กรอบแนวคดและทศทางของแผนจดการคณภาพสงแวดลอม

พ.ศ. 2560 - 2564

ส ำนกงำนนโยบำยและแผนทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอม

กระทรวงทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอม

กรอบแนวคดและทศทางของแผนจดการคณภาพสงแวดลอม

พ.ศ. 2560 - 2564

(คณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตเหนชอบเมอวนท 27 พฤษภาคม 2559)

ค าน า การจดท ากรอบแนวคดและทศทางของแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ เพอ

วางกรอบทศทางการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศไทย ในชวงป พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ ภายใตแผนระดบชาต ๒ แผน คอ แผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ และแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๒ (พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔) เพอใหแนวทางการพฒนาในมตดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมความสอดคลอง มทศทางการพฒนาเปนไปในแนวทางเดยวกน สงเสรม และเกอกลซงกนและกน

กระบวนการจดท ากรอบแนวคดและทศทางของแผนจดการคณภาพสงแวดลอมฯ ไดใหความส าคญกบกระบวนการมสวนรวมของทกภาคการพฒนาทเกยวของ ในรปแบบตางๆ เพอใหไดแนวทางการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทเหมาะสม และสามารถน าไปขบเคลอนไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล คอ การประชมเชงปฏบตการ การประชมกลมยอย การรบฟงความคดเหนทงในสวนกลางและสวนภมภาค รวมทงสน ๑๓ ครง ซงมผเขารวมการประชม รวมประมาณ ๑,๖๐๐ คน โดยมคณะท างาน คณะกรรมการก ากบดานวชาการ ก ากบดแลการจดท า รวมถงคณะอนกรรมการแผนจดการคณภาพสงแวดลอม ซงเปนกลไกส าคญ เพอใหกรอบแนวคดและทศทางของแผนจดการคณภาพสงแวดลอมฯ มความชดเจน และสมบรณยงขน กอนทจะน าเสนอคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต ซงขณะน กรอบแนวคดและทศทางของแผนจดการคณภาพสงแวดลอมฯ ดงกลาว ไดผานความเหนชอบจากคณะอนกรรมการแผนจดการคณภาพสงแวดลอม เมอวนท ๖ มกราคม ๒๕๕๙ แลว ส าหรบแนวคดในการยกยงคงยดแนวทางการด าเนนงานของแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๕๕ - ๒๕๕๙ ฉบบทใชปจจบน คอ การนอมน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง และหลกการการบรหารจดการดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทส าคญมาใช ค านงถงประเดนทมผลตอการเปลยนแปลงสภาพเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมทงจากภายนอกและภายในประเทศ ความสอดคลองกบแนวทางการพฒนาประเทศทงทเปนนโยบายรฐบาล แนวทางการปฏรปประเทศ และกรอบทศทางและยทธศาสตรของแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๒ (พ.ศ.๒๕๖๐ - ๒๕๖๔) เพอใหเกดความสมดลระหวางการพฒนาเศรษฐกจและสงคม การอนรกษและการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ซงจะน าไปสเปาหมายการพฒนาทยงยนของประเทศ

ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ขอขอบคณทกทานทมสวนส าคญตอการจดท ากรอบแนวคดฯ ฉบบน ใหส าเรจลลวงไดตามวตถประสงค และหวงเปนอยางยงวากรอบแนวคดฯ ฉบบน จะสามารถน าไปใชใหเกดประโยชนตอการด าเนนงานดานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของหนวยงานตางๆ ใหส าเรจดวยด เปนไปในทศทางเดยวกนทงประเทศอยางมพลง และท าใหประเทศไทยมทรพยากรธรรมชาต และคณภาพสงแวดลอมทดสบไป

ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มถนายน ๒๕๕๙

สารบญ

หนา

บทท ๑ บทน า 1 ๑.๑ หลกการและเหตผล 1 ๑.๒ วตถประสงค 2 ๑.๓ เปาหมาย 2 ๑.๔ กระบวนการจดท ากรอบแนวคดและทศทางของ ๓

แผนจดการคณภาพสงแวดลอมพ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔ บทท ๒ การบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทผานมา ๖

๒.๑ การด าเนนงานตามแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2555 - 2559 ๖ ๒.๒ การด าเนนงานดานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทส าคญ ๙

บทท ๓ สถานการณทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และการเปลยนแปลงทส าคญ ๒๐

๓.๑ สถานการณทรพยากรธรรมชาต และการด าเนนงานบรหารจดการ ๒๐ ๓.๒ สถานการณสงแวดลอม และการด าเนนงานบรหารจดการ ๓๐ ๓.๓ สถานการณการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และภยพบตตามธรรมชาต ๓๕ และการด าเนนงานบรหารจดการ ๓.๔ สถานการณสงแวดลอมเมองและชมชน และการด าเนนงานบรหารจดการ ๓๗ ๓.๕ สถานการณสงแวดลอมธรรมชาต และสงแวดลอมศลปกรรม ๓๘

และการด าเนนงานบรหารจดการ ๓.๖ สถานการณการเปลยนแปลงทส าคญภายในประเทศ ๓๙ ๓.๗ สถานการณการเปลยนแปลงทส าคญของโลก (Megatrends) ๔๒

บทท ๔ การวเคราะหปจจยแวดลอม เพอก าหนดกรอบแนวคดและทศทางการจดการ ๔๕

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา (พ.ศ. 2560 - 2564) ๔.๑ การวเคราะหโดยใช PEST Analysis ๔๕ ๔.๒ การวเคราะหโดยใช SWOT Analysis ๗๐ ๔.๓ การน าผลจากการวเคราะห SWOT Analysis ไปก าหนดกลยทธ ๗๖

สารบญ (ตอ)

หนา

บทท ๕ กรอบแนวคดและทศทางของแผนจดการคณภาพสงแวดลอม 80 พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔

๕.๑ แนวคด ๘๐ ๕.๒ หลกการ ๘๑ ๕.๓ วสยทศน ๘๗ ๕.๔ พนธกจ ๘๗ ๕.๕ เปาประสงค ๘๗ ๕.๖ กรอบตวชวด ๘๗ ๕.๗ กรอบแนวคดและทศทางของแผนจดการคณภาพสงแวดลอม ๘๙

พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๖๔ ประเดนยทธศาสตรท ๑ การจดการทรพยากรธรรมชาตอยางสมดลและเปนธรรม ๘๙

ประเดนยทธศาสตรท ๒ เพมประสทธภาพการใชทรพยากรธรรมชาต ๑๐๐ อยางคมคาและสงเสรมสงคมใหเปนมตรตอสงแวดลอม

ประเดนยทธศาสตรท ๓ การจดการคณภาพสงแวดลอมทด ๑๐๕ ไดรบการปองกน บ าบดและฟนฟ

ประเดนยทธศาสตรท ๔ สรางศกยภาพเพอรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ๑๑๒ และภยธรรมชาต และสงเสรมความรวมมอกบตางประเทศ บทท ๖ กลไกและแนวทางการขบเคลอนกรอบแนวคดและทศทางของแผนจดการ ๑๑๗

คณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐–๒๕๖๔ ไปสการปฏบต

สารบญรป

หนา รปท ๑-๑ แผนภาพแสดงขนตอนการด าเนนงานการจดท ากรอบแนวคดและทศทาง ๕ ของแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๖๔ และการจดท าแผนจดการ คณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๖๔ รปท ๕-๑ แผนภาพแสดงความสมพนธของวสยทศน พนธกจ เปาประสงค กรอบตวชวด ๘๖ ยทธศาสตร และมาตรการแนวทางการปฏบตกรอบแนวคดและทศทางของแผน จดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๖๔ รปท ๖-๑ แผนภาพความเชอมโยงของกฎหมาย นโยบายและแผน ทเกยวของกบแผนจดการ 1๑๘ คณภาพสงแวดลอม

- ๑ -

บทท ๑

บทน ำ

๑.๑ หลกกำรและเหตผล

ในชวงหลายทศวรรษทผานมา ประเทศไทยไดมงพฒนาเศรษฐกจโดยอาศยฐานทรพยากรธรรมชาตเปนปจจยพนฐานในการผลต เพอเสรมสรางขดความสามารถในการแขงขนใหทดเทยมกบนานาประเทศ และกระตนการสรางมลคาผลตภณฑมวลรวมประชาชาตของประเทศใหอยในเกณฑทด ซงผลการพฒนาดงกลาว ท าใหทรพยากรธรรมชาตของประเทศรอยหรอและคณภาพสงแวดลอมทรดโทรมลงอยางตอเนอง อกทงยงไมสามารถกาวพนกบดกประเทศรายไดปานกลาง และลดความเหลอมล าของสงคมได นอกจากน การเกดกระแสโลกาภวตนและความกาวหนาทางเทคโนโลยแบบกาวกระโดดเปนแรงกระตนใหเกดความ ไรพรมแดน ทกอใหเกดการเปลยนแปลงตางๆ ทงในระดบโลก ภมภาค และประเทศ ซงประเทศไทยตองเผชญกบกระแสการเปลยนแปลงดงกลาวทงภายในและภายนอกประเทศ โดยเฉพาะขอผก พนทประเทศสมาชกอาเซยนไดตกลงทจะรวมตวกนเปนประชาคมอาเซยน ในป พ.ศ. ๒๕๕๘ และขอตกลงความรวมมอดานตางๆ ทจะเปนแรงกดดนใหประเทศไทย ตองเตรยมการเพอสรางภมคมกนในระยะตอไป เชน การรวมตวกนในกลมประเทศสมาชกภมภาคเดยวกนดานการคา การลงทน เพอใหมอ านาจในการตอรองกบประเทศในภมภาคอน และการปองกนผลกระทบดานสงแวดลอมในลกษณะขามพรมแดน อนเกดจากการพฒนาทางเศรษฐกจในวงกวางขน เชน มลพษจากหมอกควนขามแดน และการลกลอบคาสตวปาขามแดน เปนตน

ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ในฐานะหนวยงานหลกในการจดท านโยบายและแผนการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในภาพรวมของประเทศ ตามทบญญตไวในพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. ๒๕๓๕ เพอน าเสนอตอคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต และคณะรฐมนตร พจารณาตามล าดบ โดยทผานมา ส านกงานฯ ไดจดท านโยบายและแผนการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมฯ ระยะยาว (๒๐ ป) พ.ศ. ๒๕๔๐ - ๒๕๕๙ ขนเปนฉบบแรก ตามมาตรา ๑๓ (๑) ของพระราชบญญตฯ และปจจบนอยระหวางด าเนนการจดท านโยบายและแผนการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมฯ ฉบบท ๒ (พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๗๙) โดยนโยบายและแผน การสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมฯ จะถายทอดเปนแผนปฏบตการ ระยะกลาง ๕ ป หรอกคอ แผนจดการคณภาพสงแวดลอม ตามมาตรา ๓๕ ของพระราชบญญตฯ ซงส านกงานฯ ไดมการจดท ามาแลว รวม ๔ ฉบบ ไดแก แผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๔๒ - ๒๕๔๙ กรอบแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๔๕ - ๒๕๔๙ แผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๕๐ - ๒๕๕๔ และฉบบทใชอยปจจบนคอ แผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๕๕ - ๒๕๕๙

- ๒ -

เนองจากชวงระยะเวลาของการใชแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๕๕ - ๒๕๕๙ ทสอดคลองกบชวงระยะเวลาของการใชแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๑ (พ.ศ. ๒๕๕๕ - ๒๕๕๙) ก าลงจะสนสดลงในป พ.ศ. ๒๕๕๙ เพอใหเกดความตอเนองในการด าเนนงาน ส านกงานฯ จงจดใหมกระบวนการยกแผนจดการคณภาพสงแวดลอมฉบบใหมในชวง ๕ ปขางหนาขน โดยเบองตนไดด าเนนการจดท าประเดนยทธศาสตรการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศในชวงป พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ เพอวางกรอบแนวคดและทศทางการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในชวงระยะ ๕ ป ด งกล าว ผ านกระบวนการมส วนรวมจากท กภาคส วนท วประเทศ และผ านกลไกก ากบ ในรปของคณะท างาน และคณะกรรมการก ากบวชาการ เพอน ากรอบแนวคดและทศทางของแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ เสนอตอคณะอนกรรมการแผนจดการคณภาพสงแวดลอม ภ าย ใต ค ณ ะก รรม ก ารส งแ ว ด ล อ ม แ ห งช าต พ จ ารณ า ซ ง เม อ ว น ท ๖ ม ก ราค ม ๒ ๕ ๕ ๙ คณะอนกรรมการฯ ไดเหนชอบกบประเดนยทธศาสตร และหลกการของกรอบแนวคดและทศทางของแผนจดการคณภาพส งแวดลอมฯ และใหน าเสนอคณะกรรมการส งแวดลอมแห งชาต พจารณาให ความเหนชอบ เพอเสนอใหส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ซงขณะน อยระหวางเตรยมการจดท าแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๒ (พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔) พจารณาน าประเดนยทธศาสตรการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมดงกลาว ไปใชเปนกรอบในการก าหนดทศทางการพฒนาประเทศในดานการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ภายใตแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๒ (พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔) เพอใหแนวทางการพฒนาในมตดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมความสอดคลอง เปนไปในทศทางเดยวกน สงเสรมและเกอกลซงกนและกน ในขณะเดยวกน ส านกงานฯ จะน ามาใชเปนกรอบในการจดท ารายละเอยดของการยกแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๖๔ ซงจะด าเนนการในป พ.ศ. ๒๕๕๙ เพอใหสอดคลองและสามารถประกาศใชไดทนกบการประกาศใชแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๒ (พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔) ตอไปดวย

๑.๒ วตถประสงค

เพอด าเนนการจดท ากรอบแนวคดและทศทางของแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ โดยผานกระบวนการมสวนรวมของภาคการพฒนาทเกยวของ

๑.๓ เปำหมำย

๑.๓.๑ เปำหมำยเชงผลผลต : กรอบแนวคดและทศทางของแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๖๔

๑.๓.๒ เปำหมำยเชงพนทหรอกลมเปำหมำย: ภาคการพฒนา ไดแก ๑) หนวยงานภาครฐและสถาบนการศกษา ๒) ภาคเอกชน ๓) ภาคประชาชน และชมรม/เครอขายทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และ ๔) องคกรพฒนา และองคกรระหวางประเทศ

- ๓ -

๑.๔ กระบวนกำรจดท ำกรอบแนวคดและทศทำงของแผนจดกำรคณภำพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔

กระบวนการจดท ากรอบแนวคดและทศทางของแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ ไดเปดโอกาสใหทกภาคสวนทเกยวของไดมสวนรวมในการเสนอขอคดเหนและขอเสนอแนะ เพอใหไดรบประเดนปญหาทชดเจน ถกตอง ครอบคลม และมแนวทางการแกไขปญหาทเหมาะสมตอกรอบแนวคดและทศทางของแผนจดการคณภาพสงแวดลอมฯ โดยไดมการจดประชม/สมมนาเปนระยะๆ ดงน

๑.๔.๑ กำรประชมเชงปฏบตกำร (Workshop) เพอวเคราะหปจจยแวดลอมทงภายในและภายนอกประเทศทคาดวาจะเกดผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศ และเพอหาแนวทาง การจดท ากรอบแนวคดและทศทางของแผนจดการคณภาพส งแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ โดยผเขารวมประชม ประกอบดวย ผแทนจากหนวยงานภาครฐ รฐวสาหกจ ภาคเอกชน สถาบนการศกษา นกวชาการ องคกรปกครองสวนทองถน องคกรพฒนาเอกชน และภาคประชาชน จ านวนประมาณ ๑๕๐ คน จดขนเมอวนท ๒๖ มกราคม ๒๕๕๘ ณ โรงแรมโนโวเทล แพลทนม ประตน า กรงเทพฯ

๑.๔.๒ กำรประชมกลมยอย (Focus group) เพอศกษาประเดนเชงลกในแตละประเดนยทธศาสตรฯ ทไดรบจากการประชมเชงปฏบตการในขอ ๑.๔.๑ ส าหรบน ามาก าหนดแนวทางและมาตรการการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศ ในชวงป พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ ไดถกตอง มกรอบทศทางทชดเจน และสามารถขบเคลอนสการปฏบตได โดยผ เขารวมการประชมกลมยอย ประกอบดวย ผ เชยวชาญและผท เกยวของเฉพาะสาขา จ านวน ๔๐ คนตอคร ง จดขนรวม ๓ คร ง ซ งในการประชมกลมยอยคร งท ๑ ดานทรพยากรธรรมชาต จดขนเมอวนท ๖ กมภาพนธ ๒๕๕๘ ครงท ๒ ดานสงแวดลอม เมอวนท ๙ กมภาพนธ ๒๕๕๘ และครงท ๓ ดานเครองมอและกลไกทส าคญส าหรบการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เมอวนท ๑๖ กมภาพนธ ๒๕๕๘ ณ โรงแรมแมนดารน แมนเนจ บาย เซนเตอร พอยท กรงเทพฯ

๑.๔.๓ กำรสมมนำระดบภมภำค เพอรบฟงขอคดเหนและขอเสนอแนะตอกรอบแนวคดและทศทางของแผนจดการคณภาพส งแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ จากผมสวนเกยวของในกลมจงหวดต างๆ ทวประเทศ โดยผ เขารวมสมมนาประกอบดวย หนวยงานภาครฐ รฐวสาหกจ นกวชาการ ผน าชมชน องคกรปกครองสวนทองถน ภาคเอกชน องคกรพฒนาเอกชน ภาคประชาชน และชมรม/เครอขายทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในพนทจดสมมนาและจงหวดใกลเคยง ประมาณจ านวน ๑๐๐ คนตอครง ซงไดจดในจงหวดตางๆ จ านวน ๘ ครง ตามล าดบดงน ๑) ภาคตะวนออก จดขนเมอวนท ๒๒ พฤษภาคม ๒๕๕๘ ณ จงหวดระยอง ๒) ภาคใต จดขนเมอวนท ๒๗ พฤษภาคม ๒๕๕๘ ณ จงหวดสงขลา และเมอวนท ๒๙ พฤษภาคม ๒๕๕๘ ณ จงหวดกระบ ๓) ภาคกลางและภาคตะวนตก จดขนเมอวนท ๔ มถนายน ๒๕๕๘ ณ จงหวดสพรรณบร ๔) ภาคเหนอ จดขนเมอวนท ๙ มถนายน ๒๕๕๘ ณ จงหวดเชยงใหม และเมอวนท ๑๑ มถนายน ๒๕๕๘ ณ จงหวดพษณโลก และ ๕) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จดขนเมอวนท ๒๓ มถนายน ๒๕๕๘ ณ จงหวดอบลราชธาน และเมอวนท ๒๕ มถนายน ๒๕๕๘ ณ จงหวดขอนแกน

- ๔ -

๑.๔.๔ กำรสมมนำระดบประเทศ เพอรบฟงขอคดเหนและขอเสนอแนะตอกรอบแนวคดและทศทางของแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๖๔ ทปรบปรงจากการรบฟงขอคดเหนและขอเสนอแนะในการสมมนาระดบภมภาค โดยจะมทกภาคการพฒนาทเกยวของเขารวมการสมมนา จ านวน ๒๐๐ คน จดขนเมอวนท ๘ กนยายน ๒๕๕๘ ณ โรงแรมเซนจร พารค กรงเทพฯ

ทงน ขนตอนการจดท ากรอบแนวคดและทศทางของแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ ทด าเนนการในปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๘ และการจดท าแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ ทจะด าเนนการในป ๒๕๕๙ โดยสรปดงรปท ๑-๑

- ๕ -

ขนตอนกำรด ำเนนงำน กำรก ำกบด ำเนนงำน

ศกษำและทบทวนขอมลทเกยวของ

กำรประชมเชงปฏบตกำร (กรงเทพฯ) ๒๖ มกรำคม ๒๕๕๘

กำรประชมกลมยอย ๓ ครง (กรงเทพฯ)

ดำนทรพยำกร ๖ ก.พ. ๕๘ ดำนสงแวดลอม ๙ ก.พ. ๕๘ ดำนเครองมอ/กลไก ๑๖ ก.พ. ๕๘

ก.พ. ๕๘

ยกรำงประเดนยทธศำสตรกำรจดกำร ทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔

การสมมนาระดบภมภาค เพอรบฟงความเหนตอรางประเดนยทธศาสตรฯ ๘ ครง (พ.ค. - ม.ย. ๕๘)

เหนอ ๒ ครง กลาง ๑ ครง ตะวนออกเฉยงหนอ ๒ ครง ตะวนออก ๑ ครง ใต ๒ ครง

การสมมนาระดบประเทศ (กรงเทพฯ) เพอรบฟงความเหนตอรางประเดนยทธศาสตรฯ ๑ ครง (ก.ย. ๕๘)

ปรบปรงรางประเดนยทธศาสตรการจดการ ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔

คณะอนกรรมการแผนจดการคณภาพสงแวดลอม เหนชอบรางประเดนยทธศาสตรฯ (ม.ค. ๕๙)

คณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต เหนชอบรางประเดนยทธศาสตรฯ (เม.ย. ๕๙)**

เสนอประเดนยทธศาสตรฯ ไปยง สศช. (พ.ค. ๕๙)

จดท ารางแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔

คณะอนกรรมการแผนจดการคณภาพสงแวดลอม เหนชอบรางแผนฯ

คณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตเหนชอบรางแผนฯ

น าเสนอ ครม. รบทราบ และประกาศในราชกจจานเบกษา

แตงตงคณะท างานจดท ากรอบแนวคด และทศทางของแผนจดการคณภาพ สงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔

แตงตงคณะกรรมการก ากบทางวชาการ เพอการจดท าแผนจดการคณภาพ สงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔

ประชมคณะท างาน** ครงท ๓ และ คณะกรรมการก ากบฯ ครงท ๑

เพอพจารณารางประเดนยทธศาตรฯ

ประชมคณะท างาน* ครงท ๔ และ คณะกรรมการก ากบฯ ครงท ๒ เพอพจารณาราง

ประเดนยทธศาสตรฯ ทปรบปรงจากภมภาค

ประชมคณะท างาน* ครงท ๕ และคณะกรรมการก ากบฯ ครงท ๓ เพอพจารณารางประเดนยทธศาสตรฯ ทปรบปรงจากระดบประเทศ

หมายเหต: * อาจมการประชมคณะท างานฯ เพมเตมไดตามความเหมาะสม ** อาจไมเปนไปตามกรอบเวลา ทก าหนด ขนอยกบการประชม กก.วล.

ปงบป

ระมำ

ณ พ

.ศ. ๒

๕๕๘

ปงบป

ระมำ

ณ พ

.ศ. ๒

๕๕๙

รปท ๑-๑ แผนภาพแสดงขนตอนการด าเนนงานการจดท ากรอบแนวคดและทศทางของแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔ และการจดท าแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ –๒๕๖๔

- ๖ -

บทท ๒

กำรบรหำรจดกำรทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอมทผำนมำ

๒.๑ กำรด ำเนนงำนตำมแผนจดกำรคณภำพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๕๕ - ๒๕๕๙

๒.๑.๑ สำระส ำคญของแผนจดกำรคณภำพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๕๕ - ๒๕๕๙ คณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตไดเหนชอบเมอวนท ๑๗ พฤศจกายน ๒๕๕๔ และประกาศลงในราชกจจานเบกษา ฉบบประกาศและงานทวไป เลมท ๑๒๙ ตอนพเศษ ๓๗ ง ลงวนท ๒๐ กมภาพนธ ๒๕๕๕ โดยวสยทศนของแผนจดการคณภาพสงแวดลอมฯ คอ “ประเทศไทยมการพฒนาอยางเปนมตรกบสงแวดลอม ดวยการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทเปนธรรม สมดล มประสทธผล และมสวนรวมของ ทกภาคสวน เพอเสรมสรางคณภาพชวตทดใหกบประชาชน” มวตถประสงคหลก ๓ ประการ ไดแก (๑) บรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทเปนธรรม สมดล มประสทธผล และการมสวนรวมของทกภาคสวน เพอเสรมสรางคณภาพชวตทดใหกบประชาชน และการพฒนาอยางเปนมตรกบสงแวดลอม (๒) เพมขดความสามารถของภาคการพฒนา เพอใหทกภาคสวนมบทบาทและหนาทรบผดชอบรวมกนในการดแลรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศ และ (๓) เพอใหหนวยงานทเกยวของน าไปใชเปนแนวทางในการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และประกอบดวย ๖ ยทธศาสตรทส าคญคอ

ยทธศาสตรท ๑ การปรบฐานการผลตและการบรโภคใหเปนมตรกบสงแวดลอม มงเนน การสงเสรมนโยบายทเออตอการปรบเปลยนกจกรรมการผลตและการบรโภคใหเปนมตรกบสงแวดลอม สรางมลคาเพมแกฐานทรพยากรธรรมชาตอยางสรางสรรคและยงยน รวมถงการเตรยมพรอมตอมาตรการ การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทเชอมโยงกบการคาและการลงทน โดยม ๖ แผนงานส าคญ ไดแก (๑) การสงเสรมการบรโภคทยงยน (๒) การปรบฐานการผลตภาคเกษตรใหเปนมตรกบสงแวดลอม (๓) การปรบฐานการผลตภาคอตสาหกรรมใหเปนมตรกบสงแวดลอม (๔) การจดการการทองเทยวอยางยงยน (๕) การพฒนามาตรฐานสาธารณปโภคพนฐานทเปนมตรกบสงแวดลอม และ (๖) การจดการพลงงานหมนเวยนอยางยงยน

ยทธศาสตรท ๒ การอนรกษและฟนฟแหลงทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน ใหความส าคญ กบการสนบสนนใหภาคเครอขายเขามามสวนรวมในการดแล รกษา ตดตามและตรวจสอบการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพมประสทธภาพการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และการพฒนาองค ความร และการส งเสร มการศกษาวจ ยเพ อการอน รกษ และฟนฟ พนท และ แหลงทรพยากรธรรมชาตทมคณคา โดยม ๒ แผนงานส าคญ ไดแก (๑) การสงวนรกษาและอนรกษทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน และ (๒) การฟนฟและสงเสรมการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตใหมประสทธภาพ

- ๗ -

ยทธศาสตรท ๓ การจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเพอเสรมสรางธรรมาภบาล มงเนนการสงเสรมความเปนธรรม ลดความเหลอมล าของสงคม ลดขอขดแยงจากการใชทรพยากรธรรมชาต สรางโอกาสใหแกคนยากจนในการเขาถงและใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตอยางเปนธรรมและยงยน การเยยวยาปญหาวกฤตสงแวดลอม การพฒนากระบวนการมสวนรวม การกระจายอ านาจหนาท การพฒนากระบวนการยตธรรมสงแวดลอม การปรบปรงและบงคบใชกฎหมายอยางมประสทธผล รวมทงการพฒนาและเชอมโยงฐานขอมลทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทไดมาตรฐาน โปรงใส และสาธารณชนสะดวกตอการเขาถงและใชประโยชน โดยม ๕ แผนงานส าคญ ไดแก (๑) การจดการการใชประโยชนทดน (๒) การจดสรรทรพยากรน าอยางเปนธรรมและยงยน (๓) การจดสรรความหลากหลายทางชวภาพอยางเปนธรรมและยงยน (๔) การจดสรรทรพยากรแรอยางเปนธรรมและยงยน และ (๕) การจดการพนทวกฤตสงแวดลอม

ยทธศาสตรท ๔ การสรางคณภาพสงแวดลอมทดใหกบประชาชนในทกระดบ มงเนน การปองกนและลดมลพษ ณ แหลงก าเนด และการกระจายอ านาจในการจดการคณภาพสงแวดลอม เพอใหเกดการจดการทมประสทธผล การสรางคณภาพสงแวดลอมทดใหกบประชาชน การรกษาคณภาพสงแวดลอมของแหลงธรรมชาตและศลปกรรม โดยม ๓ แผนงานส าคญ ไดแก (๑) การจดการมลพษ (คณภาพน า คณภาพอากาศ ขยะมลฝอย และของเสยอนตรายชมชนและอตสาหกรรม ) (๒) การจดการสงแวดลอมเมองและชมชน (พนทสเขยวและภมทศน) และ (๓) การจดการสงแวดลอมของแหลงธรรมชาต แหลงธรณวทยา แหลงศลปกรรม และแหลงมรดกทางธรรมชาตและศลปวฒนธรรม

ยทธศาสตรท ๕ การเตรยมความพรอมเพอรบมอกบความเสยงจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภยธรรมชาต มงเนนการสรางศกยภาพและความพรอมของทกภาคสวนในการรองรบและปรบตวตอผลกระทบจากภยธรรมชาตและความเสยงจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ รวมถง ความรวมมอในการลดการปลอยกาซเรอนกระจก เพอสรางภมคมกนและรกษาความมนคงในการพฒนาประเทศในทกมต ทงเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม โดยม ๒ แผนงานส าคญ ไดแก (๑) การสรางความพรอมในการปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภยธรรมชาต และ (๒) การวางรากฐานสการพฒนาแบบปลอยคารบอนต า

ยทธศาสตรท ๖ การพฒนาคนและสงคมใหมส านกรบผดชอบตอสงแวดลอม มงเนน การสรางรากฐานใหประชาชนมวถชวตทเปนมตรกบสงแวดลอมบนพนฐานของความรทถกตองในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและดแลรกษาสงแวดลอมอยางยงยน พรอมกบสรางความตระหนกตามภารกจหนาท และเสรมสรางศกยภาพของทกภาคสวนในการรวมกนบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศอยางเหมาะสม โดยม ๒ แผนงานส าคญ ไดแก (๑) การสรางจตส านกรบผดชอบตอสงแวดลอม และ (๒) การพฒนาและกระตนบทบาทของภาคเครอขายในการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

- ๘ -

๒.๑.๒ กำรตดตำมกำรด ำเนนงำนตำมแผนจดกำรคณภำพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๕๕ - ๒๕๕๙

ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดตดตามการด าเนนงานตามแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ ในระยะครงแผนฯ (ระยะเวลา ๒ ป ภายหลง การประกาศใช) ของหนวยงานหลก และหนวยงานทเกยวของ ภายใตแนวทางการปฏบตของแตละแผนงาน และตามตวชวดทก าหนด จ านวน ๑๙ กระทรวง ๗๐ หนวยงาน แลว ผลจากการตดตาม ประเมนผลมดงน

๑) ควำมกำวหนำกำรด ำเนนงำนตามแผนจดการคณภาพสงแวดลอมฯ ทง ๖ ยทธศาสตร และ ๒๐ แผนงาน ประกอบดวย แนวทางการปฏบตในระยะเรงดวน ๗๖ แนวทาง และระยะปานกลาง ๑๔๖ แนวทาง รวมทงสน ๒๒๒ แนวทาง ซงในชวงป พ.ศ. ๒๕๕๕ – ๒๕๕๖ มความกาวหนาการด าเนนงาน ตามแนวทางการปฏบต สรปไดดงน

๑.๑) ผลการด าเนนงานทส าเรจแลว มจ านวน ๑๕๖ แนวทางการปฏบต คดเปนรอยละ ๗๐.๒๗ ของแนวทางการปฏบตทงหมด (ระยะเรงดวน ๕๔ แนวทางการปฏบต และระยะปานกลาง ๑๐๒ แนวทางการปฏบต) โดยการด าเนนงานทแลวเสรจเปนการด าเนนงานแลวเสรจในแตละป และบางโครงการตองด าเนนการตลอดระยะ ๕ ป ตามกรอบระยะเวลาของแผน

๑.๒) ผลการด าเนนงานทอยระหวางด าเนนการ มจ านวน ๔๔ แนวทางการปฏบต คดเปนรอยละ ๑๙.๘๒ ของแนวทางการปฏบตทงหมด (ระยะเรงดวน ๑๗ แนวทางการปฏบต และระยะ ปานกลาง ๒๗ แนวทางการปฏบต)

๑.๓) ไมมการรายงานขอมลทเกยวของทใชสนบสนนในการประเมนความส าเรจของตวชวด มจ านวน ๒๒ แนวทางการปฏบต คดเปนรอยละ ๙.๙๑ ของแนวทางการปฏบตท งหมด (ระยะเรงดวน ๕ แนวทางการปฏบต และระยะปานกลาง ๑๗ แนวทางการปฏบต)

๒) ผลทไดรบจากการตดตามด าเนนงานตามแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๕๕ - ๒๕๕๙ ในระยะสองปพบวา โครงการระยะเรงดวนและระยะปานกลางสวนใหญไดเรมมการด าเนนงาน แตเนองจากการตดตามผลการด าเนนงานครงน เปนชวงระยะเวลาทไดมการด าเนนงานตามแผนจดการคณภาพสงแวดลอมฯ เพยงชวงระยะสน จงท าใหไมสามารถประเมนความส าเรจของการด าเนนงานในภาพรวมได โดยหนวยงานตางๆ ไดเพยงแตรายงานความกาวหนาการด าเนนงานใหไดรบทราบ อกทงหนวยงานหลกทด าเนนงานเกยวของกบหนวยงานระดบพนท เปาหมาย ยงไมสามารถด าเนนงานไดครอบคลมตามแผนงานทงหมด หรอด าเนนการไดเพยงรอยละ ๒๐ - ๓๐ เทานน นอกจากน โครงการทเปนการกอสรางระบบสาธารณปโภค เชน ระบบบ าบดน าเสย ระบบก าจดขยะมลฝอย และระบบการผลตไฟฟาโดยใชพลงงานทดแทน เปนตน ยงอยในขนตอนของการศกษาความเหมาะสมและออกแบบการกอสรางระบบ (ระบบก าจดขยะมลฝอย ระบบบ าบดน าเสย ชนดและประเภทของวธการทจะใชผลตพลงงาน) และยงตองมขนตอนการจดหาทดน และขนตอนการกอสรางดวย ประกอบกบในชวงการตดตามแผนจดการคณภาพสงแวดลอมฯ มสถานการณทางการเมองเกดขนเปนระยะๆ ท าใหการด าเนนงานตามแผนจดการคณภาพสงแวดลอมฯ คอนขางลาชา

- ๙ -

๓) ปญหำอปสรรคในการด าเนนงานตามแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๕๕ -๒๕๕๙ ไดแก (๑) การจดสรรงบประมาณใหหนวยงานราชการสวนกลาง ภมภาค และทองถน มอยางจ ากดและไมเพยงพอตอการด าเนนงานสนบสนนการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (๒) บคลากรขาดความร ความเขาใจตอแนวทางการปฏบต ภายใตแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๕๕ -๒๕๕๙ (๓) การประชาสมพนธและท าความเขาใจใหหนวยงานทเกยวของปฏบตตามตวชวด แผนงาน และแนวทางการปฏบตตามแผนฯ รวมทงกระบวนการมสวนรวมของภาคเครอขายการพฒนาและประชาชนในพนทยงมนอย และ (๔) กฎหมาย และกฎระเบยบทเกยวของยงไมมการบงคบใชอยางจรงจง

๔) ประเดนทมควำมส ำคญ และควรผลกดนใหมกำรด ำเนนงำนในระยะตอไป ไดแก การจดเกบภาษมลพษ การจดการเกษตรอนทรยอยางเปนระบบ การก าหนดเขตพนทพฒนาและขยายตวของอตสาหกรรมในอนาคต การจดการการทองเทยวเชงอนรกษและวฒนธรรมพนบาน การจดการพลงงานหมนเวยน การระบแหลงก าเนดของไม การพฒนาเครองมอ-อปกรณการขดเจาะน าบาดาล การจดท าฐานขอมลดานตางๆ เชน การถอครองทดนและเชอมโยงฐานขอมลทดน และความหลากหลายทางชวภาพ เปนตน การคาและครอบครองสตวปา การเพาะเลยงสตวน าเคมในพนทน าจด การจดการระบบบ าบด น าเสยชมชนท เหมาะสม การคดแยกขยะมลฝอยตงแตตนทาง การบงคบใชผงเมอง และการประเมนสงแวดลอมระดบยทธศาสตร (Strategic Environmental Assessment: SEA) ในพนทเสยงภยธรรมชาต

๒.๒ กำรด ำเนนงำนดำนกำรจดกำรทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอมทส ำคญ

ในระยะทผานมา มการด าเนนงานดานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทส าคญดงน

๒.๒.๑ กำรอนรกษและพฒนำทรพยำกรปำไมใหเกดควำมยงยน คณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.) ไดมนโยบายการปราบปรามและหยดยงการบกรกท าลายทรพยากรปาไม หนวยงานภายใตกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงไดด าเนนการ "ผนกก าลง คนผนปา เพอประชาชน" ตามนโยบายของรฐบาล เพอแกไขปญหาการบกรกท าลายปา และเปนการฟนฟทรพยากรปาไมใหเกดความยงยน โดยเฉพาะพนทปาตนน า ดวยการก าหนดพนทเปาหมาย แทนการขบไลจบกมผบกรกแบบเดม เนนจบกมนายทน ผบกรกใหม และผบกรกปาตนน า รวมทงสงเสรมภาคประชาชนในพนทใหเขามาชวยกนดแลทรพยากรปาไมมากขน และมกลไกก ากบ ดแลการบรหารจดการเพอให เปนรปธรรมและมประสทธภาพ โดยม การด าเนนงานทส าคญดงน

๑) จดท ำแผนปฎบตกำรปองกนและปรำบปรำมกำรลกลอบบกรกพนท ไดก าหนดพนทด าเนนการออกเปน ๔ กลม ซงแตละกลมพนทจะมมาตรการด าเนนการทแตกตางกน และมการบรณาการด าเนนการรวมกบหนวยงานทเกยวของดงน พนท AO๑ เปนพนทในความรบผดชอบทคดถงทสดแลว ซงจะเปนพนททใหความส าคญมากทสด มาตรการด าเนนการจะยดคนพนทตามกระบวนการทางกฎหมายและ จะมการควบคมไมใหมการบกรกซ า พรอมทงเรงรดฟนฟพนทปาทนท เนอทประมาณ ๒๒,๐๐๐ ไร โดยเปาหมายการยดคนพนท ก าหนดไวทประมาณ ๑๓,๐๐๐ ไร ใน ๓ เดอนแรก พนท AO๒ เปนพนทท

- ๑๐ -

ด าเนนการตามกฎหมายแลว แตยงอยในกระบวนการยตธรรม มาตรการด าเนนการจะประสานกบหนวยงานทเกยวของในการเรงรดการด าเนนคดใหถงทสด และจะน าไปจดการตามขนตอน AO๑ พรอมทงจดใหมชดลาดตระเวนในพนทมากขน เพอไมใหมการบกรกเพมเตม ซงมพนททอยระหวางด าเนนคดประมาณ ๓๓,๐๐๐ คด หรอประมาณ ๕๐๐,๐๐๐ ไร พนท AO๓ เปนพนททมการบกรก แตอยระหวาง การพสจนสทธหรอบกรกใหม มาตรการด าเนนการจะท าความเขาใจกบประชาชนในการด าเนนงานของหนวยงานราชการ และเรงรดการส ารวจสทธครอบครองทดนของประชาชน พรอมทงแกไขปญหา ความไมชดเจนของแนวเขตทดน โดยจะใชมาตราสวนเดยวกนคอ ๑ : ๔,๐๐๐ และหาแนวเขตรวม แนวเดยวกนในการด าเนนการตามกฎหมาย ขณะนมพนทประมาณ ๑๓,๖๐๐,๐๐๐ ไร และพนท AO๔ เปนพนทในความรบผดชอบสวนทเหลอ มาตรการด าเนนการพนทในความรบผดชอบของกระทรวงทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอม ในสวนทเหลอจะจดท าแนวเขตปาไมรวมกบชมชน มการลาดตระเวนพนททงภาคพนดนและทางอากาศ มการเพมจดสกดในพนทลอแหลม ฝกอบรมเยาวชนและสรางเครอขายอนรกษทรพยากรปาไม และพฒนาประสทธภาพของเจาหนาท

๒) จดท ำแผนปฏบตกำรปองกนและปรำบปรำมกำรลกลอบตดไม ก าหนดมาตรการในการปองกนและปราบปรามการลกลอบตดไม จ านวน ๗ มาตรการ คอ มาตรการท ๑ ดานปองกนไมใหมการลกลอบตดไม มาตรการท ๒ ดานสกดกนไมใหมการเคลอนยายไมทถกลกลอบตด มาตรการท ๓ ดานการด าเนนการตอผครอบครองไมทถกลกลอบตด มาตรการท ๔ ดานการขาวและการปฏบตการขาวสาร มาตรการท ๕ ดานการสงเสรมการมสวนรวมของประชาชน มาตรการท ๖ ดานการเพมประสทธภาพและการปฏบตงานของเจาหนาท และมาตรการท ๗ ดานการเตรยมความพรอมส าหรบสถานการณเรงดวน

๓) กำรบรณำกำรก ำหนดแนวเขตปำไม ขณะนหลายหนวยงานซงไดรบมอบหมายจากคณะรฐมนตร ประกอบด วย กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอม กระทรวงกลาโหม กระทรวงการคลง กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงเทคโนโลยและการสอสาร กระทรวงมหาดไทย กระทรวงยตธรรม และกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย ไดอยระหวางด าเนนการเพอรวมกนพจารณาแนวเขตปาไมใหม โดยจดท าเปนแผนทดจทล มาตราสวน ๑: ๔,๐๐๐ และพฒนาเปนแอพพลเคชน เพอความสะดวกในการตรวจสอบแนวเขตปาไม

๔) จดท ำยทธศำสตรกำรบรณำกำรจดกำรปำตนน ำเสอมสภำพบนพนทส งชน (เขำหวโลน) เพอด าเนนการแกไขปญหาพนทปาตนน าใน ๑๓ จงหวดภาคเหนอ ทถกบกรกท าลายไปประมาณ ๘.๖ ลานไร ซงสรางความเสยหายคดเปนมลคาทางเศรษฐกจมากกวา ๔๖๙,๐๐๐ ลานบาท เนองจากเกษตรกรในพนทราบไมสามารถท าการเพาะปลกไดในชวงฤดแลง และการเกดอทกภยและ ดนโคลนถลมอนเกดจากน าปาไหลหลากในชวงฤดฝน กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงไดจดท ายทธศาสตรฯ นขน โดยมวสยทศนคอ “เพมพนทสเขยวบนพนทปาตนน าเสอมสภาพทสงชนอยางยงยน” เปาหมายทก าหนด ไดแก (๑) ฟนฟสภาพปาตนน าทเสอมสภาพบนพนทสงชนไมนอยกวา ๘.๖ ลานไร ภายในระยะเวลา ๒๐ ป (๒) พฒนาคณภาพชวตของประชาชนและชมชนบนพนทสงใหสามารถอยไดอยางพอเพยง

- ๑๑ -

และยงยน ตามแนวพระราชด าร (๓) สรางจตส านกและการมสวนรวมของประชาชนและชมชนในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และ (๔) ลดมลคาความเสยหายตอชวตและทรพยสนของประชาชน รวมทงม ๗ ยทธศาสตรทส าคญ ไดแก ยทธศาสตรท ๑ การสรางความเขาใจทกภาคสวน ยทธศาสตรท ๒ การจดระเบยบคนและพนท ยทธศาสตรท ๓ การปองกนและรกษาปา ยทธศาสตรท ๔ การฟนฟระบบนเวศ ยทธศาสตรท ๕ การพฒนาและสงเสรมอาชพ ยทธศาสตรท ๖ การสรางองคความรในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และยทธศาสตรท ๗ การสงเสรมการมสวนรวมทกภาคสวน โดยหนวยงานหลกทรวมบรณาการการด าเนนงานในเรองน ประกอบดวย กระทรวงทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม กระทรวงมหาดไทย กระทรวงเกษตรและสหกรณ และกระทรวงศกษาธการ

๕) กำรแตงตงคณะกรรมกำรนโยบำยปำไมแหงชำต เพอปรบปรงนโยบายของประเทศเกยวกบการปาไมใหเหมาะสมกบสถานการณทรพยากรธรรมชาต เศรษฐกจ สงคม และความมนคง ซงเมอวนท ๒๒ กรกฎาคม ๒๕๕๘ นายกรฐมนตร (พลเอกประยทธ จนทรโอชา) ไดมบญชาใหกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมพจารณาด าเนนการออกระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการแตงตงคณะกรรมการนโยบายปาไมแหงชาต โดยม นายกรฐมนตร หรอรองนายกรฐมนตรทนายกรฐมนตรมอบหมาย เปนประธาน และจดตงส านกงานคณะกรรมการนโยบายปาไมแหงชาต เปนหนวยงานภายใตกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพอท าหนาทบรหารจดการทดนปาไมตามกฎหมาย วาดวยการปาไม และสงเสรมใหมพนทปาในทดนประเภทอนๆ เชน ปาอนรกษ ปาเศรษฐกจ และปาชมชน เปนตน สนบสนนนโยบายการบรหารจดการทดนของประเทศทงระบบ เสรมสรางดลยภาพระหวางการใชประโยชนและการอนรกษทรพยากรปาไม โดยเฉพาะการใชทดนปาไมเพอการพฒนาโครงสรางพนฐาน และ การพจารณาสนบสนนการด าเนนงานของคณะกรรมการนโยบายทดนแหงชาต โดยก าหนดแนวทางและจ าแนกพนทปาไมใหเหมาะสม เพอแกไขปญหาความเดอดรอนของประชาชนทไมมทดนท ากนหรอไมมความมนคงในทดน รวมถงควบคมผลกระทบตอทรพยากรปาไมในการอนญาตใหใชประโยชนและ การจดทดนในเขตปาไม ตลอดจนบรณาการการท างานรวมกบคณะกรรมการจดท าแผนทแนวเขตปาไมและทดนของรฐ

๒.๒.๒ กำรจดหำทดนท ำกนใหแกชมชน รฐบาล (คณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.)) ไดมนโยบายการจดหาทดนท ากนใหแกชมชน โดยมอบหมายใหกรมปาไม และหนวยงานทเกยวของด าเนนการเรองตางๆ ไดแก (๑) ปองกนดแลและรกษาปาสมบรณและปองกนไฟปา (๒) น าแนวพระราชด ารมาใชในการดแลรกษาปาและพฒนาคณภาพชวตประชาชน (๓) จดตงปาเศรษฐกจชมชน สงเสรมปลกไผ สก และ ไมโตเรว รวมทงจดท าธนาคารอาหารชมชนรอบปาอนรกษ (๔) ใหประชาชนชวยกนดแลปาและปองกนไฟปารอบพนทโ ครงการจดทดนท ากนใหชมชน (๕) จดหาทดนท ากนรองรบประชาชนทอยบรเวณพนทตนน าและตองการอพยพมาอยอาศยและท ากนในพนทราบ และเมอวนท ๒๒ ธนวาคม ๒๕๕๘ คณะรฐมนตรมมต (๑) อนมตหลกการการจดทดนท ากนใหชมชนตามนโยบายรฐบาลในลกษณะแปลงรวมโดยมใหกรรมสทธ แตอนญาตให เขาท าประโยชน ในท ดนของรฐเปนกลมหรอชมชนตามหลกเกณฑและเงอนไขท

- ๑๒ -

คณะกรรมการนโยบายทดนแหงชาตก าหนดในรปแบบสหกรณ หรอรปแบบอนทเหมาะสม โดยการด าเนนงานตามนโยบายดงกลาวใหหนวยงานของรฐซงมอ านาจหนาทตามกฎหมายของประเภททดนก าหนดระเบยบ หลกเกณฑ ขอก าหนด หรอเงอนไขภายใตความเหนชอบของคณะกรรมการนโยบายทดนแหงชาต และ (๒) รบทราบกระบวนการจดระเบยบการใชประโยชนในทดนปาสงวนแหงชาต พนทด าเนนการระยะท ๑ กระบวนการการจดทดนท ากนใหชมชนในพนท ส.ป.ก. ส าหรบพนทด าเนนการระยะท ๒ และผลการด าเนนงานของคณะกรรมการนโยบายทดนแหงชาต โดยใหหนวยงานทเกยวของด าเนนการตามหลกเกณฑ ระเบยบและกฎหมายทเกยวของตอไป

๒.๒.๓ กำรแตงตงคณะกรรมกำรนโยบำยทดนแหงชำต โดยอาศยระเบยบส านกนายกรฐมนตร วาดวยคณะกรรมการนโยบายทดนแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๗ ซงคณะรฐมนตรไดมมตเหนชอบกบระเบยบ ส านกนายกรฐมนตรฯ ดงกลาว เมอวนท ๑๔ ตลาคม ๒๕๕๗ และไดลงประกาศในราชกจจานเบกษา เมอวนท ๑๕ ตลาคม ๒๕๕๗ โดยมอ านาจหนาทก าหนดกลไกสนบสนน และท าหนาทจดท าขอมลผยากไรทไมมทดนท ากนและอยอาศย ก าหนดหลกเกณฑและจดหาพนทแกผไรทดนท ากนและอยอาศยเขาใชประโยชน ใหมรายได และเพอเปนการพฒนาคณภาพชวตของประชาชน ทงน เปนการจดหาทดนท ากนใหแกเกษตรกร ในลกษณะทไมไดใหมกรรมสทธในทดน แตอนญาตใหใชประโยชนจากทดนได นอกจากน มการแตงตงกลไกอนๆ เพอด าเนนการจดหาทดนใหแกผไรทดนท ากนไดใชประโยชนและพฒนาคณภาพชวต ดงน

๑) การแตงตงคณะอนกรรมการ ภายใตคณะกรรมการนโยบายทดนแหงชาต จ านวน ๓ คณะ ไดแก (๑) คณะอนกรรมการจดหาทดน เพอส ารวจ ตรวจสอบ จดท าขอมลทดน และขอบเขตทดนใหแกผไรทดนท ากนและไรทอยอาศย (๒) คณะอนกรรมการจดทดน เพอจดท าขอมลผไรทดนท ากนและไรทอยอาศย ก าหนดหลกเกณฑและจดทดนใหผไรทดนท ากนและไรทอยอาศย และ (๓) คณะอนกรรมการสงเสรมและพฒนาอาชพ เพอพฒนาอาชพ สงเสรมการตลาด พฒนาระบบสาธารณปโภค พฒนาคณภาพชวตและรายไดในรปแบบสหกรณหรอรปแบบอนๆ ทเหมาะสม

๒) การแตงตงคณะอนกรรมการนโยบายทดนจงหวด คาดวาจะมการด าเนนงานในระยะตอไป เพอพจารณาการจดหาทดนทจะน ามาจดสรรใหแกผไรทดนท ากนและไรทอยอาศย ตามนโยบายคณะกรรมการนโยบายทดนแหงชาต

๒.๒.๔ กำรบรหำรจดกำรควำมหลำกหลำยทำงชวภำพ มการด าเนนงานทส าคญไดแก การจดท าแนวทางระมดระวงลวงหนาดานความปลอดภยทางชวภาพ การปรบปรงการจดสถานภาพการคกคามของส งมชวตในประเทศและมาตรการคม ครอง การประยกต ใช เศรษฐศาสตรของระบบน เวศและ ความหลากหลายทางชวภาพ และแนวทางการจดการและอนรกษพนทชมน าประเภทตางๆ รวมถง การด าเนนงานทเกยวกบพธสารนาโงยาวาดวยการเขาถงทรพยากรพนธกรรมและการแบงปนผลประโยชนท ไดจากการใชประโยชนทรพยากรพนธกรรมอยางยตธรรมและเทาเทยม และพธสารนาโงยา–กวลาลมเปอรวาดวยการรบผดและชดใช ตามพธสารคารตาเฮนาวาดวยความปลอดภยทางชวภาพ

- ๑๓ -

๒.๒.๕ โครงกำรพฒนำผลตภณฑและบรกำรจำกฐำนชวภำพ เพอใหมการพฒนาและใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพอยางเปนระบบและมประสทธภาพ ตงแตการพฒนาวสาหกจชมชนในการอนรกษและใชประโยชนจากทรพยากรชวภาพ และภมปญญาทองถน การสงเสรมธรกจจากฐานชวภาพโดยใชภมปญญาทองถน เชน ธรกจสปา การทองเทยวเชงสตวปา การเพาะเลยงสตวปาและผลตภณฑจากสตวปา การจบคผลตภณฑชมชนสเชงพาณชย และผลตภณฑสารสกดจากกลวยไม เปนตน รวมทงเพอสงเสรมการสรางองคความรดานความหลากหลายทางชวภาพ และเศรษฐกจจากฐานชวภาพ การคมครองทรพยสนทางปญญา การรวบรวมขอมลบญชทรพยากรชวภาพ ขอมลภมปญญาทองถน และ การเผยแพรองคความรดงกลาว ตลอดจนการจดท าระบบสารสนเทศเพอใหบรการขอมล และการศกษาวจยเพอการอนรกษและใชประโยชนอยางยงยน

๒.๒.๖ โครงกำรปำพนบำนธนำคำรอำหำรชมชน (Food Bank) เพอสรางสมดลระหวาง การอนรกษกบการใชประโยชนอยางยงยน โดยใหความส าคญกบการขยายปาชมชน มการก าหนดเขต ปาชมชนใหชดเจน และสงเสรมการมสวนรวมของประชาชนในการดแลทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยก าหนดแนวทางการจดพนทท ากนในลกษณะปาเศรษฐกจ และพนทด าเนนโครงการในพนทปาสงวนแหงชาต พนทปาตามพระราชบญญตปาไม พ.ศ. ๒๔๘๔ และพนทสาธารณะอนทไดรบอนญาตจากหนวยงานรบผดชอบ

๒.๒.๗ โครงกำรอนรกษทรพยำกรปำชำยเลนแบบมสวนรวม เพอสงเสรมการอนรกษทรพยากร ปาชายเลนในพนท ๒๔ จงหวด การปลกปาชายเลนในพนทนากงรางในจงหวดนครศรธรรมราช จ านวน ๒,๖๖๐ ไร การจดท าเขตพทกษปาชายเลนและรกษสตวน าในพนท ๑๙,๐๐๐ ไร และใหมการดแล เขตพทกษปาชายเลนและรกษสตวน าครอบคลมพนท ๗๒๓,๐๐๐ ไร ทผานมา ไดมการปองกนและแกไขปญหาการกดเซาะชายฝงทะเลในพนทจงหวดดงกลาว ซงบางพนททมปญหาการกดเซาะชายฝงอยางรนแรง จงไดมการบรรเทาความเดอดรอน โดยปลกไมไผชะลอความรนแรงของคลนและลดการกดเซาะชายฝง นอกจากน มการคมครองและปองกนการบกรกท าลายระบบนเวศ และทรพยากรทางทะเลและชายฝง โดยการเฝาระวง และการสรางเครอขายชมชนใหเปนภาคการอนรกษทรพยากรทางทะเล

๒.๒.๘ โครงกำรปลกปำอำเซยน เปนการรวมกจกรรมการปลกตนไม ของกระทรวงกลาโหม รวมกบหนวยงานทเกยวของในจงหวด และประชาชนในพนททอยแนวชายแดน โดยจะด าเนนการปลกตนไมในพนทองคกรปกครองสวนทองถนทอยตามแนวชายแดน ครอบคลมทกจงหวดทวประเทศ และมการเชญชวนประเทศเพอนบานทอยตดแนวชายแดนของประเทศไทยในการรวมปลกตนไมดวย เพอสรางความรวมมอและความสมพนธทดรวมกน และเพอเปนการฟนฟพนทปาไมทเสอมสภาพใหกลบมาสมบรณ รวมถง เปนการสรางความรสกหวงแหนตอทรพยากรธรรมชาตรวมกนของชมชนในพนทบรเวณชายแดน

๒.๒.๙ พระรำชบญญตงำชำง พ.ศ. ๒๕๕๘ รฐบาลไดด าเนนการปรบปรงแผนปฏบตการงาชาง แหงประเทศไทย โดยไดลงประกาศในราชกจจานเบกษา เมอวนท ๒๑ มกราคม ๒๕๕๘ เพอสกดกนขบวนการคางาชางแอฟรกาขามชาตผดกฎหมาย และก าหนดมาตรการทมประสทธภาพในการควบคม

- ๑๔ -

การครอบครองและการคางาชางในประเทศไทย ตามค าแนะน าของคณะกรรมการบรหารอนสญญาวาดวยการคาระหวางประเทศซงชนดสตวปาและพชปาทใกลสญพนธ (CITES) ซงหากประเทศไทยไมสามารถด าเนนการใหแลวเสรจภายในเดอนมนาคม ๒๕๕๘ อาจถกคว าบาตรทางการคาได

๒.๒.๑๐ กำรจดกำรทรพยำกรน ำ คณะรฐมนตรไดมมตเหนชอบตอ (ราง) พระราชบญญตทรพยากรน า พ.ศ. .... เมอวนท ๒๐ มกราคม ๒๕๕๘ ตามทกรมทรพยากรน าเสนอ ขณะนอยระหวางการพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา (ราง) พระราชบญญตฯ ฉบบน จะเปนกฎหมายแมบทในการบรหารจดการทรพยากรน าของประเทศ ซงไดวางหลกเกณฑ แนวทาง และมาตรการในการรบประกนสทธขนพนฐานของประชาชนในการเขาถงน า การควบคมการใชน า การบรหารจดการและใชน าอยางมประสทธภาพ รวมถงการคมครอง ฟนฟ และอนรกษแหลงน าใหมการปองกนและแกไขปญหาน าทวม และการขาดแคลนน า โดยใชวธการแกไขปญหาอยางเปนระบบ ใหมการกระจายอ านาจ และเพมการมสวนรวมของประชาชนในพนทลมน า

๒.๒.๑๑ โครงกำรเตมน ำลงสชนใตดนรกษำสมดลธรรมชำต จากสถานการณวกฤตการขาดแคลน น าบาดาล เนองจากปจจบนไดมการขดใชน าบาดาลทระดบความลกมากกวา ๓๐ เมตร ซงมความสมเสยงตอการท าใหชนน าบาดาลขาดสมดล จากเดมมการขดใชน าบาดาลทระดบความลก ๕ - ๑๐ เมตร เพมเปนระดบความลกท ๑๐ - ๒๕ เมตร ซงภาคการเกษตรมการใชน าเพมสงขน โดยเฉพาะพนทลมน าภาคเหนอตอนลาง และภาคกลาง ทใชน าเพอการท านาเฉลยปละ ๓ ครง และมอตราการใชน าบาดาลสงถง ๗,๘๐๐ ลานลกบาศกเมตรตอวน ซงเปนการใชทเกนศกยภาพของน าบาดาล ดงนน โครงการเตมน าลงสชนใตดนในพนททมความเหมาะสมกบการสรางระบบเตมน าลงสชนใตดน บรเวณพนทลมน าภาคเหนอตอนลางไดชวยใหน าบนดน–ใตดนมความสมดลกน

