกษาจะไปขอคาปรกษาไดจากหนวยงานอนของมหาวทยาลยทจดไวใหบรการ แตกตางจากการศกษาในประเทศไทยทระบบอาจารยทปรกษาจะใหคาปรกษากบนกศกษาในการดแล นกศกษาจาเปนตองลงทะเบยนเรยนเอง โดยสาขาวชาจะกาหนดกรอบวชาและจานวนหนวยกตให การศกษาหลกสตรปรญญาตรของสหพนธสาธารณรฐเยอรมน มเปาหมายในการปอนนกศกษาเขาสระบบตลาดแรงงาน เปนเหตใหนกศกษาจาเปนตองมเทอมการฝกงานตามแตสาขาวชาจะกาหนด โดยสถานทฝกงานตองมลกษณะงานทสอดคลองกบความรและทกษะทนกศกษาเรยนมา มหาวทยาลยจงมการกาหนดคณลกษณะของสถานประกอบการทนกศกษาแตละสาขาจะฝกงานได หลงจากการฝกงานแลว นกศกษาจะตองทาปรญญานพนธ (Bachelor thesis) และมการสอบปากเปลาเพอจบการศกษา ซงระหวางกระบวนการดงกลาวระบบทปรกษามความสาคญอยางยง สวนการศกษาในสถาบนเทคโนโลยและ

66

วทยาศาสตร (University of Applied Sciences) ระบบการจดการศกษาไมแตกตางกนนก มการเรยนตามกรอบวชาทกาหนด และมการฝกงานเชนกน หากแตนกศกษาทเรยนในสถาบนเทคโนโลยจะเรยนองคความรและทกษะตามสาขาวชาทมความเฉพาะ และระยะเวลาทจะตองฝกงานมากกวานกศกษาในมหาวทยาลยทวไป เนนพนฐานการวจย จงทาใหบณฑตปรญญาตรของ University of applied sciences เปนทตองการของตลาดแรงงานมากกวานกศกษาทจบจากมหาวทยาลยทวไป อาท เมอเทยบวฒการศกษาเปนวฒการศกษาไทยจะเหนชดวาผท จบการศกษาจากมหาวทยาลยท วไป สาขาวชาวทยาศาสตรประยกต จะไดรบวฒ วทยาศาสตรบณฑต (วท.บ.) ในขณะทผจบการศกษาจากสถาบนเทคโนโลยใน สาขาวศวกรรมศาสตร จะไดวฒ วศวกรรมศาสตรบณฑต (วศ.บ.) เปนตน ซงเรองวฒการศกษาเปนธรรมเนยมของยโรปทจะใหวฒเชนน ไมไดหมายความวาผมวฒ วท.บ. หรอ วศ.บ. มความเชยวชาญมากกวาหรอนอยกวาแตอยางใด ในประเทศเนเธอรแลนดกใชระบบเชนเดยวกน คอใหวฒ วท.บ. แกผสาเรจการศกษาจากมหาวทยาลย และใหวฒ วศ.บ. แกผสาเรจการศกษาจากสถาบนวชาชพชนสง เปนตน 2) หนาทและความรบผดชอบหลกของสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน สานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน (สนร.) ไดกาหนดบทบาทหนาททเกยวของกบโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ดงรายละเอยดตอไปน 1. ดแลจดการศกษา ใหคาปรกษา วางแผนโครงการศกษา และดาเนนการเกยวกบการศกษาใหแกนกเรยนทนรฐบาล บคลากรภาครฐและนกเรยนทอยในความดแลของ สานกงาน ก.พ. ซงศกษาและฝกอบรม ณ สหพนธสาธารณรฐเยอรมนตามโครงการศกษาหรอฝกอบรมทราชการกาหนด ตดตามและประเมนผลการศกษาจนกระทงสาเรจการศกษาหรอการฝกอบรมในระยะเวลาทกาหนด 2. ศกษาและปรบปรงขอมลและขอเทจจรงตางๆ เกยวกบชวตความเปนอยของนกเรยนในดานตางๆโดยเฉพาะคาครองชพและคาใชจายทรฐบาลไดจายใหแกนกเรยน วาเพยงพอตอการครองชพในตางประเทศหรอไม เพอเสนอตอสานกงาน ก.พ. พจารณาตามความเหมาะสมตอไป 3. พฒนาความสมพนธระหวางหนวยงานตางๆ ทเกยวของ เชน สถาบนการศกษาสวนราชการ หนวยงานภาครฐ เอกชน โดยมงเนนทจะสรางความสมพนธอนดเพอสงเสรมและรวมมอดานงานวชาการและสงเสรมงานดานการดแลจดการการศกษา 4. ศกษาเอกสารและขอมลตางๆ ทเกยวของกบระบบการศกษา กฎหมายทองถน การหาทพกและกฎเกณฑตางๆ ทเกยวของ เพอประโยชนในการใหคาปรกษาแนะนาแกนกเรยนทนรฐบาล บคลากรภาครฐ และนกเรยนทอยในความดแลใหสามารถปฏบตตนไดอยางถกตองตามระเบยบและกฎเกณฑของประเทศทศกษาอย 5. รายงานความกาวหนาดานการศกษา ปญหา และกระบวนการแกปญหาของนกเรยนทนตอสานกงาน ก.พ.

67

3) ปญหาและขอเสนอแนะการบรหารโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ของสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน ปญหาและขอเสนอแนะการบรหารโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ของสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน ประกอบไปดวยประเดนตางๆ ดงน - ขอจากดดานอานาจหนาทของ สนร. การปฏบตหนาทของ สนร. ในการดแลนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ไดรบผลกระทบจากขอจากดดานขอบเขตในการปฏบตหนาทในสหพนธสาธารณรฐเยอรมนเปนบางกรณ กลาวคอ สหพนธสาธารณรฐเยอรมนมขอกาหนดในเรองเกณฑคณภาพการศกษาของผเรยนทสงผลตอการยนขอวซานกศกษา โดยกฎหมายเกยวกบการตรวจคนเขาเมองและตางดาวของประเทศ ระบใหนกเรยนตางชาตยนผลการเรยนประกอบการขอตอวซา ถาหากผเรยนไมสามารถดาเนนการศกษาใหไดผลตามมาตรฐานของสถาบนนนๆ แลว อาจไมไดรบการตออายวซา ทงน เปนไปตามดลพนจของกองตางดาวในแตละแควน ซงกระบวนการดงกลาวอยนอกเหนออานาจหนาทของ สนร. หรอหนวยงานอนใดทจะสามารถใหความชวยเหลอกบนกเรยนทนได หากนกเรยนสอบไมผานในวชาใดวชาหนงครบ 3 ครง นกเรยนจะถกคดชอออกจากมหาวทยาลย และ ไมสามารถสมครเขาศกษาตอในมหาวทยาลยอนในสาขาวชาเดมไดอก ถงแมวามหาวทยาลยจะอนมตใหเปลยนสาขา แตกองตางดาวกมสทธไมอนมตตออายวซาได

“การเรยนทนมความเขมขนมาก ถานองเรยนไมผานกจะถกรายงานไปทกองตางดาว ทน นองอาจจะไมไดรบการตอวซา การตอวซาท น ขนอยกบดลยพนจของเจาหนาทในแตละแควน บางคนกไดรบโอกาส บางคนกตองกลบบานเลย”

เจาหนาทสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน A สมภาษณ ณ วนท 10 มนาคม 2558

“เราไดแจงเรองการตอวซาทนใหนองทราบแลวตงแตแรกวา ถานองเรยนไมไดกจาเปนตองกลบบาน สนร. ไมสามารถชวยเหลอได”

เจาหนาทสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน B สมภาษณ ณ วนท 10 มนาคม 2558

นอกจากน สนร. ยงมขอจากดในเรองการจดหาสถานทฝกงานสาหรบนกเรยนทนทเรยนในระดบมหาวทยาลยดวย เนองจากระบบการศกษาสาหรบผเรยนระดบปรญญาตรกาหนดใหผเรยนตองฝกงาน ซงผเรยนจะตองหาทฝกงานดวยตนเอง ทงนเปนขอตกลงระหวางผประกอบการ มหาวทยาลย และนกเรยนทน สนร. จงไมมบทบาทในการใหความชวยเหลอในสวนนเทาทควร ถาหากนกเรยนทนไมสามารถหาทฝกงานได จะตองรายงานตอมหาวทยาลยเพอขอความชวยเหลอดวยตนเอง

68

“ในเรองการฝกงานกเปนปญหาอยบาง นองๆ จะตองคยกบอาจารยทปรกษาเรองของการฝกงานและเขยนรายงานดวยตนเอง เปนเรองของมหาวทยาลยกบเดกทจะคยตกลงกน สนร. ไมอาจชวยไดมากนก จะทาไดกเพยงใหคาปรกษา และดวามเครอขายใหบางหรอไม”


- ปญหาและขอเสนอแนะอนเนองมาจากความพรอมและคณสมบตของนกเรยนทน

อปสรรคประการหนงในการทางานของ สนร. เกดขนเนองจากความพรอมและคณสมบตของนกเรยนทนททาให สนร. ตองกาหนดมาตรการในการดแลชวยเหลอนกเรยนทนทมสภาพบรบทแตกตางกน ยกตวอยางเชน ความพรอมดานภาษาองกฤษของนกเรยนทน การเตรยมความพรอมในการศกษาตามระบบการศกษาของสหพนธสาธารณรฐเยอรมน และคณลกษณะดานการปรบตวใหเขากบสงคมการเรยนรของประเทศ

สนร. แสดงทศนะตอความสาคญของภาษาองกฤษในการเรยนภาษาเยอรมนวาทกษะดานภาษาองกฤษเปนสวนสาคญทสามารถชวยตอยอดการเรยนรภาษาเยอรมนได เนองจาก มรากภาษาเดยวกน ดงนน ถานกเรยนทนมความสามารถดานภาษาองกฤษด กจะสงเสรมใหสามารถเรยนรภาษาเยอรมนไดเรว แตในสถานการณจรง นกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน สวนใหญมความสามารถดานภาษาองกฤษแตกตางกน โดยเฉพาะรนท 1 และ 2 ทมการเตรยมตวดานภาษาจากประเทศไทยนอยกวารนหลงๆ และมกระบวนการคดเลอกมาแตกตางกน

“ ไม ค วรค ด วาการมาเร ยน ในประ เทศท ใ ช ภ าษ าท ส ามแล ว ภาษาองกฤษไมสาคญ อนนไมจรง อยางภาษาเยอรมน จาเปนตองใชพนฐานภาษาองกฤษมากๆ เพราะมรากภาษามาจากภาษาเดยวกน ดงนนคนทไดภาษาองกฤษ กจะไดภาษาเยอรมนไดเรวกวาคนทมพนฐานภาษาองกฤษไมด”


นอกจากน นกเรยนทนยงขาดความพรอมและความเขาใจในการเรยนตามระบบการศกษาของสหพนธสาธารณรฐเยอรมน นกเรยนทนจะตองวางแผนการศกษาแตละภาคการศกษาดวยตนเอง ซงเปนระบบการศกษาของทน โดยมวชาหลกใหลงทะเบยน สวนวชาอนๆจะตองเลอกลงทะเบยนดวยตนเองใหครบตามทหลกสตรกาหนด นกเรยนทนในมหาวทยาลยจะมอาจารยหรอรนพคอยใหคาแนะนา ตลอดจน สนร. พยายาม

69

ใหขอมล และคาปรกษาดวยอกทางหนง อยางไรกตาม หากนกเรยนไมไดผลการเรยนตามเกณฑในเวลาทกาหนด อาจมผลใหไมไดตออายวซา (เชน ใชเวลาศกษามานานแลวแตไดหนวยกตนอยกวาทควรจะเปน) กรณนกเรยนถกปฏเสธวซาเนองจากผลการเรยน ทาง สนร. ไมมอานาจทจะไปตอรองกบกองตางดาวได

“การเรยนในมหาวทยาลยของทน ไมเหมอนกบประเทศไทย ทนตองเลอกลงทะเบยนเอง จนครบตามหนวยกตทกาหนด แตทไทยจะมแผนวางไวใหเลยวาจะตองลงอะไรบาง ถานองไมมขอมล กอาจทาใหเกดความสบสนในการลงทะเบยนเรยนได”


“ในมหาวทยาลย กจะมหนวยใหคาปรกษา หรออาจจะมรนพคอยใหคาแนะนาแกนองๆ สนร. เองกสามารถใหคาปรกษาได ถานองยงปรบตวไมได เลอกเรยนไมถก กอาจจะเปนปญหาในเรองของการตอวซาได”


คณลกษณะของนกเรยนทนจากประเทศไทยอกประการหนง คอ ความสามารถในการปรบตวใหเขากบรปแบบในการเรยนของสหพนธสาธารณรฐเยอรมน นกเรยนจากประเทศไทยสวนใหญมกคนชนกบ การเรยนดวยตนเอง และไมกลาทจะเขากลมกบนกเรยนตางชาต เนองจากไมมนใจในการใชภาษาหรออาจมลกษณะบคลกแบบเกบตว (introversion) ซงเปนสาเหตของปญหาทงการเรยนของตนเอง กลาวคอ ผเรยนทมบคลกภาพดงกลาวมกจะไมเขากลมกบเพอน ซงรปแบบการเรยนสวนใหญมกเปนการใหปฏบตงานเปนกลม ทาใหผมบคลกภาพแบบเกบตวนนเขากลมไดยาก อกทงลกษณะสาคญคอการไมแสดงออกของผมบคลกภาพแบบเกบตว ทาใหผเรยนไมแสดงความสามารถใหเปนทยอมรบของเพอนในชนเรยน และไมมเพอนรวมชนทใหการยอมรบอยางจรงใจ รวมถงการไมแสดงออกใหเหนถงปญหาทเกดขนกบตนเองยงสงผลตอการดแลชวยเหลอของ สนร.อยางทนทวงทอกดวย ทงน สนร. พยายามทจะเสรมใหนกเรยนทนมลกษณะทสามารถปรบตวใหเขากบสงคมการเรยนทนได แตตองขนอยกบตวนกเรยนทนเองดวย นอกจากคณลกษณะแบบเกบตวของนกเรยนทนจะเปนอปสรรคตอการดาเนนงานของ สนร. แลว พฤตกรรมแบบเกาะกลมเฉพาะนกเรยนไทย ยงเปนอปสรรคตอการดาเนนงานของ สนร. ดวย โดย สนร. พยายามกระจายนกเรยนทนใหแยกศกษาในแควนตางๆ ของประเทศ ตงแตชวงการเรยนปรบภาษา แตเมอถงระยะเวลาในการเลอกมหาวทยาลย นกเรยนทนสวนใหญจะเลอกเกาะกลมกนเรยนในมหาวทยาลยเดยวกน

70

สถานการณนสงผลทงดานบวกและลบ กลาวคอ เมอนกเรยนทนไดอยรวมกน จะสามารถใชชวตการเรยนแบบหนนเสรม หรอจดตวใหกนได แตจะขาดโอกาสในการฝกใชภาษาเยอรมนใหคลองแคลวมากยงขน

“รน 3 มกจะไปเลอกเรยนทมหาวทยาลยมนนไฮม ดวยกน เพราะเพอนเรยนกนเยอะและเปดสาขาทนกเรยนสนใจอกดวย motivation จงเปนสงทสาคญในการเลอกเรยนของเดกดวย”


“พอเขาไปอยรวมกน OK ท เขาจะได ตวให กน แตท ส าคญคอภาษาเยอรมนของเขากจะถดถอย”

เจาหนาทสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน C สมภาษณ ณ วนท 10 มนาคม 2558

คณสมบตดานการมระเบยบวนยของนกเรยนทน เปนปจจยสาคญทจะชวยใหนกเรยนทนประสบ

ความสาเรจในการศกษาและงายตอการดาเนนงานของ สนร. ทงน สนร. มความคดเหนวานกเรยนทนควรไดรบการสงเสรมในเรองของความมระเบยบวนยและคณสมบตอนๆ ทมความจาเปนตอการใชชวตในตางประเทศดวย - ขอจากดดานมาตรการจากสานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน

สภาพปญหาการทางานตางๆ ททาง สนร. ไดประสบพบเจอ รวมถงการแกปญหาทไดดาเนนการไปแลวนน ทาง สนร. ไดจดทารายงานใหกบทางสานกงาน ก.พ. เปนประจา แตอาจมประเดนอยบางในบางครงเกยวกบระยะเวลาทใชการพจารณา และมหลกเกณฑในกาดแลนกเรยนหลายสวนทอยระหวางการปรบปรง จงอาจทาใหเกดความไมชดเจนในการปฏบตงานในบางสวน แตกไดมการประสานกนโดยตลอด

71

2.4.3 ผลการศกษาการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนของสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลในประเทศญปน จากขอมลทรวบรวมไดจากการสมภาษณเชงลก และการสนทนากลมกบเจาหนาทผมสวนเกยวของกบการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ของสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลในประเทศญ ปน มรายละเอยด ดงตอไปน 1) บรบทของการศกษาในประเทศญปนและแนวทางในการจดการศกษาสาหรบนกเรยนทนรฐบาลในประเทศญปน ประเทศญปนมงเนนในเรองการพฒนาคณภาพประชากรดวยการใหการศกษาทมคณภาพอยางตอเนองในทกสาขาแขนงวชา ประกอบกบความเอาใจใสในรายละเอยด ความมระเบยบวนย ความคดสรางสรรค และศกยภาพทางดานเทคโนโลยทาใหประเทศญปนมระบบการศกษา และกระบวนการจดการเรยนการสอนทเปนเอกลกษณ สอดคลองกบวถชวตและวฒนธรรมของตนเองอยางลงตว ระบบการศกษาในประเทศญปนไมแตกตางจากระบบการศกษาของประเทศไทยมากนก โดยรปแบบการศกษาจะใชระบบ 6-3-3-4 เชนเดยวกบประเทศไทย กลาวคอ เดกและเยาวชนของประเทศญปนจะตองสาเรจการศกษาภาคบงคบ 9 ป โดยเรมเขาสระบบการศกษาภาคบงคบเมออาย 6 ป ในระดบประถมศกษา เปนเวลาทงสน 6 ป และตองศกษาตอในระดบมธยมศกษาตอนตนอก3 ป จากนนผเรยนจะสามารถเลอกเสนทางการศกษาของตนเองไดตามความสนใจ คอสามารถเลอกไดวาจะศกษาในระดบมธยมศกษาตอนปลายอก 3 ป กอนเขาสระบบการศกษาในระดบอดมศกษา หรอจะเลอกเรยนทางสายอาชวศกษาทมงเนน การพฒนาฝมอแรงงานมออาชพกได อยางไรกตาม ไมวาผเรยนจะเลอกศกษาในเสนทางใดกตาม กสามารถเขาศกษาตอในระดบอดมศกษาไดเชนกน โดยผทสาเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย จะใชเวลาศกษาในมหาวทยาลยจานวน 4 – 6 ป จงจะไดรบปรญญาบตรในสาขาทตนเองศกษา แตถาผเรยนเลอกศกษาในเสนทางอาชวศกษา จะตองใชเวลาในการเรยนในระบบอาชวศกษาเปนเวลา 5 ป กอนทจะศกษาตอในมหาวทยาลยอก 2 – 3 ป จงจะสาเรจการศกษาระดบปรญญาบณฑต ดงแผนภาพ 4.5

72

แผนภาพ 4.5 ระบบการศกษาของประเทศญปน สาหรบนกเรยนตางประเทศทสนใจเขาศกษาตอในประเทศญปนนน มระบบการศกษาทแตกตางจากเดกนกเรยนของประเทศญปนอยบาง ดวยเหตน นกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนจงตองเขาสระบบการศกษาสาหรบนกเรยนตางประเทศซงมรายละเอยดดงตอไปน เมอนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ไดรบการเตรยมตวจากประเทศไทย และเดนทางมาถงประเทศญ ปนแลวจะตองสมครเขาโรงเรยนสอนภาษาในประเทศญ ปนภายใตคาแนะนาจากเจาหนาทสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาล (สนร.) โดยจะตองเรยนปรบพนฐานภาษาเปนเวลา 1 ป 6 เดอน และตองสอบภาษาในการการสอบวดระดบความสามารถทางภาษาญปน (Japanese Language Proficiency Test: JLPT) ใหไดระดบ N3 เปนอยางตา จากนนจงเขารบการสอบเพอศกษาตอในประเทศญปน (EJU) โดยนกเรยนทนจะตองพยายามทาคะแนนใหไดตามทมหาวทยาลยแตละแหงตองการ โดยมหาวทยาลยของรฐบาลมกจะตองการผเรยนทสอบไดคะแนน EJU สงกวามหาวทยาลยเอกชน การเรยนในโรงเรยนเตรยมภาษาแตละโรงเรยนจะมการบรหารจดการแตกตางกนไป อยางไรกตามในภาพรวมโรงเรยนสอนภาษาจะจดการเรยนการสอนไมเพยงแคการปรบภาษาใหกบผเรยน แตยงมบทบาทในการแนะแนว และเตรยมความพรอมสาหรบการทดสอบเขามหาวทยาลยอกดวย รวมถงการสอนใหนกเรยนไดเรยนรวถชวต วฒธรรมประเพณ และการปรบตวในการใชชวตในประเทศญปนอกดวย การสอบ EJU เปนการทดสอบระดบชาต ซงจดขนเพยงปละ 2 ครง คอเดอนมถนายน และพฤศจกายน ดงนนถาหากนกเรยนทนเดนทางมาศกษาตอในประเทศญปนลาชา กอาจมเวลาในการเตรยมตวเพอเขารบการทดสอบดงกลาวนอย

ระดบชนประถมศกษา 6 ป

ระดบชนมธยมศกษาตอนตน 3 ป

ระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย 3 ป

อาชวศกษา

อาย 6 ป

ระดบอดมศกษา

หลกสตร 4 - 6 ป

73

การเขาศกษาตอในมหาวทยาลยของรฐบาลนอกจากจะตองใชผลการวดระดบภาษา และคะแนน การทดสอบเขามหาวทยาลยแลว ความคดเหนของ “Professor” ในแตละมหาวทยาลยกเปนสงสาคญทจะตดสนในการศกษาในมหาวทยาลยตางๆ ดวยมหาวทยาลยตางๆ ในประเทศญปนตองการสรางความเปนมหาวทยาลยระดบโลก (global university) จงมแนวโนมทจะรบนกศกษาตางชาตมากขน นบเปนโอกาสอนดของนกเรยนทนในการศกษาตอในมหาวทยาลยชนนาของญปนได โดยทวไปการศกษาในมหาวทยาลยในประเทศญปนจะใชเวลา 4 ป จงจะสาเรจการศกษาระดบปรญญาบณฑต แตในบางสาขาวชาเชน แพทยศาสตร หรอเภสชศาสตร จะตองใชเวลาเรยนมากกวา 4 ป อกทงการศกษาในสายการแพทยหรอเภสชอาจมขอจากดในเรองใบประกอบวชาชพในประเทศไทยอกดวย คาใชจายในการศกษาในการเรยนในมหาวทยาลยของรฐและเอกชนนนแตกตางกน ผเรยนในมหาวทยาลยของรฐตองเสยคาใชจายประมาณ ¥270,000 ตอภาคการศกษา (ประมาณ 80,000 บาท) ในขณะทผทศกษาในมหาวทยาลยเอกชนมคาใชจายสงกวามหาวทยาลยของรฐ 2 – 3 เทา แตสามารถเขาศกษาไดงายกวามหาวทยาลยรฐบาล เสนทางการศกษาของนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนในประเทศญ ปน สามารถสรปได ดงแผนภาพ 4.6

แผนภาพ 4.6 ขนตอนการดาเนนการจดการศกษาในประเทศญปน

นกเรยนทนเดนทางถงประเทศญปน และเขาพบ สนร. เพอเตรยมความพรอม ในการศกษาและ การใชชวต

นกเรยนทนเขาเรยนภาษาญปนในโรงเรยนสอนภาษ า ท สนร . แนะนา

นกเรยนทนเขาสอบวดระดบภาษา (JLPT)และการสอบเพอศกษาตอในประเทศญปน (EJU)

เมอนกเรยนทนสอบวดระดบภาษาไดตามเกณฑทกาหนด และยนคะแนนสอบ EJU เพอสมครเขาเรยนในสาขาและมหาวทยาลยทเหมาะสม

1.5 ป ภายใน 1 ป 4 ป


74

2) หนาทและความรบผดชอบหลกของสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลในประเทศญปน สานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาล (สนร.) ในประเทศญปน มสวนสาคญอยางยงตอความสาเรจในการศกษาและการใชชวตของนกเรยนทนรฐบาลจากประเทศไทย ดงนน สนร. จงมบทบาทหนาทหลายประการเพอดแลความเรยบรอย และสนบสนนการศกษาของนกเรยนทนอยางเตมท สนร. ในประเทศญปนมเจาหนาทผดาเนนการหลกจานวน 4 คน โดยมบทบาทหนาทในสวนของการดแลนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน สามารถสรปไดดงน - ดานการศกษา 1. จดการปฐมนเทศการใชชวตและการเรยนในประเทศญปน 2. ดาเนนการสมครโรงเรยนสอนภาษา 3. แนะแนวนกเรยนทนกอนเดนทางไปศกษาในโรงเรยนสอนภาษาตางๆ 4. จดสมมนาการเตรยมความพรอมในการสอบเขามหาวทยาลย 5. ใหคาแนะนาในการเลอกมหาวทยาลย การกรอกใบสมคร และออกเอกสารการเปนนกเรยนทนรฐบาล 6. จดสมมนาเตรยมพรอมกอนเขาศกษาในมหาวทยาลย - ดานการใชชวตในประเทศญปน 1. ใหคาแนะนา และตรวจสอบสญญาการเชาหองพก 2. ใหคาปรกษาในการใชชวต การเรยน และสขภาพ 3. ใหความรดานวถชวต วฒนธรรม มารยาท และการปรบตวในสงคมในประเทศญปน - ดานการกากบตดตาม และประเมนผล 1. เยยมนกเรยนทนทกระจายอยในสถานศกษาในพนทตางๆ 2. ตดตามผลการเรยนอยางใกลชด 3. จดปจฉมนเทศ เตรยมความพรอมในการเดนทางกลบประเทศไทยหลงจบการศกษา จากบทบาทหนาทของ สนร. ดงกลาวขางตน สะทอนใหเหนภาระอนหนกองของ สนร. ทตองดแลชวตความเปนอยของนกเรยนทนแตละคนอยางดทสด ตงแตเดนทางถงประเทศญปน เจาหนาท สนร. ตองเดนทางไปรบคณะนกเรยนทนทสนามบน และพาไปยงทพกทไดจดเตรยมไว โดยทพกดงกลาวจะอยใกลกบโรงเรยนสอนภาษาทกาหนดไวสาหรบนกเรยนทนแตละคน หรออยไมไกลจากสถานรถไฟเพอใหสะดวกตอการเดนทางไปยงสถานทตางๆในกรงโตเกยวและจงหวดใกลเคยง และในประเทศญปนนไมนยมใหพกอยกบครอบครวอาสาดแลนกเรยนตางประเทศ (host) เนองจากวฒนธรรมของทประเทศญ ปน จะเคารพความเปนสวนตวอยางยง อยางไรกตามมนกเรยนทนทสนใจอาศยอยกบ host แตจะเปนการพานกชวคราว ประมาณ 2 – 3 วน เพอใหเรยนรวถชวตของชาวญปนนนเอง

75

การจดสรรทพกและโรงเรยนสอนภาษาใหกบนกเรยนทนประเทศญปน จะยดแนวทางการกระจายตวเพอสรางสงแวดลอมทเอออานวยในการฝกใชภาษาทองถนมากกวาการใชภาษาไทย ทาใหนกเรยนทนไดเรยนในโรงเรยนสอนภาษากลมละไมเกน 10 คน ในชวงแรกนนกเรยนทนจะไดรบการดแลจากทง สนร. และครในโรงเรยนสอนภาษาดวย เพอใหคนชนกบสภาพแวดลอมใหม ทงนแตละโรงเรยนกมระบบการดแลนกเรยนแตกตางกนไปดวย ขนอยกบนโยบายและวสยทศนของผบรหารสถาบนดวย นอกจากน สนร. ยงทาหนาทเปนเสมอนสะพานเชอมระหวางสานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (สานกงาน ก.พ.) กบนกเรยนทนดวยสานกงาน ก.พ. มหนาทหลกในการบรหารจดการการดแลนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทศกษาในตางประเทศ โดยจะประสานกบ สนร. ในการจดทารายงานความกาวหนาในการเรยน ผลการเรยน และสภาพปญหาในการเรยนของนกเรยนทนแตละคนในประเทศญปน ตลอดจนการดาเนนงานของ สนร. ใหกบทางสานกงาน ก.พ. ไดรบทราบ สานกงาน ก.พ. จะออกแบบระบบ และเอกสารตางๆ ทจาเปนตองใชในการดาเนนงานของ สนร. และนกเรยนทน ซง สนร. จะทาหนาทแจกจายและความเขาใจใหกบนกเรยนทน และรวบรวมพรอมจดทารายงานใหกบสานกงาน ก.พ. อกทอดหนง ทงน สนร. มวธการตดตอสอสารกบนกเรยนทนหลายชองทาง โดยชองทางหลกจะเปนการสอสารดวยโทรศพท จดหมาย อเมลล และเวบไซต โดยมเฟซบค เปนอกหนงชองทางในการตดตอสอสารระหวางกน 3) ปญหาและขอเสนอแนะการบรหารโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนของสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลในประเทศญปน การดาเนนงานของสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาล (สนร.) ในประเทศญปน มการกาหนดบทบาทหนาท ใหกบเจาหนาทแตละคนอยางชดเจน เพอใหการทางานเปนไปตามระบบระเบยบททางสานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (สานกงาน ก.พ.) จากการสนทนากลมรวมกบเจาหนาท สนร. ในประเทศญปนเกยวกบสภาพปญหาและขอเสนอแนะในการดาเนนงานตามบทบาทหนาทของ สนร. ภายใตทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน มรายละเอยดสาคญจาแนกไดเปน 3 ประเดน ไดแก 1) ปญหาและขอเสนอแนะดานการดแลนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนในประเทศญปน 2) ปญหาและขอเสนอแนะอนเนองมาจากความพรอมและคณสมบตของนกเรยนทน และ 3) ปญหาและขอเสนอแนะดานการศกษาระหวางประเทศของนกเรยนทน ดงรายละเอยดตอไปน 3.1) ปญหาและขอเสนอแนะดานการดแลนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนในประเทศญปน จากรายงานสรปจานวนนกเรยนทนโครงการ 1 ทน 1 อาเภอ ททาง สนร. ประเทศญปนไดรวบรวมไว พบวา ในแตละรนมนกเรยนทนทเลอกศกษาในประเทศญปนมากกวา 100 คน ยกเวนรนท 4 ซงมจานวนนกเรยนเลอกศกษาในประเทศญปนเพยง 20 คนเทานน ในขณะทอตราการสาเรจการศกษาตามระยะเวลาทกาหนดในหลกสตรของนกเรยนทนในรนท 1 และ 2 สงกวารอยละ 80 ของนกเรยนทนทงหมดทเลอกศกษาในประเทศญปน แสดงใหเหนถงความพยายามและความเอาใจใสของ สนร. อกทงยงแสดงใหเหนถงระบบ การดาเนนงานทมประสทธภาพในการดแลนกเรยนทนเปนอยางด อยางไรกตาม สนร. ตองประสบปญหาหลายประการในการดแลนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน สรปได ดงน

76

- ขอจากดดานจานวนเจาหนาท สนร. เนองจากจานวนนกเรยนท ตองดแลในรนท 1 และ 2 มจานวนมาก แตการจดการดแลจะตองดาเนนการเปนรายบคคล และแตละคนมสภาพปญหาและขอจากดทแตกตางกน ในขณะทจานวนเจาหนาท สนร. มเพยง 4 คน อกทงภาระงานไมไดมแคความรบผดชอบในการดแลนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน เพยงอยางเดยว แตยงตองดแลนกเรยนทนรฐบาลอนๆ อกดวย ทาใหบางครงเจาหนาทไมสามารถดแลไดอยางทวถง ดงนนจงตองใชระบบการดแลแบบสองทาง คอนกเรยนทนเองกตองรบผดชอบตอตนเองในการสงเอกสาร และในเวลาทตองการความชวยเหลอตองตดตอกบ สนร. ดวยตนเองกอนดวย

“ตอนมามาเปน mass product แตเวลาดแลเราตองทาเปน case by case คนของเรากมเทาน... นองๆเองกตองมความรบผดชอบกนเองดวย มาเรยนถงตางบานตางเมอง ตองรจกโต จะใหดแลตลอดเวลาคงเปนไปไมได”

เจาหนาทสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลในประเทศญปน A สมภาษณ ณ วนท 17 มนาคม 2558

- ขอจากดดานระเบยบการและแนวทางปฏบตจาก สานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน การบรหารจดการของ สนร. ในประเทศญ ปนถอวามประสทธภาพอยางยง อยางไรกตามการดาเนนการบางอยางกไมสามารถกระทาไดอยางอสระ ทงๆทเปนแนวทางปฏบตทอาจกอใหเกดประโยชนกบนกเรยนทนเปนอยางมาก เนองจากแนวทางการปฏบตดงกลาวมความไมชดเจนวาจะขดตอขอกาหนดและแนวทางปฏบตท สานกงาน ก.พ. กาหนดไวหรอไม ยกตวอยางเชน ขอกาหนดทอนญาตใหนกเรยนทนสามารถเดนทางกลบประเทศไทยได 90 วนตอป ลกษณะการปฏบตดงกลาวอาจสงผลกระทบตอการฝกใชภาษาและการจดการการศกษาของตนเองได การกลบประเทศไทยนานเกนไปหรอบอยเกนไปในขณะทเรยนปรบภาษาอาจสงผลกระทบตอความกาวหนาทางภาษาของนกเรยนทน เนองจากนกเรยนทนไมไดอยในสภาพทตองใชภาษาญปน หรอการกลบประเทศไทยชวงปดเทอมเปนเวลานานของนกเรยนทนทเรยนในมหาวทยาลย ทาใหไมสามารถดาเนนการตดตามผลการสอบ และดาเนนการสอบแกในกรณทไมผานการทดสอบในรายวชาตางๆ ไดทนทวงท จนอาจสงผลกระทบตอการเรยนของตนเองได เหตการณดงกลาวไดเกดขนจรงและทาใหเพอนนกเรยนทนและสนร.ตองตามแกปญหาเฉพาะหนาใหกบตนเอง ซงในกรณน สนร.เหนวาควรมการปรบเปลยนขอกาหนดลดวนกลบประเทศใหเหลอเพยง 30 วนกเพยงพอแลว และผเรยนกจะไดมงสนใจศกษาใหสาเรจ

77

“อยางทกาหนดใหเดกกลบบานได 90 วน พวามนนานเกนไป เดกกลบบานไปกไมไดใชภาษาญปน พฒนาการดานภาษาของเขากจะชา และถาเกดเขาสอบไมผาน เขากอยจดการตวเองไมได ตองใหเพอนไปดาเนนการให วนวายมาก”

เจาหนาทสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลในประเทศญปน B สมภาษณ ณ วนท 17 มนาคม 2558

“พวาใหกลบได 30 วนกพอแลว เดกจะไดตงใจเรยนใหจบอยางทตงใจไว ซงเปนผลดตอตวเขาเองดวย ไมตองเสยคาเดนทางกลบประเทศโดยไมจาเปน”


เมอผวจยสอบถามถงการรายงานแนวทางปฏบตดงกลาวตอสานกงาน ก.พ. บางหรอไม จงพบวาทางสนร.ไดจดทารายงานปญหาการประยกตใชแนวทางปฏบตดงกลาวตอสานกงาน ก.พ. ทกรน แตกไมไดรบการตอบสนองแตอยางใด ระเบยบตางๆ กยงคงเปนเหมอนเชนเดมจนถงทนรนปจจบน ดวยเหตนปญหาในการทางานกเกดขนซาอยเรอยๆ ทกรนทน และตองดาเนนการแกปญหาเฉพาะหนาอยเชนเดม

“เราทารายงานและใหขอเสนอแนะกบทางสานกงาน ก.พ.ทกป แตรายงานไปแลวไมรวาไปอยตรงไหน ไมไดรบการตอบสนองใดๆ กลบมาอยด”


3.2) ปญหาและขอเสนอแนะอนเนองมาจากความพรอมและคณสมบตของนกเรยนทน ในบางครงอปสรรคในการดาเนนงานกเกดจากคณสมบตของผรบทนเอง ททาให สนร. ตองวางแนวทางในการบรหารจดการเพอดแลชวตและความเปนอยของนกเรยนทนอยางดทสดและทวถง โดยเฉพาะอยางยงนกเรยนทนทยงขาดความพรอมในการเรยนและการใชชวตในตางประเทศดงนนการเตรยมตวนกเรยนทนใหมความพรอมจากประเทศไทยจงมความสาคญตอการวางแผนการทางานของ สนร. ดวย การเตรยมความพรอมทางดานภาษาสาหรบนกเรยนทนในประเทศญปนควรจะเตรยมใหสามารถใชภาษาญปนไดในระดบ N4 เปนอยางนอย เพอใหสามารถใชภาษาญปนไดในการดารงชวต จากนนจงมาเรยนภาษาเพมเตมในสภาพแวดลอมจรงในโรงเรยนสอนภาษาตอไป ดงนนกอนเดนทางมายงประเทศญปนนกเรยนทนจงควรไดรบการทดสอบความสามารถดานภาษาญปนกอนวาพรอมจะเดนทางไปใชชวตในประเทศญปนแลวหรอไม

78

ในการเตรยมความพรอมดานภาษาอยางมคณภาพ จะตองออกแบบหลกสตรใหมมาตรฐานสากลเหมอนการเตรยมตวของนกเรยนทวไปทจะเดนทางมาศกษาตอในประเทศญปน โดยทางประเทศไทยอาจขอคาปรกษาจากผเชยวชาญในสถาบนสอนภาษาญ ปนทเชอถอได หรอขอความรวมมอจากองคกร Japan Foundation ในการออกแบบหลกสตรและจดหาผสอนทมคณภาพได นอกจากน สนร. ยงใหขอเสนอในการเตรยมความพรอมดานภาษาวา นกเรยนทนควรเอาจรงเอาจงกบการเตรยมภาษาทไทยมากกวาน เนองจากประชาชนประเทศญปนสวนใหญไมนยมใชภาษาองกฤษ ดงนนการดารงชวตในชวงแรกอาจมความยากลาบาก หากไมสามารถใชภาษาญปนในการสอสารได การเรยนภาษาญปนควรเรยนเปนกลมเลกๆ และผสอนควรกดดนใหผเรยนตองขยนฝกทองคาศพท ฝกพด และกลาใชภาษาญปนในการสอสารมากยงขน

“เดกๆ (นกเรยนทน) ควรไดรบการเตรยมพรอมดานภาษาอยางนอยตอง N4 เพอใหสามารถดารงชวตทนได ไมลาบาก ทเหลอใหมาตอยอดเอาเองในสภาพแวดลอมจรง จะได เปนเรว ... การเรยนภาษาญปนตองดหลกสตรดวยวาใหความรครบถวนดหรอไม ผสอนมคณภาพหรอไม เหนวาตอนรน 3 จะใหทาง สสท. (สมาคมสงเสรมเทคโนโลยไทย-ญปน) มาสอน แตเหมอนรนหลงจะให สนญ. (สมาคมนกเรยนเกาญปน ในพระบรมราชปถมภ) มาสอนแทน ไมรวาเปนไง ใครสอนกได แตหลกสตรตองด ไมงนกจะตองมาเรมตนใหมทนอยด”


“การเรยนภาษาญปนไมควรเรยนเปนกลมใหญ และควร pressure ผเรยนใหฝกใชภาษามากขน ฝกทอง จงจะสาเรจได”


นอกจากการเตรยมตวดานภาษาแลว ความไมรขอมลเกยวกบการเรยนในประเทศญปน ยงเปนอปสรรคตอการทางานของ สนร. อกดวย นกเรยนทนบางคนเลอกมาเรยนทประเทศญปนโดยไมรวาตนเองจะตองวางแผนการเรยนไวอยางไร ตองปรบตวอยางไรบาง และในอนาคตหลงจากสาเรจการศกษาแลวจะดาเนนชวตอยางไรตอ แสดงใหเหนถงขอจากดในการเขาถงขอมลในการเตรยมความพรอมในขณะทเตรยมตวในประเทศไทยทสานกงาน ก.พ. กาหนดไว ทงนขอมลทนกเรยนทนพงไดรบทราบกอนเลอกประเทศ ควรเปนขอมลทแทจรงและเปนประโยชนตอการตดสนใจของนกเรยนทนมากกวาน ตองสามารถใหนกเรยนทนเหน

79

ภาพวาตนเองจะตองใชชวตอยางไร ตองสอบอะไรบาง สงคมในมหาวทยาลยเปนอยางไร แตละสาขาเรยนยากงายอยางไร เปนตน นอกจากจะชวยใหนกเรยนทนตดสนใจบนขอมลทถกตองแลว ยงเปนการกระตนใหนกเรยนทนทตดสนใจเลอกเรยนทประเทศญปนมความตงใจศกษามากขนอกดวย

“พวกเขาควรไดรบขอมลทถกตอง กอนจะตดสนใจเลอกประเทศญปน ... นาจะตองไดรวาทนเปนอยางไร เรยนอยางไร อยอยางไร ยากไหม จบแลวจะไปทาอะไรตอ แลวคอยเลอก ... การแนะแนวตองใหขอมลทเปนประโยชนตอการเลอกประเทศมากกวาน”


ปญหาดานคณสมบตและความพรอมของนกเรยนทนอกประการหนงคอ ปญหาดานคณธรรม จรยธรรมของนกเรยนทน สนร.กลาวถงความใสใจในการศกษา ความมระเบยบวนย และความซอสตยในของนกเรยนทนวา นกเรยนทนในรนแรกๆ มความรบผดชอบด มจตสานกของความเปนนกเรยนทนด แตกลบลดลงในรนหลงๆ ถงแมจะไมใชสวนมาก แตทาง สนร. แสดงความคดเหนวาผรบทนควรมสานกของความเปนนกเรยนทนมากกวาน ควรพยายามตงใจเรยนใหสาเรจตามความสามารถของตน และกลบไปใชวชาความรในประเทศไทย เพอตอบแทนประเทศทใหโอกาสไดศกษาจนสามารถเปลยนแปลงชวตตนเองและครอบครวได ไมใชเพยงตองการใชสทธของตนเองจนคมคา วางแผนในการศกษาจนครบเวลาทน แทนทจะใชเวลาเรยนใหจบตามทหลกสตรกาหนดไว นอกจากนยงปรากฏกรณศกษาททาง สนร. เคยรบมอกบปญหาเฉพาะบคคลคอ มนกเรยนทนทขาดความรบผดชอบอยางมาก และเลาความเทจแก สนร. จนเกดปญหาบานปลาย ตองตามแกไขเฉพาะหนาจนเกดความเดอดรอนแกทง สนร. และเพอนนกเรยนทน หรอกรณทไดรบเลอกจากมหาวทยาลยอนดบตนๆ ใหเขาศกษาแลว แตกลบปฏเสธเพยงเพราะเหตผลทวา “กลวแผนดนไหว” แลวกลบไปเลอกศกษาในมหาวทยาลยเอกชน เปนตน กรณดงกลาวเปนปญหาเฉพาะบคคล แตผลทเกดขนกลบสงผลกระทบตอการบรหารจดการและการดแลของ สนร.เปนอยางมาก และอาจสงผลกระทบตอโอกาสในการศกษาตอในมหาวทยาลยของนกเรยนทนรนหลงอกดวย

“ผรบทนบางคนสรางปญหามากเลย ขาดความรบผดชอบ ไมมระเบยบวนย คนทนนะเขาเครงครดมาก โดยเฉพาะความตรงตอเวลา แตเดกของเรามกจะเขาสาย นดแลวผดนดบาง ถามเหตผลทตองสาย กตองแจงใหกบอกฝายทราบ ไมใชปลอยใหรอ หรอผดนด”


80

“พรสกสงสารประเทศทใหทนกบเดกแลวเขาไมยอมกลบไปทางานใหประเทศ เหมอนวาประเทศจะขาดทน ทาไมไมใชผลผลตจากทนละ... อตสาหมาเรยนตงไกลแตไมยอมกลบไปทางานในประเทศไทย อยทนขายโทรศพทมอถออยางน เสยดายความร”


“มนองอยคนนง โกหกพวกพวาจดการตวเองเรองสอบซอมแลว แตพมาพบทหลงวาเขาโกหก รายงานเทจ จนตองใหเพอนดาเนนการให สวนตวเองกกลบประเทศไทย... นกเรยนทนคนนง Professor มความเหนใหเขาศกษาใน ม.รฐอนดบตนๆแลว แตกลบไมไป เพราะวากลวแผนดนไหว เพราะพนทท ม. ตงอยมกเกดแผนดนไหว แลวกหนไปเรยน ม.เอกชนกบเพอนๆ”


3.3) ปญหาและขอเสนอแนะดานการศกษาระหวางประเทศของนกเรยนทน ปญหาดานการศกษาของนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน นบเปนอกหนงปญหาสาคญทสงผลกระทบตอการบรหารจดการของ สนร. เปนอยางยง เนองจากความแตกตางของระบบการศกษาของไทยและญปน ซงเปนปญหาทเกดขนตลอดชวงระยะเวลาทนกเรยนศกษาในประเทศญปน หรอแมกระทงสาเรจการศกษาแลวกตาม ปญหาสาคญอนดบแรกท สนร. ตองดาเนนการจดการในทกรน คอการจดหาโรงเรยนสอนภาษาทมคณภาพ ไดรบการรบรองจากกระทรวงศกษาธการของประเทศญ ปนใหกบนกเรยนทน สนร.จะตองจดทาฐานขอมลและประสานงานกบโรงเรยนสอนภาษาเพอทาความเขาใจในการเรยนการสอน และลกษณะของเดกไทยกบโรงเรยนสอนภาษา จากนนเมอนกเรยนทนเดนทางมาถงประเทศญปน สนร. จะตองดาเนนการสมครเรยนใหกบนกเรยนทนแตละคน พรอมทงสารวจตรวจสอบทพกทเหมาะสมสาหรบนกเรยนทนแตละคนดวย โรงเรยนแตละแหงกมคณภาพแตกตางกนไป ทาให สนร. ตองพจารณาใหรอบคอบกอนตดสนใจสงนกเรยนทนไปศกษา นอกจากนการเลอกโรงเรยนสอนภาษายงไดรบผลกระทบจากการแทรกแซงของโรงเรยนสอนภาษาในจงหวดฮอกไกโดดวย โดยสถาบนดงกลาวรบทราบรายละเอยดเกยวกบทนนและพยายามจะโฆษณาใหนกเรยนทนเลอกมาเรยนตงแตตอนเขารบการเตรยมความพรอมในประเทศไทย โดยไดรบการสนบสนนจากนกการเมองในประเทศไทยอกดวย อยางไรกตามนกเรยนทนกพยายามศกษาขอเทจจรงจากรนพ และ

81

สอบถามมายง สนร. กอนตดสนใจ รวมถงเหตผลทไมอยากเดนทางไกลดวย จงทาใหนกเรยนทนไมเลอกเรยนในโรงเรยนสอนภาษาดงกลาว อยางไรกตาม สนร. กตองเตรยมขอมลเกยวกบโรงเรยนสอนภาษาไวเพอปองกนการแทรกแซงดงกลาว

“มโรงเรยนสอนภาษาทฮอกไกโดจะเขามาดงเดกเราใหไปเรยน เหนวาเปนสถาบนเปดใหม พมองวายงไมสามารถการนตคณภาพได อกทงยงอยไกลดวย การเดนทางลาบากมากเลยนะ ทงเดกและพวกพทตองไปดแลจดการ ... เดกๆกไมอยากไปเรยนนะ มนไกล หนาวดวย เหนเดกๆมาสอบถามขอมล พกไมไดแนะนาไปดวยเหตผลทพกลาวไปแลว”


ในขณะทนกเรยนทนบางสวนเขาเรยนในโรงเรยนทมการบรหารจดการด ดแลทงดานการศกษาและการใชชวต แตบางโรงเรยนมการจดการศกษาทด แตไมไดรองรบการดแลดานการใชชวตของนกเรยนทนดวย ทาใหระบบการดแลนกเรยนทนตองแตกตางกนไปตามสภาพบรบท

“บางคนกไดเรยนทดดแลทงการศกษา และทพกดวย อยางโรงเรยนเซนดากายาทเราจะไปดงาน แตบางคนกตองไปเรยนในโรงเรยนทมการเรยนการสอนดแตไมได Support ดานการใชชวต เรากตองจดการให หาทพกให ดแลกนอกแบบหนง”


ปญหาอกประการหนงคอการศกษาสายการแพทยและเภสชศาสตร จากขอมลทไดจาก สนร. พบวามนกเรยนทนบางคนสนใจทจะเรยนสาขาการแพทยและเภสชศาสตร ซงไมสามารถดาเนนการศกษาไดตามเงอนไขของทน อกทงอาจมขอจากดดานการเทยบวฒและการขอใบประกอบวชาชพดวย สนร. ไมสามารถตอบสนอง ความตองการของนกเรยนทนในประเดนนได เพราะนอกเหนออานาจหนาทของ สนร. แต สนร. ไดใหขอมลและทาความเขาใจกบนกเรยนทนถงประเดนดงกลาวเพอใหตดสนใจอกครงกอนเลอกสมครเรยนสาขาทตองการ

82

“นองบางคนอยากเรยนแพทยแตพกไมแนะนา เพราะจะมปญหาเรองการเทยบวฒ และการขอใบประกอบวชาชพ ทางเภสชฯ กเชนกนนะ มนองคนนงรน 1 จบเภสชมาแตกยงไมยอมกลบไทย เพราะกลววาจะใชใบประกอบวชาชพทไทยไมไดเรากไมรจะทาอยางไร แตกพยายามใหขอมลกบทาง สานกงาน ก.พ. เรองขอจากดนไปแลว”


ปญหาดานความแตกตางของระบบการศกษาในประเทศไทยและประเทศญปนนาไปสประเดนปญหาในการประกอบอาชพของนกเรยนทนภายหลงจากสาเรจการศกษาแลว นกเรยนทนสวนใหญทสาเรจการศกษาแลวมกจะยงไมกลบประเทศ เนองจากบางสวนตองการศกษาตอในระดบปรญญาโท ในขณะทบางสวนตองการฝกประสบการณการทางานในประเทศญปนตออยางนอย 2 ป เพอใหสอดคลองกบเงอนไขการสมครงานในบรษทสวนใหญของญ ปนทมกตองการผสมครทมประสบการณในการทางานอยางนอย 2 ป ทงน เนองจากทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ไมมการกาหนดเงอนไขผกมดใหกลบไปทางานในประเทศไทย (ยกเวนทนรนท 4 ประเภทไมจากดรายได) ทาใหนกเรยนทนทสาเรจการศกษาแลวไมยอมกลบไปรายงานตวทไทยทนทหลงจากสาเรจการศกษาแลว ดงนนนกเรยนทนกลมดงกลาวจงยงคงอยภายใตการดแลของ สนร. และ สนร. ตองดาเนนการตดตามและผลกดนใหกลมนกเรยนทนกลมนเดนทางกลบประเทศไทยดวย

“นองๆบอกวาอยากกลบไปทางานทไทยนะ (รน 1 และ 2) อยากรบราชการ แตถากลบไทยแลวไมแนใจวาจะมงานทาทตรงกบทตนเองเรยนมาหรอไม”


“เดกบางสวนตองการอยตอเพอฝกประสบการณการทางานกอนอก 2 ป เพราะบรษทญปนมกจะ require ประสบการณการทางานอยางนอย 2 ป แตเขากสญญาวาจะกลบไทยนะ แตไมรเมอไร เรากพยายามจะใหเขากลบไทยโดยเรว ... อยน เรากตองดแลตอจนกวาเขาจะกลบไปรายงานตวทไทย”


83

2.4.4 ผลการศกษาการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนของสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลในประเทศออสเตรเลย จากขอมลทรวบรวมไดจากการสมภาษณเชงลก และการสนทนากลมกบเจาหนาทผมสวนเกยวของกบการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ของสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาล (สนร.) ในประเทศออสเตรเลย มรายละเอยด ดงตอไปน 1) บรบทของการศกษาในประเทศออสเตรเลยและแนวทางในการจดการศกษาสาหรบนกเรยนทนในประเทศออสเตรเลย ประเทศออสเตรเลยเปนประเทศหนงทมมาตรฐานการศกษาในระดบสงและเปนทยอมรบของนานาประเทศ ระบบการศกษาของประเทศออสเตรเลยแบงออกเปน 3 สวนสาคญ คอ การศกษาขนพนฐาน ซงแบงเปนการศกษาภาคบงคบ 9 ป ตงแตชวงอาย 6 - 15 ป และการศกษาในระดบมธยมศกษาตอนปลาย (senior college) 3 ป ตงแตชวงอาย 16 – 18 ป สวนการอาชวศกษาและการฝกอบรม (Vocational Education and Training - VET) ซ ง เป น ห ล ก ส ต รอบ รม ช าง เท ค น ค ฝ ม อ พ ฒ น าแ รงงาน เข าสภาคอตสาหกรรมและภาคธรกจของประเทศ และสวนการอดมศกษาหรอการศกษาในระดบมหาวทยาลย เปนหลกสตรทมงพฒนาบคลากรของประเทศใหเปนปญญาชน มความเปนเลศทางวชาการ เนองจากระบบการศกษาของประเทศออสเตรเลยมสวนการศกษาทแบงออกเปนสายสามญและสายอาชวศกษา จงมการวางกรอบการเชอมโยงและกาหนดมาตรฐานการศกษาไว เรยกวา Australian Qualifications Framework หรอ AQF อนจะเปนกรอบการจดการศกษาทสถาบนการศกษาจะตองดาเนนการใหสอดคลองทวทงประเทศ การศกษาตามระบบการศกษาของประเทศออสเตรเลยจะมการจดระดบมาตรฐานและประเภทของประกาศนยบตรไวในทกสวนการศกษาทงการศกษาขนพนฐานในระบบโรงเรยน การอาชวศกษา และ การอดมศกษา อนมรายละเอยดการจดการศกษาแตละสวนดงน 1. การศกษาขนพนฐาน หรอการศกษาในระบบโรงเรยน (School Education Sector) การจดการศกษาในโรงเรยนของประเทศออสเตรเลยถกจดโดยองคการภาครฐประจารฐหรอเขตนนๆ และโรงเรยนเอกชน รฐและเขตมอานาจรบผดชอบตามกฎหมายในการรบรองมาตรฐานการศกษาของโรงเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย (senior secondary school) ทกโรงเรยนในรฐ ซง AQF ไดระบระดบและประเภทประกาศนยบตรไวคอ ประกาศนยบตรระดบมธยมศกษาตอนปลาย (Senior Secondary Certificate of Education) การศกษาในระบบโรงเรยนมตงแตระดบอนบาล (pre-school) ซงเปนการเตรยมความพรอมนกเรยนทจะเขาเรยนในการศกษาภาคบงคบในระดบประถมศกษา เนนใหเดกมพฒนาการทางดานรางกายและสตปญญา โดยเขาเรยนในระดบอนบาลไดตงแตอาย 3 ปขนไป เปนเวลา 3 ป เมอจบการศกษาระดบอนบาลแลว เดกจะสามารถเขาเรยนในระดบประถมศกษา (primary school) เมออายเขาเกณฑ 6 ป โดยเรยนทงหมด 6 – 7 ป ตงแตระดบชนปท 1 – 6 หรอ 7 แตกตางตามหลกสตรของรฐ และศกษาตอในระดบมธยมศกษา (secondary school) ซงแบงออกเปนโรงเรยนมธยมศกษาตอนตน (junior secondary school)

84

และ โรงเรยนมธยมศกษาตอนปลาย (senior secondary school) โดยการศกษาตอในระดบมธยมศกษาตอนตนเทานนทเปนการศกษาภาคบงคบ ระยะเวลาในการศกษา 3 - 4 ป ตงแตระดบชนปท 7 หรอ 8 – 10 เมอศกษาจบชนมธยมศกษาตอนตนแลว นกเรยนชาวออสเตรเลยสามารถเลอกเรยนตอในสายสามญตามเดม หรอศกษาตออาชวศกษากได ในกรณทเลอกเรยนตอสายสามญใชเวลาอก 2 ป คอเรยนชนปท 11 และ 12 เมอจบการศกษาจะไดรบประกาศนยบตรดงกลาวขนตน และสามารถยนผลการศกษาในระดบมธยมศกษาตอนปลายเพอใหมหาวทยาลยพจารณาไดเลย หากสนใจพฒนาทกษะวชาชพสามารถเลอกเรยนอาชวศกษาซงจะมระยะเวลาในการศกษาแตกตางกนตามประเภทหลกสตรและระดบประกาศนยบตรทตองการเพอใชใน การประกอบอาชพหรอศกษาตอในระดบมหาวทยาลย 2. การอาชวศกษา (Vocational Education and Training sector) สวนการอาชวศกษามงเนนใหผทเลอกศกษาไดมโอกาสในการฝกหดพฒนาทกษะจาเปนในการเขาทางานในภาคธรกจและอตสาหกรรม ซงมวตถประสงคในการฝกอบรมไดทหลากหลาย กลาวคอ เขารบหลกสตรเพอใชในการเขาทางานกบหนวยงานเดมอกครง เพอเปนการเพมศกยภาพในการทางานททาอยในปจจบน เพอฝกทกษะเฉพาะในการประกอบอาชพใหม หรอเพอเพมพนทกษะอนทเกยวของในการปฏบตงาน การศกษาในหลกสตรจะประกอบไปดวยการใหความรและการฝกอบรมเสรมทกษะ ซงมการจดการฝกงานทหลากหลายและครอบคลมทกหนวยอาชพในภาคธรกจและอตสาหกรรม ชาวออสเตรเลยจานวนมากนยมศกษาตออาชวศกษา เนองจากไดรบการศกษาดานองคความรทตอบสนองความตองการแรงงาน ดานการตลาด ธรกจ และอตสาหกรรมของประเทศ ไดมโอกาสในการทางานขณะทเรยนจรง มรายไดจรง ซงหากเปนแรงงานฝมอด คาตอบแทนจดวาคอนขางสงมาก หากแตทศนคตของชาวออสเตรเลยเองกมองวา ผทศกษาสายอาชพนนเปนแรงงานระดบลาง มาตรฐานการจดการศกษาของอาชวศกษาและฝกอบรมไดรบการออกแบบรวมจากสมชชาสถานประกอบการฝกอบรม (Registered Training Organizations - RTOs) ซงจาเปนตองตอบสนองและไดรบ การรบรองมาตรฐานจากทางสภาแหงเครอรฐออสเตรเลย (Council of Australian Governments - COAG) ดวย เปนททราบกนวามาตรฐานและการรองรบการศกษาสายอาชพจะประกอบดวยประกาศนยบตรวชาชพระดบท 1 – 4 (Certificate I - Certificate IV) หลกสตรตงแต 6 เดอน – 1 ป ระดบอนปรญญา (Diploma) หลกสตรประมาณ 1 ป และระดบอนปรญญาขนสง (Advance Diploma) หลกสตรตงแต 2 – 3 ป สถาบนเทคโนโลยและการศกษาตอเนอง หรอ Technical and Further Education – TAFE สวนใหญของประเทศมกจดหลกสตรเพอเออประโยชนใหแกนกศกษาในการเทยบโอนศกษาตอในระดบมหาวทยาลยไดอก ผเรยนจงสามารถเปนแรงงานทมทกษะปฏบตทดและเปนเลศทางวชาการไดดวย

85

3. การอดมศกษา (Higher Education sector) การอดมศกษาประกอบดวยมหาวทยาลยและสถาบนการศกษาระดบสง เชน วทยาลยเอกชนตางๆ ในประเทศออสเตรเลย มหาวทยาลยเปนสถาบนการศกษาทมระบบการรบรองและประเมนคณภาพการศกษาของสถาบนไดเอง หากแตจาเปนตองสอดคลองตามกรอบมาตรฐานการจดการศกษาระดบอดมศกษาของรฐนนๆ จะเหนไดวาระบบการศกษาของประเทศใหความเปนปจเจกกบมหาวทยาลยคอนขางมาก การเปรยบเทยบหรอจดลาดบมหาวทยาลยเปนเรองยาก แตนกศกษาสามารถตดสนใจเลอกศกษาในมหาวทยาลยไดตามสาขาวชาทตองการศกษา มหาวทยาลยในออสเตรเลยไดรบงบประมาณในการสนบสนนการจดการศกษาจากรฐบาลจานวนมาก ตาม พ.ร.บ. การสนบสนนการอดมศกษา หรอ Higher Education Support Act 2003 หลกสตรอดมศกษามหลายระดบ แบงกวางๆ คลายการจดการศกษาในประเทศไทย คอ การศกษาระดบปรญญาตร (Undergraduate) และบณฑตศกษา (Postgraduate) แตระดบใบประกาศนยบตรและปรญญามรายละเอยดแตกตางออกไป กลาวคอ ในระดบปรญญาตรนน มหาวทยาลยสามารถเปดหลกสตรเพอใบประกาศระดบอนปรญญา (Diploma) อนปรญญาขนสง (Advance Diploma) ประกาศนยบตรเทยบเทาปรญญาตร (Associate Degree) เชน สถาบนเทคโนโลยในมหาวทยาลยทเปดหลกสตรวชาชพเฉพาะ เปนตน นอกจากน มหาวทยาลยในออสเตรเลยมชองทางการศกษาควบปรญญา กลาวคอ การศกษาระดบปรญญาตรเกยรตนยม (Bachelor Degree with Honours) นกศกษาทมผลการเรยนระดบปรญญาตรดเยยมขนเกยรตนยมสามารถขอลงเรยนตอในระดบปรญญาเกยรตนยม ซงจะศกษาตอจากระดบปรญญาตร 3 ป จนศกษาสาเรจภายใน 4 – 7 ป หากไดผลการเรยนดเยยมสามารถเทยบระดบเปนปรญญาโท หากปรารถนาศกษาตอในระดบปรญญาเอก กสามารถทาไดเลย ระบบอดมศกษาออสเตรเลยเปดกวางใหผทสนใจศกษาปรญญาโททแตกตางจากสาขาวชาทเรยนในระดบปรญญาตร ศกษาใหไดวฒอนปรญญาโท (Graduate Diploma) กอนได ใชเวลาในการศกษา 6 เดอน – 1 ป กอนศกษาในสาขาวชาทตองการตามหลกสตรปรญญาโทในปท 2 ดงนนระดบบณฑตศกษาจะประกอบดวยประกาศนยบตรบณฑต 3 รปแบบ คอ อนปรญญาโท (Graduate Diploma) ปรญญามหาบณฑต (Master Degree) และ ปรญญาดษฎบณฑต (Doctoral Degree) การเทยบมาตรฐานการจดการศกษาของประเทศออสเตรเลยมความเชอมโยงและสามารถเปลยนโอนระหวางสายสามญและสายอาชวศกษาไดตลอด ดงจะเหนไดจากกรอบการเชอมโยงและกาหนดมาตรฐานการศกษาของออสเตรเลย หรอ AQF Qualifications ดงแผนภาพ 4.7

86

แผนภาพ 4.7 กรอบการเชอมโยงและกาหนดมาตรฐานการศกษาของออสเตรเลย หรอ AQF Qualifications จะเหนไดวาการจดการศกษาของประเทศออสเตรเลยมการวางระบบและควบคมมาตรฐานเปนแกนกลางไว เพอใหสถาบนการศกษาของรฐไดดาเนนการตาม สะทอนภาพการจดการศกษาทมคณภาพ มงเนนพฒนากาลงคนใหเหมาะสมกบความตองการของตลาดแรงงาน นอกจากโครงสรางการจดการศกษาขางตนแลว ประเทศออสเตรเลยมแผนการสงเสรมการจดการศกษาใหนกศกษาตางชาตดวยเชนกน เนองจากตนทนทางธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศมอยางจากด ทรพยากรการผลตอาหาร เครองดมคอนขางนอย ประเทศออสเตรเลยจงเปนประเทศทเปนผบรโภคและนาเขาอาหารมากกวาผลตสงใหกบประชากรของประเทศ ชาวออสเตรเลยจงถกปลกฝงใหหวงแหนทรพยากรนา ไฟฟา อาหาร เพอใหออสเตรเลยเปนประเทศทประชากรมคณภาพชวตท ด จาเปนตองหาจดยทธศาสตรในการผลกดนเศรษฐกจของประเทศ เมอทรพยากรธรรมชาตมอยจากด และประชากรของประเทศมปรมาณสงขนเรอยๆ ทาใหออสเตรเลยมองเหนจดเนนในการพฒนา กลาวคอ การพฒนาคน สงเสรมการลงทนจากตางชาต และเพมโอกาสในการศกษาใหแกนกศกษานานาชาต จากรปแบบการจดการศกษาของประเทศเปนภาพสะทอนการพฒนาแรงงานคณภาพไดอยางชดเจน แรงงานดงกลาวไมใชเพยงแรงงานททางานเชงบรการอยางเดยว แตกลาวรวมถงแรงสมองของปญญาชนทพฒนางานเชงวชาการ วจยและพฒนาจดสรรทรพยากร และสงเสรมธรกจการลงทน จะเหนไดจากบทกฎหมายหลายตว ยกตวอยางเชน กฎหมายเปดโอกาสใหชาวตางชาตทสนใจลงทนในสนทรพยลกษณะอสงหารมทรพยเปนผอาศยถาวร (permanent resident) ได เปนตน เปนการดงเมดเงนจากตางประเทศใหเขาสระบบเศรษฐกจของออสเตรเลย กฎหมายอกหนงตวทสะทอนแนวคดการสงเสรมเศรษฐกจ คอ ธรกจ

Doctoral Degree

Master Degree

Graduate Diploma

Graduate Certificate

Bachelor Degree

Diploma

Vocational Graduate Diploma

Vocational Graduate Certificate

Advance Diploma

Senior Secondary Certificate of Education

Diploma

Certificate IV

Certificate III

Certificate II

Certificate I

Higher Education Sector

Vocational Education and Training Sector

School Sector

Associate Degree

Advance Diploma

87

การศกษา ม พ.ร.บ. การจดการศกษาสาหรบนกศกษานานาชาต (Education Services for Overseas Students Act 2000) ซงเปนกฎหมายทสถาบนการศกษาทมการจดการศกษาใหนกศกษาตางชาตในทกระดบชนตองปฏบตตาม กฎหมายฉบบนเปนสงยนยนคณภาพการจดการศกษาใหแกนกศกษาตางชาต โดยจะมการกาหนดมาตรฐานขนตา การจดการรบเขาศกษา การประกนทางการเงน ในการประเมนคณภาพการจดการศกษานนมหนวยประเมนเฉพาะ หากเปนสถาบนการอดมศกษาจะม TEQSA เปนหนวยประกนคณภาพ ASQA เปนหนวยประกนคณภาพการจดการศกษาของอาชวศกษาและการฝกอบรม และเปนหนาทของหนวยงานการศกษาประจารฐในการประกนคณภาพการจดการศกษาของโรงเรยนทมการจดการศกษาใหกบนกเรยนตางชาต นบไดวาธรกจการศกษาเปนหนงตลาดคณภาพของออสเตรเลย จงทาใหมนกศกษาทวโลกหลงไหลเขามาศกษาในประเทศ ทาใหประเทศมรายไดจากการจดการศกษาเปนอนดบ 3 ของรายไดรวมของประเทศ จดเดนของธรกจการศกษาอยทการเปดหลกสตรภาษาองกฤษระยะสน มระบบโรงเรยนเตรยมปรบพนฐานวชาการ (foundation study) การเรยนเพอวฒอนปรญญา (diploma) สามารถหางานพเศษทาไดและอตราคาจางมกฎหมายรองรบ มแรงจงใจสาหรบนกศกษานานาชาตระดบบณฑตศกษาใหศกษาตอและทาวจยโดยเสนอทนการศกษาและทนการวจยให สาหรบการจดการศกษาใหนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน จะเขารบการศกษาตามระบบทประเทศออสเตรเลยกาหนดไวเชนเดยวกบนกศกษาตางประเทศ กลาวคอ เมอนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนเดนทางมาถงประเทศออสเตรเลยแลว จะตองเขารายงานตวตอสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาล (สนร.) จากนนจงกระจายไปยงมหาวทยาลยตางๆ ตามทกาหนดไว โดย สนร. จะพจารณาจากสาขาวชาและมหาวทยาลยทผรบทนเลอกไวเปนฐานสาคญในการกาหนดสถาบนทเหมาะสมกบผรบทน เมอนกเรยนทนลงทะเบยนในสถาบนการศกษาทตนเองไดเลอกไวตงแตการเตรยมตวทประเทศไทยแลว นกเรยนทนจะไดรบการดแลแบบเบดเสรจ (package) จากมหาวทยาลยในการเรยนปรบพนฐานภาษา และการเรยนปรบพนฐานทางวชาการ (foundation study) กอนจะยนคะแนนพรอมดวยหลกฐานตางๆ ในการสมครเขาเรยนในมหาวทยาลย หนวยงานหลกทดแลการรบสมครเขามหาวทยาลย คอ Admission Center ซงจะมอยในทกมหาวทยาลย หนวยกลางนจะประสานหาทพกพรอมตรวจสอบประวตอาชญากรรมใหเรยบรอย ประสานโรงเรยนเตรยมภาษาในเครอขายหรอบางแหงมโรงเรยนเตรยมภาษาของตนเอง จากนนจงสงตอตามกระบวนการ การศกษาในแตละระดบชนจะมเกณฑทกาหนดใหนกเรยนตองสอบใหผานหรอไดมาตรฐานทตงไวเพอใหศกษาตอไดในระดบตอไป ความกงวลใจสวนใหญมกอยระหวางการสอบระดบปรบพนฐานทางวชาการเพอจะเขามหาวทยาลยทนกเรยนทนเลอกไว เนองจากผลสอบในระดบการปรบพนฐานทางวชาการจะสงผลตอการไดรบเลอกเขาศกษาตอในระดบมหาวทยาลย สาหรบระยะเวลาในการเรยนปรบภาษาจะแตกตางกนไปตามคะแนน IELTS ทนกเรยนทนสอบไดขณะทเตรยมพรอมในประเทศไทย กลาวคอ ถานกเรยนทนมคะแนน IELTS สง กจะใชเวลาในการเรยนปรบภาษาสนกวานกเรยนทนทมคะแนน IELTS ตากวา โดยทวไปชวงระยะเวลาในการเรยนภาษาไมเกน 1 ป แตผทมคะแนนสอบ IELTS สงมกใชเวลาในการเรยนภาษา 1 – 4 เดอน ทงนผเรยนจะตองเรยนปรบภาษาและรบการทดสอบใหไดคะแนน IELTS ตงแต 6 ขนไป จงจะสามารถยนสมครเขาศกษาตอในมหาวทยาลยได

88

สวนการเรยนปรบพนฐานทางวชาการ (foundation study) นกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน จะตองพยายามเรยนและทาคะแนนใหสงทสดเทาทจะทาไดในรายวชาทเกยวของกบสาขาทตนเองเลอก โดยจะม การจดลาดบความสามารถภายในหองเรยนภายหลงการสอบแลว จะชวยใหผเรยนพอรบรความสามารถของตนเองไดเมอเทยบกบเพอนๆ ในชนเรยนเดยวกน และสามารถประเมนโอกาสในการรบเลอกใหเขาศกษาตอในสาขาทตนเองเลอกในมหาวทยาลยนนๆ ไดหรอไม ถาหากนกเรยนทนยงทาคะแนนไดไมด จะตองเรยนปรบพนฐานทางวชาการตอจนกวาจะไดรบคะแนนและลาดบทเปนทนาพอใจ ในกรณทนกเรยนทนไมเขาใจ ตองการคาอธบายเพมเตมบางรายวชาในขณะทเรยนปรบพนฐานวชาการ จะมการจดชนเรยนพเศษขนเพอใหคาปรกษา คลายเปนการทบทวนบทเรยนอกครงหนง ซงเปนรปแบบเดยวกบการบรการสนบสนนการเรยนของนกศกษาในมหาวทยาลย ทงนคณะผวจยไดรบรายงานวามนกเรยนทนทสนใจเรยนในคณะแพทยศาสตร ซงจะตองสอบใหไดระดบ “Top 5” ของหอง จงจะมโอกาสเขาเรยนได ระหวางทนกเรยนทนกาลงเรยนปรบภาษาและปรบพนฐานทางวชาการอยนน ทางมหาวทยาลยจะรายงานความกาวหนา ผลการเรยน และคาแนะนาตางๆ ทเกยวกบการเรยนของนกเรยนทนใหกบทาง สนร. ทราบอยางตอเนอง เพอใหเปนขอมลในการตดสนใจในการแนะแนวหรอใหคาปรกษาแกนกเรยนทนได ทงน ถาผลการเรยนของนกเรยนทนมแนวโนมวาจะไมสามารถเขาเรยนในมหาวทยาลยทเลอกไวได กอาจตองยนหลกฐานเขาเรยนในมหาวทยาลยอนทมอนดบรองลงมา หรอพจารณาเปลยนสาขาวชาทเรยนในมหาวทยาลยเดม อยางไรกตามนกเรยนทนจะมโอกาสในการเรยนปรบภาษาและพนฐานทางวชาการไดไมเกน 1 ป เมอนกเรยนทนสามารถเขาศกษาตอในระดบมหาวทยาลยไดแลว กจะเขาสระบบการศกษาของมหาวทยาลย มหาวทยาลยแตละแหงจะมระบบและกระบวนการเรยนการสอนทแตกตางกนไป แตสวนใหญจะใชเวลาในการสาเรจการศกษาระดบปรญญาตรภายใน 3 – 4 ป แตไมเกน 7 ป ขนอยกบสาขาทตนเองเลอกเรยนดวย การจดการศกษาของมหาวทยาลยในออสเตรเลยจะมหนวยสนบสนนการเรยนของนกศกษาเพอใหคาปรกษา แนะนาและแนะแนวกบนกศกษาซงถอวาเปนมาตรฐานสถานศกษาในทกรฐ เนองจากออสเตรเลยเปนประเทศพหวฒนธรรม (multi-culture) ซงการเรยนของนกศกษานานาชาตยอมมปญหาในการเรยนแตกตางกนไป เชน ในกรณทนกศกษานานาชาตมปญหาการเรยนหรอสอบตกในบางรายวชา สามารถเขาปรกษา course convenor ได convenor จะเปนผทชวยใหคาแนะนาในการลงรายวชาเพมเตมหรอชวยในการเตรยมความพรอมสาหรบการสอบในรายวชาตางๆ ได สาขาวชาทนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนเลอกเรยนเปนสวนใหญ จะเปนกลมสาขาวทยาศาสตร การบรหารธรกจ และศลปศาสตร ในขณะทนกเรยนทนรนท 4 ซงในขณะนกาลงเรยนปรบภาษาจะสนใจเรยนคณะแพทยศาสตรเปนสวนใหญ และตองใชเวลามากกวาการเรยนในสาขาอนๆ ระบบการศกษาของนกเรยนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ในประเทศออสเตรเลย สามารถสรปได ดงแผนภาพ 4.8

89

แผนภาพ 4.8 ขนตอนการดาเนนการจดการศกษาในประเทศออสเตรเลย

2) หนาทและความรบผดชอบหลกของสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลในประเทศออสเตรเลย สนร. ปฏบตหนาททไดรบมอบหมายตามทสานกงาน ก.พ. กาหนดไวเชนเดยวกนกบ สนร. ประเทศอนๆ สรปไดดงรายละเอยดตอไปน 1) ดแลจดการศกษา ใหคาปรกษา วางแผนโครงการศกษา และดาเนนการเกยวกบการศกษาใหแกนกเรยนทนรฐบาล บคลากรภาครฐและนกเรยนทอยในความดแลของ สานกงาน ก.พ. ซงศกษาและฝกอบรม ณ ประเทศออสเตรเลยตามโครงการศกษาหรอฝกอบรมทราชการกาหนด ตดตามและประเมนผลการศกษาจนกระทงสาเรจการศกษาหรอการฝกอบรมในระยะเวลาทกาหนด โดย สนร. ออสเตรเลยจะมการตดตามนกเรยนทนอยางใกลชด กลาวคอ โทรตดตามนกเรยนทนวนละ 5 สาย ตงกลม Line เพอสอสารตลอดเวลา การตดตามสภาวะของนกเรยนทนผาน social network ใหคาปรกษาดานการเรยนโดยกระตนใหมแผนสารองและยดหยน เปนตน 2) ศกษาและปรบปรงขอมลและขอเทจจรงตางๆ เกยวกบชวตความเปนอยของนกเรยนในดานตางๆโดยเฉพาะคาครองชพและคาใชจายทรฐบาลไดจายใหแกนกเรยน วาเพยงพอตอการครองชพในตางประเทศหรอไม เพอเสนอตอสานกงาน สานกงาน ก.พ. พจารณาตามความเหมาะสมตอไป ซง สนร.ออสเตรเลยไดเดนทางเยยมหอพก shared house และ homestay เพอตดตามคณภาพชวตของนกเรยนทน ไดเหน ความเปนอยสภาพจรงและใหการสนบสนนในสวนทสามารถทาได จากการลงพนทของ สนร. ทาใหพบวาความเปนอยของนกเรยนทนสวนใหญสามารถจดการคาใชจายในการดารงชวตได แตตองประหยดมากทงคาทพก คาเดนทาง คาอาหารทมอตราคอนขางสง เนองจากอยในเมอง Melbourne ซงเปนเมองทคาครองชพสงดวย นกเรยนทนสวนใหญจงเลอกทอยบานพกแบบ shared house หรอ หอพกทแบงหองกนกนเอง

นกเรยนทนเดนทางถงประเทศออสเตรเลย และเขาพบ สนร. เพอเตรยมความพรอมในการศกษาและการใชชวต

นกเรยนทนลงทะเบยนในมหาวทยาลยทระบไวเพอรบการเรยนปรบภาษา จาแนกตามระดบคะแนน IELTS

นกเรยนทนเรยนปรบพนฐานทางวชาการ และตองสอบใหไดคะแนนด เพอยนเขาศกษาในมหาวทยาลย

นกเรยนทนยนคะแนนสมครเขาเรยนในมหาวทยาลยและสาขาทตนสนใจ

ไมเกน 1 ป ไมเกน 1 ป 3 - 4 ป


90

นกเรยนทนเรยกหองพกกนเองของตวเองวา “หองเลาไก” เปนการกระจายภาระคาทพก ประหยดคาใชจายไดมากกวาการอย homestay กบเจาของภาษา เมอเปรยบเทยบคาใชจายเรองทพกระหวางการอย shared house (ประมาณ 300 เหรยญ/คน/เดอน) กบ homestay (ประมาณ 900 - 1,100 เหรยญ/คน/เดอน) พบวาแตกตางกนประมาณ 3 เทา ดงนนเมอนกเรยนทนหมดสญญาอย homestay แลว สวนใหญจงตดสนใจยายมาอย shared house รวมกบเพอนนกเรยนทน แตขอเสยของการอยรวมกนในหอพกคอการพฒนาการดานภาษาชากวาอยกบเจาของภาษา 3) พฒนาความสมพนธระหวางหนวยงานตางๆ ทเกยวของ เชน สถาบนการศกษา สวนราชการ หนวยงานภาครฐ เอกชน โดยมงเนนทจะสรางความสมพนธอนดเพอสงเสรมและรวมมอดานงานวชาการและสงเสรมงานดานการดแลจดการการศกษาลกษณะการทางานของ สนร. ประจาประเทศออสเตรเลยจะมลกษณะของการมอบอานาจการดแลใหกบมหาวทยาลยทนกเรยนทนไดศกษาอยอยางเตมท เนองจากลกษณะของรปแบบการศกษาแบบเหมารวม (package) ซงมระบบดแลชวยเหลอนกเรยนตงแตชวงเรยนปรบพนฐานภาษาจนถงสาเรจการศกษาระดบปรญญาตรทงในดานการศกษาและการใชชวต สามารถแบงเบาภาระหนาทของสนร.ในการดแลชวยเหลอและตดตามความกาวหนาทางการศกษาของนกเรยนทนไดเปนอยางด โดยม Admission Center ของมหาวทยาลยตางๆ เปนหนวยงานทชวยประสานงานระหวางมหาวทยาลยกบ สนร. อยางตอเนอง 4) รายงานความกาวหนาดานการศกษา ปญหา และกระบวนการแกปญหาของนกเรยนทนตอสานกงาน ก.พ.

