รายงานวจยฉบบสมบรณ

เรอง

สถานะโพแทสเซยมและสมบตของดนนารางและดนดอนทใชปลกยางพารา Potassium Status and Properties of Rubber Growing Soils in Abandoned Paddy Field and Upland Areas

รองศาสตราจารย ดร. จ าเปน ออนทอง

อาจารย ดร. จฑามาศ แกวมโน

นาย จกรกฤษณ พนภกด

ภาควชาธรณศาสตร คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร อ. หาดใหญ จ. สงขลา

พ.ศ. 2556

รายงานการวจยฉบบสมบรณ

เรอง

สถานะของโพแทสเซยมและสมบตของดนนารางและดนดอนทใชปลกยางพารา Potassium Status and Properties of Rubber Growing Soils in Abandoned Paddy Field and Upland Areas

โดย

รองศาสตราจารย ดร. จ าเปน ออนทอง อาจารย ดร. จฑามาศ แกวมโน

นายจกรกฤษณ พนภกด

ภาควชาธรณศาสตร คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร อ.หาดใหญ จ.สงขลา

ไดรบทนสนบสนนจากงบเงนรายไดประจ าป พ.ศ. 2554-2555

i

สารบญ เรอง หนา บทคดยอ ii สารบญตาราง viii สารบญรป xi

1. บทน า 1 2. ตรวจเอกสาร 4 3. สณฐานวทยาสนาม สมบตทางกายภาพและเคมของดนปลกยางพารา

ในพนทนารางและทดอน 20 4. สถานะธาตอาหารกบการเจรญเตบโตและผลผลตของยางพารา

ทปลกในทลมและทดอน 63 5. สถานะโพแทสเซยมในดนปลกยางพาราในทดอนและในทลม

และความสมพนธกบธาตอาหารในใบและในน ายางพารา 100 6. สรปและขอเสนอแนะ 140 7. เอกสารอางอง 145

ii

สถานะของโพแทสเซยมและสมบตของดนนารางและดนดอนทใชปลกยางพารา

บทคดยอ

ในปจจบนมการปลกยางพาราในทลมมากขน โดยทวไปในทลมเปนดนเนอละเอยด มระดบโพแทสเซยมสงกวาดนเนอหยาบ ดงนน วตถประสงคของการศกษาน คอ 1) เพอศกษาสมบตและความเหมาะสมของดนในทดอนและทลม 2) เพอเปรยบเทยบการเจรญเตบโต ผลผลต ธาตอาหารในใบ และองคประกอบทางชวเคมในน ายาง และ 3) เพอศกษารปของโพแทสเซยมในดน สมประสทธบฟเฟอรของโพแทสเซยมในดน และความสมพนธระหวางโพแทสเซยมในดนกบในใบและน ายาง โดยประกอบดวย 3 การทดลอง ดงน

สณฐานวทยาสนาม สมบตทางกายภาพ และเคมของดนปลกยางพารา ในพนทดอนและทลม ท าการศกษาสภาพพนท สณฐานวทยา สมบตกายภาพและเคมของดน และประเมนความเหมาะสมของดนในสภาพทดอนและทลม (พนทนาราง) โดยขดดนและน ามาวางเรยงตอเนองกนตามระดบความลกของหนาตดดน เพอท าค าอธบายหนาตดดน และเกบตวอยางดนตามชนก าเนดดน ส าหรบวเคราะห สมบตทางเคมและกายภาพของดน ผลการศกษา พบวา ดนปลกยางพาราในพนทดอนสวนใหญมสภาพภมประเทศทเปนลกคลนลอนลาดถงลอนชนในระบบของทลาดเชงเขาและตะพกล าน า มวตถตนก าเนดดนแตกตางกนตามลกษณะภมประเทศ มระดบน าใตดนลกมากกวา 1 เมตรจากผวหนาดน ลกษณะดนเปนดนลก มพฒนาการสง ดนมสน าตาลถงน าตาลปนเหลองหรอสมปนเหลอง ไมพบจดประในหนาตดดน สวนดนปลกยางพาราในพนทลมมสภาพภมประเทศเปนทราบหรอเกอบราบอยในระบบของตะพกล าน าขนต า วตถตนก าเนดดนเปนตะกอนน าพา ระดบน าใตดนในบรเวณทลมไดผลดพบทระดบตนกวาบรเวณทลมไดผลไมด สดนในทลมมสออนกวาดนทดอน มจดประในหนาตดดนเนองจากการระบายน าเลว มน าแชขงในดนในชวงหนงของป

ดนในทดนดอนมเนอหยาบกวาดนในบรเวณทลม มความหนาแนนรวมสงกวา และสภาพน าน าเรวกวาดนทลม ทงดนในทดอนและทลมมสภาพเปนกรด มอนทรยวตถ ปรมาณไนโตรเจนทงหมด ฟอสฟอรสและโพแทสเซยมทเปนประโยชน ความจแลกเปลยนแคตไอออน และความอมตวเบส สวนใหญอยในระดบต า และดนทดอนสวนใหญมความเหมาะสมในระดบเหมาะสมด มขอจ ากดเพยงความอดมสมบรณของดนต า สวนดนทลมมสภาพไมเหมาะสมส าหรบปลกยางพารา มขอจ ากดรนแรงเรองการมน าแชขงบนผวดน รองลงมา คอ ดนมสภาพการระบายน าเลว แตเมอแกไขขอจ ากดดงกลาวท าใหดนในทลมมความเหมาะสมในระดบดถงดมาก

iii

สถานะธาต อ าห ารกบก าร เ จ รญ เ ต บ โ ตแล ะผลผ ลตขอ งยา งพ า ร า ทปลกในทดอนและทลม วดการเจรญเตบโตและผลผลตของยางพารา (RRIM 600) ทปลกในทดอนและทลม (นาราง) จากแปลงปลกยางพาราในทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด รวมทงเกบดนไปวเคราะหสมบตทางกายภาพและเคมบางประการ เกบใบยางพาราไปวเคราะหธาตอาหาร และเกบน ายางไปวเคราะหองคประกอบทางชวเคม พบวา ยางพาราทปลกในทลมไดผลด มการเจรญเตบโต และใหผลผลตใกลเคยงกบในทดอน และสงกวาแปลงทลมไดผลไมด โดยพบรากยางพาราในทดอนกระจายในระดบทลกกวาในทลมซงสวนใหญอยในระดบ 0-15 เซนตเมตร ผลการวเคราะหซโครส อนนทรยฟอสฟอรส และไทออลในน ายางจากแปลงทดอนและทลมพบวา มคาใกลเคยงกนมาก ในขณะทโพแทสเซยมและแมกนเซยมในน ายางในแปลงทดอนและทลมไดผลด มแนวโนมสงกวาทลมไดผลไมด สวนความเขมขนของธาตอาหารหลกในใบในแปลงในทดอนมแนวโนมวาสงกวาในทลม ในขณะทแมงกานสในแปลงทลมมแนวโนมสงกวาแปลงทดอน

สถานะโพแทสเซยมในดนปลกยางพาราในทดอนและในทลมและความสมพนธกบธาตอาหารในใบและในน ายางพารา ศกษาสถานะโพแทสเซยมในดน ใบ และเซรมน ายางพาราจากสวนยางพาราทงระยะกอนเปดกรดและหลงเปดกรด ทปลกในทดอนและในทลมในจงหวดสงขลา โดยเกบดนมาวเคราะหรปของโพแทสเซยมในดน และหาความสมพนธของโพแทสเซยมในดน ใบ และเซรมน ายางพารา ตลอดจนศกษาสมประสทธบ ฟเฟอรของโพแทสเซยมในกลมดนเนอหยาบ เนอปานกลาง และเนอละเอยด พบวา ดนในทดอนและในทลมมโพแทสเซยมทเปนประโยชนไมแตกตางกน และจดวาต ากวาระดบทเหมาะสม (40-60 มลลกรม/กโลกรม) แตมโพแทสเซยมทถกตรงและโพแทสเซยมทงหมดในดนต ากวาในทลมมาก โพแทสเซยมในใบยางพาราทปลกในทดอนมแนวโนมต ากวาในทลม และต ากวาระดบทเหมาะสม (13.6-16.5 กรม/กโลกรม) ทงในทดอนและทลม โดยพบความสมพนธระหวางโพแทสเซยมทถกตรงในดนกบโพแทสเซยมในใบ และโพแทสเซยมในใบและในเซรมน ายางพารา ดงนน การวเคราะหโพแทสเซยมในน ายางจงสามารถใชเปนตวชว ดสถานะโพแทสเซยมในยางพาราได ผลการศกษาศกษาสมประสทธบฟเฟอรของโพแทสเซยมในดน (BCK) พบวา กลมดนเนอหยาบมคาเฉลย BCK สงกวากลมดนเนอปานกลางและกลมดนเนอละเอยด แสดงวา ดนเนอหยาบมความสามารถในการตรงโพแทสเซยมต า

กลาวโดยสรป ดนปลกยางพาราในสภาพทดอนและทลมโดยทวไปดนมสภาพเปนกรดและมความอดมสมบรณต า ในทลมเปนดนลก และมเนอดนละเอยดกวาในทดอน สงผลใหดนในทลมมระบายน าเลว และมสภาพการน าน าต า ในแปลงทลมไดผลไมด พบจดประทเกดจากน าขงปรมาณมากในระดบความลก 0-30 เซนตเมตร หากแกไขขอจ ากดเรองน าขงและการระบายน าท าใหดนในทลมมความเหมาะสมดส าหรบปลกยางพาราเชนเดยวกบทดอน ธาตอาหารหลก

iv

และอนทรยวตถในดนในทลมและทดอนมคาใกลเคยงกนและจดอยในระดบต า แตมแมงกานสสง ในขณะทดนทลมมโพแทสเซยมทเปนแหลงส ารองสงกวาทดอน ดงนน หากจ าเปนตองปลกยางพาราในทลม ควรแกปญหาน าขงและการระบายน า รวมทงตองใสป ยเคมทมธาตอาหารหลกอยางเพยงพอรวมกบป ยอนทรย เพราะป ยอนทรยจะท าใหดนรวนซย ระบายน าไดดข น ลดการดดแมงกานส และชวยใหมการปลดปลอยโพแทสเซยมจากแหลงส ารองในดน

v

Potassium Status and properties of Rubber Growing Soils in Abandoned Paddy Field and Upland Areas

Abstract

Currently, rubber cultivation has been expanded extensively into lowland areas, especially in abandoned paddy field. In general, lowland soil is a fine textured soil which has a higher potassium content than coarse textured soils. The objectives of this study were to 1) investigate properties and suitability of upland and lowland rubber growing soils 2) compare growth, yield, leaf nutrient and biochemical component of rubber latex and 3) determine forms of soil K, buffer coefficient of K in soil and correlation between soil K and leaf and latex K. It consisted of three experiments as follow:

Field morphology, physical and chemical properties of upland and lowland rubber growing soils. Study method included field investigation and soil profile description by digging the soils with a hand auger and collecting soil samples from their genetic horizons and laboratory analysis on their physical and chemical properties to evaluate their properties and their suitability. Results showed that most of upland growing soils occurred in undulating and rolling terrains on hills lope and river terrace. Difference of soil parent materials was associated with their position on topography. Water table depth was deeper than 1 meter from soil surface. The soils were deep and highly developed soils. The soil color was brown to yellowish brown or yellowish orange without mottling throughout the soil profiles. Lowland rubber growing soils occurred in flat or nearly flat terrains on low terrace and formed on alluvium. The depth of water table in the good productive lowland plot was deeper than the poor productive lowland plot. Soil color of lowland soils was paler than the upland soil and had mottling due to poor drainage and a long period of water saturation.

Upland soils had coarser texture, higher bulk density and faster saturated hydraulic conductivity compared to the lowland soils. Both soils were acidic and low in organic matter, total N, available P and K, cation exchange capacity and base saturation. Most of upland soils were suitable for rubber cultivation with only soil fertility limitation, while none of the lowland soils were suitable because of severe water logging and impeded drainage of soil. However, these soils can become well or very well suited soil for rubber production in case of eliminating of limitations.

vi

Nutrient status and growth and yield of rubber cultivation in upland and lowland areas. Girth and yield of rubber tree (RRIM 600) grown in upland and lowland areas were recorded. Soil was collected for physical and chemical analysis. Leaf was sampled for nutrient determination and rubber latex was also collected for biochemical component and nutrient analysis. It was found that rubber tree grown in good productive lowland area gave similar growth and yield to that in upland area and both better than that in the poor productive lowland areas. Roots of rubber grown in the upland area were concentrated deeper than that in the lowland which were predominant at 0-15 cm depth. The result of sucrose, inorganic P and thiol in rubber latex collected from rubber tree grown in upland and lowland areas was almost the same. In contrast, the latex K and Mg collected from the upland and good productive lowland areas tended to be higher than that of the poor productive lowland. Concentration of primary nutrient in rubber leaves from the upland seemed to be higher than that in the lowland, but leaf Mn was opposite.

Potassium status of upland and lowland growing soils and relationship between soil K and leaf and latex K. Status of soil, leaf and latex K collected from rubber plot in upland and lowland areas was studied. Soils were sampled for analysis of K forms and correlations between soil K and leaf and latex K were calculated. Buffer coefficient of soil K (BCK) in coarse, moderate and fine textured soils was also conducted. It revealed that available K in upland and lowland soils was not different and considered as lower than the optimum level (40-60 mg kg-1). However, fixed and total K in the upland soil was markedly lower than in the lowland soil. Leaf K of rubber in the upland tended to be lower than in the lowland and also considered as lower than the optimum level (13.6-16.5 g kg-1) in both areas. Correlation between fixed K and leaf K was found. And there was positive correlation between leaf and latex K, thus, analysis of latex K could indicate the status of rubber tree K. The study of BCK showed that the BCK of coarse textured soil was higher than that in the moderate and fine textured soil, implying a low ability to fix K of coarse textured soil.

In conclusion, both upland and lowland growing soils were acidic and infertile. The lowland soil was a deeper and finer texture compared to the upland soil, resulting in poor drainage and slow hydraulic conductivity. In the poor productive plot, large amount of mottling was found within 0-30 cm depth. If limitations of water logging and

vii

drainage were eliminated, lowland areas would be suitable for rubber cultivation as good as the upland areas. Primary nutrient and organic matter in both areas was similar and low, but Mn in lowland soil was much higher than the upland soil. Moreover, reserved K in the lowland soil was high. Therefore, if lowland soil is used for rubber cultivation, flooding and poor drainage will need to be manipulated. Inorganic fertilizer containing adequate primary nutrient together with organic fertilizer should be applied because organic fertilizer can promote soil looseness and water drainage, reduce Mn uptake and increase a release of K from reserved soil K.

viii

สารบญตาราง

ตารางท ค าอธบายตาราง หนา 3.1 ลกษณะแปลงปลกยางพาราทใชศกษาและเกบตวอยางดน 23 3.2 ลกษณะดนและสภาพแวดลอมเชงพนทของดนทศกษา 28 3 3 ลกษณะสณฐานวทยาของหนาตดดนในบรเวณทท าการศกษา 33 3.4 คาเฉลยสมบตทางเคมบางประการของดนทศกษา 45 3.5 สหสมพนธระหวางสมบตบางประการของดนทศกษา 47 3.6 ผลการประเมนระดบความอดมสมบรณของดนทท าการศกษาทระดบ

ความลก 0-50 เซนตเมตร 52 3.7 ระดบความเหมาะสมของดนทศกษาส าหรบปลกยางพารา (R) 53 4.1 สภาพแวดลอมเชงพนทและลกษณะเดนของดนบรเวณแปลงยางพารากอนเปดกรด

ในแปลงทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด 69 4.2 สภาพแวดลอมเชงพนทและลกษณะเดนของดนบรเวณแปลงยางพาราหลงเปดกรด

ในแปลงทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด 70 4.3 สมบตกายภาพบางประการของดนทความลก 0-30 และ 30-60 เซนตเมตร

ในแปลงปลกยางพารากอนเปดกรดในทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด 74 4.4 สมบตกายภาพบางประการของดนทความลก 0-30 และ 30-60 เซนตเมตร ในแปลง

ปลกยางพาราหลงเปดกรดในทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด 75 4.5 สมบตเคมบางประการของดนทความลก 0-30 และ 30-60 เซนตเมตร ในแปลง

ปลกยางพารากอนเปดกรดในทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด 77 4.6 สมบตเคมบางประการของดนทความลก 0-30 และ 30-60 เซนตเมตร ในแปลง

ปลกยางพาราหลงเปดกรดในทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด 78 4.7 เสนรอบวงทความสง 20 เซนตเมตร เหนอรอยเทาชาง และ 150 เซนตเมตร

เหนอผวดน และปรมาณเนอไมของยางกอนเปดกรด เมออาย 4.0, 4.5, 5.0 และ 5.5 ป ทปลกในทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด 80

4.8 เสนรอบวงทเหนอรอยเทาชาง 20 เซนตเมตร และทความสง 170 เซนตเมตร เหนอผวดน และปรมาณเนอไมของยางหลงเปดกรด เมออาย 8.0, 8.5, .9.0 และ 9.5 ป ทปลกในทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด 81

4.9 น าหนกน ายางสดในชวงนน (พ.ย. 54) และชวงแลง (ม.ย.54) ทปลก ในทลมและทดอน 84

ix

4.10 ธาตอาหารและองคประกอบทางชวเคมในน ายางในระยะกอนเปดกรดในชวงนน (พ.ย. 54) และชวงแลง (ม.ย.54) จากแปลงในทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไม 85

4.11 ธาตอาหารและองคประกอบทางชวเคมในน ายางในระยะหลงเปดกรดในชวงนน (พ.ย. 54) และชวงแลง (ม.ย.54) ทปลกในทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด 86 4.12 ธาตอาหารหลกและธาตอาหารรองในใบยางในระยะกอนเปดกรดทปลกในดอน

ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด (X±SD) 87 4.13 ความเขมขนของเหลก แมงกานส สงกะส ทองแดง และโบรอนในใบยางในระยะ

กอนเปดกรดทปลกในดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด (X±SD) 88 4.14 ธาตอาหารหลกและธาตอาหารรองในใบยางในระยะหลงเปดกรดทปลกในดอน ทลม

ไดผลด และทลมไดผลไมด 88 4.15 ความเขมขนของเหลก แมงกานส สงกะส ทองแดง และโบรอนในใบยางในระยะ

หลงเปดกรดทปลกในดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด 88 4.16 น าหนกรากยางทความลก 0-15, 15-30, 30-45 และ 45-60 ในยางพารากอน เปดกรดในทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด ในชวงฤดแลงและฤดนน 89 4.17 น าหนกรากยางทความลก 0-15, 15-30, 30-45 และ 45-60 ในยางพาราหลง เปดกรดในทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด ในชวงฤดแลงและฤดนน 90 4.18 ความเขมขนของแมงกานส (mg kg-1) ในรากยางพารากอนเปดกรดทระดบ

ความลก 0-30 ซม.และ 30-60 ซม. ทปลกในพนทดอน ทลมไดผลด และ ทลมไดผลไมดในชวงฤดนนและฤดแลง 91 4.19 ความเขมขนของแมงกานส (mg kg-1) ในรากยางพาราหลงเปดกรดทระดบ

ความลก 0-30 ซม.และ 30-60 ซม. ทปลกในสภาพพนทดอน ทลมไดผลด และ ทลมไดผลไมด ในชวงฤดนนและฤดแลง 91 5.1 สมบตทางเคมและอนภาคดนของดนปลกยางพาราในทดอนและในทลม 108 5.2 ความเขมขนของโพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดนทดอนและทลมทใชปลกยางพารา 109 5.3 ระดบโพแทสเซยม (NH4OAc-K) ในดนปลกยางพารากอนเปดกรดทความลก

0-30 เซนตเมตรทปลกในทดอนและในทลมเมอจ าแนกตามเกณฑมาตรฐาน 111 5.4 ระดบโพแทสเซยม (NH4OAc-K) ในดนปลกยางพาราหลงเปดกรดทความลก 0-30

เซนตเมตรทปลกในทดอนและในทลมเมอจ าแนกตามเกณฑมาตรฐาน 112 5.5 โพแทสเซยมในใบยางพารากอนเปดกรดและหลงเปดกรดทปลกในทดอน และในทลม 113 5.6 ระดบโพแทสเซยมในใบยางพารากอนเปดกรดทปลกในทดอนและในทลม

ตามเกณฑมาตรฐาน 114

x

5.7 ระดบโพแทสเซยมในใบยางพาราหลงเปดกรดทปลกในทดอนและในทลม ตามเกณฑมาตรฐาน 114

5.8 โพแทสเซยมในเซรมน ายางพารากอนเปดกรดและหลงเปดกรดทปลกในทดอน และในทลม 115 5.9 สมประสทธสหสมพนธระหวางโพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดนทดอนและในทลม

ทใชปลกยางพารา 116 5.10 แพทโคเอฟฟเชยนทระหวาง NH4OAc-K กบโพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดน 117 5.11 แพทโคเอฟฟเชยนทระหวาง HNO3-K กบโพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดน 117 5.12 สมประสทธสหสมพนธของโพแทสเซยมรปตาง ๆ กบสมบตทางเคมบางประการ 118 5.13 สมประสทธสหสมพนธของโพแทสเซยมรปตางๆ ในดน ใบ และเซรมน ายางพารา (n=64) 119 5.14 สมประสทธสหสมพนธระหวางโพแทสเซยมในใบและในเซรมน ายางพารา 120 5.15 สมบตทางเคมและรอยละอนภาคดนของกลมดนเนอละเอยด ปานกลาง

และหยาบทความลก 0-30 ซม. 122 5.16 สมประสทธสหสมพนธระหวาง BCK กบสมบตทางเคมและอนภาคดน (n=9) 123 5.17 สมประสทธสหสมพนธระหวางคา BCK กบโพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดน (n=9) 123

xi

สารบญรป

รปท ค าอธบายรป หนา 3.1 ระวางแผนทสภาพภมประเทศ แสดงทต งและจดเกบตวอยางดนในพนทศกษา 24 3.2 ลกษณะหนาตดดนของดนทศกษาตามระดบความสงจากระดบน าทะเลเฉลย (MSL) บรเวณ อ.คลองหอยโขง จ.สงขลา 30 3.3 ลกษณะหนาตดดนของดนทศกษาตามระดบความสงจากระดบน าทะเลเฉลย (MSL) บรเวณ อ.นาทว จ.สงขลา 31 3.4 ลกษณะหนาตดดนของดนทศกษาตามระดบความสงจากระดบน าทะเลเฉลย (MSL) อ.รตภม จ.สงขลา 32 3.5 ประเภทเนอดน ตามสดสวนโดยมวลของอนภาคขนาดทราย (sand) ทรายแปง (silt)

และดนเหนยว (clay) ของดนทศกษาในบรเวณทดอน (ก) และทลม (ข) 38 3.6 การแจกกระจายของอนภาคดนขนาดทราย (sand) ทรายแปง (silt)

และดนเหนยว (clay) และเนอดนตามชนก าเนดดนของดนทศกษาในบรเวณทดอน 39 3.7 การแจกกระจายของอนภาคดนขนาดทราย (sand) ทรายแปง (silt)

และดนเหนยว (clay) และเนอดนตามชนก าเนดดนของดนทศกษาในบรเวณทลม 40 3.8 ระดบความหนาแนนรวมของดน บรเวณตอนบนของชนดนในระดบ

ความลก 0-70 เซนตเมตรจากผวหนาดน ของดนทศกษา 41 3.9 สมประสทธการน าน าของดนอมตวดวยน า บรเวณตอนบนของชนดนในระดบ

ความลก 0-70 เซนตเมตรจากผวหนาดน ของดนทศกษา 42 3.10 ปฏกรยาดน (pH) ทวดในน าและในสารละลายโพแทสเซยมคลอไรด ของดนทศกษา 47 3.11 สภาพการน าไฟฟาของดนทศกษา 48 3.12 ปรมาณอนทรยวตถและไนโตรเจนทงหมดของดนทศกษา 48 3.13 ความสมพนธระหวางปรมาณอนทรยวตถและไนโตรเจนทงหมดของดนทศกษา 49 3.14 ความสมพนธระหวางปรมาณอะลมนมทแลกเปลยนไดและกรดทแลกเปลยนได

ของดนทศกษา 49 3.15 ปรมาณความจแลกเปลยนแคตไอออนของดนทศกษา 50 3.16 ความสมพนธระหวางปรมาณอนภาคขนาดดนเหนยวและความจแลกเปลยน

แคตไอออนของดนทศกษา 50 4.1 ปรมาณน านนและอณหภมในจงหวดสงขลาระหวางเดอนกนยายน พ.ศ. 2554

ถง กนยายน พ.ศ. 2555 71 4.2 ระดบน าใตดนในแปลงปลกยางพารากอนเปดกรดในแปลงทลมไดผลดและไมด 72

xii

4.3 ระดบน าใตดนในแปลงปลกยางพาราหลงเปดกรดในแปลงทลมไดผลดและไมด 72 4.4 ผลผลตน ายางสดยางพาราทปลกในทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด 82 4.5 เนอยางแหงยางพาราทปลกในทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด 83 5.1 คา BCK จากการพลอตกราฟระหวางโพแทสเซยมทเตม

กบโพแทสเซยมทสกดไดในดน 107 5.2 ความเขมขนของ Water-K, Exch-K และ NH4OAc-K ในดนทดอนและในทลม

ทใชปลกยางพาราทความลก 0-30 (A) และ 30-60 (B) เซนตเมตร 109 5.3 ความเขมขนของ Fixed-K และ HNO3-K ในดนทดอน และในทลม

ทใชปลกยางพาราทความลก 0-30 (A) และ 30-60 (B) เซนตเมตร 110 5.4 ความเขมขนของ Total-K ในดนปลกยางพาราในทดอนและในทลม

ทความลก 0-30 และ 30-60 เซนตเมตร 110 5.5 ความสมพนธระหวาง Fixed-K กบ HNO3-K ในดนทดอนและในทลมทใช

ปลกยางพารา 118 5.6 สมประสทธบฟเฟอรของโพแทสเซยม (BCK) ในดนปลกยางพาราเนอดนตางๆ 123

1

บทท 1 บทน ำ

ประเทศไทยมพนทปลกยางพาราทงหมด 16.89 ลานไร และมพนทปลกในภาคใตมาก

ถง 11.33 ลานไร (สถาบนวจยยาง, 2553) จากพนททงหมดในภาคใต 44 ลานไร (วฒชาต, 2550) พนทปลกยางพาราในภาคใตสวนใหญเปนดนทมการพฒนาการสง มสภาพเปนกรด มอนทรยวตถ และความอดมสมบรณต า (เอบ, 2533) การใสป ยจงเปนปจจยทส าคญส าหรบการเจรญเตบโตและการใหผลผลตยางพารา โดยในระยะกอนเปดกรดมการแนะน าใหใชป ยผสมสตร 20-8-20 อตรา 300-740 กรมตอตนตอป ทงน ขนอยกบชนดเนอดนและอายยางพารา ในยางพาราหลงเปดกรดแนะน าใหใชป ยสตร 29-5-18 อตรา 1 กโลกรมตอตนตอป (นชนารถ, 2554) ในชวงประมาณป พ.ศ. 2545-ปจจบน ราคายางพารามการปรบตวสงขนอยางตอเนอง จงมการขยายพนทปลกยางพาราอยางรวดเรว อยางไรกตาม พนททเหมาะสมในการปลกยางพารามจ ากด จงท าใหมการใชพนทนารางหรอพนทลมมาใชปลกยางพารากนมากขน ส าหรบการปลกยางพาราในพนทลมมทงทไดผลและไมไดผล ในบางพนทตองมการขดรองเพอระบายน า แตในบางพนทหากระดบน าใตดนอยลก แมวาเปนทลมกสามารถน ามาใชปลกยางพาราได

มการศกษาการเจรญเตบโตของยางพาราในพนทดอน และพนทนารางในอ าเภอเขาชยสน จงหวดพทลง พบวา ยางพาราทปลกในพนทนารางมการเจรญเตบโต และผลผลตต ากวาในพนทดอนทเปนพนทใกลเคยงกน ซงอาจเกดจากระดบน าใตดนตน ดนในพนทนารางเปนดนรวนเหนยวปนทราย และมธาตอาหารพชสวนใหญสงกวาดนในทดอนซงเปนดนรวนปนทราย (ระว และอมรอเฮม, 2553) อยางไรกตาม พบวา ความยาวรากของตนยางพาราทปลกในพนทนาราง และพนทดอนมคาทใกลเคยงกน ดงนน อาจจะมสมบตอนๆ เปนขอจ ากดการเจรญเตบโตของยางพาราทปลกในพนทนาราง ทงน เพราะดนทอยในสภาพน าขงอาจมแมงกานสละลายออกมาไดมาก (ไพบลย, 2546; Sparks, 2003; Sposito, 2008) จนอาจจะเปนพษกบยางพาราได

ดนทลมโดยทวไปเปนดนเนอละเอยดกวาดนทดอนทใชปลกยางพารา ดนเนอละเอยดมกมโพแทสเซยม (Havlin et al., 2005) รวมทงธาตอนๆ สงกวาดนทดอน โพแทสเซยมเปนธาตทยางพาราตองการมาก และมความส าคญตอการเจรญเตบโตและการสรางน ายาง ในใบยางพารามปรมาณโพแทสเซยมสงรองจากไนโตรเจน โดยทโพแทสเซยมเกยวของกบกระบวนการทางสรระตางๆ เชน การสงเคราะหแสง การหายใจ การเคลอนยายและการสะสมคารโบไฮเดรต มรายงานวา ในน ายางสด 1,000 กโลกรม มโพแทสเซยมเปนองคประกอบอย 25 กโลกรม (สถาบนวจยยาง, 2550) นอกจากนน จากการศกษาความตองการโพแทสเซยม

2

ของยางพาราพนธ RRIM 600 พบวา ยางพาราตองการโพแทสเซยม 95 กรมตอตนตอป (สนทร และจนตนา, 2549) เมอยางพาราขาดโพแทสเซยมจะเจรญเตบโตชา ไมสง มใบนอยและขนาดเลก ในยางพาราทเปดกรดแลวการใหธาตโพแทสเซยมอยางเพยงพอจะท าใหหนายางสรางเปลอกใหมไดเรวขน และชวยใหน ายางเพมมากขน (เวท และนชนารถ, 2524) การใชป ยกบยางพาราจงตองใหธาตโพแทสเซยมในปรมาณทเพยงพอกบความตองการ โดยเฉพาะในดนเขตรอนชนเชนในภาคใตของประเทศไทยซงมฝนตกชก จงท าใหดนในทดอนมการชะละลายออกไปถงแมวาจะมการปลกพชคลมดนกตาม (ประภาศร และคณะ, 2549) จงสงผลใหโพแทสเซยมในรปทแลกเปลยนไดต า แตในดนในทลมหรอดนนารางสวนใหญเปนดนทเกดจากการทบถมของตะกอนเนอละเอยด จดเปนดนทมพฒนาการนอยกวาดนทดอน แรดนเหนยวในดนทลมมความสามารถในการดดซบแคตไอออนไดด สงผลใหในดนเนอละเอยดโดยทวไปมโพแทสเซยมรปทแลกเปลยนไดซงเปนรปทเปนประโยชนตอพชมคาสงกวาดนในทดอน ทงน ความเปนประโยชนของโพแทสเซยมในดนขนอยกบสมบตตางๆ ของดน ไดแก พเอช เนอดน อนทรยวตถในดน รวมทงปรมาณของแมกนเซยมและแคลเซยมซงเปนแคตไอออนทเปนปฏปกษ (antagonism) ตอการดดใชโพแทสเซยมในดนของพช (Brady and Weil, 2008)

โพแทสเซยมในดนอยในรปของโพแทสเซยมไอออนในสารละลายดน ไอออนทแลกเปลยนได ไอออนทถกตรง และโพแทสเซยมทเปนองคประกอบของแรในดน ส าหรบโพแทสเซยมทเปนประโยชนกบพช คอ โพแทสเซยมไอออนในสารละลายดน และสวนทแลกเปลยนได โดยทง 2 รปนมอยประมาณ 1-2 เปอรเซนตของโพแทสเซยมทงหมด (Brady and Weil, 2008) แตเมอพชดดโพแทสเซยมไปใช ท าใหโพแทสเซยมในสารละลายดนลดลง สงผลใหโพแทสเซยมในรปทแลกเปลยนไมไดมการปลดปลอยโพแทสเซยมไอออนออกมาในสารละลายดน ความสามารถของดนทจะรกษาระดบโพแทสเซยมไอออนในสารละลายดน (K buffering capacity) เปนสมบตทส าคญทข นอยกบสมบตตางๆ ของดน ในดนทมความสามารถในการรกษาระดบโพแทสเซยมในสารละลายดนต า แมคาการวเคราะหโพแทสเซยมทแลกเปลยนไดซงนยมวเคราะหกนทวไปมคาสง แตกอาจจะมปญหาการขาดโพแทสเซยมไดงาย สวนในดนทมความตานทานการเปลยนแปลงโพแทสเซยมในสารละลายไดสง กไมจ าเปนตองเพมธาตโพแทสเซยมใหกบดนทกป

ดงนน การศกษาสถานะของโพแทสเซยมในดน ตลอดจนสมบตตางๆ ของดนในทลมและทดอนจงเปนขอมลส าคญทจะน ามาใชในการพจารณาตดสนใจเลอกพนทลมเพอใชในการปลกยางพารา และการปรบปรงสภาพพนท ตลอดจนการจดการดนและป ยใหเหมาะสมทงในทลมและทดอน

3

วตถประสงคของโครงกำรวจย 1. เพอศกษาสภาพพนท สณฐานดน สมบตทางกายภาพ และเคมของดนปลกยางพารา

ในสภาพทลมและทดอน 2. เพอประเมนความอดมสมบรณ และความเหมาะสมของดนทใชปลกยางพาราทงใน

สภาพทลม และทดอนเพอเปนแนวทางในการจดการดน 3. เพอศกษาการเจรญเตบโต ผลผลต ธาตอาหารในใบ และองคประกอบทางชวเคมใน

น ายางจากตนยางพาราทปลกในทลมและทดอน 4. เพอศกษาโพแทสเซยมรปตางๆ และความสามารถในการตานทานการเปลยนแปลง

ระดบโพแทสเซยมในสารละลายดน ในดนทลมและทดอนทปลกยางพารา 5. เพอศกษาความสมพนธระหวางโพแทสเซยมในใบ และในน ายางกบโพแทสเซยมรป

ตางๆ และสมบตตางๆ ของดน

4

บทท 2 ตรวจเอกสาร

ยางพาราเปนพชทใหน ายางเปนผลตผลหลก โดยยางพาราจะใหผลผลตสงไดนน

นอกจากจะใชพนธด และปลกในสภาพภมอากาศทเหมาะสมแลว ยางพาราจะตองไดรบธาตอาหารตางๆ อยางเพยงพอและเหมาะสม เพอใหพชมการการสงเคราะหแสง และน าน าตาลซโครสซงเปนสงทไดจากการสงเคราะหแสงไปสรางน ายาง ดงนน จงตองปลกยางในพนททเหมาะสม ตลอดจนมการจดการดนและป ยใหเหมาะสมกบความตองการของยางพาราตามสภาพพนท และสมบตของดน สภาพแวดลอมและลกษณะดนทเหมาะสมตอการปลกยางพารา

การปลกยางพาราใหไดผลด นอกจากการคดเลอกพนธด และมการจดการทเหมาะสมแลว ปจจยทตองค านงถงเปนอนดบแรก คอ สภาพแวดลอม ซงเปนปจจยธรรมชาตทควบคมไดยาก ดงนน การเลอกพนทปลกยางพาราจงตองพจารณาถงปจจยดานสภาพภมอากาศ สภาพพนท และลกษณะดนดงน