๒.๒.๑๒ โครงกำรคนคลองใหน ำไหล คนควำมใสใหแมน ำทวประเทศ เพอสรางการมสวนรวมของ ทกภาคสวนทไดรบประโยชนจากล าน าในพนท ไดรวมกนปรบปรงสภาพล าน าเพอใหมการระบายน าไหลไดดขน และเปนการชวยปรบปรงคณภาพน าในแหลงน าสาธารณะ โดยมการด าเนนการครอบคลมพนท ๗๗ จงหวด จ านวน ๗๗ ล าน า ระยะทางประมาณ ๙๙๙ กโลเมตร

๒.๒.๑๓ โครงกำรแกมลง เพอเปนพนทกกเกบน า โดยจะด าเนนการปรบปรงแหลงน าในทราชพสด ในพนททอยในความครอบครองของสวนราชการ หรอพนทปาเสอมโทรม เพอเปนการอนรกษและฟนฟ แหลงน า แกไขปญหาการตนเขน และเสอมสภาพของแหลงน าใหมความสมบรณ รวมทงเพอบรรเทาปญหาการขาดแคลนน า และปญหาน าทวม และเปนการก าหนดขอบเขตแหลงน าสาธารณะใหชดเจน เพอปองกนการบกรก และเพมประสทธภาพการกกเกบน าและระบายน า

๒.๒.๑๔ โครงกำรประเมนสงแวดลอมระดบยทธศำสตรในกำรจดกำรระบบนเวศชำยฝงทะเลอนดำมน เพอแกไขปญหาความขดแยงอนเกดจากการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตทางทะเล และ เพอให การบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝงมประสทธภาพ โดยมการด าเนนการดงน (๑) ประเมนศกยภาพทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โอกาส ขอจ ากด และความเสยงทเกดจากการพฒนาพนท

- ๑๕ -

ชายฝงทะเลอนดามน ๖ จงหวดในอนาคต (๒) ประเมนผลกระทบสงแวดลอมเชงพนท ครอบคลม ดานสงแวดลอม เศรษฐกจ สงคม และเทคโนโลย (๓) ประเมนและเสนอแนะทางเลอกเชงยทธศาสตรทเหมาะสมตามการจ าแนกเขต (Zoning) เพอการอนรกษและการพฒนา และ (๔) จดท า (ราง) ยทธศาสตรการจดการสงแวดลอมระบบนเวศชายฝงทะเลอนดามนทยงยน

๒.๒.๑๕ กำรผลตและบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอม รฐบาลไทยและสหภาพยโรปไดรวมมอในการด าเนนโครงการสงเสรมการผลตและการบรโภคอยางยงยน ดานนโยบายสนบสนน ส าหรบประเทศไทย ระยะเวลาด าเนนการ ๓ ป ตงแตวนท ๓ ตลาคม ๒๕๕๔ - ๒ ตลาคม ๒๕๕๗ โดยมวตถประสงคเพอสนบสนนรฐบาลไทยในการเลอก ปรบใชและด าเนนการตามเครองมอนโยบาย เชน กฎระเบยบ และเครองมอทางเศรษฐศาสตรทเหมาะสมกบการจดท าตวชวด และการสรางระบบตดตามประเมนผลเพอสงเสรมแนวทางการผลตและการบรโภคอยางยงยนของประเทศไทยในระยะยาว ซงในการด าเนนโครงการไดแบงกจกรรมหลกเปน ๔ องคประกอบคอ องคประกอบท ๑ เปนการศกษาทบทวนนโยบายและโครงสรางหนาทของหนวยงานตางๆ ทเกยวของกบการบรโภคทยงยน และการสรางระบบการตดตาม และรายงานผล การด าเนนงานดานการผลตและการบรโภคทยงยน โดยม ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เปนหนวยงานหลก องคประกอบท ๒ เปนการสงเสรมและสนบสนนการบรโภคอยางยงยนผานนโยบายการจดซอจดจางสเขยว (Green Procurement) โดยมกลมเปาหมายหลกคอ หนวยงานภาครฐในสวนกลางและสวนภมภาค องคกรปกครองสวนทองถน และภาคเอกชน มกรมควบคมมลพษ เปนหนวยงานหลก องคประกอบท ๓ เปนการสงเสรมและสนบสนนการผลตอยางยงยนผานนโยบายอตสาหกรรมสเขยว (Green Industry) โดยมกลมเปาหมายหลกคอ อตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดยอม มกรมโรงงานอตสาหกรรม เปนหนวยงานหลก และองคประกอบท ๔ เปนการสรางความตระหนกดานการผลตและการบรโภคอยางยงยนในระดบทองถน มกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม เปนหนวยงานหลก โดยผลการศกษาของแตละองคประกอบไดมการ ถอดบทเรยนทเกดขนจากการด าเนนโครงการ และเสนอกลยทธทางออกทเหมาะสมส าหรบการขบเคลอนนโยบายดานการผลตและบรโภคอยางยงยนของประเทศไทย เพอใหเกดผลในทางปฎบตหลงจากสนสดโครงการ ซงผลการศกษาดงกลาว ไดมขอเสนอทส าคญคอ ผลกดนใหมกลไกในการขบเคลอนการด าเนนงานดานการผลตและการบรโภคอยางยงยน ใหใชตวชวดดานการผลตและการบรโภค จาก ๓ องคประกอบของโครงการ เปนตวชวดน ารอง และในระยะตอไป ใหมการด าเนนงานทครอบคลมทกสาขาการผลตทส าคญ เชน ภาคเกษตร ภาคการทองเทยว และภาคพลงงาน เปนตน ดงนน ในป พ.ศ. ๒๕๕๘ จงไดมการด าเนนการตอเน อง ภายใตช อ “โครงการจดท าโรดแมป เพอสงเสรมการผลตและการบร โภคอยางย งยน ของประเทศไทย” เพอศกษาและจดท าโรดแมปส าหรบแนวทางการพฒนาการผลตและบรโภคทเปนมตร กบสงแวดลอม ส าหรบใชเปนแนวทางในการก าหนดความส าเรจของการผลตและบรโภคทเปนมตร กบสงแวดลอมในระยะ ๒๐ ปขางหนา โดยไดรบการสนบสนนการด าเนนโครงการจากสหภาพยโรป

- ๑๖ -

๒.๒.๑๖ โครงกำรเมองเกษตรสเขยว (Green Agriculture City) ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ เพอสงเสรมพนททมศกยภาพใหเปนพนทสเขยว มกระบวนการผลตสนคาทางการเกษตรและอตสาหกรรมการเกษตรท เปนมตรกบส งแวดลอมในทกกจกรรม ตลอดวฎจกรการผลต โดยม ความสอดคลองกบวฒนธรรมและภมปญญาทองถน สามารถสงเสรมใหเปนแหลงทองเทยวเชงเกษตรได ซงการพฒนาจะตองมความสอดคลองกบกระบวนการผลตทเปนไปตามมาตรฐานการปฏบตทางการเกษตรทด (Good Agricultural Practices: GAPs) ปลอดภยตอผ ปลกและผบร โภค และส งเสรมให เกษตรกรและผประกอบการปรบปรงการผลตสนคาเกษตรทเปนมตรกบสงแวดลอม รวมถงมการสรางและพฒนาเครอขายตลาดสนคาเกษตรสเขยว (ขจตรา โผดโผน, ๒๕๕๖)

๒.๒.๑๗ โครงกำรเทศบำลไทยมงส เมองคำรบอนต ำ...เพ อเฉลมพระเกยรตพระบำทสมเดจ พระเจำอยหว ๘๔ พรรษำ เพอสงเสรมขดความสามารถและบทบาทการมสวนรวมของเทศบาลในการพฒนาสเมองคารบอนต า โดยกจกรรมทเทศบาลด าเนนการภายใตโครงการน จะชวยลดการปลอยกาซเรอนกระจกไมนอยกวา ๘๔ ,๐๐๐ กโลกรมคารบอน ภายในระยะเวลา ๓ ป (ต งแต เดอนกมภาพนธ ๒๕๕๕ – เดอนมกราคม ๒๕๕๘) ซงมแนวทางทงหมด ๔ ดาน ไดแก (๑) เมองแหงตนไม เทศบาลจะตองมพนทสเขยวในเมองไมนอยกวา ๕ ตารางเมตรตอคน (๒) เมองไรมลพษ เทศบาลตองลดปรมาณขยะลงรอยละ ๑๐ และคณภาพ น าและอากาศตองไมเกนคามาตรฐาน (๓) เมองพชตพลงงาน การใชพลงงานไฟฟาหรอเงนคาไฟฟาของเทศบาลลดลงรอยละ ๑๐ กอนเขารวมโครงการ รวมถงมการใชพลงงานทดแทนหรอพลงงานทางเลอกอยางนอย ๑ โครงการ และ (๔) เมองทมการบรโภคอยางยงยน เทศบาลตองมการจดซอจดจางสนคา หรอบรการทเปนมตรกบสงแวดลอมอยางนอยรอยละ ๒๕ ของมลคาการจดซอจดจางทงหมดในปทเขารวมโครงการ และ มโครงการหรอกจกรรมอยางนอย ๑ โครงการ ทน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาสงเสรมใหม การบรโภคอยางยงยนทเหนผลเปนรปธรรม

๒.๒.๑๘ โครงกำร “กรงเทพฯ สเมองคำรบอนต ำ” เพอผลกดนใหกรงเทพมหานครกาวสสงคมคารบอนต า โดยมยทธศาสตรหลก ๔ ดาน คอ ปลก (เพมพนทส เขยว) ปลอย (เพมประสทธภาพ ในการจดการของเสย) ปด (สงเสรมการใชพลงงานอยางชาญฉลาด) และปรบ (เปลยนพฤตกรรมการบรโภคอยางยงยน) ซงมกจกรรมทส าคญดงน การรณรงคใหความรดานการอนรกษพลงงาน การลดการปลอย กาซคารบอนไดออกไซดในองคกร การอบรมหลกสตรส านกงานสเขยวใหแกบคลากรของกรงเทพมหานคร และภาคเอกชนทเขารวมโครงการ การจดกจกรรมคายโรงเรยนใหญ รอยเทาเลก (Smart Energy Camp) ใหกบโรงเรยนในสงกดและเอกชนในกรงเทพมหานคร และการประกวด Bangkok Low Carbon Hero ส าหรบอาคารในสงกดของกรงเทพมหานคร จ านวน ๓๕ แหง

๒.๒.๑๙ กำรสงเสรมระบบผลตไฟฟำพลงงำนแสงอำทตยบนหลงคำ (Solar Rooftop) เปนการประยกตนวตกรรมจากโซลาฟารมสภาคประชาชน เพมทางเลอกใหประชาชนไดใชพลงงานสะอาดในการผลตไฟฟาใชเองในครวเรอน ซงจะชวยลดการใชไฟฟาไดถงรอยละ ๒๐ - ๔๐ ชวยลดความรอนในตวอาคารไดสงสดถง ๓ - ๔ องศาเซลเซยส และสามารถจ าหนายไฟฟาใหกบการไฟฟาสวนภมภาคไดอกทางหนงดวย

- ๑๗ -

เพราะประเทศไทยมสภาพภมอากาศทเหมาะสมกบการใชพลงงานแสงอาทตยในการผลตไฟฟา แสงแดด มปรมาณความเขมของรงสดวงอาทตยทดตลอดทงป

๒.๒.๒๐ โครงข ำยระบบรถไฟฟ ำขนสงมวลชนในกรงเทพมหำนครและพ นท ต อเน อง มตคณะรฐมนตรเมอวนท ๒๗ มนาคม ๒๕๕๘ เหนชอบในหลกการของแผนแมบทการพฒนาโครงสรางพนฐานดานคมนาคมของไทย พ.ศ. ๒๕๕๘ - ๒๕๖๕ ซงประกอบดวย ๕ แผนงาน รวมถงแผนงานการพฒนาโครงขายขนสงสาธารณะเพอแกไขปญหาการจราจรในกรงเทพมหานครและปรมณฑล (การพฒนาระบบรถไฟฟาขนสงมวลชน ๑๐ สายทาง) โดยความกาวหนาในการด าเนนงาน (สถานะปจจบน ณ เดอนสงหาคม ๒๕๕๘) มโครงขายทเปดใหบรการแลว ระยะทางประมาณ ๑๐๐ กโลเมตร อยระหวางการกอสราง ระยะทาง ๑๐๗.๒ กโลเมตร โครงขายทพรอมประกวดราคาในป พ.ศ. ๒๕๕๘ - ๒๕๕๙ ระยะทาง ๒๐๒.๓ กโลเมตร โครงขายเพมเตมระยะตอไป ระยะทาง ๕๓.๕ กโลเมตร รวมระยะทางทงสน ๔๖๓ กโลเมตร (ส านกงานนโยบายและแผนการขนสงและจราจร, ๒๕๕๓)

๒.๒.๒๑ โครงกำรคนควำมสขใหประชำชนดวยเสนทำงจกรยำนทวไทย เพอสงเสรมใหคนไทย มการใชจกรยาน ซงก าหนดจะใหมเสนทางจกรยานในทกจงหวดและทกพนท โดยกระทรวงคมนาคม รวมกบ กระทรวงมหาดไทย กระทรวงการทองเทยวและกฬา และกรงเทพมหานคร รวมกนก าหนดแนวทาง การพฒนาเสนทางจกรยานเพอเปนทางเลอกในการเดนทาง เพอรวมกนจดท าโครงการสงเสรมหรอรณรงคการเดนทางดวยจกรยานใหมากขน ปจจบนประเทศไทยมเสนทางจกรยานทสามารถใชงานไดแลว เปนระยะทาง ๖๓๓.๑๓ กโลเมตร อยในระหวางการด าเนนการ รวมระยะทาง ๑๕๒.๓๑ กโลเมตร ส าหรบโครงการกอสรางเสนทางจกรยานในอนาคต บางสวนอยระหวางการขอรบการสนบสนนงบประมาณ เปนระยะทางประมาณ ๑,๔๙๒.๗๘ กโลเมตร รวมทงสน ๒,๒๗๘.๒๓ กโลเมตร

๒.๒.๒๒ กำรแตงตงคณะกรรมกำรเพอกำรพฒนำทย งยน แตงต งขนภายใตระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยคณะกรรมการเพอการพฒนาทยงยน พ.ศ. ๒๕๕๖ ประกาศลงในราชกจจานเบกษา ฉบบประกาศและงานทวไป เลม ๑๓๐ ตอนพเศษ ๘๗ ง วนท ๒๔ กรกฎาคม ๒๕๕๖ โดยมอ านาจหนาทก าหนดนโยบาย และยทธศาสตรการพฒนาของประเทศ ใหครอบคลมทงดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมอยางสมดลและบรณาการ ก าหนดแนวทางและทาทการเจรจาในการประชมระหวางประเทศ ทเกยวของกบการพฒนาทยงยน รวมทงก ากบขบเคลอนการด าเนนงาน และการตดตามประเมนผลของหนวยงานใหเปนไปตามนโยบาย ยทธศาสตรการพฒนาทยงยน โดยม นายกรฐมนตร เปนประธาน รองนายกรฐมนตรทนายกรฐมนตรมอบหมายใหดแลกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เปนรองประธานกรรมการคนท ๑ รฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอม เปนรองประธานกรรมการคนท ๒ มผบรหารสงสดของหนวยงานภาครฐท เกยวของ ๑๘ หนวยงาน ผบรหารสงสดของภาคเอกชน องคกรพฒนาเอกชน และผทรงคณวฒ จ านวน ๔ ทาน เปนกรรมการ ซงม เลขาธการส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เปนกรรมการและเลขานการ และมกรรมการและผชวยเลขานการอก ๓ ทาน ซงเปนการด าเนนการใหเปนไปตามมตคณะรฐมนตรเมอวนท

- ๑๘ -

๑๘ กนยายน ๒๕๕๕ ทไดมอบหมายให ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เปนกรรมการและเลขานการของคณะกรรมการเพอการพฒนาทยงยน แตหลายฝายมขอกงวลและหวงใย ในสวนของฝายเลขานการฯ เนองจากเหนวา การก าหนดนโยบายและยทธศาสตรการพฒนาทยงยนของประเทศ ตองพจารณาใหครอบคลมทง ๓ มต คอ เศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม เพอใหเกดสมดลและบรณาการ จงจะสามารถพฒนาประเทศไปสความยงยนได แตบทบาท ภารกจและหนาทของส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเกยวของกบเรองสงแวดลอมเทานน ซงเปนเพยง ๑ ใน ๓ มตดงกลาว การพจารณาใหครอบคลมรอบดานทง ๓ มต เปนเรองทยากส าหรบหนวยงานทไมมภารกจดานเศรษฐกจและสงคมรองรบ ในขณะทส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เปนหนวยงานหลกในการขบเคลอนและประเมนผลการพฒนาทยงยนของประเทศ โดยไดมการจดท านโยบายและแผนของชาต มการตดตามและจดท าตวชวดใน ๓ มตของการพฒนาทยงยน ดงนน เมอรฐบาล (คณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.)) ไดมนโยบายใหหนวยงานพจารณาทบทวนภารกจ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงไดเสนอขอแกไขเพมเตมระเบยบส านกนายกรฐมนตรฯ ดงกลาว โดยขอปรบให ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เปนกรรมการและเลขานการของคณะกรรมการฯ แทน ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และปรบรองประธานกรรมการคนท ๑ และ ๒ ทก ากบดแลงานใหสอดคลองกบการปรบเปลยนกรรมการและเลขานการ รวมทงเพมกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร เปนกรรมการ เนองจากเปนหนวยงานทมพนธกจทจะสงเสรมและสนบสนนการพฒนาประเทศอยางย งยนตอไป ซงระเบยบส านกนายกรฐมนตรฯ ฉบบท ๒ ไดลงประกาศในราชกจจานเบกษา ฉบบประกาศและงานทวไป เลม ๑๓๒ ตอนพเศษ ๑๓๓ง เมอวนท ๙ มถนายน ๒๕๕๘ นอกจากน มการแตงตงผทรงคณวฒทง ๔ ทาน เปนกรรมการในคณะกรรมการฯ โดยนายกรฐมนตร (พลเอกประยทธ จนทรโอชา) เมอวนท ๔ กนยายน ๒๕๕๘ แลว

๒.๒.๒๓ กำรสนบสนนกำรใชเครองมอทำงเศรษฐศำสตร เพอเปนกลไกในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหมประสทธภาพ ซงไดมการด าเนนโครงการ/กจกรรมทส าคญ ไดแก

๑) โครงสรางการเกบภาษสรรพสามตรถยนตทปรบใหม ไดผานความเหนชอบจากคณะรฐมนตรแลว และจะมผลบงคบใชตงแตวนท ๑ มกราคม ๒๕๕๙ โดยโครงสรางภาษเดมจะคดจากขนาดเครองยนตและแรงมา แตโครงสรางใหมจะค านวณจาก ๓ ปจจย ไดแก ขนาดเครองยนต ปรมาณไอเสย (คารบอนไดออกไซด หรอ CO2) ทปลอยจากเครองยนต และพลงงานเชอเพลงทรถยนตคนนนใช เพอเปนการก าหนดมาตรการใหผผลตรถยนตออกแบบและพฒนารถยนตทมการปลอยไอเสยในระดบทต าลง ท าใหสงผลดตอสภาพแวดลอม

๒) นโยบายการปรบโครงสรางราคาพลงงาน ไดเรมมาตงแตเดอนธนวาคม ๒๕๕๗ เปนตนไป ซงคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต (กพช.) ไดอนมตกรอบแนวทางการปรบราคากาซและน ามน รวมถงอตราภาษสรรพสามตน ามน โดยการปรบโครงสรางราคา ประกอบดวย ราคาน ามนเบนซนแกสโซฮอล และน ามนดเซล และราคากาซหงตม (แอลพจ) ส าหรบราคาน ามนจะบรหารอตราภาษสรรพสามตน ามนทเกบ

- ๑๙ -

จากผใชใหเกดความเหมาะสมโดยจะปรบขนภาษดเซล ทเกบอยเพยง ๐.๗๕ บาทตอลตร จากเดมจดเกบ ๕ บาทตอลตร ขณะทกลมเบนซน และแกสโซฮอลเกบภาษอยท ๕ บาทตอลตร ซงมแผนจะลดการจดเกบภาษลง เพอใหมอตราภาษเฉลยเทาๆ กน สวนการปรบโครงสรางราคาแอลพจนนจะทยอยปรบราคาขน เพอใหกระทบกบประชาชนนอยทสด ในเบองตน จะตองทบทวนราคาแอลพจหนาโรงแยกกาซธรรมชาต ทถกตรงราคาไวท ๓๓๐ ดอลลารสหรฐตอตน เปนเวลากวา ๑๐ ป เทยบกบราคาตลาดโลกขณะนอยท ๖๐๕ ดอลลารสหรฐ ตอตน ซงราคาตนทนทจะน าไปสการปรบขนราคาขายแอลพจทงภาคครวเรอนและภาคขนสง โดยอาจมการทยอยปรบอตราเดอนละ ๐.๕๐ บาทตอกโลกรม

๓) รางขอบญญตการเกบภาษบ ารงส าหรบน ามนเบนซนและน ามนทคลายกน น ามนดเซลและน ามนทคลายกน และกาซปโตรเลยม จากสถานการคาปลก พ.ศ. .... ตามมาตรา ๑๑๑ แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. ๒๕๒๘ รางขอบญญตฯ น จะตองผานความเหนชอบจาก สภากรงเทพมหานคร ขณะทจงหวดอนๆ ไดมการประกาศใชมาเปนระยะเวลานานแลว อยางไรกตาม กรงเทพมหานครไดมพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. ๒๕๒๘ ซงระบใหทองถนสามารถจดเกบภาษดงกลาวได ในอตราไมเกนลตรละ ๕ สตางค หากด าเนนการจดเกบภาษน จะท าใหกรงเทพมหานครจดเกบภาษไดปละหลายรอยลานบาท เพอน ามาพฒนาสาธารณปโภคตางๆ ซงปจจบนใน พนท กรงเทพมหานคร มสถานจ าหนายน ามนกวา ๘๐๐ แห ง โดยคาดวาจะลงประกาศใน ราชกจจานเบกษา ประมาณตนเดอนมนาคม ๒๕๕๘ และอก ๑๘๐ วน นบตงแตวนลงประกาศ จงจะมผลบงคบใชตอไป

- ๒๐ -

บทท ๓

สถำนกำรณทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอม และกำรเปลยนแปลงทส ำคญ

จากการศกษาตดตามสถานการณตางๆ ของประเทศ ไดแก สถานการณดานทรพยากรธรรมชาต รายสาขา สถานการณดานมลพษ สถานการณดานสงแวดลอมเมองและชมชน สถานการณดานสงแวดลอมธรรมชาตและสงแวดลอมศลปกรรม และสถานการณดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภยพบตธรรมชาต รวมถงการด าเนนงานบรหารจดการ ซงโดยภาพรวมแลว สถานการณดงกลาวของประเทศไทยยงคงจ าเปนตองไดรบการแกไขอยางจรงจงและตอเนอง เนองจากการแกไขปญหาดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมตองอาศยระยะเวลานานในการด าเนนงานกวาจะบรรลผลส าเรจ อกทงมการเคลอนไหว ทมผลตอการเปลยนแปลงเรองตางๆ เกดขนอยตลอดเวลา ดงนน ในบทน จงขอน าเสนอสถานการณทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม สถานการณการเปลยนแปลงทส าคญภายในประเทศ และโลกทอาจมผลกระทบตอการพฒนาประเทศ และมผลตอการจดท ากรอบแนวคดและทศทางของแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ ดงน

๓.๑ สถำนกำรณทรพยำกรธรรมชำต และกำรด ำเนนงำนบรหำรจดกำร

๓.๑.๑ ทรพยำกรปำไม และควำมหลำกหลำยทำงชวภำพ

ทรพยำกรปำไม จากขอมลของกรมปาไม (๒๕๕๗) พบวา ปจจบนพนทปาไมของประเทศ มเหลออยเพยง ๑๐๒.๑๒ ลานไร หรอรอยละ ๓๑.๕๗ ของพนทประเทศ โดยในชวงตงแตป พ.ศ. ๒๕๕๑ -๒๕๕๖ พนทปำไมลดลง ๕ ลานไร หรอคดเปนประมาณ ๑ ลานไรตอป โดยเฉพาะบรเวณพนทตนน าของภาคเหนอ ท าใหพนทปาไมจ านวนมากกลายเปนภเขาหวโลน สาเหตหลกทท าใหพนทปาลดลงอยางตอเนอง ไดแก กำรบกรกพนทปำเพอเขาไปใชประโยชนในการขยายพนททางการเกษตร การบกรกจบจองของนายทน การออกโฉนดทดนหรอเอกสารสทธทไมถกตอง โดยจะมการบกรกแผวถางพนททรกรางวางเปลา ไปเรอยๆ จนเปนบรเวณกวาง กำรลกลอบตดและคำไม โดยเฉพาะไมสกและพะยง ซงยงคงเกดขน อยางตอเนอง และก าลงอยในขนวกฤต กำรลกลอบคำและลำสตวปำ เนองจากประเทศไทยเปนประเทศทางผานของขบวนการลาและคาสตวปานานาชาต ซงมทงผมอทธพลและเจาหนาทรฐมสวนเกยวของ และจากสถานการณการตดตามและควบคมการคางาชางตามอนสญญาไซเตส (CITIES) ไดมรายงานขององคกรฐานขอมลการคางาชางและผลตภณฑจากชางทผดกฎหมาย ระบวา ประเทศไทยถกจดเปนประเทศทมความออนแอในการบงคบใชกฎหมายและควบคมการคางาชางทผดกฎหมาย นอกจากน มสาเหตจาก ควำมขดแยงเชงนโยบำยของรฐบางเรองทสงเสรมใหมการบกรกท าลายปามากขน เชน การสงเสรม การปลกพชเชงเดยวเพอการพาณชย การน าพนทปามาปฏรปเปน พนท เกษตร และการกอสรางสาธารณปโภคขนพนฐาน เชน ถนน และเขอน เปนตน รวมท งกำรเกดไฟไหมป ำ จากขอมลของ กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช รายงานวา ในป พ.ศ. ๒๕๕๘ มไฟไหมปาเกดขนจ านวน ๓,๓๖๙ ครง

- ๒๑ -

คดเปนพนท เสยหายประมาณ ๔๐,๒๓๙ ไร ซงเพมขนจากป พ.ศ. ๒๕๕๗ ทมจ านวน ๓,๒๑๓ ครง มพนทเสยหายรวมประมาณ ๓๖,๙๐๐ ไร (ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, ๒๕๕๘) และความไมชดเจนของขอบเขตพนทปำ เนองจากเทคโนโลยการจดท าแผนทในอดตไมสามารถก าหนดรายละเอยดขอบเขตพนทปาไดอยางชดเจน จงท าใหมปญหาตามมาคอ ไมมการกนเขตพนทชมชนและพนทท ากนของประชาชนทอยกอนการประกาศเขตพนทปาไมออกจากพนทปาสงวนแหงชาต จงท าใหประชาชนทควรเปนผมสทธในทดนเหลานตองกลายเปนผบกรก อยางไรกตาม ปจจบนหลายหนวยงานทเก ยวของได ม การบ รณาการความรวมม อ รวมถ งประเทศเพ อนบ าน และประเทศปลายทาง เพอหาแนวทางการแกไขปญหาใหบรรลผลส าเรจ

ควำมหลำกหลำยทำงชวภำพ ไดถกคกคามและระบบนเวศถกท าลายอยางรวดเรวและตอเนอง ปจจบนทรพยากรชวภาพไดถกท าลายประมาณ ๒๐ - ๗๐ ชนด/วน ท าใหพนธพชและพนธสตวทเคยมอยถงประมาณรอยละ ๘ - ๑๐ ของชนดพนธในโลก ลดลงหรอสญพนธ โดยปจจบนมสตวสญพนธไปแลวจ านวน ๖ ชนด ไดแก สมน นกพงหญา นกชอนหอยใหญ ปลาหางไหมหรอหางเหยยว ปลาเสอตอ และปลาสายยหรอปลาหวเกศ สญพนธในธรรมชาตแลวจ านวน ๗ ชนด ไดแก กปร ละองหรอละมง กระซ แรด นกกระเรยน นกชอนหอยด า และตะโขง และอยในสถานภาพถกคกคาม จ านวน ๕๔๙ ชนด โดยมสถานภาพใกลสญพนธอยางยง ๘๔ ชนด ใกลสญพนธ ๑๔๙ ชนด และมแนวโนมใกลสญพนธ ๓๑๖ ชนด สวนชนดพนธพชทถกคกคาม โดยอยในสถานภาพใกลสญพนธอยางยง ๑๙ ชนด ใกลสญพนธ ๑๓๑ ชนด มแนวโนมใกลสญพนธ ๓๖๗ ชนด และคาดวามชนดพนธทสญพนธไปจากถนทอยในธรรมชาตแลวคอ โสกระยา สาเหตส าคญทท าใหความหลากหลายทางชวภาพลดลงคอ มการใชประโยชนและพงพาทรพยากรและสงมชวตในธรรมชาต โดยขาดการค านงถงขดจ ากดและศกยภาพในการฟนตว การคกคามและการสญเสยถนทอยอาศย ผลกระทบจากการทองเทยว การลกลอบคาขายสตวปาและพชปาแบบผดกฎหมาย และการรกรานของชนดพนธตางถน และแรงกดดนจากแนวโนมการเปลยนแปลงของโลก เชน การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ การใชทรพยากรชวภาพเพอน ามาเปนพลงงานทางเลอกทดแทนพลงงานทก าลงจะขาดแคลน และภาวะโลกไรพรมแดนทท าใหเกดการเคลอนยายทน เทคโนโลย สนคา และทรพยากรชวภาพระหวางประเทศ เปนตน (ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, ๒๕๕๗) นอกจากน กฎระเบยบทเกยวของในการก ากบ ดแลการเขาถงและแบงปนผลประโยชนจากทรพยากรพนธกรรมและทรพยากรชวภาพยงไมครอบคลม เชน การวจยและพฒนาทใชทรพยากรชวภาพ ภมปญญาทองถน ความรจากประเพณ วฒนธรรม และชมชนทองถนทมวถชวตพงพงทรพยากรชวภาพยงขาดความรและความตระหนกถงบทบาทในการดแล รกษาความหลากหลายทางชวภาพในพนท และขอจ ากดของศกยภาพบคลากรทมอยจ านวนนอยส าหรบ การเจรจาตอรองการแบงปนผลประโยชน เปนตน รวมทงนกวจยดานความหลากหลายทางชวภาพยง ขาดแคลนจ านวนมาก นโยบายดานความหลากหลายทางชวภาพยงไมมงเนนงานวจยเชงลกทส าคญ โดยมงเนนเฉพาะการอนรกษ ฟนฟ คมครอง และปองกน ซงไมอยบนฐานความรของขอมลทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยขนสงทจะผลกดนใหเกดประโยชนและสรางผลกระทบสงในเชงเศรษฐกจและสงคม

- ๒๒ -

กำรด ำเนนงำนบรหำรจดกำรทรพยำกรปำไม และควำมหลำกหลำยทำงชวภำพ มการด าเนนงานทส าคญ คอ (๑) การปราบปรามและการหยดยงการบกรกท าลายทรพยากรปาไม ตามค าสงของคณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.) จ านวน ๒ ฉบบ ลงวนท ๑๔ และ ๑๗ มถนายน ๒๕๕๗ ดวยการใชมาตรการทางกฎหมายอยางเขมงวดเพอปราบปราม จบกม และปองกนมใหมการบกรกพนทปาเพมขน (๒) ดานการฟนฟและอนรกษระบบนเวศปาไม มการจดท าแผนแมบทการฟนฟและอนรกษปาและระบบนเวศ ๒๕ ลมน า การก าหนดแนวเขตพนทปาไม การจดท าระบบฐานขอมลพนทปาไมใหเปนระบบเดยวกน การพฒนาพนทแนวกนชนรอบพนทปาทเหมาะสมกบบรบททองถน รวมทงการสงเสรมบทบาทของชมชนและภาคเอกชนในการมสวนรวมฟนฟทรพยากรปาไมผานกจกรรมตางๆ เพมขน และสนบสนนมาตรการ ทางการเงนใหสอดคลองกบบรบทของสงคมและสภาพพนท และ (๓) การด าเนนงานตามอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพในการลดอตราการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพลงอยางมนยส าคญ

๓.๑.๒ ทรพยำกรดน และกำรใชประโยชนทดน

ทรพยำกรดน ดนทเสอมโทรมโดยสภาพธรรมชาตซงมคณภาพไมเหมาะสมกบการเกษตร ไดแก ดนเปรยว ดนเคม ดนทรายจด ดนตน และดนพร จากขอมลการส ารวจของกรมพฒนาทดน (๒๕๕๖) พบวา ประเทศไทยมพนททมปญหาดนเสอมโทรมครอบคลมรอยละ ๕๔ ของพนทประเทศ ซงสาเหตท ท าใหคณภาพดนเสอมโทรม เชน การใชประโยชนทดนทไมเหมาะสมกบสมรรถนะของดน โดยบางพนทมการท าเกษตรกรรมในพนทปาไม หรอการพฒนาพนทเปนชมชนหรอโรงงานอตสาหกรรมในพนททควรสงวนรกษาไวเพอการท าเกษตรหรอเปนพนทสเขยว หรอการท าเกษตรในพนททมความลาดชนซงท าใหเกดการพงทลายของหนาดน หรอการท านาบนพนทดอนท เปนดนทรายซงเกบกกน าไวไดไมด ท าใหเกด การขาดแคลนน าไดงาย การเปดหนาดน การไถพรวน และการเผาวชพชเพอเตรยมพนทเพาะปลก เปนตน นอกจากน มสาเหตจากภยพบตทางธรรมชาต เชน การเกดอทกภย ภยแลง และดนถลม เปนตน (กรมพฒนาทดน, ๒๕๕๖ อางถงใน ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, ๒๕๕๘)

กำรใชประโยชนทดน ประเทศไทยมพนททงหมด ๕๑๓,๑๑๕ ตารางกโลเมตร หรอเทากบ ๓๒๐.๖๙ ลานไร ซงจากการแปลภาพถายดาวเทยมของกรมพฒนาทดน (๒๕๕๖) ทจดท าขนในชวงระหวางป พ.ศ. ๒๕๔๓ – ๒๕๕๖ พบวาสดสวนพนทปาไม และพนทการเกษตรมการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนเปนไปในทศทางทสวนทางกนอยางชดเจน โดยขณะทสดสวนพนทปำไมมแนวโนมลดลง แตพนทกำรเกษตรกลบเพมขนเรอยๆ โดยเฉพาะในชวง ๕-๖ ปทผานมา จากขอมลของส านกงานเศรษฐกจการเกษตร (๒๕๕๖) ในชวงระหวางป พ.ศ. ๒๕๕๑ – ๒๕๕๖ พบวามการเพมขนของพนทเพาะปลกขาว พชไร ไมผล และไมยนตน โดยเฉพาะพนทปลกยางพาราในภาคเหนอ และภาคตะวนออกเฉยงเหนอจากโครงการสงเสรมของภาครฐ และการเพมขนของพนทปลกขาวจากการด าเนนโครงการประกนรายได และโครงการรบจ าน าขาว ทท าใหเกษตรกรมความมนใจวาจะไดรบผลตอบแทนและรายไดตามทโครงการก าหนด รวมถงการเพมขนของพนทเพาะปลกขาวโพด นอกจากน สดสวนพนทชมชนและสงปลกสรางได

- ๒๓ -

เพมขนเชนกน โดยเพมขนประมาณ ๐.๕ เทา จากเดมรอยละ ๓.๕๖ เพมเปนรอยละ ๕.๑๕ เนองจาก การเพมขนของประชากร การขยายตวของชมชนเมอง และการขยายตวทางเศรษฐกจ

กำรกระจำยกำรถอครองทดน เปนปญหาส าคญทหนวยงานภาครฐไดมการแกไขมาอยางตอเนอง จากขอมลการจดทะเบยนคนจนของกระทรวงมหาดไทย พบวาในป พ.ศ. ๒๕๕๐ มประชาชน มาลงทะเบยนเรองปญหาทดนท ากนประมาณ ๔ ลานราย แบงเปน คนไมมทดนท ากน จ านวน ๑.๓๐ ลานราย มทดนท ากนอยบางแตไมพอท ากน จ านวน ๑.๖๕ ลานราย ขอใชทดนรฐและตองการถอครองทดนของรฐ ประมาณ ๔ แสนกวาราย (ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร, ๒๕๕๕) สวนกำรถอครองทดนทมโฉนดกระจกตว ผถอครองทดนทมเอกสารสทธ ประเภทโฉนดทดนมทงหมด จ านวน ๓๕ ลานราย โดยภาคกลางมการกระจกตวของการถอครองท ด นส งมาก จ งเป นภาคท ม ความไม เท าเท ยมกนในการถอครองท ด นมากท ส ด สวนภาคตะวนออกเฉยงเหนอเปนภาคทมคว าม ไมเทาเทยมกนในการถอครองทดนนอยทสด นอกจากน มการถอครองทดนเพอการเกษตรเพมขน จ านวน ๕.๙ ลานราย โดยมสดสวนผถอครองทดนเพอการเกษตร รอยละ ๔๖ ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ซงครอบครองเนอทการเกษตรสวนใหญของประเทศ (ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, ๒๕๕๗)

กำรด ำเนนงำนบรหำรจดกำรทรพยำกรทดน และกำรใชประโยชนทดน

กำรจดกำรทรพยำกรทดน มการด าเนนงานทส าคญ ไดแก การจดท าโซนนงพนทเกษตรกรรม และจดท าฐานขอมลการโซนนงภาคการเกษตร เพอใหการจดการพนทเกษตรกรรมมความเหมาะสมกบพนท การจดสรรทดนใหแกเกษตรกรเขาไปท าประโยชนในพนท โดยไดด าเนนการจดทดนใน ๗๑ จงหวด ใหกบเกษตรกรแลว จ านวน ๒.๖๖ ลานราย คดเปนพนท ๓๕.๑ ลานไร (สนป พ.ศ. ๒๕๕๖) ดำนกำรกระจำยกำรถอครองทดน มการกระตนใหมการน าทดนทรกรางวางเปลามาใชประโยชนมากขน การลดหยอนและยกเวนภาษใหแกเกษตรกรและเจาของโรงเรอนอยอาศยตามความเหมาะสม และ การจดตงธนาคารกองทนทดนเพอชวยเหลอเกษตรกรและผยากไร การปรบปรงคณภาพดน การสงเสรมใหเกษตรกรใชปยพชสดและปยอนทรยทมคณภาพสงเพอใชในการบ ารงดน และการสงเสรมการปลกพชแบบผสมผสาน

๓.๑.๓ ทรพยำกรน ำ

น ำทำ เกดจากน าทไหลมารวมกนในแมน า ซงประกอบดวย ฝนทตกลงในล าน าโดยตรง น าผวดน น าใตผวดน และน าใตดน โดยในป พ.ศ. ๒๕๕๗ ประเทศไทยมปรมาณฝนตกอยในเกณฑด มปรมาณฝนตกสะสมทวประเทศประมาณ ๑,๔๕๕ มลลเมตร ซงจะแปรผนไปตามลกษณะภมประเทศและฤดกาลในแตละพนท มปรมำณน ำผวดนเฉลยปละ ๒๘๕,๒๒๗ ลานลกบาศกเมตร (กรมทรพยากรน า, ๒๕๕๘) ส าหรบในป พ.ศ. ๒๕๕๖ มปรมาณฝนตกสะสมทวประเทศประมาณ ๑,๕๘๐ มลลเมตร สงกวาป พ.ศ. ๒๕๕๕ เลกนอย แตมากกวาคาเฉลยระยะยาว ซงทกภาคมปรมาณฝนตกสงกวาคาเฉลยระยะยาว และในชวงป พ.ศ. ๒๕๕๗ ปรมาณน าทาโดยรวมมแนวโนมสงขนกวาในป พ.ศ. ๒๕๕๖ แตในชวงเดอน

- ๒๔ -

ตลาคม ๒๕๕๖ - พฤษภาคม ๒๕๕๗ มปรมาณฝนตกบรเวณพนทรบน าของเขอนภมพล และเขอนสรกตคอนขางนอย ท าใหปรมาณน าไหลลงอางสะสมทงปของทงสองเขอนนอยทสดในรอบ ๑๐ ป สงผลใหปรมาณน าตนทนในป พ.ศ. ๒๕๕๗ คอนขางนอย ประกอบกบในชวงตนป พ.ศ.๒๕๕๗ ฝนยงคงตกนอยอยางตอเนอง ท าใหสถานการณน าในเขอนอยในสภาวะเสยงตอการขาดแคลนน า (กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย, ๒๕๕๗)

โครงการพฒนาแหลงน า ประกอบดวย โครงการขนาดใหญ ขนาดกลาง และขนาดเลก ทมความจ ในการเกบกกน ารวมกน ๗๙,๘๙๐ ลานลกบาศกเมตร พนท ชลประทาน ๓๐ .๐๗ ลานไร สามารถเกบกกน าใชงานไดโดยเฉลยปละ ๔๗,๓๑๒ ลานลกบาศกเมตร ปรมาณน าตามธรรมชาตทสามารถ ใชประโยชนไดในปจจบนเฉลยประมาณปละ ๕๔,๘๒๗ ลานลกบาศกเมตร ซงความตองการใชน าเพอ การอปโภค บรโภค การอตสาหกรรม และการเกษตร (รวมรกษาระบบนเวศ) ประมาณ ๑๕๑,๗๔๘ ลานลกบาศกเมตรตอป ท าใหปญหาการขาดแคลนน าทงประเทศเฉลย ๔๙,๖๑๐ ลานลกบาศกเมตรตอป ส าหรบการประเมนความตองการใชน าในอนาคต ๒๐ ปขางหนา พบวา ความตองการใชน ารวมทงประเทศ จะเพมขนรอยละ ๔ โดยจะมความตองการใชน าเพมขนในทกกจกรรม (กรมทรพยากรน า, ๒๕๕๗)

ภยแลง ในชวงปลายป พ.ศ. ๒๕๕๖ ถงกลางป พ.ศ. ๒๕๕๗ สถานการณการขาดแคลนน าเกดขนในหลายพนทเปนบรเวณกวาง โดยเฉพาะน าเพอการเกษตรส าหรบการท านาปรงและพชอนๆ ซงสรางความเสยหายตอผลผลตทางการเกษตรอยางมาก รวมทงปญหาการขาดแคลนน าเพอการบรโภค ในบางพนท ซงการบรรเทาผลกระทบไมสามารถชวยเหลอไดอยางทวถง นอกจากน ไดเกดสถานการณน ำเคมรกล ำล ำน ำตงแตชวงปลายเดอนมกราคม ๒๕๕๗ รวมทงมคาความเคมเกนมาตรฐานคอนขางมาก โดยเฉพาะแมน าเจาพระยา และแมน าบางปะกง ซงสงผลกระทบตอเนองไปถงการใชน าดานการเกษตร และการผลตน าประปาเพอการอปโภค บรโภคดวย (ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, ๒๕๕๗)

ส าหรบพนทนอกเขตชลประทานสวนใหญใชน าฝนโดยตรง และบางสวนใชน าทาจากพนทบรเวณใกลเคยง ทงน การขาดแคลนน าเพอการเกษตรขนอยกบปรมาณน าฝน การกระจายของฝนในแตละป สภาพภมประเทศ ชนดพช และชวงเวลาทเพาะปลก

แหลงน ำตำมธรรมชำต ประเทศไทยมพนทชมน า ไดแก ปาชายเลน ปาพร หนอง บง ทงนา ทะเลสาบ และแมน า รวมประมาณ ๕๐,๖๗๗ แหง ทมความจน ารวม ๑๗,๒๔๗ ลานลกบาศกเมตร โดยแบงเปน พนทชมน าทมความส าคญระดบนานาชาต ๖๑ แหง และระดบชาต ๔๘ แหง แตปจจบนพนทชมน าหลายแหงมสภาพเสอมโทรม และบางแหงมสภาพตนเขน เนองจากระดบน าลดลง ท าใหวชพชเจรญเตบโตเพมขน และมการบกรกเขาไปใชประโยชนพนท เชน กรณการเกดไฟไหมกลางบงสไฟ จงหวดพจตร ซงเปนแหลงน าจดทมเนอทกวา ๕ พนไร แตเนองจากระดบน าลดลงมาก และถกชาวบานบกรกเขาไปเผาวชพชเพอใชพนทท านาบว เปนตน หรอกรณการเกดไฟไหมปาพรในพนทตางๆ ในชวงฤดแลงตงแตป พ.ศ. ๒๕๕๕-

- ๒๕ -

๒๕๕๖ อาท พรควนเครง จงหวดนครศรธรรมราช พรบาเจาะ จงหวดนราธวาส และพรทะเลนอย จงหวดพทลง

แหลงน ำใตดน ปรมาณน าบาดาลทกกเกบอยในชนหนใหน าของแองน าบาดาลทส าคญตางๆ จ านวน ๒๗ แอง มประมาณ ๙๕,๐๐๐ ลานลกบาศกเมตรตอป หรอเทากบรอยละ ๑๔ ของปรมาณน าฝน ทตกในพนททงหมดของประเทศ โดยพบวาน าบาดาลทสามารถพฒนาขนมาใชได ๖๘,๐๐๐ ลานลกบาศกเมตรตอปและปจจบนมการน าน าบาดาลขนมาใช เพอการอปโภค บรโภค เกษตรและอตสาหกรรม รวมประมาณ ๕,๓๐๐ ลานลกบาศกเมตรตอป

กำรด ำเนนงำนบรหำรจดกำรทรพยำกรน ำ

กำรจดกำรทรพยำกรน ำ มการด าเนนงานทส าคญตามแผนยทธศาสตรการบรหารจดการทรพยากรน าของประเทศ ประกอบดวยดานตางๆ ทส าคญดงน ดำนน ำอปโภค บรโภค การจดหาน าสะอาดเพอการอปโภค บรโภคทงในเมองและชมชนชนบท รวมทงการรองรบการขยายตวของพนทเศรษฐกจพเศษ เมองทองเทยว เมองหลก และเมองชายแดนทจะมการขยายตวเพมขนในอนาคต ดำนกำรผลต (เกษตรและอตสาหกรรม) การพฒนาและจดสรรน าอยางสมดลและเพยงพอเพอรองรบความจ าเปนขนพนฐานและสนบสนนความมนคงดานสงคมและเศรษฐกจของประเทศ ทงเกษตรกรรม และอตสาหกรรม ดำนน ำทวมและอทกภย การจดใหมระบบเตอนภย การปรบตวและหลบหนภยในพนทน าทวมตามธรรมชาต การปรบปรง ล าน าธรรมชาตใหกลบคนสสภาพเดม เพอเพมประสทธภาพการระบายน า และลดความเสยหายจากอทกภยของชมชนเมองและพนท และดำนบรหำรจดกำร การสนบสนนการมสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรน า การพฒนาระบบฐานขอมลเพอสนบสนนการตดสนใจ การปรบปรงองคกรในการบรหารจดการทรพยากรน าใหมความเปนเอกเทศ การปรบปรงกฎหมายใหมความทนสมย การจดท า (ราง) พระราชบญญตทรพยากรน า และการประชาสมพนธสรางความเขาใจในการบรหารจดการทรพยากรน า

กำรจดกำรทรพยำกรน ำบำดำล มการด าเนนงานทส าคญคอ การพฒนาแหลงน าบาดาลในพนททมศกยภาพและมความเหมาะสม การด าเนนการเฝาระวงและตดตามคณภาพน าบาดาล เพอตดตาม การเปลยนแปลงของระดบน า คณภาพน า และปจจยเสยงทสงผลกระทบตอแหลงน าบาดาล นอกจากน เพอควบคมและดแลการใชทรพยากรน าบาดาลใหมประสทธภาพมากขน กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและส งแ วดลอม ไดออกระเบยบก าหนดใหผใชน าบาดาลทระดบความลกตงแต ๑๕ เมตรขนไป ตองมาขนทะเบยนผใชน าบาดาลกบกรมทรพยากรน าบาดาล จากเดมทก าหนดไวทความลก ๓๐ เมตร ตงแตเดอนกนยายน ๒๕๕๖

กำรจดกำรทรพยำกรน ำเพอกำรเกษตร มการด าเนนงานทส าคญคอ การจ าแนกเขตการผลตทางการเกษตร การสงเสรมมาตรการจงใจทางการเงนแกเกษตรกร เพอดแลรกษาพนทสเขยวและฟนฟปาตนน า และการพฒนาระบบฐานขอมลการเตอนภยทางการเกษตรทมการบรณาการระหวางหนวยงานเกยวของ สง เสรมกา รท าเกษตรกรรมตามแนวทางการจดการทดนและน าเพอการเกษตรทยงยน ตามแนวพระราชด ารของ

- ๒๖ -

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว โดยใหเกษตรกรจดสรรทดนบางสวนเปนสระกกเกบน าในฤดฝน และ ใช ปลกพชในฤดแลง โดยชมชนอาจน าทดนสาธารณะประโยชนมาใชเปนสระกกเกบน าของชมชน การก าหนดมาตรการการใชน าในเขตชลประทานอยางเขมงวด และมการผลดเปลยนหมนเวยนกนใชน าในฤดแลง

๓.๑.๔ ทรพยำกรประมง และทรพยำกรทำงทะเลและชำยฝง

ทรพยำกรประมง ประเทศไทยเคยมผลผลตทงจากทรพยากรประมงน าจดและทะเลเปนปรมาณมาก ซงผลผลตทเหลอจากการใชประโยชนภายในประเทศสามารถสงเปนสนคาออก ทสรางรายไดส าคญแกประเทศ ขณะทประเทศไทย รวมทงประเทศตางๆ ในภมภาคเอเซยตะวนออกเฉยงใตตางมผลผลตทางการประมงเปนอนดบตนๆ ของโลก จากการเพมประสทธภาพในการท าประมง แตเนองจากผลผลตทางการประมงในประเทศไทยไดถกน ามาใชประโยชนจนเกนอตราก าลงการผลต จงท าใหการประมงไทยประสบปญหาวกฤต และทรพยากรสตวน าเสอมโทรม ซงมสาเหตส าคญคอ (๑) การท าประมงโดยใชว ธการท ไมถกตอง เชน การใชขนาดตาอวนทผดกฎหมาย และการลกลอบใชเครองมอผดกฎหมาย เปนตน ท าใหปรมาณทรพยากรประมงทางทะเลลดลงอยางชดเจน โดยในป พ.ศ. ๒๕๐๔ อตราการจบสตวน าของการท าประมงอวนลากเฉลย ๒๙๘ กโลกรม/ชวโมง ในป พ.ศ. ๒๕๒๕ เหลอ ๔๙ กโลกรม/ชวโมง และในป พ.ศ. ๒๕๔๙ เหลอ ๑๔ กโลกรม/ชวโมง รวมทงมผลกระทบตอสตวน าทใกลสญพนธ เชน เตาทะเล พะยน วาฬ และโลมา เปนตน และ (๒) การท าประมงผดกฎหมาย การละเมดหรอการไมปฏบตตามกฎหมาย เชน การเขาท าการประมงในพนทหามท าการประมงทก าหนดดวยเครองมอทหามท าการประมง เปนตน ซงท าใหอย ออกมาตรการใหประเทศไทยเปลยนนโยบายในการจดการกบปญหาการประมงผดกฎหมาย และปญหาการขาดการควบคมการท าประมง โดยมประกาศเตอนใหประเทศไทยก าหนดมาตรการปองกนและขจดการท าประมงทผดกฎหมาย ซงหากประเทศไทยยงคงไมมการปรบปรงใหเปนไปตามกฎเกณฑนานาชาต อาจถกยกเลกการสงสนคาออกไปยงประเทศในกลมสหภาพยโรปภายในสนป พ.ศ. ๒๕๕๘ ซงประเทศไทยมรายไดจากการสงสนคาประมงไปยงประเทศในกลมสหภาพยโรปประมาณ ๑.๗ แสนลานบาทตอป

ทรพยำกรทะเลและชำยฝง มพนทครอบคลม ๓๒๓,๔๘๘ ตารางกโลเมตร ใน ๒๓ จงหวดของประเทศ ทมพนทตดทะเล สถานการณทส าคญ ไดแก

๑) กำรกดเซำะชำยฝง จากขอมลของกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง เมอป พ.ศ. ๒๕๕๔ พบวาพนทชายฝงมปญหากดเซาะรวม ๘๓๐ กโลเมตร โดยฝงทะเลอาวไทย มอตราการกดเซาะรนแรงเฉลยมากกวา ๕ เมตรตอป ใน ๑๒ จงหวด ไดแก จนทบร ฉะเชงเทรา สมทรปราการ กรงเทพฯ สมทรสาคร เพชรบร ประจวบครขนธ สราษฎรธาน นครศรธรรมราช สงขลา ปตตาน และนราธวาส รวมระยะทาง ๒๒๘ กโลเมตร สวนแนวชายฝงทะเลอนดามน มปญหาการกดเซาะรนแรงรวม ๒๕ กโลเมตร ใน ๕ จงหวด ไดแก ระนอง ภเกต กระบ ตรง และสตล

- ๒๗ -

๒) พนทปำชำยเลน ในชวงป พ.ศ. ๒๕๔๗ - ๒๕๕๔ พนทปาชายเลนถกบกรกท าลายเปนจ านวนถง ๖,๒๗๒ ไร สาเหตมาจากการเพาะเลยงสตวน าบรเวณชายฝง การท านากง การขยายตวอตสาหกรรม การทองเทยว และการพฒนาโครงสรางพนฐาน เชน การขดลอกรองน า การสรางทาเทยบเรอ และการทงขยะและน าเสยลงสทะเล เปนตน ทท าใหระบบนเวศเสยสมดล อยางไรกตาม มกจกรรมรณรงคการปลกปาชายเลน เพอฟนฟมาอยางตอเนอง เชน การน าพนททถกบกรกและท านากงกลบมาปลก ปาชายเลน เปนตน โดยในป พ.ศ. ๒๕๕๖ มพนทปาชายเลนเพมขนเปน ๑,๕๖๘,๑๖๕ ไร จากเดมมพนท ๑,๕๒๕,๐๖๐ ไร ในป พ.ศ. ๒๕๕๒ หรอเพมขนประมาณ ๑๐,๐๐๐ ไรตอป คดเปนอตราการเพมรอยละ ๐.๗ ตอป

๓) แนวปะกำรง ประเทศไทยมพนทแนวปะการง ๑๒๘,๒๕๖ ไร ซงพบในพนทฝงอาวไทย ประมาณ ๖๒,๔๘๐ ไร และฝงอนดามนประมาณ ๖๕,๗๗๖ ไร ในป พ.ศ. ๒๕๕๖ พบแนวปะการงม ความเสยหายเพมขน โดยฝงทะเลอนดามนมสภาพเสอมโทรมถงรอยละ ๕๐ สวนปะการงทมชวตปกคลมพนท โดยเฉลยรอยละ ๒๒ และปะการงตายรอยละ ๖๒.๔ ในขณะทฝงทะเลอาวไทยสวนใหญรอยละ ๗๘.๒ อย ในสภาพเสยหายจนถงเสยหายมาก โดยมปะการงทมชวตปกคลมพนท โดยเฉลยรอยละ ๑๙.๖ ปะการงตายรอยละ ๔๖.๙ ซงเมอเปรยบเทยบกบกอนทจะเกดเหตการณปะการงฟอกขาวในป พ.ศ. ๒๕๕๓ พบวามแนวปะการงเสยหายเพมขน โดยฝงทะเลอนดามนรอยละ ๗๐.๗ และฝงอาวไทยรอยละ ๖๔.๑ ซงเปนผลกระทบจากโครงการพฒนาพนทบรเวณชายฝง กจกรรมการทองเทยวทางทะเล และน าเสยทปลอยไหลลงสทะเล

๔) หญำทะเล ประเทศไทยมพนทหญาทะเลรวม ๙๒,๙๕๙ ไร พบในฝงอาวไทย ๓๔,๒๘๙ ไร และฝงอนดามน ๕๘,๖๗๐ ไร โดยรวมมสภาพคงทสมบรณ ปานกลางถงด หญาทะเล ๑๒ ชนดพนธ มสถานภาพเสอมโทรมและเสอมโทรมตามสภาพธรรมชาต ซงมปจจยเสยงจากการเปลยนแปลงตามสภาพธรรมชาต การพฒนาและกจกรรมของมนษย การคมครองสตวทะเลหายาก โดยสตวทะเลหายากหลายชนด ถกจดใหอย ในบญชรายชอของอนสญญาวาดวยการคาระหวางประเทศ (ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, ๒๕๕๗)

๕) ขยะในทะเล ในชวงระหวางป พ.ศ. ๒๕๕๒–๒๕๕๕ ปรมาณขยะสะสมในทะเลทเกบไดมประมาณ ๒๐๐,๐๐๐ ชน คดเปนน าหนกประมาณ ๒๑,๐๐๐ กโลกรม ซงสวนมากเปนประเภท ขยะพลาสตก โดยมาจากแหลงก าเนดทส าคญ ๒ แหลง คอ (๑) ขยะในทะเลทอยบนแผนดน เชน หลมฝงกลบขยะชมชน การเกบรวบรวมและขนสงขยะ ในชวงทฝนตกหนกและเกดน าเออลนพดพาเอาขยะ ลงสทะเลได ภาคอตสาหกรรมและการผลต การจดการขยะทไมเหมาะสม และภยธรรมชาต เปนตน และ (๒) ขยะทตกคางอยในมหาสมทร ทมาจากการขนสงทางเรอ เรอส าราญและทองเทยว การประมงทะเลและชายฝง แทงขดเจาะน ามนและกาซธรรมชาต การเพาะเลยงสตวน าชายฝง และการทองเทยวบรเวณชายฝง ซงเปนสาเหตใหเกดมลพษในทะเล โดยเฉพาะขยะพษทถกทงลงในทะเลและมการสะสมความเปนพษในสงแวดลอมและหวงโซอาหารของระบบนเวศ รวมถงท าใหสตวจ านวนมากตองตายอนเกดจากการกนขยะพษ