3) ปญหาและขอเสนอแนะการบรหารโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ของสานกงานผดแลนกเรยนในประเทศออสเตรเลย เนองจากประเทศออสเตรเลยเปนประเทศทมการแขงขนการใหบรการดานการศกษาในเชงธรกจ ดงนนมหาวทยาลยแตละแหงจงมนโยบายและมาตรการในการดแลชวยเหลอและตดตามอยางมประสทธภาพ อกทงนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ในประเทศออสเตรเลยมเพยง 30 คน (รนท 3และ 4) ทาให สนร.สามารถใหการดแลชวยเหลอนกเรยนทนในประเทศออสเตรเลยไดอยางเตมทและทวถง อยางไรกตาม ลกษณะปญหาทเกดขนในการทางานของ สนร. ประเทศออสเตรเลยเกดจากการขาดเครอขายในการทางานดงเชนประเทศอนๆ ทงนอาจมสาเหตมาจากการทประเทศออสเตรเลยพงมนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนเลอกเดนทางมาศกษาตอไดเพยงไมนาน ทาใหระบบการดแลชวยเหลอนกเรยนยงคงตองพงพาระบบการดแลชวยเหลอนกเรยนของมหาวทยาลยตางๆ ซงมประสทธภาพอยแลวเปนทนเดม

91

“เรายงไมม network ใหไปจดการหาทพกทดแลใหกบนกเรยนทน... เราตองใหมหาวทยาลยทา survey และ matching โรงเรยนสอนภาษาและ homestay ให ซงเขามระบบทดอยแลว”

เจาหนาทสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลในประเทศออสเตรเลย A สมภาษณ ณ วนท 21 เมษายน 2558

“พดถงปญหาในการทางาน ไมคอยมนะ คอ เรามเดกอยนอย ยงดแลไดอยางทวถงอยดวยกาลงของเราทมอย”

เจาหนาทสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลในประเทศออสเตรเลย B สมภาษณ ณ วนท 21 เมษายน 2558

นอกจากปญหาดานเครอขายทไดอธบายขางตนแลว สนร. ยงประสบกบปญหาเรองการไดรบ ความไววางใจจากนกเรยนในการขอรบคาปรกษาหรอแจงปญหาทเกดขนกบตวเอง ทงน ในความคดเหนของสนร. มองวาสาเหตของปญหาดงกลาวเกดขน เนองจากนกเรยนทนเกดความเกรงใจและไมกลาทจะปรกษาหรอชแจงปญหาทเกดขนกบตนเองตอ สนร. โดยตรง เชนเดยวกบการเลอกสาขาและมหาวทยาลย นกเรยนทนมาพรอมกบสาขาและมหาวทยาทตองเรยนโดยศกษาเองและเชอคาปรกษาจาก agency มากกวาสอบถามขอมลสาขาและมหาวทยาลยจากตนทางอยาง สนร. ทาใหตองแกปญหาเฉพาะหนาทปลายเหตแทน ยกตวอยางกรณของนกเรยนทนทประเทศนวซแลนดซงอยในความดแลของ สนร. ประเทศออสเตรเลยเชนเดยวกน นกเรยนทนมปญหาสขภาพคอโรคหวใจกาเรบและตองพกรกษาตวอยในโรงพยาบาล ระหวางทพกรกษาตวอยนน นกเรยนทนไมตดตอกบทาง สนร. จนกระทงหายจากอาการปวย จงไดตดตอกบ สนร. เพอขอดาเนนการเรองเอกสารเบกจายเพยงอยางเดยว เหตการณดงกลาวสะทอนใหเหนวานกเรยนทนยงใหความสาคญกบบทบาทการทางานของ สนร. ไมเพยงพอ ดงนน สนร. จงกาหนดมาตรการการสอดสองดแลนกเรยนทนผานสงคมออนไลนตางๆ เชน การโพสขอความใน Facebook การสนทนาพดคยในโปรแกรม Line เปนตนถาพบวานกเรยนทนมพฤตกรรมหรอแสดงอาการผดปกตในการสอสารผานสอสงคมออนไลน จะใชกระบวนการ “personal touch”คอ การสอสารเชงรกสวนบคคล เพอตรวจสอบและใหคาปรกษา หรอความชวยเหลออยางเปนกลยาณมตรในทนท โดยอาศยเครอขายของนกเรยนทนอน หรอ รนพทกาลงศกษาในระดบปรญญาบณฑตในการดแลนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนดวย

92

“มนองทเปนไทรอยด แลว host สงเขาโรงพยาบาล พบวายงไมมประกนสขภาพ แตแทนทนกเรยนทนจะโทรหา สนร. กลบโทรบอกผปกครองและไมยอมตดตอ สนร. จนกระทงทางประเทศไทยไดตดตอมาทหน แตตอนนนหนและผชวยไมไดอยทสถานทตจงไดประสานงานใหทางเจาหนาทการเงนชวยประสานงานจดการให ตอนนนกเปนเวลาสองทมแลวกวาจะทราบเรอง...เวลาตองการเอกสารจะคดถงพวกเรา แตพอมปญหากลบไมตดตอมาแจง”

เจาหนาทสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลในประเทศออสเตรเลย A สมภาษณ ณ วนท 21 เมษายน 2558

“เดกสมยน สวนใหญชอบพง agency ซงมพนทสเทา ระหวางตวเลขทจะสงใหมหาวทยาลยกบความสามารถของเดก ทาใหบางครงเดกไปเรยนในททไมเหมาะสมกบความสามารถของเดก เชนในประเทศนวซแลนด มนกเรยนคนหนงถกสงไปเรยนในมหาวทยาลยท เกดแผนดนไหวและไมมใครไปเรยน โดยทเดกกไมรเรองมากอน ดงนนจะเหนวาเดกควรไดรบขอมลทถกตองมากกวาพง agency อยางเดยว อยากใหฟงคนในพนท”

เจาหนาทสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลในประเทศออสเตรเลย B สมภาษณ ณ วนท 21 เมษายน 2558

93

บทสรปผลการปฏบตงานของสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลใน 4 ประเทศ

การดาเนนงานของ สนร. ทง 4 ประเทศ ไดมการดาเนนการตามบทบาทหนาททไดรบจากสานกงาน ก.พ. อยางเครงครด แบงออกได 3 หมวด ประกอบดวย 1) บทบาททปรกษา 2) บทบาทดานการจดการศกษา 3) บทบาทดานการกากบตดตามและประเมนผล

คณลกษณะเดนของ สนร. ทง 4 ประเทศ คอ มความตงใจ มงมนทมเทในการดแลนกเรยนทนรฐบาล และทาหนาทอยางเตมท มงหวงใหผรบทนประสบความสาเรจตามเจตนารมณของทน มจตอาสาและความเปนกนเองเสมอนสมาชกคนหนงในครอบครวของผรบทน (มการใชสอสงคมออนไลนในการตดตามและใหความชวยเหลอนกเรยนทน)

ความรความสามารถเฉพาะของ สนร. แตละประเทศ ผลการศกษาพบวา สนร. มความรความเขาใจอยางเฉพาะตามบรบทของแตละประเทศ ทราบถงจดแขงจดออนของแตละประเทศเปนอยางด สามารถใหคาปรกษาและขอมลเชงลกในการดาเนนชวตและการศกษาในแตละประเทศไดเปนอยางด

ปญหาอปสรรคในการดาเนนงานของ สนร. ทง 4 ประเทศ ไดแก - ขอจากดดานการปฏบตงานตามกรอบการดาเนนงาน (เชน การขอตอวซา การ

ปรบเปลยนกรอบเงอนไขการรบทน การใหความชวยเหลอนอกเหนออานาจหนาท ขอจากดดานเครอขายการทางาน)

- สนร. ไดรบผลกระทบจากความไมพรอมของนกเรยนทนรฐบาล ไดรบผลกระทบจากความไมแนนอนของนโยบาย (การกาหนดขอผกพนเงอนไขในการทางาน)

- สนร. ไมไดรบการตอบสนองจากการจดทารายงานขอเสนอแนะเพอการพฒนาปรบปรงกระบวนการทางานของ สนร. และกระบวนการบรหารจดการทนของหนวยงานทเกยวของของประเทศไทย

ปญหาและอปสรรคปญหาในการดาเนนงานของ สนร. สวนใหญขนอยกบขอจากดเรองระบบการศกษาของประเทศนนๆ (ปญหาการเทยบวฒ การปรบเทยบคะแนน และการใชใบประกอบวชาชพ)

94

ตอนท 3 ผลการศกษาการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนจากนกเรยนผรบทนการศกษา ผลการศกษาการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน จากจากนกเรยนผรบทนการศกษาตงแตรน

ท 1 ถงรนท 4 ทศกษาทงในและตางประเทศ โดยผลการประเมนการบรหารจดการโครงการ สามารถจาแนกเปน 5 ประเดน ไดแ ก (1 ) กระบวนการค ด เล อกผ รบท น (2 ) การเต รยมความพรอมผ รบท น (3) การดแลและตดตามความกาวหนาของผรบทนระหวางศกษาในประเทศไทย และผลการประเมน ตดตามประเมนผลภายหลงผรบทนสาเรจการศกษา (4) การดแลจดการศกษาและตดตามความกาวหนาของผรบทนระหวางศกษาในตางประเทศ (5) การตดตามประเมนผลภายหลงผรบทนสาเรจการศกษา โดยมรายละเอยดดงตอไปน

3.1 ผลการประเมนกระบวนการคดเลอกผรบทน ขอมลพนฐานทวไป จากนกเรยนทตอบแบบสอบถามทงหมด 702 คน พบวาผตอบแบบสอบถาม สวนใหญเปนนกเรยนทนรนท 4 ประเภทท 2 จานวน 295 คน คดเปนรอยละ 42.00 สวนใหญเปนเพศหญง จานวน 449 คน คดเปนรอยละ 64.00เมอพจารณาการสาเรจการศกษาพบวาสวนใหญกาลงศกษาอยจานวน 538 คน คดเปนรอยละ 76.60 สวนใหญ ส าเรจการศกษาระดบมธยมศกษาสวนใหญ มาจากภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จานวน 240 คน คดเปนรอยละ 34.20 รายไดหลกของผปกครองตอเดอนสวนใหญ มากกวา 25,000 บาท จานวน 241 คน คดเปนรอยละ 34.33 และสวนใหญเลอกไปศกษาตอในทวปยโรป จานวน 261 คน คดเปนรอยละ 37.20 รายละเอยดแสดงดงตาราง 4.2 ตาราง 4.2 คาสถตขอมลพนฐานของผรบทนการศกษา 1 อาเภอ 1 ทนรนท 1-4

ภมหลง จานวน (คน) รอยละ รนท

1 84 12.00 2 84 12.00 3 157 22.40 4 ประเภทท 1 (จากดรายได) 73 10.40 4 ประเภทท 2 (ไมจากดรายได) 295 42.00 ไมระบ 9 1.30

รวม 702 100.00 เพศ ชาย 248 35.30

หญง 449 64.00 ไมระบ 5 0.70

รวม 702 100.00

95

ตาราง 4.2 คาสถตขอมลพนฐานของผรบทนการศกษา 1 อาเภอ 1 ทนรนท 1-4 (ตอ) ภมหลง จานวน (คน) รอยละ

สถานะการศกษา กาลงศกษา 538 76.60 สาเรจการศกษา 150 21.40

ไมระบ 14 2.00 รวม 702 100.00

สาเรจการศกษาระดบมธยมศกษาจากภาค ภาคเหนอ 130 18.50 ภาคกลาง 184 26.20 ภาคตะวนออก 48 6.80 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 240 34.20 ภาคตะวนตก 24 3.40 ภาคใต 76 10.80

รวม 702 100.00 รายไดหลกของผปกครอง (ตอเดอน)

ตากวา 5,000 บาท 74 10.54 5,000-10,000 บาท 138 19.66 10,001-15,000 บาท 94 13.39 15,001-20,000 บาท 57 8.12 20,001-25,000 บาท 43 6.13 มากกวา 25,000 บาท 241 34.33 ไมระบ 55 7.83

รวม 702 100.00 ประเทศ/ทวป ทเลอกไปศกษาตอ

ประเทศไทย 130 18.50 กลมประเทศอาเซยน 119 17.00 ทวปเอเชย 122 17.40 ทวปยโรป 261 37.20 ทวปแอฟรกาใต 1 0.10 ทวปอเมรกาเหนอ 43 6.10 ทวปออสเตรเลย 25 3.60 ไมระบ 1 0.14

รวม 702 100.00

96

ผลการวเคราะหความคดเหนของผรบทนรนท 1-4 ตอกระบวนการคดเลอกผรบทนในดานแหลงประชาสมพนธพบวา นกเรยนสวนใหญทราบขาวการรบทนจากอาจารย จานวน 300 คน คดเปนรอยละ 42.60 รายละเอยดดงตาราง 4.3 ตาราง 4.3 ความคดเหนตอกระบวนการคดเลอกผรบทนในดานแหลงประชาสมพนธจาแนกตามรน แหลง

ประชาสมพนธ จานวนนกเรยนรนท (คน) รวมคน

(รอยละ) รอยละนกเรยนรนท

1 2 3 4.1 4.2 1 2 3 4.1 4.2 ตนเอง 0 6 14 4 21 45 (6.40) 0.00 7.10 8.90 5.50 7.10 พอ-แม/ผปกครอง

5 5 31 5 47 93 (13.20) 6.00 6.00 19.70 6.80 15.90

อาจารย 66 54 67 31 82 300 (42.60) 78.60 64.30 42.70 42.50 27.80 โทรทศน 1 5 2 1 1 10 (1.40) 1.20 6.00 1.30 1.40 0.30 หนงสอพมพ 2 0 2 10 3 17 (2.40) 2.40 0.00 1.30 0.00 1.00 วทย 0 2 1 10 41 54 (7.70) 0.00 2.40 0.60 13.70 13.90 อนเทอรเนต 1 2 23 11 43 80 (11.40) 1.20 2.40 14.60 15.10 14.60 ปายประกาศ 4 3 0 0 5 12 (1.70) 4.80 3.60 0.00 0.00 1.70 เพอน 2 6 0 1 2 11 (1.60) 2.40 7.10 0.00 1.40 0.70 อนๆ 1 0 5 6 12 24 (3.40) 1.20 0.00 3.20 8.20 4.10 มากกวา 2 แหลง 2 1 12 4 38 57 (8.10) 2.40 1.20 7.60 5.50 12.90

รวม 84 84 157 83 295 703 (100.00) 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00

ผลการวเคราะหความคดเหนของผรบทนรนท 1-4 ตอกระบวนการคดเลอกผรบทนในดานชองทางรบ

สมคร พบวาชองทางการสมครสวนใหญคอ ผานสานกงานเขตพนทการศกษา จานวน 272 คน คดเปนรอยละ 40.10 รายละเอยดดงตาราง 4.4 ตาราง 4.4 ความคดเหนตอกระบวนการคดเลอกผรบทนในดานชองทางรบสมครจาแนกตามรน

ชองทางรบสมคร

จานวนนกเรยนรนท (คน) รวมจานวนคน

(รอยละ)

รอยละนกเรยนรนท

1 2 3 4.1 4.2 1 2 3 4.1 4.2

ผานสานกงานเขตพนทการศกษา

25 31 100 16 100 272

(44.10) 29.8 37.80 70.00 25.40 40.80

ผานไปรษณย 1 3 6 13 71

94 (15.20)

1.20 3.65 4.00 20.60 29.00

ผานสถานศกษา 58 48 37 34 74

251 (40.70)

69.00 58.55 26.00 54.00 30.20

รวม 84 82 143 63 245 617

(100.00) 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00

97

ผลการวเคราะหความคดเหนของผรบทนรนท 1-4 ตอกระบวนการคดเลอกผรบทนในดาน

ความเพยงพอและเหมาะสมของชองทางการรบสมครผรบทนสวนใหญมความเหนวา เพยงพอและเหมาะสม จานวน 530 คน คดเปนรอยละ 79.10 รายละเอยดดงตาราง 4.5

ตาราง 4.5 ความคดเหนตอกระบวนการคดเลอกผรบทนในดานความเพยงพอและเหมาะสมของชองทางการรบสมครจาแนกตามรน

ความเพยงพอและเหมาะสมของชองทาง

รบสมคร


(รอยละ)


1 2 3 4.1 4.2 1 2 3 4.1 4.2

เพยงพอและเหมาะสม 73 69 117 53 218

530 (79.10)

86.90 82.20 76.50 80.30 77.00

ไมเพยงพอและ ไมเหมาะสม

11 14 28 12 62 127

(19.00) 13.10 16.60 18.30 18.20 22.00

ไมระบ 0 1 8 1 3

13 (1.90)

100.00 1.20 5.20 1.50 1.00

รวม 84 84 153 66 283 670

(100.00) 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00

ผลการวเคราะหความคดเหนของผรบทนท 1-4 ตอกระบวนการคดเลอกผรบทนในดานสวนคณสมบต

ของผรบทน ผรบทนสวนใหญมความเหนวาเหนดวยกบคณสมบตของผรบทน จานวน 610 คน คดเปนรอยละ 88.20 รายละเอยดดงตาราง 4.6 ตาราง 4.6 ความคดเหนตอกระบวนการคดเลอกผรบทนในดานคณสมบตของผรบทนจาแนกตามรน

คณสมบตของผรบทน


(รอยละ)

รอยละนกเรยนรนท 1 2 3 4.1 4.2 1 2 3 4.1 4.2

เหนดวย 74 76 136 66 258 610

(88.20) 88.10 90.50 86.60 90.40 87.50

ไมเหนดวย 10 8 21 7 36 82

(11.80) 11.90 9.50 13.40 9.60 12.20

รวม 84 84 157 73 294 692

(100.00) 100.00 100.00 100.00 100.00 99.70

ผลการวเคราะหความคดเหนของผรบทนรนท 1-4 ตอกระบวนการคดเลอกผรบทนในดานวธการ

คดเลอก ผรบทนสวนใหญมความคดเหนวา วธการคดเลอกนกเรยนมความเหมาะสม จานวน 349 คน คดเปนรอยละ 88.10 รายละเอยดดงตาราง 4.7

98

ตาราง 4.7 ความคดเหนตอกระบวนการคดเลอกผรบทนในดานวธการคดเลอกผรบทนจาแนกตามรน

วธการคดเลอก จานวนนกเรยนรนท (คน) รวมจานวน

คน (รอยละ)

รอยละนกเรยนรนท 1 2 3 4.1 4.2 1 2 3 4.1 4.2

เหนดวย 70 73 140 69 258 610

(88.20) 83.30 86.90 89.20 94.50 87.80

ไมเหนดวย 14 11 17 4 36 82

(11.80) 16.70 13.10 10.80 5.50 12.20

รวม 84 84 157 73 294 692

(100.00) 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00

ผลการวเคราะหความคดเหนของผรบทนรนท 1-4 ตอกระบวนการคดเลอกผรบทนในดานระดบความ

ยากงายของขอสอบทคดเลอก ผรบทนสวนใหญมความคดเหนวา ระดบความยากของขอสอบทคดเลอกมความยากงายปานกลาง จานวน 545 คน คดเปนรอยละ 78.80 รายละเอยดดงตาราง 4.8 ตาราง 4.8 ความคดเหนตอกระบวนการคดเลอกผรบทนในดานระดบความยากงายของขอสอบทคดเลอกผรบทนจาแนกตามรน

ระดบความยากงายของขอสอบท

คดเลอก

จานวนนกเรยนรนท (คน) รวมจานวนคน (รอยละ)


1 2 3 4.1 4.2 1 2 3 4.1 4.2

งายมาก 6 1 5 5 58

75 (10.80)

7.10 1.20 3.20 6.80 19.70

ปานกลาง 66 64 117 68 230 545

(78.80) 78.60 76.20 74.50 93.20 78.20

ยากมาก 12 19 35 0 6

72 (10.40)

14.30 22.60 22.30 0.00 2.00

รวม 84 84 157 73 294 692

(100.00) 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00

99

3.2 ผลการประเมนการเตรยมความพรอมผรบทน ผลการวเคราะหความคดเหนของผรบทนรนท 1-4 ตอการเตรยมความพรอมผรบทนในดานระยะเวลา ผรบทนสวนใหญมความคดเหนวา การเตรยมความพรอมควรอยในชวง 3-4 เดอนกอนเดนทาง จานวน 308 คน คดเปนรอยละ 45.36 รายละเอยดดงตาราง 4.9

ตาราง 4.9 ผลการประเมนการเตรยมความพรอมผรบทนในดานระยะเวลาในการอบรมเตรยมความพรอม

ระยะเวลา จานวนนกเรยนรนท (คน) รวมจานวน

คน(รอยละ) รอยละนกเรยนรนท

1 2 3 4.1 4.2 1 2 3 4.1 4.2

1 สปดาหกอนเดนทาง 2 1 0 2 2 7

(1.03) 2.40 1.20 0.00 2.70 0.70

3-4 สปดาหกอนเดนทาง

12 2 5 5 10 34

(5.01) 14.30 2.40 3.20 6.80 3.50

1-2 เดอนกอนเดนทาง 22 15 64 17 81 199

(29.31) 26.20 17.90 41.60 23.30 28.50

3-4 เดอนกอนเดนทาง 25 50 60 40 133 308

(45.36) 29.80 59.50 39.00 54.80 46.80

5-6 เดอนกอนเดนทาง 15 13 10 6 28 72

(10.60) 17.90 15.50 6.50 8.20 9.90

6 เดอนกอนเดนทาง 8 3 15 3 30 59

(8.69) 9.50 3.60 9.70 4.10 10.60

รวม 84 84 154 73 284 679

(100.00) 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00

ผลการวเคราะหความคดเหนของผรบทนรนท 1-4 ตอการเตรยมความพรอมผรบทนในดานเนอหาและทกษะทควรอบรม ผรบทนสวนใหญมความคดเหนวา เนอหาและทกษะทควรอบรมใหแกผรบทนอนดบหนงคอ ความรพนฐานทางดานภาษา จานวน 262 คน คดเปนรอยละ 49.52 เนอหาและทกษะทควรอบรมใหแกผรบทน อนดบสอง คอ ความรพนฐานเกยวกบการสอสารจานวน 116 คน คดเปนรอยละ 24.12 และเนอหาและทกษะทควรอบรมใหแกผรบทน อนดบสาม คอ ความรพนฐานเกยวกบประเทศทจะไปศกษาจานวน 155 คน คดเปนรอยละ 21.41 ขณะทสานกงาน ก.พ. ไดใหขอเสนอแนะวานอกจากเนอหาการอบรมทไดจดอบรมใหแกนกเรยนดงกลาวแลว ยงตองมการใหความรเพมเตมในเรองของหนวยงานทใหความชวยเหลอประสานงานแกนกเรยนอกดวย รายละเอยดแสดงดงตาราง 4.10

ตาราง 4.10 ผลการประเมนการเตรยมความพรอมผรบทนในดานเนอหาและทกษะทควรอบรมใหแกผรบทนทมลาดบความสาคญลาดบท 1-3 ทกษะทควรอบรมใหแกผรบทนทมลาดบ

ความสาคญลาดบท 1 จานวนนกเรยนรนท (คน) รวมจานวนคน

(รอยละ)

รอยละนกเรยนรนท 1 2 3 4.1 4.2 1 2 3 4.1 4.2

ความรพนฐานทางดานภาษา 5 4 21 47 185 262 (49.52) 14..70 13.33 16.67 56.63 66.79 ความรพนฐานทางดานวทยาศาสตร คณตศาสตร

10 7 25 6 13 61 (11.47) 29.40 23.33 19.84 7.23 4.69

ความรพนฐานเกยวกบประเทศทจะไปศกษา 0 1 15 6 26 48 (9.02) 0.00 3.33 11.90 7.23 9.39 การปรบตวและการประเมนความพรอม 1 1 16 0 13 31 (5.83) 3.00 3.33 12.70 0.00 4.69 การปฏบตตนในระหวางศกษา 3 1 22 2 19 47 (8.83) 8.90 3.33 17.46 2.41 6.86 ความรพนฐานเกยวกบการสอสาร 15 16 27 4 21 83 (15.60) 44.00 53.33 21.43 4.82 7.58

รวม 34 30 126 83 277 532 (100.00) 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 ทกษะทควรอบรมใหแกผรบทนทมลาดบ


(รอยละ)

รอยละนกเรยนรนท 1 2 3 4.1 4.2 1 2 3 4.1 4.2

ความรพนฐานทางดานภาษา 5 4 9 2 23 43 (8.94) 16.67 16.67 9.38 3.28 8.71 ความรพนฐานทางดานวทยาศาสตร คณตศาสตร

11 5 20 17 50 103 (21.41) 20.83 20.83 20.83 27.87 18.94


รวม 36 24 96 61 264 481 (100.00) 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00

100

ตาราง 4.10 ผลการประเมนการเตรยมความพรอมผรบทนในดานเนอหาและทกษะทควรอบรมใหแกผรบทนทมลาดบความสาคญลาดบท 1-3 (ตอ) ทกษะทควรอบรมใหแกผรบทนทมลาดบ


(รอยละ)

รอยละนกเรยนรนท 1 2 3 4.1 4.2 1 2 3 4.1 4.2

ความรพนฐานทางดานภาษา 7 12 1 2 4 26 (3.59) 6.73 8.33 0.75 2.90 1.47 ความรพนฐานทางดานวทยาศาสตร คณตศาสตร

32 37 32 6 47 154 (21.27) 30.77 25.69 23.88 8.70 17.22


รวม 104 144 134 69 273 724 (100.00) 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00

101

102

3.3 ผลการประเมนการดแลและตดตามความกาวหนาของผรบทนระหวางศกษาในประเทศไทย และผลการประเมนการตดตามประเมนผลภายหลงผรบทนสาเรจการศกษา ผลการวเคราะหความคดเหนของผรบทนรนท 1-4 ตอการประเมนการดแลและตดตามความกาวหนาของผรบทนในดานกระบวนการตดตามการเรยนของผรบทน ผรบทนสวนใหญมความคดเหนวา ไดรบ การตดตามการเรยน จานวน 367 คน คดเปนรอยละ 91.75 สวนในดานระยะเวลาทผรบทนรายงาน ความคบหนาการเรยนผรบทนสวนใหญมความคดเหนวา ระยะเวลาทผรบทนรายงานความคบหนาการเรยนมความเหมาะสม จานวน 373 คน คดเปนรอยละ 93.25 นอกจากนในดานการตดตามประเมนผลภายหลง การสาเรจการศกษา โดยผรบทนสวนใหญไดรบการตดตามประเมนผลภายหลงการสาเรจการศกษาจานวน 346 คน คดเปนรอยละ 86.50 เมอพจารณาการบรหารจดการของโครงการ หนวยงานทเกยวของมการตดตอประสานงานกบนกเรยนประกอบดวย 5 ดาน คอ (1) ความถกตองแมนยา (2) ทนเวลา (3) สะดวก (4) คลองตว (5) การรบเงนทนไดตรงเวลา โดยผรบทนไดแสดงความคดเหนในแตละดาน โดยมรายละเอยดดงน การบรหารจดการของโครงการ หนวยงานทเกยวของมการตดตอประสานงานกบนกเรยนถกตอง แมนยา ผรบทนสวนใหญมความคดเหนวา มความแมนยาในระดบปานกลาง จานวน 214 คน คดเปนรอยละ 53.50 การบรหารจดการของโครงการ หนวยงานทเกยวของมการตดตอประสานงานกบนกเรยนทนเวลาผรบทนสวนใหญมความคดเหนวามการตดตอประสานงานกบนกเรยนทนเวลาในระดบปานกลาง จานวน 211 คน คดเปนรอยละ 53.50 การบรหารจดการของโครงการ หนวยงานทเกยวของมการตดตอประสานงานกบนกเรยนสะดวก ผรบทนสวนใหญมความคดเหนวามการตดตอประสานงานกบนกเรยนสะดวก ในระดบปานกลาง จานวน 202 คน คดเปนรอยละ 50.50 การบรหารจดการของโครงการ หนวยงานทเกยวของมการตดตอประสานงานกบนกเรยนคลองตว ผรบทนสวนใหญมความคดเหนวามการตดตอประสานงานกบนกเรยนคลองตว ในระดบปานกลาง จานวน 219 คน คดเปนรอยละ 54.75 การบรหารจดการของโครงการ หนวยงานทเกยวของมการตดตอประสานงานกบนกเรยนในการรบเงนทน ผรบทนสวนใหญมความคดเหนวาไดรบเงนทนตรงเวลา จานวน 229 คน คดเปนรอยละ 57.25 รายละเอยดแสดงดงตาราง 4.11

103

ตาราง 4.11 ความคดเหนตอกระบวนการตดตามการเรยนของผรบทนในดานตางๆ

กระบวนการตดตามการเรยนของผรบทน

จานวนนกเรยนรนท (คน) รวมจานวนคน (รอย

ละ)


1 2 3 4.1 4.2 1 2 3 4.1 4.2

มการตดตาม 80 84 145 16 42 367

(91.75) 95.20 100.00 92.40 76.20 77.80

ไมมการตดตาม 4 0 12 5 12 33

(8.25) 4.80 0.00 7.60 23.80 22.20

รวม 84 84 157 21 54 400

(100.00) 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00

ระยะเวลาทผรบทนรายงานความคบหนาการ

เรยน

จานวนนกเรยนรนท (คน) รวมจานวนคน (รอย

ละ)


1 2 3 4.1 4.2 1 2 3 4.1 4.2

เหมาะสม 78 82 146 20 47 373

(93.25) 92.90 97.60 93.00 95.20 87.00

ไมเหมาะสม 6 2 11 1 7 27

(6.75) 7.10 2.40 7.00 4.80 13.00

รวม 84 84 157 21 54 400

(100.00) 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00

การตดตามประเมนผลภายหลงการสาเรจ



(รอยละ)


1 2 3 4.1 4.2 1 2 3 4.1 4.2

ใช 66 71 142 20 47 346

(86.50) 78.60 84.50 90.40 95.20 87.00

ไมใช 18 13 15 1 7 54

(13.50) 21.40 15.50 9.60 4.80 13.00

รวม 84 84 157 21 54 400

(100.00) 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00

104

ตาราง 4.11 ความคดเหนตอการตดตามประเมนผลภายหลงผรบทนในดานตางๆ (ตอ) การบรหารจดการของโครงการ หนวยงานทเกยวของมการตดตอ

ประสานงานกบนกเรยนถกตองแมนยา

จานวนนกเรยนรนท (คน) รวม

จานวนคน

(รอยละ)


1 2 3 4.1 4.2 1 2 3 4.1 4.2

นอย 12 7 20 4 7 50

(12.50) 14.30 8.30 12.70 19.00 13.00

ปานกลาง 48 42 82 14 28 214

(53.50) 57.10 50.00 52.20 66.70 51.90

มาก 24 35 55 3 19 136

(34.00) 28.60 41.70 35.00 14.30 35.20

รวม 84 84 157 21 54 400

(100.00) 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00

การบรหารจดการของโครงการ หนวยงานทเกยวของมการตดตอ

ประสานงานกบนกเรยนทนเวลา



(รอยละ)


1 2 3 4.1 4.2 1 2 3 4.1 4.2

นอย 11 11 45 13 26 106

(12.50) 13.10 13.10 28.70 61.90 48.10

ปานกลาง 57 50 79 7 18 211

(53.50) 67.90 59.50 50.30 33.30 33.30

มาก 16 23 33 1 10 83

(34.00) 19.00 27.40 21.00 4.80 18.50

รวม 84 84 157 21 54 400

(100.00) 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00

105

ตาราง 4.11 ความคดเหนตอการตดตามประเมนผลภายหลงผรบทนในดานตางๆ (ตอ) การบรหารจดการของโครงการ หนวยงานทเกยวของมการตดตอ

ประสานงานกบนกเรยนสะดวก



(รอยละ)


1 2 3 4.1 4.2 1 2 3 4.1 4.2

นอย 11 8 35 9 18

81 (20.25)

13.10 9.50 22.30 42.90 33.30

ปานกลาง 48 45 79 8 22

202 (50.50)

57.10 53.60 50.30 38.10 40.70

มาก 25 31 43 4 14

117 (29.25)

29.80 36.90 27.40 19.00 25.90

รวม 84 84 157 21 54

400 (100.00)

100.00 100.00 100.00 100.00 100.00

การบรหารจดการของโครงการ หนวยงานทเกยวของมการตดตอ

ประสานงานกบนกเรยนคลองตว



(รอยละ)


1 2 3 4.1 4.2 1 2 3 4.1 4.2

นอย 13 9 36 9 20

87 (21.75)

15.50 10.70 22.90 42.90 37.00

ปานกลาง 47 51 91 9 21

219 (54.75)

56.00 60.70 58.00 42.90 38.90

มาก 24 24 30 3 13

94 (23.50)

28.60 28.60 19.10 14.30 24.10

รวม 84 84 157 21 54

400 (100.00)

100.00 100.00 100.00 100.00 100.00

การรบเงนทน ตรงเวลา


(รอยละ)


1 2 3 4.1 4.2 1 2 3 4.1 4.2

ตรงเวลา 51 45 98 10 25

229 (57.25)

60.70 53.60 62.40 47.70 46.30

ครบแตลาชาบอยๆ 7 9 35 7 25

83 (20.75)

8.30 10.70 22.30 33.30 46.30

ครบแตลาชาบางครง 26 30 24 4 4

88 (22.00)

31.00 35.70 15.30 19.00 7.40

รวม 84 84 157 21 54

400 (100.00)

100.00 100.00 100.00 100.00 100.00

106

3.4 การดแลจดการศกษาและตดตามความกาวหนาของผรบทนระหวางศกษาในตางประเทศ ผลการวเคราะหความคดเหนของผรบทนในการดแลจดการศกษาและตดตามความกาวหนาของผรบทนระหวางศกษาในตางประเทศใน 6 ดาน ไดแก (1) การมารบทสนามบน (2) การใหขอมลเรองทพก (3) การใหขอมลเรองการเรยน (4) การใหขอมลเรองการใชชวตประจาวน (5) การออกแบบและจดการการเรยน (6) การศกษาเปนไปตามแผนทวางไว โดยผรบทนไดแสดงความคดเหนในแตละดาน โดยมรายละเอยดดงน การดแลจดการศกษาและตดตามความกาวหนาของผรบทนระหวางศกษาในตางประเทศ ในดาน การมารบทสนามบน พบวาผรบทนสวนใหญมผดแลมารบทสนามบนจานวน 352 คน คดเปนรอยละ 95.91 การดแลจดการศกษาและตดตามความกาวหนาของผรบทนระหวางศกษาในตางประเทศ ในดาน การใหขอมลเรองทพก พบวาผรบทนสวนใหญมผมาใหขอมลเรองทพก จานวน 350 คน คดเปนรอยละ 95.37 การดแลจดการศกษาและตดตามความกาวหนาของผรบทนระหวางศกษาในตางประเทศ ในดาน การใหขอมลเรองการเรยน พบวาผรบทนสวนใหญมผมาใหขอมลเรองการเรยน จานวน 350 คน คดเปน รอยละ 95.37 การดแลจดการศกษาและตดตามความกาวหนาของผรบทนระหวางศกษาในตางประเทศ ในดาน การใหขอมลเรองการใชชวตประจาวน พบวาผรบทนสวนใหญมผมาใหขอมลเรองการใชชวตประจาวน จานวน 324 คน คดเปนรอยละ 89.26 การดแลจดการศกษาและตดตามความกาวหนาของผรบทนระหวางศกษาในตางประเทศ ในดาน การออกแบบและจดการการเรยน พบวาผรบทนสวนใหญมการออกแบบและจดการการเรยน จานวน 324 คน คดเปนรอยละ 89.26 การดแลจดการศกษาและตดตามความกาวหนาของผรบทนระหวางศกษาในตางประเทศ ในดาน การวางแผนการศกษา พบวาผรบทนสวนใหญมการศกษาเปนไปตามแผนทวางไวในระดบปานกลาง จานวน 225 คน คดเปนรอยละ 56.25 รายละเอยดแสดงดงตาราง 4.12

107

ตาราง 4.12 ความคดเหนตอการดแลจดการศกษาและตดตามความกาวหนาของผรบทนระหวางศกษาในตางประเทศในดานตางๆ

การมารบทสนามบน จานวนนกเรยนรนท (คน) รวมจานวน



1 2 3 4.1 4.2 1 2 3 4.1 4.2

ใช 75 79 134 17 47 352 (95.91) 94.94 94.05 98.53 85.00 97.92

ไมใช 4 5 2 3 1 15

(4.09) 5.06 5.95 1.47 15.00 2.08

รวม 79 84 136 20 48 367

(100.00) 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00

การใหขอมลเรองทพก จานวนนกเรยนรนท (คน) รวมจานวน



1 2 3 4.1 4.2 1 2 3 4.1 4.2

ใช 76 80 129 19 46 350

(95.37) 96.20 95.24 93.38 95.00 95.83

ไมใช 3 4 7 1 2 17

(4.63) 3.80 4.76 5.15 5.00 4.17

รวม 79 84 136 20 48 367

(100.00) 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00

การใหขอมลเรองการเรยน จานวนนกเรยนรนท (คน) รวมจานวน



1 2 3 4.1 4.2 1 2 3 4.1 4.2

ใช 70 75 122 18 45 330

(95.37) 96.20 93.80 89.71 90.00 93.75

ไมใช 9 5 14 2 3 33

(4.63) 3.80 6.30 10.29 10.00 6.25

รวม 79 80 136 20 48 363

(100.00) 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00

108

ตาราง 4.11 ความคดเหนตอการดแลจดการศกษาและตดตามความกาวหนาของผรบทนระหวางศกษาในตางประเทศ (ตอ)

การใหขอมลเรองการใชชวตประจาวน


(รอยละ)


1 2 3 4.1 4.2 1 2 3 4.1 4.2

ใช 68 73 119 18 46 324

(89.26) 86.08 91.30 87.50 90.00 95.83

ไมใช 11 7 17 2 2 39

(10.74) 13.92 8.80 12.50 10.00 4.17

รวม 79 80 136 20 48 363

(100.00) 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00

การออกแบบและจดการการเรยน


(รอยละ)


1 2 3 4.1 4.2 1 2 3 4.1 4.2

ใช 61 69 145 21 51 324

(89.26) 72.60 82.10 92.40 100.00 94.40

ไมใช 23 15 12 0 3 39

(10.74) 27.40 17.90 7.60 0.00 5.60

รวม 84 84 157 0 54 363

(100.00) 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00

การศกษาเปนไปตามแผนทวางไว


(รอยละ)


1 2 3 4.1 4.2 1 2 3 4.1 4.2

มาก 10 6 4 0 3 23 (5.75) 11.90 7.10 2.50 0.00 5.60

ปานกลาง 45 47 100 9 24 225

(56.25) 53.60 56.00 63.70 42.90 44.40

นอย 29 31 53 12 27 152

(38.00) 34.50 36.90 33.80 57.10 50.00

รวม 84 84 157 21 54

400 (100.00)

100.00 100.00 100.00 100.00 100.0

บทท 5 ผลการศกษาการบรหารจดการ ปญหา และอปสรรค

ในการดาเนนงานโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

ผลการศกษาการบรหารจดการ ปญหา และอปสรรค ในการดาเนนงานโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ไดนาเสนอออกเปน 2 ตอน ไดแก

ตอนท 1 การบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ตงแตรนท 1 ถงปจจบน ตอนท 2 ปญหาและอปสรรคในการดาเนนงานโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ตงแตรนท 1 ถงปจจบน

โดยในแตละหวขอมรายละเอยดดงตอไปน ตอนท 1 การบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ตงแตรนท 1 ถงปจจบน ผลการศกษาการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ตงแตรนท 1 ถงปจจบนไดนาเสนอออกเปน ประเดน คอ (1) ผลการศกษาเปรยบเทยบ นโยบาย เกณฑการคดเลอก คณสมบตผรบทน (2) ผลการศกษาเปรยบเทยบสาขาวชาและประเทศท ใหผรบทนไปศกษาทสอดคลองกบความตองการของทองถน โครงการ 1 อาเภอ 1 ทน (3) ผลการประเมนผลการดาเนนงานโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน โดยในแตละประเดนมรายละเอยดดงตอไปน 1. ผลการศกษาเปรยบเทยบ นโยบาย เกณฑการคดเลอก คณสมบตผรบทน 1.1 ผลการเปรยบเทยบนโยบายโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน โครงการ 1 อาเภอ 1 ทนในรนท 1 (พ.ศ.2547-2554) และรนท 2 (พ.ศ.2549-2556) มวตถประสงคของนโยบายคอ เพอใหเดกยากจนทเรยนด มความประพฤตดไดมโอกาสรบทนการศกษาตอระดบอดมศกษาทงในและตางประเทศทไมใชภาษาองกฤษตามสาขาทสอดคลองกบความตองการของทองถนและความตองการของเดกเปนสาคญและเพอเพมศกยภาพของเดกยากจนในชนบทใหมความรระดบอดมศกษา เพอพฒนาตนเองและยกระดบความสามารถในการประกอบอาชพ ขณะทรนท 3 (พ.ศ.2555-2562) และรนท 4 (พ.ศ.2556-2563) มวตถประสงคของนโยบาย คอเพอใหนกเรยนทเรยนด มความประพฤตด ฐานะยากจนและไมจากดรายได ไดมโอกาสรบทนการศกษาตอระดบปรญญาตร หรอ ปรญญาใบแรก (first degree) ของหลกสตร ทงในประเทศไทยและตางประเทศ รวมถงประเทศทจะใชภาษาองกฤษในสาขาขาดแคลนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ตามสาขาทเปนประโยชนตอการพฒนาประเทศไทยและเพอเพมศกยภาพของเดกไทยใหมความรในระดบอดมศกษาสามารถพฒนาตนเองและยกระดบความสามารถในการประกอบอาชพ อนจะนาไปสการเจรญเตบโตทางสงคมและเศรษฐกจของประเทศ

110

เมอเปรยบเทยบงบประมาณในการดาเนนโครงการและแหลงทมาของงบประมาณตลอดจนจานวน ผไดรบทนพบวา รนท 1 ใชงบประมาณในการดาเนนโครงการจากเงนนอกงบประมาณ (สานกงานสลากกนแบงรฐบาล) ซงไดกาหนดจานวนผรบทนตามเปาหมายคอ 926 คน แตมผรบทนจรงจานวน 921 คน สวนรนท 2 ใชงบประมาณในการดาเนนโครงการจากเงนนอกงบประมาณและงบประมาณแผนดนซงไดกาหนดจานวนผรบทนตามเปาหมายคอ 926 คน แตมผรบทนจรงจานวน 915 คน ทงนงบประมาณทใชรวมทงรนท 1 และ 2 คดเปน 8,087 ลานบาท ขณะท รนท 3 ใชงบประมาณในการดาเนนโครงการจากเงนงบประมาณแผนดนคดเปน 14,000 ลานบาท ซงไดกาหนดจานวนผรบทนตามเปาหมายคอ 928 คน แตมผรบทนจรงจานวน 689 คน และรนท 4 ใชงบประมาณในการดาเนนโครงการจากเงนงบประมาณแผนดนคดเปน 7,000 ลานบาท ซงไดกาหนดจานวนผรบทนตามเปาหมายคอ 1,856 คน แตมผรบทนจรงจานวน 568 คน รวมทงสน 4 รน ใชงบประมาณทงสน 29,087 ลานบาท ดงแผนภาพ 5.1 และ 5.2

แผนภาพ 5.1 งบประมาณในการดาเนนโครงการและแหลงทมาของงบประมาณ

111

แผนภาพ 5.2 การเปรยบเท ยบจานวนนกเรยนทนเปาหมายกบจานวนนกเรยนทรบทนจร ง

จากวตถประสงคของนโยบายทแตกตางกนทาใหเกดจดออนและจดแขง ซงเกดผลดและผลเสยสรปได

ดงตาราง 5.1 และตาราง 5.2

ตาราง 5.1 จดแขงและขอดของนโยบายรฐบาลในโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

จดแขงของนโยบายรฐบาล ขอดของนโยบายรฐบาล

1. การเปดโอกาสใหเดกทครอบครวมฐานะยากจน ไมมโอกาสทางการศกษาสามารถเขาถงการศกษาในระดบสงมากขน โดยเฉพาะอยางยงเดกทอยในพนทชนบทหางไกล

1. ทาใหเดกทมาจากครอบครวทมรายไดนอยไดมโอกาสพฒนาตนเอง และพฒนาความเปนอยของครอบครวได 2. นกเรยนทนสวนใหญไดรบการตอบสนองดจากผใชประโยชนจากนกเรยนทนเมอเปรยบเทยบกบนกเรยนทนรฐบาลอน เพราะมลกษณะเดน คอ อดทน สามารถทางานไดด (สงาน) เนองจากเปนนกเรยนทมพนฐานมาจากครอบครวทยากจน

2. สรางโอกาสใหผรบทนไดเรยนรสาขาวชาองคความรเฉพาะทางทจาเปนตอการพฒนาประเทศ

ทาใหผรบทนใชวทยาการเดนเฉพาะดานใหสมดลกบองคความรทมาจากประเทศทใชภาษาองกฤษเพอกระจายผรบทนบนความหลากหลายวทยาการ ภาษาและการสอสาร

3. นโยบายรนท 1 ใหไปเรยนในประเทศทไมไดใชภาษาองกฤษ

ไมเกดความซาซอนกบทน ก.พ.

4. นโยบายรนท 1 เปนการลดความแตกตางและความเหลอมลาทางการศกษา

เปนรฐสวสดการทมงสรางความเทาเทยมกนทางการศกษา

112

ตาราง 5.2 จดออน ขอเสยและขอเสนอแนะของนโยบายรฐบาลในโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

จดออนของนโยบายรฐบาล ขอเสยของนโยบายรฐบาล ขอเสนอแนะตอของนโยบายรฐบาล

1. โครงการนไมมเงอนไขตองชดใชทนเมอไมปฏบตตามสญญา (ยกเวนรนท 4 ในทนประเภท 2 ซงเปนทนไมจากดรายไดกาหนดใหไปศกษาในสาขาวทยาศาสตรทขาดแคลน และตองชดใชทนหากมการละเมดสญญา)

ผรบทนขาดแรงจงใจ ความกระตอรอรนในการศกษาใหสาเรจตามกรอบเวลาทกาหนด

ควรกาหนดนโยบายใหชดเจน ในประเดนของกลมเปาหมายของนกเรยนทตองการใหทน เพอใหสอดคลองกบนโยบายท ตองการเพมโอกาสและความเสมอภาคทางการศกษาเพอเดกยากจนทเรยนด ดงนนกลมเปาหมายนนจะมลกษณะเปนเชนใด เชน

(ก) มงเนนเฉพาะนกเรยนทมฐานะยากจนแตเรยนด

(ข) มงเนนนกเรยนทไมจากดฐานรายไดเพอกาหนดใหไปศกษาตอในสาขาวทยาศาสตรทขาดแคลน

(ค) มงเนนทง (ก) และ (ข) *หมายเหต* นกเรยนกลม ข เปนนกเรยนกลมทมความพรอมและวางแผนเตรยมตวอยางดในการรบทน ขณะทสวนใหญมเปาหมายวาหลงจากรบทนแลวอาจไมเขารบราชการในหนวยงานรฐบาล*

2. นโยบายทอนญาตใหยตในการศกษาตางประเทศแลวกลบมาเรยนในประเทศได

เกดความไมคมทน ควรกาหนดแนวทางปฏบตทชดเจนในรนตอไปเรองการยตการศกษาโดยกาหนดเปนเงอนไขตงแตการทาสญญารบทน

3. ขาดการรองรบการทางานของนกเรยนทนภายหลงสาเรจการศกษา

เดกไมสามารถประกอบอาชพไดเนองจากงานไมเหมาะสมกบพนท สะทอนใหเหนถงจดออนดานการวางแผนของโครงการ ทไมสอดคลองกบนโยบายของโครงการ

ควรมนโยบายทชดเจนวาจะใหผรบทนทสาเรจการศกษาสามารถกลบมาพฒนาทองถนของตนเองไดอยางไร อาจตองกาหนดนโยบายการสรางงานในทองถนและระดบประเทศ เพอรองรบผลผลตจากโครงการดวย หรออาจมการวางอตรากาลงใหชดเจน แลวทาแผนเสนอตอสวนกลาง

113

ตาราง 5.2 จดออน ขอเสยและขอเสนอแนะของนโยบายรฐบาลในโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน (ตอ)

จดออนของนโยบายรฐบาล ขอเสยของนโยบายรฐบาล ขอเสนอแนะตอของนโยบายรฐบาล

4. มการปรบเปลยนนโยบายเพมทนประเภทท 2 (รน 4.2) คดเลอกเดกผลการเรยนด ไมจากดรายได ไมสอดคลองกบนโยบาย และเจตนารมณของทน

ซาซอนกบทนรฐบาลประเภทอน เชน ทน ก.พ. หรอ พสวท.

1.ควรมการประชาสมพนธขอมลใหทวถง เพราะบางครงโรงเรยนทรกนดารไมทราบขอมล ทาใหทนไปไมถงเดก 2.อาจกาหนดนโยบายคขนานขนมาเพอรองรบผสมครทนในกลมน โดยอาจวางเปาหมายในการผลตกาลงคนทมความสามารถทางดานวทยาศาสตร หรอการแพทย แลวกลบมาพฒนาประเทศตอไป

5.ความไมแนนอนของผกาหนดนโยบาย รฐมนตรทเขามาดแลมการเปลยนแปลงนโยบายตามความสนใจของตนเอง

ทาใหเกดอปสรรคในการดาเนนงานกระทบกบผทเกยวของสบสนและยากแกการบรหารงานใหเขาใจตรงกน และทาใหการคดเลอกผรบทนไมไดตามจานวนทกาหนดไว

ควรกาหนดปรชญา แนวคด วตถประสงคของนโยบาย 1 อาเภอ 1 ทน ใหเขาใจตรงกน

1.2 ผลการศกษาเปรยบเทยบหลกเกณฑวธการคดเลอกผรบทนในโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

ผลการศกษาเปรยบเทยบโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1 – 4 ดานหลกเกณฑวธการคดเลอกผรบทนประกอบดวยผลการศกษา 2 ประเดน คอ (1) คณสมบตผรบทน (2) วธการคดเลอก/เกณฑการตดสนผล โดยมรายละเอยดดงน

1.2.1 ผลการเปรยบเทยบคณสมบตผรบทน โครงการ 1 อาเภอ 1 ทนรนท 1 – 4

ผ วจยไดศกษาและสงเคราะหเอกสารท เกยวของเพอเปรยบเทยบคณสมบตผรบทน โครงการ 1 อาเภอ 1 ทนรนท 1 – 4 ไดผลการสงเคราะหดงตาราง 5.3

114

ตาราง 5.3 ผลการเปรยบเทยบคณสมบตผรบทน โครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1 – 4

หลกเกณฑรนท คณสมบตผรบทน

สญชาต ระดบการศกษา อาย ผลการเรยน รายไดครอบครว ความประพฤต

สขภาพทางกายและทางจต

เขต/อาเภอของสถานศกษา

1 (พ.ศ.2547-2554)

- กาลงศกษาชน ม.6หรอเทยบเทาสายสามญและสายอาชพ

- ผลการเรยนเฉลยทกภาคการศกษา ไมตากวา 3.00

บดามารดาหรอผปกครองรวมกนไมเกน 100,000

บาท/ป

ด แขงแรง ตองศกษาอยในสถานศกษาในอาเภอ/กงอาเภอทวประเทศ

2 (พ.ศ.2549-2556)

ไทย สาเรจการศกษาหรอกาลงศกษาชนม.6 หรอเทยบ เทาสายสามญและสายอาชพ

อายไมเกน 25 ป กรณสาเรจ

การศกษานอกโรงเรยน

ผลการเรยนเฉลยทกภาคการศกษา ไมตากวา 3.00

บดามารดาหรอผปกครองรวมกนไมเกน 100,000

บาท/ป

ด แขงแรง ตองศกษาอยในสถานศกษาในอาเภอ/กงอาเภออยางนอย 2 ป นบถงวนปดรบสมคร

3 (พ.ศ.2555-2562)

ไทย กาลงศกษาในระดบชนม.6/

เทยบเทาสายสามญและสายอาชพ

อายไมเกน 25 ป นบถงวนรบสมคร


1.ทนรฐบาล บดามารดาหรอผปกครอง รวมกนไมเกน 150,000บาท/ป 2.ทนสวนตว ไมจากดรายได

ด แขงแรง ไมเปนคนไรความสามารถหรอมความผดปกตทางจต

ตองศกษาอยในสถานศกษาในอาเภอ/

เขตอยางนอย 2 ปนบถงวนปดรบสมคร

4 (พ.ศ.2556-2563)

ไทย กาลงศกษาในระดบชนม.5-ม.6 หรอเทยบเทาสายสามญ หรอสาเรจ

การศกษาชนม.6 หรอเทยบเทาสายสามญ

กรณผจบการศกษานอกโรงเรยนอายไม

เกน 25 ป


ทนประเภทท1 (ทนรฐบาล)บดามารดาหรอผปกครอง รวมกนไมเกน 200,000บาท/ป ทนประเภทท2 ไมจากดรายได

ด แขงแรง ไมเปนคนไรความสามารถหรอมความผดปกตทางจต

ตองศกษาอยในสถานศกษาในอาเภอ/เขตอยางนอย 2 ป นบ

ถงวนปดรบสมคร

114

115

จากผลการศกษาเปรยบเทยบคณสมบตผรบทน โครงการ 1 อาเภอ 1 ทนรนท 1 – 4 ทศกษาจากเอกสารคณะผวจยไดนาผลการศกษาไปใชในการประชมกลมในการอภปรายรวมกบหนวยงานทเกยวของในประเดนเกยวกบจดแขงจดออน ขอดขอเสยตลอดจนขอเสนอแนะของคณสมบตผรบทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนรนท 1 – 4 สามารถสรปผลไดดงตาราง 5.4 และตาราง 5.5 ดงน ตาราง 5.4 จดแขงและขอดของคณสมบตผรบทนในโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

คณสมบตผรบทน จดแขงของคณสมบตผรบทน ขอดคณสมบตผรบทน 1. ระดบการศกษากาลงศกษาในระดบชน ม.5-ม.6 หรอเทยบเทาสายสามญ หรอสาเรจการศกษาชน ม.6หรอเทยบเทาสายสามญ

ผเรยนมความรความสามารถครบถวนตามหลกสตรการศกษาขนพนฐานแลว อนเปนความรพนฐานสาคญของการตอยอดในระดบอดมศกษา

นกเรยนทนทมความพรอมในดานความรพนฐานจากการศกษาขนพนฐานทมคณภาพ จะสามารถตอยอดองคความรในระดบชนอดมศกษาทงในและตางประเทศได ผรบทนมความเปนไปไดสงทจะสามารถสาเรจการศกษาตามเงอนไขของทนได

2. อายไมเกน 25 ป กรณสาเรจการศกษานอกโรงเรยน

การกาหนดอายไมเกน 25 ป สาหรบผสมครนอกระบบโรงเรยน เปนชวงอายทยงเหมาะสมกบวยเรยนร และยงอยในชวงวยทเปนเยาวชนของประเทศไทย สอดคลองกบเจตนารมณของทนทตองการเปดโอกาสใหกบเดกและเยาวชนทขาดโอกาสทางการศกษา

การกาหนดชวงอายดงกลาว เปนการเปดโอกาสใหกบผเรยนในกลมนอกระบบโรงเรยนดวย

3. ผลการเรยนเฉลยทกภาคการศกษาไมตากวา 3.00

เกณฑผลการเรยนเฉลยชวยคดกรองเฉพาะผสมครทมความเปนไปไดสงทจะสาเรจการศกษาในระดบอดมศกษาหลงจากทรบทนแลวได

การกาหนดเกณฑผลการเรยนเฉลยทระดบ 3.00 เปนระดบผลการเรยนเฉลยมาตรฐานทสะทอนใหเหนถงความสามารถทางวชาการ และการครองตวในฐานะนกเรยนทมความใสใจตอการเรยนและการจดการตนเองเพอมงสความสาเรจในการศกษาไดระดบหนง

4. สขภาพทางกายและทางจตแขงแรง ไมเปนคนไรความสามารถหรอมความผดปกตทางจต

การกาหนดคณสมบตดานสขภาพทางกายและใจของผสมครชวยคดกรองผสมครทมความพรอมในการเรยนโดยไมตองเผชญกบอปสรรคดานสขภาพซงอาจสงผลกระทบตอการเรยนได

สขภาพทงทางกายและใจเปนสงสาคญทชวยใหผรบทนสามารถศกษาไดอยางเปนปกต การคดเลอกเฉพาะผทมสขภาพทางกายและจตใจทแขงแรง จะชวยใหทนสามารถบรหารจดการทนไดอยางมประสทธภาพตลอดระยะเวลาทนของผรบทน

116

ตาราง 5.4 จดแขงและขอดของคณสมบตผรบทนในโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน (ตอ) คณสมบตผรบทน จดแขงของคณสมบตผรบทน ขอดคณสมบตผรบทน

5. เขต/อาเภอของสถานศกษาตองศกษาอยในสถานศกษาในอาเภอ/เขตอยางนอย 2 ป นบถงวนปดรบสมคร

การกาหนดเกณฑดานภมลาเนาของสถานศกษาเปนการเปดโอกาสใหผสมครตางภมลาเนาแตศกษาอยในสถานศกษาในอาเภอทสมคร สามารถสมครรบทนได

เพมโอกาสใหกบผทตองศกษาในตางอาเภอได

ตาราง 5.5 จดออน ขอเสยและขอเสนอแนะของคณสมบตผรบทนในโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

จดออนของคณสมบตผรบทน ขอเสยคณสมบตผรบทน ขอเสนอแนะคณสมบตผรบทน 1. จานวนของนกเรยนทสมครทน ขนอยกบนโยบายการรบสมครในแตละรน

เนองจากนโยบายในแตละรนไมแนนอนวาตองการผลผลตอยางไร ตองการผสาเรจการศกษาทเรยนเกงระดบหวกะท หรอตองการผสมครใหครบจานวน ทาใหคณสมบตทกาหนดไมสอดคลองกบความตองการของทน

ทนควรระบนโยบายใหชดเจนโดยเฉพาะอยางยงผลผลตจากโครงการวาตองการอะไรกนแน จากนนจงจะสามารถกาหนดคณสมบตและเกณฑการคดเลอกตางๆ ไดเหมาะสม

2. การกาหนดคณสมบตดานระดบชนเรยนของผสมคร ใหเปน ม.5 ถง ระดบอดมศกษาชนปท 1 เทานน

ทาใหการเตรยมความพรอมของผสมครไมเพยงพอ โดยเฉพาะกลมผรบทนศกษาในตางประเทศ

อาจใชแนวทางการรบสมครตงแต ม.4 เพอใหรตวลวงหนา และพฒนาตนเองจนกระทงถงเกณฑในการศกษาตอระดบอดมศกษา

3. การกาหนดเกณฑคะแนน ทาใหผสมครไดไมตามเปาหมาย

การกาหนดเกณฑในบางรนสงเกนไป ทาใหผควรไดรบโอกาสไมกลาสมคร

อาจไมตองกาหนดเกณฑคะแนน แตเนนการเตรยมความพรอมทงภาษาและความรใหพรอมกอนเดนทาง

4. มการปรบเปลยนนโยบายเพมทนประเภทท 2 คดเลอกเดกผลการเรยนด ไมจากดรายได ทาใหเปาหมายเปลยน

1. ไมคานงถงความสามารถทแตกตางของเดก 2. เดกการศกษานอกโรงเรยนความรไมถง ทาใหไมสามารถทาขอสอบได

1. ควรตดทนประเภทท 2 ออก คงไวแตทนประเภทท 1 2. ควรมขอสอบเฉพาะของแตละสาย เพอใหแตละสายไดแขงขนกนเอง

5. มความซาซอนกบทนของ ก.พ. และหนวยงานอนๆสนเปลองงบประมาณ

1. ใหโอกาสกบเดกและครอบครวทมฐานะดมโอกาสมากยงขน 2. การคนกลบสสงคมมความเปนไปไดตา

1. ควรรบฟง การทกทวงของเจาหนาทจากกระทรวงตางๆทเกยวของมากขน 2. ควรจดอบรมปลกฝงทศนคตของการรบใชทนงบประมาณ

1.2.2 ผลการเปรยบเทยบวธการคดเลอก/เกณฑการตดสนผล โครงการ 1 อาเภอ 1 ทนรนท 1 – 4

ผวจยไดศกษาและสงเคราะหเอกสารทเกยวของเพอเปรยบเทยบวธการคดเลอก/เกณฑการตดสนผล โครงการ 1 อาเภอ 1 ทนรนท 1-4 ไดผลการสงเคราะหดงตาราง 5.6

ตาราง 5.6 ผลการเปรยบเทยบวธการคดเลอก/เกณฑการตดสนผล โครงการ 1 อาเภอ 1 ทนรนท 1 – 4

หลกเกณฑรนท

วธการคดเลอก

เกณฑการตดสน หนวยงานออกขอสอบ SAT GAT

แบบทดสอบความฉลาดทางอารมณ (EQ)

การสอบขอเขยน

การสอบสมภาษณ คณต วทย สงคม องกฤษ

ความถนดทาง การเรยน

(Aptitude test)

1 (พ.ศ.2547-2554) - - -

SAT+GAT+ขอเขยนภาษาองกฤษ แลว

สมภาษณ จงหวดรบผดชอบ

2 (พ.ศ.2549-2556)

- - - -

ขอเขยน 90% สมภาษณ 10%

จฬาลงกรณมหาวทยาลย

3 (พ.ศ.2555-

2562)

รอบ1 - - - เฉลยรวม 4 วชาไมตากวา 60% -

สมภาษณภาษาไทยและภาษาองกฤษ

จฬาลงกรณมหาวทยาลย

รอบ2 - - (แทนสอบสมภาษณ) เฉลยรวม 4 วชาไมตากวา 80% - -

มหาวทยาลยศรนครนทร วโรฒ

4 (พ.ศ.2556-

2563)

รอบ1 - - -

เฉลยรวม 4 วชาไมตากวา 70%

คดเปน 10%ใชในการแนะแนวเพอศกษาตอ

สมภาษณภาษาไทยและภาษาองกฤษ

รอบ2 - - -

รอบ3 - - - จฬาลงกรณมหาวทยาลย

117

118

จากผลการศกษาเปรยบเทยบคณสมบตผรบทน โครงการ 1 อาเภอ 1 ทนรนท 1 – 4 ทศกษาจากเอกสารคณะผวจยไดนาผลการศกษาไปใชในการประชมกลมในการอภปรายรวมกบหนวยงานทเกยวของในประเดนเกยวกบจดแขงจดออน ขอดขอเสยตลอดจนขอเสนอแนะของคณสมบตผรบทน โครงการ 1 อาเภอ 1 ทนรนท 1 – 4 สามารถสรปผลไดดงตาราง 5.7 และตาราง 5.8 ดงน ตาราง 5.7 จดแขงและขอดของวธการคดเลอก/เกณฑการตดสนผลในโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

จดแขงของวธการคดเลอก/เกณฑ ขอดวธการคดเลอก/เกณฑ 1. หนวยงานทออกขอสอบ (จฬาฯ -มศว .) มความเปนมาตรฐานเชยวชาญในกระบวนการออกสอบเปนทยอมรบ

1. มความเปนมาตรฐานในการออกขอสอบ 2. ผลการรายงานคณภาพของแบบสอบทใชในรนท 4 รอบ 3 โดยคณะครศาสตร จฬาฯ พบวามความยากงายปานกลาง (P= 0.4-0.6) 3. หนวยงานมไดรบผดชอบเพยงกระบวนการออกขอสอบแตยงรบผดชอบในการจายขอสอบไปแตละภมภาค

2. ลกษณะขอสอบในรนท 4 รอบท 1-2 มลกษณะเทยบเคยงกบ ขอสอบมาตรฐานของ สทศ.