สภาพภมอากาศ สภาพแวดลอมเปนปจจยทตองพจารณาเปนอนดบแรกในการเลอกพนทปลกยางพารา พนทปลกยางพาราเดมของโลกอยระหวางเสนรงท 10 องศาเหนอ และ 10 องศาใตของเสนศนยสตร โดยแหลงปลกยางพาราทส าคญ ไดแก ประเทศไทย มาเลเซย และอนโดนเซย ซงอยระหวางเสนรงท 6 องศาเหนอ และ 6 องศาใตของเสนศนยสตร โดยพนทสามารถปลกยางไดเปนพนททอยระหวางเสนรง 28 องศาเหนอ และ 28 องศาใตของเสนศนยสตร ดงน น ถาสภาพแวดลอมอนๆ ไมเ ปนขอจ ากดกสามารถปลกยางพาราในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคเหนอของประเทศไทยไดเชนกน

ปราโมทย และคณะ (2527) ไดสรปสภาพภมอากาศทเหมาะสมตอการปลกยางพารา คอ ตองมปรมาณน าฝนไมนอยกวา 1,350 มลลเมตรตอป มจ านวนวนฝนตก 120-150 วนตอป มความชนสมพทธไมนอยกวารอยละ 65 อณหภมเฉลยตลอดปควรอยทประมาณ 24-27 องศาเซลเซยส พนทปลกอยสงจากระดบน าทะเลไมเกน 200 เมตร ความเรวลมไมเกน 1 เมตรตอวนาท และไดรบแสง 1,800-2,800 ชวโมงตอป

สภาพพนทและลกษณะดน ยางพาราปลกไดทงในพนทราบ ทมความลาดชนเลกนอยถงสง ซงพบทวไปในภาคใต แตปญหาการปลกในทมความลาดชนสง คอ การชะลางผวหนาดน ดงนน จงตองมการปลกแบบขนบนได และปลกพชคลมระหวางแถวของยางพารา อยางไรกตาม พนทปลกยางพาราควรมความลาดชนไมเกน 35 องศา และถาความลาดชนเกน 15 องศา กตองท าขนบนได และระดบความสงจากน าทะเลไมควรเกน 600 เมตร เพราะการ

5

ปลกยางบนทสงท าใหยางโตชา (นชนารถ, 2552) ลกษณะดนทเหมาะสมตอการปลกยางพาราควรมสมบตทางกายภาพและเคมทเหมาะสม โดยเฉพาะสมบตทางกายภาพซงปรบปรงไดยาก คอ ดนตองมความลกไมนอยกวา 1 เมตร โดยไมมชนหนแขง หนโผล หรอชนดานทขดขวางการเจรญเตบโตของราก และดนตองมการระบายน าดถงคอนขางด มระดบน าใตดนต ากวา 1 เมตร (ปราโมทย และคณะ, 2527; นชนารถ, 2552) ดงนน จงไมเหมาะสมทจะปลกยางพาราในทลม สวนเนอดนทเหมาะสมควรเปนดนเหนยว ดนรวน หรอรวนเหนยวปนทราย เพราะจะชวยท าใหดนมการระบายน า และอากาศไดด ส าหรบสมบตทางเคมของดนตองไมมสภาพความเปนดางจดหรอกรดจด โดยพเอชทเหมาะสมมคาอยในชวง 4.5-5.5 (นชนารถ, 2552) ซงเปน พเอชดนทพบทวไปในเขตรอน ในขณะท Karthikakuttyamma และคณะ (2000) ไดสรปวา คาพเอชทเหมาะสมส าหรบการปลกยาง คอ ชวงพเอช 4-6.5 โดยทยางสามารถจะทนไดในชวง พเอช 3.8-8.0 และถาพเอชมากกวา 8.0 กท าใหการเจรญเตบโตลดลง นอกจากน ดนปลกยางตองไมเปนดนเคม (เวท และสมยศ, 2523) อยางไรกตาม ประมาณ 5-6 ป ทผานมา ยางพารามราคาแพง ท าใหเกษตรกรไดขยายพนทปลกยางพารา ไปยงพนททไมเหมาะสม คอ ในทลมหรอพนทนาราง รวมทงพนทมความลาดชนสง

ดนปลกยางพาราในประเทศไทย

ดนทใชปลกยางพาราในประเทศไทยมประมาณ 70 ชดดน สามารถแบงกวางๆ ตามกลมเนอดนไดเปน 2 กลมดน ดงน (ยงยทธ, 2547)

กลมดนรวน ชดดนทจดอยในกลมดนรวน ไดแก ชดดนหาดใหญ ชดดนอาวลก ชดดนล าภรา ชดดนหวยยอด ชดดนกระบ ชดดนชมพร ชดดนหนองคลา และชดดนคลองชาก เปนตน สมบตโดยทวไปของดนในกลมน คอ มเนอดนรวนถงดนเหนยว อมน าไดด การระบายน าและอากาศพอประมาณ มความสามารถในการดดซบแคตไอออนไดปานกลาง มโพแทสเซยมทเปนประโยชนต าถงปานกลาง

กลมดนทราย ชดดนทอยในกลมดนทรายไดแก ชดดนคลองทอม ชดดนคอหงส ชดดนน ากระจาย และชดดนสะเดา เปนตน สมบตโดยทวไปของดนในกลมน คอ มเนอดนทรายจนถงรวนปนทราย อมน าไดนอย ดดซบแคตไอออนไดนอย โพแทสเซยมทเปนประโยชนต า มการสญเสยธาตอาหารจากดนโดยการชะละลายมาก

จากการศกษาสมบตทางเคมของดนปลกยางพารา พบวา ดนปลกยางพาราสวนใหญ (ดนบน) มพเอชอยในชวง 4.3-5.0 ฟอสฟอรสทเปนประโยชน 4-23 มลลกรมตอกโลกรม ซงจดวาต าถงปานกลาง โพแทสเซยมทเปนประโยชน 14-128 มลลกรมตอกโลกรม โพแทสเซยมทแลกเปลยนได 0.50-0.87 เซนตโมลประจตอกโลกรม ซงสวนใหญมปรมาณต าถงคอนขางต า แคลเซยมทแลกเปลยนได 0.06-2.08 เซนตโมลประจตอกโลกรม ซงสวนใหญมปรมาณสง

6

แมกนเซยมทแลกเปลยนได 0.03-0.44 เซนตโมลประจตอกโลกรม ซงสวนใหญมปรมาณปานกลางถงคอนขางสง (นชนารถ และคณะ, 2522) จากการศกษาความเหมาะสม และการจ าแนกสมรรถนะความอดมสมบรณของดนทใชปลกยางในเขตภาคใตตอนลาง พบวา ดนสวนใหญเปนกลมดนทราย มความจแลกเปลยนแคตไอออนต า มปรมาณฟอสฟอรส และโพแทสเซยมทเปนประโยชนต า ดงนน จงตองเพมความอดมสมบรณใหแกดน โดยการใสป ยเคม และควรปรบปรงดนโดยการเพมอนทรยวตถ (นชนารถ และคณะ, 2541ก)

ในประเทศไทยมพนทปลกยางพาราเปนอนดบสองรองจากอนโดนเซย โดยมพนทปลกทงประเทศ 16.89 ลานไร พนทสวนใหญ หรอรอยละ 67 อยในภาคใต (สถาบนวจยยาง, 2553) โดยทพนททางการเกษตรในภาคใตสวนใหญเปนดนทผานการพฒนา หรอการผพงสลายตวมาอยางรนแรง ท าใหในภาคใตประมาณรอยละ 51 เปนดนในอนดบอลทโซลส (เจรญ และคณะ, 2540) ดนในอนดบอลทโซลลสเปนดนทผานการพฒนาตว และมการชะละลายสงสงผลใหดนมแคตไอออนทไมเปนกรด หรอแคตไอออนสภาพเบส (nonacidic cation หรอ basic cation) คอ แคลเซยม แมกนเซยม โพแทสเซยม และโซเดยมต า นอกจากนน ดนยงมสภาพเปนกรด มอนทรยวตถ และฟอสฟอรสต า โดยภาพรวมแลวจงสรปไดวา ดนมความอดมสมบรณต า (เอบ, 2533) การใชป ยจงเปนปจจยทส าคญในการเพมความอดมสมบรณของดน โดยตนยางพาราจะตอบสนองตอการใสป ยเมอดนมไนโตรเจนทงหมดในดนต ากวา 0.8 กรมตอกโลกรม (0.08 %) ฟอสฟอรสทเปนประโยชนต ากวา 10 มลลกรมตอกโลกรม และโพแทสเซยมทเปนประโยชนต ากวา 15 มลลกรมตอกโลกรม สวนแมกนเซยมตนยางพาราจะตอบสนองอยางเดนชดเมอมโพแทสเซยมในดนสง (นชนารถ, 2550 ข)

การปลกยางพาราในพนทลม

พนทลมเปนพนททมลกษณะภมประเทศราบลมจนถงลกคลนลอนลาดเลกนอย และมระดบน าใตดนตน เนอดนทพบสวนใหญเปนดนเนอละเอยด ดนมการระบายน าเลว มอตราการไหลน าซมผานผวดนชา ท าใหดนคงสภาพเปยกชนอยเปนเวลานาน สงผลใหอาจพบสจดประภายในหนาตดดนได หากดนมการแหงสลบกบการเปยก โดยทวไปแลวจงไมเหมาะส าหรบการปลกพช ยกเวนพชทชอบน าขง เชน ขาว แหวหม กก เปนตน แตจากสภาพการปรบตวของราคายางพาราทสงขน สงผลใหในปจจบนมการใชพนทลม หรอพนทนารางมาใชปลกยางพารามากขน โดยพบไดในพนททวไปในแหลงปลกยางใหมทางภาคตะวนออก เฉยงเหนอ และแหลงปลกยางเดมทางภาคใต จากการส ารวจพนทสวนยางเกษตรกรโดยศนยวจยยางหนองคาย ทอ าเภอโนนสง จงหวดหนองบวล าภ ทประสบปญหาตนยางอาย 2 ป มอาการใบเหลอง และแคระแกรน ในชวงฤดแลง พบวา ดนแขง และตนยางพารามลกษณะการออกดอกเปนกระจกคลายชอดอกสะเดา โดยสวนยางดงกลาวเดมเปนพนทนา และกอนปลกยางไมไดมการไถยกรองเพอระบายน า เมอเขาสฤดฝนท าใหมการทวมขงของน า สงผลใหใบ

7

ยางเหลอง และตนแคระแกรน กรณทตนยางพาราออกดอกในชวงเดอนกมภาพนธ-มนาคม ซงเปนการออกดอกในฤด สวนลกษณะการออกดอกเปนกระจกคลายชอดอกสะเดานน เปนผลเนองมาจากสภาพแวดลอมทแหงแลง ซงอาการดงกลาวจะหายไปเมอเขาสฤดฝน และเมอตนยางพาราไดรบการใสป ยบ ารง ลกษณะดงกลาวนมรายงานวา เคยพบกบตนยางพาราทเปดกรดทจงหวดเลย เมอป พ.ศ. 2549 และตนยางพาราอาย 3-5 ป ทจงหวดหนองคายเมอ พ.ศ. 2552 เชนกน โดยลกษณะดงกลาวจะหายไปเมอเขาฤดฝน และมการใสป ยบ ารงตนยางพาราแลว (ชมสนธ, 2553)

นอกจากนน ยงพบปญหาการปลกยางพาราในพนทนาเดมจงหวดพทลง ทงพนทนาลม และนาทดอน ซงเปนพนทไมเหมาะสมตอการปลกยางพารา เนองจากมระดบน าใตดนอยใกลผวดนมากโดยเฉพาะในนาลมทมระดบน าใตดนสงกวา 50 เซนตเมตรจากผวดน ในแหลงปลกยางเดมทางภาคใตมการรายงานโดยส านกงานเกษตรจงหวดพทลง เมอป 2549 ถงพนทการปลกยางพาราในจงหวดพทลงซงสวนใหญมลกษณะภมประเทศเปนทลมในฝ งดานตะวนออกของจงหวด พบวา จงหวดพทลงมพนทปลกยางพารา 1.4 ลานไร โดยเปนพนทปลกยางในทนาเดม 87,617 ไร (ชมสนธ, 2553)

ปญหาหลกของการปลกยางพาราในทลม คอ การมระดบน าใตดนตน ซงโดยปกตแลวยางพาราเปนพชทตองการดนทมหนาดนลกไมนอยกวา 1 เมตร และไมมชนชนดานหรอลกรงอดแนน ทงนเพอการยดเกาะของรากกบดน ยางพาราเปนพชทชอบดนทมการระบายน าด ถงคอนขางด ไมชอบน าทวมขง ดนทปลกควรมระดบน าใตดนต ากวา 1 เมตร ส าหรบยางในระยะ 1-3 ปแรกของการปลกในทลม อาจเหนวาตนยางพาราสามารถเจรญเตบโตไดด เนองจากระดบน าใตดนอยตน ท าใหตนยางพาราไดรบความชน และสามารถดดใชธาตอาหารตลอดจนเจรญเตบโตไดอยางเตมท แตเมอตนยางพาราโตขน ระบบรากมการพฒนา และขยายหยงลงไปในดนไดเพมขน กจะท าใหเกดการจ ากดของระบบรากเนองจากแชขงอยในน า ซงสงผลใหรากพชขาดออกซเจน ดงนน จงมการเจรญเตบโตชา ใหผลผลตต ากวาปกต หรออาจรนแรงอาจท าใหยนตนตาย โดยยางพาราทปลกในพนทนาดอนสวนใหญจะยนตนตายเมออายไมเกน 7-10 ป สวนยางพาราทปลกในพนทนาลมจะยนตนตายเมออาย 2-5 ป (ปราโมทย และคณะ, 2527; ชมสนธ, 2553) นอกจากนน ยางพาราทปลกในพนทลมยงมโอกาสเกดโรครากขาว และมโอกาสรนแรงของโรคสงกวาในดนทมการระบายน าดประมาณ 21 เปอรเซนต (ปราโมทย และสมเจตน, 2530)

ระว และอบรอเฮม (2553) ไดท าการศกษาการเจรญเตบโต และผลผลตของยางพาราในพนทนาราง และทดอนในอ าเภอเขาชยสน จงหวดพทลง พบวา ยางพารามการเจรญเตบโต ผลผลต ปรมาณรดวซไทออล (reduced thiol) ในน ายาง เปอรเซนตเนอยางแหง น าหนกสด เสนรอบวงของล าตน และความยาวรากต ากวายางพาราทปลกในทดอนในบรเวณเดยวกน ในดนนารางซงมระดบน าใตดนตน คอ 25.14 เซนตเมตรจากผวดน พบวา ดนมคาความจ

8

แลกเปลยนแคตไอออน และธาตอาหารพช คอ ไนโตรเจนทงหมด แคลเซยม และโพแทสเซยมทแลกเปลยนได สงกวาในดนทดอน สวนความเขมขนของธาตอาหารในใบ ไดแก โพแทสเซยม แคลเซยม และเหลก พบวา ในยางพาราทปลกในดนทลมมธาตดงกลาวในปรมาณทสงกวายางทปลกในดนทดอน ในขณะทพบวาธาตฟอสฟอรส และแมกนเซยมต ากวา

ปราโมทย และสมเจตน (2530) ไดรายงานถงชดดนทมการระบายน าเลวทน ามาใชปลกยางพาราในแหลงปลกยางเดมในภาคใตวามทงหมด 17 ชดดน ไดแก ชดดนสายบร ชดดนโคกเคยม ชดดนละง ชดดนน ากระจาย ชดดนสไหงปาด ชดดนพะยอมงาม ชดดนทรายขาว ชดดนสงขลา ชดดนสะทอน ชดดนสตล ชดดนวสย ชดดนวงคง ชดดนยานตาขาว ชดดนชลบร ชดดนแกลง ชดดนมะขาม และชดดนผกกาด ดงนน ในกรณของสวนยางทปลกในพนทลมจงจ าเปนตองมการวางแผนระบบการระบายน า โดยอาจใชการขดคระบายน าใหระดบน าใตดนอยลกกวา 1.2 เมตร จากผวดน (นชนารถ, 2548) เพอระบายน าออกจากผวดนและบรเวณรากพช กอนทตนยางพาราจะไดรบความเสยหาย และควรมการปรบปรงสมบตทางกายภาพของดนโดยการใสป ยอนทรย เชน มลสตว หรอป ยหมก เพอปรบโครงสรางดนใหรวนซย ซงจะชวยท าใหการระบายน า และอากาศไดเรวขน แตหากไมสามารถจดการปญหาดงกลาวได กอาจแกโดยการเลอกใชพนธยางทสามารถปลกไดในดนทมระดบน าใตดนสง หรอดนทมการระบายน าเลวแทน เชน พนธ GT 1, PR 255, PR 261, PB 255 และ PB 260 (ปราโมทย และสมเจตน, 2530) อยางไรกตาม เกษตรกรในภาคใตนยมปลกพนธ RRIM 600 และพนธสถาบนวจยยาง 251 (สถาบนวจยยาง, 2549) เนองจากสามารถหาซอกลายางไดงาย

ดนทลมเมออยในสภาพการทวมขงของน า การแลกเปลยนแกสระหวางดนกบบรรยากาศ และปรมาณของออกซเจนทอยในดนจะลดลงอยางมากกอใหเกดสภาพรดกชน (reduction) สงผลใหออกซเจนไมเพยงพอตอความตองการของพวกจลนทรยทใชออกซเจนในการหายใจ ท าใหจลนทรยพวกนไมสามารถด ารงชพอยได แตจะมจลนทรยพวกไมใชออกซเจนเจรญเตบโตขนมาแทน จลนทรยทอาศยอยในสภาพน าขงจะใชสารประกอบของธาตทมอยในดนทมออกซเดชนสง อนไดแก ไนเทรตไอออน (NO3

-) แมงกานสไอออนทมเลขออกซเดชนเทากบ 4 (Mn4+) เฟอรกไอออน (Fe3+) ซลเฟตไอออน (SO4

2-) และคารบอนไดออกไซด (CO2) ไปใชในการหายใจหรอรบอเลกตรอนแทนออกซเจน (electron acceptor) สารประกอบแรกทจลนทรยจะน าไปใชในการหายใจ คอ ไนเทรตไอออน เมอไนเทรตไอออนถกจลนทรยน าไปใชเปนสารในการหายใจกจะถกเปลยนไปอยในรปไนไทรต (NO2

-) และกาซไนโตรเจน (N2) ซงจะสญเสยไปในบรรยากาศ เมอไนเทรตไอออนในดนลดลง จลนทรยจะใชสารประกอบหรอไอออนของธาตดงกลาวเปนตวรบอเลกตรอนถดไปตามล าดบ

ในดนโดยทวไปมแมงกานสทแลกเปลยนไดอยระหวาง 10-100 มลลกรมตอกโลกรม (Troeh and Thompson, 2005) แตในสภาพน าขง และในดนทมพเอชต ากวา 5.5 แมงกานสไอออน (Mn2+) ในดนจะมการปลดปลอยออกมาในสารละลายดนมากขน จนมปรมาณทมากจน

9

อาจเกดความเปนพษตอพช โดยปกตแลวแมงกานสในดนจะอยในรปสารประกอบแมงกานสไดออกไซด (MnO2) ซงแมงกานสจะมเลขออกซเดชนเทากบ 4 (Mn4+) แตเมอถกจลนทรยน าไปใชเปนตวรบอเลกตรอน สงผลใหเปลยนมาอยในรปแมงกานสไอออน ซงเปนรปทพชดดน าไปใช ถาหากมปรมาณทมากกจะสงผลใหเกดการเปนพษตอพชได ไดมการรายงานถงผลของการทดลองป ยของยางพาราทปลกในชดดนคอหงสซงพบปรมาณธาตแมงกานสในใบยางพาราสงถง 200-300 มลลกรมตอกโลกรม ซงปรมาณแมงกานสทสงดงกลาวอาจกอใหเกดอาการเปนพษตอยางพาราได (นชนารถ, 2534) นอกจากนน ยงมการศกษาธาตอาหารในใบยางพาราในจงหวดนครศรธรรมราช และสราษฏรธาน วามปรมาณแมงกานสในใบสงถง 353-629 มลลกรมตอกโลกรม ในขณะทระดบแมงกานสทเหมาะสมตอยางพารานนมคาเพยง 45-150 มลลกรมตอกโลกรม (นชนารถ และคณะ, 2551)

ความส าคญของโพแทสเซยมกบยางพารา

พชจะเจรญเตบโตไดดขนกบปจจยหลายอยาง เชน สภาพภมอากาศ สภาพพนทปลก พนธ ธาตอาหาร แตในบรรดาปจจยดานธาตอาหารทควบคมการเจรญเตบโตของพชนน ปจจยทมอยนอยทสดจะเปนตวทจ ากดการเจรญเตบโต และการใหผลผลตของพช ธาตอาหารแตละชนดจะมหนาทในการท างานทจ าเพาะเจาะจง ดงนน หากพชขาดแคลนกจะแสดงอาการผดปกตออกมาตามหนาทบทบาทของธาตนนๆ อยางไรกตาม เราสามารถแกไขปญหาดงกลาวไดโดยการใสธาตอาหารทพชตองการลงไปซงอยในรปของป ย เชน ป ยเคม ป ยอนทรย เปนตน ในปจจบนธาตอาหารทจ าเปนตอพชประกอบดวย 17 ธาต แบงออกเปน 3 กลมคอ 1) ธาตอาหารหลก ไดแก ไนโตรเจน ฟอสฟอรส และโพแทสเซยม 2) ธาตอาหารรอง ไดแก แคลเซยม แมกนเซยม และก ามะถน และ 3) ธาตอาหารเสรม ไดแก แมงกานส สงกะส เหลก ทองแดง โบรอน โมลบดนม คลอรน และนเกล ยางพาราเปนพชทตองการธาตโพแทสเซยมในปรมาณทสงรองจากไนโตรเจน เพอใชในการ เจรญเตบโต และการสรางน ายาง ดงนน จงตองใสป ยโพแทชในปรมาณทสงใหแกยางพารา

โพแทสเซยมเปนธาตอาหารหลกทพชตองการในปรมาณมาก รปของโพแทสเซยมทเปนประโยชน คอ โพแทสเซยมไอออน (K+) โพแทสเซยมเปนธาตทสามารถเคลอนยายไดงายจงท าใหดนทมการชะละลายสงเกดการสญเสยโพแทสเซยมออกไปจากดนไดงาย (อภรด, 2534; ประภาศร และคณะ, 2549) โพแทสเซยมเปนธาตทไมไดเปนองคประกอบของสารอนทรยใดๆ ในพช แตโพแทสเซยมมหนาทหลก คอ ควบคมแรงดนออสโมตก (osmoregulation) รกษาสมดลของประจไฟฟาในเซลล และควบคมพเอชใหอยระหวาง 7-8 ซงเหมาะสมกบกจกรรมของเอนไซมโดยสวนใหญ (Marschner, 1995) ดงนน จงพบโพแทสเซยมมากในไซโตพาสซม (cytoplasm) โดยมเอนไซมประมาณ 50 ชนดทตองใชโพแทสเซยมเปนตวกระตน

10

โพแทสเซยมเปนธาตทชวยกระตนการท างานของเอนไซม เกยวของกบล าเลยงแปง และน าตาล ควบคมการเปดปดของปากใบ ชวยใหทนตอโรค และแมลง นอกจากนน ยงเกยวของกบการขยายขนาดของเซลล กระบวนการเปลยนแปลงความเตงของเซลล ชวยเพมคณภาพ และปรมาณของผลผลต การเพมป ยโพแทชเปนการเพมโพแทสเซยมไอออนในสารละลายดน ซงนอกจากพชจะดดใชโพแทสเซยมไอออนไดมากขนแลว ยงสงผลใหมการดดใชไนเทรตไอออน (NO3

-) ไดมากขนดวย ในขณะทท าใหดดแมกนเซยมไอออน (Mg2+) และแคลเซยมไอออน (Ca2+) ไดนอยลง (ยงยทธ, 2552)

ตนยางพาราเปนพชทตองการโพแทสเซยมในปรมาณทสง โดยสวนตาง ๆ ของยางพาราไดแก ใบ ล าตน ราก และน ายาง มโพแทสเซยมเปนองคประกอบอยถงรอยละ 0.887, 0.430, 0.521 และ 0.260 ตามล าดบ (สนทร และจนตนา, 2549) ในน ายางทมโพแทสเซยมสงเชอวาจะท าใหผลผลตสง โดยมรายงานวา ผลผลตและอตราการไหลของน ายางจะเพมขนเมอไดรบป ยโพแทชมากขน (Watson, 1989 อางโดย Sethuraj, 1992) นอกจากนน ยงมรายงานวา การเพมผลผลตยางเนองจากการใชสารกระตนเพอเรงน ายางนนท าใหโพแทสเซยมในน ายางเพมขน (Tupy, 1973 อางโดย Sethuraj, 1992) ในเบองตนคาดว าการเพมขนของผลผลตเมอใชสารเรงน ายางเกดจากโพแทสเซยมชวยลดการอดตนของทอน ายาง อยางไรกตาม พบวา เปลอกหนากรดมอาการผดปกต มลกษณะไหมเปนสน าตาล (brown bast) เมอใชป ยโพแทชอตราสง (Pushpadas et al., 1975 อางโดย Sethuraj, 1992)

โดยทวไปธาตโพแทสเซยมมกเพยงพอในดนเนอละเอยด แตมกจะขาดในดนเนอหยาบ หรอดนทมการท าการเกษตรอยางยาวนาน และไมมการใสป ยโพแทชลงไปเพมเตม ดงนน หากในดนมปรมาณโพแทสเซยมทไมเพยงพอตอความตองการของยางพารา กจะสงผลใหยางพาราขาดโพแทสเซยมได โดยทวไปแลวการขาดธาตโพแทสเซยมมกพบไดทวไปในพชทปลกในดนเนอหยาบ ซงลกษณะอาการการขาดโพแทสเซยมจะพบอาการใบเหลองซดทงใบ โดยเรมจากยอด และขอบใบ ปลายใบแกจะแหง หรอเปนจดสน าตาล ใบออนจะพบจดประสแดง หรอสน าตาลระหวางเสนใบ หากรนแรงจะเหนสเหลองซดทวทงตน นอกจากนน ในใบทเกดใหมจะมขนาดของใบทเลกกวาปกต ผลผลตน ายางทไดจะมปรมาณต า ขาดคณภาพ และท าใหการสรางเปลอกงอกใหมชา (นชนารถ และคณะ, 2547; Shorrocks, 1964) ตนยางพาราจะตอบสนองตอป ยโพแทชทใสลงไปในดนอยางเหนไดชดเมอมปรมาณโพแทสเซยมทเปนประโยชนในดนต ากวา 15 มลลกรมตอกโลกรม และถาในใบมปรมาณโพแทสเซยมสงกวารอยละ 1.35 จงจะเพยงพอตอความตองการ (นชนารถ, 2550 ก) ดงนน ในดนทมโพแทสเซยมต า จงจ าเปนตองใสป ยโพแทชเพอการเจรญเตบโต และไมใหผลผลตลดลง โดยการใสป ยอตราใดนนขนอยกบชนดของเนอดน และอายของตนยาง มการรายงานวา การใสป ยโพแทชในระดบ 180 กรม K2O ตอตนตอป เปนปรมาณทเพยงพอตอยางพาราในชวงหลงเปดกรด และการเพมปรมาณป ย

11

โพแทชเปน 240 หรอ 300 กรม K2O ตอตนตอป พบวา ไมท าใหผลผลตเพมขน (นชนารถ, 2550 ข)

รปของโพแทสเซยมในดนและความเปนประโยชนของโพแทสเซยม

โพแทสเซยมในดนมทงรปทเปนไอออนซงพชสามารถดดไปใชได และรปทเปนองคประกอบของแรตางๆ ในดนซงพชดดไปใชไมได โดยทวไปสามารถแบงรปโพแทสเซยมในดนออกไดเปน 3 สวน คอ

รปทเปนประโยชนตอพชไมไดทนท (relative unavailable form) โพแทสเซยมในรปนเปนรปทพชไมสามารถน าไปใชประโยชนได ซงไดแกโพแทสเซยมทอยในรปองคประกอบของหน แร และแรดนเหนยว โดยโพแทสเซยมเปนองคประกอบของแรตางๆ ไดแก แรเฟลดสปาร (feldspar) แรไมกา (mica) และแรอลไลต (illite) เปนตน เมอโพแทสเซยมในสวนแรปฐมภม หรอแรดนเหนยวมการผพงสลายตวกจะมการปลดปลอยโพแทสเซยมออกมาสดน โดยโพแทสเซยมทอยในรปทเปนองคประกอบของหนและแรในดนมปรมาณถง 90-98 เปอรเซนต ของปรมาณโพแทสเซยมทงหมดทมในดน หรอเทากบ 13,613.65 มลลกรมตอกโลกรม (Bedrossian and Singh, 2004) ซงสอดคลองกบ Havlin และคณะ (2005) ทไดรายงานปรมาณของโพแทสเซยมในรปนในดนทวๆ ไปวา มปรมาณ 5,000-25,000 มลลกรมตอกโลกรม อยางไรกตาม ถงแมวาโพแทสเซยมทอยในรปนมปรมาณทสง แตกไมไดอยในรปทเปนประโยชนตอพช

รปทเปนประโยชนตอพชอยางชาๆ (slowly available form) โพแทสเซยมในรปนเปนรปทพชไมสามารถน าไปใชประโยชนได (fixed potassium) โพแทสเซยมในรปนเปนรปทถกตรงอยบรเวณระหวางชนของแรดนเหนยว (clay layer) โดยในแรดนเหนยวชนด 2:1 เชน อลไลต (illite) มอนตมอรลโลไนต (montmorillonite) และเวอรมควไลต (vermiculite) จะมพนทระหวางผลกในปรมาณทสงกวาแรดนเหนยวชนด 1:1 ดงน น เมอมการเกดประจลบในโครงสรางอนเนองมาจากการแทนทของแคตไอออน จงสงผลใหมความสามารถในการตรงแคตไอออนตางๆ ไดสง โพแทสเซยมในรปนจะเปนประโยชนตอพชกตอเมอถกปลดปลอยออกมาเมอในสภาวะทโพแทสเซยมทเปนประโยชนตอพชมปรมาณลดนอยลง ไดมรายงานถงปรมาณของโพแทสเซยมในรปนวา มอยในดนประมาณ 164 - 1,981 มลลกรมตอกโลกรม หรอประมาณ 1-10 เปอรเซนตของโพแทสเซยมทงหมดในดน (Bedrossian and Singh, 2004)

Benipal และ Pasricha (2002) ไดทดลองศกษาการปลดปลอยโพแทสเซยมในดนทเกดจากตะกอนน าพา (alluvial soil) จ านวน 12 ตวอยาง จากบรเวณ Indo-Gangetic จ านวน 3 บรเวณ คอ บรเวณ Submontaneous, Central plain และ Southwestern จากการวเคราะหสมบตทางแรในดน พบวา ในดน Submontaneous, Central plain และ Southwestern ม

12

ปรมาณแรอลไลตซงเปนแรดนเหนยวทมโพแทสเซยมเปนองคประกอบอยในดนเทากบ 60-70, 46-69 และ 4-11 เปอรเซนตของแรดนเหนยวทงหมด ตามล าดบ จงสงผลใหในดนทงสามทมปรมาณโพแทสเซยมทถกปลดปลอยออกมาจากรปทแลกเปลยนไมไดแตกตางกนโดยมคาเทากบ 277.8, 179.2 และ 524.6 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ ดงนน แมในดนจะมปรมาณโพแทสเซยมทอยในรปทเปนประโยชนตอพชต า แตโพแทสเซยมสวนหนงทอยในรปอน ๆ เชน โพแทสเซยมทเปนองคประกอบของหนและแร หรอโพแทสเซยมทถกตรงกจะถกปลดปลอยออกมาสดนใหพชดดไปใชได

รปทพชใชประโยชนไดทนท (readily available form) โพแทสเซยมในรปนประกอบดวยโพแทสเซยมในรปสารละลายดน (soluble K) และโพแทสเซยมทแลกเปลยนได (exchangeable K) โดยโพแทสเซยมทงสองรปนเปนรปทเปนประโยชนตอพช ซงในดนโดยทวไปมประมาณ 1-2 เปอรเซนต (Brady and Weil, 2008) ดงนน หากในดนมปรมาณไมเพยงพอตอความตองการของพช กจะสงผลใหพชขาดธาตโพแทสเซยมได ในดนเขตรอนทมสภาพฝนตกชก เชน ในประเทศไทย จะพบวา โพแทสเซยมในดนทอยในรปทเปนประโยชนตอพช จะมการสญเสยออกไปจากดนไดงาย เนองจากถกกระบวนการชะละลายโดยน าออกไปจากพนท สงผลใหดนสวนใหญมปรมาณโพแทสเซยมต า Phetchawee และคณะ. (1985) ไดรายงานถงปรมาณของโพแทสเซยมในรปทเปนประโยชนของดนทดอนในภาคตางๆ ของประเทศไทย คอ ภาคกลาง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงใต ภาคเหนอ และภาคใต วามปรมาณของโพแทสเซยมในรปทเปนประโยชนเพยง 22 - 441, 40 - 302, 22 - 113, 28-114 และ 91-361 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ โพแทสเซยมในสวนทพชใชประโยชนไดทนทแบงออกไดเปน 2 รป คอ

โพแทสเซยมแลกเปลยนได โพแทสเซยมในรปนเปนโพแทสเซยมทถกดดซบอยบรเวณผวคอลลอยดดน ปรมาณของโพแทสเซยมทแลกเปลยนไดในดนจะแตกตางกนออกไปตามชนดของเนอดน โดยดนเนอละเอยดจะมปรมาณโพแทสเซยมทแลกเปลยนไดสงกวาดนเนอหยาบ ทงน เนองจากในดนเนอละเอยดสวนใหญจะมประจไฟฟาเปนลบ ซงสามารถดดซบโพแทสเซยมไอออน (K+) ไวไดดกวาดนเนอหยาบ ปกตโพแทสเซยมทแลกเปลยนไดจะอยในสภาวะทสมดลกบโพแทสเซยมทอยในสวนสารละลายดน ซงพบวา มปรมาณนอยกวารอยละ 1 ของโพแทสเซยมทงหมดในดน (Bedrossian and Singh, 2004) จากการส ารวจดนในประเทศไทยพบวา ในภาคใต และภาคตะวนออกมปรมาณโพแทสเซยมทแลกเปลยนไดต ากวา 60 มลลกรมตอกโลกรม สวนในภาคกลาง และภาคเหนอมคาสงกวา 90 มลลกรมตอกโลกรม (นวลศร และคณะ, 2543)

โพแทสเซยมในสารละลายดน โพแทสเซยมในรปนเปนรปทละลายไดในน าและพชสามารถน าไปใชประโยชนไดทนท โดยพชจะดดโพแทสเซยมในรปโพแทสเซยมไออน (K+) ดงนน โพแทสเซยมในดนควรมอยในดนทระดบทเพยงพอตอความตองการของพช ในดนทวๆ

13

ไป พบวา มปรมาณโพแทสเซยมในรปนอยระหวาง 10-60 มลลกรมตอกโลกรม (Tisdale et al., 1993) ซงโพแทสเซยมทอยในรปนจะคอยๆ ลดลงเนองจากการดดกนของพช Benipal และ Pasricha (2002) ไดกลาวถงปรมาณของโพแทสเซยมในดนทมการปลกพช พบวา มการลดลงถง 19 - 42 เปอรเซนตจากปรมาณทมอยเดม อยางไรกตาม หากโพแทสเซยมในสวนนลดนอยลงกสามารถเพมปรมาณโพแทสเซยมในรปนได โดยการใสป ยโพแทช แตหากไมมการใสป ยโพแทชลงไป โพแทสเซยมในรปทสามารถแลกเปลยนไดจะมการปลดปลอยโพแทสเซยมสวนหนงออกมาเพอรกษาสมดลของโพแทสเซยมทอยในรปสารละลายดน (Cope, 1981) แตความสามารถในการปลดปลอยโพแทสเซยมนนทงนกขนอยกบความสามารถของดนในการรกษาระดบของโพแทสเซยมในดนดวย (Wang et al., 2004) โดยท Brady และ Weil (2008) ไดรายงานถงการปลดปลอยของโพแทสเซยมในดนจากเมอง Mississippi พบวา มโพแทสเซยมถกปลดปลอยออกจากรปทไมเปนประโยชนออกมาสสวนสารละลายดนรอยละ 24-33