- ๒๘ -

กำรด ำเนนงำนบรหำรจดกำรทรพยำกรประมง และทรพยำกรทำงทะเลและชำยฝง

กำรจดกำรทรพยำกรประมง มการด าเนนงานท ส าคญ ไดแก การเรงด าเนนงานตาม ๖ แผนงานหลก ไดแก (๑) การปรบปรงพระราชบญญตการประมง และกฎหมายล าดบรอง (๒) การจดท าแผนระดบชาตในการปองกน ยบยง และขจดการท าประมงทผดกฎหมาย (๓) การเรงจดทะเบยนเรอประมงและออกใบอนญาตท าการประมง (๔) การพฒนาระบบควบคมและเฝาระวงการท าประมง โดยเฉพาะ การควบคมการเขา-ออกทาของเรอประมง (๕) การจดท าระบบตดตามต าแหนงเรอ และ (๖) การปรบปรงระบบการตรวจสอบยอนกลบ นอกจากน หวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.) ไดมค าสงท ๒๔/๒๕๕๘ ลงวนท ๕ สงหาคม ๒๕๕๘ เรอง การแกไขปญหาการท าการประมงผดกฎหมาย ขาดการรายงาน และไรการควบคม เพมเตม เพอแกไขปญหาการจบสตวน าในนานน าไทยทมแนวโนมลดลงอยางตอเนอง โดย งดการจดทะเบยนเรอไทยส าหรบการประมง รวมถงหามมใหมการใชหรอครอบครองเครองมอ ท าการประมงทไมถกตองตามทก าหนด และใหเจาหนาทพนกงานสามารถรอถอน หรอท าลายเครองมอท าการประมงนนได ส าหรบการบรหารจดการทรพยำกรประมง ควรมแนวทางทส าคญคอ ยกเลกการท าประมงเกนขนาด และยกเลกการใชเครองมอประมงแบบท าลายลาง และหนวยงานภาครฐ ควรน ากฎหมายมาบงคบใชอยางเครงครด ในกรณการลกลอบท าประมงทผดกฎหมาย และหามจบสตวน าในชวงฤดวางไข

กำรจดกำรทรพยำกรทำงทะเลและชำยฝง มการด าเนนงานทส าคญคอ การสงเสรมบทบาทของภาคเครอขายทงในระดบทองถนและระดบจงหวด รวมถงการไดรบความรวมมอจากภาคเอกชนทชดเจนขน ซงชวยลดขอจ ากดในการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐดานบคลากรและงบประมาณ การปองกนและฟนฟทรพยากรทางทะเลและชายฝงอยางตอเนอง เชน การวางปะการงเทยมกระจายตามแนวชายฝงเพอสรางแหลงทอยอาศยของสตวน า การสงเสรมการปลกปาชายเลนในพนททมเอกสารสทธถกตอง เพอฟนฟพนทชายฝงทเสอมโทรม นากงราง และพนทดนงอกใหม เปนตน รวมทงการปองกนและแกไขปญหาการกดเซาะชายฝง โดยไดจดใหมการส ารวจและศกษาธรณสณฐานชายฝงทะเลทไดรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ บรเวณชายฝงทะเลอาวไทยและอนดามนเพมเตม

๓.๑.๕ ทรพยำกรแร

ประเทศไทยมแหลงศกยภาพแรซงพบอยในพนทปาสงวนแหงชาตหลายแหง และสวนใหญอยในภาคกลาง โดยเฉพาะอยางยงแหลงศกยภาพแรหนปน จงหวดสระบร ซงไดมการขอใชประโยชนเพอการท าเหมองแรในพนทปาไม โดยแรทพบสวนใหญจะเปนกลมแรอตสาหกรรม คดเปนรอยละ ๙๓ แตม บางแหงจะพบแหลงศกยภาพแรอยในพนทอนรกษ เชน พนทศกยภาพแรตะกว-สงกะส ในเขตอทยานแหงชาตล าคลองง อ าเภอทองผาภม จงหวดกาญจนบร พนทประมาณ ๒.๔ แสนไร แตไดรบการตอตานจากประชาชนในพนท เนองจากกลวจะไดรบผลกระทบตอระบบนเวศและชมชน เปนตน (กรมอตสาหกรรมพนฐานและการเหมองแร, ๒๕๕๗)

- ๒๙ -

ในชวงป พ.ศ. ๒๕๕๖ - ๒๕๕๗ มกำรรองเรยนเรองเหมองแรในหลำยพนท เชน การท า เหมองแรทองค าในพนทจงหวดพจตร และจงหวดเลย การท าเหมองหนและโรงโมหนในพนทหนเขาคหา จงหวดสตล และจงหวดสงขลา การท าเหมองแรสงกะส ในอ าเภอแมสอด จงหวดตาก เนองจากชมชนขางเคยงไดรบผลกระทบ แตไมไดรบการเยยวยารกษาพยาบาลจากผประกอบการ จนเกดการฟองรองคาเสยหายตามมา อาท การปนเปอนของสารอนตรายทไหลลงในแหลงน าธรรมชาต แหลงน าชมชน หรอพนทเกษตร สวนกรณของชาวบานในพนทบานแหง อ าเภองาว จงหวดล าปาง ทคดคานการอนญาต ใหเอกชนท าสมปทานเหมองแรลกไนต ของกรมปาไม แมวารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมโครงการเหมองแรจะไดรบความเหนชอบแลว แตชมชนทอาศยอยบรเวณโดยรอบพนทขอประทานบตร รองเรยนวาไมไดมสวนรวมและรบรขอมลขาวสารในการจดท ารายงานฯ ดงกลาว (ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, ๒๕๕๗)

กำรด ำเนนงำนบรหำรจดกำรทรพยำกรแร มการด าเนนงานทส าคญ ไดแก การจดท าเ ข ต การใชประโยชนจากทรพยากรธรณท วประเทศ โดยมแผนการส ารวจครอบคลม ๗๐ จงหวด การตดตามการด าเนนงานกจการเหมองแรตางๆ ท เขาขายประเภทโครงการทตองจดท ารายงาน การวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมและสขภาพ (E-HIA) การใหรางวลเหมองแรสเขยว และการด าเนนการประกาศเขตพนทและมาตรการคมครองสงแวดลอมทไดรบผลกระทบจากกจกรรมการท าเหมองแรสงกะส ต าบลแมตาว อ าเภอแมสอด จงหวดตาก และต าบลอนๆ ในบรเวณใกลเคยง

๓.๑.๖ ทรพยำกรพลงงำน

ประเทศไทยใชทรพยากรพลงงานเปนปจจยพนฐานการผลตทงในภาคผลตและบรการ ซงจะพงพงแหลงพลงงานจากฟอสซลเปนหลก และสวนใหญจะเปนการน าเขาพลงงาน โดยในชวงเดอนมกราคม-ตลาคม ๒๕๕๗ มการน าเขาพลงงานคดเปนมลคากวา ๙๒๐ พนลานบาท และเปนการน าเขาน ามนดบ มากทสด ประมาณรอยละ ๔๗.๓ ของการใชพลงงานขนสดทายทงหมด รองลงมาคอ ไฟฟารอยละ ๑๘.๘ พลงงานหมนเวยนดงเดม พลงงานหมนเวยนรอยละ ๑๑.๓ กาซธรรมชาต ถานหน/ลกไนตรอยละ ๘.๒ ๗.๑ และ ๖.๙ ตามล าดบ สวนการใชพลงงานไดมปรมาณเพมขนในทกสาขาเศรษฐกจ ซงสาขาเกษตรกรรม อตส าหกรรม ทอยอาศย ธรกจการคา และคมนาคมขนสง มอตราการใชเพมขนเมอเทยบกบชวงเวลาเดยวกนกบปทผานมา โดยสาขาอตสาหกรรมมสดสวนการใชพลงงานรอยละ ๓๗.๑ ของการใชพลงงาน ขนสดทายทงหมด ซงสงกวาสาขาอนๆ รองลงมาเปน สาขาคมนาคมขนสงรอยละ ๓๕.๔ (กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน, ๒๕๕๗)

พลงงำนทดแทน มปรมาณการใชเพมขน เพอความมนคงดานพลงงาน จากสถานการณราคาน ามนดบทเพมขน ท าใหประเทศไทยตองจดหาพลงงานทดแทน เพอใชทดแทนน ามน รฐบาลจงมนโยบายสงเสรมใหมการใชพลงงานทดแทนเพมขน รวมทงใหเพมประสทธภาพการใชพลงงาน เพอลดสดสวนการใชพลงงานตอผลตภณฑมวลรวม (Energy Intensity) โดยในชวง ๑๐ เดอนแรกของป พ.ศ. ๒๕๕๗ พบวาประเทศไทยมการใชพลงงานทดแทนเทากบ ๗,๕๔๒ พนตนเทยบเทาน ามนดบ เพมขนรอยละ ๑๑.๙ เมอเทยบกบ

- ๓๐ -

ชวงเวลาเดยวกนกบปทผานมา สวนกำรใชพลงงำนหมนเวยน สวนใหญมาจากแหลงชวมวลและพลงงานแสงอาทตย นอกจากน ยงมการสงเสรมพลงงานหมนเวยนในระดบชมชนซงเชอมโยงกบการดแลรกษาสงแวดลอม (กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน, ๒๕๕๗)

กำรด ำเนนงำนบรหำรจดกำรทรพยำกรพลงงำน ไดมงเนนการอนรกษพลงงานควบคกบการพฒนาพลงงานทดแทน และสรางความมนคงทางพลงงาน โดยมการด าเนนงานทส าคญ ไดแก การจดท าแผนปฏบตการการอนรกษพลงงาน ๒๐ ป การศกษาแนวทางและความคบหนาของการพฒนาระบบโครงขายไฟฟาอจฉรยะ (Smart Grid) ทงในและตางประเทศ การจดตงกองทนหมนเวยนเพอการอนรกษพลงงานและพลงงานทดแทน การสงเสรมโครงการพลงงานแสงอาทตย โดยก าหนดแผนการรบซอในระยะยาว และมเปาหมายการรบซอทชดเจน การก าหนดมาตรฐานการใชพลงงานส าหรบอาคารกอสรางใหม (Building Code) ทมพนทใชสอยตงแต ๒,๐๐๐ ตารางเมตรขนไป รวมถงการอนรกษพลงงานแบบม สวนรวมในโรงงานอตสาหกรรม และอาคารธรกจขนาดกลางและขนาดเลก การเพมประสทธภาพการใชพลงงานส าหรบโรงงานและอาคารขนาดกลางและขนาดเลก การเพมความมนคงทางพลงงานดวยมาตรการตางๆ ตลอดจนทบทวนภาพรวมการวางแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟาและระบบสงไฟฟา (ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, ๒๕๕๗)

๓.๒ สถำนกำรณสงแวดลอม และกำรด ำเนนงำนบรหำรจดกำร

๓.๒.๑ คณภำพอำกำศและเสยง

คณภำพอำกำศ โดยรวมมแนวโนมดขนนบตงแตชวง ๑๐ ปทผานมา จนถงป พ.ศ. ๒๕๕๖ แตฝนละอองขนาดเลกไมเกน ๑๐ ไมครอน (PM10) และกาซโอโซน (O3) ยงคงเปนปญหามลพษทางอากาศ โดยเฉพาะบรเวณรมถนนของกรงเทพมหานคร และเมองใหญในหลายจงหวด ซงมการจราจรหนาแนน และมการปลอยอากาศเสยจากยานพาหนะ และจากภาคอตสาหกรรม ดานสำรอนทรยระเหยงำยในบรรยากาศหลายชนดอยในเกณฑมาตรฐาน โดยมคาเฉลยรายปเพมขนจากป พ.ศ. ๒๕๕๕ เลกนอย สารอนทรยระเหยงายทเปนปญหาหลกในจงหวดระยองคอ สารเบนซน ๑,๓-บวทาไดอน และ ๑,๒-ได-ไดคลอโรอเทน นอกจากน ยงพบสารไวนลคลอไรดมคาสงเกนคามาตรฐานในป พ.ศ. ๒๕๕๖

ปญหำหมอกควน หมอกควนจากการเผาลดนอยลง แตกำรเผำในทโลงยงคงเปนปญหาส าคญในพนท ๙ จงหวดภาคเหนอตอนบน โดยในป พ.ศ. ๒๕๕๖ สถานการณปญหาหมอกควนในภาพรวม ดขนกวาป พ.ศ.๒๕๕๕ ซงพบปรมาณฝนละอองขนาดไมเกน ๑๐ ไมครอน เฉลย ๒๔ ชวโมง เกนมาตรฐานเปนเวลา ๔๕ วน เมอเทยบกบป พ.ศ. ๒๕๕๕ ทเกนเกณฑมาตรฐานเปนเวลา ๖๔ วน ทงน เปนผลจากจงหวด หนวยงาน และภาคสวนตางๆ ไดรวมกนปฏบตตามแนวทางการปองกนและแกไขปญหา

ระดบเสยงเฉลย ๒๔ ชวโมง บรเวณรมถนนมระดบเสยงสงกวาบรเวณทวไปทเปนชมชน สวนทพกอาศยบรเวณรมถนนในกรงเทพมหานครและปรมณฑลยงคงเปนปญหา แตคาเกนเกณฑมาตรฐาน

- ๓๑ -

มแนวโนมลดลง อยางไรกตาม พนทโดยทวไปมปญหามลพษทางเสยงเพมขนจากปทผานมาเลกนอย (ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, ๒๕๕๗)

กำรด ำเนนงำนบรหำรจดกำรคณภำพอำกำศและเสยง

กำรจดกำรคณภำพอำกำศ ไดมการด าเนนงานทส าคญ ไดแก กรมโรงงานอตสาหกรรมไดมการจดท าฐานขอมลแหลงก าเนดมลพษทางอากาศตามประเภทของโรงงานอตสาหกรรม และมาตรฐาน การระบายมลพษทางอากาศ การตรวจสอบคณภาพอากาศจากปลองแบบอตโนมตอยางตอเนอง (CEMS) จากโรงงานทตงอยในพนทวกฤต และมการฝกอบรมเจาหนาทดานมลพษทางอากาศ เพอวเคราะหและทดสอบมลพษทางอากาศจากโรงงาน ส วนการจดการคณภำพอำกำศจำกยำนพำหนะ และ สถำนประกอบกำรบำงประเภทในพนทอตสาหกรรม มมาตรการเสนอใหใชน ามนเบนซนหรอแกสโซฮอลตามมาตรฐาน EURO4 เพอลดปรมาณสารอนทรยระเหยงาย การตรวจสอบและบ ารงรกษารถขนสงมวลชนกรงเทพ (ขสมก.) และรถรวม ขสมก. ใหมการระบายมลพษอยในเกณฑมาตรฐานกอนออกใหบรการ นอกจากน ยงมการสงเสรมภาคเอกชนและภาค เครอขายเขารวมในการปองกนและแกไขปญหามลพษ ส าหรบ ดำนกำรปองกนและแกไขมลพษจำกหมอกควน ไดมการจดท าแผนปฏบตการการปองกนและแกไขปญหาหมอกควนในพนทภาคเหนอตอนบน เพอใชเปนแนวทางในการจดการปญหาทสงผลกระทบตอสขภาพของประชาชน และการทองเทยวของจงหวดในภาคเหนอ โดยบรณาการรวมกบหนวยงานทเกยวของ มการจดตงศนยแกไขปญหาหมอกควนไฟปาในชวงฤดแลง มการเผยแพร รณรงค และประชาสมพนธ เพอขอ ความรวมมอจากประชาชนใหปลอดการเผา และบงคบใชกฎหมายอยางจรงจง

กำรจดกำรมลพษทำงเสยง ไดมการด าเนนงานในเรองตางๆ ไดแก การเขมงวดการตรวจสภาพเครองยนตในการตอทะเบยนรถยนตประจ าป และการตรวจจบยานพาหนะทมเสยงดง

๓.๒.๒ คณภำพน ำ

คณภำพน ำผวดน ในชวงป พ.ศ. ๒๕๕๒–๒๕๕๖ โดยภาพรวม ไมพบคณภาพน าอยในเกณฑ ดมาก แตทอยในเกณฑดมแนวโนมลดลง (รอยละ ๒๖) ขณะทแหลงน าทอยในเกณฑพอใช (รอยละ ๕๑) และ เสอมโทรม (รอยละ ๒๓) มแนวโนมเพมขน โดยแหลงน าผวดนบรเวณกรงเทพฯ ชวงทแมน าเจาพระยาไหลผาน มคณภาพน าเสอมโทรมมากทสด และแหลงน าทอยในเกณฑเสอมโทรมมาโดยตลอดคอ แมน าเจาพระยาตอนลาง แมน าทาจนตอนลาง แมน าทาจนตอนกลาง ล าตะคองตอนลาง แมน าระยอง แมน าชมพร แมน าสะแกกรง แมน าเพชรบรตอนลาง แมน าลพบร และบงบอระเพด สาเหตส าคญทท าใหคณภาพน า เสอมโทรมมาจากการปลอยน าเสยจาก ๓ แหลงส าคญคอ ชมชน อตสาหกรรม และเกษตรกรรม ทขาด การบ าบดกอนระบายลงสแหลงน าธรรมชาต และมปรมาณการใชน าเพมมากขน แมวารฐบาลไดสนบสนน ใหมการกอสรางระบบบ ำบดน ำเสยชมชน ซงปจจบนมระบบบ าบดน าเสยชมชนทวประเทศประมาณ ๑๐๑ แหง มขดความสามารถในการบ าบดน าเสยไดประมาณ ๓ ลานลกบาศกเมตรตอวน แตมร ะบบบ าบดน าเสยหลายแหงไมสามารถเดนระบบได หรอเดนระบบไดอยางไมเตมประสทธภาพเทาทควรและ

- ๓๒ -

ไมตอเนอง สาเหตส าคญคอ ตองใชงบประมาณสงเพอจายเปนคากระแสไฟฟาในการเดนและบ ารงระบบ และการซอมแซมเครองจกรอปกรณ รวมทงมขอจ ากดในดานความรความช านาญของบคลากร ประกอบกบองคกรปกครองสวนทองถนหลายแหงยงไมมการจดเกบคาบรการบ าบดน าเสย เนองจากระบบรวบรวม น าเสยยงกอสรางครอบคลมไมทวพนท อกทงความพรอมของประชาชนทจะยนดจายคาบรการบ าบดน าเสย และนโยบายหรอแนวทางการปฏบตทชดเจนในการจดเกบคาบรการบ าบดน าเสย จงท าใหไมมงบประมาณเพยงพอส าหรบด าเนนการบ าบดน าเสย และท าใหน าเสยจากชมชนไมไดรบการบ าบดใหมคณภาพน าอยในเกณฑทดได สงผลท าใหเกดการแพรกระจายของน าเสยอยางรวดเรว

คณภำพน ำทะเลชำยฝง ในป พ.ศ. ๒๕๕๗ คณภาพน าทะเลชายฝงมแนวโนมดขน โดยพบวาอยในเกณฑดมากรอยละ ๑๑ เกณฑดรอยละ ๕๒ พอใชรอยละ ๒๓ เสอมโทรมรอยละ ๑๓ และ เสอมโทรมมากรอยละ ๑ ขณะทในป พ.ศ. ๒๕๕๖ มคณภาพน าทะเลชายฝงทอยในเกณฑดรอยละ ๑๖ พอใชรอยละ ๓๕ เสอมโทรมรอยละ ๓๖ และเสอมโทรมมากรอยละ ๑๓ โดยบรเวณทคณภาพน าทะเลอยในเกณฑดคอ ชายฝงทะเลอนดามน สวนบรเวณทเสอมโทรมมากคอ ปากแมน าปราณบร จงหวดประจวบครขนธ และเมอเปรยบเทยบกบขอมลยอนหลง ๕ ปคอ ตงแตป พ.ศ. ๒๕๕๒–๒๕๕๖ พบวามแนวโนมเสอมโทรมลง ซงมสาเหตมาจากการระบายน าทงจากการประกอบกจการประเภทตางๆ บรเวณชายฝงทะเล แหลงชมชน กจกรรมการทองเทยว และการเพาะเลยงสตวน า (กรมควบคมมลพษ, ๒๕๕๗)

คณภำพน ำบำดำล จากรายงานของกรมควบคมมลพษ (๒๕๕๗) พบ วา คณ ภ าพน าบ าด าล สวนใหญยงคงอยในเกณฑมาตรฐาน แตพบความเสอมโทรมในหลายพนท ซงสาเหตส าคญคอ การปนเปอนและการชะลางน าเสยจากบอฝงกลบขยะมลฝอยทไมถกหลกวชาการ การลกลอบทงกากของเสย การท าเหมองแร และการเกษตรกรรม ดงตวอยางเชน ปญหาการลกลอบทงสารพษและกากของเสยอนตรายจากอตสาหกรรมทงหมดจ านวน ๑๑ จด ในพนทต าบลหนองแหน อ าเภอพนมสารคาม จงหวดฉะเชงเทรา เปนตน

กำรด ำเนนงำนบรหำรจดกำรคณภำพน ำ ไดมการด าเนนงานทส าคญ ไดแก การจดท า (ราง) แผนทน าทาง หรอโรดแมป (Roadmap) การจดการคณภาพน า ตามกรอบยทธศาสตรการจดการคณภาพน าประเทศไทย เพอแกไขปญหาน าเสย แบงเปน (๑) น าเสยจากชมชน โดยใหมการปรบปรงกฎระเบยบ กฎหมายภายใตพระราชบญญตควบคมอาคารทเกยวของกบแหลงก าเนดน าเสยชมชนใหมความสอดคลองกบพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. ๒๕๓๕ โดยเสนอแนวทางการจดเกบคาบรการบ าบดน าเสยรวมกบคาน าประปา ใหมการกอสรางหรอซอมแซมระบบบ าบดน าเสยรวม การกอสรางระบบบ าบดน าเสยขนาดเลกเพอบ าบดน าเสยจากชมชน โดยกอสรางบนทราชพสด หรอทสาธารณะประโยชนทองคกรปกครองสวนทองถนเปนผจดหา และสนบสนนใหมการเดนระบบบ าบดน าเสยอยางมประสทธภาพและตอเนอง (๒) น าเสยจากอตสาหกรรม โดยก าหนดหลกเกณฑและวธการส าหรบการอนญาตใหระบายมลพษ ก าหนดแนวทางการคดภาษการระบายมลพษ การจดท ามาตรฐาน น าท งเฉพาะประเภทโรงงานอตสาหกรรม (๕ ประเภท) ตามมาตรา ๕๕ ทบทวนหรอปรบปรง

- ๓๓ -

แหลงก าเนดมลพษตามมาตรา ๖๙ (ประเภทอตสาหกรรม) และปรบแกไข (ราง) ประกาศกระทรวงฯ และบญชแนบทายประกาศฯ ทเกยวของ

นอกจากน ไดม การควบคมมล พษจากแหล งก า เน ด โดย เฉพาะจากภาคชมชน ภาคอตสาหกรรม ภาคเกษตรกรรม และภาคบรการการทองเท ยว การบรหารจดการระบบบ าบดน าเสยอยางครบวงจร การสนบสนนใหองคกรปกครองสวนทองถนด าเนนการระบบบ าบดน าเสยรวมของชมชนและเมอง รวมถงการดแลรกษาและซอมบ ารง การตดตามและประเมนผลประสทธภาพของระบบบ าบด น าเสย และควบคมการระบายน าทงจากระบบบ าบดน าเสยรวมของชมชน ตลอดจนการสงเสรมความร ในการลดปรมาณการใชน าและลดการเกดน าเสย รวมถงการจดการน าเสยโดยใชภมปญญาทองถน เพอลดความสกปรกของน าทงจากครวเรอนกอนปลอยลงสแหลงน าสาธารณะ พรอมทงปลกฝงจตส านกในการอนรกษน ารวมกบการดแลเฝาระว งการลกลอบปลอยของเสยลงสแหลงน าในพนทชมชนของตนเอง (กรมควบคมมลพษ, ๒๕๕๖)

๓.๒.๓ ขยะมลฝอยและของเสยอนตรำย

ขยะมลฝอย จากการค านวณหาอตราการเกดขยะมลฝอย ของกรมควบคมมลพษ (๒๕๕๗) ในชวงระหวางป พ.ศ. ๒๕๕๑–๒๕๕๕ พบวาอตราการเกดขยะมลฝอยของเทศบาลนครเทากบ ๑.๘๙ กโลกรม/คน/วน เทศบาลเมองเทากบ ๑.๑๕ กโลกรม/คน/วน เทศบาลต าบลเทากบ ๑.๐๒ กโลกรม/คน/วน องคการบรหารสวนต าบลเทากบ ๐.๙๑ กโลกรม/คน/วน และเมองพทยาเทากบ ๓.๙๐ กโลกรม/คน/วน สวนในป พ.ศ. ๒๕๕๖ มปรมาณขยะมลฝอยชมชนทวประเทศจ านวน ๒๖.๗๘ ลานตน หรอประมาณ ๗๓,๓๕๕ ตนตอวน ซ งเพ มส งมากกวาทกปท ผ านมา โดยเปน อตราการเกดขยะมลฝอยในเขตกรงเทพมหานครรอยละ ๑๖ เทศบาลรอยละ ๓๘ และองคการบรหารสวนต าบลรอยละ ๔๖ แตในป พ.ศ. ๒๕๕๗ มปรมาณขยะมลฝอยชมชนทวประเทศจ านวน ๗๑,๗๗๘ ตนตอวน (ลดลงจากปทผานมา ๐.๖ ลานตน) ซงมอตราการผลตเฉลย ๑.๑๑ กโลกรม/คน/วน

จากการส ารวจการด าเนนการจดการขยะมลฝอยชมชนขององคกรปกครองสวนทองถนจ านวน ๗,๗๘๒ แหง ในป พ.ศ. ๒๕๕๗ พบวามเพยง ๔,๔๒๒ แหง หรอรอยละ ๕๔ ของจ านวนองคกรปกครองสวนทองถนทงหมด สามารถใหบรการเกบขนและรวบรวมขยะมลฝอยเพอน าไปก าจดจ านวน ๑๔.๘๑ ลานตน โดยมการน าไปก าจดไดอยางถกตองตามหลกวชาการจ านวน ๗.๘๘ ลานตน หรอ ๒๑,๕๘๓ ตนตอวน และมบางสวนน าไปลกลอบทงในพนทสำธำรณะ สวนประสทธภาพการจดการระบบก าจดขยะมลฝอย ซงจากการตดตามประเมนประสทธภาพของระบบจ านวน ๓๐ แหง พบวามประสทธภาพในระดบปานกลางจ านวน ๑๗ แหง และมประสทธภาพในระดบต าจ านวน ๑๓ แหง นอกจากน มปญหา ไฟไหมบอขยะ ซงเกดขนบอยครงและหลายพนท จนตองประกาศใหเปนพนทภยพบตฉกเฉน ส าหรบ การน าขยะมลฝอยชมชนกลบมาใชประโยชนใหมมรอยละ ๑๙ หรอประมาณ ๕.๑๕ ลานตน ของปรมาณ ขยะมลฝอยทเกดขน โดยมการน าไปใชประโยชนใน ๓ ลกษณะ ไดแก การใชประโยชนจากขยะมลฝอย รไซเคล การใชประโยชนจากขยะอนทรย และการแปรรปมลฝอยใหเปนพลงงาน

- ๓๔ -

ของเสยอนตรำย ในป พ.ศ. ๒๕๕๗ มปรมาณของเสยอนตรำยจำกชมชนเกดขนประมาณ ๐.๖๒๘ ลานตน (รวมซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส และมลฝอยตดเชอ) ปจจบนซากผลตภณฑ โดยเฉพาะซากผลตภณฑจากเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสก าลงเปนปญหาส าคญ ซงพบวา มการทงปะปนกบขยะมลฝอยทวไป และแนวโนมมปรมาณเพมสงขน ดำนมลฝอยตดเชอ มปรมาณ มลฝอยตดเชอเกดขนทวประเทศ ประมาณ ๕๒,๑๔๗ ตน ซงเพมขนจากป พ.ศ. ๒๕๕๖ ประมาณ ๑,๖๖๖ ตน หรอรอยละ ๓ โดยแหลงก าเนดมาจากโรงพยาบาลของรฐมากทสด มปรมาณ ๒๙,๖๑๔ ตน หรอรอยละ ๕๗ และสวนทเหลอ (รอยละ ๔๓) มาจากโรงพยาบาลของเอกชนและสถานบรการสาธารณสขขนาดเลก ซงมขอจ ากดดานการเกบรวบรวม การขนสงและก าจด ในขณะทมเตาเผามลฝอยตดเชอขององคกรปกครองสวนทองถนขนาดใหญจ านวน ๑๔ แหง และของเอกชนประมาณ ๘ แหง ส าหรบดำนของเสยอนตรำยจำกอตสำหกรรม ในป พ.ศ. ๒๕๕๗ มปรมาณของเสยอนตรายจากอตสาหกรรมเกดขนประมาณ ๒.๐๖๕ ลานตน ซงลดลงจากปทผานมา ๐.๖๒๕ ลานตน หรอรอยละ ๒๓ (กรมควบคมมลพษ, ๒๕๕๗) และยงคง มการทงปะปนกบขยะทวไป

กำรน ำเขำสำรเคมจำกตำงประเทศ ในป พ.ศ. ๒๕๕๗ มการน าเขาสารเคมจากตางประเทศรวม ๕.๐๖ ลานตน โดยรายการสารเคมทน าเขาสงสด ๑๐ อนดบแรก สวนใหญใชในภาคอตสาหกรรม และภาคการเกษตร ซงปรมาณการน าเขาสารเคมทางการเกษตรมจ านวน ๒๕๓ รายการ รวม ๑๔๗,๓๗๖ ตน นอกจากน มปญหาเรองการเกบสารอนตรายทไมถกวธและเสยงตอการเกดอบตภย ซงในป พ.ศ. ๒๕๕๖ มเหตฉกเฉนและอบตภยดานมลพษทกรมควบคมมลพษไดรวบรวมไวจ านวน ๒๖ ครง ร วมท ง มก า รลกลอบท งกากของเสย จ านวน ๑๓ ครง และอบตภยจากสารเคมทเกดขนบอยครง

กำรด ำเนนงำนบรหำรจดกำรขยะมลฝอยชมชน และของเสยอนตรำย

กำรจดกำรขยะมลฝอยชมชน และของเสยอนตรำยชมชน มการด าเนนงานทส าคญ ไดแก การด าเนนงานตามแนวนโยบายรฐบาล (สมยนายกรฐมนตร พลเอกประยทธ จนทรโอชา) ทประกาศให "ขยะมลฝอยเปนวำระแหงชำต” มการจดท า Roadmap การจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย ซงมการด าเนนการในเรองตางๆ ไดแก (๑) การจดล าดบความส าคญของจงหวดทมปญหาวกฤตดานการจดการขยะมลฝอยของประเทศ เพอการจดการขยะมลฝอยทตกคางสะสมในพนทวกฤต ๖ จงหวด ไดแก จงหวดพระนครศรอยธยา นครปฐม สระบร ลพบร สมทรปราการ และปทมธาน ใหเสรจสนภายในเดอนกมภาพนธ ๒๕๕๘ (๒) การจดการขยะมลฝอยทเกดขนใหมแบบบรณาการรวมกนระหวางกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กบกระทรวงมหาดไทย กระทรวงอตสาหกรรม และกระทรวงสาธารณสข เพอรวมกนจดท ากรอบงบประมาณแบบบรณาการดานการจดการขยะมลฝอย ตามแผนโรดแมป โดยใหองคกรปกครองสวนทองถนกอสรางโรงงานก าจดขยะมลฝอยชมชน และสงเสรมเอกชนด าเนนการแปลงขยะเปนพลงงานไฟฟา ซงนบวาเปนการใชทรพยากรใหคมคา และ (๓) การวางระเบยบมาตรการการบรหารจดการขยะมลฝอย และของเสยอนตราย เพอใหมการด าเนนงานดานการจดการขยะมลฝอยอยางเปนรปธรรม ลดความซ าซอน และแกไขปญหา อปสรรคในการก ากบดแลใหมประสทธภาพยงขน งายตอการบรหารจดการในองครวม

- ๓๕ -

ทวประเทศ และเกดการบรณาการการท างานรวมกน ประกอบดวย กฎกระทรวงสขลกษณะการจดการ มลฝอยทวไป พ.ศ. ... กฎกระทรวงก าหนดอตราคาธรรมเนยมการใหบรการการเกบ ขน หรอก าจดสงปฏกลหรอมลฝอย พ.ศ. ... และ (ราง) พระราชบญญตการจดการซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอปกรณอเลกทรอนกส พ.ศ. ...

กำรจดกำรของเสยจำกอตสำหกรรม มการด าเนนงานทส าคญไดแก การสงเสรมการใชประโยชนกากอตสาหกรรมและลดปรมาณของเสยทตองฝงกลบอยางตอเนอง การก าหนดนโยบายการใชประโยชนของเสยทงหมด การเพมความเขมงวด และการจดตงศนยตดตามและตรวจสอบโรงงานอตสาหกรรมทเกยวของกบการจดการของเสยอตสาหกรรม ซงปจจบนมบรษทหลายแหงไดก าหนดนโยบายการใชประโยชนของเสยทงหมด หรอ Zero Waste to Landfill และกรมโรงงานอตสาหกรรมไดมอบรางวลใหกบโรงงานอตสาหกรรมทสามารถด าเนนการใชประโยชนของเสยไดท งหมด (Zero Waste to Landfill Achievement Award) นอกจากน กรมโรงงานอตสาหกรรมไดมการด าเนนโครงการอตสาหกรรมสเขยว (Green Industry Mark) เพอสงเสรมภาคอตสาหกรรมใหมการปรบปรงกระบวนการผลตใหเปนมตรกบสงแวดลอม มความรบผดชอบตอสงคม และใหภาคอตสาหกรรมสามารถอยรวมกบชมชนไดอยางมความสข

๓.๓ สถำนกำรณ กำรเปลยนแปลงสภำพภมอำกำศ และภยพบตตำมธรรมชำต และ กำรด ำเนนงำนบรหำรจดกำร

กำรเปลยนแปลงสภำพภมอำกำศ ในป พ.ศ. ๒๕๕๖ พบวาประเทศไทยมอณหภมเฉลยรำยปและ รำยเดอนสงกวาคาปกต โดยเฉพาะในชวงฤดรอน หลายพนทมอณหภมสงสดสงกวาสถตเดมทวดได และ ในเดอนธนวาคมเกอบทกภาคมอณหภมเฉลยต ากวาคาปกต ประมาณ ๑-๒ องศาเซลเซยส สวนปรมำณฝนเฉลยทงปมประมาณ ๑,๗๖๔ มลลเมตร สงกวาคาปกตประมาณรอยละ ๑๑ และสงกวาในรอบปทผานมา (ป พ.ศ. ๒๕๕๕ มปรมาณฝนเฉลย ๑,๖๘๒ มลลเมตร ซงสงกวาคาปกตประมาณรอยละ ๖) จากการประเมนสภาพภมอากาศดวยแบบจ าลองในระยะ ๕๐ ปขางหนา พบวาพนททมอากาศรอนจะมจ านวนเพมมากขน และพนททมอากาศเยนจะมจ านวนลดลง นอกจากน การเปลยนแปลงปรมาณน าฝนในรอบ ๖๐ ป ทผานมา พบวามความผนแปรทกป โดยมทงสงกวาและต ากวาคาปกต อยางไรกตาม ปรมำณน ำฝนเฉลยรำยปของไทยมแนวโนมเพมสงขนทวทกภมภาค แตจ านวนวนทฝนตกเฉลยในแตละปมความใกลเคยงกบ ทผานมา (ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, ๒๕๕๗)

จากขอมลรายงานแหงชาต ฉบบท ๒ การจดท าบญชกาซเรอนกระจกของประเทศไทย (ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, ๒๕๕๓) ไดระบวา ในป พ.ศ. ๒๕๔๓ ประเทศไทยมกำรปลอยกำซเรอนกระจก เปนปรมาณ ๒๒๙.๐๘ ลานตนคารบอนไดออกไซดเทยบเทา และเพมขนเปน ๒๖๕.๙ ลานตนคารบอนไดออกไซด เทยบเทา ในป พ .ศ. ๒๕๔๗ โดยภาคพลงงานมการปลอย กาซเรอนกระจกมากทสด ประมาณรอยละ ๖๓ รองลงมาคอ ภาคการเกษตรเฉลยรอยละ ๑๗ ภาคอตสาหกรรมรอยละ ๗ ภาคของเสยและปฏกลปลอยกาซเรอนกระจกนอยทสดคอ รอยละ ๔ สวนภาค

- ๓๖ -

ทมการปลอยกาซเรอนกระจกนอยกวาปรมาณการดดกลบคอ ภาคการเปลยนแปลงการใชพนทและปาไม ซงมปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกเฉลยประมาณรอยละ -๙ จากการศกษาโดย สถาบนธรรมรฐเพอ การพฒนาสงคมและสงแวดลอม เมอป พ.ศ.๒๕๕๕ ซงไดท าการศกษากลยทธกลไกการพฒนาทสะอาด ในระดบชาตของประเทศไทย และไดคาดการณปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกในอนาคต พบวามความเป น ไป ไดส งท ป ระเทศไทยจะมปรมาณ การปลอยก าซ เรอนกระจกอย ในช วง ๕๐๐ ล านตนคารบอนไดออกไซดเทยบเทา ในป พ.ศ. ๒๕๖๓ และอาจสงถง ๑,๓๐๐ ลานตนคารบอนไดออกไซดเทยบเทา ในป พ.ศ. ๒๕๙๓ หากไมมการด าเนนมาตรการลดการปลอยกาซเรอนกระจกอยางจรงจง

ภยธรรมชำต จากการศกษาของ กรมพฒนาทดน (๒๕๕๖) พบวาพนททแลงซ ำซำกมากทสดของประเทศคอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอมพนทประมาณ ๔๐ ลานไร รองลงมาคอ ภาคเหนอมพนทมากกวา ๑๐ ลานไร ในป พ.ศ. ๒๕๕๗ สถานการณภยแลงไดเกดรนแรงมากทสดในรอบ ๑๐-๑๕ ป สวนปญหาการเกดอทกภย ในชวง ๓๐ ปทผานมา ประเทศไทยไดประสบปญหำกำรเกดอทกภยบอยครงและทวความรนแรงมากขน ซงสาเหตส าคญมาจากการบกรกพนทปา และการลกลอบตดไมทท าใหเกดสญเสยแหลงกกเกบน าในพนทตนน า

กำรด ำเนนงำนบรหำรจดกำรกำรเปลยนแปลงสภำพภมอำกำศ และภยธรรมชำต มการด าเนนการทส าคญดงน การด าเนนการตามกรอบอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (United Nations Framework Convention on Climate Change: UNFCCC) การจดท าบญชกาซเรอนกระจกของประเทศไทย (GHG Inventory) การจดท าแผนปฏบตการขบเคลอนยทธศาสตร การจดการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต ระยะสน-กลาง-ยาว และการพฒนาแนวทาง การด าเน น งานในการลดก าซ เรอนกระจกท เหมาะสมของประเทศไทย (NAMAs) การแต งต งคณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต เพอท าหนาทก าหนดนโยบายและยทธศาสตรการปองกนและการแกไขปญหาดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศ และก าหนดแนวทาง หลกเกณฑ และกลไกการด าเนนงานรวมกบนานาชาตเกยวกบการจดการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ รวมถงก าหนดแนวทางและทาทในการเจรจาเกยวกบอนสญญา พธสาร และขอตกลงระหวางประเทศทเกยวของ การจดท าแผนแมบทรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๘ –๒๕๙๓ ซงคณะรฐมนตรไดมมตเหนชอบเมอวนท ๑๔ กรกฎาคม ๒๕๕๘ เพอใชเปนกรอบในการแกไขปญหาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ การปรบตวตอผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และ การสงเสรมรปแบบการเตบโตทปลอยคารบอนต าตามแนวทางการพฒนาทยงยน ตามแตละชวงระยะเวลาทก าหนดไวในแผนแมบทฯ รวมถงการลดผลกระทบจากภยพบต โดยมการจดสรรน าใหสอดคลองกบปรมาณน าตนทนในอางเกบน า เพอใหเพยงพอส าหรบการอปโภค บรโภค การเกษตร และการรกษาระบบนเวศทางน า ตลอดจนการชแจงท าความเขาใจกบผใชน ากอนฤดการผลต มการปฏบตการฝนหลวง การพฒนาพนธพชใหมความเหมาะสมกบพนททประสบภยซ าซาก นอกจากน มการจดตงศนยปฏบตการปองกนและบรรเทาผลกระทบดานสขภาพทมาจากอทกภย การตดตามสถานการณและเฝาระวงผลกระทบดานสขภาพ การจดตง

- ๓๗ -

ศนยปฎบตการธรณพบตภย และเครอขายเฝาระวงดนโคลนถลม การฟนฟปาตนน าเพอลดผลกระทบจากภยแลงและน าทวม การพฒนาแหลงน าทงการขดลอก การเพมแหลงน าและพนทแกมลง การฟนฟระบบน เวศพนทชมน า และการส ารวจขอมลเพอการเยยวยาและฟนฟภายหลงการเกดภยพบต

๓.๔ สถำนกำรณสงแวดลอมเมองและชมชน และกำรด ำเนนงำนบรหำรจดกำร

ปจจบนการขยายความเปนเมองไดกระจายไปหลายพนทตามบทบาทและความส าคญของเมองโดยเฉพาะเมองทมการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจสง ทเปนปจจยดงดดใหเกดการอพยพยายถนฐานของประชากรหลงไหลเขามาอาศยอยในเขตเมองมากขน เพอการประกอบอาชพ โดยในป พ.ศ. ๒๕๕๖ พบวามจ านวนประชากรเมอง ๒๒.๒๔ ลานคน หรอรอยละ ๓๔.๒๗ ของจ านวนประชากรทงประเทศ ซงมผลใหความตองการทพกอาศยมจ านวนเพมสงขนตามมาดวย โดยสดสวนพนททใชปลกสรางเพอการอยอาศยในป พ.ศ. ๒๕๕๖ เพมขนเปนรอยละ ๖๔.๑ จากเดมรอยละ ๖๑.๙ ในป พ.ศ. ๒๕๕๕ ของพนทท มอยทงหมด ๑๑.๒ ลานตารางกโลเมตร เมอเปรยบเทยบจากพนทกรงเทพมหานคร ซงมประชากรอาศยอยหนาแนนมากทสด โดยมความหนาแนนของประชากรสงถง ๓,๖๒๗.๑๑ คนตอตารางเมตร (กรมการปกครอง, ๒๕๕๖) ทงน หากไมมการควบคมการขยายตวของเมอง จะท าใหเมองขยายตวอยางไรทศทาง กอใหเกดปญหาการใชประโยชนทดนไมเหมาะสม ในขณะทการบรการดานระบบสาธารณปโภค สาธารณปการ ยงขยายไปไมทนกบการรองรบการกระจายตวของประชากร มผลใหเกดการพกอาศยหนาแนนและเสอมโทรมในศนยกลางเมองเพมมากขน จนกลายเปนชมชนแออด ซงเปนการท าลายภมทศนของเมอง รวมถงมการบร โภคทรพยากร เพมมากขน ทกอใหเกดปญหาทงดานขยะมลฝอย น าเสยชมชน มลพษทางอากาศ และอนๆ ตามมา ตลอดจนการขาดแคลนพนทสเขยว และพนทเพอกำรนนทนำกำร เชน สวนสาธารณะ สนามเดกเลก และสนามกฬา เปนตน ซงไมเพยงพอกบจ านวนประชากรทเพมขน และสอดคลองตามเกณฑขององคการอนามยโลก (WHO) ทเสนอวา พนทสเขยวควรมไมควรต ากวา ๙ ตารางเมตรตอคน ขณะทกรงเทพมหานครมพนท สเขยวเฉลย ๔.๔๗ ตารางเมตรตอคน ในป พ.ศ. ๒๕๕๔ (กรงเทพมหานคร, ๒๕๕๔)

กำรด ำเนนงำนบรหำรจดกำรสงแวดลอมเมองและชมชน มการด าเนนงานทสนบสนนใหชมชน มคณภาพสงแวดลอมและคณภาพชวตทด เชน การวางแผนการใชทดนเมองและวางผงพฒนาเมอง การจดการดานทอยอาศย และการพฒนาสงแวดลอมเมอง โดยมการถายโอนภารกจใหแกองคกรปกครองสวนทองถนโดยเฉพาะเทศบาลน าไปใชเปนแนวทางในการพฒนาเมองสความนาอยอยางยงยน พรอมทงจดใหมการประเมนเทศบาลนาอยอยางยงยน การเขารวมโครงการเมองคารบอนต าของเทศบาลจ านวน ๑๗๔ แหงทวประเทศ เพอลดปรมาณการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดใหไดอยางนอย ๘๔,๐๐๐ กโลกรมคารบอนไดออกไซด

- ๓๘ -

๓.๕ สถำนกำรณสงแวดลอมธรรมชำต และสงแวดลอมศลปกรรม และกำรด ำเนนงำนบรหำรจดกำร

แหลงโบรำณสถำนทวประเทศทมอยจ านวนมากกวา ๖,๐๐๐ แหง ปจจบนหลายแหลงถกบกรกและท าลายจนเสยหายจ านวนมาก และยงมแหลงโบราณสถานทไมไดขนทะเบยนกวา ๒,๐๐๐ แหง โดยสามารถด าเนนการการขนทะเบยนไดเพยง ๑๕๐ แหง/ป ซงตองใชระยะเวลาด าเนนการอกนานกวาจะขนทะเบยนไดครบถวน เนองจากขอจ ากดดานงบประมาณและอตราก าลง

แหลงมรดกโลก ปจจบนพนททไดรบการประกาศใหเปนแหลงมรดกโลกของประเทศไทยแลวม ๕ แหง โดยเปนแหลงมรดกโลกทำงวฒนธรรม ๓ แหง ไดแก เมองประวตศาสตรสโขทยและเมองบรวาร เมอป พ.ศ. ๒๕๓๔ นครประวตศาสตรพระนครศรอยธยา เมอป พ.ศ. ๒๕๓๔ และแหลงโบราณคดบานเชยง เมอป พ.ศ. ๒๕๓๕ และเปนแหลงมรดกโลกทำงธรรมชำต ๒ แหง ไดแก เขตรกษาพนธสตวปาทงใหญ-หวยขาแขง เมอป พ.ศ. ๒๕๓๔ และผนปาดงพญาเยน-เขาใหญ เมอป พ.ศ. ๒๕๔๘ ขณะนมพนททอยระหวางเตรยมน าเสนอตอคณะกรรมการมรดกโลกพจารณาอก ๓ แหง ไดแก ปราสาทหนพมาย จงหวดนครราชสมา และเสนทางวฒนธรรมและปราสาทพนมรงและปราสาทเมองต า จงหวดบรรมย อทยานประวตศาสตรภพระบาท จงหวดอดรธาน และกลมปาแกงกระจาน ครอบคลมพนทจงหวด ราชบร เพชรบร และประจวบครขนธ (กระทรวงวฒนธรรม, ๒๕๕๗)

ปจจยทสงผลกระทบตอการเปลยนแปลงของแหลงธรรมชาต และแหลงศลปกรรมมาจากอทธพลของการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ไดแก สภาวะอณหภมทสงขน การเพมขนของระดบน าทะเล และการเกด ฝนตก ทสงผลตอคณสมบตของแหลงธรรมชาต และแหลงศลปกรรม สดสวนและองคประกอบโครงสรางทางสงคม การใหบรการและสถานะของระบบนเวศและการถกรบกวน รวมถงผลจากภยธรรมชาต โดยเฉพาะอยางยงแผนดนไหว ดงเชนกรณการเกดแผนดนไหวทเกดจากรอยเลอนพะเยา เมอวนท ๕ พฤษภาคม ๒๕๕๗ ขนาด ๖.๒ แมกนจด จดศนยกลางแผนดนไหวอยทอ าเภอแมลาว จงหวดเชยงราย ท าใหเกดความเสยหายมรศมจากศนยกลาง ๓๐ กโลเมตร มพนทประสบภย ๗ อ าเภอ ๔๗ ต าบล ๔๓๘ หมบาน และบานเรอนเสยหายมากกวา ๙,๐๐๐ หลง

กำรด ำเนนงำนบรหำรจดกำรสงแวดลอมธรรมชำต และสงแวดลอมศลปกรรม มการด าเนนงาน ทส าคญคอ การก าหนดนโยบาย แผน และมาตรการทเกยวของกบการอนรกษสงแวดลอมธรรมชาต และสงแวดลอมศลปกรรมในทกระดบของหนวยงาน การสรางจตส านกใหแกภาคสวนตางๆ ใหมความตระหนก ในการรกษาสงแวดลอมธรรมชาต และสงแวดลอมศลปกรรม การขนทะเบยนและประกาศเขตคมครองแหลงธรรมชาต โบราณสถานและศลปกรรม เพอใหมศกยภาพในการสนบสนนกจกรรมทางเศรษฐกจ และกจกรรมการทองเทยวเชงอนรกษไดอยางยงยน และเปนมรดกทางสงคมและวฒนธรรมของชาต

- ๓๙ -

๓.๖ สถำนกำรณกำรเปลยนแปลงทส ำคญภำยในประเทศ

๓.๖.๑ สภำพเศรษฐกจของประเทศทมควำมเปรำะบำง การพฒนาเศรษฐกจของประเทศยงคงตองพงพงการสงสนคาออกไปยงตางประเทศ และอาศยรายไดจากการทองเทยวเปนหลก ขณะทสภาวะเศรษฐกจโลกถดถอย IMF ไดประมาณการวา ผลตภณฑมวลรวม (Gross Domestic Product: GDP) โลกในป พ.ศ. ๒๕๕๘ จะเหลอเพยงรอยละ ๓.๕ ซงตองมผลกระทบตอการสงออกและการทองเทยวของประเทศไทยอยางแนนอน จงตองมการกระตนอปสงคภายในประเทศ เพอใหการลงทนของภาครฐและเอกชนฟนตว และสนบสนนการลงทน เพอพฒนาระบบโครงสรางพนฐานดานการคมนาคมขนสงขนาดใหญ ซงการพฒนาเศรษฐกจในระยะตอไปยงคงตองเปนไปอยางชาๆ อนเปนผลจากอปสงคตางประเทศยงคงชะลอตว สงผลใหภาคเอกชนไทยมอตราการผลตสนคาและบรการในระดบต า ถงกระนนกตาม การน าเอาทรพยากรธรรมชาตมาใชเพอการผลตยงคงจ าเปนและตอเนอง แตจะมผลใหภาคเอกชนขาดแรงจงใจในการทจะพฒนาระบบ การผลตใหเปนมตรกบสงแวดลอม เพราะไมมความตองการทจะลงทนในการปรบเปลยนเครองจกร และพฒนาฝมอแรงงาน ซงหากสภาพเศรษฐกจภายในประเทศยงคงมภาวะถดถอยตอไปเชนน จะท าใหรายไดของประชากรลดลง และสงผลใหมการบกรกและฉกฉวยการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตเพมมากขน

๓.๖.๒ กำรลงทนในกำรพฒนำโครงสรำงพนฐำนขนำดใหญ ในพนทตำงๆ ของประเทศ การพฒนาโครงสรางพนฐานมสวนส าคญนอกจากชวยเสรมสรางความเจรญกาวหนาของประเทศแลว ยงชวยใหประชาชนไดรบการพฒนาคณภาพชวตทด เนองจากความเจรญกระจายไปยงภมภาค และชวยเสรมสรางขดความสามารถในการแขงขนของประเทศในระยะยาว แตจ าเปนตองใชเงนงบประมาณในการลงทนสง ซงปจจบนประเทศไทยก าลงเรงลงทนในการพฒนาโครงสรางพนฐานขนาดใหญภายในประเทศทงดานการขนสงมวลชน (Mass Transit) และการขนสงสนคาและบรการใหเปนระบบทางรถไฟในอาเซยน เพอใหสามารถเชอมโยงกบประเทศตางๆ ในอาเซยน ขณะเดยวกนอาจจะสงผลกระทบตามมาคอ บรเวณพนททเสนทาง ตดผานจะมผลใหราคาทดนเพมสงขน ท าใหเกดการโยกยายถนฐานเดมเนองจากการเวนคนหรอซอขายทดน และมผลใหพนทเกษตรกรรมลดลงตามมาดวย รวมถงวฒนธรรมของชมชนถกเปลยนแปลงไป โดยจะเปนลกษณะสงคมแบบตางคนตางอย หรอเปนลกษณะสงคมเมองมากขน และความเปนเมองจะขยายเพมเขาไปในพนททมการพฒนาระบบสาธารณปโภคขนาดใหญในหลายพนท ตลอดจนการอพยพเขามาตงถนฐาน เพอการอยอาศยของชาวตางชาตเพมขน และการละทงแรงงานวยหนมสาวของภาคการเกษตร เพอหนไปท างานในภาคอตสาหกรรมมากขน ทงๆ ทยงขาดทกษะ ฝมอ และความร ดงนน รฐบาลจะตองมยทธศาสตรการพฒนาโครงสรางพนฐานขนาดใหญทด มการจดการทครอบคลมทกดานทการพฒนาอาจจะสงผลกระทบได รวมถงตองเปดโอกาสใหทกภาคสวนเขาไปมสวนรวมในกระบวนการตงแตการวางแผน การด าเนนงานทงกอนและหลง และการตดตามประเมนผล

๓.๖.๓ ทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอมของประเทศยงคงมแนวโนมเสอมโทรมลง ทรพยากร ธรรมชาตมแนวโนมเสอมโทรมลงทงดานคณภาพและปรมาณในทกสาขา ส า เห ตม า จ า ก จ า น ว นประชากรทเพมขน ท าใหมความตองการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตเพมมากขนดวย ประกอบกบ

- ๔๐ -

การด าเนนงานของภาครฐทงดานการบรหารจดการ และการบงคบใชกฎหมายยงไมมประสทธภาพ จงม การใชทรพยากรธรรมชาตจนเกนศกยภาพในการรองรบของธรรมชาต จนท าใหระบบนเวศเสยสมดล และสงผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอม เชน การสงเสรมการปลกพชเชงเดยวบรเวณทราบสงทเปนพนทตนน า ท าใหมการบกรกท าลายทรพยากรปาไม เพอการเพาะปลกทางการเกษตรโดยมการใชสารเคมทางการเกษตรทไมถกวธเพอเรงผลผลต และเพอก าจดแมลงและศตรพชทแนวโนมมปรมาณสงขนเรอยๆ ขณะทการจดการบรรจภณฑสารเคมยงไมถกตองและเหมาะสม ท าใหสารเคมตกคางทงในแหลงน า ดน อากาศ นอกจากนน หากเกดฝนตกหนกกจะท าใหเกดการชะลางพงทลายของหนาดน มความเสยงทจะเกดอทกภยไดงายในพนทราบ และเปนการยากตอการควบคมผลจากภยธรรมชาตได ดงเชน การเกดอทกภยครงใหญของประเทศ เมอป พ.ศ. ๒๕๕๔ ซงเปนตวอยางบทเรยนทเหนไดชดเจน เปนตน สวนปญหาสงแวดลอมกมแนวโนมเสอมโทรมลงทงดานคณภาพและดานปรมาณเชนกน เนองจากมการปลอยทงของเสยสสงแวดลอม สงผลใหคณภาพส งแวดลอมเสอมลง และเปนอนตรายตอส งมชวตท อาศยอย ในบร เวณ นน เชน การลกลอบท ง ขยะอตสาหกรรมปะปนไปกบขยะมลฝอยชมชน การจดการขยะมลฝอยทไมถกหลกวชาการ หรอสภาพขยะ ทมปรมาณมากจนลน และการเกดไฟไหมบอขยะบอยครง สภาพคณภาพน าในแมน าทยงคงเสอมโทรมลง ในทกภมภาค รวมทงสถานการณหมอกควนในพนทภาคเหนอตอนบน ซงป พ.ศ. ๒๕๕๘ มสภาพรนแรงกวา ทกปทผานมา เปนตน

๓.๖.๔ กำรเปลยนแปลงสภำพภมอำกำศทมผลกระทบตอทรพยำกรธรรมชำต จากการทอณหภมของโลกเพมสงขน ท าใหเกดความแหงแลงเปนระยะเวลายาว เกดฝนทงชวง และฤดกาลเปลยนแปลง ซงสงผลกระทบตอความอดมสมบรณของดน ปาไม แหลงน า และชายฝงถกกดเซาะอยางรนแรงในหลายจงหวด ประเดนตางๆ เหลานมความเสยงตอการเกดความสญเสยของความหลากหลายทางชวภาพ ผลผลตทางการเกษตรลดลงหรอไมมผลผลต การเกดโรคระบาดในพชและสตวทอาจสงผลกระทบตอสขภาพของมนษย ดงกรณการ เกด โรคระบาดชนดสายพนธใหม ซงหากไมมการเตรยมความพรอมรบมออยางเหมาะสมและ มประสทธภาพตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแลว จะท าใหประเทศตองสญเสยคาใชจายในการแกไขปญหาทเกดขนในสดสวนทสงกวาการเฝาระวงและปองกน

๓.๖.๕ บทบำทของชมชนทองถนทเปนกลไกส ำคญในกำรพฒนำประเทศ การพฒนาทใหความส าคญตอสทธ เสรภาพ และการมสวนรวมของประชาชนและชมชน โดยให มบทบาทและ ความรบผดชอบเพอสรางความเขมแขงและพงพาตวเองได ซงการสงเสรมกระบวนการมสวนรวมของ ทกภาคสวน และทกระดบ ในการรวมคด รวมตดสนใจ รวมท า และรวมรบผดชอบในการแกไขปญหาของชมชน จะท าใหชมชนเกดการเรยนรผานการเขารวมกระบวนการ รเทาทนการเปลยนแปลง และเกดสงคมแหงการเรยนร ทสงผลใหชมชนเกดความเขมแขงอยางยงยน เปนพลงหลกในการพฒนาฐานรากของประเทศใหมนคง และสามารถบรรเทาปญหาเศรษฐกจ สงคม ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระดบทองถนไดอยางมประสทธภาพ