ไดนกเรยนทนมความสามารถในการศกษาและสาเรจการศกษาไดตามเปาหมาย

3. เกณฑทใชในปจจบนมความเหมาะสม 1. ชวยใหไดผสมครทมคณสมบตตามทโครงการตองการ คอกลมทเปนระดบหวกะทได 2. ผรบทนทสามารถผานเกณฑดงกลาว สวนใหญ มความรความสามารถสง มเจตคตทด และสามารถสาเรจการศกษาได

ตาราง 5.8 จดออน ขอเสยและขอเสนอแนะของวธการคดเลอก/เกณฑการตดสนผลในโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน จดออนของวธการคดเลอก/

เกณฑ ขอเสยวธการคดเลอก/เกณฑ ขอเสนอแนะวธการคดเลอก/เกณฑ

1. การคดเลอกผรบทนรนท 1 กาหนด ใหหนวยงานในการรบผดชอบออกขอสอบกลางเปนจงหวด

ความไมเปนมาตรฐานของแบบสอบ *ในบางพนทไมมการสอบขอเขยน (Paper-pencil) แตใชการสอบสมภาษณเพยงอยางเดยว*

ควรจดใหมหนวยงานทรบผดชอบเพอออกขอสอบใหเปนมาตรฐานรวมกนทงประเทศ (ภายหลงรน 2-4 มกาหนดหนวยรบผดชอบชดเจน)

2. การเปลยนแปลงหนวยงานทออกขอสอบตงแตรน 1-4

1. อาจเกดความไมเสมอภาค หรอลาเอยงขนเนองจากแนวการออกแบบหรอเนอหาทใชวดควรมาจากคณะบคคลทมความหลากหลายทางความคด สาขาวชา เปนตน

ควรมหนวยงานกลางทรบผดชอบในกระบวนการออกขอสอบจดสอบโดยตรงโดยเชญผทรงคณวฒจากแตละสถาบนเพอประชมกาหนดรปแบบขอสอบ เพอใหเกดความเสมอภาคเทาเทยมกน

2. ทาใหผสมครไมแนใจในประเดนมาตรฐานของขอสอบทใชคดเลอก ทาใหขอสอบในการคดเลอกแตละครงมความยากงายแตกตางกนไป

ควรควบคมมาตรฐานของขอสอบใหมความยากงายปานกลาง และมคณภาพ

119

ตาราง 5.8 จดออน ขอเสยและขอเสนอแนะของวธการคดเลอก/เกณฑการตดสนผลในโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน (ตอ) จดออนของวธการคดเลอก/

เกณฑ ขอเสยวธการคดเลอก/เกณฑ ขอเสนอแนะวธการคดเลอก/เกณฑ

3. ขาดการพจารณาเรองของระดบความยากของแบบสอบรวมกบเกณฑขนตาทใชประเมนซงแตกตางกนในแตละรนและแตละรอบ

1. การประเมนแบบองเกณฑโดยใชเกณฑทสงมากเกนไปในรนท 3 รอบท 2 คอเกณฑขนตา 80% ทาใหผผานเกณฑมนอยมากไมสอดคลองกบจานวนเปาหมายทตองการใหทน ทาใหตองใชการประเมนแบบองกลม (T-score) เขามาชวยจดลาดบสงผลใหเดกไมทราบระดบความสามารถทแทจรงเพราะเนองจากมการเปลยนแปลงหลกเกณฑภายหลง 2. การประเมนแบบองเกณฑโดยใชเกณฑทนอยไปอาจทาใหคณภาพของนกเรยนทไดขาดศกยภาพในการศกษาใหสาเรจหลกสตร สงผลใหสญสนงบประมาณ

ควรมการพจารณารวมกบระดบความยากของขอสอบ เชน (ก) ถาขอสอบงาย เกณฑขนตากอยในระดบสงได (70-80%) (ข) ถาขอสอบยาก เกณฑขนตากอยควรในระดบ (60%) ซงเจาหนาท ก.พ. ระบวาตองการใหมค วามยาก ง ายขอ ง ข อสอบหร อ มมาตรฐานของขอสอบคดเลอกนกเรยนท น เท ยบ เท าก บ ข อสอบค ด เล อกระดบประเทศของ สทศ. ขณะท สป. ใหขอเสนอแนะวาทน ODOS เปนทนในการให โอกาสแก เดกยากจน ท มศกยภาพภาพปานกลางและสามารถพฒนาตอได จงไมควรจด ตงเกณฑขดขวางเดก ทาใหเดกสอบไมผานเกณฑ สงผลไดจานวนเดกนอยกวาทตองการจงควรใชวธการคดเลอกเดกทมคะแนนสงสดในแตละอาเภอ

4. การกาหนดภมลาเนาในการสมคร อนญาตใหใชภมลาเนาทพกอาศย หรอภมลาเนาโรงเรยนในการสมครได

กอใหเกดการชงสทธ และความไมเทาเทยมตอผสมครทบางรนมผสมครทไมไดตรงตามเจตนารมณของโครงการโดยแทจรง โดยเฉพาะนกเรยนในโรงเรยนขนาดเลกและขาดโอกาสอยางแทจรง จะเขาไมถงทน

ควรวางมาตรการใหชดเจนวาควรเลอกใชเกณฑใดจงจะเหมาะสม ทงนขนอยกบนโยบายทจะตองระบใหชดเจนกอนวาตองการผสมครอยางไร

120

2. ผลการศกษาเปรยบเทยบสาขาวชาและประเทศทใหผรบทนไปศกษาทสอดคลองกบความตองการของทองถนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ผลการศกษาเปรยบเทยบสาขาวชาและประเทศทใหผรบทนไปศกษาทสอดคลองกบความตองการของทองถนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนไดนาเสนอใน 3 ประเดนหลก ไดแก 1) ผลการเปรยบเทยบสาขาวชาและประเทศทใหผรบทนไปศกษาในโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนรนท 1-4 2) ผลการวเคราะหความสอดคลองระหวางสาขาวชาทนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1-4 เลอกเรยนและสาขาวชาททองถนมความตองการ 3) ผลการวเคราะหความสอดคลองระหวางประเทศทนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทเลอกไปศกษาตอในตางประเทศ รนท 1-4 ในการเลอกประเทศและประเทศททองถนมความตองการโดยมรายละเอยดในแตละประเดน ดงน 2.1 ผลการเปรยบเทยบสาขาวชาและประเทศทใหผรบทนไปศกษาในโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนรนท 1-4

ผวจยไดศกษาและสงเคราะหเอกสารทเกยวของเพอเปรยบเทยบสาขาวชาและประเทศทใหผรบทนไดศกษาโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนรนท 1-4 ผลการสงเคราะหพบวา

นโยบายรนท 1 (พ.ศ.2547-2554) หนวยงานทเกยวของในการเสนอประเทศและสาขาวชาไดแกคณะกรรมการคดเลอกระดบจงหวด โดยเนนประเทศทไมไดใชภาษาองกฤษเปนหลก ซงจดสรรประเทศ 18 ประเทศเชน ญปน จน ขณะทไมไดเนนประเทศและสาขาวชาใชภาษาองกฤษเปนหลก

นโยบายรนท 2 (พ.ศ.2549-2556) หนวยงานทเกยวของในการเสนอประเทศและสาขาวชาไดแกสานกงาน ก.พ. ใหคาแนะนาในการเลอกสาขาวชาและประเทศ โดยเนนประเทศทไมไดใชภาษาองกฤษเปนหลกซงจดสรรประเทศ 18 ประเทศเชน ญปน จน ขณะทไมไดเนนประเทศและสาขาวชาใชภาษาองกฤษเปนหลกเชนเดยวกบนโยบายรนท 1

นโยบายรนท 3 (พ.ศ.2555-2562) หนวยงานทเกยวของในการเสนอประเทศและสาขาวชาไดแกสานกงาน ก.พ. ใหคาแนะนาในการเลอกสาขาวชาและประเทศ เนนประเทศทไมไดใชภาษาองกฤษเปนหลกซงเดมจดสรรประเทศ 18 ประเทศและจดสรรเพมอก 17 ประเทศขณะทไมไดเนนประเทศและสาขาวชาใชภาษาองกฤษเปนหลกเชนเดยวกบนโยบายรนท 1 และ 2

นโยบายรนท 4 (พ.ศ.2556-2563) หนวยงานทเกยวของในการเสนอประเทศและสาขาวชาไดแกสานกงาน ก.พ. ใหคาแนะนาในการเลอกสาขาวชาและประเทศ โดยทนประเภท 1 เนนใหไปศกษาในประเทศทไมไดใชภาษาองกฤษเปนหลกแตหากไปศกษาในประเทศทใชภาษาองกฤษตองศกษาในสาขาวชาทขาดแคลนทางดานวทยาศาสตรเทานนขณะททนประเภท 2 สามารถไปศกษาทงในประเทศทไมไดใชภาษาองกฤษและใชภาษาองกฤษ แตใหศกษาเฉพาะสาขาทขาดแคลนดานวทยาศาสตรทเปนความตองการของประเทศ รายละเอยดดงสรปไดดงตาราง 5.9

121

ตาราง 5.9 ผลการเปรยบเทยบสาขาวชาและประเทศทใหผรบทนไปศกษาในโครงการ 1 อาเภอ1ทนรนท 1 – 4

นโยบายรนท หนวยงานทเกยวของในการเสนอประเทศและสาขาวชา

ประเทศและสาขาวชา ไมไดใชภาษาองกฤษ

เปนหลก ใชภาษาองกฤษเปน

หลก กลมประเทศ

อาเซยน 1

(พ.ศ.2547-2554) คณะกรรมการคดเลอกระดบ

จงหวด จดสรรประเทศ 18

ประเทศ เชน ญปน จน มาเลเซย

รสเซย อตาล สาธารณรฐฝรงเศส สหพนธสาธารณรฐ

เยอรมน

ไมเนน

ไมเนน 2 (พ.ศ.2549-2556)

สานกงานก.พ.ใหคาแนะนาในการเลอกสาขาวชาและประเทศ

3 (พ.ศ.2555-2562)

สานกงานก.พ.ใหคาแนะนาในการเลอกสาขาวชาและประเทศ

1.กลมประเทศเดม เหมอนรนท 1-2 2.จดสรรเพมอก 17 ประเทศ

จดสรร 5 ประเทศ ไดแก สหรฐอเมรกา แคนาดา องกฤษ นวซแลนด และออสเตรเลย

ไมเนน

4 (พ.ศ.2556-2563)

สานกงานก.พ.ใหคาแนะนาในการเลอกสาขาวชาและ

ประเทศ

ทนประเภท 1

เนนสาหรบนกเรยนทนประเภท 1

หากไปศกษาในประเทศทใช

ภาษาองกฤษตองศกษาในสาขาวชาทขาดแคลนทางดานวทยาศาสตรเทานน

ไมเนน

ทนประเภท 2 ศกษาเฉพาะสาขาทขาดแคลนดานวทยาศาสตรทเปนความตองการของประเทศ

122

2.2 ผลการวเคราะหความสอดคลองระหวางสาขาวชาทนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1-4 เลอกเรยนและสาขาวชาททองถนมความตองการ ผลการวเคราะหความสอดคลองระหวางสาขาวชาทนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1-4 เลอกเรยนและสาขาวชาททองถนมความตองการ ไดนาเสนอผลการวเคราะหออกเปน 3 สวนดงน (1) การเลอกสาขาวชาของนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1-4 (2) ผลการวเคราะหสาขาวชาของททองถนตองการจากแผนยทธศาสตรในการพฒนาเศรษฐกจ (พ .ศ.2557-2560) ของ 19 กลมจงหวด (3) ผลการวเคราะหความสอดคลองระหวางประเทศและสาขาวชาทนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1-4 เลอกเรยน ประเทศและสาขาวชาททองถนมความตองการ โดยมรายละเอยดดงน 2.2.1 การเลอกสาขาวชาของนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1-4 ผลการศกษาการเลอกสาขาวชาของนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1-4 ซงประกอบไปดวยกลมสาขาวชาตางๆ จานวน 10 กลมสาขาวชา ไดแก กลมวชาชพเฉพาะทาง กลมวทยาศาสตร กลมบรหารจดการ กลม วศวกรรมศาสตร กลมศลปะศาสตร กลมพาณ ชยกรรม กลม วศวกรรม กลมเกษตรกรรม กลมอตสาหกรรม และกลมความคดสรางสรรค ผลการวเคราะหขอมลพบวา กลมสาขาวชาทนกเรยนผรบทนเลอกเรยน 3 อนดบแรก คอ กลมวชาชพเฉพาะทาง (รอยละ 23.29) กลมวทยาศาสตร (รอยละ 21.02) และกลมบรหารจดการ (รอยละ 14.89) ตามลาดบ ขณะทกลมความคดสรางสรรค (รอยละ 1.10) เปนกลมสาขาวชาทนกเรยนเลอกไปศกษาเปนลาดบสดทาย ดงตาราง 5.10 ตาราง 5.10 คาสถตขอมลการเลอกสาขาวชาของนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1-4

กลมสาขาวชา รวม (คน) รอยละ ผลการจดอนดบ

สาขาทนกเรยนเลอก 1.กลมวชาชพเฉพาะทาง 718 23.29 1 2.กลมวทยาศาสตร 648 21.02 2 3.กลมบรหารจดการ 459 14.89 3 4.กลมวศวกรรมศาสตร 424 13.75 4 5.กลมศลปศาสตร 309 10.02 5 6.กลมพาณชยกรรม 269 8.73 6 7.กลมวศวกรรม 129 4.18 7 8.กลมเกษตรกรรม 48 1.56 8 9.กลมอตสาหกรรม 45 1.46 9 10.กลมความคดสรางสรรค 34 1.10 10

รวม 3,083 100.00 *หมายเหต ขอมล ณ วนท 12 มถนายน 2558*

123

2.2.2 สาขาวชาของททองถนตองการจากแผนยทธศาสตรในการพฒนาเศรษฐกจ (พ.ศ.2557-2560) ของ 19 กลมจงหวด ผลการศกษาสาขาวชาของททองถน ตองการจากแผนยทธศาสตรในการพฒนาเศรษฐกจ (พ.ศ.2557-2560) ของ 19 กลมจงหวด ซงถกนามาสงเคราะหและจดกลมสาขาวชาประกอบไปดวยกลมสาขาวชาตางๆจานวน 9 กลมสาขาวชา ไดแก กลมวทยาศาสตร กลมวชาชพเฉพาะทาง กลมวศวกรรม กลมบรหารจดการ กลมศลปะศาสตร กลมความคดสรางสรรค กลมอตสาหกรรม และกลมเกษตรกรรม ผลการวเคราะหขอมลพบวา กลมสาขาวชาททองถนตองการ 3 อนดบแรก คอ กลมพาณชยกรรมและ กลมเกษตรกรรม (รอยละ 23.17) กลมอตสาหกรรม (รอยละ 18.29) และกลมบรหารจดการ (รอยละ 15.85) ตามลาดบ ขณะทกลมวศวกรรม (รอยละ 1.22) เปนกลมสาขาวชาททองถนมความตองการเปนลาดบสดทาย ดงตาราง 5.11

ตาราง 5.11 คาสถตขอมลสาขาวชาของททองถนตองการจากแผนยทธศาสตรในการพฒนาเศรษฐกจ (พ.ศ.2557-2560) ของ 19 กลมจงหวด

กลมสาขาวชา กลมจงหวดทมความตองการสาขาวชา

(จงหวด) รอยละ

ผลการจดอนดบ

สาขาททองถนตองการ

1.กลมพาณชยกรรม 19 23.17 1 2.กลมเกษตรกรรม 19 23.17 1 3.กลมอตสาหกรรม 15 18.29 2 4.กลมบรหารจดการ 13 15.85 3 5.กลมวทยาศาสตร 7 8.54 4 6.กลมศลปศาสตร 3 3.66 5 7.กลมความคดสรางสรรค 3 3.66 5 8.กลมวชาชพเฉพาะทาง 2 2.44 6 9.กลมวศวกรรม 1 1.22 7

รวม 82 100.00

124

2.2.3 ผลการวเคราะหความสอดคลองระหวางประเทศและสาขาวชาทนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1-4 เลอกเรยนและประเทศและสาขาวชาททองถนมความตองการ

ผลการวเคราะหความสอดคลองเมอจาแนกตามสาขาวชา โดยการคานวณผลตางของรอยละระหวาง สาขาวชาทนกเรยนเลอกและสาขาวชาททองถนตองการ พบวา สาขาวชาทนกเรยนเลอกเรยนเพยงรอยละ 33.33 เปนสาขาวชาทสอดคลองกบความตองการในทองถน และรอยละ 11.11 เปนสาขาวชาทคอนขางสอดคลองกบความตองการในทองถน ขณะทสาขาวชาท นกเรยนเลอกเรยนสวนใหญรอยละ 55.60 เปนสาขาวชาไมสอดคลองกบความตองการในทองถน ดงตาราง 5.12 และแผนภาพ 5.3 เกณฑการพจารณา ความสอดคลองระหวางสาขาวชาทนกเรยนเลอกและสาขาวชาททองถนตองการ

ความแตกตางของรอยละ 0 - 4.99 สอดคลอง ความแตกตางของรอยละ 5.00 - 9.99 คอนขางสอดคลอง ความแตกตางของรอยละ 10.00 ขนไป ไมสอดคลอง

ตาราง 5.12 ผลการวเคราะหความสอดคลองระหวางสาขาวชาททองถนมความตองการและสาขาวชาของ นกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1-4 เลอกเรยน

กลมสาขาวชา

สาขาวชาทนกเรยนเลอกเรยนและความตองการของทองถน

ผลการวเคราะหความ

สอดคลอง

รอยละ อนดบ ผลรวม รอยละ

สาขาวชาท นกเรยนเลอก

สาขาวชาททองถนตองการ

ความแตกตาง (GAP)

สาขาวชาทนกเรยนเลอก


1.กลมความคดสรางสรรค

1.10 3.66 2.56 10 5 สอดคลอง

33.33 2.กลมบรหารจดการ 14.89 13.53 1.36 3 3 สอดคลอง 3.กลมวศวกรรม 4.18 1.22 2.96 7 7 สอดคลอง 4.กลมศลปศาสตร 10.02 3.66

6.36 5 5 คอนขาง

สอดคลอง 11.11

5.กลมพาณชยกรรม 8.73 23.17 14.44 6 1 ไมสอดคลอง*

55.60

6.กลมวทยาศาสตร 21.02 8.54 12.48 2 4 ไมสอดคลอง* 7.กลมวชาชพเฉพาะทาง

23.29 2.44 20.85

1 6 ไมสอดคลอง*

8.กลมอตสาหกรรม 1.46 18.29 16.83 9 2 ไมสอดคลอง* 9.กลมเกษตรกรรม 1.56 23.17 21.61 8 1 ไมสอดคลอง*

125

แผนภาพ 5.3 ความสอดคลองระหวางสาขาวชาททองถนมความตองการและสาขาวชาของนกเรยนทน

โครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1-4 เลอกเรยน

0

5

10

15

20

25

สาขาวชาทนกเรยนเลอก


126

2.3 ผลการว เคราะหความสอดคลองระหวางประเทศทนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทเลอกไปศกษาตอในตางประเทศ รนท 1-4 ในการเลอกประเทศและประเทศททองถนมความตองการ ผลการวเคราะหความสอดคลองระหวางประเทศทนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทเลอกไปศกษาตอในตางประเทศ รนท 1-4 ในการเลอกประเทศและประเทศททองถนมความตองการผลการวเคราะหไดนาเสนอ 3 ประเดนดงน (1) ประเทศทนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทเลอกไปศกษาตอในตาง -ประเทศ รนท 1-4 (2) ประเทศททองถนมความตองการ (3) ความสอดคลองระหวางประเทศทนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทเลอกไปศกษาตอในตางประเทศ รนท 1-4 ในการเลอกประเทศและประเทศททองถนมความตองการโดยมรายละเอยดดงตอไปน 2.3.1 ประเทศทนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทเลอกไปศกษาตอในตางประเทศ รนท 1-4 ผลการศกษาการเลอกประเทศท นกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ท เลอกไปศกษาตอใน ร นท 1 -4 ผลการ ว เค ราะห ข อม ลพบ วา ประเทศท น ก เรยนผ รบท น เล อก เร ยน 3 อ น ดบแรก (ไมนบรวมประเทศไทย) คอ ญ ปน (รอยละ 13.06) สาธารณรฐฝรงเศส (รอยละ 9.96) และสาธารณรฐประชาชนจน (รอยละ 7.79) ตามลาดบ ดงตาราง 5.13 และแผนภาพ 5.4 ตาราง 5.13 คาสถตประเทศทนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน เลอกไปเรยน

ประเทศ จานวน (คน) รอยละ

1.ไทย 1,104 35.69 2.ญปน 404 13.06

3.สาธารณรฐฝรงเศส 308 9.96

4.สาธารณรฐประชาชนจน 241 7.79

5.สหพนธสาธารณรฐเยอรมน 229 7.40

6.ราชอาณาจกรเนเธอรแลนด 181 5.85

7.สหราชอาณาจกร 164 5.30 8.สมาพนธรฐสวส 115 3.72 9.สหรฐอเมรกา 103 3.33 10.สาธารณรฐอตาล 65 2.10 11.แคนาดา 42 1.36 12.ออสเตรเลย 37 1.20 13.อนเดย 20 0.65 14.มาเลเซย 16 0.52

127

ตาราง 5.13 คาสถตประเทศทนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน เลอกไปเรยน (ตอ)

แผนภาพ 5.4 ประเทศทนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน เลอกเรยนมากทสด 5 อนดบแรก

2.3.2 ประเทศททองถนมความตองการ ตามทกระทรวงวทยาศาสตร (2556) ไดมการพจารณาโครงการ ไดมขอเสนอแนะโดยใหมงพจารณาถงความเชอมโยงระหวางภาคอตสาหกรรม ภาคการศกษาและภาครฐ โดยเฉพาะอตสาหกรรมในกลมประเทศทไมใชภาษาองกฤษเปนหลก แตมฐานการผลตในประเทศไทย เชน ประเทศญปน สาธารณรฐประชาชนจน สาธารณรฐฝรงเศส เพอใหเกดเครอขายความรวมมอท เขมแขงระหวางนกเรยนทนกบภาคสวนตางๆ

13.06

9.96

7.79 7.45.85

รอยละของนกเรยนรนท1-4 ทเลอกเรยนในตางประเทศ 5 อนดบแรก

ประเทศ จานวน (คน) รอยละ

15.นวซแลนด 16 0.52 16.ราชอาณาจกรสเปน 15 0.48 17.สหพนธรฐรสเซย 11 0.36 18.ราชอาณาจกรสวเดน 7 0.23 19.ราชอาณาจกรเดนมารก 7 0.23 20.สาธารณรฐออสเตรย 4 0.13 21.สาธารณรฐอาหรบอยปต 2 0.06 22.สาธารณรฐเกาหล 1 0.03 23.สหรฐอาหรบเอมเรต 1 0.03

รวม 3,093 100.00

128

นอกจากนกระทรวงศกษาธการยงไดมขอเสนอแนะทสาคญวา ในป พ.ศ.2558 ประเทศจะเขาสประชาคมอาเซยนจงเปนเรองทสาคญ ควรนามาพจารณาใหความสาคญกบประเดนนดวย จากขอเสนอแนะเพอใหโครงการบรรลเปาหมายอยางมประสทธภาพและประสทธผลสงสด ทหนวยงานตางๆ ไดนาเสนอขอบเขตความตองการของกลมประเทศอนจะสนองความตองการของทองถนในอนาคต จะสามารถสรปกรอบของกลมประเทศทเกยวของกบความตองการของทองถนไดดงตาราง 5.14 ตาราง 5.14 กลมประเทศทเกยวของกบความตองการของทองถน

รปแบบความตองการ ประเทศ 1.อตสาหกรรมในกลมประเทศทไมใชภาษาองกฤษเปนหลก แตมฐานการผลตในประเทศไทย

1.สาธารณรฐฝรงเศส 2.ญปน 3.สาธารณรฐประชาชนจน

2.การเพมโอกาสนกเรยนในการศกษาสายอาชวะ 1.สหพนธสาธารณรฐเยอรมน 3.กลมประเทศอาเซยน 1.สงคโปร

2.มาเลเซย 2.3.3 การวเคราะหความสอดคลองระหวางประเทศทนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทเลอกไปศกษาตอในตางประเทศ รนท 1 – 4 ในการเลอกประเทศและประเทศททองถนมความตองการ

จากขอเสนอแนะทหนวยงานตางๆ ไดนาเสนอขอบเขตความตองการของกลมประเทศอนจะสนองความตองการของทองถนในอนาคต เมอเปรยบเทยบกบกลมประเทศทนกเรยนเลอกไปศกษาตอในลาดบแรกพบวา ประเทศทนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทเลอกไปศกษาตอในตางประเทศ รนท 1 – 4 ทมความสอดกบประเทศททองถนมความตองการ ไดแก ญปน สาธารณรฐฝรงเศส สาธารณรฐประชาชนจน สหพนธสาธารณรฐเยอรมน และราชอาณาจกรเนเธอรแลนดขณะทประเทศทนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทเลอกไปศกษาตอในตางประเทศ รนท 1 – 4 นอยมากซงไมสอดกบประเทศททองถนมความตองการไดแก กลมประเทศอาเซยน เชน และสงคโปรและมาเลเซย ดงสรปไดในตาราง 5.15

129

ตาราง 5.15 การวเคราะหความสอดคลองระหวางประเทศทนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทเลอกไป ศกษาตอในตางประเทศ รนท 1 – 4 ในการเลอกประเทศและประเทศททองถนมความตองการ

รปแบบความตองการ ประเทศทมความตองการ ประเทศทนกเรยนเลอกไปศกษาตอ 5 อนดบแรก

ผลการวเคราะห

1.อตสาหกรรมในกลมประเทศทไมใชภาษาองกฤษเปนหลก แตมฐานการผลตในประเทศไทย

เชน สาธารณรฐฝรงเศส ญปน สาธารณรฐประชาชนจน

1.สาธารณรฐฝรงเศส 2.ญปน 3.สาธารณรฐประชาชนจน 4.สหพนธสาธารณรฐเยอรมน 5.ราชอาณาจกรเนเธอรแลนด

สอดคลอง

2.การเพมโอกาสนกเรยนในสายอาชวศกษา

เชน สหพนธสาธารณรฐเยอรมน

3.วทยาการทางดานการเกษตร ทดน การจดการนา

เชน ราชอาณาจกรเนเธอรแลนด

4.กลมประเทศอาเซยน เชน สงคโปร มาเลเซย กลมประเทศอาเซยน มนกเรยนรนท 1-4 ไปศกษาตอในลาดบทาย คดเปนรอยละ0.72ของน ก เ ร ย น ท ไป ศ ก ษ า ต อ ในตางประเทศทงหมดรนท1-4

ไมสอดคลอง

130

3. ผลการประเมนผลการดาเนนงานโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ผลการประเมนผลการดาเนนงานโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ประกอบไปดวยผลการประเมน 4 หวขอ ไดแก (1) อตราการสาเรจและยตการศกษาของนกเรยนทน (2) ปจจยสาเรจและการยตการศกษาในตางประเทศ (3) ภาวะการมงานทา (4) ผลกระทบทเกดจากการรบทน ผรบทน ครอบครว และทองถน โดยมรายละเอยดดงน 3.1 อตราการสาเรจและยตการศกษาของนกเรยนทน อตราการสาเรจและยตการศกษาของนกเรยนทน เปนตวชวดอยางหนงของความสาเรจของโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน โดยผลการประเมนผลการดาเนนงานโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนเมอพจารณาจาแนกตามประเทศ 3 ประเทศ ไดแก สาธารณรฐฝรงเศส สหพนธสาธารณรฐเยอรมน และประเทศญปน สวนประเทศออสเตรเลยไมมนกเรยนทนรนท 1-2 จงไมไดเสนอผลการสาเรจและยต โดยแตละประเทศจะมรายละเอยดทแตกตางกน ดงน 3.1.1 อตราการสาเรจการศกษาและระยะเวลาทใชในการศกษาของนกเรยนทนในสาธารณรฐฝรงเศส เมอพจารณาอตราการสาเรจการศกษาและระยะเวลาทใชในการศกษาของนกเรยนทนในสาธารณรฐฝรงเศสพบวา นกเรยนทนทขอยตการศกษาในฝรงเศสและนกเรยนทขอลาออกจากทนระหวางการรบทนในฝรงเศส ในแตละรนมอตราทลดลง เชน จานวนนกเรยนทนทขอยตการศกษาในสาธารณรฐฝรงเศส รนท 2ลดลงจาก รนท 1 คอ จาก 63 คน คดเปนรอยละ 34.42 เหลอเพยง 47 คน คดเปนรอยละ 25.82 รายละเอยดดงตาราง 5.16 ตาราง 5.16 คาสถตจานวนนกเรยนทนทสาเรจ ขอยตการศกษา และลาออกจากทนในสาธารณรฐฝรงเศส จาแนกตามรน

รนท

นกเรยนทสาเรจการศกษาระดบปรญญาตร

นกเรยนทนทขอยตการศกษาในฝรงเศส

นกเรยนทขอลาออกจากทนระหวางการรบทนในฝรงเศส

รวม (คน) จานวน (คน)

รอยละ จานวน(คน) รอยละ จานวน รอยละ

1 (2547-2554)

102 55.74 63 34.42 18 9.84 183

2 (2549-2556)

128 70.34 47 25.82 7 3.85 182

3 (2555-2562)

10 สอบผานเกณฑภาษาและศกษาตอหลกสตรอนปรญญา

24.40 - - 41

131

ขณะทเมอพจารณาจานวนนกเรยนทนทสาเรจการศกษา จาแนกตามระยะเวลาทใชในการศกษาในประเทศฝรงเศสนกเรยนทนสวนใหญสาเรจการศกษาภายใน 5 ป (เตรยมความพรอม+ป.ตร) จานวน 57 คน คดเปนรอยละ 55.88 รายละเอยดดงตาราง 5.17 ตาราง 5.17 คาสถตจานวนนกเรยนทนทสาเรจการศกษา จาแนกตามระยะเวลาทใชในการศกษาใน สาธารณรฐฝรงเศส (ตลาคม 2554)

ระยะเวลาในการศกษา จานวนนกเรยน (คน) รอยละ นกเรยนทนทสาเรจการศกษาภายใน 4 ป

(เตรยมความพรอม+ป.ตร) 22 21.57

นกเรยนทนทสาเรจการศกษาภายใน 5 ป (เตรยมความพรอม+ป.ตร)

57 55.88


19 18.63


4 3.92

รวม 102 100.00 3.2.2 อตราการสาเรจการศกษาและระยะเวลาทใชในการศกษาของนกเรยนทนในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน เมอพจารณาอตราการสาเรจการศกษาและระยะเวลาทใชในการศกษาของนกเรยนทนในสหพนธสาธารณรฐเยอรมนพบวา นกเรยนทนทขอยตการศกษาในสหพนธสาธารณรฐเยอรมนมจานวนทยงไมทราบแนชด แตกมอตราการสาเรจการศกษาคอนขางสง รายละเอยดดงตาราง 5.18

132

ตาราง 5.18 คาสถตจานวนนกเรยนทนทสาเรจ ขอยตการศกษาและลาออกจากทนในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน จาแนกตามรน

รายละเอยด ผลการดาเนนงาน - ระยะเวลาในการดแลนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน - อตราการสาเรจการศกษา จานวนนกเรยนทน

เลอกศกษาในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน

(คน) สาเรจการศกษา (คน)

: รนท 1: รนท 2: รนท 3: รนท 4

84 91 86 14

ไมทราบจานวน ไมทราบจานวน (ยงไมมรายงาน) (ยงไมมรายงาน)

- อตราการยตการศกษา จานวนนกเรยนทน เลอกศกษาในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน

(คน) ยตการศกษา (คน)


84 91 86 14

ไมทราบจานวน ไมทราบจานวน (ยงไมมรายงาน) (ยงไมมรายงาน)

- การเลอกศกษาในมหาวทยาลย จานวนนกเรยนทน เลอกศกษาในมหาวทยาลย ของรฐ (คน)

เลอกศกษาในมหาวทยาลย

ของเอกชน (คน) : รนท 1: รนท 2: รนท 3

- -

79

รน 1 รน 2 ไมทราบจานวนแนชด

เนองจากมนกเรยนบางคนทยตการศกษา

ตงแตกอนเขามหาวทยาลยดวย

เหตผลตางๆ

133

3.2.3 อตราการสาเรจการศกษาและระยะเวลาทใชในการศกษาของนกเรยนทนในประเทศญปน เมอพจารณาอตราการสาเรจการศกษาและระยะเวลาทใชในการศกษาของนกเรยนทนในประเทศญปนพบวา นกเรยนทนทขอยตการศกษาในประเทศญปนและนกเรยนทขอลาออกจากทนระหวางการรบทนในประเทศญปน ในแตละรนมอตราทลดลง เชน จานวนนกเรยนทนทขอยตการศกษาในญปน รนท 2 เพมขนจาก รนท 1 คอ จาก 7 คน คดเปนรอยละ 5.79 เพมขนเปน 14 คน คดเปนรอยละ 8.80 รายละเอยด ดงตาราง 5.19 ตาราง 5.19 คาสถตจานวนนกเรยนทนทสาเรจ ขอยตการศกษาและลาออกจากทนในประเทศญปน จาแนกตามรน

รายละเอยด ผลการดาเนนงาน

- ระยะเวลาในการดแลนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ตงแตเดอนกนยายน 2557 – ปจจบน

- อตราการสาเรจการศกษา จานวนนกเรยนทน เลอกศกษาใน

ประเทศญปน (คน) สาเรจการศกษา

(คน) : รนท 1: รนท 2: รนท 3: รนท 4

121 158 122 20

113 (93.39%) 146 (92.41%) (ยงไมมรายงาน) (ยงไมมรายงาน)

- อตราการยตการศกษา จานวนนกเรยนทน

เลอกศกษาในประเทศญปน (คน)

ยตการศกษา (คน)


121 158 122 20

7 (5.79%) 14 (8.86%)

(ยงไมมรายงาน) (ยงไมมรายงาน)

- การเลอกศกษาในมหาวทยาลย จานวนนกเรยนทน

เลอกศกษาในมหาวทยาลย ของรฐ (คน)

เลอกศกษาในมหาวทยาลย

ของเอกชน (คน)

134

3.2 ปจจยสาเรจและการยตการศกษาในตางประเทศ ผลการประเมนผลการดาเนนงานโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน เมอพจารณาปจจยสาเรจและการยตการศกษาในตางประเทศ จากการเกบขอมลเชงปรมาณและเชงคณภาพสามารถจาแนกผลการศกษาปจจยสาเรจและการยตการศกษาในตางประเทศ คอ การมสานกงานผดแลนกเรยนทนในตางประเทศ และโรงเรยนเตรยมภาษา/โรงเรยนปรบพนฐานวชาการ ซงบทบาทหนาทของสานกงานผดแลนกเรยนทนในตางประเทศ ซงยงประโยชนใหกบนกเรยนทน ไดอธบายไวแลวในเบองตน ทงนบทบาทของโรงเรยนเตรยมภาษา/โรงเรยนปรบพนฐานวชาการ มสวนในความสาเรจของนกเรยนทน ดงรายละเอยดตอไปน จากผลการศกษาอตราการสาเรจและยตการศกษาของนกเรยนทนขางตนทพบวา สดสวนของนกเรยนทยตการศกษาในแตละประเทศคอนขางลดลง อนเนองมาจากปจจยทมผลใหนกเรยนทนสาเรจการศกษาสงขนขณะทมอตราการยตนอยลง ปจจยนน ไดแก โรงเรยนเตรยมภาษาและโรงเรยนปรบพนฐานทางวชาการ ซงคณะผวจยพบวาโรงเรยนเตรยมภาษาและโรงเรยนปรบพนฐานวชาการ เปนปจจยทสาคญในการสงเสรมและสนบสนนนกเรยนทนสวนใหญใหสามารถเขาศกษาตอในระดบอดมศกษาได ทงนจากการศกษาและเกบขอมลของโรงเรยนเตรยมภาษาและโรงเรยนปรบพนฐานวชาการใน 4 ประเทศ ไดแก 1) สาธารณรฐฝรงเศส 2) สหพนธสาธารณรฐเยอรมน 3) ประเทศญ ปน และ 4) ประเทศออสเตรเลย โดยในแตละประเทศ คณะผวจยศกษาเกบขอมลของโรงเรยนเตรยมภาษาและโรงเรยนปรบพนฐานวชาการ ใน 4 ประเดน คอ 1) สภาพบรบทการศกษา 2) หลกสตร 3) การดแลนกเรยนเพมเตม 4) จดเดนโรงเรยนสอนภาษาซงโรงเรยนเตรยมภาษาและโรงเรยนปรบพนฐานวชาการ แตละประเทศมรายละเอยดผลการศกษาดงน 3.2.1 สาธารณรฐฝรงเศส 1) สภาพบรบทโรงเรยนสอนภาษา ศนยภาษาท สนร. ไดทา MOU เพอประสานความรวมมอในการดแลนกเรยนทนคอ ศนยภาษา สงกดสถาบน IUT มหาวทยาลย Le Mans และมหาวทยาลย Limoges ซงเปนศนยภาษาของมหาวทยาลยทจะจดใหนกเรยนภาษาไดอยในสภาพแวดลอมเชนเดยวกบการศกษาของนกศกษามหาวทยาลยฝรงเศส สวนศนยภาษาเอกชนจะใหความชวยเหลอ และจดการอานวยความสะดวกในทกเรองทงในดานความเปนอยและการเรยนการสอน โดยจะจดใหมบรรยากาศทอบอนเปนกนเอง

การเกบขอมลทสาธารณรฐฝรงเศสครงน คณะผวจยไดเดนทางไปสถาบนสอนภาษา Institut de Touraine สถาบนแหงนตงอยในเมอง Tours ซงเปนเมองทผสมผสานระหวางประวตศาสตรและเศรษฐกจสมยใหมทไดเปดทาการเรยนการสอนทางดานภาษาและวฒนธรรมของฝรงเศสมาตงแตป ค.ศ. 1912 ซงตงแตอดตจนถงปจจบนมนกเรยนในสถาบนมากกวา 200,000 คน โดยมนกเรยนมากกวา 80 ประเทศ ในแตละป

135

(A) ภาพบรรยากาศหองเรยนปฏบตการทางภาษา (B) ภาพบรรยากาศหองสมด

แผนภาพ 5.5 บรรยากาศบางสวนในสถาบนสอนภาษาในสาธารณรฐฝรงเศส 2) หลกสตร หลกสตรทสถาบนสอนภาษาและ สนร.จดใหนกเรยนศกษาคอ ในระหวางการศกษาเตรยม ความพรอมน นกเรยนทนไดมโอกาสทบทวน ศกษาดานภาษาและวชาการ กอนเขาเรยนระดบอดมศกษาในสถาบนตางๆนกเรยนเหลานจะตองสอบประเมนผลการศกษา หลกสตรเตรยมความพรอมดานภาษาและวชาการ (Diplome Universitaire Preparation aux Formations Scientifiques et Technologiques–DU PFST) หากยงไมผานหลกสตรในรอบท 1 กสามารถศกษาตอไดอก 1 ปการศกษา สาหรบผทสอบผานหลกสตรเตรยมความพรอมแลว สานกงานผดแลนกเรยนในประเทศฝรงเศสจะไดประสานกบสมาคมผอานวยการสถาบนเทคโนโลยอดมศกษา เพอใหมการสมครและคดเลอกนกเรยนทนทสอบผานไปเขาศกษาตอปท 1 หลกสตรอนปรญญาเทคโนโลยอดมศกษา (Diplome Universitaire de Technologie – DUT) ในสถาบน IUT ทเหมาะสมเปนระยะเวลา 2 ป เมอสาเรจแลว กสามารถเขาศกษาหลกสตรตอเนองปรญญาตรวชาชพ หรอปรญญาตรสายสามญตามความสมครใจ ในปท 3 เปนเวลา 1 ป เพอใหสาเรจวฒระดบปรญญาตรตอไป สาหรบ สถาบนสอนภาษา Institut de Touraine อาจารยผสอนทกคน มความเชยวชาญเฉพาะทางในเรองการสอนภาษาฝรงเศส อกทงทก ๆ หลกสตรของ Institut de Touraine ยงแบงระดบตามกรอบมาตรฐานของยโรปคอ Common European Framework of Reference นอกจากในเรองของการเรยนภาษาฝรงเศสทเขมขนแลว ทางสถาบนยงจดกจกรรมการกฬา และวฒนธรรมไวอยางมากมาย อาทเชน กจกรรมทศนศกษา, กจกรรมการทาอาหาร, ชมไวน, คลบภาพยนตร และกจกรรมบนเทงตาง ๆ 3) การดแลนกเรยนเพมเตม เนองจาก สนร. ฝรงเศส มการทา MOU รวมกบสถาบนสอนภาษา โดยเปนสญญาความรวมมอระหวาง สนร. และ Campus France สถาบนสอนภาษา เชน การจดหาทพกใหแกนกเรยน ทาใหเปนการชวยอานวยความสะดวกแกสนร.อยางมากในการดแลนกเรยนไดอยางใกลชดและสอดคลองกบสภาพบรบทของระบบการศกษาของฝรงเศสไดเปนอยางด

136

โดยในสวนของสถาบนสอนภาษา Institut de Touraine จะใหความชวยเหลอในเรองของการเรยนและการใชชวตในประเทศฝรงเศส ทางสถาบนจะจดอาจารยทคอยชวยเหลอนกเรยนไวทงในดานการเรยน การฝกฝนภาษาฝรงเศส รวมถงการสมครเขามหาวทยาลยตาง ๆ 4) จดเดนโรงเรยนสอนภาษา สถาบนสอนภาษา Institut de Touraine มกจกรรมนอกหลกสตรทศนยตาง ๆ จดให ซงสถานศกษาแตละแหงมการจดกจกรรมทนาสนใจและเปนประโยชน เพอใหเรยนรและคนเคยกบเมองทพกอาศยและยงไดรนเรงกบงานประเพณ ศลปวฒนธรรม การพกผอนหยอนใจ กฬา โดยอาจมคาใชจายเพมหรอไมมแลวแตนโยบาย และการสอนนกเรยนทนในการเขยนเชงคดวเคราะหเพอนาไปใชในการยนเสนอเพอรบพจารณาในการเขาศกษาตอในสถาบนศกษาระดบมหาวทยาลย นอกจากนสถาบนมนกเรยนจากหลากหลายประเทศดวยกน ทกๆ ปนกเรยนกวา 80 สญชาตจะเขามาเรยนภาษาฝรงเศส ซงนอกจากการเรยนรภาษาฝรงเศสแลว นกเรยนยงไดแลกเปลยนวฒนธรรมกนอกดวย

3.2.2 สหพนธสาธารณรฐเยอรมน 1) สภาพบรบทโรงเรยนสอนภาษา การเกบขอมลทสหพนธสาธารณรฐเยอรมนครงน คณะผวจยไดเดนทางไปสถาบนสอนภาษาเยอรมน Goethe ณ เมอง Bremen ซงตงอยในสวนอาคารสถานทของมหาวทยาลยเบรเมน (Universität Bremen) ทาใหนกเรยนทนเหนบรรยากาศการเรยนของชาวเยอรมน อกทงยงสงเสรมใหนกเรยนไดใชภาษาเยอรมน ในสถานการณจรงได ถอไดวา Goethe ตงอยในทาเลทดและสะดวกตอการเดนทาง สามารถเดนทางตอจากสถานรถไฟเพยง 14 นาทโดยการโดยสารรถรางหมายเลข 6 บรการและสงอานวยความสะดวกทสถาบนเตรยมไว ประกอบดวย หองเรยนทมอปกรณพรอมจานวน 4 หอง สานกบรการเทคโนโลยสารสนเทศ (media resource center) ทพกซงแบงออกเปนหอพกกาลเลโอ และบานพก homestay นกศกษาสามารถเขาใชสงอานวยความสะดวกของทางมหาวทยาลยไดทงหมด อาท โรงอาหาร หองสมด ศนยกฬา เปนตน บรการเสรมทนกศกษาสามารถขอรบบรการเพมเตมจากสถาบนได เชน บรการรบ-สงทสนามบน การทาประกนสขภาพ เปนตน

137

แผนภาพ 5.6 บรรยากาศบางสวนในโรงเรยนสอนภาษาในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน 2) หลกสตร

โดยปกตแลว Goethe จะจดหลกสตรเรงรด หรอ Intensive 4 ซงโรงเรยนจะจดใหเรยนชวงเชาหรอชวงบายของวน หลกสตรหนงๆ จะตองเรยนทงสน 4 สปดาห หนงบทเรยนใชเวลา 17 วน ซงตองเรยน 25 หนวยการเรยนตอสปดาห 1 สปดาหเรยน 5 วน จนทรถงศกร ทางสถาบนจะสอบถามเปาหมายของนกเรยนกอนเพอชวยออกแบบการเรยนใหบรรลตามเปาหมายทตงไว สาหรบนกเรยนทนจะตองเรยนหลกสตรเรงรดทเนนทกษะฟง พด อาน เขยน และความรทวไปกอน ระหวางการเรยนตามหลกสตรจะมการทดสอบระหวางเรยนอยางตอเนอง มการทดสอบวดระดบภาษากอนและหลงจบหลกสตร หากนกเรยนมความตองการฝกภาษาเปนพเศษ สามารถแจงใหทางสถาบนรวมกลมเสรมบางทกษะได เชน หลกสตรการออกเสยงภาษาเยอรมน (pronunciation class) หรอสามารถใชสงอานวยความสะดวกของสถาบน เชน หองปฏบตการ Sound Lab ฝกทกษะการฟง เปนตน ชนเรยนหลกสตรเรงรดนขนาดชนเรยนจะถกกาหนดไวสงสด ไมเกน 16 คนตอชน และนกเรยนแตละชนจะถกจดคละหองกนไปตามระดบความสามารถ เนองจากสถาบนจะทาการสอบ placement test แบงผ เรยนทอยระดบเดยวกนเรยนดวยกนและทาใหการออกแบบ การจดการเรยนการสอนงายขนดวย

(A) ภาพหนาหองอานวยการกลาง (B) ภาพบรรยากาศภายในมหาวทยาลย

(C) ภาพบรรยากาศภายในหองเรยน

138

นอกจาก Intensive 4 แลว สถาบนยงจดใหเรยนหลกสตรเตรยมสอบวดระดบภาษาเพอใชในการเขามหาวทยาลยหรอ TestDaF Exam Preparation ซงเนนเสรมทกษะการใชภาษาของผทอยระดบ B2 – C1 อนเปนระดบภาษาทสามารถยนคะแนนในการศกษาตอในระดบอดมศกษาได ลกษณะทวไปของหลกสตร คลายกบการเรยนหลกสตรเรงรด กลาวคอ ระยะเวลา 4 สปดาห ประกอบไปดวย 85 หนวยการเรยน ตองเรยน 25 หนวยตอสปดาห หลกสตรนจะมคณาจารยเฉพาะทสอนเนอหาสาระทเขมขนขน นกเรยน จะไมไดฝกทกษะทางภาษาอยางเดยว หากแตฝกทกษะคดวเคราะห ทกษะวพากษดวย นอกจากสาระทเปนเนอหาเกยวกบภาษาศาสตร นกเรยนจงจาเปนตองมความรทวไปเกยวกบประวตศาสตร สงคม วฒนธรรมเยอรมน เพมเตมในการเรยนหลกสตรน ผสอนออกแบบการเรยนใหนกเรยนไดฝกทาขอสอบเพอใหเกดความคนเคยกอนการสอนวดระดบจรง เมอลงเรยนหลกสตรดงกลาวนกเรยนจะมโอกาสไดทดลองสอบวดระดบ ซงในการทดสอบจรงจะเปดเพยง 5 ครงตอป เชนเดยวกนกบการเรยนหลกสตรเรงรด นกเรยนสามารถใชสงอานวยความสะดวก สอภาพเสยง แบบเรยน และตวอยางขอสอบได อกทงยงสามารถขอคาปรกษา ในการวางแผนการเรยนใหเกดประสทธผลกบเจาหนาทสถาบนไดดวย

3) การดแลนกเรยนเพมเตม

เนองจากหลกสตรเรงรดทเขมขนทงเนอหาวชา กอปรกบกรอบเวลาการเรยนภาษาตามกาหนด 8 เดอน ทาใหนกเรยนทนอาจเกดความตงเครยด มอาการซม คดถงบาน คดถงอาหาร อากาศทประเทศไทย คณะครและเจาหนาทสถาบนจงแนะนาใหนกเรยนทนและนกเรยนตางชาตเขารวมเรยน cultural course ชวงบาย ซงสวนใหญมเนอหาเกยวกบวถชวตความเปนอยของชาวเยอรมน เรยนรประวตศาสตร สงคม วฒนธรรม วธคดในการดาเนนชวตของชาวเยอรมน ซงสาระสวนนจะชวยใหนกเรยนมความรเพมเตมใน การสอสารระดบสงขนอนเปนทกษะของผศกษาตอในมหาวทยาลย และแนะนาใหมชวงพกจากการศกษาวชาการโดยเขารวมกจกรรมเสรมหลกสตร (internship program) ในระหวางเดอนท 4 หรอ 5 เชน การ ทศนศกษาและแลกเปลยนเรยนรกบนกเรยน Goethe ในเมองอนๆ กจกรรมเทศกาลศลปวฒนธรรมของเมอง เปนตน หลกสตรและการดแลเพมเตมจากสถาบนจะเกดขนไดจากการประสานงานของสานกผดแลนกเรยนทนตามทเหนสมควร ซงพบกพบวามบางรายการทจดเตรยมใหนกเรยนทนไวแลว ไดแก

1) German Pronunciation Course หลกสตรฝกท กษะการออกเส ยงเพ อการส อสารท มประสทธภาพ

2) Specific Course: Academic Focus หลกสตรเรยนทเนนเนอหาวชาการเพอการยนคะแนนเขาโรงเรยนเตรยมมหาวทยาลย (Studienkolleg)

3) Cultural Course หลกสตรศกษาวถชวต สงคม วฒนธรรม และมกจกรรมเสรมใหนกเรยนไดเพมทกษะการเขาสงคมเยอรมน (community integration)

4) Cultural and Leisure Program โปรแกรมสนทนาการเสรมหลกสตรเพอเรยนรวถชวต โดยแลกเปลยนเรยนรนอกสถานท

139

3.2.3 ประเทศญปน ในการลงพนท เกบขอมลในประเทศญ ปน คณะผ วจยไดมโอกาสเยยมชมโรงเรยนสอนภาษา เซนดากายะ (Sendagaya Japanese School) ซงเปนหนงในโรงเรยนทนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทเลอกเรยนในประเทศญปนไดศกษาอยตงแตรนแรกจนถงปจจบน นอกจากนโรงเรยนแหงนยงเปนโรงเรยนทไดรบการแนะนาจาก สนร. ในประเทศญปนวานอกจากจะเปนเปนโรงเรยนทจดการศกษาไดมประสทธภาพตรงตามมาตรฐานและไดรบการรบรองจากกระทรวงศกษาธการประเทศญปนแลว ยงจดการศกษาไดอยางมประสทธภาพทงในดานการเรยนและการสนบสนนการใชชวตของนกเรยนทนอกดวย โรงเรยนสอนภาษา เซนดากายะจงเปนสวนหนงของความสาเรจดานการศกษาของนกเรยนทน ดงรายละเอยดตอไปน 1) สภาพบรบทโรงเรยนสอนภาษา โรงเรยนสอนภาษาเซนดากายะตงอยในใจกลางกรงโตเกยว ประเทศญปน บรเวณเขตชนจก ซงวยรนชาวญปนมกจะนดพบเจอกนทนเนองจากเปนเขตศนยการคา และรานคาสาหรบวยรนมากมาย ทาใหบรเวณนมความครกครนเตมไปดวยผคนตงแตชวงสายๆ ของวนจนถงชวงหวคา และการเดนทางไปมาสะดวก ดวยการคมนาคมระบบรางททนสมยและตรงเวลา โรงเรยนแหงนกอตงขนตงแตป ค.ศ. 1975 ในฐานะสถาบนภาษาญปนเซนดากายะ จากนนจงเปลยนมาเปนโรงเรยนสอนภาษาญปนในป ค.ศ. 2004 ภายใตกองทนการศกษา Yoshioka และดาเนนการเรยน การสอนมาจนถงปจจบนน โรงเรยนสอนภาษาเซนดากายะกอตงขนโดยมวตถประสงคสาคญ 3 ประการ ไดแก 1) เพอจดเตรยมสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนรภาษาญปนสาหรบผเรยนทกเชอชาต ในการเรยนรภาษาอยางสนกสนาน และงายตอความเขาใจ 2) เพอพฒนาพรสวรรคของผเรยนในการปรบตวและทาความเขาใจในการใชชวตแบบพหวฒนธรรมทางสงคมทหลากหลาย และ 3) เพอสนบสนนการแลกเปลยนระหวางผเรยนทมาจากนานาชาต และสรางความสมพนธอนดแบบฉนทเพอนผานกระบวนการศกษาภาษาญปน Mr. Masaki Yoshioka เปนประธานคนปจจบนของสถาบนการศกษาแหงน โดยมเจาหนาทและครประมาณ 160 คน ในจานวนนมเจาหนาทและครทมสญชาตตางๆ เพอเอออานวยตอการดแลชวยเหลอนกเรยนใหมความสอดคลองกบบรบทดานความหลากหลายทางเชอชาต ในสวนนเอง มเจาหนาทจาก ประเทศไทยดวย 1 คน คอ คณฟาง ผทาหนาททงในสวนธรการ และการประสานงานตางๆ รวมถงการพดคยสอสารกบผเรยนคนไทยทเรมตนเรยนภาษาทนดวย คณฟางสาเรจการศกษาในระดบปรญญาตรดานศลปศาสตรจากมหาวทยาลยแหงหนงในประเทศญปนดวยการสนบสนนจากทนมอนบโช (ทนรฐบาลญปน) และเขาทางานในสถาบนแหงนหลงจากทสาเรจการศกษาแลว คณฟางไมไดทาหนาททไดรบมอบหมายในฐานะเจาหนาทเทานน แตยงเปนเสมอนทปรกษา พสาว หรอนกเรยนรนพของผเรยนคนไทยอกดวย ดวยความเอาใจใสและลกษณะทเปนมตรดงนนเมอนกเรยนมปญหามกจะเขามาปรกษาคณฟาง ซงคณฟางกทาหนาทใหความชวยเหลอไดเปนอยางด ไมเพยงแคคณฟางเทานน แตการดแลเอาใจใสของเจาหนาททมความหลากหลายทางเชอชาตเชนเดยวกบนกเรยนกเปนอกปจจยหนงทชวยสงเสรมใหการศกษาของโรงเรยนแหงนมคณภาพอกดวย

140

2) หลกสตร การเรยนการสอนทนแบงออกเปน 6 หลกสตร แตละหลกสตรมความเฉพาะตวและวตถประสงคในการเรยนแตกตางกนไป ดงน - หลกสตรการเตรยมตวสอบเขามหาวทยาลย A เปดสอนภาษาญปนตงแตระดบขนตนจนถงระดบสงตามมาตรฐานของกระทรวงศกษาธการ วฒนธรรม กฬา วทยาศาสตร และเทคโนโลยของประเทศญปน เหมาะสาหรบผทตองการเรยนรทกษะทจาเปนตอการศกษาตอในประเทศญปน - หลกสตรการเตรยมตวสอบเขามหาวทยาลย B เปดสอนภาษาญปนตงแตระดบขนตนจนถงระดบสงเชนเดยวกบหลกสตร A แตจะเนนการเรยนการสอนทมลกษณะเฉพาะสาหรบผทจะศกษาตอในมหาวทยาลย หรอระดบปรญญาโท โดยจะเสรมทกษะภาษา ทจาเปนทางวชาการทผเรยนตองใชในการศกษาตอระดบอดมศกษา - หลกสตรพนฐาน แบงออกเปน 2 หลกสตรยอยประกอบดวย หลกสตรภาษาญปนทวไป และหลกสตรภาษาญปน เชงธรกจ หลกสตรภาษาญปนทวไปเปดสอนตงแตขนตนถงขนสงเหมาะสาหรบผทตองการฝกทกษะการฟง พด อาน และเขยนทวไป ในขณะทหลกสตรภาษาญปนเชงธรกจจะเปดสอนสาหรบผทสามารถสอบวดระดบความสามารถทางภาษาญปน (JLPT) ตงแตระดบ N2 ขนไป เพอเสรมทกษะทจาเปนสาหรบนกธรกจและการทางานในประเทศญปน - หลกสตรพเศษ การทดสอบมาตรฐานสาหรบภาษาญปนเชงธรกจ เปนแผนการเรยนทเหมาะกบผเรยนทตองการเรยนรทกษะ และประสบการณเชงวฒนธรรมในการเรยนภาษาญปนผานกจกรรมนอกหลกสตร หรอเหมาะกบผทสนใจเขารบการทดสอบวดระดบความสามารถ ในการสอสารภาษาญปนเพอธรกจ (STBJ) - การเรยนแบบตวตอตว / เปนกลม เปนหลกสตรทสามารถตอบสนองผเรยนทมตารางเวลาในการเรยนภาษาญปนไมแนนอน เนองจากหลกสตรน ผเรยนสามารถปรบแตงเนอหาและตารางเวลาเรยนตามความตองการของแตละบคคลได - การสอนนอกสถานท เปนหลกสตรทบรการการเรยนการสอนทบาน หรอททางานตามทตกลงไวกบผเรยน และผเรยนสามารถเลอกปรบเนอหาและเวลาเรยนไดอยางอสระอกดวย สาหรบคาใชจายในการเรยนอยในอตราตงแต 55,000 เยน จนถงสงกวา 1,000,000 เยน ขนอยกบหลกสตรทเลอกลงทะเบยนดวย ทงนนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน จะมคาใชจายในการเรยนปรบภาษาทโรงเรยนแหงนประมาณ 400,000 เยน ตอป (ไมรวมคาทพก)

141

นอกจากการจดการเรยนการสอนแลว โรงเรยนมระบบการตดตามและการดแลชวยเหลอนกเรยนทชวยหนนเสรมการเรยนรและพฒนาความสามารถทางภาษาไดอยางเตมท อกทงยงมบรการจดหาทพกสาหรบผเรยนทประสงคจะเขาพกระหวางการเรยนปรบพนฐานภาษาอกดวย ลกษณะการเรยนการสอนของโรงเรยนเซนดากายะ ผสอนจะมลกษณะเปนกนเองกบผเรยน เพอสรางความสนทสนมทาใหผเรยนรสกสบายใจทจะเขาหาผสอน และเรยนรไปกบกจกรรมในชนเรยนไดงาย อกทงยงชวยใหผเรยนรสกคลายความกงวลจากความรสกตางทตางเมอง ซงสามารถเกดขนไดกบผเรยนทตองเดนทางไกลเพอใชชวตในตางประเทศ การเรยนการสอนของทนจะใชเอกสารการเรยน หนงสอเรยนทเปนตนแบบเฉพาะของโรงเรยน และสออเลกทรอนกส เปนหลกในการจดกจกรรมการเรยนรทงในและนอกหองเรยน อกทงยงมหนงสอวชาเสรมซงเปนหนงสอตนแบบททางโรงเรยนผลตขนเชนเดยวกน นอกจากนผเรยนยงสามารถฝกฝนผานทางระบบ E-learning ไดดวยตนเองนอกหองเรยน หรอในวนหยดตางๆ ไดตามตองการ มการจงใจผเรยนดวยนโยบายสรางแรงจงใจใฝสมฤทธ ทมอบใหกบผเรยนทสามารถพฒนาตนเองไดด และมความตงใจเรยนอยางตอเนองอกดวย

3) การดแลนกเรยนเพมเตม การดแลตดตาม และการจดเตรยมทพกสาหรบนกเรยนเปนบรการทเปนปจจยหนนเสรมอกชนหนงใหแกผเรยนใหสามารถพฒนาความสามารถทางภาษาของตนเองไดสาเรจ การไดพกอาศยในหอพกทอยไมไกลจากโรงเรยนและแหลงชมชนมากจนเกนไป ชวยใหผเรยนมความสะดวกสบายในการใชชวตประจาวนระหวางทกาลงศกษาในโรงเรยนสอนภาษา การดแลตดตามและการใหคาปรกษาดานการเรยน และการใชชวต ชวยใหผเรยนสามารถรบทราบถงความกาวหนาของตนเอง รวมถงการรบรขดความสามารถของตนเองเพอใหสามารถประเมนตนเองสาหรบการจดการเรยนการสอนทเหมาะสมกบตนเองได

แผนภาพ 5.7 ตวอยางหอพกนกเรยนทนท Sendagaya จดสรรให

142

4) จดเดนโรงเรยนสอนภาษา ลกษณะการเรยนการสอนของโรงเรยนเซนดากายะ ผสอนจะมลกษณะเปนกนเองกบผเรยน เพอสรางความสนทสนมทาใหผเรยนรสกสบายใจทจะเขาหาผสอน และเรยนรไปกบกจกรรมในชนเรยนไดงาย อกทงยงชวยใหผเรยนรสกคลายความกงวลจากความรสกตางทตางเมอง ซงสามารถเกดขนไดกบผเรยนทตองเดนทางไกลเพอใชชวตนกศกษาในตางประเทศ การเรยนการสอนของทนจะใชเอกสารการเรยน หนงสอเรยนทเปนตนแบบเฉพาะของโรงเรยน และสออเลกทรอนกส เปนหลกในการจดกจกรรมการเรยนรทงในและนอกหองเรยน อกทงยงมหนงสอวชาเสรมซงเปนหนงสอตนแบบททางโรงเรยนผลตขนเชนเดยวกน นอกจากนผเรยนยงสามารถฝกฝนผานทางระบบ E-learning ไดดวยตนเองนอกหองเรยน หรอในวนหยดตางๆ ไดตามตองการ มการจงใจผเรยนดวยนโยบายสรางแรงจงใจใฝสมฤทธ ทมอบใหกบผเรยนทสามารถพฒนาตนเองไดด และมความตงใจเรยนอยางตอเนองอกดวย ในภาพรวมโรงเรยนมการจดสรรการเรยนรดานกายภาพทชวยใหผเรยนพฒนาความสามารถทางภาษาของตนเองไดเปนอยางด ดานบคลากรประกอบดวยผบรหาร ผสอน และเจาหนาท ลวนแตมประสบการณและความสามารถในการสอนภาษาญปนทไดรบการพจารณามาแลวเปนอยางด ผบรหารของโรงเรยนมนโยบายใหผเรยนไดเรยนรอยางเตมท โดยคลายความกงวลทงหลายทตดตวมาตลอดตงแตจากบานเกดเมองนอน ดวยการใหความเอาใจใสและดแลอยางเปนมตร นบเปนจดเดนของทนทชวยสงเสรมใหผเรยนพรอมทจะตงตนกาวแรกแหงการเรยนร ณ สถานทตางบานตางเมอง นอกจากน ความเอาใจใสจากเจาหนาททมหลากหลายเชอชาตซงสวนใหญจะสอดคลองกบประเทศกลมเปาหมายของโรงเรยน ทาใหผเรยนรสกปลอดภย อนใจ เพราะอยางนอยกมผใหคาปรกษาทสามารถพดภาษาเดยวกบตนไดอยในสถาบนแหงนดวย กลไกดงกลาวเปนปจจยสาคญทจะชวยใหผ เรยนสามารถ ประสบความสาเรจในการเรยนภาษา ณ โรงเรยนแหงนได ดวยปจจยสนบสนนทแวดลอมผเรยนในโรงเรยนเซนดากายะดงทกลาวมาแลวขางตน ทาใหผเรยนสามารถพฒนาความกาวหนาทางภาษาญ ปนไดในระยะเวลาท กาหนด จนถงระดบทสามารถนาไปใช ในชวตประจาวน และตอยอดในการเรยนในมหาวทยาลยได และดวยเหตผลท วาภาษาเปนจดเรมตน ของความสาเรจ เพราะภาษาชวยใหนกเรยนสามารถสอสารกบผอนได ไมวาจะเปนเพอน หรอคณาจารย ในมหาวทยาลยไดอยางมประสทธภาพ และโรงเรยนแหงนไดชวยเตมเตมรากฐานแหงความสาเรจของนกเรยนตางชาตท เดนทางมาศกษาตอในประเทศญ ปน ดงท กล าวมาน ได เปนอยางด รวมถงนกเรยนทน โครงการ 1 อาเภอ 1 ทนดวยเชนกน

143

3.2.4 ประเทศออสเตรเลย 1) สภาพบรบทโรงเรยนสอนภาษา เนองจากการจดการศกษาในประเทศออสเตรเลยมระบบการจดการศกษาใหนกศกษาตางชาต แบบเบดเสรจ เพราะฉะนน โรงเรยนเตรยมภาษาและโรงเรยนปรบพนฐานวชาการจงเปนสถาบนการศกษา ทเปนเครอขายของมหาวทยาลย หรอเปนสถาบนยอยของมหาวทยาลยเอง คณะผวจยมโอกาสไดเขาพดคย กบกลมผตอนรบจากมหาวทยาลย La Trobe ซงประกอบดวย ผจดการฝายบรการนกศกษานานาชาต ผอานวยการสถาบนวจย Judith Lumley ซงมงเนนการศกษาวจยประเดนสขภาวะของแมและเดก อาจารยฝายวจยของมหาวทยาลย มงพฒนางานบรการการศกษาใหกบนกศกษาของมหาวทยาลย ในการเกบขอมลครงน กลมผใหขอมลใหขอมลพนฐานของมหาวทยาลย ชแจงระบบการจดการศกษา และการบรการการศกษาสาหรบนกศกษาตางชาต La Trobe University เปนมหาวทยาลยทมอาณาเขตกวางขวางทสดทางตอนใตของรฐวคตอเรย เปน 1 ใน 15 มหาวทยาลยทมหอพกภายในเพยงพอกบปรมาณของนกศกษา อกทงประเภทของทพกยงเอออานวยตอนกศกษาทมาพานกทงครอบครว และนกศกษาทมความตองการพเศษ การจดประสบการณ การเรยนรของ La Trobe University ไดรบรางวลยอดเยยมในการจดประสบการณการเรยนรแกนกศกษาตางชาตจากรฐบาลรฐวคตอเรยในป 2013 (Excellence International Students’ Experiences Award) โดยพจารณาจากโปรแกรมการเรยน กจกรรมสงเสรมประสบการณชวต กจกรรมสงเสรมความสมพนธนกศกษาตางชาต โปรแกรมการแลกเปลยนวฒนธรรมระหวางนกศกษาตางชาตและนกศกษาออสเตรเลย กจกรรมจตอาสาทใหนกศกษาตางชาตไดลงชวยเหลอชมชน กจกรรมตางๆ เหลานชวยในการพฒนาภาษา ความเขาใจพหวฒนธรรม และการปรบตวเขากบสงคมออสเตรเลยได อกทงยงมระบบสาธารณปโภค อาคารเรยน หอพก หองสมด ระบบคมนาคมในมหาวทยาลยอยางครบครน ชวยอานวยความสะดวกในการเรยนของนกศกษาไดเปนอยางด

แผนภาพ 5.8 หองสมดของ La Trobe University

144

2) หลกสตร จดเดนของ La Trobe University ทนอกเหนอจากคณภาพการจดการศกษา ยงมการบรการและสนบสนนการศกษาทดเยยม เนองจาก La Trobe University มคณะและสาขาวชาทหลากหลายกระจายอยทวประเทศออสเตรเลยลวนแลวแตตงอยบนสภาพภมประเทศทสวยงาม มสวนสงเสรมการศกษา หรอศนยประสานงานในประเทศเปาหมายตางๆ ไดแก ประเทศอนเดยและประเทศจน มเจาหนาทประชาสมพนธและสรางความร วมม อในการจดการศ กษาร วมคอยเดนทางท าความร จ ก กบมหาวทยาล ย ต างๆ ท วโลก โดยมหาวทยาลยจะใหทนนกศกษาตางชาตในการศกษาตอระดบปรญญา หรอเปนการใหทนรวมระหวาง La Trobe University กบมหาวทยาลยในความรวมมอ ซง La Trobe University มเครอขายมหาวทยาลยกวา 500 แหงทวโลกทไดสรางความรวมมอใหนกศกษาไดไปแลกเปลยนระหวางประเทศ โดยจดเปนโปรแกรมทงระยะสน (1 ภาคการศกษา) และระยะยาว (1 ปการศกษา) มสถาบนวจยทไดรบทนสนบสนนจากรฐบาลอยางตอเนอง อาท สถาบนวจย Judith Lumley ทมงเนนศกษาสขภาวะของแมและเดก และผลกดนการประยกตใชผลวจยสชมชน สงเสรมการเปลยนนโยบายสการปฏบต เปนตวกลางระหวางรฐและชมชนในการพฒนาสขภาวะแมและเดก การปองกนความรนแรงตอแมและเดก สงเสรมและสรางความพรอมตอการมบตรอยางมคณภาพ สงเสรมการมเพศสมพนธเมอพรอม ตดตามสภาวะการใหนมบตร โดยเปาหมายหลกของสถาบนวจยมงเนนการนาผลวจยไปใช และผลกดนใหเกดการเปลยนแปลงเชงนโยบายและการปฏบตความโดดเดนดานงานวจยเปนอกสวนหนงททาใหมหาวทยาลยเปนทรจก นาเชอถอ และเปนคโณปการแกวงการศกษาและการสาธารณสขของประเทศ La Trobe University เปนมหาวทยาลยทมหลกสตรเตรยมภาษาโดยสถาบนของมหาวทยาลยเอง หลกสตรการสอนภาษาจะมระยะ 6 เดอน และจะมการทดสอบความสามารถทางภาษาองกฤษของนกศกษาเพอวดระดบวาสามารถเรยนตอในระดบปรบพนฐานทางวชาการ หรอ foundation study ไดหรอไม เปนท นาประหลาดใจท นกเรยนทนจากประเทศไทยไดรบสทธพเศษลดคาใชจายในการเรยนภาษาท La Trobe language institute จากทางมหาวทยาลยเพยงประเทศเดยว สาหรบนกศกษาทสนใจปรบพนฐานทางวชาการ La Trobe University จะจดโปรแกรม Initial Starter ใหโดยมเปาหมายสงเสรมและใหความรนกศกษาจนถงเกณฑทมหาวทยาลยกาหนด ในกรณทนกศกษาตางชาตผานการเรยนปรบพนฐานทางวชาการแลวหากผลการศกษาอยในเกณฑด มหาวทยาลยจะพจารณาใหศกษาตอในระดบปรญญาตรชนปท 2 ได 3) การดแลนกเรยนเพมเตมและจดเดนโรงเรยนสอนภาษา เนองจากสงคมพหวฒนธรรมของประเทศออสเตรเลยสงผลตอการปรบตวของนกศกษาทเขามาศกษาใหม La Trobe University เลงเหนถงความยากลาบากทอาจเกดขนกบนกศกษาตางชาตทเขาศกษาใหมได จงจดใหมสานกบรการและสนบสนนการศกษานกศกษาตางชาต หรอ International Student Services เพอใหการดแล แนะนาและใหคาปรกษาในเรองตางๆ ตลอด 24 ชวโมง ทงเรองสวนตว เรองการเรยน การใชชวต มบรการลามนกศกษา (student liaisons) เพอชวยอานวยความสะดวกเรองการลงทะเบยน เอกสารการชาระเงน เปนตน สาหรบนกเรยนทนรฐบาลตางๆ ทางมหาวทยาลยจะมกลมผดแลพเศษแยก เพออานวยความสะดวกเรองการจดการทน นกเรยนทนสวนใหญใน La Trobe University เปนนกเรยนทน

145

รฐบาลประเทศทางตะวนออกกลาง ไดแก ประเทศซาอดอาระเบย ประเทศโอมาน ประเทศคเวต รองลงมาเปนนกเรยนทนรฐบาลออสเตรเลย ดวยภาษาและวฒนธรรมทแตกตางกนมาก ทางมหาวทยาลยจงจดใหม รนพทปรกษาสวนตว (peer to peer support) เพอแนะนาการใชชวตในรวมหาวทยาลย การดแลของ International Student Services ไมไดเรมตนเมอนกเรยนทนมาถง หากแตมการเตรยมความพรอม ใหขอมลทาความเขาใจกบนกศกษาตางชาตตงแตทประเทศบานเกดผานสอตางๆ เชน Facebook ซงเปนเวบเพจสาหรบนกเรยนทนเขาใหมเทานน เนองจากมสงทตองเตรยมพรอมและทาความเขาใจทแตกตางจากกลมนกศกษาตางชาตอนๆ เนอหาทนาเสนอไวใน Facebook จะประกอบดวยสงทพงตระหนกในการศกษาตอในบรบทการศกษาแบบออสเตรเลย สงคมพหวฒนธรรม การปฐมนเทศนกศกษาเขาใหม การหาทพกรปแบบตางๆ และการใชชวตในประเทศออสเตรเลย เปนตน ทางสานกบรการเลงเหนวา “ยงนกศกษาไดรบขอมลการศกษาตอและขอมลสาคญตอการใชชวตในออสเตรเลยมากเทาใด ความสาเรจในการศกษายอมมมากเทานน” จงมระบบการสอสารออนไลนเกดขนระหวางนกศกษาเขาใหมและเจาหนาท เมอนกศกษาแรกเขาเดนทางถงประเทศออสเตรเลย ทางมหาวทยาลยจะเตรยมรถรบสงระหวางสนามบนและทพกทนกศกษาเลอกไวให สาหรบนกศกษาระดบปรญญาโท-เอกทมคสมรสหรอลกเดนทางมาดวย ทางสานกบรการจะคดเลอกทพกทสามารถพกเปนครอบครวไวให ในการเตรยมตวเขาศกษาสาหรบนกศกษาตางประเทศ และนกเรยนทน จะมการจดปฐมนเทศขนซงนกศกษาจะไดรบการตอนรบทอบอนและไดรบขอมลทจาเปนตอการศกษาใน La Trobe University เชน การเตรยมตวศกษาและการลงทะเบยนเรยน (enrolment) การชแจงรายละเอยดวชาเรยนในแตละสาขา (course information session) โปรแกรมเสรมพเศษตางๆ (social engagement programs) เชน กจกรรมชมรม กจกรรมอาสาพฒนา อาสาสมครเพอนสอนเพอน พสอนนอง ซงกจกรรมและโครงการตางๆ ทแจงในการปฐมนเทศจะชวยใหนกศกษาเหนภาพการใชชวต เตรยมปรบตว สรางความพรอมในการเรยนและอยรวมกนในสงคมพหวฒนธรรม ไดพบปะทาความรจกเพอนทเรยนในสาขาวชาเดยวกน ไดเขาถงสงคมแบบออสเตรเลยผานการเปนอาสาสมครซงไดเรยนรสงคมภายในมหาวทยาลยและชมชนภายนอก การปฐมนเทศของ La Trobe University มระยะเวลากวา 2 สปดาหในการใหขอมลเตมตอนกศกษาแรกเขา เจาหนาทไดเสรมวาการไมเขาปฐมนเทศของนกศกษาแรกเขานนเปนจดเรมตนทสรางความยากลาบากในการเรยน นกศกษาจะไมทราบขอมลทเกยวกบการขอความชวยเหลอในการเรยนไดเลย ถงแมวารปแบบการประชาสมพนธการปฐมนเทศมหลายรปแบบหลากหลายชองทางกตาม และอาจสงผลกระทบตอการศกษาใหสาเรจตามหลกสตรได สานกบรการและสนบสนนการศกษานกศกษาตางชาต รวมกบฝายวจยและคณาจารยของมหาวทยาลยจดการปจฉมนเทศใหแกนกศกษาทกาลงสาเรจการศกษาหรอศกษาในภาคการเรยนสดทาย โปรแกรม “Ready-Set-Go” เปนโปรแกรมทเตรยมนกศกษาจบใหมเขาสตลาดแรงงาน หรอเตรยมศกษาตอในระดบสงตอไป มกระบวนการสรางความเขาใจและเตรยมความพรอมเพอคนนกศกษาสชมชมโดยการจดการเสวนา แลกเปลยนประสบการณ การทางานกบรน พท จบการศกษาและทางานในสาขาวชานนๆ สรางความตนตวในการกลบไปเปนพลเมองและแรงงานทดของประเทศออสเตรเลย

146

จากขอมลขางตนทาใหเหนพลงของสถาบนการศกษาในประเทศออสเตรเลยทสามารถจดการศกษาทมคณภาพ ควบคกบระบบดแลชวยเหลอนกศกษาตางชาตทเปนมาตรฐานตามทรฐกาหนด ทาใหการเรยนรของนกเรยนทนแตละขนตอนไมยงยากและรสกถงการดแลทอบอนตลอดเวลา เพยงแตนกเรยนทนจาเปนตองทาความเขาใจ ปรบตว ปรบวธคด วธเรยนใหสอดคลองกบบรบทการศกษาในออสเตรเลยใหได รกษามาตรฐานการเรยนของตนเองใหเปนไปตามเกณฑทกาหนด ความสาเรจทางการศกษากไมใชเรองยากเกนความพยายาม 3.3 ภาวะการมงานทา จากการศกษาภาวะการมงานทาของนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1ทน ผวจยไดศกษาขอมลจาก 2 แหลงคอ ขอมลเชงปรมาณและขอมลเชงคณภาพ ดงน (1) ภาวะการมงานทาของนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1-2 ภายหลงการสาเรจการศกษา (2) ผลการวเคราะหขอมลเชงคณภาพจากการสมภาษณนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1-3 ภายหลงการสาเรจการศกษา โดยมรายละเอยดดงน 3.3.1 ภาวะการมงานทาของนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1-3 ภายหลงการสาเรจการศกษา จากการศกษาขอมลภาวะการมงานทาของนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1-3 ภายหลง การสาเรจการศกษาพบวานกเรยนทนสวนใหญประกอบอาชพในภาคเอกชน จานวน 1,174 คน คดเปนรอยละ 73.70 รองลงมาประกอบอาชพในภาครฐ จานวน 190 คน คดเปนรอยละ 11.93 และศกษาตอในระดบทสงขน 171 คน คดเปนรอยละ 10.73 รายละเอยดดงตาราง 5.20

ตาราง 5.20 ภาวะการมงานทาของนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนรนท 1 – 4 ภายหลงการสาเรจการศกษา สถานะภายหลงสาเรจการศกษา

รายละเอยด รนท 1 รนท 2 รนท 3 รนท 4 รวมทงหมด %

ภาครฐ

ขาราชการคร,ครผชวย,ครอตราจางในหนวยงานของรฐ

26 6 - - 32 2.01

แพทย,พยาบาล,บคลากรทางการแพทยของรฐ 28 8 - - 36 2.26 รบราชการ (ขาราชการพลเรอน) 8 - - - 8 0.50 รบราชการตารวจ/ทหาร/ทหารกองประจาการ 2 1 - - 3 0.19 ลกจางชวคราว,เจาหนาทในหนวยงานของรฐ 65 23 1 - 89 5.59 อาจารยมหาวทยาลย 18 4 - - 22 1.38

รวม 147 42 1 - 190 11.93


พนกงานบรษทเอกชนในตางประเทศ 21 33 - - 54 3.39 พนกงานบรษทเอกชนในประเทศไทย 539 573 1 - 1,113 69.87 แพทย,พยาบาล,บคลากรทางการแพทยของเอกชน

5 - - - 5 0.31

ลกจางชวคราวบรษทเอกชน 1 1 - - 2 0.13 รวม 566 607 1 - 1,174 73.70

147

ตาราง 5.20 ภาวะการมงานทาของนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนรนท 1-4 ภายหลงการสาเรจการศกษา (ตอ) สถานะภายหลงสาเรจการศกษา

รายละเอยด รนท 1 รนท 2 รนท 3 รนท 4 รวมทงหมด %

ศกษาตอในระดบทสงขน

รฐวสาหกจ 11 5 - - 16 1.00 ธรกจสวนตว 12 7 - - 19 1.19

ศกษาดวยทนสวนตว (พนระยะเวลาการรบทน)

46 124 - - 170 5.50

พนสภาพการเปนนกเรยนทน 45 31 1 2 79 2.55 ศกษาตอปรญญาโทดวยทนรฐบาล 11 7 - - 18 1.13 ศกษาตอปรญญาโทดวยทนสวนตว 58 69 1 - 128 8.04 ศกษาตอปรญญาโทดวยทนเอกชน 3 1 - - 4 0.25 ศกษาตอปรญญาเอกดวยทนภาคเอกชน 1 - - - 1 0.06 ศกษาตอปรญญาเอกดวยทนรฐบาล 12 8 - - 20 1.26

รวม 85 85 1 - 171 10.73 เสยชวต 2 - - - 2 0.13

อยระหวางการรบทน - - 684 566 1,250 40.41 อยระหวางตดตามขอมล 7 14 - - 21 1.32

รวมทงหมด 921 915 689 568 3,093 100.00

ทมา : สานกความสมพนธตางประเทศ สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ ขอมล ณ วนท 12 มถนายน 2558

148

149

3.3.2 ผลการวเคราะหขอมลเชงคณภาพจากการสมภาษณนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1-2 ภายหลงการสาเรจการศกษา

จากการลงเกบขอมลภาคสนามทงในและตางประเทศ คณะวจยไดพบผรบทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนรนท 1 และรนท 2 และสอบถามคณภาพชวตและการประกอบอาชพในปจจบน วเคราะหเสนทางสการประกอบอาชพหลงสนสดการรบทนไดทงสน 3 เสนทางหลก คอ ทางานใหหนวยงานเอกชน เขารบราชการ และศกษาตอปรญญาโท-เอก ซงในแตละเสนทางการเขาทางานจะมรายละเอยดทแตกตางกนไป คณะผวจยจงนาเสนอบทวเคราะหเสนทางการงานพรอมยกกรณศกษาประกอบ โดยแบงเปน 3 สวน ดงน

1) ขอมลเชงคณภาพภาวะการมงานทาและคณภาพชวตของผรบทนรนท 1 และรนท 2 ของผททางานใหหนวยงานเอกชน 2) ขอมลเชงคณภาพภาวะการมงานทาและคณภาพชวตของผรบทนรนท 1 และรนท 2 ของผท เขารบราชการ 3) ขอมลเชงคณภาพภาวะการมงานทาและคณภาพชวตของผรบทนรนท 1 และรนท 2 ของผท ศกษาตอปรญญาโท-เอก

