รายงานวจยฉบบสมบรณ โครงการ “ผลกระทบของสภาวะโลกรอนทมตอการผลตยางพาราในจงหวดสงขลา (ระยะท 2)

: กรณศกษาการปรบตวของเกษตรกรชาวสวนยาง”

The Impact of Global Warming on Rubber Production in Songkhla Province

(Phase II): Case Study of Rubber Smallholders’ Adaptation

รองศาสตราจารย ดร. สายณห สดด รองศาสตราจารย ดร. บญชา สมบรณสข

ภาควชาพชศาสตร คณะทรพยากรธรรมชาต

มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ

ป 2556

สญญาเลขท NAT560034S

รายงานวจยฉบบสมบรณ

โครงการ “ผลกระทบของสภาวะโลกรอนทมตอการผลตยางพาราในจงหวดสงขลา (ระยะท 2) : กรณศกษาการปรบตวของเกษตรกรชาวสวนยาง”

The Impact of Global Warming on Rubber Production in Songkhla Province (Phase II): Case Study of Rubber Smallholders’ Adaptation

คณะผวจย สงกด

1. รศ.ดร. สายณห สดด มหาวทยาลยสงขลานครนทร 2. รศ.ดร. บญชา สมบรณสข มหาวทยาลยสงขลานครนทร

สนบสนนโดยเงนงบประมาณแผนดน ปงบประมาณ 2556

(ก)

กตตกรรมประกาศ โครงการผลกระทบของสภาวะโลกรอนทมตอการผลตยางพาราในจงหวดสงขลา (ระยะท 2) : กรณศกษาการปรบตวของเกษตรกรชาวสวนยาง ไดรบทนสนบสนนการวจยจากงบประมาณแผนดน ประจ าปงบประมาณ 2556 และไดรบความรวมมอจากภาควชาพชศาสตร คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร โครงการดงกลาวไดส าเรจลงดวยดทกประการ จงขอขอบคณเปนอยางยงมา ณ โอกาสน

รองศาสตราจารย ดร. สายณห สดด หวหนาโครงการวจยฯ

(ข)

บทคดยอ

จากสภาพภมอากาศทแปรปรวนท าใหเกดการกระจายตวของปรมาณน าฝนทผนผวน ไดสงผลกระทบตอการเจรญเตบโตและผลผลตของยางพารา โดยเฉพาะในจงหวดสงขลาทเปนแหลงปลกยางทส าคญ ดงน นจงไดท าการศกษาผลของความแปรปรวนภมอากาศทมตอยางพารา โดยศกษาในแปลงสวนยางพารา 3 แหง ในพ นทอ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา ซงปลกยางพาราพนธ RRIM 600 ไดท าการวเคราะหขอมลปรมาณน าฝน และการคายระเหยน ายอนหลง 33 ป (ต งแตปพ.ศ. 2524 - 2556) พบวา ใชระบบกรด 1/3s 3d/4 (กรดหนงในสามของล าตน โดยกรดสามวนเวนวน) ในรอบ 33 ปทผานมา มแนวโนมของปรมาณน าฝนและจ านวนวนฝนตกเพมสงข น โดยมแนวโนมเพมสงข น 22.51 มลลเมตรตอป และ 0.87 วนตอป ตามล าดบ แตคาการคายระเหยน ามแนวโนมลดลงเลกนอย มการเพมข นของอณหภมสงสดและต าสดเชนกน โดยมแนวโนมเพมข น 0.028 องศาเซลเซยสตอป และ 0.031 องศาเซลเซยสตอป ตามล าดบ ผลของฝนในชวงฤดรอนสงผลใหเกดการระบาดของโรคราแปงสขาว ท าใหเกดการรวงของใบออน จนสงผลใหการเปดกรดลาชา นอกจากน ชวงฤดฝนหรอชวงปลายปทมแนวโนมเพมข นเชนกน สงผลตอวนกรดของยางพารา ท าใหวนกรดลดมากดงเชนในป 2554 ผลดงกลาวแสดงใหเหนวา การเพมข นของจ านวนปรมาณน าฝนและจ านวนวนทมฝนตกทสงข นท าใหเกดการลดลงของจ านวนของวนกรดตอปจนสงผลใหผลผลตของยางลดลงและรายไดลดลงมาก ในประเดนการปรบตวของเกษตรกรชาวสวนยางพารา ไดท าการสมภาษณเกษตรกรรายยอยจ านวน 112 ราย พบวา การเปดรบหรอภาวะคกคามทางสภาพภมอากาศในพ นทปลกยางพารา มลมและพายทรนแรงมากข น ท าใหตนยางพาราลมเปนจ านวนมาก รองลงมาคอ การเกดอทกภยในพ นทและเกดน าทวมขงนานหรอมการระบายน าทไมด สวนผลกระทบดานบวกของการประกอบอาชพท าสวนยางพารา คอ เกษตรกรเรยนรการใชปจจยการผลตทไมท าลายสงแวดลอมและเพมความหลากหลายทางชวภาพในสวนยางพารา ส าหรบความเสยงในการประกอบอาชพการท าสวนยางพารา คอ มจ านวนวนกรดยางลดลงจากเดมและความเสยงตอวาตภยเพมมากข น ค ำหลก: ความแปรปรวนภมอากาศ กระจายตว ปรมาณน าฝน

(ค)

Abstract According to climate variability with the fluctuation of rainfall distribution, this affects on growth and yield of rubber, particularly in Songkhla Province, where is the main area of rubber production. Therefore, 3 rubber plantation of RRIM 600 in Songkhla Province were investigated the impact of climate variability on rubber production. Meteorological data from Kho Hong Agrometeorological Station during 33 years (1981-2013) were analyzed. One hundred twelve samples of rubber smallholders were interviewed. It was found that most of rubber smallholders in this study used the tapping systems of 1/3s 3d/4. The results from the analysis of meteorological data, it was found that annual rainfall and raining days tended to increase 22.51 mm/y and 0.87 day/y, respectively. However, evaporation tended to decrease. It was evident that both maximum and minimum temperatures increased at 0.028 oc and 0.031 oc, respectively. The effect of summer rain caused the incidence of powdery mildew leading to defoliation of young leaves. This resulted that the starting of tapping was delayed. Besides, there was high rainfall during the end of the year. Therefore, tapping day per year was markedly decreased, particularly in year 2011. It indicated that high amount of annual rainfall with high raining days caused the decrease of tapping days leading to low yield. In case of farmers adaptation, it was found that negative impacts was strong wind causing the rouging of rubber tree with prolong flooding. While the positive impact was that the farmers awarded of environmental conservation, particularly with biodiversity conservation. The risks of rubber smallholders were decreasing of tapping days and enhancing of severe storms Keyword: climate variability, distribution, rainfall

(ง)

สารบญ

หนา กตตกรรมประกาศ (ก) บทคดยอ (ข) Abstract (ค) สารบญ (ง) สารบญตาราง (จ) สารบญภาพ (ฉ) บทน า 1 วตถปะสงค 2 บทท 1 ตรวจเอกสาร 3 บทท 2 วธการทดลอง 10 บทท 3 ผลการทดลอง 13 บทท 4 สรปผลการทดลอง 39 บทท 5 วจารณผลการทดลอง 40 เอกสารอางอง 42 ภาคผนวก 46 แบบสมภาษณ 47 นพนธตนฉบบทพรอมสงตพมพ (manuscript) 62

(จ)

สารบญตาราง หนาตารางท 1 ปรมาณผลผลตน ายางสดเฉลย 7 ป (พฤษภาคม 2551- กมภาพนธ 2557) 20 ในหนวยกรม/ตน/คร งกรด และกโลกรม/ตน อ าเภอหาดใหญจงหวดสงขลา ตารางท 2 จ านวนวนกรด และผลผลตยางแหงกโลกรมตอไรตอป ระหวาง 21 พฤษภาคม 2551 - กมภาพนธ 2557 อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา ตารางท 3 แสดงคาถวงน าหนกการเปดรบ/ภาวะภยคกคามในพ นทปลกยางพารา 30 ในจงหวดสงขลา จ าแนกตามพ นทศกษา ตารางท 4 ความออนไหวจากการเปลยนแปลงภมอากาศทมผลกระทบตอเกษตรกรผประกอบ 31 อาชพท าสวนยางพาราในจงหวดสงขลา ตารางท 5 คาถวงน าหนกความออนไหว(ผลกระทบทางลบ)ของการประกอบอาชพ 33 การปลกยางพาราใน จงหวดสงขลา ตารางมท 6 คาถวงน าหนกความออนไหว(ผลกระทบทางบวก)ของการประกอบอาชพ 34 ท าสวนยางพาราในจงหวด สงขลา ตารางท 7 คาถวงน าหนกระดบความเสยงในการประกอบอาชพการท าสวนยางพารา 35 ในจงหวดสงขลา ตารางท 8 แสดงคาถวงน าหนกระดบกลไกและความสามารถในการรบมอเพอลดความเสยง 36 ในพ นทท าสวนยางพารา ในจงหวดสงขลา ตารางท 9 การปรบตวของผประกอบอาชพท าสวนยางพาราจงหวดสงขลา 37 ตารางท 10 แสดงคาถวงน าหนกระดบยากงายในการปรบตวในในการผลตยางพารา 38 ของเกษตรกรผประกอบอาชพการท านาในจงหวดสงขลา

(ฉ)

สารบญภาพ หนา ภาพท 1 ระบบการท าสวนยางในภาคใตปจจบน 9 ภาพท 2 ปรมาณน าฝน คาการระเหยน า และอณหภมสงสด – ต าสดรายป 14 ของจงหวดสงขลา ระหวางป 2524 - 2556 ขอมลจากสถานอตนยมวทยา คอหงส อ. หาดใหญ จ. สงขลา ภาพท 3 แนวโนมการเพมข นของปรมาณน าฝน (ก) จ านวนวนฝนตก 15 (ข) ในรอบ 33 ป ของจงหวดสงขลา (2524 - 2556) ขอมลจากสถาน อตนยมวทยาคอหงส อ. หาดใหญ จ. สงขลา ภาพท 4 แนวโนมการเพมข นของอณหภมสงสด (ก) อณหภมต าสด 15 (ข) ในรอบ 33 ป ของจงหวดสงขลา (2524 - 2556) ขอมลจากสถาน อตนยมวทยาคอหงส อ. หาดใหญ จ. สงขลา ภาพท 5 ปรมาณน าฝนและคาการระเหยน ารายปของจงหวดสงขลา 16 อ. หาดใหญ จ. สงขลา ภาพท 6 ปรมาณน าฝน (....) คาการระเหยน า (- -) ผลผลตยางแหง ( ) 17 และปรมาณน าฝน เฉลย 30 ป ( ) รายเดอนของจงหวดสงขลา ระหวางป 2551 – 2554 ภาพท 7 โรคราแปงขาว (Powdery mildew) 19 ภาพท 8 ปรมาณเปอรเซนตเน อยางแหงเฉลยของยางพารา 21

1

บทน ำ ภาวะโลกรอนหรอการเปลยนแปลงภมอากาศ ทวความรนแรงอยางชดเจนมากขน ดงจะเหนไดจากการเปลยนแปลงของภมอากาศ ทเกดจากการกระท าของมนษยทมการปลอยกาซเรอนกระจก เชน คารบอนไดออกไซด มเทน และไนตรสออกไซด ซงการเพมขนของกาซเหลาน ในบรรยากาศรอบโลกท าใหอณหภมโลกสงขน (IPCC, 2001) ผลรนแรงทตามมาคอ ท าใหการกระจายตวของฝนผดปกต ท เปนสาเหตของการเกดน าทวม แหงแลง และเกดพายทรนแรง (Tressferth, 2003) ซงเปนปญหาทหลายประเทศทวโลกก าลงเผชญอยในปจจบน ส าหรบในประเทศไทยจากผลการศกษาทผานมาพบวา อณหภมเฉลยรายปในประเทศไทย มแนวโนมเพมขนเกอบหนงองศาในรอบ 3-4 ทศวรรษทผานมา (Limsakul et al., 2010a) การเพมขนของอณหภมและความแปรปรวนของฝนทมแนวโนมรนแรงมากขนในปจจบน ยอมสงผลกระทบโดยตรงกบประเทศไทย เนองจากเปนประเทศเกษตรกรรม การผลตทางการเกษตรนนจ าเปนตองมความเกยวของกบภมอากาศ ตองพงพงลมฟาอากาศในการผลตอาหาร ยอมมความเสยงกบการเปลยนแปลงและความผนผวนของภมอากาศ นอกจากนในภาคใตของประเทศไทยเปนพนททเสยงตอการไดรบผลกระทบจากสภาวะความรนแรงของภมอากาศ มการเปลยนแปลงอยางชดเจน ทงในชวงมรสมตะวนตกเฉยงใตและตะวนออกเฉยงเหนอ (อศมน และคณะ, 2553; Limsakul et al., 2010b) ลมมรสมเหลานมก าลงแรงขนมากกวาปกต สงผลใหมฝนตกชกมากผดปกต ทงชวงเวลาและปรมาณเพมขน โดยเฉพาะอยางยงลมมรสมตะวนตกเฉยงใตจะมความรนแรงมากขน กอใหเกดฝนตก แตจะเปนฝนตกทงชวง คอฝนตกลงมาอยางหนกแลวหายไปนาน แลวตกลงใหม และในแตละชวงจะมความถมากขน ดงเชนทภาคใตของประเทศไทย ท าใหเกดน าทวมหลายระลอก และฤดรอนจะยาวนานกวาในอดต (กาญจนา, 2550; มลนธโลกสเขยว, 2553) นบตงแตป พ.ศ. 2534 เปนตนมา ประเทศไทยเปนประเทศผผลตและสงออกยางธรรมชาตมากเปนอนดบหนงของโลก (ระว, 2550) ทมมลคาการสงออกทงในรปของยางแผนรมควน ยางแทง น ายางขน ผลตภณฑยางและไมยางพารา ยางพาราจงเปนพชเศรษฐกจหลกทส าคญของประเทศไทย โดยเฉพาะพนทภาคใตของประเทศไทยทเปนพนทปลกยางเดม และมพนทปลกยางมากทสด 13 ลานไร ในป 2553 ยางพาราท ารายไดเขาสประเทศ 2.49 แสนลานบาท โดยก าลงการผลตอยท 3.05 ลานตน ลดลงจากป 2552 และ 2551 ตามล าดบ พบวามความสอดคลองกบการรายงานสถานการณยางพาราในตางประเทศ พบวาเดอนพฤษภาคม 2550 (ศนยสารสนเทศการเกษตร, 2550) เกยวกบการประเมนโดยองคกรการศกษายางระหวางประเทศ (IRSG) ทคาดวาอก 13 ปขางหนายางธรรมชาตจะขาดตลาด 1.4 ลานตน โดยประเทศทใชยางมากทสด คอ อนเดย และจน ยางพาราถอเปนพชทอาศยปจจยทางสภาพแวดลอม ไดแก อณหภม ความชนสมพทธ ความอดมสมบรณของดน ประมาณการกระจายตวของฝนในการใหผลผลตน ายาง การเจรญเตบโตทางล าตน และองคประกอบทางชวเคมในน ายาง ดงนนการเปลยนแปลงและความแปรปรวนของภมอากาศทมแนวโนมทวความรนแรงเพมขนในรปแบบตาง ๆ ท เกยวโยงกบมรสมตะวนตกเฉยงใตและตะวนออกเฉยงเหนอ ยอมสงผลกระทบตอสรรวทยาทางล าตนของยางพาราและผลผลตยางทอาจจะผนผวนและลดลงได (อศมน และคณะ, 2553; Limsakul et al., 2010b; Warit et al., 2010)

2

ส านกงานกองทนสงเคราะหการท าสวนยาง (2553) ไดรายงานผลกระทบของวาตภย และอทกภยในภาคใตของประเทศไทยในเดอนพฤศจกายน 2553 ไดสรางความเสยหายตอพนทสวนยางพาราใน 8 จงหวด ไดแก จงหวดนครศรธรรมราช พทลง สราษฎรธาน ตรง สงขลา ชมพร ปตตาน ยะลา และสตล รวมพนทประมาณ 145,988 ไร สงผลใหมการโคนลมของตนยางพาราในพนทบรเวณกวางและมน าทวมขง นอกจากน กระทรวงมหาดไทย โดยกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยไดรายงานสถานการณ อทกภยทางภาคใตในชวงเดอนมนาคม 2554 ไดสรางความเสยหายใน 10 จงหวดภาคใต ไดแก จงหวดนครศรธรรมราช พทลง สราษฎรธาน ตรง ชมพร สงขลา กระบ พงงา สตล และนราธวาส ครอบคลม พนทดานการเกษตรเสยหายประมาณ 1,049,634 ไร สรางความเสยหายใหกบสวนยางพารารวม 50,000 ไร (กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย, 2554) ดวยเหตผลดงกลาว การศกษาผลกระทบของการเปลยนแปลงและความแปรปรวนของภมอากาศตอการผลตยางพาราในภาคใต จงมความจ าเปนตองด าเนนการวจยโครงการ ผลกระทบของสภาวะโลกรอนทมตอการผลตยางพาราในภาคใต: กรณศกษาในจงหวดสงขลา (ระยะท 1) ตอ เนองจากใหไดขอมลทถกตองและนาเชอถอ นกวจยไดเพมงานวจยเชงส ารวจ (Survey Research) โดยศกษาสภาพเศรษฐกจสงคมหลงจากทเกษตรกรชาวสวนยางพาราประสบกบปญหาวาตภย อทกภย และการปรบตวของเกษตรกรชาวสวนยางตอการเปลยนแปลงของภมอากาศ เพอเปนแนวทางและมาตรการเพอจดการแกไข ปองกนผลกระทบและความเสยหายทอาจจะเกดขนตอสวนยางพาราของเกษตรภายใตการเปลยนแปลงและความแปรปรวนของภมอากาศและเศรษฐกจจากอตสาหกรรมยางพาราของประเทศไดอยางมประสทธภาพ วตถประสงคของโครงกำรวจย

1. ศกษาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทมผลตอสรรน เวศน ( ecophysiology) ของยางพาราในพนทจงหวดสงขลา 2. ศกษาการตอบสนองทางสรรวทยาของยางพารา ผลผลต และคณภาพของยางพาราภายใตความแปรปรวนของภมอากาศในรอบปเพอใชขอมลในการพฒนาแบบจ าลอง 3. เพอประเมนผลกระทบของสภาวะโลกรอนทมตอการใหผลผลตของยางพารา เพอเตรยมความพรอมรบมอกบผลกระทบทเกดขนในอนาคต ซงจะชวยในการปรบตวของเกษตรกรภายใตสภาวะภมอากาศทเปลยนแปลง 4. ศกษาเปรยบเทยบผลกระทบทางกายภาพ และทางชวภาพของยางพารา ภายใตการเปลยนแปลงและความแปรปรวนของภมอากาศ

5. ศกษาเปรยบเทยบผลทางเศรษฐกจ สงคม และการปรบตวในการใชเทคโนโลยการผลตของเกษตรกร ภายใตการเปลยนแปลงและความแปรปรวนของภมอากาศ