ทมทอง และคณะ (2552) ไดท าการศกษารปของโพแทสเซยมในดนอนดบออกซซอลส และอลทซอลสทดอน ซงเปนอนดบดนหลกทพบในภาคใตของประเทศไทย จ านวน 19 ชดดน เพอประเมนสถานะ และสมดลของโพแทสเซยมในรปตางๆ โดยท าการวเคราะหหาปรมาณของโพแทสเซยมในดน 4 รป คอ โพแทสเซยมในสารละลายดน โพแทสเซยมทแลกเปลยนได โพแทสเซยมทถกตรง และโพแทสเซยมทงหมดในดน พบวา ในดนอนดบออกซซอลสมปรมาณคาเฉลยของโพแทสเซยมในสารละลายดนเทากบ 0.08 เซนตโมลประจตอกโลกรม โพแทสเซยมทแลกเปลยนได 0.16 เซนตโมลประจตอกโลกรม โพแทสเซยมทถกตรง 0.08 เซนตโมลประจตอกโลกรม และโพแทสเซยมทงหมดเทากบ 7.7 เซนตโมลประจตอกโลกรม สวนดนในอนดบอลทซอลสมปรมาณคาเฉลยของโพแทสเซยมในสารละลายดนเทากบ 0.12 เซนตโมลประจตอกโลกรม โพแทสเซยมทแลกเปลยนได 0.05 เซนตโมลประจตอกโลกรม โพแทสเซยมทถกตรง 0.12 เซนตโมลประจตอกโลกรม และโพแทสเซยมทงหมดเทากบ 9.6 เซนตโมลประจตอกโลกรม เมอพจารณาปรมาณของโพแทสเซยมทอยในรปทเปนประโยชนตอพชในดนอนดบออกซซอลส และอลทซอลส พบวา มเพยงรอยละ 2.12 และ 0.52 ตามล าดบ และเมอไดท าการหาคาสมประสทธสหสมพนธ (r) ของโพแทสเซยมในรปสารละลายดนกบโพแทสเซยมทแลกเปลยนได ซงเปนรปทเปนประโยชนตอพช และโพแทสเซยมทถกตรงกบโพแทสเซยมทแลกเปลยนไดพบวา ในดนอนดบออกซซอลสมคาเทากบ 0.81 และ 0.30 สวนในดนอนดบอลทซอลสมคาเทากบ 0.78 และ 0.13 ตามล าดบ ซงสามารถสรปไดวา ไมพบความสมพนธระหวางปรมาณโพแทสเซยมทถกตรงกบปรมาณโพแทสเซยมทแลกเปลยนได แตพบความสมพนธระหวางโพแทสเซยมในสารละลายดนกบโพแทสเซยมทแลกเปลยนได ดงนน ในอนดบออกซซอลส และอลทซอลส หากมการปลกพชตดตอกนเปนระยะเวลานานโดยปราศจากการใสป ย โพแทชลงไปเพมเตม พชกจะดดโพแทสเซยมไปใชท าใหโพแทสเซยมในดนลดลงจนสงผลใหพชขาดธาตโพแทสเซยมได

14

ความตานทานการเปลยนระดบโพแทสเซยมในสารละลายดน โพแทสเซยมในดนถกแบงออกเปน 3 สวน คอ สวนทเปนประโยชนตอพชไมไดทนท

สวนทเปนประโยชนตอพชอยางชาๆ และสวนทพชใชประโยชนไดทนท โพแทสเซยมทง 3 สวนอยในสภาวะสมดลแบบเปลยนกลบไปกลบมาได (dynamic equilibrium) เมอมการปลกพชตดตอกนเปนระยะเวลานานจะสงผลใหโพแทสเซยมในสารละลายดนลดลง ไดศกษาปรมาณโพแทสเซยมในดนทยงไมมการเพาะปลก เปรยบเทยบกบดนทมการเพาะปลกพชเปนเวลานาน พบวา ในดนทมการปลกพชเปนระยะเวลานานๆ จะมปรมาณโพแทสเซยมทอยในรปสารละลายดน และโพแทสเซยมในรปทแลกเปลยนไดลดลงรอยละ 55 และ 45 ตามล าดบ ดงนน หากมการปลกพชโดยขาดการใสป ยโพแทชกจะสงผลใหพชขาดธาตโพแทสเซยมได (Samadi et al., 2008) นอกจากนน มรายงานถงการใสป ยโพแทชลงไปในดนวา ท าใหสวนของโพแทสเซยมในสารละลายดนเพมขนอยางมาก โพแทสเซยมทอยในรปสารละลายดนสวนหนงจะเปลยนไปอยในสวนทแลกเปลยนได และเปลยนเปนสวนทแลกเปลยนไมได (Brady and Weil, 2008) โดยกลไกทส าคญทท าใหเกดกระบวนการตรงโพแทสเซยมในดน ไดแก การทโพแทสเซยมในรปทแลกเปลยนได หรอรปทอยในสารละลายดนเขาไปอยในชองวางระหวางผลกของแรดนเหนยวชนด 2:1 เมอชองวางระหวางผลกยบตวลง เนองจากกระบวนการแหง-เปยกของดน จงสงผลใหโพแทสเซยมถกกกอยบรเวณแรดนเหนยว ในทางตรงกนขาม เมอมโพแทสเซยมในสวนของสารละลายดนลดลงเนองจากการดดกนของพช หรอสญเสยไปโดยการชะละลาย และไมมการใสป ยโพแทชลงไปชดเชย โพแทสเซยมในสวนทแลกเปลยนไมไดกจะมการปลดปลอยโพแทสเซยมออกมาสโพแทสเซยมในรปทแลกเปลยนได และในสารละลายดนเพอชดเชย และกอใหเกดความสมดลของโพแทสเซยมในดน (Benipal and Pasricha, 2002; Wang et al., 2004) โดยกลไกการปลดปลอยโพแทสเซยมเรมจากการทชองวางระหวางผลกของแรดนเหนยวเปดออก ท าใหเกดการแลกเปลยนระหวางแคตไอออน ทงทอยในสารละลายดน และอยในรปทแลกเปลยนได จงสงผลใหโพแทสเซยมหลดออกมาอยในรปทแลกเปลยนได และรปทอยในสารละลายดนเพมขน การเปดอาของชองวางระหวางผลกแรดนเหนยวมสาเหตจากการทดนไดรบความชน และเกดการแหงสลบกน ท าใหเกดการพองตว และหดตวของแรดนเหนยว ความสามารถของดนทจะรกษาปรมาณโพแทสเซยมใหอยในระดบเดมนน เรยกวา ความตานทานการเปลยนระดบโพแทสเซยม หรอความจบฟเฟอรของโพแทสเซยมในดน (potassium buffering capacity)

ปจจยทควบคมความจบฟเฟอรของโพแทสเซยม คอ ปจจยทางดานปรมาณของธาตอาหารทงหมดในดน (quantity; Q) และปจจยทางดานความเขม (intensity; I) หรอความสามารถในการเกดปฏกรยาเคม (activity) ของไอออนโพแทสเซยมในสารละลายดน โดยสดสวน Q/I จะเปนตวบงบอกถงความสามารถของดนทจะรกษาปรมาณของโพแทสเซยมในสารละลายดน ถาคาสดสวน Q/I มคาสง แสดงวา ดนมความสารถในการรกษาระดบของ

15

โพแทสเซยมในดนไดด อยางไรกตาม ความสามารถของดนทจะรกษาปรมาณโพแทสเซยมยงขนอยกบปจจยอนๆ ไดแก พเอช ความจแลกเปลยนแคตไอออน ปรมาณของอนภาคดนเหนยว (Wang et al., 2004) ซงประโยชนของการศกษาความสามารถของดนทจะรกษาปรมาณโพแทสเซยมใหอยในระดบทสม าเสมอนนสามารถน ามาใชเพอวางแผนการคาดคะเนความตองการป ยโพแทช เพอใหมโพแทสเซยมในดนเพยงพอ และตรงตามปรมาณความตองการของพช

Nilawonk และคณะ (2008) ไดท าการศกษาเปรยบเทยบการปลดปลอยโพแทสเซยมจากรปทไมเปนประโยชนไปสรปทเปนประโยชนแกพชในดนปลกขาวโพด ทมแรดนเหนยวชนดเคโอลไนต (kaolinite) และสเมคไทต (smectite) เปนองคประกอบหลกในอนภาคขนาดดนเหนยว พบวา ในดนทมแรดนเหนยว เคโอลไนตเปนองคประกอบหลกมการปลดปลอยโพแทสเซยมออกมาสรปทเปนประโยชนตอพชเทากบ 48-91 มลลกรมตอกโลกรม สวนในดนทมแรดนเหนยวสเมคไทตเปนองคประกอบหลก มการปลดปลอยมากกวา คอ เทากบ 163-225 มลลกรมตอกโลกรม นอกจากนน ยงพบวา ปจจยทมผลตอการปลดปลอยโพแทสเซยมจากรปทไมเปนประโยชนสรปทเปนประโยชนนน คอ ปรมาณอนภาคขนาดดนเหนยว และปรมาณความจแลกเปลยนแคตไอออนของดน

สารศา (2552) ไดท าการศกษาสมประสทธการตานทานการเปลยนแปลงโพแทสเซยมในดน (buffer coefficient for Potassium; BCK) ซงสามารถหาไดจากการเขยนกราฟความสมพนธระหวางปรมาณโพแทสเซยมทสกดไดในดน กบปรมาณของโพแทสเซยมทเตมลงไปในดน โดยท าการศกษาเปนเวลา 2 สปดาห ท าการศกษากบ 10 ชดดน ซงเกบมาจากแปลงของเกษตรกร น าดนทไดมาแบงออกเปน 2 กลม โดยกลมท 1 เปนกลมดนทมแรดนเหนยว สเมคไทตเดน ไดแก ชดดนชยบาดาล ตาคล ลพบร ล านารายณ สมอทอง และสบปราบ กลมท 2 เปนกลมดนทมแรดนเหนยวชนดเคโอลไนตเดน ซงเปนแรดนเหนยวทพบไดในดนทวไปของประเทศไทย ไดแก ชดดนปากชอง ภสะนา วารน และสตก ท าการศกษาโดยน าดนดงกลาวมาผสมกบโพแทสเซยมไดไฮโดรเจนฟอสเฟต (KH2PO4) โดยกลมดนท 1 ผสมในอตรา 0, 40, 80, 120 และ 160 มลลกรมโพแทสเซยมตอกโลกรม สวนกลมดนท 2 ผสมในอตรา 0, 20, 40, 60 และ 80 มลลกรมโพแทสเซยมตอกโลกรม แลวเตมน าจนดนมความชนในระดบความจสนาม (FC) บมดนทอณหภม 30 องศาเซลเซยส เปนเวลา 2 สปดาห เมอครบก าหนดน าดนมาสกดโพแทสเซยมโดยใชน ายามลช 1 (Mehlich 1) และน าไปวเคราะหโพแทสเซยม จากนนจงค านวณหาคา BCK พบวา ชดดนชยบาดาล ตาคล ลพบร ล านารายณ สมอทอง สบปราบ ปากชอง ภสะนา วารน และสตก มคา BCK เทากบ 0.29, 0.24, 0.23, 0.23, 0.49, 0.44, 0.53, 0.62, 0.63 และ 0.60 ตามล าดบ โดยหากคา BCK ใกลเคยง 1 แสดงวา ดนมความสามารถในการดดซบโพแทสเซยมต า ดนทมคา BCK ต านนโดยทวไปเปนดนทแรดนเหนยวในดนสวนใหญเปนชนดเคโอลไนต ดนมปรมาณความจแลกเปลยนแคตไอออนและปรมาณอนทรยวตถต า

16

ดนทมแรดนเหนยวชนดเคโอลไนตดนมปรมาณความจแลกเปลยนแคตไอออนต าถงปานกลาง เนองจากแรดนเหนยวชนด 1:1 เปนแรดนเหนยวทมชองวางระหวางผลก (inter layer) ต า และมความสามารถในการดดซบแคตไอออนไดนอย ยงไปกวานนในสภาพทดนมพเอชต า กจะสงผลให Fe3+ และ Al 3+ในสารละลายดนเพมมากขน ซงแคตไอออนดงกล าวจะไปไลทโพแทสเซยมไอออนทถกดดซบบรเวณผวคอลลอยดดนใหออกมาในสารละลายดน สงผลใหมปรมาณโพแทสเซยมทถกดดซบต า อยางไรกตาม ส าหรบในประเทศไทยซงมปรมาณฝนตกชก โพแทสเซยมในสารละลายดนหากมในปรมาณสงอาจเกดการสญเสยออกไปจากพนทโดยเปลาประโยชนไดงาย

Wang และคณะ (2004) ไดท าการประเมนความตานทานการเปลยนระดบโพแทสเซยมในดน 3 ทจากเมอง Crowley, Dundee และ Norwood ซงเกบทระดบความลก 0-15, 15-30 และ 30-45 เซนตเมตร มาท าการทดลอง ตวอยางดนดงกลาวผานการรอนดวยตระแกรงขนาด 2 มลลเมตร เพอน ามาวเคราะหสมบตของดนกอนการทดลอง โดยพบวา ดนทง 3 ชนด มปรมาณรอยละของอนภาคดนเหนยวเพมขนตามระดบความลก และแรดนเหนยวสวนใหญเปนมอนตมอรลโลไนต จากนนน าดน 2.5 กรมมาวเคราะหหาปรมาณโพแทสเซยมทมอยในดนเดม หลงจากนนท าการเตมกรดไนทรก (KNO3) ใหมความเขมขน 0, 0.5, 1.0, 2.0, 3.5 และ 5.0 มลลโมลาร ลงไปในดน เขยาใหเขากน หลงจากนนสกดโพแทสเซยมทมอยในดนโดยใชแอมโมเนยมอะซเทต (NH4OAc) แลวน าสารละลายทไดไปวดหาปรมาณโพแทสเซยม ผลการทดลองพบวา ในดน Crowley, Dundee และ Norwood มปรมาณการดดซบโพแทสเซยมในดนเทากบ 0.19, 0.17 และ 0.19 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ สวนการศกษาการปลดปลอยโพแทสเซยม พบวา ดน Crowley, Dundee และ Norwood มการปลดปลอยโพแทสเซยมออกมาในดนเมอในสารละลายดนมปรมาณโพแทสเซยมนอยกวา 0.005, 0.01 และ 0.004 โมลตอลตร โดยสาเหตดงกลาวมอทธพลมาจากการมปรมาณรอยละของอนภาคดนเหนยวทแตกตางกน โดยดนเหนยวเปนดนทมประจไฟฟาโดยสทธเปนลบ ดงนน หากดนมปรมาณรอยละอนภาคดนเหนยวสงกจะสามารถดดซบแคตไอออนไวไดด จงสงผลใหมการรกษาระดบปรมาณของโพแทสเซยมในดน

การประเมนความเปนประโยชนของโพแทสเซยม

โพแทสเซยมทเปนประโยชน คอ โพแทสเซยมไอออนในสารละลายดนกบทถกดดซบโดยคอลลอยดดน การประเมนความเปนประโยชนของโพแทสเซยมในดน เปนการทดสอบหาปรมาณโพแทสเซยมทสามารถเปนประโยชนตอพชได โดยปกตแลวจะท าการประเมนโพแทสเซยมในดนในรปทแลกเปลยนได การหาปรมาณโพแทสเซยมทงหมดในดนไมสามารถใชเปนคาบงชสถานะของระดบความเพยงพอตอความตองการของพชได เนองจากมอยในดนจรงแตเปนรปทไมเปนประโยชนตอพช ส าหรบในประเทศไทยแลววธทนยมโดยทวไปในการ

17

ประเมนความเปนประโยชนของโพแทสเซยมในดนจะใชการสกดโพแทสเซยมในรปทแลกเปลยนไดโดยใชวธการสกดดวยแอมโมเนยมอะซเทต 1โมลาร (1 M NH4AOc pH 7.0) เนองจากเปนวธทงายและสะดวก (Aramrak et al., 2007) หลงจากนนจงน าสารละลายทไดไปวดหาปรมาณของโพแทสเซยมโดยใชเครอง Flame Photometer หรอ Atomic Absorption Spectrophotometer ) วธนจะรวมโพแทสเซยมไอออนในสารละลายดนกบรปทแลกเปลยนได และถาสนใจเฉพาะรปทแลกแกลเปลยนไดกประเมนจากโพแทสเซยมทสกดไดดวยแอมโมเนยมอะซเทตหกลบดวยโพแทสเซยมทสกดดวยน า โดยพบวา โพแทสเซยมทสกดไดดวยวธนเหมาะสมทจะใชประเมนความเปนประโยชนของโพแทสเซยมกบพชในดนทมแรดนเหนยวสวนใหญเปนเคโอลไนต แตส าหรบ ดนทมแรดนเหนยวสเมคไทตเดน จ าเปนตองวเคราะหโพแทสเซยมทสกดไดรวมกบโพแทสเซยมทสกดโดยใช Ca-resin (Nilawonk et al., 2008) อยางไรกตาม หากตองการทดสอบหาปรมาณโพแทสเซยมในรปอนๆ เชนโพแทสเซยมในสารละลายดน โพแทสเซยมทงหมดในดนเพอศกษาสถานะของโพแทสเซยมในดนกสามารถท าไดตามวธการของ Helmke และ Sparks (1996)

ปจจยทควบคมความเปนประโยชนของโพแทสเซยมในดน

โพแทสเซยมเปนธาตอาหารทพชตองการเปนปรมาณมาก และดนโดยทวไปมโพแทสเซยมไมเพยงพอตอความตองการของพช แมในดนจะมโพแทสเซยมทงหมดสงแตโพแทสเซยมทเปนประโยชนกบพชมเพยงสวนนอยเทานน ทงน ความเปนประโยชนของโพแทสเซยมขนอยกบปจจยหลายๆ อยาง ดงน

ชนดของแรดนเหนยว แรดนเหนยวในดนโดยทวไปทส าคญม 2 ชนด คอ แรดนเหนยวชนด 1:1 และแรดนเหนยวชนด 2:1 โดยในแรดนเหนยวชนด 2:1 เชน อลไลต มอนต-มอรลโลไนต และเวอรมควไลต จะมระยะระหวางผลกในปรมาณทสงกวาแรดนเหนยวชนด 1:1 โดยขนาดชองวางระหวางชนผลกของสเมคไตทต เวอรมควไลต และเคโอลไนต มขนาด 1.0-2.0, 1.0-1.5 และ0.72 นาโนเมตรตามล าดบ (Brady and Weil , 2008) ดงนน จงสงผลใหพนทของแรดนเหนยวชนด 2:1 มความสามารถดดซบโพแทสเซยมไดมาก นอกจากนน ดนเหนยวโดยทวไปมประจไฟฟาโดยสทธเปนลบ โดยในแรดนเหนยวชนด 2:1 มประจไฟฟาลบมากกวา จงสงผลใหเกดประจลบขนแคตไอออนทงหลายจงถกดดซบบรเวณผวคอลลอยด และในระหวางชนไดสงกวาแรดนเหนยวชนด 1:1

พเอชของดน ในสภาพดนกรด แคตไอออนทดดซบอยทผวของอนภาคดนเหนยวสวนใหญเปนไฮโดรเจนและอะลมนมไอออน (H+, Al3+) ดงนน โอกาสทโพแทสเซยมไอออน (K+) ในสารละลายดนทเกดจากการใสป ย จะเขาไปไลทไอออน H+ และ Al3+ ในสวนทถกดดซบนนท าไดยาก เนองจากโพแทสเซยมมความสามารถในการถกไลทไดงายกวา หรอความเหนยวแนนใน

18

การถกดดซบทผวของอนภาคดนเหนยวนอยกวา โดยล าดบความยากงายในการไลท คอ Al3+ = H+> Ca2+ > Mg2+> K+ =NH4

+ > Na+ (Troeh and Thompson, 2005) ดงนน โพแทสเซยมไอออนจงมโอกาสในการสญเสยไปไดงายโดยกระบวนการชะละลายสง จงเปนสาเหตท าใหดนกรดโดยทวไปมปรมาณโพแทสเซยมทเปนประโยชนอยต า

ระดบของโพแทสเซยมในดน ดนทมคาวเคราะหโพแทสเซยมในดนต า จะพบวาพชดดกนโพแทสเซยมจากดนไดในปรมาณทนอย ดงนน จงตองมการใสป ยเพอเพมระดบของโพแทสเซยมในดนใหสงขน สนย และคณะ (2540) ไดทดลองใสป ยโพแทชในอตราความเขมขนตางๆ ในดนปลกปาลมน ามน แลวเกบตวอยางใบมาวเคราะหธาตอาหาร พบวา ปรมาณโพแทสเซยมในใบปาลมมแนวโนมเพมขนตามปรมาณป ยโพแทชทใสลงไป ซงสอดคลองกบ Olk และ Cassman (1993) ทไดใสป ยโพแทสเซยมคลอไรดในอตราตางๆ ในดนปลกฝาย แลวพบวา ผลผลตของฝายมแนวโนมเพมขน นอกจากนน การใสป ยโพแทชตามคาวเคราะหดนยงชวยยกระดบของโพแทสเซยมในดนมในปรมาณทเพยงพอตอความตองการของพช และชวยใหยางพารามผลผลตเพมขน (นชนารถ และคณะ, 2551)

การระบายอากาศในดน ออกซเจนมความจ าเปนตอการหายใจของรากพช ในสภาพทดนมสภาพน าขงหรอมความชนสงจนไมมชองวางทจะใหอากาศบรรจอย จะสงผลใหพชไมสามารถจะดงดดเอาโพแทสเซยมไอออนและธาตอาหารอนๆ ไปใชในการเจรญเตบโตได ระว และอบรอเฮม (2553) ไดรายงานถงผลของการปลกยางในทลมซงมขอจ ากดในการระบายน า และอากาศในดนวา การระบายน ามผลการเจรญเตบโตของยางพารา โดยพบวา ยางพาราทปลกในทลมจะมปรมาณรดวซไทออลในน ายาง เปอรเซนตเนอยางแหง น าหนกสดตน เสนรอบวงของล าตน ความยาวราก และปรมาณธาตอาหารในใบ ไดแก ฟอสฟอรส โพแทสเซยม และแมกนเซยม ต ากวาในตนยางพาราทปลกในทดอน ซงจะสงผลกระทบใหการเจรญเตบโต ตลอดจนผลผลตทไดต า

การเปยกและแหงของดน การท าใหดนเปยกเปลยนเปนดนแหง อาจจะท าใหมโพแทสเซยมทเปนประโยชนตอพชเพมขนหรอลดลงได ทงน กขนอยกบวาดนอยในสภาพทปลดปลอยหรอตรงโพแทสเซยม เชน ในกรณดนก าลงปลดปลอยโพแทสเซยม และมการปลกพชในดนเปยกโดยไมมการใสป ยโพแทชใหกบดน หากดนมปรมาณโพแทสเซยมในสวนทเปนประโยชนตอพชมปรมาณต า การท าใหดนเปยกเปลยนเปนดนแหงจะท าใหเกดการปลดปลอยโพแทสเซยม และท าใหมปรมาณโพแทสเซยมในสารละลายดนเพมขน ในทางตรงกนขามหากดนก าลงตรงโพแทสเซยม เชน มการใสป ยโพแทชลงไปในดน ท าใหดนมปรมาณของโพแทสเซยมในรปทเปนประโยชนมากขน ดงนน ดนจงมการรกษาสมดลโดยการท าใหโพแทสเซยมในรปทเปนประโยชนตอพชมการเปลยนแปลงสโพแทสเซยมในรปทไมเปนประโยชนตอพช (Troeh and Thompson, 2005) การท าใหดนแหงหลงการใสป ยโพแทช จะม

19

ผลใหการตรงโพแทสเซยมมมากกวาการปลดปลอยโพแทสเซยมใหแกดน (เกษมศร, 2542) นอกจากนน การท าใหดนเปยกและแหงสลบกนยงเปนการชวยเรงใหมการปลดปลอย หรอตรงโพแทสเซยมไดเรวขน

ปรมาณแคลเซยม และแมกนเซยม Troeh และ Thompson (2005) ไดรายงานถงดนทมแรดนเหนยวกลมสเมคไทตเดนวา ในชองวางระหวางผลกจะประกอบไปดวยรอยละของแคลเซยม 75-85 แมกนเซยม 12-18 และโพแทสเซยม 1-3 ของเบสทแลกเปลยนได โดยพบวา มสดสวนของแคลเซยมกบโพแทสเซยมทแลกเปลยนไดเทากบ 50:1 หรออาจกวางถง 100:1 และมสดสวนของแมกนเซยมตอโพแทสเซยมเทากบ 4:1 ถง 6:1 แตในสารละลายดนจะพบสดสวนของแคลเซยมกบโพแทสเซยมท 5:1 ในขณะทแรดนเหนยวชนดเคโอลไนต พบวา โดยทวไปจะมสดสวนของแคลเซยมตอแมกนเซยมทแคบกวาดนทมแรดนเหนยวชนดสเมคไทต โดยมแคลเซยมประมาณ 80 เปอรเซนต แมกนเซยม 10 เปอรเซนต และโพแทสเซยม 6 เปอรเซนตของเบสทแลกเปลยนได จากขอมลจะพบวา สดสวนของแคลเซยมตอโพแทสเซยมอยท 13:1 และสดสวนของแมกนเซยมตอโพแทสเซยมจะอยท 2:1 นอกจากนน Tisdale และคณะ (1993) ไดรายงานถงสดสวนระหวางโพแทสเซยมตอแมกนเซยมในดนทปลกพชยนตนวา ควรมสดสวนนอยกวา 5:1 ส าหรบพชผกควรมสดสวน 3:1 และในไมผลควรอยท 2:1 โดยปกตแลวแคลเซยม และแมกนเซยมเปนธาตทเปนอนตรกรยา (interaction) กบโพแทสเซยม กลาวคอ เมอในสารละลายดนมปรมาณแคลเซยม หรอแมกนเซยมอยสง จะท าใหพชดดใชโพแทสเซยมในดนไดนอยลง ทงนมสาเหตมาจากการแขงขนในการถกดงดดเขาสรากพช (ยงยทธ, 2552)

นชนารถ และคณะ (2541ข) ไดทดลองใสป ยโพแทช และแมกนเซยมในอตราตางๆ ในดนทปลกยางพารา พบวา เมอใสป ยโพแทชในอตราทสงขน ยางพาราดดใชธาตแมกนเซยมไดลดลงอยางเหนไดชด ซงสอดคลองกบทรายงานวา การใสป ยโพแทชในปรมาณทเพมขนมผลท าใหความเขมขนของธาตโพแทสเซยมในใบเพมขน แตพบวา ปรมาณแมกนเซยมในใบปาลมน ามนลดลง (สนย และคณะ, 2540) โดยอาจเกดมาจากสภาวะอนตรกรยาของธาตทงสอง เมอมแคตไอออนตวใดมากจงขดขวางการดด และเคลอนยายแคตไอออนตวอน (ยงยทธ, 2552) นอกจากนน ยงพบวา ในใบลองกองทมความเขมขนของโพแทสเซยมสงจะท าใหมความเขมขนของแคลเซยม และแมกนเซยมต า โดยพบสหสมพนธของแคลเซยมกบโพแทสเซยม และแมกนเซยมกบโพแทสเซยม เทากบ - 0.54 และ - 0.67 ตามล าดบ (จ าเปน และคณะ, 2550)

20

บทท 3 สณฐานวทยาสนาม สมบตทางกายภาพและเคมของดนปลกยางพารา

ในพนทนารางและทดอน

ค าน า

สณฐานของดนเปนลกษณะตาง ๆ ในดน ซงเปนผลจากปจจยสภาวะแวดลอมทควบคมการสรางตวและพฒนาลกษณะตาง ๆ ทเกดขนในดน ท าใหดนทเกดขนมลกษณะและสมบตแตกตางกนออกไป (เอบ, 2548; Buol et al., 2003) ดนสวนใหญของประเทศไทยจงเปนดนทมลกษณะเดนเปนดนเขตรอน (Van Wambeke, 1991) ทมพฒนาการสง โดยเฉพาะดนในภาคใตซงอยภายใตสภาพทมฝนตกคอนขางสม าเสมอ มการชะละลายสง ท าใหดนสวนใหญทงในสภาพทลมและทดอนมความอดมสมบรณต า และมศกยภาพไมแตกตางกนมากนกในการใชทางการเกษตร (เอบ, 2533)

พนทปลกยางพาราสวนใหญอยในภาคใต คดเปนรอยละ 67 ของพนทปลกยางพาราในประเทศ (ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2554) โดยสวนใหญอยในบรเวณพนทดอน ปจจบนพนทปลกยางพารามการขยายตวอยางตอเนอง ในขณะเดยวกนพนททเหมาะสมส าหรบปลกยางพารามจ ากด ท าใหมการขยายพนทปลกยางพาราไปในพนทลมนาราง ซงมปจจยสภาพแวดลอมทางดนทไมเหมาะสมตอการปลกยางพารา (นชนารถ, 2552) จงจ าเปนตองมการจดการสวนยางทถกตองตามลกษณะดนและสภาพแวดลอมของดน

การศกษาลกษณะสณฐานของดนท าใหเขาใจสภาพแวดลอมของดนและคณสมบตทเดนทสดของดน ซงมประโยชนทงในดานการเปรยบเทยบความเหมอนหรอความตางของดนแตละชนด ส าหรบน ามาเปนขอพจารณาปญหาหรอขอจ ากด และความเหมาะสมของดนตอการใชประโยชน และก าหนดแนวทางการจดการดนทเหมาะสมกบชนดของดน ดงนน จงศกษาสภาพแวดลอมเชงพนท ลกษณะสณฐาน และสมบตทางกายภาพและเคมของดนปลกยางพาราในสภาพทดอนและทลม เพอประเมนความอดมสมบรณ และความเหมาะสมของดนปลกยางพาราในสภาพทดอนและทลม ส าหรบเปนแนวทางในการจดการดน ผลจากการศกษาลกษณะทางสณฐาน และสมบตทางกายภาพ และเคมของดนปลกยางพาราจงเปนขอมลดนพนฐานทส าคญตอการน าไปใชประโยชนในดานการพจารณาการใชพนทลมส าหรบปลกยางพารา ตลอดจนการจดการดนใหเหมาะสมกบความตองการของยางพาราตามสภาพพนทและสมบตของดน

21

วธการศกษา

พนทศกษา พนทศกษาเปนแปลงปลกยางพาราพนธ RRIM 600 ในอ าเภอคลองหอยโขง นาทว

และรตภม จงหวดสงขลา มสภาพภมอากาศแบบมรสมเขตรอน (tropical monsoonal climate, Am) ตามระบบการจ าแนกของเคปเปน (Peel et al., 2007) ปรมาณน าฝนเฉลยในชวงป พ.ศ. 2555-2540 เทากบ 1,250-1,619 มลลเมตรตอป และอณหภมเฉลยตลอดป 38 องศาเซลเซยส (กรมอตนยมวทยา, 2556) ท าการศกษาลกษณะดนในสภาพทดอนและทลม (พนทนาราง) ในสภาพทลมแบงยอยเปน แปลงทลมไดผลด และแปลงทลมไดผลไมด โดยพจารณาการเจรญเตบโต ขนาดเสนรอบวงล าตน และผลผลตน ายางทไดรบ และมทงแปลงในระยะกอนเปดกรด อาย 3-5 ป และแปลงหลงเปดกรด อาย 7-9 ป อยางละ 1 แปลง ท า 3 ซ า โดยใชอ าเภอละ 1 ซ า ประกอบดวยอ าเภอคลองหอยโขง นาทว และรตภม รวมทงหมด 18 แปลง (ตารางท 3.1 และรปท 3.1)

การศกษาลกษณะทางสณฐานวทยาของดน

ศกษาขอมลดนพนฐานโดยใชแผนทดนจงหวดสงขลา มาตราสวน 1:100,000 ของกรมพฒนาทดน (กองส ารวจดน, 2516) และแผนทภมประเทศมาตราสวน 1:50,000 ของกรมแผนททหาร (กรมแผนททหาร, 2540) ในบรเวณทท าการศกษา ท าการศกษาลกษณะและสภาพแวดลอมเชงพนทของบรเวณตวแทนทใชเกบตวอยางดน เพอเปนขอมลประกอบการวเคราะหดนทท าการศกษา

ลกษณะสณฐานวทยาของดน ศกษาโดยท าการขดหลมดวยพลวสนามและเจาะดนดวยสวานเจาะดนแบบกระบอก น าตวอยางดนมาวางเรยงตอเนองกนตามระดบความลกของหนาตดดน ทระดบความลกตงแต 0-1.50 เมตรจากผวหนาดน เพอศกษาลกษณะการจดเรยงตวของชนดนในหนาตดดน จากชนดนบนถงชนดนลาง ท าการแจกแจงชนดนในสนามและค าอธบายหนาตดดนตามชนก าเนดดน ตามวธการศกษาสณฐานวทยาของดนในภาคสนาม (เอบ, 2547)

เกบตวอยางดนตามชนก าเนดดน ส าหรบวเคราะหดนในหองปฏบตการ โดยสมบตทางกายภาพ วเคราะหหาความหนาแนนรวมโดยวธ core method (Blake and Hartge, 1986) สภาพน าน าของดนทอมตวดวยน าโดยวธ variable head method (Klute and Dirksen, 1986) และการแจกกระจายของอนภาคดนโดยวธไฮโดรมเตอร (Gee and Bauder, 1986) และวเคราะหสมบตทางเคมตามคมอการวเคราะหดนและพช (จ าเปน และจกรกฤษณ, 2555) ประกอบดวย ปฏกรยา

22

ดน (pH) ในอตราสวนของดนตอน าและดนตอสารละลาย 1M KCl เทากบ 1: 1 โดยใชพเอชมเตอร สภาพการน าไฟฟา (EC) ของดนในอตราสวนดนตอน าเทากบ 1:5 โดยใชเครองวดการน าไฟฟา อนทรยวตถ (OM) ค านวณจากการวเคราะหคารบอนอนทรยโดยวธ Walkley and Black ไนโตรเจนรวม (Total N) โดยวธ Kjeldahl ฟอสฟอรสทเปนประโยชน (Avai.P) โดยวธ Bray II เบสทสกดได (Ca, Mg, Na, K) โดยสกดดวย 1M NH4OAc pH 7 แลววดปรมาณดวย Atomic Absorption Spectrophotometer กรดทสกดได (EA) โดยสกดดวย 1 M KCl และวเคราะหโดยวธไทเทรต ความจแลกเปลยนแคตไอออน (CEC) โดยการสกดดวยสารละลาย 1 M NH4OAc pH 7.0 และแทนทแอมโมเนยมไอออน ดวยสารละลายโซเดยมคลอไรดในสภาพเปนกรด กลนหาแอมโมเนยมไอออน และอตรารอยละความอมตวเบส (BS) โดยค านวณจากคาของปรมาณเบสทสกดไดและความจแลกเปลยนแคตไอออนของดน

การประเมนความอดมสมบรณ และความเหมาะสมของดนส าหรบปลกยางพารา

ท าการศกษาและรวบรวมขอมลดนดานลกษณะสภาพแวดลอมเชงพนทและสณฐานวทยา และสมบตทางกายภาพและเคมของดน เพอประเมนความอดมสมบรณของดนทระดบความลก 0-50 เซนตเมตร และประเมนความเหมาะสมของดนส าหรบปลกยางพารา โดยใชชวงควบคมดนภายในระดบความลก 100 เซนตเมตรจากผวหนาดน ตามหลกเกณฑของกรมพฒนาทดน (กองส ารวจและจ าแนกดน, 2543)

23

ตารางท 3.1 ลกษณะแปลงปลกยางพาราทใชศกษาและเกบตวอยางดน

สญลกษณแปลง/ ต าแหนงพกด (UTM)

อ าเภอ สภาพพนท การเจรญเตบโต/ ผลผลต

ระยะเปดกรด

1) KUI 2 47 0653762 E., 0757603 N.