จากการตดตามการประกอบอาชพของผรบทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1 ถงรนท 3 ของสานก

ความสมพนธตางประเทศ สานกปลดกระทรวงศกษาธการ รวบรวมขอมลลาสด ณ วนท 30 กนยายน พ.ศ. 2557 จานวนผรบทนทงสน 1,588 คน พบวา ผททางานใหกบหนวยงานเอกชนมจานวน 1,249 คน คดเปนรอยละ 78.65 ทางานกบหนวยงานภาครฐจานวน 160 คน คดเปนรอยละ 10.08 ศกษาตอในระดบปรญญาโท – เอก จานวน 142 คน คดเปนรอยละ 8.94 ทาธรกจสวนตวจานวน 28 คน คดเปนรอยละ 1.76 ทางานกบหนวยงานรฐวสาหกจจานวน 6 คน คดเปนรอยละ 0.38 เพงสาเรจการศกษาจานวน 3 คน คดเปนรอยละ 0.19 จะเหนไดวาผรบทนทางานใหกบหนวยงานเอกชนเปนสวนใหญ ทางานใหกบภาครฐเปนลาดบสอง และรองลงมาศกษาตอในระดบปรญญาโท–เอก ซงสอดคลองกบการเกบขอมลภาคสนามทไดพบกบผรบทนรนท 1 และรนท 2 ประกอบอาชพหลกดงทกลาวไปแลว

จากการเกบขอมลเชงคณภาพกบผรบทนรนท 1 และรนท 2 สวนใหญเมอจบการศกษาจากทงในและตางประเทศแลว มความมงมนตงใจในการเขารบราชการ อยากกลบมาทางานใหกบทองถนของตนเอง หรอทางานทดแทนคณใหกบประเทศ แตขาดชองทางการรองรบ มปญหาเรองคณสมบต การเทยบเกณฑการจบการศกษา ปญหาเรองใบประกอบวชาชพ ซงในสวนนสานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.) ไดออกหนงสอเวยน หรอประกาศ ว.10 เพอเพมโอกาสในการรบราชการของนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ผานการคดเลอกบคคลบรรจเขารบราชการเปนกรณพเศษ เชนเดยวกนกบผรบทนโครงการทนการศกษาเพอพฒนาทองถน โดยสานกงาน ก.พ. ไดเวยนประกาศสงถงหนวยงานภาครฐครอบคลมทกสวน กลาวคอกระทรวง กรม และจงหวด สามารถคดเลอกบคคลเขารบราชการโดยมคณสมบตดงทประกาศตาม ว.10 คอ

150

1) ตองเปนผทสาเรจการศกษาจากมหาวทยาลยทสานกงาน ก.พ.รองรบ 2) ตองมคณวฒตรงตามคณสมบตของตาแหนงทจะบรรจ 3) คณวฒทไดรบตองเหมาะสมกบหนาทความรบผดชอบและลกษณะงานทปฏบต และ 4) ตองมผลการศกษาเฉลยตลอดหลกสตรไมตากวา 2.75 หรอ รอยละ 70 หรอเทยบไดไมตากวาน หนวยงานรฐใดๆ ทสนใจรบคดเลอกผรบทนโครงการเขาทางานในหนวยงานจะใหสทธสวนราชการในทองถนหรอทองถนใกลเคยงกอน และสามารถปฏบตการคดเลอกไดตามแนวทางดงน คอ 1) ใหผบงคบบญชาซงมอานาจสงบรรจตามาตรา 57 ตงคณะกรรมการคดเลอก อนประกอบดวยหวหนาสวนราชการ หรอรองหวหนาสวนราชการ หรอผไดรบมอบหมายเปนประธาน ผแทนซงดารงตาแหนงประเภทอานวยการของหนวยงานทจะรบบรรจตาแหนงนนเปนกรรมการ ผทาหนาทเกยวกบงานการเจาหนาทเปนกรรมการและเลขานการ 2) ใหคณะกรรมการคดเลอกประเมนบคคลเพอพจารณาความเหมาะสมตามตาแหนงหนาทบรรจจากประวตสวนตว ประวตการศกษา การสงเกตพฤตกรรมและการสมภาษณ อาจใชวธอนเพมเตมไดแลวรายงานผลตอผบงคบบญชา 3) เมอผบงคบบญชาซงมอานาจสงบรรจตามมาตรา 57 ไดพจารณาเหนสมควรบรรจผไดรบคดเลอกเขารบราชการแลว ใหดาเนนการสงบรรจและแตงตงใหดารงตาแหนงได

จากแนวทางการบรรจเขารบราชการตามประกาศ ว.10 ขางตน ทาใหหนวยงานรฐทเลงเหนโอกาสและความสามารถในการทางานของผรบทนจดการคดเลอกผรบทนเขารบราชการ ทงนรายละเอยด ในการคดเลอกของแตละหนวยงานจะมความแตกตางกนไปซงจะขอกลาวในสวนขอมลสภาวะการมงานทาและคณภาพชวตของผรบทนรนท 1 และรนท 2 ของผทเขารบราชการ อยางไรกตาม พบวา ผรบทนรนท 1 และรนท 2 ท เลอกทางานใหหนวยงานเอกชน เนองจากไมสามารถรบราชการอยางท ต งใจไวได อาจเพราะสาเหตใบประกอบวชาชพ กระบวนการคดเลอกบรรจราชการมหลายขนตอน หรอเมอทดลองงานกบภาครฐแลวงานททาจรงไมตรงตามความรความสามารถทจบมา กอปรกบรายไดนอยในขณะทคาครองชพสงจงเลอกทางานภาคเอกชน แตกมผรบทนบางสวนไดรบการเสนองานจากหนวยงานเอกชนทงในและตางประเทศใหรวมงานเมอสาเรจการศกษา พรอมทงเสนอคาตอบแทนในอตราสง สวสดการพรอม โอกาสในการกาวหนาในหนาทการงานมสงอนเปนแรงจงใจใหผรบทนตดสนใจรวมงานกบภาคเอกชน ทงนไมมเงอนไขในการชดใชทนโดยตองทางานใหกบหนวยงานภาครฐหรอชดใชในลกษณะคนทนการศกษา การตดสนใจของผรบทนในการเขาทางานจงสามารถทาไดอยางอสระ

สวนท 1 ขอมลเชงคณภาพภาวะการมงานทาและคณภาพชวตของผรบทนรนท 1 และรนท 2 ของผท

ทางานใหหนวยงานเอกชน ตวอยางกรณศกษาของผรบทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนทเขาทางานกบหนวยงานเอกชนทงในและ

ตางประเทศจานวน 3 กรณนไดรบโอกาสการเขาทางานโดยไดรบขอมลจากมหาวทยาลย ซงระบบการศกษาของทงสาธารณรฐฝรงเศสและสหพนธสาธารณรฐเยอรมนเออตอการหางานไดหลงจบการศกษาทนท นกเรยนทนรนท 1 ทานหนงสาเรจการศกษาสาขาวชาวศวกรรมเครองกลจากมหาวทยาลย Hochschule für

151

Technik und Wirtschaft เมอง Aalenในชวงเทอมสดทายของการศกษา นกศกษาตองเขยนรายงานจบการศกษาเกยวกบเนอหาทไดฝกงานมา บรษททคณเอกชยไดฝกงานมฐานการทางานทประเทศไทย และบรษทไดสงขอมลถงมหาวทยาลยเครอขายหลกสตรการฝกงาน หนวยงานมหาวทยาลยทเกยวของกบการหางาน จดฐานขอมลการรบสมครสงไปยงนกศกษา ปจจบนคณเอกชยไดทางานใหบรษทประกอบเครองยนตเชอสายเยอรมนทตงอยในประเทศไทย ตาแหนงงานประกอบและทดสอบเครองยนตกอนนาสงไปยงโรงงานประกอบรถยนต BENZ และ BMW ทจงหวดระยองตอไป

“เนองจากตอนนนเรยนจบพอด ไดรบเมลลทสงตอมาจากทางมหาวทยาลยแลวตรงกบสายทเรยน คณสมบตเราตรงคอเปนคนไทย สอสารภาษาเยอรมนได เรยนสายวศวะ เราเลยลองสมครไป ทางบรษทตดตอกลบมาใหสมภาษณทางออนไลน และกไดเลย เรมทางานมาไดเดอนครงแลวครบ รายไดถาเทยบวศวกรทไทยถอวาใชไดสาหรบวฒปรญญาตร ก start 30,000 บาท แตเทยบทเยอรมนแลว เงนเดอน 100,000 บาทแตมภาษสง 35%”

ผรบทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1 สมภาษณ ณ วนท 11 มนาคม 2558

สาเหตอกประการหนงททาใหผรบทนทางานเอกชนและไมกลบมาทางานทประเทศไทย คอ วฒนธรรม

องคกร การทางานกบรนพรนนองในหนวยงาน แนวคดในการทางานไมตรงกนดวยวฒนธรรม แนวคดทหลอหลอมตรรกะความคดแบบตะวนตกทาใหทางานเขากบวฒนธรรมองคกรแบบไทยๆ ไมได จงตดสนใจเดนทางกลบมาทางานทประเทศฝรงเศส นกเรยนทนรนท 1 ทานน ปจจบนเปนผชวยตรวจสอบบญชใหบรษทเอกชนในประเทศฝรงเศส เนองจากจบการศกษาสายบญชคนเคยกบระบบกฎหมายการเงนของประเทศฝรงเศส อกทงปรบตวใหอยมาตรฐานการตรวจบญชของฝรงเศสได จงตดสนใจเดนทางกลบมาทางานเพอสงสมประสบการณ และหวงวาสอบใหได license เปนผตรวจบญชและตงบรษทตรวจสอบบญชทฝรงเศสตอไป

“จรงๆ แลวกลบมาทางานทไทยแลว แตพดงายๆ ทางานเขากบใครไมได ทเราเรยนกฎหมายมาตรฐานมนไมเหมอนกน มาตรฐานยโรป องกฤษ จนกไมเหมอนกน ไทยกไมเหมอนเขา เราคนเคยทางนเลยกลบมา อกอยางอยากกลบมาทาสานกงานตรวจบญชทนดวย”


152

อกหนงกรณตวอยางของการกลบมาเรมตนทางานทไทย รสกวาการกลบมาทางานในประเทศเหมอนเรมตนใหมโดยไมไดใชฐานตนทนทางภาษา และสงทเรยนมาไมไดสรางฐานทแตกตางจากคนทจบการศกษา ทประเทศไทย คณสรยากรปจจบนทางานใหกบเครอโรงแรม Best Western ในประเทศลกแซมเบรก สาเรจการศกษาสาขาการจดการและการโรงแรม (Management des Activites Hotelières) จาก Université de Metz ตดสนใจทางานในประเทศเลกๆ ระหวางฝรงเศสกบสวสเซอรแลนดเพอเกบเกยวประสบการณการทางานกอนจะเดนทางกลบไทยตามทวางแผนไว

“ทจรงแลวเคยสมครงานทประเทศไทยคะ แตเมอเทยบรายไดทเราทางานทตางประเทศกบทไทยตางกนมาก อกอยางกลบไปเรมใหมเรากไดคาตอบแทนไมตางกบคนทจบการโรงแรมทไทย การโรงแรมทประเทศไทยถอวาดอยแลว อยตางประเทศเรายงสามารถทางานและมเครอขายไดฝกฝนงานมากกวา อยากกลบไปทางานทไทยอยแตขอเกบเกยวประสบการณ กลบไปอาจจะไดตาแหนงทดขน เปนผจดการ หรอหากมเงนเกบมากพอ จะกลบบานเกดเปด homestay มาตรฐานสากลไดเลย”


สวนท 2 ขอมลเชงคณภาพภาวะการมงานทาและคณภาพชวตของผรบทนรนท 1 และรนท 2 ของผท

เขารบราชการ ตามทไดรายงานไปขางตนแลววากระบวนการนาใช ว.10 ทเออตอการเขารบราชการทสานกงาน ก.พ.อานวยความสะดวกใหนน สามารถเออประโยชนไดด เมอผบรหารหรอผมอานาจในการสงบรรจมคาสงใหดาเนนการหลายหนวยงานทเลงเหนโอกาสในการสรางความเขมแขงใหองคกร สรางกาลงคนทางานซงเปนสายเลอดใหมอยางนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนเขารบราชการ ยกตวอยางเชน สานกงานปฏรปทดนเพอการเกษตรกรรม หรอ ส.ป.ก. นกเรยนทนอกหนงคนทไดรบโอกาสในการเปนขาราชการของ ส.ป.ก. ไดรบขาวการคดเลอกเขาบรรจรบราชการจากพนททจบการศกษาจากประเทศเนเธอรแลนด ไดสมครและเขาทางานเปนอตราจางในชวงทดลองงานกอน บรรจเปนขาราชการ

“ตอนแรกมความตงใจอยากเปนคร เพราะเราจบมาไดภาษาองกฤษ อยากกลบไปทางานทบาน อยากใหโอกาสเดกๆ ทบานไดพฒนาทกษะภาษาองกฤษใหดขน จรงตดตอกบครทโรงเรยนเกาไวแลว แตตดทใบประกอบวชาชพ ซงพยายามหาชองทางมาเปนคร แตไมไดจบตรงสาย

153

ดวย มคนแนะนาใหเดนเรองสมครเปนนกวชาการการศกษาตามเขตพนทการศกษา แตผอานวยการเขตไมสนใจ กจบกน เพอนแนะนาใหสมครทางานท ส.ป.ก. เลยมาเปนอตราจางทนกอน 3 เดอน โดนเรยกเปนทหาร และกลบมาทางานเปนขาราชการท ส.ป.ก.ได 2 ปแลว”

ผรบทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1 สมภาษณ ณ วนท 22 เมษายน 2558

เชนเดยวกนกบนกเรยนทนรนท 1 อกทานซงปจจบนทางานเปนขาราชการท BOI หรอ สานกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน ไดรบโอกาสทดท BOI เปดรบบคลากรพเศษ 2 อตรา โดยมคณสมบตเปนผรบทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนทเรยนในตางประเทศ มความรความสามารถในสาขาการลงทนและมภาษาทสามตามทระบ ไดแก สามารถใชภาษาจน ฝรงเศส องกฤษไดคลอง ดวยคณสมบตทครบจงบรรจเปนพนกงานกอนเบองตน โดยปกต BOI จะรบบรรจขาราชการเมอบคลากรจบการศกษาระดบปรญญาโทเทานน แตไดโอกาสเปดรบผรบทนเปนกรณพเศษและม ว.10 เปนใบเบกทาง

“พอพเรยนจบ ตอนแรกกกลบบานกอน มนคอนขางเควงอยเหมอนกน ไปบวชตงสต แลวกลบมาหางานทาทกรงเทพ ไดทราบขาวประกาศรบขาราชการของ BOI เลยสนใจเพราะพจบ Trade and Management เนนภมภาคเอเชย จรงๆ แลวตอนเรยนป 1-2 เรยนเปนภาษา Dutch นะ ป 3-4 เรยนเปนภาษาองกฤษเลยไดกลบมา พเปนพนกงานกอน เพราะยงไมจบปรญญาโท แตทตอนนเปนขาราชการแลวเพราะผใหญเหนความสามารถ ใหไปเปนวทยากรกไป ลงพนทกไป เขาเลยบรรจ เปดสอบใหกบบคคลภายนอกดวย เหนความสามารถเราเลยไดบรรจเปนขาราชการ พโชคดไดเจานายด แนะนาใหเรยนตอปรญญาโท เพอเลอนเงนเดอนให จบนอกมากไดเงนเดอนเทาๆ จบตรทไทยคอเรม 15,000 บาท จบโทได 17,000 บาท แตตอนแรกทพเปนพนกงานไดเงนเดอน บวกคาครองชพ บวกคาภาษานไดเงนเดอนประมาณ 18,000 บาทนะ แตถ าเท ยบ กบ เพ อนท ท างาน เกยวกบการลงท น กบบรษทเอกชน เขาเรมกนประมาณ 50,000 บาทเทาทร”

ผรบทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1

สมภาษณ ณ วนท 6 พฤษภาคม 2558

154

สวนท 3 ขอมลเชงคณภาพภาวะการมงานทาและคณภาพชวตของผรบทนรนท 1 และรนท 2 ของผทศกษาตอปรญญาโท-เอก

การศกษาตอในระดบปรญญาโท – เอกนนมกรณทแตกตางกนไปและไดรบโอกาสหลากหลายรปแบบ ผรบทนบางสวนวางแผนในการศกษาตอระหวางทเรยนปรญญาใบแรกอยแลวและเตรยมหาชองทางและโอกาสในการเรยนศกษาตอ ซงไดรบโอกาสจากทนตอยอดทางการศกษาของรฐบาลไทยหลายทน อาท ทนกระทรวงวทยาศาสตร ทนไทยพฒน ทนสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา เปนตน ผรบทนสวนหนงศกษาตอดวยทนของตนเอง โดยเลอกทจะศกษาตอตามประเทศทตนอยเดมและหางานทาหรอหารายไดพเศษสงเสยตวเองเรยนจนจบปรญญาโท บางสวนไดรบโอกาสทดจากหนวยงานทตนทางานอยหลงสาเรจการศกษาจากทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนไปแลว ซงหนวยงานตางๆ เหลานรวมทงหนวยงานภาครฐและเอกชน ผทศกษาในระดบปรญญาโท – เอกจานวนหนงไดรบทนศกษาตอจากกรม กระทรวงผานทนพฒนาขาราชการ ทนพฒนาบคลากร หรอทนก.พ. บางสวนไดรบทนศกษาตอจากมหาวทยาลยทสงกด เปนตน

กรณศกษาผรบทนทจบการศกษาปรญญาใบแรก ดวยทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนแลว ไดสอบชงทนของกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลยเพอศกษาตอในระดบปรญญาโท-เอก เนองจากในขณะทศกษาอยในชนปสดทายแลวนน ผรบทนพยายามมองหาลทางในการทางานและการศกษาตอ พบวามทนการศกษา ของกระทรวงวทยาศาสตรเปดใหศกษาตอในระดบปรญญาโท–เอกในตางประเทศ โดยตองเปนผทศกษาในสาขาวชาท กาหนด และศกษาในตางประเทศอยกอนแลว ใหผทสนใจสมครและสอบแขงขนเพอรบทนการศกษาตอเนองระดบปรญญาโทและปรญญาเอก พรอมมเงอนไขในการบรรจเขาทางานเพอชดใชทนตามหนวยงานทกระทรวงกาหนดไว กรณศกษาทพบวาใชเสนทางการตอยอดทางการศกษาผานโอกาสของทนกระทรวงวทยาศาสตรมปรากฏทประเทศญปน ซงตวแทนของผรบทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนไดแสดงความคดเหนเกยวกบชวตทเปลยนทงทางคณภาพชวตทดและคณภาพทางความคดทเปลยนแปลงไปจากการไดรบโอกาสทางการศกษาจากปรญญาใบแรกจนถงการศกษาปจจบน

“เหนดวยกบปรชญาของทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน เปนการกระจายโอกาส เปนสวสดการของคนยากจน ทนนทาใหเราเรยนรอะไรมากมาย ทงวทยาการ องคความร ภาษาและวฒนธรรม และวธการคดของคนญปนดวย”


155

“เวลาเรยน เมอมปญหา เราตองมความคดตอการจดการปญหาอารมณของตวเองใหได การอยกบตวเองอยางมสตตองใจสตลอดเวลา”


“มาเรยนทน ตองเปดตวเอง มเพอนสนทเปนคนญปน ตองไมมกาแพงใสระหวางหญงกบชาย แสดงใหเขาเหนวาเราเกงบางเรองดกวา เขาจะยอมรบและเปนเพอนกนงายขน”


กรณศกษาผทกาลงศกษาตอในระดบปรญญาโท – เอกในประเทศฝรงเศสของผรบทนโครงการ 1อาเภอ 1

ทนรนท 1 จานวน 3 คน มเสนทางการศกษาตอแตกตางกนโดยสนเชง นกเรยนทนรนท 1 ทานหนงสาเรจการศกษาสาขาวชาคณตศาสตรประยกตและสงคมศาสตร จาก Université de Lyon 1 และไดศกษาตอปรญญาโทในสาขาเศรษฐศาสตรมต (Économétrique) โดยทางานเกบเงนเพอศกษาตอในสาธารณรฐฝรงเศสเอง แบงเวลาในการสอนภาษาไทยใหชาวฝรงเศสบาง ทางานราไทยในรานอาหารไทย และสะสมคาตอบแทนทไดเปนทนในการศกษาตอเอง ปจจบนคณเกษมไดทางานเปนผวเคราะหขอมลสถตใหกบบรษทตางๆ เพอสรางฐานขอมลและประมวลขอมลประกอบการตดสนใจลงทน คณเกษมไดสะทอนความคดการศกษาทประเทศฝรงเศสวาเพยงสรางโอกาสในการทางานทด มเงนทนทสามารถจนเจอครอบครวได แตยงไดเรยนรวธคดวธสอนคนแบบฝรงเศสไปดวย

“ชอบอยางหนง เรยนทฝรงเศส เขาเนนใหผเรยนไดคด ไดวจารณ วเคราะห เขาจะชอบใหเราคาน กลาบอกกลาพดวาไมใช ไมชอบ แลวตามดวยเหตผลวาเพราะเหตใดถงไมใชไมชอบ ชอบใหถกเถยง อยางเพอนฝรงเศสทคบอย นงกนขาวกนกเถยงกนเหมอนทะเลาะ แตเมออธบายเหตผลกนกจบเหมอนเปนเพอนกนแบบเดม เขาถกสอนมาแบบนใหคดใหเถยงได ซงคนไทยเรามกไมชอบใหเถยง เราประนประนอม”


อกห นงกรณ ศกษาเปนผ รบทนศกษาตอปรญญาโทจากหนวยงานเอกชนท ตนท างานอย นกเรยนทนรนท 1 ทานนทางานเปนวศวกรใหกบบรษท Michelin ประเทศไทยเปนเวลา 4 ปหลงสาเรจการศกษาปรญญาตรสาขาเทคโนโลยเครองจกรกล คณะวศวกรรมและการผลต จาก Université de Maine

156

ภายในเวลา 3 ปปจจบนไดทน Michelin ศกษาตอระดบปรญญาโทสาขาวศวกรรมศาสตรเชนเดม ณ เมอง Clermont-Ferrand ประเทศฝรงเศส การไดรบทนการศกษาจากโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน เปลยนชวตในทางทด ทงชวตของครอบครวและชวตของตนเอง โอกาสในการศกษาตอปรญญาโทนนไมไดอยในแผนทตงใจไว หากแตโอกาสทางการศกษาทด นามาสโอกาสการทางานทด บรษท Michelin เปนบรษททมฐานผลตยางรถยนตคณภาพซงมาตรฐานดทสดในฐานผลตเอเชยตะวนออกเชยงใต หวหนางานเลงเหนศกยภาพและตนทนทางการศกษาทมจงเสนอใหสงกลบมาเรยนตอโดยมเปาหมายใหเปนวศวกรไทยทสามารถคมการผลต ทมมาตรฐานเทยบเทาการผลตทประเทศฝรงเศสได อนจะเปนประโยชนดวยกนทงสองฝาย กลาวคอ วศวกรชาวฝรงเศสไดกลบไปทางานทบานเกดของตน และไทยไดวศวกรคณภาพทเปนชาวไทยดวยเชนเดยวกน

“ถาถามวามาเรยนทฝรงเศสไดวทยาการอะไรกลบไปชวยพฒนาบานบาง ตองบอกวาไดเทคโนโลยททนสมยเหนไดชดเจนทสดแลว ประเทศไทยมฐานการผลตของ Michelin ทมมาตรฐานดกวาประเทศรอบๆ ขาง นอกจากไดเทคโนโลยของเขามา ประเทศเรายงไดโอกาสในการพฒนาศกยภาพแรงงานจากบรษทตางประเทศทมาลงทนในประเทศไทยดวย”


นกเรยนทนรนท 1 อกทานหนง ปจจบนไดรบทนจากมหาวทยาลยเชยงใหมใหศกษาตอในระดบปรญญาเอก สาขาวชาสงคมวทยาท Université de Paris V เสนทางการประกอบอาชพของกรณศกษากรณนเปนเสนทางทนาสนใจและสามารถใหขอมลสะทอนการจดการโครงการชวงปลายนาไดด เขามความมงมนตงใจทจะกลบมาทางานใหกบประเทศ โดยตงใจเขารบราชการในหนวยงานของรฐ เมอสาเรจการศกษาสาขาวชาสงคมวทยา คณะสงคมวทยาจาก Université de Grenoble 2 มาแลวตงใจเขาสมครสอบรบราชการในกระทรวงและกรมตางๆ ซงในชวงแรกตองเขาตามกระบวนการสอบคดเลอกภาค ก และการสอบคดเลอกตางๆ ซงทาใหเกดความสงสยทอใจ ภายหลงมประกาศ ว. 10 กเปนใบเบกทางอกหนงทชวยไดบาง ทงนหากผบรหารหนวยงานภาครฐผมอานาจการตดสนใจไมใหความสาคญ การใชงาน ว. 10 จงไมเกดประโยชนตอนกเรยนทนเทาทควร อยางไรกตาม เขาไดรบโอกาสใหเปนอาจารยทมหาวทยาลยเชยงใหม ไดถายทอดความรทเรยนมา สอนโดยเนนจตวเคราะหและสรางโอกาสใหนกศกษาไดฝกทกษะการคดวเคราะห วจารณมากขน เขาไดสะทอนมมมองตอแนวคดโครงการและการบรหารจดการโครงการไวไดอยางแยบยล นาคด สะทอนถงการเปลยนแปลงทางความคดของผรบทนตอความพยายามในการพฒนาเพอเปลยนอนาคตของประเทศในทางทดขน

157

“นกเรยนทนโครงการสวนใหญทรจกอยากเขารบราชการทงนน เทาทผมรจกมนกเรยนทน 7 ใน 10 ไดเลยทอยากรบราชการมากกวา แตประสบกบปญหาหนวยงานราชการไมเอออานวย เรากรสกทอใจ เขาไมสามารถรบเราได ตองปฏบตตามระบบ ผปฏบตงานเองชวยอะไรไมไดทงทเหนวานาจะเกดประโยชนกบองคกร ตวผมเอง walk-in หลายกระทรวง หลายกรม แตเจอแบบนเลยรสกวารฐใหโอกาสเรามา แลวตองการเราจรงหรอเปลา แตพอม ว. 10 มากดขน ... แนวคดทนน พอผมคดตามกทราบวาการท เรยนประเทศทไมใชโลกองกฤษ นอกจากไดความรหลากหลาย ไดภาษาอนแลว ยงไดวธคดกลบไปดวย เรานกเรยนทนกเหมอนกบเมลดพนธทประเทศหยอนไวทวโลก มองประโยชนของทนมนยกระดบไดหลายมต เมลดพนธแบบเรางอกงามไดทตางประเทศ เปนบคคลท เขาใจสองวฒนธรรม เปนตวแทนสรางชอเสยงใหประเทศได เปนแบบอยางใหนองๆ ในทองถนของเราได ทนนมองลกๆ แลวมผลกระทบทางตรงและทางออม ม impact มหาศาล”


กรณศกษาอกหนงทานซงศกษาตอปรญญาเอกทสหพนธสาธารณรฐเยอรมนไดรบทนการศกษาตอปรญญาโทและเอกจากศกยภาพของตนเอง เนองจากระบบการศกษาในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน เนนใหผเรยนมประสบการณการทางานและตองรายงานจบการศกษาปรญญาตร (final report) ซงเปนประเดนทเกยวของกบ การฝกงานดวย เขาศกษาปรญญาตรในสาขาวชาพฒนาเครองจกรกล คณะวศวกรรมเครองกล จาก Georg-Simon-Ohm-Hochschule และไดเขยนรายงานเกยวกบเรองเสนใยสงเคราะห (carbon fiber)ซงอาจารยทปรกษาภาคนพนธสนใจการทาวจยในประเดนดงกลาว และเสนอใหคณบาเหนจศกษาตอปรญญาโทและเอกดวยทนของมหาวทยาลย เขาจงเปนตวอยางทดของการสรางโอกาสทางการศกษาไดดวยศกยภาพของตนเอง

“ตอนทไดรบทนคดวาจดเดนของตวเองคอเปนเดกทเรยนวทยแตชอบภาษา ชอบเรยนภาษาองกฤษ เปนคนชางถาม พอมาเรยนปรญญาตรรสกวาตองตงใจทาใหหนก ตองเรยนเยอะ ทาความเขาใจเยอะกวาคนอน แตนานๆ เขากเรมเรยนรแบบเดยวกบเขา เรยนเทาและทนเขา...โอกาสทไดตอโท-เอกมาจากการเขยน final report อาจารยทปรกษาเลมมองเหนศกยภาพ เขาอานงานทเราเขยนแลวเสนอใหขอทนมหาวทยาลยเรยนตอแลวชวยอาจารยทาวจย ตอนนไมใชนกเรยนทนโครงการแลว แตเปนนกเรยนทนมหาวทยาลยแทน พงเรมเรยนปรญญาเอกไดปเดยว ไมแนใจวาจะเรยนรอดหรอไม แตจะพยายามใหดทสด”


158

3.4 ผลกระทบทเกดจากการรบทนตอผรบทน ครอบครว และทองถน ในภาพรวมคณะผวจยไดเกบขอมลเชงปรมาณและเชงคณภาพเพอประเมนผลสาเรจและผลกระทบ ตอทองถนในรนท 1-2 จากผลการตอบแบบสอบถามเพอประเมนผลสาเรจและผลกระทบตอผรบทน ครอบครว และทองถน โดยผตอบแบบสอบถามประกอบดวย ตวแทนสานกงานเขตพนทการศกษา และผปกครอง สวนใหญผตอบแบบสอบถามเปน ตวแทนสานกงานเขตพนทการศกษาจานวน 44 คน คดเปน รอยละ 75.90 โดยทองถนทใหขอมลสวนใหญมาจากภาคตะวนออกและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 26 คดเปนรอยละ 44.80 คน รายละเอยดดงตางราง 5.21 ตาราง 5.21 คาสถตขอมลพนฐานของผใหขอมลในการประเมนผลกระทบทเกดขนในภาพรวม

ภมหลง จานวน (คน) รอยละ สถานภาพ สานกงานเขตพนทการศกษา 44 75.90 พอ-แม/ ผปกครอง 4 6.90 อนๆ 2 3.40 ไมระบ 8 13.80

รวม 58 100.00 ทองถนของผใหขอมล ภาคเหนอ 7 12.1 ภาคกลาง 18 31.0 ภาคตะวนออก 2 3.4 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 26 44.8 ภาคใต 4 6.9 ไมระบ 1 1.7

รวม 58 12.1 ในภาพรวมตวแทนจากผปกครองและทองถนสวนใหญ เหนดวยมากในประเดนการทราบวตถประสงคของการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนจานวน 15 คน คดเปนรอยละ 42.90 สวนในดานการมสวนรวมในการเสนอความตองการสาขาวชาสอดคลองกบความตองการของทองถนสวนใหญมความคดเหนในระดบนอย จานวน 11 คน คดเปนรอยละ 31.40 เมอพจารณาการจดสรรทนพบวา สวนใหญไมเหนดวย เหนดวยนอยและ เหนดวยในระดบปานกลางวา การจดสรรทนใหนกเรยน 1 ทนตอ1 อาเภอมความเพยงพอ ในสดสวนทเทากนจานวน 9 คน คดเปนรอยละ 25.70 และสวนใหญยงไมเหนดวยวานกเรยนทไดรบทนการศกษาของโครงการนไดไปศกษาในสาขาวชาทเปนความตองการของทองถนจานวน 11 คน คดเปนรอยละ 31.40 อกทงตวแทนจาก

159

ผปกครองและทองถนสวนใหญ กยงไมเหนดวยวา นกเรยนทไดรบทนการศกษาไดกลบมาพฒนาทองถนภายหลงจากสาเรจการศกษา จานวน 11 คน คดเปนรอยละ 32.40 สวนการไดรบประโยชนจากโครงการน สวนใหญเหนดวยในระดบปานกลาง จานวน 13 คน รอยละ 38.20 นอกจากนสวนใหญมความคดเหนดวยในระดบมากวา โครงการนมประโยชนสมควรไดรบการสนบสนนและดาเนนการตอไปจานวน 13 คน รอยละ 37.10 ตลอดจนสวนใหญเหนดวยมากทสดวา โครงการนชวยเพมโอกาสทางการศกษาใหแกเดกยากจน จานวน 19 คน คดเปนรอยละ 54.30 ขณะทสวนใหญเหนดวยในระดบปานกลางวา ทองถนไมเกดการเปลยนแปลงหรอเกดการเปลยนแปลงนอยมากแมวาจะมโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนมาชวยกระจายโอกาสทางการศกษาจานวน 11 คน รอยละ 32.40 และสวนใหญมความคดเหนในระดบมากทสดวาโครงการนชวยลดความเหลอมลาทางการศกษาของเดกยากจนใหมโอกาสมากขนจานวน 10 คน คดเปนรอยละ 28.60 รวมถงสวนใหญมความคดเหนในระดบปานกลางวา วาทองถนไดรบประโยชนจากโครงการนจานวน 11 คน รอยละ 31.40 รายละเอยดดงตาราง 5.22 ตาราง 5.22 ผลกระทบทเกดจากการรบทน ผรบทน ครอบครว และทองถนในภาพรวม

ความคดเหนตอผลสาเรจและผลกระทบตอทองถน

รอยละของระดบความคดเหน รวม ไมเหน

ดวย เหนดวยนอย

เหนดวยปานกลาง

เหนดวยมาก

เหนดวยมากทสด

(1) ท านท ราบ วตถ ป ระสงค ขอ งการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

0 (0.00)

0 (0.00)

6 (17.10)

15 (42.90)

14 (40.00)

35 (100.00)

(2) ท านม ส วน รวม ในการเสนอความตองการสาขาวชาสอดคลองกบความตองการของทองถน

9 (25.70)

11 (31.40)

9 (25.70)

4 (11.40)

2 (5.70)

35 (100.00)

(3) การจดสรรทนใหนกเรยน 1 ทน ตอ 1 อาเภอมความเพยงพอแลว

9 (25.70)

9 (25.70)

9 (25.70)

2 (5.70)

6 (17.10)

35 100.00

(4) นกเรยนทไดรบทนการศกษาของโครงการนไดไปศกษาในสาขาวชาทเปนความตองการของทองถน

11 (31.40 )

10 (28.60)

8 (22.90)

5 (14.30 )

1 (2.90 )

35 (100.00)

(5) นกเรยนทไดรบทนการศกษาไดกลบมาพฒนาทองถนภายหลงจากสาเรจการศกษา

11 (32.40)

10 (29.40)

9 (26.50)

2 (5.90)

2 (5.90)

34 (100.00)

(6) ทานไดรบประโยชนจากโครงการน 10 (29.40)

6 (17.60)

13 (38.20)

3 (8.80)

2 (5.90)

34 (100.00)

(7) โครงการนมประโยชนสมควรไดรบการสนบสนนและดาเนนการตอไป

4 (11.40)

1 (2.90)

5 (14.30)

13 (37.10)

12 (34.30)

35 (100.00)

(8) โครงการนชวยเพมโอกาสทางการศกษาใหแกเดกยากจน

4 (11.40)

4 (11.40)

4 (11.40)

4 (11.40)

19 (54.30)

35 (100.00)

(9) ทองถนไมเกดการเปลยนแปลงหรอเกดการเปลยนแปลงนอยมากแมวาจะมโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนมาชวยกระจายโอกาสทางการศกษา

3 (8.80)

5 (14.70)

11 (32.40)

7 (20.60)

8 (23.50)

34 (100.00)

160

ตาราง 5.22 ผลกระทบทเกดจากการรบทน ผรบทน ครอบครว และทองถนในภาพรวม (ตอ)

ความคดเหนตอผลสาเรจและผลกระทบตอทองถน

รอยละของระดบความคดเหน รวม ไมเหน

ดวย เหนดวยนอย

เหนดวยปานกลาง

เหนดวยมาก

เหนดวยมากทสด

(10) โครงการนชวยลดความเหลอมลาทางการศกษาของเดกยากจนใหมโอกาสมากขน

4 (11.40)

4 (11.40)

8 (22.90)

9 (25.70)

10 (28.60)

35 (100.00)

(11) ทองถนของทานไดรบประโยชนจากโครงการน

5 (14..30)

10 (28.60)

11 (31.40)

5 (14.30)

4 (11.40)

35 (100.00)

ผลการศกษาผลลพธและผลกระทบทเกดจากการไดรบทนตอผรบทน ครอบครว และทองถน โดยเกบขอมลเชงคณภาพจากการสมภาษณไดจาแนกพจารณาออกเปนผลลพธหรอผลกระทบเชงบวกและเชงลบทเกดขนกบผรบทน ครอบครวของผรบทน และสงคม/ชมชนทองถน โดยมรายละเอยดสาคญ ดงน (1) ผลลพธหรอผลกระทบเชงบวกจากการเกบขอมลเชงคณภาพโดยการสมภาษณ การศกษาผลการศกษาผลลพธและผลกระทบเชงบวกทเกดจากการไดรบทน ไดแบงออกเปนผลลพธทเกดขนใน 3 แหลง คอ 1) ผลลพธเชงบวกท เกดขนกบผรบทน 2) ผลกระทบเชงบวกตอครอบครว 3) ผลกระทบเชงบวกตอสงคม/ชมชนทองถน โดยมรายละเอยดดงตอไปน - ผลลพธเชงบวกทเกดขนกบผรบทน จากการวเคราะหขอมลทไดจากการสมภาษณผรบทน และครอบครวของผรบทน รวมถงผบรหารและเจาหนาท สพม. ในประเดนทเกยวกบผลลพธทเกดขนกบผรบทน พบวา สวนใหญเหนวาผรบทนไดรบโอกาสเขาถงการศกษาทมคณภาพทงในและตางประเทศ และสามารถสาเรจการศกษาภายในระยะเวลาของการรบทน ตลอดจนมงานทาภายหลงสาเรจการศกษา และยกระดบคณภาพชวตของตนเองและครอบครวได

“เหนดวยกบโครงการน โดยเฉพาะเรองไมมขอผกมด เดกมอสระในการเลอกทางานในสงทตนเองสนใจ จะไปไดด ยงเรยนหมอไดตอบแทนประเทศอยแลว เปนโครงการท ใหโอกาสและใหความชวยเหลอครอบครวทยากจน ไดใหโอกาสเดกๆ ไปตางประเทศ ซงมองวากลมทไปตางประเทศ นาจะมขอผกมดใหไดกลบมาทางานใหประเทศดวย”

ผปกครองผรบทนรนท 4 รอบท 2 สมภาษณ ณ วนท 9 พฤศจกายน 2557

161

“ไดมโอกาสไปเรยนถงเนเธอรแลนด ไปเอาความรดานเกษตรกลบมา ไปเหนอะไรหลายอยาง ไดประสบการณชวต เปดโลกทศน เอาความรทไปเรยนกลบมาพฒนาประเทศ เงนภาษประชาชนหลายลานนะทสงเราเรยนจนจบ ไมมโอกาสตรงน เราคงไมมทางเลอกในชวตไดมากขนาดน เราอยากจะคนกลบบาง ขอดสาหรบทนนสวนตวพมองวา การเรยนและใชชวตอยเมองนอก ทาใหเรารกและคดถงประเทศไทยมากขน เหนวทยาการทโนน แตตนทนทบานเรากมเยอะ มสงดๆ ทบานเราเยอะมาก จะขออยและตามทบานนแหละ”

ขาราชการ ส.ป.ก. ผรบทนรนท 1 สมภาษณ ณ วนท 9 ธนวาคม 2557

- ผลกระทบเชงบวกตอครอบครวของผรบทน จากการตดตามลงเยยมบานผรบทน และสอบถามทางครอบครว พบวา คณภาพชวตของสมาชกในครอบครวดขน มความสขมากขน มรายไดเขามาจนเจอครอบครว และเกดความภาคภมใจในตวผรบทน ครอบครวเปนทยอมรบจากชมชนเกดจตสานกสาธารณะ เกดความซาบซงในคณคาของทนทมตอบตรหลาน จงตองการตอบแทนและสรางประโยชนใหกบสงคมตอไป

“พอเขาแตกอนรบกอสราง แมกขายของชาธรรมดา มลกอย 3 คน กตองกทนกยศ. ใหเขาไดเรยน ตอนนคณภาพชวตดขน เพราะคณะทนองแจคเรยนใชเงนเยอะ เรยนเภสชแมไมมเงนสงหรอก แตพอเขาไดเรยนแลว พอแมกมเงนไวดแลนอง ลกสาวคนเลกไมสมประกอบ แจคเขากเปนคนดแลคาใชจายของนองอยตอนน ตอนนกไดทาบานใหม พอกตงตวเปนผรบเหมาดแลลกนองเขา 30 – 40 คน ชวตดขนมากจรงๆ”

ผปกครองผรบทนรนท 2 สมภาษณ ณ วนท 17 พฤศจกายน 2557

“โดยสวนตวอยากกลบมาทางานรบราชการทบานนะครบ แตจบมาแลวไมมใครตามเลย จนเรางงวานเราจบแลวนะ ใหเราทาอะไรตอหรอไม ตอนนทางานบรษทเปนเภสชกรรานยาได 2 ปแลว เรมสนกกบงานครบ ใจยงไมอยากเรยนตอเลย เพราะวาเรยนตองใชเงนเยอะ และใชเวลา ไมอยากขาดรายไดไปยาวเพราะตองดแลครอบครว สงเงนใหแมตลอด แตแมกบอกวาจะใสบญชกลางไวให เรากใหแมไวเบกใชไดเลย ไมตองเกบไวใหเราหรอก ทน ODOS ทาใหคณภาพชวตคน ๆหนงและครอบครวดขนจรง ๆอยากใหมโครงการนตอไปครบ”

เภสชกร ผรบทนรนท 2 สมภาษณ ณ วนท 17 พฤศจกายน 2557

162

“ทนนด อยากใหมตอไปใหรนนอง ทกวนนมงานทางานดแลตวเองได ครอบครวสบายขน ตงแตทเราไดรบทน เพราะพอแมสามารถสงเสยนองๆ ใหเรยนตอได หนเอาเงนทนทได รวมกบเงนททางานพเศษทโนน สงเงนกลบมาใชหนทน กยศ. ไดหมด ไมมภาระสงเสยเรา คณภาพชวตกดขน”

มคคเทศกอสระ ผรบทนรนท 2 สมภาษณ ณ วนท 26 พฤศจกายน 2557

- ผลกระทบเชงบวกตอสงคม/ชมชนทองถน ผลกระทบเชงบวกทเจาหนาท สพม. และครอบครวสะทอนมความสอดคลองกน พบวา ผรบทน เปนตนแบบใหกบเดกคนอนในชมชน และไดนาความรความสามารถทไดศกษาเลาเรยนกลบมาใชในการพฒนาชมชนของตนเองใหมความเจรญกาวหนาตอไปเปนกาลงสาคญของการพฒนาทองถนใหเขมแขงและยงยน

“โครงการนสรางแรงบนดาลใจใหกบเดกในการเรยน เดกจะมงมน ขยน ตงใจเรยนมากขน เพราะโอกาสทไดไปเรยนตางประเทศเหมอนเปนความฝน โครงการนมนเปนโอกาสทหาไมไดจากทไหน โครงการนควรมตอไป”

รองผอานวยการ สพม. สมภาษณ ณ วนท 17 พฤศจกายน 2557

“หลกความรท พ ไดจากการเรยนท โนน นามาใชในการวจยและพฒนาการเกษตรไทยทนได หลกวชาทเราเรยนมาระดบปรญญาตร ทประเทศเอามาสอนในปรญญาโท จะไมทนกน แตเราพอเปนขาราชการ ทางานวจยในทองถน กยอยความรพวกนนใหกบเกษตรกรไดเลย พกไดความรเพมนะ คนเฒาคนแกบานเรามของดอย แบบทความรสากลไมม อยางลงพนทไป เจอยายแกปลกยางนา ตนใหญ 2 คนโอบ เราปลกกนจรงๆ ไมใหญเทาเขา เอาความรสากล มาบรณาการความรทองถน ลกทงๆ ของเรานาจะด แตตองเรมทเปลยนความคดคนใหเขาการทาเกษตรยคใหมกอน เขาใจ ทาเปน อยเปน ไมมหน”

ขาราชการ ส.ป.ก. ผรบทนรนท 1 สมภาษณ ณ วนท 9 ธนวาคม 2557

163

(2) ผลลพธหรอผลกระทบเชงลบจากการเกบขอมลเชงคณภาพโดยการสมภาษณ การศกษาผลการศกษาผลลพธและผลกระทบเชงลบทเกดจากการไดรบทน ไดแบงออกเปนผลลพธทเกดขนใน 3 แหลง คอ 1) ผลลพธเชงลบทเกดขนกบผรบทน 2) ผลกระทบเชงลบตอครอบครว 3) ผลกระทบเชงลบตอตอสงคม/ชมชนทองถน โดยมรายละเอยดดงตอไปน - ผลลพธเชงลบทเกดขนกบผรบทน

จากการสมภาษณผบรหาร และเจาหนาทสานกสงเสรมและพฒนาศกยภาพนกศกษา สกอ. พบวา ผรบทนทขอยตการศกษาในตางประเทศ บางกรณเกดความทอแทระหวางการรบทน หรอไมอาจศกษา จนสาเรจได จนทาใหตนเองสญเสยกาลงใจ และความมนใจในตนเองไดรบความกดดนจากความคาดหวง ของครอบครวและสงคมในฐานะนกเรยนทน จนทาใหเกดความเครยด และสงผลกระทบตอสขภาพจต

“เดกสวนใหญท ขอกลบ ม ปญหา เรองเรยนภาษาไม ได ปรบตวกบสงแวดลอม สภาพอากาศไมได และกสอบเขามหาวทยาลยไมได เกดความกดดน แลวเดกกเสยสขภาพจต ขาดความมนใจในตวเองไปเลย ตองพาไปหาหมอ เรารบฟงเขากสงสาร ทงสขภาพจตเขาดวย เราดวย บางคนเรยนตอไมไหว กลบมากมปญหาเรองจานวนปรบทนเหลอแค 2 ป ทเหลอตองจายเอง ไมมเงนอก พวกรน 1 กลบมาเรยนหลกสตรไมเหมอนกนเทยบโอนไดบาง ไมไดบาง ปญหาเยอะ และนาเหนใจ เขากเควงไมรจะเอายงไงกอนาคต”

เจาหนาทสานกสงเสรมและพฒนาศกยภาพนกศกษา สกอ.

สมภาษณ ณ วนท 14 พฤศจกายน 2557

“เดกทไปเรยนสวนใหญ คอสวนมากเอาตวรอดเรองภาษาได เรยนทตางประเทศจะไปไดไวกวา แตทปรบตวไมไดนาจะเปนเรองสงแวดลอม การใชชวต อยในสงคมทโนนมากกวา แตกเฉพาะคนๆ ไปนะคะ ทางเรากอนสงไปเรยนกมการสอบ psycho test เหนวาจาเปน เรมรนท 3 แลวนาผลรายงานสงสานกตดตามทโนน ทางมหาวทยาลย กมหนวยใหคาปรกษาอยดวย มอะไรกใหปรกษาสานกตดตามกอน แตทหนกๆ เพราะหางจากการตดตอจากกลมเพอน ไปเรยนคนเดยว เรยนกนนอย ไมรจะตดตอใครกสงผลตอรางกาย และจตใจดวย”

เจาหนาทกลมงานบรหารเครอขายและโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ก.พ. สมภาษณ ณ วนท 14 พฤศจกายน 2557

164

- ผลกระทบเชงลบตอสงคม/ชมชนทองถน จากการวเคราะหขอมลจากการสมภาษณหนวยงานทเกยวของ และ สพม. ไดสะทอนถงผลกระทบตอสงคมเรองความไมคมทนในการสงคาเลาเรยน โดยทผรบทนไมสามารถศกษาตอใหจบหลกสตรได มการยตการศกษาในตางประเทศ และกลบมาศกษาตอในประเทศไทย ทาใหประเทศสญเงนทลงทนไปในชวงแรกของการศกษาเพอเตรยมความพรอมและการศกษา อกท งยงเบยดบงโอกาสของผทมความพรอม และความสามารถคนอนทในอนาคตอาจสาเรจในกรณทสาเรจการศกษา แตไมสามารถบรรจเขารบราชการในทองถนได เนองจากไมมใบประกอบวชาชพ

“มเดกของโครงการ ODOS ทกลบมาทบาน อยากกลบมาอยบาน จบวศวะไฟฟามา อยากกลบมาเปนครสอน อกคนหนงจบวศวะจากเยอรมนเลย อยากกลบมาเปนครอยทบานเรานแหละ แตเปนไมได เพราะไมมใบประกอบวชาชพคร บานเราเลยขาดโอกาสดๆ ทไดอาจารยดๆ จบนอกมาสอนคนในพนท เดกทนกขาดโอกาสไดเรยนดๆ ไปดวย มนเปนจดออนของระบบการศกษาไทย ทไมสามารถเอาคนเกงมาเปนครได มรน 1 อกคนทเปนหมออยทน คนไขควยาวเปนเดอน แตไมมอตราบรรจให”

เจาหนาทการศกษา สพม. สมภาษณ ณ วนท 17 พฤศจกายน 2557

“โครงการนจดสรรทนเหมอนใชใหหมดไป ตามสไตลนกการเมอง ควรใหทองถนระบวาความตองการของทองถนคออะไร ควรไปเรยนสาขาไหน จะตองไปเรยนอะไร จบมาเปนอะไร ถงจะไดมท ยนในจงหวดได ไมใชใหเขาไปเรยนอะไรกได แลวจบกลบมาไมมงานทา เงอนไขตองม อยาปลอยใหคนใชโครงการนเปนสะพานสการไปเรยนเมองนอก แลวหาโอกาส ไมกลบมาตอบแทนประเทศ และแยงโอกาสผทตองการจรงๆ”

ผอานวยการ สพม. สมภาษณ ณ วนท 26 พฤศจกายน 2557

165

ตอนท 2 แนวโนมปญหาและอปสรรคในการดาเนนงานโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ตงแตรนท 1 ถงปจจบน ผลการศกษาแนวโนมปญหาและอปสรรคในการดาเนนงานโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ตงแตรนท 1

ถงปจจบน โดยจาแนกแนวโนมปญหาและอปสรรคในการดาเนนโครงการออกเปน 3 ประเดน คอ 1) สภาพการเตรยมความพรอมของนกเรยนทนทประเทศไทย 2) การบรหารงานในการดแลนกเรยนทนในประเทศ 3) การบรหารงานในการดแลนกเรยนทนในตางประเทศ ซงมรายละเอยดดงตาราง 5.23

ตาราง 5.23 แนวโนมปญหาและอปสรรคในการดาเนนงานโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ตงแตรนท 1 ถงปจจบน

ประเดนแนวโนมปญหาและอปสรรค

รนท 1-2 รนท 3-4

1.สภาพการเตรยมความพรอม ของนกเรยนทนทประเทศไทย

(1) ระยะเวลาในการเตรยมความพรอมนอยทงดานภาษาและการใชชวต - (2) ลกษณะการคดเลอกนกเรยนทน รนท 1 ซงไมมการกาหนดระดบความสามารถขนตา ทาใหไดคณลกษณะของ

นกเรยนทนรนท 1 สวนใหญยงไมพรอมทจะใชชวตในการศกษาตอในตางประเทศ ทาใหมการขอยตการศกษาเปนสดสวนทมากกวารนอนๆ

-

2.การบรหารงานในการดแลนกเรยนทนในประเทศ

(1) ขาดการตรวจสอบเกณฑรายไดอยางเขมงวด ทาใหอาจเกดชองโหว และการทจรตจากการแจงรายไดทไมตรงกบความเปนจรง (2) ไมมเจาหนาทดแลนกเรยนทนโดยเฉพาะ รวมถงการกาหนดบทบาทหนาททชดเจน ทาใหนกเรยนทนมปญหาในการตดตอเมอมปญหา

เชน ไมมการตอบกลบจดหมายอเลคทรอนคส (e-mail) รวมถงการใหขอมลขาวสาร และการตอบคาถามไมชดเจน ไมตรงกน (3) การดาเนนงานของเจาหนาทคอนขางลาชา ทงในสวนของเอกสารและการบรหารจดการเงนทน สงผลใหเดกเรมเรยนชาหรอบางกรณ

จาเปนตองสารองเงนจายกอน ซงกวาจะไดรบเงนคนใชเวลานาน เกดผลกระทบตอครอบครว อกทงแบบแผนในการสงเอกสารในแตละครงมความแตกตางกน ควรมความชดเจน

(4) การตดตาม การดแลตดตามนกเรยนทนนอยเกนไป อาจมการใชเทคโนโลยเขามาชวยใหการตดตอสอสารงายขน (5) ปญหาการรบรองวฒ (6) ขาดการประสานงานจากกระทรวงมหาดไทยในการใหขอมลสาขาวชาททองถนมความตองการ เพอเปนสารสนเทศในการเลอกสาขาวชาใน

การเรยนทาใหสาขาทนกเรยนเลอกเรยนไมสอดคลองกบความตองการของทองถนหรอประเทศ นกเรยนทนมอสระในการเลอกสาขามาก ทาใหกลายเปนเรยนตามความตองการสวนบคคล

166

ตาราง 5.23 แนวโนมปญหาและอปสรรคในการดาเนนงานโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ตงแตรนท 1 ถงปจจบน (ตอ)

ประเดนแนวโนมปญหาและอปสรรค

รนท 1-2 รนท 3-4

3.การบรหารงานในการดแลนกเรยนทนในตางประเทศ

รนท 1 (1) ไมมการสงไปอยกบ host (2) มอปสรรคเรองการตดตอประสานงาน เนองจากเทคโนโลยการสอสารยงไมทนสมยเทาปจจบนน (3) การบรหารจดการอยกบอคราชทตในประเทศองกฤษในกรณของประเทศฝรงเศส (4) การบรหารจดการในรนท 1 มปญหามาก เนองจากการจดการเรงดวน (5) สถานทตจางบรษทเอกชนดแลนกเรยนทนในรนท 1-2 ในกรณของประเทศเยอรมน ทาใหการดแลนกเรยนอาจไมทวถงในระยะแรก

-

รนท 2 (1) การบรหารจดการอยกบอคราชทตในประเทศองกฤษในกรณของประเทศฝรงเศส

167

ตาราง 5.23 แนวโนมปญหาและอปสรรคในการดาเนนงานโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ตงแตรนท 1 ถงปจจบน (ตอ) ประเดนแนวโนมปญหาและ

อปสรรค รนท 1-2 รนท 3-4

3.การบรหารงานในการดแลนกเรยนทนในตางประเทศ

(1) ขอมลในการตดตามและประเมนผลนกเรยนทนรวมถงขอเสนอแนะตางๆจาก สานกงานผดแลนกเรยนทน ทไดสงกลบไปยงประเทศไทย ไมไดรบการตอบสนองและแกไขเทาทควร

(2) ปญหาเรองการเทยบคะแนน (grading) ของประเทศเยอรมน และฝรงเศสเมอนกเรยนทนกลบมารายงานตวทประเทศไทยทพบวา ระบบการศกษาในบางประเทศมระบบเกณฑการประเมนผลทแตกตางกน สงผลใหการตความระดบผลการเรยนไมสอดคลองกบสภาพจรง

(3) การสงนกเรยนทนแตละรนหลายรอบ เปนอปสรรคในการบรหารจดการการศกษาในแตละรนใหมความตอเนอง (4) การใหขอมลแกนกเรยนในการตดสนใจเลอกสาขาและประเทศไมครอบคลมและสอดคลองกบความเปนจรง จงควรจดอบรมกลมพเศษให

นกเรยนทนเพอเตรยมความพรอมสการศกษาระดบตอไป โดยจดหาขอมลทเกยวของไวให เชน รายการกลมสาขาทตองเขาศกษา รายการมหาวทยาลยทวประเทศ รายการสถานประกอบการทฝกงาน เปนตน

(5) คาใชจายไมตรงกบคาครองชพของแตละประเทศและยคสมย ควรปรบใหมความเหมาะสม (6) นโยบายในการใหทนไมครอบคลมถงการศกษาระดบ ตร-โท เชน ในการศกษาสาขาวศวกรรม เพอใหไดวฒ วศ.บ. แตในตางประเทศจะได

เพยงแตวฒ วท.บ. เพราะเนองจากนโยบายทกาหนดใหศกษาเพยงแคระดบปรญญาตร ดงนนอาจมอปสรรคในการตความหรอปรบเทยบวฒการศกษาใหแกผรบทนซงทาใหอาจไมสามารถไปประกอบอาชพไดตรงตามสาขาทตนสาเรจการศกษา

168

169

บทสรปภาพรวมการวเคราะหสภาพปญหาและอปสรรคในการดาเนนงานโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ตงแตรนท 1 ถงรนปจจบน

โครงการ 1 อาเภอ 1 ทน แรกเรมมาจากนโยบาย แนวคด และวตถประสงคการคนกลบจากรายได ผลกาไรหวย 2 ตว 3 ตว ในรฐบาลป พ.ศ. 2547 ซงเปลยนมมมองทาใหการซอหวยใตดนผดกฎหมายมาอย บนดนถกกฎหมาย ผซอจานวนมากเปนคนสวนใหญของประเทศทมฐานะยากจน แตนยมเลนหวยเพอเสยงโชค รฐบาลในขณะนนจดสรรรายไดผลกาไรคนสประชาชนระดบรากหญาดวยการเปดโอกาสใหเดกเรยนดมฐานะยากจน ครอบครวมรายไดตาไดสอบชงทนเพอศกษาตอตางประเทศ กระจายโอกาสและความเสมอภาคเทาเทยมกนทงประเทศทกอาเภอของประเทศไทย ทาการคดเลอกนกเรยนตามคณสมบตทกาหนดไว 1 อาเภอ 1 ทน (ODOS) ผลการศกษาพบวา ไดนกเรยนตามนโยบาย แนวคด วตถประสงคทตองการใหเปนรฐสวสดการ (Social Welfare) ลดปญหาความเหลอมลาทางการศกษาลง การศกษาตอตางประเทศทไมใชภาษาองกฤษ ทมองคความร วทยาการทเปนความตองการของประเทศ การพฒนาคณภาพชวตของผเรยนและครอบครวใหดยงขน กลาวไดวาบรรลความสาเรจตรงตามความนโยบาย แนวคด วตถประสงคทกาหนดไว กลาวคอ นกเรยนสวนใหญผไดรบทนรนท 1 – 2 มผลการเรยนด มฐานะยากจน ผานการคดเลอกอยางยตธรรม เสมอภาค ไดศกษาตอตางประเทศทไมใชภาษาองกฤษ 18 ประเทศ ในสาขาทขาดแคลน สวนใหญสามารถจบการศกษาตามกรอบเวลาทกาหนดไวได มงานทาทงในภาครฐบาล เอกชน และประกอบอาชพอสระ จานวนไมนอยศกษาตอในระดบปรญญาโทและเอก และอนๆ

ในขณะเดยวกน มการปรบเปลยนเชงนโยบาย แนวคด วตถประสงค และหลกเกณฑการทางานหลายครงจากรฐมนตรทเขามาดแลกากบโครงการน นบแตการไมจากดรายไดผปกครองไปศกษาในสาขาซาซอนในประเทศทใชภาษาองกฤษ เขตพนทหรอเขตโรงเรยน ระดบความยากงายของขอสอบ เกณฑการตดสนเปลยนไปมาบอยครงโดยเฉพาะในรนท 3 และรนท 4 กอใหเกดความสบสน ยงยาก ความไมชดเจนนบตงแตระดบครอบครว ผปกครอง นกเรยน สถานศกษา โรงเรยน ชมชนทองถน เขตพนทการศกษาทแยกสวนการดาเนนการกบสวนกลางทงสานกความสมพนธตางประเทศ กระทรวงศกษาธการ สานกงานขาราชการพลเรอน สานกคณะกรรมการการอดมศกษา และสานกผดแลนกเรยนทนรฐบาลในตางประเทศ ทตองปฏบตตามนโยบาย คาสงใหดาเนนการตามภารกจทไดรบมอบหมายทงๆ ทผดกบแนวคดและวตถประสงคดงเดมทกาหนดไว ขาราชการไดมการทกทวง ใหความเหนและขอเสนอแนะในคณะกรรมการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน แตไมเปนผล อยางไรกตามหนวยงานทง 4 องคกร ไดพยายามทางานกนอยางเตมท ทมเท เอาใจใส ดแลนกเรยนทนอยางใกลชดทง การเตรยมตวในประเทศ การฝกอบรม เตรยมภาษา วฒนธรรม ขอมลพนฐานทเกยวของ การดาเนนชวตใน ตางแดน การปรบตว การหาโรงเรยนและมหาวทยาลยทตองการศกษาตอ การปฏบตจรงมความยงยากและขอจากดเกดขนมากมายในเชงขอมลไมครบถวนตอการตดสนใจ การ “Shock” ทางวฒนธรรม (culture shock) ระบบการเทยบโอน การสอบใบประกอบวชาชพ การไมรบรองการมงานทาภายหลงจบการศกษา การตามใจนกเรยนทนมากเกนไป การไดผลตอบแทนไมคมกบงบประมาณทลงทนจานวนมากและอนๆ

170

ในสวนของการดาเนนการเพอใหบรรลนโยบาย แนวคด และวตถประสงคพบวา ระดบทองถน ชมชน มสวนรวมในความตองการของทองถนในสาขาทตองการขาดแคลนอยในระดบตา ไมสอดคลองสมพนธกน การกระจายโอกาสเขาถงโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนอยทโรงเรยน ครแนะแนว ครประจาชนและผบรหาร เปนสวนใหญ โดยมเขตพนทการศกษามธยมศกษาเปนผดาเนนการสอบคดเลอกทงหมด และจดสงรายชอผมคณสมบตสอบไดมาทสวนกลางและจบภารกจลงในขนตอนน ท นบวาการมสวนรวมในระดบทองถน สถานศกษา เขตพนทอยในระดบตาและมขอจากดคอนขางมาก การดาเนนการในสวนกลางมคณะกรรมการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนเปนผกากบเชงนโยบาย บรหารจดการงบประมาณ การตดสนใจแกปญหาอปสรรคตางๆ หนวยงานหลกดงเชนสานกความสมพนธตางประเทศ สานกปลดกระทรวงศกษาธการ สานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน และสานกงานคณะกรรมการอดมศกษาจดการฝกอบรมมกรอบระยะเวลาประมาณ 3 เดอน เพอเตรยมความพรอมทางดานภาษาและวฒนธรรมประเทศตางๆ ขอมลเบองตนสาหรบการตดสนใจการเลอกเรยนคณะ สาขาวชา และมหาวทยาลยทตองการศกษาตอ การพบปะผแทนนกเรยนรนพ วทยากร เจาหนาทฝายตางๆ ระบบการศกษาตอ ปญหาและขอจากดตางๆ ฯลฯ สาหรบขนตอนนพบวาการประสานงาน การรบร การสงตอ การจดการหลกสตรฝกอบรบเพอใหผไดรบทนมความพรอมเพยงพอ ตอการศกษาในแตละประเทศจดอยในระดบดทผลการประเมนจากผไดรบทนเหนดวย แตใหเพมเตมขอมลใหตรงตามความเปนจรง มใชขอมลดานใดดานหนงคลายการเชญชวนใหตดสนใจผดพลาดไดในการเลอกคณะ สาขาวชา มหาวทยาลย และประเทศทศกษาตอ นกเรยนทศกษาตอในประเทศตองรบรทกเรองเหมอนนกเรยนศกษาตอตางประเทศ รวมทงมหวขอ เนอหา เวลาในการฝกอบรมนอยเกนไป การฝกอบรมควรเขมขน เอาจรงเอาจง เนนวนยความรบผดชอบ การชวยเหลอตนเองมากกวาน ยงไปกวานนควรฝกฝนการคดนอกกรอบ คดวเคราะห วพากษวจารณ การเขยน writing เพอบรรยายความคดเหน motivation creative ideas และอนๆ ควรสอดแทรกการมสงคมวชาการ การหาเพอนกลม การเปดตวเอง การกลาแสดงออก เทคนคและทกษะสาคญของการนาเสนอผลงาน และอนๆ

การดาเนนการหลงจากฝกอบรม 3 เดอนแลวสงนกเรยนทนจานวนมากไปศกษาตอตางประเทศ ทงไมใชภาษาองกฤษและภาษาองกฤษนนเปนการลงทนครงใหญของประเทศใน 4 ประเทศทไปศกษาเกบขอมลเจาหนาททดแลรบผดชอบโครงการนลวนมทรรศนะคลายคลงกน คอ “สงมาเปน Mass แตตองดแลเปน Case” การสะทอนขอเทจจรง ปญหาทประสบในการดแลโครงการนตงแตรนท 1-4 “เรารวบรวมปญหาขอเสนอแนะสงขนไปเบองบน แตไมเคยไดรบการตอบสนองเลย” การทางานททมเท เอาใจใส ตดตาม อยางใกลชด นกเรยนทนบางคนไมประสบผลสาเรจดวยสาเหตตางๆ “รสกเสยดายงบประมาณ สงสารประเทศจง เราควรเตรยมการดกวาน” ผลการศกษาตอความสาเรจของโครงการนในตางประเทศ คอ ขาราชการ 3-5 คน ในสานกงานททางานหนก ดแลเดกละเอยดเปนรายบคคล ตดตามความกาวหนา การประสานงานสอสารกบโรงเรยนสอนภาษาทมคณภาพ มหาวทยาลยทศกษาตอได การใหขอมลทถกตองจาเปน การชวยตดสนใจการเปลยนสาขา คณะวชา มหาวทยาลยตามศกยภาพ การแนะนาในเรองวฒนธรรม ภาษา ทพกอาศย การปรบตว การใชจาย และอนๆ ในสวนสาคญลาดบถดมาคอ โรงเรยนสอนภาษาทองถนประจาแตละ

171

ประเทศ การทาสญญา MOU ระหวางกน การออกแบบหลกสตรรวมกน ทพกอาศยปลอดภยราคาถก อยใกลโรงเรยน บางประเทศจด host family ให การรจกนกเรยนไทย คณลกษณะทเปนขอเดน ขอดอย การตวเขม การจดสอบเพอวดระดบมาตรฐานนาไปใชเปนหลกฐานสาคญการศกษาตอ การชวยหาทเรยน ตดตอประสานงานมหาวทยาลยสาขาตางๆในสวนของมหาวทยาลยทนกเรยนทนเขาศกษาตอมคณภาพและไดมาตรฐานระดบปานกลางขนไป ทงมหาวทยาลยของรฐและเอกชน นกเรยนทนบางคนเปลยนสาขาวชา คณะทเรยน มหาวทยาลยมชอเสยง ตามสทธและขอมลทชดเจนมากยงขน เดกไทยจะปรบตวไดด ชวยตวเองมากยงขน ปญหาจะอยทเทอมแรกปการศกษาท 1 ตอไปกเขาระบบได เดกสวนใหญเรยนในสาขาขาดแคลน ทนสมย วทยาการกาวหนา หลายสาขาไมเปดสอนในประเทศไทย เดกทเรยนจบหลายคนบอกคณคาของโครงการนวา “เรยนทนนานมาก ไมใชแคภาษาวฒนธรรม ความรเทานน แตเรารวธคดของคนชาตนดวย”

การสงนกเรยนทนในโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน มาศกษาตอตางประเทศจาเปนตองเตรยมการใหด ตนทางไดเดกดมคณภาพ หลกสตรฝกอบรมใหเขม เปนพนฐานสาคญในการตอยอดโรงเรยนและมหาวทยาลยในแตละประเทศได ประการสาคญตองมการศกษาเรยนร เตรยมขอมล หลกเกณฑ ระบบการสอบเทยบ หลกฐานการศกษาตอ คะแนนตามระดบทตองการสอบใหไดและอนๆ ซงแตละประเทศมรายละเอยดขนตอน ระเบยบกฎเกณฑ มาตรฐานตามระดบ ขอบงคบ ขอยกเวน โควตา จานวนทนงนกเรยนของนกเรยนตางชาตแตกตางกนทกประเทศมรายละเอยดและขอสงวนนกเรยนตางชาตชดเจน คณสมบตทตองการ เอกสารสาคญประกอบการพจารณาในดานใดบางเปนขอมลใชประกอบการตดสนใจ รายละเอยดทแตละประเทศจาเปนตองมใหตามทรองขอ ซงเปนปญหาขอยงยากและถาหากขาดการศกษาตดตามอยางตอเนอง จะเปนอปสรรคสาคญตอการประสานงาน การสงเดกนกเรยนเขาศกษาตอเปนอยางยง

ปจจยปญหาสาคญททาใหการดาเนนการมขอปญหาอปสรรคตลอดเวลาทผานมา คอ นกการเมอง รฐมนตรทผลดเปลยนกนมาดแลกระทรวงศกษาธการชวระยะเวลาสนๆ มกมนโยบายความตองการของตนเองเปนหลกแมนจะมาจากพรรคเดยวกนหรอตางพรรคกตามท การเปลยนนโยบาย วตถประสงค หลกเกณฑ คณสมบตตางๆ ทาใหโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน กลายเปนนโยบายทางการเมอง ถกกลาวหาวาเปนประชานยมบางหาเสยงกบคนยากจน ตองยตโครงการนลง หรอเปลยนชอโครงการนใหม รฐมนตรบางทานเปลยนปรชญาแนวคดกมดงเชน ใหทนนกเรยนเรยนเกงไมจากดรายได ครอบครวฐานะดไปเรยนในประเทศทใชภาษาองกฤษได โรงเรยนสวนกลางมาแยงสทธของเดกยากจนเรยนด ในทกอาเภอทวทกภมภาค และเกดความซาซอนกบทนอนๆทจดใหอยแลว ทน ก.พ. กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย เปนตน ยงไปกวานน ความไมตอเนอง ไมรดกม การเอาใจเดกนกเรยนทนของฝายการเมอง รฐมนตร ทาใหประเทศไทยสญเสยโอกาสการไดคนเกงมคณภาพ องคความรหลากหลายจากนานาประเทศกลบมารบใชทางานใหกบรฐบาลผานกลไกกระทรวง ทบวง กรมตางๆ คอโครงการนยดหยน ไมมขอผกมดสญญาปรบ การไมเตรยมจดหางานรองรบ นกเรยนทนจานวนไมนอยจงมตองรบผดชอบใดๆ ทงสน ทงๆ ท เปนเงนงบประมาณแผนดนตงแตรนท 2 เปนตนมา การเปลยนแปลงนโยบายบอยครงของฝายการเมองลวนมผลทาใหการดาเนนการของผปฏบต ขาราชการ ทเกยวของเกดความยงยาก ตามแกปญหาไมหยดหยอน มความคบของใจ และรสกกงวลกบปญหาตางๆ ทรวบรวมนาเสนอขนไปแตแทบไมมการพจารณาแกไขมากนก

172

ในสวนของผรบทนการศกษาพบวา ในรนท 1 และรนท 2 สวนใหญจบการศกษาตามกรอบเวลา ทกาหนดไว 7 ป ไดเรยนในสาขาทตนเองถนด สนใจ และเปนวทยากรองคความรทจาเปนและนากลบมาประยกตใชไดกลบประเทศ มลกษณะรเขารเรา เขาถงความนกคด ทศนคต คานยม ภาษาและวฒนธรรมแตละประเทศไดด ผรบทนมเจตคตทดในการกลบมารบราชการทางานใหกบประเทศชาตและทองถนของตนเอง ในภาคสวนราชการดงเชน ส.ป.ก. กระทรวงเกษตรและสหกรณรบนกเรยนทน ODOS มากทสด ไดยกยองเดกกลมนวา เปนคนรนใหมทสงาน หนกเบาเอาส เรยนรเรว รกหนวยงานองคกรตวเอง ทสมมาคารวะ และจะเปนกาลงสาคญของภาคราชการในอนาคต อยางไรกตามเนองจากไมมการผกมด การกลบมาทางานชดใชทน เดก ODOS จงมความอสระและทางเลอกในการประกอบอาชพคอนขางมาก กระจายตวอยทวไปในภาคเอกชน ทองถน ราชการ และอนๆ เดกนกเรยนทน ODOS สวนใหญมความเหนวาควรดาเนนการทนนตอไป ไมควรยกเลกเพราะทกคนเหนคณคาและประโยชนของโครงการนเปนอยางมากในการเปลยนแปลงตนเอง ฐานะครอบครว และประเทศชาต เพยงแตตองปรบปรงแกไขจดออนหรอปญหาบางเรองใหดยงขน ในเชงหลกการรฐบาลลงทนกบโครงการนมาก แตถาไมมแผนงานรองรบการกลบมามงานทา ภาคเอกชนขนาดใหญจะเขามาตดตอ จางงานใหเงนเดอนในตาแหนงระดบสงทงๆ ทไมมสวนรวมลงทนเลยแมแตนอย นบเปนการสญเปลาทางการศกษาคอนขางมาก

สรปโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน เปนนโยบายทดควรสนบสนนตอไป ดวยการสานตอในเชงปรชญา หลกการ แนวคด และวตถประสงคทรเรมและวางวสยทศนระยะยาวของประเทศดวยการสงเสรมใหเดกเรยนด ฐานะยากจน ครอบครวมรายไดตา ไดมโอกาสศกษาตอตางประเทศทไมใชภาษาองกฤษนาวทยากร องคความรกลบมาพฒนาประเทศอนจกบรณาการสรางสมดลกบทฤษฎความรในกลมประเทศท ใชภาษาองกฤษ การสรางเครอขายเชอมโยงในเรองทางการคา การเมอง เศรษฐกจ วฒนธรรมภาษา การทองเทยว การศกษา และการมงานทาในระดบชมชน ทองถนและนานาชาต ประเทศไทยจะเปนศนยกลางของภมภาคและโลกในศตวรรษท 21 โครงการ 1 อาเภอ 1 ทน เปนรฐสวสดการทลดความเหลอมลาและความแตกตางทางสงคมใหลดนอยลงเปนปจจยทชวยสนบสนนใหโรงเรยนในทกอาเภอ ชนบททหางไกลพฒนาคณภาพใหดยงขน การสรางแรงจงใจและเปนตนแบบใหนกเรยนตงใจศกษาในโรงเรยนใกลบานของตนเองยงไปกวานนเมอเดกทน ODOS จบการศกษากลบมาแลวจะกลายเปนทรพยากรบคคลสาคญของประเทศทงในสวนของภาครฐบาลกบเอกชน สวนกลางกบทองถนในการบรหารจดการทกระดบเพราะไดทงองคความร วทยาการสมยใหม ตนทนภาษาวฒนธรรม และวธการคดของแตละประเทศกลบมาดวย

การสนบสนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ดาเนนการมาตงแตป พ.ศ. 2547 ตงแตรนท 1 ถงรนท 4 มจานวนผรบทน 3,096 คน งบประมาณดาเนนการ 22,087 ลานบาท จานวน 24 ประเทศ สวนใหญศกษาในสาขาทขาดแคลนและเปนความตองการของประเทศในกลมวทยาศาสตร สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ ชววทยา วทยาศาสตรการอาหาร ฟสกส คณตศาสตร เคม การจดการสงแวดลอม เทคโนโลยสารสนเทศ เกษตรสมยใหม ระบบจดการนาและนเวศวทยา อยางไรกตาม โครงการ 1 อาเภอ 1 ทน มปญหา อปสรรคหลายดานทตองปรบปรงแกไขนบแตนโยบายทางการเมอง รฐมนตรทเขามาดแลตองชดเจน ยอมรบ สานตอ ปรชญา แนวคด และวตถประสงคนอยางจรงจงและตอเนอง ไมเปลยนแปลงจนเสยหลกการและวตถประสงค