3

บทท 1 ตรวจเอกสาร

ประเทศไทยตงอยในบรเวณอนโดแปซฟก ซงใกลกบจดศนยกลางความแปรปรวนของระบบภมอากาศโลก ทเกดจากกจกรรมของมนษย ตอการเพมขนของกาซเรอนกระจกและอณหภมโลก (IPCC, 2007) และเรมมการคาดการณวาในอก 100 ปขางหนา หากยงไมหาทางปองกนและแกไขสภาวะโลกรอน ท าใหมแนวโนมการเปลยนแปลงของบรรยากาศ และสภาพภมอากาศในอนาคตได ไดแก อณหภมของโลกจะสงขน ประมาณ 3 - 5 องศาเซลเซยส ปรมาณกาซคารบอนไดออกไซด (CO2) เพมขนเปนสองเทาของปจจบน อณหภมสงสดจะเพมสงขน ฤดแลงสงผลกระทบต อหลาย พนท ม ากข น บา ง พนท ป ร ม าณน า ฟ า และความหนาแน นม เ พ มข น (อรรคเดช และพชร, 2545; Justus and Fletcher, 2006) เกดการเปลยนแปลงของประสทธภาพการใชน าของพช (water use efficiency) (Allen et al., 1996) ลกษณะดงกลาวจะมผลตอการเปลยนแปลงการตอบสนองทางสรรวทยาดานตางๆ ของตนพช เชน การสงเคราะหแสง และการหายใจ สงผลตอผลตภาพ (productivity) ของพช แนวทางทใชในการประเมนผลกระทบจากการเปลยนแปลงดงกลาวนยมใชการประยกตแบบจ าลองของพชกบแบบจ าลองการเปลยนแปลงของสภาพอากาศเขาดวยกน เพอใชในการประเมน และประมาณการเปลยนแปลงทงสองระบบ (Allen et al., 1996; Luo et al., 2005) ในชวง 30 ปทผานมา สภาวะความรนแรงของฝนบรเวณพนทชายฝงของประเทศไทยมการเปลยนแปลงทชดเจน โดยบรเวณชายฝงทะเลอนดามน การลดลงของปรมาณฝนรวมรายปและความรนแรงและความถของเหตการณฝนตกหนก ในขณะทบรเวณชายฝงตะวนตกของอาวไทย มการเพมขนของความรนแรงของฝนและจ านวนวนฝนตกทลดลง (Limsakul et al., 2010a) ในชวง 30 ปทผานมาประเทศไทย ไดประสบกบภาวะภยแลงและอทกภยทรนแรงมากกวา 50 ครง ซงสงผลกระทบตอความเสยหายดานชวต ทรพยสน เศรษฐกจและสงคม คดเปนมลคาความเสยหายทางเศรษฐกจมากถงหลายพนลานบาท (Gupha-Sapir et al., 2004) ในระหวางป 2546 - 2550 ประเทศไทยมพนทการเกษตรประสบอทกภยและภยแลง รวมทงสน 23,758,577 ไร เกษตรกรไดรบผลกระทบ จ านวน 2,679,021 ราย คดเปนมลคาความเสยหายทชวยเหลอเกษตรกรทประสบภยในเบองตนสงถง 8,314,002,953 บาท (กรมสงเสรมการเกษตร, 2553) นอกจากนการวเคราะหสถตพายหมนเขตรอนทเคลอนทเขาสประเทศไทย คาบ 57 ป (2494 - 2550) ยงพบวาพายโซนรอนหรอไตฝนทมความเรวลมใกลศนยกลางสงกวา 63 กโลเมตรตอชวโมงขนไป ในระหวาง 2526 - 2550 มจ านวนคร งการเคลอนท เขาสประเทศไทยสงกวาในระหว างป 2500 - 2525 (กรมอตนยมวทยา, 2551) การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศดงกลาว ตลอดจนความเสยหายจากสภาวะความรนแรงของลมฟาอากาศในประเทศไทย และภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ไดมการคาดการณวาจะทวความรนแรงเพมมากขนเปนล าดบในอนาคตอนใกลน ซงเปนไปตามสภาวะการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโดยรวมของโลก ทมความแปรปรวนและมความซบซอนมาก และสงผลกระทบถงกนและกนมากขนเปนล าดบ (Gregory et al., 1997; IPCC, 2007)

4

ส าหรบภาคใตของประเทศเปนพนททมสภาพแวดลอมเหมาะสมตอการปลกยางพารา มลกษณะเปนคาบสมทรยนไปในทะเล ท าใหไดรบอทธพลของมรสมทงสองฤด คอ มรสมตะวนตกเฉยงใต และมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ ซงยางพารานนเปนพชทตองการน าในปรมาณทเพยงพอเพอใชในการเจรญเตบโตและการใหผลผลตน ายาง โดยแหลงปลกยางพาราทเหมาะสมควรมปรมาณน าฝนไมนอยกวา 1,250 มลลเมตรตอป และมจ านวนวนฝนตกเฉลย ประมาณ 120 - 150 วนตอป มการกระจายตวของฝนด ชวงแลงไมเกน 4 เดอน (สถาบนวจยยาง, 2553) เนองจากฝนมผลตอการพฒนาดชนพนทใบ ซงสงผลตอการสงเคราะหแสง และการผลตน ายางเพมขน สวนอณหภมทสงเกนไป (> 38 องศาเซลเซยส) มผลยบยงการสงเคราะหแสง (Kositsup et al., 2009) จากปญหาอทกภยทเกดขนตงแตชวงกลางปถงปลายป 2551 ภาคใตตองเผชญกบปญหาฝนตกยาวนานกวาเดม ท าใหไมสามารถกรดยางได น ายางมคณภาพลดลง นอกจากนสภาวะแลงในฤดรอน อาจจะสงผลใหผลผลตตอไรลดลงดวยเชนกน จงไดมการรวบรวมขอมลสภาพอากาศ และปจจยการผลตอนเพอน าไปสการพฒนาแบบจ าลองเพอคาดคะเนผลผลตยางพาราในประเทศไทย เรมมการศกษาโดยประเมนจากสภาพพนทปลกทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของยางพารา ซงใชวธการประเมนศกยภาพทดน (land evaluation) รวมกบการส ารวจขอมลระยะไกล (remote sensing) และระบบสารสนเทศทางภมศาสตร (GIS) จ าแนกความเหมาะสมของพนทในการปลกยางพาราและแบงเขตพนทปลกทมศกยภาพในภาคใต ภาคตะวนออก ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคเหนอ ของประเทศไทยได (สมเจตน และคณะ, 2546) โดย สมเจตน และคณะ (2545) ไดน าแบบจ าลองการผลตพชวเคราะหรวมกบการประเมนสภาพพนทปลกยางพารา ท าใหสามารถคาดคะเนผลผลตน ายางไดใกลเคยงกบในสภาพแปลงปลกจรง ซงแบบจ าลองไดใช 2 ปจจยทส าคญ คอ 1. ปจจยดานพนธกรรม ยางพาราแตละพนธใหผลผลตแตกตางกน ตามความแตกตางทางพนธกรรม (Simmonds, 1989) พนธยางทเจรญเตบโตดหรอมศกยภาพในการสงเคราะหแสงสง มความสามารถในการสรางมวลชวภาพไดด เชน พนธ RRIT 251 ทเจรญเตบโตไดเรวกวาพนธ RRIM 600 ในระยะกอนเปดกรด และมผลผลตน ายางเฉลย 10 ปกรด สงกวาถง 60% (สถาบนวจยยาง, 2546ก) เชนเดยวกบการสะสมน าหนกแหงในล าตน ซงพบวา พนธ RRIT 402 สามารถใหปรมาตรเนอไมในสวนทอนซง (clear bole volume) สงกวาพนธ RRIM 600 ถง 97% (สถาบนวจยยาง, 2546ข) นอกจากนลกษณะทางสณฐานวทยา (rubber characteristics morphology) เชน ขนาดทรงพม รปทรงฉตร และการจดเรยงตวของใบ (สทศน, 2543) มผลตอประสทธภาพในการรบแสงและการสงเคราะหแสงของยางพาราดวย (ศรปราชญ และคณะ, 2544)

2. ปจจยดานสภาพแวดลอม เนองจากสภาพแวดลอมมผลตอกระบวนการทางสรรวทยาดวย ไดแก การเปลยนแปลงในรอบวนของสภาพอากาศ เชน ปรมาณแสง อณหภม ความชนสมพทธ และแรงดดซบไอน าในบรรยากาศ ทสงผลตอการเปดปากใบ ศกยของน าในใบ การแลกเปลยนคารบอนไดออกไซด และการสงเคราะหแสงในแตละวนของยางพารา (กฤษดา และคณะ, 2546; ศรปราชญ และคณะ, 2544; Watson, 1989) รวมถงความชนในดน ความเปนกรดดางของดน ธาตอาหารในดน โครงสราง

5

และลกษณะเนอดน ความลาดชน และความสงต าของพนทหรอพกดต าแหนงบนพนโลก นอกจากสงผลตอการเจรญเตบโตและผลผลตแลว ยงมผลตอความอยรอดของยางพาราดวย (สมเจตน และคณะ, 2531) นอกจากน พลวตรของน าในดน เชน การไหลบา การระบายน า การระเหยน า ระดบน าท เปนประโยชนตอพช มผลตอการดดซมน าของตนยางพาราแตกตางกนในรอบป อกดวย (Pratummintra et al., 2002) ซงเกยวของกบกลไกการไหลของน าในดนสราก จากรากสสวนตาง ๆ ของตน และการคายน าจากใบสบรรยากาศ (Thornley, 1996) จากปจจยตางๆ เหลาน จงสงผลตอการสรางพนทใบ การสรางมวลของกงกาน ล าตน ราก ปรมาณน ายาง และการสะสมธาตอาหารทจ าเปนในตนยางพารา (จนตนา และสนทร, 2544) เพราะพชทมประสทธภาพในการสงเคราะหแสง มการสะสมน าแหงหรอสรางมวลชวภาพไดด รวมถงกระบวนการเจรญเตบโต และพฒนาการของพชทดในระยะตอมา (Asaeda et al., 2005) ส าหรบการน าแบบจ าลองการผลตพชมาประยกตใชในการผลตยางพารานน หากน าขอมลพนฐานจากปจจยทมผลกระทบตอการเจรญเตบโตเหลาน และใชสมการทางคณตศาสตรอธบายการเปลยนแปลงทางสรรวทยา สามารถคาดคะเนการใหผลผลตยางไดโดยอาศยสมการพนฐาน และแบบจ าลอง 3 ชนด (สมเจตน และคณะ, 2545; Pratummintra et al., 2002; Pratummintra et al., 2002) ดงน 1) แบบจ าลองศกยภาพการผลตจากพลงงานแสงและความรอน (Radiation-thermal production potential simulation model; RPP) แบบจ าลองน ใชหลกสมมตฐานจากสมการพนฐานความสมบรณของตนพช โดยไมมขอจ ากดจากปจจยอน ๆ ทสงผลกระทบตอการเจรญเตบโต เชน ความสมบรณของปรมาณธาตอาหาร โรคแมลง หรอปรมาณน า ในการประยกตใชสรางเปนแบบจ าลอง RPP ของยางพาราถอวา ตนยางพารามประสทธภาพในการสงเคราะหแสงสงสด ผลผลตหรอมวลชวะสงเคราะหทสามารถสงเคราะหไดในแตละวน จะถกน ามาเปรยบเทยบกบผลผลตยางพาราในสภาพแปลงจรง ทงน แบบจ าลองจะมความผนแปรจากสภาพภมอากาศ เปนปจจยส าคญในการวเคราะหผลผลต เชน ปรมาณแสงแดดทตนยางพาราไดรบในแตละวน อตราการดดซมและแลกเปลยนคารบอนไดออกไซดในทรงพม ซงมผลตออตราการผลตมวลชวภาพสงสดของยางพารา (ศรปราชญ และคณะ, 2544)

2) แบบจ าลองศกยภาพการผลตทจ ากดน า (Water limited production potential simulation model; WPP)

แบบจ าลองน พฒนาจากการน าแบบจ าลอง RPP มาวเคราะหรวมกบขอมลความอดมสมบรณเชงพนทปลกทเหมาะสมตอการปลกยางพารา โดยใชหลกสมดลของน าในดนเปนปจจยส าคญในการพฒนา สามารถคาดคะเนระดบความเปนประโยชนของน าในดน และการใชน าของยางพาราในแตละชวงของฤดกาลได โดยอาศยปจจยพนฐานจากอตราการระเหย และคายน าทงในสภาพแปลงจรงและการประเมนทางทฤษฎ ท าใหสามารถประเมนคาดชนพนทใบสงสดของตนยางพารา และอตราการสงเคราะหแสงสงสดในรอบวนไดแมนย าขน จงท าใหแบบจ าลอง WPP สามารถประเมนผลผลตยางพาราใกลเคยงกบผลผลตในแปลงจรงสงขน

6

3) แบบจ าลองศกยภาพการใหผลผลตสงสด (Maximum production potential simulation model; MPP) จากผลการประเมนผลผลตยางทไดจากแบบจ าลอง RPP และ WPP พบวา มความแมนย าในการเปรยบเทยบกบผลผลตจรงในแปลงคอนขางสง คอ yRPP= 1.525x – 242.66 (r2= 0.76) และ yWPP= 1.495x – 560.18 (r2= 0.84) ตามล าดบ อยางไรกตาม เมอน าปจจยบางประการทสงผลตอการใหผลผลตยางพารามาวเคราะหเพมเตม ไดแก ระบบกรด และดชนจ านวนวนกรดยางทตองสญเสย เนองจากจ านวนวนฝนตกมผลตอชวงเวลาในการกรดและการเกบน ายาง ท าใหผลผลตน ายางรวมคลาดเคลอนได (Watson, 1989) ท าใหไดคาการประเมนผลผลตยาง และผลผลตยางในแปลงจรงมความแมนย าสงขน คอ yMPP= 1.421x – 558.63 (r2= 0.90) แสดงใหเหนวา การใชสมการพนฐานในการประเมนประสทธภาพการสงเคราะหแสงและผลผลตมวลรวมของพช สามารถน าไปประเมนการใหผลผลตของยางพาราได อยางไรกตาม การประเมนผลผลตยางจากทง 3 แบบจ าลอง มความแมนย าสงขน จ าเปนตองมการวเคราะหปจจยทมผลตอการตอบสนองตอผลผลตยางพาราเพมดวย ซงในปจจบนการศกษาแบบจ าลองในยางพารา ยงคงเปนการวเคราะหปจจยส าคญบางประการเทานน เชน สมดลของน าในดน รวมถงระบบกรดและจ านวนวนกรด ทงทในสภาพปกตแลว ยางพาราจะไดรบผลกระทบจากปจจยอนๆ ทมผลตอการใหผลผลตน ายางและไมทงทางตรงและทางออมดวย ไดแก การจดการในสวน การเขาท าลายของโรคทส าคญบางชนด เชน โรคใบรวงจากเชอ Phytophthora spp. โรคราแปง โรคเสนด า (สถาบนวจยยาง, 2544) รวมถงอาการผดปกตทางสรรวทยาเกยวกบการไหลของน ายาง เชน อาการหนายางแหง (tapping panel dryness; TPD) และเปลอกแหง (bark necrosis; BN) (Nandris et al., 2004) ธาตอาหารทจ าเปนตอการสรางเนอไม เชน แคลเซยม (จนตนา และสนทร, 2544) รวมถงปจจยทางสงคมทอาจสงผลตอกระบวนการตดสนใจและระบบการผลตยางพารา ( rubber-based farming systems) (Somboonsuke et al., 2002) ซงจ าเปนตองศกษาหรอพฒนาใหครอบคลมเพมขน เพอใหไดแบบจ าลองทสามารถคาดคะเนผลผลตน ายาง ไดใกลเคยงกบสภาพจรงมากทสด และน าไปสการพฒนาเปนแบบจ าลองการผลตยางพารา (rubber simulation model) ทมประสทธภาพในอนาคตได (ระว, 2550) การค านวณแบบจ าลองทง 3 แบบ พารามเตอรทใชเปน input ในการค านวณแบบจ าลองทเปนปจจยส าคญ คอ แนวโนมของสภาพอากาศทจ าเพาะกบพนทนนๆ ทเขามามบทบาทส าคญโดยเฉพาะอยางยงสภาพภมอากาศในอนาคตทมการเปลยนแปลงเนองจากสภาวะโลกรอน ซงไดแก 1) อณหภม อณหภมเหมาะสมกบการปลกยางพาราทวไปควรอยระดบ 18 –35 องศาเซลเซยส อณหภมทสงหรอต าสงเกนไป มผลตอความเจรญเตบโตของตนยางพารา และอาจท าใหตนยางเสยหายได 2) ฝน เปนปจจยตรงทมความส าคญตอการเจรญเตบโตของยางพารา นอกจากน าฝนจะชวยละลายธาตอาหารจากดน ชวยปรบระดบความเขมขนของสารละลายดนใหเหมาะสมทรากยางพาราสามารถน าธาตอาหารตางๆ ไปใชแลว น ายงเปนสวนประกอบทส าคญของเซลลอกดวย

7

ส าหรบในปจจยหรอพารามเตอรทจะน ามาวเคราะหเพมเตมในการศกษาน อาจจะเปน input ทเขามาเกยวของในแบบจ าลอง คอ กระบวนการสงเคราะหแสงของยางพารา ซงอาจจะมความจ าเพาะเจาะจงส าหรบพนทภาคใตของประเทศไทย ในประเทศไทยมจ านวนสวนยางมากกวา 1 ลานสวน ในจ านวนนเปนสวนยางพาราขนาดเลกทมสดสวนประมาณรอยละ 95 ของจ านวนสวนยางพาราทงหมดของประเทศ กระจายอยในภาค ใต ป ร ะม าณร อ ยละ 90 ท เ ห ล อ ร อ ยละ 10 ก ระจ ายอย ใ นภ าคตะว น ออก ภ าคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคเหนอ ท าใหสวนยางขนาดเลกมบทบาทส าคญตอการพฒนาประเทศทงในแงเศรษฐกจ สงคม และชวตความเปนอยของเกษตรกร แตการพฒนาระบบการท าสวนยางพาราของประเทศไทยทผานมาเปนการพฒนาทเนนโครงสรางพนฐานตางๆทสนบสนนการเปลยนแปลงการผลตและการคา ท าใหเกษตรกรชาวสวนยางในอดตผลตยางพาราเพอยงชพ (subsistence farming) ทตอบสนองความตองการของครวเรอนเปนหลก ในลกษณะการปลกพชเชงเดยว (mono cropping) ถงแมวาการพฒนาระบบการท าสวนยางพาราจะชวยยกระดบฐานะทางเศรษฐกจของประเทศใหสงขน แตในทางกลบกนเกษตรกรจ านวนมากในปจจบนยงมคณภาพชวตทต ากวามาตรฐานการครองชพ เนองจากการผลตยางพาราเชงเดยวไมไดกอใหเกดความมนคงในอาชพทางการเกษตร เกษตรกรตองเสยงตอความผนแปรของสภาพดนฟาอากาศ ความไมแนนอนของระบบตลาด และราคาผลผลต ซงผทไดรบผลกระทบมากทสดคอ เกษตรกรชาวสวนยางขนาดเลก ดงนนเพอใหเกษตรกรชาวสวนยางพาราขนาดเลกมศกยภาพในการพงพาตนเองใหไดมากทสด จงจ าเปนทจะตองหาทางเลอกในการผลตผลผลตของตนเองใหไดมาตรฐาน Nissapa และคณะ (1994) ไดจ าแนกรปแบบการพฒนาการท าสวนยางพาราในภาคใตเปน 4 รปแบบ คอ รปแบบท 1 : ปายาง เปนการพฒนารปแบบแรก เมอน ายางพาราเขามาปลกในประเทศไทย ปลกโดยใชเมลด สวนมากแลวจะเปนพนธ Tjir 1 ซงมตนก าเนดจากประเทศอนโดนเซย การปลกยางพาราในรปแบบนคอ จะท าการปลกยางแทนปาไมโดยเฉพาะปาบก โดยการโคนลมพชพนธเกา รวมทงไมยนตนทบงรมเงา แลวท าการปลกยางพาราโดยเมลด หรอตนกลาเพาะจากเมลด ปลกไปตามจดตาง ๆ ภายในพนทแบบไมเปนแถวเปนแนว ปลอยใหยางพาราเจรญเตบโตแขงกบพชชนดอนๆ ทปลกไว เพอการบรโภคภายในครวเรอน เชน มนเทศ ขาว เปนตน เมอตนยางพาราโตขนพชยนตนชนดอนกโตตาม และเมอเกษตรกรเหนวา ยางพาราสามารถกรดไดกท าการกรด ขณะเดยวกนไมยนตนทเหนวาสามารถใชประโยชนดานทอยอาศยไดกตดไปท าทอยอาศย ไมยนตนทใหผล เชน สะตอ เนยง กเกบไปใชประโยชนดานการบรโภค ชาวบานเรยกรปแบบการปลกยางแบบนวา “ปายาง” ซงเปนการปลกยางในระยะเรมแรกพรอม ๆ กบแสดงความเปนเจาของหรอกรรมสทธในทดนดงกลาว ซงเดมเปนปาธรรมชาต รปแบบท 2 : สวนยางพนธด เมอยางพาราจดเปนพชเศรษฐกจทส าคญ สามารถมผลตอบแทนในทางเศรษฐกจอยางเปนรปธรรมแกเกษตรกร ประกอบกบมการพฒนาวทยาการเกษตรแผนใหม ใหเกษตรกรชาวสวนยางพาราตอพนทมากขน เรมมการปราบวชพชเกดขน ไมยนตนทแขงขนการเจรญเตบโตกบยางพารากตองโคนทง พนธยางพาราสวนมากกยงเปนยางพาราพนธ Tjir 1 มการใสปยบางเปนครงคราว เกษตรกรเรยกการท าสวนยางรปแบบนวา “สวนยางพนธด”