คลองหอยโขง (Khlong Hoi Khong)

ทดอน (Upland)

- กอน (Immature)

2) KUM 1 47 0653761 E., 0757567 N.

- หลง (Mature)

3) KLI 17 47 0656784 E., 0762113 N.

ทลม (Lowland)

ไดผลด กอน

4) KLM 26 47 0657222 E., 0762441 N.

หลง

5) KLI 19 47 0656924 E., 0762420 N.

ไดผลไมด กอน

6) KLM 21 47 0656824 E., 0762763 N.

หลง

7) NUI 30 47 0681579 E., 0746722 N.

นาทว (Na Thawi)

ทดอน - กอน

8) NUM 27 47 0681619 E., 0746512 N.

- หลง

9) NLI 7 47 0685580 E., 0747415 N.

ทลม ไดผลด กอน

10) NLM 10 47 0686592 E., 0747707 N.

หลง

11) NLI 9 47 0686096 E., 0747484 N.

ไดผลไมด กอน

12) NLM 1 47 0685926 E., 0747806 N.

หลง

13) RUI 29 47 0643963 E., 0784660 N.

รตภม (Rattaphum)

ทดอน - กอน

14) RUM 25 47 0643842 E., 0784682 N.

- หลง

15) RLI 3 47 0640107 E., 0787150 N.

ทลม ไดผลด กอน

16) RLM 7 47 0639770 E., 0787400 N.

หลง

17) RLI 9 47 0640137 E., 0787838 N.

ไดผลไมด กอน

18) RLM 4 47 0640397 E., 0787397 N.

หลง

24

จดเกบตวอยางดน รปท 3.1 ระวางแผนทสภาพภมประเทศ แสดงทต งและจดเกบตวอยางดนในพนทศกษา

25

ผลการศกษา

สภาพแวดลอมเชงพนทของดนทศกษา สภาพแวดลอมของดนทดอน พบวาอยในสภาพภมประเทศตงแตลกคลนลอนลาดถงลก

คลนลอนชน (ตารางท 3.2) มความลาดชนอยในชวงรอยละ 4-9 ดนมพฒนาการอยบนภมลกษณ (landform) 2 ระบบ คอระบบทลาดเชงเขา (NUI 30, NUM 27, RUM 25) ในสวนของตนเขา (footslope) และทราบลกคลนลอนลาดตกคาง (residual undulating plain) ท าใหดนในบรเวณเหลานมวตถตนก าเนดเปนเศษหนเชงเขา (colluvium) และวสดตกคาง (residuum) ทสลายตวมาจากหนทราย และระบบตะพกล าน า (KUI 2, KUM 1, RUI 29) ของตะกอนน าพา (alluvial terrace) โดยพบในสวนต าและสงของตะพก และในลกษณะของทราบลกคลนลอนลาด ดนทกบรเวณไมพบน าใตดนในชวงความลกทเกบตวอยางดน ยกเวนบรเวณ RUI 29 ซงพบวามน าใตดนทระดบความลก 140 เซนตเมตรจากผวหนาดน

สภาพแวดลอมของดนทล ม พบวาดนทกบรเวณอยในสภาพภมประเทศทเปนทราบหรอเกอบราบ มความลาดชนของผวหนาดนอยในชวงรอยละ 1-2 และพฒนาการอยบนภมลกษณทเปนตะพกล าน าขนต า ท าใหดนทกบรเวณมวตถตนก าเนดเปนตะกอนน าพา และบางบรเวณ (RLI 3) ทเปนตะพกล าน าเหลอจากการกรอน (erosional terrace) พบวาในตอนลางของหนาตดดนเปนวสดตกคาง (residuum) ทสลายตวมาจากหนทราย ระดบน าใตดนในชวงทเกบตวอยาง (เดอนตลาคม) พบวาอยในชวงความลกตงแต 10 จนถงลกกวา150 เซนตเมตรจากผวหนาดน โดยแปลงทล มไดผลดพบน าใตดนทความลกตงแต 50 เซนตเมตรจากผวหนาดนลงไป ทงนบรเวณทมระดบน าใตดนอยตนกวา 1 เมตร พบในแปลงกอนเปดกรดบรเวณ KLI 17 และ RLI 3 สวนแปลงทล มไดผลไมดพบทระดบความลก 10-113 เซนตเมตรจากผวหนาดน โดยบรเวณทม ระดบน าใตดนอยลกกวา 1 เมตร พบทงบรเวณกอนเปดกรด (RLI 9) และหลงเปดกรด (NLM 10, RLM 4)

ลกษณะสณฐานวทยาของดนทศกษา

ดนทท าการศกษาทกบรเวณเปนดนลกตงแตลกปานกลางถงลกมาก (รปท 3.2-3.4 และตารางท 3.3) ยกเวนดน NUI 30 พบวาเปนดนตน โดยดนในทดอนมพฒนาการทางหนาตดดนสวนใหญเปนแบบ Ap-Bt ยกเวนในบรเวณทเปนดนตน เปนแบบ Ap-AC เนองจากมชนวตถตนก าเนดดนทมชนสวนของหนอยในดนมาก ในบางบรเวณของทดอน (RUI 29) มหนาตดดนเปนแบบ Ap-Btg-BCg ซงตอนลางของหนาตดดนแสดงลกษณะการทวมขงของน าเปนระยะเวลานานในชวงหนงของป สอดคลองกบการพบวามน าใตทระดบความลก 140 เซนตเมตรจากผวหนาดน ในบรเวณน

26

ส าหรบดนในทลม พบวาพฒนาการทางหนาตดดนสวนใหญเปนแบบ Apg-Btg และในบางบรเวณพบชนวตถตนก าเนดดนตะกอนน าพาในตอนลาง มหนาตดดนแบบ Apg-Btg-BCg/Cg

ดนทกบรเวณยกเวน NUI 30 พบการสะสมอนภาคขนาดดนเหนยวในชนดนลาง (Bt) ทเคลอนยายมาสะสมในลกษณะเคลอบ (coat) ตามผนงชองวาง (pore wall) รอบหนวยโครงสรางดน (ped) และเปนดนเหนยวทเชอมอนภาคแรธาตในลกษณะคลายสะพาน (clay bridge) บางบรเวณ (KLI 19, NLM 1) พบการเคลอบอยางชดเจนของดนเหนยวรวมกบออกไซดของเหลก นอกจากน ในบางบรเวณพบการสะสมรวมกบการสะสมสารเมดกลมหรอมวลพอกของเหลกและแมงกานสออกไซด (Bc ในดน NLI 7, NLI 9, NLM 10) การสะสมสารแคลเซยมคารบอเนต (Bk ในดน NLI 9) และพบชนพลนไทตหรอศลาแลงออนสแดงจบตวกนอยางหลวมๆ (Bv ในดน KLM 21) ในตอนลางทระดบความลก 60-150 เซนตเมตรจากผวหนาดน

ดนทกบรเวณมสดนบนคล ากวาดนลาง โดยดนในทดอนมชนดนบนสวนใหญเปนสน าตาล ดนลางมสน าตาลปนเหลองและสมปนเหลอง และไมพบจดประในหนาตดดน ยกเวนดน RUI 29 จะมสดนออนกวาดนบรเวณอนในทดอน โดยมสอยในชวงสน าตาลปนเทาถงเทาปนน าตาลและพบจดประในชนดนลางของหนาตดดน ซงลกษณะดงกลาวนคลายคลงกบดนในสภาพทลม ดนในทลมของทกบรเวณทท าการศกษาโดยทวไปจะมส (พน) ออนกวาดนทดอน ในลกษณะของสเทารวมกบการมจดประในหนาตดดน โดยชนดนบนของดนทลมทกบรเวณมสสวนใหญเปนสน าตาล น าตาลปนเทาหรอปนเหลอง สวนในชนดนลางมสเทา ในลกษณะของสเทา เทาออน เทาปนชมพ เทาปนแดง หรอเทาปนน าตาล และสเหลอง และสดนมคารงค (chroma) ต ากวา 3 โดยสเทาและเทาออนพบไดชดเจนในหนาตดดนบรเวณ KLI 19 KLM 21 NLI 9 NLM 1 และ RLI 9 ซงทงหมดเปนแปลงยางพาราทไดผลไมด ส าหรบดนทลมบรเวณอน ๆ ดนลางจะเปนสเทาผสมกบสอน ๆ ลกษณะของจดประพบไดตลอดหนาตดดน ยกเวนบรเวณ NLM 11 RUI 29 และ RLM 7 ไมพบจดประในตอนบนของหนาตดดน (ทความลก 0-25/35 เซนตเมตร) โดยจดประทพบมสตาง ๆ ไดแก กลมของสน าตาล เหลอง และแดง ทงนสจดประสวนใหญเปนสผสมของกลมสน าตาลและสเหลอง สวนจดประสแดงพบเปนลกษณะสเดนในหนาตดดน KLI 17 NLI 7 และ RLM 7 ซงเปนแปลงยางพาราทไดผลด โครงสรางดนบรเวณตอนบน สวนใหญเปนแบบกอนเหลยมมมมนทมความคงทนของการเกาะตวกนในระดบปานกลางถงสง และการยดตวกนของดนในสภาพชนพบเมดดนจบตวกนเปนกอนหลวมจนถงแนน และในสภาพดนเปยกมความเหนยวตงแตเหนยวนอยถงมาก ดน มความสามารถในการเปลยนแปลงรปรางตงแตนอยถงมาก ยกเวนดนบรเวณ KUI 1, KUI 2, NLI 9 มโครงสรางดนบรเวณตอนบนเปนแบบกอนเหลยมมมคมทมความคงทนนอยถงปานกลาง และการยดตวกนของดนสวนใหญพบวา ในสภาพชนพบเมดดนจบตวกนเปนกอนหลวมมาก และในสภาพ

27

ดนเปยกมความเหนยวตงแตเหนยวนอยถงปานกลาง และมความสามารถในการเปลยนแปลงรปรางนอยหรอไมม

28

ตารางท 3.2 ลกษณะดนและสภาพแวดลอมเชงพนทของดนทศกษา ดน/ *ชอดน วตถตนก าเนดดน ความ

ลาดชน สภาพภมประเทศ ภมลกษณ ระดบน าใตดนชวงท

เกบตวอยาง (ซม.) 1) KUI 2 : Fine-clayey, kaolinitic, isohyperthermic Aquic Kandiudults Old alluvium 4% Undulating Low terrace np 2) KUM 1 : Fine-clayey, kaolinitic, isohyperthermic Aquic Kandiudults Old alluvium 4% Undulating Upper part

of alluvial terrace

np

3) KLI 17 : Fine-loamy, mixed, semiactive, isohyperthermic Typic Plinthaquults Alluvium 1% Flat Low terrace 50

4) KLM 26 : Fine-loamy, mixed, semiactive, isohyperthermic Typic Plinthaquults Alluvium 1% Flat Low terrace 150

5) KLI 19 : Fine-loamy, mixed, semiactive, isohyperthermic Typic Plinthaquults Alluvium 1% Flat Low terrace 61

6) KLM 21 : Fine-loamy, mixed, semiactive, isohyperthermic Typic Plinthaquults Alluvium 1% Flat Low terrace 60 7) NUI 30 : Loamy-skeletal, mixed, semiactive, acid, isohyperthermic Lithic Udorthents Colluvium 9% Rolling Footslope np

8) NUM 27 Loamy-skeletal, mixed, semiactive, isohyperthermic Typic Hapludults Residuum

derived from sandstone

8% Rolling Upper part of footslope

np

9) NLI 7 : Coarse-loamy, mixed, semiactive, isohyperthermic Typic Plinthaquults Alluvium 2% Flat Low terrace 110

10) NLM 10 : Fine-loamy, mixed, semiactive, isohyperthermic Typic Plinthaquults Alluvium 1% Flat Low terrace 109

11) NLI 9 : Fine-loamy, mixed, semiactive, isohyperthermic Typic Plinthaquults Alluvium 1% Flat Low terrace 10 12) NLM 1 : Fine-loamy, mixed, semiactive, isohyperthermic Typic Plinthaquults Alluvium 2% Flat Low terrrace 113

29

ตารางท 3.2 (ตอ) ดน/ *ชอดน วตถตนก าเนดดน ความ

ลาดชน สภาพภมประเทศ ภมลกษณ ระดบน าใตดนชวงท

เกบตวอยาง (ซม.) 13) RUI 29 : Loamy-skeletal, mixed, semiactive, isohyperthermic Typic Hapludults Alluvium 4% Undulating Alluvial

undulating plain

140

14) RUM 25 : Loamy-skeletal, mixed, semiactive, isohyperthermic Typic Hapludults Residuum

derived from sandstone

4% Undulating Residual undulating plain

np

15) RLI 3 : Fine-loamy, mixed, semiactive, isohyperthermic Typic Plinthaquults Local alluvium

over residuum derived from sandstone

1% Flat Erosional low terrace

95

16) RLM 7 : Fine-loamy, mixed, semiactive, isohyperthermic Typic Plinthaquults Old alluvium 2% Flat Upper part

of low terrace

np

17) RLI 9 : Fine-loamy, mixed, semiactive, isohyperthermic Typic Plinthaquults Alluvium 1% Flat Low terrace 105 18) RLM 4 : Fine-loamy, mixed, semiactive, isohyperthermic Typic Plinthaquults Alluvium 1% Flat Low terrace 110 * ชอดนตามระบบจ าแนกดน Soil Taxonomy (1998) จากต าแหนงพกดภมศาสตรในแผนทดนจงหวดสงขลา (กองส ารวจดน, 2516)

np = ไมพบในชวงทเกบตวอยาง

30

44 m MSL 44 m MSL 24 m MSL 24 m MSL 18 m MSL 18 m MSL

Soil 1 (KUI 2) Soil 2 (KUM 1) Soil 3 (KLI 17) Soil 4 (KLM 26) Soil 5 (KLI 19) Soil 6 (KLM 21)

รปท 3.2 ลกษณะหนาตดดนของดนทศกษาตามระดบความสงจากระดบน าทะเลเฉลย (MSL) บรเวณ อ.คลองหอยโขง จ.สงขลา

31

67 m MSL

58 m MSL 36 m MSL 28 m MSL 27 m MSL 29 m MSL

Soil 7 (NUI 30) Soil 8 (NUM 27) Soil 9 (NLI 7) Soil 10 (NLM 10) Soil 11 (NLI 9) Soil 12 (NLM 1)

รปท 3.3 ลกษณะหนาตดดนของดนทศกษาตามระดบความสงจากระดบน าทะเลเฉลย (MSL) บรเวณ อ.นาทว จ.สงขลา

32

47 m MSL 38 m MSL 36 m MSL

31 m MSL 32 m MSL

22 m MSL

Soil 13 (RUI 29) Soil 14 (RUM 25) Soil 15 (RLI 3) Soil 16 (RLM 7) Soil 17 (RLI 9) Soil 18 (RLM 4)

รปท 3.4 ลกษณะหนาตดดนของดนทศกษาตามระดบความสงจากระดบน าทะเลเฉลย (MSL) อ.รตภม จ.สงขลา

33

ตารางท 3.3 ลกษณะสณฐานวทยาของหนาตดดนในบรเวณทท าการศกษา Soil Genetic

horizon Depth (cm)

*Matrix Color AMottle Color BStructure CConsistence DCoat EPore ERoot Others

1 Ap 0-30 7.5YR 4/4 - 1-f,m ABK VFri, SS/NP - 2-f, m 2-f, m -

(KUI 2) Bt 30-150 7.5YR 4/8,7/8 - nd VFri, SS-MS/ SP-MP

2-clay bridge & pore wall

2-f, m 2-f

2 Ap 0-40 7.5YR 4/4 - 1-f,m ABK VFri, SS/NP - 2-f, 1-m 2-f, m,1-c -

(KUM 1) AB 40-65 7.5YR 4/4,5/6 - nd VFri, SS/NP - 1-f, 2-m 1-m -

Bt 65-130 10YR 6/6,5/8 - nd VFri, SS/NP 1,2-clay bridge & pore wall

nd nd -

3 Apg 0-32 10YR 6/3,7/6 1f-5YR 4/6 2-m,c SBK F, VS/VP - 2-f 2-f, m

(KLI 17) Btg 32-150 10YR 7/1,7/6,7/8

2f-2.5YR 4/8, 5/8, 5YR 4/8, 3m,c 10YR 7/8

nd VF, VS/VP 1,2-ped faces & pore wall

2-f 2-f 5% of decomposed dead root at 32-92 cm

4 (KLM 26)

Apg 0-35 7.5YR 5/3 1f-7.5YR 5/8 3-f,m SBK Fri, SS/MP - 2-c, 3-f 3-vf,f, 2-m

-

ABg 35-50 7.5YR 5/4 2f-7.5YR 6/8 nd VF, SS/MP - 2-f 2-f -

Btg 50-140 7.5YR 6/2, 7/2 10YR 7/1

2f-7.5YR 6/8, 7/8, 7/1

nd VF, SS/MP-VP

1,2-ped faces & pore wall

nd nd -

Cg 140-170 10YR 6/8, 7/1 - nd SS/NP - nd nd -

5 (KLI 19)

Apg 0-32 10YR 6/1 2f-7.5YR 5/8 2-f,m,c SBK Fri, MS/MP - 2-f, 1-m 2-vf,f, 1-m,c

-

Btg 32-150 2.5Y 6/1,8/1 10YR 7/1

2c-10YR6/8, 3f 10YR 7/8 3m- 2.5YR 4/8 3m-10YR 5/6

nd F-VF, VS-MS/ VP-MP

2-clay mixed with iron oxide & ped faces & pore wall

2-vf,f 1-vf,f 20% of Fe-oxide nodule mottles at 115-150 cm

6 (KLM 21)

Apg 0-35 7.5YR 4/2, 5/2, 7/2

2f-5YR 5/6 2-f,m SBK Fri-F, SS/SP-MP

- 2-f,vf 3-f, 1-m,c -

Btg 35-60 10YR 7/1 2m-10YR6/8, 2.5YR 4/8

2-f,m SBK VF, MS/VP 1-ped faces & pore wall

3-f 1-f -

Btvg 60-150 10YR 7/1 2m-10YR 6/8, 2f-10YR 7/8

nd VF, VS-MS/ VP-MP

1-ped faces & pore wall

nd nd Coarse soft plinthite (20% 10YR

4/8, 30% 2.5YR 4/8, 50% 2YR

4/8) 7 Ap 0-20 10YR 5/4 - 2-f,m SBK Fri, MS/MP 1-f,m 2-f,m, 1-c -

(NUI 30) AC 20-40 7.5YR 6/8, 10YR 8/6

- - F, VS/VP - 1-f,m Very gravelly

34

ตารางท 3.3 (ตอ) Soil Genetic

horizon Depth (cm)

*Matrix Color AMottle Color BStructure CConsistence DCoat EPore ERoot Others

8 (NUM 27)

Ap 0-40 10YR 4/3, 5/4

- 2-f,m SBK, 3-m,c SBK

Fri, MS/MP - 2-f,m 2,3-f, 2-m -

Bt 40-82 10YR 6/6, 5YR 6/8, 7.5YR 8/2, 5Y 8/4

- nd Fri-F, MS-VS/ MP-VP

1-ped faces & pore wall

2-f,m nd Slightly gravelly, weathered sandstone layer < 82 cm

9 (NLI 7)

Apg 0-32 7.5YR 7/1 2f,m-7.5YR 7/8, 1f-2.5YR 4/8

2-f,m,c SBK Fri, MS/MP - 2-f,m 2-f,m,c

Btg 32-110 7.5YR 7/1, 7/2

3f-2.5YR 6/4, 1m-2.5YR 5/8, 3f-2.5YR 4/8, 7.5YR 6/8

nd Fri, MS/MP 1-ped faces 2-f, 1-m 2-f

Btcg 110-150 7.5YR 8/1 2f,m-2.5YR 5/8, 2f,m-7.5YR 7/8

nd nd, MS/MP 1-ped faces & concretions

nd nd -30% of medium & coarse soft Mn-oxide (7.5YR 7/1) -10% of medium & coarse subrounded hard Fe-oxide (10R 4/8)

10 (NLM 10)

Ap 0-30 10YR 4/6, 7/1

- 2-f,m,c SBK Fri, MS/MP - 1,2-f 2-f, 3-m -

Btg 30-150 10YR 7/6,7/1, 8/1

2,3f-10YR 6/8, 3f-10YR 5/6, 2f-7.5YR 4/6

nd F-VF, VS/VP 1-ped faces 1-f 2-f,m -10% of medium & coarse Fe, Mn-oxide concentration (7.5YR, 5/8, 10YR 7/8) at 129-150 cm

11 (NLI 9)

Apg 0-30 10YR 6/4, 5/1

2f-5YR 7/8, 1f-5YR 5/8

2-m,c ABK Fri, MS/MP - 2-f,m,c 2-f,m

Bt(k)g 30-160 10YR 6/1, 6/2, 7/1, 7/2

1f-5YR 7/8, 2f-7.5YR 5/8, 1m-10YR 7/8

nd Fri, MS-VS/ MP-VP

1,2-ped faces & pore wall

2-f,m, 1-c

2-f,m -2-7% of Fe, Mn-oxide concentration (10YR 1.7/1) at < 50 cm -3% of rounded hard Mn-oxide nodules (10YR 1.7/1) coated with Fe-oxide (7.5YR 7/8) -7% of hard calcareous nodules

12 (NLM 1)

Apg 0-32 7.5YR 4/2 2m-7.5YR 5/8 2-f,m SBK Fri, VS/VP - 2-f 2-f,m -

Btg 32-110 10YR 7/1 3m,c-10YR 5/8, 3m,c-7.5YR 5/8

nd VF, VS/VP 2-mixed with Fe-oxide coating on pore wall & ped faces

1-f,m 1-f -

BCg 110-152 10YR 7/1 2m,c-7.5YR 5/8 nd VF, VS/VP - nd nd -

35

ตารางท 3.3 (ตอ) Soil Genetic

horizon Depth (cm)

*Matrix Color AMottle Color BStructure CConsistence DCoat EPore ERoot Others

13 (RUI 29)

Ap 0-25 5YR 4/2, 10R 7/1

- 3-m,c semiABK VF, VS/VP - 2-f,m, 1-c

2-f,m,c -

Btg 25-140 7.5YR 7/1, 10YR 6/3, 5/4, 5YR 6/1

2f-7.5YR 6/6, 2m-7.5YR 6/8, 3m,c-7.5YR 5/8

nd VF, VS/VP 1,2-ped faces 2-f, 1-m 2-f,m -

BCg 140-152 7.5YR 7/1, 10YR 5/4

- nd VF, VS/VP 1-ped faces nd nd -

14 Ap 0-30 7.5YR 4/4 - 2-m SBK VFri, SS/SP - 1-f, 2-m 3-vf, 2-f

(RUM 25) Bt 30-152 10YR 5/8, 6/6, 6/8

- 2-m ABK Fri-V, SS-MP/ SP-MP

1-ped faces, quartz grains & clay bridge

3-f, 2-m 2-f, 1,3-c

Gravelly weathered sandstone at 105-152 cm

15 (RLI 3)

Ap 0-35 10YR 4/2 - 2-f,m,c SBK Fri, MS/MP - 3-vf, 2-f,m

2-f, 1-m,c -

Btg 35-70 2.5Y 6/2 2m-10YR 6/8 nd Fri, MS/MP 1-ped faces, pore wall & clay bridge

2-f 2-f -

2Btg 70-160 2.5Y 7/1, 7.5YR 8/1

2,3c-10YR 7/8, 1f-2.5YR ¾, 3m-2.5Y 4/6

nd Fri, MS/MP 2- ped faces, pore wall & clay bridge

nd nd -

16 (RLM 7)

Ap 0-25 10YR 5/2 - 2-f,m,c SBK Fri, MS/MP - 2-f,m 1-f,m -

Btg 25-150 7.5YR 7/1, 6/2, 10YR 7/1

2f-5YR 6/8, 3f-10YR 7/8, 3m-7.5YR 6/8, 2m-10YR 3/6, 3m-2.5YR 3/6

nd F, MS/MP 1,2-ped faces & clay bridge

2-f,m 1-f -

17 (RLI 9)

Apg 0-30 10YR 5/1 3f-7.5YR 5/8, 2f-2.5YR 4/8

3-c SBK VF, VS/VP - 2-f, 1-m 2-f,m, 1-c -

Btg 30-135 2.5Y 7/1 2m-10YR 6/6, 6/8, 1m-2.5YR 4/8

nd VF, VS/VP 1-ped faces & pore wall

2-f 2-f -

Cg 135-152 2.5Y 7/1 2f-10YR 7/6 nd VF, VS/VP 1-ped faces nd nd -

18 Apg 0-30 10YR 3/2 2f-5YR 4/8 2-f,m,c SBK Fri, MS/MP - 2-vf,1-f 2-f, 1-m -

(RLM 4) Btg 30-150 10YR 4/3, 10YR 6/1, 6/2, 10YR 7/1

2f,m-7.5YR 5/8, 3f,m,c-10YR 6/8,

nd Fri-F, MS/MP VF, VS/VP

1,2-ped faces & pore wall

2-f 1-f -

36

หมายเหต A Mottle Color B Structure CConsistence DCoat EPore/ Root ปรมาณ 1= few

2= common 3= many

ขนาด f= fine m= medium c= coarse

ความคงทน 1= weak 2= moderate 3= strong

ขนาด f= fine m= medium c= coarse

รปราง ABK= angular blocky SBK= subangular blocky

Fri= friable SP= slightly plastic VFri= very friable MP= moderately plastic F= firm VP= very plastic VF= very firm SS= slightly sticky MS= moderately sticky VS= very sticky NP= non -sticky

ปรมาณ 1= few 2= common 3= many

ปรมาณ 1= few 2= common 3= many

ขนาด vf= very fine f= fine m= medium c= coarse

รหสส ส รหสส ส รหสส ส รหสส ส 10R

10R 7/1 Light gray

5Y 5Y 8/4

Pale yellow

10YR 10YR 3/2

Very dark grayish brown

10YR 7/8

Yellow

2.5YR 2.5YR 3/4

Dark reddish brown

7.5YR 7.5YR 4/2

Brown

10YR 3/6 10YR 4/2

Dark yellowish brown Dark grayish brown

10YR 8/1 10YR 8/6

White Yellow

2.5YR 3/6 2.5YR 4/8 2.5YR 5/8 2.5YR 6/4

Dark red Red Red Light reddish brown

7.5YR 4/4 7.5YR 4/6 7.5YR 4/8 7.5YR 5/2

Brown Strong brown Strong brown Brown

10YR 4/3 10YR 4/6 10YR 5/1 10YR 5/2

Brown Dark yellowish brown Gray Grayish brown

2.5Y 2.5Y 4/6 2.5Y 6/1 2.5Y 6/2

Olive brown Gray Light brownish gray

5YR 5YR 4/2

Dark reddish gray

7.5YR 5/3 7.5YR 5/4

Brown Brown

10YR 5/4 10YR 5/6

Yellowish brown Yellowish brown

2.5Y 7/1 2.5Y 8/1

Light gray White

5YR 4/6 5YR 4/8 5YR 5/6 5YR 5/8 5YR 6/1 5YR 6/8 5YR 7/8

Yellowish red Yellowish red Yellowish red Yellowish red Gray Reddish yellow Reddish yellow

7.5YR 5/6 7.5YR 5/8 7.5YR 6/2 7.5YR 6/6 7.5YR 6/8 7.5YR 7/1 7.5YR 7/2 7.5YR 7/8 7.5YR 8/1 7.5YR 8/2

Strong brown Strong brown Pinkish gray Reddish yellow Reddish yellow Light gray Pinkish gray Reddish yellow White Pinkish white

10YR 5/8 10YR 6/1 10YR 6/2 10 YR 6/3 10YR6/4 10YR 6/6 10YR 6/8 10YR 7/1 10YR 7/2 10YR 7/6

Yellowish brown Gray Light brownish gray Pale brown Light yellowish brown Brownish yellow Brownish yellow Light gray Light gray Yellow

37

สมบตทางกายภาพของดนในบรเวณทท าการศกษา ดนมลกษณะเนอดนแตกตางกนตงแตกลมดนเนอหยาบถงเนอละเอยด (รปท 3.5) โดย

ดนสวนใหญจดอยในกลมดนเนอละเอยดทเปนดนรวนเหนยว ดนเหนยวปนทราย และดนเหนยว กลมดนเนอหยาบพบอยในบรเวณทดอน มเนอดนเปนดนรวนปนทรายซงมวตถตน

ก าเนดดนมาจากตะกอนน าพาเกา (KUI 2, KUM 1) และวสดตกคางทสลายตวผพงอยกบท (RUM 25) กลมดนเนอละเอยดและเนอปานกลางพบอยในบรเวณทล มทงหมดและทดอนบางบรเวณ (RUI 29) ซงมวตถตนก าเนดดนมาจากตะกอนน าพา ยกเวนดนบรเวณ NUI 30 และ NUM 27 มวตถตนก าเนดดนมาจากเศษหนเชงเขาและหนทรายตามล าดบ นอกจากน ดนในทลมสวนใหญมความแปรปรวนของเนอดนภายในหนาตดดน (รปท 3.6 และ 3.7) ดนทกบรเวณยกเวน NUI 30 มปรมาณอนภาคขนาดดนเหนยวเพมขนในชนดนลางบางชวงในหนาตดดน และเพมขนตามความลกของดน สอดคลองกบลกษณะสณฐานของดนซงพบลกษณะเคลอบของอนภาคดนเหนยว (clay coat) ในลกษณะตาง ๆ

ดนมความหนาแนนรวมของอยในระดบปานกลางถงสงมาก มคาอยในพสย 1.36-2.10 Mg m-1 (รปท 3.8) โดยดนสวนใหญมความหนาแนนรวมอยในระดบคอนขางสง และในชนดนลางมคาสงกวาดนบน โดยเฉพาะดนบรเวณ KUI 2, KLI 17, RLI 3 และ RLM 7 พบวามความหนาแนนรวมอยในระดบสงมาก (> 1.8 Mg m-3) ความสามารถของดนในการใหน าไหลผานภายในหนาตดดนตอนบนพบวา ดนมสภาพการน าน าอยในระดบชามากถงเรวมาก มคาสมประสทธการน าน าอยในพสย 62-0.0036 cm hr-1 (รปท 3.9) โดยดนสวนใหญมสภาพน าน าอยในระดบชา คาสมประสทธ การน าน ามแนวโนมลดลงในชนดนลาง โดยสวนใหญพบในดนทลม ส าหรบดนทดอน สวนใหญมคาสมประสทธการน าน าสงกวาดนทลม และสวนใหญอยในระดบชาปานกลางถงปานกลาง นอกจากน สภาพการน าน าอยในระดบเรว (> 6.25 cm hr-1) พบในชนดนบนของบรเวณ KUI 2, KLM 21 และ RLI 3

38

(ก)

(ข) รปท 3.5 ประเภทเนอดน ตามสดสวนโดยมวลของอนภาคขนาดทราย (sand) ทรายแปง (silt) และ

ดนเหนยว (clay) ของดนทศกษาในบรเวณทดอน (ก) และทลม (ข)

39

รปท 3.6 การแจกกระจายของอนภาคดนขนาดทราย (sand) ทรายแปง (silt) และดนเหนยว (clay)

และเนอดนตามชนก าเนดดนของดนทศกษาในบรเวณทดอน

0% 25% 50% 75% 100%

Ap

Bt1

Bt2

Bt3

Bt4

Soil 1 (KUI 2)

0% 25% 50% 75% 100%

Ap

AB

Bt1

Bt2

Soil 2 (KUM 1)

0% 25% 50% 75% 100%

Ap

AC

Soil 7 (NUI 30)

0% 25% 50% 75% 100%

Ap1

Ap2

Bt1

Bt2

Soil 8 (NUM 27)

0% 25% 50% 75% 100%

Ap1

Ap2

Btg1

Btg2

Btg3

Btg4

BCg

Soil 13 (RUI 29)

0% 25% 50% 75% 100%

Ap

Bt1

Bt2

Bt3

Bt4

Bt5

Soil 14 (RUM 25)

SL

SL SL SL SCL

SL

SL SL SL

CL

C

CL

CL

CL

C

CL

CL

C

C

C

C

C

SL

SL

SL

SL

SC

SCL

Sand Silt Clay

40

รปท 3.7 การแจกกระจายของอนภาคดนขนาดทราย (sand) ทรายแปง (silt) และดนเหนยว (clay)

และเนอดนตามชนก าเนดดนของดนทศกษาในบรเวณทลม

0% 25% 50% 75%100%

Apg

Btg1

Btg2

Btg3

Btg4

Soil 3 (KLI 17)0% 25% 50% 75%100%

Apg

Abg

Btg1

Btg2

Btg3

Cg

Soil 4 (KLM 26)0% 25% 50% 75%100%

Apg

Btg1

Btg2

Btg3

Btg4

Soil 5 (KLI 19)0% 25%50%75%100%

Apg1

Apg2

Btg

Btvg1

Btvg2

Btvg3

Soil 6 (KLM 21)

0% 25%50%75%100%

Apg

Btg1

Btg2

Btcg

Soil 9 (NLI 7)0% 25% 50% 75%100%

Ap

Btg1

Btg2

Btg3

Btg4

Soil 10 (NLM 10)0% 25% 50% 75%100%

Apg

Btg1

Btg2

Btkg

Btg3

Soil 11 (NLI 9)0% 25%50%75%100%

Apg

Btg1

Btg2

BCg

Soil 12 (NLM 1)

0% 25%50%75%100%

Ap

Btg

2Btg1

2Btg2

2Btg3

Soil 15 (RLI 3)0% 25%50%75%100%

Ap

Btg1

Btg2

Btg3

Btg4

Soil 16 (RLM 7)

0% 25% 50% 75%100%

Apg

Btg1

Btg2

Btg3

Cg

Soil 17 (RLI 9)0% 25% 50% 75%100%

Apg

Btg1

Btg2

Btg3

Btg4

Btg5

Soil 18 (RLM 4)

Sand Silt Clay

CL

SiCL

CL

C

C

CL

C

C

L

C

CL

CL

CL

C

C

SCL

SCL

SCL

CL

C

C

C

SCL

L SCL CL

C

C

SCL

SC

SCL

SCL

SCL

SCL

C

C

C

C

C

C

C

C

L

CL

C

C

C

CL

C

C

C

SL

SCL

SCL

SC

C

SCL

SCL

SCL

SCL

SCL

41

1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9 2.0 2.1 2.2

ความหนาแนนรวม (Mg m-3)

0

2

4

6

8

10

12

14

16

จ านวนตวอยาง

รปท 3.8 ระดบความหนาแนนรวมของดน บรเวณตอนบนของชนดนในระดบความลก 0-70

เซนตเมตรจากผวหนาดน ของดนทศกษา

0.00

0.20

0.40

0.60

0.80

1.00

1.20

1.40

1.60

1.80

2.00

2.20

2.40

KU

I 2

KU

M 1

KL

I 17

KL

M 2

6

KL

I 19

KL

M 2

1

NU

I 30

NU

M 2

7

NL

I 7

NL

M 1

0

NL

I 9

NL

M 1

RU

I 29

RU

M 2

5

RL

I 3

RL

M 7

RL

I 9

RL

M 4

ความ

หนาแ

นนรว

ม (M

g m

-3)

ชนดนบน ชนดนลาง 1 ชนดนลาง 2

n = 40 Mean = 1.68 StdDv= 0.13 Range = 1.36-2.10

High

Medium

Low

ทดอน ทดอน ทดอน ทลม ทลม ทลม

42

รปท 3.9 สมประสทธการน าน าของดนอมตวดวยน า บรเวณตอนบนของชนดนในระดบความลก

0-70 เซนตเมตรจากผวหนาดน ของดนทศกษา

0.00

10.00

20.00

30.00

40.00

50.00

60.00

70.00

KU

I 2

KU

M 1

KL

I 17

KL

M

26

KL

I 19

KL

M

21

NU

I 30

NU

M

27

NL

I 7

NL

M

10

NL

I 9

NL

M 1

RU

I 29

RU

M

25

RL

I 3

RL

M 7

RL

I 9

RL

M 4

สภาพ

น าน า

(cm

hr-1

)