173

ด งท ผ านมา จด ต งองคกรบรหารงานโครงการ 1 อ าเภอ 1 ทน เพ อ เปนภารกจงานส าคญ ของกระทรวงศกษาธการ ในการเปนองคกรหลกของการตดตอประสานงาน บรณาการครบวงจรในหนวยงานทรบผดชอบ ตงแตตนทางชมชนทองถน การรบสมคร คณสมบต การสอบคดเลอก การสงตอฝกอบรมอยางจรงจงเขมขน การศกษาในมหาวทยาลยนานาประเทศ การจดหางาน ตาแหนงทางราชการทเหมาะสมให การศกษาวจยปญหา อปสรรค รายละเอยดของทกประเทศเกยวกบการสงนกเรยนไปศกษาตอ ขอมลหลกฐานสาคญ การสอบเพอใหไดมาตรฐานตามทกาหนด สาขาวชาคณะทเปดมหาวทยาลยทไดรบการยอมรบ ระบบการดแลนกเรยนทนอยางมคณภาพ การใหขอมลครบทกดานตรงกบความเปนจรง นเทศตดตามผลอยางใกลชด รวบรวมรายชอโรงเรยนสอนภาษาทเชอถอได ลวนเปนสวนสาคญลดการสญเสยงบประมาณและ การออกกลางคนของนกเรยนทน ODOS ได นอกจากนควรกาหนดผรบทนตามความตองการของประเทศตามปรชญาแรกเรมดวยการเปดรบทนรนท 5 แบงนกเรยนออกเปน 3 กลม ไดแก การสงนกเรยนทน ODOS ไปเรยนประเทศทไมไดใชภาษาองกฤษดงเดม แตตองประเมนผลกลมประเทศ สาขาวชา และคณะใหตรงตามวตถประสงคมากยงขน ทนอาชวศกษา ในกลมประเทศทประสบความสาเรจดานน ดงเชน ประเทศสหพนธสาธารณรฐเยอรมน ญปน ฝรงเศส ไตหวน ออสเตรเลย เปนตน ทนการศกษาในกลมประเทศอาเซยน 10+3 เพอวางรากฐานอนแนนแฟนในการเปนศนยกลางของภมภาคนในระยะยาวตอไป

บทท 6 ผลวเคราะหแนวทางการพฒนาและรปแบบการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

วธการเกบขอมลทใชในการวเคราะหแนวทางการพฒนาและรปแบบการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ใชวธการสมภาษณ เชงลกและการสนทนากลมระหวางผมสวนเกยวของกบโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทงในและตางประเทศ นอกเหนอจากเจาหนาทในหนวยงานหลกทง 3 หนวยงาน ทมสวนเกยวของกบการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน โดยวเคราะหจากประเดนสภาพปญหาและขอเสนอแนะตอกระบวนการบรหารจดการและการดาเนนงานในขนตอนตางๆ เกยวกบโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ซงจาแนกออกเปน 4 กลม ประกอบดวย 1) กลมผบรหารและเจาหนาทจากสานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา(สพม.) ในจงหวดตางๆ 2) กลมเจาหนาทสานกงานดแลนกเรยนทนรฐบาล (สนร.) ในประเทศตางๆ 3) ศษยเกานกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน และ 4) นกเรยนทนทกาลงอยในระหวางรบทนรนตางๆ และ 5) ผปกครองของนกเรยนทนรนตางๆ การวเคราะหขอมลจาแนกออกเปน 3 ประเดนตามระยะการดาเนนงานของโครงการ คอ 1) การบรหารจดการระยะตนนา 2) การบรหารจดการระยะกลางนา และ 3) การบรหารจดการระยะปลายนา ดงรายละเอยดตอไปน 1. การบรหารจดการระยะตนนา การประเมนผลการดาเนนงานในชวงตนนา คอระยะตงแตการประชาสมพนธโครงการ การรบสมคร และการสอบคดเลอกจนไดผรบทนทมคณสมบตทกาหนดไว ตลอดจนการเตรยมความพรอมใหกบนกเรยนทนในประเทศไทย โดยยดนโยบายและเจตนารมณของทนเปนหลกในการบรหารจดการและการดาเนนการ และพจารณาผลลพธจากการบรหารจดการทนในชวงตนนา จากขอมลดานการบรหารจดการโครงการในหนวยงานตางๆ ระยะตนนา ดงแสดงในบทท 4 และ 5 สามารถประเมนผลในภาพรวมของการบรหารจดการของโครงการชวงตนนา มประสทธภาพระดบปานกลาง กลาวคอ กระบวนการตางๆ ในชวงตนนาทาใหไดผลลพธคอผรบทนบางสวนตงแตรนท 1 ถงปจจบนไมสอดคลองกบเจตนารมณของทน คอการใหโอกาสทางการศกษากบผมรายไดนอยอยางแทจรง ขาดความตอเนองในการบรหารจดการทนใหมประสทธภาพ ระบบการสอบคดเลอกยงมจดออนในเชงปฏบต ทงในดานกระบวนการ ดานความเปนธรรมในการแขงขน และมาตรฐานในการดาเนนงาน จากขอมลในบทท 4 และ 5 สะทอนถงปจจยสาคญทเปนอปสรรคตอการดาเนนงานระยะตนนา คอขาดความชดเจนของนโยบาย ซงมการเปลยนแปลงเรอยมาตงแตรนแรกจนถงรนปจจบน อกทงยงขาด ความชดเจนในดานความตอเนองของนโยบาย สงผลใหหนวยงานทเกยวของ โดยเฉพาะผปฏบตงานไมสามารถกาหนดแผนการดาเนนงาน และมาตรการในการทางานไดลวงหนา นอกจากนการบรหารจดการในลกษณะ “งานฝาก” คอ การบรหารจดการในลกษณะของความรวมมอจากกระทรวงหรอหนวยงานทเกยวของ เชน

175

สพฐ. สานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.) กระทรวงการตางประเทศ เปนตน ทาใหขาด การวางแผนเชงบรณาการระหวางองคกร อนเปนเหตใหเกดจดออนในการวางแผนและการประสาน ความรวมมออยางมประสทธภาพได ผลการวเคราะหขอมลขางตนสอดคลองกบความคดเหนของภาคสวนอนๆ ทมสวนเกยวของกบโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทมองวาปญหาในการบรหารจดการทนอยางมประสทธภาพมตนเหตสาคญมาจากความไมแนนอนของนโยบายโครงการ ซงควรกาหนดใหเปนนโยบายหลกของกระทรวงศกษาธการเพอไมใหเกดการเปลยนแปลงเชงนโยบายของโครงการบอยครง

“ผมมองวาโครงการนกาหนดแผนระยะยาวไมชดเจน ทาใหความตอเนองของโครงการไมชดเจนดวย การเตรยมการลวงหนาจงทาไดยาก และไมไดเตรยมเดก ไมเหมอนโครงการทนอนๆ”

ผใหสมภาษณ 1 สานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต 34 จงหวดเชยงใหม

สมภาษณ ณ วนท 26 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

“ถาอยากใหมนคงยงยน ตองทาใหเปนนโยบายกลางใหได ทาใหเปนวาระแหงชาต ไมเปลยนแปลงไปตามรฐมนตร”

ผใหสมภาษณ 3 สานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต 6 จงหวดฉะเชงเทรา

สมภาษณ ณ วนท 26 ธนวาคม พ.ศ. 2557

“ผมคดวาควรทานโยบายนใหเปนนโยบายหลกของกระทรวงไปเลย เพราะมนจะเกดประโยชนแกการศกษาของประเทศจรงๆ”

ผใหสมภาษณ 1 โรงเรยนสงกดสานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต 3 จงหวดนนทบร

สมภาษณ ณ วนท 9 มกราคม พ.ศ. 2558

“ผมวาอะไรทเปนนโยบายการศกษาไมควรเปลยนบอยๆ นก มนไมตอเนอง” ผใหสมภาษณ 1

สานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต 3 จงหวดนนทบร สมภาษณ ณ วนท 9 มกราคม พ.ศ. 2558

176

“ถามคาสงหรอนโยบายทชดเจน เรากจะสามารถเตรยมการและดาเนนงานตางๆ ไดดยงขน”

เจาหนาทสานกผดแลนกเรยนทน 2 สาธารณรฐฝรงเศส

สมภาษณ ณ วนท 5 มนาคม พ.ศ. 2558

“Begin within the End คอการมองภาพใหเหนยาวถงปลายทางรวมกน ซงเราจะตองตงโจทยใหชดเจน และเตรยมการจากไทยใหด ใหพรอม กจะสาเรจไดด”

เจาหนาทสานกผดแลนกเรยนทน 1 ประเทศออสเตรเลย

สมภาษณ ณ วนท 21 เมษายน พ.ศ. 2558 เมอพจารณาความคดเหนของผมสวนเกยวของตอกระบวนการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนในระยะตนนา ซงแบงการดาเนนงานออกเปน 2 ชวง คอ การคดเลอกนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน และการเตรยมความพรอมใหกบนกเรยนทน ซงมรายละเอยดดงน 1.1 การคดเลอกนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน นโยบายของโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนทแตกตางกนไปจะนาไปสกระบวนการคดเลอกนกเรยนทนแตกตางกน รวมถงสงผลใหไดคณลกษณะของนกเรยนทน และผลผลตของทนในชวงปลายของโครงการแตกตางกนอกดวย ยกตวอยางเชน การกาหนดนโยบายโครงการในปท 1 ทตองการคดเลอกนกเรยนทนทเนนความครบถวนของนกเรยนทน ใหศกษาในตางประเทศโดยไมมเงอนไขใดๆ อกทงยงเปนนโยบายทตองไดรบการตอบสนองอยางเรงดวน ทาใหโครงการมรปแบบการคดเลอกทตองใหไดนกเรยนทผานการคดเลอกจากทกอาเภอ โดยกาหนดเกณฑรายไดของครอบครวไวไมเกน 100,000 บาท/ป ไมมการจดสอบจากสวนกลางแตจะใชคะแนนทดสอบระดบชาต ใชการสมภาษณเปนหลกในการพจารณาความเหมาะสมของนกเรยนทน การกาหนดเกณฑและกระบวนการคดเลอกดงกลาว ทาใหไดนกเรยนทนทมาจากครอบครวทมรายไดนอยและขาดโอกาสเขาถงการศกษาทมคณภาพ ตามททนกาหนดไว อกทงยงเปนผทมความสามารถทางวชาการระดบกลางถงสง เนองจากตองการเนนในเชงปรมาณของจานวนผรบทนจงไมไดจดใหมการสอบและเกณฑคะแนนขนตาทาใหไดนกเรยนทมระดบความสามารถทหลากหลาย ในขณะทการคดเลอกนกเรยนทนรนท 2 สวนใหญยงคงยดหลกเกณฑการพจารณาเชนเดยวกบรนท 1 แตมการสอบคดเลอกโดยใชขอสอบจากสวนกลาง และม การกาหนดเกณฑคะแนนขนตา ทาใหไดนกเรยนทนทมลกษณะทมความสามารถทางวชาการมากขน แตไดจานวนนกเรยนทนนอยลงเมอเทยบกบรนท 1 เปนตน

177

เมอพจารณาความคดเหนของผมสวนเกยวของกบการดาเนนงานของโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนเกยวกบคณสมบตของนกเรยนทนทสอดคลองกบเจตนารมณของทน พบวามความคดเหนสอดคลองไปในทางเดยวกนคอ การคดเลอกนกเรยนทมความสามารถทางวชาการสงแตฐานะยากจนคอนขางหายาก เนองจากความไมเทาเทยมดานโอกาส และคณภาพของการจดการศกษาในแตละพนทของประเทศ ดงนนจงม ความคดเหนวาอาจไมจาเปนตองไดนกเรยนทนทมความสามารถทางวชาการสงเกนไป แตใหโอกาสไดพฒนาตนเองแมจะไมสามารถพฒนาศกยภาพของตนเองใหพรอมศกษาตอยงตางประเทศได

“คนยากจนแลวเรยนด หายาก เปนไปไดยากมาก มกแพเดกทเรยนในเมอง คนขางนอกเขาไมถงเทคโนโลยและโอกาส”



“ควรเอาคนทเรยนดทสดในแตละอาเภอมาเลย กระจายโอกาสใหทวถงทกพนท” ผใหสมภาษณ 2

สานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต 6 จงหวดฉะเชงเทรา สมภาษณ ณ วนท 26 ธนวาคม พ.ศ. 2557

“เดกเรยนดแตยากจนนหายากนะ อาจจะปรบใหถงกลมรายไดปานกลางดวยกด”

ผใหสมภาษณ 1 สานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต 3 จงหวดนนทบร

สมภาษณ ณ วนท 9 มกราคม พ.ศ. 2558 ผลการวเคราะหขอมลเกยวกบคณสมบตของนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน พบวาสวนใหญมความคดเหนวานกเรยนทนไมจาเปนตองมความสามารถทางวชาการสง อาจมความสามารถอยในระดบ ปานกลาง แตตองสามารถปรบตวเขากบสภาพแวดลอมทไมคนเคยได มบคลกภาพแบบเปดเผยเขากบผอนทมวฒนธรรมทแตกตางไปได และสามารถบรหารจดการความเครยด ความกดดนจากการใชชวตในตางแดนได

“เกณฑทตงไวสงไป นาจะลดเกณฑลงเหลอสก 60 เพอคดกรองเดก ถาไหวกคอยสงไปตางประเทศ ถาไมไหวกใหเรยนในประเทศไทย”

ผใหสมภาษณ 1 สานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต 22 จงหวดนครพนม

178

สมภาษณ ณ วนท 17 พฤศจกายน พ.ศ. 2557 “เกณฑเขมงวดเกนไปหรอเปลา เดกเลยไมคอยกลาสมคร...ควรกาหนดใหมคณสมบตกลางๆ และมคณสมบตเฉพาะทมความจาเปน หรอคณสมบตพเศษทแสดงใหเหนวาเขาคควรไดรบทน เชน ประวตการทากจกรรม เปนตน”



“ตอใหเดกเรยนเกงแคไหน แตถามาเรยนทนแลวปรบตวเขากบเพอนๆ ไมได กลาบาก”



“คนไทยเราขอาย ไมคอยกลาพดคย คงจะกลวทจะใชภาษาดวย สงนเปนอปสรรคมากตอการเรยนทน บางคนชอบเกบตวและชอบอยกบเพอนคนไทย หรอคนเอเชยดวยกน กจะเขากบเพอนคนเยอรมนไมได...ทนถาเขายอมรบเปนเพอนแลวกจะเปนเพอนกนไปตลอด แตกยากทจะทาใหเขายอมรบเราได เราตองเขาหาเขาและตองแสดงใหเขาเหนวาเรามประโยชน”

เจาหนาทสานกผดแลนกเรยนทน 2 สหพนธสาธารณรฐเยอรมน


“การเรยนทนไมเหมอนทบานเรา ทนพวกเขามกจะเรยนเปนกลม Professor จะใหงานทาเปนกลม ถาไมมเพอนกจะลาบาก...การคดเลอกนกเรยนทนมาเรยนนาจะตองดดวยวาเปนเดกเกบตวหรอเปลา จดการกบความเครยดไดดหรอเปลาดวย”


สมภาษณ ณ วนท 21 เมษายน พ.ศ. 2558

179

ดงนนการคดเลอกใหไดนกเรยนทนทมคณสมบตดงกลาว จงตองพจารณาถงกระบวนการและเกณฑทใชในการคดเลอกใหเหมาะสมดวย เมอพจารณาจากเกณฑการคดเลอกนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทแสดงไวในบทท 5 สามารถระบเกณฑสาคญททาใหไดนกเรยนทนทมคณสมบตแตกตางกนไปประกอบดวย 1) การกาหนดเงอนไขการรบทน ประเดนการกลบมาทางานในประเทศไทย 2) การกาหนดคณสมบตของผรบทน ประเดนภมลาเนาในการสมคร 3) การจากดรายไดขนตาของผปกครอง 4) กระบวนการคดเลอก ประเดนสดสวนคะแนน การสอบขอเขยน/การสอบสมภาษณ และ 5) ลกษณะการประเมนแบบองเกณฑหรอองกลม โดยกระบวนการดงกลาวจะสงผลใหไดนกเรยนทนทมคณสมบตตางๆ โดยพจารณาจาก 10 มต ประกอบดวย1) ความรความสามารถทางวชาการ 2) ระดบความเขมแขงของจตใจ 3) ระดบคณธรรม จรยธรรม 4) บคลกภาพแบบเกบตว (introvert personality) 5) ความสอดคลองกบเจตนารมณของทน 6) ความสอดคลองกบความตองการของทองถน 7) ระดบของการแขงขน 8) ความเปนธรรมในการแขงขน 9) โอกาสสาเรจการศกษาในเวลาทกาหนด 10) ความเปนไปไดในการไดนกเรยนทนครบจานวนตามเปาหมาย โดยแตละมตสามารถสรปความหมาย และมระดบการประเมนได ดงตาราง 6.1 ตาราง 6.1 มตคณสมบตของนกเรยนทน และระดบการประเมน

มตคณสมบต ความหมาย ความรความสามารถทางวชาการ หมายถง คณลกษณะทางปญญา ไดแก ความรและทกษะของนกเรยนทน ทเกดจากการเรยนในรายวชาตางๆ ตามทกาหนดไวในระดบการศกษาขนพนฐาน รวมถงความสามารถในการเรยนร และการตอยอดทางวชาการไดอยางมประสทธภาพ ระดบการประเมน สง หมายถง ระดบความรความสามารถทางวชาการทไดรบ

การประเมนผลการเรยนระดบด ถง ดมาก มทกษะทางวชาการคลองแคลว เรยนรสงใหมๆ ทางวชาการไดรวดเรว และสามารถตอยอดองคความรไดเปนอยางด

ปานกลาง หมายถง ระดบความรความสามารถทางวชาการทไดรบ การประเมนผลการเรยนระดบปานกลาง มทกษะทางวชาการพอประมาณ สามารถเรยนรสงใหมๆทางวชาการได แตตองใชเวลามากกวากลมสง และพอสามารถตอยอดองคความรไดสาเรจ

ตา หมายถง ระดบความรความสามารถทางวชาการทไดรบ การประเมนผลการเรยนระดบตา มทกษะทางวชาการนอย เรยนรสงใหมๆ ทางวชาการไดชา ตองใชเวลามาก และสามารถตอยอดองคความรไดยาก

180

ตาราง 6.1 มตคณสมบตของนกเรยนทน และระดบการประเมน (ตอ)มตคณสมบต ความหมาย

ระดบความเขมแขงของจตใจ หมายถง คณลกษณะภายในของนกเรยนทนทสงเสรมใหบคคลนนสามารถปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมรอบขางทแตกตางไปจากเดมไดอยางมประสทธภาพ เรยนรทจะอดทนและตอสกบความยากลาบากทเผชญอย จนสามารถใชชวตในสภาพแวดลอมใหมๆ ไดระดบการประเมน สง หมายถง ระดบความเขมแขงของจตใจของบคคลทสามารถปรบตว

ใหเขากบสภาพแวดลอมทางกายภาพ ทางวฒนธรรม และกระบวนการใชชวตทแตกตางไปจากประเทศไทยไดอยางมประสทธภาพภายในระยะเวลาอนสน สามารถรบมอกบความกดดนตางๆ ไดเปนอยางด

ปานกลาง หมายถง ระดบความเขมแขงของจตใจของบคคลทสามารถปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมทางกายภาพ ทางวฒนธรรม และกระบวนการใชชวตทแตกตางไปจากประเทศไทยไดอยางมประสทธภาพได โดยใชระยะเวลานานพอสมควร สามารถรบมอกบความกดดนตางๆ ได แตอาจตองไดรบคาปรกษาทด

ตา หมายถง ระดบความเขมแขงของจตใจของบคคลทปรบตวใหเขากบสงแวดลอมทเปลยนไปไดยาก รบมอกบความกดดนตางๆไดยากลาบาก

หลากหลาย หมายถง การมโอกาสทจะไดนกเรยนทนทมคณสมบตดานความเขมแขงของจตใจทงระดบสง ปานกลาง และตา คละกน

ระดบคณธรรม จรยธรรม หมายถง คณลกษณะเชงคณภาพของนกเรยนทนทสงเสรมใหสามารถใชชวตรวมกบคนในสงคมไดอยางปกตสข ทงดานการศกษา และการใชชวต และสามารถปฏบตตามกฎ กตกา ของสงคมทใชชวตอยได เชน ความซอสตยสจรต ความตรงตอเวลา ความรบผดชอบ ความกระตอรอรน ความขยนหมนเพยร ความเสยสละ เปนตนระดบการประเมน สง หมายถง ลกษณะคณธรรม จรยธรรมทหนนเสรมใหนกเรยนทน

สามารถอยรวมกบทกคนในสงคมไดเปนอยางด ปฏบตตามกฎระเบยบของสงคมทใชชวตรวมอยได เปนทรกของทกคนทพบเหน

ปานกลาง หมายถง ลกษณะคณธรรม จรยธรรมทหนนเสรมใหนกเรยนทนสามารถอยรวมกบทกคนในสงคมได แตมความประพฤตทผดไปจากกฎระเบยบ กตกา ทสงคมไดกาหนดไวบาง

ตา หมายถง การขาดคณธรรม จรยธรรมทสาคญของนกเรยนทน ทาใหไมสามารถเปนทยอมรบของสงคมได อยรวมในสงคมไดอยางลาบาก มความประพฤตผดไปจากกฎระเบยบ กตกา ทสงคมไดกาหนดไวเปนสวนใหญ และขาดจตสานกทจะพฒนาปรบปรงใหดขนได

181

ตาราง 6.1 มตคณสมบตของนกเรยนทน และระดบการประเมน (ตอ)บคลกภาพแบบเกบตว (introvert personality) หมายถง ลกษณะสวนบคคลของนกเรยนทนทชอบเกบตว ไมชอบเขาสงคม ไมกลาเขาหาผอนเพอสรางความสมพนธอนด ชอบทาอะไรดวยตนเองเพยงคนเดยว ระดบการประเมน สง หมายถง คณลกษณะของนกเรยนทนทมบคลกแบบเกบตวสง เปน

อปสรรคตอการปรบตวใหเขากบสงคมแวดลอมใหมๆ รวมถงวฒนธรรมและธรรมชาตของระบบการศกษาในตางประเทศดวย

ตา หมายถง คณลกษณะของนกเรยนทนทมลกษณะแบบเปดเผยมากกวาแบบเกบตว สามารถเขากลมหรอสงคมใหมๆ ไดอยางมประสทธภาพ

ความสอดคลองกบเจตนารมณของทน หมายถง คณลกษณะของนกเรยนทนทคดเลอกไดมความสอดคลองกบเจตนารมณดงเดมของทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน คอการสงเสรมโอกาสทางการศกษาใหแกผดอยโอกาส หรอครอบครวผมรายไดนอย ระดบการประเมน สอดคลอง หมายถง คณลกษณะของนกเรยนทนทคดเลอกไดมความ

สอดคลองกบเจตนารมณดงเดมของทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนไมสอดคลอง หมายถง คณลกษณะของนกเรยนทนทคดเลอกไดไมสอดคลองกบ

เจตนารมณดงเดมของทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ความสอดคลองกบความตองการของทองถน หมายถง โอกาสในการเลอกสาขาและประเทศทนกเรยนทนตองการจะศกษามความสอดคลองกบสภาพความตองการแรงงานหรออตรากาลงของทองถนนนๆ เพอเปนสวนหนงในการพฒนาทองถนใหมความเจรญและยงยนระดบการประเมน สอดคลอง หมายถง คณลกษณะของนกเรยนทนทคดเลอกไดมความ

สอดคลองกบความตองการของทองถนไมสอดคลอง หมายถง คณลกษณะของนกเรยนทนทคดเลอกไดไมสอดคลองกบ

ความตองการของทองถนระดบของการแขงขน หมายถง โอกาสในการไดรบคดเลอกใหไดรบทนในโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนในพนทตางๆ ตอคน ซงแตกตางกนไปตามจานวนผสมครในแตละพนท ระดบการประเมน สง หมายถง อตราการไดรบคดเลอกใหเปนนกเรยนทนมอตราตา

เนองจากมจานวนผสมครในแตละพนทมาก เปนผลมาจากการยนสมครขามอาเภอ โดยเฉพาะในอาเภอเมองหรออาเภอขนาดใหญ

ตา หมายถง อตราการไดรบคดเลอกใหเปนนกเรยนทนมอตราสง เนองจากมจานวนผสมครเฉพาะอาเภอนนๆ เทานน ผสมครไมมสทธสมครสอบในตางอาเภอได

182

ตาราง 6.1 มตคณสมบตของนกเรยนทน และระดบการประเมน (ตอ) ความเปนธรรมในการแขงขน หมายถง ลกษณะการแขงขนในการคดเลอกผสมครทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ในแตละพนทสอบประกอบดวยผสมครทมโอกาสทางการศกษาเทาเทยมกน ระดบการประเมน เปนธรรม หมายถง โอกาสทจะมลกษณะการแขงขนทเปนธรรม

ไมเปนธรรม หมายถง โอกาสทจะเกดการแขงขนทไมเปนธรรม โอกาสสาเรจการศกษาในเวลาทกาหนด หมายถง รอยละของความนาจะเปนทนกเรยนทนทผานการคดเลอกตามกระบวนการและขนตอนตางๆ จะสามารถศกษาในสาขาและมหาวทยาลยในตางประเทศทตนเองเลอกไดสาเรจภายในระยะเวลาททนกาหนด ระดบการประเมน รอยละ - ความเปนไปไดในการไดนกเรยนทนครบจานวนตามเปาหมาย หมายถง โอกาสในการคดเลอกใหไดนกเรยนทนครบจานวนตามแผนทระบไวในปงบประมาณตางๆ ระดบการประเมน สง หมายถง มโอกาสทจะคดเลอกไดนกเรยนทนทมคณสมบตตามท

กาหนดครบถวนตามทกาหนดไวสง (ประมาณ 80 – 100%) ปานกลาง หมายถง มโอกาสทจะคดเลอกไดนกเรยนทนทมคณสมบตตามท

กาหนดครบถวนตามทกาหนดไวพอประมาณ (ประมาณ 50–79%) ตา หมายถง มโอกาสทจะคดเลอกไดนกเรยนทนทมคณสมบตตามท

กาหนดครบถวนตามทกาหนดไวตา (ตากวา 50%)

เมอพจารณาหลกเกณฑดงกลาวทใชในรนปจจบน (รนท 4) พบวาการคดเลอกนกเรยนทนรนปจจบน แบงออกเปน 2 ประเภทคอ ประเภทจากดรายไดของผปกครองไมเกน 200,000 บาทตอป และประเภท ไมจากดรายได โดยมการกาหนดเงอนไขการรบทนใหกลบมาทางานในประเทศไทยเฉพาะทนประเภทไมจากดรายไดเทานน และสามารถใชไดทงภมลาเนาทพกอาศยหรอทตงโรงเรยนอยางใดอยางหนงในการสมครได ใชสดสวนคะแนนสอบขอเขยน:การสมภาษณในอตราสวน 90:10 และใชวธการคดเลอกแบบองเกณฑเพยงอยางเดยว โดยกระบวนการดงกลาวกอใหเกดผลกระทบตอคณสมบตของนกเรยนทน ดงน กระบวนการ: “เปดรบสมคร และจดสอบคดเลอกแบงออกเปน 3 รนยอย (4.1– 4.3)” ผลกระทบเชงบวก: ทาใหไดนกเรยนทนทตรงตามคณสมบตทกาหนดไวมากขน ผลกระทบเชงลบ: เกดความไมยตธรรมระหวางในการสอบคดเลอกในแตละรนยอย เนองจากไมไดใช

แบบสอบชดเดม หรอแบบสอบคขนานทมคณสมบตใกลเคยงกนในแตละรนยอย

183

กระบวนการ: “ไมไดกาหนดเงอนไขทน ประเดนการกลบมาทางานในประเทศไทย” ผลกระทบเชงบวก: เปนการเปดโอกาสใหนกเรยนทนมอสระในการประกอบอาชพในอนาคต หลงจากสาเรจ

การศกษาแลว ผลกระทบเชงลบ: สงผลตอภาวะการมงานทาในอนาคตของนกเรยนทนทสาเรจการศกษาแลว โดยมโอกาส

ตกอยในสภาวะวางงาน และไมมตาแหนงงานในระบบราชการรองรบ หรออาจไดทางานในสาขาทไมสอดคลองกบองคความรทไดศกษา อกทงอาจไมสอดคลองกบความตองการของทองถนอกดวย

กระบวนการ: “การกาหนดคณสมบตของผรบทน: ใชภมลาเนาทพกอาศย หรอโรงเรยนใน การสมครกได” ผลกระทบเชงบวก: เปนการเปดโอกาสใหผสนใจมชองทางในการสมครทนมากขน และไดจานวนนกเรยนทน

ทผานการคดเลอกมากขน ผลกระทบเชงลบ: ขาดความเปนธรรมในการแขงขน และอาจไมสอดคลองกบเจตนารมณของทนอยางแทจรง

เนองจากนกเรยนตางอาเภอทมโอกาสไดเรยนในโรงเรยนประจาจงหวด สามารถกลบไปใชสทธภมลาเนาทพกอาศยสอบแขงขนกบนกเรยนในพนททขาดโอกาสอยางแทจรงได

กระบวนการ: “การกาหนดคณสมบตของผรบทน: การแบงทนออกเปน 2 ประเภท คอประเภท จากดรายไดขนตาของผปกครอง และประเภทไมจากดรายได” ผลกระทบเชงบวก: เปนการเปดโอกาสใหกบผมฐานะปานกลาง รวมถงบตรหลานของขาราชการไดรบโอกาส

ทางการศกษาทมคณภาพดวยเชนเดยวกน ผลกระทบเชงลบ: แนวคดดงกลาวไมสอดคลองกบเจตนารมณของทนแตเดมทตองการมอบโอกาสใหกบ

ครอบครวผมรายไดนอยใหมโอกาสสามารถเขาถงการศกษาทมคณภาพ และยกระดบคณภาพชวตของตนเองได

กระบวนการ: “กระบวนการคดเลอก: ลกษณะการประเมนแบบองเกณฑ” ผลกระทบเชงบวก: ทาใหไดนกเรยนทนทมความสามารถทางวชาการสง ซงเปนตนทนในการตอยอด

การศกษาในตางประเทศ และมโอกาสประสบความสาเรจในการศกษาสง ทงนขนอยกบระดบของเกณฑทกาหนดไวดวย

ผลกระทบเชงลบ: อาจทาใหไดจานวนนกเรยนทนไมครบตามทกาหนด ขนอยกบระดบเกณฑทใชใน การคดเลอก ถาตงเกณฑสงเกนไปอาจไมมตวแทนจากบางอาเภอ แตถาตงเกณฑตาเกนไปแมจะชวยใหไดจานวนผรบทนสงขนแตผรบทนจะมความสามารถระดบกลางถงสง

184

กระบวนการ: “กระบวนการคดเลอก : สดสวนคะแนนสอบขอเขยน/สมภาษณ =90/10” ผลกระทบเชงบวก: กระบวนการสอบจะชวยคดกรองใหไดนกเรยนทนทมตนทนทางวชาการสง ในขณะท

การสมภาษณจะชวยสะทอนถงลกษณะสวนบคคล สภาพจตใจทเขมแขง และความสามารถในการปรบตวในสงแวดลอมใหมๆ ได ดงนนถากาหนดสดสวนคะแนนดงกลาว คอเนนความสามารถทางวชาการสง จะชวยใหมนใจไดวานกเรยนทนตองมฐานความรเปนสาคญในการเรยนตอในระดบอดมศกษาทงในและตางประเทศได

ผลกระทบเชงลบ: การเนนสดสวนการสอบดานวชาการเปนหลก ถงแมจะไดนกเรยนทนทมความสามารถดานวชาการสง แตอาจสงผลใหไดนกเรยนทนทขาดคณสมบตในการปรบตวใหเขากบสงแวดลอมใหมๆ ในตางประเทศได อกทงยงสะทอนถงสภาวะทางจตใจและคณสมบตเชงคณลกษณะของนกเรยนทนทมตอการเรยนในตางประเทศไดนอยกวาทควรจะเปน

จากขอมลขางตนแสดงถงอทธพลของกระบวนการคดเลอกนกเรยนทนตอคณสมบตของนกเรยนทนโดยแตละกระบวนการหรอเกณฑ สงอทธพลตอลกษณะของนกเรยนทนแสดงไดดงตาราง 6.2 ตาราง 6.2 อทธพลของกระบวนการคดเลอกตอคณสมบตของผรบทน

กระบวนการ/เกณฑการคดเลอก คณสมบตของนกเรยนทนทไดรบผลกระทบ 1) การกาหนดเงอนไขการรบทน ประเดน

การกลบมาทางานในประเทศไทย - ความสอดคลองกบเจตนารมณของทน - ความสอดคลองกบความตองการของทองถน - โอกาสสาเรจการศกษาในเวลาทกาหนด

2) การกาหนดคณสมบตของผรบทน ประเดนภมลาเนาในการสมคร

- ระดบของการแขงขน - ความเปนธรรมในการแขงขน

3) การจากดรายไดขนตาของผปกครอง - ความสอดคลองกบเจตนารมณของทน 4) กระบวนการคดเลอก ประเดนสดสวนคะแนน

การสอบขอเขยน/การสอบสมภาษณ - ความรความสามารถทางวชาการ - ระดบความเขมแขงของจตใจ - ระดบคณธรรม จรยธรรม - บคลกภาพแบบเกบตว (introvert personality)

5) ลกษณะการประเมนแบบองเกณฑหรอองกลม

- ความเปนไปไดในการไดนกเรยนทนครบจานวนตามเปาหมาย

จากผลการประเมนในบทท 4 และ 5 สามารถสรปคณสมบตของนกเรยนทนทไดจากกระบวนการคดเลอกดงกลาว ตามคณสมบต 10 ประการ โดยเปรยบเทยบกบคณสมบตตามความคดเหนของผมสวนเกยวของกบโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ดงตาราง 6.3

185

ตาราง 6.3 คณสมบตของนกเรยนทนรนท 1 – 4 เปรยบเทยบกบคณสมบตตามความคดเหนของผมสวนเกยวของกบโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

ดานคณสมบต คณสมบตของนกเรยน

ทนรนท 1 – 4 คณสมบตของนกเรยน

ทนทควรเปน 1) ความรความสามารถทางวชาการ สง ปานกลาง – สง 2) ระดบความเขมแขงของจตใจ ปานกลาง สง 3) ระดบคณธรรม จรยธรรม ปานกลาง – สง สง 4) บคลกภาพแบบเกบตว (introvert personality) สง ตา 5) ความสอดคลองกบเจตนารมณของทน สอดคลองบางสวน สอดคลอง 6) ความสอดคลองกบความตองการของทองถน ไมสอดคลอง สอดคลอง 7) ระดบของการแขงขน สง ตา 8) ความเปนธรรมในการแขงขน ตา สง 9) โอกาสสาเรจการศกษาในเวลาทกาหนด มากกวารอยละ 80 มากกวารอยละ 80 10) ความเปนไปไดในการไดนกเรยนทนครบจานวน

ตามเปาหมาย ตา สง

ผลการวเคราะหความคดเหนของผมสวนเกยวของกบโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ในประเดนของ การคดเลอกเพอใหไดนกเรยนทนทมคณสมบตทควรเปน พบวาในประเดนของการกาหนดเงอนไขการรบทน ประเดนการกลบมาทางานทประเทศไทย พบวาสวนใหญเหนดวยกบการกาหนดใหมขอผกพนใหกลบมาทางานในประเทศบาง โดยเฉพาะสาขาวชาทขาดแคลน การกาหนดเงอนไขผกพนนอกจากจะเปนการเปดโอกาสใหนกเรยนทนไดใชความรความสามารถในการพฒนาประเทศแลว ยงเปนการรบประกนวามงานทาหลงจากสาเรจการศกษาแลวอกดวย

“อยากใหมขอผกมดบางกด ขอแคใหเรยนใหจบ และมงานทา” ผปกครองนกเรยนทนรนท 4 จงหวดสงขลา


186

“ทนนตองทาเหมอนทน ก.พ. ตองมขอผกมดบาง มขอแลกเปลยนบาง จะไดทาใหเขามงมนตงใจ รวาจดหมายอยตรงไหน...ทนนยดหยนเกนไป spoil เดกมากไป...เงอนไขตองม อยาปลอยใหมคนใชโครงการนเปนเพยงสะพานไปสเมองนอกและแยงโอกาสผทมความตองการจรงๆ”



“เดกเรยนดแตยากจนนหายากนะ อาจจะปรบใหถงกลมรายไดปานกลางดวยกด” ผใหสมภาษณ 1


“ตองใหกลบมาใชทนกบเราอยางนอยกงหนง หรอ 1 ปในจงหวดนนๆกยงด”



“สวนตวมองวานาจะมการผกมดนะ ใหมบาง ไมงนพอเรยนจบเรากรสกเควง จบแลวไมรวาจะไปไหนตอ แถมไมมใครตามตอวาเปนยงไง”

นกเรยนทนรนท 1 จงหวดนครพนม สมภาษณ ณ วนท 17 พฤศจกายน พ.ศ. 2557

“ถาจะใหเดก ODOS รบราชการกด แตถาเปนสาขาทจาเปนกควรจะตองรบเขาไปเลย...นาจะตองม commitment บางโดยเฉพาะสาขาทจาเปน ขาดแคลน...สาขาอนกอาจไมตองม commitment มากแตใหกลบมาทางานทไทยกพอ”

นกเรยนทนรนท 1 จงหวดตาก สมภาษณ ณ วนท 22 เมษายน พ.ศ. 2558

187

สวนการกาหนดคณสมบตของผรบทน ประเดนภมลาเนาในการสมคร ปจจบนผสมครสามารถเลอกใชภมลาเนาท พกอาศยหรอท ตงโรงเรยนกได แตจากผลการวเคราะหขอมล พบวาผมสวนเกยวของกบ โครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ไมเหนดวยกบเกณฑดงกลาว โดยใหเหตผลวาการกาหนดเกณฑดงกลาวทาใหเกดความไมเปนธรรมในการคดเลอก เนองจากผสมครในโรงเรยนในเมองซงมโอกาสและความพรอมทางการศกษามากกวาสามารถมาใชสทธแขงขนกบนกเรยนในอาเภอทมโอกาสทางการศกษานอยกวาได และการกาหนดเกณฑลกษณะนทาใหไดนกเรยนทนท ไมสอดคลองกบนโยบายของทนอกดวย ผมสวนเกยวของกบ โครงการ 1 อาเภอ 1 ทน จงมความคดเหนใหใชภมลาเนาโรงเรยนเพยงอยางเดยวเพอใหการแขงขนเกดความเปนธรรมภายในกลมโรงเรยนทมความสามารถใกลเคยงกนได ทงนถานโยบายของทนตองการใหนกเรยนทนกลบมาพฒนาทองถนของตนเองกควรใหใชทงภมลาเนาบานและโรงเรยนรวมกน

“ODOS ควรทานโยบายใหชดเจนกอนวาจรงๆ แลว ตองการคนทจะใชใน การพฒนาพนทหรอไม ถาตองการตามนนกตองคานงถงเกณฑภมลาเนาค ทงบานและโรงเรยน”

ผใหสมภาษณ 1 สานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต 16 จงหวดสงขลา

สมภาษณ ณ วนท 9 พฤศจกายน พ.ศ. 2557 “เรองการเลอกภมลาเนาในการสมครเปนปญหามากสาหรบทน มการแทรกแซงอยตลอดเวลา เชน การแยงเดก การหนเขามาเรยนในโรงเรยนใหญๆ ในเมอง”



“เราไมไดเดกอาเภอนนจรงๆ เนองจากเดกทบานอยพนทไกลๆ เขามาเรยนในเมอง ซงถอวาไมไดขาดโอกาสจรงๆ ...การคดเลอกนาจะใหกบเดกในอาเภอนนเทานน แตจะมปญหาตามมาคอเดกจะสอบไมผานเกณฑ ทาใหไดเดกไมครบตามทตองการ”



188

“การใชภมลาเนาบานจะเกดปญหาคะ เพราะเดกทไดไปเรยนในเมองกจะมาสอบแขงกบเราได ไมคอยยตธรรมคะ แตถาใชภมลาเนาโรงเรยนอยางเดยวกดคะแตอาจไมยตธรรมกบโรงเรยนในเขตกทม.และปรมณฑล หรอในเมองใหญๆ”

นกเรยนทนรนท 3 ประเทศญปน

สมภาษณ ณ วนท 9 พฤศจกายน พ.ศ. 2557 ผมสวนเกยวของแสดงทศนะในประเดนการจากดรายไดขนตาของผปกครอง โดยเหนวาควรม การปรบเปลยนใหโอกาสแกผมรายไดระดบปานกลางดวย เพราะนกเรยนทขาดโอกาสทางการศกษาแตเรยนดจะหาไดยาก ทาใหในบางอาเภออาจไมมตวแทนนกเรยนทนได นอกจากนการขยบเพดานของเกณฑรายไดของครอบครว ยงเปนการเพมโอกาสใหครอบคลมถงครอบครวขาราชการดวย

“เกณฑกาหนดรายไดเปนอกขอหนงททาใหไดเดกไมเขาเกณฑ โดยสวนตวเหนตวกบเกณฑรายไดไมเกน 250,000 บาท เปนการเพมโอกาสใหกบบตรหลานขาราชการในทองถนดวย”



“เดกเรยนดแตยากจนนหายากนะ อาจจะปรบใหถงกลมรายไดปานกลางดวยกด” ผใหสมภาษณ 2


สาหรบกระบวนการคดเลอก ประเดนสดสวนคะแนนการสอบขอเขยน/การสอบสมภาษณ ในปจจบนกาหนดอตราสวน 90:10 แตจากการสอบถามความคดเหนของผมสวนเกยวของกบโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน พบวามผแสดงความคดเหนวาควรใหความสาคญกบคะแนนสมภาษณมากขน เนองจากการสมภาษณสามารถทาใหแนใจไดวานกเรยนทนทผานการคดเลอกจะมบคลกแบบเปดเผย และสามารถปรบตวเขากบสภาพแวดลอมทเปลยนไปไดในตางประเทศ รวมถงสภาพทางจตใจและทกษะการจดการกบความเครยดและความกดดน ซงเปนคณลกษณะสาคญในการใชชวตและศกษาในตางประเทศ ทงนมผเสนอใหปรบเปลยนสดสวนคะแนนเปน 70:30 แตตองมมาตรการใหการสอบสมภาษณมมาตรฐานและความเปนธรรม

189

“การสอบสมภาษณ หนวาใชเกณฑ 10% หากเปนคนในพนทสมภาษณเอง แตถาแตงตงใหมคณะกรรมการจากสวนกลางซงไมใชคนในพนท กอาจจะใชสก 30%”

นกเรยนทนรน 4 ประเทศญปน


“ผมคอนขางเปนหวงเรองมาตรฐานในการสมภาษณนะครบ อยากใหมคณะกรรมการกลางในการสมภาษณตามศนยภมภาค แลวกการคดกรอง นาจะตองถามใหไดเดกทมคณภาพดานการแกปญหาและการแสดงความคดเหนครบ สวนนจะจาเปนเวลามาเรยนทนมากๆ”

นกเรยนทนรน 3 ประเทศออสเตรเลย

สมภาษณ ณ วนท 21 เมษายน พ.ศ. 2558 ผลการวเคราะหขอมลความคดเหนในประเดนลกษณะการประเมนแบบองเกณฑหรอองกลม พบวา ผมสวนเกยวของกบโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน เหนวากอนอนควรลดเกณฑการผานการคดเลอกใหนอยกวาเดม เพอคดนกเรยนทนทมความสามารถทางวชาการระดบกลางๆ ถงระดบสง จากนนจงคดเลอกนกเรยนทนทสามารถผานการทดสอบไดคะแนนเปนอนดบท 1 ของแตละอาเภอใหเปนผมสทธรบทน จากนนจงคอยมการคดกรองนกเรยนทนตามระดบความสามารถอกชนหนง เพอคดเลอกนกเรยนทนทมความสามารถในการศกษาตอในตางประเทศ

“ควรลดเกณฑลงบาง ดานภาษาองกฤษอาจไมกาหนดเกณฑ แตถาออนตองใหเขาสกระบวนการสงเสรม”



“การลดมาตรฐานเกณฑขนตาของคะแนนจะทาใหไดเดกมากขน แตกอาจสงผลตอการศกษาตอ กตองกาหนดใหชดเจนวาตองการอยางไร”



190

“สาหรบการกาหนดเกณฑ กกาหนดตามความเหมาะสม ไมตองสงมาก อาจจะเอาท 1 ของทกอาเภอมาทงหมด แลวมาจดลงใหเหมาะสมกบความสามารถ โดยขอสอบจะสะทอนความสามารถของเขาเอง”



“เกณฑทตงไวสงไปนาจะลดเกณฑลงเหลอสก 50 – 60 เพอคดกรองเดก ถาไหวกคอยสงไปตางประเทศ ถาไมไหวกใหเรยนในประเทศไทย”

ผใหสมภาษณ 1 โรงเรยนสงกดสานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต 3 จงหวดนนทบร


จากขอมลเกยวกบความคดเหนตอกระบวนการและเกณฑการคดเลอกนกเรยนทนขางตน เปนเกณฑทสามารถคดเลอกนกเรยนทนทมคณลกษณะสอดคลองกบขอมลความคดเหนตอคณลกษณะของนกเรยนทนทควรเปน โดยสรปกระบวนการ/เกณฑตามความคดเหนของผมสวนเกยวของกบโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ไดดงตาราง 6.4 ตาราง 6.4 แนวทางการคดเลอก/เกณฑ เพอใหไดนกเรยนทนทมลกษณะทควรเปน

การดาเนนงานระยะตนนา การดาเนนงาน 1) การกาหนดเงอนไขการรบทน ประเดนการ

กลบมาทางานในประเทศไทย มการกาหนดเงอนไขตามความตองการของทองถน และ

สาขาทขาดแคลน 2) การกาหนดคณสมบตของผรบทน ประเดน

ภมลาเนาในการสมคร กาหนดใหใชภมลาเนาบานในการสมครเพยงอยางเดยว หรอใชภมลาเนาโรงเรยนในการสมครเพยงอยางเดยว

3) การจากดรายไดขนตาของผปกครอง

มการจากดรายไดขนตา หรออาจขยายโอกาสสกลมทขาดแคลนโอกาสอนๆ อยางแทจรง

4) กระบวนการคดเลอก ประเดนสดสวนคะแนน การสอบขอเขยน/การสอบสมภาษณ

70 / 30 โดยกาหนดใหมคณะกรรมการกลางในการสอบสมภาษณ

5) ลกษณะการประเมนแบบองเกณฑ หรอองกลม

ใชการประเมนแบบองเกณฑระดบปานกลาง แลวจงคดเลอกแบบองกลม

191

1.2 กระบวนการเตรยมความพรอมของนกเรยนทน เมอผสมครไดรบเลอกใหเปนนกเรยนทนแลว จะไดรบการเตรยมตวใหพรอมกอนเดนทางไปศกษาตอยงประเทศตางๆ ทตนไดเลอกไว กระบวนการเตรยมความพรอมใหแกนกเรยนทนประกอบดวย การปฐมนเทศนกเรยนทน การเตรยมความพรอมดานภาษา วฒนธรรม การใชชวต และขอมลตางๆ ทเกยวของกบประเทศ และสาขาทตนเองเลอกไว สภาพการดาเนนงานดานการเตรยมความพรอมแกนกเรยนทนในปจจบน เปนแนวทางปฏบตสาหรบนกเรยนทนทมความสามารถสง และสามารถปรบตวไดด โดยมระยะการเตรยมตวทงสน 3 เดอน นกเรยนทนจะไดรบการเตรยมความพรอมทางดานภาษาเพอใหสามารถตอยอดในการศกษา และการใชชวตในตางประเทศได ประกอบกบการเรยนรดานวฒนธรรมและการใชชวตในประเทศตางๆ นกเรยนทนไดรบ การเตรยมตวดานภาษาในประเทศไทยตามสถาบนตางๆ เชน สถาบนสอนภาษา Goethe (สาหรบการเตรยมพนฐานภาษาเยอรมน) สถาบนสอนภาษา Alliance française (สาหรบการเตรยมพนฐานภาษาฝรงเศส) สถาบนสอนภาษา British Council (สาหรบการเตรยมพนฐานภาษาองกฤษ) สมาคมศษยเกานกเรยนญปน (สาหรบการเตรยมภาษาญปน) เปนตน จากการวเคราะหขอมลความคดเหนของผมสวนเกยวของกบโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ในประเดนของการเตรยมความพรอมแกนกเรยนทนในปจจบน พบวาปญหาทเกดขนในชวงการเตรยมความพรอมแกนกเรยนทนในประเทศไทยคอ การใหขอมลทไมสอดคลองกบสภาพจรงในการใชชวตและการศกษาในประเทศตางๆ รวมถงการเตรยมความพรอมทไมไดตรวจสอบความพรอมของนกเรยนทนกอนเดนทาง แตยดกรอบเวลาเปนสาคญ ทาใหนกเรยนทนบางสวนมขอจากดในการตอยอดในการศกษาในตางประเทศ โดยเฉพาะเรองภาษา และทกษะการเขยน อกทงรายละเอยดของการเรยนและการใชชวตในประเทศตางๆ ยงไดรบไมครบถวนสมบรณ รวมถงกระบวนการถายทอดยงไมสามารถสรางเสรมประสบการณของนกเรยนทนใหพรอมใชชวตในตางประเทศไดอยางมประสทธภาพ

“ขอมลทเราไดไมคอยสอดคลองกบความตองการของพวกเรา...อยากไดขอมล การใชชวต การเรยน หรอขอมลคณะทเราเลอกไป เพราะถาเลอกคณะผดคอไปยาวเลย...ขอมลตอนปฐมนเทศไมเหมอนทไปเจอจรงๆ ขอมลทเราไดรบ ไมม การอธบาย Domain ของสาขาทเราเลอกเรยนจรงๆ จบมากทางานทนนไมได อกทงการเลอกคณะทแคนนาดายงมจากดอกดวย”

นกเรยนทนรน 2 ประเทศแคนาดา


192

“กอนไปเตรยมเขาใหดเสยกอน อยาสงเขาไปตาย บางทเดกสคนอนเขาไมไดเพราะเรองภาษา”



“สงทเดกควรไดรบรกบสงทเขาตองการรบรอาจไมสอดคลองกน กระบวนการ แนะแนวจะตองใชมออาชพในการใหขอมล เพราะเขาตองมาใชชวตทน”



“การเตรยมตวไมควรยดวา 3 เดอน หรอใหไดคะแนนภาษา 5.0 ขนไป เพราะมนไมไดสะทอนวาคณเขยนไดจรงหรอไม แตตองใหลกถงทกษะจรงๆ”



“เดกทมาสวนใหญจะมปญหาเรองการเขยนความเรยง การเขยนอางอง และ การเสนอความคดเหน จรงๆแลวไมใชเฉพาะดานการเขยน แตเปนวธคดของเขาดวย...เดกไทยคดเปนวงกลม วนอยในกรอบ ไมไดคดในเชงดง”



“ขอมลทไดมาจากการปฐมนเทศไมคอยเปนประโยชนตอการตดสนใจเทาไร” นกเรยนทนรนท 3

ประเทศออสเตรเลย สมภาษณ ณ วนท 21 เมษายน พ.ศ. 2558

193

ในสวนของการปฐมนเทศเพอใหความรและขอมลสาคญทนกเรยนทนควรรบทราบ ตลอดจนขอมลประกอบการเลอกสาขาและประเทศแกนกเรยนทน รปแบบการปฐมนเทศจะมลกษณะการบรรยายจากผทรงคณวฒ หรอวทยากรทเปนเครอขายของสานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.) การบรรยายดงกลาวมทงสวนทเกยวของและไมเกยวของกบนกเรยนทนแตละคน เนองจากความสนใจทหลากหลายของนกเรยนทน อกทงยงจดรวมกนระหวางนกเรยนทนทเลอกเรยนทงในและตางประเทศ รวมถงวทยากรทบรรยายใหความรนนไมใชผรทอยในพนททมความรแทจรงเกยวกบบรบทการศกษาและการใชชวตในประเทศนนๆ ทาใหนกเรยนทนไมไดรบขอมลทแทจรงในการศกษาและการใชชวตอยางทควรจะเปน การนสงผลใหนกเรยนทนสวนใหญปรบตวไมทนเมอเดนทางไปถงประเทศจดหมาย ในขณะทบางสวนตองเปลยนแปลงสาขาการเรยนทเคยตงใจไวในภายหลง จากความคดเหนของผมสวนเกยวของกบโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ในประเดนการคดเลอกและ การเตรยมความพรอมแกนกเรยนทน พบวาแนวทางการดาเนนงานดานการเตรยมความพรอมแกนกเรยนทนควรพจารณาแยกเปน 2 กรณ ขนอยกบกระบวนการคดเลอกดงทกลาวมาแลวขางตนคอ กรณทคดเลอกไดนกเรยนทนทมความสามารถสง/ปรบตวไดด และกรณทคดเลอกไดนกเรยนทนทมความสามารถกลางๆ และความสามารถสงคละกน ในกรณแรกใชระยะเวลาเพยง 3 เดอนกเพยงพอททาใหนกเรยนทนมความพรอมทจะตอยอดความรในตางประเทศได ทงนขนอยกบธรรมชาตความยากงายของแตละภาษาดวย ในขณะท การเตรยมตวแกนกเรยนทนทมความสามารถกลางๆ อาจตองใชเวลาในการเตรยมความพรอมมากกวากลมนกเรยนทนทมความสามารถสง ประมาณ 4 – 6 เดอน โดยการเตรยมตวดงกลาวนอกจากการเตรยมตวดานภาษาแลว ยงตองการการเตรยมตวทางวชาการใหมความเขมขนขนดวย และตองมการประเมนความพรอมของนกเรยนทนเปนระยะๆ เพอใหแนใจไดวานกเรยนทนมความพรอมเพยงพอทจะสามารถศกษาในตางประเทศได อยางไรกตาม ถาหากผลการประเมนพบวานกเรยนทนคนใดไมผานการประเมนความพรอม กใหสทธในการศกษาตอในมหาวทยาลยในประเทศไทย แตถาผานการประเมนความพรอมกจะไดรบการจดใหอยในกลมผมความสามารถสงดวยกน กระบวนการดงกลาวขางตน ชวยใหนกเรยนทนทมาจากครอบครวทมรายไดนอยไดมโอกาสเขาถงการศกษาทมคณภาพเพอพฒนาความรความสามารถของตนเองตามเจตนารมณของทนทแทจรง ถงแมวานกเรยนทนทไมผานการประเมนความพรอมในการศกษาตอยงตางประเทศ แตกสามารถไดรบการศกษาในมหาวทยาลยในประเทศไทย และสามารถยกระดบคณภาพชวตหลงจากสาเรจการศกษาไดเชนกน กระบวนการเตรยมความพรอมสาหรบผทผานการประเมนความพรอมในการศกษาตางประเทศ นอกจากจะตองเตรยมความพรอมดานภาษา วฒนธรรม และการใชชวตเพอการปรบตวใหเขากบสงคมแวดลอมแลว ยงควรไดรบการเตรยมความพรอมดานจตวทยาทางสงคมเพอใหสามารถรบมอกบสภาพปญหาและแรงกดดนทอาจเกดขนระหวางรบทนได นอกจากน นกเรยนทนควรไดรบขอมลทแทจรงจากผรในพนท เชน เจาหนาทสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลในตางประเทศ (สนร.) ศษยเกานกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

194

และตวแทนจากสถาบนตางๆ ท สนร. ใหคาแนะนา เปนตน นอกจากนรปแบบการจดปฐมนเทศควรเปลยนจากการจดเชงบรรยายเปนกจกรรมรปแบบอนๆ เชน รปแบบซมนทรรศการ กจกรรมฐานการเรยนร เปนตน

“พวกเขาควรไดรบขอมลทถกตองเกยวกบประเทศทเขาเลอกจากคนทรจรง หรอรนพ หรอจะใหพวกเราไปใหขอมลกไดครบ”

เจาหนาทสานกผดแลนกเรยนทน 1 สหพนธสาธารณรฐเยอรมน

สมภาษณ ณ วนท 9 มนาคม พ.ศ. 2558 “การตดสนใจเลอกประเทศมมาตงแต กทม. ตอนปฐมนเทศเดกกไมคอยฟงสวนใหญกจะพง agency”


สมภาษณ ณ วนท 21 เมษายน พ.ศ. 2558 “อยากใหเดกทจบแลว หรอเปนรนพ Skype กบเดกทไทยทกาลงเตรยมตว หรออาจจดใหตรงกบชวงปดเทอมทางน เพอใหรนพกลบไปแนะแนวตอนกลบไปเยยมบานทไทยได”


สมภาษณ ณ วนท 21 เมษายน พ.ศ. 2558 รายละเอยดดานการเตรยมความพรอมแกนกเรยนทนสามารถสรปไดดงแผนภาพ 6.1

195

แผนภาพ 6.1 แนวทางการดาเนนงานดานการเตรยมตวแกนกเรยนทนในปจจบน และทางเลอกใหมซงเปนผลจากการวจย

195

196

การเตรยมความพรอมใหกบนกเรยนทนเปนขนตอนสาคญในการเตรยมตนทนใหกบนกเรยนทน นอกจากความรแลว ยงตองเตรยมความพรอมดานสภาพจตใจดวย แนวทางการปฏบตตางๆ ทถกตองจงเปนสงทตองแจงใหนกเรยนทนไดรบทราบ และกาชบใหปฏบตใหถกตองเพอประโยชนตอการใชชวตนกเรยนทนตลอดชวงเวลาการรบทน ดวยกระบวนการทงหมดดงทกลาวมาแลวจงจะชวยใหการบรหารจดการระยะตนนามประสทธภาพได 2.การบรหารจดการระยะกลางนา การประเมนผลการดาเนนงานในระยะกลางนา คอการบรหารจดการระยะระหวางทนกเรยนทนกาลงศกษาตอทงในและตางประเทศ เกยวของกบกระบวนการทางธรการ การตดตอประสานงาน การสนบสนนตดตามและการใหความชวยเหลอนกเรยนทนระหวางรบทน ในภาพรวมพบวา การบรหารจดการของโครงการชวงกลางนามประสทธภาพในระดบสง กลาวคอ หนวยงานทเกยวของมระบบการบรหารจดการเพอสนบสนนการศกษาและการใชชวตของนกเรยนทนระหวางการรบทนเปนอยางด ถงแมวาหนวยงานทดแลนกเรยนทนในชวงระหวางการรบทนจะมปญหาและอปสรรคตอการดาเนนงานอยางมประสทธภาพบาง แตหนวยงานตางๆ ทกลาวถงนนไดรวมกนกาหนดมาตรการปองกนและการแกไขปญหาอยางมประสทธภาพ ทาใหนกเรยนทนสามารถศกษาเลาเรยนไดอยางเตมท เพอมงใหประสบความสาเรจตามทประสงคไวภายในระยะเวลาทกาหนดได หนวยงานทมหนาทหลกโดยตรงในการสนบสนนการศกษาของนกเรยนทนระยะกลางนา ไดแก สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (สกอ.) และสานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.) โดย สกอ. จะทาหนาทดแลและประสานกบนกเรยนทนทเลอกเรยนในมหาวทยาลยในประเทศไทย ซงเปนเครอขายหลกของ สกอ. อยแลว ในขณะท ก.พ. มบทบาทหนาทโดยตรงในการดแลและใหการสนบสนนนกเรยนทนทศกษาในตางประเทศ ซงกระบวนการในการดาเนนงานของหนวยงานดงกลาวมรายละเอยดและขอเสนอแนะจากการวจยสรปไดดงรายละเอยดตอไปน 2.1 การบรหารจดการระยะกลางนาสาหรบนกเรยนทนทศกษาตอในประเทศไทย กระบวนการบรหารจดการระยะกลางนาของสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (สกอ.) ในการดแลนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน จะใชเครอขายมหาวทยาลยเปนหลกในการดแลนกเรยนทน โดยกาหนดใหมเจาหนาทประจามหาวทยาลยททาหนาทประสานงานกบนกเรยนทนนโดยเฉพาะ ประเดน การประสานงานสวนใหญเปนเรองการเบกจายเงนทนในแตละเดอน เอกสารสาคญตางๆ และการรายงาน ผลการเรยนของนกเรยนทนแตละคนอยางตอเนองกบสานกปลด กระทรวงศกษาธการ อกทงยงตองปฏบตหนาทในฐานะพเลยงทคอยใหคาปรกษาแกนกเรยนทนกรณประสบปญหาตางๆ ระหวางรบทนดวย

197

ปญหาทพบในการบรหารจดการระยะกลางนาสาหรบนกเรยนทนทศกษาในประเทศไทย พบวามขอจากดดานกฎระเบยบราชการอยบาง สงผลใหการดาเนนการบางประการลาชา นอกจากนความรบผดชอบของนกเรยนทนกเปนปจจยอกประการหนงทจะสงผลใหการดาเนนงานดานเอกสารลาชา เนองจากการสงเอกสารหลกฐานตางๆ จะตองรอใหนกเรยนทนทศกษาอยในมหาวทยาลยนนทกคนสงเอกสารจนครบ จงจะสามารถดาเนนการตอได ดงนนนกเรยนทนทขาดความรบผดชอบจะทาใหกระบวนการตางๆ ยงลาชา อกทงลกษณะการทางานแบบ “งานฝาก” ซงเปนการเพมภาระหนาทจากงานประจาของผปฏบตงานในมหาวทยาลยตางๆ ทาใหเจาหนาทผปฏบตงานทางานในบทบาทของผตดตามและการตดตอสอสารไดไมเตมท แนวทางการพฒนาปรบปรงกระบวนการบรหารจดการ จงตองเรมจากการกาหนดใหมเจาหนาทของโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ประจาอยในแตละมหาวทยาลย หรออยในหนวยงานทเกยวของกบการบรหารจดการทนการศกษาอนๆ ในมหาวทยาลยแตละแหง เพอชวยสนบสนนงานดานการดแล สนบสนน และตดตามนกเรยนทนโดยตรง โดยบคลากรดงกลาวจะตองมคณสมบตสาคญ 4 ประการ ดงน 1. มความเขาใจอนดเกยวกบความเปนมา เจตนารมณ กระบวนการดาเนนงานตางๆ ของทน และระบบการทางานของมหาวทยาลย 2. มจตอาสา จตบรการพรอมทจะใหบรการกบนกเรยนทนอยางเตมทและเตมใจอยางกลยาณมตร 3. มความหวงดตอผรบทนทกคนทอยในความดแล เรยนรทจะประสานงาน และจดการกบปญหาตางๆ ไดเปนอยางด 4. มความสามารถในการใหคาปรกษา พรอมบรการใหคาปรกษาแกนกเรยนทน และผปกครอง เมอไดบคลากรหลกทมประสทธภาพในการทางานแลว หนาทสาคญประการแรกคอการสรางความเขาใจกบนกเรยนทนและผปกครองใหชดเจน รวมถงพฒนาชองทางการตดตอสอสารใหมากขน โดยอาศยประโยชนจากสอ Social Network ชองทางตางๆ ซงจะชวยเสรมประสทธภาพในการตดตอสอสารระหวางเจาหนาทกบนกเรยนทนไดมากยงขน การเพมชองทางการรบฟงเสยงจากผรบทนอยางจรงจง จะชวยใหผมสวนเกยวของสามารถมองเหน “ชองโหว” ของกระบวนการดาเนนงานได ผปฏบตหนาทจะตองวเคราะหมองหาจดออนของการดาเนนงาน และรายงานตอผบงคบบญชาเพอพจารณาแนวทางการพฒนากระบวนการบรหารจดการระยะกลางนาใหมประสทธภาพมากยงขน และเสนอตอผมอานาจตดสนใจ การนผมอานาจตดสนใจควรตองรบฟง และใหนาหนกกบขอมลจากผปฏบตการประกอบการตดสนใจเพอการเปลยนแปลงตางๆ ทอาจสงผลกระทบตอกระบวนการดาเนนงานของโครงการได

198

2.2 การบรหารจดการระยะกลางนาสาหรบนกเรยนทนทศกษาตอในตางประเทศ สาหรบนกเรยนทนทศกษาตอในตางประเทศนน สานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.) ไดกาหนดใหมสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาล (สนร.) ประจาประเทศตางๆ เปนผดแลนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รวมกบทนอนๆ ดวย อยางไรกตามในบางประเทศทไมม สนร. ประจา กจะมอบหมายบทบาทหนาทใหกบเจาหนาทสถานทตประจาประเทศนนๆ เปนผดแล อยางไรกตามในการศกษาครงน คณะผวจยยงไมมโอกาสไดลงพนทศกษาในประเทศทไมม สนร. เปนผดแลนกเรยนทน ทาใหไมสามารถวเคราะหบรบทการบรหารจดการระยะกลางนาสาหรบนกเรยนทนทศกษาในประเทศทไมม สนร. ไดอยางแนชด แตมเพยงกรณศกษาทคณะผวจยไดรบโอกาสในการสมภาษณเชงลกเพอศกษาใหเหนสภาพบรบทในการดแล สนบสนนและตดตามนกเรยนทนในประเทศทไมม สนร.อยางคราวๆ คอประเทศเนเธอรแลนด ซงผลการวเคราะหขอมลจากการวจยสะทอนถงสภาพปญหาอปสรรคในการดาเนนงาน และแนวทางการพฒนาปรบปรงไดดงรายละเอยดตอไปน ผลการวจยระบถงบทบาทหนาทของ สนร. ในการดแลชวยเหลอนกเรยนทนใหสามารถศกษาและเรยนรในการใชชวตในตางประเทศไดอยางมประสทธภาพ ทาใหการม สนร. ดแลชวยเหลอนกเรยนทนเปนปจจยสาคญอยางยงตอความสาเรจดานการศกษาและการใชชวตของนกเรยนทนในตางประเทศ ดงนน การบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ควรเรงผลกดนใหมคณะเจาหนาททรบผดชอบงานของ สนร. ในประเทศตางๆ ทกประเทศทมนกเรยนทนเลอกไปศกษา โดยอาจจดสรรเปนรายคประเทศไดถาหากประเทศนนๆ มนกเรยนทนเลอกไปศกษาอยนอย การสนบสนนการทางานของ สนร. ใหมอสระในการบรหารจดการโดยมแนวทางแกนกลางเปนหลกในการปฏบตงานชวยใหการทางานของ สนร. มประสทธภาพมากกวาการผกยดให สนร. ตองปฏบตตามระเบยบอยางเครงครดและขาดความเปนอสระในการตดสนใจเรองตางๆ ทสามารถกระทาไดโดยไมตองรายงานกลบมายงประเทศไทยกอน ระบบการดแลชวยเหลอนกเรยนทนของ สนร. แตละประเทศจะมรปแบบการทางาน และระบบการทางานทเปนเอกลกษณเฉพาะสอดคลองกบบรบทดานการศกษาและสภาพสงคมของประเทศนนๆ ดงทรายงานไวแลวในบทท 4 แตในภาพรวมพบวาปจจยสาคญททาให สนร. ทางานไดอยางมประสทธภาพ คอการสรางความใกลชดกบนกเรยนทน ใหนกเรยนทนรสกเหมอนมญาตมตรทสามารถไวใจใหดแลพวกเขาไดอยใกลๆ และเนนการตดตอประสานงานทงเชงรกและเชงรบ ชวยให สนร. สามารถทราบความเปนไปของนกเรยนทนแตละคนไดอยางตอเนอง อกทงยงมการสานเครอขาย ทงกบสถาบนการศกษาในประเทศนนๆ หรอกบนกเรยนทนรฐบาลอนๆ ในการวางระบบการสนบสนนตดตามนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ตงแตเดนทางถงประเทศปลายทางจนกระทงสาเรจการศกษา ถงแมวาสนร. จะประสบกบปญหาอปสรรคในการทางานบาง แตดวยจตใจทมงมนและหวงดตอนกเรยนทนทาให สนร.ในแตละประเทศสามารถกาหนดแนวทางและใหความชวยเหลอนกเรยนทนทระสบปญหาไดอยางเตมทและมประสทธภาพ ปญหาการบรหารจดการระยะกลางนาทสะทอนจากนกเรยนทนในแตละประเทศมความสอดคลองกนในประเดนของเงนทนรายเดอนไมเพยงพอตอการดารงชวตอยางมคณภาพ เนองจากทนรายเดอนทนกเรยนทน

199

ไดรบในบางประเทศไมเคยปรบเปลยนใหสอดคลองกบบรบทคาครองชพทเปลยนแปลงไปตามกาลเวลา ดงนนการกาหนดอตราเงนทนรายเดอนในแตละป ควรมความยดหยนโดยพจารณาจากขอมลคาครองชพในแตละประเทศเปนหลกสาคญดวย โดยขอมลดงกลาวสามารถรองขอรายงานจาก สนร. ในประเทศนนๆ ได พรอมทงประมาณจานวนเงนทนรายเดอนทเหมาะสมไดอกดวย เมอคาใชจายในการดารงชวตมเพยงพอและเหมาะสมกจะชวยหนนเสรมใหนกเรยนทนมคณภาพชวตทดขน สามารถมงสมาธในการเรยนไดมากยงขน และมโอกาสสาเรจการศกษาไดมากขนอกดวย นอกจากนจากการสมภาษณนกเรยนทนในแตละประเทศ ปรากฏขอเสนอแนะบางประการเกยวกบการขอโอกาสในการทางาน part-time ระหวางรบทนดวย การทางานระหวางรบทนสามารถมองได 2 ลกษณะ ประการแรกคอนกเรยนทนตองการคาใชจายเพมเตมจากเดมทไดรบจากโครงการอยแลว สะทอนใหเหนวาการกาหนดอตราเงนทนรายเดอนไมเหมาะสมเพยงพอ แตในอกมมหนงอาจมองไดวานกเรยนทนตองการฝกประสบการณวชาชพระหวางทศกษาตอในตางประเทศดวย ทงนการอนญาตใหนกเรยนทนสามารถทางานระหวางการรบทนไดอาจใหผลดมากกวาผลเสยถงแมวาการทางานระหวางรบทนอาจสงผลกระทบตอผลการเรยนของนกเรยนทน แตในขณะเดยวกนกสามารถสงเสรมใหนกเรยนทนไดมโอกาสเรยนรประสบการณชวตจากการทางาน และไดมโอกาสฝกฝนทกษะทางภาษาเพราะตองใชในสถานการณจรงเปนประจา ทงนโครงการจะตองกาหนดมาตรการควบคมทรดกมเปนอยางด ยกตวอยางเชน การกาหนดคณสมบตของนกเรยนทน ถาโครงการอนญาตใหนกเรยนทนในตางประเทศสามารถทางาน part-time ได นกเรยนทนจะตองมผลการเรยนด และทางานไดไมเกนจานวนเวลาตามทกฎหมายในแตละประเทศระบไว การดาเนนการลกษณะนจะชวยใหนกเรยนทนทตองการทางานระหวางเรยน ตองมงศกษาใหไดผลการเรยนดดวย แตถานกเรยนทนไมสามารถเรยนไดผลการเรยนตามทกาหนดกจะตองตงใจเรยนใหมากขนมากกวาทจะทางานพเศษเพมเตม การบรหารจดการระยะกลางนาทมประสทธภาพทงในและตางประเทศจะชวยอานวยความสะดวกใหนกเรยนทนมชวตความเปนอยทมคณภาพและสงผลตอสภาพการศกษาและจตใจของนกเรยน ใหนกเรยนทนไดมประสบการณชวตทด เรยนรการใชชวตภายใตสงคมบรบททแปลกใหมจากโอกาสสาคญในชวตทไดรบ จะชวยหลอหลอมใหไดผลผลตจากโครงการทมความเขมแขงทงทางดานวชาการ ทกษะชวต และทกษะทางสงคม ซงเปนคณสมบตทสาคญของพลเมองทประเทศชาตตองการ 3. การบรหารจดการระยะปลายนา การประเมนผลการดาเนนงานในชวงปลายนา คอระยะหลงจากทนกเรยนทนสาเรจการศกษาแลวทงในและตางประเทศ เกยวของกบกระบวนการเขาสตลาดแรงงาน และการสนบสนนภาวะการมงานทา รวมไปถงการใหขอมลเกยวกบเสนทางการดาเนนชวตภายหลงจากสาเรจการศกษาแลว ซงจาแนกออกเปนเสนทางการทางาน และเสนทางการศกษาตอในระดบบณฑตศกษาทงในและตางประเทศ ผลการประเมนการบรหารจดการระยะปลายนา ในภาพรวมพบวา การบรหารจดการของโครงการชวงปลายนา ควรเรงดาเนนการ ปรบปรงแกไข กลาวคอ การดาเนนงานเพอสนบสนนการตอยอดการศกษาสภาวะการมงานทายงม

200

ประสทธภาพนอย นกเรยนทนรสกไรเปาหมายและทศทางในการดาเนนชวตตอไปหลงจากสาเรจการศกษาแลว เนองจากขาดขอมลทจาเปนในการตดสนใจเลอกทางเดนของชวต ในขณะทบางสวนเลอกทางานกบบรษทหรอองคกรตางประเทศทตนเองไดศกษาอยโดยไมกลบประเทศ อกทงการไมกาหนดเงอนไขการรบทนประเดนการกลบมาทางานในประเทศไทย (commitment) ทาใหไมมอตราตาแหนงในการราชการสารองไวสาหรบนกเรยนทน ดงนนนกเรยนทนทสาเรจการศกษาแลวและตองการกลบมารบราชการรบใชประเทศจง ไมสามารถทาได ถงแมวาจะมหนงสอ “ว.10” เปนเสมอนใบเบกทางใหกบนกเรยนทนแกหนวยงานภาครฐตางๆ แลวกตาม เหตการณดงกลาวขางตนสะทอนใหเหน “ชองวาง” หรอ “ตวตอทหายไป” ททาใหการดาเนนงานของโครงการในปจจบนยงไมสมบรณครบวงจร ทาใหนกเรยนทนและผมสวนเกยวของสวนใหญแสดงความคดเหนตอมาตรการดาเนนงานระยะปลายนา ซงมลกษณะการดาเนนงานทตองการความเรงดวนในการพฒนาและปรบปรง เนองจากปจจบนเรมมนกเรยนทนทยอยสาเรจการศกษาจากประเทศตางๆ แลว การดาเนนงานชวงปลายนาของโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนในปจจบน มเพยงระบบการตดตามการรายงานตวกลบสประเทศไทย ภาวะการมงานทา และการออกเอกสาร ว.10 เพอประโยชนในการเขารบราชการตามหนวยงานทเหนชอบ แตยงไมมการบรหารจดการ เพอใชผลผลตจากทนในการพฒนาประเทศอยางคมคา ไมมการกอรางเครอขายศษยเกานกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ไมมการกระตนเพอใหนกเรยนทนไดสานตอปณธานของทนสนกเรยนทนรนตอๆ ไป ทาใหหนวยงานอนๆ โดยเฉพาะอยางยงภาคเอกชนทงในและตางประเทศ สามารถเขามา “ชอน” ผลผลตจากทนไปใชในองคกรของตนเองไดอยางมอสระ โดยไมตองลงทนเพอ การพฒนาทรพยากรมนษยแตอยางใด ทงๆ ทผลการวจยดานคณภาพของผลผลตของโครงการบงชใหเหนวา นกเรยนทนทสาเรจการศกษาภายใตการสนบสนนจากโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน มคณสมบตทงดานความสามารถทางวชาการ สภาพจตใจทเขมแขง มความจงรกภกดตอองคกร ขยน อดทน และสามารถชวยเหลอตนเองในการจดการกบปญหาตางๆ ไดเปนอยางด ดวยเหตดงกลาวขางตนจงสามารถสรปไดวารฐบาลซงเปนผลงทนหลกในการสรางผลผลตทมคาตอแผนดน กลบกลายเปนผใชผลประโยชนจากผลผลตของโครงการนอยทสด การดาเนนการดงกลาวจงจาเปนตองไดรบการพฒนาปรบปรงใหมประสทธภาพยงขน อกทงจาเปนตองสรางการมสวนรวมกบหนวยงานตางๆ ตงแตเรมตน คอการกาหนดคณลกษณะของผลผลตทตองการจะไดใหสอดคลองกบการนาไปใชหลงจากผานกระบวนการผลตระยะตางๆ แลว และควรมการดาเนนงานตางๆ เพอสนบสนนใหเกดเครอขาย และ การคนทนใหกบสงคมอยางมประสทธภาพ ดงแนวทางการดาเนนการทสรปไดจากผลการวจยตอไปน