8

รปแบบท 3 : สวนยางสงเคราะห วชาการดานการปรบปรงพนธยางพารา ใหผลผลตสง และการขยายพนธปองกนการกลายพนธโดยการตดตาเกดขน ไดมการด าเนนการสงเสรมการปลกโดยกองทนสงเคราะหการท าสวนยาง โดยการปลกทดแทนยางพาราเกาโดยยางพาราพนธด จงเกดการโคนลมปายาง และระบบสวนยางพาราพนธดแบบเดมมาปลกยางพาราพนธดโดยการตดตา มการอาศยวชาการแผนใหมมาดแลรกษาอยางเตมท ไมวาจะเปนการก าจดวชพช โดยสารเคมหรอแรงงานคน มการใสปยเปนระบบ พนทปลกยางพาราจะตองไมมไมยนตนปะปนเลย รปแบบนเกษตรกรเรยกวา “สวนยางสงเคราะห” เนองจากไดรบการสนบสนนปจจยการผลตจากกองทนสงเคราะหการท าสวนยาง รปแบบท 4 : สวนยางทพฒนาจากรปแบบท 1 ถงรปแบบท 3 เมอมองถงสถานการณปจจบนแลว สวนมากจะเปนสวนยางสงเคราะห อยางไรกตาม ยงมระบบปายางและสวนยางพาราพนธดเหลออยบาง แตสดสวนจะนอยลงตามล าดบ แมปจจบนจะมการผอนผนกฎระเบยบของกองทนสงเคราะหการท าสวนยางใหมการน าพชยนตนหลายชนดเขาไปปลกรวมกบยางพารา แตในทางปฏบตยงไมแพรหลายเทาทควร เกษตรกรไมมความชดเจนในผลตอบแทนทางเศรษฐกจ ซงตวเกษตรกรตองค านงถงเปนอนดบแรกมากกวาเรองระบบนเวศนหรอสภาพแวดลอมในภาพรวม จากการพฒนารปแบบสวนยางพาราทกลาวถงกอใหเกดความหลากหลายของการปลกพชรวมยางในภาคใต ความหลากหลายดงกลาวทเกดขนแปรเปลยนไปตามลกษณะการจดการของเกษตรกร สภาพภมประเทศ ตลอดจนการรวมตวของเกษตรกร เพอวตถประสงคตาง ๆ ท าใหรปแบบและระบบการปลกยางพาราในภาคใตมความหลากหลาย นอกจากน Somboonsuke และคณะ (2002) ไดจ าแนกรปแบบกระบวนการท าสวนยางพาราขนาดเลกในภาคใตทพบไดในปจจบน โดยอาศยเกณฑการจ าแนก (1) ประเภทกจกรรมการผลตของครวเรอน (Farm house activity) (2) ระบบนเวศเกษตร (Agroecozone) และ (3) สภาพทางเศรษฐกจและสงคม (Social-economics) ออกเปน 6 รปแบบ คอ (1) ระบบการท าสวนยางเชงเดยว (2) ระบบการท าสวนยางรวมกบการปลกพชแซม (3) ระบบการท าสวนยางรวมกบการท านา (4) ระบบการท าสวนยางรวมกบการปลกไมผล (5) ระบบการท าสวนยางรวมกบการเลยงสตว และ (6) ระบบการท าสวนยางรวมกบกจกรรมเกษตรผสมผสาน ระบบการท าสวนยางพาราไทยในปจจบนในมมมองเชงระบบ (system approach) พบวามความเกยวของสมพนธกนระหวางองคประกอบทางกายภาพ ชวภาพ เศรษฐกจ และสงคมทสงผลกระทบตอความสามารถในการผลตของระบบ และการปรบตวของเกษตรกรชาวสวนยางพาราในภาคใต โดยความสามารถในการตดสนใจการควบคม (decision making) และจดการของเกษตรกรเปนหวใจส าคญของระบบ

9

ภาพท 1 ระบบการท าสวนยางในภาคใตปจจบน ทมา: Somboonsuke และคณะ (2002)

ปจจยทางชวภาพ

ปจจยทางกายภาพ - สภาพพนท - สภาพภมอากาศ * อณหภม

* ความชน * ปรมาณฝน

เกษตรกรชาวสวน ยาง

ปจจยทางเศรษฐกจและ สงคม - ระบบตลาด ราคา

- นโยบายรฐ

- การลงทน

- ศกยภาพเกษตรกร

(Empowerment) -

การบรหารจดการ

ความอดมสมบรณดน

หมายเหต ปจจยน าเขา น าออก การไหลของขาวสาร ความร การควบคมและจดการ ปฏสมพนธ

ผลผลต กจกรรมอนของครวเรอน ยางพารา

10

บทท 2 วธการทดลอง

1. ระยะเวลาในการทดลอง ตลาคม 2555 – เมษายน 2557 2. สถานทท าการทดลอง ใชแปลงยางพาราพนธ RRIM 600 อาย 12 และ 16 ป ระยะปลก 3 x 7 เมตร จ านวน 3 แปลง แปลงท 1 : หม 3 ต าบลฉลง อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา และแปลงท 2 : บานฉลง หม 5 ต าบลฉลง อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา แปลงท 3 : หม 3 ต าบลฉลง อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา 3. วธการทดลอง งานวจยนเปนงานวจยในระยะท 2 ทตอเนองจากโครงการ ผลกระทบของสภาวะโลกรอนทมตอการผลตยางพาราในภาคใต: กรณศกษาในจงหวดสงขลา (ระยะท 1) ซงเปนงานวจยเชงทดลอง (Experimental Research) แตหลงจากเกดวาตภยและอทกภยในภาคใตของประเทศไทยซงสงผลกระทบกบสวนยางพารา ผวจยจงไดเพมงานวจยเชงส ารวจ (Survey Research) โดยศกษาสภาพเศรษฐกจสงคมหลงจากทเกษตรกรชาวสวนยางพาราประสบกบปญหาวาตภยและอทกภยและการปรบตวของเกษตรกรชาวสวนยางตอการเปลยนแปลงของภมอากาศ โดยมขนตอน 3 ขนตอน คอ (1) ทดลองในแปลงยางพาราทเปดกรดแลวและศกษาในแปลงยางพารากอนเปดกรด (2) ศกษาสภาพทวไปของการผลตยางพารากบเกษตรกร และ (3) เสนอแนะเงอนไขในการปรบตวของเกษตรกรตอการเปลยนแปลงภมอากาศกบการผลตยางพารา โดยมรายละเอยดในการศกษาดงน

4.งานวจยแบงออกเปน 2 สวนคอ 4.1 ศกษาในยางพาราทเปดกรดแลว พนททดลองใชพนทสวนยางพาราของเกษตรกรในจงหวดสงขลา จากนนท าการวดขอมลพนฐานเบองตนของตนยางพาราทกตนทใชในการทดลอง คอ เสนรอบล าตน วดทระดบความสง 170 เซนตเมตร จากพนดน ระยะปลกทแนนอน หรอความหนาแนนตนตอพนทปลก เพอหาคาเฉลยและวดซ าทก 3 เดอน จากนนก าหนดการวดขอมล ดงตอไปน

11

4.1.1 ขอมลอากาศ บนทกขอมลสภาพภมอากาศในชวงทท าการทดลอง เพอเฉลยหรอรวมเปนรายเดอนโดยใชขอมลจากสถานตรวจอากาศคอหงส อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา ดงน

- ปรมาณน าฝน - จ านวนวนฝนตก - อณหภมสงสด - อณหภมต าสด - คาการคายระเหยน า

โดยเกบขอมลตอเนองตงแตป พ.ศ. 2524 - 2556 เพอน ามาวเคราะหหาแนวโนมของอณหภมสงสด อณหภมต าสด ปรมาณน าฝน จ านวนวนฝนตก และคาการคายระเหยน า

4.1.2 ผลผลตยาง เกษตรเปนผท าการบนทกขอมลน าหนกน ายางสด เปอรเซนตเนอยางแหง และน าหนกยางแหง 5. ศกษาสภาพทางเศรษฐกจสงคมของเกษตรกรชาวสวนยาง 5 .1 ออกแบบเคร อ ง มอแบบสมภาษณก ง โครงสร า ง (Semi-structure Interview Form) ศกษารปแบบการผลตยางพาราของเกษตรกรชาวสวนยางพาราขนาดเลกใหครอบคลมขอมลทงของเกษตรกร สภาพทวไปของการผลต ระบบกรดยางทนยมใชในพนท ปรมาณผลผลต ราคาผลผลต รายไดจากสวนยางพารา รวมทงปญหา อปสรรค ในการผลต และขอเสนอแนะในการแกไขปญหา 5.2 สมภาษณเกษตรกรชาวสวนยางพาราขนาดเลก ดวยแบบสมภาษณเกษตรกรในพนททไดรบผลกระทบจากเหตการณวาตภย และอทกภยตอการผลต โดยสมภาษณเกษตรกรชาวสวนยางพาราขนาดเลก และเกษตรกรทสวนยางพาราไดรบผลกระทบจากวาตภยและอทกภยจ านวน 112 ราย จากการสมกลมตวอยางโดยวธการสมท ไมค านงถงความนาจะเปน (Non-probability Sampling) โดยใชวธการสมแบบเจาะจง (Purposive Sampling method) มเกณฑ คอ (1) เกษตรกรมอาชพท าสวนยางพาราเปนหลก (2) เกษตรกรผถอครองสวนยางพาราขนาดเลก มพนทสวนยางพาราประมาณ 2-50 ไร ตามการประเมนของสถาบนวจยยาง (2544) (3) สวนยางทมอายไมนอยกวา 7 ป หรอเปนชวงทยางพาราเปดกรดไดแลว 5.3 สรปและวเคราะหผลการสมภาษณ โดยใชแบบสมภาษณกบเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากวาตภย และอทกภย เพอศกษาการปรบตวของเกษตรกร

12

6. เสนอแนะเงอนไขในการปรบตวของเกษตรกรตอการเปลยนแปลงภมอากาศกบการผลตยางพารา โดยการสมภาษณเชงลกกบเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากวาตภยและอทกภย เพอศกษาเงอนไข ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะแนวทางในการปรบตวการด าเนนการผลตยางพาราของเกษตรกรภายใตสภาพภมอากาศทเปลยนแปลงอนเนองจากภาวะโลกรอน เพอเปนขอพจารณาส าหรบเกษตรกรชาวสวนยางพารารายอนๆ ไปปรบใชกบแปลงยางพาราของตนเองตอไป

13

บทท 3 ผลการทดลอง

1. สภาพอากาศในรอบ 33 ป (พ.ศ. 2524 - 2556) จากการศกษาผลของการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในรอบ 33 ปทผานมาตงป 2524 - 2556 อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา (ภาพท 2) เมอศกษาอณหภมของอากาศ พบวาในระยะเวลา 33 ป มอณหภมสงสดเฉลยเทากบ 32.39 องศาเซลเซยส อณหภมต าสดเฉลยเทากบ 23.99 องศาเซลเซยส ปรมาณน าฝนเฉลยเทากบ 2,047.46 มลลเมตร และคาการคายระเหยน าเฉลยเทากบ 1571.40 มลลเมตร โดยในป 2543, 2553 และป 2554 มคาปรมาณน าฝนสงเทากบ 2,859.70 มลลเมตร 2,825.90 มลลเมตรและ 3,073.6 มลลเมตร ตามล าดบ ท าใหเกดอทกภยครงใหญในอ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา ซงกอใหเกดความเสยหายกบเกษตรกรชาวสวนยางพารา

ภาพท 2 ปรมาณน าฝน คาการระเหยน า และอณหภมสงสด - ต าสดรายปของจงหวดสงขลา

ระหวางป 2524 - 2556 ขอมลจากสถานอตนยมวทยาคอหงส อ. หาดใหญ จ. สงขลา จากการศกษาผลของการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในรอบ 33 ปทผานมา ตงป 2524 - 2556 อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา (ภาพท 2) มความแปรปรวนของภมอากาศ พบวา มแนวโนมของปรมาณน าฝนเพมสงขน เมอน าขอมลทง 33 ปมาวเคราะห จะเหนไดวา ปรมาณน าฝนมแนวโนมเพมขน 22.51 มลลเมตร/ป (ภาพท 3ก) จ านวนวนฝนตกมแนวโนมเพมสงขนเชนกน โดยมจ านวนวนฝนตกเพมขน 0.87 วน/ป (ภาพท 3ข) อกทงแนวโนมของอณหภมสงสด และอณหภมต าสดเพมขนดวย โดยมคาเทากบ 0.028 องศาเซลเซยส/ป และ 0.031 องศาเซลเซยส/ป ตามล าดบ (ภาพท 4ก, 4ข)

0

5

10

15

20

25

30

35

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

2524

2526

2528

2530

2532

2534

2536

2538

2540

2542

2544

2546

2548

2550

2552

2554

2556

อณหภมสงสด-ตาสด (องศาเซลเซยส)

ปรมา

ณน า

ฝนแล

ะคาก

ารระ

เหยน

า (มล

ลเมต

ร)

ปรมาณน าฝน คาการคายระเหยน า อณหภมสงสด อณหภมตาสด

ป (พ.ศ.)

14

ภาพท 3 แนวโนมการเพมขนของปรมาณน าฝน (ก) จ านวนวนฝนตก (ข) ในรอบ 33 ป ของจงหวด สงขลา (2524 - 2556) ขอมลจากสถานอตนยมวทยาคอหงส อ. หาดใหญ จ. สงขลา

ภาพท 4 แนวโนมการเพมขนของอณหภมสงสด (ก) อณหภมต าสด (ข) ในรอบ 33 ป (2524 - 2556) ขอมลจากสถานอตนยมวทยาคอหงส อ. หาดใหญ จ. สงขลา

-1.00

-0.50

0.00

0.50

1.00(ก) + 0.028 C/year , P < 0.05

-1.00

-0.50

0.00

0.50

1.00

2524

2526

2528

2530

2532

2534

2536

2538

2540

2542

2544

2546

2548

2550

2552

2554

2556

(ข) + 0.031 C/year , P < 0.05

อณหภ

มสงส

ดและ

อณหภ

มตาส

ด (อ

งศาเซ

ลเซย

ส)

-1500

-1000

-500

0

500

1000

1500(ก) + 22.51 มม./ป , P < 0.05

-60.0-40.0-20.0

0.020.040.060.0

2524

2526

2528

2530

2532

2534

2536

2538

2540

2542

2544

2546

2548

2550

2552

2554

2556

(ข) + 0.87 วน/ป , P < 0.05

จานว

นวนฝ

นตก

(วน)

ป

รมาณ

น าฝน

(มลล

เมตร

)

15

จากความผนแปรของภมอากาศของจงหวดสงขลา พบวาในระยะ 33 ปทผานมา โดยเฉพาะในป 2553 เปนชวงทมอณหภมสงสดในรอบ 33 ป นอกจากนจากการศกษาความสมพนธระหวางปรมาณน าฝนกบคาการระเหยน า แสดงใหเหนวา การเกดชวงแลงและชวงฝนทเกดขน ในชวงป 2532 - 2535 เปนชวงทมปรมาณน าฝนนอยสด สงผลใหเกดชวงแลง หลงจากนน ในชวงป 2536 - 2544 จงหวดสงขลา ประสบกบชวงฝน ท าใหมปรมาณน าฝนเพมขน และหนกมากในชวงป 2542 - 2543 ตอมาในป 2553 อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา เกดอทกภย ฝนตกหนก สงผลใหเกดน าทวม ซงกอความเสยหายใหกบเกษตรกรชาวสาวยางเปนจ านวนมาก (ภาพท 5)

ภาพท 5 ปรมาณน าฝน และคาการระเหยน ารายปของจงหวดสงขลา ระหวางป 2524 - 2556 ขอมลจากสถานอตนยมวทยาคอหงส อ. หาดใหญ จ. สงขลา

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

2524

2526

2528

2530

2532

2534

2536

2538

2540

2542

2544

2546

2548

2550

2552

2554

2556

ปรมาณน าฝน (มม.) คาการคายระเหยน า (มม.)

ปรมา

ณน า

ฝนแล

ะคาก

ารคา

ยระเห

ยน า

(มลเ

มตร)

ป (พ.ศ.)

16

ภาพท 6 ปรมาณน าฝน (....) คาการระเหยน า ( ) ผลผลตยางแหง ( ) และปรมาณน าฝน เฉลย 30 ป ( ) รายเดอนของจงหวดสงขลาระหวางป 2551 - 2554

0

20

40

60

80

100

0

200

400

600

800

1000(ก) 2552 ปรมาณน าฝน 2345.8 มลลเมตร

หยดกรด

0

20

40

60

80

100

0

200

400

600

800

1000(ข) 2553 ปรมาณน าฝน 2825.9 มลลเมตร

หยดกรด

0

20

40

60

80

100

0

200

400

600

800

1000(ค) 2554 ปรมาณน าฝน 3073.6 มลลเมตร

หยดกรด

0

20

40

60

80

100

0

200

400

600

800

1000(ง) 2555 ปรมาณน าฝน 1964.7 มลลเมตร

หยดกรด

0

20

40

60

80

100

0

200

400

600

800

1000

ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค.