0.00

0.50

1.00

1.50

2.00

2.50

3.00

3.50

KU

I 2

KU

M 1

KL

I 17

KL

M 2

6

KL

I 19

KL

M 2

1

NU

I 30

NU

M 2

7

NL

I 7

NL

M 1

0

NL

I 9

NL

M 1

RU

I 29

RU

M 2

5

RL

I 3

RL

M 7

RL

I 9

RL

M 4

สภาพ

น าน า

(cm

hr-1

)

ชนดนบน ชนดนลาง 1 ชนดนลาง 2

Moderate to rapid

Moderately slow

Slow

-1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

สภาพน าน า (cm hr -1)

0

4

8

12

16

20

24

28

32

จ านวนตวอยาง

ทดอน ทดอน ทดอน ทลม ทลม ทลม

ทดอน ทดอน ทดอน ทลม ทลม ทลม

43

สมบตทางเคมของดน ในบรเวณทท าการศกษา ดนทกบรเวณมสภาพเปนกรดตลอดหนาตดดน (ตารางท 3.4 และรปท 3.10) ตงแต

ระดบกรดจดถงกรดจดรนแรง มคาอยในพสย 5.52-4.02 ยกเวนชนดนบน (Apg) ของดนบรเวณ KLI 17 และตอนลาง (Btkg-Btg) ของดน NLI 9 ซงเปนกรดปานกลาง และเปนกลางตามล าดบ นอกจากน คาพเอชดนทวดไดจากน าจะมคาสงกวาคาทวดไดจากสารละลายโพแทสเซยมคลอไรด สวนใหญสงกวาประมาณหนงหนวย ดนทกบรเวณจดเปนดนไมเคม มสภาพการน าไฟฟาต ากวา 4 dS m-1 โดยมคาการน าไฟฟาอยในพสย 0.05-3.55 dS m-1 (รปท 3.11)

ปรมาณอนทรยวตถในดนมคาอยในระดบตงแตต ามากถงปานกลาง (0.28-24.18 g kg-1) (รปท 3.12) และในชนดนบนมปรมาณสงกวาในชนดนลางโดยมแนวโนมลดลงตามความลก ปรมาณอนทรยวตถในชนดนบนสวนใหญอยในระดบคอนขางต าถงปานกลาง ในขณะทชนดนลางสวนใหญอยในระดบต ามาก สอดคลองกบปรมาณไนโตรเจนทงหมดในดนทพบวาอยในระดบต า (0.0-1.2 g kg-1) โดยสวนใหญอยในระดบต ามาก (<1.0 g kg-1) และพบวาปรมาณไนโตรเจนทงหมดในชนดนลางสด (2Btg, Btg) ของดนบรเวณ RLI 3 และ RLM 7 มคานอยมากจนไมสามารถวดได ทงนปรมาณไนโตรเจนทงหมดสมพนธกบปรมาณอนทรยวตถในดนอยางมนยส าคญทางสถต (p<0.01, ตารางท 3.5 และรปท 3.13)

ดนสวนใหญมปรมาณฟอสฟอรสในรปทเปนประโยชนอยในระดบต าถงต ามาก (5.04-1.63 mg kg-1) (ตารางท 3.4) ยกเวนชนดนบนของบางบรเวณ (KLI 17, KLM 21, NLI 7, 9, RUI 29, RLI 3, 9, RLM7,4) โดยเฉพาะบรเวณทลม มคาเฉลยอยในระดบปานกลางถงสง (6.29-29.80 mg kg-1) ปรมาณเบสแลกเปลยนได ไดแก โพแทสเซยม แคลเซยม แมกนเซยม และโซเดยมในดนทกบรเวณ พบวาอยในระดบต าถงต ามากและมแนวโนมลดลงตามความลก ยกเวนชนดนบนของบรเวณ NLI 7 และ RLI 9 ทพบวามปรมาณโพแทสเซยมแลกเปลยนไดอยในระดบปานกลาง (0.36 cmolc kg

-1) และสง (0.72 cmolc kg-1) ตามล าดบ และบรเวณ RUI 29 มแมกนเซยมแลกเปลยนได

ในระดบปานกลางและมแนวโนมเพมขนตามความลกในลกษณะทสมพนธกบชนดนลางสดทเปนชนเปลยนแปลงไปสชนวตถตนก าเนดดน (BCg) ทมาจากตะกอนน าพา และในตอนลางของหนาตดดน NLI 9 ซงพบการสะสมสารแคลเซยมคารบอเนตในระดบความลก 79-150 เซนตเมตรจากผวหนาดน จะมปรมาณแคลเซยมแลกเปลยนไดอยในระดบสง (10.63 cmolc kg

-1) สภาพกรดแลกเปลยนไดในดนพบวาอยในระดบต ามากถงคอนขางสง (0.28-6.87 cmolc

kg-1) และสวนใหญมแนวโนมเพมขนในตอนลางของหนาตดดน (ยกเวน NLI 9) โดยบรเวณ NUM 27, NLI 7, NLM 10 และ NLM 1 พบวามปรมาณกรดแลกเปลยนไดอยในระดบปานกลางถงคอนขางสง (2.14-5.35 cmolc kg-1) ตลอดหนาตดดน ทงนปรมาณกรดแลกเปลยนไดม

44

ความสมพนธกบปรมาณอะลมนมทแลกเปลยนไดในดนอยางมนยส าคญทางสถต (p<0.001, ตารางท 3.5 และรปท 3.14) โดยปรมาณอะลมนมทแลกเปลยนไดในดนมคาอยในพสย 0.23-5.5 cmolc kg-1 อตรารอยละความอมตวเบส (K, Ca, Mg, Na) ของดนในชนดนลางทกบรเวณมคาอยในระดบต า (ต ากวารอยละ 35) ยกเวนบรเวณ NLI 9 และRUI 29 มคาอยในระดบปานกลางถงสง (รอยละ 40.30-78.41 ) นอกจากน ชนดนบนในดนหลายบรเวณ (KLI 17, KLI 19, KLM 26, RUM 25, RLI 29) พบวามความอมตวเบสมากกวารอยละ 35 โดยอตรารอยละความอมตวเบสมความสมพนธกบปรมาณแคลเซยมและแมกนเซยมแลกเปลยนไดในดนอยางมนยส าคญทางสถต (p<0.001, ตารางท 3.5)

ความจแลกเปลยนแคตไอออนของดนมคาตงแตระดบต ามากถงคอนขางสง (1.17-16.85 cmolc kg

-1) (รปท 3.15) โดยดนทมาจากตะกอนน าพาทใหเนอดนกลมเนอปานกลาง (KUI 2, KUM 1, NLI 7, RLI 9, RLM 7) พบวามความจแลกเปลยนแคตไอออนอยในระดบต าถงต ามาก (< 5 cmolc kg

-1) และความจแลกเปลยนแคตไอออนทมคาสงพบในดนทมาจากตะกอนน าพาเนอละเอยดซงใหเนอดนเปนดนเหนยว ทงนความจแลกเปลยนแคตไอออนของดนจะมความสมพนธเชงบวกกบปรมาณอนภาคขนาดดนเหนยวในดน (r=0.69) และความสมพนธเชงลบกบปรมาณอนภาคขนาดทราย (r= -0.67) อยางมนยส าคญทางสถต (รปท 3.16 และตารางท 3.5)

45

ตารางท 3.4 คาเฉลยสมบตทางเคมบางประการของดนทศกษา

Soil Genetic horizon

Depth (cm)

pH (H2O)

Avai.P (mg kg-1)

Exch.K Exch.Ca Exch.Mg Exch.Na Exch.acidity Exch.Al BS (%) (-------------------------------------------------- cmolc kg-1--------------------------------------------------------)

1 Ap 0-30 4.51 4.40 0.05 0.27 0.02 0.15 0.63 0.47 31 KUI 2 Bt 30-150 4.73 2.52 0.02 0.17 0.03 0.05 1.08 0.80 16

2 Ap 0-40 4.10 3.04 0.03 0.16 0.05 0.05 0.65 0.41 16 KUM 1 AB 40-65 4.02 2.13 0.02 0.11 0.02 0.06 1.33 0.70 10

Bt 65-120 4.62 2.18 0.02 0.12 0.02 0.05 1.08 0.74 12 3 Apg 0-32 6.03 13.16 0.14 3.97 1.40 0.12 0.78 0.74 53

KLI 17 Btg 32-150 4.91 2.86 0.07 1.24 0.74 0.14 1.79 1.55 30 4 Apg 0-35 4.83 4.63 0.07 4.16 0.23 0.25 0.60 0.33 33

KLM 26 ABg 35-50 4.91 3.29 0.04 3.52 1.60 0.33 1.54 0.68 46 Btg 50-140 4.54 3.25 0.05 0.66 0.62 0.17 4.83 3.97 11 5 Apg 0-32 4.79 5.04 0.05 0.82 0.45 0.45 1.32 3.12 36

KLI 19 Btg 32-150 5.04 2.51 0.04 0.16 0.07 0.27 3.80 3.56 7 6 Apg 0-15 4.47 9.38 0.08 0.40 0.18 0.07 1.16 0.85 34

KLM 21 Btg 35-60 4.60 1.63 0.03 0.13 0.03 0.08 2.43 2.00 4 Btvg 60-150 4.85 1.87 0.05 0.13 0.04 0.08 5.03 2.23 3 7 Ap 0-20 4.63 2.55 0.13 0.19 0.25 0.25 1.93 1.70 15

NUI 30 Ac 20-40 4.95 2.25 0.13 0.13 0.25 0.25 6.88 4.74 6 8 Ap 0-40 4.60 2.54 0.11 0.11 0.08 0.06 5.14 2.54 4

NUM 27 Bt 40-82 4.70 1.80 0.06 0.11 0.02 0.05 4.11 3.53 5 9 Apg 0-32 4.35 29.80 0.36 0.68 0.07 0.18 2.15 1.60 29

NLI 7 Btg 32-110 4.30 4.13 0.06 0.36 0.04 0.10 2.14 1.66 17 Btcg 110-150 4.52 2.87 0.02 0.14 0.02 0.09 3.26 2.87 6

46

ตารางท 3.4 (ตอ)

Soil Genetic horizon

Depth (cm)

pH (H2O)

Avai.P (mg kg-1)

Exch.K Exch.Ca Exch.Mg Exch.Na Exch.acidity Exch.Al BS (%) (-------------------------------------------------- cmolc kg-1--------------------------------------------------------)

10 Ap 0-30 4.31 3.41 0.05 0.10 0.05 0.16 4.22 3.97 6 NLM 10 Btg 30-156 4.53 3.00 0.06 0.12 0.19 0.11 5.35 4.20 6

11 Apg 0-30 4.16 6.81 0.07 0.38 0.09 0.08 3.04 2.36 11 NLI 9 Btg 30-79 4.91 3.99 0.06 3.43 0.04 0.19 2.14 1.82 40

Btkg 79-130 6.58 2.43 0.09 10.63 0.26 0.19 0.57 0.53 77 Btg 130-150 6.65 2.48 0.07 10.63 0.23 0.12 0.61 0.47 78 12 Apg 0-32 4.16 4.99 0.06 0.50 0.27 0.15 4.24 3.54 11

NLM 1 Btg 32-110 4.49 2.55 0.10 0.30 0.11 0.12 5.15 1.27 8 BCg 110-152 5.00 2.95 0.05 0.43 0.19 0.19 5.12 4.46 10

13 Ap 0-25 4.97 7.43 0.09 2.14 1.03 0.07 0.47 0.32 57 RUI 29 Btg 25-140 4.70 4.92 0.06 2.17 1.84 0.41 2.10 1.55 45

BCg 140-152 5.51 3.50 0.05 2.79 2.40 0.13 0.28 0.24 33 14 Ap 0-30 4.27 4.59 0.05 0.50 0.13 0.05 0.87 0.78 50

RUM 25 Bt 30-152 4.99 2.55 0.05 0.18 0.06 0.07 1.39 0.67 17 15 Ap 0-35 4.40 9.39 0.04 0.21 0.02 0.10 1.20 1.16 14

RLI 3 Btg 35-70 4.92 3.40 0.02 0.22 0.01 0.11 1.64 0.83 8 2Btg 70-160 5.00 2.67 0.04 0.12 0.02 0.10 2.78 1.86 4

16 Ap 0-25 4.83 7.27 0.05 0.48 0.10 0.06 1.08 0.94 23 RLM 7 Btg 25-150 4.90 2.49 0.02 0.23 0.06 0.09 1.71 1.12 11

17 Apg 0-30 4.93 6.99 0.72 1.43 0.27 0.13 1.35 0.67 56 RLI 9 Btg 30-135 5.36 1.97 0.06 0.57 0.25 0.10 1.49 1.15 24

Cg 135-152 5.52 2.95 0.06 0.28 0.23 0.09 1.57 1.41 12 18 Apg 0-30 4.33 6.29 0.11 0.29 0.06 0.06 1.20 1.02 18

RLM 4 Btg 30-150 5.25 2.96 0.04 0.50 0.32 0.11 1.71 0.97 18

47

3.5 4.0 4.5 5.0 5.5 6.0 6.5 7.0

pH-H2O

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50จ านวนตวอยาง

2.5 3.0 3.5 4.0 4.5 5.0 5.5 6.0 6.5 7.0

pH-KCl

0

10

20

30

40

50

60

จ านวนตวอยาง

รปท 3.10 ปฏกรยาดน (pH) ทวดในน าและในสารละลายโพแทสเซยมคลอไรด ของดนทศกษา

ตารางท 3.5 สหสมพนธระหวางสมบตบางประการของดนทศกษา

Variable

pH -H

2O

pH- K

Cl

EC

OM

Total

N

Avai.

P

Exch

.K

Exch

.Ca

Exch

.Mg

Exch

.Na

EA

Exch

.Al

BS

CEC

Sand

Silt

pH-H2O 1.00

pH-KCl 0.58 1.00

EC 0.16 0.03 1.00

OM -0.34 -0.16 0.23 1.00

Total N -0.39 -0.34 0.27 0.79 1.00

Avai.P -0.12 -0.07 0.57 0.51 0.33 1.00

Exch.K 0.03 -0.03 0.23 0.37 0.40 0.47 1.00

Exch.Ca 0.63 0.61 0.29 0.02 0.02 0.07 0.10 1.00

Exch.Mg 0.20 -0.01 0.39 0.01 0.10 0.13 0.04 0.35 1.00

Exch.Na 0.07 -0.05 0.17 -0.08 0.04 0.05 0.03 0.31 0.57 1.00

EA -0.26 -0.44 -0.15 0.01 0.33 -0.17 0.00 -0.32 -0.19 0.03 1.00

Exch.Al -0.25 -0.41 -0.11 0.05 0.35 -0.12 -0.05 -0.28 -0.15 0.10 0.83 1.00

BS 0.43 0.43 0.33 0.18 0.09 0.28 0.28 0.77 0.51 0.33 -0.53 -0.43 1.00

CEC 0.31 0.05 0.21 -0.08 0.18 -0.08 0.02 0.47 0.49 0.47 0.35 0.27 0.13 1.00

Sand -0.11 0.26 -0.21 -0.13 -0.47 0.01 -0.18 -0.23 -0.40 -0.38 -0.56 -0.52 -0.10 -0.67 1.00

Silt -0.07 -0.27 0.38 0.46 0.65 0.20 0.20 0.19 0.25 0.25 0.28 0.36 0.17 0.37 -0.76 1.00

Clay 0.21 -0.17 0.03 -0.14 0.20 -0.16 0.11 0.20 0.40 0.37 0.59 0.48 0.03 0.69 -0.88 0.36

ตวหนา = แสดงความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถตท P<0.001

n = 89 Mean = 4.83 StdDv= 0.47 Range = 4.02-6.65

n = 89 Mean = 3.58 StdDv= 0.35 Range = 3.22-6.29

48

-0.5 0.0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0

สภาพการน าไฟฟา (dS m-1)

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90จ านวนตวอยาง

รปท 3.11 สภาพการน าไฟฟาของดนทศกษา

2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28

ปรมาณอนทรยวตถ (g kg-1) ในช นดนบน

0

1

2

3

4

5

6

จ านวนตวอยาง

-2 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24

ปรมาณอนทรยวตถ (g kg-1) ในช นดนลาง

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

22

24

จ านวนตวอยาง

-0 .2 0 .0 0 .2 0 .4 0 .6 0 .8 1 .0 1 .2 1 .4

ไนโตรเจนท งหมด (g kg-1)

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

จ านวนตวอยาง

รปท 3.12 ปรมาณอนทรยวตถและไนโตรเจนทงหมดของดนทศกษา

n = 89 Mean = 0.30 StdDv= 0.46 Range = 0.05-3.55

n = 24 Mean = 12.83 StdDv= 5.04 Range = 4.48-24.18

n = 65 Mean = 3.56 StdDv= 3.04 Range = 0.28-20.90

n = 89 Mean = 0.41 StdDv= 0.26 Range = 0.0-1.2

49

รปท 3.13 ความสมพนธระหวางปรมาณอนทรยวตถและไนโตรเจนทงหมดของดนทศกษา

รปท 3.14 ความสมพนธระหวางปรมาณอะลมนมทแลกเปลยนไดและกรดทแลกเปลยนได

ของดนทศกษา

y = -0.0015x2 + 0.066x + 0.1105R² = 0.66

0.00

0.20

0.40

0.60

0.80

1.00

1.20

1.40

0.0 2.0 4.0 6.0 8.0 10.0 12.0 14.0 16.0 18.0 20.0 22.0 24.0 26.0

ไนโตรเจน

ทงหม

ด(g

kg-1)

ปรมาณอนทรยวตถ (g kg-1)

y = 1.08x + 0.54R² = 0.69

0.0

1.0

2.0

3.0

4.0

5.0

6.0

7.0

8.0

0.0 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0 6.0

สภาพ

กรดแ

ลกเปลย

นได (c

mol

ckg

-1)

อะลมนมแลกเปลยนได (cmolc kg-1)

ตวอยางชนดนบน ตวอยางชนดนลาง

50

-2 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20

ความจแลกเปลยนแคตไอออน (cmolc kg-1)

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20จ านวนตวอยาง

รปท 3.15 ปรมาณความจแลกเปลยนแคตไอออนของดนทศกษา

รปท 3.16 ความสมพนธระหวางปรมาณอนภาคขนาดดนเหนยวและความจแลกเปลยนแคตไอออน

ของดนทศกษา

y = 0.0482x1.3512

R² = 0.69

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

0 10 20 30 40 50 60 70ความ

จแลก

เปลย

นแคต

ไอออ

น (c

mol

ckg

-1)

ปรมาณอนภาคขนาดดนเหนยว (%)

n = 89 Mean = 6.58 StdDv= 3.98 Range = 1.17-16.85

51

ความอดมสมบรณของดน และความเหมาะสมของดนส าหรบยางพารา ผลการประเมนความอมสมบรณของดนโดยใชสมบตทางเคมบางประการ พบวาดนทก

บรเวณมความอดมสมบรณอยในระดบต า (ตารางท 3.6) ยกเวนดนบรเวณ NLI 7 และ RLI 9 จะมความอดมสมบรณในระดบปานกลาง เนองจากในตอนบนของหนาตดดนทง 2 บรเวณ มปรมาณโพแทสเซยมทเปนประโยชนในระดบสง รวมกบมปรมาณฟอสฟอรสเปนประโยชนในดนบรเวณ NLI 7 และความอมตวเบสในดนบรเวณ RLI 9 ในระดบปานกลาง

เมอประเมนความเหมาะสม และพจารณาศกยภาพของดนส าหรบปลกยางพารา พบวาความเหมาะสมของดนตามสภาพปจจบนส าหรบปลกยางพารา ในบรเวณดนทดอนสวนใหญ (KUI 2, KUM 1, RUI 29, RUM 5) มความเหมาะสมในการปลกยางพาราในระดบเหมาะสมด (R-2) (ตารางท 3.7) โดยมขอจ ากดดานความอดมสมบรณของดนต า (n) เพยงอยางเดยว และในบรเวณ NUM 27 มความเหมาะสมปานกลาง (R-3) เนองจากดนลกปานกลางและมชนหนผ (c) นอกจากน ดนบรเวณ NUI 30 ไมคอยเหมาะสมในการปลกยางพารา (R-4) เนองจากเปนดนตน อยางไรกตาม หากพจารณาชนความเหมาะสมตามศกยภาพของดนทดอนทกบรเวณ พบวาอยในระดบเหมาะสมด แตในบรเวณ NUI 30 ดนยงมขอจ ากดอนเพมดวย คอ การมกรวดปนในปรมาณมาก (g) และมกอนหนโผลบรเวณผวหนา (z) ท าใหดนยงมความเหมาะสมปานกลาง (R-3)

ดนในทลมทกบรเวณ มสภาพปจจบนไมความเหมาะสมส าหรบปลกยางพารา (R-5) โดยมขอจ ากดรนแรงเรองการมน าแชขงบนผวดนชวงระยะเวลาหนงในฤดฝน (w) และหลงจากแกไขปญหาดงกลาวแลว ดนยงคงมสภาพไมความเหมาะสมเนองจากดนมการระบายน าเลว (d) ยกเวนบรเวณ NLM 10 และ RLM 7 ดนจะมความเหมาะสมปานกลางเนองจากดนมการระบายน าคอนขางเลว อยางไรกตาม หากมการแกไขปญหาเรองการมน าแชขงและการระบายน าของดนไดถาวรแลว ดนทลมทกบรเวณจะจดอยในระดบชนเหมาะสมด มขอจ ากดเพยงความอดมสมบรณของดนต า ยกเวนบรเวณ NLI 7 และ RLI 9 จะจดอยในระดบชนเหมาะสมดมาก (R-1) เนองจากดนมความอดมสมบรณปานกลาง ซงถอเปนระดบความเหมาะสมตามศกยภาพของดน

52

ตารางท 3.6 ผลการประเมนระดบความอดมสมบรณของดนทท าการศกษาทระดบความลก 0-50 เซนตเมตร

Soil รหสแปลง Organic matter Available P Available K

Cation exchange capacity

Base saturation คะแนนรวม

ระดบ ความอดมสมบรณ

g kg-1 คะแนน mg kg-1 คะแนน mg kg-1 คะแนน cmolc kg-1 คะแนน % คะแนน

1 KUI 2 5.38 1 3.59 1 13.79 1 1.77 1 23.96 1 5 ต า 2 KUM 1 8.16 1 2.86 1 10.38 1 1.88 1 14.88 1 5 ต า 3 KLI 17 8.34 1 9.47 1 40.24 1 9.78 1 50.45 2 6 ต า 4 KLM 26 7.69 1 4.23 1 23.34 1 13.54 2 37.01 2 7 ต า 5 KLI 19 11.85 1 4.13 1 18.99 1 5.73 1 24.98 1 5 ต า 6 KLM 21 14.41 1 6.58 1 26.11 1 4.35 1 16.05 1 5 ต า 7 NUI 30 10.56 1 2.37 1 50.19 1 7.60 1 9.45 1 5 ต า 8 NUM 27 15.34 2 2.25 1 35.63 1 7.55 1 4.19 1 6 ต า 9 NLI 7 12.43 1 20.83 2 101.30 3 3.91 1 27.41 1 8 ปานกลาง 10 NLM1 0 8.84 1 3.18 1 18.09 1 6.14 1 5.37 1 5 ต า 11 NLI 9 20.53 2 6.24 1 24.42 1 6.00 1 11.16 1 6 ต า 12 NLM 1 15.09 2 4.05 1 21.27 1 8.31 1 9.27 1 6 ต า 13 RUI 29 9.73 1 7.32 1 30.56 1 7.40 1 48.53 2 6 ต า 14 RUM 25 7.45 1 3.98 1 18.23 1 1.37 1 38.94 2 6 ต า 15 RLI 3 9.06 1 7.60 1 12.16 1 3.21 1 12.01 1 5 ต า 16 RLM 7 6.44 1 5.10 1 15.30 1 3.17 1 22.89 1 5 ต า 17 RLI 9 10.61 1 5.03 1 177.14 3 4.01 1 50.43 2 8 ปานกลาง 18 RLM 4 7.94 1 5.30 1 30.90 1 3.03 1 19.32 1 5 ต า

53

ตารางท 3.7 ระดบความเหมาะสมของดนทศกษาส าหรบปลกยางพารา (R)

ดน สภาพพนท ชนความเหมาะสม(1) ชนความเหมาะสม (2) ชนความเหมาะสม (3) 1) KUI 2 ทดอน R-2n - R-2n 2) KUM 1 R-2n - R-2n 3) KLI 17 ทลม R-5w R-5d R-2n 4) KLM 26 R-5w R-5d R-2n 5) KLI 19 R-5w R-5d R-2n 6) KLM 21 R-5w R-5d R-2n 7) NUI 30 ทดอน R-4c R-3gz R-2n 8) NUM 27 R-3c - R-2n 9) NLI 7 ทลม R-5w R-5d R-1 10) NLM10 R-5w R-3d R-2n 11) NLI 9 R-5w R-5d R-2n 12) NLM 1 R-5w R-5d R-2n 13) RUI 29 ทดอน R-2n - R-2n 14) RUM 25 R-2n - R-2n 15) RLI 3 ทลม R-5w R-5d R-2n 17) RLM 7 R-5w R-3d R-2n 16) RLI 9 R-5w R-5d R-1 18) RLM 4 R-5w R-5d R-2n (1) ชนความเหมาะสมของดนตามสภาพปจจบน มขอจ ากดทรนแรงทสด (2) ชนความเหมาะสมของดน หากมการแกไขขอจ ากดทรนแรงทสดของดนตามสภาพปจจบน (3) ชนความเหมาะสมตามศกยภาพของดน (เมอมการแกไขขอจ ากดของดนไดถาวร) ชนความเหมาะสม: 1= ดมาก, 2= ด, 3= ปานกลาง, 4= ไมคอยเหมาะสม, 5= ไมเหมาะสม ขอจ ากด: n= ความอดมสมบรณ, c= ความลกทพบชนดานแขงหรอกอนกรวด,

d= การระบายน าของดน, g= ความลกทพบกอนกรวด, z= กอนหนโผล, w= น าแชขง

54

วจารณผลการศกษา

สภาพแวดลอมเชงพนทและลกษณะสณฐานวทยาของดนปลกยางพารา สภาพภมประเทศมความสมพนธกบวตถตนก าเนดดน (Jenny, 1980; Brady and Weil,

2008) ดนในระบบทลาดเชงเขา บรเวณตอนบนจะมวตถตนก าเนดดนทแสดงความตอเนองกนกบชนหนแขงในลกษณะของวสดตกคาง สวนในบรเวณตอนลางของเชงเขาจะเปนเศษหนทถกเคลอนยายมาทบถมโดยอทธพลของแรงถวงของโลกเปนสวนใหญ และเมอสภาพภมประเทศทต าลงมาจากทลาดเชงเขาซงเปนระบบตะพกล าน า จะมวตถตนก าเนดดนทเคลอนทมาโดยอทธพลของน าไหลและตกตะกอนทบถมในบรเวณตาง ๆ ทน าผานไป นอกจากน สภาพภมประเทศในเขตภมอากาศแบบรอนชนจะมระดบน าใตดนสงต าคลายคลงกนกบลกษณะผวหนาของภมประเทศ (เอบ, 2548) จงท าใหบรเวณสวนต าของพนทโดยเฉพาะบรเวณตะพกล าน าขนต า จะมระดบน าใตดนอยตน ใกลกบผวหนาสภาพภมประเทศมากกวาบรเวณทเปนเนนเขา ทงนสภาพพนททเหมาะสมส าหรบปลกยางพาราควรมลาดชนของพนทไมเกนรอยละ 9 และมระดบน าใตดนลกกวา 1 เมตรจากผวหนาดน (นชนารถ, 2552; Yogaratnam, 2000) ซงลกษณะเหมาะสมดงกลาวพบอยบรเวณทดอนทงหมดและในทลมบางบรเวณทงทไดผลด (KLM 26, NLI 7, NLM 10) และไดผลไมด (NLM 1, RLI 9, RLM 4) เนองจากยงมปจจยการขนลงของระดบน าใตดนตามชวงฤดกาล และความยาวนานของการมน าขงในดนทจะมผลตอการเจรญเตบโตของพชดวย (ศานต และวษณ, 2554; Ismail and Nor, 1996; Smith et al., 2001; Aguilar et. al., 2008)

ความลกของดนมอทธพลตอการชอนไชของรากพช ปรมาณน าและธาตอาหารในดน (Brady and Weil, 2008) ดนพฒนาภายใตสภาพภมอากาศแบบมรสมเขตรอน มอณหภมและความชนสง สงเสรมการเกดกระบวนการผพงอยกบทเกดขนไดตอเนอง (เอบ, 2533) ท าใหดนทศกษาสวนใหญเปนดนลก (มความลกมากกวา 100 เซนตเมตร) ซงเหมาะสมส าหรบการปลกยางพารา (นชนารถ, 2552: Yogaratnam, 2000) บรเวณทเปนดนตน (NUI 30) แสดงวาอทธพลของการกรอนจะมมากกวาการผพงอยกบท (Butzer, 1976) ซงสมพนธกบสภาพพนททเปนลกคลนลอนชน อยางไรกตาม ดนตนทมกรวดปนภายในความลก 50 เซนตเมตรจากผวหนาดน ในสภาพทมความชนตอเนอง ไมมการเกาะหรอเชอมกนเปนชนแขง จดวาเปนขอจ ากดเลกนอยในการชอนไชและเจรญเตบโตของรากพชส าหรบการปลกยางพารา (Kheoruenromne et al., 2000; Yogaratnam, 2000) ทงนพนธยางทสถาบนวจยยาง (2554) แนะน าใหปลกส าหรบพนทลาดชนและมหนาดนตน คอพนธ BPM 24, PB 255 และ PB 260

55

ลกษณะทางสญฐานวทยาและผลวเคราะหสมบตดนบางประการ แสดงใหเหนวาดนทศกษาทงในทดอนและทลม (ยกเวนบรเวณ NUI 30) มพฒนาการสง (Buol et al., 2003) โดยมชนสะสมอนภาคขนาดดนเหนยวซงเปนลกษณะของชนดนวนจฉยอารจลลก (Soil Survey Staff, 2010) ทมความอมตวเบสต า เนองจากดนพฒนาภายใตสภาพทมความชนทตอเนองยาวนานตอป เกดการปลดปลอยสารจากวสดตนก าเนดดน ท าใหมการชะละลายเปนไปอยางสม าเสมอ สงผลใหมการเคลอนยายของสารภายในดน ทส าคญคอการเคลอนยายและสะสมของอนภาคขนาดดนเหนยวในชนดนลาง และการเคลอนยายสารออกจากดน ทส าคญคอแคตไอออนทเปนเบส (เอบ, 2533) ดนสวนใหญแสดงพฒนาการของโครงสรางดน (ตอนบน) อยในระดบปานกลาง (แบบกอนเหลยม) ซงจดวาเหมาะสมส าหรบปลกยางพารา (Yogaratnam, 2000) และความรวนเหนยวของดนแบบรวน (friable) ซงพบสวนใหญในชนดนบนโดยเฉพาะในดนทมเนอละเอยด แสดงวาดนมการจบตวเปนเมดดนด (คณาจารยภาควชาปฐพวทยา, 2541) ทงนนาจะเปนผลมาจากปรมาณอนทรยวถตทมอยในชนดนบน ในขณะทช นดนลางสวนใหญโดยเฉพาะดนในทลม มความรวนเหนยวของดนแบบแนน (firm) สมพนธกบเนอดนละเอยด

ลกษณะสดนเปนเครองชวยชถงสภาพเปยกแหงของดน (เอบ, 2548; Soil Survey Division Staff, 1993; Buol et al., 2003) การพฒนาของดนในสภาพทมแหลงของเหลก ปฏกรยาภายในดนท าใหเกดออกไซดของเหลกขน และมอทธพลทท าใหเกดสตาง ๆ ขนในดน โดยเฉพาะสน าตาล เหลอง และแดง ขนอยกบสภาพความชนของดนจากมากไปนอยตามล าดบ หรอสภาพออกซเดชน-รดกชน หรอสภาพแหงหรอมน าขง (คณาจารยภาควชาปฐพวทยา, 2541) โดยเหลกในแรเกอไทตจะท าใหดนมสน าตาลปนเหลองหรอสเหลอง เกดไดในสภาพทมน าขงเปนชวงสน ๆ และเมอมสภาพออกซไดซทแหงและตอเนอง สามารถเปลยนเปนแรฮมาไทตซงท าใหดนมสแดง (อญชล, 2553; Buol et al., 2003) สแดงในดนแตกตางตามปรมาณแรฮมาไทต (Watana et al., 2005) และมกจะพบในบรเวณทดนมการระบายน าด (อญชล, 2553; Blavet et al., 2000) ดวยเหตดงกลาว ในสภาพทมการระบายน าด ออกไซดของเหลกรวมกบอะลมนมจะมการแจกกระจายไปทวพนของเนอดน ท าใหดนมสสม าเสมอในลกษณะสเดยวหรอสผสมทงหนาตดดนซงพบในดนทศกษาบรเวณทดอนทงหมด (รปท 3.2-3.4 และตารางท 3.3) แตในสภาพทมการเปยกและแหงสลบกนภายในดน จะท าใหดนมสเทา มคารงคต ากวา 3 และเกดจดประสตาง ๆ ภายในหนาตดดน ดงทพบในดนทลมทกบรเวณ (รปท 3.2-3.4 และตารางท 3.3) ซงลกษณะดงกลาวบงชวาดนมสภาพการระบายน าเลวและมการทวมขงของน าเปนระยะเวลานานในชวงหนงของป โดยสเทาหรอออกเทาบงชวามน าขงหรอดนมสภาพรดวซ เนองจากการเกดปฏกรยารดกชนของเหลกหรอสญเสยแรเหลกไปในสภาพรดวซ จดประภายในดนแสดงสภาวะทเกดออกซเดชนและรดกชนสลบกน ซงเกยวของกบการขนลง

56

ของระดบน าใตดนท าใหเกดการแยกตวมาสะสมสารประกอบทมเหลก ทงนรวมถงการเกดสารกอนกลมหรอมวลพอกของเหลกและแมงกานสออกไซด (บรเวณ NLI 7, NLI 9, NLM 10) และพลนไทต (บรเวณ KLM 21) (Watana et al., 2005)

รวมทงการสะสมสารแคลเซยมคารบอเนตในตอนลางของหนาตดดนบรเวณ NLI 9 ซงท าใหดนมสภาพเปนกลาง (ม pH 6.58-6.65) และมปรมาณแคลเซยมแลกเปลยนไดสง แสดงใหเหนวาบรเวณนมการชะละลายเกดขนนอย ไมพอทจะชะสารออกไปจากดน (Prasad and Power, 1997) สอดคลองกบปรมาณกรดทแลกเปลยนไดในชนดนทมคาต ามากและมความอมตวเบสสง การสะสมสารเขมขนของคารบอเนตในดนจะพบมากในบรเวณทมน าใตดนเคลอนทขนสงเปนบางครงคราว และเปนชวงเวลานานพอสมควร (เอบ, 2548) ซงสอดคลองกบการพบวาบรเวณนมน าใตดนเคลอนทอยในระดบตนมาก (10 เซนตเมตรจากผวหนาดน) และมกพบในบรเวณทเปนสวนต าของระบบ (Gerrard, 1992) ทงนน าใตดนนาจะเปนแหลงของสารคารบอเนตทมาสะสมในดนบรเวณน