201

3.1 ระบบการจดการเพอหนนเสรมภาวะการมงานทาของนกเรยนทน ขอเสนอแนะจากงานวจยในระยะตนนา ระบถงคณลกษณะของนกเรยนทนใหมคณลกษณะทควรเปนประการหนง คอการกาหนดใหมเงอนไขทนประเดนการกลบมาทางานในประเทศไทย เพราะสรางผลกระทบ (impact) จากทนใหเกดขนในประเทศไทยอยางนอย 2 เทา โดยพจารณาจากความตองการของทองถนเปนหลกในการกาหนดสาขาและประเทศทตองการใหนกเรยนทนไปศกษาตอ อยางไรกตาม มความคดเหนสวนหนงเหนดวยกบการเปดโอกาสใหนกเรยนทนเปนอสระจากขอผกมดใดๆ ดงเชนปจจบน โดยใหเหตผลวา ถงแมวานกเรยนทนทสาเรจการศกษาแลวจะเลอกทางานกบหนวยงานหรอองคกรตางประเทศ แตกสามารถสรางผลกระทบเชงบวกใหกบประเทศไทยไดเชนกน ทงในแงของชอเสยง และเศรษฐกจ ดงนนแนวทางทควรจะเปนจงแยกพจารณาเปน 2 กรณ ขนอยกบการดาเนนงานระยะตนนา คอกรณทนกเรยนทนเปนอสระจากขอผกมดของทน และกรณมขอผกมดตามเงอนไขทน อยางไรกตามภายหลงทนกเรยนทนสาเรจการศกษาแลวควรกาหนดใหตองกลบมารายงานตวทประเทศไทยกอนไมวาจะดวยกรณใดกตาม เพอประโยชนในการตดตามผลหลงรบทน การตดตามภาวะการมงานทา และการจดทาฐานขอมลศษยเกานกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน นกเรยนทนทสาเรจการศกษาแลวและมคณสมบตตามกรณท 1 คอเปนอสระจากขอผกมดของทนใดๆ มทางเลอกเสนทางชวตได 3 ทาง ซงไมแตกตางจากสถานการณในปจจบนมากนก ประกอบดวย 1) การศกษาตอในระดบบณฑตศกษา 2) เลอกทางานทตนเองสนใจ และ 3) เขารบราชการโดยมเอกสารสาคญจากสานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ว.10) เปนเอกสารสาคญในการสมคร การศกษาตอในระดบบณฑตศกษาสามารถทาไดโดยใชทนสวนตว ทนการศกษาอนๆ หรอทนจากมหาวทยาลยทเปดรบทงในและตางประเทศ นอกจากนหากนกเรยนทนสามารถเขาทางานในหนวยงานราชการบางหนวยแลว ยงมโอกาสไดรบการสนบสนนจากหนวยงานใหมโอกาสในการศกษาตอในระดบบณฑตศกษาอกดวย ยกตวอยางเชน กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย หรอสานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม กระทรวงเกษตรและสหกรณ เปนตน สาหรบนกเรยนทนทมคณสมบตตามกรณท 2 คอมขอผกมดตามเงอนไขของทน กจะตองเขารายงานตวเพอเขารบตาแนงในหนวยงานทตกลงไวตามสญญาการรบทน ในกรณนนกเรยนทนสามารถวางใจไดวามงานรองรบอยางแนนอนอยางนอย 2 เทาตามขอตกลง และไดทางานตามความรความสามารถทไดศกษา และสอดคลองกบความตองการของทองถนดวย แตมขอจากดบางประการคอนกเรยนทนจะขาดอสระใน การเลอกประกอบอาชพดวยตนเอง หรอศกษาตอ และไมสามารถเปลยนงานไดภายในระยะเวลาตามสญญา หากพบวางานททาอยไมเหมาะกบตนเองอยางแทจรง ลกษณะการสนบสนนดงกลาวตองอาศยความรวมมอจากหนวยงานทเกยวของทกฝายเพอกาหนดและออกแบบเงอนไขการรบทนใหสอดคลองกบความตองการของทองถน หรอประเทศ เพอใหสอดคลองกบนโยบายและเจตนารมณของทนอยางแทจรง สามารถเปนไปไดในทางปฏบต และลดขอจากดทจะสงผลกระทบในเชงลบทงตอตวของนกเรยนทน ครอบครวของนกเรยนทน และผใชผลจากทนไดอยางมประสทธภาพ อนจะเปนการสงเสรมใหกระบวนการบรหารจดการทนมความสมบรณมากยงขนตอไป

202

3.2 กระบวนการสนบสนนตดตามนกเรยนทนหลงจากสาเรจการศกษาแลว อยางไรกตาม หนวยงานทมสวนเกยวของกบการบรหารจดการระยะปลายนา ควรมการจดกจกรรมตางๆ เพอใหศษยเกานกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนไดมโอกาสรวมตวและสานเครอขายกนอยางตอเนอง เรมดวยการจดกจกรรมปจฉมนเทศภายใน 1 – 2 เดอน หลงจากทนกเรยนทนเดนทางกลบมารายงานตวตอสานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน และสานกงานปลด กระทรวงศกษาธการแลว หรอพจารณาชวงระยะเวลาในการจดงานทเหมาะสมตามสภาพบรบทของการสาเรจการศกษาของนกเรยนทน โดยมวตถประสงคเพอแสดงความยนด และใหขอมลสาคญในการเขาสตลาดแรงงาน อาจจดใหม “ตลาดนดอาชพ และการศกษาตอ” เพอสงเสรมใหนกเรยนทนไดรบทราบขอมลสาคญประกอบการตดสนใจในการเลอกเสนทางของชวตภายหลงจากสาเรจการศกษาแลวดวยตนเองได อกทงยงเปนโอกาสอนดทนกเรยนทนจะได ทาความรจกซงกนและกน และสรางเครอขายนกเรยนทนใหเขมแขงมากขน นอกจากจะเปนประโยชนตอนกเรยนทนรนตอๆ ไปแลว ยงชวยสนบสนนการบรหารจดการทนใหมประสทธภาพยงขนดวย

“ควรพานกเรยนทเรยนจบแลวมาทาแนะแนวในโรงเรยน หรอทาสอแนะแนวโครงการในโรงเรยน... ควรมการจดปจฉมนเทศทเนนเรองการจดหาอาชพ หรอจดเปนตลาดนดอาชพ ใหพวกเขาดวย”


สมภาษณ ณ วนท 9 มกราคม พ.ศ. 2558 การจดกจกรรมเสรมเพอเนนการพบปะแลกเปลยนระหวางศษยเกานกเรยนทน เชน กจกรรมพบปะสงสรรคทวไป กจกรรมคนสเยา (ODOS Alumni) กจกรรมรวมตวเพอทากจกรรมสาธารณประโยชนตางๆ กจกรรม Walk Rally สามคคศษยเกา ODOS กจกรรมแขงขนกฬาเชอมความสมพนธ ฯลฯ จะชวยใหเครอขายของศษยเกานกเรยนทนมความเหนยวแนน และเขมแขงอยางตอเนองได อกทงกจกรรมเชงสาธารณประโยชนยงเปนการยาจตสานกในทนของนกเรยนทน และเปนการคนกาไรสประชาชนเพอตอบแทนทตนเองไดรบโอกาสอนดทประมาณคาไมได ในการยกระดบคณภาพชวตของตนเองและครอบครวใหดขน

“นาจะมศนยประสานงานศษยเกา ODOS ทสามารถชวยพวกเราในการจดหางานหลงเรยนจบจะไดเลอกทางานใหตรงสายได”

นกเรยนทนรน 2 ประเทศแคนาดา


203

“อยากใหมการตดตาม มสโมสร ODOS ทเดกทนในโครงการจะสามารถมารวมตวกนได”

นกเรยนทนรน 2 ประเทศไทย

สมภาษณ ณ วนท 17 พฤศจกายน พ.ศ. 2557 นอกจากน การจดกจกรรมสมพนธระหวางรนพ-รนนองนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ยงชวยสานความสมพนธระหวางนกเรยนทนในแตละรนใหมโอกาสพบปะซงกนและกน เพอแลกเปลยนความคดเหน ขอมล ประสบการณ และคาชแนะแนวทางสาคญๆ จากรนพสรนนอง ซงจะเปนประโยชนอยางยงตอ การปฏบตตน และการศกษาใหประสบความสาเรจของนกเรยนทนรนนอง อกทงยงสามารถสรางเครอขายระหวางรนเพอเปนประโยชนตอการสนบสนนภาวะการมการทาของรนตอๆ ไปไดอกดวย และขอมลจากการแสดงความคดเหนรวมกนระหวางนกเรยนทนรนพและรนนองมสวนชวยในการพฒนาและปรบปรงใหกระบวนการบรหารจดการทนมคณภาพมากยงขนในทกๆ ป และเปนโอกาสอนดทนกเรยนทนรนพจะไดสานตอปณธานของทน รวมถงหลกการ และแนวคดทด และมประโยชนสนกเรยนทนรนนองได แนวทางการพฒนาการบรหารจดการระยะปลายนา เพอมงการสรางเสรมโอกาสในการตอยอดทางการศกษาและภาวะการมงานทาของนกเรยนทน สามารถสรปไดดงแผนภาพ 6.2

204

แผนภาพ 6.2 แนวทางการดาเนนงานระยะปลายนาในปจจบน และทางเลอกใหมซงเปนผลจากการวจย

204

205

4. ขอเสนอแนะรปแบบการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ผลจากการวจยแสดงให เหนถงจดออนของการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนทมประสทธภาพ การพฒนากระบวนการดาเนนงานใหมประสทธภาพมากยงขนนน จาเปนตองอาศยรปแบบ การบรหารจดการทครอบคลมการดาเนนงานอยางมประสทธภาพทงระยะตนนา กลางนา และปลายนา อกทงยงตองเออตอการปฏบตงานของเจาหนาทฝายปฏบตการดวย จากขอมลทไดรบจากการศกษาทงในและตางประเทศ สามารถสรปรปแบบการบรหารจดการในระยะตางๆ จาแนกไดเปน 5 รปแบบ ดงรายละเอยดตอไปน 4.1 รปแบบท 1: ตนทางทตองการสงผลตอบแทนรอบดาน การลงพนทในโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ในเขตพนทมธยมศกษาจานวน 42 เขต พบวาความเชอมโยงกบความตองการของทองถน ชมชน ผประกอบการ ภาคเอกชน สวนภมภาคคอนขางนอย สวนใหญยดความสนใจ คานยมของผเรยนและแรงหนนทมาจากพอแม ผปกครองของนกเรยนเปนหลกเสยมากกวา ทองถน ชมชนมสวนรวมในโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนในระดบตา ทราบเพยงแตวามทนดงกลาวอย ทงททนนเนนระดบอาเภอเปนสาคญ นอกจากนผอานวยการเขตพนท เจาหนาททเกยวของสวนใหญมความเหนวาหลกการและวตถประสงคของโครงการนด เพราะเปนการกระจายโอกาสและความเทาเทยมกนทางการศกษา แตกระบวนการออกแบบตงแตตนทาง กระบวนการ และปลายทางยงไมสมบรณ ขาดการบรหารจดการทด เขตพนทเปนเพยงผจดสอบคดเลอกสงเดกเขาสสวนกลางแลวหมดหนาท บทบาทการดแลเดกทตนทางไมชดเจนแมแตการปฐมนเทศ การแนะแนว การใหคาปรกษา หรอแมแตการหางานทาใหเมอผเรยนจบกลบมา กไมสามารถมแนวทางปฏบตได นบเปนปญหา อปสรรค และขอจากดแตตนทางทเดยว ในขณะเดยวกนหลายพนท ชมชนทองถน ไดเลงเหนความสาคญของโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนเปนอนมาก เพราะผเรยนจะกลบมาชวยพฒนาบานเกดเมองนอน แกปญหาวกฤตทสะสมกนมายาวนานได ไดคนมคณภาพเปนผนาทองถน และเปนแบบอยางทดแกเดกและเยาวชนรนนองได โครงการควรนาแผนพฒนาจงหวด การประชมปรกษาหารอระดบหอการคาหรอราชการระดบภมภาค ทองถน นามาพจารณาในการสงนกเรยนศกษาตอตางประเทศในสาขาวชาและมหาวทยาลยทเปนความตองการของทองถนจงหวดนนเปนสาคญ ยงไปกวานนควรมการจดทาการวเคราะหความตองการ (Need Analysis) ตงแตแรกเรมทเปนการประสานงาน บรณาการ เชอมโยงจากหลายฝายทเกยวของ การวเคราะหความตองการ (Need Analysis) นนเรมจากปรชญา หลกการ แนวคด และวตถประสงคของโครงการนแตแรกเรม ผลงานวจยทเกยวของ จากนนยดโยงกบความตองการของแผนพฒนาจงหวด ทองถน ชมชน สถานศกษาเปนทตง ความรวมมอ การปรกษาหารอระดบพนท (Area-Based Collaborative Research) เพอทราบความตองการจาเปนของสาขาทขาดแคลน ตลาดแรงงาน ตาแหนงงาน การผกมดเรองเงนทน เชอมโยงกบนโยบายระดบประเทศ แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบปจจบน รวมทงสารวจความสนใจ คานยม เจตคต และความเปนคนในชมชน บคลกภาพของเดกและเยาวชนประกอบดวย การวเคราะหความตองการจะทา

206

ใหพนทสามารถประมวลสาขาวชา มหาวทยาลยทสอดคลองกบความตองการ ความเปนจรงไดสอดคลอง ใกลเคยงกน แตละอาเภอ จงหวดสงขอมล ผลสรปการวเคราะหความตองการใหคณะกรรมการยทธศาสตรระดบประเทศจดทาแผนการพฒนาประเทศและระดบทองถนใหสอดคลองและเปนไปในทศทางเดยวกน เกดประสทธภาพและประสทธผลดวยการจดสอบ และคดเลอกนกเรยนไดตามความตองการอยางแทจรงในหลายสาขาและมหาวทยาลยทเปนความจาเปนความตองการของประเทศจากการกลนกรองอยางละเอยดรอบคอบ และคมทนงบประมาณทนามาใชอยางเหมาะสมถกตองตอไป ดงแผนภาพ 6.3

แผนภาพ 6.3 รปแบบท 1: ตนทางทตองการสงผลตอบแทนรอบดาน

4.2 รปแบบท 2: ภารกจทน สรางคน สรางชาต

ระยะท 1 โครงการ 1 อาเภอ 1 ทน มรปแบบการดาเนนการโดยคณะกรรมการทมการแตงตงจากรฐมนตรและเปนประธานโดยตาแหนง คณะกรรมการมาจากหลายฝาย ภาคการเมอง ทปรกษา ผทรงคณวฒ ตวแทนกระทรวง ทบวง กรม ทเกยวของ มผอานวยการสานกความสมพนธตางประเทศ กระทรวงศกษาธการ เปนเลขานการ มอานาจหนาทในการกาหนดทศทางแนวทางใหสอดคลองกบนโยบายรฐบาลใหบรรลวตถประสงค กาหนดเกณฑการคดเลอก เผยแพรประชาสมพนธ แนวทางแกไขปญหา ตดตามประเมนผลโครงการ แตงตงคณะอนกรรมการ และอนๆ การบรหารตามนโยบายตงแตรนท 1 ถงรนท 4 พบวาเปนไปตามปรชญา นโยบาย และวตถประสงคทรเรมกอตงในรนท 1 และรนท 2 เทานน มการเปลยนแปลงคอนขางมากในรนท 3 และรนท 4 ดวยการเปลยนใหม ผดแนวทางแตแรกเรมดวยการไมจากดรายได ยดภมลาเนาเปนหลก ไปศกษาประเทศทใชภาษาองกฤษในสาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย รฐมนตรบางทานยดความคดความตองการของตนเองเปนหลก แมนคณะกรรมการจะไมเหนดวย ใหขอมลขอทกทวงทงการแสดงความคดเหน ขอบนทกวาไมตรงกบเจตนารมณของทน ซาซอนกบทนทมอย แตไมสามารถฝนตานรฐมนตรทดแลขณะนนได การบรหารจดการทผานมาสวนหนงจงยดความตองการของรฐมนตรเปนหลกมากกวาการตดสนใจรวมกนของ

จดสง

จดสอบและคดเลอกระดบจงหวด

- วศวกรรมสงแวดลอม - เกษตรเทคโนโลย


- เคมอตสาหกรรม

แผนพฒนาจงหวดทองถน

การวเคราะหความตองการทองถน

ศกษาตอตางประเทศใน

สาขาทขาดแคลนตามความตองการ

ของทองถน เอกชน

ประเทศชาต

ความตองการจาเปนของภาคเอกชน

นโยบายของรฐบาล ประเทศ

ความสนใจศกษาของผเรยน

สาขาวชา มหาวทยาลย

สานกงานบรหารจดการทนเพอสรางโอกาสและ

ความเสมอภาคทางการศกษา

ปรชญา หลกการ

วตถประสงค 1 อาเภอ 1 ทน

207

คณะกรรมการทมอย บางครงการรบแตละรนไมมการวางแผนตอเนอง ความชดเจน เปนระบบ กรอบเวลาทแนนอน เพราะรฐมนตรขณะนนไมไดใหความสาคญโครงการน เพราะปจจยผลทางการเมอง เปนตน การเปลยนแปลงปรชญา นโยบาย วตถประสงค โครงการนนามาสการปรบหลกเกณฑในเรองรายไดครอบครว ภมลาเนาผสอบ ความยากงายขอสอบ เกณฑตดสน ประเทศทสงไปเรยนเพมเตมมากขน ในขณะเดยวกนในสวนของราชการเจาหนาททเกยวของทตองนานโยบายไปสการปฏบต รสกรบรถงความไมชดเจนเชงนโยบาย ระเบยบกฎเกณฑเปลยนไปเปลยนมา ยงยากมากขน เจาหนาทในแตละองคกรทดแลรบผดชอบมนอย งานหนก เปนงานฝาก การประสานงานยงมขอจากดอยมาก การปรบเปลยนวธการบรหารทยดบคคล รฐมนตรมากเกนไป จาเปนตองปรบเปลยนอานาจใหสมดลมากยงขน ดวยการบรหารแบบมสวนรวมจากทกภาคสวนของคณะกรรมการ การตดสนใจมตของกรรมการเปนทสด

งานศกษาวจยนไดนาเสนอแนวทางระยะท 2 ผานคณะอนกรรมการตดตามประเมนผลนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ใหศกษาและนาเสนอผลการวจยนแกผเกยวของ โดยเฉพาะคณะกรรมการ 1 อาเภอ 1 ทน เพอพจารณาในคณะกรรมการอยางละเอยดรอบคอบ จดประชมเชงปฏบตการ สมมนาทางวชาการผเกยวของ การตระเตรยมจดตงสานกงานบรหารจดการทนเพอสรางโอกาสและความเสมอภาคทางการศกษา ดงมรปแบบและโครงสรางทนาเสนอระยะท 3 กลาวคอ คณะกรรมการชดนมคณะรฐมนตรเปนประธาน แตมอานาจในเชงตดสนใจทดทยมกบกรรมการกากบนโยบาย ยทธศาสตรทมาจาก 4 ฝาย อนไดแก ฝายการเมอง ทองถน ภาคเอกชน และภาคราชการ จานวน 12 – 15 คน แนวนโยบายและยทธศาสตรใหยดปรชญา นโยบาย และวตถประสงคของโครงการนแตแรกเรม ใชงานวจยเปนฐานวชาการและตดสนใจ กาหนดแผนแมบท การเตรยมทรพยากรมนษยของประเทศ และแนวโนมการเปลยนแปลงของกระแสโลก และทองถนเปนสาคญ องคประกอบของสานกงานจดแบงเปน 5 ฝาย ไดแก ฝายบรหารนโยบายแผนดาเนนการ ฝายคดเลอก ฝกอบรม ฝายศกษาตอ ดแลความชวยเหลอ ฝายศกษาวจย ตดตามประเมนผล และฝายเลขานการ ทงนใหสานกงานนมฐานะเทยบเทากรม นตบคคล อสระคลองตว จดการองคกรตนเองได เปนภารกจสาคญใหมของกระทรวงศกษาธการทมความจาเปนตอการพฒนาประเทศใหตอเนองในระยะยาวตอไป รปแบบดงกลาวสามารถแสดงไดดงแผนภาพ 6.4

รฐมนตร

คณะกรรมการ 1 อาเภอ 1 ทน

อานาจหนาท

- ทศทางนโยบาย

- เกณฑการคดเลอก

- ประชาสมพนธ

- แนวทางแกไข

- ตดตามประเมนผล

- ตงอนกรรมการ

- วเคราะหปญหา

- รางหลกเกณฑ

- แกไขปญหา

- แตงตงคณะกรรมการ

- งานทมอบหมาย

- แนวทางประเมนผล

- ดาเนนการตดตาม

- งานทมอบหมาย

อนกรรมการกลนกรอง

อนกรรมการตดตามประเมนผล

208

ทบทวน นาเสนอ

- บทสรปงานวจย

- ประเดนนโยบาย

- จดตงสานกงาน

- พจารณาผลการศกษา

- สมมนาผเกยวของ

- เตรยมตงสนง.

- บรหารคณะกรรมการ

- ยกเลกทนประเภทท 2

- ภารกจสาคญศธ.

คณะอนกรรมการตดตามประเมนผล

คณะกรรมการ 1 อาเภอ 1 ทน

คณะกรรมการ ชดใหม

สภาพปญหา อปสรรค

- ยดตนเอง

- ผดปรชญา

- วตถประสงคเปลยน

- ซาซอน

- ไมตอเนอง

- รายได - ภมลาเนา

- ภาษาองกฤษ

- มาตรฐานขอสอบ

- เกณฑ 90:10

รฐบาล รฐมนตร

หลกเกณฑ ราชการ เจาหนาท

- นโยบายไมชด

- งานฝาก

- เจาหนาทนอย

- งานหนก

- ประสานงาน

ระยะท 2 เตรยมการ

ระยะท 1 สภาพปจจบน

ระยะท 3 ภารกจสาคญ กรรมการชดใหม



- รฐมนตร - ผชวยรฐมนตร - ผเชยวชาญ - ทปรกษา

ราชการ

- ก.พ. - กระทรวงการตางประเทศ - สกอ. - สคบ.

คณะกรรมการกากบนโยบาย ยทธศาสตร พฒนาประเทศ 12-15 คน ภาคเอกชน

- หอการคา - สภาอตสาหกรรม - การทองเทยว - ธรกจ


- งบประมาณ - นโยบาย - การบรหาร - การลงนาม MOU


- ระเบยบกฎเกณฑ - ขอทดสอบ - หลกสตรฝกอบรม


- รบสงนกศกษา - เงนทนระหวางเรยน - ระบบขอมลขาวสาร - คาแนะนาชวยเหลอ


- วจยนโยบาย - วจยเปรยบเทยบ - ตดตามประเมนผลโครงการ


- รายงานการประชม - รายงานประจาป - ผลการดาเนนงาน


- อปท. - สถ. - นกวชาการ - ผประกอบการ

สานกงานบรหารจดการทนเพอสรางโอกาสและความ

เสมอภาค ทางการศกษา

แผนภาพ 6.4 รปแบบท 2: ภารกจทน สรางคน สรางชาต

209

4.3 รปแบบท 3: กาลงหลกในระบบราชการ

นกศกษาทจบการศกษาในสาขาวชาทหลากหลายในมหาวทยาลยตางประเทศทมชอเสยงและเปนความตองการของประเทศในโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ไดรบสทธพเศษทแตกตางจากทนของรฐบาลประเภทอน ดงเชน ก.พ. กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลยทไมตองกลบมาชดใชทน 2 เทาของเวลาทศกษา ไมตองรบราชการตามหนวยงานตางๆ ทน ODOS ไมมพนธะสญญาและมตาแหนงราชการมารองรบ ทาใหนกเรยนทน ODOS มความอสระและเลอกงานดวยตนเองได อยางไรกตามความสญเปลาของการลงทนระยะยาว 5 – 7 ป เฉลยปละ 1 ลานบาทตอคนตอป ถามไดมการเตรยมการ การวางแผนกาลงคนระยะยาว ประสทธผลของระบบราชการทตองการคนรนใหมทเทาทนตอการเปลยนแปลงวทยาการทวโลก การลงทนในโครงการนกอาจสญเปลาไมคมทน และประเทศชาต ทองถนอาจสญเสยโอกาสในการไดกาลงคนคณภาพเขารบราชการในตาแหนงสาคญๆ กระจายทวประเทศได ดงเชน ผจบการศกษาสาขาวทยาศาสตร ภาษาศาสตร มาจากสาธารณรฐฝรงเศส ราชอาณาจกรเนเธอรแลนด ตองการกลบไปเปนครในอาเภอทองถนของตนเองแตไมไดรบการบรรจ เพราะไมมใบประกอบวชาชพคร ผจบการศกษาแพทยทางเลอกฝงเขม ตองการเปนแพทยในโรงพยาบาลทองถนของตนเอง แตไมมอตราบรรจให ทงๆ ทมคนไขจานวนมาก ปจจบนยงเปนตาแหนงพนกงานลกจางชวคราวตอไป การไมมพนธะสญญา (Commitment) เรองการชดใชทนและมตาแหนงราชการรองรบเปนจดออนจดหนงทตองการการแกไขอยางเรงดวนในการดาเนนการตอไป สานกงาน ก.พ. ไดเลงเหนปญหาสาคญตรงจดน เมอผจบการศกษามารายงานตวแลว ก.พ. ไดออกหนงสอเวยนไปยงทกกระทรวง ทบวง กรม ใหรบผจบการศกษาในโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ไดเปนกรณพเศษจากหนงสอเวยน ว.10 ทใหสวนราชการสามารถจดสอบคดเลอกบคลากรเขารบราชการและดารงตาแหนงโดยไมตองสอบแขงขน เพอใหเปนชองทางเพมขนสาหรบผรบทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน โดยนาเอกสาร ว.10 มาพจารณาประกอบ หนวยงานดงเชน สานกงานปฏรปทดนเพอการเกษตรกรรม (ส.ป.ก.) กระทรวงเกษตรและสหกรณ ไดมวสยทศนและการเตรยมการขาราชการรนใหมผานผจบทน ODOS ดวยแนวคดปญหาทดนจะเปนเรองสาคญในอนาคต จาเปนตองอาศยองคความร Multi-discipline ทเขามาจดการ เดก ODOS สงาน ความรด มความภกดตอองคกร ออนนอมถอมตน รกการเรยนร และทางานรวมกบผอนไดด ขาราชการกลมนจะเปนกาลงสาคญของภาคราชการในอนาคตได หนวยงาน ส.ป.ก. ใช ว.10 เปนกรณทนาสนใจ มการสมครสอบ คดเลอกเฉพาะ การสมภาษณ ทดลองงานการบรรจแตงตง เปนองคกรหนวยงานราชการทบรรจผจบการศกษาจากโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน มากทสดในตาแหนงตางๆ และคาดวาจะชวยใหการปฏบตราชการดยงขนตามลาดบ การรบนกเรยนทน ODOS เรม ชดเจนขนในหลายหนวยงาน ดงเชน กระทรวงพาณชยกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยตางๆ สานกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน (BOI) และภาคเอกชนทเลงเหนความเชอมโยงของการคาขาย การลงทน ตลาดแรงงาน คานยม ภาษาและวฒนธรรม ดงนกเรยนทนไดเสนอความเหนวาโครงการนควรมตอไปอยางยง เรามไดแคองคความร วทยาการ ภาษาและวฒนธรรมเทานน แตเรายงไดวธคดของคนในชาตเหลานกลบมาดวยรปแบบดงกลาวสามารถแสดงไดดงแผนภาพ 6.5

210

แผนภาพ 6.5 รปแบบท 3: กาลงหลกในระบบราชการ

4.4 รปแบบท 4: การใชผลผลตคณภาพ ทรพยากรแหงอาเซยน การตดตามการมงานทาของผจบการศกษาในโครงการ ODOS รนท 1 และรนท 2 ทาใหงานวจยนม ขอคนพบทสาคญทนาเปนกรณศกษาหลายประการนบแตผจบการศกษาทางดานเกษตรเทคโนโลย จากประเทศเนเธอรแลนดหลายคน เปนสาขาขาดแคลนและความตองการของประเทศมตวแทนของบรษทใหญทางดานการเกษตรบนไปยนขอใหมาทางานกบบรษทดวยเงนเดอนและตาแหนงทนาพงพอใจ แตสวนใหญปฏเสธหรอทางานระยะหนงกลาออกเพราะมไดตอบอดมคตชวตของตนเองทมงกลบมาทางานใหประเทศชาต เดก ODOS เมอจบการศกษาแลวจะมทางเลอกคอนขางอสระประกอบอาชพสวนตวในวทยาการทเลาเรยนมา เปนลามหรอมคคเทศกในการเจรจาสอสารการคา การทองเทยว ไดรบทนการศกษาตอในระดบปรญญาโท – เอก ไดงานทาในบรษทตางชาต รปแบบหนงทนาสนใจควรนามาพจารณาและสงเสรมศกยภาพของผจบการศกษาทน ODOS คอ กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลยทเปดสอบแขงขนเพอศกษาตอทางดานวทยาศาสตรในสาขาขาดแคลน เนนผทกาลงศกษาตอตางประเทศและผทจบการศกษา มผลคะแนนด ไดสอบแขงขนกนเอง ซงมกมจานวน

สานกงาน ก.พ. ว.10

ผจบการศกษา ODOS

เปดสอบ ปกต

กระทรวง ทบวงกรม

ขาราชการทวไป

กระทรงเกษตรและสหกรณ ส.ป.ก.

เปดสอบคดเลอกเฉพาะ

ขาราชการ ตรงสาขา มคณภาพ

ทาไมได

- ขาดวสยทศน - ผดระเบยบ

- ขาดการวางแผน ทาได

- คดนอกกรอบ - วางแผนระยะยาว - Multiple Disciplines

211

ไมมากนกเพราะเรองภาษาและสาขา มหาวทยาลยทยอมรบ เดกทน ODOS จะมโอกาสเขาสลทางนไมยากนกในระดบปรญญาโท – เอก มการทาสญญาตองกลบมาชดใชทนและรบราชการ ซงเดกทน ODOS พรอมและยนดรบเงอนไขเหลาน มความปรารถนาด เจตคตดานบวกตอการทางานในฐานะนกวทยาศาสตร นกเคม อาจารยในมหาวทยาลย วศวกรดานโลจสตกส และอนๆ นอกจากนนในหลายหนวยงาน ดงเชน กระทรวงพาณชย กระทรวงเกษตรและสหกรณ BOI ไดรบเดก ODOS เขาทางานในฐานะลามของทตทางการคา การเจรจาระหวางประเทศ ซงใชภาษาของแตละประเทศเปนหลก การสอบไปศกษาตอในประเทศทมวทยาการเฉพาะดานเพอกลบมาจดการปญหาอปสรรค สะทอนนวตกรรมใหมๆ และอนๆ การดาเนนการของกระทรวง ทบวง กรม ดวยการรบผจบการศกษา ODOS ในรนท 1 รนท 2 และรนตอๆ ไป จะชวยใหประเทศไทยกลายเปนศนยกลาง (hub) ของภมภาคอาเซยน+3 การคาขาย การเดนทาง การทองเทยว แหลงอาหารโลก การประชม การเจรจาตางๆ และการสงนกเรยนทนไปศกษา 24 ประเทศลวนเปนการลดปญหาเรองของการเจรจาภาษาทเขาใจตรงกน รจกวฒนธรรมอยางถองแท มความเขาใจเรองวธการคด การอยรวมกนแบบทดเทยมกน การพงพาทางการเมอง เศรษฐกจ วฒนธรรม การศกษาจะยดผลประโยชนรวมกนอยางยตธรรมในทสด ดงแผนภาพ 6.6

แผนภาพ 6.6 รปแบบท 4: การใชผลผลตคณภาพ ทรพยากรแหงอาเซยน

ผผานการคดเลอก 1 อาเภอ 1 ทน

ทวปยโรป เยอรมน ฝรงเศส

เนเธอรแลนด

ทวปเอเชย จน

ญปน เกาหลใต

กลมประเทศ ASEAN มาเลเซย สงคโปร เวยดนาม

ทวปอเมรกา อเมรกา บราซล

ทวปออสเตรเลย นวซแลนด ออสเตรเลย

ผจบการศกษา 1 อาเภอ 1 ทน วทยาการ ภาษา วฒนธรรม วธคด

กระทรวงเกษตร และสหกรณ

กระทรวงมหาดไทย กรม สถ.

กระทรวงพาณชย กรมเจรจาการคา

กระทรวงศกษาธการ มหาวทยาลย

BOI สงเสรมการลงทน

ขาราชการรนใหมภาษาดเจรจาเกง อทศการทางาน

ศนยกลาง hub ภมภาคโลก ยกระดบประเทศ

- เกณฑ - มาตรฐาน - คณสมบต

สงศกษาตอ 12 ประเทศ

วทยาการหลากหลายทวโลก ผลการเปลยนแปลง

กระทรวง ทบวง กรม

หนาทปฏบตการ

212

4.5 รปแบบท 5: นโยบายอาชวศกษาสรางชาต นโยบายการสงเสรมนกศกษาและบคคลากรดานอาชวศกษา ฝกอบรม ฝกงานในตางประเทศเพอจดเตรยมแรงงานฝมอระดบกลาง การเปดตลาด SMEs อตสาหกรรม ผประกอบการรนใหม การเสรมสรางความแขงแกรง การมงานทา คานยมใหมเพอศกษาดานอาชวศกษามากกวาสามญศกษา และอนๆ นบเปนเรองใหมและสาคญยงทจะตองมการตระเตรยม ศกษาเรยนร การวจยเปรยบเทยบ การคดเลอกผรบทน ประเทศปลายทางทจะสงนกศกษาและบคลากรไปศกษาเรยนรตามขอกาหนด สาขาวชา กรอบเวลา และอนๆ ในหลายประเทศ ดงเชน ประเทศสหพนธสาธารณรฐเยอรมน ประเทศญปน ประเทศออสเตรเลย ประเทศไตหวน สาธารณรฐฝรงเศส เปนตน ประชาชนสวนใหญมคานยมเรยนดานอาชวศกษามากกวาสามญศกษา เพราะเหตผลในเรองของตลาดรองรบการมงานทา รายไดด และมความมนคง อยางไรกตามการสงนกเรยนไทยไปศกษาตอประเทศเหลานโดยขาดขอมล การศกษาวจยรอบดาน สงคมบรบท การสงวนอาชวะเพอคนในชาต สถานทฝกงาน คณสมบตทตองการ พนฐานทางดานภาษาขนตา และอนๆ ลวนจะทาใหนโยบายและโครงการนประสบความลมเหลว ไมคมคาการลงทน ผเรยนถกสงกลบ องคความรไมตรงกบทสงทประเทศตองการ ผเรยนและบคลากรไมบรรลตามวตถประสงคทโครงการกาหนดขน ดงเชน ประเทศสหพนธสาธารณรฐเยอรมนสงวนวชาชพอาชวศกษาใหเฉพาะคนในชาตตนเทานน ไมอนญาตใหนกศกษาตางชาตเรยน แตสามารถศกษาไดในสาขา Applied Sciences เทานน ประเทศออสเตรเลย มหาวทยาลยจานวนไมนอยเตบโตขยายฐานมาจากอาชวศกษามากอน ประชาชนนยมเรยนดานอาชวศกษามากกวาสามญ มหาวทยาลยออสเตรเลยเปดกวาง เปนธรกจการศกษาคณภาพ เปดรบนกศกษาและบคลากรสายอาชพมาศกษา มาฝกอบรมได แตมขอกาหนดตองสอบผาน IELTS ระดบ 5.0 เปนอยางตา จากทงหมด 9 ระดบ ซงไมใชเปนเรองงายสาหรบเดกอาชวะทมฝมอและทกษะดเยยม แตตองปรบปรงพฒนาวชาภาษาองกฤษ คณตศาสตร และฟสกสขนอกมาก การจดสงนกศกษาทนและบคลากรสายอาชพมาศกษาเรยนร อาจจาเปนตองกระทาลงนาม MOU ระหวางรฐตอรฐ มหาวทยาลย สถาบนอาชวะอดมศกษา ดวยกนตงแตแรกเรม เปดโครงการแลกเปลยน ซงกนและกน การนารองสงในสาขาทเหนพรองตองกน ดงเชน สาขาเกษตรเทคโนโลย ระบบสารสนเทศ เครองยนต เปนตน เพอศกษาขอด ขอเสย จดแขง จดออน รวมทงมการเตรยมการระยะยาวเชงนโยบายขบเคลอน ยทธศาสตรเพอพฒนาประเทศอยางยงยนตอเนองดวยกระบวนการวจยและพฒนาทกขนตอน ดงแผนภาพ 6.7

213

แผนภาพ 6.7 รปแบบท 5: นโยบายอาชวะสรางชาต

ในเรองของการสงนกเรยน นกศกษา บคลากร ครอาจารยเพอศกษาตอ เรยนรการนาศาสตร วทยาการ

สมยใหม องคความรเฉพาะดาน เฉพาะสาขาทมความจาเปนและเปนความตองการของประเทศเพอปรบตวใหเขากบโลกยคใหม การเคลอนยายพลเมองสากล การคาขายระหวาประเทศ ตลาดเปดกวาง แรงงานทองถน ลวนมสวนสาคญตอการปรบปรง พฒนาทรพยากรมนษยผานระบบการศกษาทจาเปนตองปฏรปครงใหญ ทนสากลและทนทองถนตองมการบรณาการกนอยางสมดล ลงตว ไดสดสวน และเนนการเรยนรควบคการปฏบตเพอสรางผลผลต (productivity) ใหกบสงคมชมชนแตละแหอยางมคณภาพ ไดมาตรฐาน และดแลสงแวดลอมใหยงยนตลอดไป

ประเทศไทยกาลงเขาสนโยบาย “อาชวะอดมศกษา” เพอพฒนาฝมอแรงงานระดบกลางใหมคณภาพมากยงขน การเปนศนยกลางของภมภาคอาเซยน ควรฝกอบรมตลาดแรงงาน การคาขาย อตสาหกรรม การทองเทยว โลจสตกส อญมณ การบรการตางๆ ซงจาเปนตองมการวสยทศน นโยบาย ทศทางของประเทศนอยางชดเจน ยาวนานและตอเนอง อาชวะอดมศกษาจงจาเปนตองมการศกษาวจย การศกษาเปรยบเทยบอยางถองแท ในแตละประเทศทประสบผลสาเรจของการพฒนาประเทศผานระบบอาชวศกษามากอน ดงเชน สหพนธสาธารณรฐเยอรมน สาธารณรฐฝรงเศส ประเทศญปน และประเทศออสเตรเลย ทคณะผวจยไดเกบรวบรวมขอมลเบองตนของแตละประเทศไวพอสงเขป เพอนาไปพจารณาประกอบการตดสนใจเชงนโยบาย วจยเพมเตม และการบรหารทนการศกษาตอไป

นโยบาย วสยทศน ยทธศาสตร คานยม อาชวศกษา กรอบเวลา 2 ป

MOU รวมระหวางประเทศไทย กบประเทศเปาหมาย

เยอรมน - ทวภาค - 70 : 30

ญปน - อาชวะอดมศกษา - คานยม

ออสเตรเลย - ธรกจการศกษา - พนฐานภาษาองกฤษ

ศกษาวจยเปรยบเทยบ

คดเลอกนกเรยนบคลากร

นารอง 3 – 5 สาขาตรงกน

นโยบาย แผนการดาเนนการประเทศไทย 10 ป

ศกษา ฝกงาน บคลากร แรงงานระดบกลาง

SMEs ผประกอบการรายยอย อตสาหกรรมการสงออก แรงงานฝมอระดบชาต และระดบโลก

รางการศกษา

แผนระดบชาต

บทท 7 แนวทางการจดการอาชวศกษาในประเทศตางๆ

การอาชวศกษาใน 4 ประเทศทคณะผวจยศกษา เปนการจดการอาชวศกษาททาใหไดบคลากรทมคณภาพและไดรบความนยมอนเนองมาจากเปนวชาชพทมรายไดสง เปนทตองการของตลาดแรงงาน แตละประเทศใหความสาคญกบอาชวศกษาในระดบตนๆ เพอพฒนาประเทศในดานอตสาหกรรม แรงงานระดบกลาง และสรางภาวะการมงานทา จงมการเตรยมการสรางระบบหลกสตร แผนงานรองรบอยางชดเจน ระบบการอาชวศกษาในแตละประเทศมรายละเอยดสาคญสรปไดดงตอไปน 1. แนวทางการจดการอาชวศกษาในสาธารณรฐฝรงเศส

สาหรบหลกสตรอดมศกษาของสาธารณรฐฝรงเศสจะรบเฉพาะผทจบมธยมศกษาตอนปลาย ไดรบประกาศนยบตรรฐ Baccalauréat หรอ BAC หรอเทยบเทา ทงนมระบบเรยกจานวนปทศกษาในหลกสตรโดยใชระบบ BAC+ เชนปรญญาตร ใชเวลาศกษา 3 ป จะเรยกวา BAC+3 เปนตนในกรณของแนวทางการศกษาตอในระดบอาชวศกษานนมเสนทางการศกษาทเรมจากการศกษาในหลกสตรระยะสน (เจาะจงสาขาอาชพ) ตอเนองไปยงหลกสตรระยะยาว (Longitudinal) โดยมรายละเอยดตอไปน

1.1 หลกสตรระยะสน (เจาะจงสาขาอาชพ)

1) BTS – Brevet de Technicien Supérieur – เทยบไดกบ ประกาศนยบตรวชาชพชนสง (ปวส.) ของไทย ใชเวลาศกษา 2 ป BAC+2จดสอนในโรงเรยนมธยมปลาย (lycée) ทงของรฐและเอกชน ตองฝกงานประมาณ 8 - 12 สปดาห หลกสตรทงหมดครอบคลมกวา 100 สาขาอาชพ เชนการคาและการบรหาร/วทยาศาสตรและอตสาหกรรม โดยการรบนกเรยนคดเลอกจากเอกสารการสมคร (Dossier) ซงการแขงขน สงมาก

2) DUT – Diplôme Universitaire de Technologie - (อนปรญญาสายเทคโนโลย) ใชเวลาศกษา 2 ป BAC+2 จดสอนในสถาบนอดมศกษาเทคโนโลยขนกบมหาวทยาลย – Institut Universitaire de Technologieหรอ IUT ศกษาทงหมด 4 ภาคการศกษา และตองฝกงานอยางนอย 10 สปดาห DUT ครอบคลม 24 สาขาวชาในสถาบน IUT รวม 115 สถาบนทวประเทศ โดยการรบนกเรยนคดเลอกจากจากเอกสารการสมคร (dossier) และการสมภาษณเพอดศกยภาพและแรงจงใจ ซงมการแขงขนสงมากเชนเดยวกบ BTS

215

1.2 หลกสตรระยะยาว (Longitudinal) หลกสตรระยะยาวในระดบ มหาวทยาลย (universities) ประกอบไปดวย สายสามญและสายอาชพ โดยมรายละเอยดดงน

1. สายสามญ แบงการศกษาเปน 3 วงจร เรยกวาระบบ LMD หรอ 3 5 8 คอ * ปรญญาตร Licence ศกษา 3 ป 180 หนวยกต (L 1 / L2 / L3) * ปรญญาโท Master ศกษา 2 ป – 120 หนวยกต (M1 / M2) * ปรญญาเอก Doctorat ศกษา 3 ป – 180 หนวยกต (งานวจย เรยบเรยงและสอบปองกนวทยานพนธ) 2. สายอาชพ สาหรบผทจบ BTS หรอ DUT อาจเลอกศกษาตอปรญญาตรสายอาชพ - Licence professionnelle และผทจบเทยบเทาปรญญาตรอาจเลอกศกษาปรญญาโทสายอาชพ - Master professionnelle ทงนในปจจบน ผทจบปรญญาโทสายอาชพ มสทธสมครศกษาตอในระดบ

ปรญญาเอก ซงเนนการคนควาวจยได เชนกน เมอพจารณาเสนทางการเขาศกษาตอในระดบอาชวะของสหพนธรฐฝรงเศสแลว สามารถสรปเปน

แผนภาพไดดงน

216

แผนภาพ 7.1 แนวการบรหารจดการการสงนกเรยนทนศกษาตออาชวศกษาในสาธารณรฐฝรงเศส

การเตรยมตวในประเทศไทย การเตรยมความพรอมดาน

การใชภาษาฝรงเศส

MOU ระหวางภาครฐและเอกชน

คดเลอกนกเรยนทสาเรจชน ม.3

คดเลอกนกเรยนทสาเรจชน ปวช. หรอ ปวส.

ประเมนผลความพรอมของนกเรยนทน ไมผาน

ผาน

ฝกพเศษเพอเพมศกยภาพใหพรอม

เรยนปรบพนฐาน

สงศกษาตอในหลกสตรตางๆ ทเปดสอนในประเทศปลายทาง

เมอสาเรจการศกษารปแบบท 2 รปแบบท 1

อนปรญญาสายเทคโนโลย DUT (Diplôme Universitaire de Technologie)

ทางเลอกทางเลอก

ประกาศนยบตรวชาชพชนสง (ปวส.) BTS (Brevet de

ปรญญาตรสายอาชพ (Licence professionnelle)

ปรญญาตรสายอาชพ (Licence professionnelle)

แนวการบรหารจดการการสงนกเรยนทนศกษาตอใน

สาธารณรฐฝรงเศส

สาหรบประเภท อาชวศกษา

217

นกเรยนทสนใจจะเลอกศกษาตอในระดบอาชวศกษาของสาธารณรฐฝรงเศสควรตองมความรพนฐานทางดานภาษาฝรงเศสเปนอยางด นอกจากนจะตองมความรเฉพาะในดานวชาการในสายทจะศกษาตอ จากรายละเอยดขางตนไดระบถงสถาบนอาชวศกษา 2 แหง คอ BTS และ DUT ซงเปนสถาบนทรบนกเรยนจากเอกสารการสมครและการสอบสมภาษณจะพบวามอตราการแขงขนทสงมาก และในระหวางทนกเรยนตองศกษาตอในสถาบนดงกลาว นกเรยนจาเปนตองฝกงานควบคกบการเรยนตามระยะเวลาทสถาบนกาหนด 2. แนวทางการจดการอาชวศกษาในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน การศกษาอาชวศกษาของเยอรมนมประวตศาสตร 100 ปเศษยาวนานตอเนอง และเปนการศกษาทเปนความนยมของชนชาตน ผคนเขาสตลาดแรงงาน คานยมมอาชพ รายไดทมนคง นกเรยนนกศกษาทประเทศนใหความสาคญเรองอาชวศกษา: อดมศกษาถงรอยละ 70:30 ทเดยว นบแตอดตอาชวศกษาเปนเสมอนกระดกสนหลง (back bone) ของการพฒนาประเทศ การเปนอตสาหกรรมชนนาของโลก เศรษฐกจ การคาระหวางประเทศ นวตกรรม เทคโนโลยใหมๆ เครองจกรกล รถยนต เคมภณฑ และอนๆ ภาคเอกชน หอการคาของประเทศ ภาคอตสาหกรรม ผประกอบการรายยอย (entrepreneur) ผลงทนขนาดกลางและขนาดยอย (SMEs) ลวนเปนกลมบคคลสาคญของประเทศในการกาหนดอนาคตและความมนคงของประเทศ ผานการจดระบบอาชวศกษาแบบทวภาค (dual system) รวมกบรฐบาล กระทรวงศกษาธการ กระทรวงแรงงาน กระทรวงอตสาหกรรม และอนๆ เปนทวภาคในระดบนโยบายทวางวสยทศน กรอบการดาเนนงาน การพฒนาหลกสตร ระบบเงนเดอนคาตอบแทน การเสยภาษ สวสดการ ความมนคงของผเรยน และการมงานทาภายหลงจากจบการศกษาตามความตองการของแตละบคคล ระบบอาชวศกษาจงเปนศาสตร องคความร การดาเนนชวตเรยนรควบคการลงมอปฏบตทสรางเยอรมนใหแขงแกรง เจรญเตบโต พฒนาอยางมขนตอน เปนรากฐานสาคญของการผลตตนทนอตสาหกรรมแทบทกสาขา เปนอาชวะอดมศกษาทผานการวจยและพฒนา ตอยอดและมนวตกรรมททนสมยตลอดเวลา ประชาชนในสหพนธสาธารณรฐเยอรมนลวนมความภาคภมใจในศาสตรอาชวศกษาของชาตตนเอง และไดสงวนระบบอาชวะทวภาค ทหอการคา ภาคเอกชน เปนเจาภาพหลกรวมกบรฐบาล ไวเปนความรวทยาการเฉพาะสาหรบเดกเยาวชนและนกเรยนนกศกษาของเยอรมนเทานน อยางไรกตามระบบทวภาคของเยอรมนไดเปนตนแบบของการจดการอาชวศกษาไป ทวโลก ไมวาจะเปนประเทศสหรฐอเมรกา ออสเตรเลย ไตหวน บราซล ญปน จน รวมทงประเทศไทยดวย ทไดรบการสนบสนนรวมมอเปนอยางดในระบอบรฐตอรฐนบตงแตการกอตงโรงเรยนเทคนคไทย - เยอรมน ปพ.ศ. 2502 และเตบใหญกาวหนาเปนมหาวทยาลยเทคโนโลยพระเจาเกลาพระนครเหนอในปจจบน เยอรมนมระบบการศกษาขนพนฐาน 12 ป ในระดบประถมศกษาและมธยมศกษา นกเรยนไดรบการเรยนรและสงเสรมพฒนาการทกดาน รฐบาลใหความสาคญดานการศกษา เปนรฐสวสดการ (social welfare) เรยนฟรทกระดบจนจบปรญญาเอก รวมทงนกศกษาตางชาตดวย เดกจะไดรบการเรยนรผานประสบการณ การลงมอปฏบต จนซมซบและรศกยภาพความตองการของตนเองเปนอยางด เมอจบมธยมศกษาตอนตน นกเรยนสวนหนงจะสมครงานตามประกาศในทสาธารณะ ไดสญญางาน เงนเดอน คาจาง สวสดการ ระบบ

218

ภาษทนทพรอมกบเรยนโรงเรยนอาชวะของรฐบาลไปดวย ชวตเรมตนทนทดวยระบบทวภาคทรวมกนออกแบบหลกสตรการเรยนรทตอบโจทยความตองการของภาคเอกชน นายจาง อตสาหกรรม ผประกอบการเปนหลกวาผเรยนควรจะศกษาเนอหาดานใดบางและเนนการลงมอปฏบตเปนสาคญ ผเรยนอาจศกษาภาคเนอหาทฤษฎ 2 วน แตเรยนในโรงงานดวยการปฏบต 3 วน มอาจารยใหญทเปนคนของบรษทดแลใหคาแนะนา การฝกอบรม ลงมอปฏบตดวยตนเอง เมอศกษาจนครบ 3 ป กสามารถจบการศกษาไดมประกาศนยบตรรองรบ ทางานในบรษททฝกงานตอไดทนทหรอสามารถเปลยนงานไดตามความเหมาะสม และอาจศกษาตอในระดบสงขนกเปนได ในขณะเดยวกนมนกเรยนอกสวนหนงทจบมธยมศกษาตอนปลาย สอบใบประกาศนยบตรจบชนมธยมศกษาตอนปลาย (Abitur) สามารถศกษาตอในระดบอาชวะอดมศกษาไดเชนเดยวกน ในระบบทวภาคทตองหาบรษท ใบสมครงาน ตาแหนงทตองการจากการประกาศเพอรบพนกงานลกจางใหไดเสยกอนมสญญางาน คาจาง รายได สวสดการ ระบบภาษ เชนเดยวกน สญญางานบรษทอาจกาหนดกรอบเวลา 4.5 ป เพอใหจบการศกษาระดบปรญญาตรททางานดวยเรยนดวย ตลอดระยะเวลาของสญญาทกาหนดรวมกน หรออาจศกษาตอในระดบมหาวทยาลยทแบงออกเปน 2 ระบบ คอ มหาวทยาลยทวไป (university) ศกษาเปนเวลา 3 ปและมหาวทยาลยประยกต (University of Applied Sciences) ศกษาตอเปนเวลา 3 - 4 ป อยางไรกตามการเชอมโยงอาชว -อดมศกษากบมหาวทยาลยประยกต สามารถตอยอดกนไดดวยการเทยบระดบและสามารถจบระดบปรญญาตรไดในเวลา 1 - 2 ป เชนเดยวกน เปนทสงเกตวานกเรยนนกศกษาทมาเรยนในเยอรมนจะไมไดรบอนญาตใหเรยนตอในสาขาอาชวศกษาของประเทศนในสวนทสงวนไวสาหรบคนในชาตเทานน แตจะเรยนในสาขาวชาของมหาวทยาลยประยกตเสยมากกวา

ระบบทวภาคในสหพนธสาธารณรฐเยอรมนเปนการเตบโตกาวหนาอยางมนคง ทงทางดานเศรษฐกจ การเมอง สงคม อตสาหกรรม และวฒนธรรม โดยมภาคเอกชน หอการคาทวประเทศ มบทบาทหลกในเรองนมาเปนระยะเวลาอนยาวนาน ผลทเกดขนลวนแตทาใหรากฐานของประเทศในทกดานมนคง แขงแรงยงยน ผคนมงานทา ยนดจายภาษ มระบบรฐสวสดการทดแลประชาชนทกชวงวย ยงไปกวานนเดกและเยาวชนทเขาสระบบทวภาคจะมงานทาควบคไปกบการศกษาเรยนร มปญหาสงคมดานเดกและเยาวชน ความรนแรง ยาเสพตด การตงครรภกอนวยเรยน แทบทกดานตาทสดในทวปยโรป เดกและเยาวชนไดเรยนรพฒนาตนเองอยางเตมท มความสอดคลองหลงจบการศกษา โดยมตลาดแรงงานรองรบทนท หลกสตรถกออกแบบรวมกน สญญาการทางาน ตารางการเขางาน การเขาเรยน มการรบรองมาตรฐานจากกระทรวงศกษาธการ หอการคาเยอรมน กระทรวงแรงงาน และสถานประกอบการรวมกน ในปจจบนสหพนธสาธารณรฐเยอรมนไดมการลงนามในปฏญญาโบโลญญา (Bologna Process) เปนการเปดกวางเชอมสายอาชวศกษากบสายอดมศกษาในทวปยโรป ทาใหมการเคลอนยายตลาดแรงงานแลกเปลยนในกลมประเทศ EU มากขนในสดสวน อาชวศกษา : อดมศกษา 50:50 ซงประเทศไทยควรพจารณาขอปฏญญานรวมกบสายสมพนธดงเดมทมมาอยางยาวนานนบแตป พ.ศ. 2502 เปนตนมา

219

แผนภาพ 7.2 แนวการบรหารจดการการสงนกเรยนทนศกษาตออาชวศกษา ในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน

220

การศกษาเปรยบเทยบระบบทวภาคของสหพนธสาธารณรฐเยอรมนทประเทศไทยนามาเปนตนแบบมขอทควรระมดระวงหลายดาน นบแตระบบอาชวศกษาเปนความนยมทมความสาคญสรางประเทศมาอยางยาวนาน สงสมเปนองคความรถายทอดกนรนตอรน เนนการลงมอปฏบต ผคนมคณภาพ เขมแขง เตบโต พฒนาจากอาชวศกษาท เปนกระดกสนหลงของชาต เยอรมนมภาคเอกชน อตสาหกรรม หอการคา เปนเจาภาพหลกมบทบาทมากกวารฐบาล ระบบเครอขายหอการคามสมาชกทวทงประเทศ มความรวมมอระดบ SMEs ผประกอบการรายยอยรวมดาเนนการกบสถานศกษาทวประเทศ การเขาสระบบงาน ผเรยนตองมสญญางานการสมครงานไดเสยกอน มรายได เงนคาจาง นบแตเรมทางานควบคการเรยนทพฒนาหลกสตรรวมกน อนมผลทาใหปญหาสงคมดานเดกและเยาวชนตามาก อาชวศกษาเปนวชาชพทสงวนไวกบเดกและเยาวชนของสหพนธสาธารณรฐเยอรมนเทานน แตประเทศไทยจะแตกตางกนอยางสนเชง กลาวคอคานยมปฏเสธระบบอาชวศกษา มงปรญญาบตรมหาวทยาลยเปนสาคญ ทวภาคกระทรวงศกษาธการผานสานกงานคณะกรรมการอาชวศกษาเปนเจาภาพหลกมากกวาภาคเอกชนทมบทบาทไมเดนชด มกรวมมอกบบรษทภาคเอกชนขนาดใหญเสยมากกวา ระดบฐานลาง SMEs มจานวนนอย ระบบหลกสตรการเรยนรยดหลกสตรสถาบน โรงเรยนรฐบาลเปนแนวทางมใชออกแบบหลกสตรรวมกน ระบบคาตอบแทน เงนเดอน ภาษ ยงจายชวงฝกงานเทานน ตาแหนงงานยงไมแนนอน มปญหาดานเดกและเยาวชนมากกวา 2-3 เทา และสดทายอาชวศกษาของประเทศไทยเปดกวางใหผคนทกชาต ทกภาษา กลมประเทศอาเซยนเขาศกษาตอไดอยางกวางขวาง ไมมขอจากดใดๆ ทงสน นคอทวภาคทมความเหมอนและแตกตางกนระหวางเยอรมนและไทยทตองแลกเปลยนเรยนรถงปรชญา “อาชวศกษาสรางชวตและสรางชาต” ใหดและถองแทรวมกน ประเทศไทยมระบบทวภาคกบสหพนธสาธารณรฐเยอรมนมายาวนาน ประเทศไทยจาเปนตองรอฟนการทา MOU ในระบบรฐตอรฐขนมาใหม เมอไดทาขอตกลงความรวมมอสาเรจแลว การสงนกศกษาไปศกษาตอจะเขาสระบบ Dual System ของสหพนธสาธารณรฐเยอรมนทนทนกศกษาของไทยจะสามารถเรยนและฝกงานในสหพนธสาธารณรฐเยอรมนได แตไมรบเงนเดอนหรอกลบมาฝกงานในเครอบรษทเชอสายเยอรมนในประเทศไทยได

221

3. แนวทางการจดการอาชวศกษาในประเทศญปน การศกษาในประเทศญ ปนมระบบทยดหยน และเปดชองทางการศกษาใหกบเดกและเยาวชน ในการเลอกเสนทางเดนชวตของตนเองตามความสนใจและความเหมาะสมของตน เมอนกเรยนสาเรจการศกษาภาคบงคบ 9 ป (มธยมศกษาตอนตน) แลว ถาหากนกเรยนวางแผนศกษาตอในมหาวทยาลยกสามารถเลอกศกษาตอในระดบมธยมศกษาตอนปลายได แตถานกเรยนสนใจทจะเรยนรการประกอบอาชพอยางแทจรงกจะเบนเขมชวตเลอกศกษาบนเสนทางสายอาชพหรออาชวศกษานนเอง การศกษาในระบบอาชวศกษาของประเทศญปนแบงออกเปน 2 ระบบหลกๆ ไดแก ระบบหลกสตรอนปรญญา (diploma) และระบบหลกสตรปรญญาบตร (certificate) ซงสรปสาระสาคญของแตละระบบไดดงรายละเอยดตอไปน

3.1 หลกสตรอนปรญญา หลกสตรอนปรญญาจะเปดสอนในวทยาลยอาชวศกษา (vocational school) หรอท เรยกวา SenmonGakkou และบางสวนในมหาวทยาลยประกอบดวยหลกสตรทแบงออกเปน 8 สาขา ดงน (ศนยแนะแนวศกษาตอญปน, 2543) 1. อตสาหกรรม เชน ไฟฟา เครองกล วศวกรรมโยธา วศวกรรมกอสราง ชางสารวจ สถาปตยกรรม 2. เกษตรศาสตร เชน การเกษตรกรรม การจดสวน เทคโนโลยชวภาพ 3. การแพทยและพยาบาล เชน พยาบาล เทคนคทนตกรรม กายภาพบาบด 4. การศกษาและสงคมสงเคราะห เชน การดแลเดกออนและคนชรา สวสดการสงคม 5. สาธารณสขศาสตร เชน อาหาร โภชนาการ ชางทาผม ชางเสรมสวย 6. พาณชยศาสตร เชน บญช เลขานการ ธรกจทองเทยว การโรงแรม 7. คหกรรมศาสตร เชน ตดเยบเสอผา ธรกจแฟชน ออกแบบ การตดเยบแบบญปน 8. ศลปวฒนธรรมและการศกษาทวไป เชน ภาษาศาสตร ศลปกรรม ดนตร กฬา ถายภาพ การแสดง ทงน แตละหลกสตรจะใชระยะเวลาในการศกษาแตกตางกนไปประมาณ 1 – 4 ป โดยสถานศกษาทเปดบรการมทงสงกดภาครฐ ทองถน และเอกชน มากกวา 3,000 แหงทวประเทศ ผทสาเรจการศกษาในหลกสตรอนปรญญาประกาศนยบตรวชาชพชนสงจะไดรบการยอมรบเปนผเชยวชาญพเศษ (Senmon-shi) คอมความรความสามารถในการประกอบอาชพตามวฒการศกษาไดเปนอยางด หรอเลอกทจะศกษาตอในระดบอดมศกษากได สาหรบนกศกษาตางประเทศทสนใจศกษาในหลกสตรดงกลาว จะตองมคณสมบต ดงตอไปน (ศนยแนะแนวศกษาตอญปน, 2543)

222

1) เงอนไขในการเขาศกษาวทยาลยอาชวศกษา จาเปนตองมขอใดขอหนงดงตอไปน - เปนผทสาเรจการศกษาหลกสตร 12 ป และตองเปนผทมอายตงแต 18 ปขนไป - กรณทสาเรจการศกษาระดบกลางในเวลา 10 หรอ 11 ป จะตองเปนนกเรยนทสาเรจการศกษาในหลกสตรเตรยมเขาศกษาตอ จากสถาบนทไดรบการรบรอง และจะตองเปนผทมอายตงแต 18 ปขนไป - ในการจะเขาศกษาตอในมหาวทยาลยนน จะตองเปนผทสาเรจการศกษาจากโรงเรยนมธยมศกษาตอนปลาย หรอเปนผทมความรความสามารถเทยบเทาหรอสงกวา ก) เปนผทสอบผานหลกสตรมธยมศกษาตอนปลายของนานาชาต (International Baccalaureate) หรอสอบผานหลกสตร Abitur ของสหพนธสาธารณรฐเยอรมน และตองเปนผทมอายตงแต 18 ปขนไป ข) เปนผทสาเรจหลกสตร 12 ป ในสถานศกษาสาหรบชาวตางชาต ซงไดรบการรบรองจากองคการการประเมนระหวางประเทศ (WASC, ACSI, ECIS) และตองเปนผทมอายตงแต 18 ปขนไป เปนผทผานการพจารณาคณสมบตในการเขาศกษาเปนรายบคคลจากวทยาลยอาชวศกษา (หลกสตรวชาชพเฉพาะทาง) วามความรความสามารถ ซงพรอมทจะสาเรจการศกษาจากโรงเรยนมธยมศกษาตอนปลาย และตองเปนผทมอายตงแต 18 ปขนไป

2) ความรความสามารถทางภาษาญปน จาเปนตองมขอใดขอหนง ดงตอไปน - เปนผทเรยนภาษาญปนมาไมตากวา 6 เดอนในสถาบนสอนภาษาญปน ทไดรบการรบรองจากกระทรวงยตธรรมและสมาคมสงเสรมการศกษาภาษาญปน (และมอตราการเขาเรยน 80% ขนไป) - เปนผทผานการทดสอบความสามารถทางภาษาญ ปนทจดโดยสมาคมนกเรยนเกาญ ปนและ มลนธญปน ในระดบ 1 หรอ 2 - เปนผทเคยศกษาในโรงเรยนประถมศกษา หรอโรงเรยนมธยมตนหรอโรงเรยนมธยมปลายในญปน เปนเวลาตงแต 1 ปขนไป - เปนผทไดคะแนนของการสอบเขาศกษาตอมหาวทยาลยญ ปน (EJU) วชาภาษาญ ปน มากกวา 200 คะแนนขนไป (ผลรวมของคะแนนการอาน การฟง การฟงและการอาน) ดงนน นกศกษาจากตางประเทศจงตองมการเรยนเพอเตรยมตวในดานภาษาญปน และสอบทกษะทางภาษาใหไดตามเกณฑทสถาบนกาหนดจงจะสามารถเขาศกษาในหลกสตรดงกลาวได เนองจากการสอบเขาศกษาตอในหลกสตรอนปรญญา จะตองผานการสอบเขยนบทความ/เรยงความ การสอบความรตามสาขา การทดสอบความถนด การสอบภาคปฏบต และการทดสอบทางวชาการทจาเปนตอการเรยนในสาขาทสมคร อกดวย ดวยเหตน การเตรยมตวดานภาษาจงอาจตองเนนดานการคดวเคราะห และการเขยนเปนสาคญ

223

3.2 หลกสตรปรญญาบตร (certificate) นอกจากระบบอาชวศกษาหลกสตรอนปรญญาประกาศนยบตรวชาชพดงทกลาวมาแลวขางตน การศกษาสายอาชพในประเทศญปนยงมอกระบบหนง ซงมงเนนการพฒนาแรงงานมออาชพดานเทคโนโลยเพอปอนเขาสระบบอตสาหกรรมและวศวกรรมโดยเฉพาะ ระบบดงกลาวมหลกสตรเฉพาะทางท เปดสอนในสถาบนการศกษาคลายกบสถาบนเทคโนโลยในประเทศไทย ซงในประเทศญ ปนเรยกวา KOSEN School (Colleges of Technology) การเรยนการสอนของหลกสตรดงกลาวแบงออกเปน 2 ระดบ คอระดบพนฐาน (basic course) และระดบสง (advanced course) สาหรบการศกษาในระดบพนฐานจะใชเวลา 5 ป เมอสาเรจการศกษาแลวจะไดรบใบประกอบวชาชพดานวศวกรรม โดยมสาขาทเปดสอน ประกอบดวย 6 สาขา ดงน (National Institute of technology, 2009) 1 . วศวกรรมเค รองกล ประกอบดวยสาขาวชา Fluid Engineering, Thermal Engineering, Measurement and Instrumentation, Mechanical Drawing, Strength Materials, Control Engineering และอนๆ 2. วศวกรรมไฟฟาและอเลกทรอนกส ประกอบดวยสาขาวชา Electric Circuits, Electronic Circuits, Programming, Power Electronics, Information Processing, Semiconductors และอนๆ 3. สถาปตยวศวกรรม วศวกรรมโยธาและสงแวดลอม ประกอบดวยสาขาวชา Architectural Planning, Building Equipment, Architectural Environmental Engineering, Design of Steel Structures, Building Material Science, Civil Engineering, Survey, Concrete Structural Engineering City Planning, Construction Materials, Structural Mechanics, Geotechnical Engineering และอนๆ 4. วศวกรรมระบบควบคม และวศวกรรมสารสนเทศและการสอสาร ประกอบดวยสาขาวชา Control Engineering, Information Processing, Instrumental Engineering, System Engineering, Signal Processing, Electronics Circuits, Database, Telecommunication System, Software Design และอนๆ 5. วทยาศาสตรเคม ชววทยา และวสดศาสตร ประกอบดวยสาขาวชา Organic Chemistry, Inorganic Chemistry, Analytical Chemistry, Environmental Science, Chemistry Engineering, Biochemical Engineering, Materials Engineering และอนๆ 6. เทคโนโลยการนาเขา-สงออก ประกอบดวยสาขาวชา Maritime Traffic Law, Oceanography Navigation, Seamanship, Internal Combustion, Hydoro-mechanical Science, Advanced Ship, Movement Dynamics, Thermodynamics, Electrical Instrumentation และอนๆ สาหรบหลกสตรขนสงจะมเฉพาะดานวศวกรรม แบงออกเปน 3 กลม ไดแก วศวกรรมเครองกลและอเลกทรอนกส วศวกรรมสงแวดลอม และวศวกรรมเคมและวสดศาสตร โดยใชเวลาในการศกษาอก 2 ป จงจะ

224

ไดรบปรญญาวศวกรรมศาสตรบณฑต (วศ.บ.) และเปนผเชยวชาญทผานการฝกทงภาคทฤษฎและปฏบตอยางเขมขน การศกษาในระบบของ KOSEN School มความยดหยน สามารถเลอกเขาเรยนไดตงแตสาเรจการศกษาระดบมธยมตน หรอมธยมปลายกได หลงจากสาเรจการศกษาหลกสตรขนพนฐานแลว ยงสามารถเลอกศกษาตอในขนสง หรอจะเลอกเรยนในมหาวทยาลยตออก 2 ป กได กจะไดรบปรญญาวศวกรรมศาสตรบณฑตเชนกน ดงแผนภาพ 7.3

แผนภาพ 7.3 ระบบอาชวศกษาแบบ KOSEN School

(National Institute of technology, 2009) ปจจบนการศกษาระบบ KOSEN School มการทาสญญารวมกนกบประเทศมาเลเซย ในการรบนกเรยนทนรฐบาลของมาเลเซย เพอเขาศกษาในระบบดงกลาวไดทนท ในขณะทนกเรยนตางชาตทสนใจศกษาในระบบดงกลาวจะตองมคณสมบต ดงน

225

- สาเรจการศกษาในระดบชนมธยมศกษาตอนตน หรอเทยบเทาโดยไดรบการเหนชอบจากกระทรวงศกษาธการประเทศญปน

- สาหรบผเรยนทมอาย 18 ป จะตองมคณสมบตอยางใดอยางหนง ดงตอไปน (ก) สาเรจหลกสตรการศกษาระดบปรญญาบตรนานาชาต จาก International Baccalaureate

Organization (IBO) (ข) สาเรจหลกสตรการศกษาระดบปรญญาบตรนานาชาต จากมลนธทางการศกษาทไมแสวงหา

ผลกาไรทกอตงโดย Civil Codes of Switzerland ในประเทศอนนอกเหนอจากประเทศญปน

- มผลสอบ EJU วชาภาษาญปน วทยาศาสตร (ฟสกส เคม และชววทยา) และคณตศาสตร (ระดบ2) ทมอายไมเกน 2 ป

- มผลสอบ TOEIC หรอ TOEFL ทมอายไมเกน 2 ป จากคณสมบตขางตนจะสงเกตวา การศกษาในระบบ KOSEN School จะมความเขมขนมากกวาระบบ SenmonGakkou ดงนน ผเรยนทตองการศกษาในระบบอาชวศกษาแบบ KOSEN School ควรตองมความรความสามารถทงดานวชาการ ภาษา และทกษะวชาชพ จงจะมแนวโนมไดเขาศกษาตอและประสบความสาเรจในอนาคตตอไปได ระบบอาชวศกษาในประเทศญปนและการจดการสงนกเรยนทนสายอาชพมแนวทางดงแผนภาพ 7.4

226

แผนภาพ 7.4 แนวการบรหารจดการการสงนกเรยนทนศกษาตออาชวศกษาในประเทศญปน

227

จากรายละเอยดระบบอาชวศกษาในประเทศญปนทกลาวไวแลวขางตน จะพบวานกเรยนตางชาตทตองการเขาศกษาในระบบอาชวศกษาในประเทศญปนจาเปนตองรบการเตรยมความพรอมอยางด ทงดานภาษา พนฐานความรทางดานวชาการ และคณสมบตทจาเปนตอการสาเรจการศกษา เชน ความมระเบยบวนย ความรบผดชอบ และความเอาใจใสตอการเรยน เปนตน รวมถงคณลกษณะมงความสาเรจและการวางแผนการศกษาตออยางเปนระบบ จงจะทาใหผเรยนมแนวโนมประสบความสาเรจสงได นอกจากน ขอจากดเกยวกบคณสมบตบางประการ เชน ภมหลงดานการศกษาของผสมครเรยนในระบบอาชวศกษาในประเทศญปนทตองสาเรจการศกษาจากสถาบนการศกษาทไดรบการรบรองจากองคกรนานาชาต เปนตน อาจตองทาขอตกลงรวมกนระหวางสถาบนกบรฐเพอผอนคลายขอกาหนดดงกลาวและใหนกเรยนอาชวะของไทยสามารถเขาศกษาในระบบดงกลาวได 4. แนวทางการจดการอาชวศกษาในประเทศออสเตรเลย

ระบบอาชวศกษาในประเทศออสเตรเลยเปนระบบทมความซบซอนและมการออกแบบรวมกนหลายหนวยงานทงหนวยงานภาครฐและภาคเอกชนเพอทาความเขาระบบอาชวศกษาของประเทศออสเตรเลยจาเปนตองทาความรจกกบ Vocational Education and Training หรอ VET ซงคอระบบอาชวศกษาและการฝกอบรมของประเทศออสเตรเลยอนเกดจากความรวมมอระหวางภาครฐและภาคอตสาหกรรม ในสวนของภาครฐนน หมายถงรฐบาลกลางและรฐบาลประจารฐทง 6 รฐและเขตปกครองตนเองทง 2 มณฑลของประเทศออสเตรเลย ไดทาความรวมมอกบภาคอตสาหกรรมตามแตละสวนภมภาคของประเทศเพอวางกรอบความตองการแรงงานสายอาชพรวมกน โดยมสถาบนฝกอบรมทงของรฐและเอกชนเปนแหลงพฒนาแรงงานใหสอดคลองตอความตองการทรพยากรบคคลของประเทศ ปจจบนสถาบนฝกอบรมซงนบเปนองคกรอาชวศกษาทไดรบการจดทะเบยนจากภาครฐมทงสน 5,000 สถาบน ประกอบดวย สถาบนเทคโนโลยและการศกษาตอเนอง (Technical and Further Education หรอ TAFE) สถาบนฝกอบรมของภาครฐ (public providers) และสถาบนฝกอบรมภาคเอกชน (private providers) โดยสถาบนฝกอบรมทกสถาบนจาเปนตองจดการศกษา สรางองคความร ฝกทกษะใหกบผเรยนตามมาตรฐานแกนกลางและมาตรฐานของรฐ ดงนน รฐบาลกลางและรฐบาลประจารฐตางๆ จงมบทบาทหนาทในการพฒนานโยบาย จดสรรงบประมาณสนบสนนสถาบนการศกษา ตรวจสอบและประกนคณภาพของสถาบนฝกอบรมทกสถาบนในการดแล ในขณะทภาคอตสาหกรรมหรอกลมผประกอบการทเขารวมในการใหประสบการณการฝกงานจะมสวนรวมในการกาหนดนโยบายการฝกอบรม การจดเรยงระดบความสาคญของขนตอนการฝกอบรม และพฒนาเกณฑทกษะมาตรฐานทจาเปนใน การปฏบตงานในภาคอตสาหกรรมของรฐตอไป