- ๔๑ -

๓.๖.๖ กำรสนบสนนงำนวจยและพฒนำยงไมไดรบกำรสนบสนนอยำงเพยงพอ จากผล การประเมนประสทธภาพการแขงขนของโลกในป พ.ศ. ๒๕๕๗-๒๕๕๘ โดย World Economic Forum พบวาประเทศไทยมการพฒนาดานนวตกรรมต าสด เมอเปรยบเทยบกบการพฒนาดานอนๆ อาท ความพรอมของเทคโนโลย การเงน แรงงาน ตลาดสนคา การศกษา ดานสขภาพ และสาธารณปโภค เปนตน เนองจากการพฒนานวตกรรมของประเทศไทยตองเพมคาใชจายดานวจยและพฒนาของภาคเอกชน สงเสรม ความรวมมอระหวางภาคเอกชนและมหาวทยาลย และเพมการจดสทธบตร อยางไรกตาม การพฒนาประเทศในระยะตอไปจะใหความส าคญตอการสรางเศรษฐกจฐานความร ดงนน เทคโนโลยและนวตกรรมจงเปนแรงขบเคลอนส าคญตอการพฒนาประเทศทจะท าใหการใชทรพยากรธรรมชาตเปนไปอยางคมคา มประสทธภาพ เปนมตรกบสงแวดลอม และมผลตภาพสงขน รวมทงยกระดบความรและความช านาญ ดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยของบคลากรภายในประเทศ แตหากไมมการสนบสนนการพฒนา ดานนวตกรรมอยางจรงจง จะท าใหประเทศตองพงพงเทคโนโลยจากตางประเทศมากขน ซงมผลใหเกดชองวางการพฒนาและการประยกตใชเทคโนโลย และภาวะขาดดลจากการน าเขาเทคโนโลย

๓.๖.๗ กำรเปล ยนแปลงพฤตกรรมกำรบร โภคของประชำกรเมอง ประชากรเมองม การเปลยนแปลงพฤตกรรมการบรโภคอยตลอดเวลาซงขนอยกบสถานการณทเปลยนแปลง เนองจากสภาพสงคมเมองตองใชชวตอยางเรงรบ แขงขนกบเวลา และอยในสภาพแวดลอมแบบถกกดดนและสงดงดดใจตางๆ มากมาย โดยมลกษณะของจ านวนประชากรทอาศยอยกนอยางหนาแนนแตกตางกนตามสถานะของรายได อาชพทมความหลากหลาย และความแตกตางฐานะทางเศรษฐกจสง การนยมใชรถยนตสวนบคคลมากกวารถยนตสาธารณะซงหากระบบบรการการขนสงสาธารณะไมดพอ จะยงท าใหจ านวนการใชรถยนตสวนบคคลเพมมากขน เพอความคลองตวในการประกอบอาชพ รวมทงการมสงอ านวยความสะดวกมากมายทเออตอการด าเนนชวต ปจจยตางๆ เหลาน จงมผลใหประชากรเมองมพฤตกรรมการบรโภคแบบงาย สะดวก รวดเรว และมความทนสมยโดยเฉพาะคานยมในการบรโภคอปกรณ และเครองใชตางๆ ในการด ารงชพซงเปนลกษณะการบรโภคทฟมเฟอย และใชทรพยากรอยางไมประหยดและคมคา จงท าใหสงแวดลอมในเมองมปญหา ไดแก มลพษทางอากาศและเสยงจากปรมาณการจราจร การคมนาคมขนสงทหนาแนนและคบคง การเพมขนของปรมาณขยะและของเสยอนตราย เชน ถานไฟฉาย มอถอหรออปกรณอเลกทรอนกส หลอดไฟ และยาทหมดอาย เปนตน ดงนน หากการบรหารจดการไมมความเหมาะสมและมประสทธภาพ จนท าใหเกดปญหาตอสขภาพของประชากรเมองแลว จะท าใหประชากรเมองเกดการเปลยนแปลงทศนคตและพฤตกรรมโดยหนมาบรโภคสนคาและบรการทเออตอการสรางเสรมสขภาพ และเปนมตรกบสงแวดลอมมากขน

- ๔๒ -

๓.๗ สถำนกำรณกำรเปลยนแปลงทส ำคญของโลก (Megatrends)

๓.๗.๑ กำรเปลยนแปลงขวอ ำนำจทำงเศรษฐกจโลก (Shift in Global Economic Power) เศรษฐกจโลกในป พ.ศ. ๒๕๕๗ มอตราการขยายตวรอยละ ๒.๓ และคาดวาจะเพมเปนรอยละ ๓.๓ ในป พ.ศ. ๒๕๕๙ การทในป พ.ศ. ๒๕๕๗ เศรษฐกจโลกมอตราการขยายตวต า เนองจากหลายประเทศในแถบทวปยโรปยงคงตองเผชญกบปญหาสภาวะเศรษฐกจซบเซาและมแนวโนมยดเยอ โดยบางประเทศมอตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจเพยงรอยละ ๑.๑ และในประเทศสหรฐอเมรกากเชนเดยวกน มอตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจคอนขางต า หรอประมาณรอยละ ๒.๔ ขณะทประเทศจนมอตราการขยายตว ทางเศรษฐกจถงรอยละ ๗.๔ และคาดวาในป พ.ศ. ๒๕๕๙ เศรษฐกจของประเทศจนจะมอตราการขยายตวไดถงรอยละ ๗.๐ (The World Bank, ๒๕๕๘) จากสภาวะเศรษฐกจดงกลาว จะท าใหการเกดการถายเทอ านาจทางเศรษฐกจจากประเทศมหาอ านาจอยางสหรฐอเมรกาและยโรป มายงประเทศทม อตรา การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจสง หรอเปนตลาดเกดใหม ไดแก จน อนเดย และประเทศในภมภาคเอเชย ซงในระยะตอไปจะมบทบาทส าคญตอการขบเคลอนเศรษฐกจโลกมากขน โดยจะเปนศนยกลางการผลตสนคาอตสาหกรรมระดบโลกทมปจจยสนบสนนจากการเกดหวงโซการผลตภายในภมภาค อนเกดจากการ รวมตวกนทางเศรษฐกจ มการลงทนโครงสรางพนฐานทท าใหเกดการเชอมโยงกนดานการขนสงสนคาและทรพยากรระหวางประเทศ มทรพยากรและตนทนดานแรงงานทถกกวา รวมถงการเปดเสรทางการคา ซงจะท าใหเกดความมงคงของประเทศในภมภาคแถบนเพมสงขน และเกดชนชนกลางเพมขนอยางรวดเรว สงผลใหเกดความเปนเมองเพมขนอยางรวดเรวเชนกน

๓.๗.๒ กำรเพมขนของประชำกรสงวย (Population Aging) ในป พ.ศ. ๒๕๕๗ ประชากรโลก มจ านวนประมาณ ๗.๒ พนลานคน โดยทกๆ ปจะมจ านวนประชากรเพมขนประมาณ ๘๒ ลานคน และในป พ.ศ. ๒๕๙๓ จะมจ านวนประชากรเพมขนเปนประมาณ ๙.๖ พนลานคน (United Nations, 2014) เนองจากอตราการมบตรตอมารดาหนงคนลดลง เชน ในป พ.ศ. ๒๕๕๗ มารดาหนงคนมบตรเพยง ๒.๕ คน ในขณะทป พ.ศ. ๒๕๓๗ มารดาหนงคนมบตรถง ๔.๕ คน รวมถงจ านวนชวงอายของประชากรยาวขนในปจจบน สงผลใหจ านวนประชากรทมอาย ๖๐ ปขนไป มแนวโนมเพมมากขน และสวนใหญอาศยอยในประเทศก าลงพฒนาซงรวมถงประเทศไทยดวย ปญหาทจะเกดขนตามมาคอ ประชากรวยแรงงานจะตองรบภาระในการดแลประชากรสงวย ท าใหรฐสามารถจดเกบภาษรายไดลดลง และเกดการขาดแคลนประชากรวยแรงงาน รวมทงรฐตองเสยคาใชจายดานสขภาพและสาธารณสขเพมมากขน การจดเตรยมโครงสรางพนฐานเพอรองรบการใชชวตของผสงวย และการผลตสนคาเพอรองรบการบรโภคสนคาและบรการทเหมาะสมกบผสงวยดวย

๓.๗.๓ กำรขยำยควำมเปนเมองและกำรเจรญเตบโตของเมอง (Urbanisation and City Growth) แนวโนมการขยายความเปนเมองและการเจรญเตบโตของเมองมสง ซงสงผลดคอ ชวยใหประชาชนสามารถเขาถงระบบการศกษา ระบบการดแลสขภาพ ระบบสาธารณปโภคและสาธารณปการ การมทอยอาศยทสะดวกสบาย การมโอกาสในการขยายผลตภาพทางเศรษฐกจ และไดรบการจดการดแล

- ๔๓ -

สงแวดลอมทด แตในขณะเดยวกน การเจรญเตบโตอยางรวดเรวของเมองจะเปนปจจยทาทายตอ การวางแผน เพอใหเมองมการเจรญเตบโตอยางยงยน จากการศกษาขอมลขององคการสหประชาชาต พบวาจ านวนประชากรทอาศยอยในเขตเมอง ในป พ.ศ. ๒๕๓๗ มประมาณ ๒.๓ พนลานคน ในป พ.ศ. ๒๕๕๗ เพมเปนประมาณ ๓.๙ พนลานคน และในป พ.ศ. ๒๕๙๓ เพมขนเปนประมาณ ๖.๓ พนลานคน (United Nations, 2014) ซงการเจรญเตบโตของเมองและการเปนสงคมเมอง หากมการขยายตวไมม แบบแผนทด จะท าใหเกดปญหาตามมาคอ มการอพยพของผคนเขาไปอาศยอยในเขตเมองมากจนเกนศกยภาพของเมองทจะรองรบได ท าใหหนวยงานของรฐไมสามารถจดการบรการดานระบบสาธารณปโภคและสาธารณปการไดเพยงพอและทวถง เกดความแออดของเมอง คาครองชพสงแตคณภาพชวตต า การขาดแคลนพนทสเขยวของเมอง และเกดปญหามลพษอนๆ ตามมา เชน ขยะ น าเสย อากาศเสย และการเกด โรคระบาด เปนตน รวมถงปญหาสงคม หรอความมนคงและปลอดภยในชวตและทรพยสน

๓.๗.๔ กำรเปลยนแปลงสภำพภมอำกำศของโลก การมจ านวนประชากรโลกเพมขน และมประชากรทมรายไดปานกลาง หรอชนชนกลางมากขนจากความมงคงของเศรษฐกจโลก มการขยายตวและการเพมขนของเมอง สงผลใหมการใชพลงงาน อาหาร และน ามากขนตามมาดวย ซงหากประชากรโลก มพฤตกรรมการบรโภคฟมเฟอยหรอการบรโภคทเกนความจ าเปน เชน ความตองการใชเชอเพลงฟอสซลเพอเปนเชอเพลงพลงงานในกระบวนการผลตสนคาและบรการของภาคอตสาหกรรม การเดนทางและคมนาคมขนสง เปนตน ซงกระบวนการเหลานมการปลอยกาซเรอนกระจกออกสชนบรรยากาศ โดยในชวง ๒๐๐ ปทผานมา กาซเรอนกระจกในชนบรรยากาศเกดมากขน ท าใหมการดดซบความรอนและปลดปลอยความรอนกลบมายงผวโลก สงผลท าใหอณหภมพนผวโลกรอนมากขน ในขณะทไดมการก าหนดเปาหมายในการควบคมการเพมอณหภมไวใหไมเกน ๒ oC ภายในป พ.ศ. ๒๖๔๓ แตประเทศตางๆ ยงไมมการด าเนนการอยางจรงจงมากนก ผลทจะตามมาคอ จะท าใหอณหภมของโลกสงขน และมผลตอความเปนอยของสงมชวตทกชนดบนโลก ฤดกาลเปลยนแปลงไป น าแขงบรเวณขวโลกละลาย ปรมาณน าทะเลเพมสงขนจนท าใหพนทชายฝงหลายแหงตองจมลงในทะเล การเกดภาวะฝนแลงหรอฝนตกรนแรง และมพายขนาดใหญบอยครงและยาวนานขน พนททเคยอดมสมบรณจะเปลยนแปลงเปนทะเลทราย พชผลทางการเกษตรไดรบความเสยหาย เกดการระบาดของโรคและแมลงศตรพชจากสภาพภมอากาศทเปลยนแปลงไป สงคมเกดความเหลอมล ากนมากขน เนองจากคนยากจนไมมทรพยากรทจะสนบสนนในการปรบตวเพอใหเขากบสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงได ไมสามารถอพยพไปอาศยอยทอนได และเกดการแยงชงการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต

๓.๗.๕ ควำมกำวหนำของเทคโนโลย ปจจบนเทคโนโลยมความกาวหนาอยางรวดเรว เพอตอบสนองความตองการของมนษย และมผลตอการปรบเปลยนโครงสรางทางเศรษฐกจในภาคอตสาหกรรมและบรการเพอลดตนทนการผลตตงแตลดขนตอนการผลต และลดการใชวตถดบ พลงงาน และน าในกระบวนการผลต รวมถงเพอเพมผลผลตใหสงขน เทคโนโลยมการพฒนากาวหนาอยตลอดเวลา นอกจาก จะมบทบาทตอการด ารงชวตของประชาชน โดยเฉพาะเทคโนโลยการสอสาร ทสามารถเชอมโยงกบระบบ

- ๔๔ -

อนเทอรเนตไดทวโลกในระยะเวลาอนรวดเรว ในทกท ทกเวลา จนท าใหเกดสงคมออนไลนท มการสอสาร เชอมโยงกนไดตลอดเวลา ท าใหประชาชนสามารถรบรขอมลขาวสารไดสะดวกและงายขน และยงมผลตอ การเพมประสทธภาพการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมดวย อาท เทคโนโลยชวภาพ ซงจะน ามาใชในการแกไขปญหาสงแวดลอม มลพษ สารเคมและยาปฏชวนะตกคาง หรอในกลมเกษตรอนทรย จากการผลตจลนทรยและสารสกดจากพชธรรมชาต หรอเทคโนโลยวสด ทเปนการคดคนวสดขนใหมเพอ การพฒนากระบวนการด าเนนงานของภาคอตสาหกรรมใหมประสทธภาพ ประหยดพลงงาน และมอายการใชงานนานขน นอกจากน ยงมการน าเทคโนโลยมาชวยในการปรบตวเพอเตรยมการรองรบผลกระทบจาก การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เชน การพฒนาระบบเตอนภย และการลดการปลอยกาซเรอนกระจกใน ภาคสวนตางๆ ดวยการใชพลงงานอยางมประสทธภาพ มการผลตและใชพลงงานทดแทนสะอาด เปนตน

- ๔๕ -

บทท ๔

กำรวเครำะหปจจยแวดลอม เพอก ำหนด กรอบแนวคดและทศทำงกำรจดกำรทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขำงหนำ (พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔)

การก าหนดกรอบแนวคดและทศทางการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา (พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔) ไดค านงถงลกษณะสภาพแวดลอม สถานการณปญหา และแนวทาง การแกไขปญหาในชวงทผานมา รวมถงการคาดการณการเปลยนแปลงทจะเกดขนในอกระยะ ๕ ปขางหนา โ ด ย ใ ช ก า ร ว เค ร า ะ ห แ บ บ PEST Analysis (Political, Economic, Social and Technological Components) เปนเครองมอในการวเคราะหสถานการณทางการเมอง เศรษฐกจ สงคม และเทคโนโลย ทงในระดบโลก ภมภาค และประเทศ ส าหรบน าผลการวเคราะหทได มาใชประกอบการตดสนใจและการวางแผนเพอก าหนดกลยทธใหมความถกตองและมประสทธภาพ นอกจากน ยงไดท าการวเคราะหโดยใชว ธการ SWOT Analysis (Strength, Weakness, Opportunity and Threat) เป น เคร องม อ ในการประเมนสถานการณของประเทศ เพอพจารณาจดแขงและจดออนจากสภาพแวดลอมภายในของประเทศ รวมถงการวเคราะหโอกาสและอปสรรคจากสภาพแวดลอมภายนอกประเทศ

๔.๑ กำรวเครำะหโดยใช PEST Analysis

๔.๑.๑ มตดานการเมองและนโยบาย (Political Component: P) เปนการวเคราะหองคประกอบดานการเมองและนโยบายทมผลตอการก าหนดประเดนยทธศาสตรการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศ ประกอบดวย ความมนคงและความมเสถยรภาพของรฐบาล การปฏรปประเทศไทยดานการเมองและธรรมาภบาล การปฏรปประเทศไทยดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การปฏรปประเทศไทยดานการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน เปาหมายการพฒนา ทยงยน และกฎระเบยบหรอกฎหมาย นโยบายและแผนทจะมผลทงในเชงบวกและเชงลบตอการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศ ซงจากการประเมนสถานการณในระยะ 5 ปขางหนา สามารถสรปประเดนส าคญทเชอมโยงกบการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมได ดงน

๑) ควำมมนคงและควำมมเสถยรภำพของรฐบำล การทรฐบาลมเสถยรภาพจะสงผลดตอการคาและการลงทนของประเทศ ประชาชนด ารงชวตอยไดอยางปกตสข และรฐบาลสามารถก าหนดนโยบายการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดชดเจนและตอเนอง ซงกอนทคณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.) จะเขามาบรหารราชการประเทศ เมอวนท ๒๒ พฤษภาคม ๒๕๕๗ สถานการณของประเทศเกดความไมสงบกระจายไปทวทกภมภาค อนเนองมาจากความขดแยงทางการเมอง และมแนวโนมจะทวความรนแรงมากขนซงจะยงเพมความเสยหายตอทรพยสนของทางราชการและประชาชน และการสญเสยชวตของประชาชน ทหาร และต ารวจอกมาก ประกอบกบปญหาความไมสงบในสามจงหวดชายแดนภาคใตทยงเกดขนมาอยางตอเนอง ซงสถานการณดงกลาวไดสรางความเสยหายตอเศรษฐกจและสงคมของประ เทศ เปนอยางมาก รวมถงภาพลกษณความมเสถยรภาพของประเทศในเวทตางประเทศ

- ๔๖ -

ท าใหในชวงระยะเวลาดงกลาว รฐบาลไมมการก าหนดนโยบายทชดเจนตอการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และไมมการด าเนนการอยางจรงจง ปญหาทเกดขนจงไมไดรบการแกไข เพราะรฐบาลตองมงแกไขปญหาความขดแยงทางการเมองภายในประเทศเปนหลก ตอมาเมอ คสช. เขามาบรหารประเทศ ปญหาความไมสงบภายในประเทศไดรบการแกไขในระดบหนง ทลดระดบความรนแรงลงได และรฐบาลไดมนโยบายทชดเจนในหลายเรอง ไดแก การสงเสรมการปองกนการทจรตคอรรปชน การกระตนใหมการบงคบใชกฎหมายอยางจรงจง การปรบปรงรปแบบการบรหารราชการแผนดนเพอมใหสงผลกระทบตอเศรษฐกจในภาพรวมของประเทศ การแกไขความเดอดรอนของประชาชนทเปนผลมาจากภยธรรมชาต การจดการปญหาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม สงผลใหเกดความเชอมนในการบรหารประเทศทงภายในและภายนอกประเทศ โดยผลจากประเมนการบรหารราชการประเทศของ คสช. ในระยะ ๖ เดอนทผานมา พบวารฐบาลมเสถยรภาพในการบรหารประเทศมากขน และมนโยบายในการแกไขปญหาทชดเจน เชน การยด คน พน ท ป า ทถกบกรกและการจดสรรทดนท ากนใหแกผมรายไดนอย การก าหนดใหการจดการ ขยะมลฝอยและของเสยอนตรายเปนวาระแหงชาต และจากผลการวจยเชงส ารวจของชมรมนกวจยไทยเพอความสขของชมชน โดยไดสอบถามแกนน าชมชน ๖๒๙ ชมชน ระหวางวนท ๑๑ - ๑๙ ธนวาคม ๒๕๕๗ พบวาแกนน าชมชนมความพงพอใจตอผลการด าเนนงานของรฐบาล และ คสช. โดยไดคะแนน ๘.๔๖ จากคะแนนเตม ๑๐ นอกจากน จากการศกษาขอมลจ านวนนกทองเทยวตางชาตทเดนทางเขามาทองเทยวในประเทศไทยในชวงไตรมาสสดทายของป พ.ศ. ๒๕๕๗ พบวามจ านวนเพมขน เมอเทยบกบชวงระยะเวลาเดยวกนในป พ.ศ. ๒๕๕๖ คอเดอนตลาคม ๒๕๕๗ เพมขนรอยละ ๖.๑ เดอนพฤศจกายน ๒๕๕๗ เพมขนรอยละ ๒.๕ และเดอนธนวาคม ๒๕๕๗ เพมขนรอยละ ๑๑.๗ (กรมการทองเทยว, ๒๕๕๗) อยางไรกตาม รฐบาลโดย คสช. แมวาจะท าหนาทบรหารประเทศเพยงชวงระยะเวลาสนๆ แตกไดเรมมการปฏรปกฎหมายและนโยบายทเกยวของกบการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การแกไขปญหาการทจรตคอรรปชน และการเพมประสทธภาพการบงคบใชกฎหมายทมแนวโนมเปนไปในทางทดขน ดงนน การก าหนดกรอบแนวทางการด าเนนงานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา ควรใหความส าคญกบแนวนโยบายของรฐบาลดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเพอใหมความสอดคลองและเปนไปในทศทางเดยวกน

๒) กำรปฏรปประเทศไทยดำนกำรเมอง ระบบการเมองของประเทศไทยมปญหาอยางมาก โดยเฉพาะระบบพรรคการเมอง การเลอกตงบคคลเขาสอ านาจทางการเมอง การด ารงต าแหนง ทางการเมอง และการทจรตประพฤตมชอบทเชอมโยงกบภาคราชการ แมวาจะมการเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมทางการเมองมากขน แตยงขาดกลไกในการเตรยมความพรอมของประชาชนในการเขามา มสวนรวมตามวถทางของระบอบประชาธปไตย โดยเฉพาะกลไกการตรวจสอบทเปนระบบและเขมงวด รวมถงการน าขอมลขาวสารไปใชในการตรวจสอบ นกการเมองสวนใหญทไดรบเลอกเขามาด ารงต าแหนงทางการเมองและสอพฤตกรรมการทจรตคอรรปชน มกจะท าใหเกดความเสยหายตอการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และหากมการกระท าทจรตรวมกบขาราชการในพนท กจะยงเพม ความเสยหายมากขน และการแกไขปญหาไมสามารถด าเนนการไดอยางมประสทธภาพ อกทงความเขมแขง

- ๔๗ -

ของภาคประชาชนในการมสวนรวมแกไขปญหาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทเกดขนยงไมเพยงพอ ทงในดานความร ความเขาใจเชงวทยาศาสตร และการรวมตวกนเปนเครอขาย ซงมผลใหการอนรกษ ฟนฟทรพยากรธรรมชาต และการแกไขปญหาสงแวดลอมในพนท สามารถด าเนนการใหประสบความส าเรจไดยาก ดวยเหตน การปฏรปดานการเมองใ น ร ะ ย ะตอ ไป จงควรมกระบวนการสรรหาสมาชก และกลนกรองผสมครทเปนสมาชกพรรคการเมอง จดระบบการเลอ กต ง ทลดปญหาการซอเสยง จดวางระเบยบของนกการเมองทกระดบใหโปรงใส และปองกนการทจรตคอรรปชน (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต , ๒๕๕๗a) ซ งหาก เปน ไปตามแนวทางการปฏรปดานการเมอง กจะชวยลดความเสยงตอการเกดผลกระทบกบการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมได ดงนน การก าหนดกรอบแนวทางการด าเนนงานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา ควรใหความส าคญกบการสรางระบบกลไกการตรวจสอบการท างานของหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาชน องคกรพฒนาเอกชน และนกการเมอง ทมการด าเนนงานทอาจมผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การก าหนดกฎและหลกเกณฑทใชเปนเครองมอในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหมความชดเจน เปนมาตรฐานเดยวกน และตรวจสอบได การใหความรแกประชาชนเพอใหเขามามสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทงในภาพกวางและรายสาขา ตามประเดนของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในพนท และการจดตงเครอขายความรวมมอจากภาคสวนทเกยวของ เพอใหเกดความยงยน

๓) กำรปฏรปประเทศไทยดำนทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอม จากสถานการณทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทมความเสอมโทรมและลดลงอยางรนแรงและตอเนอง ซงมสาเหตมาจากการเรงเสรมสรางขดความสามารถในการแขงขนของประเทศทงดานการคา การลงทน และการสงออกสนคา รวมถงการสงเสรมการทองเทยวทงจากภายในและตางประเทศ โดยมการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตทเกนศกยภาพของพนทและการรองรบตามระบบนเวศและความสมดลทางธรรมชาต การเขาถงทรพยากรธรรมชาตทไมเปนธรรม และการปลอยมลพษสสงแวดลอมทเกนเกณฑมาตรฐาน ขณะทกฎหมายทบงคบใชอยมความไมทนสมย และขาดการบงคบใชอยางจรงจง จงท าใหตองมการปฏรประบบการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ดงนน การก าหนดกรอบแนวทางการด าเนนงานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา จงตองมความสอดคลองและเปนไปในทศทางเดยวกนกบแนวทางการปฏรป ดงน (๑) ทรพยำกรปำไม เนนการปราบปรามและปองกนการบกรกท าลายปาอยางเขมงวด เรงรดการฟนฟพนทปาและปาตนน า และใหมการใชประโยชนทดนในพนทปาไมอยางบรณาการและอยางมสวนรวม (๒) ทรพยำกรทดน เรงรดการจดสรรทดนใหแกผยากไรท ากน จดท าฐานขอมลทดนอยางเปนระบบ พฒนาระบบการถอครองทดน และมกลไกควบคมการถอครองทดน เชน การจดเกบภาษทดน เปนตน (๓) ทรพยำกรทำงทะเลและชำยฝง ควรยกเลกโครงการทท าลายระบบนเวศและแหลงอาหาร และสงผลกระทบตออตสาหกรรมการทองเทยว (๔) ควำมหลำกหลำยทำงชวภำพ ควรปรบปรงกฎระเบยบเพอใหมการจดการทรพยากรชวภาพใหเกดประโยชนสงสดและยงยน และก าหนดมาตรการการแบงปนผลประโยชนอยางเทาเทยมและยตธรรม (๕) ทรพยำกรน ำและการบรหารจดการ

- ๔๘ -

ทรพยากรน า ควรเสนอกฎหมาย ๓ ฉบบ ไดแก (ราง) ระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการบรหารทรพยากรน าแหงชาต พ.ศ. .... เพอจดการทรพยากรน าของประเทศอยางบรณาการ (ราง) พระราชบญญตทรพยากรน า พ.ศ. .... เพอเปนกฎหมายแมบทในการแกไขปญหาอทกภย และภยแลง รวมถงการจดสรรน าอยางทวถง และ (ราง) พระราชบญญตการประกอบกจการประปาเอกชน พ.ศ. .... นอกจากน ควรม การปฏรปสทธดำนกำรใชน ำและกำรบรหำรจดกำรน ำใหมประสทธภาพและเปนธรรมเพอความยงยน โดยเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรน า และมสทธในการใชน าทไดคณภาพตามมาตรฐานอยางทวถงและเปนธรรม (๖) ปรบปรงระบบกำรจดกำรขยะมลฝอยชมชน และของเสยอนตรำย โดยควรมการปรบปรงระบบคดแยกขยะมลฝอยจากตนทาง ผลกดนกฎหมายการลดและน า ของเสยมาใชประโยชน ออกมาตรการจงใจในการแยกขยะมลฝอย และจดการขยะมลฝอยอยางครบวงจร (๗) กำรจดกำรสำรเคม โดยพฒนาฐานขอมลใหเชอมโยงเปนระบบ มระบบประกนอบตภย ลดการใชสารเคมในภาคการเกษตร จดการสารเคมใหถกวธ และสงเสรมการบรโภคผลตภณฑท เปนมตรกบสงแวดลอม (๘) ปรบปรงเครองมอกำรตดสนใจดำนสงแวดลอม โดยเฉพาะการประเมนสงแวดลอมระดบยทธศาสตร (Strategic Environmental Assessment: SEA) ทจะเปนเครองมอประกอบการพจารณากอนตดสนใจด าเนนโครงการ และรวมกนก าหนดแผนหรอยทธศาสตรรายสาขาทมความส าคญและสงผลกระทบตอสงแวดลอมสง ทตองจดท า SEA (๙) ปฏรประบบกำรวเครำะหผลกระทบดำนสงแวดลอมและสขภำพ (EIA, EHIA) โดยใหเจาของโครงการเปนผจดท ารายงาน EIA และ EHIA และเปนผรบผดชอบคาใชจายในการจดท า รวมทงควรมการก าหนดอาย EIA ทไดรบความเหนชอบแลว (๑๐) ปฏรประบบภำษสงแวดลอม โดยเรงผลกดนพระราชบญญตมาตรการการคลงเพอสงแวดลอม และกฎหมายทเกยวของ เพอสรางแรงจงใจในการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพและลดการปลอยมลพษ (๑๑) ปฏรปกฎหมำยทมอยใหทนสมย และสอดคลองกบสถานการณการเปลยนแปลงของเศรษฐกจ สงคม การเมอง และสงแวดลอม เชน พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. ๒๕๓๕ เรองสทธของประชาชน และการมสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รวมทงผลกดนกฎหมายใหม เชน พระราชบญญตการมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการนโยบายสาธารณะ และพระราชบญญตองคการอสระดานสงแวดลอมและสขภาพ เปนตน และ (๑๒) กำรจดตงองคกรอสระ ควรผลกดนเพอการตรวจสอบและถวงดลการก าหนดนโยบายสาธารณะดานสงแวดลอม เชน องคกรอสระดานสงแวดลอมและสขภาพ เปนตน

๔) กำรปฏรปประเทศไทยดำนกำรกระจำยอ ำนำจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน ทผานมา การถายโอนภารกจจากหนวยงานสวนกลางไปยงองคกรปกครองสวนทองถน ตามแนวทางการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถนยงไมสามารถด าเนนการบรรลผลไดตามวตถประสงค และกลายเปนภาระทางการเงนการคลงของประเทศมาโดยตลอด เนองจากองคกรปกครองสวนทองถนสวนใหญยงขาดความพรอมทงดานองคความร บคลากร และอปกรณ เครองมอทจะด าเนนการตามภารกจทไดรบการถายโอนจากหนวยงานสวนกลาง รวมถงมความซ าซอนในทางปฏบตระหวางองคกรปกครองสวนทองถน มการผกขาดอ านาจในระบบการเมองทองถน และขาดการมสวนรวมในการตรวจสอบจากประชาชนในพนท

- ๔๙ -

ท น ามาซ งการเออประโยชน และท จรตคอรรปชน ท าให เกดความไม เท าเท ยมในการจดสรรทรพยากรธรรมชาตส าหรบประชาชนในพนท (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, ๒๕๕๗a) สภาปฏรปแหงชาตจงเหนควรใหมการปฏรปการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถนทงระบบ เชน โครงสราง บทบาท หนาท การเงนการคลง และการสงเสรมการมสวนรวมของประชาชน เปนตน ดงนน การก าหนดกรอบแนวทางการด าเนนงานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา ควรตองศกษาแนวทางการปฏรปการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถนใหชดเจน และน ามาพจารณาประกอบการจดท าใหมความสอดคลองและเปนไปในทศทางเดยวกน เชน โครงสราง รปแบบและขอบเขตอ านาจหนาทขององคกรปกครองสวนทองถน การสรางความเขาใจในสทธและหนาทของประชาชนในการมสวนรวมตอการตดสนใจ พฒนา และตรวจสอบ ความโปรงใสขององคกรปกครองสวนทองถน การเสรมสรางขดความสามารถขององคกรปกครองสวนทองถนในภารกจทไดรบการถายโอนดานการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจากหนวยงานสวนกลาง และการด าเนนการบรการสาธารณะใหมประสทธภาพมากยงขน รวมถงระบบการเงน การคลงขององคกรปกครองสวนทองถน เปนตน

๕) เปำหมำยกำรพฒนำทยงยน (Sustainable Development Goals: SDGs) ผลจากการประชมสหประชาชาตระดบผน าเพอรบรองวาระการพฒนาภายหลงป ค.ศ. ๒๐๑๕ (UN Summit to adopt the Post-2015 Development Agenda) ทจดขนระหวางวนท ๒๕ – ๒๗ กนยายน ๒๕๕๘ ณ ส านกงานใหญสหประชาชาต นครนวยอรก โดยมนายกรฐมนตร (พลเอก ประยทธ จนทรโอชา) เปนหวหนาคณะผแทนไทย เขารวมการประชมดงกลาว และทประชมได ใหการรบรองเอกสาร “Transforming Our World: The 2030 Agenda for Sustainable Development” ซงถอเปนพนธะสญญาทางการเมองในระดบผน าทวโลกจะใชเปนแนวทางในการขบเคลอนวาระการพฒนาทยงยนส การปฏบต ในชวงระหวางป พ.ศ. ๒๕๕๙-๒๕๗๓ และเพอยนยนเจตนารมณทางการเมองของประเทศสมาชกในการแกไขปญหาความยากจนและขจดความเหลอมล าในทกมตและทกรปแบบ และบรรลวาระ การพฒนาทยงยน ตอเนองจากเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ (Millennium Development Goals: MDGs)

ส าหรบเปาหมายส าคญทเกยวของกบการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ภายใต ๑๗ เปาหมายการพฒนาทยงยน ม ๕ เปาหมาย คอ เปาหมายท ๖ สรางหลกประกนวาจะมการจดใหมน าและสขอนามยส าหรบทกคน และมการบรหารจดการอยางยงยน เปาหมายท ๑๒ สรางหลกประกนใหมรปแบบการบรโภคและการผลตทย งยน เปาหมายท ๑๓ ปฏบตการอยางเรงดวนเพอตอสกบ การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและผลกระทบทเกดขน เปาหมายท ๑๔ อนรกษและใชประโยชนจากมหาสมทร ทะเล และทรพยากรทางทะเลอยางยงยน และเปาหมายท ๑๕ ปกปอง ฟนฟ และสนบสนน การใชระบบนเวศบนบกอยางยงยน จดการปาอยางยงยน ตอสการกลายสภาพเปนทะเลทราย หยดการ เสอมโทรมของทดนและฟนสภาพกลบมาใหม และหยดการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ ดงนน

- ๕๐ -

การก าหนดกรอบแนวทางการด าเนนงานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา จงตองพจารณาเปาหมายและเปาประสงคทเกยวของ ภายใตเปาหมายการพฒนาทยงยน เพอน ามาขบเคลอนสการปฏบตใหเปนไปสอดคลองกบการด าเนนงานในระดบโลก และระดบภมภาค และเพอใหทนตอสถานการณ และเปนไปในเชงรก

๖) กฎระเบยบหรอกฎหมำย นโยบำย และแผนทมผลตอกำรบรหำรจดกำรทรพยำกร ธรรมชำตและสงแวดลอม

๖.๑) รฐธรรมนญแหงรำชอำณำจกรไทย พทธศกรำช .... (ราง) รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบช วคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ ในบทบญญ ตท เก ยวของกบการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มแนวคดเปนไปสอดคลองกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ แตจะใชค าวา “สทธพลเมอง” แทน “สทธชมชน” ทรฐจะใหความคมครองสทธ เสรภาพตงแตระดบครอบครว การเลอกถนทอยอาศย การรวมกนเปนสมาคมหรอสหพนธ การประกอบอาชพ การสาธารณสข การบรโภค ฯลฯ รวมทงการเขาถงกระบวนการยตธรรม สนบสนนการมบทบาทรวมกบรฐและชมชนในการจดการและใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต และความหลากหลายทางชวภาพอยางเปนธรรม ซงเปนไปตามแนวทางการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน ดงนน การก าหนดกรอบแนวทางการด าเนนงานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา ควรสงเสรมการสรางศกยภาพใหกบพลเมองไดมความเขาใจในสทธ หนาทและบทบาทส าคญตอการรวมจดการทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอมของตนเอง มความเขมแข งในการดแลรกษาฐานทรพยากรธรรมชาตของพลเมองและชมชนใหยงยน ทงในการอนรกษ และใชประโยชนอยางเหมาะสมและเปนธรรม รวมถงการจดการสงแวดลอมในชมชนทด โดยสงเสรมใหพลเมองเขาถงขอมลขาวสารดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางงายและสะดวก เพอใหเกดองคความร มความเขาใจ และจตส านกรวมกน ทน ามาซงการปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม แสดงบทบาทในการรวมอนรกษทรพยากรธรรมชาตและรกษาคณภาพสงแวดลอมมากขน เกดการสรางเครอขายชมชน แบงปนความรและแลกเปลยนประสบการณระหวางชมชน โดยเฉพาะการตดตามตรวจสอบการด าเนนงานของภาคสวนตางๆ ทเกยวของในพนท ซงจะเปนแรงผลกดนใหภาคการเมอง ภาครฐ ด าเนนการบรหารจดการ ควบคมดแล และใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางเปนธรรม โปรงใส และตรวจสอบได

๖.๒) พระรำชบญญตสงเสรมและรกษำคณภำพส งแวดลอมแหงชำต พ.ศ. .... เปนกฎหมายหลกทใชในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ซงฉบบทใชอยปจจบนคอ พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. ๒๕๓๕ แตเนองจากไดมการบงคบใชมาเปนระยะเวลานานแลว ซงบางบทบญญตไมเหมาะสมและสอดคลองกบสถานการณและปญหาดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทเกดขน และมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว รวมถงภยพบตจากธรรมชาตและทเกดจากการกระท าของมนษยซงกระตนใหความเสอมโทรมตอทรพยากรธรรมชาตและ

- ๕๑ -

สงแวดลอมทวความรนแรงยงขน ประกอบกบมการเปลยนแปลงสถานการณภายนอกประเทศทสงผลใหเกดการเปลยนแปลงดานเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรมภายในประเทศ แมวาจะท าใหประชาชนมความเปนอยทดขน แตกลบสงเสรมใหมการใชทรพยากรและพลงงานมากขน สงเหลานลวนสงผลกระทบตอสงแวดลอมและคณภาพชวตของประชาชน จงจ าเปนทจะตองปรบปรงบทบญญตของพระราชบญญตน โดยเพมเตมหลกการการมสวนรวมขององคกรปกครองสวนทองถน ประชาชนและชมชนในการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม และก าหนดหนาทความรบผดชอบของผทเกยวของกบการกอและขจดมลพษใหชดเจนยงขน โดยใชมาตรการทางเศรษฐศาสตร ปรบปรงหลกเกณฑเกยวกบการจดท ารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม และเพมมาตรการการก ากบ ดแลในการด าเนนการตามมาตรการทก าหนดไว ปรบปรงแหลงทมาและการใชจายเงนในการแกไขปญหาสงแวดลอมใหมความคลองตวและประสทธภาพยงขน ปรบปรงมาตรการการคมครองสงแวดลอม และการควบคมมลพษใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงทางวทยาศาสตร เทคโนโลย เศรษฐกจ และสงคม รวมทงขยายขอบเขตการใชบงคบพระราชบญญตนใหรวมถงเขตเศรษฐกจจ าเพาะและเขตไหลทวปเพอใหสามารถสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมในบรเวณดงกลาวได ซงขณะน กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยระหวางด าเนนการปรบปรง พระราชบญญต ดงนน การก าหนดกรอบแนวทางการด าเนนงานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา ควรมการเรงรดผลกดนใหมการประกาศใชพระราชบญญตดงกลาวโดยเรว เพอน ามาใชเปนกฎหมายหลกในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหมประสทธภาพ โดยใหความส าคญตอสทธของชมชน และประชาชนในการเขามาเปนหนสวนในการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ตามหลกธรรมาภบาล เพอใหเกดความยงยนตอไป

๖.๓) พระรำชบญญตสงเสรมกำรบรหำรจดกำรทรพยำกรทำงทะเลและชำยฝง ไดประกาศในราชกจจานเบกษา เลม ๑๓๒ ตอนท ๒๑ ก ลงวนท ๒๖ มนาคม ๒๕๕๘ ซงมผลใชบงคบตงแตวนท ๒๔ มถนายน ๒๕๕๘ การประกาศใชพระราชบญญตฉบบน เนองจากปจจบนการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝ งยงไมมความเปนเอกภาพ ขาดการบรณาการและการมสวนรวมของประชาชนและชมชนในทองถน ประกอบกบไดมการบกรกหรอเปลยนแปลงสภาพพนทเพอใชประโยชนจากทรพยากรทางทะเลและชายฝงเปนจ านวนมาก ท าใหทรพยากรทางทะเลและชายฝงเปลยนแปลงและ เสอมโทรม อกทงกฎหมายทใชบงคบอยในปจจบนยงไมมความครอบคลมเพอการคมครองทรพยากร ทางทะเลและชายฝงในบางพนท โดยพระราชบญญตฉบบนจะเพมเตมการก าหนดหลกเกณฑในการบรหารจดการ การบ ารงรกษา การอนรกษ การฟนฟทรพยากรทางทะเลและชายฝง และการปองกนการกดเซาะชายฝง รวมทงใหประชาชนและชมชนชายฝงไดมสวนรวมในการปลก การบ ารงรกษา การอนรกษ และ การฟนฟทรพยากรทางทะเลและชายฝงอยางสมดลและยงยน ดงนน การก าหนดแนวทางการด าเนนงานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา ควรมความสอดคลองกบแนวทาง การสงเสรมการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง เพอใหเกดประสทธภาพ และประสทธผลตอไป

- ๕๒ -

๖.๔) พระรำชบญญตสวนปำ (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๘ ไดประกาศในราชกจจานเบกษา เลม ๑๓๒ ตอนท ๔๔ ก ลงวนท ๒๖ พฤษภาคม ๒๕๕๘ การประกาศใชพระราชบญญตฉบบน เนองจากพระราชบญญตสวนปา ฉบบแรกคอ ป พ.ศ. ๒๕๓๕ มบทบญญตบางประการทไมเหมาะสมและเปนอปสรรคตอการสนบสนนและสงเสรมใหมการปลกสรางสวนปา โดยเฉพาะการทกฎหมายจ ากดประเภทของทดนทจะขนทะเบยนสวนปาไวเฉพาะกรณการปลกและบ ารงรกษา ตนไมทเปนไมหวงหามตามกฎหมายวาดวยปาไม และมไดก าหนดใหทดนทมใบอนญาตตามกฎหมายวาดวยปาไมใหท าสวนปา สามารถน ามาขนทะเบยนเปนสวนปาได ประกอบกบมปญหา อปสรรคเรองการแปรรปไม และการออกใบรบรองไมทไดมาจากการท าสวนปา และความไมชดเจนเกยวกบสถานะของสตวปา หรอของปาในสวนปา จ งจ า เปนตองแก ไขหลก เกณฑการขนทะเบยนสวนปา การแปรรปไมในสวนปา ตลอดจนการเกบหา คา มไวในครอบครอง หรอน าเคลอนทซงของปาในสวนปา การออกใบส าคญรบรองการจดการปาไมอยางยงยน และปรบปรงมาตรการการก ากบดแลและแกไขเพมเตมบทก าหนดโทษใหเหมาะสมยงขน เพอเปนมาตรการในการสงเสรมและจงใจใหมการปลกสรางสวนปาควบคไปกบการบรหารจดการพนทปาไมของประเทศใหมประสทธภาพเพมขน ดงนน การก าหนดแนวทางการด าเนนงานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา ควรมความสอดคลองกบของพระราชบญญต เพอใหเกดการจดการทมประสทธภาพ และประสทธผลตอไป

๖.๕) นโยบำยรฐบำลทแถลงตอสภำนตบญญตแหงชำต เมอวนท ๑๒ กนยายน ๒๕๕๗ ในขอ ๙ “การรกษาความมนคงของฐานทรพยากรและการสรางสมดลระหวางการอนรกษกบการใชประโยชนอยางยงยน ระยะเฉพาะหนาเรงปกปองและฟนฟพนทอนรกษ ทรพยากรปาไมและสตวปา โดยใหความส าคญในการแกไขปญหาบกรกทดนของรฐ ในระยะตอไป พฒนาระบบบรหารจดการทดนและแกไขการบกรกทดนของรฐ โดยใหประชาชนสามารถอยรวมกบปาได บรหารจดการน าใหเปนเอกภาพในทกมตท ง เช งป รมาณ และคณ ภาพ ” ด งน น การก าหนดกรอบแนวทางการด า เน น งานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา จะตองน าแนวนโยบายรฐบาลมาเปนแนวทางในการก าหนดยทธศาสตร และกลยทธ เพอใหการด าเนนงานมความตอเนอง สอดคลองกน และสามารถบรรลเปาหมายตามแผนทก าหนดไวได

๖.๖) (รำง) กรอบยทธศำสตรชำตระยะ ๒๐ ป (พ .ศ . ๒๕๕๘ - ๒๕๗๗) คณะรฐมนตรไดมมตเมอวนท ๓๐ มถนายน ๒๕๕๘ รบทราบแนวทางการจดท ายทธศาสตรชาตทตองเชอมโยงกบกรอบการปฏรปทง ๑๑ ดาน ตามทก าหนดไวใน (ราง) รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ และนโยบายของคณะรฐมนตรทแถลงตอสภานตบญญตแหงชาต เพอจดท า (ราง) ยทธศาสตรชาตและกรอบแนวทางการปฏรปประเทศในระยะ ๒๐ ป โดยให (๑) ทกสวนราชการศกษากรอบและแนวทางการจดท ายทธศาสตรชาต และด าเนนการจดท าขอมลในความรบผดชอบของหนวยงานใหครบถวน และ (๒) ใหทกสวนราชการปรบปรงแผนปฏบตราชการของสวนราชการใหสอดคลองกบนโยบายเรงดวน วาระแหงชาต ประเดนการปฏรปตามนโยบาย ขอสงการของนายกรฐมนตร และมต

- ๕๓ -

คณะรฐมนตรทเกยวของในชวงระยะเวลาด าเนนการบรหารราชการแผนดนของรฐบาลน (ระยะท ๒ ป พ.ศ. ๒๕๕๘-๒๕๕๙) และการสงตอไปสการปฏรปและใหรฐบาลตอไป (ระยะท ๓ ตงแตป พ.ศ. ๒๕๖๐ เปนตนไป) ซงการก าหนดยทธศาสตรชาตในระยะยาว เพอถายทอดสการปฏบตในแตละชวงเวลาอยางบรณาการ และสรางความเขาใจถงอนาคตของประเทศไทยรวมกนและเกดการรวมพลงของทกภาคสวนในสงคมทงประชาชน เอกชน ประชาสงคม ในการขบเคลอนการพฒนาเพอการสรางและรกษาไวซงผลประโยชนแหงชาต โดยมวสยทศนคอ “มนคง มงคง ยงยน” ทตองการใหประเทศมขดความสามารถในการแขงขน มรายไดสง หลดพนจากกบดกรายไดปานกลาง คนไทยมความสข อยด กนด สงคม มความมนคง เสมอภาคและเปนธรรม และม ๕ ยทธศาสตร ไดแก (๑) ยทธศาสตรดานความมนคง (๒) ยทธศาสตรดานการสรางความสามารถในการแขงขน (๓) ยทธศาสตรดานการสรางโอกาสความเสมอภาคและเทาเทยมกนทางสงคม (๔) ยทธศาสตรดานการสรางการเตบโตบนคณภาพชวตทเปนมตรกบสงแวดลอม และ (๕) ยทธศาสตรดานการปรบสมดลและพฒนาระบบการบรหารจดการภาครฐ ดงนน การก าหนดกรอบแนวทางการด าเนนงานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา ควรจะตองน าเรองดงกลาวมาเปนกรอบในการก าหนดยทธศาสตร เพอใหมความสอดคลองกน และเปนไปในทศทางเดยวกน

๖.๗) กรอบทศทำงและยทธศำสตรของแผนพฒนำเศรษฐกจและสงคมแหงชำต ฉบบท ๑๒ (พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔) มตคณะรฐมนตรเมอวนท ๒๒ ธนวาคม ๒๕๕๘ รบทราบแนวทาง การด าเนนงานการจดท าแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๒ ปงบประมาณ ๒๕๕๙ ซงประกอบดวย กรอบระยะเวลาการด าเนนการ และองคประกอบและอ านาจหนาทของคณะอนกรรมการจดท ายทธศาสตรเฉพาะดานของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๒ (พ.ศ.๒๕๖๐ - ๒๕๖๔) และเหนชอบรปแบบและ เคาโครงเบองตนของแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๒ และมอบหมายใหส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตด าเนนการตอไป โดยกรอบรปแบบและเคาโครงเบองตนฯ จะสอดรบกบ กรอบยทธศาสตรชาตระยะยาว ๒๐ ป ในลกษณะของการถายทอดยทธศาสตรชาตระยะยาวสการปฏบตในชวง ๕ ป

กรอบวสยทศนและเปาหมายของแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๒ จะตอเนองจากวสยทศนของแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๑ โดยนอมน าและประยกตใชหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง และ ยดคนเปนศนยกลางเปนกรอบในการวางแผน และยดหลกการพฒนาทสรางความสมดลและยงยน รวมทงใหความส าคญกบการก าหนดทศทางการพฒนาทมงสการเปลยนผานจากประเทศทมรายไดปานกลางสป ร ะ เทศ ทมรายไดสง มความมนคงและยงยน สงคมอยรวมกนอยางมความสข และน าไปสการบรรลวสยทศนระยะยาว คอ “มนคง มงคง ยงยน” มยทธศาสตรการพฒนา ๑๐ ยทธศาสตรหลก โดยยทธศาสตรทเกยวของกบการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมคอ ยทธศำสตรกำรเตบ โตทเปนมตรกบสงแวดลอมเพอกำรพฒนำอยำงยงยน จะเนนการบรรลเปาหมายการสรางการเตบโตสเขยว (Green Growth) ซงเปนการพฒนาทสมดลระหวางเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม และพฒนาประเทศเพอน าไปสความยงยนในอนาคต ซงเปนไปตามกรอบการพฒนาทยงยนของสหประชาชาต ทก าหนดไวเปนวาระ

- ๕๔ -

การพฒนาของโลกภายหลงป ค.ศ.๒๐๑๕ รวมทงใหความส าคญกบการพฒนาการสรางโอกาสความเสมอภาคและเทาเทยมกนทางสงคม โดยวตถประสงคของยทธศาสตรคอ (๑) รกษาทนธรรมชาตเพอความสมดลของระบบนเวศและการใชประโยชนอยางยงยน (๒) เสรมสรางความมนคงทางน าของประเทศ และสงเสรมประสทธภาพในการบรหารจดการทรพยากรน าทงระบบอยางยงยน (๓) ควบคม ปองกน และลดมลพษ รวมทงฟนฟคณภาพสงแวดลอม เพอลดผลกระทบตอสขภาพของประชาชน และ (๔) สรางความพรอมในการด าเนนงานลดกาซเรอนกระจก และปรบตวตอผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ โดยก าหนดแนวทางการพฒนาทมความส าคญสง ๗ แนวทาง ดงน (๑) การรกษาทนทางธรรมชาตเพอการพฒนาทยงยน โดยใชประโยชนทค านงถงขอจ ากดและศกยภาพในการฟนตว รกษาความมนคงของฐานทรพยากร สรางสมดลระหวางการอนรกษและใชประโยชนอยางยงยนและเปนธรรม รวมทงผลกดนแนวทางการประเมนมลคาของระบบนเวศ และการสรางรายไดจากการอนรกษเพอใชในการบรหารจดการทมประสทธภาพเพมขน (๒) บรหารจดการน าเพอใหเกดความสมดล ยงยนระหวางการอนรกษฟนฟ และการพฒนาแหลงน ากบการใชประโยชน รวมถงการบรหารจดการน าทงในมตเชงปรมาณและคณภาพ (๓) การแกไขปญหาวกฤตสงแวดลอม ดวยการเรงรดการควบคมมลพษทางอากาศ ขยะ น าเสย และของเสยอนตรายทเกดจาก การผลตและบรโภค (๔) สงเสรมการผลตและการบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอม (๕) พฒนาระบบ การบรหารจดการและพฒนากลไกแกไขความขดแยงดานทรพยากรธรรมชาตแล ะส งแวดลอม (๖ ) สรา งความพรอมของประเทศไทยในการลดการปลอยกาซเรอนกระจก และเพมขดความสามารถในการปรบตว ตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และ (๗) การบรหารจดการเพอลดความเสยงดาน ภยพบต (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, ๒๕๕๙) ดงนน การก าหนดกรอบแนวทางการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา ควรพจารณาใหม ความสอดคลอง และสงเสรมใหมการการขบเคลอนทเปนไปในแนวทางเดยวกนกบทศทางการพฒนาของแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๒ เพอใหเกดความเปนรปธรรมและชดเจน และมการบรหารจดการทมประสทธภาพ

๖.๘) (รำง) นโยบำยและแผนกำรสงเสรมและรกษำคณภำพสงแวดลอมแหงชำต พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๗๙ เปนนโยบายและแนวทางการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมระยะยาว ๒๐ ป ฉบบท ๒ ซงจดท าขนตามทก าหนดไวในพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. ๒๕๓๕ โดยมวตถประสงคเพอเปนกรอบนโยบายระยะยาวในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศ ส าหรบ (ราง) นโยบายและแผนฯ พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๗๙ ซงอยระหวาง การจดท าไดมแนวคดในการเสนอแนวนโยบายการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทส าคญ ไดแก การปรบโครงสรางเศรษฐกจจากการพงพงทรพยากร (Resource-based Economy) ไปสเศรษฐกจบนฐานความร (Knowledge-based Economy) และเศรษฐกจสเขยว การสงเสรมการพฒนาเทคโนโลยและนวตกรรมเพอการใชทรพยากรและวสดอยางมประสทธภาพสงสด การเพมศกยภาพในการลดการปลอยกาซเรอนกระจก การสนบสนนการปรบตวเพอรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ การใชเครองมอทางเศรษฐศาสตรเพอใหเกดแรงจงใจในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การพฒนาเครองมอประกนความเสยงทเปนผลกระทบมาจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

- ๕๕ -

การลดความเหลอมล าระหวางเมองกบชนบท การสงเสรมความเปนหนสวนในการจดการและใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต การรกษาความสมดลในการอนรกษ ฟนฟและใชประโยชนจากความหลากหลายทางชวภาพ การพฒนาเศรษฐกจจากความหลากหลายทางชวภาพทผสมผสานองคความรจากภมปญญาทองถนกบเทคโนโลยสมยใหม การประเมนมลคาความหลากหลายทางชวภาพ การสรางความรและ ความตระหนกดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และการมระบบการเฝาระวงและตดตามตรวจสอบอยางเขมงวด ทนสมย และมประสทธภาพ โดยมวสยทศนคอ “ประเทศไทยขบเคลอนสการพฒนาทยงยน เศรษฐกจสเขยว และสงคมคารบอนต า” มเปาประสงค ๔ ประการคอ (๑) ประเทศไทยสามารถพฒนาเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมอยางบรณาการ บนพนฐานของการพฒนาทยงยน โดยเศรษฐกจและสงแวดลอมสามารถพฒนาไปพรอมกน เพอความอยดมสขของประชาชน และประเทศไทยมภมคมกน ความเสยงจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภยธรรมชาต (๒) หนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชนมขดความสามารถในการรวมมอกนบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางมประสทธภาพและเปนธรรม และ (๓) ประเทศไทยมบทบาทรวมสรางสรรคเศรษฐกจและสงคมทเปนมตรกบสงแวดลอมกบประชาคมโลก นอกจากน ไดก าหนดนโยบายหลกทส าคญ ๔ นโยบายคอ นโยบายท ๑ การจดการฐานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหคงอยอยางสมดล ยงยน และเปนธรรม นโยบายท ๒ การจดการสงแวดลอมเพอพฒนาคณภาพชวตทดของประชาชน นโยบายท ๓ การขบเคลอนประเทศสเศรษฐกจท เปนมตรกบสงแวดลอมและสงคมคารบอนต า และนโยบายท ๔ การเพมประสทธภาพ การบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ดงนน การจดท ากรอบแนวทางการด าเนนการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และแผนจดการคณภาพสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา จะตองน ากรอบนโยบายและแผนการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๗๙ ไปถายทอดใหมความสอดคลอง เชอมโยงและเปนไปในทศทางเดยวกน เพอใหนโยบายและแผนฯ ไดรบ การขบเคลอน เหนผลเปนรปธรรมและมประสทธภาพตอไป

๖.๙) แผนแมบทกำรพทกษทรพยำกรปำไมของชำต จดท าขนตามค าสงของ คณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.) เพอเปนแนวทางในการพทกษทรพยากรปาไมของชาต และใหหนวยงานทรบผดชอบใชในการวางแผนปฏบตการ อ านวยการประสานงาน และประชาสมพนธ ท าความเขา ใจ ใหทก ภาคสวนไดเขามามสวนรวม รวมถงเปนแนวทางในการประสานความรวมมอกบประชาคมโลก ภมภาค และประเทศเพอนบานใหมความเขาใจในทศทางการพทกษทรพยากรปาไมรวมกน สอดคลองกบยทธศาสตร แผนและเปาหมายทก าหนดคอ การพทกษรกษาพนทปาไมใหม สภาพปาทสมบรณ ใหไดพนทปาไมอยางนอยรอยละ ๔๐ ของพนทประเทศ ภายในระยะเวลา ๑๐ ป โดยมวตถประสงค ๓ ประการคอ (๑) เพอหยดยงการตดไมท าลายปา และทวงคนผนปาจากผบกรกครอบครองใหไดตามทเปาหมายก าหนดไว ๓ ป (๒) เพอใหมระบบการบรหารจดการทรพยากรปาไมอยางมประสทธภาพ ประสทธผล และยงยน ภายใน ๒ ป และ (๓) เพอฟนฟสภาพปาในพนทเปาหมายทวทงประเทศใหมสภาพทสมบรณ ภายใน ๒ - ๑๐ ป และม ๔ ประเดนยทธศาสตรไดแก ยทธศาสตรท ๑ ผนกก าลงปองกนและปราบปรามการบกรกท าลายทรพยากรปาไม ยทธศาสตรท ๒ ปลกจตส านกรกผนปาของแผนดน