ระดบและการขนลงของน าใตดนจะมอทธพลตอลกษณะและสมบตในหนาตดดนของดนไมเทากน และมผลตอการเจรญเตบโตของพชตางกน ซงเหนไดชดเจนในดนทลม โดยในแปลงยางพาราทไดผลด ซงมระดบน าใตดนทความลกตงแต 50 เซนตเมตรจากผวหนาดนลงไป ทกบรเวณดนมสพนเปนสเทาปนสอน ๆ รวมกบการมจดประสแดงเปนลกษณะเดน (บรเวณ KLI 17, NLI 7 และ RLM 7) แสดงวาดนมน าแชขงในหนาตดดนเปนระยะเวลาสนๆ และบางบรเวณ (NLM 10, RLI 3, RLM 7) ไมพบจดประในตอนบนของดนหนาตดดน บงชวาไมมน าแชขงในตอนบนของหนาตดดนชวงความลก 0-25/35 เซนตเมตร แตอยางไรกตาม บรเวณทไดผลดทมระดบน าใตดนอยตนกวา 1 เมตร จะเปนแปลงยางพาราในระยะกอนเปดกรด (KLI 17, RLI 3) มอาย ในชวง 3-5 ป ซงระบบรากหยงลกลงไมมาก แต เมอตนยางพารามอายมากขนระบบรากหยงลงลก อาจมผลกระทบตอการเจรญเตบโตของตนยางพาราได โดยมรายงานวา สวนยางพาราทปลกในพนทนาทมระดบน าใตดนประมาณ 50 เซนตเมตรจากผวหนาดน พบยางพาราสวนใหญยนตนตายเมออายระหวาง 7-10 ป (นลน และคณะ, 2549 อางโดย นชนารถ, 2552) สวนแปลงยางพาราทไดผลไมด (KLI 19, KLM 21, NLI 9, NLM 1, RLI 9, RLM 4) ซงมระดบน าใตดนตนมาก (10 เซนตเมตร) จนถงลกมากกวา 1 เมตรจากผวหนาดน ดนของบรเวณเหลานจะมสเทาและเทาออน และสวนใหญมจดประสน าตาลและเหลองตลอดหนาตดดน (รปท 3.2-3.4 และตารางท 3.3) เนองจากดนอยในสภาพทมน าแชขงนานหรอมชวงแหงสน ดงนน การปลกยางพาราในพนทลมนอกจากตองค านงถงระดบของน าใตดน ยงจ าเปนตองพจารณาการขนลงของระดบน าใตดนในชวงปทจะมผลตอระยะการแชขงของน าในดนบรเวณนน ๆ ดวย เนองจากการมน าแชขงนานในดนมผลตอปรมาณออกซเจนในดน จนสงผลตอการเจรญเตบโตของรากพช โดยไดมรายงานในไมยนตนบางชนดวา เมอปรมาณ

57

ออกซเจนในดนต ากวารอยละ 5 จะยบยงการเจรญเตบโตของรากตนโอค (Costello et al., 1991) น าแชขงนาน 1 เดอน ท าใหความยาวรากของตนกลวยลดลงรอยละ 48 (Aguilar et al., 2008) และน าแชขงนาน 3 เดอน ในลกษณะทวมผวหนาดนจะท าใหความยาวรากของตน spotted gum ลดลงรอยละ 98 แตหากน าแชขงเฉพาะในตอนลางทระดบต ากวา 25 เซนตเมตรจากผวหนาดน ท าใหความยาวรากของตน spotted gum ลดลงรอยละ 30 (Smith et al., 2001) อทธพลของน าแชขงในดนมผลกระทบตอการเจรญเตบโตทงทางใบและล าตนของพช ทงนระยะการทวมขงของน าตอการเจรญเตบโตของยางพารายงไมพบการศกษาในแปลงยางพาราทโตแลว แตมรายงานในตนกลายางพาราวา เมอใหน าแชขงนาน 2 วน สามารถยบยงพนทใบและน าหนกแหงของยางพารา (ศานต และวษณ, 2554) ซงการทวมขงของน านาน 2 วน จะท าใหปรมาณออกซเจนในดนลดลงอยางรวดเรวและหมดไปเมอน าขงตอเนองประมาณ 10 วน (Jenkinson and Franzmerier, 2006 อางโดย Brady and Weil, 2008) และการแชขงน านาน 5 วน จะเรมมผลกระทบตอการเจรญเตบโต และเมอน าขงตอเนองนาน 20 วน จะชงกการเจรญเตบโตในตนมะเฟอง (Ismail and Noor, 1996)

สมบตทางกายภาพและเคมของดนปลกยางพารา

ดนทศกษามเนอดนตงแตกลมเนอหยาบถงเนอละเอยด (รปท 3.5) แตกตางกนตามวตถตนก าเนดดน (Osher and Buol, 1998) และมความแปรปรวนของเนอดนภายในหนาตดดน (รปท 3.6-3.7) เนองจากความแตกตางในการตกตะกอนทบถมของตะกอนน าพาในแตละชวง (Gerrard, 1992) โดยสวนใหญอยในกลมเนอละเอยดและมปรมาณอนภาคดนเหนยวเพมขนในชนดนลาง สงผลใหดนสวนใหญมความหนาแนนรวมคอนขางสงโดยเฉพาะในชนดนลาง (รปท 3.8) รวมกบการมปรมาณอนทรยวตถนอยกวาในดนบน ทงนสงผลตอการเคลอนทของน าภายในดน ซงควบคมโดยปจจยทส าคญคอ ลกษณะเนอดน โดยทวไปดนเนอหยาบจะมการเคลอนทของน าในหนาตดดนเรวกวาดนเนอละเอยด (Butzer, 1976) และโครงสรางดนซงมผลตอปรมาณชองวางขนาดใหญและความตอเนองของชองวางในดน (Brady and Weil, 2008) ท าใหดนในบรเวณทลมสวนใหญมสภาพการน าน าชา โดยเฉพาะในชนดนลาง อยางไรกตาม ชนดนบนในบางบรเวณของดนทดอน (KUI 2) และทลมทงบรเวณทไดผลด (RLI 3) และไดผลไมด (KLM 21) มสภาพการน าน าของดนเรว (รปท 3.9) คาดวาเนองจากการมชองวางขนาดใหญทตอเนองซงทเกดจากกจกรรมของรากพชและไสเดอนดน

สมบตทางเคมของดนสอดคลองกบการพฒนาการของดน ทมการชะละลายสงและพฒนามานาน ท าใหดนมความเปนกรดจดตลอดหนาตดดน (ตารางท 3.4) แตอยในชวงทยางพาราสามารถเจรญเตบโตได (3.8-6.0) (นชนารถ, 2552; Yogaratnam, 2000) คาพเอชดนทวดไดจากน า

58

จะมคาสงกวาคาทวดไดจากสารละลายโพแทสเซยมคลอไรด (รปท 3.10) สวนใหญสงกวาประมาณหนงหนวย แสดงใหเหนวาผลรวมประจสทธของดนมผลลพธของประจในดนรวมเปนลบ (Sanchez, 1976) ปรมาณเบสแลกเปลยนไดอยในระดบต า (ตารางท 3.4) และปรมาณกรดแลกเปลยนไดในดน (รปท 3.14) บงชถงประสทธภาพของการชะละลายแคตไอออนสภาพดางและการแทนทของแคตไอออนในสภาพกรด ทพบสวนใหญในดนคอไฮโดรเจนและอะลมนมไอออน (Czepinska-Kaminska, 2003; Brady and Weil, 2008) และสมบตดานความอดมสมบรณของดน (อนทรยวตถ ฟอสฟอรสและโพแทสเซยมทเปนประโยชน ความจแลกเปลยนแคตไอออน และความอมตวเบส) มคาสวนใหญอยในระดบต า ซงเปนสมบตโดยทวไปในดนเขตรอน (Kanket et al., 2005; Watana et al., 2005; Thanachit et al., 2006; Navarrete et al., 2007) โดยเฉพาะสมบตดานการแลกเปลยนของดน สวนใหญถกควบคมโดยอนภาคขนาดดนเหนยวทเปนแรดนเหนยวเคโอลไนตจดเปนแรทมกจกรรมต า (อญชล, 2553: Kanket et al., 2005) ซงไดมรายงานลกษณะทางแรของดนในภาคใตทงในทดอนทมการใชประโยชนเปนสวนยางพาราและไมผล และทลมทใชประโยชนในการท านาขาว วามแรเคโอลไนตเปนแรเดนในอนภาคขนาดดนเหนยว (Trakoonyingcharoen, 2005; Watana, 2005)

เมอพจารณาปรมาณธาตอาหารตามระดบความเหมาะสมส าหรบยางพารา (นชนารถ, 2552) จากผลวเคราะหดนทางเคมของบรเวณชนดนบน (0-30 เซนตเมตร) จะเหนไดวา ดนสวนใหญมปรมาณธาตอาหารหลกอยในระดบต าโดยเฉพาะไนโตรเจน ซงในดนทกบรเวณมอยในปรมาณทไมเพยงพอตอความตองการของยางพารา ยกเวนทลมบรเวณ NLM 1 มไนโตรเจนอยในชวงทเหมาะสม (11-25 g kg-1) และปรมาณฟอสฟอรสทเปนประโยชนอยในชวงทเหมาะสม (11-30 mg kg-1) มเพยงในทลมบรเวณ KLI 17 และ NLI 7 โดยในชนดนลางของบรเวณเหลานมปรมาณฟอสฟอรสทเปนประโยชนอยในระดบต ามากนน คาดวาเปนผลเนองจากการใสป ย ท าใหเกดการสะสมของฟอสฟอรส เนองจากฟอสฟอรสเปนธาตทเคลอนยายไดยากในดนและโดยทวไปจะอยใกลกบบรเวณทใสลงไปในดน (Prasad and Power, 1997) มการสญเสยไปโดยการชะละลายและระเหดไดนอยมาก แตอาจสญเสยโดยการกรอนของผวหนาดน (Zhang et al., 2003; Hahn et al., 2012) นอกจากน ในหลายบรเวณยงคงมปรมาณโพแทสเซยมทเปนประโยชนทเพยงพอส าหรบยางพารา โดยในทดอนพบในบรเวณทเปนทดนตน (NUI 30) มชนวตถตนก าเนดดนทก าลงผพงสลายตวอยในระดบคอนขางตน (NUM 27) และดนมเนอละเอยด (RUI 29) สวนในดนทลมพบทงในบรเวณทไดผลด (KLI 17) และไดผลไมด (KLM 21, RLM 4) อยางไรกตาม ทลมบรเวณ NLI 7 และ RLI 9 มปรมาณโพแทสเซยมทเปนประโยชนอยในระดบสงเกนระดบทเหมาะสมส าหรบยางพารา แตในชนดนลางของบรเวณเหลานมปรมาณของโพแทสเซยมทเปนประโยชนอยในระดบต ามากนน คาดวาเปนผลจากการใสป ย แมวาโพแทสเซยมจะเปนธาตทเคลอนยายไดคอนขางงาย (Prasad

59

and Power, 1997) และอยในสภาพทมการชะละลายตอเนอง หากมการใสป ยโพแทชตอเนองในปรมาณมากสามารถท าใหมการสะสมอยในดนบนได (Yin and Vyn, 2004; Zhang et al., 2009) ซงอาจสงผลตอการดดใชธาตแมกนเซยมและแคลเซยมของยางพาราได

ปรมาณธาตอาหารรองในดนทดอนสวนใหญ พบวามปรมาณแคลเซยมและแมกนเซยมอยในระดบต ากวาระดบวกฤต (< 0.30 cmolc kg

-1) ซงไมเพยงพอส าหรบยางพารา ยกเวนบรเวณ RUI 29 มธาตทงสองอยในระดบเพยงพอ โดยมปรมาณเพมขนตามระดบความลกดนและสมพนธกบชนวตถตนก าเนดดน (ตารางท 3.4) ดงนนชนของตะกอนน าพาของบรเวณดงกลาวจงมแหลงทจะใหแคลเซยมและแมกนเซยมในดนเมอผพงสลายตว ในขณะทดนบรเวณทลมสวนใหญ มปรมาณแคลเซยมเพยงพอแตมกมปรมาณแมกนเซยมต ากวาระดบทยางพาราตองการ โดยพบทงบรเวณทไดผลดและไดผลไมด นอกจากน ทลมบรเวณ NLM 10 และ RLI 3 ซงเปนแปลงยางพาราทไดผลด มปรมาณธาตทงสองอยในปรมาณต ากวาระดบทเหมาะสมส าหรบยางพารา

แนวทางการจดการดนส าหรบการปลกยางพารา

เมอประเมนระดบความอดมสมบณของดนทศกษาโดยใชสมบตทางเคมบางประการ ท าใหดนทกบรเวณ (ยกเวน NLI 7 และ RLI 9) มความอดมสมบรณต า และมความเหมาะสมตามศกยภาพของดนอยในระดบด มขอจ ากดเพยงความอดมสมบรณของดน ดงนนจงจ าเปนตองเพมปรมาณธาตอาหารใหเพยงพอกบความตองการของยางพารา ป ยจงเปนสงจ าเปนเพอเพมการเจรญเตบโตและใหผลผลตของยางพาราอยางยงยน ซงตามค าแนะน าการใชป ยของสถาบนวจยยาง (นชนารถ, 2554) ส าหรบยางพารากอนเปดกรดทปลกในดนรวนเหนยวและดนรวนทราย ไดแนะน าป ยสตร 20-8-20 ในอตราป ยทใชแตกตางกนตามชนดเนอดนและอายของตนยางพารา สวนยางพาราหลงเปดกรดใชสตร 29-5-18 ในอตรา 1 กโลกรมตอตนตอป และเนองจากดนมปรมาณอนทรยวตถอยในระดบต า จงควรใสป ยอนทรยอตราอยางนอย 2 กโลกรมตอตนตอป รวมกบป ยเคมในอตราแนะน า นอกจากน ในบรเวณทมท งปรมาณแคลเซยมและแมกนเซยมต า (KUI 2, KUM 1, NUI 30, NUM 27, NLM 10 และ RLI 3) ควรเพมธาตทงสองในรปของปนโดโลไมท แตในหลายบรเวณทมแมกนเซยมต าเพยงอยางเดยว (KLM 26, KLM 21, NLI 7, NLI 9, NLM 1, RUM 25, RLM 7, RLI 9 และ RLM 4) อาจใสป ยแมกนเซยมในรปของแมกนเซยมซลเฟต หรอคเซอไรท (MgO) (นชนารถ, 2552) ส าหรบบรเวณ NLI 7 และ RLI 9 ดนมความอดมสมบรณปานกลาง และมความเหมาะสมตามศกยภาพอยในระดบดมาก แตอยางไรกตาม ควรเพมธาตในโตรเจนและแมกนเซยมในทงสองบรเวณ และฟอสฟอรสในบรเวณ RLI 9 ใหอยในระดบทเหมาะสมส าหรบยางพารา

60

จะเหนไดวาระดบธาตอาหารในดนของบรเวณทศกษาสวนใหญ มปรมาณต ากวาระดบทยางพาราตองการโดยเฉพาะธาตอาหารหลก โดยบรเวณลมจะพบทงในแปลงยางพาราทไดผลดและไดผลไมด และแปลงทไดผลไมดแตดนมความอมสมบรณปานกลางและมศกยภาพอยในระดบดมากซงพบในบรเวณ RLI 9 แสดงใหเหนวา ปรมาณธาตอาหารในดนไมไดเปนปจจยหลกทมอทธพลตอการเจรญเตบโตและใหผลผลตของยางพาราในดนทลม แตเปนระยะเวลาของการมน าแชขงบนผวดน เหนไดชดเจนในดนทลมบรเวณ NLI 7 ซงเปนแปลงทไดผลดมน าแชขงผวหนาดนเปนชวงสนกวาบรเวณทไดผลไมด และในแปลงทไดผลดบรเวณอนดงทไดกลาวไปแลวขางตน

อยางไรกตาม ดนในทลมทกบรเวณมสภาพปจจบนไมความเหมาะสมส าหรบปลกยางพาราอยางยงยน เนองจากมขอจ ากดรนแรงเรองการมน าแชขงบนผวดนในชวงฤดฝน และรองลงมาคอดนมสภาพการระบายน าเลว แตเนองจากการปลกยางพาราท ารายไดใหแกเกษตรกรไดมากกวาการปลกขาวในทลมเหลาน ท าใหมการขยายพนทปลกยางพาราไปในทลม ดวยเหตน การใชพนทลมในการปลกยางพารา ตองพจารณาระดบและการขนลงของน าใตดนในแตละพนท โดยหากพจารณาจากดนทศกษาบรเวณแปลงยางพาราทใดผลด พนทลมทนาจะมศกยภาพในการปลกยางพาราได ควรมน าใตดนอยในระดบลกกวา 50 เซนตเมตรจากผวดน และมน าแชขงผวหนาดนเปนชวงสนๆ ซงพบในบรเวณ KLI 17, KLM 26 และ NLI 7 หรอหากในตอนลางของดนมน าแชขงนานขน แตตอนบนของชนดนในชวง 0-25/35 เซนตเมตร ตองไมมน าแชขง ซงพบในบรเวณ NLM 10, RLI 3 และ RLM 7 แตควรเลอกพนธยางพาราทน ามาปลกใหเหมาะสมกบพนท โดยสถาบนวจยยาง (2554) ไดแนะน าพนธยางทปลกไดในพนททมระดบน าใตดนตน ไดแก พนธ BPM 24, PB 255 และ PB 260และตองมการปรบปรงพนทเพอควบคมระดบของน าใตดน และการระบายน าออกจากพนทปลกโดยเฉพาะในชวงฤดฝน เชน การยกรองและท าทางระบายน าออกจากพนทใหลกกวาระดบของน าใตดน ซงถอเปนการแกไขระดบงาย เกษตรกรลงทนแกไขไดดวยตวเอง รวมกบการเพมอนทรยวตถเพอปรบปรงลกษณะทางกายภาพของดนใหมความรวนซยขน เพอใหมการระบายน าและถายเทอากาศในตอนบนของดนดขน โดยเฉพาะทระดบความลก 0-30/40 เซนตเมตร ซงเปนบรเวณทรากยางพาราทปลกอยในพนทราบมความหนาแนนมาก (ราตร, 2535) โดยเฉพาะทระดบ 0-10 เซนตเมตร เปนชวงทมกจกรรมของรากยางพารามากทสดและลดลงตามความลกจนถงทระดบ 90 เซนตเมตร (George et al., 2009) ทงน การปรบปรงสภาพการระบายน าของพนทดงกลาวตองสามารถแกไขปญหาในระยะยาวได มเชนนนแลวจะเปนการสญเสยทางเศรษฐกจและเกดความไมยงยนในการใชพนท

ส าหรบบรเวณทลมทมระดบน าใตดนตนมากหรอลกกวา 1 เมตร แตในชวงหนงของปทน าใตดนเคลอนทขนสงและน าแชขงทงหนาตดดนเปนระยะเวลานาน ไมควรน ามาปลกยางพารา

61

เนองจากการปรบปรงพนทโดยการยกรอง และการควบคมระดบน าในรองน าไมใหสงหรอการระบายน าออก ตลอดจนการปองกนไมใหน าทวมขงในพนทตองลงทนสง และในระยะยาวหากขาดการจดการทดพออาจมปญหาได ซงมรายงานวา ยางพาราทปลกในพนทนาทมระดบน าใตดนตนกวา 50 เซนตเมตรจากผวดน ยนตนตายเมออายระหวาง 2-5 ป ขนอยกบการระบายน าออกจากแปลงปลก (นลน และคณะ, 2549 อางโดย นชนารถ, 2552)

สรป

การศกษาสภาพแวดลอมเชงพนท ลกษณะสณฐาน และสมบตทางกายภาพและเคมในดนปลกยางพารา พบวาดนในพนทดอนมสภาพภมประเทศทเปนลกคลนลอนลาดถงลอนชนในระบบของทลาดเชงเขาและตะพกล าน า มวตถตนก าเนดดนแตกตางกนตามลกษณะภมประเทศ ไดแก เศษหนเชงเขา วสดตกคางของหนทรายและตะกอนน าพา และมระดบน าใตดนลกมากกวา 100 เซนตเมตรจากผวหนาดน ลกษณะดนเปนดนลก มพฒนาการสง ยกเวนบรเวณทเปนลกคลนลอนชนจะเปนดนตน มกรวดปนมากและดนมพฒนาการต า ดนมสน าตาลถงน าตาลปนเหลองหรอสมปนเหลอง ไมพบจดประในหนาตดดน มสภาพการระบายน าด ยกเวนดนในทราบลกคลนลอนลาดตะกอนน าพามการระบายน าดปานกลาง พบจดประในตอนลางของดนเนองจากอทธพลจากการขนลงของน าใตดน ดนปลกยางพาราในพนทลมมสภาพภมประเทศเปนทราบหรอเกอบราบอยในระบบของตะพกล าน าและสวนใหญเปนตะพกขนต า ดนทกบรเวณมวตถตนก าเนดดนเปนตะกอนน าพา ระดบน าใตดนในบรเวณทลมไดผลดพบทระดบ 50 เซนตเมตรลงไปถงลกมากกวา 150 เซนตเมตร และบรเวณทลมไดผลไมดจะมระดบน าใตดนตงแต 10-113 เซนตเมตรจากผวหนาดน ลกษณะดนเปนดนลก มพฒนาการสง บางบรเวณพบการสะสมสารเขมขนของเหลกและแมงกานสออกไซด และแคลเซยมคารบอเนต และชนพลนไทตหรอศลาแลงออน สดนในทลมมสออนกวาดนทดอน ในลกษณะสเทาและมจดประในหนาตดดนเนองจากการระบายน าเลว มน าแชขงในดนในชวงหนงของป โดยบรเวณทลมไดผลด ลกษณะสดนและจดประจะแสดงถงการมน าแชขงในหนาตดดนเปนระยะเวลาสน ๆ หรอไมมน าแชขงในตอนบนของหนาตดดนทชวงความลก 0-25/35 เซนตเมตร สวนแปลงทลมไดผลไมดจะมสภาพน าแชขงนานหรอมชวงแหงสน

เนอดนในบรเวณทดนดอนสวนใหญ มเนอหยาบกวาดนในบรเวณทลม ดนสวนใหญมความหนาแนนรวมคอนขางสงและชนดนลางมคาสงกวาดนบน มสภาพน าน าชาและมแนวโนมลดลงในชนดนลางโดยดนทดอนมสภาพน าน าเรวกวาดนทลม สมบตทางเคมของดน โดยทวไปดนมสภาพเปนกรด มปรมาณไนโตรเจนทงหมดในดนอยในระดบต า สมบตดานความอดมสมบรณของดน ไดแก

62

อนทรยวตถ ฟอสฟอรสและโพแทสเซยมทเปนประโยชน ความจแลกเปลยนแคตไอออน และความอมตวเบส มคาสวนใหญอยในระดบต า ดงนน ดนสวนใหญทงในทดอนและทลมจงมปรมาณธาตอาหารหลกอยในระดบต าไมเพยงพอตอความตองการของยางพาราโดยเฉพาะไนโตรเจน ปรมาณธาตอาหารรอง ไดแก แคลเซยมและแมกนเซยม ในดนทดอนสวนใหญมไมเพยงพอส าหรบยางพารา ในขณะดนทลมสวนใหญ มปรมาณแคลเซยมเพยงพอแตมกมปรมาณแมกนเซยมต ากวาระดบทยางพาราตองการ

ผลการประเมนความอมสมบรณของดน พบวาดนทงในสภาพทดอนและทลมมความอดมสมบรณอยในระดบต า ยกเวนดนทลมบรเวณ NLI 7 และ RLI 9 จะมความอดมสมบรณในระดบปานกลาง ความเหมาะสมของดนส าหรบปลกยางพาราตามสภาพปจบน พบวาดนทดอนสวนใหญมความเหมาะสมในระดบเหมาะสมด มขอจ ากดเพยงความอดมสมบรณของดนต า แตบรเวณทเปนดนลกปานกลางมชนหนผจะมความเหมาะสมปานกลาง และบรเวณทเปนดนตนจดอยในระดบไมคอยเหมาะสม ดนทลมทกบรเวณมสภาพไมเหมาะสมส าหรบยางพารา มขอจ ากดรนแรงเรองการมน าแชขงบนผวดน รองลงมาคอ ดนมสภาพการระบายน าเลว แตหากดนมการระบายน าคอนขางเลว จดวาดนจะมความเหมาะสมปานกลาง อยางไรกตาม ความเหมาะสมตามศกยภาพของดนทงทดอนและทลม พบวาอยในระดบด มขอจ ากดเพยงความอดมสมบรณของดนต า แตบรเวณทลมซงดนมความอดมสมบรณปานกลางจะมความเหมาะสมตามศกยภาพในระดบดมาก

63

บทท 4 สถานะธาตอาหารกบการเจรญเตบโตและผลผลตของยางพารา

ทปลกในทลมและทดอน

ค าน า

ยางพาราเปนพชเศรษฐกจทส าคญของประเทศไทย โดยทประเทศไทยเปนผผลตและสงออกยางพาราเปนอนดบหนงของโลก เมอป พ.ศ. 2554 ไทยสงออกยางพาราจ านวน 2.77 ลานตน (ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2555ก.) คดเปนมลคา 440,890 ลานบาท (ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2555ข.) ประเทศไทยเรมปลกยางครงแรกในป พ.ศ. 2442-2444 โดยพระยารษฎานประดษฐมหศภกด (คอซมบ ณ ระนอง) เจาเมองตรงในขณะนนไดน าเมลดยางพาราจากรฐเปรค ประเทศมาเลเซยมาปลกทอ าเภอกนตง จงหวดตรง จากนนกไดมการขยายพนทปลกยางไปทวทง 14 จงหวดในภาคใต และ 3 จงหวดในภาคตะวนออก ในปจจบนไดมการขยายพนทไปปลกในภาคกลาง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคเหนอ ในป พ.ศ. 2554 ประเทศไทยมพนทปลกยาง 18,761,231 ลานไร (ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2555ก.) พนททเหมาะสมส าหรบปลกยางพารา ควรสงจากระดบน าทะเลไมเกน 600 เมตร เปนพนททม ความลาดชนไมเกน 35 องศา เปนดนรวนเหนยวถงดนรวนทรายและไมเปนดนทมผลจากเกลอ หนาดนลกไมนอยกวา 1 เมตร มการระบายน าด มระดบน าใตดนต ากวาผวดนมากกวา 1 เมตร (สถาบนวจยยาง, 2550) อยางไรกตาม ความตองการใชยางของโลกเพมขน ท าใหราคายางสงขนอยางตอเนองตงแตป พ.ศ. 2544 ท าใหมการขยายพนทปลกยางมากขน โดยพนทเหลานนอาจไมเหมาะสมตอการปลกยาง เชน เปนดนทราย มอนทรยวตถต ากวารอยละ 1 เปนดนทมช นลกรง (นชนารถ, 2548) นอกจากนน ยงพบปญหาการปลกยางพาราในพนทนาเดมจงหวดพทลง ทงพนทนาลมและนาทดอนซงเปนพนทไมเหมาะสมตอการปลกยางพาราเนองจากมระดบน าใตดนอยใกลผวดนมาก โดยเฉพาะในนาลมทมระดบน าใตดนสงกวา 50 เซนตเมตรจากผวดน มรายงานโดยส านกงานเกษตรจงหวดพทลงวา ในป พ.ศ. 2549 จงหวดพทลงมพนทปลกยางพารา 1.4 ลานไร โดยเปนพนทปลกยางในทนาเดม 87,617 ไร (ชมสนธ, 2553)

ยางพาราทปลกในพนทไมเหมาะสมจะท าใหตนยางเจรญเตบโตชาและเปดกรดใหชากวายางพาราทปลกในพนททเหมาะสม การเจรญเตบโตขนอยกบพนธยางและพนทปลกยางซงคลอบคลมถงดนและภมอากาศ จากการทดสอบปลกยางในหลายพนท พบวา ในเขตภมอากาศท 3 ซงเปนเขตทมศกยภาพคอนขางต า ถาปลกตามวธการปกตรวมกบการปลกพชคลมดน ตนยางอาจเปดกรดไดเมออาย 8 ป 6 เดอน แตถาปลกในสภาพดนดและมการจดการทด ตนยาง

64

อาจเปดกรดไดเมออาย 7 ป (สจนต และคณะ, 2536) ปญหาหลกของการปลกยางพาราในทลม คอ การมระดบน าใตดนตน ยางพาราเปนพชทชอบดนทมการระบายน าดถงคอนขางด ไมชอบน าทวมขง ในระยะ 1-3 ปแรกของการปลกในทลมตนยางพาราสามารถเจรญเตบโตไดด เนองจากระดบน าใตดนอยตนท าใหตนยางพาราไดรบความชน และสามารถดดใชธาตอาหารตลอดจนเจรญเตบโตไดอยางเตมท แตเมอตนยางพาราโตขน ระบบรากมการพฒนาและขยายหยงลงไปในดนไดเพมขน กจะท าใหเกดการจ ากดของระบบรากเนองจากแชขงอย ในน า สงผลใหรากพชขาดออกซเจน ดงนน จงมการเจรญเตบโตชา ใหผลผลตต ากวาปกต หรออาจรนแรงอาจท าใหยนตนตาย โดยยางพาราทปลกในพนทนาดอนสวนใหญจะยนตนตายเมออายไมเกน 7-10 ป สวนยางพาราทปลกในพนทนาลมจะยนตนตายเมออาย 2-5 ป (ปราโมทย และคณะ, 2527; ชมสนธ, 2553) นอกจากนน ยางพาราทปลกในพนทลมยงมโอกาสเกดโรครากขาว และมโอกาสรนแรงของโรคสงกวาในดนทมการระบายน าดประมาณ 21 เปอรเซนต (ปราโมทย และสมเจตน, 2530)

มรายงานวา ในประเทศไทยป พ.ศ. 2551/2552 มพนทนา 78,619,362 ไร และพนทนาราง 1,340,914 ไร ส าหรบในภาคใตมพนทนาในป พ.ศ. 2551/2552 จ านวน 2,060.739 ไร และมพนทนาราง 600,136 ไร (กรมพฒนาทดน, 2553) ในพนทนารางในภาคใตสวนใหญเปนพนทนาทมปรมาณน านอยท าใหปลกขาวไมไดผล เกษตรสวนใหญจงใชพนทดงกลาวปลกยางพารา ส าหรบจงหวดสงขลามพนทปลกยาง 1.44 ลานไร คดเปนรอยละ 8.52 ของพนทปลกยางทงประเทศ (สถาบนวจยยาง, 2553) และมการขยายพนทปลกยางพาราในทลมอยางตอเนอง มการศกษาการเจรญเตบโต และผลผลตของยางพาราในพนทนารางและทดอนในอ าเภอเขาชยสน จงหวดพทลง พบวา ยางพารามการเจรญเตบโต ผลผลต ปรมาณรดวซไธออล (reduced thiol) ในน ายาง เปอรเซนตเนอยางแหง น าหนกสด เสนรอบวงของล าตน และความยาวรากต ากวายางพาราทปลกในทดอนในบรเวณเดยวกน (ระว และอบรอเฮม, 2553) แมนวาการปลกยางพาราในทลมหรอนารางจะไมเหมาะสม แตเกษตรกรโดยทวไปในภาคใตมกจะน าพนทดงกลาวมาใชปลกยางพารา โดยในบางพนทกไดผลใกลเคยงกบทดอน แตในหลายพนทกไดผลไมด ดงนน จงท าการศกษาถงสถานะธาตอาหารในดนและในใบ รวมทงสมบตทวไปของดนกบการเจรญเตบโตและผลผลตของยางพาราทปลกในทลมทไดผลดและไมดเทยบกบในทดอนบรเวณใกลเคยงกน เพอเปนแนวทางในการจดการดนในทลมใหเหมาะสมตอการปลกยางพารามากขน

วธการศกษา

ศกษาการเจรญเตบโตและผลผลตของยางพาราทปลกในทล ม (นาราง) และทดอนในจงหวดสงขลา โดยส ารวจสวนยางพาราบรเวณอ าเภอคลองหอยโขง นาทว และรตภม ใน

65

จงหวดสงขลา เพอคดเลอกสวนยางพาราพนธ RRIM 600 ทปลกในทล มและทดอน โดยพจารณาจากสภาพท การเจรญเตบโตโดยทวไป และขนาดเสนรอบวงล าตน ประกอบดวย 1) แปลงทลมไดผลด 2) แปลงทลมไดผลไมด และ 3) แปลงทดอน โดยมทงแปลงในระยะกอนเปดกรด (อาย 4 ป) และหลงเปดกรด (อาย 9 ป) อยางละ 1 แปลง ท า 3 ซ า โดยใชอ าเภอละ 1 ซ า รวมทงหมด 18 แปลง ท าการศกษาสภาพพนทและลกษณะทวไปของดน เกบตวอยางดน ใบ น ายาง และบนทกขอมลการเจรญเตบโตและผลผลตน ายางดงน

การเกบตวอยางและวเคราะหดน ท าการเกบตวอยางดนโดยไมถกรบกวนทระดบความลก 0-30 และ 30-60 เซนตเมตรจากผวดน โดยใชกระบอกเกบดนระดบความลกละ 2 ตวอยางตอแปลง เพอน าไปวดคาสภาพน าน าของดนทอมตวดวยน าโดยใช variable head method (Klute and Dirksen, 1986) และความหนาแนนรวมโดย core method (Gee and Bauder, 1986) และเกบดนทความลก 0-30 และ 30-60 เซนตเมตร (นชนารถ, 2551) โดยใชสวานเจาะดนแปลงละ 9 จด จดละประมาณ 300 กรม โดยสมเกบแบบ X-Shape น าดนทไดจากแตละจดมาคลกเคลากน แลวแบงดนทไดในแตละระดบตามความลกมาประมาณ 1 กโลกรม เพอเปนตวแทนของแตละแปลง หลงจากนนน าดนไปผงใหแหงในทรม แลวรอนผานตะแกรงขนาดชองเปด 2 มลลเมตร เกบตวอยางดนทไดใสกระปองพลาสตกส าหรบน าไปวเคราะห สมบตทางกายภาพและเคมบางประการในหองปฏบตการ ไดแก เนอดน (hydrometer method) (คณาจารยภาควชาธรณศาสตร, 2553) ความเปนกรดเปนดางและสภาพการน าไฟฟา (ดน : น า = 1 : 5) อนทรยวตถ (Walkley-Black method) ฟอสฟอรสทเปนประโยชน (Bray II method) โพแทสเซยม แคลเซยม แมกนเซยม และโซเดยมทแลกเปลยนได (NH4OAc extraction) และความจแลกเปลยนแคตไอออน (ammonium saturation method) ตามคมอการวเคราะหดนและพช (จ าเปน, 2547) นอกจากนน วดระดบน าใตดนเดอนละ 2 ครง และเกบดนทระดบความลก 0-15, 15-30, 30-45 และ 45-60 เซนตเมตร โดยเกบหางจากตน 1 เมตร สวนละ 5 จดในชวงฤดฝน (พ.ย. 54) และชวงฤดแลง (เม.ย. 55) เพอน ามาลางและอบหาน าหนกแหงของราก และบดรากเพอวเคราะหแมงกานสโดยการยอยดวยกรดไนทรกผสมเพอรคลอรก (HNO3-HClO4 = 3:1) และวดดวยวธการดดกลนแสงของอะตอม (atomic absorption spectrophotometry)

การเกบตวอยางและวเคราะหธาตอาหารในใบ เกบตวอยางใบหลงจากยางพาราผลดใบแลว 4 เดอน โดยเกบจากหลงใสป ยแลวอยางนอย 70 วน (นชนารถ, 2552) ในแตละแปลงเกบใบจากตนยาง 9 ตน ตนละ 4-6 ใบ ยางพารากอนเปดกรด ใบทเกบตองเปนกงทอยในรมเงาทงสองขางของทรงพม สวนยางพาราทเปดกรดแลวใบทเกบเปนใบของกงในรมระหวางแถว โดยเกบใบยางพาราทต าแหนงคลางหรอใบท 1 และ 2 ของฉตรแรก และเกบใบจากบรเวณตนยางพาราทท าการเกบดน เกบใบใสถงกระดาษส าหรบเกบตวอยางพช หลงจากนนน าใบมาเชดก าจดฝน และอบทอณหภม 70o C ประมาณ 2-3 วน เมอตวอยางแหงน าไปบด