228

4.1 การจดการเรยนการสอนอาชวศกษา

ลกษณะการจดการเรยนการสอนมความคลายคลงกบการจดอาชวศกษาในประเทศไทย กลาวคอ ผเรยนไดเรยนรเนอหาและฝกทกษะวชาชพจากครผมประสบการณการทางานในสายวชาชพนนจรง ทมผสอนอาชวศกษาจะเปนผทดารงตาแหนงเปนผเชยวชาญตามสายงานในภาคอตสาหกรรมโดยแท ดงนน ผเรยนจะไดรบประสบการณการเรยนรทเปนความรปจจบน อยในบรรยากาศการเรยนรทสะทอนภาพการทางาน ภาคธรกจ อตสาหกรรมปจจบน และแนวโนมการเปลยนแปลงความตองการแรงงานในอนาคต ซงนนแสดงใหเหนชดวา ผเรยนไมเพยงแตเรยนเนอหาวชาภาคทฤษฎ แตไดเรยนปฏบตในบรบทการทางานจรงดวย นอกจากการเรยนกบผเชยวชาญสายวชาชพแลว การศกษาในสายอาชพยอมตองมการเรยนรผานประสบการณทางานจรง หลกสตรการเรยนอาชวศกษาจงมชวงเวลาทผเรยนไดฝกประสบการณวชาชพจรงในภาคอตสาหกรรม ซงเปนแหลงงานในอนาคตของผเรยนเอง การฝกประสบการณวชาชพนจะเปนหนง การรบรองวาผเรยนจบมาแลวมคณสมบตพรอมทงความรและทกษะทจะเขารบการบรรจทางานในภาคธรกจ หรอภาคอตสาหกรรมไดโดยสมบรณ 4.2 การประกนคณภาพ ตามทกลาวไวแลวขางตน สถาบนฝกอบรมในประเทศออสเตรเลยมทงสนกวา 5,000 แหง เพอเปนการรบรองมาตรฐานการจดการอาชวศกษาใหผ เรยนเกดความไววางใจ และประกนคณภาพของสถาบนการศกษาจงจาเปนตองมหนวยงานในการประกนคณภาพตามมาตรฐานของประเทศ การจดการศกษาในประเทศออสเตรเลยทงสายสามญและสายอาชพ จะไดรบการรบรองมาตรฐานจากรฐตามนโยบาย การตรวจสอบคณภาพการจดการศกษาและการฝกอบรม (Australian Qualifications Frameworks: AQF) ของรฐบาลกลาง คณภาพการศกษาของผเรยนจงไดรบการดแลตามกฎหมาย โดยเฉพาะอยางยงการจดการศกษาใหแกนกเรยนชาวตางชาตจะไดรบการควบคมคณภาพตามพ.ร.บ. การบรการการศกษาใหแกนกเรยนชาวตางชาต มาตรา 2000 (Education Services for Overseas Students: ESOS, Act 2000)นอกจากนยงมหนวยงานประกนคณภาพการจดอาชวศกษาและการฝกอบรมแหงชาต (Australian Skills Quality Authority: ASQA) ปจจบนหนวยงานไดรบประกนคณภาพการศกษาใหกบนกเรยนมากกวา 1.2 ลานคน ซงในจานวนดงกลาวเปนนกเรยนตางชาตทกาลงเรยนในอาชวศกษาและการฝกอบรมถง 230,000 คน การประกนคณภาพของ ASQA เปนการตรวจสอบเพอรบรองวาคณภาพการจดการศกษาของสถาบนฝกอบรมอยในระดบเกณฑมาตรฐาน ผานการควบคมทมประสทธภาพของผใหบรการการศกษาและ การรบรองหลกสตรASQA ใชแนวทางการประเมนผลตามโมเดลการประเมนความเสยง (risk assessment model) ซงมกใชประเมนสถาบนทมความเสยงในการจดการศกษาตากวามาตรฐาน กลาวคอ ไมสามารถสรางผลผลตทางการศกษาทตอบสนองตอความตองการทรฐบาลระบได แนวทางการตรวจสอบคณภาพของ ASQA มงสรางความสมดลระหวางความสนใจของภาคธรกจอตสาหกรรมและผประกอบการกบความสนใจเฉพาะของอตสาหกรรมอาชวศกษาของประเทศออสเตรเลย

229

ภาคธรกจอตสาหกรรมของประเทศออสเตรเลยในปจจบนมความตองการแรงงานฝมอจานวนมาก โดยการพฒนาหลกสตรการฝกอบรมของสภาพฒนาแรงงานอตสาหกรรม จะชวยใหภาคธรกจอตสาหกรรมกาหนดคณภาพของแรงงานฝมอทตลาดแรงงานตองการได กลาวโดยสรป บทบาทของ ASQA คอการรบรองมาตรฐานและประกนคณภาพการจดการอาชวศกษาของสถาบนฝกอบรมทไดรบการลงทะเบยนกบทางภาครฐแลว (Registered Training Organisations: RTOs) วาสามารถจดการศกษาใหสอดคลองกบหลกสตร การฝกอบรมทกษะภาคอตสาหกรรมทพฒนาขนจากความรวมมอของภาครฐและภาคธรกจอตสาหกรรม ดงนนผทจบการศกษาอาชวศกษาในประเทศออสเตรเลยจะไดรบการยอมรบวามทกษะและสมรรถนะพรอมในการทางานในภาคอตสาหกรรมของประเทศได 4.3 หลกสตรอาชวศกษาและระดบวฒ

สถาบนฝกอบรมหลกสตรอาชวศกษามงเนนใหผเรยนไดรบประสบการณตรง และพฒนาทกษะจาเปนจากสถานประกอบการณ มการเสนอหลกสตรการสอนในกลมของภาคอตสาหกรรมมากมาย เชน หลกสตร การจดการ การคาปลก การเงนและการบญช การโรงแรมและการทองเทยวการกอสราง การสาธารณปโภค การบรการชมชนและสาธารณสข การคมนาคม การทาเหมองแร วศวกรรม อตสาหกรรมการผลต และเทคโนโลย เปนตน การกาหนดคณลกษณะของผทสาเรจการศกษาตามระดบวฒตางๆ ของการอาชวศกษาในประเทศออสเตรเลยจะมงพจารณาทผลสมฤทธเปนฐาน (outcome-based) ประกอบกบสมรรถนะและทกษะทางวชาชพทไดรบตามกาหนดแตขนวฒ ซงสถาบนฝกอบรมจะตองออกแบบหลกสตรการศกษาใหสอดคลองตามกรอบคณสมบตทกาหนดไว (Australian Qualifications Framework: AQF) โดยระดบวฒการศกษาทผเรยนจะไดรบเมอจบการศกษาสายอาชพมทงสน 7 ระดบ คอ ประกาศนยบตรระดบ 1 – 4 (Certificate I, II, III and IV) ระดบอนปรญญา (Diploma) และระดบอนปรญญาขนสง (Advanced Diploma) ประกาศนยบตร/อนปรญญา อาชวบณฑต (Vocational graduate certificate/diploma) แตละระดบจะมระยะเวลา เนอหาสาระ ทกษะทไดรบแตกตางกน ตลอดจนสมรรถนะทสะทอนตอประสทธผลในการทางานจรงตางกนในแตละระดบดวย AQF จงเสนอกรอบเปนตารางเปรยบเทยบใหสถาบนฝกอบรมยดเปนแกนกลางในการออกแบบหลกสตรฝกอบรม ดงตาราง 7.1

230

ตาราง 7.1 การเปรยบเทยบใหสถาบนฝกอบรมยดเปนแกนกลางในการออกแบบหลกสตรฝกอบรม ระดบวฒการศกษา หลกสตร ระยะเวลา ตาแหนงงาน

ประกาศนยบตรระดบ 1 (Certificate I)

เปนการเตรยมทกษะและการฝกอบรมเบองตน โดยใหความรเฉพาะทางดานอตสาหกรรมและทกษะการสอสาร ความรทางเทคนคเฉพาะ การคดคานวณ และการทางานเปนทม เตรยมผเรยนสาหรบการทางานในสถานประกอบการและสาหรบการศกษาตอในระดบตอไป

4 – 6 เดอน Competent operator

ประกาศนยบตรระดบ 2 (Certificate II)

เปนการใหความรและทกษะเฉพาะในการทางานในบรบททบรษท/ภาคธรกจ/ภาคอตสาหกรรมไดกาหนดไวและเตรยมผเรยนสาหรบการศกษาตอในระดบตอไป

1 ป Advanced operator

ประกาศนยบตรระดบ 3 (Certificate III)

เปนการใหความรและทกษะขนสงในการปฏบตงานในภาคอตสาหกรรม ประกอบดวยความรทงดานทฤษฎและปฏบต และเปนการเตรยมผเรยนสาหรบการศกษาตอในระดบตอไป

1 ป Qualified tradesperson or technician

ประกาศนยบตรระดบ 4 (Certificate IV)

เปนการใหความรและทกษะขนสงใน การปฏบตงานในภาคอตสาหกรรม ประกอบดวยความรทงดานทฤษฎ ดานปฏบต โดยเฉพาะอยางยงมทกษะเฉพาะในการทางานทตองการความเชยวชาญพเศษและเปนการเตรยมผเรยนสาหรบการศกษาตอในระดบตอไป

12 – 18 เดอน

Supervisor

231

ตาราง 7.1 การเปรยบเทยบใหสถาบนฝกอบรมยดเปนแกนกลางในการออกแบบหลกสตรฝกอบรม (ตอ) ระดบวฒการศกษา หลกสตร ระยะเวลา ตาแหนงงาน

อนปรญญาขนสง (Advanced Diploma)

เปนการใหความรและทกษะขนสงใน การปฏบตงานทตองใชความเชยวชาญเฉพาะ หรองานผชวยในดานตางๆ เชน การบญช การสรางการออกแบบ และวศวกรรม เปนตน ผเรยนสามารถศกษาเพอใหไดระดบอนปรญญาขนสงในในมหาวทยาลยไดและเปนการเตรยมผเรยนสาหรบการศกษาตอในระดบสง

24 – 36 เดอน

Junior manager

ประกาศนยบตร/อนปรญญาอาชวบณฑต (Vocational graduate certificate/diploma)

เปนการใหความรและทกษะขนสงใน การปฏบตงานทตองใชความเชยวชาญเฉพาะสาหรบผปฏบตงานมออาชพและเปนการเตรยมผเรยนสาหรบการการศกษาตอในระดบสง

6 – 12 เดอน / 1 – 2 ป

Professionals

จะเหนไดวาในแตละหลกสตรจะสงเสรมใหผเรยนอาชวศกษาไดศกษาตอในระดบทสงขนและม การเทยบโอนหนวยกตเพอศกษาตอในสถาบนอดมศกษาทสงกวาปรญญาตรขนไป ดงจะเหนไดจากตาราง การเทยบโอนหนวยกตท AQF ไดปรบการเทยบโอนหนวยกตจาก 3 แหลงการศกษาคอ การศกษาขนพนฐาน การอาชวศกษาและการอดมศกษาดงตาราง 7.2

ตาราง 7.2 การปรบเทยบโอนหนวยกตระหวางการศกษาขนพนฐาน การอาชวศกษาและการอดมศกษา School sector accreditation VET sector accreditation University sector accreditation

Senior Secondary Certificate of Education

Vocational graduate diploma Vocational graduate certificate Advanced diploma Diploma Certificate IV Certificate III Certificate II Certificate I

Doctoral degree Master degree Graduate diploma Graduate certificate Bachelor degree Associate degree, Advanced diploma Diploma

232

สถาบนฝกอบรมทมหลกสตรอาชวศกษาในระดบประกาศนยบตรระดบ 4 ระดบอนปรญญา และอนปรญญาขนสงสามารถเตรยมเสนทางการเชอมการศกษาสระดบอดมศกษาได ยกตวอยางเชน TAFE ตองการเตรยมผเรยนใหเขาศกษาตอในระดบอดมศกษาจะตองออกแบบหลกสตรใหสอดคลองตอการศกษาของมหาวทยาลย โดยมการปรบหนวยกตทสามารถเทยบโอนระหวางกนได อาท หากผเรยนทจบวฒอนปรญญาจากการศกษาสายอาชพ จะไดหนวยกตเทยบเทากบการศกษาในระดบปรญญาตรประมาณ 2 – 3ภาคการศกษา เปนการเออประโยชนตอผเรยนในการโอนหนวยกตเขาศกษาตอในมหาวทยาลย โดยหนวยกตทผเรยนสามารถเทยบโอนไดนนมความแตกตางกนตามแตสถาบนการศกษา ในทางกลบกนผเรยนในมหาวทยาลยของออสเตรเลยในปจจบนกตองการสาเรจการศกษาตามกรอบหลกสตรของสถาบนฝกอบรมอยาง TAFE เพราะเปนการรบประกนคณสมบตของผเรยนวามทกษะ ความร และประสบการณในการปฏบตงานจรงในภาคธรกจของประเทศได สาหรบนกศกษาตางชาตทสนใจศกษาในสายอาชพ รฐบาลออสเตรเลยไดรบรองคณภาพการศกษาผานการประเมนคณภาพสถานศกษาทใหบรการแกนกศกษาตางชาตโดยมหนวยงาน Commonwealth Register of Institutions and Courses for Overseas Students หรอ CRICOS เปนหนวยงานจดทะเบยนสถาบนการศกษาทจดหลกสตรการเรยนการสอนใหแกนกเรยนตางชาตทไดรบวซานกศกษาในประเทศออสเตรเลย ซงรบจดทะเบยนสถานศกษาในระดบการศกษาขนพนฐานหรอระดบโรงเรยน ระดบวทยาลยอาชวศกษา และระดบอดมศกษา ซงหนวยงานอยภายใตการดแลของกรมการศกษา รฐบาลออสเตรเลย ในสวนการเตรยมตวของนกศกษาตางชาตเพอศกษาตอในประเทศออสเตรเลย นกศกษาจาเปนตองมวซานกศกษา และมการเตรยมภาษาใหพรอมสาหรบการเรยนในระดบนนๆ โดยผานโปรแกรมการศกษา ELICOS หรอ English Language Intensive Courses for Overseas Students ซงเปนโปรแกรมการสอนภาษาทไดรบการรองรบจาก CRICOS ดงนนควรพจารณาลงเรยนกบสถาบนทไดรบการรบรองแลวเทานน ในการสมครศกษาสายอาชพในประเทศออสเตรเลย นอกจากวซาและการเตรยมภาษาแลว จากการเกบขอมลกบสถาบนเทคโนโลยและการศกษาตอเนอง หรอ TAFE ของมหาวทยาลย RMIT ไดแนะนาใหมการจดการเทยบวฒการศกษาจากระดบอาชวศกษาของประเทศไทยกบระดบอาชวศกษาของประเทศออสเตรเลย อกทงยงเทยบหลกสตร สาขาทเลอกเรยนเพอประโยชนตอผเรยนในการศกษา พฒนาทกษะและการประกอบอาชพในอนาคต 4.4 แนวทางการจดสรรทนสายอาชวศกษา การบรหารจดการทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนในปการศกษาตอไปมแนวโนมการเปลยนแปลงทางนโยบายซงอาจเปนการจดสรร “ทนชางเทคนคและบณฑตนกปฏบต” แทน อนเปนการสงเสรมกาอาชวศกษาของประเทศโดยมนโยบายใหทนนกเรยนทจบชนมธยมศกษาปท 3 ประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.)ประกาศนยบตรวชาชพชนสง (ปวส.) และปรญญาตร ซงแบงออกเปน 2 เปาหมายคอใหทนเพอศกษาตอจนจบในระดบปรญญาโทและกลบมาเปน ‘ครชาง’ในสถาบนอาชวศกษา อกสวนหนงจะเปนการใหทนเพอผลต ‘ชางเทคนค’ และ ‘บณฑตนกปฏบต’ ปอนเขาสอตสาหกรรมทขาดแคลน โดยเฉพาะโครงการขนาดใหญของ

233

รฐบาลทจะเกดขนในอนาคต เชน โครงการรถไฟฟาความเรวสง การบรหารจดการนาหรอเศรษฐกจในยค ดจตล (digital economy) จากการเกบขอมลประเดนการเตรยมความพรอมในการจดสรร “ทนชางเทคนคและบณฑต นกปฏบต” กบสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาล (สนร.) ประจาประเทศออสเตรเลย ไดขอเสนอในการจดการทนดงกลาวเปน 2 รปแบบ โดยภาคเอกชนมบทบาทสาคญในการมสวนรวมในการจดการตงแตตนนา กลางนาและปลายนา มรายละเอยดแตละรปแบบดงตอไปน

รปแบบท 1 การจดสรรทนใหแกนกเรยนระดบมธยมศกษาปท 3 ประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.) ประกาศนยบตรวชาชพชนสง (ปวส.) ทมความมงมนตงใจในการทางานในพนทเดมของตน โดยภาครฐตองทา ความตกลงรวมมอกบภาคเอกชนในแตละพนท วเคราะหความตองการจาเปน (needs analysis) ของตลาดแรงงานในดานธรกจเศรษฐกจ ดานสาธารณสข ดานคมนาคมขนสง เปนตน เพอใหไดฐานขอมลความตองการแรงงานเฉพาะในแตละพนท จากนนทาขอตกลงความรวมมอนารองกบภาคเอกชนทมการรวมทนจากประเทศออสเตรเลยหรอประเทศนวซแลนด ซงเปนบรษททมโรงงานฐานผลตในประเทศไทยตามภมภาคตางๆ ทมความตองการแรงงานเฉพาะนนๆ และเขาใจระบบการศกษาสายอาชพในกลมเครอรฐออสเตรเลยเปนอยางด ในการเปนแหลงฝกประสบการณการทางานของนกเรยนทนกอนไปศกษาตางประเทศ โดยมเงอนไขวาตองฝกงานกบผประกอบการอยางนอย 3 – 6 เดอน หลงจากนนจงคดเลอกใหทนนกเรยนทมศกยภาพในการศกษาตอในตางประเทศ ซงจาเปนตองมการเตรยมการดานภาษาองกฤษในประเทศไทยใหดกอน ทงน ทาง สนร. เสนอแนะใหมการเตรยมภาษา 3 สวน คอ 1) ภาษาองกฤษสาหรบการทางานในสาขานนๆ (Technical English) 2) IELTS Preparation และ 3) ภาษาองกฤษสาหรบชวตประจาวน (English for Everyday Use) เมอนกเรยนทนมความพรอมดานภาษาและมประสบการณในการทางานแลว สามารถดาเนนการขอ วซานกเรยนเพอศกษาในสายอาชพตามสถาบนฝกอบรมในประเทศออสเตรเลยได ซงระยะเวลาในการศกษาขนอยกบวฒททางภาคเอกชนยอมรบ คอ ระดบประกาศนยบตร (Certificate I-IV) หรอระดบอนปรญญา (Diploma) แลวใหกลบมาทางานในบรษทนน เนองจากบรษทภาคเอกชนเปนผใชผลผลตของนกเรยนทนทจบการศกษามา ดงนนบทบาทของบรษทดงกลาวจงเปนเจาของทนการศกษาในการสงนกเรยนทนศกษาตอในตางประเทศ สนบสนนคาใชจายในการเตรยมภาษาและการฝกประสบการณการทางาน แนวทางนจะเปน การสรางชางเทคนคและบณฑตนกปฏบตไดตอบสนองความตองการของตลาดแรงงานในพนทอยางสมบรณ นกเรยนทนยงมโอกาสไดรบการสงเสรมการศกษาในอนาคตเมอปฏบตงานกบทางบรษทแลวมผล การปฏบตงานทด บรษทสามารถพจารณาใหทนสนบสนนในการศกษาตอระดบปรญญาตรถงปรญญาโทได หรอหากนกเรยนทนมความจานงอยากเปนอาจารยในสถาบนอาชวศกษา กสามารถสมครขอทนรฐบาลในการศกษาตอเนองปรญญาตรถงปรญญาโทไดเชนกน

234

รปแบบท 2 มวธการดาเนนคลายกน แตแตกตางตรงทมเปาหมายเพอสรางชางเทคนคและบณฑต นกปฏบตซงเปนเจาของกจการ SME โดยภาคเอกชนมสวนรวมเปนหนสวนในการเตรยมกาลงคนใหกบประเทศ มบทบาทเปนผใหความรภาคทฤษฎและภาคปฏบตในการบรหารธรกจ โดยถอเปนการบรการสงคมหรอกจกรรม CSR ของบรษท ในขณะทภาครฐเปนผสนบสนนงบประมาณในการจดการศกษาใหกบนกเรยนทน ตงแตการฝกประสบการณการทางานในบรษทภาคเอกชน คาใชจายในการเตรยมภาษาและการศกษาตอในตางประเทศ ผลผลตจากทนดงกลาวคอ ไดผประกอบการรนใหม และในกรณทนกเรยนทนเลอกกลบมาทางานใหกบภาคเอกชนตอ 1 – 2 ปแลวมความจานงอยากเปนอาจารยในสถาบนอาชวศกษา รฐบาลจะสนบสนนทนการศกษาตอปรญญาตรและปรญญาโทตอเนอง เพอใหกลบมาเปนครชางของสถาบนอาชวศกษาของประเทศตอไป แนวทางการบรหารจดการการสงนกเรยนศกษาตอในประเทศออสเตรเลยในสายอาชวศกษามแนวทางตามแผนภาพ 7.5

235

แผนภาพ 7.5 แนวการบรหารจดการการสงนกเรยนทนศกษาตออาชวศกษาในประเทศออสเตรเลย

การเตรยมตวในประเทศไทย 1. การฝกประสบการณการทางาน

(3-6 เดอน) 2. การเตรยมภาษาองกฤษ Technical English IELTS Preparation English for Everyday Use

MOU ระหวางภาครฐและเอกชน

คดเลอกนกเรยนทสาเรจชน ม.3

คดเลอกนกเรยนทสาเรจชน ปวช. หรอ ปวส.

ประเมนผลความพรอมของนกเรยนทน ไมผาน

ผาน

ฝกพเศษเพอเพมศกยภาพใหพรอม

เรยนปรบพนฐาน ตามระดบวฒประกาศนยบตร Certificate I – IV (1-1.5 ป)

สงศกษาตอในหลกสตรตางๆ ทเปดสอนในประเทศปลายทาง

เมอสาเรจการศกษา

รปแบบท 2

เมอสาเรจการศกษา

รปแบบท 1

เรยนในระดบทสงขน อนปรญญา Diploma +

ฝกงานในประเทศไทย (1-2 ป)

ทางเลอกทางเลอก

เรยนในระดบทสงขน อนปรญญา Diploma (1-2 ป)

กลบไปทางานในบรษทเจาของทน

ทางาน 2 ป ขอทนบรษทเรยนตอในระดบปรญญาตร

ทางาน 2 ป ขอทนรฐเรยนตอในระดบปรญญาตร/โท เพอเปนอาจารยสถาบนอาชวศกษา

จดตง SME ใน

ทางานภาคเอกชน 2 ป ขอทนรฐเรยนตอในระดบปรญญาตร/โท เพอเปนอาจารยสถาบน

อาชวศกษา

บทท 8 สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ

โครงการศกษาวจยเพอตดตามและประเมนผลโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน มวตถประสงคเพอศกษาและตดตามประเมนผลการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนในแตละรน ในมตทมพฒนาการและการเปลยนแปลงตงแตรนท 1 ถงรนท 4 และศกษาภาวะการมงานทาของผรบทนรนท 1 และรนท 2 ตลอดจนศกษาแนวโนมปญหา อปสรรคทจะสงผลกระทบตอการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 3 และรนท 4 จากผมสวนไดสวนเสย ทกภาคสวน รวมถงศกษาและพฒนารปแบบการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทมประสทธภาพ เพอประโยชนตอการบรหารจดการโครงการในระยะยาวและสนบสนนการตดสนใจเชงนโยบายในอนาคต โดยใชวธการวจยแบบผสมวธ โดยมผลสรปจากการประเมน และประเดนอภปรายจาแนกเปน 3 ตอน ดงน ตอนท 1 สรปผลการประเมนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ตอนท 2 อภปรายผลการประเมนโครงการ 1 อาเภอ 1 อาเภอ ตอนท 3 ขอเสนอแนะ ตอนท 1 สรปผลการประเมนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน สรปผลการศกษาและตดตามประเมนผลการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ตงแตรนท 1 ถงรนท 4 แบงการสรปผลการประเมนโครงการออกเปนประเดนตางๆ ดงน 1. ผลการศกษาและตดตามประเมนผลการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนในแตละรน ในมตทมพฒนาการและการเปลยนแปลงตงแตรนท 1 ถงรนท 4 ผลการศกษาและตดตามประเมนผลการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนในแตละรน ในมตทมพฒนาการและการเปลยนแปลงตงแตรนท 1 ถงรนท 4 ประกอบดวย 4 ประเดน คอ 1) นโยบายโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน 2) หลกเกณฑวธการคดเลอก 3) สาขาวชาและประเทศทใหผรบทนไปศกษา 4) การบรหารจดการของหนวยงานทเกยวของ โดยแตละประเดนมผลสรปดงตอไปน 1.1 นโยบายโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ในเชงปรชญา นโยบาย และวตถประสงคของโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน เปนเรองทด นาลงทนตอการพฒนาประเทศในระยะยาว เปนรฐสวสดการทใหโอกาสและความเทาเทยมทางการศกษาแกครอบครวผมรายไดนอยไดมโอกาสศกษาตอในระดบอดมศกษาทงในและตางประเทศ ผรบทนมโอกาสศกษาตอในสาขาวชาทตนเองถนด สนใจ และเปนความตองการของประเทศในมหาวทยาลยตางๆ ทไมใชภาษาองกฤษเปนหลก ไดทงศาสตร องคความร ภาษาวฒนธรรม วธการคดของแตละชาตอยางเขมขนและลกซง มงานทา

237

รายไดด สามารถยกระดบคณภาพชวตของตนเองและครอบครวไดเปนอยางด ผเกยวของทกฝายเหนดวยกบการมโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน และควรมการดาเนนนโยบายนตอไปอยางตอเนอง แตตองมรปแบบการบรหารจดการใหมประสทธภาพและประสทธผลมากกวาน คณะกรรมการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนในหลายวาระทมรฐมนตรเปนประธาน มการใชอานาจเปลยนแปลงปรชญา นโยบาย และวตถประสงคของโครงการนตามความตองการของตนเอง คณะกรรมการไมสามารถทดทานได แมจะมการแสดงความคดเหนและขอมลตางๆ แตไมไดรบความสาคญมากนก จนมผลตอเนองในทางปฏบตมากมาย รปแบบคณะกรรมการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนทมอยยงมขอจากด ปญหา อปสรรคอยมาก จาเปนตองทบทวนและแกไขปรบปรงใหดกวาน

ในดานจดแขงของนโยบาย จากการเกบขอมลเชงคณภาพจากผมสวนเกยวของ พบวา นโยบายนเปนนโยบายทเปดโอกาสใหเดกทครอบครวมฐานะยากจน ไมมโอกาสทางการศกษาสามารถเขาถงการศกษาในระดบสงมากขน โดยเฉพาะอยางยงเดกทอยในพนทชนบทหางไกล อกทงเปนการสรางโอกาสใหผรบทนไดเรยนรองคความรสาขาวชาเฉพาะทางทจาเปนตอการพฒนาประเทศ สอดคลองกบขอมลเชงปรมาณทสารวจความคดเหนจากผรบทน ครอบครว และทองถน ทสวนใหญเหนดวยในระดบมากทสดวา โครงการนชวยเพมโอกาสทางการศกษาใหแกเดกยากจน คดเปนรอยละ 54.30 จานวน 19 คน อกทงสวนใหญยงเหนดวยในระดบมากทสดวา โครงการนชวยลดความเหลอมลาทางการศกษาของเดกยากจนใหมโอกาสมากขน คดเปนรอยละ 28.60 จานวน 10 คน ในดานจดออนของนโยบาย จากการเกบขอมลเชงคณภาพจากผมสวนเกยวของ พบวา นโยบายนเปนนโยบายทไมมเงอนไขตองชดใชทนเมอไมปฏบตตามสญญา (ยกเวนทนประเภท 2 ซงเปนทนไมจากดรายไดกาหนดใหไปศกษาในสาขาวทยาศาสตรทขาดแคลน และตองชดใชทนหากมการละเมดสญญา) ประการทสอง คอ นโยบายนเปดโอกาสใหนกเรยนทยตในการศกษาตางประเทศ สามารถกลบมาเรยนในประเทศได ประการทสาม คอ การขาดการรองรบการทางานของนกเรยนทนภายหลงสาเรจการศกษา ประการทส คอ นโยบายมการปรบเปลยนนโยบายเพมทนประเภทท 2 (รนท 3.2 และรนท 4.2) คดเลอกเดกผลการเรยนดไมจากดรายได ไมสอดคลองกบนโยบาย และเจตนารมณของทน สอดคลองกบขอมลเชงปรมาณทสารวจความคดเหนจากผรบทน ครอบครว และทองถน ทสวนใหญเหนดวยในระดบปานกลางวา ไดรบประโยชนจากโครงการน คดเปนรอยละ 38.20 อกทงสวนใหญเหนดวยในระดบปานกลางวา ทองถนไมเกดการเปลยนแปลงหรอเกดการเปลยนแปลงนอยมากแมวาจะมโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนมาชวยกระจายโอกาสทางการศกษา คดเปนรอยละ 31.40 และสดทายสวนใหญมความคดเหนวานกเรยนทไดรบทนการศกษาของโครงการนไดไปศกษาในสาขาวชาทไมเปนความตองการของทองถน คดเปนรอยละ 31.40 สาหรบปญหา อปสรรค และขอจากดไดมการเปลยนแปลงเชงปรชญา นโยบาย และวตถประสงคของรฐมนตรบางทานทเขามาดแลกากบโครงการน ดวยการเปลยนแปลงหลกเกณฑรายได สาขาวชา ประเทศทศกษาตอ แตกตางจากการรเรมตงแตแรก อนนาไปสความซาซอนของทนทมอยแลว ปดกนโอกาสของครอบครวและเดกยากจนใหลดนอยลง ความแตกตางดงกลาวปรากฏชดในรนท 1 และรนท 2 กบรนท 3 และรนท 4 คอนขางมาก อกทงโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ไมมการผกมดใชทนคนใหกลบมารบราชการ เปนผลให

238

ผสาเรจการศกษารอยละ 73.70 ทางานในภาคเอกชน มเพยงรอยละ 11.93 ทรบราชการ นบเปนการลงทนทสญเปลาในดานหนง สาหรบหนวยงานทตองปฏบตงานตามนโยบายรสกวาเปนงานฝาก เจาหนาทมนอย ตองทางานหนกและรบผดชอบสง นกเรยนทนสวนใหญศกษาไดด ผลการเรยนเปนทนาพอใจตามกรอบเวลาศกษาในตางประเทศ 7 ป โดยเฉลยรอยละ 68.94 (รนท 1 รอยละ 65.76 และรนท 2 รอยละ 72.12) แตนกเรยนบางสวนมปญหาเรองภาษา วฒนธรรม การปรบตว คาใชจายไมเพยงพอแตยงสามารถศกษาตอไปไดจากความชวยเหลอของทกฝาย แตเกอบทงหมดตองการความชดเจนในการทางานการรบราชการหลงจากจบการศกษาแลว 1.2 หลกเกณฑวธการคดเลอก ผลการศกษาหลกเกณฑวธการคดเลอกผรบทนประกอบดวยผลการศกษา 2 ประเดนยอย คอ 1) คณสมบตผรบทน 2) วธการคดเลอก/เกณฑการตดสนผล โดยมรายละเอยดดงน 1.2.1 คณสมบตผรบทน

ในดานจดแขงของคณสมบตผรบทน พบวา การกาหนดฐานะรายไดของครอบครวทมฐานะยากจนไมควรเกน 250,000 บาทตอป เกณฑอายไมเกน 25 ป สาหรบผสมครนอกระบบโรงเรยน เปนชวงอายทยงเหมาะสมกบวยเรยนร และยงอยในชวงวยทเปนเยาวชนของประเทศไทย สอดคลองกบเจตนารมณของทนทตองการเปดโอกาสใหกบเดกและเยาวชนทขาดโอกาสทางการศกษา สวนการกาหนดผลการเรยนเฉลยทกภาคการศกษาไมตากวา 3.00 จะชวยคดกรองเฉพาะผสมครทมความเปนไปไดสงทจะสาเรจการศกษาในระดบอดมศกษาหลงจากทรบทนแลวได อกทงการกาหนดเขต/อาเภอของสถานศกษาตองศกษาอยในสถานศกษาในอาเภอ/เขตอยางนอย 2 ป นบถงวนปดรบสมคร เปนการเปดโอกาสใหผสมครตางภมลาเนาแตศกษาอยในสถานศกษาในอาเภอทสมคร สามารถสมครรบทนได

ในดานจดออนของคณสมบตผรบทน พบวา การกาหนดคณสมบตดานระดบชนเรยนของผสมคร ใหเปน ม.5 ถง ระดบอดมศกษาชนปท 1 เทานน ทาใหการเตรยมความพรอมของผสมครไมเพยงพอ โดยเฉพาะกลมผรบทนทศกษาในตางประเทศ อกทงการปรบเปลยนนโยบายเพมทนประเภทท 2 คดเลอกเดกทม ผลการเรยนด ไมจากดรายได ทาใหเปาหมายเปลยน ไมคานงถงความสามารถทแตกตางของเดก รวมถงเดกทศกษาในการศกษานอกระบบโรงเรยนอาจมความรไมถงทาใหไมสามารถทาขอสอบได 1.2.2 วธการคดเลอก/เกณฑการตดสนผล

ในดานจดแขงของวธการคดเลอก/เกณฑการตดสนผล พบวา หนวยงานทออกขอสอบ ไดแก จฬาลงกรณมหาวทยาลยและมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ มความเปนมาตรฐานเชยวชาญในกระบวนการออกสอบเปนทยอมรบ ขณะทลกษณะขอสอบในรนท 4 รอบท 1 – 2 มลกษณะเทยบเคยงกบขอสอบมาตรฐานของสถาบนทดสอบทางการศกษาแหงชาต (สทศ.) สวนเกณฑทใชในปจจบนมความเหมาะสม ชวยใหไดผสมครทม

239

คณสมบตตามทโครงการตองการ คอกลมทเปนระดบหวกะทและมความรความสามารถสง มเจตคตทด และสามารถสาเรจการศกษาได

ในดานจดออนของวธการคดเลอก/เกณฑการตดสนผล พบวา การคดเลอกผรบทนรนท 1 กาหนดใหหนวยงานในการรบผดชอบออกขอสอบกลางเปนจงหวด ทาใหเกดความไมเปนมาตรฐานของแบบสอบ นอกจากนยงพบวา การเปลยนแปลงหนวยงานทออกขอสอบตงแตรนท 1 – 4 ทาใหเกดความไมเสมอภาค หรอลาเอยงขน เนองจากแนวการออกแบบหรอเนอหาทใชวดควรมาจากคณะบคคลทมความหลากหลายทางความคด สาขาวชา เปนตน นอกจากนยงทาใหผสมครไมแนใจในประเดนมาตรฐานของขอสอบทใชคดเลอก ทาใหขอสอบในการคดเลอกแตละครงมความยากงายแตกตางกนไป ในสวนของคณภาพของขอสอบนน พบวา ขาดการพจารณาเรองของระดบความยากของแบบสอบรวมกบเกณฑขนตาทใชประเมนซงแตกตางกนในแตละรนและแตละรอบ 1.3 สาขาวชาและประเทศทใหผรบทนไปศกษา

สรปผลการศกษาเปรยบเทยบสาขาวชาและประเทศท ใหผ รบทนไปศกษาทสอดคลองกบ ความตองการของทองถนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน มรายละเอยดดงน ความสอดคลองระหวางสาขาทเปนความตองการของทองถนกบสาขาวชาทผรบทนไปศกษา พบวา สาขาวชาทนกเรยนเลอกเรยนเพยงรอยละ 33.33 เปนสาขาวชาทสอดคลองกบความตองการในทองถน และรอยละ 11.11 เปนสาขาวชาทคอนขางสอดคลองกบความตองการในทองถน ขณะทสาขาวชาทนกเรยนเลอกเรยนสวนใหญรอยละ 55.60 เปนสาขาวชาไมสอดคลองกบความตองการในทองถน ความสอดคลองระหวางประเทศทเปนความตองการของทองถนกบประเทศทผรบทนไปศกษา พบวาประเทศทนกเรยนทนรนท 1 – 4 โครงการ 1 อาเภอ 1 ทนเลอกไปศกษาตอ มความสอดคลองกบประเทศททองถนตองการ ไดแก ญปน สาธารณรฐฝรงเศส สาธารณรฐประชาชนจน สหพนธสาธารณรฐเยอรมน และราชอาณาจกรเนเธอรแลนด ขณะทประเทศทนกเรยนทนรนท 1 – 4 โครงการ 1 อาเภอ 1 ทนเลอกไปศกษาตอนอยมาก ซงไมสอดคลองกบประเทศททองถนตองการ ไดแก กลมประเทศอาเซยน เชน ประเทศสงคโปรและประเทศมาเลเซย 1.4 การบรหารจดการของหนวยงานทเกยวของ

ผลการศกษาการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน จากหนวยงานทเกยวของไดแก สานกความสมพนธตางประเทศ สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ (สต.สป.) สานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.) สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (สกอ.) และสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาล (สนร.) โดยมรายละเอยดดงน

240

1.4.1 การบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ของสานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ จากการเกบขอมลเชงคณภาพ พบวา การทางานของโครงการเหมอนเปนงานฝาก เปนภาระทเพมขน

ของหนวยงานตางๆ ทาใหบรหารจดการไดไมเตมท ตลอดจนจานวนผปฏบตงานตามนโยบายนมนอย จากปญหาดงกลาวหนวยงานจงไดใหขอเสนอแนะวา โครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ใหถอเปนภารกจสาคญของกระทรวงศกษาธการ สมควรมการจดตงเปนสานกบรหารโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน เปนหนวยงานอสระ นอกจากนยงพบวา การตดสนใจตางๆ ขนอยกบผมอานาจตดสนใจเทานน ทาใหบางครงไมรบฟงความคดเหนของผปฏบตงาน จากปญหาดงกลาวหนวยงานจงไดใหขอเสนอแนะวา ผมอานาจตดสนใจควรรบฟงหรอใชขอมลจากผปฏบตงานประกอบการพจารณาตดสนใจวางแผน หรอดาเนนงานตางๆ ของโครงการ อกทงยงขาดการประสานงานจากทางกระทรวงมหาดไทย ในการใหขอมลเกยวกบสาขาวชาททองถนมความตองการเพอนามาใชเปนสารสนเทศใหแกนกเรยนในการตดสนใจเลอกไปศกษาตอในสาขาทสอดคลองกบความตองการของทองถนและประเทศ จากปญหาดงกล าวหนวยงานจงได ให ขอ เสนอแนะวา ควรกาหนดใหกระทรวงมหาดไทยรวมถงหนวยงานทมสวนในการประเมนความตองการกาลงคนเขามามสวนรวมอยางจรงจงโดยอาจบรรจใหเปนภารกจหลกของหนวยงานนน 1.4.2 การบรหารโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ของสานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน

จากการเกบขอมลเชงคณภาพ พบวา การบรหารโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ของสานกงาน ก.พ. ขาดการเชอมโยงของการบรหารจดการตงแตระดบการคดเลอกจนกระทงการรองรบการทางาน การนาใชประกาศ ว.10 ไมไดรบการตอบรบจากหนวยงานภาครฐเทาทควร การจดฝกอบรมระยะเวลา 3 เดอนเพยงพอและเปนพนฐานการศกษาตอตางประเทศได สวนปญหาการฝกอบรมเตรยมความพรอมพบวา ในกระบวนการอบรมเตรยมความพรอมใหแกนกเรยนกอนไปศกษาในตางประเทศ ไดมหนวยงานเอกชนจากภายนอกบางแหงเขามาเสนอขอเปนผรบผดชอบในการดแลอบรม แตจากขอมลทไดรบจากสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลทเกยวของโดยตรงกบประเทศนนกลบพบวา หนวยงานนนเปนหนวยงานทไมไดรบมาตรฐานรบรองทม ความเหมาะสมในการอบรมนกเรยน นอกจากนขอมลทสานกงาน ก.พ. ไดใหแกนกเรยนนน อาจไมเพยงพอตอการตดสนใจในการเลอกสาขาและประเทศ กลาวคอ ขอมลอนเปนขอเทจจรงทสะทอนบรบทการศกษาในประเทศตางๆ ตลอดจนเสนทางการเรยนจนสาเรจการศกษา 1.4.3 การบรหารโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ของสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา

จากการเกบขอมลเชงคณภาพ พบวา การบรหารโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ของสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา มปญหาการสงเอกสารประกอบการเบกจายของแตละมหาวทยาลยซงสวนใหญไมครบถวนและไมถกตอง นอกจากนยงมปญหาเกยวกบการอนมตรายชอนกเรยนทนทลาชา เนองจากผรบทนไมสงเอกสารมายง สกอ. หรออาจสงเอกสารไมครบถวน จากปญหาดงกลาวหนวยงานจงไดใหขอเสนอแนะวา ในการประสานงานระหวางหนวยงานควรมความชดเจน รวดเรว เพอใหทนตอสถานการณ ขณะท

241

การดาเนนงานภายในหนวยงานกควรประสานและตดตามผรบทนในสงกดของตนอยางใกลชด และเรงดาเนนการจดสงเอกสารการเบกจายเงนทนการศกษา รวมถงการปฐมนเทศ การแนะแนวการศกษาทจดรวมกบสานกงาน ก.พ. ใหกบผรบทนมหวขอบรรยายและเวลาทาความเขาใจเรองหลกสตรการเรยนร เอกสารสาคญ ขอมลทเกยวของมนอยไมเพยงพอจนไมสามารถสอสารใหเกดความเขาใจตรงกนได 1.4.4 การบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ของสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาล

จากการเกบขอมลเชงคณภาพ พบวา การดาเนนงานของ สนร. ทง 4 ประเทศ ไดมการดาเนนการตามบทบาทหนาท ท ไดรบจาก ก.พ. อยางเครงครด ไดแก 1) บทบาททปรกษา 2) บทบาทดานการจดการศกษา 3) บทบาทดานการกากบตดตามและประเมนผล ซงคณลกษณะเดนของสนร.ทง 4 ประเทศมเหมอนกน คอ ความตงใจ มงมนทมเทในการดแลนกเรยนทนและทาหนาทอยางเตมท มงหวงใหผรบทนประสบความสาเรจตามเจตนารมณของทน ตลอดจนมจตอาสาและความเปนกนเองเสมอนสมาชกคนหนงในครอบครวของผรบทน รวมถงมการใชสอสงคมออนไลนในการตดตามและใหความชวยเหลอนกเรยนทน

ในสวนของปญหาอปสรรคในการดาเนนงานของ สนร. ทง 4 ประเทศ ไดแก ขอจากดดาน การปฏบตงานตามกรอบการดาเนนงาน (เชน การขอตอวซา การปรบเปลยนกรอบเงอนไขการรบทน การใหความชวยเหลอนอกเหนออานาจหนาท ขอจากดดานเครอขายการทางาน) รวมถงความไมพรอมของนกเรยนทนและผลกระทบจากความไมแนนอนของนโยบาย อกทงรายงานการปฏบตงานของ สนร. ไมไดรบ การตอบสนองเทาทควร เนองจากเปนการนาเสนอปญหาและขอเสนอแนะเพอการพฒนาปรบปรงกระบวนการทางานของ สนร. ใหมประสทธภาพมากยงขน 2. ผลการศกษาผลสาเรจและผลกระทบตอผรบทน ครอบครว และทองถน ในรนท 1 และรนท 2

ผลการศกษาผลสาเรจและผลกระทบตอผรบทน ครอบครว และทองถน โดยเกบขอมลเชงคณภาพจากการสมภาษณ ไดจาแนกพจารณาออกเปนผลลพธหรอผลกระทบเชงบวกและเชงลบตอ ผรบทน ครอบครวของผรบทน และสงคม/ชมชนทองถน ตลอดจนปจจยสาเรจและการยตการศกษาในตางประเทศ โดยมรายละเอยด ดงสรปไดดงตอไปน 2.1 ผลลพธหรอผลกระทบเชงบวกตอผรบทน ครอบครวของผรบทน และสงคม/ชมชนทองถน

ผลการศกษา ผลลพธเชงบวกทเกดขนกบผรบทน และครอบครวของผรบทน รวมถงผบรหารและเจาหนาทสานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา (สพม.) ในประเดนทเกยวกบผลลพธทเกดขนกบผรบทน พบวา สวนใหญเหนวาผรบทนไดรบโอกาสเขาถงการศกษาทมคณภาพทงในและตางประเทศ และสามารถสาเรจการศกษาภายในระยะเวลาของการรบทน ตลอดจนมงานทาภายหลงสาเรจการศกษา และยกระดบคณภาพชวตของตนเองและครอบครวได มรายไดเขามาจนเจอครอบครว และเกดความภาคภมใจในตวผรบทน ครอบครวเปนทยอมรบจากชมชน เกดจตสานกสาธารณะ เกดความซาบซงในคณคาของทนทมตอบตร

242

หลาน จงตองการตอบแทนและสรางประโยชนใหกบสงคมตอไป สอดคลองกบผลการสารวจความคดเหนจากทองถนท สวนใหญมความคดเหนดวยในระดบปานกลางวา “ทองถนของทานไดรบประโยชนจากโครงการน” คดเปนรอยละ 31.40 2.2 ผลลพธหรอผลกระทบเชงลบตอผรบทน ครอบครวของผรบทน และสงคม/ชมชนทองถน

ผลการศกษาผลลพธหรอผลกระทบเชงลบตอผรบทน ครอบครวของผรบทน และสงคม/ชมชนทองถน จากการสมภาษณผบรหาร และเจาหนาทสานกสงเสรมและพฒนาศกยภาพนกศกษา สกอ. พบวา ผรบทนทขอยตการศกษาในตางประเทศ บางกรณเกดความทอแทระหวางการรบทน หรอไมอาจศกษาจนสาเรจได จนทาใหตนเองสญเสยกาลงใจ และความมนใจในตนเอง ไดรบความกดดนจากความคาดหวงของครอบครวและสงคมในฐานะนกเรยนทน จนทาใหเกดความเครยด และสงผลกระทบตอสขภาพจต ขณะทหนวยงานทเกยวของและ สพม. ไดสะทอนถงผลกระทบตอสงคมเรองความไมคมทนในการสงคาเลาเรยน โดยทผรบทนไมสามารถศกษาตอใหจบหลกสตรได มการยตการศกษาในตางประเทศ และกลบมาศกษาตอในประเทศไทย ทาใหประเทศสญเงนทลงทนไปในชวงแรกของการศกษาเพอเตรยมความพรอมและการศกษา อกทงยงเบยดบงโอกาสของผทมความพรอม และความสามารถคนอนทในอนาคตอาจสาเรจ ในกรณทสาเรจการศกษา แตไมสามารถบรรจเขารบราชการในทองถนได เนองจากไมมใบประกอบวชาชพ 2.3 ปจจยสาเรจและการยตการศกษาในตางประเทศ

ผลการประเมนผลการดาเนนงานโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน เมอพจารณาอตราการสาเรจและการยตการศกษาในตางประเทศ จากการเกบขอมลเชงปรมาณและเชงคณภาพ คณะผวจยพบวา ปจจยสาเรจและการยตการศกษาในตางประเทศ คอ โรงเรยนเตรยมภาษาและโรงเรยนปรบพนฐานวชาการ ซงมบทบาทในการสงเสรมและสนบสนนนกเรยนทนสวนใหญใหสามารถเขาศกษาตอในระดบอดมศกษาได โรงเรยนสอนภาษาสวนใหญจะใหความชวยเหลอและจดการอานวยความสะดวกในทกเรองทงในดานความเปนอยและการเรยนการสอน โดยจะจดใหมบรรยากาศทอบอนเปนกนเอง 3. ผลการศกษาภาวะการมงานทาของผรบทนรนท 1 และรนท 2

จากการศกษาขอมลภาวะการมงานทาของนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1 – 3 ภายหลงการสาเรจการศกษาพบวานกเรยนทนสวนใหญประกอบอาชพในภาคเอกชน จานวน 1,174 คน คดเปนรอยละ 73.70 รองลงมาประกอบอาชพในภาครฐ จานวน 190 คน คดเปนรอยละ 11.93 และศกษาตอในระดบทสงขน 171 คน คดเปนรอยละ 10.73

243

จากการลงเกบขอมลภาคสนามทงในและตางประเทศ คณะวจยไดพบผรบทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนรนท 1 และรนท 2 แลวสมภาษณเกยวกบการประกอบอาชพในปจจบน ตลอดจนวเคราะหเสนทางส การประกอบอาชพหลงสนสดการรบทนไดทงสน 3 เสนทางหลก คอ ทางานใหหนวยงานเอกชน เขารบราชการ และศกษาตอปรญญาโท – เอก ซงในแตละเสนทางการเขาทางานจะมรายละเอยดแตกตางกนดงน

3.1 ภาวะการมงานทาและคณภาพชวตของผรบทนรนท 1 และรนท 2 ของผททางานใหหนวยงานเอกชน

ผลการศกษาภาวะการมงานทาและคณภาพชวตของผรบทนรนท 1 และรนท 2 ของผททางานใหหนวยงานเอกชน สรปไดวา ผรบทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนทเขาทางานกบหนวยงานเอกชนทงในและตางประเทศจานวน 3 กรณนไดรบโอกาสการเขาทางานโดยไดรบขอมลจากมหาวทยาลย เนองจากระบบการศกษาระดบมหาวทยาลยในตางประเทศเออตอการหางานไดหลงจบการศกษาทนท ซงขอมลการเขาทางานของนกเรยนทนทงสาม มดงน นกเรยนทนคนท 1 ไดทางานใหบรษทประกอบเครองยนตเชอสายเยอรมนทตงอยในประเทศไทย ตาแหนงงานประกอบและทดสอบเครองยนตกอนนาสงไปยงโรงงานประกอบรถยนต BENZ และ BMW ทจงหวดระยอง นกเรยนทนคนท 2 ไดทางานในตาแหนงผ ชวยตรวจสอบบญชใหบรษทเอกชนในประเทศฝรงเศส และนกเรยนทนคนท 3 ไดทางานในเครอโรงแรม Best Western ในประเทศลกแซมเบรก 3.2 ภาวะการมงานทาและคณภาพชวตของผรบทนรนท 1 และรนท 2 ของผทเขารบราชการ

ผลการศกษาภาวะการมงานทาและคณภาพชวตของผรบทนรนท 1 และรนท 2 ของผทเขารบราชการ พบวา หนงสอเวยน หรอประกาศ ว.10 เปนปจจยซงเออตอการเขารบราชการท ก.พ. อานวยความสะดวกใหนน สามารถเออประโยชนไดด ยกตวอยางเชน สานกงานปฏรปทดนเพอการเกษตรกรรม หรอ ส.ป.ก. ซงพบวามนกเรยนทนจานวนหนง ทไดรบโอกาสในการเปนขาราชการของ ส.ป.ก. ทไดรบขาวการคดเลอกเขาบรรจรบราชการจากพนททจบการศกษาจากประเทศเนเธอรแลนด ไดสมครและเขาทางานเปนอตราจางในชวงทดลองงานกอน บรรจเปนขาราชการ เชนเดยวกบนกเรยนทนจานวนหนงทเขารบราชการทสานกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน (BOI) ซงไดรบโอกาสทดท BOI เปดรบบคลากรพเศษ 2 อตรา โดยมคณสมบตเปนผรบทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนทเรยนในตางประเทศ มความรความสามารถในสาขาการลงทนและมภาษาทสามตามทระบ ไดแก สามารถใชภาษาจน ฝรงเศส องกฤษไดคลอง เมอคณสมบตครบจงบรรจเปนพนกงานกอนเบองตน โดยปกต BOI จะรบบรรจขาราชการเมอบคลากรจบการศกษาระดบปรญญาโทเทานน แตไดโอกาสเปดรบผรบทนเปนกรณพเศษและม ว.10 เปนใบเบกทาง

244

3.3 ภาวะการมงานทาและคณภาพชวตของผรบทนรนท 1 และรนท 2 ของผทศกษาตอปรญญาโท-เอก ผลการศกษาภาวะการมงานทาและคณภาพชวตของผรบทนรนท 1 และรนท 2 ของผทศกษาตอ

ปรญญาโท – เอก สรปไดวา การศกษาตอในระดบปรญญาโท – เอกของนกเรยนทนนนไดรบโอกาสจากทนตอยอดทางการศกษาของรฐบาลไทยหลายทน เชน ทนกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย ทนไทยพฒน ทนสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา เปนตน ผรบทนสวนหนงศกษาตอดวยทนของตนเอง โดยเลอกทจะศกษาตอตามประเทศทตนอยเดมและหางานทาหรอหารายไดพเศษสงเสยตวเองเรยนจนจบปรญญาโท บางสวนไดรบโอกาสทดจากหนวยงานทตนทางานอยหลงสาเรจการศกษาจากทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนไปแลว ซงหนวยงานตางๆ เหลานรวมหนวยงานทงภาครฐและเอกชน ผทศกษาในระดบปรญญาโท – เอกจานวนหนงไดรบทนศกษาตอจากกรม กระทรวงผานทนพฒนาขาราชการ ทนพฒนาบคลากร หรอทน ก.พ. บางสวนไดรบทนศกษาตอจากมหาวทยาลยทสงกด เปนตน 4. ผลการศกษาแนวโนมปญหา อปสรรคทจะสงผลกระทบตอการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 3 และรนท 4 จากผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวน 4.1 สภาพการเตรยมความพรอมของนกเรยนทนทประเทศไทย

แนวโนมปญหา อปสรรคในการเตรยมความพรอมของนกเรยนทนทประเทศไทย คอ ระยะเวลาในการเตรยมความพรอมนอยลกษณะการคดเลอกนกเรยนทน รนท 1 ซงไมมการกาหนดระดบความสามารถขนตา ทาใหไดคณลกษณะของนกเรยนทนรนท 1 สวนใหญยงไมพรอมทจะใชชวตในการศกษาตอในตางประเทศ ทาใหมการขอยตการศกษาเปนสดสวนทมากกวารนอนๆ 4.2 การบรหารงานในการดแลนกเรยนทนในประเทศ

แนวโนมปญหา อปสรรคในการบรหารงานในการดแลนกเรยนทนในประเทศตงแตรนท 1 – 4 สามารถสรปไดดงน

1) ขาดการตรวจสอบเกณฑรายไดอยางเขมงวด ทาใหอาจเกดชองโหว และการทจรตจากการแจงรายไดทไมตรงกบความเปนจรง

2) ไมมเจาหนาทดแลนกเรยนทนโดยเฉพาะ ตลอดจนการกาหนดบทบาทหนาททชดเจน ทาใหนกเรยนทนมปญหาในการตดตอเมอมปญหา รวมถงการใหขอมลขาวสาร และการตอบคาถามไมชดเจน ไมตรงกน

3) การดาเนนงานของเจาหนาทคอนขางลาชา ทงในสวนของเอกสารและการบรหารจดการเงนทน สงผลใหนกเรยนทนเรมเรยนชาหรอบางกรณจาเปนตองสารองเงนจายกอน

4) การตดตาม การดแลตดตามนกเรยนทนนอยเกนไป 5) ปญหาการรบรองวฒ

245

6) ขาดการประสานงานการใหขอมลสาขาวชาททองถนมความตองการ เพอเปนสารสนเทศ ในการเลอกสาขาวชาในการเรยนทาใหสาขาทนกเรยนเลอกเรยนไมสอดคลองกบความตองการของทองถนหรอประเทศ

4.3 การบรหารงานในการดแลนกเรยนทนในตางประเทศ

แนวโนมปญหา อปสรรคในการบรหารงานในการดแลนกเรยนทนในตางประเทศเฉพาะรนท 1 พบวา ไมมการสงนกเรยนไปอยกบ host อกทงมอปสรรคเรองการตดตอประสานงาน เนองจากเทคโนโลยการสอสารยงไมทนสมยเทาปจจบนน สวนการบรหารจดการอยกบอคราชทตในประเทศองกฤษในกรณนกเรยนทนทศกษาในสาธารณรฐฝรงเศส ทงนการบรหารจดการในรนท 1 มปญหามาก เนองจากการจดการเรงดวน ในกรณทนกเรยนทนศกษาในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน สถานทตจางบรษทเอกชนดแลนกเรยนทนในรนท 1 และรนท 2 ทาใหการดแลนกเรยนอาจไมทวถงในระยะแรก

แนวโนมปญหา อปสรรคในการบรหารงานในการดแลนกเรยนทนในตางประเทศรนท 1 – 4 ทพบเหมอนกน ไดแก

1) ขอมลในการตดตามและประเมนผลนกเรยนทนรวมถงขอเสนอแนะตางๆ จากสานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลทสงกลบมายงประเทศไทย ไมไดรบการตอบสนองและแกไขเทาทควร

2) ปญหาเรองการเทยบคะแนน (grading) โดยเฉพาะการเทยบคะแนนการศกษาในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน และสาธารณรฐฝรงเศส เมอนกเรยนทนกลบมารายงานตวทประเทศไทยพบวา ระบบการศกษาในบางประเทศมระบบเกณฑการประเมนผลทแตกตางกน สงผลใหการตความระดบผลการเรยนไมสอดคลองกบสภาพจรง

3) การสงนกเรยนทนแตละรนหลายรอบ เปนอปสรรคในการบรหารจดการการศกษาในแตละรนใหมความตอเนอง

4) การใหขอมลแกนกเรยนในการตดสนใจเลอกสาขาและประเทศไมครอบคลมและสอดคลองกบความเปนจรง จงควรจดอบรมกลมพเศษใหนกเรยนทนเพอเตรยมความพรอมสการศกษาระดบตอไป โดยจดหาขอมลทเกยวของไวให เชน รายการกลมสาขาทตองเขาศกษา รายการมหาวทยาลยทวประเทศ รายการสถานประกอบการทฝกงาน เปนตน

5) นโยบายในการใหทนไมครอบคลมถงการศกษาระดบปรญญาตรควบปรญญาโท เชน ในการศกษาสาขาวศวกรรมศาสตรในบางประเทศ จาเปนตองเรยนตอในระดบสงขนเพอใหไดวฒ วศ.บ. แตหากเลอกเรยนเพยงระดบปรญญาตรจะไดวฒ วท.บ. เทานน เปนผลมาจากนโยบายทกาหนดใหศกษาหลกสตรปรญญาตร ดงนนอาจมอปสรรคในการตความหรอปรบเทยบวฒการศกษาใหแกผรบทนซงทาใหอาจไมสามารถไปประกอบอาชพไดตรงตามสาขาทตนสาเรจการศกษา

246

5. ผลการศกษาและพฒนารปแบบการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทมประสทธภาพ การบรหารจดการทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน สามารถแบงออกเปน 3 ระยะ คอ การบรหารจดการ

ระยะตนนา กลางนา และปลายนา จากการวจยพบวา โครงการมการบรหารจดการไมครบวงจร คอ ขาดการวางระบบปลายนาทชดเจน ทาใหนกเรยนทนทสาเรจการศกษาแลวบางสวนยงคงมความรสกไรทศทางในการดาเนนชวต เนองจากขาดขอมลประกอบการตดสนใจเลอกประกอบอาชพ หรอการศกษาตอ ทงนทางโครงการไดมกระบวนการสงเสรมภาวะการมงานทาใหนกเรยนทนทสาเรจการศกษาแลว ดวยการออกเอกสารสาคญ “ว.10” จากสานกคณะกรรมการขาราชการพลเรอนถงกระทรวงและหนวยงานตางๆ ของรฐ เพอใหพจารณารบนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน เขาทางานในกรณพเศษ ตามดลยพนจของหนวยงาน อยางไรกตาม ผลการประเมนสะทอนใหเหนวามหนวยงานภาครฐบาลบางหนวยงานเทานนทเปดโอกาสใหนกเรยนทนท เปนผลผลตจากโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนเขารบราชการ ในขณะทสวนใหญ ยงไมไดรบ การตอบสนองเชงนโยบายเทาทควร

หนงในสาเหตสาคญททาใหประเทศไทยไมสามารถใชผลผลตจากทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนไดอยางคมคาและคมทน เนองจากจดออนเชงยทธศาสตร การวางแผน และการวางระบบตงแตตนนา กลาวคอ กระบวนการคดเลอกนกเรยนทนทเปดโอกาสใหเลอกเรยนในสงทตนสนใจอยางเสร โดยไมคานงถงสดสวนความตองการของประเทศและทองถน ทาใหไดหนวยเมลดพนธของโครงการทไมสอดคลองกบเจตนารมณดงเดมของทน เมอนกเรยนทนเขาสกระบวนการตางๆ ตามระบบทโครงการกาหนดไวจนสาเรจการศกษา จงไมอาจตอบสนองตอความตองการของประเทศไดอยางแทจรง อกทงคณลกษณะของทนแบบ “ใหเปลา” โดยไมมขอผกมดใดๆ ยงทาใหโอกาสทประเทศจะไดใชผลผลตจากทนลดนอยลงไป สงผลใหผลกระทบทเกดขนจากโครงการลดนอยลงกวาทควรจะเปน ดงนนเมอศกษาถงความคมทนในการพฒนาทรพยากรมนษยของประเทศ จงยงไมปรากฏความคมทนนนแตอยางใด

อยางไรกตาม ผลการศกษาบงชใหเหนถงประสทธภาพในการบรหารจดการกลางนา ทไดสรางการมสวนรวมกบหนวยงานตางๆ ซงมความเชยวชาญเฉพาะเรองทเกยวของ และมงปฏบตการโดยยดเปาหมายเดยวกน คอการสนบสนนและสงเสรมใหนกเรยนทนทงในและตางประเทศสามารถศกษาไดสาเรจภายในระยะเวลาททนกาหนดไว ถงแมวาการดาเนนการในระยะกลางนาจะประสบปญหาทงภายในหนวยงาน และระหวางหนวยงานอยบาง เชน ความไมสอดคลองระหวางจานวนของเจาหนาทปฏบตงานกบภาระงานทตองรบผดชอบ และปญหาเรองการประสานงานระหวางเจาหนาทปฏบตงานกบนกเรยนทน เปนตน ทงนมาตรการการดแลนกเรยนทนจะมความแตกตางกนไปตามสภาพบรบทของหนวยงาน อยางไรกตามตางมแนวทางแกนกลางทกาหนดโดยสานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.) และสานกงานคณะกรรมการอดมศกษา (สกอ.) กาหนดไวเพอใชเปนแนวทางหลกในการดาเนนงานททกฝายรบทราบและตองปฏบตรวมกน นอกจากน ผลการศกษายงแสดงใหเหนถงพฒนาการจากการใชประโยชนของเทคโนโลยการสอสารทมบทบาทในการตดตอประสานงานอยางมประสทธภาพทงภายในและภายนอกหนวยงาน รวมถงระหวางนกเรยนทนกบเจาหนาทปฏบตการดานการสนบสนนดแล โดยมสวนชวยเพมประสทธภาพในการบรหาร

247

จดการระยะกลางนาอยางเหนไดชด แตกลบไมปรากฏเดนชดในชวงการบรหารจดการระยะตนนา ซงสวนใหญยงเปนการดาเนนงานโดยใชระบบปกตโดยมนษย ตงแตการรบสมคร การจดสอบ และการสงเอกสารตางๆ กอใหเกดขอจากดในการดาเนนงานบางประการ เชน ระยะทางในการเดนทางเพอดาเนนการตางๆ กบสวนกลาง การขอเอกสารสาคญจากทางโรงเรยน หรอสวนกลาง เปนตน ซงทาใหบางครงเกดความลาชาและม ความผดพลาดอนเนองมาจากความเขาใจทคลาดเคลอนตอกระบวนการ หรอมาตรฐานการปฏบตงานตางๆ นนเอง ตอนท 2 อภปรายผลการประเมนโครงการ 1 อาเภอ 1 อาเภอ

จากผลการวจยเพอศกษาและตดตามประเมนผลการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ตงแตรนท 1 ถงรนท 4 ตามการสรปผลการประเมนโครงการมประเดนอภปรายดงตอไปน 1. การศกษาและตดตามประเมนผลการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนในแตละรน ในมตทมพฒนาการและการเปลยนแปลงตงแตรนท 1 ถงรนท 4 อภปรายผลการศกษาและตดตามประเมนผลการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนในแตละรน ในมตทมพฒนาการและการเปลยนแปลงตงแตรนท 1 ถงรนท 4 ประกอบดวย 4 ประเดน คอ 1) นโยบายโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน 2) หลกเกณฑวธการคดเลอก 3) สาขาวชาและประเทศทใหผรบทนไปศกษา โดยแตละประเดนมสาระสาคญทตองอภปรายผลดงน 1.1 นโยบายโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ผลการวเคราะหในดานในดานจดแขงของนโยบาย พบวา นโยบายนเปนนโยบายทเปดโอกาสใหเดกทครอบครวมฐานะยากจน ไมมโอกาสทางการศกษาสามารถเขาถงการศกษาในระดบสงมากขน โดยเฉพาะ อยางยงเดกทอยในพนทชนบทหางไกล อกทงเปนการสรางโอกาสใหผรบทนไดเรยนรองคความรสาขาวชาเฉพาะทางทจาเปนตอการพฒนาประเทศ โดยผลการสารวจความคดเหนจากผรบทน ครอบครว และทองถน สวนใหญเหนดวยในระดบมากทสดวา โครงการนชวยเพมโอกาสทางการศกษาใหแกเดกยากจน (รอยละ 54.30) อกทงสวนใหญยงเหนดวยในระดบมากทสดวา โครงการนชวยลดความเหลอมลาทางการศกษาของเดกยากจนใหมโอกาสมากขน (รอยละ 28.60) สอดคลองกบผลการวจยของสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล (2553) ทสารวจความคดเหนของนกเรยนทนทสาเรจการศกษาเกยวกบจดเดนของโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน พบวาสวนใหญเหนดวยวาโครงการนเปดโอกาสใหเดกทดอยโอกาสทางการศกษา โดยเฉพาะเดกยากจนทอยในชนบท (รอยละ 84) แสดงใหเหนวา นโยบายนเปนนโยบายทเปดโอกาสใหเดกทครอบครวมฐานะยากจนอยางแทจรงและหากมการดาเนนนโยบายทมเปาหมายและปรชญาอยางชดเจนและตอเนองเปนภารกจกจะเปนนโยบายทเปนรฐสวสดการเพอใหโอกาสแกเดกยากจนแตเรยนด ใหไดมโอกาสเรยนตอตางประเทศ ตลอดจนเปนทนทเปนตนแบบตวอยางและการสรางแรงบนดาลใจในกลมนกเรยน

248

ดอยโอกาสทยากจน ไดมงมนขยนหมนเพยรและเหนแบบอยางในความสาเรจของนกเรยนรนพศษยเกาในโรงเรยนของตนเองดวย ผลการวเคราะหในดานจดออนของนโยบาย พบวา จดออนทมความสาคญอยางยง คอ นโยบายนเปนนโยบายทไมมเงอนไขตองชดใชทนเมอไมปฏบตตามสญญา (ยกเวนรนท 4 ในทนประเภท 2 ซงเปนทนไมจากดรายไดกาหนดใหไปศกษาในสาขาวทยาศาสตรทขาดแคลน และตองชดใชทนหากมการละเมดสญญา) และขาดการรองรบการทางานของนกเรยนทนภายหลงสาเรจการศกษา เนองจากไมสามารถใชประโยชนจากนกเรยนทนไดอยางคมคา สนเปลองงบประมาณ สอดคลองกบผลการวจยของสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล (2553) ทสารวจความคดเหนจากนกเรยนทนแลวพบวานกเรยนทนสวนใหญเหนวา จดออนของโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ไดแก การไมมขอผกมด (รอยละ 38.60) และขาดการรองรบการทางาน (รอยละ 31.90) ตามลาดบ 1.2 หลกเกณฑวธการคดเลอก

ในดานจดออนของวธการคดเลอก/เกณฑการตดสนผล พบวา การคดเลอกผรบทนรนท 1 กาหนด ใหหนวยงานในการรบผดชอบออกขอสอบกลางเปนจงหวด ทาใหเกดความไมเปนมาตรฐานของแบบสอบ นอกจากนยงพบวา การเปลยนแปลงหนวยงานทออกขอสอบตงแตรนท 1 – 4 ทาใหเกดความไมเสมอภาค หรอลาเอยงขน เนองจากแนวการออกแบบหรอเนอหาทใชวดควรมาจากคณะบคคลทมความหลากหลายทางความคด สาขาวชา เปนตน นอกจากนมาตรฐานของขอสอบทใชคดเลอกแตละครง มความยากงายแตกตางกนสอดคลองกบผลการวจยของสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล (2553) ทสารวจความคดเหนจากนกเรยนทนแลวพบวากระบวนการคดเลอกเดกยงไมเขมงวดและชดเจน เชน วธการสอบคดเลอก (รอยละ 51.30) ซงในสวนของคณภาพของขอสอบนน พบวา ขาดการพจารณาเรองของระดบความยากของแบบสอบรวมกบเกณฑขนตาทใชประเมนซงแตกตางกนในแตละรนและแตละรอบ ซงจากผลการวจยในครงน ไดใหแนวทางในการคดเลอกนกเรยนทน คอ ขอสอบควรมระดบความยากงายปานกลาง ขณะทเกณฑการตดสนขนตาควรผานใหอยในชวง 60 – 70 % และสดสวนของขอสอบนนควรแบงเปนการประเมนทกษะความรทางดานวชาการ (พทธพสย) ประมาณ 70 % อกสวนหนงเปนการประเมนทางดานทกษะทางดานจตพสยและทกษะพสย ประมาณ 30 % เพอใหสะทอนถงบคลกภาพของนกเรยนทมความเหมาะสมไมเพยงความสามารถทางดานวชาความร แตยงตองมทกษะในการใชชวต การปรบตวเอง การทางานกลมเพอใหสามารถศกษาไดสาเรจตามเปาหมาย

ประเดนทควรพจารณาเพมเตมในการวดและประเมนผลเพอคดเลอกนกเรยนทตองการไปศกษาตอในตางประเทศ คอ การทดสอบการเขยนเพอสะทอนคดวเคราะห เนองจากในตางประเทศนน เชน สาธารณรฐฝรงเศส ทมระบบการคดเลอกนกเรยนเขาสระดบมหาวทยาลย โดยนอกจากจะอาศยคะแนนจากการทดสอบมาตรฐานของประเทศเพอพจารณาในการตดสนใหเขารบการศกษาแลว ยงใหความสาคญกบ จดหมายแนะนาตว (Statement of Purpose ; SOP หรอ Letter of Motivation) ซงเปนการทาใหผประเมนไดเหนภาพวานกเรยนนนมลกษณะบคลกภาพและความสามารถเชนไร โดยการเขยนจดหมายแนะนาตว (Statement of

249

Purpose ; SOP หรอ Letter of Motivation) คอ การเขยนจดหมายแนะนาตวและแสดงเจตจานงวาทาไมถงอยากศกษาตอ ณ สถาบนนนๆ โดยปกตจดหมายไมควรมความยาวเกน 1 หนากระดาษ (ยกเวนกรณทมหาวทยาลยกาหนดความยาวและจาหนามาชดเจน) เนอหาในจดหมายประกอบดวย เนอหาหลก 3 สวน คอ 1) ภมหลงของผสมครเรยน (Background) 2) จดประสงคหรอแรงบนดาลใจในการสมครเรยนในสาขานนๆ(Purpose หรอ Motivation) 3) แผนการในอนาคตหลงจากจบการศกษา (Future Plan) นอกจากนเมอนกเรยนเขาสการศกษาระดบมหาวทยาลยในตางประเทศแลว นกศกษาจาเปนตองมทกษะในการการเขยนเชงวชาการ (Academic Writing) อนไดแก การเขยนบทคดยอและวทยานพนธ (Text Analysis) ในลกษณะแบบสนและยาว และบทบรรยายสนๆ การเขยนไวยากรณทเกยวของในการเขยนบทคดยอและวทยานพนธ ( Grammar Review and Practice) เ ช น active and passive voice, narrative, suggestion and recommendation รวมถง ทกษะการเขยนตางๆ เพอนาไปใชในการเขยนงานวจย โดยเปนทกษะการเขยนเพอหลกเลยงการคดลอกขอความงานวจยจากผ อน เชน การสรปความ (summarizing) การถอดความ (paraphrasing) การอางขอความ (quoting) การอางอง (citing) การอธบายกราฟและแผนภาพ (describing graphs and charts) การเขยนสรปผลการวจย (research result writing) เปนตน โดยทกษะการเขยนเหลานนกเรยนไทยอาจไมไดรบการฝกฝนการเขยนเทาทควร ดงนนสาหรบในกรณทนกเรยนเลอกไปศกษาตอในตางประเทศ ในกระบวนการคดเลอกนกเรยนทนไปจนถงกระบวนการปฐมนเทศกอนการเดนทางไปศกษาในตางประเทศใหแกนกเรยน โดยแบบทดสอบควรมการเพมเตมเนอหาในการวดนอกจากเนอหาทางดานวชาการแลว ยงควรเพมเตมทกษะการเขยนเพอสะทอนการคดวเคราะห ตลอดจนการวดประเมนทกษะการเขยนเชงวชาการเพอใหไดนกเรยนทมศกยภาพและมอตราการสาเรจการศกษาสง ไมสนเปลองงบประมาณ สอดคลองกบผลงานวจยของสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล (2553) ทไดระบถงแนวทางในการสงเสรมและการพฒนานกเรยนทน 1 อาเภอ 1 ทน คอควรมการปรบปรงระบบการคดเลอกใหมประสทธภาพมากกวานรวมถงควรมการเตรยมพรอมนกเรยนกอนเดนทางทงดานภาษาและการใชชวต 1.3 สาขาวชาและประเทศทใหผรบทนไปศกษา

จากผลการวเคราะหความสอดคลองระหวาง สาขาวชา ทเปนความตองการของทองถนกบสาขาวชาทผรบทนไปศกษา พบวาสาขาวชาทนกเรยนเลอกเรยนเพยงรอยละ 33.33 เปนสาขาวชาทสอดคลองกบ ความตองการในทองถน และรอยละ 11.11 เปนสาขาวชาทคอนขางสอดคลองกบความตองการในทองถน ขณะทสาขาวชาทนกเรยนเลอกเรยนสวนใหญรอยละ 55.60 เปนสาขาวชาไมสอดคลองกบความตองการในทองถน โดยกลมสาขาวชาทนกเรยนทนเลอกเรยน 3 อนดบแรก คอ กลมวชาชพเฉพาะทาง (รอยละ 23.29) กลม วทยาศาสตร (รอยละ 21.02) และกลมบ รหารจดการ (รอยละ 14.89) ตามลาดบ ท งน ใน กลมวทยาศาสตรแมวาจะเปนกลมวชาทนกเรยนเลอกเรยนในอนดบตน แตเมอวเคราะหตามความตองการของทองถนแลวพบวา ไมสอดคลองกบความตองของทองถนซงกลมวชาททองถนมความตองการแทจรงนน ไดแก กลมพาณชยกรรม กลมเกษตรกรรม และกลมอตสาหกรรม นอกจากนการเปดโอกาสใหใหมทนประเภทท 2