- ๕๖ -

ยทธศาสตรท ๓ ปฏรประบบการพทกษทรพยากรปาไม และยทธศาสตรท ๔ ฟนฟและดแลรกษาปาอยางยงยน ดงนน การก าหนดแนวทางการด าเนนงานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา จะตองน าเปาหมายและแนวทางการด าเนนงานภายใตแผนแมบทการพทกษทรพยากรปาไมของชาต มาใชประกอบการพจารณาจดท า เพอใหมความสอดคลองและเปนไปในทศทางเดยวกน

๖.๑๐) นโยบำยและแผนกำรบรหำรจดกำรทดนและทรพยำกรดน เปนกรอบแนวทางในการวางแผนการบรหารจดการทดนและทรพยากรดนใหกบทกภาคสวนทเกยวของมบทบาทและหนาทรบผดชอบรวมกนในการดแลทดนและทรพยากรดนของประเทศ และเมอวนท ๑๔ ตลาคม ๒๕๕๗ คณะรฐมนตรมมตเหนชอบกบระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยคณะกรรมการนโยบายทดนแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๗ โดยในระเบยบส านกนายกรฐมนตรฯ ไดมการแตงตงคณะกรรมการนโยบายทดนแหงชาต (คทช.) ซงมอ านาจหนาทในการจดท านโยบายทดนและแผนการบรหารจดการทดนและทรพยากรดนของประเทศ เสนอตอคณะรฐมนตรเพอพจารณาอนมต และก าหนดแนวทางหรอมาตรการเพอใหหนวยงานทเกยวของปฏบตตามนโยบายและแผนการบรหารจดการทดนและทรพยากรดน ส าหรบนโยบายและแผนการบรหารจดการทดนและทรพยากรดนซงไดรบความเหนชอบในหลกการจากคณะกรรมการนโยบายทดนแหงชาต เมอวนท ๗ พฤศจกายน ๒๕๕๗ ประกอบดวย ๔ ยทธศาสตร ไดแก ยทธศาสตรท ๑ ดานการรกษาความสมดลทางธรรมชาต การอนรกษทดนและทรพยากรดนอยางยงยน ยทธศาสตรท ๒ ดานการใชทดนและทรพยากรดนเพอให เกดประโยชนสงสด ยทธศาสตรท ๓ ดานการจดทดนใหผดอยโอกาสอยางทวถงและเปนธรรม และยทธศาสตรท ๔ ดานการบรหารจดการทดนและทรพยากรดน ดงนน การก าหนดกรอบแนวทางการด าเนนงานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา จะตองน ากรอบการด าเนนงานภายใตนโยบายและแผนการบรหารจดการทดนและทรพยากรดน มาใชประกอบการพจารณาจดท า เพอใหมความสอดคลอง เชอมโยงและเปนไปในทศทางเดยวกนดวย

๖.๑๑) แผนแมบทบรณำกำรจดกำรควำมหลำกหลำยทำงชวภำพ พ.ศ. ๒๕๕๘ -๒๕๖๔ มตคณะรฐมนตรเมอวนท ๑๐ มนาคม ๒๕๕๘ เหนชอบกบแผนแมบทบรณาการจดการ ความหลากหลายทางชวภาพ พ.ศ. ๒๕๕๘ - ๒๕๖๔ พรอมทงเปาหมายระดบชาตดานความหลากหลาย ทางชวภาพ และ แผนปฏบตการการจดการความหลากหลายทางชวภาพ พ.ศ. ๒๕๕๘ - ๒๕๕๙ โดยมอบหมายใหกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เปนหนวยงานหลกในการขบเคลอนยทธศาสตรภายใตแผนแมบทฯ ด าเนนการขบเคลอน และตดตามประเมนผลการด าเนนงานตามแผนแมบทฯ และแผนปฏบตการฯ ทงน แผนแมบทฯ ฉบบน เปนแผนหลกทใชในการก าหนดทศทางและกรอบการด าเนนงานบรหารจดการความหลากหลายทางชวภาพของหนวยงานและภาคสวนทเกยวของของประเทศ ในชวงระหวางป พ.ศ. ๒๕๕๘ - ๒๕๖๔ โดยไดครอบคลมการปกปอง และคมครองความหลากหลายทางชวภาพทง ๓ องคประกอบ ไดแก ระบบนเวศ ชนดพนธ และพนธกรรม และมยทธศาสตรทส าคญ ๔ ยทธศาสตรคอ ยทธศาสตรท ๑ บรณาการคณคา และการจดการความหลากหลายทางชวภาพโดยการมสวนรวมในทกระดบ ยทธศาสตรท ๒ ปกปอง คมครอง อนรกษและฟนฟความหลากหลายทางชวภาพ ยทธศาสตรท ๓

- ๕๗ -

ปกปอง คมครองสทธประโยชนของประเทศ และบรหารจดการเพอเพมพนและแบงปนผลประโยชนจากความหลากหลายทางชวภาพ โดยสอดคลองกบแนวทางเศรษฐกจสเขยว และยทธศาสตรท ๔ พฒนา องคความรและระบบฐานขอมลความหลากหลายทางชวภาพใหเปนมาตรฐานสากล ดงนน การก าหนดกรอบแนวทางการด าเนนงานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา จะตองน าเปาหมายและกรอบการด าเนนงานบรหารจดการความหลากหลายทางชวภาพ มาใชประกอบ การพจารณาดวย

๖.๑๒) ยทธศำสตรกำรบรหำรจดกำรทรพยำกรน ำ พ .ศ. ๒๕๕๘ - ๒๕๖๙ มตคณะรฐมนตร เมอวนท ๗ พฤษภาคม ๒๕๕๘ เหนชอบกบยทธศาสตรการบรหารจดการทรพยากรน า พ.ศ. ๒๕๕๘ - ๒๕๖๙ ตามทคณะกรรมการก าหนดนโยบายและการบรหารจดการทรพยากรน าเสนอ ซงจะเปนกรอบนโยบายการปองกนและแกไขปญหาดานทรพยากรน าของประเทศในทกดาน ไดแก ปญหาการ ขาดแคลนน า ปญหาน าทวม และการจดการคณภาพน าอยางมเอกภาพและบรณาการในทกมต โดยก าหนดวสยทศนคอ “ทกหมบานมน าสะอาดอปโภค บรโภคเพอการผลตมนคง ความเสยหายจากอทกภยลดลง คณภาพน าอยในเกณฑมาตรฐาน บรหารจดการน าอยางยงยน ภายใตการพฒนาอยางสมดลโดยการมสวนรวมของทกภาคสวน” ประกอบดวย ๖ ยทธศาสตรคอ ยทธศาสตรท ๑ การจดการน าอปโภคบรโภค ยทธศาสตรท ๒ การสรางความมนคงของน าภาคการผลต ยทธศาสตรท ๓ การจดการน าทวมและอทกภย ยทธศาสตรท ๔ การจดการคณภาพน า ยทธศาสตรท ๕ การอนรกษฟนฟสภาพปาตนน าทเสอมโทรมและปองกนการพงทลายของดน และยทธศาสตรท ๖ การบรหารจดการ ดงนน การก าหนดกรอบแนวทาง การด าเนนงานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา จะตองน ากรอบ แนวทางการด าเนนงาน ภายใตยทธศาสตรการบรหารจดการทรพยากรน า มาใชประกอบการพจารณาจดท า เพอใหการบรหารจดการทรพยากรน ามประสทธภาพ

๖.๑๓) แผนแมบทรองรบกำรเปลยนแปลงสภำพภมอำกำศ พ.ศ. ๒๕๕๘ - ๒๕๙๓ มตคณะรฐมนตรเหนชอบเมอวนท ๑๔ กรกฎาคม ๒๕๕๘ โดยเปนแผนระยะยาวส าหรบรองรบ การด าเนนงานดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศท งในดานการปรบตวตอผลกระทบจาก การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และการลดการปลอยกาซเรอนกระจก และสงเสรมการเตบโตทปลอยคารบอนต าตามแนวทางการพฒนาท ย งยน รวมท ง เสรมสรางศกยภาพดานการบรหารจดการ การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และความตระหนกรของภาคการพฒนาในทกระดบ อนเปนการสรางกลไกและเปนหลกประกนความตอเนองในการด าเนนงานของรฐ ความพรอมในการด าเนนงานตามนโยบายและแผนดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ โดยวสยทศนทก าหนด “เพอใหประเทศไทยมภมคมกนตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและมการเตบโตทปลอยคารบอนต าตามแนวทางการพฒนาทยงยน ภายในป พ.ศ. ๒๕๙๓” โดยม ๓ ยทธศาสตรหลกคอ ยทธศาสตรท ๑ การปรบตวตอผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ไดก าหนดแนวทางไว ๖ ดาน ดงน (๑.๑) การจดการน าอยางบรณาการ การสรางความพรอมในการรบมอและลดความเสยหายจากอทกภยและภยแลง (๑.๒) การสรางความพรอมในการรบมอ

- ๕๘ -

และปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทมผลกระทบตอการเกษตรและความมนคงทางอาหาร (๑.๓) การพฒนาและสงเสรมการทองเทยวเชงนเวศ (๑.๔) การเฝาระวงและปองกนโรคระบาดทมสาเหตจากการเปล ยนแปลงสภาพภ ม อากาศและส งผลตอส ขภาพ (๑.๕) การสงวนรกษาและฟนฟทรพยากรธรรมชาตและระบบนเวศใหคงความสมบรณ และ (๑.๖) สรางความพรอมและขดความสามารถเพอลดความเส ยงและความเสยหายจากภยธรรมชาตท จะเกดขนตอชมชน ยทธศาสตรท ๒ การลด กาซเรอนกระจกและสงเสรมการเตบโตทปลอยคารบอนต า โดยก าหนดแนวทางด าเนนงานไว ๗ ดานคอ (๒.๑) การเพมการใชพลงงานหมนเวยนในการผลตไฟฟา (๒.๒) การเพมประสทธภาพการเดนทางและขนสง (๒ .๓ ) การส ง เสรมการใชพล งงาน ในอาคารท มป ระสทธภ าพ (๒ .๔ ) การส งเสรมการล ง ท นภาคอตสาหกรรมทปลอยคารบอนต าและเปนมตรกบสงแวดลอม (๒.๕) การลดปรมาณของเสยอยางครบวงจร (๒.๖) การสงเสรมการเกษตรทปลอยกาซเรอนกระจกต า และ (๒.๗) การอนรกษและเรงฟนฟพนทปาเพอเปนแหลงกกเกบคารบอน รวมถงการเพมพนทสเขยวในเมองเพอดดซบมลพษ และยทธศาสตรท ๓ การสราง ขดความสามารถดานการบรหารจดการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ จะใชเปนแนวทางส าหรบหนวยงานภาครฐในการจดท าแผนปฏบตการ เพอลดความซ าซอนในการด าเนนงาน โดยก าหนดแนวทางด าเนนงาน ๒ ดานคอ (๓.๑) การพฒนาขอมล มการศกษาวจย และพฒนาเทคโนโลย และ (๓.๒) การสรางกลไกสนบสนนการปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และกลไกสนบสนนการเตบโตแบบคารบอนต า ดงนน การก าหนดกรอบแนวทางการด าเนนงานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา จะตองน ากรอบแนวทางการปฏบต ภายใตแผนแมบทรองรบการเปล ยนแปลงสภาพภมอากาศ พ.ศ. ๒๕๕๘–๒๕๙๓ มาใชประกอบการพจารณาจดท า เพอสนบสนนการสรางสงคมคารบอนต าใหมความยงยน

๖.๑๔) (รำง) ยทธศำสตรกำรเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๕๘ - ๒๕๖๓ เปนยทธศาสตรระดบชาตเพอใหภาคการพฒนาใชเปนกรอบแนวทางในการด าเนนงานในการสราง การเตบโตทางเศรษฐกจและสงคมทเปนมตรกบสงแวดลอมเชงบรณาการ สอดคลอง และเปนไปในทศทางเดยวกน และสงเสรมใหการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศเกดความสมดลและยงยน โดยมวสยทศนคอ “ประเทศไทยมการเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอม บนฐานความมนคงของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพอยกระดบความอยดมสขของประชาชนอยางเทาเทยมและทวถง และมงสการพฒนาทยงยน โดยการมสวนรวมของภาคการพฒนา” มยทธศาสตรหลกทส าคญ ๔ ยทธศาสตร คอ ยทธศาสตรท ๑ การสงเสรมการผลตและการบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม ยทธศาสตรท ๒ การสงเสรมการลดกาซเรอนกระจก และการรบมอกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ยทธศาสตรท ๓ การบรหารจดการทนทางทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และยทธศาสตรท ๔ การสรางสงคมทเปนมตรกบสงแวดลอม ดงนน การก าหนดกรอบแนวทางการด าเนนงานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา จะตองน าแนวคดเรอง การเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอมมาด าเนนการตอเนองและผลกดนเพอใหเกดการขบเคลอนประเทศสเศรษฐกจทเปนมตรกบสงแวดลอมและสงคมคารบอนต า ทเปนไปสอดคลองกบกรอบทศทางการพฒนาของแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๒

- ๕๙ -

(พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔) และนโยบายหลก ภายใต (ราง) นโยบายและแผนการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๗๙

๖.๑๕) แผนอนรกษพลงงำน ๒๐ ป (พ.ศ. ๒๕๕๘ - ๒๕๗๙) กระทรวงพลงงานไดจดท าแผนอนรกษพลงงาน เพอสงเสรมใหมการประหยดหรอลดการใชพลงงานทไมจ าเปน และเพ มประสทธภาพการใชพลงงาน อนเปนการเสรมสรางความมนคงทางพลงงาน ลดการใชจายดานพลงงานของประเทศ และลดการปลอยกาซเรอนกระจกซงเปนสาเหตของภาวะโลกรอนและการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ โดยในป พ.ศ. ๒๕๗๙ ความเขมการใชพลงงานจะตองไมเกน ๑๐.๗ ktoe (พนตนเทยบเทาน ามนดบ) ตอพนลานบาท GDP หรอการใชพลงงานขนสดทาย (final energy) ในปดงกลาวจะตองไมเกน ๑๘๗,๐๐๐ ktoe (ภายใตสมมตฐานทเศรษฐกจจะขยายตวเฉลยรอยละ ๓.๙๔ ตอป) หรอตองต ากวา ความตองการพลงงานในกรณปกตทไมมมาตรการอนรกษพลงงาน (Business-as-usual, BAU) ๕๖,๑๔๒ ktoe หรอต ากวารอยละ ๓๐ ของความตองการในกรณปกต โดยเปรยบเทยบกบความเขมการใชพลงงาน ในป พ.ศ. ๒๕๕๓ ทประมาณ ๑๕.๒๘ ktoe (พนตนเทยบเทาน ามนมนดบ) ตอพนลานบาท GDP โดยมแนวทางการปฏบตดงน (๑) ใชมาตรการบงคบดวยกฎหมายและมาตรฐานควบคกบการสงเสรมและสนบสนนดวยการจงใจ (๒) สรางความตระหนกและสงเสรมการเปลยนแปลงพฤตกรรมการใชพลงงานของผใชพลงงาน และพฤตกรรมการตดสนใจของผประกอบการและการเปลยนทศทางตลาด (Market Transformation) โดยเพมนวตกรรมในการรณรงคและประชาสมพนธ (๓) สงเสรมใหเอกชนเปนหนสวนทส าคญ (public-private partnership) ในการด าเนนมาตรการการอนรกษพลงงาน (๔) กระจายงานดาน การสงเสรมการอนรกษพลงงานไปยงหนวยงานภาครฐและเอกชนทมความพรอมดานทรพยากรและ ความเชยวชาญ (๕) สงเสรมใหผเชยวชาญและบรษทจดการพลงงาน (ESCO) เปนกลไกส าคญ เพอใหค าปรกษาและด าเนนมาตรการอนรกษพลงงานทตองใชเทคนคทสงขน และ (๖) เพมการพงพาตนเอง ดานเทคโนโลย เพอลดตนทนทางเทคโนโลยและเพมโอกาสในการเขาถงเทคโนโลยทมประสทธภาพ พลงงานสง ดงนน การก าหนดกรอบแนวทางการด าเนนงานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา ควรมความสอดคลองกบแนวทางการปฏบตของแผนอนรกษพลงงาน เพอจะชวยปกป อ ง และรกษ าผลประโยชน ฐานทรพยากรพล งงานของประเทศ ให ม ใช ระยะยาวและ มความมนคง

๖.๑๖) ยทธศำสตรกำรพฒนำโครงสรำงพนฐำนดำนคมนำคมขนสงของไทย พ.ศ. ๒๕๕๘ – ๒๕๖๕ กระทรวงคมนาคมไดจดท าแผนพฒนาโครงสรางพนฐานดานคมนาคมขนสงของไทยฯ ภายใตกรอบยทธศาสตรการพฒนาโครงสรางพนฐานดานคมนาคมขนสงของไทย พ.ศ. ๒๕๕๘ – ๒๕๖๕ โดยมวตถประสงคเพอเสรมสรางรากฐานความมนคงทางสงคม เศรษฐกจ ความปลอดภย และสรางโอกาสส าหรบการแขงขน และใหประเทศไดประโยชนสงสดจากการเปนประชาคมอาเซยน ซงยทธศาสตรฯ น ประกอบดวย ๕ แผนงาน ไดแก (๑) การพฒนาโครงขายรถไฟระหวางเมอง (๒) การพฒนาโครงขายขนสงสาธารณะเพอแกไขปญหาการจราจรในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล (๓) การเพมขดความสามารถ

- ๖๐ -

ทางหลวงเพอเชอมโยงฐานการผลตทส าคญของประเทศเชอมโยงกบประเทศเพอนบาน (๔) การพฒนาโครงขายการขนสงทางน า และ (๕) การเพมขดความสามารถในการใหบรการขนสงทางอากาศ รวมวงเงนลงทนเกอบสองลานลานบาท เมอด าเนนการตามแผนฯ แลวเสรจจะสงผลใหตนทนโลจสตกสตอ GDP ลดลง ซงปจจบนสดสวนตนทนโลจสตกสตอ GDP อยทรอยละ ๑๔.๓ โดยมเปาหมายใหสดสวนการเดนทางดวยระบบขนสงสาธารณะกบการเดนทางดวยรถยนตสวนบคคลเทากบรอยละ 60 ตอรอยละ 40 ความเรวเฉลยของรถไฟขนสงสนคาและขบวนรถโดยสารเพมขนรอยละ ๑๐๐ สดสวนการขนสงสนคาทางน าเพมขนรอยละ ๒๐ ซงจะสามารถลดคาใชจายน ามนเชอเพลงภายในประเทศ ประหยดระยะเวลาในการเดนทาง และม ความปลอดภยมากยงขน ดงนน การก าหนดกรอบแนวทางการด าเนนงานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา จะตองผลกดนใหการพฒนาโครงสรางพนฐานดานการคมนาคมขนสงไดมาตรฐาน และค านงถงสงแวดลอม โดยสนบสนน ใหมการใชเทคโนโลยสเขยวหรอท เปนมตรกบสงแวดลอม มการปลอยคารบอนต า และเพมประสทธภาพการใชพลงงาน เพอใหมการใชทรพยากรอยางประหยด คมคา และลดการกอมลพษนอยทสด

๖.๑๗) วสยทศนประเทศไทย...สป ๒๕๗๐ ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตไดก าหนดวสยทศนประเทศไทยในป พ.ศ. ๒๕๗๐ วา “คนไทยภาคภมใจในความเปนไทย มมตรไมตรบนวถชวตแหงความพอเพยง ยดมนในวฒนธรรมประชาธปไตย และหลก ธรรมาภบาล การบรการสาธารณะขนพนฐานททวถง มคณภาพ สงคมมความปลอดภยและมนคง อย ในสภาวะแวดลอมทด เกอกลและเอออาทรซงกนและกน ระบบการผลตเปนมตรกบสงแวดลอม มความมนคงดานอาหารและพลงงาน อยบนฐานทางเศรษฐกจทพงตนเองและแขงขนไดในเวทโลก สามารถอยในประชาคมภมภาคและโลกไดอยางมศกดศร” โดยประเทศไทยตองมงมนในหลกการดงน (๑) สงเสรมใหการพฒนาประเทศไทยตงอยบนพนฐานของหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง (๒) ปรบโครงสรางเศรษฐกจประเทศไทยใหพงตนเองและแขงขนไดในตลาดโลก (๓) ปรบโครงสรางทางสงคมใหมความเอออาทรและพงพาตนเองได สามารถด ารงอย อยา งมนคงภายใตบรบทการเปลยนแปลง (๔) รวมมอกนจดการทรพยากรธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพใหเกดความอดมสมบรณ ประชาชนตองด าเนนชวตดวยจตส านกในคณคาของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และ (๕) เสรมสรางวฒนธรรมประชาธปไตยควบคกบการบรหารจดการทด เพอสรางสนตสขและความเปนธรรมในสงคมไทย ดงนน การก าหนดกรอบแนวทางการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา จะตองน าวสยทศนประเทศไทย ไปถายทอดใหมความสอดคลอง เชอมโยงและเปนไปในทศทางเดยวกน เพอใหเกดการขบเคลอนเปนรปธรรม และมประสทธผล

๖.๑๘) กำรพฒนำพนทเศรษฐกจพเศษ ประเทศไทยและประเทศสมาชกอาเซยนอก ๙ ประเทศ รวมตวกนเปนประชาคมเศรษฐกจอาเซยน ASEAN Economic Community (AEC) เพอเปนฐาน การผลตและตลาดเดยวกน มการเคลอนยายสนคาและการอพยพของคนไดอยางเสร รวมถงขอตกลง ความรวมมออนในระดบภมภาค ไดแก ความรวมมอในกลมประเทศอนภมภาคลมแมน าโขง (GMS)

- ๖๑ -

ยทธศาสตรความรวมมอทางเศรษฐกจอรวด -เจาพระยา-แมโขง (ACMECS) และแผนงานการพฒนา เขตเศรษฐกจสามฝาย อนโดนเซย- มาเลเซย-ไทย (IMT-GT) ทสงเสรมใหเกดการลงทน ดงนน ประเทศไทยจงไดมนโยบายการพฒนาพนทเศรษฐกจพเศษ เพอสงเสรมการคาและการลงทนส าหรบรองรบดานการคาและความรวมมอระหวางประเทศ โดยทผานมา ไดมการจดตงพนทเศรษฐกจพเศษในรปแบบของนคมอตสาหกรรม

ในระยะแรก ไดมการออกประกาศก าหนดเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ เมอวนท ๑๙ มกราคม ๒๕๕๘ และวนท ๒๔ เมษายน ๒๕๕๘ ใน ๑๐ พนทจงหวด ไดแก (๑) เขตพฒนาเศรษฐกจพเศษตาก ประกอบดวย พนทบางสวนของอ าเภอแมสอด อ าเภอพบพระ และอ าเภอแมระมาด จงหวดตาก (๒) เขตพฒนาเศรษฐกจพเศษสระแกว ประกอบดวย พนทบางสวนของอ าเภออรญประเทศ และอ าเภอวฒนานคร จงหวดสระแกว (๓) เขตพฒนาเศรษฐกจพเศษสงขลา ประกอบดวย พนทบางสวนของอ าเภอสะเดา จงหวดสงขลา (๔) เขตพฒนาเศรษฐกจพเศษมกดาหาร ประกอบดวย พนทบางสวนของอ าเภอเมองมกดาหาร อ าเภอหวานใหญ และอ าเภอดอนตาล จงหวดมกดาหาร (๕) เขตพฒนาเศรษฐกจพเศษตราด ประกอบดวย พนททงหมดของอ าเภอคลองใหญ จงหวดตราด (๖) เขตพฒนาเศรษฐกจพเศษหนองคาย ประกอบดวย พนทบางสวนของอ าเภอเมองหนองคาย และอ าเภอสระใคร จงหวดหนองคาย (๗) เขตพฒนาเศรษฐกจพเศษนราธวาส ประกอบดวย พนทบางสวนของอ าเภอเมองนราธวาส อ าเภอยงอ และอ าเภอสไหงโก-ลก จงหวดนราธวาส (๘) เขตพฒนาเศรษฐกจพเศษเชยงราย ประกอบดวย พนทบางสวนของอ าเภอเชยงของ อ าเภอ เชยงแสน และอ าเภอแมสาย จงหวดเชยงราย (๙) เขตพฒนาเศรษฐกจพเศษนครพนม ประกอบดวย พนทบางสวนของอ าเภอเมองนครพนม และอ าเภอทาอเทน จงหวดนครพนม และ (๑๐) เขตพฒนาเศรษฐกจพเศษกาญจนบร ประกอบดวย พนทบางสวนของอ าเภอเมองกาญจนบร จงหวดกาญจนบร โดยมวตถประสงคเพอใหเกดการพฒนาทงในดานเศรษฐกจ สงคม และความมนคงของประเทศ เพมขดความสามารถในการแขงขน เพมการจางงานและสรางความเปนอยทดใหกบประชาชน ลดปญหาแรงงานตางดาวทลกลอบเขามาท างานในเมองหลก ลดปญหาการลกลอบน าเขาสนคาเกษตรทผดกฎหมายตามแนวชายแดน โดยใหม การสนบสนนการจดตงเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ ๔ ดาน ไดแก (๑) สทธประโยชน ในการลงทน (๒) การใหบรการเบดเสรจในจดเดยว (๓) การสนบสนนการใชแรงงานตางดาว และ (๔) การพฒนาโครงสรางพนฐานและดานศลกากรในพนท ซงจะท าใหสามารถรองรบกจกรรมในพนทเขตเศรษฐกจพเศษและสามารถเชอมโยงในภมภาคไดอยางมประสทธภาพ สวนในระยะตอไป จะเปนการพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษพนทตอนในทไมไดอยในเขตชายแดน ไดแก พนทชายฝงทะเลตะวนออก บรเวณจงหวดชลบร และระยอง เปนหลก จากนนจะขยายใหครอบคลมถงจงหวดปราจนบร สระแกว ฉะเชงเทรา และนครราชสมา ซงเปนพนทปลอดจาก น าทวมและสามารถเคลอนยายแรงงานจากภาคตะวนออกเฉยงเหนอเขามาท างานได อยางไรกตาม การพฒนาอตสาหกรรมในระยะน อาจจะอยในพนทเขตเศรษฐกจชายแดนกได แตนกลงทนบรเวณพนทชายแดนสวนใหญเปนคนไทย ขณะทนกลงทนตางชาตกมความสนใจ แตยงไมคนเคยกบการลงทนบรเวณพนทชายแดน ดงนน รฐบาลจงไดสรางแรงจงใจโดยการใหสทธประโยชนตางๆ เพมขน และใหความส าคญกบการสงเสรมการพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษพนทตอนใน โดยไดพจารณาศกยภาพของกลมอตสาหกรรมและบรการใน ๙ กลมอตสาหกรรม ไดแก (๑) กลมอตสาหกรรมท ใช เทคโนโลย เชน อตสาหกรรมยานยนต และกลม

- ๖๒ -

อเลกทรอนกส เปนตน (๒) กลมนวตกรรม บรษททเขามาท างานศกษา วจย หรอท างานดานหองปฏบตการ หรอหองทดลอง และการออกแบบตางๆ (๓) กลมการทองเทยว (๔) กลมเกษตรและอาหาร (๕) กลมยาง อตสาหกรรมทใชยางเปนวตถดบ (๖) กลมนคมอากาศยาน (๗) กลมเศรษฐกจดจทล (๘) กลมภาคบรการการศกษานานาชาต ทสงเสรมใหมการน าหลกสตรนานาชาตทไดมาตรฐานมาใชกบประเทศไทย เพอชวยเพมศกยภาพในการแขงขน และมการสอนพหภาษาทงระดบประถม มธยมศกษา และอดมศกษา และ (๙) กลมศนยกลางดานสขภาพ หรอ Medical Hub ใน ๔ ดาน ไดแก การใหบรการดานสขภาพ การใหบรการสงเสรมสขภาพ การใหบรการทางดานวชาการและงานวจย และผลตภณฑสขภาพ ดงนน การก าหนดกรอบแนวทางการด าเนนงานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา จงตองก าหนดมาตรการควบคมคณภาพสงแวดลอมใหไดตามมาตรฐานสากลในพนททจะพฒนาเปนเขตเศรษฐกจพเศษซงจะเสรมสรางขดความสามารถในการแขงขนของพนท เพอใหเปนเมองนาอยและปลอดภย รวมถงสรางความอยดมสขแกประชาชน

๖.๑๙) นโยบำยของรฐทสงผลกระทบตอฐำนทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอม ดงทกลาวไวขางตนแลววา นโยบายของรฐจะมผลทงดานบวกและดานลบตอการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ซงไดกลาวถงการวเคราะหดานบวกแลว สวนดานลบทเหนไดชดเจนคอ การก าหนดนโยบายของรฐบาลทผานมา มผลตอดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ทส าคญไดแก

(๑) โครงการมาตรการชวยเหลอสนคาภาคการเกษตร เปนโครงการเพอยกระดบคณภาพชวตของชาวนา ชาวไร ชาวสวนใหดขน โดยรฐบาลไดตงราคารบซอสนคาทางการเกษตรสงกวาราคาทองตลาดเกอบรอยละ ๕๐ ท าใหผลผลตทางการเกษตรของไทยสงกวาราคาตลาดโลกซงสงผลกระทบตอระบบเศรษฐกจ การเมอง การผลตและการสงออกอยางกวางขวาง และยงมผลใหคณภาพผลผลตทางการเกษตรต าลง เนองจากการเรงปลกพชสนคาการเกษตร การเกบรกษาทท าใหผลผลตทางการเกษตรไมมคณภาพ ซงเปนการท าลายอตสาหกรรมสนคาเกษตรไทย และท าลายระบบโรงงานแปรรปสนคาเกษตรของชมชน หรอสหกรณชมชน เพราะเกษตรกรจะขายผลผลตทางการเกษตรไดเฉพาะโรงงานทไดมการจดทะเบยนแลว ผลกระทบของโครงการตอเศรษฐกจคอ ท าใหประเทศเสยงตอการเกดวกฤตหนจากการใชงบประมาณจ านวนมาก เพออดหนนสนคาเกษตร รวมถงสงผลตอการท าลายทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยเฉพาะทรพยากรดนและทดน ดงนน การก าหนดกรอบแนวทางการด าเนนงานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา ควรใหความส าคญกบการสรางระบบกลไกการอนรกษทรพยากรดนและน า ฟนฟพนทการท าการเกษตร สงเสรมการท าการเกษตรแบบยงยน และสรางแรงจงใจแกเกษตรกรในการปรบเปลยนรปแบบการเกษตรใหเปนมตรกบสงแวดลอมมากขน รวมถงวางแผนการจดการดานการแปรรปผลผลต การเพมมลคา การตลาด และพฒนาใหเปนระบบครบวงจร

(๒) โครงการลดภาษส าหรบยานพาหนะ เปนนโยบายสนบสนนใหผทไมเคยมรถยนตสวนบคคล สามารถซอรถยนตสวนบคคลได และจะไดรบเงนคาภาษคนแตไมเกน ๑๐๐,๐๐๐ บาทตอคน ภายหลงจากซอรถยนตไปแลวเปนเวลา ๕ ป ท าใหมผใชสทธเปนจ านวน ๑.๒๕๕ ลานคน ซงเปนนโยบายทไมไดสงเสรมใหประชาชนอนรกษและประหยดการใชพลงงาน หรอสนบสนนใหเดนทางโดยใชยานพาหนะ

- ๖๓ -

รวมกน ซงผลจากการด าเนนโครงการน ท าใหประชาชนใชบรการระบบการขนสงสาธารณะลดนอยลง แต สรางปญหาการจราจรตดขดอยางหนก โดยเฉพาะในเขตกรงเทพฯ และเมองใหญ รวมถงสงผลใหมการใชน ามนเพมขน ดงนน การก าหนดกรอบแนวทางการด าเนนงานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา ควรสงเสรมใหประชาชนหนกลบมาเดนทางดวยระบบการขนสงสาธารณะ และมการใชพลงงานต า สงเสรมใหมการผลตและใชรถยนตทประหยดพลงงาน และมมลพษนอย รวมถงสนบสนนใหมการน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรมาใชในการควบคมการใชยานพาหนะสวนบคคลใหเขมขนมากขน

(๓) โครงการสนบสนนใหเดกนกเรยนไดใชอปกรณอเลกทรอนกสเพอการศกษา เพอเรงพฒนาการใชเทคโนโลยสารสนเทศทางการศกษา ซงเปนเครองมอในการยกระดบคณภาพและกระจายโอกาสทางการศกษาโดยใชระบบการเรยนแบบอเลกทรอนกส และเพอใหเกดการกระจายโอกาสทางการศกษาไปยงเดกนกเรยนทวประเทศ ซงในชวงการด าเนนโครงการตลอด ๒ ปทผานมา มการแจกคอมพวเตอรแทบเลตไปแลวไมต ากวา ๒.๔ ลานเครอง โดยในระยะตอไป อาจสงผลกระทบตอสงแวดลอมเนองจากผลตภณฑอเลกทรอนกสมอายการใชงานสนและไมสะดวกตอการสงซอม ท าใหผลตภณฑอปกรณแทบเลตก าลงจะกลายเปนซากของเสยจ านวนมากทตองการการจดการใหถกวธ และไมใหสงผลกระทบตอสงแวดลอม ดงนน การก าหนดกรอบแนวทางการด าเนนงานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา ควรมการผลกดนใหมการออกกฎหมายรองรบซากผลตภณฑอเลกทรอนกสใหส าเรจ เพอใชในการก ากบ ควบคม และตดตามการจดการซากผลตภณฑอเลกทรอนกสอยางครบวงจร รวมถงพฒนาระบบสนบสนนดานการรวบรวม การหาสถานทจดเกบ การขนสง และการจดการซากผลตภณฑอ เลกทรอนกสท ไดมาตรฐาน และใหมการสรางเสรมการเรยน การสอนในระบบการศกษาดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทเหมาะสม โดยควรใหเดกนกเรยนและเยาวชนไดมโอกาสเรยนรจากแหลงเรยนรจรงทางธรรมชาตในลกษณะหองเรยนทางวทยาศาสตร ไดรบการถายทอดประสบการณทด และภมปญญาทองถนจากผน าชาวบาน มากกวาการสงเสรมการเรยนผานระบบอเลกทรอนกสเปนหลก

๗) ธรรมำภบำลในกำรบรหำรจดกำรของภำครฐ ในระยะทผานมา รฐบาลไดใชแนวนโยบายของรฐบาลเปนเครองมอหลกในการบรหารจดการภาครฐ ท าใหหนวยงานภาครฐสวนใหญจะปฏบตงานเพอตอบสนองตอนโยบายรฐบาลเปนหลก และมงสรางผลงานในระยะสนมากกวาระยะยาว รวมถงบคลากรภาครฐยงไมไดรบการสงเสรมใหมการปรบปรงการปฏบตงานใหไดประสทธภาพและมมาตรฐาน (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต , ๒๕๔๙) ส าหรบแนวทางการสรางเสรม ธรรมาภบาลในการบรหารจดการของภาครฐเพอใหการจดการทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอมมประสทธภาพ ควรใหความส าคญเรอง การขบเคลอนการพฒนาประเทศใหสอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต การขบเคลอนแผนจดการคณภาพสงแวดลอมทจะมระยะเวลาด าเนนการในทก ๕ ป ตามระยะเวลาเดยวกนกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต การปรบโครงสรางระบบราชการเพอลดขนตอนการปฏบตงาน และการกระจายอ านาจไปยงสวนภมภาค โดยเฉพาะเรองการจดการทรพยากรธรรมชาต

- ๖๔ -

และสงแวดลอม รวมทงการบรหารและการพฒนาองคความรแกขาราชการใหมความร ความสามารถ ในการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ยดมนในคณธรรมและจรยธรรม มความซอสตยสจรต มเหตผล โปรงใส ตรวจสอบได ปราศจากการแทรกแซงจากฝายการเมอง เปดโอกาสใหทกภาคสวนไดเขามา มสวนรวม เนนบทบาทในการเปนผอ านวยความสะดวก ก ากบดแล แทนการเปนผควบคมและสงการ และสงเสรมการท างานรวมกบภาคสวนตางๆ (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต , ๒๕๔๙) ดงนน การก าหนดกรอบแนวทางการด าเนนการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา จงควรใหความส าคญกบการเสรมสรางธรรมาภบาลเพอแกไขปญหาความไมเปนธรรม และสรางความไววางใจใหกบภาคสวนตางๆ ในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมรวมกบหนวยงานภาครฐมากขน เปดโอกาสใหภาคสวนตางๆ เขามามสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในลกษณะการเปนหนสวนในการพฒนา

๔.๑.๒ มตดำนเศรษฐกจ (Economic Component: E) เปนการวเคราะหองคประกอบดานเศรษฐกจทมผลตอการก าหนดประเดนยทธศาสตรการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศ ประกอบดวย ความเชอมโยงกนระหวางเศรษฐกจและสงแวดลอม การรวมกลมเศรษฐกจ ในภมภาค การปรบตวเพอรองรบการเปนศนยกลางของการพฒนาเศรษฐกจโลกในอนาคต และการจดการภาคอตสาหกรรมไทย ซงจากการประเมนสถานการณในระยะ ๕ ปขางหนา สามารถสรปประเดนส าคญทเชอมโยงกบการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมได ดงน

๑) ควำมเชอมโยงระหวำงเศรษฐกจและสงแวดลอม เปาหมายการพฒนาประเทศ คอ การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทตองพงพาการเพมขนของการผลตสนคาและบรการ รวมถงการสงออกสนคา ไปยงตลาดระหวางประเทศทงในตลาดประเทศทพฒนาแลวทมการก าหนดมาตรฐานสนคาทเปนมตรกบสงแวดลอม และสนคาจะตองไดรบการรบรองฉลากสงแวดลอม (Eco-labelling) และตลาดเกดใหมซงอาจยงไมมการก าหนดมาตรฐานสนคาทสงผลกระทบตอสงแวดลอมเขมงวดมากนก ดานความรวมมอทาง ดานการคาระหวางประเทศทเขารวมเปนสมาชกขององคการการคาโลก ไดสงเสรมการคาเสรระหวางประเทศ ลดอปสรรคทางการคาทงทเปนภาษ และไมใชภาษ และสงเสรมการรกษาสงแวดลอมเพอน าไปสการพฒนาทยงยน ทอาจน ามาตรการดานสงแวดลอมมาเปนขออางในการกดกนทางการคาได (อนณ อรณเรองสวสด, ๒๕๕๕) จะเหนไดวา ประเดนทางเศรษฐกจมความเชอมโยงกบสงแวดลอมมากยงขนในอนาคต ดงนน การก าหนดกรอบแนวทางการด าเนนการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา จงควรใหความส าคญกบการก าหนดมาตรฐานดานสงแวดลอม สนบสนนการผลตสนคาและบรการตางๆ ท เปนมตรกบสงแวดลอมอยางมคณภาพ เพอสรางโอกาสในการรกษาสงแวดลอมและเพม ขดความสามารถในการแขงขนดานการคาและการลงทนระหวางประเทศ รวมถงเรงบรณาการกรอบ ความรวมมอในระดบทวภาคและพหภาคดานการคาและการลงทน สงเสรมใหธรกจมความรบผดชอบตอทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม และสงคม (Corporate Social Responsibility) รวมถงสรางสรรคคณคาเพมรวมกนใหกบสงคม (Creating Shared Value) โดยให เปนสวนหนงของธรกจในอนาคต

- ๖๕ -

๒) กำรรวมกลมเศรษฐกจในภมภำค การรวมตวเปนประชาคมอาเซยนในป พ.ศ.๒๕๕๘ มวตถประสงคเพอสรางประชาคมทมความแขงแรง เพมโอกาสรบมอและปรบตวกบความทาทายจาก ภาคการเมอง ความมนคง เศรษฐกจ และภาวะคกคามรปแบบใหม เพอใหประชาชนมความเปนอย ทด มการด าเนนกจกรรมทางเศรษฐกจทด และประชาชนมความรสกเปนอนหนงอนเดยวกน สามารถเคลอนยายสนคา บรการ การลงทน และแรงงานมฝมอยางเสร และการเคลอนยายเงนทนอยางเสรมากขน รวมทงเปนการสรางเสรมขดความสามารถในการแขงขนของอาเซยนในเวทโลก (กรมอาเซยน, ๒๕๕๘) ดงนน การก าหนดกรอบแนวทางการด าเนนการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา จงควรพจารณาเรอง ทรพยากรธรรมชาตทยงคงมความอดมสมบรณทอาจจะถกน าไปใชมากจนเกนศกยภาพในการรองรบของระบบนเวศ โดยเฉพาะกลมประเทศทมรายไดนอยจะใชความไดเปรยบจาก ความมงคงเหลาน ซงจะท าใหเกดการปรบเปลยนการใชทดนเพอขยายก าลงการผลต การเพมขนของอตราการใชทรพยากรธรรมชาต รวมถงการพฒนาระบบโครงสรางพนฐานทงในดานพลงงาน การคมนาคมขนสง และการทองเทยว อนจะสงผลใหเกดการบกรกพนทปาไม และการรกล าระบบนเวศเพมขน และน าไปส การสญเสยความหลากหลายของชนดพนธพชและพนธสตวทอาศยอยในแตละระบบนเวศ ดงนน การก าหนดกรอบแนวทางการด าเนนการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา จงควรเรงจดท ามาตรการควบคมดแลอยางมประสทธภาพ เพอใหการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตเกดความยงยน การเตรยมความพรอมดานกฎหมายทเกยวของกบกจกรรมทอาจสงผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหเปนสากล สงเสรมขดความสามารถในการลงทนและผลตสนคาท เปนมตรกบสงแวดลอมใหมคณภาพและไดมาตรฐาน เนองจากการแขงขนการผลตและการน าเขาสนคาจากประเทศเพอนบานจะเปดเสรมากยงขน รวมถงสรางมาตรการปองกนสนคาทมคณภาพต าและไมไดมาตรฐานทผลตไดในอาเซยน และน าเขามาภายในประเทศ สรางเครอขายในการผลต (Production Network) รวมกบประเทศทมวตถดบและมศกยภาพในภมภาค หรอสามารถน าสนคาขนกลางมาผลตไดในระดบทคมทน (Economy of Scale) และสามารถแขงขนไดในระดบโลกโดยกระบวนการผลตจะตองไดรบมาตรฐานความเปนมตรกบสงแวดลอม

๓) กำรปรบตวเพอรองรบกำรเปนศนยกลำงของกำรพฒนำเศรษฐกจโลกในอนำคต เนองจากอตราการเจรญเตบโตของประเทศก าลงพฒนาสงขนในป พ.ศ. ๒๕๕๗ ซงมสาเหตจากราคาน ามนดบลดลง ภาวะเศรษฐกจของสหรฐอเมรกาปรบตวไดดขน อตราดอกเบยคอนขางต า และความผนผวน ทางเศรษฐกจของประเทศทเปนตลาดเกดใหม (Emerging Market) ขณะทเศรษฐกจในยโรปยงฟนตวไมตอเนอง และรสเซยไดรบผลกระทบจากการคว าบาตรทางการคา รวมถงราคาน ามนท เปนรายไดหลก มราคาต า ซงธนาคารโลกรายงานวา ในป พ.ศ. ๒๕๕๗ เศรษฐกจโลกจะขยายตวอยทรอยละ ๒.๓ และคาดการณวาเศรษฐกจโลกในป พ.ศ. ๒๕๕๘ ๒๕๕๙ และ ๒๕๖๐ จะขยายตวอยทรอยละ ๓.0, ๓.๓ และ ๓.๒ ตามล าดบ อยางไรกตาม การขยายตวของเศรษฐกจโลกยงคงมความเสยงจากการคาโลกทออนแอ ความเปนไปไดของตลาดเงนจะผนผวนเนองจากดลอตราดอกเบยในประเทศทส าคญทางเศรษฐกจจะสงขนในชวงเวลาตางกน ผลกระทบตองบการคลงและการคาของประเทศผผลตน ามน และความเสยงทเศรษฐกจ

- ๖๖ -

ในประเทศในเขตยโรโซนและญปนจะซบเซาหรอประสบภาวะเงนฝดอยางยาวนาน (The World Bank, ๒๕๕๘) ดงนน ความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจโลกจงมแนวโนมทจะขยายการลงทนในประเทศทเปนตลาดเกดใหม โดยเฉพาะตลาดเกดใหมในเอเชย (Emerging Asia) เชน จน และอนเดย เปนตน เนองจากเปนแหลงทรพยากรและแรงงานทส าคญ รวมถงมประชากรจ านวนมาก มการขยายตวของเมองและชนชนกลางอยางรวดเรว จงมการเพมการลงทนดานโครงสรางพนฐานไปยงกลมประเทศเอเซย และมการเชอมเศรษฐกจเปนเครอขายธรกจทเขมแขงกบประเทศในทวปแอฟรกา ตะวนออกกลาง และละตนอเมรกา ดงนน การก าหนดกรอบแนวทางการด าเนนการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา จงควรพจารณาบทบาทของประเทศไทยทจะมสวนรวมในการลงทนและพฒนาเครอขายโครงสรางพนฐานใหมความเชอมโยงกบประเทศในภมภาค รวมถงโอกาสทางการคา การเพมขดความสามารถในการแขงขนดวยการลดตนทนการผลต การก าหนดมาตรฐานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การสรางโอกาสในการเขาถงเศรษฐกจตลาดใหมทมการผลตและการบรโภคสนคาทเปนมตรกบสงแวดลอม ซง มแนวโนมจะเพมมากขนในอนาคต อนเปนผลจากมาตรการทางการคาระหวางประเทศ

๔) กำรจดกำรภำคอตสำหกรรมของไทย ภาคอตสาหกรรมมบทบาทส าคญตอ การขบเคลอนเศรษฐกจของประเทศมากวา ๔๐ ปแลว และในปทผานมา อตสาหกรรมทเปนสนคาสงออกล าดบตนๆ ไดแก รถยนต เครองคอมพวเตอร และน ามนส าเรจรป สวนประเทศทน าเขาสนคาจากประเทศไทยมากทสดไดแก ประเทศจน ญปน และสหรฐอเมรกา ขณะท ปจจบนสงคมไดต งขอสงเกตตอภาคอตสาหกรรมวามสวนท าใหการพฒนาเศรษฐกจไมยงยน เนองจากมการพฒนาทเนนการขยายตวเชงปรมาณมากกวาดานคณภาพหรอสงผลกระทบตอสงแวดลอม โดยอาศยคาแรงราคาถก ขาดการพฒนา และท าหนาทเพยงรบจางผลตสนคา ซงเมอเกดปญหาเศรษฐกจโลกหดตว ท าใหการผลตและการสงออกสนคาอตสาหกรรมชะลอตวตามไปดวย นอกจากน สนคาของประเทศไทยยงมราคาตอหนวยคอนขางสง และสนคาหลายชนดมลกษณะใกลเคยงกบสนคาทผลตจากประเทศจนและประเทศในภมภาค อยางไร กตาม ประเทศไทยไดมแนวคดในการปรบโครงสรางเศรษฐกจสการเตบโตอยางมคณภาพและยงยน โดยมงเนนการพฒนาเศรษฐกจอยางสรางสรรค สรางมลคาเพมจากนวตกรรมและมาตรฐานสงแวดลอม การพฒนาอตสาหกรรมทเนนแรงงานฝมอ ดงนน การก าหนดกรอบแนวทางการด าเนนการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา ประเทศไทยจงควรมการด าเนนงานเรองดงกลาวอยางตอเนอง เพอใหการยกระดบการผลตสนคาทเปนสนคานวตกรรม และใชวทยาศาสตรและเทคโนโลย และมการพฒนาตราสนคาหรอแบรนดของตวเองมากขน มการปรบระบบการขบเคลอนเศรษฐกจจากแบบเครองจกรมาเปนภาคบรการมากขน ในขณะทภาครฐควรมการสงเสรมการพฒนาศกยภาพบคลากรใหเปนแรงงานทมทกษะ ฝมอ ใหความรดานเทคโนโลยการผลตเพอใหมการใชทรพยากรในการผลตทคมคามากขน สนบสนนภาคบรการใหสามารถคาขายกบตางประเทศได พรอมสรางระบบสาธารณปโภคทมประสทธภาพ ทงน เพอใหการจดการภาคอตสาหกรรมมความทดเทยมหรอเหนอกวาประเทศอน และสามารถแขงขนในเวทตางประเทศได

- ๖๗ -

๔.๑.๓ มต ด ำนส งคมและวฒนธรรม (Socio-cultural Component: S) เป นการว เคราะหองคประกอบทางสงคมและวฒนธรรมทมผลตอการก าหนดประเดนยทธศาสตรการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศ ประกอบดวย โครงสรางประชากรมแนวโนมเขาสสงคมผสงอาย การเพมรายไดของประชากรและการเปลยนแปลงไปสสงคมเมอง และการเกษตรกบสารเคมทใชในการเพาะปลก ซงจากการประเมนสถานการณในระยะ ๕ ปขางหนา สามารถสรปประเดนส าคญทเชอมโยงกบการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมได ดงน

๑) โครงสรำงประชำกรมแนวโนมเขำสสงคมผสงอำย ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตไดคาดการณไววา สดสวนประชากรผสงอายมแนวโนมเพมขนจากรอยละ ๑๓.๑๘ ในป พ.ศ. ๒๕๕๓ เปนรอยละ ๓๒.๑๗ ในป พ.ศ. ๒๕๘๓ สวนจ านวนประชากรวยเดกและ วยแรงงานทมอายระหวาง ๑๕ – ๕๙ ป จะลดลงจาก ๔๓ ลานคน ในป พ.ศ. ๒๕๕๘ เปน ๓๕ ลานคน ในป พ.ศ. ๒๕๘๓ ซงการขาดแคลนประชากรวยแรงงานในอนาคต จะสงผลกระทบอยางรนแรงตอการสรางขดความสามารถในการแขงขนของประเทศ และหากประเทศไทยยงคงมโครงสรางการผลตทไมกอใหเกด การสรางมลคาเพม และไมสรางแรงจงใจตอการพฒนาก าลงคนใหมผลตภาพเพมมากขนแลว (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, ๒๕๕๗b) ประกอบกบสงคมไทยก าลงจะเขาสสงคมผสงอายอยางสมบรณในป พ.ศ. ๒๕๖๔ ซงจะท าใหมประชากรอาย ๖๕ ปขนไป สงถงรอยละ ๑๔ (มงสรรพ ขาวสอาด & อภวฒน รตนวราหะ, ๒๕๕๗) ผลกระทบทจะเกดตามมาคอ คาใชจายในการบรการสขภาพเพมขน ภาระพงพงของประชากรผสงอายเพมขน สวสดการส าหรบผสงอายไมเพยงพอตอการยงชพ และระบบบ าเหน จบ านาญมขอจ ากดมากขน ด งน น การก าหนดกรอบแนวทางการด าเน นการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา จงควรใหความส าคญตอการสงเสรมและพฒนาทกษะ เพอเพมโอกาสในการท างานทเหมาะสมกบวยผสงอาย สรางบทบาทของผสงอายในการมสวนรวมตอการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และการถายทอดความรและสบสานภมปญญาทองถนแกคนรนหลงตอไป รวมถงมการพฒนาสงแวดลอมทด และสอดคลองกบวถการด าเนนชวตของผสงอาย

๒) กำรเพมรำยไดของประชำกรและกำรเปลยนแปลงไปสสงคมเมอง อตราการขยายตวทางเศรษฐกจของประเทศไทยทเพมขนเปนรอยละ ๒.๘ ในป พ.ศ. ๒๕๕๖ จากเดมรอยละ ๗.๓ ในป พ.ศ. ๒๕๕๕ นน เนองจากก าลงซอทงภายในและภายนอกประเทศลดลง และสถานการณความไมแนนอนทางการเมองภายในประเทศ ท าใหการผลตทงภาคเกษตร และภายนอกภาคเกษตรชะลอตว ดงจะเหนไดจากรายไดประชาชาตเฉลยตอคนตอป โดยในป พ.ศ. ๒๕๕๖ มมลคา ๑๓๑,๕๗๙ บาท ขณะทป พ.ศ. ๒๕๕๕ มมลคา ๑๒๙,๒๕๑ บาท (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต , ๒๕๕๘) ซงการเพมรายไดของประชากรจะสงผลใหเกดการเปลยนแปลงของชมชนจากชนบทไปเปนเมองอยางรวดเรว และมแนวโนมเพมสงขนอยางตอเนองในอนาคต อนเนองมาจากการด าเนนกจกรรมและการยายถนฐานเขาส เมองมากขน หรอเมองมการขยายตวออกไปยงชมชนรอบนอกพนท เมอง โดยในป พ.ศ. ๒๕๕๖ ประเทศไทยมประชากรอาศยอยในเขตเมองรอยละ ๕๐ ขณะทป พ.ศ. ๒๕๕๔ มเพยง

- ๖๘ -

รอยละ ๓๖ ของประชากรทงประเทศ (เกรยงศกด เจรญวงศศกด, ๒๕๕๗) แมวาประเทศไทยเปนประเทศรายไดปานกลางระดบบน (Upper- Middle Income Country) แตกมแนวโนมขยายความเปนเมองเพมขนอยางตอเนอง ซงผลกระทบทจะเกดขนคอ การเพมขนของการยายถนฐานของประชากร ปญหาในสงคมเมองรนแรงมากยงขน อาท การขาดแคลนทอยอาศย ความเสอมโทรมของสงแวดลอม ความเหลอมล าทางสงคมและรายได และการบรการโครงสรางพนฐานไมทวถงของภาครฐ หรอบางพนทมปญหาการอพยพเขาเมองของแรงงานตางดาว เปนตน ดงนน การก าหนดกรอบแนวทางการด าเนนการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา จงควรใหความส าคญกบการก าหนดนโยบายทจะมารองรบปญหาทอาจเกดขนจากความเปนเมองทเพมขน มการวางแผนการจดสรรทรพยากรเพอการพฒนาเมองใหเหมาะสม มการบรการระบบสาธารณปโภค สาธารณปการอยางทวถง มการคมนาคมทมคณภาพ มระบบสาธารณสขทเพยงพอ และการสรางสงแวดลอมทางกายภาพภายในเมองทดและเปนไปตามมาตรฐาน เพอใหประชาชนมคณภาพชวตทด

๓) กำรเกษตรกบสำรเคมทใชในกำรเพำะปลก ประเทศไทยมพนทเพอการเพาะปลก แบงเปน ทนา ท พชไร ท ไมผลและไมยนตน และทสวนผกและไมดอกประมาณ ๑๔๓ ลานไร ในป พ.ศ. ๒๕๕๓ สวนปอนๆ มการเปลยนแปลงพนทเพยงเลกนอย แตยงคงมการใชปยและสารเคมการเกษตรในการเพาะปลกซงมแนวโนมเพมสงขนอยางตอเนอง จากการศกษาขอมลพบวาเมอป พ.ศ. ๒๕๔๙ ประเทศไทยไดน าเขาปยและสารเคมการเกษตรประมาณ ๓.๖ ลานตน และเพมขนเปน ๖.๓ ลานตน ในป พ.ศ. ๒๕๕๔ ซงจากการตดตามการเปลยนแปลงปรมาณการน าเขาปยและสารเคมทางการเกษตรตอผลผลตตอไรของพชการเกษตรทส าคญ และมเนอท เพาะปลกมากทสด ๔ อนดบ ไดแก ขาว ยางพารา มนส าปะหลง และขาวโพดเลยงสตว พบวาพชสามชนดแรกมแนวโนมผลผลตตอไรลดลง มเพยงขาวโพดเลยงสตวทมแนวโนมผลผลตตอไรสงขน ซงแสดงใหเหนวาปจจบนมการใชปยและสารเคมการเกษตรเพมขน มผลใหตนทนทางการเกษตรสงขน แตผลผลตทางการเกษตรตอไรกลบไมไดสงขนตามไปดวย นอกจากน ในป พ.ศ. ๒๕๕๔ ส านกควบคมโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม ไดตรวจเลอดเกษตรกรมากกวา ๕ แสนคน ใน ๗๔ จงหวด พบวารอยละ ๓๒ มผลเลอดอยในระดบเสยง และจากขอมลของส านกระบาดวทยา ไดรายงานวา จ านวนผปวยทมอาชพท าการเกษตรไดรบพษจากสารปองกนก าจดศตรพชสงถงรอยละ ๔๑ (ส านกงานสถตแหงชาต, ๒๕๕๕) จากขอมลดงกลาว นอกจากเกษตรกรตองเสยเงนในการซอสารเคมทมราคาสงมาใชในการปองกนและก าจดศตรพชแลว ยงไดรบสารเคมเขาสรางกายทางผวหนง การหายใจ และการรบประทานผลผลตทางการเกษตรทมสารพษตกคาง อกทงเกษตรกรยงตองเสยคาใชจายในการรกษาอาการเจบปวย อนเนองมาจากการใชสารปองกนก าจดศตรพช ในขณะทภาครฐจะตองใชจายเงนงบประมาณในการใหบรการดานอนามยและสาธารณสขแกเกษตรกรท เจบปวย ซงการใชสารเคมทมากเกนความจ าเปนไดสงผลกระทบตอสงแวดลอม ไดแก แมลงในธรรมชาตบางชนดทมประโยชนในการชวยท าลายแมลงทเปนศตรพช เชน ตวห า และตวเบยน เปนตน หรอผงทชวยผสมเกสร หรอไสเดอนดนทชวยยอยสลายซากเศษอนทรยหรอวตถในดนใหดนอดมสมบรณ ถกท าลาย และจากการทสารเคมถกชะลงสแหลงน าสาธารณะ ท าใหสงมชวตและระบบนเวศในบรเวณดงกลาวเสยหาย ซงจะตองใชระยะเวลานานในการทจะ