(จ) 2556 ปรมาณน าฝน 2300.6 มลลเมตร

หยดกรด

เดอน

17

ในชวงป 2552 ภาคใตไดรบผลจากปญญาหาฝนตกหนกในชวงฤดรอน คอในเดอนเมษายน มปรมาณน าฝน 251.1 มลลเมตร และมชวงแลงเกดขนกลางป จงท าใหชวงเวลาการกรดในรอบปแรก เรมเปดกรดเดอนเมษายน 2552 ถงเดอนเมษายน 2553 (ภาพท 6ก) ในชวงป 2553 เปนชวงทมฤดรอนทยาวนานท าใหมชวงพกกรดทนาน เมอถงฤดฝนปลายปมน าทวมหนกจากพายดเปรสชนโดยมปรมาณน าฝนสงสดในเดอนพฤศจกายนเทากบ 799.4 มลลเมตร (ภาพท 6ข) ในรอบปกรดท 2 เรมเปดกรดในเดอนพฤษภาคม 2553 ถงเดอนกมภาพนธ 2554 ในชวงป 2554 เปนปทมฝนตกในชวงฤดรอน สงผลใหตนยางพาราเกดการผลดใบสองครงท าใหมชวงในการพกกรดทยาวนาน และมการกระจายตวของปรมาณน าฝนตลอดทงป สงผลใหมปรมาณน าฝนสงทสดในรอบป ในป 2554 (ภาพท 6ค) ปกรดท 3 เรมเปดกรดในเดอนมถนายน 2554 ถงเดอนมนาคม 2555 รวมมระยะเวลาในการกรด 9 เดอน ซงมวนกรดนอยทสด ในรอบปกรดท 4 เรมเปดกรดในเดอนพฤษภาคม 2555 ถงเดอนกมภาพนธ 2556 (ภาพท 6ง) ซงมปรมาณน าฝนลดลงมากจากป 2555 ท าใหมวนกรดเพมขนมาก และในปกรดท 5 เรมเปดกรดในเดอนพฤษภาคม 2556 ถงเดอนกมภาพนธ 2557 (ภาพท 6ง) ความสมพนธระหวางปรมาณน าฝนรายเดอนของแตละปกบปรมาณผลผลตของยางพารา พบวา ในแตละปกรดจะมปรมาณผลผลตยางพาราทคงทในชวงเปดกรดและจะลดลงในชวงปลายป ซงสอดคลองกบปรมาณน าฝนทเพมสงขน สวนผลผลตจะเพมขนอกในชวงตนปหรอปลายปของการกรด 2. ผลกระทบของการเปลยนแปลงภมอากาศตอสรรนเวศนของยางพารา

ผลของความแปรปรวนของภมอากาศในรอบ 5 ป (2552 - 2556) แสดงใหเหนวามผลกระทบโดยตรงตอสรรนเวศนในสภาพสวนยางพารา ทเหนปรากฏชดคอในป 2553 ทมชวงแลงยาวนานในชวงฤดรอน แตกลบมฝนหนกในชวงปลายป จนสงผลใหเกดวกฤตน าทวม ท าใหกระทบตอสรรวทยาของตนยางพารา เพราะมน าทวมขงในสวนยางพารา สงผลใหพชออนแอตอสภาพอากาศทแปรปรวน ในปถดไปคอ 2544 ทมฝนทะยอยตกในชวงเดอนมนาคม มการระบาดของโรคราแปงขาว (Powdery mildew) ทเกดจากเชอ Oidium heveae Steinm. ท าใหใบออนทแตกออกมาใหมถกเชอท าลาย และเมอมใบแตกใหม มฝนตกอกในเดอนเมษายน ท าใหใบรวงมาก สงผลใหการแตกใบรนใหมลาชาออกไป สงผลตอการสงเคราะหแสงของพช ในการพฒนาใบ และการสรางน าตาลซโครส ซงเปนสารตงตนของการสรางน ายาง ท าใหการเรมกรดยางของชาวสวนยางพาราลาชาออกไปมากถงเดอนพฤษภาคม ขณะทชวงปลายป 2554 มฝนตกหนกจนเกดน าทวม ท าใหพชออนแอ ผลผลตต าลง รวมทงวนกรดลดลงดวย แตในป 2555 และ 2556 สภาพภมอากาศมแนวโนมดขน ดงนนพชมการตอบสนองในเชงบวก ท าใหมการพฒนาใบไดตามปกต เกษตรกรจงมวนกรดยางสง เพอชดเชยในป 2554 ทมวนกรดต ามาก

18

ภาพท 7 โรคราแปงขาว (Powdery mildew)

3. ผลผลตยาง

จากการเกบผลผลตปรมาณน ายางสดของยางพารา ตงแตพฤษภาคม 2551 ถงกมภาพนธ พ.ศ. 2557 ผลผลตในหนวยกรมตอตนตอครงกรด พบวาปทใหผลผลตเฉลยสงทสด คอ พฤษภาคม 2556 ถงกมภาพนธ 2557 ใหผลผลตเทากบ 122.85 กรมตอตนตอครงกรด รองลงมา คอ พฤษภาคม 2555 ถงกมภาพนธ 2556, เมษายน 2552 ถงมนาคม 2553, พฤษภาคม 2553 ถงกมภาพนธ 2554, และมถนายน 2554 ถงมนาคม 2555 ใหผลผลตเทากบ 94.45, 79.32, 76.37 และ75.95 กรมตอตนตอครงกรด ตามล าดบ และในขณะทพฤษภาคม 2551 ถงกมภาพนธ 2552 ใหผลผลตนอยทสดคอ 49.95 กรมตอตนตอครงกรด ส าหรบในหนวยกโลกรมตอตน พบวาการใหผลผลตน ายางสด ในเมษายน 2552 ถงมนาคม 2553 ใหผลผลตสงทสด โดยมผลผลตน ายางสดเฉลยเทากบ 1.12 กโลกรมตอตน รองลงมาคอพฤษภาคม 2553 ถงกมภาพนธ 2554, พฤษภาคม 2556 ถงกมภาพนธ 2557, มถนายน 2554 ถงมนาคม 2555 และพฤษภาคม 2555 ถงกมภาพนธ 2556 ใหผลผลตเทากบ 0.95, 0.93, 0.91 และ 0.71 กโลกรมตอตน ตามล าดบ และในพฤษภาคม 2551 ถงกมภาพนธ 2552 ใหผลผลตนอยทสดคอ 0.66 กโลกรมตอตน (ตารางท 1) ผลผลตน าหนกยางแหงเฉลยในหนวยกโลกรมตอตนตอเดอน พบวา การใหผลผลตน าหนกยางแหงในเดอนพฤษภาคม 2556 ถงกมภาพนธ 2557 ใหผลผลตสงทสด โดยมผลผลตน าหนกยางแหงเฉลยเทากบ 0.41 กโลกรมตอตนตอเดอน รองลงมาคอเดอนพฤษภาคม 2553 ถงกมภาพนธ 2554, เมษายน 2552 ถงมนาคม 2553, มถนายน 2554 ถงมนาคม 2555 และเดอนพฤษภาคม 2555 ถงกมภาพนธ 2556 ใหผลผลตเทากบ 0.36, 0.33, 0.33 และ 0.31 กโลกรมตอตนตอเดอน ตามล าดบ และในเดอนพฤษภาคม 2551 ถงกมภาพนธ 2552 ใหผลผลตนอยทสดคอ 0.23 กโลกรมตอตนตอเดอน และในหนวยกโลกรมตอไรตอป พบวาปทใหผลผลตเฉลยสงทสดคอ เดอนพฤษภาคม 2556 ถงกมภาพนธ 2557 ใหผลผลตเทากบ 341.51 กโลกรมตอไรตอป รองลงมาคอเดอนเมษายน 2552 ถงมนาคม 2553, พฤษภาคม 2555 ถงกมภาพนธ 2556, พฤษภาคม 2553 ถงกมภาพนธ 2554 และเดอนมถนายน 2554 ถงมนาคม 2555 ใหผลผลตเทากบ 290.98, 284.45, 253.45 และ 244.23 กโลกรมตอไรตอป ตามล าดบ ส าหรบเดอนพฤษภาคม 2551 ถงกมภาพนธ 2552ใหผลผลตนอยทสดคอ 162.16 กโลกรมตอไรตอป (ตารางท 2)

19

4. จานวนวนกรด ในปกรดท 5 (2555) มจ านวนวนกรดมากทสดเทากบ 176 วน รองลงมาปกรดท 6 (2556) มจ านวนวนกรด 169 วน ปกรดท 2 (2552) มจ านวนวนกรด 152 วน ปแรก (2551) ทมการเปดกรด มจ านวนวนกรด 114 วน ปกรดท 3 (2553) มจ านวนวนกรด 104 วน และในปกรดท 4 (2554) มจ านวนวนกรดนอยทสดคอ 87 วน เนองจากในจงหวดสงขลาเกดอทกภย น าทวมหนก สงผลใหเกษตรกรชาวสวนยางพาราไมสามารถกรดยางได ดงแสดงในตารางท 2 5. เปอรเซนตเน อยางแหง จากการศกษาเปอรเซนตเนอยางแหงเฉลยทงหมด พบวา ใกลเคยงกน โดยในปกรดท 5 ป 2555 มคาเฉลยเปอรเซนตเนอยางแหงสงทสดคอ 33.88 เปอรเซนต รองลงคอปกรดท 3 ป 2553 มคาเฉลย 32.68 เปอรเซนต ปกรดท 6 ป 2556 มคาเฉลยเทากบ 32.54 เปอรเซนต ปกรดท 2 ป 2552 มคาเฉลยเทากบ 32.26 เปอรเซนต ปกรดท 4 ป 2554 มคาเฉลยเทากบ 31.53 เปอรเซนต และปกรดท 1 ป 2551 มเปอรเซนตเนอยางแหงคาเฉลยต าสด เทากบ 30.13 เปอรเซนต (ภาพท 8) ตารางท 1 ปรมาณผลผลตน ายางสด เฉลย 7 ป (พฤษภาคม 2551 - กมภาพนธ 2557) ในหนวย

กโลกรม/ตน ของ อ. หาดใหญ จ. สงขลา

ป ผลผลตยางสดเฉลย

(กโลกรม/ตน) พฤษภาคม 2551- กมภาพนธ 2552 0.66

เมษายน 2552 - มนาคม 2553 1.12 พฤษภาคม 2553 - กมภาพนธ 2554 0.95

มถนายน 2554 - มนาคม 2555 0.91 พฤษภาคม 2555 - กมภาพนธ 2556 0.72 พฤษภาคม 2556 - กมภาพนธ 2557 0.93

20

30.13

32.26 32.68

31.52

33.88

32.54

28

29

30

31

32

33

34

35

พ.ค.51-ก.พ.52 เม.ย.52-ม.ค.53 พ.ค.53-ก.พ.54 ม.ย.54-ม.ค.55 พ.ค.55-ก.พ.56 พ.ค.56-ก.พ.57

เปอร

เซนต

เน อย

างแห

ง

0

ตารางท 2 จ านวนวนกรด และผลผลตยางแหง ในหนวยกโลกรม/ไร/ป ระหวางพฤษภาคม 2551 - กมภาพนธ 2557 อ. หาดใหญ จ. สงขลา

ป ผลผลตยางแหง

จานวนวนกรด (วน)

กโลกรม/ตน/เดอน

กโลกรม/ไร/ป

พฤษภาคม 2551- กมภาพนธ 2552 0.23 162.16 114 เมษายน 2552 - มนาคม 2553 0.33 290.98 152

พฤษภาคม 2553 - กมภาพนธ 2554 0.36 253.45 104 มถนายน 2554 - มนาคม 2555 0.33 244.23 87

พฤษภาคม 2555 - กมภาพนธ 2556 0.31 284.45 176 พฤษภาคม 2556 - กมภาพนธ 2557 0.41 341.51 169

ภาพท 8 ปรมาณเปอรเซนตเนอยางแหงเฉลยของยางพารา

21

ผลการศกษา

ผลของการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศตอการปรบตวทางเศรษฐกจและสงคมของเกษตรกรชาวสวนยางพาราในจงหวดสงขลา 1. สภาพทวไป ปรมาณ ราคา และรายไดของผลผลตจากสวนยางพารา 1.1. ลกษณะพนฐานทางเศรษฐกจและสงคมของครวเรอนเกษตรกรชาวสวนยางพารา 1) ขอมลทางสงคมของครวเรอนเกษตรกรชาวสวนยางพารา

N=112

รายละเอยด รอยละ 1. อายของหวหนาครอบครว(ป) นอยกวา 20 21-30 31-40 41-50 มากกวา 50 เฉลย 45.23 ป

20.2 25.3 22.57 28.11 3.82

2. เพศของหวหนาครอบครว ชาย หญง

70.0 20.0

3.ระดบการศกษาของหวหนาครอบครว ประถมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนตน ระดบ ปวช.และปวส ระดบปรญญา

56.10 22.15 11.24 10.51

4. ศาสนาของหวหนาครอบครว พทธ มสลม อนๆ

92.59 5.11 2.30

5. สถานภาพของหวหนาครอบครว สถานภาพโสด สมรส หยาราง

12.45 85.65 1.90

22

6. อาชพหลก ยางพารา สวนไมผล ปาลมน ามน ทานา

91.25 5.11 2.23 1.41

7. ประสบการณดานการทาเกษตร(ป) นอยกวา 5 6-10 11-20 มากกวา 20 เฉลย 26.4 ป

4.14 15.25 32.11 48.50

8.ประสบการณทาสวนยางพารา นอยกวา 5 6-10 11-20 มากกวา 20 เฉลย 19.4 ป

5.23 12.45 42.11 40.21

จากการสารวจเกษตรกรชาวสวนยางพาราจานวน 112 ราย พบวา อายของหวหนาครอบครวเฉลย 45 ป หวหนาครอบครวสวนใหญเปนผชาย ระดบการศกษาอยในชวงประถมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนตน. สวนใหญนบถอศาสนาพทธ อาชพหลก คอ ทาสวนยางพารา รองลงมาทาสวนไมผลและปาลมน ามน อาชพเสรมมการทานา ทาสวน และคาขาย ประสบการณดานการทาเกษตรเฉลย 26 ป และประสบการณทาสวนยางพาราเฉลย 19 ป

23

1.2 ลกษณะทางเศรษฐกจของครวเรอนเกษตรกรชาวสวนยางพารา N=112

ลกษณะทางเศรษฐกจ จ านวน(เฉลย) 1.ลกษณะการถอครองทดน จานวนพ นทท งหมด(ไร) จานวนพ นทททาการเกษตร(ไร) พ นทสวนยางพารา(ไร) 2. รายได รายจายของครวเรอน รายไดของครวเรอน(บาท/ป) รายจายของครวเรอ(บาท/ป) รายไดจากการทาสวนยางพารา(บาท/ป) 3. เงนออมของครวเรอนในปจจบน(บาท/ป) 4. ภาวะหนสนของครวเรอน(บาท/ป)

35.68 25.95 18.23

132,575.24 121,470.58 112,385.56 27,800.21 96,324.21

เกษตรกรเปนผถอครองทดนทใชในการทาการเกษตรเองท งหมด ซงทดนทถอครองน นคอนขางจะเพยงพอในการทาการเกษตรเล ยงครอบครวได พ นทสวนใหญใชปลกยางพารา สวนทเหลออน จะใชพ นททาการเกษตรอนๆ เชน ปลกผก เล ยงสตว ฯลฯ รายไดของครวเรอนท งหมดมาจากการทาสวนยางพารา อยในระดบทเพยงพอใชในครวเรอน แตในขณะน รายไดทมาจากยางพาราเรมนอยลง ดวยเหตผลทวาราคายางตาลง จงมการกยมเพอนาเงนมาหมนเวยนใชจายภายในครวเรอนและลงทนในการทาสวนยาง ทาใหเกษตรกรมหน สนเพมข น

24

1.3 การผลตยางพาราของครวเรอนเกษตรกรชาวสวนยางพารา N=112

การผลต จ านวน (เฉลย) พ นทปลก (ไร) 28.69 พนธยางทปลก RRIM 600 ( 89.21%)

RRIT (15.11%) ระยะปลก 3 x 7 เมตร (62.21%)

6x4 เมตร (27.11%) จานวนตนตอไร 74.88 ลกษณะการปลกพช (เชงเดยว/วนเกษตร) พชเชงเดยว (65.21%)

วนเกษตร(34.79%) ชนดของดน ดนรวน (75.38%)

ดนรวนปนทราย (20.02%) ดนชนดอนๆ(4.60%)

ลกษณะพ นทสวนยาง พ นทราบ (25.85%) พ นทลกคลนลอนลาด (39.04%)

และควนเขา (35.11%) วสดปลก ยางตาเขยว (38.11%)

และยางชาถง (52.14%) อนๆ (9.75%)

การสงเคราะหจากกองทนสงเคราะหการทาสวนยาง

รบการสงเคราะห (82.34 %) ไมรบการสงเคราะห (17.66%)

สวนยางของทานเปดกรดเมออายเฉลย(ป) 6.88 ผลผลตเฉลยระยะเรมตน (กก./ไร/คร งกรด) (กก./ไร) 3.26 อายยางพาราเฉลยปจจบน (ป) 18.63 ผลผลตเฉลยปจจบน (กก./ไร) 4.56

พ นทปลกยางพารามจานวนเฉลย 28 ไร ซงแบงออกเปนแปลงยอยๆ เพองายในการจดการ พนธยางทปลกสวนใหญใชพนธ RRIM 600 รองลงมาคอ พนธ RRIT 251 ระยะปลกทใช 3x7 เมตร จานวน 76 ตนตอไร ปลกเปนพชเชงเดยว ในพ นทราบ และพ นทลกคลนลอน/ควน ดวยวสดปลกทเปนยางตาเขยว และยางชาถง เกษตรกรใหเหตผลในการเลอกวสดปลกเหลาน วา ปลกงาย แตกตาเรว อตราการรอดตายสง เมอนามาปลกจรง ซงวสดปลกน ไดมาจากพ นทจงหวดตรง สงขลา และพทลง เพราะเปนแหลงทมการผลตยางตาเขยวและยางชาถงพนธด และสวนใหญเกษตรกรไดรบการสงเคราะหจากกองทนสงเคราะหการทาสวนยางในการปลกแตละคร ง

25

2. การจดการผลผลตยางพารา N=112

รายการ จ านวนเฉลย 1.ประเภทการใชปยบารงสวนยางพารา 1.1 ปยเคม 1.2ปยอนทรย 2. ความถของการใช (คร ง/ป)

78.25% 21.75%

1 52 3. ปรมาณการใช (กก./ไร) 54.6 4.การปองกนกาจดโรคและศตรพช 4.1ชนดโรคหรอแมลงศตรพช โรคหนาแหง (22.58%)

และโรคทเกดจากเช อรา (โรครากขาว) (77.42%) 4.2 วธการจดการ 4.3ความถในการจดการ (คร ง/ป)

โคนหรอปลอยท งไว (65.56%) ใชสารเคมปองกนและกาจด (34.44%)

1.56 5. วชพชในสวนยาง ม ( 86.25%)

ไมม (13.75%) 5.1 วธการจดการ) ดาย ถาก ( 46.35%)

และใชสารเคม (53.65%) 5.2 ความถในการจดการ 1.78

4. การตดแตงกง ม (21.04%) ไมม (78.96%)

5. ปญหาไฟไหมในฤดรอน (ม/ไมม) ม (3.68%) ไมม (96.32%)

ในการจดการผลผลตน น มการใชปยเคมทมขายตามทองตลาด เชน ตราหวววคนไถ เชน สตร 15-7-18, 6-8-14, 15-15-15 และ 20-8-20 จานวน 1-2 คร งตอป ในอตรา 50 กโลกรมตอไร โรคทพบจะเปน โรคหนาแหง และโรคทเกดจากเช อรา การจดการจะโคนหรอปลอยท งไว และใชสารเคมปองกนและกาจด การกาจดวชพชทพบในสวนยางใชวธการตด ปละ 1-3 คร ง เพอสะดวกในการเกบผลผลต