66

ดวยเครองบดตวอยางพชผานตะแกรงขนาด 20 เมช (mesh) เกบไวในถงกระดาษ ส าหรบน าไปวเคราะหธาตอาหาร โดยยอยดวยกรดซลฟวรก (H2SO4) และกลนหาไนโตรเจน (Kjeldahl method) ยอยดวยกรดไนทรกผสมเพอรคลอรก ส าหรบวเคราะหฟอสฟอรสโดยท าใหเกดสดวยวธวาเนโดโมลบเดต (vanadomolybdate method) วเคราะหโพแทสเซยมโดยใชหลกการเปลงแสงของอะตอม (atomic emission spectrophotometry) วเคราะหแคลเซยม แมกนเซยม เหลก แมงกานส ทองแดง และสงกะส โดยวธการดดกลนแสงของอะตอม สวนก ามะถนโดยวธวดความขน (turbidimetric method) ตามคมอการวเคราะหดนและพช (จ าเปน, 2547)

การเกบตวอยางและวเคราะหน ายาง ท าการเกบในชวงเชา (6.00-12.00 น.) โดยเกบในชวงฤดฝน (ต.ค. 2554) และในชวงฤดแลง (ม.ย. 2555) ในระยะกอนใสป ยจากตนยางพาราทท าการเกบใบตนละ 2 มลลลตร (ประมาณ 30 หยด) จ านวน 9 ตน โดยใชเหลกปลายแหลมเจาะท ามมประมาณ 30 องศากบตนยางพารา หากเปนยางพารากอนเปดกรดจะท าการเจาะทความสง 150 เซนตเมตร จากผวดน สวนยางพาราทเปดกรดแลวเจาะจากใตรอยกรดลงมา 5 เซนตเมตร แลวใชหลอดพลาสตกสอดเขาไปเพอล าเลยงน ายาง ปลอยน ายาง 2-3 หยดแรกทง รองรบน ายางดวยหลอดแกวขนาด 15 X 60 มลลเมตร ทใสอยในภาชนะทบรรจน าแขงเพอปองกนการเปลยนแปลงของปรมาณซโครสในน ายาง น าน ายางทเกบไดจาก 9 ตนมาผสมใหเขากน แลวน าไปวเคราะหองคประกอบทางชวะเคม และธาตอาหารในน ายาง

การวเคราะหองคประกอบทางชวเคม จะท าการตกตะกอนเนอยางทนทในแปลง โดยการปเปตน ายาง 2 มลลลตร ใสขวดแกว เตมทซเอ (trichloroacetic acid) (2.5 % w/v TCA + 0.01 %w/v EDTA) ลงไป 18 มลลลตร จากนนเขยาใหเนอยางจบตวกน แลวกรองเพอน าเนอยางทไดไปรดใหบาง และอบทอณหภม 75 องศาเซลเซยส เพอหาน าหนกยางแหง สวนของเหลวทกรองไดเรยกวา เซรม (serum) น าไปเกบในกระตกน าแขงเพอน าไปวเคราะห ซโครส ไทออล และธาตอาหาร วเคระหซโครสโดยวธท าใหเกดสดวยแอนโทรน (antrone method) ในสภาพทเปนกรด เพอใหน าตาลซโครสเกดการสลายตวไดฟรคโทส (fructose) ซงท าปฏกรยาอยางรวดเรวกบแอนโทรน และน าตาลกลโกส (glucose) ทตองน าไปอนในอางน าควบคมอณหภม เพอใหปฏกรยาเกดไดดขน (พเยาว และคณะ, 2546) สวนไทออลใชวธท าใหเกดสเหลอง ดวยวธ Acid dinitro-dithio-dibenzoic โดยการเตม Dithionitrobenzoic acid (DTNB) เพอท าปฏกรยากบ Reduced thiol (R-SH) ซงมอยในเซรมน ายางเกดเปน 2-nitro-5-thiobenzoate (NTB-) ซงแตกตวได NTB2- dianion ทมสเหลองแลววดคาการดดกลนแสงดวยเครองวสเบลสเปกโทรโฟโตมเตอร (Visible Spectrophotometer) เทยบกบสารละลายมาตรฐาน (Owens and belcher, 1965) สวนธาตอนๆ ไดแก อนนทรยฟอสฟอรส จะน าไปท าใหเกดสโดยวธวาเนโดโมลบเดตและวดคาการดดกลนแสงดวยเครองวสเบลสเปกโทรโฟโตมเตอรเทยบกบสารละลายมาตรฐาน ส าหรบธาตโพแทสเซยม และแมกนเซยมน าไปวเคราะห

67

หาปรมาณโดยเครองอะตอมมกแอบซอบชนสเปกโทรโฟโตมเตอร (atomic absorption spectrophotometer) โดยใชเทคนคการเปลงแสงและการดดกลนแสงตามล าดบ ตามคมอการวเคราะหดนและพช (จ าเปน, 2547)

การเจรญเตบโตและผลผลต วดขนาดเสนรอบวงล าตนยางพาราทเปดกรดแลวทระดบความสง 170 เซนตเมตรจากผวดนแปลงละ 50 ตน บนทกขอมลผลผลตน ายางสดและของแขงทงหมดเดอนละ 2 ครง รวมทงชงน าหนกสดน ายางสดในฤดแลงและฤดฝน สวนแปลงกอนเปดกรดวดทความสง 150 เซนตเมตรจากผวดน นอกจากนน วดขนาดเสนรอบวงล าตนทอยเหนอรอยเทาชาง 20 เซนตเมตร ทงในยางพารากอนและหลงเปดกรด เพอประเมนน าหนกไมยางสด (กฤษดา, 2548) ปละ 2 ครง

การวเคราะหขอมล น าขอมลการวเคราะหดน พช และน ายางจากแปลงยางทปลกในทดอน ทลมทไดผลด และทลมทไดผลไมดไปวเคราะหความแปรปรวนตามแผนการทดลองแบบสมในบลอคสมบรณโดยใชอ าเภอเปนบลอคและเปรยบเทยบคาเฉลย โดยแยกกนระหวางยางกอนเปดกรดและหลงเปดกรด

ผลการศกษา

จากผลการศกษาเปรยบเทยบสภาพพนท ระดบน าใตดน สมบตของดน การเจรญเตบโตและผลผลตยางพารา ธาตอาหารในใบและน ายางในแปลงทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด ไดผลดงน สภาพทวไปของพนทและลกษะทวไปของดน

สภาพพนทในแปลงยางพารากอนเปดกรดทท าการศกษา พบวา ในแปลงทดอนมความลาดชนและระดบความสงจากน าทะเลมากกวาในแปลงทล มไดผลดและทล มไดผลไมด (ตารางท 4.1) สภาพพนทเปนตะพกล าน าระดบต า (low alluvial terrace) เชงเขา (foot slope) และทราบตะกอนน าพาในสภาพลกคลนลอนลาด (alluvial undulating plain) ในขณะทในทลมทงในแปลงทไดผลดและไมดมสภาพพนทเปนตะพกล าน าระดบต า

ลกษณะเดนของดนในแปลงทดอนในอ าเภอคลองหอยโขง คอ เปนดนทเกดจากตะกอนน าพาเกา (old alluvium) เปนดนลก เนอดนเปนดนรวนเหนยวปนทราย มการระบายน าด มสภาพเปนกรดจดมาก (pH 4.5-5.0) ในอ าเภอรตภมเปนดนทเกดจากตะกอนน าพา (alluvium) เปนดนเหนยวลกมากและพบจดประสน าตาลตงแตความลก 25 เซนตเมตร ดนมสภาพเปนกรดจดถงกรดจดมาก (pH 4.5-5.5) ในขณะทดนทดอนในอ าเภอนาทวเปนดนทเกดจากเศษหนเชงเขา (colluvium) ของหนทรายและหนควอรตไซต มลกษณะเปนดนตน (40 ซม.) เปนดนรวนปนเหนยวมกอนกรวดปน มการระบายน าดและมสภาพเปนกรดจดมาก สวน

68

ในแปลงทลมทไดผลดและไมดในทง 3 อ าเภอเปนดนทเกดจากตะกอนน าพา ดนลกมาก สวนใหญเปนดนเหนยวหรอดนรวนเหนยว ดนมการระบายน าเลว ดนสวนใหญมสภาพเปนกรดถงกรดจดมาก ในแปลงทลมไดผลไมดจะพบจดประสน าตาลหรอน าตาลปนแดงทเกดจากน าขงในระดบทใกลผวดนมากกวาในแปลงทลมทไดผลด

สภาพพนทในแปลงยางพาราหลงเปดกรดทท าการศกษา พบวา ในแปลงทดอนมความลาดชนและระดบความสงจากน าทะเลมากกวาในทลมไดผลดและทลมไดผลไมด (ตารางท 4.2) เชนเดยวกบในแปลงยางพารากอนเปดกรด สภาพพนทดอนในอ าเภอคลองหอยโขง นาทว และรตภม เปนตะพกล าน าตอนบน (higher part of alluvium terrace) สวนบนเชงเขา (upper part of foot slope) และพนทลกคลนลอนลาด (residual undulating plain) ตามล าดบ ในขณะทในแปลงทลมทไดผลดและไมดเปนตะพกล าน าระดบต า

ลกษณะเดนของดนในแปลงยางพาราหลงเปดกรด คอ ในแปลงทดอนในอ าเภอคลองหอยโขงเปนดนทเกดจากตะกอนน าพาเกา (old alluvium) เปนดนลก เนอดนเปนดนรวนปนทราย มการระบายน าด ดนมสภาพเปนกรดจดถงจดมาก ในอ าเภอนาทวเปนดนทเกดจากการผพงอย กบทของหนทรายปนอย กบหนควอรตไซต (residuum derived from sandstone/quartzite) เปนดนลกปานกลาง เนอดนเปนดนรวนเหนยว มการระบายน าด มสภาพเปนกรดจดมาก สวนในอ าเภอรตภมเปนดนทเกดจากการผพงอยกบทของหนทราย เปนดนลก เนอดนเปนดนรวนปนทราย มการระบายน าด ดนมสภาพเปนกรดจดถงกรดปานกลาง (pH 5.5-6.0) ส าหรบดนในทลมทงแปลงทไดผลดและไมดเกดจากตะกอนน าพา เปนดนลก มเนอดนเปนดนเหนยว รวนเหนยว หรอรวนเหนยวปนทราย ดนมการระบายน าเลว มชนสะสมดนเหนยวในหนาตดดน ดนมสภาพการขงน าและระดบน าใตดนอยตน พบจดประในแปลงทลมทไดผลดอยลกกวาในแปลงทไดผลไมด ในแปลงทลมทไดผลไมดสวนใหญพบจดประภายในระดบความลกตงแต 30 เซนตเมตร คอนขางมาก

69

ตารางท 4.1 สภาพแวดลอมเชงพนทและลกษณะเดนของดนบรเวณแปลงยางพารากอนเปดกรดในแปลงทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด ลกษณะพนท อ าเภอ พกดภมศาสตร ความลาดชน

(%) ระดบความสง (ม.)

ภมลกษณ วตถตนก าเนดดน ลกษณะเดนของดน

ทดอน คลองหอยโขง 47 0653762 E 0757603 N

4 44 Low terrace Old alluvium เปนดนลก ดนรวนเหนยวปนทราย สน าตาลตลอดหนาตดดน การระบายน าด ดนมสภาพเปนกรดจดมาก (pH 4.5-5.0)

นาทว 47 0681579 E 0746722 N

9 58 Footslope Colluvium of sandstone and quartzite rocks

เปนดนตน ความลกของชนดน 40 เซนตเมตร พบกอนกรวดปน ดนรวนปนเหนยวสน าตาลปนเหลอง สวนดนลางเปนดนเหนยว สสมและสสมเหลอง การระบายน าด ดนมสภาพเปนกรดจดมาก (pH 4.5)

รตภม 47 0643963 E 0784660 N

4 38 Alluvial undulating plain

Alluvium เปนดนลกมาก ดนเหนยว สน าตาลปนเทาหรอสเทาปนน าตาล ชนดนลางพบจดประสสมและสน าตาลทระดบความลกตงแต 25 เซนตเมตร ปฏกรยาเปนกรดจดมากถงกรดจด (pH 4.5-5.5)

ทลมไดผลด คลองหอยโขง 47 0656784 E 0762113 N

1 18 Low terrace Alluvium เปนดนลกมาก ดนเหนยว สสมเหลองและสน าตาลปนเทา พบจดประสน าตาลปนเหลองและสน าตาลปนแดงทเกดจากรากเลกนอยภายใน 0-32 เซนตเมตร และพบจดประสน าตาลปนแดงทเกดจากน าขงปานกลางตงแตความลก 32 เซนตเมตร ดนมการระบายน าเลว ดนมสภาพเปนกรดจดมาก (pH 4.5-5.0)

นาทว 47 0685580 E 0747415 N

2 28 Low terrace Alluvium เปนดนลกมาก ดนรวนเหนยว สเทาปนน าตาล พบจดประทเกดจากราก สน าตาลลปนแดงเลกนอยภายใน 0-32 เซนตเมตร และพบจดประสสมทเกดจากน าขงปรมาณคอนขางมากตงแตความลก 32 เซนตเมตร การระบายน าเลว ชนดนลางทระดบความลกตงแต 110 เซนตเมตร พบสารกอนกลมและมวลสารพอกของเหลกและแมงกานสออกไซด ดนมสภาพเปนกรดจดมาก (pH 4.0-5.0)

รตภม 47 0640107 E 0787150 N

1 22 Erosional low terrace

Local alluvium over residuum derived from sandstone

เปนดนลกมาก ดนรวนปนทราย สน าตาลปนเทา สวนดนลางเปนดนรวนเหนยวปนทราย มสเทา พบจดประสน าตาลปนเหลองและสสมเหลองปานกลางทเกดจากน าขงตงแตความลก 35 เซนตเมตร ดนมการระบายน าเลว ดนมสภาพเปนกรดจดมาก (pH 4.5-5.0)

ทลมไดผลไมด คลองหอยโขง 47 0656924 E 0762420 N

1 18 Low terrace Alluvium เปนดนลกมาก ดนเหนยวปนทรายแปง สเทาปนน าตาล พบจดประสน าตาลปานกลางทระดบความลก 0-32 เซนตเมตร สวนดนลาง มสเทาปนเหลอง พบจดประสน าตาลปนเหลองปรมาณมากทระดบความลกตงแต 32 เซนตเมตร การระบายน าเลว ดนมสภาพเปนกรดจดมาก (pH 4.5)

นาทว 47 0686096 E 0747484 N

1 27 Low terrace Alluvium เปนดนลกมาก ดนรวนเหนยว สสมเหลองและสเทาปนน าตาล การระบายน าเลว พบจดประทเกดจากน าขงสสมปานกลางทระดบความลก 0-30 เซนตเมตร สวนดนลางสเทา พบจดประสน าตาลปนแดงและสสมปรมาณนอยถงคอนขางมากทระดบความลก 30-79 เซนตเมตร และพบสารกอนกลมของเหลกและแมงกานสออกไซด และแคลเซยมคารบอเนต ทระดบความลก 79-130 เซนตเมตร ดนมสภาพเปนดางปานกลาง (pH 8.0)

รตภม 47 0640137 E 0787838 N

1 31 Low terrace Alluvium เปนดนลกมาก ดนเหนยว สเทาปนน าตาล พบจดประสน าตาลมากและสน าตาลปนแดงปานกลาง สวนดนลางเปนดนเหนยวปนทรายแปง มสเทา พบจดประสน าตาลปนเหลองและสน าตาลปนแดงปรมาณคอนขางมากตลอดหนาตดดน การระบายน าเลว ดนมสภาพเปนกรดจดมากถงกรดจด (pH 4.5-5.5)

70

ตารางท 4.2 สภาพแวดลอมเชงพนทและลกษณะเดนของดนบรเวณแปลงยางพาราหลงเปดกรดในแปลงทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด

ลกษณะพนท อ าเภอ พกดภมศาสตร ความลาดชน (%)

ระดบความสง (ม.)

ภมลกษณ วตถตนก าเนดดน ลกษณะเดนของดน

ทดอน คลองหอยโขง 47 0653761 N 0757567 E

4 44 Higher part of alluvial terrace

Old alluvium เปนดนลก ดนรวนปนทราย สน าตาลในชนดนบน และสน าตาลปนเหลองในชนดนลาง การระบายน าด ดนมสภาพเปนกรดจดมากถงกรดจด (pH 4.5-5.5)

นาทว 47 0681619 N 0746512 E

8 67 Upper part of foot slope

Residuum derived from sandstone/ quartzite

เปนดนลกปานกลาง พบกอนกรวดทระดบความลกตงแต 60 เซนตเมตร ดนรวนเหนยว สน าตาลปนเหลอง สวนดนลางเปนดนเหนยว สน าตาลปนเหลองและสสม การระบายน าด ดนมสภาพเปนกรดจดมาก (pH 4.5)

รตภม 47 0643842 N 0784682 E

4 47 Residual undulating plain

Residuum derived from sandstone

เปนดนลก มกอนกรวดในชนดนลางลก ทระดบความลกตงแต 105 เซนตเมตร ดนรวนปนทราย สน าตาลและสน าตาลปนเหลอง การระบายน าด ดนมสภาพเปนกรดจดถงกรดปานกลาง (pH 5.5-6.0)

ทลมไดผลด คลองหอยโขง 47 0657222 N 0762441 E

1 24 Low terrace Alluvium เปนดนลก ดนเหนยว สน าตาล พบจดประสน าตาลเขมปรมาณนอยทระดบความลก 0-50 เซนตเมตร สวนดนลางมสน าตาลปนเทาและสเทา พบจดประสสมเหลองและสน าตาลปนแดงปรมาณคอนขางมากทระดบความลกตงแต 50 เซนตเมตร การระบายน าเลว ดนมสภาพเปนกรดจดถงกรดปานกลาง (pH 5.5-6.0)

นาทว 47 0686592 N 0747707 E

1 36 Low terrace Alluvium เปนดนลกมาก ดนรวนเหนยว สน าตาลและสเทา สวนดนลางเปนเปนดนเหนยวปนทรายแปง สน าตาลปนเหลองและสเทา พบจดประสน าตาลปนแดงและสน าตาลปนเหลองปรมาณคอนขางมากทระดบความลกตงแต 30 เซนตเมตร การระบายน าเลว ชนดนลางทระดบความลกตงแต 129 เซนตเมตร มสารกอนกลมของเหลกและแมงกานสออกไซด ดนมสภาพเปนกรดจดมาก (pH 4.5)

รตภม 47 0639770 N 0787400 E

2 36 Upper part of low terrace

Old alluvium เปนดนลกมาก ดนรวนเหนยวปนทราย สน าตาลปนเทา ไมพบจดประทเกดจากน าขงแตพบจดประทเกดจากรากสสมปรมาณปานกลาง ทระดบความลก 0-25 เซนตเมตร สวนดนลางเปนสเทาปนน าตาลและสเทา จดประสสมเหลองและสน าตาลปนแดงปรมาณคอนขางมากถงมากตลอดหนาตดดน การระบายน าเลว ปฏกรยาเปนกรดจดมาก (pH 4.5)

ทลมไดผลไมด คลองหอยโขง 47 0656824 N 0762763 E

1 24

Low terrace Alluvium เปนดนลก ดนรวนเหนยว สน าตาลปนเทา จดประสน าตาลปนแดงปรมาณคอนขางมากทระดบความลก 0-35 เซนตเมตร สวนดนลาง มสเทา จดประสน าตาลปนเหลองและสน าตาลปนแดง ปรมาณคอนขางมาก ตลอดหนาตดดน และทระดบความลกตงแต 60 เซนตเมตร พบศลาแลงออน สแดง การระบายน าเลว ปฏกรยาเปนกรดจดถงกรดปานกลาง (pH 5.5-6.0)

นาทว 47 0685926 N 0747806 E

2 29 Low terrace Alluvium เปนดนลกมาก ดนรวนเหนยว สน าตาลปนเทา จดประมสน าตาลและสน าตาลปนแดงปรมาณคอนขางมากทระดบความลก 0-32 เซนตเมตร สวนดนลางมสเทา พบจดประสน าตาลปนเหลองและสน าตาลปรมาณมากทระดบความลกตงแต 32 เซนตเมตร การระบายน าเลว ปฏกรยาเปนกรดจดมากถงกรดปานกลาง (pH 4.5-6.0)

รตภม 47 0640397 N 0787397 E

1 32 Low terrace Alluvium เปนดนลกมาก ดนรวนเหนยวปนทราย สด าปนน าตาล พบจดประสน าตาลปนแดงปรมาณคอนขางมากทระดบความลก 0-30 เซนตเมตร สวนดนลางเปนดนเหนยวปนทราย มสน าตาลเหลองปนเทา มจดประสน าตาลปนเหลองปรมาณคอนขางมากทระดบความลกตงแต 30 เซนตเมตร การระบายน าเลว ปฏกรยาเปนกรดจดมากถงกรดปานกลาง (pH 4.5-6.0)

71

ปรมาณน าฝนและการเปลยนแปลงของระดบน าใตดน ในพนทท าการทดลอง มปรมาณน าฝนเฉลยในรอบป 3,017 มลลเมตร มอณหภมเฉลย 27.93 องศาเซลเซยส ในชวงเดอนตลาคม ป พ.ศ. 2554 ถงมกราคม ป พ.ศ. 2555 มฝนตกสงกวาในเดอนอนๆ (รปท 4.1) ท าใหระดบน าใตดนในชวงดงกลาวอยใกลผวดน โดยเฉพาะในเดอนพฤศจกายนพบวา ทงแปลงยางพารากอนและหลงเปดกรดในแปลงทลมไดผลและไมไดผลไมดมน าทวมขง (รปท 4.2 และ 4.3) และตงแตเดอนกมภาพนธเปนตนไประดบน าใตดนกคอยๆ ลดลงสมพนธกบปรมาณน าฝนในแตละเดอน ระดบน าใตดนในแปลงยางพารากอนเปดกรดในทลมทไดผลดมคาลกกวาในแปลงทไดผลไมดตลอดระยะทท าการทดลอง โดยมระดบน าใตดนเฉลยตลอดชวงททดลองเทากบ 72 และ 65 เซนตเมตร ตามล าดบ (รปท 4.2) สวนในแปลงยางพาราหลงเปดกรด พบวา ระดบน าใตดนในแปลงทลมไดผลดสวนใหญลกกวาในแปลงทไดผลไมด ยกเวนในชวงเดอนสงหาคม-กนยายน พ.ศ. 2555 อยางไรกตาม ระดบน าใตดนเฉลยตลอดระยะการทดลองในปลงไดผลดและไมดเทากบ 91 และ 84 เซนตเมตร ตามล าดบ (รปท 4.3) ในขณะทแปลงทดอนระดบน าใตดนในฤดฝนและฤดแลงต ากวา 1 และ 1.5 เมตร

รปท 4.1 ปรมาณน าฝนและอณหภมในจงหวดสงขลาระหวางเดอนกนยายน พ.ศ. 2554 ถง

กนยายน พ.ศ. 2555

72

รปท 4.2 ระดบน าใตดนในแปลงปลกยางพารากอนเปดกรดในแปลงทลมไดผลดและไมด

รปท 4.3 ระดบน าใตดนในแปลงปลกยางพาราหลงเปดกรดในแปลงทลมไดผลดและไมด สมบตกายภาพของดน เนอดน ดนในแปลงปลกยางพาราในระยะกอนเปดกรด (0-30 เซนตเมตร) ในทดอนและทลม สวนใหญจดเปนกลมเนอดนใกลเคยงกน คอ รวนปนเหนยว ยกเวนดนดอนในอ าเภอคลองหอยโขงทมเนอหยาบกวาในทลมมาก อยางไรกตาม เมอพจารณาจากอนภาคทราย พบวา ดนในแปลงทดอนในแตละอ าเภอมอนภาคทรายสงกวาดนในทลม แปลงทลมทไดผลดม

73

อนภาคทรายสงกวาแปลงทใหผลไมด (ตารางท 4.3) ในแปลงทดอนมเนอดนเปนดนรวนเหนยว (clay loam) และดนรวนปนทราย (sandy loam) สวนในแปลงทลมทไดผลดเปนดนรวนเหนยวและดนรวนเหนยวปนทราย (sandy clay loam) ในขณะทในแปลงทลมไดผลไมดเปนดนรวนเหนยวและดนเหนยว (clay) สวนในดนลางในแปลงทดอนมเนอดนละเอยดกวาดนบน แตในแปลงทลมทงไดผลดและไมดมเนอดนลางเปนดนรวนเหนยวและดนเหนยวเชนเดยวกบดนบน ส าหรบดนบนและดนลางในแปลงปลกยางพาราในระยะหลงเปดกรดในทดอนมเนอดนเปนกลมเดยวกน คอ เปนดนรวนเหนยวและดนรวนปนทราย ดนดงกลาวมเนอดนหยาบกวาดนในทลมทไดผลดและไมด (ตารางท 4.4) ซงเปนดนเหนยว ดนรวนเหนยว ดนรวนเหนยวปนทรายแปง และดนรวนเหนยวปนทราย ความหนาแนนรวม ดนบนในแปลงปลกยางพาราในระยะกอนเปดกรดและหลงเปดกรดในทดอนมความหนาแนนรวมสงกวาในแปลงทลม ความหนาแนนรวมเฉลยในแปลงกอนเปดกรดในทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด เทากบ 1.67, 1.57 และ 1.57 กรมตอลกบาศกเซนตเมตร ตามล าดบ สวนความหนาแนนในดนลางของทกแปลงมคาสงกวาดนบน โดยมคาเทากบ 1.78, 1.91 และ 1.69 กรมตอลกบาศกเซนตเมตร ตามล าดบ (ตารางท 4.3) ส าหรบความหนาแนนรวมเฉลยของดนบนในแปลงยางพาราในระยะหลงเปดกรดทปลกในทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมดมคาเทากบ 1.65, 1.69 และ 1.55 กรมตอลกบาศกเซนตเมตร ตามล าดบ ในขณะทความหนาแนนรวมเฉลยของดนลางสงกวาดนบนเลกนอย โดยมคาเทากบ 1.69, 1.79 และ 1.69 กรมตอลกบาศกเซนตเมตร ตามล าดบ (ตารางท 4.4) สมประสทธการน าน า ดนบนในแปลงปลกยางพาราในระยะกอนเปดกรดในทดอนมคาสมประสทธการน าน าสงกวาในทลม คาสมประสทธการน าน าเฉลยของดนบนในแปลงทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด เทากบ 3.35, 2.57 และ 0.54 เซนตเมตรตอชวโมง ตามล าดบ สวนในดนลางมคาสมประสทธการน าน าลดลงเหลอ 1.70, 0.02 และ 0.03 เซนตเมตรตอชวโมง ตามล าดบ (ตารางท 4.3) ส าหรบในแปลงยางพาราในระยะหลงเปดกรด พบวา คาสมประสทธ การน าน าในแปลงทดอนสงกวาในทลม คาสมประสทธการน าน าเฉลยของดนบนในแปลงทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมดเทากบ 2.04, 0.93 และ 1.32 เซนตเมตรตอชวโมง ตามล าดบ สวนในดนลางมคาสมประสทธการน าน าลดลงเหลอ 0.94, 0.12 และ 0.24 เซนตเมตรตอชวโมง ตามล าดบ (ตารางท 4.4)

74

ตารางท 4.3 สมบตกายภาพบางประการของดนทความลก 0-30 และ 30-60 เซนตเมตร ในแปลงปลกยางพารากอนเปดกรดในทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด

สภาพแปลง อ าเภอ (ซ า) อนภาค (%)

เนอดน ความหนาแนนรวม สมประสทธการน าน า

Sand Silt Clay (ก./ลบ.ซม.) (ซม./ชม.)

ความลก 0-30 ซม.

ทดอน คลองหอยโขง 72 18 10 Sandy Loam 1.64 8.39 นาทว 38 35 27 Clay Loam 1.70 1.59 รตภม 39 32 29 Clay Loam 1.68 0.06

เฉลย 50 ± 19 28 ± 9 22 ± 10 Sandy Clay Loam 1.67 ± 0.03 3.35 ± 4.43

ลมไดผลด คลองหอยโขง 24 38 38 Clay Loam 1.45 0.03 นาทว 43 30 27 Clay Loam 1.62 0.02 รตภม 73 21 6 Sandy Loam 1.65 7.67

เฉลย 47 ± 25 30 ± 9 23 ± 16 Loam 1.57 ± 0.11 2.57 ± 4.41

ลมไดผลไมด คลองหอยโขง 26 39 35 Clay Loam 1.55 0.01 นาทว 23 40 37 Clay Loam 1.56 0.13 รตภม 33 42 25 Loam 1.61 1.47

เฉลย 27 ± 5 40 ± 2 33 ± 7 Clay Loam 1.57 ± 0.03 0.54 ± 0.81

ความลก 30-60 ซม.

ทดอน คลองหอยโขง 74 15 11 Sandy Loam 1.89 1.34 นาทว 26 43 31 Clay Loam 1.72 3.67 รตภม 22 54 24 Silt Loam 1.73 0.09

เฉลย 41 ± 29 37 ± 20 22 ± 10 Loam 1.78 ± 0.10 1.70 ± 1.82

ทลมไดผลด คลองหอยโขง 24 41 35 Clay Loam 1.86 0.01 นาทว 45 30 25 Loam 1.76 0.04 รตภม 61 29 10 Sandy Loam 2.10 0.01

เฉลย 43 ± 19 34 ± 7 23 ± 13 Loam 1.91 ± 017 0.02 ± 0.02

ทลมไดผลไมด คลองหอยโขง 24 47 29 Clay Loam 1.68 0.04 นาทว 44 35 21 Loam 1.74 0.03 รตภม 39 42 19 Loam 1.66 0.02

เฉลย 36 ± 10 41 ± 6 23 ± 5 Loam 1.69 ± 0.04 0.03 ± 0.01

75

ตารางท 4.4 สมบตกายภาพบางประการของดนทความลก 0-30 และ 30-60 เซนตเมตร ในแปลงปลกยางพาราหลงเปดกรดในทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด

สภาพแปลง อ าเภอ (ซ า) อนภาค (%)

เนอดน ความหนาแนนรวม สมประสทธการน าน า

Sand Silt Clay (ก./ลบ.ซม.) (ซม./ชม.)

ความลก 0-30 ซม.

ทดอน คลองหอยโขง 72 26 2 Sandy Loam 1.61 1.46 นาทว 36 33 31 Clay Loam 1.62 1.87 รตภม 69 15 16 Sandy Loam 1.71 2.78

เฉลย 59 ± 20 25 ± 9 16 ± 15 Sandy Loam 1.65 ± 0.06 2.04 ± 0.68

ลมไดผลด คลองหอยโขง 31 37 32 Clay Loam 1.61 0.10 นาทว 12 43 45 Silty Clay 1.51 0.03 รตภม 58 25 17 Sandy Loam 1.69 2.67

เฉลย 34 ± 23 35 ± 9 31 ± 14 Clay Loam 1.60 ± 0.09 0.93 ± 1.50

ลมไดผลไมด คลองหอยโขง 43 26 31 Clay Loam 1.60 3.36 นาทว 22 42 36 Clay Loam 1.36 0.09 รตภม 47 30 23 Loam 1.69 0.50

เฉลย 37 ± 13 33 ± 8 30 ± 7 Clay Loam 1.55 ± 0.17 1.32 ± 1.78

ความลก 30-60 ซม.