- ๖๙ -

ใหระบบนเวศกลบคนสดงเดม ดงนน การก าหนดกรอบแนวทางการด าเนนการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา จงควรใหความส าคญกบการควบคมการใชสารเคมทางการเกษตร การเครงครดการใชพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. ๒๕๕๑ การยกเลกการขนทะเบยนสารเคมก าจดศตรพชทมพษรายแรงตอมนษย สตว และสงแวดลอม การใหความรเกยวกบปยและสารเคมก าจดศตรพชอยางตอเนองและทวถง การสงเสรมมาตรฐานการปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบพช (Good Agricultural Practice : GAP) การจดตงกองทนโดยจดเกบจากผประกอบการทน าเขา ผลต และจ าหนายสารเคมทาง การเกษตร เพอน ามาใชในการเยยวยา ชดเชย และสนบสนนการผลตทปลอดภยตามมาตรฐาน (สาคร ศรมข, ๒๕๕๖)

๔.๑.๔ มตดำนเทคโนโลย (Technological Component: T) เปนการวเคราะหองคประกอบดานเทคโนโลยทมผลตอการก าหนดประเดนยทธศาสตรการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศในระยะ ๕ ปขางหนา ซงพบวา แนวโนมการพฒนาเทคโนโลยควรใหความส าคญตอเทคโนโลยสเขยว ซงเปนการน าความรดานวทยาศาสตรมาประยกตใชในกระบวนการผลต เพอใหลดการใชทรพยากรลง และบรโภคทกอใหเกดมลพษหรอของเสยทสงผลกระทบตอสงแวดลอมในระดบต า รวมถงการก าจดวสด เหลอทงทไมกอใหเกดอนตรายตอสงแวดลอม และสามารถน าซากผลตภณฑกลบไปใชใหมได ซงบทบาทของเทคโนโลยทมสวนส าคญตอการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มดงน

๑) กำรลดกำรปลอยกำซเรอนกระจก นวตกรรมและเทคโนโลยส เขยวมสวนชวยลด การปลอยกาซเรอนกระจก โดยการสงเสรมการใชพลงงาน ทรพยากรแรและวสดใหมประสทธภาพ สนบสนนใหมการพฒนาพลงงานทดแทนหรอพลงงานทางเลอกเพมมากขน ไดแก เชอเพลงชวภาพ พลงงานชวมวล พลงงานแสงอาทตย พลงงานลม และพลงงานจากคลนทะเล

๒) กำรอนรกษ และฟนฟทรพยำกรธรรมชำต และกำรจดกำรสงแวดลอม เทคโนโลย มสวนชวยสนบสนนในการอนรกษ เสรมสราง และฟนฟแหลงทรพยากรธรรมชาต เชน การบรหารจดการทรพยากรน าและลมน า การฟนฟทรพยากรดนใหเหมาะสมกบการใชประโยชน และการใชประโยชนทรพยากรแร เปนตน รวมถงการแกไขปญหาวกฤตดานสงแวดลอม โดยน าเทคโนโลยมาจดการขยะมลฝอย เชน น าขยะมลฝอยไปผลตเปนพลงงานไฟฟา เปนตน

๓) กำรแกไขปญหำภยธรรมชำต เทคโนโลยจะสามารถชวยในการพฒนาระบบฐานขอมล ระบบการพยากรณเตอนภยไดอยางแมนย า มความนาเชอถอ และชวยในการเฝาระวงอบตภยทางธรรมชาต การเตรยมความพรอมเพอรบมอกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ รวมถงการปองกนพนทเสยงภยใหสอดคลองกบระดบความเสยงจากภยธรรมชาต

อยางไรกตาม การก าหนดกรอบแนวทางการด าเนนการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ ๕ ปขางหนา ควรใหความส าคญตอการพฒนาเทคโนโลยสเขยว โดยควรสนบสนนงบประมาณในการวจยและพฒนาใหมากขน การสงเสรมการพฒนาเทคโนโลยรวมกนระหวางภาครฐ

- ๗๐ -

เอกชน และนกวจยจากสถาบนการศกษา การสนบสนนโครงสรางพนฐานท ท าใหเกดการใชทรพยากรรวมกนในการศกษาวจย เพอลดตนทนการศกษาวจยและพฒนา เชน หองปฏบตการ ศนยทดสอบ ศนยใหค าปรกษา โรงงานตนแบบ ศนยบมเพาะธรกจ หรอการสนบสนนสงอ านวยความสะดวก เปนตน นอกจากน ตองใหมการสงเสรมการถายทอดเทคโนโลยทน าเขามาจากตางประเทศ โดยเฉพาะเทคโนโลยสเขยว และการสนบสนนการพฒนานกวจยในสาขาเทคโนโลยทขาดแคลน

๔.๒ กำรวเครำะหโดยใช SWOT Analysis

การใชวธวเคราะห SWOT Analysis ส าหรบการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เปนการวเคราะหจากสภาพการณการเปลยนแปลงภายนอก และภายในประเทศ โดยการวเคราะหสภาพการณภายนอกประเทศ จะพจารณาโอกาสและขอจ ากดของสภาพแวดลอม เพอชวยใหเขาใจถงโอกาสจากปจจยภายนอกประเทศทมผลท าใหประเทศเกดความไดเปรยบ ในขณะเดยวกน ผลจากการวเคราะหขอจ ากดของประเทศท าใหมการเตรยมเฝาระวง ปองกน ภยคกคาม ปจจยจากภายนอกประเทศทจะเกดขนดวย ส าหรบการวเคราะหสภาพการณภายในประเทศจะพจารณาจดแขงและจดออนท นาจะมผลตอการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศ เพอน าขอไดเปรยบจากจดแขงของประเทศมาชวยสรางโอกาสใหมการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมประสบความส าเรจ และผลการวเคราะหจดออนจะชวยท าใหมการจดการลดหรอบรรเทาขอเสยเปรยบทเกดขนไดอยางทนทวงท

กำรวเครำะห SWOT ในภำพรวม

๔.๒.๑ กำรประเมนสภำพแวดลอมภำยนอกประเทศ

๑) โอกำส

๑.๑) การจดท าเปาหมายการพฒนาท ย งยน (Sustainable Development Goals: SDGs) ตอเนองจากเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ (Millennium Development Goals: MDGs) ซงผน าประเทศตางๆ ท วโลกไดมการรบรองเอกสาร “Transforming Our World: The 2030 Agenda for Sustainable Development” และถอเปนพนธะสญญาทางการเมองทผน าทกประเทศทวโลกจะใชเปนแนวทางในการขบเคลอนวาระการพฒนาทยงยนสการปฏบต ในชวงระหวางป พ.ศ. ๒๕๕๙-๒๕๗๓ เพอแกไขปญหาความยากจนและขจดความเหลอมล าในทกมตและทกรปแบบ จงเปนโอกาสกบทกประเทศไดใหความส าคญตอเปาหมายการพฒนาทยงยน และรวมกนอนรกษทรพยากรธรรมชาต และรกษาสงแวดลอม

๑.๒) ความรวมมอดานสงแวดลอมระหวางประเทศมความเขมแขงขน โดยเฉพาะ การด าเนนงานดานการลดการปลอยกาซเรอนกระจก การปรบตวเพอรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ การเตรยมความพรอมรบมอกบภยธรรมชาต และใหความส าคญกบการพฒนาเศรษฐกจสเขยว ซงผลกดนใหเกดกลไกภายใตกรอบความรวมมอระหวางประเทศ การสนบสนน ในการใหชวยเหลอดานการเงน การถายทอดเทคโนโลย การเสรมสรางศกยภาพของบคลากร องคกร และความรวมมอในการวจยและพฒนา

- ๗๑ -

๑.๓) การรวมกลมเปนประชาคมอาเซยนทมการสงเสรมการพฒนาโครงสรางพนฐานดานคมนาคมขนสง เพอใหเชอมโยงกบประเทศสมาชกและประเทศนอกภมภาคเขาดวยกน ซงจะสงผลตอการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศไทย โดยท าใหเกดโอกาสการใชประโยชนจากฐานทรพยากรธรรมชาตในระดบภมภาครวมกน และเปนการสงเสรมการพฒนารวมกนระหวางประเทศสมาชก

๑.๔) ความกาวหนาทางเทคโนโลยจากตางประเทศ การไดรบการสนบสนน ความรวมมอดานเทคโนโลยจากตางประเทศ พรอมกบมการถายทอดเทคโนโลยใหแกเจาหนาทของ ประเทศไทย ลกษณะเชนนจะสงผลตอการพฒนาดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศ โดยจะชวยใหเกดการตอยอดการพฒนาเชงเศรษฐกจ และสรางมลคาทางการตลาดดานสงแวดลอม

๑.๕) แนวโนมกระแสการตนตวเรองการเปนมตรกบสงแวดลอม จากการทปรมาณทรพยากรในโลกมอยอยางจ ากด แตจ านวนประชากรไดเพมขนอยางตอเนอง จงท าใหกลมประเทศพฒนาแลวเหนความส าคญของการใชทรพยากรใหมประสทธภาพ ลดการเกดมลพษและกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสด โดยจะหนมาใหความส าคญตอการผลตสนคาทเปนมตรกบสงแวดลอมมากขน เชน อตสาหกรรมยานยนตมการผลตรถยนตแบบประหยดพลงงาน เปนตน ขณะเดยวกนสงเสรมใหผบรโภคเลอกซอสนคาบรโภคทมลกษณะเปนมตรกบสงแวดลอมดวย เชน สนคาเกษตรอนทรย และการทองเทยวเชงอนรกษ เปนตน ดงนน จงเปนการสรางโอกาสทดทแนวโนมเศรษฐกจสเขยวหรอการเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอมจะเปนปจจยส าคญตอการก าหนดบรบททางเศรษฐกจและการคาโลก รวมถงประเทศไทยทสามารถพฒนาและขยายการตลาดการคาได

๑.๖) วกฤตความมนคงดานอาหารและพลงงานของโลก ท าใหเกดความตองการสนคาเกษตรเพออาหารและพลงงานมากขน สวนประเทศไทยมการผลตพชทเปนอาหารและพลงงานส าหรบใชภายในประเทศไดอยางเพยงพอ และสามารถสงผลผลตบางสวนไปจ าหนายยงตางประเทศได จงเปนโอกาสใหประเทศไทยมการก าหนดพนทปลกพชเพอวตถประสงคทงสองดานใหสมดลกน

๑.๗) จ านวนนกทองเทยวจากตางประเทศ และภายในประเทศทเดนทางเขามาทองเทยวในประเทศไทย เนองจากความสวยงามของสถานททองเทยวทางธรรมชาต หรอสถานททเปนเอกลกษณของวฒนธรรมไทย จงเปนโอกาสในการพฒนาบรหารจดการการทองเทยวทางธรรมชาตและวฒนธรรมใหเกดมลคาเพมทางเศรษฐกจ และใหมการเชอมโยงกบวฒนธรรมของชมชนในทองถนทม ความเปนอตลกษณ

๒) ภยคกคำม

๒.๑) กฎ ระเบยบ และขอตกลงตามพนธกรณระหวางประเทศ รวมถงการน ามาตรการทไมใชภาษทเกยวของการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทประเทศและกลมประเทศพฒนาแลว ไดน ามาเปนเครองมอในการกดกนทางการคาตอการสงออกสนคาของประเทศไทยมากขน

๒.๒) ความผนผวนของภาคเศรษฐกจโลกในระยะทผานมา ท าใหเกดปญหาภาวะเศรษฐกจตกต าในหลายประเทศ เชน สหรฐอเมรกา ยโรป ญปน และรสเซย เปนตน ซงสงผลกระทบตอ

- ๗๒ -

การสงออก และรายไดของประเทศ ขณะเดยวกนราคาน ามนดบถกลงมาก สงผลใหประเทศทมรายไดหลกจากน ามนไดรบผลกระทบอยางรนแรง และประเทศเหลาน ไดลดการน าเขาสนคาจากประเทศไทย ท าใหการสงออกสนคาของประเทศไทยไมเปนไปตามเปาหมาย และรายไดเพอน ามาจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมลดนอยลง

๒.๓) การรวมกล ม เป น ป ระช าคม อา เซ ยน ส งผ ลกระท บ ต อก ารจ ด ก ารทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศไทย ดงนคอ (๑) การพฒนาระบบโครงสรางพนฐานจะเอออ านวยใหการเดนทางตดตอรหวางกนสะดวกมากขน สงผลใหประชากรจากประเทศเพอนบานอพยพยายเขามาตงถนฐานในประเทศไทย เพอใชแรงงานมากขน ซงท าใหเกดประชากรแฝงจ านวนมาก และการเพมขนของนกทองเทยว ทอาจสงผลใหมปรมาณน าเสย ขยะชมชน และการใชพลงงานเพมสงขนตามมาดวย นอกจากน มผลตอการจดบรการระบบสาธารณปโภคและสาธารณปการของหนวยงานรฐทอาจท าไดไมทวถงและเพยงพอกบความตองการของจ านวนประชากรทเพมขน เชน การบรการน าประปาของชมชน หรอเตยงรกษาในโรงพยาบาลทอาจตองมการจดสวสดการใหแกแรงงานทไมใชประชากรไทย เปนตน และ (๒) สภาพลกษณะภมประเทศ และภมอากาศทคลายคลงกน ท าใหความสามารถในการผลตสนคาทเปนฐานการผลต ภาคเกษตร-อตสาหกรรม และการเพาะปลกชนดพชทใกลเคยงกนกบประเทศเพอนบาน เชน เวยดนาม ลาว กมพชา และจน เปนตน ซงจะกลายเปนคแขงในการผลตสนคาเกษตรรายใหม และจะสงผลท าใหปรมาณการสงออกสนคาของประเทศไทยลดลง โดยเฉพาะสนคาเกษตร ท าใหตองมการแขงขนกนในเรองการลดตนทนการผลต หรอขยายพนท เพาะปลกมากขน ซงท าใหเกดการท าลายทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มากขนดวย

๒.๔) ผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ สงผลใหเกดภยธรรมชาต เชน ภยแลง น าทวม ดนถลม การกดเซาะชายฝงอยางรนแรง และการระบาดของโรคตดตอทงในคนและสตว เปนตน ท าใหเกดความเสยหายตอชวตและทรพยสนของประชาชน และรฐตองสนเปลองงบประมาณ เพอเปนคาใชจายในการซอมแซม เยยวยา และชดเชยความเสยหายทเกดขน รวมถงการเตรยมการปองกนเพอรบมอภยธรรมชาตทอาจจะเกดขนไดในอนาคต

๒.๕) การเขามาใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต และความหลากหลายทางชวภาพของชาวตางชาตในเชงธรกจ การขอจดสทธบตรการพฒนาพนธพช และการใชประโยชนพชพนถนของไทย รวมถงการเขามาถอครองทดนของนกลงทนตางชาตผานนอมนคนไทย เพอหลกเลยงกฎหมาย

๒.๖) ปญหามลพษขามพรมแดน เชน หมอกควน น าเสย ขยะมลฝอย และ สารอนตรายขามแดน เปนตน รวมถงการแยงชงทรพยากรธรรมชาตตามแนวพรมแดน โดยเฉพาะทรพยากรน าจากประเทศตนน า เชน การสรางเขอนในลมน าโขงของประเทศจนทมการวางแผนการกอสรางเขอน ๒๘ แหง ซงขณะนกอสรางแลวเสรจ ๖ แหง ในขณะเดยวกนอก ๔ ประเทศ คอ ลาว ไทย กมพชา และเวยดนาม กมแผนการกอสรางเขอนและโครงการไฟฟาพลงน า จ านวน ๑๒ โครงการ บรเวณแมน าโขงตอนลาง โดยทการกอสรางเขอนของประเทศจนไดกอใหเกดผลกระทบตอพนทลมน าโขงตอนลาง

- ๗๓ -

จากสภาพทน าเคยทวมถง กลบลดระดบลง และท าลายความมนคงทางอาหารของประเทศลมน าโขงตอนลาง เนองจากตะกอนดนและสารอาหารทสมบรณถกเกบกกไวในเขอน สงผลกระทบตอการท าเกษตรรมฝง และเกดการกดเซาะตลงและทองน าตามมา

๔.๒.๒ กำรประเมนสภำพแวดลอมภำยในประเทศ

๑) จดแขง

๑.๑) ลกษณะทตงของประเทศไทยซงตงอยในแนวเขตเสนศนยสตร ท าใหมทรพยากร ธรรมชาตจ านวนมากและมความหลากหลายทางชวภาพ จงเปนขอไดเปรยบดานความมนคงทางอาหาร รวมทงสภาพภมศาสตรของประเทศทตงอยจดศนยกลางการเชอมโยงกบภมภาคตางๆ จงเปนขอไดเปรยบและจดแขงตอการพฒนาดานการคาและการลงทนกบตางประเทศ

๑.๒) ประเทศไทยอยระหวางการปฏรปดานสงแวดลอม รฐบาลไดใหความส าคญตอ การแกไขปญหาทรพยากรปาไม การจดสรรทดนใหกบประชาชนและชมชนทไรทดนท ากน การกดเซาะชายฝง อทกภยและภยแลง ขยะและน าเสย รวมถงการแกไขพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. ๒๕๓๕ และเรงผลกดนการประกาศใชกฎหมายใหม จ านวน ๔ ฉบบ ไดแก พระราชบญญต ดานสทธชมชนกบการรวมจดการฐานทรพยากร พระราชบญญตการมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการนโยบายสาธารณะ พระราชบญญตองคการอสระสงแวดลอมและสขภาพ และพระราชบญญตเครองมอทางเศรษฐศาสตรเพอการจดการสงแวดลอม รวมถงการใหใบอนญาตโครงการหรอกจกรรมทมผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และสขภาพอนามยของประชาชน ตองผานกระบวนการการมสวนรวมของประชาชนอยางท วถง และครอบคลมผทไดรบผลกระทบและผมสวนไดเสย และการปฏรประบบ การวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมและสขภาพ (EIA และ EHIA)

๑.๓) การประกาศเขตเศรษฐกจพเศษพนทชายแดน เพอรองรบการคาบรเวณชายแดน ในการเขารวมกลมประเทศอาเซยน โดยรฐบาลไดจดตงคณะกรรมการนโยบายเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ ซงมหนวยงานภาครฐและเอกชนรวมเปนคณะกรรมการ เพอก ากบใหมการจดการทเหมาะสม

๑.๔) การเปนฐานการผลตสนคาอตสาหกรรมทสงออกไปยงตางประเทศหลายดาน โดยเฉพาะอยางยง อตสาหกรรมยานยนต อตสาหกรรมอเลกทรอนกส และอตสาหกรรมอาหาร ทสรางรายไดหลกแกประเทศ

๑.๕) การจดใหมระบบสาธารณปโภคขนพนฐานอยางทวถง ท าใหประชาชนสามารถเดนทางสญจรไดสะดวกสบายทวประเทศ และยงจดระบบใหเชอมโยงกบประเทศเพอนบาน จงท าใหระบบการตดตอสอสารสะดวกและรวดเรว รวมทงการมการบรการดานการแพทยทดเลศในภมภาค และระบบการเงนและการธนาคารทเขมแขง อนเนองมาจากประสบการณวกฤตการณทางการเงนตมย ากง เมอป พ.ศ. ๒๕๔๐

- ๗๔ -

๑.๖) ความใสใจและตระหนกตอสงแวดลอมและสขภาพมากขนของประชาชน เชน การบรโภคสนคาเกษตรอนทรยเพมขน เกษตรกรไดมการปลกพชตามหลกวธปฏบตทางการเกษตรทด (Good Agriculture Practices: GAP) ผประกอบการมด าเนนธรกจโดยผลตสนคาทเปนมตรกบสงแวดลอมมากขน มความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม (Corporate Social Responsibility: CSR) และ การแบงปนและเออตอกนเพอสรางคณคาใหกบสงคม (Creating Shared Value: CSV)

๑.๗) การมหนวยงาน องคกร และบคลากรทมการด าเนนภารกจดานการอนรกษ ฟนฟ และใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยมการน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชเปนแนวทาง รวมถงการมเครอขายสนบสนนการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมกระจายอยทวทกภมภาค และลมน า

๒) จดออน

๒.๑) การบรหารประเทศและการพฒนาเศรษฐกจทด าเนนไปอยางเชองชา และหยดชะงกหลายครง เนองจากปญหาความขดแยงทางการเมอง การทจรตคอรรปชนของนกการเมองและขาราชการ รวมถงประสทธภาพการบรหารงานของหนวยงานภาครฐ และการด าเนนนโยบายการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทขาดความตอเนอง ไรทศทาง และไมไดรบความสนใจจากนกการเมอง

๒.๒) การกาวเขาสสงคมผสงอายอยางสมบรณแบบของสงคมไทย จะสงผลใหแรงงานทมความสามารถในภาคการผลตมไมเพยงพอ รวมทงท าใหวยแรงงานทมอยไมสามารถเขารวมกจกรรม การพฒนาการสงเสรมการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดอยางเตมท

๒.๓) การขาดความร ความเขาใจตอแนวทางการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เนองจากแรงงานสวนใหญยงไมมความร ความเขาใจในเรองนจงท าใหการออกแบบ การพฒนาชนงาน และการปฏบตงานขาดการค านงถงการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รวมถงการขาดทกษะฝมอเฉพาะดานทตองใชในการปฏบตงาน

๒.๔) การสงเสรมการพฒนาและถายทอดเทคโนโลย เพอใชในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมยงมนอย เนองจากเทคโนโลยทใชอยในปจจบนยงเปนเพยงเทคโนโลยขนกลางทไมสามารถน าไปใชในเสรมสรางการผลตใหเกดผลตภาพสงสดได จงมการน าเขาเทคโนโลยจากตางประเทศเปนหลก ท า ใหตองเสยงบประมาณจ านวนมาก อกทงยงขาดการถายทอดความร ความเขาใจในการพฒนาเทคโนโลย

๒.๕) การถกละเมดทรพยสนทางปญญา ประเทศไทยถกละเมดทรพยสนทางปญญา ทรนแรงมาอยางตอเนอง และไมมมาตรการการบงคบใชทางกฎหมายอยางเขมงวด สงผลใหขาดแรงจงใจในการออกแบบสนคาและเทคโนโลยทเปนมตรกบสงแวดลอม

- ๗๕ -

๒.๖) การสนบสนนการพฒนาและการวจยจากหนวยงานภาครฐยงขาดความจรงจงและตอเนอง ท าใหสนคาและผลตภณฑทมอยไมไดรบการพฒนาตอยอดใหเกดการใชทรพยากรอยางคมคาหรอสรางมลคาเพมได

๒.๗) การปฏบตงานของหนวยงานทรบผดชอบ และหนวยงานท เกยวของกบ การบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมยงขาดการบรณาการการท างาน จงท าให การบรหารงานยงคงเปนแบบแยกสวนโดยเปนไปเฉพาะตามภารกจหนาท ท าใหการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไมมประสทธภาพ และมผลใหทรพยากรธรรมชาตและคณภาพสงแวดลอมยงคงมความเสอมโทรมลงทวประเทศ ดงเชน การลดลงของพนทปาไม และทรพยากรน า ปรมาณการผลตขยะมลฝอยตอคนตอวนสงขน การจดการขยะมลฝอยทไมถกวธ และเกดไฟไหมบอขยะบอยครง รวมถงคณภาพน าในแมน าสายหลกมคณภาพเสอมโทรมลง เปนตน

๒.๘) การจดท า พฒนา และปรบปรงกฎหมายท เกยวของกบการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไมมการประสานงานและบรณาการระหวางหนวยงานทเกยวของ ท าใหไมสามารถออกกฎหมายทจะน ามาใชเปนเครองมอและกลไกในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ใหแกหนวยงานภาครฐ หรอภาคสวนอนทจะสนบสนนใหการปฏบตงานเปนไปไดอยาง มประสทธภาพ ในระยะเวลาท เหมาะสมและทนตอสถานการณ อกทงการบงคบใชกฎหมายยงไมม ความเขมงวดเพยงพอ

๒.๙) การบรหารจดการระบบฐานขอมลดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมยง ไมมประสทธภาพ และเปนมาตรฐานเดยวกน รวมถงไมมความครอบคลม และไมมการบรณาการรวมกนกบฐานขอมลอนๆ ท าใหไมมการพฒนาและน าไปใชใหเกดประโยชนอยางแทจรง

๒.๑๐) การถายโอนภารกจดานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไปสองคกรปกครองสวนทองถนยงคงไมสามารถด าเนนการไดอยางมประสทธภาพ เนองจากองคกรปกครองส วนท องถ นขาดบ คลากร เครองมอ และความร ความเขาใจ ในการจดการและแก ไขปญ หาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของทองถน รวมทงผบรหารองคกรปกครองสวนทองถนไมไดให ความสนใจตอการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางจรงจง

๒.๑๑) การจดโซนนง การบงคบใชผงเมองรวม และผงเมองเฉพาะ เพอใหเกดประโยชนในการจดวางนโยบาย โครงการ และการใชประโยชนทดน ส าหรบเปนแนวทางในการสรางหรอพฒนาเมอง สวนของเมอง หรอบรเวณเฉพาะแหง ยงด าเนนการไมครอบคลมทวประเทศ จงท าใหเมองสวนใหญไมมความเปนระเบยบตามลกษณะผงเมอง และการบงคบใชผงเมองไมมประสทธภาพ

๒.๑๒) การจดสรรงบประมาณเปนไปตามกรอบโครงสรางของหนวยงาน ยงไมสะทอนถงความตองการในการพฒนาของแตละพนท และยงไมมการบรณาการงบประมาณ กจกรรม บคลากร และเครองมอ เพอใหการจดการและแกไขปญหาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมประสทธผล

- ๗๖ -

๒.๑๓) ความเหลอมล าของสงคมทงดานรายได และโอกาสในการเขาถงการบรการของภาครฐ และการเขาถงทรพยากรธรรมชาต ซงสรางความขดแยงทางสงคม ดงเชน รายไดของประชากรโดยพจารณาจากคา สมประสทธจน ทรายงานโดย ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต พบวาในป พ.ศ. ๒๕๕๖ อยทระดบ ๐.๔๖๕ เมอเทยบกบปทผานมา นบวาดขน แตคาสมประสทธจนในระดบนยงถอวาอยในเกณฑสง (๐.๔ – ๐.๕) (วภา บษยบณฑร, ๒๕๕๗) หรอการทผมรายไดนอยไมมกรรมสทธหรอสทธในทดนเพอประกอบเกษตรกรรมอยางทวถง และมการกระจายการถอครองทดนไมเปนธรรม

๔.๓ กำรน ำผลจำกกำรวเครำะห SWOT Analysis ไปก ำหนดกลยทธ

ผลจากการวเคราะห SWOT Analysis โดยใชวธการวเคราะหแบบ TOWS Matrix เ พอ น า ม า ใ ชเปนแนวทางในการจดท ากลยทธการสงเสรมและพฒนาจดแขง การปรบปรงแกไขจดออน การเสรมสรางโอกาส และการลดวกฤตและภยคกคาม จากการด าเนนงานภายใตสถานการณทางการเมอง นโยบายรฐบาล การเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม และเทคโนโลย ทงภายในประเทศ ภมภาค และระหวางประเทศ ดงน

๔.๓.๑ กลยทธกำรสงเสรมและพฒนำจดแขง

๑) ผลกดนการปฏ รปด านทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอม แ ล ะ ส ง เ ส ร มกระบวนการมสวนรวมของประชาชนในการรวมคด รวมท า รวมตดสนใจ และรวมตดตามประเมนผลการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในทกสาขา รวมทงเรงแกไขกฎหมายทเกยวของใหแลวเสรจและประกาศใชโดยเรว รวมถงการขบเคลอนแนวทางและมาตรการทจะน ามาชวยแกไขปญหา การบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหมประสทธภาพมากยงขน เชน เครองมอทางเศรษฐศาสตรเพอการจดการสงแวดลอม การประเมนดานสงแวดลอมในระดบนโยบายและยทธศาสตร และระบบการวเคราะหผลกระทบดานสงแวดลอมและสขภาพ เปนตน

๒) สรางศกยภาพขององคกรปกครองสวนทองถน และประชาชน เพอเตรยมการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดอยางเหมาะสมในการรองรบการพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษพนทชายแดน การเขาสเศรษฐกจอาเซยน การเจรญเตบโตของเมอง และการยกฐานะขององคกรปกครองสวนทองถน รวมทงการก าหนดมาตรการการตดตามตรวจสอบการปลอยทงของเสย และการใชสารเคมในพนทอตสาหกรรมทเปนฐานการผลตสนคา เพอมใหเกดผลกระทบตอชมชนขางเคยงและตอสงแวดลอม

๓) สนบสนนการพฒนาระบบสาธารณปโภคใหเพยงพอตอการใหบรการทวประเทศ เพอใหประชาชนสามารถเขาถงการบรการของรฐไดทวถง และเปนธรรม และชวยใหประชาชนไดรบขอมลขาวสารดานการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางงายและสะดวก

๔) สงเสรมใหประชาชนเกดความร ความเขาใจและความตระหนกตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทมสวนสมพนธกบสขภาพมากยงขน โดยเฉพาะการบรโภคอาหารทปลอดภยจากสารเคม และอาหารทผลตมาจากการเกษตรอนทรย และการปฏบตทางการเกษตรทด

- ๗๗ -

๕) สนบสนนการด าเนนงานดานสงแวดลอมในภาคสวนตาง ๆไดแก ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม และภาคประชาชนทมบทบาทส าคญตอสงคม เพอใหเกดการแบงปน เกดความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม (Corporate Social Responsibility: CSR) และสรางสรรคคณคารวมใหแกสงคม (Creating Shared Value: CSV)

๖) น าความไดเปรยบจากทตงตามสภาพภมศาสตรมาชวยในการวางแผนการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางเปนระบบ ซงการมสภาพภมอากาศแบบรอนชน มปรมาณน าฝนอยในเกณฑทด โดยเฉลย ๑,๕๗๐ มลลเมตรตอป คณภาพดนโดยรวมอยในเกณฑทด เปนสภาพ ทเหมาะแกการฟนฟสภาพปา และสงเสรมใหเกดความหลากหลายทางชวภาพของประเทศ

๗) น าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาเปนแนวทางในการพฒนาประเทศ เพอสงเสรมใหประชาชนมความเปนอยและใชชวตอยางพอเพยง และสงเสรมใหมการผลตและการบรโภคในวถทเปนมตรกบสงแวดลอม เพอเปนภมตานทานจากภาวะวกฤตทางเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม รวมทงสรางความรวมมอกบตางประเทศ โดยสรางเครอขายการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเพอหาแนวทางการแกไขปญหาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมระหวางประเทศ หรอตามแนวชายแดน

๘) สนบสนนการท างานรวมกนระหวางภาคการพฒนา เพอใหเกดการอนรกษ ฟน ฟ และใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางเหมาะสม โดยการสรางเครอขายการอนรกษ การถายทอดการเรยนรรวมกน และการจดเวทแลกเปลยนความรดานการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

๙) ใหความส าคญตอผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ดงททกประเทศไดมงมนตอการลดการปลอยกาซเรอนกระจกในทกกจกรรม โดยใหรวมมอในการผลตและบรโภคสนคาและบรการท เปนมตรกบส งแวดลอม (Sustainable Production and Consumption) และสนบสนน การยกระดบสนคาใหไดมาตรฐานเดยวกนในระดบภมภาค โดยค านงถงสงแวดลอมและคณภาพชวตของประชาชน

๑๐) การพฒนาดานเทคโนโลยและนวตกรรมจากตางประเทศ ชวยลดผลกระทบตอสงแวดลอมและสนบสนนใหการจดการสงแวดลอมมคณภาพดขน จงเปนโอกาสทจะไดรบการถายทอดและน ามาประยกตใชเพอการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศ

๔.๓.๒ กลยทธกำรปรบปรงแกไขจดออน

๑) ก าหนดนโยบายการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหมทศทางทชดเจนและตอเนอง พรอมทงผลกดนใหเปนนโยบายระยะยาว เพอใหรฐบาลใชเปนกรอบทศทางการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางตอเนอง โดยก าหนดไวในนโยบายพนฐานแหงรฐ และผลกดนใหมการน าไปปฏบต โดยสนบสนนงบประมาณอยางเพยงพอ และสงเสรมการมสวนรวมของประชาชนในการด าเนนโครงการ พรอมทงสงเสรมหลกธรรมาภบาล

- ๗๘ -

๒) พฒนา และปรบปรงลกษณะงานใหสอดคลองและเหมาะสมกบผสงอาย รวมถง ผทจะตองไดรบการพฒนาศกยภาพเพอมโอกาสท างานทยกระดบสมรรถนะสงขน โดยเฉพาะงานสเขยว (Green Jobs)

๓) สงเสรมและพฒนาความร รวมถงฝมอแรงงานในทกระดบ และทกกลมอาชพ ใหเหมาะสมกบทรพยากรทมอย และสอดคลองกบความตองการทงในภาคการเกษตร ภาคอตสาหกรรม และภาคบรการ เพอเปนการเพมผลตภาพของแรงงาน

๔) สงเสรมการลงทนดานเทคโนโลยและนวตกรรม เพอกาวขามจากเทคโนโลยขนกลางสเทคโนโลยขนสง และเพอใหมการน าเทคโนโลยมาใชในการพฒนาอตสาหกรรมดานการผลต รวมถงธรกจวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม ใหเปนมตรกบสงแวดลอม พรอมทงมการถายทอดเทคโนโลยไปสระดบชมชน เพอใหสามารถแกไขปญหาในพนทของตนเองไดเปนผลส าเรจ

๕) สรางแรงจงใจในภาคเอกชน โดยเพมการลงทนดานการวจยและพฒนารวมกบสถาบน การศกษา และหนวยงานภาครฐทมศกยภาพ ส าหรบน ามาจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และมการจดสทธบตรเทคโนโลยทไดพฒนาขน

๖) สรางเครอขายรวมกนกบภาคการพฒนา เพอการประชาสมพนธ ใหความรและสราง ความตระหนกดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหแกกลมเปาหมาย เพอรวมกนด าเนนงาน ตดตามผลการด าเนนงาน เฝาระวง และรายงานการเปลยนแปลงดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางสม าเสมอ

๗) สนบนนใหมการบรณาการการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทงดานกจกรรม งบประมาณ และบคลากร ในภารกจทเกอหนนกน เพอสร างความรวมมอในการแกไขปญหาอยางเบดเสรจ และเปนการเพมประสทธภาพการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

๘) ปรบปรง และแกไขกฎหมายทมอยใหเปนปจจบนและสอดคลองกบสภาพปญหาทเกดขน ตลอดจนใหมการตรากฎหมายใหมทเปนประเดนปญหาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และกฎหมายทบงคบใชอยในปจจบนยงไมครอบคลมถง

๙) มการจดท าฐานขอมลดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมรายสาขา เพอสนบสนนการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหมประสทธภาพ

๑๐) ทบทวนและปรบปรงรปแบบการถายโอนภารกจดานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหแกองคกรปกครองสวนทองถน เพอใหมความเหมาะสม รวมทงพจารณาแกไขประเดนทยงคงเปนอปสรรคตอการถายโอน เพอใหสามารถถายโอนภารกจไดส าเรจลลวงดวยด

๑๑) มการจดสรรทดนแกผทไรทดนท ากน ใหสามารถเขาใชประโยชนเพอการยงชพ พรอมทงสงเสรมและสนบสนนใหผยากไร และไรทดนท ากนสามารถด ารงชวตอยไดอยางมนคง โดยสนบสนน อยางครบวงจร เชน การพฒนาอาชพ การเกบออมในชมชน และการเปนสมาชกของชมชน เปนตน

- ๗๙ -

๔.๓.๓ กลยทธกำรเสรมสรำงโอกำส

๑) นโยบายการเมองระหวางประเทศ อนสญญา พนธกรณ และขอตกลงระหวางประเทศ ไดน ามาซงการกดกนทางการคา จงเปนโอกาสทประเทศไทยไดใหความใสใจและความส าคญตอการปรบ ทศทางการพฒนาเศรษฐกจใหมการอนรกษมากยงขน หรอเปนเศรษฐกจสเขยว (Green Economy)

๒) ความรวมมอกบประเทศตางๆ ในภมภาคมความเขมแขง ดงเชน การรวมกลมเปนประชาคมอาเซยน และกลมภมภาคลมน าโขง เปนตน ซงท าให เกดความรวมมอในการแกไขปญหาทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอมขามแดน โดยเฉพาะอยางย ง ปญหาทรพยากรน า ปญหา ขยะอเลกทรอนกส ปญหาหมอกควน และปญหาการลกลอบคางาชาง หรอปญหาทรพยากรธรรมชาตอนๆ

๔.๓.๔ กลยทธกำรลดวกฤตและภยคกคำม

๑) การเขารวมเปนสมาชกในองคกรระหวางประเทศตางๆ รวมถงการเปนสมาชกภายใตอนสญญา พนธกรณ และขอตกลงระหวางประเทศ ควรปฏบตใหเปนตามแนวทางทระเบยบก าหนด รวมทงสรางกลไกรองรบ เพอใหมการเตรยมการและด าเนนการแกไขในสวนทเปนอปสรรคไดอยางเหมาะสม

๒) การน าแนวทางการพฒนาเศรษฐกจของประเทศใหอยบนฐานความรมากยงขน โดยพฒนาเทคโนโลยทเหมาะสมมาใชรวมกบภมปญญาทองถน เพอใหมการใชทรพยากรทมอยอยางคมคา รวมถงเปนการเพมผลตภาพของแรงงาน

๓) การพฒนาการผลตสนคาทางการเกษตรของประเทศใหมคณภาพและปลอดภย ตามมาตรฐานเกษตรอนทรย และการปฏบตทางการเกษตรทด เพอสรางมลคาการสงออกทแตกตางจากการสงออกสนคาทางการเกษตรจากภมภาคเดยวกน และมการพฒนาตอยอดสนคาใหมความเปนเอกลกษณของประเทศ

๔) เรงรดใหมการจดท าฐานขอมลดานทรพยากรชวภาพ รวมทงขอมลการใชประโยชนจากทรพยากรชวภาพ ใหครบถวน

- ๘๐ -

บทท ๕

กรอบแนวคดและทศทำงของแผนจดกำรคณภำพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔

การจดท ากรอบแนวคดและทศทางของแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔ ไดผานกระบวนการมสวนรวมของทกภาคการพฒนาท เกยวของ ตงแตระดบชมชน ระดบจงหวด และระดบประเทศ เพอน าความเหนและขอเสนอแนะทไดมาใชประกอบการก าหนดประเดนส าคญและแนวทางทคาดวาจะมผลตอการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศในชวง ๕ ปขางหนา ทสามารถตอบสนองกบปญหา และความตองการของพนทไดอยางเหมาะสม เปนธรรมและทวถง ประชาชนมความตระหนกรและมจตส านกในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มการใชทรพยากรธรรมชาตอยางประหยดและคมคา รวมถงสงผลใหเกดคณภาพสงแวดลอมทดทงในชมชนเมองและชมชนชนบทอยางยงยน

กรอบแนวคดและทศทางของแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐–๒๕๖๔ ไดจดท าขนโดยค านงถงประเดนทมผลตอการเปลยนแปลงสภาพเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมทงจากภายนอกและภายในประเทศ ความสอดคลองกบแนวทางการพฒนาประเทศทงท เปนนโยบายรฐบาล แนวทาง การปฏรปประเทศ และกรอบทศทางและยทธศาสตรของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๒ (พ.ศ.๒๕๖๐-๒๕๖๔) รวมทงไดนอมน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาเปนแนวทางดวย เพอใหเกดความสมดลระหวางการพฒนาเศรษฐกจและสงคม การอนรกษและการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ซงจะน าไปสเปาหมายการพฒนาทยงยนของประเทศ

นอกจากน ไดใหความส าคญกบกระบวนการมสวนรวมของประชาชน การสรางเครอขายเพอรวม ในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การบรณาการงานรวมกนของภาคสวนตาง ๆ ในการแกไขปญหาไดอยางมประสทธภาพ การเขาถงและใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตอยางสมดล ทวถง และเปนธรรม เพอแกไขปญหาความยากจน และการพฒนาเทคโนโลย นวตกรรมเชงสรางสรรคเพอการพฒนาการผลตและการบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอมใหเกดขนในสงคมไทย โดยสาระส าคญของ กรอบแนวคดและทศทางของแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔ ประกอบดวย แนวคด หลกการ วสยทศน เปาประสงค ตวชวดหลก และประเดนยทธศาสตรส าคญทจะใชในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ซงมรายละเอยดดงน

๕.๑ แนวคด

๕.๑.๑ นอมน ำพระรำชด ำรสของพระบำทสมเดจพระเจำอยหว มาเปนแนวทางในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาต ซงทรงมพระราชด ารสเมอครงเสดจออกมหาสมาคม ในงานพระราชพธเฉลม พระชนมพรรษา วนท ๕ ธนวาคม ๒๕๒๑ ดงความตอนหนงวา

- ๘๑ -

“...ทกวนน ประเทศไทยยงมทรพยากรพรอมมล ทงทรพยากรธรรมชาตและทรพยากรบคคล ซงเราสามารถน ามาใชเสรมสรางความอดมสมบรณ และเสถยรภาพอนถาวรของบานเมองไดเปนอยางด ขอส าคญเราตองรจกใชทรพยากรนนอยางฉลาด คอไมน ามาทมเทใชใหสนเปลองไปโดยไรประโยชน หรอไดประโยชน ไมคมคา หากแตระมดระวงใชดวยความประหยดรอบคอบ ประกอบดวย ความคดพจารณาตามหลกวชา เหตผล และความถกตองเหมาะสม โดยมงถงประโยชนแทจรงทจะเกดแกประเทศชาต ทงในปจจบนและอนาคตอนยนยาว...”

๕.๑.๒ ย ดหล กป ร ชญ ำของเศ รษ ฐก จพ อ เพ ยง (Sufficiency Economy Philosophy) เปนแนวทางหลกในการสรางสมดลระหวางการอนรกษและใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม บนแนวทางของความพอประมาณ ความมเหตผล และใชองคความรทงทางวชาการ และภมปญญาทองถนป ระกอบ การต ดส น ใจ โดยค าน งถ งความถ กต อ งและ เป น ธรรม ในการสร างภ ม ค ม ก น แก ฐานทรพยากรธรรมชาตและคณภาพสงแวดลอม นอกจากน การนอมน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาใชเปนแนวคด เพอใหเกดการขบเคลอนอยางเปนรปธรรมในทกภาคสวน และทกระดบ โดยมแนวคด การพฒนาทยดคนและชมชนทองถนเปนศนยกลางของการพฒนา และวางแนวทางการบรหารจดการประเทศอยในทางสายกลาง เหมาะสมและมการบรณาการการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทผสมผสานกบการพฒนาประเทศดานเศรษฐกจ และสงคม ทจะน าไปสการสรางสมดลและการพฒนาทยงยนของประเทศอยางแทจรง

๕.๒ หลกกำร

การบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจ าเปนตองน าหลกการทส าคญมาใชประกอบการก าหนดกรอบแนวคดและประเดนยทธศาสตรในระยะ ๕ ปขางหนา ดงน

๕.๒.๑ กำรพฒนำทยงยน (Sustainable Development) เปนหลกการท ใหความส าคญกบ การพฒนาประเทศอยางมดลยภาพ ทงดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ซงจะตองเกอกลและ ไมกอใหเกดความขดแยงตอกน โดยการขยายตวทางเศรษฐกจมการพฒนาทมคณภาพและแขงขนได จะตองค านงถงขดจ ากดของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทจ าเปนตองสงวน และรกษาไวใชประโยชนไดอยางยาวนาน โดยมการใชทรพยากรทกชนดอยางประหยด มประสทธภาพสงสด และไมสงผลกระทบตอ ความตองการของสงคมทงในปจจบนและอนาคต ซงการน าหลกการนมาใช เพอเสรมการจดท ากรอบแนวคดและประเดนยทธศาสตรฯ ใหมความเหมาะสม สอดคลองกบการก าหนดมาตรการและแนวทางทจะน ามาใชในการแกไขปญหาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะตอไป อกทงท าใหการแกไขปญหาดงกลาวมความสอดคลองกบสภาพสงคมและสถานการณของประเทศ และของโลกทมการเปลยนแปลง อยตลอดเวลา

- ๘๒ -

๕.๒.๒ กำรบรหำรจดกำรเชงระบบนเวศ (Ecosystem Approach) เปนหลกการจดการทค านงถงควำมสมพนธเชงระบบหรอองครวม (Holistic) เพอการด ารงอยของระบบนเวศอยางสมดล และการตอบสนองตอความตองการของมนษย เพอใหสามารถใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดอยางยงยน โดยมการบรณาการดานการจดการทดน น า และสงมชวตทอาศยอยในบรเวณนน ใหเกดความสมดลทงในการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ การใชประโยชนอยางยงยน และ การแบงปนผลประโยชนอยางเทาเทยมและเปนธรรม ทงน การบรหารจดการเชงระบบนเวศเปนกลยทธทเหมาะส าหรบใชในการปรบตวเพอการจดการแกไขปญหาทมความซบซอน มการแปรเปลยนของระบบนเวศ และการขาดองคความรในการจดการหรอการขาดความเขาใจถงหนาทของระบบนเวศ

๕.๒.๓ กำรระวงไวก อน (Precautionary Principle) เป นหลกการจดการเช งรกท เน น การปองกนผลกระทบลวงหนำ โดยการสรางระบบภมคมกนใหกบทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมโดยเฉพาะพนททมระบบนเวศทเปราะบางและพนทเสยง และเปนหลกการพนฐานทจะใชในนโยบาย ดานสงแวดลอมและสาธารณสข ซงมการค านงถงกจกรรมทจะกอใหเกดความเสยงและเปนอนตรายตอสขภาพของมนษยหรอสงแวดลอม และควรน ามาใชเปนแนวทางในการปองกนความเสยหายทจะเกดขน ในกรณทสาเหตของปญหาและผลกระทบทจะเกดขนไมมความสมพนธกน เมอน ามาอธบายเชงวทยาศาสตรได โดยผเปนเจาของโครงการด าเนนกจกรรม ควรเปนผตรวจพสจนปญหาและผลกระทบเหลานนมากกวาใหเปนหนาทของสาธารณชน ซงขนตอนของการระวงไวกอนควรมการเปดเผยขอมลสสาธารณะใหครบถวน เปนไปตามหลกประชาธปไตย โดยใหผทมสวนเกยวของหรอผทไดรบผลกระทบ และประชาชนในพนท ไดเขามามสวนรวม และตองใหมการทดลองหาทางเลอกอนๆ ใหครอบคลม และครบถวน

๕.๒.๔ ผก อมลพษ เปนผ จ ำย (Polluters Pay Principle: PPP) เปนหลกการของการน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรมาใชในการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยผกอมลพษหรอ ผกอความเสยหายตอสงแวดลอมตองเปนผรบผดชอบคาใชจายในการปองกนความเสยหายทจะเกดขนตอสขภาพของมนษย หรอสงแวดลอม แตทงน จะตองมการพจารณาดวยวามลพษใดทเขาไปท าลายสงแวดลอม ผกอมลพษคอใครและจะตองจายเงนเปนจ านวนเทาใด และใครคอผรบเงนทผจายจายมาให ซงประเดนค าถามเหลานยากตอการอธบายใหเกดความชดเจนได ดงนน หลกการนจงมกใชในการสงเสรมวาระการด าเนนงานดานส งแวดลอม (Environmental Agenda) มากกวาทจะไปก าหนดให ผกอมลพษจายคาเสยหายใหแกผทไดรบผลกระทบจากการด าเนนกจกรรมนนๆ เพราะทกกจกรรมของมนษยมกจะท าใหเกดความเสยหายตอสงแวดลอม อยางไรกตาม การใชหลกการผกอมลพษเปนผจายเพอลดการกอมลพษ สงเสรมการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต ใหมประสทธภาพ สงเสรมการฟนฟ และอนรกษทรพยากรธรรมชาต และรกษาคณภาพสงแวดลอม รวมทงสงเสรมใหเกดความเปนธรรมในสงคม เชน การจดเกบภาษทสอดคลองกบกจกรรมของทงผบรโภคและผผลต เปนตน

- ๘๓ -

๕.๒.๕ ผไดรบผลประโยชน เปนผจำย (Beneficiaries Pay Principle: BPP) เปนหลกการ การสงเสรมความรบผดชอบใหผทไดรบประโยชนเปนผจายคาตอบแทนใหกบผใหบรการดานระบบนเวศ ทงทอยตนทาง และปลายทาง โดยการบรการดานระบบนเวศหมายความถง ทรพยากรธรรมชาตอนเปนสมบตสาธารณะ และภายใตหลกการนจะตองไดรบการสนบสนนจากรฐบาล มาท าหนาทในการปกป องทรพยากรธรรมชาตเหลานน ซงการไดรบประโยชน ไมจ าเปนตองเปนการไดใชทรพยากรธรรมชาตเพยงอยางเดยว แตประโยชนทไดรบรวมถงการทมอากาศสะอาดบรสทธ และการมแหลงทศนยภาพทสวยงาม โดยผใดกตามทมสวนชวยดแลรกษาทรพยากรธรรมชาตเหลานน

๕.๒.๖ ควำมเปนหนสวนของรฐ-เอกชน (Public-Private Partnership: PPP) เปนหลกการ ทใชสรำงกำรรวมรบผดชอบ และควรน ามาใชควบคกบหลกการผกอมลพษเปนผจาย เพอสงเสรมใหภาคเอกชนเขามาลงทนและมบทบาทในการจดการสงแวดลอมมากขน รวมทงเปนหลกการการด าเนนโครงการแบบการบรการตอสาธารณะใหเกดความส าเรจ และเกดการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมระหวางรฐและภาคสวนอนทไมใชของรฐ รปแบบของหลกการนจะเปนลกษณะของการ เปนหนสวนดานการเงน การกอสราง และการด าเนนโครงการรวมกน เชน การจดท าเครอขายการขนสงสาธารณะ สวนสาธารณะ และศนยเรยนรดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เปนตน ซงการเปนหนสวนทางการเงนในการด าเนนโครงการภายใตหลกการน จะชวยใหการด าเนนโครงการส าเรจไดเรวขน และมความเปนไปได ในสวนของภาคเอกชนซงจะรวมถงหนสวนจากทองถนหรอองคกรระหวางประเทศ ทมความเชยวชาญเชงเทคนค หรอดานการเงนทเกยวของกบโครงการกได หรออาจเปนองคกรพฒนาเอกชน องคกรจากภาคชมชนทเปนผมสวนไดสวนเสยโดยตรง และไดรบผลกระทบจากการด าเนนโครงการ

๕.๒.๗ ธรรมำภบำล (Good Governance) เปนหลกการการบรหารจดการทด สามารถน าไปใชทงภาครฐและเอกชน ธรรมทใชในการบรหารงานนหมายถง ศลธรรม คณธรรม จรยธรรม และความถกตอง ชอบธรรมทงปวง ซงวญญชนพงมและพงประพฤตปฏบต อาท ความโปรงใส ตรวจสอบได การปราศจาก การแทรกแซงจากองคกรภายนอก ทงน ธรรมาภบาลนอกจากเปนหลกการทชวยสรางสรรคและสงเสรมองคกรใหมศกยภาพและประสทธภาพแลว ยงท าใหบคคลภายนอกทเกยวของมความศรทธาและเชอมนในองคกรนนๆ และท าใหองคกรมการพฒนาอยางตอเนอง โดยองคประกอบของหลกธรรมาภบาลม ๖ ประการคอ (๑) หลกนตธรรม (๒) หลกคณธรรม (๓) หลกความโปรงใส (๔) หลกความมสวนรวม (๕) หลกความรบผดชอบ และ (๖) หลกความคมคา

๕.๒.๘ กำรขยำยควำมรบผดชอบแกผ ผลต (Extended Producer Responsibility: EPR) เปนหลกการเพมขอบเขตความรบผดชอบของผผลตใหครอบคลมในแตละชวงของวงจรชวตผลตภณฑ เพอใหมการปรบปรงกระบวนการผลตและสงผลใหคณภาพสงแวดลอมดขน หลกการขยายความรบผดชอบแกผผลตจะก าหนดต งแตการรบคน การรไซเคล และการก าจดซากผลตภณฑ เพอใหผผลตเกด ความตระหนกถงผลกระทบทจะเกดขนทงดานบวกและดานลบในแตละชวงของการผลตสนคาหรอผลตภณฑ และใหความส าคญกบการจดการภายหลงการขายหรอใชงาน รวมทงมงเนนใหผผลตม

- ๘๔ -

การปรบปรงและพฒนาการออกแบบผลตภณฑและระบบการผลตใหเปนมตรกบสงแวดลอม ใหผลตภณฑ มอายการใชงานยาวนานขน และลดผลกระทบตอสงแวดลอมจากการจดการซากผลตภณฑ การเกบรวบรวม การใชซ า การบ าบด การก าจด การน ากลบมาใชใหม และใหมการน ามารไซเคลไดหลายรอบ ดวยการเพมหนาทใหผผลตมการเกบรวบรวมซากผลตภณฑทงเกาและใหมไดครอบคลมและทวถง โดยใหมการจดการอยางมประสทธภาพและเหมาะสม

๕.๒.๙ กำรใชทรพยำกรอยำงมประสทธภำพ (Resource Decoupling/Resource Efficiency) เปนหลกการลดอตราการใชทรพยากรตอหนวยกจกรรมทางเศรษฐกจ และเปนการลดการใชปรมาณทรพยากรในสวนของวสด พลงงาน น า และทรพยากรดน ทจะตองน าไปใชในการด าเนนกจกรรมทางเศรษฐกจใหเปนไปในระดบปกต สงผลใหเกดการเพมผลตภาพการใชทรพยากรใหมประสทธภาพมากยงขน และปรมาณการเกดมลพษโดยรวมจากกจกรรมทางเศรษฐกจดงกลาวลดลง

๕.๒.๑๐ สทธมนษยชน (Human Right) เปนหลกการทค านงถงสทธและเสรภาพขนพนฐานของความเปนมนษยทตดตวทกคนมาตงแตเกด เปนสากล ไมสามารถถายโอนและแยกเปนสวนๆ ไดวาสทธใดส าคญกวาสทธใด มความเสมอภาค เปนธรรมและห ามเลอกปฏบต ไมวาจะแตกตางกนทางเชอชาต ชาตก าเนด ศาสนา วฒนธรรม ภาษา วถชวต เพศ รปลกษณ อาย และสตปญญา หรอมความไมเทาเทยมกนในฐานะทางเศรษฐกจและสงคมมากนอยเพยงใดกตาม โดยรฐธรรมนญและกฎหมายตางๆ ไดปกปอง คมครองประชาชนตามหลกสทธมนษยชนในสวนทเกยวของกบการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไดแก สทธและการมสวนรวมในการอนรกษ คมครองทรพยากรธรรมชาต รวมถงสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม สทธในการทจะด ารงชวตอยในสงแวดลอมทดและมคณภาพ สทธในการไดใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพ สทธในกระบวนการยตธรรม สทธในการไดรบทราบขอมลและขาวสารจากทางราชการเกยวกบการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม สทธในการไดรบชดใชคาเสยหายหรอคาทดแทนจากรฐ ในกรณทไดรบความเสยหายจากภยนตรายทเกดจากการแพรกระจายของมลพษหรอภาวะมลพษ สทธในการรองเรยนกลาวโทษผกระท าผดตอเจาพนกงาน หากพบเหนการกระท าใดๆ อนเปนการละเมด หรอฝาฝนกฎหมายเกยวกบการควบคมมลพษ หรอการอนรกษทรพยากรธรรมชาต สทธในการฟองหนวยงานของรฐทเกยวของทกระดบใหด าเนนการตามหนาทในการคมครองสงแวดลอม ดงนน การด าเนนงานของหนวยงานรฐจงควรใหความส าคญกบหลกการของสทธมนษยชนในการเขาถงการใชประโยชน และหนาทในการปกปอง คมครอง อนรกษ และสงวนไวซงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทด เพอเปนการเออประโยชนตอทงคนรนปจจบน และรกษาไวใหแกคนรนในอนาคตทจะไดเขาถงสทธดงกลาวดวยอนจะน ามาซงความผาสกในชวตทเชอมโยงกบสงแวดลอมทดตอไป

หลกการทส าคญขางตน ไดน ามาใชประกอบการก าหนดกรอบแนวคดและทศทางของแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ เพอสงเสรมใหการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศมทศทางทเหมาะสมกบบรบทตางๆ ของประเทศ และไดน ามาใชเปนกรอบในการ

- ๘๕ -

ก าหนดวสยทศน พนธกจ เปาประสงค กรอบตวชวด ประเดนยทธศาสตร กลยทธ และมาตรการ ดงสรปใน รปท ๕-๑ และรายละเอยดในล าดบถดไป

- ๘๖ -

รปท ๕-๑ แผนภาพแสดงความสมพนธของวสยทศน พนธกจ เปาประสงค กรอบตวชวด ยทธศาสตร และมาตรการแนวทางการปฏบตภายใตกรอบแนวคดและทศทางของแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔

๘๖

- ๘๗ -

๕.๓ วสยทศน

อนรกษ ฟนฟ และใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตอยางสมดลและเปนธรรม มสงแวดลอมทด และมงสการเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอม

๕.๔ พนธกจ

ประเทศไทยมการอนรกษ และฟนฟทรพยากรธรรมชาต และความหลากหลายทางชวภาพเพอใหม การใชประโยชนอยางคมคา สมดล และเปนธรรม รวมทงสงแวดลอมไดรบการจดการใหมคณภาพทด บนพนฐานการเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอม

๕.๕ เปำประสงค

๕.๕.๑ สงเสรมใหฐานทรพยากรธรรมชาต และความหลากหลายทางชวภาพไดรบการอนรกษ ฟนฟและใชประโยชนอยางสมดล เปนธรรม และเกดความมนคง

๕.๕.๒ เพมประสทธภาพการใชทรพยากรอยางคมคาทงภาคการผลตและภาคการบรโภค รวมถงสงเสรมใหเกดสงคมทเปนมตรตอสงแวดลอม

๕.๕.๓ สรางส งแวดลอมใหมการจดการคณภาพทด ไดรบการปองกน บ าบด ฟนฟ และสงเสรม การถายทอดสงแวดลอมทดสรนตอไป