26

3. ปจจยทมผลตอการตดสนใจเลอกแรงงานจางกรดยาง ส าหรบเจาของสวนยาง N=112

ประเดน* รอยละ 1. ฝมอการกรดยาง 78.63 2. อตราสวนการแบงสรรผลประโยชน 35.67 3. เงอนไขในการแบงสรรผลประโยชน 28.97 4. ความซอสตย และขยนทางาน 21.54 5. จานวนแรงงานกรดในครวเรอน 51.23 6. อายตนยางพารา 19.52 7. สภาพพ นท/แหลงทต งสวนยาง 18.67

* ตอบไดมากกวาหนง ปจจยทมผลตอการตดสนใจเลอกแรงงานจางกรดยาง สาหรบเจาของสวนยางสวนใหญจะดจากฝมอในการกรดยางเปนหลก รองลงมาคอ จานวนแรงงานกรดในครวเรอนและอตราสวนการแบงสรรผลประโยชน สวนเหตผลทนอยทสดคอ อายตนยางพารา 4. ระบบกรดยางพาราภายใตโลกรอน N=112

รายละเอยด รอยละ 1.ระบบกรดทเกษตรกรใชในปจจบน 1/2S 2d/3 1/3S 2d/3 1/3S 4d/4 1/2S 3d/4 1/3S 4d/5

20.31 16.34 30.12 28.54 4.69

ระบบกรดยางพารา จากการศกษาพบวา ในปจจบนเกษตรกรเลอกใชระบบกรด 1/3S 3d/4, 1/2S 3d/4, 1/2S 2d/3 ซงเปนระบบกรดตามขอแนะนาของสถาบนวจยยาง เงอนไขในการตดสนใจเลอกระบบกรดยางพาราของเกษตรกรชาวสวนยางพาราในพ นททข นอยกบ ปรมาณผลผลต อาย ความส นเปลองเปลอก และสภาพแวดลอมของสวนยาง และพบวาความตองการปรมาณน ายาง (ผลผลต) ความยากงายตอการทางาน อายของตนยางพารา และความส นเปลองเปลอกเปนเหตผลสาคญในการตดสนใจเลอกระบบกรดยางพาราของเกษตรกรชาวสวนยาง

27

5. ปจจยทมผลตอการเลอกใชระบบกรด N=112

ประเดน* รอยละ 1. ความยากงายตอการทางาน 35.45 2. ปรมาณน ายาง 58.97 3. อายสวนยาง 23.15 4. มความส นเปลองเปลอก 15.68 5. สภาพพ นทสวนยาง 24.36 6. พนธยาง/ ขนาดตนยาง 28.97 7. จานวนแรงงานกรดยาง 32.14 8. ความไมแนนอนของสภาพภมอากาศ 34.89

หมายเหต * ตอบไดมากกวา 1 ปจจยทมผลตอการเลอกใชระบบกรดสวนใหญเกษตรกรจะดจากปรมาณน ายางทไดในแตละคร งวาคมกบราคาผลผลตทขายไดหรอไม รองลงมาคอ ความยากงายตอการทางานและความไมแนนอนของสภาพภมอากาศ 6. ปจจยทมผลตอการเปลยนแปลงความถ (วนกรด) ในการกรด

N=112 ประเดน รอยละ

1. ความยากงายตอการทางาน 2. ใหน ายางปรมาณมาก 3. สวนยางมอายมากข น 4. ราคายางทสงข น 5. ฝมอการกรดยางดข น 6. ความไมแนนอนสภาพภมอากาศ

35.16 63.58 24.36 32.58 16.24 28.91

ปจจยทมผลตอการเปลยนแปลงความถ (วนกรด) ในการกรดสวนใหญเกษตรกรจะดจากปรมาณการใหน ายางทไดในแตละคร งวาคมกบราคาผลผลตทขายไดหรอไม รองลงมาคอ ความยากงายตอการทางานและราคายางทสงข น

28

7. ปจจยทมผลตอการเปลยนแปลงความยาวของหนากรด N=112

ประเดน รอยละ 1. งายตอการทางาน 23.61 2. ใหน ายางปรมาณมาก 42.35 3. สวนยางมอายมากข น 25.36 4. ความงายตอการกรดหนาซ า 11.35 5. ราคายางทสงข น 6. การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

34.61 10.39

ปจจยทมผลตอการเปลยนแปลงความยาวของหนากรดสวนใหญเกษตรกรจะดจากปรมาณน ายางของการกรดแตละคร ง รองลงมาคอ ราคายางทสงข นและสวนยางทมอายมากข น 8. ผลผลตยางพาราและการตลาดผลผลตยางพาราของครวเรอนเกษตรกร

N=112

รายละเอยด รปแบบผลผลต

(ระบ) เนอยางแหง

ผลผลตเฉลย (กก/ไร/วน)

ความถในการขายผลผลต

(เฉลยครง/เดอน) ผรบซอ

รปแบบของผลผลต

ขายน ายางสด 56.34%

ยางแผนดบ 33.87%

ยางกอนถวย 9.79%

36.8%

0.92 กก/แผน (ตากยาง 15

วน)

3.8 มด

4.21

5.11

6.1

14.2

3.2

10.87

สหกรณ85.11% พอคา

14.89% สหกรณ14.11%พอคา

85.89% พอคา

100.00%

29

9. ความคดเหนของเกษตรกรเกยวกบระบบการผลตและระบบการกรดยางภายใตสภาวะโลกรอน N=112

ประเดน คาเฉลย เกณฑ

1. ความเหมาะสมของระบบการผลตกบรายไดของครวเรอน 4.11 มาก 2. ระบบการผลตน เหมาะสมทสดและดทสดสาหรบครวเรอน 3.98 มาก 3. การไมเปลยนแปลงระบบการผลตทดของครวเรอน 2.25 นอย 4. ความเชอมนในการดาเนนการผลตในระบบทเปนอยในปจจบน 3.11 ปานกลาง 5. ความตอเนองการดาเนนการผลตของครวเรอนในปจจบน 3.79 มาก 6. ความเหมาะสมของลกษณะดนทปลกยางพาราในปจจบน 3.92 มาก 7. ความเหมาะสมของสภาพพ นทปลกยางในปจจบน 2.99 ปานกลาง 8. ความเหมาะสมของสภาพพ นทราบทใชในการปลกยางในปจจบน 4.05 มาก 9. ความเหมาะสมในการใชพนธยางในปจจบน 4.17 มาก 10. การเปดกรดตนยางตามมาตรฐานของสถาบนวจยยาง 4.58 มากทสด 11. ความเหมาะสมการใชระบบกรดตามคาแนะนาของสถาบนวจยยาง 2.44 นอย 12. จานวนวนกรดมากข น ทาใหผลผลตลดลง ระยะเวลาหนากรดลดลง เปลอกใหมงอกบาง และเกดโรคไดงาย

3.97 มาก

13. การกรดยางทกวนหรอกรดตดตอกนหลายวน ทาใหปรมาณผลผลต ลดลงและระยะเวลาหนากรดลดลง

3.87 มาก

14. สวนยางทมอายมากสามารถเพมจานวนวนกรดไดมากข น 3.30 ปานกลาง 15. การแบงสรรผลประโยชนระหวางเจาของสวนและแรงงานจางกรดในปจจบนมความยตธรรมด

4.11 มาก

เฉลย หมายเหต คาเฉลย 1.00-1.80 ไมมความเหน

30

สวนท 2 ผลของการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศตอการปรบตวของเกษตรกรชาวสวนยางการท าสวนยางพารา (1) การเปดรบหรอภาวะคกคามทางสภาพภมอากาศ (Exposure) พ นทปลกยางในจงหวดสงขลาพบวามการปลกทกเขตนเวศยางพาราต งแตเขตนเวศทสงหรอภเขา เขตนเวศทดอน และเขตนเวศทราบ โดยในเขตนเวศทราบการปลกยางไดรบผลกระทบจากอทกภย น าทวมขงตนยางพาราตาย ตนยางพาราเจรญเตบโตไมไดขนาดตามทควรจะเปนเพราะระดบน าใตดนสงในขณะทสงไดรบผลกระทบจากดนถลมในฤดฝนทพ นทไมสามารถรบน าไดเนองจากมการบกรกพ นทปาสงวนปลกยางพารา นอกจากน พ นทปลกยางพารายงไดรบผลกระทบจากแรงลมและพายทนบวนจะรนแรงข นตนยางพาราลมเปนจานวนมากซงเมอคานวณคาถวงน าหนกการเปดรบ/ภาวะภยคกคามในพ นทปลกยางพาราในจงหวดสงขลาจาแนกตามพ นทศกษาดงแสดงในตารางท 3 ตารางท 3 แสดงคาถวงน าหนกการเปดรบ/ภาวะภยคกคามในพ นทปลกยางพาราในจงหวดสงขลา จาแนกตามพ นทศกษา ประเดนการเปดรบ

หรอภาวะภยคกคาม

หาดใหญ คลองหอยโขง รตภม บางกล า ควนเนยง คาเฉลย เกณฑ

1. การเกดอทกภยในพ นท

0.65 0.66 0.30 0.95 0.80 0.68 มาก

2. น าทวมขงนาน/การระบายน าไมด

0.50 0.65 0.22 0.81 0.85 0.59 มาก

3. ดนถลมในฤดฝนทพ นทไมสามารถรบน า

0.00 0.20 0.46 0.10 0.21 0.17 นอย

4. การบกรกพ นทปาสงวนปลกยางพารา

0.20 0.55

0.40

0.00

0.00

0.22 นอย

5. ลมและพายทนบวนจะรนแรงข นตนยางพาราลมเปนจานวนมาก

0.79 0.68 0.78 0.80 0.85 0.80 มากทสด

รวม 0.49 ปานกลาง

หมายเหต สารวจโดยใชแบบสมภาษณแบบมโครงสรางจากกลมตวอยาง 89 ครวเรอน เกณฑทใช 1. ชวงถวงน าหนกระหวาง 0.00 - 0.25 ระดบการเปดรบและภาวะภยคกคามนอย 2. ชวงถวงน าหนกระหวาง 0.26 - 0.50 ระดบการเปดรบและภาวะภยคกคามปานกลาง 3. ชวงถวงน าหนกระหวาง 0.51 - 0.75 ระดบการเปดรบและภาวะภยคกคามมาก 4. ชวงถวงน าหนกระหวาง 0.76 - 1.00 ระดบการเปดรบและภาวะภยคกคามมากทสด

31

(2) ความออนไหวหรอความไว (Sensitivity) - พ นทตนน าทมความช นมากยางจะผลดใบชา แตบรเวณพ นทใกลเคยงกบตนน า กลางน า และปลายน าจะผลดใบไปตามลาดบ ในอดตทผานมาชวงฤดรอนประมาณเดอนมนาคม-เมษายน ยางจะเรมผลดใบ แตในปจจบนไมสามารถบอกไดวายางผลดใบเดอนใด รปแบบหรอชวงการผลดใบเรมไมแนนอน - ยางพนธ RRIM 600 ทนยมปลกพบวาปรมาณน ายางนอยลงหากไมไดใสปย และหากปลกในพ นทเดมเปนเวลานานขนาดลาตนจะเลกลง - จานวนวนกรดนอยลงจากเดมเหลอเพยง 120 วนตอป (ประมาณ 4 เดอน) ระบบกรดยางพาราทนยมใชไดแก 1/3 S 3d/4 (หนงในสามลาตน สามวนหยดหนงวน) เนองจากเกษตรกรเหนวาเมอสภาพอากาศทไมแนนอนเมอสภาพภมอากาศเหมาะสมจะใชระบบกรดถ นอกจากน ความออนไหวและความไวของเกษตรกรผประกอบอาชพทาสวนยางพาราจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในจงหวดสงขลาสามารถอธบายในลกษณะผลกระทบดงแสดงในตารางท 4 ตารางท 4 ความออนไหวจากการเปลยนแปลงภมอากาศทมผลกระทบตอเกษตรกรผประกอบอาชพ

ทาสวนยางพาราในจงหวดสงขลา ผลกระทบทางบวก ผลกระทบทางลบ

1. ราคาทดนในพ นทปรบราคาสงข นจากหลกหมนเปนไรละหนงแสนบาทโดยเฉลย

1. เกดการรกพ นททมเอกสารสทธ พ นทปาสงวนและพ นททไมเหมาะสม เพอการปลกยางพารามากข น

2. เกษตรกรเรยนรการใชปจจยการผลตทไมทาลายสงแวดลอมเชน การใชปยชวภาพรวมกบปยเคม

2. เกดวาตภยและอทกภยทนบวนจะรนแรงมากข นมากข น

3. ท า ให เกษตรกรตระหนกถงการใชพนธยางพาราและวสดปลกยางทเหมาะสมกบสภาพพ นทมากข น

3. รปแบบหรอชวงการผลดใบเรมไมแนนอน สงผลตอการวางแผนการผลตของเกษตรกรชาวสวนยางพารา

4. เกษตรกรชาวสวนยางพารารวมตวกนเพอการบรหารจดการสวนยางพาราทสามารถลดความเสยงมากข น

4. จานวนวนกรดนอยลงจากเดมเหลอเพยง 120 วนตอป (ประมาณ 4 เดอน) การผลดใบยางไมแนนอนและการผลดใบยางปละ2-3คร ง

5. ในพ นท ราบล มทมน าขงและทวม กระบวนการเรยนรของเกษตรกรในการทาสวนยางพารา และการปรบเทคโนโลยทเหมาะสมมมากข น เชน การยกรอง และการเพมความหลากหลายทางชวภาพ

5. ระบบกรดยางพาราทนยมใชไดแก 1/3S3d/4 (หนงในสามลาตน สามวนหยดหนงวน) เนองจากเกษตรกรเหนวาเมอสภาพอากาศทไมแนนอนเมอสภาพภมอากาศเหมาะสมจะใชระบบกรดถ

6. กระตนใหเกษตรกรตองด นรนและทาอาชพเสรมมากข น

6.การขาดแคลนแรงงานครวเรอนมากข นดวยความไมแนนอนของราคายางพาราในปจจบนการเคลอนยายแรงงานออกนอกพ นท เพ อหารายไดมาจน เจอครอบครวแทนทจะพงรายไดจากยางพาราท ไมแนนอนอยางเดยว

32

ผลกระทบทางบวก ผลกระทบทางลบ

7 . เ กษตรกรชาวสวนยางพารา เพ มความหลากหลายทางชวภาพในสวนยางพารามากข นเกดระบบเกษตรทมการปลกยางพารารวมกบกจกรรมการเกษตรอนๆในครวเรอนมากข น

7. สงคมชนบทยางพารากลายเปน”สงคมวตถนยม”มากข น เชน ซ อรถยนต บาน คาใชจาย และสงอานวยความสะดวก

8. ทศนคตโดยรวมของเกษตรกรชาวสวนยางพาราไมนยมใหบตรหลานสบทอดอาชพเกษตรนยมสงบตรหลานใหเรยนสงๆ

9. สภาพน าทวมขงทาใหดนเสอมโทรม 10. ในพ นททไมเหมาะสมกบการปลกยางพาราพบวาพนธ

ยางพารา เจรญเตบโตไมดลาตนมขนาดเลกลงและปรมาณน ายางมนอยและพบวาเกษตรกรกรดยางในขณะตนยางไมไดขนาดมากข น

เมอคานวณ คาถวงน าหนกความออนไหว (ผลกระทบทางลบแลทางบวก) ของการประกอบอาชพการปลกยางพาราในจงหวดสงขลาดงแสดงในตารางท 5 ถง 6

33

ตารางท 5 คาถวงน าหนกความออนไหว (ผลกระทบทางลบ) ของการประกอบอาชพการปลก ยางพาราใน จงหวดสงขลา

ประเดนความออนไหว

(ผลกระทบทางลบ) หาดใหญ

คลองหอยโขง

รตภม บางกล า ควนเนยง คาเฉลย เกณฑ

1. เกดการรกพ นททมเอกสารสทธ พ นทปาสงวน

0.12 0.74 0.46 0.00 0.00 0.27 ปานกลาง

2. เกดวาตภยและอทกภยทนบวนจะรนแรงมาก

0.78 0.75 0.66 0.79 0.86 0.75 มาก

3. รปแบบหรอชวงการผลดใบเรมไม

0.76 0.78 0.91 0.68 0.78 0.75 มาก

4. จานวนวนกรดนอยลงจากเดม

0.79 0.59 0.82 0.73 0.75 0.78 มากทสด

5. ระบบกรดยางใชระบบกรดถ,มากข น

0.76 0.60 0.93 0.87 0.76 0.80 มากทสด

6. สงคมชนบทยางพารากลายเปน”สงคมวตถนยม”

0.88 0.45 0.89 0.88 0.82 0.63 มาก

7. สภาพน าทวมขงทาใหดนเสอมโทรม

0.45 0.27 0.22 0.90 0.93 0.56 มาก

รวม 0.42 ปานกลาง

หมายเหต สารวจโดยใชแบบสมภาษณแบบมโครงสรางจากกลมตวอยาง 89 ครวเรอน เกณฑทใช 1. ชวงถวงน าหนกระหวาง 0.00 - 0.25 ระดบความออนไหว (ผลกระทบทางลบ) นอย

2. ชวงถวงน าหนกระหวาง 0.26 - 0.50 ระดบความออนไหว (ผลกระทบทางลบ) ปานกลาง 3. ชวงถวงน าหนกระหวาง 0.51 - 0.75 ระดบความออนไหว (ผลกระทบทางลบ) มาก

4. ชวงถวงน าหนกระหวาง 0.76 - 1.00 ระดบความออนไหว (ผลกระทบทางลบ) มากทสด

34

ตารางท 6 คาถวงน าหนกความออนไหว(ผลกระทบทางบวก)ของการประกอบอาชพทาสวนยางพารา ในจงหวด สงขลา

ประเดนการเปดรบหรอภาวะภยคกคาม

หาดใหญ คลองหอยโขง รตภม บางกล า ควนเนยง คาเฉลย เกณฑ

1.ราคาทดนในพ นทปรบราคาสงข น

0.81 0.35 0.65 0.68 0.36 0.41 ปานกลาง

2.เกษตรกรเรยนรการใชปจจยการผลตทไมทาลายสงแวดลอม

0.89 0.86 0.90 0.78 0.89 0.86 มากทสด

3.การใชพนธยางพาราและวสดปลกยางทเหมาะสม

0.25 0.32 0.27 0.18 0.31 0.27 ปานกลาง

4.รวมกลมกนเพอการบรหารจดการความเสยง

0.12 0.54 0.56 0.12 0.34 0.38 ปานกลาง

5.การปรบเทคโนโลยทเหมาะสมในทราบเชนการยกรองปลก

0.35 0.17 0.11 0.45 0.48 0.40 ปานกลาง

6.ทาอาชพเสรม 0.69 0.70 0.26 0.85 0.84 0.66 มาก 7.เพมความหลากหลายทางชวภาพในสวนยางพารา

0.60 0.79 0.92 0.88 0.82 0.80 มากทสด

รวม 0.54 มาก

หมายเหต สารวจโดยใชแบบสมภาษณแบบมโครงสรางจากกลมตวอยาง 89 ครวเรอน เกณฑทใช 1. ชวงถวงน าหนกระหวาง 0.00 - 0.25 ระดบความออนไหว (ผลกระทบทางบวก) นอย 2. ชวงถวงน าหนกระหวาง 0.26 - 0.50 ระดบความออนไหว (ผลกระทบทางบวก) ปานกลาง 3. ชวงถวงน าหนกระหวาง 0.51 - 0.75 ระดบความออนไหว (ผลกระทบทางบวก) มาก 4. ชวงถวงน าหนกระหวาง 0.76 - 1.00 ระดบความออนไหว (ผลกระทบทางบวก) มากทสด