250

ทไมจากดรายได ซงสนบสนนใหทนแกนกเรยนในสายวชาทขาดแคลนดานวทยาศาสตร กเปนอกปจจยหนงทสงผลใหมนกเรยนไปศกษาตอในกลมวทยาศาสตรมาก ทงนทางกระทรวงการคลง (2556) ไดมขอสงเกตเพมเตมซงสอดคลองกบผลการวจยในครงน คอ การใหทนประเภทท 2 นนมวตถประสงคเชนเดยวกบโครงการพฒนากาลงคนดานวทยาศาสตร ดงนนจงควรกาหนดกลมเปาหมายผรบทนของแตละโครงการใหชดเจน เพอไมใหเกดความซาซอนของทน

จากผลการวเคราะหความสอดคลองระหวาง ประเทศ ทเปนความตองการของทองถนกบประเทศทผรบทนไปศกษา พบวาประเทศทนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทเลอกไปศกษาตอในตางประเทศ รนท 1 – 4 ทมความสอดรบกบประเทศททองถนตองการ ไดแก ญ ปน สาธารณรฐฝรงเศส สาธารณรฐประชาชนจน สหพนธสาธารณรฐเยอรมน และราชอาณาจกรเนเธอรแลนด ทงนสอดคลองกบความคดเหนของกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย (2556) ทไดเสนอวา ควรใหการสนบสนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน โดยพจารณาถงประเดนความเชอมโยงระหวางภาคอตสาหกรรม ภาคการศกษาและภาครฐ โดยเฉพาะอตสาหกรรมในกลมประเทศทไมใชภาษาองกฤษเปนหลกแตมฐานการผลตในประเทศไทย เชน สาธารณรฐประชาชนจน สาธารณรฐฝรงเศส ญปน เปนตน ทงนเพอใหเกดเครอขายความรวมมอทเขมแขงระหวางนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน กบทกภาคสวน อนเปนการสนบสนนหลกการแรกเรมของการสงนกเรยนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ไปศกษาตอในประเทศทไมใชภาษาองกฤษเพอนาวทยาการทหลากหลายมาสรางผลผลตและการจางงานทขยายวงกวางมากยงขน

ขณะทประเทศท นกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1 – 4 เลอกไปศกษาตอนอยมาก ซงไมสอดคลองกบประเทศททองถนมความตองการ ไดแก กลมประเทศอาเซยน เชน ประเทศสงคโปรและประเทศมาเลเซย ทงนตงแตป พ.ศ. 2558 ประเทศไทยไดกาวสประชาคมอาเซยน การพฒนาคนเพอเตรยมความพรอมสประชาคมเศรษฐกจอาเซยนจงเปนเรองทสาคญ เนองจากจะมการเคลอนยายสนคาบรการ การลงทน และแรงงานฝมออยางเสร การทสนบสนนใหนกเรยนทนไดไปศกษาตอจะทาใหไดทรพยากรบคคลทมคณภาพ มความสามารถในการตดตอสอสาร รวธการคดเทาทนตางชาตมากขน มทกษะในงานสาขาตางๆ และมขดความสามารถในการแขงขนกบนานาชาตได ซงผลการวจยในครงนพบวา จานวนนกเรยนทเลอกไปเรยนในกลมประเทศอาเซยนมนอยมาก จงควรสงเสรมและกระตนใหนกเรยนเลอกไปศกษาตอในกลมประเทศอาเซยน สอดคลองกบผลการวจยของสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล (2553) ทไดใหขอเสนอแนะวา ควรสงนกเรยน 1 อาเภอ 1 ทนไปศกษาในประเทศแถบเอเชยเปนหลก เนองจากเสยคาใชจายและใชระยะเวลานอยกวา เมอเทยบกบการไปศกษาในทวปยโรปหรอทวปอเมรกา แตประสทธภาพและผลลพธทได มความแตกตางกนไมมาก จากขอคนพบทพบวา จานวนนกเรยนทเลอกไปเรยนในกลมประเทศอาเซยนมนอยมาก ทงนมสาเหตหลายประการ เชน ประการแรก คอ ขาดนโยบายรองรบการกลบมาทางานหลงจากการสาเรจการศกษา ในสาขากลมวชาทเกยวกบอาเซยนทาใหนกเรยนมองไมเหนหนทางในการประกอบอาชพทชดเจน ทงนแมวาประเทศไทยจะมความรวมมอกบอาเซยนในเชงของความรวมมอทางเศรษฐกจแตยงไมสนบสนนความรวมมอในดานการศกษาเทาทควร โดยการศกษาเกยวกบอาเซยนศกษายงเปนลกษณะการเรยนรภายในประเทศมากกวาการแลกเปลยนเรยนรระหวางประเทศ ประการทสอง คอ นกเรยนทนหรอ

251

ผเชยวชาญทสาเรจการศกษาเกยวกบ ลาวศกษา พมาศกษา และอนๆ ยงมนอยมาก ทาใหขาดบคคลแบบอยางทจะเปนตนแบบผใหขอมล ตลอดจนแนะแนวทางในเสนทางการประกอบอาชพในกลมสาขาวชาและประเทศกลมอาเซยนไดทงทมความตองการเปนอนมาก ประการสดทาย คณะและสาขาวชาทเปดสอนในอาเซยนไมโดดเดนเทาในกลมประเทศยโรป และอเมรกา คานยมของนกเรยนไทยมความประสงคจะไปเรยนในประเทศทมความเจรญกาวหนา มชอเสยง ไดรบการยอมรบมากกวาในสาขาและมหาวทยาลยของกลมประเทศอาเซยนทยงตองพฒนาอกมาก 2. การศกษาผลสาเรจและผลกระทบตอผรบทน ครอบครว และทองถน ในรนท 1 และรนท 2

อภปรายผลการศกษาผลลพธและผลกระทบตอผรบทน ครอบครว และทองถน โดยเกบขอมลเชงคณภาพจากการสมภาษณ ไดจาแนกพจารณาออกเปนผลลพธหรอผลกระทบเชงบวกและเชงลบตอผรบทน ครอบครวของผรบทน และสงคม/ชมชนทองถน ตลอดจนปจจยสาเรจและการยตการศกษาในตางประเทศ โดยมรายละเอยดดงตอไปน

2.1 ผลลพธหรอผลกระทบเชงบวกตอผรบทน ครอบครวของผรบทน และสงคม/ชมชนทองถน

จากผลการศกษาผลลพธเชงบวกทเกดขนกบผรบทนและครอบครวของผรบทน รวมถงผบรหารและเจาหนาท สพม. ในประเดนทเกยวกบผลลพธทเกดขนกบผรบทน พบวา สวนใหญเหนวาผรบทนไดรบโอกาสเขาถงการศกษาทมคณภาพทงในและตางประเทศ และสามารถสาเรจการศกษาภายในระยะเวลาของการรบทน ตลอดจนมงานทาภายหลงสาเรจการศกษาและยกระดบคณภาพชวตของตนเองและครอบครวได มรายไดเขามาจนเจอครอบครว เกดความภาคภมใจในตวผรบทน ครอบครวเปนทยอมรบจากชมชน เกดจตสานกสาธารณะ เกดความซาบซงในคณคาของทนทมตอบตรหลาน จงตองการตอบแทนและสรางประโยชนใหกบสงคมตอไป สอดคลองกบผลการสารวจความคดเหนจากทองถนทสวนใหญมความคดเหนในระดบปานกลางวา “ทองถนของทานไดรบประโยชนจากโครงการน” คดเปนรอยละ 31.40 สอดคลองกบผลการวจยของสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล (2553) ทไดศกษาการกลบไปพฒนาภมลาเนาของนกเรยนทน 1 อาเภอ 1 ทนทจบการศกษาแลว พบวา นกเรยน 1 อาเภอ 1 ทนตองการตอบแทนสงคมและประเทศชาต โดยอยากทางานทเปนประโยชนตอชมชนหรอทองถนของตนเอง ซงในสวนนอาจกาหนดใหเปนเกณฑในการชดใชทนใหชดเจนไปเลยหรอใหมหนวยงานภาครฐมารองรบนกเรยนทน 1 อาเภอ 1 ทน เพอใหตอบสนองวตถประสงคของโครงการฯ อยางแทจรง ขณะทผลการศกษายงแสดงใหเหนวานกเรยนทนสวนใหญ (รอยละ 87) ตองการกลบไปพฒนาทองถน ในขณะทมเพยงสวนหนงเทานน คอรอยละ 10 ทไมตองการกลบไปพฒนาทองถนของตน โดยเหตผลหลกทนกเรยนทนอยากกลบไปชวยพฒนาทองถนคอ ตองการตอบแทนทองถนและภมลาเนาของตน (รอยละ 40) เหตผลรองลงมา ไดแก อยใกลบานทาใหสะดวกในการเดนทาง (รอยละ 28) ไดกลบไปอยกบครอบครว (รอยละ 23)

252

2.2 ผลลพธหรอผลกระทบเชงลบตอผรบทน ครอบครวของผรบทน และสงคม/ชมชนทองถน จากผลลพธหรอผลกระทบเชงลบตอผรบทน ครอบครวของผรบทน และสงคม/ชมชนทองถน พบวา

ในกรณทนกเรยนทนสาเรจการศกษาแลว แตไมสามารถบรรจเขารบราชการในทองถนได เนองจากไมม ใบประกอบวชาชพหรอไมไดรบการประสานงานจากหนวยงานของภาครฐตางๆ เทาทควร สงผลใหนกเรยนทนบางสวนตองไปประกอบอาชพทไมตรงกบสาขาวชาทไดสาเรจการศกษามา อกทงการไมมนโยบายใน การรองรบการทางาน ซงนบไดวาเปนการสนเปลองงบประมาณในการลงทนเพอพฒนาคนและประเทศชาตโดยเปลาประโยชน ทงนกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย (2556) ไดมแนวความคดเหนทสอดคลองกบผลการวจยในครงนวา ควรสรางโอกาสในการทางานหลงจบการศกษาใหกบนกเรยนทน เชนเดยวกนกบประเทศจน ประเทศเวยดนาม และกลมประเทศตะวนออกกลางทใหนกเรยนทนกลบไปทางานใหกบกระทรวงและหนวยงานภาครฐตางๆ ในประเทศ และมระบบการสรางเสนทางอาชพทสอดคลองกบสาขาวชาของนกเรยนทน โดยประสานความรวมมอกบหนวยงานทเกยวของ ทงหนวยงานในสงกดภาครฐและเอกชน รวมทงการเตรยมโครงสรางพนฐานทจาเปนเพอรองรบการปฏบตงานของนกเรยนทนเมอสาเรจการศกษา เพอใหนกเรยนทนไดกลบมาทางานไดตรงตามสาขาและเกดการพฒนาศกยภาพของกาลงคนไดอยางตอเนอง ผลการศกษาขอมลภาวะการมงานทาของนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1 – 3 ภายหลง การสาเรจการศกษาพบวานกเรยนทนสวนใหญประกอบอาชพในภาคเอกชน จานวน 1,174 คน คดเปนรอยละ 73.70 รองลงมาประกอบอาชพในภาครฐ จานวน 190 คน คดเปนรอยละ 11.93 และศกษาตอในระดบทสงขน 171 คน คดเปนรอยละ 10.73 แสดงใหเหนวานกเรยนทนสวนใหญเขาทางานในภาคเอกชนในสดสวนทมากทงนเปนผลมาจากนโยบายทขาดการรองรบการทางานในการประสานเพอรบนกเรยนทนเขามาใชประโยชน เมอขาดการรองรบการทางาน รวมถงขาดการประสานงานของหนวยงานภาครฐในการอานวยความสะดวกแกนกเรยนทนเพอบรรจเขารบราชการตามสาขาวชาทสาเรจการศกษามา ทาใหนกเรยนทนมโอกาสเขาทางานในหนวยงานของรฐนอยกวาเมอเทยบกบเอกชน สอดคลองกบผลงานวจยของสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล (2553) ทพบวา 2 ใน 3 ของผทมงานทา ทางานอยในองคกรหรอบรษทในภาคเอกชน มเพยง 1 ใน 3 เทานนททางานองคกรหรอหนวยงานในภาครฐ ขอคนพบดงกลาว หนวยงานทเกยวของควรมการพจารณาทบทวนนโยบายโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ในประเดนการลงทนจานวนมากแตกลบไมใหความสาคญกบผลผลตมากเทาทควร แตภาคเอกชนกลบรบประโยชนนไปอยางเตมททงทไมมสวนรวมโครงการนมากนก

253

4. การศกษาแนวโนมปญหา อปสรรคทจะสงผลกระทบตอการดาเนนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 3 และรนท 4 จากผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวน 4.1 การบรหารงานในการดแลนกเรยนทนทศกษาในประเทศ

จากผลการวจยครงนในดานแนวโนมปญหา อปสรรคในการบรหารงานในการดแลนกเรยนทนในประเทศ พบวา ขาดการตรวจสอบเกณฑรายไดอยางเขมงวด ทาใหอาจเกดชองโหว และการทจรตจากการแจงรายไดทไมตรงกบความเปนจรง สอดคลองกบขอคนพบจากงานวจยของสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล (2553) ทพบวา ขอมลและการเตรยมความพรอมไมด มปญหามาก อาท เกณฑการเลอกแตละอาเภอไมชดเจน จงทาใหพบวาผสมครบางคนมพอแมทมฐานะไมไดยากจนจรง และมเดกทไดรบทน บางรายเปนลกหลานนกการเมองทองถน ทาใหสงคมมองวาการคดเลอกไมโปรงใส

การบรหารจดการเงนทน สงผลใหเดกเรมเรยนชาหรอบางกรณจาเปนตองสารองเงนจายกอน ซงกวาจะไดรบเงนคนใชเวลานาน เกดผลกระทบตอครอบครว สอดคลองกบขอคนพบจากงานวจยของสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล (2553) ทพบวา นกเรยน 1 อาเภอ 1 ทนในประเทศ ไดรบคาใชจายประจาเดอนทลาชา ขาดการประสานงานการใหขอมลสาขาวชาททองถนมความตองการ เพอเปนสารสนเทศในการเลอกสาขาวชาในการเรยนทาใหสาขาทนกเรยนเลอกเรยนไมสอดคลองกบความตองการของทองถนหรอประเทศ นกเรยนทนมอสระในการเลอกสาขามาก ทาใหเปนการเรยนตามความตองการสวนบคคล ทงนการใหขอมลสาขาวชากอนการไปศกษาตอนนเปนสงสาคญทนกเรยนผรบทนตองทราบกอนทจะไปศกษา สอดคลองกบขอเสนอแนะแนวทางการบรหารจดการและการเตรยมความพรอมทสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล (2553) ไดระบวา ควรใหรายละเอยดขอมลเกยวกบสาขาทนกเรยน 1 อาเภอ 1 ทนจะไปศกษาในแตละประเทศใหชดเจนมากยงขน เมอนกเรยนไดขอมลทชดเจน นกเรยนกจะมความมนใจในการเลอกคณะ สาขาวชาหรอหลกสตร ทาใหการยายสถานทเรยน หลกสตร สาขาวชา ลดลงหรอมนอยทสด เปนผลใหเกดความคมคาทงเวลาและทนทตองจายใหกบนกเรยน 1 อาเภอ 1 ทนในแตละป

ทงนจากแนวโนมปญหาและอปสรรคทเกดขนกบการบรหารงานในการดแลนกเรยนทนทศกษาในประเทศดงทไดกลาวมาขางตนแลว กสบเนองมาจากการไมมเจาหนาทดแลนกเรยนทนโดยเฉพาะ ตลอดจนถงขาดการกาหนดบทบาทหนาททชดเจน ทาใหนกเรยนทนมปญหาในการตดตอเมอมปญหา อกทงดวยปญหานจงทาใหเจาหนาททงจากหนวยงานของสานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา และสานกความสมพนธตางประเทศ สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ ตองรบภาระ ในการประสานงานบรหารทน ทงนนอกจากมงานหลกทตองปฏบตเปนภารกจประจาอยแลว กจาเปนทตองดแลจดการนกเรยนทนภายใตคณะผปฏบตงานทมจานวนนอยแตปรมาณงานมากดวยจานวนนกเรยนตอรนทมจานวนมาก สงผลใหผปฏบตงานเกดความทอแทและรสกวาเปนงานฝาก

254

4.2 การบรหารงานในการดแลนกเรยนทนทศกษาในประเทศไทย จากผลการวจยครงนในดานแนวโนมปญหา อปสรรคในการบรหารงานในการดแลนกเรยนทนใน

ตางประเทศเฉพาะรนท 1 พบวา ไมมการสงนกเรยนไปอยกบ host ทาใหนกเรยนไมไดฝกภาษาเทาทควร สอดคลองกบผลการวจยของสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล (2553) ทไดใหขอเสนอแนะวา ควรกระจายทพกของนกเรยน 1 อาเภอ 1 ทนอยางหลากหลาย เพอใหนกเรยนไดรบประสบการณ ในการดาเนนชวตตามลาพงในวฒนธรรมทแตกตาง ทาใหนกเรยน 1 อาเภอ 1 ทนมการเรยนร การปรบตว ทงในภาษาทใชในชวตประจาวน เพอนตางชาต วฒนธรรมพนบานของเขตทพกอาศย เปนตน การเรยนรและ การปรบตว ทาใหเกดการเพมทกษะการใชภาษา การเอาตวรอด และการมเครอขายกบเพอนตางชาตทงในและนอกสถานศกษา นอกจากนแนวโนมปญหา อปสรรคในการบรหารงานในการดแลนกเรยนทนในรนท 1 ยงพบวา มอปสรรคเรองการตดตอประสานงาน เนองจากเทคโนโลยการสอสารยงไมทนสมยเทาปจจบนน สวนการบรหารจดการอยกบอคราชทตในประเทศองกฤษในกรณของนกเรยนทนทศกษาในสาธารณรฐฝรงเศส ทงนการบรหารจดการในรนท 1 มปญหามาก เนองจากการจดการเรงดวน ในกรณของสหพนธสาธารณรฐ -เยอรมน สถานทตจางบรษทเอกชนดแลนกเรยนทนในรนท 1 และรนท 2 ทาใหการดแลนกเรยนอาจไมทวถงในระยะแรก ซงสอดคลองกบผลการวจยของสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล (2553) ทพบวา เกณฑการบรหารจดการยงไมมาตรฐานและไมมความชดเจน เนองจากเปนทนท พงเรมทาให การบรหารจดการยงมมาตรฐานไมเพยงพอ ยงไมมการวางระบบในการทางานของเจาหนาทอยางเพยงพอ

นอกจากนยงมประเดนปญหาคาใชจายไมตรงกบคาครองชพของแตละประเทศและยคสมย ทควรปรบใหมความเหมาะสม สอดคลองกบขอคนพบจากงานวจยของสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล (2553) ทพบวามการใหคาใชจายรายเดอนทแตกตางกนมากระหวางนกเรยน 1 อาเภอ 1ทน ในประเทศและตางประเทศ 5. การศกษาและพฒนารปแบบการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทมประสทธภาพ

คณะผวจยเสนอใหมการจดตงสานกงานบรหารจดการทนเพอสรางโอกาสและความเสมอภาคทางการศกษา ภายใตสานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ มภารกจในการดแลทนการศกษาทกระทรวงศกษาธการใหการสนบสนนทมในปจจบนและอนาคต รวมถงภารกจในการจดการกบปญหาเรองความเหลอมลาและขาดโอกาสทางการศกษาในประเทศ ลกษณะหนวยงานจะบรหารโดยคณะกรรมการ (board) ขนมาจาก 4 ฝาย ไดแก ฝายการเมอง ฝายขาราชการ ทองถน และภาคเอกชน หนวยงานนจะสามารถบรหารจดการไดอยางอสระ คลองตว เกดความตอเนองมากขน โครงสรางของสานกงานบรหารจดการทนเพอสรางโอกาสและความเสมอภาคทางการศกษาจะประกอบไปดวย 5 ฝาย ไดแก ฝายบรหารนโยบายและแผนดาเนนการ ฝายคดเลอกและฝกอบรม ฝายศกษาตอ ดแล ความชวยเหลอ ฝายศกษาวจย ตดตามและประเมนผล และฝายเลขานการ ตามรปแบบโครงสรางในแผนภาพ 8.1

255

แผนภาพ 8.1 โครงสรางการบรหารสานกงานบรหารจดการทนเพอสรางโอกาสและความเสมอภาคทางการศกษา



- รฐมนตร

- ผชวยรฐมนตร

- ผเชยวชาญ

- ทปรกษา

ราชการ

- ก.พ. - กระทรวงการตางประเทศ

- สกอ. - สคบ.

สานกงานบรหารจดการทนเพอสรางโอกาสและความเสมอภาคทาง


คณะกรรมการกากบนโยบาย ยทธศาสตร พฒนาประเทศ 12-15 คน


- หอการคา

- สภาอตสาหกรรม


- ธรกจ


- งบประมาณ

- นโยบาย

- การบรหาร

- การลงนาม MOU


- ระเบยบกฎเกณฑ

- ขอทดสอบ

- หลกสตรฝกอบรม


- รบสงนกศกษา

- เงนทนระหวางเรยน

- ระบบขอมลขาวสาร

- คาแนะนาชวยเหลอ


- วจยนโยบาย

- วจยเปรยบเทยบ

- ตดตามประเมนผลโครงการ


- รายงานการประชม

- รายงานประจาป - ผลการดาเนนงาน


- อปท. - สถ. - นกวชาการ

- ผประกอบการ

256

6. ประสทธภาพการบรหารโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ตามทฤษฎการบรหารโครงการใหมคณภาพตามแนวทางของ Organizational Excellence (1993)

ตองคานงถง 3 มต ไดแก มตดานเวลา (time) มตคาใชจาย (costs) มตทรพยากร (resources) ในขณะท Atkinson (1999) ไดศกษาถงการประเมนความสาเรจของการบรหารจดการโครงการโดยพจารณาถงมตดานเวลา คาใชจายและคณภาพของผลผลตทได (quality of product) ซงมตดานคณภาพของผลผลตดงกลาว จะสะทอนถงคณภาพของการบรหารจดการโครงการเชนเดยวกน ดงนนการประเมนความสาเรจดาน การบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนในครงนจะพจารณาจาก 4 มต ไดแก 1) มตดานคณภาพผลผลตจากโครงการ 2) มตดานเวลา 3) มตดานทรพยากร และ 4) มตดานคาใชจาย

เมอพจารณามตดานคณภาพผลผลตจากโครงการโดยศกษาขอมลจากผลลพธและผลกระทบของนกเรยนทน รนท 1 และรนท 2 ทสาเรจการศกษาแลวตอประเทศไทยและทองถน พบวา นกเรยนทนสวนใหญทเปนผลผลตจากโครงการมคณลกษณะทถงพรอมทงดานความรความสามารถในสาขาทศกษาและคณธรรม จรยธรรมทเหมาะสมในฐานะนกเรยนทนรฐบาล คอ เปนผมวฒภาวะทางอารมณและสงคม สามารถอยรวมกบผอนไดอยางมคณภาพ เปนผมความรบผดชอบ อดทนอดกลน มจตสาธารณะ ไมยอทอตอความยากลาบากและเรยนรจากการทางานไดอยางรวดเรว มวสยทศนสามารถเปนพลเมองทดของประเทศได

สวนการบรหารโครงการในชวง 4 รนทผานมา พบวา มจดเดน เนนมตเวลาและทรพยากรทม ความเขมแขง และสามารถบรหารจดการใหนกเรยนทนสามารถศกษาสาเรจตามระยะเวลาทกาหนดไดมากกวารอยละ 80 ในขณะทรอยละ 20 ทเหลอไมสามารถศกษาสาเรจไดเนองจากจดออนบางประการของการบรหารงานในมตเวลาและคาใชจาย

ในมตเวลามจดออนในเรองของขอมลทถกตองเกยวกบระบบการศกษาในแตละประเทศทสงนกเรยนทนไปศกษาตอ อกทงในบางรนเปดรบสมครนกเรยนทนหลายรอบทาใหการบรหารจดการตางๆ ไดรบผลกระทบจากความคลาดเคลอนดานมตเวลา ยกตวอยางเชน นกเรยนทนรนท 3 เปดรบสมครสองรอบสงผลใหนกเรยนทนทไดรบการคดเลอกและเลอกเรยนในประเทศญปนมขอจากดเรองของการเตรยมภาษาและพนฐานทางวชาการกอนทจะเขารบการทดสอบระดบชาต (EJU) นอยกวาทควรจะเปน กลาวคอนกเรยนทนประเทศญปนรนท 3 รอบท 1 ซงไดรบการคดเลอกตามระยะเวลาทกาหนดจะมความพรอมดานภาษาและพนฐานทางวชาการในประเทศญปนเปนเวลา 6 เดอนกอนทจะถงกาหนดการทดสอบระดบชาต ในขณะท นกเรยนทนรนท 3 รอบท 2 จะมเวลาเตรยมความพรอมในประเทศญปนเพยง 3 เดอน ซงถอวานอยเกนไป เปนตน จะเหนวามตดานเวลาไดรบผลกระทบจากความไมแนนอนของนโยบายหรอการเปลยนแปลงนโยบายอยางฉบพลน ทาใหระบบการบรหารโครงการทกาหนดไวแตเดม ไดรบผลกระทบตองมการเปลยนแปลงไปดวย

มตดานคาใชจาย ไดรบผลกระทบจากความไมแนนอนของนโยบายเชนเดยวกน อกทงขอจากดใน การบรหารจดการระยะตนนายงสงผลกระทบถงมตดานคาใชจายในระยะกลางนาอกดวย กลาวคอ ความไมแนนอนของนโยบายเปนเหตใหโครงการตองเปดรบสมครนกเรยนทนในบางรนมากกวาหนงรอบ กอใหเกดคาใชจายทไมจาเปน หากวาโครงการมการคาดการณถงความเปนไปไดของผลลพธจากการรบสมคร

257

และสอบคดเลอกไวตงแตเรมตนจะชวยใหการบรหารจดการระยะตนนามความรอบคอบและรดกมมากยงขน นอกจากน ระบบการคดเลอกและการเตรยมความพรอมนกเรยนทนในระยะแรกทยงไมสามารถสรางเสรมศกยภาพของนกเรยนทนบางสวนใหมความพรอมกอนไปศกษาตอตางประเทศอยางมประสทธภาพ เปนเหตใหมนกเรยนทนสวนหนงขอยตการศกษาในตางประเทศ ทาใหเกดความสญเสยคาใชจายบางสวนทใชจายไปแลวหรอทเรยกวา ตนทนทไมกอใหเกดผลกาไร (nonprofit costs)

เมอพจารณาความสาเรจของการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ตามแนวคดของ Munns & Bjeirmi (1996) ทระบถงปจจยสาคญอนเปนเหตใหการบรหารจดการโครงการประสบความสาเรจหรอลมเหลวได ประกอบดวย 7 ปจจยหลก ดงน

1. ความเพยงพอของปจจยพนฐานในการดาเนนโครงการ 2. ความเหมาะสมและความเชยวชาญของผบรหารโครงการ 3. การสนบสนนจากผบรหารระดบสง 4. การระบจาเพาะของงานทเหมาะสม 5. เทคนคการบรหารจดการโครงการ 6. การวางแผนการจดการโครงการระยะปลายนา 7. พนธะสญญาและขอตกลงในการดาเนนโครงการ

จากการวเคราะหผลการศกษาประเมนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ตามปจจยทง 7 ประการขางตน สามารถสรปประเดนในแตละปจจยไดดงตารางท 8.1 ตาราง 8.1 วเคราะหผลการศกษาประเมนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ตามแนวคดของ Munns & Bjeirmi

ปจจย ผลการประเมนความเหมาะสมของปจจย

รายละเอยด

1. ความเพยงพอของปจจยพนฐานในการดาเนนโครงการ

ปานกลาง มงบประมาณในการดาเนนโครงการสงและสามารถดาเนนการไดอยางตอเนอง แตมขอจากดในดานความเพยงพอของกาลงคน

2. ความเหมาะสมและความเชยวชาญของผบรหารโครงการ

มาก ผบรหารโครงการในทน หมายถง สานกความสมพนธตางประเทศ สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ มความเชยวชาญในการบรหารจดการและสามารถมองเหนภาพรวมของโครงการทงหมดไดอยางชดเจน สามารถประสานงานกบหนวยงานทเกยวของไดอยางมประสทธภาพและสามารถจดผปฏบตงานใหเหมาะสมกบงานได (put the right man on the right job)

3. การสนบสนนจากผบรหารระดบสง

มาก โครงการไดรบการสนบสนนทงเชงนโยบายและการปฏบตอยางเตมทจากคณะผบรหารพจารณาโครงการซงมรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการเปนประธาน

258

ตาราง 8.1 วเคราะหผลการศกษาประเมนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ตามแนวคดของ Munns & Bjeirmi (ตอ)

ปจจย ผลการประเมนความเหมาะสมของปจจย

รายละเอยด

4. การระบจาเพาะของงานทเหมาะสม

ปานกลาง โครงการมการกาหนดแผนการทางานและภาระงานของทงโครงการไวอยางชดเจน มการวางระบบและกาหนดหนวยงานทเหมาะสมใหรบผดชอบงานแตละงาน แตยงขาดในสวนของความรวมมอกบภาคสวนทองถน และควรเพมบทบาทของสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) ทมตอโครงการใหมากยงขนเพอประโยชนในการบรหารจดการในระยะตนนาและปลายนาอยางมประสทธภาพ

5. เทคนคการบรหารจดการโครงการ

นอย ไมปรากฏรปแบบเทคนคการบรหารจดการโครงการตามทฤษฎ PM (Project Management Theory) อยางชดเจน

6. การวางแผนการจดการโครงการระยะปลายนา

นอย มการกาหนดแนวทางการสนบสนนภาวะการมงานทาแตยงขาดประสทธภาพ ทาใหเกดชองวางในการบรหารจดการโครงการหลงจากทนกเรยนทนสาเรจการศกษาแลวทงในและตางประเทศ อกทงยงขาดการเชอมโยงความตอเนองของวงจรโครงการ (Project Cycle)

7. พนธะสญญาและขอตกลงในการดาเนนโครงการ

มาก เจาหนาทในหนวยงานทมสวนเกยวของทกหนวยงานมความตงใจและมงมนทจะปฏบตงานในบทบาทหนาทของตนเพอใหบรรลเปาหมายของโครงการและเกดประโยชนตอความสาเรจของ นกเรยนทนอยางเตมท

จากตารางท 8.1 สรปไดวาในภาพรวมโครงการมการบรหารจดการท เหมาะสมตามปจจย ทง 7 ประการในระดบปานกลาง มขอจากดและความทาทายบางประการทโครงการตองเรงใหความสาคญตอการจดการเพอใหเกดการดาเนนงานอยางมประสทธภาพตอไป เมอพจารณาสภาพปญหาตางๆ ในการดาเนนงานโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทเกดขนตงแตระยะตนนาจนถงปลายนา พบวา ไดรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงนโยบายอยางตอเนองตงแตโครงการในปแรกจนถงปจจบน ทาใหเกดอปสรรคตางๆ ตอประสทธภาพของการบรหารจดการโครงการ อกทงลกษณะงานทมรปแบบการประสานความรวมมอระหวางหนวยงานตางๆ ทเกยวของในทกๆ กจกรรมของโครงการ ทาใหเจาหนาทในหนวยงานตางๆ นน ตองรบภาระหนาท เพมเตม นอกเหนอจากภาระงานประจาของตน เพอตอบสนองตอนโยบายทมคณประโยชนของประเทศชาตอยางเตมท จงเปนเหตใหเจาหนาททมสวน

259

รบผดชอบในกจกรรมของโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ตองทางานสองทางสงผลใหประสทธภาพการทางานลดลงกวาทควรจะเปน ดงนน ปจจยดานความแนนอนของนโยบาย และความเพยงพอของเจาหนาทปฏบตงานจงเปนปจจยสาคญทสามารถนาไปสความสาเรจของโครงการได สอดคลองกบแนวคดปจจยความสาเรจตามแนวคดของ Munns & Bjeirmi (1996) ทกลาวถงความสาคญของการระบเปาหมายทชดเจนของโครงการ เพอใหผปฏบตงานทกฝายมเปาหมายรวมกน และมงการบรรลเปาหมายไปพรอมๆ กน และการบรหารโครงการทดจะตองมปจจยพนฐานทเพยงพอและเหมาะสม ซงรวมไปถงความเพยงพอทงดานทรพยากรดาเนนงาน และทรพยากรมนษยของโครงการดวย แนวทางการบรหารโครงการทมประสทธภาพตามองคความรดานการบรหารโครงการ (Project Management Body of Knowledge: PMBOK) คณะผดาเนนงานโครงการควรจะคานงถงมาตรฐานใน การบรหารโครงการดงตอไปน (American National Standard, 2004)

1. เลอกชดกระบวนการบรหารโครงการ (Project Management Process Groups) ทเหมาะสม โดยคานงถงวตถประสงคเปนหลก

2. ในการปรบเปลยนแผนงานหรอคณสมบตของผลผลตของโครงการเพอใหสอดคลองกบเปาหมายทตองการ ควรเลอกใชวธการทตองระบไวอยางชดเจน

3. ดาเนนการโดยคานงถงความตองการและความคาดหวงของผมสวนไดสวนเสยกบโครงการ 4. สรางสมดลระหวางขอบเขตของโครงการ ระยะเวลา ตนทน คณภาพ ทรพยากร และความเสยง

ตางๆ ในการสรางผลผลตของโครงการ

การบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ซงเปนโครงการระดบประเทศใหไดมาตรฐานดงกลาวขางตน จาเปนตองมหนวยงานททาหนาทบรหารจดการใหเกดประสทธภาพ ดวยการกาหนดนโยบาย วสยทศน พนธกจ เปาหมาย แผนการดาเนนงาน และระบบการดาเนนงานทชดเจน มโครงสรางองคกรทสามารถเอออานวยใหการบรหารจดการมความยดหยนแตมประสทธภาพ โปรงใส และถกตองตามหลกการ มการกาหนดมาตรฐานการทางาน มการออกแบบกระบวนการปฏบตงานทครบวงจรตงแตตนทางจนถงปลายทาง มการควบคมคณภาพของผลผลตทเกดขนใหเกดความคมคาและคมทนสงสด การเปลยนแปลงกระบวนการทางานดงกลาวจดเปนทางเลอกหนงซงเปนขอคนพบจากการศกษาครงน อยางไรกตามการคงไวซงแนวทางการดาเนนการแบบดงเดมหรอแนวทางใหมลวนกอใหเกดสถานการณของผลลพธทแตกตางกนไป 4 แนวทาง โดยคานงถงปจจย 2 ประการ ไดแก ภาวะการลงทนประกอบดวยการลงทนระยะสน และระยะยาว และผลลพธ/ผลกระทบทเกดขนจากโครงการ ประกอบดวย ผลลพธ/ผลกระทบระดบตา และระดบสง ทงน สถานการณการลงทนระยะยาวแตใหผลลพธ/ผลกระทบตาเปนสถานการณทไมตองการใหเกดขน จงไดละไวไมกลาวถง รายละเอยดในแตละสถานการณสามารถสรปไดดงตาราง 8.2 ดงน

260

ตาราง 8.2 ภาวะการลงทนตอผลลพธ/ผลกระทบทเกดขนจากโครงการ

ภาวะการลงทน ผลลพธ/ผลกระทบทเกดขนจากโครงการ

ระดบปานกลาง ระดบสง ระยะสน (รายปงบประมาณ)

- ตนทนการลงทนไมสงมาก - สอดคลองกบสภาพการดาเนนงานในปจจบน

- การทางานแบบแยกฝาย แยกหนวยงาน - ไมไดอยภายใตพนธกจหลกของกระทรวงศกษาธการ

- นโยบายไมชดเจนแนนอน เปลยนแปลงไปตามยคสมย

- รบรองเปนพนธกจหลกของกระทรวงศกษาธการ (รฐสวสดการดานการศกษา)

- การทางานแบบแยกฝาย แยกหนวยงาน แตมลกษณะการทางานแบบภาคเครอขายบรณาการ

- มการกาหนดนโยบายโครงการทชดเจน - การเปลยนแปลงนโยบายขนอยกบมตของภาคเครอขายโดยใชวจยเปนฐานในการตดสนใจ

ระยะยาว

สถานการณการลงทนระยะยาวแตใหผลลพธ/ผลกระทบปานกลางเปนสถานการณทไม

ตองการใหเกดขน

- รบรองเปนพนธกจหลกของกระทรวงศกษาธการ (รฐสวสดการดานการศกษา)

- จดตงหนวยงานทรบผดชอบดแลและบรหารจดการทนการศกษาของกระทรวงศกษาธการ (รวมถงทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ดวย)

- ใชตนทนการดาเนนการสง - การทางานแบบองครวมเชงบรณาการ - มการทาวจย/การศกษา/การประเมนผลการดาเนนงานโครงการอยางตอเนองเพอใชเปนขอมลอางองประกอบการพจารณาปรบปรงคณภาพการดาเนนงานของโครงการ

7. ความคมคา/คมทนของโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน การพจารณาความคมคา/คมทนของโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน จะพจารณาแบงเปน 2 สวน คอความคมคาและความคมทน ความคมคาของโครงการ หมายถง ผลประโยชนทเกดขนจากการลงทนของโครงการเกดขนตามเปาหมายหรอสงกวาเปาหมายทกาหนดไว โดยผลประโยชนในท นจะพจารณาจากความสาเรจในการสรางผลผลต รวมถงผลกระทบทเกดขนจากโครงการ ในขณะทความคมทน หมายถงผลประโยชนทเกดขนจากผลตผลของโครงการ เมอเปรยบเทยบกบตนทนและทรพยากรทใชในโครงการ จดคมทนเกดขน ณ จดทผลประโยชนเทากบตนทน และการใชผลผลตดงกลาวเพอตอบสนองตอความตองการของบคคลหรอองคกรทเกยวของ ทงนการพจารณาความคมคา/คมทนของโครงการจะพจารณาจากการดาเนนการโครงการและผลผลตในรนท 1 และรนท 2 ดงรายละเอยดตอไปน

261

7.1 ความคมคาของโครงการ โครงการ 1 อาเภอ 1 ทนถอเปนโครงการหนงของประเทศทเปนการลงทนดานการพฒนาทรพยากรมนษยของประเทศใหมคณภาพและเปนพลเมองของประเทศไทยได ผลการประเมนความคมคาของโครงการดงกลาวสรปไดวา โครงการ 1 อาเภอ 1 ทน มความคมคาตอการลงทน ดวยเหตผลดงตอไปน 1) เมอพจารณาจากจานวนนกเรยนทนรนท 1 และรนท 2 ทสาเรจการศกษาทงในและตางประเทศพบวา แตละรนมอตราการสาเรจสงกวารอยละ 80 ในขณะทผลการศกษาเชงคณภาพเกยวกบคณภาพของกรณศกษาทเปนนกเรยนทนรนท 1 และรนท 2 ทสาเรจการศกษาแลว พบวามคณสมบตสมบรณพรอมทงดานความร สตปญญา ความสามารถในสาขาทไดศกษา ตลอดจนคณสมบตดานคณธรรมจรยธรรมตางๆ สอดคลองกบความเปนพลเมองทสามารถเปนกาลงหลกของประเทศได อกทงยงสอดคลองกบเปาหมายหลกของโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนดวย 2) ผลการประเมนผลกระทบของโครงการทงตอนกเรยนทน ครอบครวของนกเรยนทน และสงคมไทยสะทอนใหเหนวา โครงการ 1 อาเภอ 1 ทน สามารถสรางโอกาสใหกบนกเรยนทมาจากครอบครวผมรายไดนอย สามารถเขาถงการศกษาทมคณภาพและยกระดบคณภาพชวตของครอบครวไดดงเจตนารมณของทนไดจรง อกทงยงสามารถนาความรความสามารถมาใชใหเกดประโยชนตอประเทศชาตไดอยางมคณภาพ เปนทตองการของตลาดแรงงานทงในและตางประเทศ 3) นกเรยนทนทสาเรจการศกษาแลว สามารถถายทอดความรและประสบการณสนกเรยนทนรนตอไป อกทงยงเปนตนแบบของเดกและเยาวชนในอาเภอของตน สรางแรงบนดาลใจใหกบนกเรยนทมาจากครอบครวผมรายไดนอยรายอนๆ ใหมความพยายามทจะศกษาหาความรเพอยกระดบคณภาพชวตของตนตอไปได 7.2 ความคมทนของโครงการ ผลการประเมนความคมทนของโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน โดยพจารณาจากตนทนทใชในการผลตบณฑตในรนท 1 และรนท 2 ทงในและตางประเทศ และผลประโยชนทภาครฐซงเปนเจาของทนไดรบจากผลผลตดงกลาว สรปไดวา การลงทนของโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน อยในภาวะขาดทน ดวยเหตผลดงตอไปน 1) ภาครฐกาหนดใหนกเรยนทนสามารถรบทนโดยไมมขอผกมดใดๆ ทาใหภายหลงจากทนกเรยนทนสาเรจการศกษาแลว ไมจาเปนตองกลบมาสรางประโยชนคนแกภาครฐอยางเปนรปธรรมได ทงนสามารถจาแนกสถานการณออกไดเปน 2 กรณ คอนกเรยนทนทสาเรจการศกษาแลวไมตองการกลบมาใชความรความสามารถในสาขาทตนศกษาเพอการพฒนาประเทศไทยใหมความเจรญกาวหนายงขน ซงถอเปนผลตอบแทนจากการลงทนทภาครฐควรไดรบ อกกรณหนงคอนกเรยนทนตองการกลบมาใชความรความสามารถในการสรางผลประโยชนใหกบประเทศไทย แตไมสามารถกระทาไดเนองจากขอจากดดานระเบยบ หลกการ หรอระบบทางราชการ ทาใหหนวยงานของรฐไมสามารถรบนกเรยนทนทสาเรจการศกษาแลวเขาสงกดเพอทาหนาททสอดคลองกบวชาความรของนกเรยนทนได ในกรณน รฐจงเสยผลประโยชนจากการลงทนโดยอตโนมต

262

2) จากตารางท 5.20 แสดงใหเหนวาภาครฐไมไดใชประโยชนจากผลผลตของทนอยางเตมท โดยมนกเรยนทนทรบราชการหรอทางานในภาครฐเพยงรอยละ 11.93 ในขณะทสงกดภาคเอกชนรอยละ 73.70 ดงนนรฐซงเปนผลงทนในการพฒนาทรพยากรมนษยทมคณภาพไมสามารถใชผลผลตจากโครงการในการสรางผลประโยชนใหเกดขนแกรฐได อกทงนกเรยนทนปราศจากขอผกมดใดๆ จากการรบทน ทาใหมอสระทจะทางานในภาคเอกชนซงมผลตอบแทนทสงกวา และพรอมรบนกเรยนทนใหเขาทางานทเกยวของกบวชาความรของตนเอง สงผลใหภาคเอกชนไดรบผลประโยชนโดยไมตองลงทนใดๆ ในการผลตทรพยากรมนษยทมคณภาพ ในขณะทรฐเปนผเสยผลประโยชนโดยปรยาย 3) นกเรยนทนบางสวนซงเปนผลผลตของโครงการไมสามารถหางานไดหรอมสภาวะวางงานหลงจากสาเรจการศกษาแลว หรอไดงานทไมสอดคลองกบทไดศกษา ถอวาเปนการลงทนทไมกอใหเกดประโยชนอนใดแกรฐ ทาใหรฐลงทนเปลาในการพฒนาทรพยากรมนษยทมคณภาพ 4) ตนทนสวนหนงเกดขนในขณะทนกเรยนทนทไมประสบความสาเรจในการศกษา หรอสละสทธทน หรอเสยชวตระหวางทรบทน นบเปนการลงทนทไมกอใหเกดประโยชนอนใด ทาใหภาครฐตองลงทนเปลาอกประการหนง จากเหตผลทง 4 ประการขางตนแสดงใหเหนถงสถานการณของความไมคมทนของโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน ทตองไดรบการพจาณาแกไขปญหาทเปนสาเหตหลกของการขาดทนอยางเรงดวน เพอให การลงทนของภาครฐเกดประสทธภาพมากยงขน ตอนท 3 ขอเสนอแนะจากการวจย จากผลการศกษาวจยเพอตดตามและประเมนผลนโยบาย 1 อาเภอ 1 ทน คณะผวจยมขอเสนอแนะจากการศกษาโดยจะนาเสนอเปน 3 สวน ดงน

1. ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 1) ดานหลกการและเจตนารมณของโครงการควรมการพจารณาทบทวนเปาหมายของโครงการให

เกดความชดเจน เปนทยอมรบในเชงนโยบายสาธารณะ เนองจากการนโยบายเปนแนวคดตงตนของแนวทางการปฏบตงานทงระบบ หากนโยบายมการเปลยนแปลงบอยครง ผลกระทบทเกดขนจะมผลพวงตอผมสวนเกยวของทกสวน โครงการ 1 อาเภอ 1 ทน เปนโครงการทเปดโอกาส ลดความเหลอมลาทางการศกษาของประชาชนทวประเทศ ผลกระทบทจะเกดขนในระยะยาว คอการชวยยกระดบมาตรฐานการศกษาของประเทศใหเกดความเทาเทยมกนทวทกอาเภอ ทรพยากรบคคลของชาตไดรบโอกาสในการพฒนาดานวชาการ มคณภาพชวตทดขน ประเทศมปรมาณขาราชการและปญญาชนทจะเปนพลงในการขบเคลอนประเทศในดานตางๆ เพมมากขน ทงนเปนผลจากการสงนกเรยนทนไปศกษาในประเทศทไมใชภาษาองกฤษและเปนประเทศทมความเชยวชาญเฉพาะดานเปนพเศษ จะเหนไดวานโยบายโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนเปนนโยบาย รฐสวสดการ ปจจบนใชงบประมาณแผนดนในการดาเนนการและใหทนการศกษา งบประมาณการตอรนกวา

263

7,000 ลานบาท ซงนบวาเปนการใชงบประมาณดานการศกษาทสงมาก ฉะนน นโยบายประเดนเงอนไข ในการชดใชทนจงจาเปนตองพจารณาใหถถวนถงการใชประโยชนจากผรบทนใหเกดความคมคาและคมทนกบงบประมาณทใชไป

2) ดานนโยบาย กฎเกณฑ ขอปฏบตทสงผลตอการปฏบตงานของโครงการในขนตอนตางๆ ผลการศกษาครงนชใหเหนวาการเปลยนแปลงเชงนโยบายตามความตองการของรฐมนตรบางคนสงผลกระทบตอการปฏบตงานและการพฒนาฐานขอมลของหนวยงานผปฏบตงานทกภาคสวน คณะผวจยเสนอใหผทมอานาจการตดสนใจในเชงนโยบายพจารณาปรบแกนโยบาย กฎเกณฑ ขอปฏบตตางๆ โดยยดผลสะทอนจากผปฏบตงานเปนหลกหรอพจารณาโดยใชงานวจยเปนฐาน เพอใหเกดการแกปญหาทตรงจด และผปฏบตยงสามารถพฒนาการปฏบตงาน รวบรวมฐานขอมลและสงตอขอมลไปยงหนวยงานรบชวงได เปนผลให การปฏบตงานมประสทธภาพขนตามลาดบ การดาเนนงานไมขาดชวงเนองจากมการเปลยนแปลงหลกเกณฑในการปฏบตงานซงนาไปสการแกปญหาใหมๆ อยางตอเนอง

3) การพจารณาทบทวนยกเลกแนวนโยบายโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนในรนท 3 กบรนท 4 ประเภทไมจากดรายได สงนกเรยนทนไปศกษาตอในประเทศทใชภาษาองกฤษได และใหใชเกณฑฐานสมครโดยใชทตงโรงเรยนเพยงอยางเดยว เพราะไมตรงกบปรชญา นโยบาย และวตถประสงคทกาหนดไวแตแรกเรม และ มความซาซอนกบทนรฐบาลอนๆ เชน ทน ก.พ. ทนกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย เปนตน ใหกลบไปพจารณาความสาเรจกาวหนาและพฒนาการจากรนท 1 และรนท 2 จะทาใหโครงการนสมบรณยงขน

4) การกาหนดนโยบายและแผนพฒนากาลงคนระดบประเทศเปนวาระแหงชาตดวยความรวมมอจากทกฝาย ทองถน ผประกอบการ ธรกจ อตสาหกรรม ภาคเอกชน ราชการ กระทรวง ทบวง กรม ฯลฯ นโยบายและแผนพฒนากาลงคนนมงไปสความเปน Global Trade Citizen และ ASEAN Community การเขาสศตวรรษท 21 สงคมพหวฒนธรรมและการคา การเตรยมกาลงคนใหเปนทรพยากรมนษยระดบกลางอยางมคณภาพ และอนๆ

2. ขอเสนอแนะเชงปฏบต 1) การพจารณาโครงสรางระบบคณะกรรมการ 1 อาเภอ 1 ทนทบรหารจดการโครงการน ภายใต

สานกความสมพนธตางประเทศ สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการใหม เพราะทผานมาโครงสรางแบบนมผลทาใหรฐมนตรทเขามาเปนประธานในตาแหนงบางทานใชอานาจสงการตามทตนเองตองการ คณะกรรมการแมจะใหขอมล แสดงความคดเหนเพมเตมแตกตาง แตกไมไดรบการพจารณามากเทาทควร การทบทวนโครงสรางควรเปลยนใหมในรปบรหารงานนโยบายโดยคณะบคคลทมคณะกรรมการมาจากหลากหลายทกสวน นกวชาการ ผทรงคณวฒ เอกชน ราชการ ทองถน เพอใหนโยบายและวตถประสงคชดเจนขบเคลอนและตอเนองสมาเสมอตลอดไป

2) จากการศกษาวจย พบวามขอควรปรบแกในทางปฏบตพจารณาการบรหารจดการโครงการระยะตนนา กลางนา และปลายนา หนวยงานผปฏบตทเกยวของดาเนนงานตามขอบเขตหนาทของตนเองไดดตามกาลง การขบเคลอนโครงการสามารถปฏบตตามกฎเกณฑ ระเบยบตางๆ ท กาหนดไวได เวนแตม

264

การเปลยนแปลงเชงนโยบายบอยครง สงผลกระทบตอการปรบเปลยนการปฏบตงาน อาศยการแกไขปญหาเฉพาะหนา ประสบปญหาเรองจานวนบคลากรในการทางานนอยเกนไป ควรพจารณาปรมาณงานกบปรมาณผปฏบตงานใหสอดคลองกนโดยเฉพาะอยางยงการบรหารโครงการในระยะกลางนา เพอใหการปฏบตงานมความคลองตวทสงขน ในระยะตนนาจาเปนตองประสานความรวมมอกบสวนภมภาค กลาวคอ สานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดงความรวมมอจากหนวยงานราชการและภาคเอกชนใหไดรบทราบขอมล ชวยขบเคลอนยทธศาสตรการพฒนาทองถนผานการรบนกเรยนทนเขาทางานในพนทโดยกาหนดอตรารองรบทงภาครฐและเอกชน อนเปนการสรางแนวทางการประกอบอาชพซงคอการกาหนดแนวทางการบรหารโครงการระยะปลายนาดวย

3) การสรางโอกาสใหนกเรยนทนไดเขารบราชการ เปนประเดนหนงทผมอานาจในการตดสนใจเชงนโยบายจาเปนตองพจารณาหลกเกณฑหรอเงอนไขการใชทนเพอใหเกดความคมคาและคมทนกบงบประมาณทใชจายตลอดการบรหารโครงการ การเขารบราชการเปนการใชผลผลตทไดจากโครงการซงจากการศกษาพบวานกเรยนทนทศกษาสาเรจทงในและตางประเทศตางเปนทรพยากรบคคลทมคณคา มสมรรถนะใน การทางานไดหลากหลาย มความมงมนตงใจในการกลบมาชวยเหลอและพฒนาประเทศในระดบสง รกการเรยนรและเปนผทสามารถปรบตวเขากบวฒนธรรมใหมๆ ทงทางการทางาน ทางสงคมไดเปนอยางด มความพรอมตอการเปลยนแปลง เปนทรพยากรบคคลทมพลงแหงการเปลยนแปลง บคคลเหลานควรเขารบราชการไปอยในหนวยงานภาครฐดานตางๆ ของประเทศ เชน ขาราชการสายการศกษา สายสาธารณปโภค สายคมนาคม สายการเกษตร สายพลงงาน เปนตน ควรผลกดน สงเสรม ประชาสมพนธใหหนวยงานตางๆ เขามามสวนรวมตงแตตนทางหรอระยะตนนา กาหนดแผนการปฏบตงานระยะ 3 – 5 ป ถงระยะ 10 ป และวเคราะหกาลงคนทตองการในการพฒนาระบบราชการ เมอนกเรยนทนสาเรจการศกษาใหมการเปดตาแหนงหรอวธการคดเลอกเขาพเศษเพอใหไดบคลากรคณภาพเขารบงานทตรงตามความสนใจและความถนดไปพรอมกบการขบเคลอนประเทศใหเจรญกาวหนาตอไปไดอยางไรขดจากด 3. ขอเสนอแนะในการทาวจยครงตอไป จากการเกบขอมลศกษาวจยเพอตดตามและประเมนผลนโยบาย 1 อาเภอ 1 ทน พบวายงมประเดนทนาสนใจในการศกษาตอซงประเดนดงกลาวจะเปนสวนหนงในการพฒนาการบรหารจดการโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนใหมประสทธภาพยงขน อกทงยงสงผลตอการไดบณฑตทมคณภาพดกลบมาเปนบคลากรของประเทศอกดวย โดยคณะผวจยใหขอเสนอแนะในการทาวจยครงตอไปดงน 3.1 การศกษาวจยเพอพฒนานโยบาย

1) ศกษาเปรยบเทยบรนทมหลกเกณฑจากดรายไดและไมจากดรายได เนองจากนโยบายของโครงการมการเปลยนกฎเกณฑในการรบสมครประเดนการจากดรายไดของผสมครรบทนในรนท 1 กบรนท 2 และไมจากดรายไดในรนท 3 กบรนท 4 ซงเปนนกเรยนทนประเภทท 2 ศกษาแนวโนมดานการสาเรจและ

265

การยตการศกษา เนองจากการจากดรายไดนนเปนหนงปจจยสาคญทสงผลตอการคดเลอกผรบทนเขาศกษาตอ โดยเฉพาะอยางยงในตางประเทศ อกทงนกเรยนทนประเภทท 1 และนกเรยนทนประเภทท 2 ทสาเรจการศกษาแลวมแนวโนมในการประกอบอาชพแตกตางกน นบเปนประเดนทนาศกษาตอเพอใหไดขอสนบสนนในการวางแนวนโยบายในการคดเลอกผสมครรบทนตอไป

2) ศกษาเปรยบเทยบนโยบายการสงนกเรยนทนในการศกษาตอตางประเทศของประเทศตางๆ เปนงานวจยเปรยบเทยบเพอใหทราบแนวคดและแนวทางปฏบตในการใหทนการศกษาแกบคลากรในประเทศตางๆ ตลอดจนแนวทางการใชประโยชนจากการลงทน กลาวคอการใหทนการศกษาแลวใหผรบทนกลบมาเขารบราชการทดแทน หรอมการเตรยมตาแหนงทงในหนวยงานภาครฐและภาคเอกชนทสงผลตอการพฒนายทธศาสตรดานตางๆ ของประเทศ โดยเฉพาะอยางยงแนวทางการสงนกเรยนทนของประเทศทมการพฒนายทธศาสตรและองคความรในดานตางๆ ไดรวดเรวชดเจน เชน ประเทศจน ประเทศเวยดนาม ประเทศมาเลเซย เปนตน

3) ศกษาผลกระทบของโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน และความคมคาในการลงทนเพอพฒนาทรพยากรบคคลของประเทศ เนองดวยโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน เปนโครงการทเปดโอกาสและลดความเหลอมลาทางการศกษาทมการจดสรรทนการศกษาใหนกเรยนทมความสามารถใหทกอาเภอไดมโอกาสในการศกษาตอทงในและตางประเทศ ดงนนจงเปนโครงการทมการใชงบประมาณแผนดนคอนขางสง และมการใชผลผลตทไดจากโครงการคอนขางนอย กลาวคอ นกเรยนทนทสาเรจการศกษาทงในและตางประเทศมจานวนนอย คดเปนรอยละ 11.93 เทานนทรบราชการ ซงเปนผลผลตทภาครฐไดใชประโยชนโดยตรง และมผรบทนทสาเรจการศกษาแลวเขาทางานในภาคเอกชนทนอกเหนอจากการสรางผลกาไรใหกบผประกอบการแลว ยงสรางผลกระทบทางบวกใหเกดกบประเทศไดทางออม เชน การสรางอาชพใหคนในทองถนโดยมนกเรยนทนทมความร ความสามารถทางภาษา และเปนบคลากรทมความเขาใจพหวฒนธรรมเปนตวเชอม การถายโอน องคความรจากสถานประกอบการของตางชาต เปนตน ทงน ขอมลดงกลาวสามารถใหความกระจางเรอง ความคมคาและความคมทนของโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนได หากแตตองใชระยะเวลาในการศกษาและเกบขอมลในระยะยาวออกไปหลงจากนกเรยนทนรนท 1 และนกเรยนทนรนท 2 ไดประกอบอาชพไปแลว 5 – 10 ป เพราะผลกระทบทเกดจากบคลากรเหลานตองการเวลาในการบมเพาะจงจะเหนความคมคาทเปนรปธรรม

4) ศกษาวเคราะหสาขาวชาทเปนองคความรสาคญของแตละประเทศ เพอสงนกเรยนทนใหสอดคลองกบความเชยวชาญเฉพาะในประเทศนนๆ เปนการศกษาวจยองคความรทเปนความเชยวชาญเฉพาะของประเทศนนๆ แลวนาองคความรดงกลาวมาพฒนาขบเคลอนยทธศาสตร องคความรและปรบปรงเปลยนแปลงประเทศ โดยศกษาจากตนแบบคณภาพ ดงนน การบรหารจดการทรพยากรของประเทศทกๆ ดานจะไดรบอทธพลการปรบปรงเปลยนแปลงตามแบบแผนทมมาตรฐานและเปนทยอมรบของสากล การศกษานจะเปนประโยชนตอการคดเลอกผรบทนทมความสามารถเฉพาะ ศกษาตอในสาขาวชาเฉพาะทางทเปนความตองการของประเทศไทยและกลบมาพฒนา ถายโอน เชอมประสานองคความรสากลกบภมปญญาหรอองคความรเฉพาะของประเทศไทยใหกลมกลนและขบเคลอนงานตอไดอยางมประสทธภาพ ยกตวอยางการศกษาวเคราะหสาขาวชาเดนทควรไปศกษาในประเทศเนเธอรแลนด คอ การจดการนา การเกษตร พลงงานธรรมชาต เปนตน

266

3.2 การศกษาวจยเพอพฒนาการปฏบตงานโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

1) ศกษาวจยในประเทศทไมมสานกผดแลนกเรยนทนรฐบาล จากการศกษาพบวานกเรยนทนทศกษาในประเทศทมสานกงานดแลนกเรยนทนรฐบาลนน สวนมากจะมอตราในการศกษาสาเรจตามกรอบเวลามากกวาประเทศทไมมสานกงานดแลนกเรยนทนรฐบาล อนเนองจากการดแลใหคาปรกษาดานการศกษา การเตรยมความพรอมสาหรบการศกษาในระดบมหาวทยาลยและการตดตามชวตความเปนอยอยางใกลชด สวนประเทศทไมมสานกงานดแลนกเรยนทนรฐบาลจะฝากเจาหนาทสถานทตในการตดตามและใหคาปรกษาแทน บางประเทศนกเรยนทนสาเรจการศกษาตามกรอบเวลาอยในอตราสง สวนบางประเทศยงพบปญหาในการศกษาสาเรจของนกเรยนทน และปญหาอนๆ ทสงผลตอการศกษาของนกเรยนทนดวย จงนบวาเปนประเดนทนาศกษาเพมเตมในกรณทสงนกเรยนทนไปศกษาในประเทศทไมมสานกงานดแลนกเรยนทนรฐบาลจะมแนวทางในการปฏบตงานอยางไรเพอสงเสรมและสนบสนนการศกษาของนกเรยนทนใหสาเรจตามทกาหนดไว

2) ศกษาวจยบรบทการจดการศกษาในประเทศทสงนกเรยนทนรฐบาลไปศกษา การศกษาบรบท การจดการศกษาในตางประเทศนจะเปนประโยชนตอการเตรยมความพรอมของนกเรยนทนผานการใหขอมลทเปนขอเทจจรงในการปฐมนเทศและการอบรมกอนทนกเรยนทนจะเลอกประเทศและสาขาวชาทเรยน ซงการเตรยมการนกเรยนทนกอนศกษาจรงในตางประเทศเปนหนงปจจยสาคญทสงผลตอการสาเรจหรอยตการศกษาในตางประเทศ หากมการศกษาระบบการศกษาในประเทศทจะสงนกเรยนทนไปอยางดแลว จะทาใหนกเรยนทนมขอมลประกอบการตดสนใจและเหนแนวทางการวางแผนการศกษาใหสาเรจตามกรแบเวลาและไดรบวฒการศกษาทสามารถประกอบอาชพทสอดคลองตอความสนใจ ความถนด และความตองการของประเทศ

3) ศกษาวจยบรบทการศกษาและการสงนกเรยนทนไปศกษาในกลมประเทศอาเซยน เปนอกหนงประเดนทนาศกษาทาความเขาใจเพมเตม เนองจากโครงการมการสงนกเรยนทนไปศกษาตอในประเทศสงคโปรและประเทศมาเลเซยแลว แตพบปญหาการเรยนไมสาเรจตามกรอบเวลาหรอมการขอยตการศกษาอนเปนเหตมาจากการศกษาใหไดมาตรฐานตามทประเทศกาหนด อกประการหนงคอในขณะทกลมประเทศอาเซยนสงนกเรยนทนมาศกษาในประเทศไทย เรยนรภาษา วฒนธรรมไทย องคความรภมปญญาดานการเกษตรกรรม และองคความรดานอนๆ ตลอดจนเปนสะพานเชอมประสานดานเศรษฐกจ ธรกจอตสาหกรรมทงในระดบผประกอบการรายยอยจนถงรายใหญ แสดงใหเหนถงวสยทศนของผบรหารประเทศนนๆ ฉะนนประเทศไทยในฐานะสมาชกกลมประเทศอาเซยนจะกาวเขาสระดบผนาในภมภาคไมไดหากยงขาดองคความรทเกยวของกบความสมพนธระหวางประเทศและองคความรเฉพาะดานอนๆ ศกษาเปรยบเทยบการเตรยมความพรอมทางภาษา เปนอกหนงปจจยสาเรจในการศกษาตอตางประเทศโดยเฉพาะอยางยงประเทศทไมใชภาษาองกฤษ การเตรยมการทางภาษาในตางประเทศทกาหนดดาเนนการไมเกน 2 ป ซงเปนสวนทใชเวลาและงบประมาณจานวนหนง การศกษาครงตอไปควรศกษาแนวทางการเตรยมภาษาในประเทศไทยทสรางประสทธผลมากขน ลดภาระคาใชจายและระยะเวลาในการเรยนภาษาในตางประเทศ ศกษาเปรยบเทยบการเตรยมภาษาโดยใหนกเรยนทนอยในบรบทการใชภาษานนๆ ตลอดเวลา คอการอยกบ host family/homestay กบการอยหอพกททางสถาบนภาษาหรอทางมหาวทยาลยจดเตรยมไวให

267

เอกสารอางอง American National Standard. (2004). A Guide to the Project Management Body of Knowledge (3rd ed.). Pennsylvania: Project Management Institute. ASEAN Scholarships for Thailand. Retrieved May 11, 2015 from

http://www.moe.gov.sg/education/scholarships/asean/thailand/ Atkinson, R. (1999). Project management: cost, time and quality, two best guesses and a Australian Government. About RTOs. Retrieved May 3, 2015 from

http://www.asqa.gov.au/about-vet/about-rtos/about-rtos.html Australian Government. CRICOS registration. Retrieved May 1, 2015 from

http://www.asqa.gov.au/cricos-registration/cricos-registration.html Australian Qualifications Framework. Retrieved May 11, 2015 from http://www.aqf.edu.au/ China Scholarship Council. (2014). Chinese Government Scholarships. Retrieved May 10,

2015 from http://www.csc.edu.cn/studyinchina/scholarshipdetailen.aspx?cid=97&id= Department for Business, Enterprise and Regulatory Reform. (2007). Guidelines for Managing Projects. Retrieved May, 27th 2015 from www.berr.gov.uk Duffy, M. G. (2008). Managing Projects (ปฏพล ตงจกรวรานนท, แปล). กรงเทพฯ: เอกซเปอรเนท. (ตนฉบบเผยแพรในป 2006). Edupaclemonde. (2554). ทนการศกษา ณ ประเทศเกาหล. เขาถงเมอ 11 พฤษภาคม 2558 จาก

http://www.edupac-lemonde.com/index.php/kgsp HKSAR Government Scholarship Fund. Retrieved May 10, 2015 from

http://www.scholarships.hku.hk/Scholarships/detail/100/ HKSAR Government Scholarship Fund. Retrieved May 10, 2015 from

http://www.edb.gov.hk/en/edu-system/postsecondary/local-higher-edu/publicly-funded-programmmes/scholarship.html

Hock, D. (1999). Birth of the Chaordic Age. CA: Berrett-Koehler. International Journal of Project Management, 14, 81-87.

Japan Student Services Organization. Study in Japan. Retrieved May 3, 2015 from http://www.jasso.go.jp/index_e.html

Korean Government Scholarship Program. Retrieved May 11, 2015 from http://www.niied.go.kr/eng/contents.do?contentsNo=78&menuNo=349 Ministry of Education, Singapore.

268

KOSEN National Institute of Technology, Japan. (2009). Retrieved July 1, 2015 from http://www.kosen-k.go.jp/english/index.html

Laufer, A. (2009). Breaking the Code of Project Management. NY: St. Martin’s Press. Mainichi Academic Group. (2553). วทยาลยอาชวศกษา หรอวทยาลยเฉพาะทาง. เขาถงเมอ 11

พฤษภาคม 2558 จาก http://www.study-in-japan.com/web/home/index_contents.php?contents_id=42

Malaysian International Scholarship (MIS). Retrieved May 10, 2015 from http://www.moe.gov.my/v/malaysian-international-scholarship

Management, 17, 337-342. Munns, A. & Bjeirmi, B. (1996). The role of project management in achieving project success. Peters, T. & Waterman, R. (1982). In Search of Excellence: Lessons from America’s Best-Run Companies. London: Harper & Row.

phenomenon, it’s time to accept other success criteria, International Journal of Project Pinto, J. K. & Slevin, D. P. (1988). Project success: definitions and measurement techniques. Project Management Journal, 19, 67 - 73. Recklies, D. (2001). The 7-S-Model. Retrieved June, 29th 2015 from http://www.themanager.org/ 2014/10/7-s-model/ Study in the UK with a Chevening Scholarship. Retrieved May 12, 2015 from

http://www.chevening.org/ Taylor, W. J. & Watling, T. F. (1997). Practical Project Management (แกว สงขาว, แปล). กรงเทพฯ: สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต. (ตนฉบบเผยแพรในป 1974). Vocational Education and Training (VET). Retrieved May 3, 2015

http://www.studiesinaustralia.com/types-of-education/vocational-education Wideman, R. M. (2003). Modeling Project Management. Research paper. Retrieved from: http://www.maxwideman.com/papers/pm-models/pm-models.pdf กระทรวงศกษาธการ. (2558). ทนการศกษารฐบาลสงคโปรระดบปรญญาตร. เขาถงเมอ 11 พฤษภาคม

2558 จาก http://www.obec.go.th/documents/56540 กระทรวงศกษาธการ. (2558). โครงการทนชางเทคนคและบณฑตนกปฏบต. เขาถงเมอ 3 พฤษภาคม 2558

จาก http://www.moe.go.th/moe/th/news/detail.php?NewsID=40536&Key=hotnews ขตตยา กรรณสต และวชย รปขาด. (2530). การบรหารงานวจย. กรงเทพฯ: โอ.เอสพรนตง เฮาส. ไชนามาเนย. (2555). ทนฮนปาน. เขาถงเมอ 10 พฤษภาคม 2558 จาก

http://www.chinamania.in.th/2011

269

ประชม รอดประเสรฐ. (2529). การบรหารโครงการ. กรงเทพฯ: เนตกลการพมพ. ศรชย กาญจนวาส. (2554). ทฤษฎการประเมน. พมพครงท 8 . กรงเทพฯ: หางหนสวนจากด สามลดา. สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล. (2553).รางานวจยการตดตามประเมนผล และศกษา

ผลกระทบโครงการหนงอาเภอหนงทน รนท 1 และ 2. สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2555). ประวตโครงการพสวท. เขาถงเมอ

10 พฤษภาคม 2558 จาก http://dpst.ipst.ac.th/ สถาบนสอนภาษาญปน Jeducation. วทยาลยอาชวศกษา. เขาถงเมอ 3 พฤษภาคม 2558 จาก

http://www.jeducation.com/THAI/edsystem/special.html สานกความสมพนธความสมพนธตางประเทศ .(2557). เอกสารคมอนกเรยนทนสานกความสมพนธ

ตางประเทศ. สานกความสมพนธความสมพนธตางประเทศ .(2557). เอกสารประกอบการประชมคณะกรรมการโครงการ

1 อาเภอ 1 ทน ครงท 2/2557 วนพฤหสบดท 3 เมษายน พ.ศ.2557. สานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน. ทนการศกษาตอ/ฝกอบรม. เขาถงเมอ 10 พฤษภาคม 2558

จาก http://www2.ocsc.go.th/ สานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต.(2555). แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ฉบบทสบเอด พ.ศ. 2555-2559. สานกงานผดแลนกเรยนทน.(2553). หลกสตรอดมศกษาของฝรงเศส.คนเมอ 25 พฤษภาคม 2558,จาก

http://oeaparis.free.fr/article.php3?id_article=225 สธาสน. (2557). ฮองกง: ทนการศกษาและคาใชจาย. เขาถงเมอ 11 พฤษภาคม 2558 จาก

http://www.hotcourses.in.th/study-in-hongkong/student-finance/tuition-fees-in-hong-kong/

สวฒน พฒนไพบลย. (2536). บรหารโครงการ. กรงเทพฯ: เอช-เอน การพมพ. สวมล วองวาณช. (2548). การวจยประเมนความตองการจาเปน.พมพครงท 1. กรงเทพฯ: ธรรมดาเพรส

จากด. องคการสนบสนนนกศกษาแหงประเทศญปน. ศกษาตอทญปน. เขาถงเมอ 3 พฤษภาคม 2558 จาก

http://www.jeic-bangkok.org/

ภาคผนวก

271

ภาคผนวก ก

รายชอหนวยงานทใหขอมลในการวจยประเมนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

272

รายชอหนวยงานทใหขอมลในการวจยประเมนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

1.สานกความสมพนธตางประเทศ สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ 2.สานกสงเสรมและพฒนาศกยภาพนกศกษา สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา 3. ศนยจดการศกษาในตางประเทศและบรหารความร สานกงาน ก.พ. (กลมงานบรหารเครอขายและโครงการ

1 อาเภอ 1 ทน) 4.สานกงานเขตพนทการศกษาทลงเกบขอมล ประกอบดวย

1) เขตพนทการศกษาภาคเหนอ - สานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต 34 (เชยงใหม – แมฮองสอน)

2) เขตพนทการศกษาภาคกลาง - สานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต 1 (กรงเทพมหานคร) - สานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต 3 (นนทบร – พระนครศรอยธยา) - สานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต 6 (ฉะเชงเทรา – สมทรปราการ)

3) เขตพนทการศกษาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ - สานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต 22 (นครพนม – มกดาหาร)

4) เขตพนทการศกษาภาคตะวนออก - สานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต 18 (ชลบร – ระยอง)

5) เขตพนทการศกษาภาคใต - สานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต 16 (สงขลา – สตล)

273

ภาคผนวก ข

ภาพการเกบขอมลเชงคณภาพจากหนวยงานทใหขอมลในการวจยประเมนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

274

สานกสงเสรมและพฒนาศกยภาพนกศกษา สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา

ศนยจดการศกษาในตางประเทศและบรหารความร สานกงาน ก.พ.

(กลมงานบรหารเครอขายและโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน)

275


276

สานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาทลงเกบขอมล

277

ครอบครวของผรบทน

278

ผรบทน

279

สานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาล ประจากรงปารส สาธารณรฐฝรงเศส

สถาบนสอนภาษาฝรงเศส L’Institut de Touraine

นกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 1 รนท 3 และรนท 4 ททางานและศกษาในสาธารณรฐฝรงเศส

280

นกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน

รนท 1 ถงรนท 4 ทศกษาในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน

สถาบนสอนภาษาเยอรมน Goethe Institut

สานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาล ประจากรงเบอรลน สหพนธสาธารณรฐเยอรมน

281

นกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทนรนท 1 ถงรนท 3 ทศกษาในประเทศญปน

โรงเรยนสอนภาษาญปน Sendagaya และเยยมหอพกทโรงเรยน

สานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาลประจากรงโตเกยว ประเทศญปน

282

สานกงานผดแลนกเรยนทนรฐบาล ประจากรงแคนเบอรรา ประเทศออสเตรเลย

นกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 3 และรนท 4 ทศกษาในประเทศออสเตรเลย

เยยมหอพกนกเรยนทนโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รนท 3 และรนท 4 ทศกษาในประเทศออสเตรเลย

283

สอบถามและแลกเปลยนประเดนการดแลนกเรยนทนทมหาวทยาลย La Trobe นครเมลเบรน รฐวคตอเรย

สอบถามและแลกเปลยนประเดนการจดการศกษาดานอาชวศกษา ทมหาวทยาลย RMIT นครเมลเบรน รฐวคตอเรย

รายนามทปรกษาโครงการ

ดร.ประพฒนพงศ เสนาฤทธ สานกความสมพนธตางประเทศ นางสาวดรยา อมตววฒน สานกความสมพนธตางประเทศ นางยวด ภรโภไคย สานกความสมพนธตางประเทศ นางสาววมล ลมพกานนท สานกความสมพนธตางประเทศ นางภสศร ศรประภา สานกความสมพนธตางประเทศ นายอทย ศาลางาม สานกความสมพนธตางประเทศ

โครงการศกษาวจยเพอตดตามและประเมนผลสาเรจโครงการ 1 อาเภอ 1 ทน รายนามคณะผวจยโครงการ

ศ.ดร.สมพงษ จตระดบ หวหนาโครงการ นางสาวนวพร สนนทลกานนท รองหวหนาโครงการ

นายสรศกด เกาเอยน นกวจยโครงการ นางสาวจฑาภรณ มาสนเทยะ นกวดและประเมนผล

นางสาวขวญทชา เชอหอม ผชวยนกวจย นางสาวจราภรณ สอนออง เจาหนาทธรการและการเงน

ขอขอบคณ


สานกสงเสรมและพฒนาศกยภาพนกศกษา

สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา

ศนยจดการศกษาในตางประเทศและบรหารความร สานกงานคณะกรรมการขาชการพลเรอน

รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ (final report) ·...

Documents