๕.๕.๔ สรางศกยภาพเพอรองรบตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภยธรรมชาต รวมถงสงเสรมความรวมมอดานสงแวดลอมกบตางประเทศทงในระดบภมภาคและโลก

๕.๖ กรอบตวชวด

กรอบตวชวดของกรอบแนวคดและทศทางของแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ –๒๕๖๔ มความสอดคลองกบเปาประสงคดงน

๕.๖.๑ ตวชวดเปำประสงคท ๑ สงเสรมใหฐานทรพยากรธรรมชาต และความหลากหลายทางชวภาพไดรบการอนรกษ ฟนฟ และใชประโยชนอยางสมดล เปนธรรม และเกดความมนคง

๑) มแผนทแนวเขตพนทปาอนรกษ ปาสงวน และขอมลการถอครองทดนของรฐครอบคลมทงประเทศ

๒) พนทปาอนรกษ ปาชายเลน และพนทคมครองระบบนเวศทส าคญไดรบการอนรกษและฟนฟ และท าใหมพนทปาเพมมากขน

๓) มระบบฐานขอมลสารสนเทศดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทไดมาตรฐาน และสามารถเชอมโยงกบฐานขอมลอนได

- ๘๘ -

๔) จ านวนพนทเกษตรกรรมทไดรบการจดการฟนฟทรพยากรดนเพมขน

๕) มกลไกการบรหารจดการทรพยากรน าในทกระดบ เพอใหมการจดการทรพยากรน าไดอยางมประสทธภาพและเปนธรรม

๖) ประชากรสามารถเขาถงน าเพอการอปโภค บรโภคตามความจ าเปนขนพนฐานในการประกอบอาชพเพอการผลตและการอตสาหกรรม

๗) มกฎหมายการบรหารจดการน า เพอจดการปญหาอทกภย ภยแลง และการจดสรรน า

๘) มการลดอตราการสญเสยชนดพนธทถกคกคาม ชนดพนธเฉพาะถน และแหลงทอยอาศยตามธรรมชาต

๙) จ านวนหมบานและชมชน ทไดเขามาบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

๑๐) สถตการเกดไฟปาโดยฝมอของมนษยและการเผาซากเศษผลตผลการเกษตรลดลง พนทปาไม รวมถงพนททมซากเศษผลตผลการเกษตรถกเผาลดนอยลง และจ านวนวนทคาฝนละออง ในอากาศเกนคามาตรฐานนอยลง

๑๑) มกระบวนการยตธรรมดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

๑๒) จ านวนแหลงธรณวทยาทส าคญไดรบการอนรกษและพฒนาใหเปนแหลงเรยนร และแหลงทองเทยว

๕.๖.๒ ตวชวดเปำประสงคท ๒ เพมประสทธภาพการใชทรพยากรธรรมชาตอยางคมคา และสงเสรมสงคมใหเปนมตรกบสงแวดลอม

๑) สดสวนของการจดซอจดจางสนคาทเปนมตรกบสงแวดลอมในภาพรวมของประเทศเพมขน

๒) สดสวนการใชพลงงานตอหนวยวสดตอหนวยลดลง (Energy Intensity)

๓) ปรมาณการน าเขาปยเคมและสารเคมก าจดแมลงและศตรพชลดนอยลง และพนทท าการเกษตรอนทรยเพมมากขน

๔) จ านวนโรงงานอตสาหกรรมเชงนเวศเพมขน และจ านวนโรงงานทผานเกณฑอตสาหกรรมสเขยวในระดบ ๓-๕ เพมขนอยางนอยรอยละ ๑๐ ตอป

๕.๖.๓ ตวชวดเปำประสงคท ๓ สรางสงแวดลอมใหมการจดการคณภาพทด ไดรบการปองกน บ าบด ฟนฟ และสงเสรมการถายทอดสงแวดลอมทดสรนตอไป

๑) คณภาพแมน าสายหลกทวประเทศดขน

๒) คณภาพอากาศมจ านวนวนทคาฝนละอองอยในเกณฑมาตรฐานเพมขน และมจ านวนพนททถกเผานอยลง

- ๘๙ -

๓) มการแยกขยะจากครวเรอน หรอตนทางมากขน และสามารถน าขยะกลบไปใชประโยชนใหมไมนอยกวารอยละ ๓๐ และปรมาณขยะทเกดขนตอคนตอวนลดลง รวมถงมการใชประโยชนจากขยะเพอน ามาผลตเปนปยอนทรยหรอผลตพลงงานเพมขน

๔) จ านวนผประกอบการมการจดการซากผลตภณฑในสดสวนเพมขน

๕) ของเสยอนตรายชมชนมการจดการอยางถกตองตามหลกวชาการเพมขน

๕.๖.๔ ตวชวดเปำประสงคท ๔ สรางศกยภาพเพอรองรบตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภยธรรมชาต รวมถงสงเสรมความรวมมอดานสงแวดลอมกบตางประเทศ ทงในระดบภมภาคและโลก

๑) การด าเนนงานการลดกาซเรอนกระจกไดรอยละ ๗-๒๐ ในป พ.ศ. ๒๕๖๓ เมอเทยบเคยงกบกรณปกต ทใชเมอป พ.ศ. ๒๕๔๘ ในภาคขนสงและพลงงาน

๒) มกลไกการเฝาระวงและเตอนภยลวงหนา ในพนทเสยงภยธรรมชาตครบทกพนท

๓) ผลการศกษาวจยเกยวกบพนธกรณดานสงแวดลอมและความตกลงทางการคาทเกยวของกบสงแวดลอมมการน าไปใชในการเจรจา

๔) ขดความสามารถของบคลากรและองคกรทเกยวของกบการเจรจาและการปฏบตตามพนธกรณระหวางประเทศ ไดรบการพฒนา

๕.๗ กรอบแนวคดและทศทำงของแผนจดกำรคณภำพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔

กรอบแนวคดและทศทางของแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐–๒๕๖๔ ประกอบดวย ประเดนยทธศาสตรทส าคญ ๔ ประเดนยทธศาสตรคอ

ประเดนยทธศาสตรท ๑ การจดการทรพยากรธรรมชาตอยางสมดลและเปนธรรม

ประเดนยทธศาสตรท ๒ เพมประสทธภาพการใชทรพยากรธรรมชาตอยางคมคา และสงเสรมสงคมใหเปนมตรกบสงแวดลอม

ประเดนยทธศาสตรท ๓ การจดการคณภาพสงแวดลอมทด ไดรบการปองกน บ าบดและฟนฟ

ประเดนยทธศาสตรท ๔ สรางศกยภาพเพอรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภยธรรมชาต และสงเสรมความรวมมอกบตางประเทศ

ประเดนยทธศำสตรท ๑ กำรจดกำรทรพยำกรธรรมชำตอยำงสมดลและเปนธรรม

ใหความส าคญตอการอนรกษ ฟนฟ และการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต โดยค านงถงขดจ ากดและศกยภาพในการฟนตวของระบบนเวศธรรมชาต เพอรกษาความมนคงของฐานทรพยากรธรรมชาต ใหเกดความสมดลและเปนธรรม สามารถกระจายการเขาถงและแบงปนผลประโยชนทรพยากรธรรมชาตอยาง

- ๙๐ -

เทาเทยมกน โดยเฉพาะคนยากจนและผดอยโอกาส เพอลดขอขดแยง ลดความเหลอมล าของสงคม รวมทงผลกดนใหมการปรบปรง พฒนาและจดท ากฎหมายทจะน ามาใชในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาต มการกระจายอ านาจ และสรางความเปนหนสวน มกระบวนการยตธรรมดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทเนนการบงคบใชกฎหมายใหมประสทธผล มการพฒนาระบบฐานขอมลทมมาตรฐานเดยวกน เช อม โยงกนท งประเทศ ตลอดจนการใช เทคโน โลยส ารสน เทศทางภ ม ศาสตร เพ อการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหมประสทธผล โดยม ๒ กลยทธทส าคญคอ กลยทธท ๑.๑ การจดการทรพยากรธรรมชาตเพอการอนรกษ ฟนฟ และใชประโยชนอยางสมดลและเปนธรรม และกลยทธท ๑.๒ การม สวนรวมในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตใหเกดความยงยน ซงแตละสาขาทรพยากรมแนวทางส าคญ ดงน

กลยทธท ๑.๑ กำรจดกำรทรพยำกรธรรมชำตเพอกำรอนรกษ ฟนฟ และใชประโยชนอยำงสมดลและเปนธรรม

ทรพยำกรปำไม

๑) เพมประสทธภาพการน านโยบายการก าหนดชนคณภาพลมน ามาเปนกรอบการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเชงพนท และน าเครองมอตางๆ มาใชประกอบการจดการใหสอดคลองกบขอเสนอแนะมาตรการการใชทดนในพนทลมน าอยางเครงครด เพออนรกษระบบนเวศปาไมและรกษาสมดลของระบบนเวศลมน า

๒) สงเสรมการบรหารจดการพนทปาทเปนลกษณะกลมปาหรอผนปา (Forest Complex) ท าใหเกดผนปาขนาดใหญเชอมตอเนองกน เพอรกษาสมดลระบบนเวศพนทป า ไม พรอมก าหนดแนวกนชนพนทปาอนรกษและปาสงวนแหงชาตใหชดเจน เพอปองกนการบกรกท าลายปา โดยใหชมชนมสวนรวมในการบรหารจดการเพออนรกษ ฟนฟ และใชประโยชนจากปาอยางยงยน

๓) ปองกนการบกรกท าลายปา โดยด าเนนการตามแผนปฏบตการพนทเปาหมายปองกนและปราบปรามการลกลอบบกรกปา (AO: Area of Operation) เพอก าหนดแนวทางการปองกนและปราบปราม การบกรกพนทปาไม

๔) สงเสรมการฟนฟระบบนเวศปาไมและพนทแนวกนชน รวมถงสงเสรมการเพมพนทสเขยวในเขตเมองและชมชน พรอมสนบสนนการพฒนาปาไมตามแนวพระราชด าร โดยเฉพาะการปลกปา โดยไมตองปลกตามหลกการฟนฟปาตามธรรมชาต (Natural Reforestation) และการปลกปา ๓ อยาง ประโยชน ๔ อยาง

๕) สงเสรมการปลกไมเศรษฐกจทมศกยภาพสง หรอมระบบตดฟนยาวทถกตองตามกฎหมาย และมาตรการระบบการจดการปาไมแบบยงยน ส าหรบพนทนอกเขตพนทปาไมและพนทของเอกชน โดยใหสามารถน ามาใชประโยชน ควบคกบสงเสรมการวจยและพฒนาเพอระบแหลงก าเนดของไม เพอปองกนการลกลอบน าไมออกจากปา โดยเฉพาะลายพมพดเอนเอ (DNA Fingerprint) และการระบชนดของตนไมโดยใชคลนวทย (Radio Frequency Identification: RFID)

- ๙๑ -

๖) ใหสทธชมชนในการใชประโยชนจากปา โดยค านงถงความเปราะบาง ขดจ ากด และศกยภาพในการฟนตวของระบบนเวศ เพอใหชมชนมความรสกหวงแหน เกดการอนรกษทรพยากรปาไม และมการปลกปาเพมขน ตามหลกการผไดรบประโยชนจากปาเปนผทดแลปา

๗) บรณาการงานดานทรพยากรธรรมชาต และงานดานการใชทดนทงในระดบนโยบายและระดบปฏบตของหนวยงานทเกยวของทงภาครฐ เอกชน และองคกรพฒนาเอกชน เพอลดกจกรรมทท าลายทรพยากรปาไม ดน น า และสงแวดลอมอนๆ โดยเฉพาะนโยบายทขดแยงกน ไดแก การใหสนเชอหรอใหเงนกยม การสนบสนนเมลดพนธ ปย หรอสารเคมก าจดศตรพช ยาฆาแมลง และเครองจกรอปกรณ ทจะน าไปใชในการบกรกพนทปา พนทสาธารณะ และการสรางการปนเปอนสารเคมในธรรมชาต รวมถงการเผาในทโลง

๘) เรงจดท าฐานขอมล และก าหนดแนวเขตพนทปาสงวนแหงชาต ปาอนรกษตามกฎหมาย และปาเศรษฐกจ ใหชดเจน และถกตองตามกฎหมาย ครอบคลมทวประเทศ พรอมตดประกาศทแสดงแนวเขตปาแตละประเภทใหประชาชนรบทราบ เพอลดขอขดแยง และเปนการปองกนมใหมการบกรกพนทปาของรฐ

๙) ปรบปรง แกไข และผลกดนกฎหมายทเกยวกบการบรหารจดการทรพยากรปาไม โดยเฉพาะ (ราง) พระราชบญญตปาไม พ.ศ. .... (ราง) พระราชบญญตปาชมชน พ.ศ. .... (ราง) พระราชบญญตสวนปา พ.ศ. .... (ราง) พระราชบญญตปาสงวนแหงชาต พ.ศ. .... (ราง) พระราชบญญตอทยานแหงชาต พ.ศ. .... และ (ราง) พระราชบญญตสงเสรมการอนรกษสตวปา พ.ศ. .... ใหมผลบงคบใชโดยเรว

๑๐) สนบสนนการใชเทคโนโลยบรหารจดการพนทเสยงตอการบกรกท าลายปาและเผาปา โดยใชขอมลภาพถายดาวเทยมหลายชวงเวลา ก าหนดพนทเสยงตอการบกรกปา และตรวจหาต าแหนงจดความรอน เพอตรวจสอบความเสยงการเผาปา รวมถงตรวจสอบความรอนและแหงแลงของพนทเสยง จากปจจยสภาพพนท ตนไม แหลงน า และสถตไฟไหมในอดต และผลจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เพอก าหนดพนทเสยงตอการเกดไฟปา

ทรพยำกรดนและทดน

๑๑) เรงรดการฟนฟและปรบปรงดนทมปญหาและเสอมโทรมใหมคณภาพทด เพอคนความ

อดมสมบรณใหแกดน และใหประชาชนสามารถน าพนทมาใชประโยชนไดอยางเหมาะสมกบศกยภาพของดน โดยใหประชาชนมสวนรวมในทกขนตอน

๑๒) สงเสรมการลดการใชสารเคมในพนทสงและพนทตนน า ควบคไปกบการสงเสรมการท าการเกษตรอนทรย และการใชมาตรการการอนรกษดนและน า เพอใหมการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน

๑๓) เพมประสทธภาพการใชทดนท ากนของเกษตรกร และการจดทดนใหชมชนในรปแปลงรวมตามสภาพพนทและตามเขตการปกครอง โดยมใหกรรมสทธ แตอนญาตใหเขาท าประโยชนในทดนของรฐเปนกลมหรอชมชน ตามหลกเกณฑและเงอนไข โดยใหหนวยงานของรฐซงมอ านาจตามกฎหมายของประเภททดนก าหนดระเบยบ หลกเกณฑ ขอก าหนด พรอมทงจดท าแผนบรณาการการพฒนาคณภาพชวตใหแกเกษตรกรท

- ๙๒ -

ไดรบการจดทดน และมการตรวจสอบคณสมบตการถอครองทดนเปนระยะอยางตอเนอง เพอปองกนการซอ-ขายเปลยนมอ

๑๔) สงเสรมการพฒนาทดนทไมไดใชประโยชนใหมการน ากลบมาใชประโยชน รวมถงการปกปองทสาธารณะประโยชน เพอใหมการใชประโยชนจากทดนและทรพยากรดนอยางมประสทธภาพ

๑๕) พฒนาเครองมอและกลไกในการบรหารจดการทดน โดยเฉพาะกฎหมาย โครงสราง และองคกรทท าหนาทก าหนดนโยบายทดนในภาพรวม และกลไกการแปลงนโยบายไปส การปฏบตใหมเอกภาพ และมประสทธภาพ

๑๖) ปฏรปกฎหมายเกยวกบการจดการทดน ทค านงถงความสมดลดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม และผลกดนใหมการบงคบใชอยางจรงจง รวมถงสนบสนนการออกกฎหมายทใหประชาชนสามารถใชประโยชนในทดนของรฐ แตไมสามารถเรยกรองใหรฐออกเอกสารสทธ โดยเฉพาะการออกโฉนดทดนในภายหลง

๑๗) สนบสนนการใชเครองมอเศรษฐศาสตรและแรงจงใจ เพอใหมการกระจายการถอครองทดนทเปนธรรม โดยเฉพาะการก าหนดเพดานการถอครองทดนทเหมาะสม และการจดเกบภาษทดนในอตรากาวหนา เพอใหเกดมลคาเพมทางเศรษฐกจ และปองกนการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนทไมเหมาะสม

๑๘) ก าหนดมาตรการและแนวทางการใชประโยชนทดนและทรพยากรดน ใหสอดคลองกบศกยภาพของพนทตามระบบนเวศและความสมดลทางธรรมชาต โดยใหประชาชนมสวนรวม

๑๙) จดท าฐานขอมลแนวเขตทดนของรฐใหชดเจนและเปนทยอมรบ และปรบขอมลแนวเขตทดนของรฐใหมกฎหมายรองรบ และสามารถเชอมโยงกบฐานขอมลการถอครองทดนของเอกชน เพอใหเปนระบบมาตรฐานเดยวกน

๒๐) พฒนาระบบโครงขายขอมลดานทดนและทรพยากรดน และขอมลตางๆ ทเกยวของ ไดแก ดานศกยภาพของทรพยากรธรรมชาต ดานพนทเสยงภยธรรมชาต ดานเศรษฐกจและสงคม ใหมความทนสมยอยางสม าเสมอ เพอเปนศนยรวบรวม จดเกบและวเคราะหขอมลดานทดนและทรพยากรดนของประเทศ

๒๑) สนบสนนการใชเครองมอและกลไกทเกยวของกบการถอครองทดนของคนตางชาตอยางเครงครด โดยเฉพาะการบงคบใชกฎหมาย การพฒนาฐานขอมลการถอครองทดนของคนตางชาต และเครอขาย การตรวจสอบ โดยองคกรภาคประชาชน เพอสรางความยงยนกบการใชประโยชนทดน

๒๒) สรางกระบวนการตดตาม ตรวจสอบสาธารณะในการปองกน แกไขปญหาการบกรกทดนของรฐ และเผยแพรประชาสมพนธผลการปฏบตงานใหสงคมไดรบทราบและตรวจสอบได

- ๙๓ -

ทรพยำกรน ำ

๒๓) อนรกษ และฟนฟพนทชมน า และแหลงน าธรรมชาต ใหเปนแหลงกกเกบน าอยางเตมศกยภาพของพนท เพอใหสามารถรองรบปรมาณน า ชะลอน า และลดปรมาณน าหลาก รวมถงเปนแหลงน าของชมชนส าหรบใชประโยชนในฤดแลง และบรรเทาอทกภยในฤดฝน

๒๔) อนรกษ ฟนฟ และพฒนาพนทแหลงน าธรรมชาต แหลงน าทมอยเดม และล าน าทตนเขน โดยปรบปรงทางระบายน า และขจดสงกดขวางในคคลอง ทค านงถงผลกระทบตอความหลากหลายทางชวภาพของแหลงน า รวมถงปรบปรงคนกนน า ฝายทดน า และประตระบายน า ใหมประสทธภาพในการระบายน า โดยการมสวนรวมของประชาชน

๒๕) ส ารวจ และพฒนาพนททมศกยภาพและเหมาะสมในการกกเกบน าผวดน ใหเปนพนทแกมลง ส าหรบไวใชในการอปโภคและบรโภค โดยใชพนทสาธารณะของชมชนเพอเปนแหลงน าชมชน และเปนการรองรบน าส าหรบปองกนน าทวม

๒๖) สงเสรมและพฒนากลไกการบรหารจดการทรพยากรน าแบบบรณาการในทกระดบ โดยกระบวนการมสวนรวมจากทกภาคสวน ไดแก คณะกรรมการลมน า และการจดท าแผนการบรหารจดการ ลมน า เพอก าหนดนโยบายและกตกาการจดสรรน าตนทนและระบบชลประทานใหเหมาะสม และสอดคลองกบศกยภาพของลมน า รวมถงก ากบดแล ตดตามประเมนผล และการขบเคลอนไปสการปฏบตไดอยางมประสทธภาพ

๒๗) เรงผลกดนใหมพระราชบญญตทรพยากรน า เพอเปนกฎหมายในการแกไขปญหาอทกภย ภยแลง และการจดสรรน าใหมประสทธภาพ และปรบปรงพระราชบญญตน าบาดาล พ.ศ. .... เพอใหมการพฒนา แหลงน าบาดาลส าหรบประชาชนในเขตทรกนดารและยากจน รวมถงแกไขปญหา อปสรรคของหนวยงานทรบผดชอบในการควบคมการสบและเจาะน าบาดาลในเขตหามสบน าบาดาล

๒๘) เพมประสทธภาพการบรหารจดการทรพยากรน า โดยพฒนาแหลงน าขนาดกลางและขนาดเลก แหลงน าในไรนา และแหลงน าบาดาล รวมทงขยายพนทชลประทานใหครอบคลมพนททมศกยภาพ พรอมทงปรบปรงและพฒนาระบบชลประทานใหมประสทธภาพ เพอใหสามารถจดสรรน าส าหรบภาคชมชน ภาคเกษตรกรรม ภาคอตสาหกรรม และภาคบรการอยางเพยงพอ

๒๙) สนบสนนการศกษาวจย เพอพฒนาฐานขอมลและจดเกบรวบรวมขอมลการใชน าของประชากรในลมน าใหเปนมาตรฐานเดยวกน ครอบคลมภาคเกษตรกรรม อตสาหกรรม บรการ และชมชน และเพอเพมประสทธภาพการบรหารจดการน าในแตละกจกรรม โดยผานกระบวนการรบฟงความคดเหนของผมสวนไดสวนเสย

๓๐) สนบสนนระบบผนน า ระบบเชอมโยงแหลงน าภายใน ระหวางลมน า และระหวางประเทศ เพอน ามาพฒนาแหลงน าส าหรบรองรบเขตเศรษฐกจพเศษ และพนทอตสาหกรรมใหม โดยค านงถงความเหมาะสมดานอทกวทยา สภาพภมศาสตร ผลกระทบสงแวดลอม และความสมพนธทดกบประเทศเพอนบาน

- ๙๔ -

ทรพยำกรธรณ

๓๑) สงวนรกษาทรพยากรแรทมศกยภาพและเปนปจจยการผลตทส าคญของภาคอตสาหกรรม เพอใหมการใชประโยชนในระยะยาว และสรางความมนคงแกประเทศในอนาคต

๓๒) เรงรดส ารวจและประเมนแหลงธรณวทยา และซากดกด าบรรพของประเทศ เพอการอนรกษ และพฒนาใหเปนแหลงอทยานธรณ แหลงเรยนร และแหลงทองเทยวเชงอนรกษ

๓๓) พฒนาและก าหนดหลกเกณฑ รปแบบ และแนวทางการใชประโยชนทดนทเหมาะสมในเขตเศรษฐกจแรใหชดเจน และตดประกาศใหทราบโดยทวกน ส าหรบใหหนวยงานทเกยวของใชเปนกรอบ การด าเนนงานทเปนไปในทศทางเดยวกน

๓๔) เรงรดส ารวจและจดท าเขตศกยภาพแร และเขตเศรษฐกจแรทงประเทศใหแลวเสรจ เพอก าหนดมาตรการการอนรกษทรพยากรแร โดยใหมการน าทรพยากรแรมาใชประโยชนตามความเหมาะสมและจ าเปน รวมถงเตรยมความพรอมของพนท ตลอดจนมแนวทางการฟนฟ และใชประโยชนพนทภายหลงการท า เหมองแร เพอใหเกดประโยชนสงสด เปนธรรม และการพฒนาทรพยากรแรมความยงยน

๓๕) พฒนาฐานขอมลทรพยากรแร และมการเชอมโยงเครอขายกบขอมลดานอนๆ โดยเฉพาะ ดานสขภาพ รวมถงสรางชองทางการเผยแพรขอมล และใหมการรายงานผลการตดตาม ประเมนผล การด าเนนงานในการเขาถงและใชประโยชนจากทรพยากรแรอยางคมคา โดยสนบสนนใหสาธารณชน มสวนรวม ตลอดจนพฒนาใหเปนศนยขอมลกลางทมความทนสมย สะดวกตอการเขาถง และใหบรการไดอยางมประสทธภาพ

๓๖) สรางกลไกเพอเสรมสรางศกยภาพของทองถนและชมชนในการตดตาม ตรวจสอบ และดแลผลกระทบทจะเกดขนตอสงแวดลอมและสขภาพจากการท าเหมองแร เพอเพมประสทธภาพการใชประโยชนจากทรพยากรแร โดยค านงผลกระทบตอสงแวดลอมและชมชนจากการพฒนาทรพยากรแร

๓๗) พฒนาเครองมอทางเศรษฐศาสตรและสรางแรงจงใจ เพอก ากบ ควบคมการบรหารจดการเหมองแรใหเปนมตรกบสงแวดลอมและสขภาพ และสงเสรมความรบผดชอบตอสงคม เพอใหสามารถอยรวมกบชมชน รวมถงเรงสรางมาตรการก ากบ ดแลและชดเชยคาเสยหาย ตามหลกการผกอมลพษเปนผจายอยางเปนธรรม

๓๘) สงเสรมการวจยและพฒนาเทคโนโลยและนวตกรรม โดยเฉพาะการใชเทคโนโลยการท าเหมองแรทเปนมตรกบสงแวดลอม รวมถงองคความรใหมๆ เพอการอนรกษและใชประโยชนจากทรพยากรแรอยางมประสทธภาพสงสด และการสรางมลคาเพมในผลตภณฑทใชแรเปนวตถดบ ควบคกบการสนบสนนและจงใจใหใชวสดทดแทนแร

- ๙๕ -

ควำมหลำกหลำยทำงชวภำพ

๓๙) อนรกษพนทปาไมทมความหลากหลายทางชวภาพสง รวมทงชนดพนธสตวและพชเฉพาะถน สตวและพชหายากและใกลสญพนธ ให เปนฐานทรพยากรทมนคง ควบคกบลดภยคกคามการสญเสย ความหลากหลายทางชวภาพ และพนธกรรมของพชและสตวจากการบกรกพนทปา เพอด าเนนกจกรรมตาง ๆรวมถงการเบกปาเพอปลกพชเชงเดยว

๔๐) อนรกษพนธกรรมในรปแบบธนาคารพนธกรรม โดยใหความส าคญกบพนธกรรมทองถนทมคณคาตอระบบนเวศ และ/หรอมความส าคญทางเศรษฐกจ และภมปญญาทองถนทเกยวของ เพอรวบรวมเชอพนธและองคความรส าหรบใชประโยชนในอนาคต และคงความหลากหลายทางพนธกรรม

๔๑) พฒนากลไกในการอนรกษ พนททมความส าคญ พนท เสยงตอการถกคกคาม และพนทท ม ความเปราะบางเชงนเวศ เพอลดอตราการสญเสยแหลงทอยอาศยตามธรรมชาต และด าเนนการฟนฟระบบนเวศทเสอมโทรมใหสามารถด ารงไวซงความสามารถในการใหบรการของระบบนเวศอยางยงยน

๔๒) พฒนากลไก และกฎระเบยบในการปกปอง คมครอง และฟนฟชนดพนธเฉพาะถน และชนดพนธ ทถกคกคามตามทะเบยนชนดพนธทถกคกคามของประเทศไทย เพอคงความหลากหลายทางชวภาพของ ชนดพนธ ความสมบรณและการใหบรการของระบบนเวศ

๔๓) สงเสรมมาตรการทางเศรษฐศาสตร และมาตรการจงใจในการอนรกษและใชประโยชน ความหลากหลายทางชวภาพอยางมประสทธภาพ รวมถงพฒนาและบงคบใชมาตรการทางกฎหมายทเกยวของกบการครอบครองและการคาสตวปาและพชปาใหครอบคลมกบสภาพปญหาทเกดขน เพอปองกนการคกคามความหลากหลายทางชวภาพ

๔๔) พฒนากฎระเบยบ และมาตรการในการก ากบดแลสงมชวตดดแปลงพนธกรรม และการคมครองความปลอดภยทางชวภาพจากเทคโนโลยชวภาพสมยใหม เพอปองกนผลกระทบดานสงแวดลอม สขอนามย เศรษฐกจ และสงคม รวมถงผลกระทบขามพรมแดน

๔๕) ปรบปรงกฎระเบยบ และกลไกในการเขาถงและแบงปนผลประโยชนจากทรพยากรชวภาพในทกภาคสวนทเกยวของ เพอใหสามารถเขาถงการใชทรพยากรชวภาพ และทรพยากรพนธกรรมอยางเทาเทยม เปนธรรม และยงยน พรอมทงก าหนดมาตรการการแบงปนผลประโยชนอยางเทาเทยมและยตธรรม

๔๖) ศกษา ส ารวจ และวจยดานความหลากหลายทางชวภาพในระบบนเวศทมความส าคญ ทงในและนอกพนทคมครอง รวมถงพนททมความหลากหลายทางชวภาพสง และพนทวกฤตทางความหลากหลาย ทางชวภาพ เพอพฒนาและเชอมโยงระบบฐานขอมลความหลากหลายทางชวภาพใหไดมาตรฐาน สะดวกตอการเขาถงและน าไปใชประโยชน

- ๙๖ -

๔๗) พฒนางานวจย องคความร และเทคโนโลยทสนบสนนการพฒนาเศรษฐกจเชงสรางสรรคจาก ฐานทรพยากรชวภาพ โดยอาศยองคความรจากภมปญญาทองถนผสมผสานกบเทคโนโลยสมยใหม รวมถง การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรของการใหบรการของระบบนเวศตางๆ

๔๘) สงเสรมการพฒนาและการใชแนวคดผ ไดรบผลประโยชน เปนผ จาย (Beneficiaries Pay Principle: BPP) โดยเฉพาะอยางย งแนวคด การเกบคาบรการเช งน เวศ (Payment for Ecosystem Services: PES) ในการบรหารจดการความหลากหลายทางชวภาพ เพอจายคาตอบแทนคณคาระบบนเวศและการบรการของระบบนเวศ และเพอใหเกดการคมครองระบบนเวศทมความส าคญอยางเปนรปธรรม

ทรพยำกรทำงทะเลและชำยฝง

๔๙) อนรกษ ฟนฟ และคมครองทรพยากรทางทะเลและชายฝง ปาชายเลน ปะการง หญาทะเล และความหลากหลายทางชวภาพทางทะเลและชายฝง เพอการอนรกษพนธกรรมของสงมชวตทางทะเล และคมครองทรพยากรทางทะเลและชายฝงทมคณคา

๕๐) อนรกษและฟนฟระบบนเวศชายฝงทะเลใหคงความสมบรณ และใหเปนแนวกนชนธรรมชาตระหวางบกและทะเล รวมถงปองกนและลดความเสอมโทรมของหาดทราย หาดหน และหาดเลน เพอคงไวซงคณคาทางระบบนเวศวทยา และความสวยงาม

๕๑) อนรกษสภาพแวดลอมบรเวณชายฝงทะเลและเกาะ เพอการพฒนาการทองเทยวและคณภาพชวตของชมชนอยางยงยน โดยควบคม ดแลการบรหาร และพฒนาการทองเทยวมใหเกดผลเสยหายตอบรเวณชายฝงทะเลและทรพยากรชายฝงทะเลทกประเภท และรกษาฟนฟชายหาด ตลอดจนจดระเบยบชายหาดใหสอดคลองกบหลกการผงเมอง

๕๒) เพมพนทอนรกษและคมครองระบบนเวศทส าคญ ควบคกบยกเลกโครงการทท าลายระบบนเวศและแหลงอาหารของสงมชวตทอาศยบรเวณชายฝง เพอใหมการใชประโยชนทดนบรเวณชายฝงใหสอดคลองกบศกยภาพของพนท

๕๓) สนบสนนมาตรการทเขมงวด และการบงคบใชกฎหมาย เพอปองกนไมใหมการใชประโยชนในพนทปาชายเลนทผดกฎหมาย และใหมการคมครองพนทปากแมน าทส าคญ เพอการอนรกษและใชประโยชนจากทรพยากรทางทะเลและชายฝงอยางยงยน

๕๔) ก าหนดเขต และหลกเกณฑการควบคมการใชประโยชนทดนบรเวณชายฝงทะเล ทใตน าทะเล และทรพยากรทะเลและชายฝง ใหสอดคลองกบศกยภาพในการรองรบ เพอปองกนผลกระทบดานสงแวดลอม และลดขอขดแยงในการด าเนนกจกรรมในพนท

๕๕) ปรบปรงกฎหมาย และก าหนดแนวเขตอนรกษปาชายเลนใหชดเจน ตลอดแนวชายฝ งทะเลท งฝงอนดามนและอาวไทย รวมทงจดท าแผนทแนวเขตใหชดเจน เพอเพมประสทธภาพการบรหารจดการปาชายเลนใหเปนระบบและตอเนอง

- ๙๗ -

๕๖) สงเสรมการประเมนทรพยากรประมง (Fisheries Stock Assessment) และสรางเสรมเศรษฐกจ สน าเงน (Blue Economy) เพอใชในการวางแผนการบรหารจดการใหสอดคลองกบศกยภาพ รวมทงจ ากดและยกเลกเครองมอประมงทท าลายลางและผดกฎหมาย การท าประมงทค านงถงความสมดลของทรพยากรสตวน า และระบบนเวศ โดยสอดคลองกบหลกการการพฒนาทยงยน

๕๗) ก าหนดและจ าแนกเขตพนททมปญหาการกดเซาะชายฝงทะเล ตามระดบความรนแรงและ ความเรงดวนของปญหา หรอมแนวโนมทจะเกดปญหาขนในอนาคต เพอใชก าหนดมาตรการปองกนและแกไขพนททไดรบผลกระทบจากการกดเซาะชายฝงใหเหมาะสมและมประสทธภาพ รวมทงลดการกอสรางทสงผลใหเกดการกดเซาะชายฝง

๕๘) สนบสนนการพฒนางานศกษาวจยทสงเสรมการจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง เชน มลพษทางทะเล การกดเซาะชายฝงทะเล ศกยภาพในการรองรบแหลงทองเทยวของทรพยากรทางทะเลและชายฝง และการเตอนภยพบตทางธรรมชาต เปนตน

กลยทธท ๑.๒ กำรมสวนรวมในกำรอนรกษทรพยำกรธรรมชำตใหเกดควำมยงยน

กำรมสวนรวมในกำรจดกำร

๑) เปดโอกาสใหทกภาคสวนเขามามสวนรวมในการดแล รกษา ตดตาม และตรวจสอบการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมรวมกบหนวยงานภาครฐมากขน โดยเฉพาะภาคเอกชน องคกรพฒนาเอกชน องคกรชมชน กลมอาสาสมคร สถาบนการศกษา สอมวลชน และองคกรปกครองสวนทองถนในลกษณะหนสวนการพฒนา

๒) พฒนาแนวทางการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน และสง เสรมกระบวนการมสวนรวมของภาคประชาสงคมในการเขาถงทรพยากรธรรมชาตอยางสมดลและเปนธรรม

๓) สงเสรมการมสวนรวมในการจดท าและบงคบใชมาตรการการประกาศเขตพนทคมครองสงแวดลอม รวมทงการจดท าแผนฟนฟโดยการมสวนรวม เพอเปนกลไกสนบสนนใหการประกาศเขต พนทคมครองสงแวดลอมบรรลผลส าเรจ

๔) สนบสนนบทบาทการมสวนรวมของชมชนประมงชายฝง รวมถงเสรมสรางเครอขายชมชนชายฝงใหรวมด าเนนกจกรรม เพอการอนรกษทรพยากรทางทะเลและชายฝงและพนทอาว โดยเฉพาะการเฝาระวงการท าประมงทผดกฎหมายในเขตการท าประมงพนบาน การถายทอดความรการปองกนการกดเซาะชายฝงใหแกสมาชก และการใชระบบชะลอคลนทเลยนแบบธรรมชาตใหเหมาะสมกบลกษณะของพนทและวถชวตชมชน

๕) สงเสรมใหองคกรปกครองสวนทองถน และชมชนทองถนมสวนรวมในการก าหนดแนวทาง การบรหารจดการ และบ ารงรกษา เพอคมครองแหลงอนควรอนรกษทางธรณวทยา และพฒนาใหเปน แหลงเรยนร และ/หรอแหลงทองเทยวทางธรทางธรณวทยา รวมถงอทยานธรณวทยา และเพอประโยชน ดานการศกษา คนควา และการวจย รวมทงเพอการพฒนาเศรษฐกจ และสงคมของทองถน

- ๙๘ -

กำรเสรมสรำงศกยภำพกำรจดกำร

๖) สงเสรมการมสวนรวมของชมชนและภาคสวนตางๆ ในการบรหารจดการความหลากหลายทางชวภาพ โดยมการเสรมสรางและพฒนาสมรรถนะของเครอขายในการบรหารจดการ เพอเพมประสทธภาพ ในการด าเนนงานดานการอนรกษ ฟนฟและใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยน รวมถง การขยายเครอขายความรวมมอเพมขน

๗) จดตงกลไกระดบชมชน เพอพฒนาชมชนโดยรอบพนทปาอนรกษใหเปนชมชนเชงนเวศ มวถการด ารงชวตอยรวมกบธรรมชาตไดอยางกลมกลนและพงตนเองได โดยสรางแรงจงใจแกชมชนท รกษาวถชวตเชงอนรกษ และสงเสรมใหมรายไดจากการรกษาระบบนเวศ โดยเฉพาะการจายคาตอบแทนคณคาระบบนเวศ หรอการจายคาตอบแทนใหกบชมชนหรอผทดแลรกษาทรพยากรธรรมชาต (Payment for Ecosystem Services: PES)

๘) สนบสนนใหมการจดตงกองทนพฒนาการมสวนรวมการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพอสงเสรมใหภาคสวนตางๆ มสวนรวมในการสนบสนนงบประมาณ และสามารถน างบประมาณทไดจากการระดมทนมาจดการแกไขปญหาไดอยางทนทวงท และมประสทธภาพ

๙) สนบสนนการพฒนาเทคโนโลย และเพมขดความสามารถใหกบหนวยงานทองถนระดบต าบล เพอเปนหนวยงานเครอขายในการจดเกบขอมลพนฐานท เกยวของ การเฝาระวง และปองกนผลกระทบ ดานสงแวดลอมและสขภาพ อนเกดจากปญหาการพฒนาทรพยากรธรรมชาต

๑๐) เสรมศกยภาพของสอมวลชนดานสงแวดลอม ใหมการสอสารสถานการณดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม พรอมทงมการจดการอยางสรางสรรคและสอดคลองกบกลมเปาหมาย

๑๑) พฒนากระบวนการตดตามโครงการทด าเนนงานโดยกระบวนการมสวนรวมระหวางภาครฐ และภาคประชาชนในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต เพอใหมการประเมนผลทงในระยะสนและระยะยาว รวมถงใหเกดการจดการทอยบนพนฐานของความเปนจรง และเกดความตอเนอง

๑๒) สนบสนนใหมการจดตงกลไก เพอเสรมสรางธรรมาภบาลดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในกระบวนการยตธรรม โดยกระบวนการมสวนรวม

กำรเสรมสรำงควำมรและควำมตระหนกดำนทรพยำกรธรรมชำต

๑๓) สรางความตระหนกและใหความรเกยวกบความส าคญของความหลากหลายทางชวภาพ โดยใหมสงเสรมการศกษาเรยนร ถายทอดองคความร และเสรมสรางความตระหนกของความหลากหลายทางชวภาพในทกภาคสวน รวมทงกระบวนการทจะน าไปสการอนรกษ ฟนฟ และใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยน

- ๙๙ -

๑๔) สนบสนนการจดการเรยน การสอนหลกสตรสงแวดลอมศกษา (Environmental Education) ทงการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย เพอใหผเรยนสามารถเชอมโยงกบวถชวต และสามารถน าไปประยกตใชไดจรง รวมทงเสรมสรางและพฒนาแหลงเรยนรทางธรรมชาตอยางสรางสรรค

๑๕) ประชาสมพนธ และอบรมใหความรแกทกภาคสวนทเกยวของ รวมถงประชาชนในทองถน ได รบทราบถงกฎหมายและสทธของตนเองในการดแลและใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตในทองถน เพอใหเกดความตระหนกถงบทบาทในการเขาไปมสวนรวมในการอนรกษและฟนฟทรพยากรธรรมชาต

๑๖) สนบสนนใหองคกรปกครองสวนทองถนและชมชนทองถนเปนกลไกการพฒนา โดยใหไดรบความรเรองสทธและเสรภาพ เปดโอกาสใหประชาชนรวมคด รวมตดสนใจ รวมท า และรวมรบผดชอบ เพอแกไขปญหาของชมชน ตลอดจนรวมรบผลประโยชนและผลกระทบ เพอใหชมชนเกดการเรยนรผานการเขารวมกระบวนการ ร เทาทนกบการเปลยนแปลง และเพอให เกดเปนสงคมแหงการเรยนร และชมชนเกด ความเขมแขงอยางยงยน

๑๗) จดท าแผนทขอบเขตชนคณภาพลมน าและแนวทางการใชทดน ตามลกษณะชนคณภาพลมน าใหสอดคลองกบขอเสนอมาตรการทก าหนดไว พรอมเผยแพร ประชาสมพนธ และใหความร ความเขาใจแกหนวยงาน ประชาชน และองคกรพฒนาเอกชนทเกยวของ เพอใหเกดความรวมมอในการอนรกษพนทตนน าโดยกระบวนการมสวนรวม

๑๘) ประชาสมพนธ และใหความร ความเขาใจกบประชาชนไดทราบในวงกวาง ถงกระบวนการจดระเบยบการใชประโยชนในพนทปาสงวนแหงชาต ควบคกบการบงคบใชกฎหมายอยางจรงจงผานสอตางๆ เพอปองกนการบกรกพนทปาสงวนแหงชาต

กำรเสรมสรำงเครอขำยเพอกำรจดกำร

๑๙) สนบสนนการเสรมสรางเครอขายนกวชาการ นกเรยน นกศกษา และประชาชน ในการแลกเปลยนเรยนร และตอยอดงานวจยและพฒนา รวมถงสนบสนนใหเกดเครอขายทางวชาการและภาคสวนทเกยวของ เพอใหมการน าผลการวจยไปประยกตใชใหเกดประโยชน ทงในเชงนโยบายและการปฏบต

๒๐) สงเสรมบทบาทของเครอขายประชาชน ชมชน องคกรพฒนาเอกชน และกลมอาสาสมคร ในการใหความรวมมอตอการจดการทรพยากรธรรมชาต โดยเฉพาะการไมเผาปาหรอเผาเศษวสดทางการเกษตร การตดตาม เฝาระวงพนทเสยงตอการเกดไฟปา และเฝาระวงการบกรกพนทปาอนรกษ

- ๑๐๐ -

ประเดนยทธศำสตรท ๒ เพมประสทธภำพกำรใชทรพยำกรธรรมชำตอยำงคมคำ และสงเสรมสงคมใหเปนมตรกบสงแวดลอม

มงเนนใหภาคการพฒนาทกภาคสวนทเกยวของใชทรพยากรธรรมชาตอยางคมคา มประสทธภาพ และลดการเกดผลกระทบตอสงแวดลอมใหนอยทสด โดยใหความส าคญทงตอการสงเสรมการบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอม เพอใหมการปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอม และตอการสงเสรมการใชพลงงานทเปนมตรกบสงแวดลอม เพอใหมการผลตและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม ซ ง ไดแบงออกเปน ๓ สาขาหลก ไดแก สาขาอตสาหกรรม สาขาเกษตรกรรม และสาขาการทองเทยวและบรการ รวมทงตอ การพฒนาเศรษฐกจบนฐานทรพยากรชวภาพอยางยงยน เพอใหเกดการสงเสรมและสนบสนนผผลตและผบรโภค การปรบปรงกฎ ระเบยบ และมาตรการ และการพฒนากระบวนการผลต การบรโภคสนคา และ การบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม ตลอดวฏจกรชวตของผลตภณฑอยางมประสทธภาพ โดยม ๓ กลยทธทส าคญคอ กลยทธท ๒.๑ การสงเสรมการบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอม กลยทธท ๒.๒ การสงเสรมการผลตและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม และกลยทธท ๒.๓ การพฒนาเศรษฐกจบนฐานทรพยากรชวภาพ อยางยงยน ซงแตละดานมแนวทางส าคญ ดงน

กลยทธท ๒.๑ กำรสงเสรมกำรบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอม

กำรปรบเปลยนพฤตกรรมทเปนมตรกบสงแวดลอม

๑) ใหความรแกทกภาคสวนเพอใหเกดความตระหนก และปรบเปลยนพฤตกรรม รวมถงคานยมการใชชวตประจ าวนในการบรโภคสนคาและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม โดยสนบสนนการใชสนคาทตดฉลากสงแวดลอม ฉลากสนคาเกษตรอนทรย ฉลากแสดงประสทธภาพการใชพลงงานหรอทรพยากรของสนคา ฉลากแสดงการปลอยกาซคารบอนออกสบรรยากาศ โรงแรมใบไมเขยว แหลงทองเทยวทมการอนรกษสงแวดลอม และภาชนะหรอวสดหรอถงพลาสตกชวภาพทสามารถยอยสลายไดในธรรมชาต และไม เปนสารตกคางหรอเปนอนตรายตอสงแวดลอม

๒) รณรงค ประชาสมพนธอยางตอเนองและทวถง ใหประชาชนด ารงชวตอยางพอเพยง และเปนมตรกบสงแวดลอมอยางเปนกจวตรประจ าวน โดยจดซอ จดหาสนคาอยางพอด และมทางเลอกในการปฏบตตนทถกตอง เขาใจงาย และสามารถตดสนใจปรบเปลยนพฤตกรรมไดอยางเหมาะสม จนเกดเปนจตส านกสาธารณะไดในทสด

๓) สนบสนนการผลตสอสรางสรรคดานสงแวดลอม และเพมนวตกรรมการรณรงค ประชาสมพนธ เพอสรางความตระหนกและเผยแพรขอมลขาวสารดานสงแวดลอม ตลอดจนวธการใชสอ เพอใหสามารถสอสารผานชองทางใหมๆ ไดตรงกบกลมเปาหมายในแตละชวงวย

๔) ผลกดนหรอปรบปรงระเบยบการจดซอจดจางสนคาทเปนมตรกบสงแวดลอมในหนวยงานภาครฐ เพอสงเสรมใหหนวยงานภาครฐทกแหง เปนหนวยขบเคลอนการจดซอจดจางสนคาทเปนมตรกบสงแวดลอม โดยรณรงค ประชาสมพนธ และสรางความร ความเขาใจถงวธการจดซอจดจางสนคาทเปนมตรกบสงแวดลอมใหแกหนวยงานภาครฐ รวมถงรฐวสาหกจ เอกชน และองคกรพฒนาเอกชน อยางกวางขวาง

- ๑๐๑ -

๕) ปรบเปลยนมาตรการทางการคลง รวมถงผลกดนการบรหารจดการงบประมาณของประเทศ เพอสรางแรงจงใจในการใชทรพยากรและพลงงานอยางมประสทธภาพ และลดการกอมลพษ

๖) สนบสนนการกอสรางระบบสาธารณปโภคขนพนฐานทเปนมตรกบสงแวดลอม โดยเฉพาะอาคารสเขยว ระบบขนสงมวลชน ระบบสาธารณปโภคดานพลงงาน น า การจดการของเสย และการสขาภบาลอนๆ ทเออตอการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ และมผลกระทบตอสงแวดลอมต า รวมทงสงเสรมการใชบรการและการบรโภคระบบสาธารณปโภคขนพนฐานเหลานน เพอกอใหเกดสงคมทเปนมตรกบสงแวดลอม

๗) ผลกดนมาตรการทางภาษทเกยวของทสนบสนนการพฒนา หรอยกระดบเทคโนโลยการผลตทสะอาด เปนมตรกบสงแวดลอม ใชทรพยากรอยางคมคา และมประสทธภาพ

๘) สนบสนนการพฒนาเทคโนโลยและนวตกรรม รวมถงการศกษาวจยในภาคเอกชน และสงเสรมความรวมมอใหเกดการพฒนานวตกรรมและเทคโนโลยรวมกนระหวางภาคเอกชน สถาบนการศกษา และหนวยงานวจยตางๆ อยางจรงจง เพอลดการพงพาเทคโนโลยจากตางประเทศ และสามารถน าเทคโนโลยทไดพฒนามาเพมผลตภาพในการผลตของประเทศ

กำรสงเสรมพลงงำนทเปนมตรกบสงแวดลอม

๙) สนบสนนการผลตไฟฟาดวยพลงงานหมนเวยน โดยใหความส าคญตอการผลตไฟฟาดวยพลงงานทดแทน พลงงานหมนเวยนทสะอาด และมผลกระทบตอสงแวดลอมต า รวมทงสงเสรมใหประชาชนระดบครวเรอน อาคารทวไป ชมชน บรษทเอกชน และสถานทราชการ ตดตงระบบไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตย

๑๐) สงเสรมการผลตพลงงานชวภาพในระดบชมชนอยางครบวงจร โดยสนบสนนเงนทนส าหรบ การผลตและจ าหนายพลงงานชวภาพของชมชน การปลกพชพลงงานของชมชน เพอผลตเปนพลงงานของชมชนกระจายอยในทกพนทตามประเภทของพชและความเหมาะสมกบพนท รวมทงจดใหมเทคโนโลย การผลตพลงงานชวภาพในระดบชมชน และกลไกทางการตลาด เพอรบซอพลงงานชวภาพจากชมชน ตลอดจนปรบปรงกฎหมาย ระเบยบ และขอบงคบทเปนอปสรรคตอการผลตพลงงานชวภาพในระดบชมชน

๑๑) สรางกลไกระบบการรวบรวม ขนสง และแปรรปวสดเหลอทงทางการเกษตรทมตนทนต า โดยเฉพาะลานรบซอและแปรรปปาลม หรอวสดเหลอทงจากการเกษตรประเภทอนๆ รวมถงการน าของเสยหรอวสดเหลอใชก ลบ ม า แปรรปเปนพลงงาน เพอใหมการน าวสดเหลอทง ของเสย และวสดเหลอใช กลบมาใชประโยชนไดอยางคมคา

๑๒) สนบสนนการวจยและพฒนาดานการผลตไฟฟาจากพลงงานทสะอาด รวมถงอปกรณและเทคโนโลยทใชพลงงานในอาคาร การคมนาคม เกษตร และอตสาหกรรมทเปนมตรกบสงแวดลอม เพอลดการปลอยกาซเรอนกระจก

- ๑๐๒ -

กลยทธท ๒.๒ กำรสงเสรมกำรผลตและบรกำรทเปนมตรกบสงแวดลอม

กำรเกษตร

๑) รณรงค ประชาสมพนธใหความร ความเขาใจการใชสารเคมในภาคการเกษตร ลดและเลกการใชสารเคมก าจดศตรพชทมพษรายแรงตอมนษย สตว และสงแวดลอม รวมถงการจดการสารเคมและซากบรรจภณฑในภาคการเกษตรใหถกวธอยางตอเนองและทวถง ตลอดจนควบคมสอโฆษณาสารเคมทมพษรายแรง

๒) สนบสนนวถการด าเนนชวตและภมปญญาของผสงอายเกยวกบการท างานในภาคการเกษตร ทเปนมตรกบสงแวดลอม เพอเพมโอกาสการท างานทเหมาะสมกบวย และเปนการสรางบทบาทของผสงอาย ในการมสวนรวมจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การถายทอดความร และการสบสานภมปญญาทองถนแกคนรนหลง

๓) สนบสนนใหมการออกระเบยบการจดตงกองทน เพอการเยยวยา และชดเชย รวมทงสนบสนน การผลตสารเคมทางการเกษตรทปลอดภยและไดมาตรฐานหรอเปนมตรกบสงแวดลอม

๔) สนบสนนแหลงทนและกลไกทางการตลาด เพอสรางแรงจงใจในการปรบ เป ล ย น รป แบ บ การท าการเกษตรใหเปนมตรกบสงแวดลอม และไดรบผลตอบแทนสงขน โดยเฉพาะการจดหาแหลงทนเพอสนบสนนการลงทนดานเกษตรอนทรย และการสรางกลไกทางการตลาดรองรบการจ าหนายสนคาเกษตรอนทรย

๕) พฒนามาตรฐานสนคาเกษตรทเปนมตรกบสงแวดลอม ควบคกบมาตรฐานความปลอดภย โดยสนบสนนใหมการรบรองสนคาทไดมาตรฐานและเปนทยอมรบของตางประเทศ

๖) สงเสรมการพฒนาปยอนทรย เพอการเกษตรท เหมาะสมกบชนดของดนและความตองการสารอาหารของพชแตละชนด เพอลดการใชปยเคม และไดผลผลตอยางเหมาะสม รวมทงรณรงคใหความรเกยวกบการปลอดการเผาในพนทเกษตรกรรม การใชเครองจกรกลทางการเกษตรเพอไถกลบเศษซากพช และการใชวสดอนทรย

๗) สนบสนนงานวจยและพฒนา และจดท าพนทตนแบบ เพอสาธตการปรบเปลยนกระบวนการผลตใหเปนมตรกบสงแวดลอม โดยเฉพาะวธปฏบตทางการเกษตรทด และการเกษตรอนทรย

อตสำหกรรม

๘) สรางแรงจงใจโดยใชเครองมอทางเศรษฐศาสตร เพอสนบสนนกระบวนการผลตภาคอตสาหกรรมใหไดมาตรฐานในการจดการมลพษ และเพมประสทธภาพการใชทรพยากร เพอใหเกดการลงทนในการปรบเปลยนกระบวนการผลตใหเปนมตรกบสงแวดลอมมากขน รวมถงแสดงความรบผดชอบตอชมชนและสงคม โดยเฉพาะการเขารวมโครงการอตสาหกรรมสเขยวและด าเนนโครงการ จนไดรบการรบรองในระดบท ๕ (ใหผบรโภคสนบสนนผลตภณฑ GIM) และการสรางสรรคคณคารวมใหแกสงคม

- ๑๐๓ -

๙) สงเสรมใหผประกอบการมสวนรวมในการประกอบธรกจของตนเองในชมชนใหเกดความยงยน ดวยการมความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม และการสรางสรรคคณคาเพมรวมกนใหกบสงคม

๑๐) สนบสนนการแบงปนการบรการ เครองมอ และทรพยากรสวนเกนทเกดจากการผลตระหวาง กลมอตสาหกรรม เพอสรางมลคาเพมและลดตนทนการผลต และเปนการรกษาสงแวดลอม รวมถงสนบสนนการพฒนานคมอตสาหกรรมเชงนเวศใหเปนรปธรรม โดยเชอมโยงกบการประเมนสงแวดลอมในระดบยทธศาสตร การวางผงเมอง และเปดโอกาสใหประชาชนไดเขามามสวนรวม

๑๑) ผลกดนการใช และยกระดบมาตรฐานสงแวดลอมใหเปนสากล ส าหรบการจดการองคกร หรอสถานประกอบการ โดยเฉพาะ ISO ๑๔๐๐๐ ส าหรบผประกอบการรายใหญ และขนาดกลางทมศกยภาพ เพอใหเกดการพฒนามาตรฐานสงแวดลอมภายในประเทศ รวมทงชวยสนบสนนการยกระดบการจดการของผประกอบการรายยอย

๑๒) สรางกลไกในการพฒนาแนวทางหรอวธการประเมนผลกระทบตอสงแวดลอมของสนคา องคกร และผลตภณฑของประเทศไทยใหไดมาตรฐาน และเปนทยอมรบในเวทโลก โดยเฉพาะการจดตงศนย ความเปนเลศในการประเมนวฏจกรชวตบนฐานความยงยน และการจดตงคณะกรรมการดานนโยบาย และคณะกรรมการดานเทคนคทเกยวกบการประเมนวฏจกรชวต

๑๓) เพมประสทธภาพการใชพลงงานในภาคการผลตและบรการ โดยสนบสนนการลดการใชพลงงาน หรอใหมการใชพลงงานในกระบวนการผลตและบรการอยางมประสทธภาพ รวมถงสนบสนนใหมการผลตพลงงานทใชพลงงานทดแทน

๑๔) เรงจดท าบญชผลกระทบสงแวดลอมรายสนคา โดยใหมการประเมนตลอดวฏจกรชวต และจดท าฐานขอมลการประเมนวฏจกรชวตของประเทศทถกตอง ครอบคลม และสอดคลองตามมาตรฐานสากล รวมถงใหมการก าหนดมาตรการรายสนคาแกผบรโภค โดยเฉพาะปรมาณการปลอยคารบอน ปรมาณการใชน า และฟตพรนทสงแวดลอม

๑๕) พฒนาฐานขอมลการประเมนวฎจกรชวตของผลตภณฑภาคการผลต การขนสง และการบรโภคสนคา เพอน าไปสการก าหนดมาตรฐาน ฟตพรนทสงแวดลอม ฉลากคารบอน และการออกแบบผลตภณฑทเปนมตรกบสงแวดลอมและปลอยคารบอนต า

๑๖) สนบสนนการวจยและพฒนาดานการใชเทคโนโลยทสะอาด รวมถงเสรมสรางศกยภาพบคลากรในภาคอตสาหกรรม เพอสนบสนนการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม

กำรทองเทยว

๑๗) พฒนาศกยภาพของผประกอบการทงภาคการทองเทยวและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม และ เชงอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รวมถงชมชนทมการจดท าแหลงทองเทยวเชงนเวศ เชงเกษตร และเชงศลปวฒนธรรม

- ๑๐๔ -

๑๘) พฒนาและสนบสนนการทองเทยวเชงอนรกษ รวมถงการทองเทยวและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม และลดปรมาณการปลอยคารบอน โดยสรางแรงจงใจในภาคการทองเทยวและบรการใหมการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ ลดการปลอยมลพษ และลดการใชวสดและสารอนตรายตอสงแวดลอม รวมถงใหมการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในพนท โดยเฉพาะการจดท ามาตรฐาน การออกใบรบรองและใหสทธพเศษส าหรบผประกอบการทงภาคการทองเทยวและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม และเชงอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

๑๙) พฒนาและรบรองมาตรฐานแหลงทองเทยวเชงนเวศ และแหลงทมการจดการอยางยงยน เพอผลกดนใหไดการรบรองมาตรฐานในระดบภมภาคอาเซยน จนเปนทยอมรบในระดบนานาชาต พรอมทงมมาตรการจงใจแกผประกอบการ โดยเฉพาะการประชาสมพนธในตางประเทศ และการบรรจรายชอไวในหมวดบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม

๒๐) พฒนาระบบการจดการดานสงแวดลอมในแหลงทองเทยว โดยเฉพาะระบบการจดการขยะมลฝอย และบ าบดน าเสยชมชน เสนทางการเดนทางทเปนมตรกบสงแวดลอมหรอการจดท าทางจกรยาน ระบบน าดมหรอน าประปาในแหลงทองเทยว รวมทงก าหนดปรมาณนกทองเทยวในบางฤดกาลใหเหมาะสมกบศกยภาพของแหลงทองเทยว ทเจาของแหลงทองเทยวหรอคนในทองถนมสวนรวมในการวางแผน จดการ และรบประโยชน

๒๑) ศกษาศกยภาพของแหลงทองเทยวในทกดาน เพอก าหนดแนวทางการรองรบจ านวนนกทองเทยวในปรมาณทเหมาะสม และไมกอใหเกดผลกระทบตอแหลงทองเทยว ตลอดจนก าหนดแนวทางการอนรกษ ฟนฟ และใชประโยชนจากแหลงทองเทยวใหสอดคลองกบสภาพและศกยภาพของพนท

กลยทธท ๒.๓ กำรพฒนำเศรษฐกจบนฐำนทรพยำกรชวภำพอยำงยงยน

๑) สรางความร ความเขาใจ เพอใหเกดความตระหนก และเหนความส าคญตอการรวมอนรกษ คมครอง และดแลทรพยากรชวภาพ ภมปญญาทองถน และการไดรบผลประโยชน แกทกภาคสวนทเกยวของ รวมถงชมชน และอตสาหกรรมทเกยวของ

๒) สงเสรมการพฒนาศกยภาพของชมชนในการใชประโยชนทสรางมลคาเพม และพฒนาเศรษฐกจบนความหลากหลายทางชวภาพอยางรคณคา เพอการอนรกษและใชประโยชนอยางยงยน ดวยการบรหารจดการโดยชมชนทผสมผสานองคความรจากภมปญญาทองถนและเทคโนโลยททนสมย โดยเฉพาะผลตภณฑชมชนทผลตจากทรพยากรชวภาพ การจดการทรพยากรชวภาพเพอการทองเทยวเชงนเวศ การเกษตรแบบผสมผสานทสงเสรมสขภาพและสงแวดลอม และการท าวนเกษตรแบบสวนบาน

๓) สนบสนนใหมการศกษาวจยการพฒนาธรกจรปแบบใหมจากฐานทรพยากรชวภาพ โดยสนบสนนการจบคธรกจผลตภณฑเชงพาณชยทใชทรพยากรชวภาพในทองถน เพอสรางมลคาเพมในการสรางการเตบโตทางเศรษฐกจทส าคญของประเทศ มการจดการอยางเปนระบบ และมการพฒนามาตรฐานสนคาและบรการ ใหเปนทยอมรบของตลาดตางประเทศ โดยมกลไกก ากบการพฒนาธรกจจากฐานทรพยากรชวภาพ ควบคไปกบ การอนรกษ ตามแนวทางการพฒนาทยงยน

- ๑๐๕ -

ประเดนยทธศำสตรท ๓ กำรจดกำรคณภำพสงแวดลอมทด ไดรบกำรปองกน บ ำบดและฟนฟ

มงเนนใหความส าคญกบการปองกนปญหาสงแวดลอมทเกดขน ณ แหลงก าเนด ลดปรมาณของเสยทเกดขนในทกขนตอน สนบสนนการน ากลบมาใชใหม และมระบบการจดการแบบรวมศนยในการจดการของเสยทเกดขน เพอลดปญหาการสะสมจนเกดเปนแหลงมลพษ รวมถงเพมความรบผดชอบของผผลตใหมบทบาทในการจดการผลตภณฑของตนเองและซากผลตภณฑทเกดขนอยางครบวงจร และเปดโอกาสใหทกภาคสวนมสวนรวมในการจดการ ดแลและรกษาสงแวดลอมใหมคณภาพทด โดยสงแวดลอมจะตองไดรบการจดการอยางเปนระบบ มการบ าบด และฟนฟอยางถกหลกวธ เพอใหมการใชทรพยากรอยางคมคา และไมสงผลกระทบตอชมชนและสงแวดลอม โดยม ๓ กลยทธทส าคญคอ กลยทธท ๓.๑ การปองกน ลด และขจดมลพษ กลยทธท ๓.๒ การเยยวยาชวยเหลอผไดรบผลกระทบ และกลยทธท ๓.๓ การจดการคณภาพสงแวดลอมเมอง และสงแวดลอมอนๆ ซงแตละดานม แนวทางส าคญ ดงน

กลยทธท ๓.๑ กำรปองกน ลด และขจดมลพษ

กำรพฒนำเครองมอกลไกกำรบรหำรจดกำร

๑) ผลกดนใหมการน าเครองมอและกลไกทางเศรษฐศาสตรมาใชในการจดการสงแวดลอม เพอสรางแรงจงใจในการลดการปลอยมลพษ ณ แหลงก าเนด โดยเฉพาะการจดเกบภาษการปลอยมลพษ การเกบคาธรรมเนยมการใชผลตภณฑทกอมลพษสง การเรยกเกบเงนคามดจ า-คนเงน บรรจภณฑตางๆ และสงเสรมหลกการ ๓ Rs (Reduce, Recycle, Reuse) โดยใหมการน ามาประยกตใชและปฏบตใหเหนผลเปนรปธรรมทวประเทศ

๒) เรงผลกดนการจดท ากฎระเบยบการจดการขยะมลฝอย โดยเฉพาะ ราง กฎกระทรวงวาดวยสขลกษณะการจดการมลฝอยทวไป พ.ศ. .... ราง กฎกระทรวงก าหนดอตราคาธรรมเนยมการใหบรการ การเกบ ขน หรอก าจดสงปฏกลหรอมลฝอย พ.ศ. .... ราง พระราชบญญตการบรหารจดการขยะแหงชาต พ.ศ. .... ราง พระราชบญญตการจดการซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสและซากผลตภณฑอน พ.ศ. .... และ ราง พระราชบญญตรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมอง (ฉบบท ..) พ.ศ. ....