35

(3) ความเสยง (Risk) - ผลผลตตอหนวยยางพาราลดลงเนองจากพนธยางพาราทนยมใชกลายพนธและความอดมสมบรณของพ นททปลกยางซ าตา - มการบกรกพ นทมาปลกยางพารามากข นโดยเฉพาะทสงและทภเขาทเปนปาตนน าทะเลสาบทาใหเกดดนถลมมากข น - เกดความไมแนนอนในการใหผลผลตยางพาราสงผลใหวนกรดลดลงจากเดมจานวนวนกรดเฉลย 150 วนตอป มาเปน เฉลย 120 ตอป - เกดนวตกรรมเทคโนโลยในการกรดยางและระบบกรดถมากข น - มการเคลอนยายแรงงานครวเรอนมากข นทาใหเกดการจางแรงงานจากภายนอกครวเรอนสงผลใหตนทนการผลตสง - ความเสยงตอภยพบตมมากข นทาใหตนยางพารามความเสยหาย เชน วาตภยจะมความรนแรงมากข นทาใหตนยางพาราลมและเสยหายโดยเฉพาะสวนยางพาราปลกใหม - สขภาวะของชาวสวนยางพาราในลมน าทะเลสาบสงขลาจะแยลงเนองจากภาวะราคาทไมแนนอนและการปลกยางพาราทยงคงใชสารเคมอย - ในบางพ นทมการเพมความหลากหลายในสวนยางพารามากข น ตารางท 7 คาถวงน าหนกระดบความเสยงในการประกอบอาชพการทาสวนยางพาราในจงหวดสงขลา

ประเดนความเสยง ระดบความเสยง เกณฑ 1. ผลผลตตอหนวยยางพาราลดลง 0.74 มาก 2. วดกรดลดลงจากเดม 0.91 มากทสด 3. เกดดนถลมมากข น 0.70 มาก 4. ความเสยงตอวาตภย 0.80 มากทสด 5. สภาวะของชาวสวนยางพาราในลมน าทะเลสาบสงขลาจะแยลง

0.69 มาก

รวม 0.77 มากทสด หมายเหต สารวจโดยใชแบบสมภาษณแบบมโครงสรางจากกลมตวอยาง 89 ครวเรอน เกณฑทใช 1. ชวงถวงน าหนกระหวาง 0.00 - 0.25 ระดบความเสยงนอย 2. ชวงถวงน าหนกระหวาง 0.26 - 0.50 ระดบความเสยง ปานกลาง 3. ชวงถวงน าหนกระหวาง 0.51 - 0.75 ระดบความเสยง มาก 4. ชวงถวงน าหนกระหวาง 0.76 - 1.00 ระดบความมากทสด

36

(4) กลไกและความสามารถในการรบมอ (coping capacity) สาหรบกลไกและความสามารถในการรบมอเพอบรรเทาความเสยงและความออนไหวสาหรบพ นทสวนยางพาราในจงหวดสงขลามดงน - เพมมาตรการทางกฎหมายทเขมงวดและบทลงโทษสาหรบการบกรกพ นทปาสงวนและปาตนน าพรอมจดทะเบยนผปลกยางพารา - สงเสรมใหเกษตรกรใชวสดปลกยางพาราจากเมลดเพอใหมรากยดดน - ในทราบลมทารองคนดนใหน าระบายไดและใหความรเกยวกบการปฏบตการจดการสวนยางพาราในพ นททไมเหมาะสม - เลอกใชพนธยางพาราทเหมาะสมกบพ นท - จดต งกลมอนรกษปาตนน าทะเลสาบโดยชมชนทมกจกรรมตอเนองในการดแลพ นทปาไมใหมการบกรกปลกยาง ซงเมอคานวณคาถวงน าหนกระดบกลไกและความสามารถในการรบมอเพอลดความเสยงในพ นททาสวนยางพาราในจงหวดสงขลาดงแสดงในตารางท 8 ตารางท 8 แสดงคาถวงน าหนกระดบกลไกและความสามารถในการรบมอเพอลดความเสยงในพ นท

ทาสวนยางพารา ในจงหวดสงขลา กลไกลและความสามารถในการรบมอ คาถวงน าหนก เกณฑ

1. มาตรการทางกฎหมายทเขมงวดและบทลงโทษผบกรกพ นท

0.92 มากทสด

2. สงเสรมใหเกษตรกรใชวสดปลกยางพาราจากเมลดเพอใหมรากยดดน

0.88 มากทสด

3. ในทราบลมทารองคนดนใหน าระบายได 0.74 มาก 4. ใหความรเกยวกบการปฏบตการจดการสวนยางพาราในพ นททไมเหมาะสม

0.80 มากทสด

5. เลอกใชพนธยางพาราทเหมาะสมกบพ นท 0.79 มากทสด 6. จดต งกลมอนรกษปาตนน าทะเลสาบ 0.72 มาก

รวมเฉลย 0.81 มากทสด หมายเหต สารวจโดยใชแบบสมภาษณแบบมโครงสรางจากกลมตวอยาง 89 ครวเรอน เกณฑทใช 1. ชวงถวงน าหนกระหวาง 0.00 - 0.25 ระดบกลไกและความสามารถในการรบมอนอย 2. ชวงถวงน าหนกระหวาง 0.26 - 0.50 ระดบระดบกลไกและความสามารถในการรบมอปานกลาง 3. ชวงถวงน าหนกระหวาง 0.51 - 0.75 ระดบระดบกลไกและความสามารถในการรบมอมาก 4. ชวงถวงน าหนกระหวาง 0.76 - 1.00 ระดบระดบกลไกและความสามารถในการรบมอมากทสด

37

(5) การปรบตวเกษตรกรชาวสวนยางพาราในจงหวดสงขลา จากการเปดรบและภยคกคาม นามาสความออนไหวทสงผลกระทบทางบวกและทางลบ ความเสยงตลอดจนกลไกและความสามารถในการรบมอ สามารถวเคราะหการปรบตวของเกษตรกรชาวสวนยางพาราดงแสดงในตารางท 9 ตารางท 9 การปรบตวของผประกอบอาชพทาสวนยางพาราจงหวดสงขลา

ลกษณะการปรบตว 1. การยกรอง การทาพ นทระบายน า การใชพนธยางพาราททนน าขงไดนานเปนสงทแสดงใหเหนการปรบตวของครวเรอนเกษตรกรชาวสวนยางพาราในลมน าทะเลสาบสงขลา นอกจากน ในทสงเกษตรกรเรมใชวสดปลกยางจากเมลดเพอยดดน ปองกนดนถลม 2. การใชปยทสามารถปรบปรงบารงดน เชนปยชวภาพ เรมพบเหนในการทาสวนยางมากข น 3. เกษตรกรมการใชพนธยางทใหผลผลตสง มการปรบแตงพ นท ใสปยเคม มการใชกรรมวธในการทายางแผนทถกวธ และนาเครองจกรเขามาทาแผนยางพารา 4. เกษตรกรมการชวยเหลอตนเองมากข นและมแนวโนมจะไมขอสงเคราะหจากสานกงานกองทนสงเคราะหการทาสวนยางพาราดวยเหตผลพ นทไมเหมาะสมและมทางเลอกแหลงทนอน 5. ในพ นทราบลมเกษตรกรเรมปรบเปลยนจากการปลกยางพารามาเปนปาลมน ามนเนองจากมการจดการทไมยงยาก และปญหาการบรหารจดการแรงงานงายกวาปาลมน ามน 6. เกษตรกรในทสงมการบกรกปาสงวนเพอขยายพ นทปลกยางพารามากข น 7. มการเคลอนยายแรงงานออกนอกพ นทเพอหารายไดมาจนเจอครอบครวแทนทจะพงรายไดจากยางพาราทไมแนนอนอยางเดยว

ซงเมอคานวณคาถวงน าหนกระดบยากงายในการปรบตวในในการผลตยางพาราของเกษตรกรผประกอบอาชพการทานาในจงหวดดงแสดงในตารางท 10

38

ตารางท 10 แสดงคาถวงน าหนกระดบยากงายในการปรบตวในในการผลตยางพาราของเกษตรกรผประกอบอาชพการทานาในจงหวดสงขลา

ประเดนการปรบตว ความอยากงาย

ในการปรบ เกณฑ

1. การยกรอง การทาพ นทระบายน า 0.80 มากทสด 2. การใชพนธยางพาราททนน าขงไดนาน 0.88 มากทสด 3. การใชปยทสามารปรบปรงบารงดน 0.45 ปานกลาง 4. เกษตรกรมการใชพนธยางทใหผลผลตสงและเหมาะสมกบเขตนเวศ

0.44 ปานกลาง

5. เกษตรกรมการชวยเหลอตนเองมากข น 0.71 มาก 6. ปรบเปลยนจากการปลกยางพารามาเปนปาลมน ามน 0.24 นอย 5. การบกรกปาสงวนเพอขยายพ นทปลกยางพารา 0.40 ปานกลาง 6. การเคลอนยายแรงงานครวเรอนออกนอกพ นท 0.77 มากทสด

รวม 0.59 ปานกลาง หมายเหต สารวจโดยใชแบบสมภาษณแบบมโครงสรางจากกลมตวอยาง ครวเรอน เกณฑทใช 1. ชวงถวงน าหนกระหวาง 0.00 - 0.25 ระดบความอยากงายในการปรบนอย 2. ชวงถวงน าหนกระหวาง 0.26 - 0.50 ระดบความอยากงายในการปรบปานกลาง 3. ชวงถวงน าหนกระหวาง 0.51 - 0.75 ระดบความอยากงายในการปรบมาก 4. ชวงถวงน าหนกระหวาง 0.76 - 1.00 ระดบความอยากงายในการปรบมากทสด

39

บทท 4 สรปผลการทดลอง

จากการศกษาผลของความแปรปรวนภมอากาศทมตอยางพารา โดยศกษาในแปลงสวน

ยางพารา 3 แหง ในพนทอ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา ซงปลกยางพาราพนธ RRIM 600 และท าการวเคราะหขอมลปรมาณน าฝน และการคายระเหยน ายอนหลง 33 ป (ตงแตป พ.ศ. 2524-2556) พบวา ใชระบบกรด 1/3s 3d/4 (กรดหนงในสามของล าตน โดยกรดสามวนเวนวน) ในรอบ 33 ปทผานมา มแนวโนมของปรมาณน าฝนและจ านวนวนฝนตกเพมสงขน โดยมแนวโนมเพมส งขน 22.51 มลลเมตรตอป และ 0.87 วนตอป ตามล าดบ แตคาการคายระเหยน ามแนวโนมลดลงเลกนอย มการเพมขนของอณหภมสงสดและต าสดเชนกน โดยมแนวโนมเพมขน 0.028 องศาเซลเซยสตอป และ 0.031 องศาเซลเซยสตอป ตามล าดบ ผลของฝนในชวงฤดรอนสงผลใหเกดการระบาดของโรคราแปงสขาว ท าใหเกดการรวงของใบออน จนสงผลใหการเปดกรดลาชา นอกจากนชวงฤดฝนหรอชวงปลายปทมแนวโนมเพมขนเชนกน สงผลตอวนกรดของยางพารา ท าใหวนกรดลดมากดงเชนในป 2554 ผลดงกลาวแสดงใหเหนวา การเพมขนของจ านวนปรมาณน าฝน และจ านวนวนทมฝนตกทสงขน ท าใหเกดการลดลงของจ านวนของวนกรดตอป จนสงผลใหผลผลตของยางลดลงและรายไดลดลงมาก ในประเดนการปรบตวของเกษตรกรชาวสวนยางพารา ส าหรบการเปดรบหรอภาวะคกคามทางสภาพภมอากาศในพนทปลกยางพารา พบวา เชน ลมและพายทรนแรงมากขน ท าใหตนยางพาราลมเปนจ านวนมาก รองลงมาคอ การเกดอทกภยในพนทและเกดน าทวมขงนานหรอมการระบายน าทไมด สวนผลกระทบดานบวกของการประกอบอาชพท าสวนยางพารา คอ เกษตรกรเรยนรการใชปจจยการผลตทไมท าลายสงแวดลอมและเพมความหลากหลายทางชวภาพในสวนยางพารา ส าหรบความเสยงในการประกอบอาชพการท าสวนยางพารา คอ มจ านวนวนกรดยางลดลงจากเดมและความเสยงตอวาตภยเพมมากขน

40

บทท 5 วจารณผลการทดลอง

จากสภาวะทมการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศทรนแรงเพมมากยงขนในปจจบนสงผลตออณหภมและปรมาณนาฝน ทาใหเกดการเปลยนแปลงไปจากเดม ซงนบวาเปนปจจยทสาคญตอการทาการเกษตรของประเทศไทยทมการใชปรมาณนาฝนเปนหลก โดยเฉพาะทางตอนใตของประเทศไทยทมการทาสวนยางพาราเปนหลก แตเนองดวยการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศยงทาใหสงผลกระทบตอจานวนผลผลต การพฒนาการทางสรรวทยาของยางพารา ด งนน จงจาเปนตองมการศกษาผลกระทบทมตอวนกรดและผลผลตยางพารา จากการศกษาขอมลสภาวะภมอากาศในระยะเวลา 33 ป ตงแตป 2524 - 2556 อาเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา พบวาการเปลยนแปลงของภมอากาศในชวง 33 ป อณหภมสงสดมแนวโนมเพมขนเลกนอย คอ 0.028 องศาเซลเซยส/ป และอณหภมตาสดเพมขน 0.031 องศาเซลเซยส ขณะทปรมาณนาฝนรายปเพมขน 22.51 มลลเมตร และจานวนวนฝนตกรายปเพมขน 0.87 วน สวนคาการระเหยนามแนวโนมลดลง แตในชวงททาการศกษาขอมลการเปลยนแปลงของฝน พบวาปรมาณนาฝนรายปสงขนมากกวา 200 มลลเมตรตอป คอในป 2551, 2552, 2553 และ 2554 มปรมาณนาฝนรายปสงคอ 2,452.8, 2,345.8, 2,825.9 และ 3,073.6 มลลเมตร ตามลาดบ ทาใหชวงปลายป 2553 มวกฤตนาทวมหาดใหญในอาเภอหาดใหญ และในชวงปลายป 2554 มนาทวมซาอกครง สงผลใหในป 2554 มจานวนวนกรดตามากเพยง 87 วน และยงสงผลใหผลผลตเนอยางแหงรวมรายปลดลง จากนนในป 2555 และป 2556 มปรมาณนาฝนลดลง สงผลทาใหเกษตรกรสามารถกรดยางไดเพมขนและมจานวนวนกรดเพมขน และยงสงผลใหผลผลตเน อยางแหงรวมรายปเพมขนดวย นอกจากนยงพบวา การกระจายตวของปรมาณนาฝนมการเปลยนแปลงมากยงขนในชวงฤดรอน การเปลยนแปลงของภมอากาศจะสงผลตอการแตกใบใหมของยางพารา แสดงใหเหนวาจงหวดสงขลาไดรบอทธพลของสภาวะโลกรอนทนาไปสการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศ สงผลกระทบตอการตอบสนองทางสรรวทยาของตนยาง ซงเปนผลมาจากการเพมขนของกาซเรอนกระจกทาใหอณหภมเฉลยของบรรยากาศผวโลกสงขน ปรมาณและการกระจายตวของฝนจงเพมสงขน ในอนาคตอาจกอใหเกดพายและภยพบตทรนแรง โดยจะสงผลตอระยะเวลาในการเกบเกยวผลผลตยางพาราทสนลง และอาจกอใหเกดโรคระบาดงายขน (สายณห และอศมน, 2555) จากผลกระทบของความแปรปรวนของภมอากาศ โดยเฉพาะปรมาณนาฝนและการกระจายตวของฝนทสงผลตอวนกรดยาง ดงตวอยางในชวงเดอนมถนายน 2554 ถงเดอนมนาคม 2555 ซงมฝนตกชกมาก สงผลใหมวนกรดลดลงเพยง 87 วน ยอมสงผลกระทบตอรายไดของเกษตรกร ดงนนในปถดมามปรมาณนาฝนลดลง เกษตรกรซงพยายามกรดชดเชย โดยใชระบบกรดทถมากหรอบางชวงกรดทกวน เพอใหไดรายไดมาชดเชยในปทผานมาซงฝนตกชกมาก ทาใหเกษตรกรใชระบบกรดถมากเพอหวงวาจะไดรายไดมาทดแทน แตการกระทาดงกลาวจะเกดผลเสยในอนาคตได เพราะการใชระบบกรดทถมากยอมสงผลใหตนยางเกดอาการหนายางแหง (พศมย , 2554) สาหรบในประเดนการปรบตวของเกษตรกรนน มปจจยอนทมาเกยวของดวยคอ ราคายางตกตา ซงปรากฎชดเจนในชวงทเกบขอมล ตงแตป 2555-2556 ราคานายางลดตาลงอยางตอเนอง จนถงขนวกฤตในป

41

2557 ดงนนจงไมสามารถสรปไดถงผลกระทบทเกดขน เนองจากไมมเพยงปจจยเดยวจากการเปลยนแปลงภมอากาศ แตมผลกระทบเนองจากราคายางตกตาดวย อยางไรกตาม เกษตรกรไดพยายามปรบตว โดยการลดตนทนการผลต เชน การหนมาใชปยชวภาพ เพอลดการใชปยเคม การปลกพชแซมเพอเปนรายไดเสรม ดงทพบในป 2556 ทอาเภอนาหมอม จงหวดสงขลา ทเกษตรกรมการปลกไมประดบ คอหมากเหลอง เพอขายใบเปนรายไดเสรม (ภาพท 9ก) รวมถงมการปลกผกหวานเปนรายไดเสรม (ภาพท 9ข)

ภาพท 9 การปลกพชแซมในสวนยางพารา ก) หมากเหลอง ข) ผกหวาน

นอกจากนในประเดนทโครงการนตงวตถประสงคไว เพอนาขอมล ผลผลต คณภาพยางพารา รวมถงสรรวทยาของยางพารา เพอใชเปนขอมลในการพฒนาแบบจาลอง จากการศกษาในครงนพบวา มจดออนในเรองขอมลทไมสามารถหาขอมลตอเนองในระยะยาวได เพยงพอทจะใชในการวเคราะห ดงนนจงมขอเสนอแนะวา หนวยงานทเกยวของกบการวจยดานยางพารา ควรมแผนงานในการเกบขอมลอยางตอเนอง เพอประโยชนในการพฒนาแบบจาลอง สาหรบการพยากรณผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศตอการผลตยางพาราในอนาคต

ก) ข)

42

เอกสารอางอง Allen, L. H., Baker, J. T. and Boote, K. J. 1996. The CO2 fertilization effect: higher

carbohydrate production and retention as biomass and seed yield. In:Global climate change and agricultural production. Direct and indirect effects of changing hydrological, pedological and plant physiological process. Edited by Fakhri Bazzaz and Wim Sombroek. FAO and John Wiley & Sons Ltd, Baffins Lane, Chichester, West Sussex PO19 1UD.

Asaeda, T., Hai, D. N., Manatunge, J., Williams, D. and Roberts, J. 2005. Latitudinal characteristics of below-and above-ground biomass of typha: A modelling approach. Ann. Bot. 96: 299 - 312.

Gregory, J. M., Mitchell, F. B. and Brady, A. J. 1997. Summer drought in northern mid-latitudes in a time-dependent co2 climate experiment. Journal of Climate 10: 662 - 686.

Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Solomon S., D. Qin, M. Manning, Z. Chen, M. Marquis, K. B. Averyt, M. Tignor and H. L. Miller (eds.). Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, 996 pp.

Gupha-Sapir D., Hargitt, D. and Hoyois, P. 2004. Thirty years of natural disasters 1974 - 2003: The numbers. Center for Research on the Epidemiology of Disasters, UCL Presses, Universitaires, De Louvain, 188 pp.

IPCC. 2001. Climate Change 2001: Synthesis Report. Contribution of Working Group I to the Thirol Arressment Report of the Inter Government Panel on Climate Change, Cambridge University Press, Cambridge, UK.

IPCC. 2007. Climate Change 2007: The Physical Science Basis. Contribution of Working

Justus, J. R. and Fletcher, S. R. 2006. Global climate change In. CRS issue brief for congress. Congresional research service. The library of congress.

Kositup, B., Montpied, P., Kasemsap, P., Thaler, P., Ameglio, T. And Dreyer, E. 2009. Photosynthetic capacity and temperature responses of photosynthesis of rubber trees (Hevea brasiliensis Muell. Arg.) acclimate to changes in ambient temperatures. Trees 23: 357 - 365.

Limsakul, A., Limjirakan, S. and Sriburi, T. 2010a. Observed changes in daily rainfall extremes along Thailand’s coastal zone. J. Environ. Res. 32: 49 - 68.

43

Limsakul, A., Limjirakan, S., Sriburi, T. and Suthamanuswong, B. 2010b. Trends in temperature and its extremes in Thailand. Accepted to publish in Thai Environmental Engineering Journal.

Luo, Q., W. Bellotti, M. Williams and B. Bryan. 2005. Potential impact change on wheat yield in South Australia. Agric. Forest Meteorology 132: 273 - 285.

Nandris, D., Pellegrin, F. and Chrestin, H. 2004. No evidence of polymorphism for rubber tree bark necrosis & early symptoms for its discrimination from TPD. IRD Centre, Montpellier.

Nissapa, A., Thungwa, S. and Ibroheim, Y. 1994. Bio-diversity in rubber plantations in southern region, Thailand. Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla University, Hat Yai Thailand: 46 - 60.

Pratummintra, S., van Ranst, E., Verplancke, H., Kungphisdarn, N. and Kesawapitak, P. 2002. GIS and Hevea growth model for production potential map on land quality in Chanthaburi province, Thailand. World Congress of Soil Science, paper no. 665: 1578.

Simmonds, N. W. 1989. Rubber breeding. In: Rubber (eds., Webster, C.C. and Baulkwill, W. J.), Longman Group, pp. 85 - 124.

Somboonsuke, B., Shivakoti, G. P. and Demaine, H. 2002. Rubber-based farming systems in Thailand: Problems, potential, solutions and constraints. J. Rural Development 21: 85 - 113.

Thornley, J. H. M. 1996. Modelling water in crops and plant ecosystems. Ann. Bot. 77: 261 - 275.

Tressferth, K. E. 2003. The Global Hydrological Cycle: How should Precipitation Change as Climate Change. A Presentation on Scooping Meeting of IPCC; WGI, Forth Assessment Report (AR 4). Potsdam, Germany.

Warit, J., Kroeze, C. and Rattanapan, S. 2010. Greenhouse gas emissions for rubber industry in Thailand. J. Clean. Prod. 18: 403 - 411.

Watson, G. A. 1989. Climate and soil. In: Rubber (eds., Webster, C.C. and Baulkwill, W.J.), Longman Group, pp. 125 - 164.

กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย. 2554. สรปสถานการณอทกภยภาคใต ครงท 1/2554 ระหวางวนท 23 มนาคม – 4 เมษายน 2554. เขาถงไดจาก http//:www.disaster.go.th. (เขาถงเมอ 4 เมษายน 2554).

กรมสงเสรมการเกษตร. 2553. รายงานสถานการณภยธรรมชาต. เขาถงไดจาก http://www.doae. go.th/IndexHome.asp. (เขาถงเมอ 7 ตลาคม 2553)

กรมอตนยมวทยา. 2551. สถตพายหมนเขตรอนทเคลอนเขาสประเทศไทย คาบ 57 ป (พ.ศ. 2494 - 2550). รายงานสรปโดยกลมภมอากาศ ส านกพฒนาอตนยมวทยา กรมอตนยมวทยา.

44

กฤษดา สงขสงห , กรรณการ ธระวฒนสข, อารกษ จนทมา, ศรปราชญ ธไนศวรรยางคกร, กมท สงขศลา และพนพภพ เกษมทรพย. 2546. การศกษาคา stomatal conductance ในใบยางพารา. ว. วชาการเกษตร 21: 248 - 258.

กาญจนา กลาแขง. 2550. บรรยากาศเปลยนแปลง. หนงสอพมพกสกร 80: 74 - 77. เกษตรและสหกรณ.

จนตนา บางจน และสนทร ยงชชวาลย. 2544. มวลชวภาพและปรมาณธาตอาหารหลกของตนยางพาราพนธ RRIM 600 ในภาคตะวนออก. ใน รายงานวจย สรรวทยาการผลตยางพารา ปงบประมาณ 2543 มหาวทยาลยเกษตรศาสตร นครปฐม หนา 1 - 40.

พศมย จนทมา. 2544. สรรวทยาของตนยางกบระบบกรด. การประชมวชาการยางพารา ประจ าป 2544 ครงท 1 สถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร ณ โรงแรมเชยงใหมฮลล อ. เมอง จ.เชยงใหม วนท 20-22 กมภาพนธ 2544. หนา 78 - 89.

มลนธโลกสเขยว. 2553. โลกรอน. เขาถงไดจาก http://greenworldonline.org/globalw/1_ global.htm. (เขาถงเมอ 27 สงหาคม 2553).

ยางพาราเ พอการขยายพนทปลกยางป พ.ศ. 2547 - 2549 ในภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. สถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร กรงเทพฯ.

ระว เจยรวภา. 2550. แบบจ าลองการผลตพชและการประยกตใชในยางพารา. ว. สงขลานครนทร วทท. 29: 685 - 695.

ศรปราชญ ธไนศวรรยางคกร, พนพภพ เกษมทรพย และกฤษดา สงขสงห. 2544. ลกษณะเรอนพมกบการรบแสง กระบวนการสรางและสลายสารประกอบคารบอนของยางพารา. ใน รายงานวจย สรรวทยาการผลตยางพารา ปงบประมาณ 2543 มหาวทยาลยเกษตรศาสตร นครปฐม หนา 75-87.

ศนยสารสนเทศการเกษตร. 2550. สรปสถานการณยางพาราประจ าเดอนพฤษภาคม 2550. ส านกงานเศรษฐกจการเกษตรเขต 9 สถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร กรงเทพฯ.

สถาบนวจยยาง. 2544. โรคยางพาราทพบในประเทศไทย. กรมวชาการเกษตร กรงเทพฯ. สถาบนวจยยาง. 2546ก. ค าแนะน าพนธยางป 2546. กรมวชาการเกษตร กรงเทพฯ. สถาบนวจยยาง. 2546ข. พนธยางเนอไมสง ป 2545. กรมวชาการเกษตร กรงเทพฯ. สถาบนวจยยาง. 2553. ขอมลวชาการยางพารา 2553. กรงเทพฯ: กรมวชาการเกษตร กระทรวง สมเจตน ประทมมนทร, จ านงค คงศลป, van Ranst, E. และ Verplancke, H. 2545. การ

ประยกตใชระบบภมสารสนเทศ และแบบจ าลองการผลตจดท าแผนทศกยภาพการผลตยางพารา กรณศกษา: จงหวดจนทบร. ว. เทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ 1: 59-66.

สมเจตน ประทมมนทร, ประสาท เกศวพทกษ และประพาส รมเยน. 2546. แผนทศกยภาพการผลต สมเจตน ประทมมนทร, ปราโมทย สวรรณมงคล, ประเทอง ดลกจ, เสมอ สมนาค และ Francis

Ninane. 2531.การประเมนศกยภาพทดนส าหรบปลกยางพาราในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. รายงานวจย: ศนยวจยยางฉะเชงเทรา สถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร ฉะเชงเทรา.

45

สายณห สดด และอศมล ลมสกล. 2555. แนวโนมผลกระทบของการเปลยนแปลงภมอากาศตอยางพาราในภาคใตของประเทศไทย. การประชมวชาการ "การบรณาการองคความรงานวจยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศดานวทยาศาสตร เศรษฐกจ และสงคม กบนโยบายการพฒนาประเทศอยางยงยน" วนพฤหสบดท 21-22 มถนายน พ.ศ. 2555 ณ หองประชม Phoenix 5 ฮอลล 7 - 8 อมแพคเมองทองธาน.

ส านกงานกองทนสงเคราะหการท าสวนยาง. 2553. ขาว สกย. ขาวท 76/2553 วนท 9 พฤศจกายน 2553.

สทศน ดานสกลผล. 2543. ลกษณะประจ าพนธยาง (ตอน 2). ว. ยางพารา 20: 87-108. อรรคเดช ศรบตตะ และพชร แสนจนทร. 2545. การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโลกและแนวโนม

ในอนาคต. ว.วชาการพระจอมเกลาพระนครเหนอ 12(1): 59 - 64. อศมน ลมสกล, แสงจนทร ลมจรากาล, ธชณฐ ภทรสถาพรกล, นตยา นกระนาด มลนและบญชอบ

สทธมนสวงษ. 2553. แนวโนมการเปลยนแปลงของฝนชวงมรสมตะวนออกเฉยงเหนอในประเทศไทย. รายงานการประชมวชาการนานาชาต เรอง ประเทศไทยกบภมอากาศ ครงท 1 ความเสยงและโอกาสทาทายในกลไกการจดการสภาพภมอากาศโลก ณ ศนยประชมอมแพค เมองทองธาน จงหวด นนทบร. 19 - 21 สงหาคม 2553.

46

ภาคผนวก แบบสมภาษณ

47

แบบสมภาษณ ผลกระทบของสภาวะโลกรอนทมตอการผลตยางพาราในจงหวดสงขลา (ระยะท 2) :

กรณศกษาการปรบตวของเกษตรกรชาวสวนยาง

ค าชแจง แบบสอบถามฉบบนเปนเครองมอประกอบการรวบรวมขอมลโครงการวจย เรองผลกระทบของสภาวะโลกรอนทมตอการผลตยางพาราในจงหวดสงขลา (ระยะท 2) : กรณศกษาการปรบตวของเกษตรกรชาวสวนยาง ด าเนนการวจย โดยคณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ เพอความสมบรณของงานวจย ทมวจยจงใครขอความอนเคราะหใหทานตอบแบบสอบถามบนความเปนจรงและโดยอสระ ขอมลทงหมดทไดทมวจยจะเกบไวเปนความลบและใชส าหรบงานเชงวชาการเทานน ขอขอบพระคณเปนอยางยงททานไดใหความอนเคราะหในครงน

แบบสอบถามประกอบดวย 4 สวน สวนท 1 ขอมลพนฐานของเกษตรกรชาวสวนยางพารา สวนท 2 สภาพทวไป ปรมาณ ราคาและรายไดของผลผลตจากสวนยางพารา สวนท 3 ระบบกรดและการแบงสรรผลประโยชน สวนท 4 ขอค าถามผลกระทบของสภาวะโลกรอนทมตอปจจยทางเศรษฐกจและสงคม ชอผสมภาษณ ............................................................................ วนทสมภาษณ ...................................... ชอ-นามสกลผตอบแบบสอบถาม ............................................................................................................... บานเลขท ..............หมท ........ ชอหมบาน ...................................... ต าบล .............................................. อ าเภอ ................................... จงหวด สงขลา

สวนท 1 ขอมลพนฐานของเกษตรกรชาวสวนยางพารา 1. อายของหวหนาครอบครว ................. ป 2. เพศของหวหนาครอบครว

1. ชาย 2. หญง

3. ระดบการศกษาของหวหนาครอบครว 1. ประถมตน (4 ป) 2. ประถมปลาย (6 ป) 3. มธยมตน (9 ป) 4. มธยมปลาย/ปวช. (12 ป) 5. ปวส. (14 ป) 6. ปรญญาตร (16 ป) 7. ปรญญาโท (18 ป) 8. อนๆ (ระบ)..................ป

4. ศาสนาของหวหนาครอบครว 1.พทธ 2.อสลาม 3.ครสต 4.อนๆ (ระบ) 5. สถานภาพของหวหนาครอบครว

1.โสด 2.สมรส 3.หยาราง 4.หมาย

48 6. อาชพหลก 1. ท าสวนยางพารา 2. ท าสวน (ระบ)............... 3. ท านา

4. ท าไร (ระบ).................... 5. เลยงสตว/ปศสตว (ระบ)............... 6. เพาะเลยงสตวน า (ระบ)............. 7. คาขาย 8. รบราชการ/รฐวสาหกจ 9. อนๆ (ระบ)..........................

7. อาชพเสรม (ตอบไดมากกวา 1 ขอ 1. ท าสวนยางพารา 2. ท าสวน (ระบ)....................... 3. ท านา 4. ท าไร (ระบ).............. 5. เลยงสตว/ปศสตว (ระบ)........... 6. เพาะเลยงสตวน า (ระบ).............. 7. คาขาย 8. รบราชการ/รฐวสาหกจ 9. อนๆ (ระบ)..........................

8. ประสบการณการท าเกษตรกรรม ....................... ป 9. จ านวนบตรทอยระหวางศกษาทงหมด............................................คน 10. จ านวนสมาชกทเกษตรกรดแล..................................คน สวนท 2 สภาพทวไป ปรมาณ ราคาและรายไดของการผลตจากสวนยางพารา 11. จ านวนแรงงานของฟารม 11. 1 ประเภทของแรงงานทใชในฟารม

กจกรรม แรงงานครวเรอน (คน)

แรงงานจางประจ า (คน)

แรงงานจางชวคราว (คน)

แรงงานแลกเปลยน (คน)

ท าสวนยางพารา

ท าสวน(ระบ) ......................

ท านา

ท าไร(ระบ)......................

เลยงสตว(ระบ)....................

เพาะเลยงสตวน า(ระบ)........

อนๆ (ระบ).................

แรงงานนอกฟารม

49 11.2 คาจางแรงงาน

กจกรรม แรงงานครวเรอน

(บาท/เดอน)

แรงงานจางประจ า

(บาท/เดอน)

แรงงานจางชวคราว

(บาท/เดอน)

แรงงานแลกเปลยน (บาท/เดอน)

ท าสวนยางพารา

ท าสวน(ระบ) .................

ท านา

ท าไร(ระบ)......................

เลยงสตว(ระบ).............

เพาะเลยงสตวน า (ระบ).......

อนๆ (ระบ).................

แรงงานนอกฟารม

11.3 ทานคดวาจ านวนแรงงานทใชในการผลตพอเพยงในระดบใด 1. เพยงพอมากทสด 2. เพยงพอมาก 3. เพยงพอปานกลาง 4. เพยงพอนอย 5. ไมเพยงพอ

11.4 สาเหตทจ านวนแรงงานไมเพยงพอหรอขาดแคลน (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

1. จ านวนแรงงานในครวเรอนมนอย 2. ไมมเงนเพยงพอจายคาจาง 3. แรงงานจางหายาก 4. การอพยพของแรงงานไปสภาคการผลตอน 5.ภาคการผลตอนๆมคาจางสงกวา 6.อนๆ (ระบ)...............................

12. ลกษณะการถอครองทดน 12.1 จ านวนพนททงหมด ..............................ไร พนทการเกษตรโดยไดท าเปลา ..........................ไร 12.2 จ านวนพนทท าการเกษตร ...................ไร พนทวางเปลา ....................................................ไร 12.3 พนทการเกษตรทเปนเจาของ ..............ไร เอกสารสทธ ..................................................... 12.4 พนทการเกษตรโดยการเชา .................ไร ลกษณะคาเชา ................................................... 12.5 ทานคดวาขนาดพนทของฟารมทใชในการผลตปจจบนทมอยเหมาะสมกบการผลตหรอไม 1. เหมาะสมมากทสด 2. เหมาะสมมาก 3. เหมาะสมปานกลาง 4. เหมาะสมนอย 5. ไมเหมาะสม 12.6 ทานคดวาขนาดพนทถอครองทงหมดเพยงพอทจะท าการผลตมากนอยเพยงใด 1. เพยงพอมากทสด 2. เพยงพอมาก 3. เพยงพอปานกลาง 4. เพยงพอนอย 5. ไมเพยงพอ 12.7 ในอนาคตทานมความตองการปรบปรงและขยายขนาดการผลตมากนอยเพยงใด 1. มากทสด 2. มาก 3. ปานกลาง 4. นอย 5. ไมตองการ 13. การใชประโยชนทดนทางการเกษตร G13

50

การใชประโยชนทดน แยกแปลง รวมแปลงสวนยาง พนท (ไร)

13.1 ท าสวนยางพารา

13.2 ท าสวน(ระบ) ......................................

13.3 ท านา

13.4 ท าไร(ระบ)..........................................

13.5 เลยงสตว(ระบ)...................................

13.6 เพาะเลยงสตวน า(ระบ)........................

13.7 อนๆ (ระบ)..........................................

13.8 อนๆ (ระบ)..........................................

14. รายไดของครวเรอน ..............................................................บาท/ป

14.1 รายไดจากฟารม ......................................................บาท/ป 14.1.1 รายไดจากสวนยาง.................................บาท/ป

14.1.2 รายไดจากฟารมอนๆ .............................บาท/ป 1) ระบ ..............................................................บาท/ป 2) ระบ ..............................................................บาท/ป 3) ระบ ..............................................................บาท/ป

14.2 รายไดนอกฟารม ......................................................บาท/ป 15. ทานคดวารายไดของครวเรอนในปจจบน (ขอ 14) เพยงพอมากนอยเพยงใด 1. เพยงพอมากทสด 2. เพยงพอมาก 3. เพยงพอปานกลาง 4. เพยงพอนอย 5. ไมเพยงพอ 16. รายไดจากผลผลตของฟารมในปจจบนของทาน เพยงพอหรอไม 1. เพยงพอมากทสด 2. เพยงพอมาก 3. เพยงพอปานกลาง 4. เพยงพอนอย 5. ไมเพยงพอ 17. รายจายของครวเรอน ...........................................บาท/ป

17.1 รายจายในฟารม..........................................บาท/ป 17.1.1 รายจายในสวนยาง...........................บาท/ป 17.1.2 รายจายในฟารมอนๆ ......................บาท/ป

1) ระบ .............................................บาท/ป 2) ระบ .............................................บาท/ป 3) ระบ .............................................บาท/ป

17.2 รายจายนอกฟารม.......................................บาท/ป 18. ทานคดวารายจายในครวเรอนของทาน เปนรายจายทสงมากนอยเพยงใด 1. มากทสด 2. มาก 3. ปานกลาง 4. นอย 5. ไมมาก

19. สถานทางเศรษฐกจของครวเรอน 1. รายไดเทากบรายจาย 2. รายไดมากกวารายจาย 3. รายไดนอยกวารายจาย

51 20. ทานใชเงนลงทนในการท าการเกษตรมาจากแหลงใด (ตามกจกรรมตอไปน)

กจกรรม สดสวนเงนลงทน กรณกยม

ของตนเอง (%) กยม (%) แหลงกยม อตราดอกเบย(%/ป)

สวนยางพารา

ท าสวน............

ท านา............

ท าไร.............