๓) ก าหนดใหมการจดท ารายงานการประเมนสงแวดลอมระดบยทธศาสตร (Strategic Environment Assessment: SEA) ส าหรบการพฒนาโครงการบนพนทขนาดใหญในพนทเขตเศรษฐกจพเศษ หรอการพฒนาโครงการหลายโครงการในระยะเวลาเดยวกน หรอใกลเคยงกน และมผลกระทบสะสม กอนตดสนใจด าเนนโครงการ โดยรวมกนก าหนดประเภทของแผนหรอยทธศาสตรรายสาขาทมความส าคญและสงผลกระทบตอสงแวดลอมสง เพอใชประกอบการตดสนใจ และจดวางผงเมองใหเหมาะสม รวมถงก าหนดใหมการประเมนผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมและสขภาพ เพอปกปองคมครองสทธและสขภาพของประชาชนทอาจไดรบผลกระทบจากการพฒนาทสงผลตอการเปลยนแปลงดานสงแวดลอม เศรษฐกจ และสงคม

- ๑๐๖ -

๔) พฒนาการจดท ารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมใหมประสทธภาพ เพอใหม การประเมนผลกระทบสงแวดลอมไดอยางถกตอง ครอบคลม และสอดคลองกบสถานการณปจจบน และเพอใหสามารถน ามาก าหนดมาตรการปองกนและลดผลกระทบสงแวดลอมไดอยางถกตองและเหมาะสม รวมทงใหการพจารณารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมถกตองและรวดเรว เพอเปนการสรางเสรมกลไกการบงคบใชและตดตามการปฏบตงานตามมาตรการไดอยางมประสทธภาพ และผลกดนใหหนวยงานรบผดชอบมการก ากบและตดตามการด าเนนการให เปนไปตามมาตรการอยางเครงครด ตลอดจนสนบสนน การกระจายอ านาจใหแกจงหวดทมศกยภาพในการพจารณารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม และสง เสรมการมสวนรวมของประชาชนในการตดตามการด าเนนงานตามมาตรการปองกนและลดผลกระทบสงแวดลอม

๕) พฒนาฐานขอมลดานสารเคมส าหรบใชในภาคอตสาหกรรม ภาคการเกษตร ภาคการศกษาหรอ การศกษาวจย รวมถงภาคอน อยางเปนระบบ และใหมความเชอมโยงกนตงแตกระบวนการผลต น าเขา กกเกบ จ าหนาย ขนยาย และก าจด เพอเพมประสทธภาพในการบรหารจดการ

กำรจดกำรขยะมลฝอยชมชน และของเสยอนตรำย

๖) ปลกฝงความร ความเขาใจ และสรางจตส านกใหแกนกเรยน นกศกษาในโรงเรยนและสถานศกษา โดยเพมกจกรรมการจดการดานสงแวดลอมในโรงเรยน และสถานศกษาทมแนวปฏบตประสบความส าเรจ อยางเปนรปธรรม โดยเฉพาะการจดการขยะ รวมทงพฒนาคร อาจารยใหมความร ความเขาใจในการถายทอดความรดานสงแวดลอมใหแกนกเรยน นกศกษา ตลอดจนการสรางความรวมมอระหวางรฐ ครอบครว และชมชน

๗) สรางความร ความเขาใจ และความตระหนกแกประชาชน และชมชนในพนทองคกรปกครอง สวนทองถนทไดรบการสนบสนนใหมระบบการจดการขยะมลฝอยแบบรวมศนย รวมถงองคกรปกครอง สวนทองถนทไดรวมน าขยะมลฝอย หรอของเสยไปก าจดในพนทองคกรปกครองสวนทองถนอนทรบก าจด ไดเขาใจถงหลกการบรหารจดการ วธการหรอมาตรการทางเลอกทองคกรปกครองสวนทองถนจะน ามาใช โดยเฉพาะการจดเกบคาธรรมเนยม และระบบการคดแยกขยะ อยางตอเนอง

๘) ผลกดนการลดปรมาณขยะจากตนทาง โดยสนบสนนใหงดหรอเลกการใชกลองโฟม ถงพลาสตก หรอวสดทยอยสลายไดยาก และใหมการพฒนากลไกทางภาษ รวมถงพฒนาพลาสตกชวภาพ หรอวสด อนทเปนมตรกบสงแวดลอมใหสามารถน ากลบมาใชประโยชนใหมได เพอสงเสรมใหมการใชทรพยากรอยางคมคา ตลอดจนใหมการขยายผลพนททประสบความส าเรจในการลดปรมาณขยะจากตนทาง ไปยงพนทอนทมความพรอม โดยใหครอบคลมทวประเทศ

๙) สงเสรมการลงทนแกภาคเอกชนทงทางตรงและทางออมทมการผลตสนคาจากพลาสตกชวภาพ เพอสนบสนนใหมการใชพลาสตกชวภาพอยางเปนรปธรรม และลดการใชพลาสตกจากปโตรเคม โดยปรบปรง แกไขกฎหมายและนโยบาย รวมถงสนบสนนมาตรการทางภาษ โดยลดหยอนภาษใหแกผประกอบการทผลตสนคาจากพลาสตกชวภาพ เพอเปนการสรางแรงจงใจ

- ๑๐๗ -

๑๐) เรงรดแกไขปญหาขยะมลฝอยชมชน เพอใหมการจดการทมประสทธภาพ โดยสง เส รม ใหม การคดแยกขยะตงแตตนทาง เพอใหมการน ากลบมาใชใหมใหมากทสด และเรงก าจดขยะมลฝอยตกคางสะสมในสถานทก าจดในพนทวกฤต รวมทงผลกดนกฎหมายการลดและน าของเสยกลบมาใชประโยชน

๑๑) สนบสนนรานรบซอของเกาทมการคดแยกขยะ และไดรบการออกใบอนญาตประกอบกจการ โดยมสถานทจดเกบทไดมาตรฐาน มการขนสงทปลอดภย และการประกอบกจการไมสงผลกระทบตอสขอนามยของคนงาน สงแวดลอม หรอชมชนขางเคยง รวมถงไดรบการตรวจสอบและตดตามโดยหนวยงานท เกยวของ อยางสม าเสมอ

๑๒) พฒนารปแบบการจดการขยะมลฝอยชมชน เพอใหเกดความคมคา โดยสงเสรมใหภาคเอกชนมารวมลงทนและด าเนนงานในการแปลงขยะผลตเปนพลงงานไฟฟา และใหมการจดการอยางเปนระบบ ครบวงจร สวนขยะทไมสามารถก าจดได ควรสนบสนนใหมการศกษาวธการและเทคโนโลยทเหมาะสม รวมถงสงเสรมใหความรแกองคกรปกครองสวนทองถน ชมชน และประชาชน มความเขาใจในการคดแยกขยะทมคณภาพเหมาะกบการเผา ใหพลงงานสง และเปนทตองการของผประกอบการทรบภาระในการเผาขยะ

๑๓) เพมศกยภาพขององคกรปกครองสวนทองถนในการจดการขยะมลฝอยชมชน โดยสนบสนนใหมระบบการจดการทสอดคลองกบสภาพปญหาในพนทและศกยภาพในการบรหารจดการขององคกรปกครองสวนทองถน และผลกดนใหองคกรปกครองสวนทองถนมการจดเกบคาธรรมเนยม เพอใหมงบประมาณเพยงพอในการเดนระบบ และบ ารงรกษาระบบไดอยางตอเนอง พรอมจดใหมบคลากรทมความช านาญหรอรวมมอกบภาคเอกชน และนกวชาการ ใหการสนบสนนในการเดนระบบ และบ ารงรกษาระบบไดอยางมประสทธภาพ ตลอดอายการใชงาน

๑๔) ใหผผลตและผจ าหนายสนคา สนบสนนผประกอบการทมการคดแยกซากผลตภณฑ ซากบรรจภณฑ และของเสยอนตรายชมชน และมการจดการทถกวธ รวมทงไมเปนอนตรายตอสขอนามยของผคดแยก ไมเปนมลพษตอสงแวดลอม และเปนการน าทรพยากรกลบมาใชไดอยางคมคา

๑๕) เพ ม ความร บ ผ ดชอบ ให แก ผ ผ ล ต (Extended Producer Responsibility) ในการจ ดการ ซากผลตภณฑอยางเปนระบบครบวงจร ตงแตการออกแบบ การผลต และการรวบรวมซากผลตภณฑ รวมถงสถานทจดเกบ และการขนสง ไปจนถงการจดการอยางถกตอง เหมาะสม ปลอดภย และไมสงผลกระทบตอสงแวดลอม เพอใหเกดการใชประโยชนทรพยากรไดอยางคมคาตลอดวฎจกรชวตผลตภณฑ

๑๖) พฒนาและปรบปรงใหมระบบการจดการของเสยอนตรายชมชน มการออกมาตรการในการปองกนและควบคมคณภาพสนคาทไมไดมาตรฐาน รวมถงเครองใชไฟฟาและอปกรณอเลกทรอนกสทมอายการใชงานสนและเกดมลพษ เขามาจ าหนายและใชงานภายในประเทศ โดยสงเสรมการจดตงศนยเพอจดการซากเครองใชไฟฟาและอปกรณอเลกทรอนกสทถกวธ พรอมสนบสนนใหผผลตมสวนรวมรบผดชอบในการจดการซากเครองใชไฟฟาและอปกรณอเลกทรอนกส เพอใหเกดการจดการทยงยน รวมทงผลกดนใหเกดการถายทอดเทคโนโลยการจดการของเสยอนตรายชมชนจากประเทศผผลต

- ๑๐๘ -

๑๗) ตดตามและเฝาระวง เพอปองกนมใหมการลกลอบทงของเสยและสารอนตราย กากอตสาหกรรมและขยะตดเชอในสงแวดลอมทงบนบกและในทะเล รวมถงการลกลอบน าเขาสารอนตรายมาใชในกจการทผดวตถประสงค การรวไหล และการเกดอบตภยจากสารเคม พรอมทงใหความรแกประชาชนและกลมเสยงทอาจไดรบอนตรายจากสารเคม โดยพฒนาระบบการตดฉลาก ระบบตดตามขอมลดานสารอนตรายใหแกผน าเขา ผผลต และผบรโภคทเปนมาตรฐานสากล รวมทงสรางเครอขายประชาชนในการเฝาระวงในพนท

๑๘) ตดตาม และตรวจสอบการใหบรการการจดการของเสยและสารอนตราย กากอตสาหกรรม และ ขยะตดเชอในสงแวดลอมของผประกอบการใหเปนไปตามมาตรฐานและมาตรการทก าหนดอยางเครงครด

๑๙) สนบสนนการวจยและพฒนา เกยวกบขยะทคดแยกและไมสามารถก าจดได ขยะอนตราย สารอนตราย ใหสามารถน ามาใชประโยชนไดใหมอยางคมคา หรอใหมการจดการอยางถกหลกวชาการ รวมถงการวจยและพฒนาวสดทดแทนกลองโฟม และถงพลาสตกทยอยสลายไดยาก โดยเฉพาะการน าพลาสตกชวภาพมาใชประโยชนซ าหลายครงอยางคมคา และมการจดการอยางเหมาะสม

กำรจดกำรน ำเสย

๒๐) สรางความร ความเขาใจ และความตระหนกดานการจดการน าเสยใหแกประชาชน และผทเกยวของทกภาคสวนในพนทองคกรปกครองสวนทองถนทไดรบการสนบสนนใหมระบบการจดการน าเสย มการจดการน าเสยใหไดตามมาตรฐานทก าหนด โดยสงเสรมการจดการน าเสยตามแนวพระราชด ารทใชวธ ทางธรรมชาต

๒๑) สรางพลงของประชาชน ดวยการเปดเผยขอมลเกยวกบแหลงก าเนดน าเสยออกสสาธารณะ รวมถงแหลงก าเนดมลพษทมจดปลอยมลพษออกสสงแวดลอม เพอกดดนการด าเนนการจดการน าเสยใหได ตามมาตรฐานทก าหนด

๒๒) ผลกดนใหมการน าเครองมอและกลไกทางเศรษฐศาสตรมาใชในการจดการสงแวดลอม เพอสรางแรงจงใจในการลดการปลอยมลพษ ณ แหลงก าเนด โดยเฉพาะการจดเกบภาษการปลอยมลพษ และการเกบคาบรการบ าบดน าเสย

๒๓) สงเสรมใหอาคารบานเรอน รานอาหาร และอาคารตางๆ มการตดตงระบบบ าบดน าเสยขนาดเลก หรอมการตดตงถงดกไขมน รวมถงควบคมอาคารขนาดใหญใหมการตดตงและเดนระบบบ าบดน าเสย เพอใหสามารถบ าบดน าเสยไดตามมาตรฐานทก าหนด

๒๔) เสรมสรางศกยภาพใหองคกรปกครองสวนทองถนมระบบรวบรวมน าเสยครอบคลมพนททม ความจ าเปน และมระบบบ าบดน าเสยทเหมาะสมกบศกยภาพขององคกรปกครองสวนทองถน รวมถงเรงใหองคกรปกครองสวนทองถนมการจดเกบคาบรการบ าบดน าเสย เพอใหมงบประมาณเพยงพอในการเดนและบ ารงรกษาระบบไดอยางตอเนอง พรอมจดใหมบคลากรทมความช านาญหรอรวมมอกบภาคเอกชน และนกวชาการ ใหการสนบสนนในการเดนระบบและบ ารงรกษาระบบไดอยางมประสทธภาพ ตลอดอายการใชงาน

- ๑๐๙ -

๒๕) ควบคม และก ากบแหลงก าเนดน าเสยใหอยในระดบทไมเกนมาตรฐานทก าหนด ท งแหลงก า เนดททราบจดปลอยชดเจน และบรหารจดการแหลงก าเนดทไมมจดปลอยทชดเจน รวมทงค านงถงคามลพษสะสมรวม และมการศกษาเปรยบเทยบกบศกยภาพการรองรบมลพษของพนท เพอก าหนดมาตรการในการลดมลพษและพฒนามาตรฐานการปลอยมลพษทเหมาะสม

๒๖) สงเสรมบทบาทของเอกชนใหมสวนรวมในการบรหารจดการน าเสย โดยเฉพาะระบบรวบรวมและ ระบบบ าบดน าเสย รวมถงการจดเกบคาบรการบ าบดน าเสย เพอใหการบรหารจดการน าเสยมประสทธภาพมากยงขน และสอดคลองกบหลกการบรหารจดการทสนบสนนความเปนหนสวนของภาครฐและเอกชน

๒๗) สงเสรมการผลตพลงงานจากน าเสย โดยรวบรวมน าเสยทมความเขมขนสง จากชมชนทมประชากรหนาแนนและมพนทจ ากด หรอชมชนตามเกาะทเปนแหลงทองเทยวส าคญ หรอรานอาหาร และภตตาคาร รวมทงของเสยจากสวม เพอลดการระบายของเสยลงสแหลงน า และลดการระบายกาซเรอนกระจกสบรรยากาศ

๒๘) สงเสรมใหมการน าน าเสยทผานการบ าบด และมคณสมบตตามเกณฑมาตรฐานทก าหนด มาใชประโยชนใหสอดคลองและเหมาะสมกบชนดหรอประเภทของกจกรรม เพอเปนการเพมประสทธภาพการใชทรพยากรน าใหเกดประโยชนอยางคมคาและมความปลอดภย

๒๙) เรงรดหาแนวทางในการพฒนากลไกและระบบการตดตาม ตรวจสอบแหลงก าเนดน าเสย รวมถงแหลงก าเนดมลพษทกประเภท โดยการมสวนรวมของภาคสวนตางๆ ทเกยวของ พรอมมการรายงานผลทรวดเรวและทนตอสถานการณของปญหา เพอใหมการจดการปญหาทเกดขนไดอยางทนทวงท

กำรจดกำรคณภำพอำกำศและเสยง

๓๐) สงเสรมองคกรปกครองสวนทองถนในการก ากบ ควบคม โดยรณรงคสรางความร ความเขาใจ ใหปลอดการเผาในพนทชมชนและเกษตรกรรมอยางตอเนอง และขอความรวมมอจากภาคเอกชน องคกรพฒนาเอกชน ชมชน และประชาชนในการสนบสนนกจกรรมตางๆ โดยไมใหมการเผา ตลอดจนสงเสรมใหน าเศษวสดเหลอใชจากภาคเกษตรกรรมมาท าปยอนทรย

๓๑) สนบสนนการพฒนาและใชเทคโนโลยและนวตกรรมการผลตยานพาหนะใหมให ไดมาตรฐาน มอตราการระบายมลพษทางอากาศต า ปลอดมลพษ ใชเชอเพลงทสะอาด และใชพลงงานอยางคมคา รวมทงพฒนาการตรวจสภาพยานพาหนะทมการใชงาน ใหเปนไปตามมาตรฐานการระบายมลพษอยางเครงครด ตลอดจนสงเสรมใหไดรบการบ ารงรกษาอยางเหมาะสม และใชงานไดอยางมประสทธภาพ

๓๒) ปรบปรงและแกไขกฎหมาย และคามาตรฐานใหสอดคลองกบสถานการณ และสภาพปญหาคณภาพอากาศของแตละพนท โดยเฉพาะในพนททคณภาพอากาศอยในขนวกฤต และมปญหาหมอกควน รวมถงการบงคบใชกฎหมายควบคมคณภาพอากาศจากแหลงก าเนดจากยานพาหนะและสถานประกอบการใหมคาอยในเกณฑมาตรฐานอยางเขมงวด และกฎหมายทเกยวของอยางเครงครด ตลอดจนสงเสรมมาตรการหามมใหมการเผาในพนทชมชน และพนทเกษตรกรรม เพอปองกนปญหามลพษทางอากาศทจะเกดขน

- ๑๑๐ -

๓๓) จดท า พฒนาและเชอมโยงฐานขอมลมลพษจากยานพาหนะดานคณภาพอากาศและเสยง ระหวางหนวยงานทเกยวของ เพอใหมการบรณาการรวมกนในการตดตาม ตรวจสอบ และเพมประสทธภาพการจดการใหมคณภาพอากาศและเสยงส าหรบยานพาหนะและบรเวณพนททมปญหา

กลยทธท ๓.๒ กำรเยยวยำชวยเหลอผไดรบผลกระทบ

๑) ตดตามและเฝาระวงสถานการณมลพษในพนทวกฤตทสงผลกระทบตอสงแวดลอม พรอมเปดเผยขอมลใหสาธารณชนไดรบทราบอยางตอเนองผานทกชองทาง โดยเฉพาะมลสารทกอใหเกดผลกระทบและ ความเสยงตอสขภาพ

๒) สรางกลไกการเยยวยาแกผไดรบผลกระทบฉกเฉน รวมถงการเยยวยาในระยะสน และระยะยาว โดยจดตงระบบกองทนฉกเฉน เพอชดเชยคารกษาพยาบาลและคาใชจายในการฟองรองแกผไดรบผลกระทบ รวมกบการศกษาและก าหนดใชมาตรการทางการคลงทเหมาะสม เปนธรรม และเปนไปตามหลกการผกอมลพษเปนผจาย รวมทงปรบปรงกฎหมายทเกยวของใหสามารถเรยกเกบคาเสยหายจากผประกอบการ เพอรบผดชอบตอความเสยหายทเกดขนไดในระยะยาว ถงแมโครงการจะสนสดลงไปแลว

๓) ฟนฟพนทวกฤตทสงผลกระทบตอสงแวดลอมอยางเปนรปธรรม โดยใหความส าคญกบพนท ทปนเปอนมลพษ และเขตควบคมมลพษ ซงอาจด าเนนเปนโครงการน ารอง หรอจดท าแผนปฏบตการรวมระหวางภาคสวนทเกยวของในทกระดบ เพอระดมทรพยากรในการเรงแกไขปญหาอยางบรณาการ และมการบงคบใชกฎหมายรวมดวยอยางจรงจง เพอสรางมาตรฐานและแนวทางการปฏบตทด

๔) พฒนากระบวนการยตธรรมดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหครอบคลมทกดาน ตงแตการเขาถงขอมลขาวสาร การคมครองสทธมนษยชน การพสจนความเสยหาย การปรบปร งแกไขกฎหมาย ระเบยบ หลกเกณฑทเปนอปสรรคตอการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางยงยนและเปนธรรม และพฒนาองคความรและฐานขอมล พรอมขอเทจจรงทางวทยาศาสตรเพอใชประกอบการพจารณา รวมถงผลกดนใหมการจดตงองคกรอสระดานสงแวดลอมและสขภาพ เพอตรวจสอบและถวงดลการก าหนดนโยบายสาธารณะดานสงแวดลอม

กลยทธท ๓.๓ กำรจดกำรคณภำพสงแวดลอมเมอง และสงแวดลอมอนๆ

สงแวดลอมเมอง

๑) พฒนาศกยภาพของภาคสวนตางๆ ทเกยวของ โดยเฉพาะองคกรปกครองสวนทองถน ชมชน และประชาชนใหมบทบาทในการก าหนดทศทางการบรหารจดการสงแวดลอมชมชน สงแวดลอมภมทศน และพนทส เขยว ดวยตนเองภายใตหลกการการมสวนรวมของประชาชน และการกระจายอ านาจ ไดอยาง มประสทธภาพ พรอมทงมการบรณาการแผนงานรวมกบหนวยงานภาครฐทเกยวของในทกระดบ

๒) สงเสรมใหทองถนสามารถจดรปแบบของเมอง โดยการจดท าแผนและผงการพฒนาตามหลกการของสงแวดลอมเมองทย งยน ท เออตอการพฒนาคณภาพชวตของประชากร ในลกษณะของเมองอจฉรยะ

- ๑๑๑ -

แหงอนาคต และเมองสเขยว ทชวยเพมการพฒนาและสรางคณคาพนทสเขยว และความหลากหลายทางชวภาพในเมอง รวมทงมระบบขนสงมวลชนและการสญจรทางเลอกทเอออ านวยความสะดวกตอการเดนทางสญจร มการใชพลงงานสะอาด มระบบจดการของเสยและน าเสยทมประสทธภาพ มระบบสารสนเทศเพอการตดตอสอสารททนสมย และมการพฒนาโครงสรางพนฐานทเปนมตรกบสงแวดลอม ทงน ใหค านงถงบรบทของเมอง เพอความสมดลของชวตและสงแวดลอม

๓) พฒนาคณภาพชวตและจดสภาพแวดลอมของชมชน รวมถงชมชนแออด ใหมความเปนระเบยบเรยบรอย โดยเฉพาะการตดตงระบบการจดการน าเสยขนาดเลก การตดตงถงดกไขมนของชมชนรมน า ล าคลอง และการสนบสนนกระบวนการเรยนรของประชาชนในชมชนแออด เกยวกบการดแลสภาพแวดลอมและอนามยสงแวดลอม เพอสรางการมสวนรวมในการพฒนาและปรบปรงเมองใหนาอย และปลอดภยตอสขภาพ

๔) ก าหนดมาตรการปองกนการบกรกพนทสาธารณะเพอน ามาจดท ากจกรรมทสงผลกระทบตอสงแวดลอม ทงดานการเกษตร การตงถนฐาน และการอตสาหกรรม

๕) สนบสนนและผลกดนใหองคกรปกครองสวนทองถนดแลรกษาและเพมสดสวนพนทสเขยวในชมชนใหเปนไปตามเกณฑหรอมาตรฐานสากล ฟนฟระบบนเวศ และพนททไมไดใชประโยชนทเสอมโทรม เพอใหเปนแหลงกกเกบคารบอนและแหลงของความหลากหลายทางชวภาพดดซบมลพษ รวมทงมความพรอมเพอรบมอกบการเปลยนแปลงหรอมภมตานทาน (Resilience) และสงเสรมคณภาพชวตความเปนอยของประชาชน

๖) ก าหนดกฎ หลกเกณฑ และกฎหมาย เพอใหมการน าเครองมอทางเศรษฐศาสตรมาใชในการบรหารจดการสงแวดลอมเมองใหเกดประสทธภาพยงขน พรอมทงใหความรแกประชาชนในการมสวนรวม ในการบรหารจดการสงแวดลอมทงในภาพกวางและรายสาขา

๗) จดท าและบงคบใชผงเมองทมการวางและก าหนดการใชประโยชนทดนอยางเปนสดสวน ชดเจน และสอดคลองกบศกยภาพ และรกษาความสมดลของสงแวดลอมในพนท เพอรองรบการขยายตวของเมองและชมชนในอนาคต รวมถงก าหนดพนทสเขยวรอบเมอง เพอเปนพนทแนวกนชนรอบเมอง และปองกน การขยายตวของเมองอยางไมเปนระบบ

๘) จดท าและปรบปรงนโยบาย แผน และมาตรการทเกยวของกบการจดการสงแวดลอมชมชน การจดการสงแวดลอมภมทศน และการจดการพนทสเขยว รวมทงพฒนาหลกเกณฑ กฎหมาย เครองมอ และกลไก เพอผลกดนนโยบาย แผน และมาตรการไปสการปฏบตเหนผลอยางเปนรปธรรม

๙) สงเสรมใหมการจดท าระบบฐานขอมลดานสงแวดลอมเมองในระดบชมชน และเชอมโยงตงแตระดบจงหวด จนถงระดบชาต เพอประโยชนในการบรหารจดการ และการวางแผนดานสงแวดลอมทยงยน

- ๑๑๒ -

สงแวดลอมธรรมชำต สงแวดลอมศลปกรรม และแหลงมรดกทำงวฒนธรรม

๑๐) สนบสนนบทบาทขององคกรปกครองสวนทองถน และภาครวมพฒนาในการบ ารงรกษาสงแวดลอมธรรมชาต สงแวดลอมศลปกรรม และแหลงมรดกทางวฒนธรรม รวมทงสนบสนนบทบาทของสถานศกษา ประชาชน และเยาวชนในทองถนใหเขาถงการใชประโยชนจากสงแวดลอมธรรมชาต และสงแวดลอมศลปกรรมเพอสงเสรมการเรยนรอยางสรางสรรค และค านงถงการรกษาคณคาทางวฒนธรรมอนดงาม

๑๑) ก าหนดกฎ หลกเกณฑ และกฎหมาย รวมถงเครองมอกลไกอน เพอน ามาคมครองสงแวดลอมธรรมชาต สงแวดลอมศลปกรรม และแหลงมรดกทางวฒนธรรมใหไดรบการจดการทด

๑๒) จดท ามาตรฐานดานคณภาพของสงแวดลอมธรรมชาต สงแวดลอมศลปกรรม และแหลงมรดก ทางวฒนธรรม เพอใชเปนแนวทางในการปรบปรงแหลงธรรมชาต แหลงศลปกรรม และแหลงมรดกทางวฒนธรรม รวมถงสภาพแวดลอมโดยรอบ ใหสอดคลอง ไดมาตรฐานและกลมกลนกบสภาพทางธรรมชาตดงเดม

๑๓) ก าหนดและวางผงสงแวดลอมธรรมชาต สงแวดลอมศลปกรรม และแหลงมรดกทางวฒนธรรม รวมถงก ากบการใชประโยชนทดนโดยรอบ ใหสอดคลองกบศกยภาพในการรองรบของพนท และก าหนดใหมกลไกการจดการของเสยและมลพษทเกดจากกจกรรมการทองเทยวอยางมประสทธภาพ

๑๔) ก ากบ ดแลใหแหลงทไดรบการประกาศขนทะเบยนเปนมรดกโลก รวมถงพนทแนวกนชน มการจดการทเปนไปตามมาตรฐาน และเกดความยงยน โดยสนบสนนกลไกการจดการแบบมสวนรวม และใหไดรบการสนบสนนจากภาคสวนทเกยวของอยางตอเนอง

ประเดนยทธศำสตรท ๔ สรำงศกยภำพเพอรองรบกำรเปลยนแปลงสภำพภมอำกำศและภยธรรมชำต และสงเสรมควำมรวมมอกบตำงประเทศ

มงเนนการสรางศกยภาพของประชาชน โดยเฉพาะในพนททมความเปราะบาง และมความเสยงใหสามารถเตรยมพรอมรบมอและปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภยพบตทเกดขน โดยสรางความร ความเขาใจแกสงคม เพอใหเหนความส าคญและความตระหนกถงการลดการปลอยกาซเรอนกระจก เขาใจถงผลกระทบ และความเสยงทจะเกดขนจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ การรบและการถายทอดเทคโนโลยทชวยลดการปลอยกาซเรอนกระจก รวมถงการสรางศกยภาพของประชาชน เพอใหสามารถปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศไดอยางมประสทธภาพ ตลอดจนใหความส าคญตอการเสรมสราง ความรวมมอในการด าเนนงานตามพนธกรณและความตกลงกบประเทศเพอนบาน ภมภาค และประชาคมโลก ดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพอรวมกนแกไขปญหาทเกดขนทงในระดบภมภาค และระดบโลกใหน าไปสเปาหมายการพฒนาทยงยน โดยม ๓ กลยทธทส าคญคอ กลยทธท ๔.๑ การสรางความร ความเขาใจและสงเสรมการลดการปลอยกาซเรอนกระจก กลยทธท ๔.๒ การสรางศกยภาพของประชาชนเพอการปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และกลยทธท ๔.๓ พฒนาความรวมมอดานสงแวดลอมระหวางประเทศ และแตละดานมแนวทางส าคญ ดงน

- ๑๑๓ -

กลยทธท ๔.๑ กำรสรำงควำมร ควำมเขำใจและสงเสรมกำรลดกำรปลอยกำซเรอนกระจก

๑) ใหความรแกผประกอบการในการลดการปลอยกาซเรอนกระจก เพอรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ พรอมทงสงเสรมและสรางแรงจงใจใหแกผประกอบการรวมกลมเครอขายในการผลตและจ าหนายสนคาและบรการท เป นม ตรก บส งแวดล อม รวมท งประชาส มพ นธ ให ผ บร โภคได ร บทราบและเข าใจถ ง ความแตกตางของผลกระทบตอสขภาพ ระหวางสนคาและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอมกบสนคาและบรการทวไป

๒) เพมนวตกรรมการรณรงค ประชาสมพนธ และปลกจตส านกเพอลดการปลอยกาซเรอนกระจก โดยสงเสรมใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมการใชพลงงานของผใชพลงงาน และพฤตกรรมการตดสนใจของผประกอบการ ทกอให เกดธรกจแบบประหยดพลงงาน รวมทงสงเสรมการเดนทางดวยการเดนเทา ปนจกรยาน และการใชรถยนตสาธารณะแทนรถยนตสวนบคคล โดยเฉพาะการโดยสารรถไฟฟา และรถใตดน ในเขตกรงเทพมหานคร

๓) สงเสรมมาตรการแรงจงใจเพอใหภาคประชาชนและภาคธรกจปรบเปลยนการใชยานพาหนะ ในการเดนทางและขนสงสนคาทมประสทธภาพ โดยเฉพาะลดหรอคนภาษส าหรบผใชและผผลตผลตภณฑ ทเปนมตรกบสงแวดลอม ก าหนดใหมฉลากแสดงอตราการปลอยกาซเรอนกระจกและการใชพลงงานของยานพาหนะ และสนบสนนสนเชอดอกเบยต าจากกองทนหรอสถาบนการเงนแกผผลตทใชเทคโนโลย กอมลพษต าหรอเทคโนโลยสะอาด

๔) ลดการผลตพลงงานจากเชอเพลงฟอสซล ควบคกบการสนบสนนการพฒนาแหลงพลงงานหมนเวยนทสะอาดหรอเปนมตรกบสงแวดลอม โดยค านงถงความสมดลระหวางความมนคงทางอาหารและพลงงาน

๕) ผลกดนนโยบายการผลตพลงงานในภาคเอกชน องคกรปกครองสวนทองถน ชมชนและครวเรอน โดยเฉพาะการผลตพลงงานแสงอาทตยบนหลงคา การใชของเสยหรอวสดเหลอใชทางการเกษตร และก าหนดใหภาคอตสาหกรรมทปลอยกาซเรอนกระจกสงตองจดท าแผนงานหรอโครงการลดกาซเรอนกระจก

๖) ปรบปรงและเพมประสทธภาพการผลตไฟฟา โดยสนบสนนใหมการใชเทคโนโลยและการจดการทมประสทธภาพสง และเปนมตรกบสงแวดลอม และสรางแรงจงใจแกผประกอบการโรงไฟฟาไดรบสทธประโยชนจากมาตรการเวนหรอคนภาษการน าเครองจกรทใชในการผลตไฟฟาทมคณภาพและเปนไปตามมาตรฐาน

๗) สงเสรมการลดกาซเรอนกระจกในภาคปาไม ดวยการสนบสนนการผลตและด ารงชวตตามวถทองถน มงเนนบทบาทของชมชนเชงนเวศในการอนรกษปา และคมครองสทธของชมชนในการใชประโยชนจากทรพยากรปาไมอยางยงยน รวมถงก าหนดใหกจกรรมหรอโครงการทมผลกระทบตอชมชนทอาศยอยในพนทปาจะตองมการท าประเมนผลกระทบดานสงแวดลอมและสงคม

- ๑๑๔ -

๘) สงเสรมการใชพลงงานทดแทนในการผลตกระแสไฟฟา และเพมประสทธภาพการใชพลงงานส าหรบภาคขนสง ภาคอตสาหกรรม ภาคอาคารธรกจและบานอยอาศย รวมทงสงเสรมการลงท นภาคอตสาหกรรมทปลอยคารบอนต า และเปนมตรกบสงแวดลอม

๙) สนบสนนใหผประกอบการ ภาคเอกชน องคกรปกครองสวนทองถน รฐวสาหกจ และหนวยงานราชการ มการจดเกบและรายงานขอมลการใชพลงงานและขอมล พนฐานทจะน า ไปประมาณการปลอยกาซเรอนกระจกจากกจกรรมการพฒนาตางๆ

๑๐) รวบรวมและพฒนาฐานขอมลการปลอยกาซเรอนกระจกของประเทศใหเปนปจจบน ทงการขนทะเบยนกจกรรม ปรมาณการลดกาซเรอนกระจก การซอ-ขายปรมาณการลดกาซเรอนกระจก รวมถงประเมนแนวโนมการปลอยกาซเรอนกระจกในอนาคต ก าหนดระดบของกรณฐาน (Business-as-usual – BAU) ของการปลอยกาซเรอนกระจกรายสาขาและในภาพรวม เพอเปนขอมลพนฐานในการบรหารจดการ

๑๑) พฒนางานวจยเกยวกบศกยภาพการลด ดดซบ และกกเกบกาซเรอนกระจก รวมถงวเคราะหขอจ ากดและโอกาสเชงเทคโนโลย องคความร และศกยภาพของภาคสวนตางๆ ทเกยวของในการบรหารจดการ เพอสงเสรมและพฒนากลไกทงจากภายในและภายนอกประเทศ โดยเฉพาะกองทนภาษคารบอน การพฒนาตลาดคารบอนทไดมาตรฐานและเชอมโยงกบตลาดคารบอนในตางประเทศ และการจดสรรสทธ การปลอยกาซเรอนกระจก

กลยทธท ๔.๒ กำรสรำงศกยภำพของประชำชนเพอกำรปรบตวตอกำรเปลยนแปลงสภำพภมอำกำศ

๑) สรางความร ความเขาใจแกทกภาคสวน โดยเฉพาะภาคการเกษตร ประมง ปศสตว การทองเทยว พลงงานและขนสง รวมถงองคกรปกครองสวนทองถน ใหมองคความรเกยวกบผลกระทบและความเสยงของการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เพอใหเหนความส าคญของการปรบเปลยนพฤตกรรมใหสอดคลองกบสภาพภมอากาศทเปลยนแปลง พรอมทงใหมความเชอมโยงองคความรเชงวชาการสบรบทของแตละภาคสวน

๒) สงเสรมใหมการปรบเปลยนพฤตกรรมหรอกจกรรมทอาจไดรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ โดยเฉพาะการเพมประสทธภาพการใชน าในภาคสวนตางๆ การปรบเปลยนชนด พชทปลกนอกฤดการเกษตรเพอลดการใชน า และการปรบรปแบบกจกรรมการทองเทยวทเหมาะสมกบสภาพพนท ใหหลากหลายมากขน

๓) จดท าแนวทางในการเตรยมรบมอตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และความเสยงทจะเกดขน โดยมการบรณาการแนวทางรวมกนของภาคสวนทเกยวของ โดยเฉพาะการประเมนสงแวดลอมระดบยทธศาสตรทค านงถงความเสยงทางภมอากาศของพนท และการปรบหลกเกณฑการประเมนผลกระทบสงแวดลอมของโครงการในพนทเสยง รวมถงแผนการพฒนาตางๆ ทตองค านงถงความเสยงทางภมอากาศ

๔) จดท าแผนทแสดงพนทเสยงตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ รวมทงพนททอาจไดรบผลกระทบทอาจเกดขนจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ หรอทมแนวโนมจะเกดขนในอนาคต รวมทงม

- ๑๑๕ -

การเฝาระวงและตดตามการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศอยางตอเนอง โดยเฉพาะการเปลยนแปลงอณหภมของน าทะเลหรอระดบความสงของน าทะเล และการเฝาระวงปรากฏการณปะการงฟอกขาว

๕) พฒนา และเพมประสทธภาพ ระบบเฝาระวงและเตอนภยทางธรรมชาต ในพนทเสยง โ ด ย ก า ร มสวนรวมของชมชน และพฒนาศกยภาพของชมชนในพนทเสยง รวมทงการจดเตรยมความพรอมพนทอพยพ เพอรบมอกบภยธรรมชาตทอาจเกดบอยครงและรนแรงขน

๖) พฒนาโครงสรางพนฐานดานการชลประทานใหครอบคลม พนทอยอาศย พนททมศกยภาพ ทางการเกษตร อตสาหกรรม แหลงทองเทยว และบรการ เพอลดความเปราะบางของชมชนตอการเปลยนแปลงของปจจยทางภมอากาศ

๗) พฒนาโครงขายการเดนทางดวยระบบขนสงมวลชนสาธารณะทมประสทธภาพ มการรองรบผโดยสารอยางเพยงพอ และมการระบบการจดการดานอ านวยความสะดวก ปลอดภย ประหยดเวลา และประหยดเชอเพลง ทมประสทธภาพ

๘) พฒนาความเชอมโยงโครงขายของระบบขนสงมวลชนในเมองใหญใหครอบคลมและเชอมตอกน ทงระบบราง รถประจ าทางสาธารณะ และทางเรอ เพออ านวยความสะดวกส าหรบรองรบการเดนทางแบบ multi-modal ระหวางรถยนต รถประจ าทาง รถไฟฟา และเรอ หรอการจอดรถแลวเดนทางตอ (park-and-ride) โดยทางเดนเชอม และบนไดเลอน หรอการเดนทางดวยระบบขนสงสาธารณะแบบตวรวม

๙) พฒนาโครงขายระบบขนสงสนคาทางรางและทางน าใหมประสทธภาพ ทไมสงผลกระทบเชงลบตอสงคมและสงแวดลอม โดยใหมการน าระบบขอมลสารสนเทศและเทคโนโลยมาชวยในการปรบปรงระบบการบรหารจดการระบบขนสงสนคาทางรางและทางน าใหมประสทธภาพ และครอบคลมพนทมากยงขน

๑๐) สนบสนนงานวจยและพฒนา โดยมงเนนการศกษาการประเมนผลกระทบจากการเปลยนแปลง สภาพภมอากาศตอระบบนเวศทมความออนไหวและเปราะบาง รวมทงแนวทางการปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของภาคสวนตางๆ โดยเฉพาะการพฒนาพนธพชและพนธสตวททนตอการเปลยนแปลงของอณหภม ภยแลง และน าทวม

กลยทธท ๔.๓ พฒนำควำมรวมมอดำนสงแวดลอมระหวำงประเทศ

๑) สงเสรมใหความร และแนวทางการปฏบตทเกยวของใหแกประชาชน รวมถงขอมลการเจรจา ใหสาธารณชนไดรบทราบอยางตอเนอง เพอเสรมสรางความเขาใจและเปนแรงขบเคลอนในการรวมมอ เพอประโยชนของชาต

๒) สงเสรมศกยภาพของหนวยงานภาครฐ และภาคเอกชนของไทยในการรวมมอกบประเทศตางๆ ในระดบภมภาคดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เพอสงเสรมการคาและการสรางสวนแบงการตลาดส าหรบสนคาและบรการทค านงถงการปลอยกาซเรอนกระจก

- ๑๑๖ -

๓) เพมขดความสามารถใหแกบคลากรและองคกร ตลอดจนภาคท เกยวของกบการเจรจาและ การปฏบตตามพนธกรณระหวางประเทศ เพอใหเกดความเขมแขง ความรวมมออยางเปนเครอขายหรอภาค ในการบรหารจดการขอมลทางวชาการ และมความเชอมโยงกบการด าเนนงานระหวางหนวยงานทเกยวของ ส าหรบเปนพนฐานในการเจรจาตอรองทงในระดบทวภาคและพหภาค

๔) สงเสรมกรอบความรวมมอระหวางประเทศ ทงในระดบทวภาคและพหภาคในการน ากลไก ความรวมมอและการสนบสนนตางๆ โดยเฉพาะดานการเงน การถายทอดเทคโนโลย การเสรมสรางศกยภาพบคลากรดานการวจย และการวจยและพฒนา เพอสนบสนนการด าเนนงานภายในประเทศ โดยมงเนน กรอบความรวมมอทสมประโยชน (Win-win) สอดคลอง และตอยอดกบนโยบายของประเทศ

๕) ผลกดนใหมการจดท าแผนแมบทการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของอาเซยน เพอหาแนวทางความรวมมอกบประเทศในภมภาค โดยเฉพาะการรวมกลมในประชาคมอาเซยน กลมภมภาคลมน าโขง เพอรวมกนอนรกษ ใชประโยชน และรวมกนจดการเพอแกไขปญหาทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอมขามแดนรวมกน โดยเฉพาะอยางย งเรอง ทรพยากรน า ทรพยากรพลงงาน ปญหา ขยะอเลกทรอนกส ปญหาหมอกควน ปญหาการลกลอบคางาชาง และทรพยากรธรรมชาตอนๆ

๖) ตดตามและเฝาระวงมาตรการการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทอาจสงผลกระทบตอการคาและการลงทน ทงทเปนมาตรการฝายเดยวของภาคการคาหลก และมาตรการในกรอบทวภาค และ พหภาคทเกยวของ เพอเตรยมความพรอมในการปองกนหรอรองรบมาตรการดงกลาว โดยสนบสนนใหเก ดความรวมมอจากทกภาคสวน โดยเฉพาะภาคเอกชน เพอเปนขอมลประกอบการด าเนนนโยบายความรวมมอระหวางประเทศดานการคาและสงแวดลอม

๗) สนบสนนการศกษาวจยเกยวกบพนธกรณดานสงแวดลอมระหวางประเทศ และความตกลง ทางการคาทเกยวของกบสงแวดลอม รวมทงตดตามผลการเจรจาและทาทของประเทศตางๆ ทงในเวทการคาโลก และการเจรจาในระดบทวภาค และพหภาค เพอก าหนดทาทของประเทศทเหมาะสม และก าหนดการเจรจาเชงรก

- ๑๑๗ -

บทท ๖

กลไกและแนวทำงกำรขบเคลอนกรอบแนวคดและทศทำงของแผนจดกำรคณภำพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔ ไปสกำรปฏบต

การขบเคลอนกรอบแนวคดและทศทางของแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔ ใหเกดผลในการปฏบต ตองอาศยความรวมมอ ความเขาใจกบหนวยงานทเกยวของในทกระดบ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (ทส.) โดยส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (สผ.) มกลไกและแนวทางในการด าเนนงาน ดงน

๖.๑ น ากรอบแนวคดและทศทางของแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔ ทไดผานการรวมระดมความคดเหนจากกลมภาคการพฒนาตางๆ เสนอตอคณะอนกรรมการแผนจดการคณภาพสงแวดลอม ภายใตคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต และคณะกรรมกำรสงแวดลอมแหงชำต (กก.วล.) พจารณาใหความเหนชอบแลว จะประสานส ำนกงำนคณะกรรมกำรพฒนำกำรเศรษฐกจและสงคมแหงชำต (สศช.) พจารณาน ากรอบแนวคดและทศทางของแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔ ดงกลาวบรรจไวภายใตแผนพฒนำเศรษฐกจและสงคมแหงชำต ฉบบท ๑๒ (พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔) เพอให ทศทางการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ ครอบคลมและมแนวทางการพฒนาทค านงถงม ต ดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ซงเปนปจจยพนฐานส าคญในการด ารงชวตความเปนอยของประชาชนและการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศไทยมาโดยตลอด เพอใหเกดความสมดลและยงยน

๖.๒ กรอบแนวคดและทศทางของแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔ ทไดรบความเหนชอบแลว จะน าไปใชในการจดท ารายละเอยดของ แผนจดกำรคณภำพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔ เพอใหเปนไปตามมาตรา ๓๕-๓๖ ของพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. ๒๕๓๕ ซงเปนแผนระยะกลาง และเมอแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐–๒๕๖๔ ไดผานกระบวนการมส วนรวมของท กภาคสวนในท กระดบ ต งแต เรมตนจนสนสดกระบวนการเพอให เกด การยอมรบ และถอเปนนโยบายสาธารณะแลว จะน าเสนอตอคณะอนกรรมการแผนจดการคณภาพสงแวดลอม และคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต พจารณาใหความเหนชอบ จากนนจะน าเสนอคณะรฐมนตรเพอทราบ และประกาศลงในราชกจจานเบกษาตอไป

ทงนแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔ ซงมความเกยวโยงตงแตระดบกฎหมาย คอ พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. ๒๕๓๕ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช.... และพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ และระดบนโยบาย คอ นโยบายและแผนการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๗๙ นโยบายและยทธศาสตรการพ ฒ น าป ระ เท ศ ท ง ย ท ธศาสตร ช าต ๒ ๐ ป น โยบ ายขอ งร ฐบ าล ท จ ะถ ายท อดส ห น วย งาน สวนกลาง สวนภมภาค จงหวด และทองถน ผานการจดท าแผนบรหารราชการแผนดน ๔ ป ยทธศาสตรกระทรวง

- ๑๑๘ -

แผนกลยทธของหนวยงาน ยทธศาสตรการพฒนาจงหวดและกลมจงหวด แผนพฒนาขององคกรปกครอง สวนทองถน และแผนพฒนาชมชน ทสอดคลองกบสถานการณและสภาพปญหาทแตกตางกนไปในแตละพนท ทเกดขนจรง รวมทงความตองการของประชาชนในพนท ซงจะเชอมโยงกบการจดสรรงบประมาณในการด าเนนการตามแผนงาน/โครงการ ทเกยวของตอไป ความเชอมโยงดงกลาว ดงแสดงในรปท ๖-๑

รปท ๖-๑ แผนภาพความเชอมโยงของกฎหมาย นโยบายและแผน ทเกยวของกบแผนจดการคณภาพสงแวดลอม

นภาพท ๒ ความเชอมโยงของกฎหมาย นโยบายและแผน ทเกยวของกบแผนจดการคณภาพสงแวดลอ

นโยบายและแผนดานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของกระทรวง/หนวยงาน ทเกยวของ แผนปฏบตราชการดานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของกระทรวง/หนวยงาน ทเกยวของ

แผนจดการคณภาพสงแวดลอมระดบภาค แผนปฏบตราชการในระดบภมภาค

แผนปฏบตการเพอการจดการคณภาพสงแวดลอม ในระดบจงหวด

แผนยทธศาสตรกลมจงหวด/ระดบจงหวด

แผนพฒนาทองถน/แผนพฒนาชมชน

ระดบชาต

กระทรวง/กรม

ระดบภาค

ระดบจงหวด

ระดบทองถน

พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. ๒๕๓๕

นโยบายและแผนการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต

พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๗๙ (มาตรา ๑๓)

แผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔) (มาตรา ๓๕-๓๖)

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๒ (พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔)

แผนบรหารราชการแผนดน

นโยบายรฐบาล

ยทธศาสตรชาต ๒๐ ป

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ....

พ.ร.บ.พฒนาการเศรษฐกจและสงคม

แหงชาต พ.ศ. ๒๕๒๑

- ๑๑๙ -

The World Bank. (๒๕๕๘). ธนาคารโลกคาดการณวาเศรษฐกจโลกป 2558 จะดขน แตมความเสยงจากแนวโนมเศรษฐกจทแตกตาง Retrieved ๑ มนาคม ๒๕๕๘, from http://www.worldbank.org/th/news/press-release/2015/01/13/global-economic-prospects-improve-2015-divergent-trends-pose-downside-risks

United Nations. (2014). The World Population Situation in 2014: A concise report ST/ESA/SER.A/354, Retrieved from http://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/trends/Concise%20Report%20on%20the%20World%20Population%20Situation%202014/en.pdf

กรมการทองเทยว. (๒๕๕๗). สรปสถานการณนกทองเทยว ธนวาคม ๒๕๕๗. กรมอาเซยน. (๒๕๕๘). ไทยกบความคบหนาของการรวมตวเปนประชาคมอาเซยนในป ๒๕๕๘ (ค.ศ.๒๐๑๕) Retrieved

๒๘ กมภาพนธ ๒๕๕๘, from http://www.opdc.go.th/uploads/files/5_doc6YearOPDC.pdf เกรยงศกด เจรญวงศศกด. (๒๕๕๗, ๒ ธนวาคม ๒๕๕๗). แนวโนมโลก ๒๐๕๐ (๖): โลกแหงสงคมเมอง (Urban World)

กรงเทพธรกจ. Retrieved from http://www.bangkokbiznews.com/blog/detail/623209#sthash.tSbbeaXT.dpuf

ขจตรา โผดโผน. (๒๕๕๖). เมองเกษตรสเขยว (Green Agriculture City) Retrieved ๑ มนาคม ๒๕๕๘, from http://infoservice.oae.go.th/index.php/top-project/25-green-agriculture-city

มงสรรพ ขาวสอาด, & อภวฒน รตนวราหะ. (๒๕๕๗). ฉากทศน: ชวตคนไทย พทธศกราช ๒๕๗๖. เชยงใหม: สถาบนศกษานโยบายสาธารณะ มหาวทยาลยเชยงใหม.

วภา บษยบณฑร. (๒๕๕๗). เหลอมล าไทยยงสดโตง Retrieved ๓ มนาคม ๒๕๕๘, from http://www.thanonline.com/index.php?option=com_content&view=article&id=249062:2014-10-04-02-25-33&catid=216:2011-03-07-07-53-38&Itemid=607#.VPXhDC6zllg

สาคร ศรมข. (๒๕๕๖). ผลกระทบจากการใชสารเคมทางการเกษตรของประเทศไทย (The Impact of the Use of Agricultural Chemicals in Thailand) 3. Retrieved from http://library.senate.go.th/document/Ext6409/6409657_0002.PDF

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (๒๕๔๙). แผนพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๐ (พ.ศ. ๒๕๕๐ - ๒๕๕๔). กรงเทพฯ.

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (๒๕๕๗a). ขอเสนอการปฏรปประเทศไทย. กรงเทพฯ. ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (๒๕๕๗b). เอกสารประกอบการประชมประจ าป ๒๕๕๗

ของ สศช.: การพฒนาคนเพออนาคตประเทศไทย. กรงเทพฯ. ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (๒๕๕๘). สถตรายไดประชาชาตของประเทศไทย. กรงเทพฯ. ส านกงานนโยบายและแผนการขนสงและจราจร. (๒๕๕๓). โครงขายระบบรถไฟฟาขนสงมวลชนในกรงเทพมหานครและพนท

ตอเนอง. ส านกงานสถตแหงชาต. (๒๕๕๕). ปยและสารเคมการเกษตร Retrieved ๓ มนาคม ๒๕๕๘, from

http://www.nic.go.th/gsic/uploadfile/Chemical.pdf อนณ อรณเรองสวสด. (๒๕๕๕). การคาและสงแวดลอม ประเดนทาทายตอเศรษฐกจสเขยว จบกระแส Rio+20 สสงคมไทย

(pp. ๒๙๓ - ๓๒๕). กรงเทพฯ: สถาบนธรรมรฐเพอการพฒนาสงคมและสงแวดลอม.

- ๑๒๐ -