เลยงสตว

เพาะเลยง

อนๆ (ระบ).....

21. เมอมองโดยรวมทานคดวาเงนลงทนทใชในการผลตดงกลาวในขอ 20 ของทานเพยงพอมากนอยเพยงใด 1. เพยงพอมากทสด 2. เพยงพอมาก 3. เพยงพอปานกลาง 4. เพยงพอนอย 5. ไมเพยงพอ 22. เงนออมของครวเรอนในปจจบน .................................................. บาท 23. ทานคดวาเงนออมของครวเรอนทมอยเพยงพอทจะใชลงทนการผลตในปถดไปมากนอยเพยงใด 1. เพยงพอมากทสด 2. เพยงพอมาก 3. เพยงพอปานกลาง 4. เพยงพอนอย 5. ไมเพยงพอ 24. หนสนของครวเรอนในปจจบน .............................................บาท 25. ภาวะหนสนของทานท าใหไมสามารถขยายหรอปรบปรงระบบการผลตในปจจบนมมากนอยพยงใด 1. มากทสด 2. มาก 3. ปานกลาง 4. นอย 5. ไมมปญหา 26. ทานมประสบการณในการท าสวนยาง.........................ป

52 27. ขอมลทวไปของการผลตยางพารา

รายการ แปลง 1 แปลง 2 แปลง 3

พนทปลก (ไร)

ชอพนธยาง

ระยะปลก

จ านวนตนตอไร

ลกษณะการปลกพช (เชงเดยว/วนเกษตร)

ชนดของดน

ลกษณะพนทสวนยาง (1. พนทลาดชน/ภเขา 2. พนทลกคลนลอน/ควน 3.พนทราบ)

วสดปลก (ช าถง/ตาเขยว/เพาะกลา)

การสงเคราะหจากกองทนสงเคราะหการท าสวนยาง (ใช/ไมใช)

สวนยางของทานเปดกรดเมออาย

ป พ.ศ. ทเปดกรด

ผลผลตเฉลยระยะเรมตน (กก./ไร)

อายปจจบน (ป)

ผลผลตเฉลยปจจบน (กก./ไร)

28. ทานคดวาสภาพพนทของฟารมทใชในการผลตปจจบนเหมาะสมกบการผลตในระบบนหรอไม 1. เหมาะสมมากทสด 2. เหมาะสมมาก 3. เหมาะสมปานกลาง 4. เหมาะสมนอย 5. ไมเหมาะสม 29. ทานคดวาสภาพดนของสวนยางมความอดมสมบรณมากนอยเพยงใด 1. มากทสด 2. มาก 3. ปานกลาง 4. นอย 5. ไมสมบรณ 30. ในการปลกยางพาราทานใชวสดปลกจากแหลงใดและเพราะสาเหตใด

30.1 วสดปลกช าถง ไดจากแหลงใด .............................................................................................. สาเหตทใชวสดปลกชนดน ............................................................................ 30.2 ตาเขยว ไดจากแหลงใด .............................................................................................. สาเหตทใชวสดปลกชนดน ............................................................................ 30.3 เพาะกลายาง ไดจากแหลงใด .............................................................................................. สาเหตทใชวสดปลกชนดน ............................................................................ 30.4 อนๆ (ระบ) ไดจากแหลงใด .............................................................................................. สาเหตทใชวสดปลกชนดน ............................................................................. 30.5 อนๆ (ระบ) ไดจากแหลงใด .............................................................................................. สาเหตทใชวสดปลกชนดน ............................................................................

53 31. ทานคดวาพนธพชทใชในการผลตใหผลตอบแทนสง และเหมาะสมในการผลตมากนอยเพยงใด

1. มากทสด 2. มาก 3. ปานกลาง 4. นอย 5. ไมเหมาะสม 32. ขอมลทวไปเกยวกบการจดการผลต

รายการ แปลง 1 แปลง 2 แปลง 3 1. ปยเคม (ระบ; N:P:K)

1.1 ความถของการใช (ครง/ป) 1.2 ปรมาณการใช (กก./ไร)

2. ปยอนทรย (ระบ) 2.1 ความถของการใช (ครง/ป) 2.2 ปรมาณการใช (กก./ไร)

3. โรคหรอแมลงศตรพช (ม/ไมม) 3.1 วธการจดการ (ระบ.) 3.2 ความถในการจดการ (ครง/ป) 3.3 ปรมาณการใช (........../ไร)

4. วชพชในสวนยาง (ม/ไมม) 4.1 วธการจดการ (ระบ.) 4.2 ความถในการจดการ (ครง/ป) 4.3 ปรมาณการใช (........./ไร)

5. การตดแตงกง (ม/ไมม) 6. ปญหาไฟไหมในฤดรอน (ม/ไมม)

33. กรณทมโรคและการระบาด (ตามขอ 32) ทานคดวามความรนแรงในระดบใด 1. รนแรงมากทสด 2. รนแรงมาก 3. รนแรงปานกลาง 4. รนแรงนอย 5. ไมรนแรง 34. กรณทมวชพชในสวนยาง (ตามขอ 32) ทานคดวามความรนแรงในระดบใด 1. รนแรงมากทสด 2. รนแรงมาก 3. รนแรงปานกลาง 4. รนแรงนอย 5. ไมรนแรง

สวนท 3 ระบบกรดและการแบงสรรผลประโยชน 35. การเปดกรดยางครงแรก ทานมวธการปฏบตอยางเหมาะสมในการผลตมากนอยเพยงใด

1. มากทสด 2. มาก 3. ปานกลาง 4. นอย 5. ไมเหมาะสม 36. จ านวนแรงงานในสวนยางทงหมด ................ คน

36.1 แรงงานในครวเรอน 1) เวลากรดยาง; เรม............................ ถง ..................... 2) เวลาเกบผลผลต; เรม............................ ถง .....................

3) เวลาท าแผนยาง; เรม............................ ถง ..................... 4) เวลาขายผลผลต; เรม............................ ถง .....................

54

36.1.1 เพศชาย ............คน 1) อตราการกรดเฉลย .......................ไร/คน 2) อตราการเกบผลผลตเฉลย .......................ไร/คน 3) อตราการท ายางแผนเฉลย .......................กก./คน 4) อตราการขายผลผลตเฉลย .......................กก./คน 5) แรงงานกรดยางไดรบการฝกอบรมหรอไม 1. ใช (ระบ)............................... 2. ไมใช 6) แรงงานกรดยางมความสามารถกรดยางมากนอยเพยงใด 1. มากทสด 2. มาก 3. ปานกลาง 4. นอย 5. ไมมความสามารถ

36.1.2 เพศหญง ...........คน (T478) 1) อตราการกรดเฉลย .......................ไร/คน 2) อตราการเกบผลผลตเฉลย .......................ไร/คน 3) อตราการท ายางแผนเฉลย .......................กก./คน 4) อตราการขายผลผลตเฉลย .......................กก./คน 5) แรงงานกรดยางไดรบการฝกอบรมหรอไม 1. ใช (ระบ)............................... 2. ไมใช 6) แรงงานกรดยางมความสามารถกรดยางมากนอยเพยงใด 1. มากทสด 2. มาก 3. ปานกลาง 4. นอย 5. ไมมความสามารถ

36.2 แรงงานจาง: 1) เวลากรดยาง; เรม............................ ถง ..................... 2) เวลาเกบผลผลต; เรม............................ ถง .....................

3) เวลาท าแผนยาง; เรม............................ ถง ..................... 4) เวลาขายผลผลต; เรม............................ ถง .....................

36.2.1 เพศชาย ............คน 1) อตราการกรดเฉลย .......................ไร/คน 2) อตราการเกบผลผลตเฉลย .......................ไร/คน 3) อตราการท ายางแผนเฉลย .......................กก./คน 4) อตราการขายผลผลตเฉลย .......................กก./คน

5) แรงงานกรดยางไดรบการฝกอบรมหรอไม 1.ใช (ระบ)............................... 2. ไมใช 6) แรงงานกรดยางมความสามารถกรดยางมากนอยเพยงใด 1. มากทสด 2. มาก 3. ปานกลาง 4. นอย 5. ไมมความสามารถ

36.2.2 เพศหญง ...........คน (T478) 1) อตราการกรดเฉลย .......................ไร/คน 2) อตราการเกบผลผลตเฉลย .......................ไร/คน 3) อตราการท ายางแผนเฉลย .......................กก./คน 4) อตราการขายผลผลตเฉลย .......................กก./คน 5) แรงงานกรดยางไดรบการฝกอบรมหรอไม 1. ใช (ระบ)............................... 2. ไมใช

55

6) แรงงานกรดยางมความสามารถกรดยางมากนอยเพยงใด 1. มากทสด 2. มาก 3. ปานกลาง 4. นอย 5. ไมมความสามารถ

37. ปจจยทมผลตอการตดสนใจเลอกแรงงานจางกรดยาง ส าหรบเจาของสวนยาง (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) ประเดน เหตผล

1. ฝมอการกรดยาง

2. อตราสวนการแบงสรรผลประโยชน

3. เงอนไขในการแบงสรรผลประโยชน

4. ความซอสตย และขยนท างาน

5. จ านวนแรงงานกรด

6. เปนคนรจก หรอญาตพนอง

7. อายสวนยาง

8. สภาพพนท/แหลงทตงสวนยาง

9. อนๆ ระบ ......................

10. อนๆ ระบ ......................

11. อนๆ ระบ ...................... 38. ระบบกรดอนๆททานรจก (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

1. 1/2S d/2 2. 1/2S 2d/3

3. 1/3S 2d/3 4. 1/3S 3d/4

5. ระบบกรดสองหนาสลบวน (DCA) 6. อนๆ ระบ........................... 39. ปจจยทมผลตอการเลอกใชระบบกรด (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

ประเดน เหตผล 1. ความยากงายตอการท างาน

2. ปรมาณน ายาง

3. อายสวนยาง

4. ระยะเวลาหนากรด

5. มความสนเปลองเปลอก

6. สภาพพนทสวนยาง

7. หนากรดเกดโรค/เปลอกแหง

8. ความสมบรณของเปลอกงอก

9. พนธยาง/ ขนาดตนยาง

10. จ านวนแรงงานกรดยาง

11. อนๆ ระบ ......................

12. อนๆ ระบ ......................

13. อนๆ ระบ ......................

14. อนๆ ระบ ......................

56

40. ปจจยทมผลตอการเปลยนแปลงความถ (วนกรด) ในการกรด (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

1. งายตอการท างาน 2. ใหน ายางปรมาณมาก

3. สวนยางมอายมากขน 4. ความงายตอการกรดหนาซ า

5. ราคายางทสงขน 6. สามารถกรดรวมกบการใชสารเคมเรงน ายาง

7. หนากรดเกดโรค/เปลอกแหงนอย 8. ความสมบรณของเปลอกงอกด

9. ฝมอการกรดยางดขน 10. เปนระบบทเพอนบานเลอกใชเปนสวนใหญ

11. การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ 12. อนๆ ระบ ......................

41. ปจจยทมผลตอการเปลยนแปลงความยาวของหนากรด (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

1. งายตอการท างาน 2. ใหน ายางปรมาณมาก

3. สวนยางมอายมากขน 4. ความงายตอการกรดหนาซ า

5. ราคายางทสงขน 6. สามารถกรดรวมกบการใชสารเคมเรงน ายาง

7. หนากรดเกดโรค/เปลอกแหงนอย 8. ความสมบรณของเปลอกงอกด

9. ฝมอการกรดยางดขน 10. เปนระบบทเพอนบานเลอกใชเปนสวนใหญ

11.การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ 12. อนๆ ระบ ...................... 42. รปแบบผลผลตททานเลอกผลตตงแตเปดกรดจนถงปจจบน

รายละเอยด รปแบบผลผลต (ระบ)

เปอรเซนต (ระบ)

ระยะเวลา (ระบ)

ความถในการขายผลผลต

(ระบ)

ขายใหใคร/อยางไร

รปแบบท 1 (เปดกรด) รปแบบท 2 รปแบบท 3 รปแบบท 4

54. ปจจยทมผลตอการเลอกรปแบบผลผลตตามขอ 51 (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

1. ใชระยะเวลาท างานนอยลง 2. ภาวะขาดแคลนแรงงาน

3. สามารถใชเวลาวางประกอบอาชพเสรม 4. แหลงรบซอผลผลต/พอคาเปนผก าหนด

5. ราคายางทสงขน 6. การขาดแคลนอปกรณในการผลตยางแผนดบ

7. ขนตอนการผลตงาย 8. ไดรบรายไดทเปนเงนสดเรวขน

9. สวนยางมอายมาก 10. พนทสวนยางขนาดเลก/ใหญ

11. อนๆ ระบ ...................... 12. อนๆ ระบ ......................

13. อนๆ ระบ ...................... 14. อนๆ ระบ ......................

57 44. ความคดเหนเกยวกบระบบการผลตและระบบการกรดยาง

ประเดน มากทสด มาก ปานกลาง นอย ไมเหนดวย 1. ระบบการผลตททานผลตในปจจบนเหมาะสมและเหมาะสมกบรายไดของครวเรอน

2. ระบบการผลตน เหมาะสมทสดและดทสดส าหรบครวเรอนของทาน

3. หากมระบบการผลตอนทคดวาดกวาทานจะไมเปลยนแปลงระบบการผลต

4. ทานมความเชอมนวาทานมความรความสามารถทจะด าเนนการผลตในระบบน

5. ทานคดวาจะด าเนนการผลตระบบนตลอดไป 6. ลกษณะดนทเหมาะกบการปลกยางตองเปนดนรวน ดนเหนยว หรอดนรวนเหนยวปนทรายเทานน

7. สภาพพนทเหมาะสมในการปลกยางควรเปนพนทเชงเขา ควน/ลอนลาดเทานน

8. สภาพพนทน าทวมขง น าซบและระดบน าใตดนสง เชน ทนา พนทพร เปนตน ไมเหมาะสมตอการปลกยางพารา

9. การเลอกพนธยางขนอยกบสภาพพนท ปรมาณผลผลต ความตานทานตอโรค/ลม และใหเนอไมยางขนาดใหญ

10. สวนยางทเรมเปดกรดตองมขนาดเสนรอบตนไมต ากวา 50 ซม. ทระดบความสง 150 ซม. จากพนดน

11. ยางทมอายเปดกรดนอยกวา 3 ปควรเลอกใชระบบกรดทมจ านวนวนกรดนอย

12. ระบบกรดยางทมจ านวนวนกรดมากขน ท าใหผลผลตลดลง ระยะเวลาหนากรดลดลง เปลอกใหมงอกบาง และเกดโรคไดงาย

13. การกรดยางทกวนหรอกรดตดตอกนหลายวน ท าใหปรมาณผลผลตลดลง และระยะเวลาหนากรดลดลง

14. สวนยางทมอายมากสามารถเพมจ านวนวนกรดไดมากขน

15. ราคายางทสงขน ท าใหชาวสวนยางเพมจ านวนวนกรดยาง

16. การใชสารเคมเรงน ายาง ท าใหปรมาณผลผลตเพมขน

17. การแบงสรรผลประโยชนระหวางเจาของสวนและแรงงานจางกรดมความยตธรรมด

58 สวนท 4 ขอค าถามผลกระทบของสภาวะโลกรอนทมตอปจจยทางเศรษฐกจและสงคม 45. ขอค าถามเกยวกบการเปดรบภาวะคกคาม (Exposure)

ประเดนการเปดรบหรอภาวะภยคกคาม

มากทสด มาก ปานกลาง นอย ไมไดรบ

1. การเกดอทกภยในพนท

2. น าทวมขงนาน/การระบายน าไมด

3. ดนถลมในฤดฝนทพนทไมสามารถรบน า

4. การบกรกพนทปาสงวนปลกยางพารา

5. ลมและพายทนบวนจะรนแรงขนตนยางพาราลมเปนจ านวนมาก

46. ความออนไหวหรอความไว (Sensitivity) ผลกระทบ (+/-)

46.1 ผลกระทบทางลบ

ประเดนความออนไหว (ผลกระทบทางลบ)

มากทสด มาก ปานกลาง นอย ไมไดรบ

1. เกดการรกพนททมเอกสารสทธ พนทปาสงวน

2. เกดวาตภยและอทกภยทนบวนจะรนแรงมาก

3. รปแบบหรอชวงการผลดใบเรมไม

4. จ านวนวนกรดนอยลงจากเดม

5. ระบบกรดยางใชระบบกรดถ,มากขน

6. สงคมชนบทยางพารากลายเปน”สงคมวตถนยม”

7. สภาพน าทวมขงท าใหดนเสอมโทรม

ลกษณะความออนไหวหรอความไวผลกระทบทางลบ เพมเตม ....................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................

59 46.2 ผลกระทบทางบวก

ประเดนการเปดรบหรอภาวะภยคกคาม

มากทสด มาก ปานกลาง นอย ไมไดรบ

1.ราคาทดนในพนทปรบราคาสงขน

2.เกษตรกรเรยนรการใชปจจยการผลตทไมท าลายสงแวดลอม

3.การใชพนธยางพาราและวสดปลกยางทเหมาะสม

4.รวมกลมกนเพอการบรหารจดการความเสยง

5.การปรบเทคโนโลยทเหมาะสมในทราบเชนการยกรองปลก

6.ท าอาชพเสรม

7.เพมความหลากหลายทางชวภาพในสวนยางพารา

ลกษณะความออนไหวหรอความไวผลกระทบทางบวก เพมเตม ....................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................

60 47. ความเสยง (Risk)

ประเดนความเสยง มากทสด มาก ปานกลาง นอย ไมไดรบ

1. ผลผลตตอหนวยยางพาราลดลง

2. วดกรดลดลงจากเดม

3. เกดดนถลมมากขน

4. ความเสยงตอวาตภย

5. สขภาวะของชาวสวนยางพาราจะแยลง

ลกษณะความออนไหวหรอความไว เพมเตม ....................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... 48. ความสามารถในการรบมอ (coping capacity)

ประเดนความเสยง มากทสด มาก ปานกลาง นอย ไมไดรบ

1. มาตรการทางกฎหมายทเขมงวดและบทลงโทษผบกรกพนท

2. สงเสรมใหเกษตรกรใชวสดปลกยางพาราจากเมลดเพอใหมรากยดดน

3. ในทราบลมท ารองคนดนใหน าระบายได 4. ใหความรเกยวกบการปฏบตการจดการสวนยางพาราในพนททไมเหมาะสม

5. เลอกใชพนธยางพาราทเหมาะสมกบพนท 6. จดตงกลมอนรกษปาตนน าทะเลสาบ

61 ลกษณะความออนไหวหรอความไว เพมเตม ....................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... 49. การปรบตวเกษตรกรชาวสวนยางพาราในจงหวดสงขลา (adaptation)

ประเดนความเสยง มากทสด มาก ปานกลาง นอย ไมไดรบ

1. การยกรอง การท าพนทระบายน า 2. การใชพนธยางพาราททนน าขงไดนาน 3. การใชปยทสามารปรบปรงบ ารงดน 4. เกษตรกรมการใชพนธยางทใหผลผลตสงและเหมาะสมกบเขตนเวศ

5. เกษตรกรมการชวยเหลอตนเองมากขน 6. ปรบเปลยนจากการปลกยางพารามาเปนปาลมน ามน

5. การบกรกปาสงวนเพอขยายพนทปลกยางพารา

6. การเคลอนยายแรงงานครวเรอนออกนอกพนท

ลกษณะการปรบตว เพมเตม ....................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................

62

ภาคผนวก นพนธตนฉบบทพรอมสงตพมพ (manuscript)

63

64

65

66

67

68

69

70

71

72

73