ทดอน คลองหอยโขง 75 15 10 Sandy Loam 1.71 2.11 นาทว 38 37 25 Loam 1.59 0.09 รตภม 67 16 17 Sandy Loam 1.76 0.63

เฉลย 60 ± 19 23 ± 12 17 ± 8 Sandy Loam 1.69 ± 0.09 0.94 ± 1.05

ทลมไดผลด คลองหอยโขง 21 49 30 Clay Loam 1.79 0.01 นาทว 14 50 36 Silty Clay Loam 1.64 0.04 รตภม 54 23 23 Sandy Clay Loam 1.95 0.30

เฉลย 30 ± 21 40 ± 15 30 ± 7 Clay Loam 1.79 ± 0.16 0.12 ± 0.16

ทลมไดผลไมด คลองหอยโขง 42 27 31 Clay Loam 1.72 0.45 นาทว 19 40 41 Silty Clay 1.61 0.06 รตภม 40 41 19 Loam 1.74 0.21

เฉลย 34 ± 13 36 ± 8 30 ± 11 Clay Loam 1.69 ± 0.07 0.24 ± 0.20

สมบตเคมของดน ในระยะกอนเปดกรด สมบตทางเคมสวนใหญของดนทความลก 0-30 เซนตเมตร ในแปลงทลมและทดอนไมแตกตางกน (ตารางท 4.5 ) เมอพจารณาจากระดบธาตอาหารโดยสวนใหญแลวเทยบกบระดบทเหมาะสมกบยางพารา พบวา ดนมสภาพเปนกรดจดถงจดมาก (pH 4.83-5.59) มคาการน าไฟฟาต า (0.02-0.08 dS m-1) มอนทรยวตถ (13.39-14.17 g kg-1) ปานกลาง และไนโตรเจนทงหมด (0.69-0.83 g kg-1) ต า แตดนในแปลงทดอน (18.93 g kg-1) และทลมไดผลด (29.47 g kg-1) มฟอสฟอรสทเปนประโยชนสงกวาในทลมไดผลไมด (6.84 g kg-1) ในขณะทพบวา โพแทสเซยมทแลกเปลยนไดในแปลงทดอน (0.16 cmolc kg

-1) สงกวาในแปลงทลมทไดผลด (0.07 cmolc kg-1) และไมด (0.08 cmolc kg-1) ทงนคาความจ

76

แลกเปลยนแคตไอออนทง 3 แปลง (2.93-3.71 cmolc kg-1) ต า นอกจากนน ยงพบวา ดนใน

แปลงทดอนมแมงกานสทสกดไดต ากวาแปลงในทลม โดยความเขมขนเฉลยของแมงกานสในแปลงทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมดเทากบ 6.08, 34.74 และ 32.59 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ ในขณะทดนทระดบ 30-60 เซนตเมตร มระดบธาตอาหารสวนใหญต ากวาดนบน อยางไรกตาม ดนลางมคาความจแลกเปลยนแคตไอออนสงกวาดนบน (3.53-5.51 cmolc kg-1) โดยแปลงทดอนมคาต ากวาในแปลงทลม คาความจแลกเปลยนแคตไอออนในแปลงทดอน ทลมไดผลด และทลมไมไดผลเทากบ 3.53, 4.87 และ 5.51 cmolc kg-1) ตามล าดบ ในระยะหลงเปดกรด สมบตทางเคมของดนในแตละสภาพพนทมความแปรปรวนสง (ตารางท 4.6) เชนเดยวกบดนในแปลงยางในระยะกอนเปดกรด สมบตทางเคมของดนบนมดงน ดนมสภาพเปนกรดจด (pH 5.28-5.55) มอนทรยวตถ (8.54-11.15 g kg-1) ไนโตรเจนทงหมด (0.57-0.66 g kg-1) ฟอสฟอรสทเปนประโยชน (ยกเวนแปลงทลมไดผลด) (6.46-7.08 mg kg-1) โพแทสเซยม (0.09-0.14 cmolc kg-1) แคลเซยม (0.34-0.68 cmolc kg-1) และแมกนเซยม (0.10-0.17 cmolc kg-1) ทแลกเปลยนได รวมทงคาความจแลกเปลยนแคตไอออน (2.72-4.58 cmolc kg

-1) ต า โดยดนในแปลงทดอนมคาความจแลกเปลยนแคตไอออนต ากวาในทลม อยางไรกตาม ดนในทดอนมแมงกานสต ากวาในทลมเชนเดยวกบในแปลงยางพารากอนเปดกรด แมงกานสในแปลงทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมดเทากบ 7.41, 45.96 และ 45.97 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ ดนทระดบ 30-60 เซนตเมตร มระดบธาตอาหารสวนใหญต ากวาดนบน อยางไรกตาม ดนลางมคาความจแลกเปลยนแคตไอออนสงกวาดนบน (3.69-5.36 cmolc kg-1) โดยแปลงทดอนมคาต ากวาในแปลงทลม คาความจแลกเปลยนแคตไอออนในแปลงทดอน ทลมไดผลด และทลมไมไดผลเทากบ 3.69, 5.29 และ 5.36 cmolc kg

-1) ตามล าดบ นอกจากนน แมงกานสในดนบนในแปลงทดอนกมคาต ากวาในแปลงทลมเชนเดยวกบทพบในดนบน

77

ตารางท 4.5 สมบตเคมบางประการของดนทความลก 0-30 และ 30-60 เซนตเมตร ในแปลงปลกยางพารากอนเปดกรดในทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด

สมบตทางเคม ทดอน ทลมไดผลด ทลมไดผลไมด

0-30 ซม.

pH (1:5) 5.33 ± 0.16 4.83 ± 0.24 5.59 ± 0.20

EC (1:5) (dS/m) 0.02 ± 0.002 0.08 ± 0.04 0.04 ± 0.02

OM (g/kg) 14.17 ± 3.37 13.39 ± 0.92 13.90 ± 4.49

Total N (g/kg) 0.69 ± 0.29 0.78 ± 0.09 0.83 ± 0.13

Avai. P (mg/kg) 18.93 ± 12.26 29.47 ± 17.46 6.84 ± 2.55

Exch. K (cmolc/kg) 0.16 ± 0.01 0.07 ± 0.04 0.08 ± 0.04

Exch. Ca (cmolc/kg) 0.60 ± 0.38 0.81 ± 0.48 0.91 ± 0.55

Exch. Mg (cmolc/kg) 0.14 ± 0.06 0.11 ± 0.05 0.21 ± 0.08

Exch.Na (cmolc/kg) 0.08 ± 0.03 0.17 ± 0.09 0.20 ± 0.13

Exch. acidity (cmolc/kg) 2.09 ± 1.35 1.47 ± 0.49 1.53 ± 0.68

Exch. Al (cmolc/kg) 1.75 ± 1.19 1.16 ± 0.91 1.25 ± 0.60

CEC (cmolc/kg) 3.37 ± 1.12 2.93 ± 1.13 3.71 ± 1.79

Extr.Fe (mg/kg) 192.33 ± 21.44 291.40 ± 132.93 168.46 ± 5.53

Extr.Mn (mg/kg) 6.08 ± 4.25 34.74 ± 28.50 32.59 ± 5.53

30-60 ซม.

pH (1:5) 5.23 ± 0.61 5.16 ± 0.42 5.25 ± 0.68

EC (1:5) (dS/m) 0.05 ± 0.04 0.05 ± 0.04 0.04 ± 0.04

OM (g/kg) 4.77 ± 1.05 4.22 ± 2.18 2.72 ± 1.05

Total N (g/kg) 0.42 ± 0.23 0.39 ± 0.11 0.44 ± 0.06

Avai. P (mg/kg) 4.62 ± 0.89 2.65 ± 0.98 4.35 ± 3.63

Exch. K (cmolc/kg) 0.08 ± 0.06 0.03 ± 0.02 0.05 ± 0.02

Exch. Ca (cmolc/kg) 0.32 ± 0.24 0.66 ± 0.27 0.52 ± 0.18

Exch. Mg (cmolc/kg) 0.30 ± 0.25 0.28 ± 0.37 0.24 ± 0.08

Exch. Na (cmolc/kg) 0.04 ± 0.02 0.08 ± 0.05 0.13 ± 0.08

Exch. acidity (cmolc/kg) 1.99 ± 1.54 2.00 ± 0.33 2.45 ± 1.24

Exch. Al (cmolc/kg) 1.39 ± 1.95 1.73 ± 0.23 2.09 ± 1.08

CEC (cmolc/kg) 3.53 ± 1.71 4.87 ± 2.15 5.51 ± 2.73

Extr.Fe (mg/kg) 67.24 ± 57.39 59.84 ± 31.52 62.03 ± 36.43

Extr.Mn (mg/kg) 4.67 ± 3.96 10.60 ± 10.46 20.16 ± 18.25

78

ตารางท 4.6 สมบตเคมบางประการของดนทความลก 0-30 และ 30-60 เซนตเมตร ในแปลงปลกยางพาราหลงเปดกรดในทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด

สมบตทางเคม ทดอน ทลมไดผลด ทลมไดผลไมด

0-30 ซม.

pH (1:5) 5.55 ± 0.16 5.53 ± 0.32 5.28 ± 0.52

EC (1:5) (dS/m) 0.06 ± 0.07 0.04 ± 0.02 0.04 ± 0.02

OM (g/kg) 8.54 ± 1.23 11.15 ± 3.32 10.31 ± 3.75

Total N (g/kg) 0.57 ± 0.23 0.64 ± 0.11 0.66 ± 0.07

Avai. P (mg/kg) 6.46 ± 4.30 25.87 ± 4.91 7.08 ± 2.58

Exch. K (cmolc/kg) 0.09 ± 0.06 0.14 ± 0.11 0.06 ± 0.03

Exch. Ca (cmolc/kg) 0.34 ± 0.32 0.37 ± 0.13 0.68 ± 0.50

Exch. Mg (cmolc/kg) 0.10 ± 0.08 0.17 ± 0.08 0.11 ± 0.04

Exch.Na (cmolc/kg) 0.04 ± 0.01 0.13 ± 0.09 0.08 ± 0.01

Exch. acidity (cmolc/kg) 1.87 ± 1.49 1.70 ± 1.59 1.66 ± 1.41

Exch. Al (cmolc/kg) 1.45 ± 1.35 1.40 ± 1.30 1.29 ± 1.07

CEC (cmolc/kg) 2.72 ± 1.51 4.58 ± 3.03 2.89 ± 0.95

Extr.Fe (mg/kg) 138.47 ± 59.42 181.58 ± 68.62 139.02 ± 78.22

Extr.Mn (mg/kg) 7.41 ± 4.09 45.96 ± 40.92 45.97 ± 40.97

30-60 ซม.

pH (1:5) 5.34 ± 0.15 5.05 ± 0.18 5.43 ± 0.32

EC (1:5) (dS/m) 0.02 ± 0.01 0.04 ± 0.02 0.03 ± 0.01

OM (g/kg) 4.19 ± 1.57 4.87 ± 1.79 4.34 ± 1.77

Total N (g/kg) 0.33 ± 0.14 0.47 ± 0.09 0.39 ± 0.06

Avai. P (mg/kg) 2.80 ± 0.71 5.23 ± 3.43 5.14 ± 3.12

Exch. K (cmolc/kg) 0.07 ± 0.07 0.07 ± 0.06 0.05 ± 0.04

Exch. Ca (cmolc/kg) 0.18 ± 0.13 0.60 ± 0.30 0.78 ± 0.23

Exch. Mg (cmolc/kg) 0.10 ± 0.10 0.14 ± 0.04 0.16 ± 0.06

Exch.Na (cmolc/kg) 0.03 ± 0.01 0.09 ± 0.05 0.11 ± 0.01

Exch.acidity (cmolc/kg) 2.25 ± 2.00 3.51 ± 2.25 2.06 ± 1.02

Exch. Al (cmolc/kg) 1.94 ± 1.55 2.88 ± 1.90 1.68 ± 0.78

CEC (cmolc/kg) 3.69 ± 3.31 5.29 ± 0.97 5.36 ± 2.02

Extr.Fe (mg/kg) 42.49 ± 4.21 57.31 ± 20.40 61.54 ± 39.26

Extr.Mn (mg/kg) 3.55 ± 1.96 23.57 ± 19.68 28.94 ± 39.19

79

การเจรญเตบโต เสนรอบวงและปรมาณเนอไม ในยางพารากอนเปดกรด พบวา เมอเรมทดลอง เสนรอบวงทความสงท 150 เซนตเมตรเหนอผวดน และ 20 เซนตเมตรเหนอรอยเทาชาง และน าหนกสดไมยางในแปลงทดอนและทลมไดผลด มแนวโนมสงกวาในแปลงทลมไดผลไมด แตเมอยางพาราอาย 5.5 ป พบวา ตนยางพาราทปลกในทดอนมเสนรอบวงและน าหนกสดไมยางใกลเคยงกบทปลกในแปลงทลมทไดผลด และสงกวาแปลงทลมไดผลไมด (ตารางท 4.7) โดยเสนรอบวงตนยางในแปลงทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด ทความสง 20 เซนตเมตร เทากบ 57.83, 57.70 และ 51.17 เซนตเมตร ตามล าดบ ทความสง 150 เซนตเมตร เทากบ 47.37, 47.17 และ 38.03 เซนตเมตร ตามล าดบ สวนน าหนกสดเนอไมเทากบ 298, 296 และ 258 กโลกรมตอตน ตามล าดบ โดยอตราการเจรญเตบโตของยางพาราในแปลงทดอนสงกวาทลม ในยางพาราหลงเปดกรด พบวา เสนรอบวงและปรมาณเนอไมในแปลงทดอนและทลมไดผลดสงกวาในแปลงทลมไดผลไมดตงแตเรมทดลอง (ตารางท 4.8) โดยในชวงแรกแปลงในทดอนมเสนรอบวงและปรมาณน าหนกสดไมยางมแนวโนมต ากวาแปลงทลมไดผลดเลกนอยแตสงกวาทลมไดผลไมด และเมอยางอาย 9.5 ป พบวา ตนยางในแปลงทดอนเจรญเตบโตไดดกวาตนยางในทลมไดผลดและไมด โดยตนยางพาราในแปลงทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด มเสนรอบวงเหนอรอยเทาชาง 20 เซนตเมตร เทากบ 77.40, 74.99 และ 59.67 เซนตเมตร ตามล าดบ เสนรอบวงทความสง 170 เซนตเมตรเหนอผวดน เทากบ 65.87, 62.80 และ 53.73 เซนตเมตร ตามล าดบ และน าหนกสดไมยางเทากบ 423, 408 และ 311 กโลกรมตอตน ตามล าดบ โดยอตราการเจรญเตบโตของยางพาราในแปลงทดอนสงกวาทลมเชนกน

80

ตารางท 4.7 เสนรอบวงทความสง 20 เซนตเมตร เหนอรอยเทาชาง และ 150 เซนตเมตรเหนอผวดน และปรมาณเนอไมของยางกอนเปดกรด เมออาย 4.0, 4.5, 5.0 และ 5.5 ป ทปลกในทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด

สภาพแปลง

อายตนยาง (ป)

4.0 4.5 5.0 5.5

(ตลาคม 54) (เมษายน 55) (ตลาคม 55) (เมษายน 56)

เสนรอบวงเหนอรอยเทาชาง 20 ซม. (ซม.)

ทดอน 40.64 45.57 50.07 57.83a

ทลมไดผลด 45.64 49.17 52.73 57.70a

ทลมไดผลไมด 37.61 42.93 46.77 51.17b

F-test NS NS NS *

C.V. (%) 12.07 8.07 8.23 7.54

เสนรอบวงเหนอผวดน 150 ซม. (ซม.)

ทดอน 33.63 38.23ab 43.16ab 47.37a

ทลมไดผลด 36.83 40.43a 44.60a 47.17a

ทลมไดผลไมด 30.37 32.40b 35.33b 38.03b

F-test NS * * *

C.V. (%) 11.43 11.61 8.21 12.13

น าหนกสดไมยางพารา (กก./ตน) ทดอน 198 208 251 298a ทลมไดผลด 224 239 266 296a ทลมไดผลไมด 178 214 230 258b F-test NS NS NS * C.V. (%) 14.88 10.65 9.81 8.89

หมายเหต NS และ * หมายถง ไมแตกตางทางสถต และแตกตางอยางมนยส าคญทระดบความเชอมน 95%

81

ตารางท 4.8 เสนรอบวงทเหนอรอยเทาชาง 20 เซนตเมตร และทความสง 170 เซนตเมตรเหนอผวดน และปรมาณเนอไมของยางหลงเปดกรด เมออาย 8.0, 8.5, .9.0 และ 9.5 ป ทปลกในทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด

สภาพแปลง

อายตนยาง (ป)

8.0 8.5 9.0 9.5

(ตลาคม 54) (เมษายน 55) (ตลาคม 55) (เมษายน 56)

เสนรอบวงเหนอรอยเทาชาง 20 ซม. (ซม.)

ทดอน 60.29a 66.13a 71.33a 77.40a

ทลมไดผลด 64.22a 66.57a 70.37a 74.97a

ทลมไดผลไมด 51.08b 53.60b 56.97b 59.67b

F-test * * * *

C.V. (%) 11.95 11.95 11.79 12.74

เสนรอบวงเหนอผวดน 170 ซม. (ซม.)

ทดอน 50.87a 56.20a 61.20a 65.87a

ทลมไดผลด 53.23a 55.57a 59.96a 62.80ab

ทลมไดผลไมด 41.52b 43.80b 47.23b 53.73b

F-test * * * *

C.V. (%) 12.61 12.97 13.01 12.5

น าหนกสดไมยางพารา (กก./ตน)

ทดอน 313a 351a 384a 423a

ทลมไดผลด 338a 353a 381a 408a

ทลมไดผลไมด 260b 275b 292b 311b

F-test * * * *

C.V. (%) 15.02 14.42 14.39 15.01 หมายเหต NS และ * หมายถง ไมแตกตางทางสถต และแตกตางอยางมนยส าคญทระดบความเชอมน 95%

82

การเปลยนแปลงของผลผลตและเนอยางแหงในรอบป ผลผลตน ายางสดในแปลงทดอนสงกวาในแปลงทลมทไดผลดและไดผลไมด (รปท 4.4) ผลผลตเฉลยของน ายางสดในรอบปในแปลงทดอน ทลมใหผลด และทลมใหผลไมด เทากบ 5.24, 4.84 และ 3.98 กโลกรมตอไรตอครงกรด ตามล าดบ โดยผลผลตทง 3 แปลงมการเปลยนแปลงแบบเดยวกน กลาวคอ เมอเรมเปดกรดในเดอนพฤษภาคมผลผลตน ายางสดจะต าสดในรอบป หลงจากนนผลผลตกคอยๆ เพมขนจนถงระยะทใหผลผลตสงสดในชวงเดอนกนยายนถงตลาคม แลวคอยๆ ลดลงจนถงเดอนมนาคมจนกระทงหยดกรดในเดอนเมษายน รปท 4.4 ผลผลตน ายางสดยางพาราทปลกในทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด

0

2

4

6

8

( / / )

83

เนอยางแหงในแปลงทดอนสงกวาในแปลงทลม (รปท 4.5) โดยเนอยางแหงของยางพาราในแปลงทดอน ทลมใหผลด และทลมใหผลไมด เทากบ 32.14, 30.47 และ 30.30 เปอรเซนต ตามล าดบ ส าหรบการเปลยนแปลงเนอยางแหงในรอบป พบวา เมอเรมเปดกรดในเดอนพฤษภาคมจะมเนอยางแหงสงและคอยๆ ลดลงอยในชวงประมาณ 29-30 เปอรเซนต จนกระทงหยดกรดในเดอนเมษายน รปท 4.5 เนอยางแหงยางพาราทปลกในทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด น าหนกน ายางสด น าหนกน ายางสดในแปลงทดอนและทลมไดผลดในชวงฤดฝน (มกราคม 2555) มแนวโนมสงกวาในแปลงทลมไดผลไมด (ตารางท 4.9) โดยมผลผลตเทากบ 118, 105 และ 80 กรมตอตนตอครงกรด แตผลผลตในชวงแลงมคาใกลเคยงกน คอ 67, 53 และ 65 กรมตอตนตอครงกรด ตามล าดบ และเมอสนสดการทดลอง พบวา แปลงทดอนมแนวโนมใหผลผลตน ายางสงกวาในแปลงทลม

20

25

30

35

40

(%)

84

ตารางท 4.9 น าหนกน ายางสดในชวงฝน (พ.ย. 54) และชวงแลง (ม.ย.54) ทปลกในทลมและทดอน

สภาพแปลง น าหนกน ายางสด(ก./ตน/ครงกรด)

ฤดฝน ฤดแลง ฤดฝน

(มกราคม 55) (มถนายน 55) (ตลาคม 55) ทดอน 118.00 ± 13.11 67.33 ± 32.00 116.33 ± 34.36 ทลมไดผล 105.33 ± 38.28 52.67 ± 28.57 87.67 ± 7.02 ทลมไมไดผล 79.67 ± 24.11 65.33 ± 37.21 82.33 ± 13.50 F-test NS NS NS

C.V. (%) 28.70 47.29 25.74 หมายเหต NS หมายถง ไมแตกตางทางสถตทระดบ P≥0.05

ธาตอาหารและองคประกอบทางชวเคมในน ายาง ในยางพารากอนเปดกรด เมอพจารณาองคประกอบทางชวเคมและธาตอาหารในน ายางในชวงฤดฝน (ตารางท 4.10 ) ในแปลงทดอนและทลมไมแตกตางกนทางสถต อยางไรกตาม มแนวโนมวา เนอยางแหงจากแปลงในทดอนและทลมใกลเคยงกน (42.68-45.56 %) ซโครสใน

แปลงทดอน (17.84 mM) และทลมไดผลด (15.48 mM) มคาใกลเคยงกนและต ากวาในแปลงท

ลมไดผลไมด (28.60 mM) อนนทรยฟอสฟอรสในแปลงทดอน (5.95 mM) และแปลงทลมไดผลด (6.60 mM) มคาใกลเคยงกนและสงกวาในแปลงทใหผลไมด (3.03 mM) ไทออลและแอมโมเนยมในน ายางจากแปลงในทดอนใกลเคยงกบแปลงในทลไดเผลดและสงกวาในแปลงทลมไดผลไมด

ความเขมขนของโพแทสเซยมและแคลเซยมในน ายางในแปลงทดอนและทลมไดผลดสงกวาทลมไดผลไมด ในแปลงทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมดมโพแทสเซยมเทากบ 32.78, 37.30 และ 29.19 มลลโมลาร แคลเซยมเทากบ 1.40, 1.46 และ 1.31 มลลโมลาร ตามล าดบ อยางไรกตาม แมกนเซยมในแปลงทดอน (3.69 mM) มแนวโนมต ากวาในแปลงทลมไดผล (5.10 mM) และไมไดผล (6.23 mM) ในชวงแลงเนอยางแหงมแนวโนมสงกวาในฤดฝน ความเขมขนของซโครส โพแทสเซยม และแคลเซยมในแปลงทดอน ทลมไดผลดและไมด กมแนวโนมท านองเดยวกบในฤดฝน แอมโมเนยมในน ายางในชวงแลงต ากวาในฤดฝนมาก (0.05-0.07 mM) ไทออลในน ายางในแปลงทดอน (0.15 mM) ต ากวาในทลมไดผลดและไมไดผล (0.51 และ 0.39 mM ตามล าดบ) ส าหรบแมกนเซยมพบวา ในแปลงทดอนและทลมไดผลด (7.73 และ 8.67 mM ตามล าดบ) สงกวาแปลงทลมไดผลไมด (3.40 mM)

85

ในยางพาราหลงเปดกรด พบวา ในฤดฝนเนอยางแหง ซโครส อนนทรยฟอสฟอรส ไทออล แอมโมเนยม แคลเซยม และแมกนเซยมในน ายางจากแปลงทดอนและทลมมคาใกลเคยงกน (ตารางท 4. 11) อยางไรกตาม โพแทสเซยมในน ายางจากแปลงทดอน (67.82 mM) และแปลงทลมไดผลด (65.36 mM) มแนวโนมสงกวาจากแปลงทลมไดผลไมด (51.88 mM) ส าหรบในฤดแลงพบวา ธาตอาหารและองคประกอบทางชวเคมในน ายางจากแปลงทดอนและทลมไมคอยแตกตางกน อยางไรกตาม เนอยางแหงในฤดแลง (36.78-42.41 %) สงกวาฤดฝน (39.11-40.94 %) ในขณะทซโครส (5.38-7.24 mM) และแอมโมเนยม (0.06-0.10 mM) มคาลดลงมาก ตารางท 4.10 ธาตอาหารและองคประกอบทางชวเคมในน ายางในระยะกอนเปดกรดในชวงฝน

(พ.ย. 54) และชวงแลง (ม.ย.54) จากแปลงในทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด

พารามเตอร ทดอน ทลมไดผลด ทลมไดผลไมด F-test C.V.(%) ฤดฝน (กนยายน 2554)

เนอยางแหง (%) 42.68 ± 18.53 45.56 ± 12.97 43.34 ± 12.84 NS 37.82 ซโครส (mM) 17.84 ± 9.22 15.48 ± 13.44 28.60 ± 22.43 NS 71.72 Pi (mM) 5.95 ± 2.98 6.60 ± .94 3.03 ± 1.43 NS 31.30 RSH (mM) 0.33 ± 0.02 0.36 ± 0.02 0.47 ± 0.12 NS 18.18 NH4

+ (mM) 0.55 ± 0.22 0.53 ± 0.45 0.38 ± 0.17 NS 56.14 K (mM) 32.78 ± 11.96 37.30 ± 11.78 29.19 ± 1.21 NS 35.37 Ca (mM) 1.40 ± 0.29 1.46 ± 0.38 1.31 ± 0.15 NS 23.07 Mg (mM) 3.69 ± 0.63 5.10 ± 2.86 6.23 ± 2.96 NS 75.48

ฤดแลง (มถนายน 2555) เนอยางแหง (%) 44.23 ± 8.00 41.53 ± 12.37 44.88 ± 6.26 NS 24.62 ซโครส (mM) 17.20 ± 12.36 16.83 ± 5.48 24.38 ± 3.49 NS 47.09 Pi (mM) 9.69 ± 2.43 7.20 ± 2.37 7.56 ± 5.00 NS 47.96 RSH (mM) 0.15 ± 0.05 b 0.51 ± 0.13 a 0.39 ± 0.22 ab * 33.81 NH4

+ (mM) 0.07 ± 0.01 0.05 ± 0.07 0.05 ± 0.08 NS 83.90 K (mM) 34.06 ± 3.68 32.95 ± 15.91 25.83 ± 9.86 NS 33.33 Ca (mM) 1.10 ± 0.31 1.47 ± 0.71 0.98 ± 0.09 NS 39.61 Mg (mM) 7.73 ± 6.67 8.67 ± 6.50 3.40 ± 0.96 NS 94.76

หมายเหต NS และ * หมายถง ไมแตกตางทางสถต และแตกตางอยางมนยส าคญทระดบความเชอมน 95%

86

ตารางท 4.11 ธาตอาหารและองคประกอบทางชวเคมในน ายางในระยะหลงเปดกรดในชวงฝน (พ.ย. 54) และชวงแลง (ม.ย.54) ทปลกในทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด

พารามเตอร ทดอน ทลมไดผลด ทลมไดผลไมด F-test C.V.(%) ฤดฝน (กนยายน 2554)

เนอยางแหง (%) 39.05 ± 3.66 40.94 ± 4.38 39.11 ± 6.97 NS 10.64 ซโครส (mM) 15.47 ± 7.81 14.16 ± 7.04 12.75 ± 3.70 NS 24.73 Pi (mM) 10.09 ± 2.89 12.67 ± 5.79 9.99 ± 7.05 NS 38.33 RSH (mM) 0.34 ± 0.16 0.33 ± 0.10 0.33 ± 0.16 NS 23.32

NH4+ (mM) 1.30 ± 0.49 1.09 ± 0.25 1.03 ± 0.36 NS 18.36

K (mM) 67.82 ± 16.94 65.36 ± 19.90 51.88 ± 21.41 NS 28.04 Ca (mM) 1.85 ± 0.40 1.39 ± 0.07 1.64 ± 0.43 NS 23.39 Mg (mM) 11.80 ± 5.31 13.39 ± 3.48 11.22 ± 3.60 NS 30.18

ฤดแลง (มถนายน 2555) เนอยางแหง (%) 42.41 ± 6.17 36.78 ± 4.76 41.76 ± 2.07 NS 12.57 ซโครส (mM) 5.38 ± 1.59 6.19 ± 3.25 7.24 ± 2.12 NS 25.03 Pi (mM) 11.51 ± 4.10 10.32 ± 2.84 8.25 ± 2.96 NS 40.29 RSH (mM) 0.23 ± 0.06 b 0.43 ± 0.04 a 0.42 ± 0.07 a * 39.28

NH4+ (mM) 0.06 ± 0.09 0.08 ± 0.11 0.10 ± 0.09 NS 101.78

K (mM) 44.60 ± 8.78 44.95 ± 3.65 38.09 ± 2.20 NS 12.59 Ca (mM) 1.07 ± 0.23 1.06 ± 0.28 1.10 ± 0.33 NS 14.10 Mg (mM) 18.05 ± 5.49 23.68 ± 3.31 14.46 ± 5.25 NS 29.89 หมายเหต NS และ * หมายถง ไมแตกตางทางสถต และแตกตางอยางมนยส าคญทระดบความเชอมน 95%

ธาตอาหารในใบ

ในยางพารากอนเปดกรด พบวา ความเขมขนเฉลยของไนโตรเจน ฟอสฟอรส โพแทสเซยม และแมกนเซยมในใบในแปลงทดอนมแนวโนมสงกวาแปลงในทลม สวนความเขมขนของแคลเซยมในแปลงทดอน มแนวโนมต ากวาในทลม ในขณะทความเขมขนของก ามะถนมคาใกลเคยงกน (ตารางท 4.12 ) ความเขมขนเฉลยของธาตอาหารในใบยางในแปลงทดอน ทลมไดผลด ทลมไมไดผล พบวา มไนโตรเจนเทากบ 32.96, 30.07 และ 30.47 กรมตอกโลกรม ฟอสฟอรสเทากบ 3.06, 2.70 และ 2.67 กรมตอกโลกรม โพแทสเซยมเทากบ 11.76, 9.86 และ 10.79 กรมตอกโลกรม แมกนเซยมเทากบ 3.60, 3.49 และ 3.02 กรมตอกโลกรม แคลเซยมเทากบ 12.40, 16.45 และ 15.24 กรมตอกโลกรม และก ามะถนเทากบ 1.68, 1.50 และ 1.60 กรมตอกโลกรม ตามล าดบ ส าหรบความเขมขนของธาตอาหารจลธาตพบวา โดย

87

สวนใหญแลวทงแปลงทดอนและทลมมคาใกลเคยงกน ยกเวนแมงกานสทสะสมในใบยางทปลกในทลมสงกวาในทดอน (ตารางท 4.13 ) โดยความเขมขนเฉลยของแมงกานสในใบยางในแปลงทดอน ทลมไดผลด ทลมไดผลไมด เทากบ 388, 698 และ 572 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ ในยางพาราหลงเปดกรด พบวา ความเขมขนเฉลยของไนโตรเจน ฟอสฟอรส และแคลเซยมในใบยางทปลกในทดอนและทลมใกลเคยงกน แตโพแทสเซยมในแปลงทดอน (14.96 g kg-1) และแปลงทลมไดผลด (15.76 g kg-1) มคาใกลเคยงกนและมแนวโนมสงกวาในแปลงทลมไดผลไมด (12.65 g kg-1) สวนความเขมขนของแมกนเซยมและก ามะถนในใบยางทปลกในทดอนมแนวโนมสงกวาในทลมไดผลดและทลมไดผลไมด (ตารางท 4.14) ส าหรบความเขมขนของจลธาต พบวา ในแปลงทลมมความเขมขนเฉลยของแมงกานสสงกวาทดอน โดยความเขมขนเฉลยของแมงกานสในใบยางในแปลงทดอน ทลมไดผลด ทลมไมไดผล เทากบ 319, 669 และ 537 มลลกรมตอกโลกรม ในขณะทความเขมขนของธาตเหลก ทองแดง สงกะส และโบรอนในใบยางในทดอนและทลมใกลเคยงกน (ตารางท 4.15) เชนเดยวกบในยางพารากอนเปดกรด ตารางท 4.12 ธาตอาหารหลกและธาตอาหารรองในใบยางในระยะกอนเปดกรดทปลกในดอน

ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด (X±SD) ลกษณะแปลง N (g kg-1) P (g kg-1) K (g kg-1) Ca (g kg-1) Mg (g kg-1) S (g kg-1)

ทดอน 32.96 ± 1.55 3.06 ± 0.89 11.76 ± 2.15 12.40 ± 3.56 3.60 ± 0.84 1.68 ± 0.02 ทลมไดผลด 30.07 ± 4.68 2.70 ± 0.39 9.86 ± 1.68 16.45 ± 1.92 3.49 ± 0.68 1.50 ± 0.35 ทลมไดผลไมด 30.47 ± 0.75 2.67 ± 0.12 10.79 ± 2.06 15.24 ± 2.07 3.02 ± 0.72 1.60 ± 0.10

F-test NS NS NS NS NS NS C.V. (%) 9.27 15.57 17.76 20.08 13.65 14.84

หมายเหต : ns = ไมมความแตกตางทางสถต

88

ตารางท 4.13 ความเขมขนของเหลก แมงกานส สงกะส ทองแดง และโบรอนในใบยางในระยะกอนเปดกรดทปลกในดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด (X±SD)

สภาพพนท Fe Mn Cu Zn B

(mg kg-1) (mg kg-1) (mg kg-1) (mg kg-1) (mg kg-1) ทดอน 96±57 388±97 8±0.07 32±9 24±10 ทลมไดผลด 92±17 698±520 7±2 22±8 23±5 ทลมไดผลไมด 70±13 572±133 8±2 25±3 27±8

F-test NS NS NS NS NS C.V. (%) 46 60 15 30 38

หมายเหต : ns = ไมมความแตกตางทางสถต ตารางท 4.14 ธาตอาหารหลกและธาตอาหารรองในใบยางในระยะหลงเปดกรดทปลกในดอน

ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด ลกษณะแปลง N (g kg-1) P (g kg-1) K (g kg-1) Ca (g kg-1) Mg (g kg-1) S (g kg-1)

ทดอน 30.44 ± 3.14 2.99 ± 0.49 14.96 ± 2.15 11.00 ± 0.80 3.57 ± 0.68 1.92 ± 0.43 ทลมไดผลด 30.68 ± 3.06 2.75± 0.68 15.67 ± 1.28 12.51 ± 2.47 3.17 ± 0.17 1.77 ± 0.27 ทลมไดผลไมด 29.42 ± 1.02 3.09 ± 0.49 12.65 ± 0.44 10.85 ± 1.56 2.87 ± 0.29 1.41 ± 0.35

F-test NS NS NS NS NS NS C.V. (%) 7.09 20.94 7.82 19.78 13.30 19.14

ตารางท 4.15 ความเขมขนของเหลก แมงกานส สงกะส ทองแดง และโบรอนในใบยางใน

ระยะหลงเปดกรดทปลกในดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด

สภาพพนท Fe Mn Cu Zn B

(mg kg-1) (mg kg-1) (mg kg-1) (mg kg-1) (mg kg-1) ทดอน 66±9 319±168 10±1 40±0.6 35±21 ทลมไดผลด 72±6 669±455 9±1 29±6 22±9 ทลมไดผลไมด 89±35 537±343 9±2 26±6 21±7

F-test NS NS NS * NS C.V. (%) 23 30 14 14 46

หมายเหต : NS = ไมมความแตกตางทางสถต, * = มความแตกตางทางสถต (P 0.05) การกระจายของราก ในยางพารากอนเปดกรดปรมาณรากทงหมดในระดบ 0-60 เซนตเมตร ในชวงฝนมากกวาในชวงแลง แมวาปรมาณรากทระดบความลกตางๆ จากแปลงยางพาราในสภาพทดอน ทลมไดผล และไดผลไมดจะไมแตกตางกนทางสถต อยางไรกตาม พบวา รากยางพาราสวน

89

ใหญพบทระดบ 0-30 เซนตเมตร ในแปลงทดอนจะพบรากทความลก 15-30 เซนตเมตร มากกวาท 0-15 เซนตเมตร ทงในชวงฤดฝนและฤดแลง (ตารางท 4.16) ปรมาณรากในแปลงท

ดอนทความลก 0-15 และ 15-30 เซนตเมตร ในฤดฝนเทากบ 610 และ 1,270 และฤดแลงเทากบ 738 และ 958 กรมตอลกบาศกเมตร ตามล าดบ สวนแปลงในทลมไดผลดและไดผลไมดพบวา สวนใหญปรมาณรากยางพาราทระดบ 0-15 เซนตเมตรสงกวาทระดบ 15-30 เซนตเมตร ส าหรบยางในระยะหลงเปดกรดการกระจายของรากรากทงในชวงฤดฝนและฤดแลงในแปลงทดอนและทลมกใหผลท านองเดยวกบยางพารากอนเปดกรด (ตารางท 4.17 ) ตารางท 4.16 น าหนกรากยางทความลก 0-15, 15-30, 30-45 และ 45-60 ในยางพารากอน

เปดกรดในทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด ในชวงฤดแลงและฤดฝน

สภาพแปลง 0-15 (cm) 15-30 (cm) 30-45 (cm) 45-60 (cm) รวม

น าหนกแหงรากชวงฤดฝน (พ.ย.54) (g/m3)

ทดอน 610±521 ,1270±1083 65±11 10±9 1,957±1548

ทลมไดผลด 2,552±858 874±211 86±79 26±14 3,539±710

ทลมไดผลไมด 671±66 282±205 103±91 34±30 1,093±330

F-test NS NS NS NS NS

C.V. (%) 36 91 88 94 43

น าหนกแหงรากชวงฤดแลง (เม.ย.55) (g/m3)

ทดอน 738±578 958±566 76±36 8±6 1,783±973

ทลมไดผลด 628±556 472±230 138±123 39±29 1,279±800

ทลมไดผลไมด 374±288 110±74 26±17 1±1 5,13±235

F-test NS NS NS NS NS

C.V. (%) 39 79 49 56 74

90

ตารางท 4.17 น าหนกรากยางทความลก 0-15, 15-30, 30-45 และ 45-60 ในยางพาราหลงเปดกรดในทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด ในชวงฤดแลงและฤดฝน

แมงกานสในราก ความเขมขนของแมงกานสในรากยางพารากอนเปดกรด ในแปลงทดอนทงในฤดฝนและฤดแลงสงกวาในแปลงทลมไดผลดและไดผลไมด (ตารางท 4.18) ความเขมขนแมงกานสในรากทระดบ 0-30 เซนตเมตร จากแปลงทดอน ทลมไดผลด และไดผลไมด ในฤดฝน เทากบ 573, 165 และ 153 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ และทระดบ 30-60 เซนตเมตร เทากบ 837, 178 และ 103 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ สวนในฤดแลงกพบวา ความเขมขนของแมงกานสในรากจากแปลงทดอนกสงกวาในแปลงทลมเชนกน

ในยางพาราหลงเปดกรดทงในฤดฝนและฤดแลง พบวา ความเขมขนของแมงกานสในรากในแปลงทดอนทงทระดบ 0-30 และ 30-60 เซนตเมตร สงกวาในแปลงทลมทงทไดผลดและไมด (ตารางท 4.19)

สภาพแปลง 0-15 (cm) 15-30 (cm) 30-45 (cm) 45-60 (cm) รวม

น าหนกแหงรากชวงฤดฝน (พ.ย.54) (g/m3)

ทดอน 589±399 1,520±1194 220±157 147±104 2,477±1133

ทลมไดผลด 1,322±251 986±915 275±250 155±102 2,740±1262

ทลมไดผลไมด 1,590±1288 641±403 525±429 55±51 2,813±2115

F-test NS NS NS NS *

C.V. (%) 54 58 91 87 31

น าหนกแหงรากชวงฤดแลง (เม.ย.55) (g/m3)

ทดอน 455±189 270±90 148±113 86±53 961±237

ทลมไดผลด 1,544±813 1,031±508 314±241 77±94 2,934±319

ทลมไดผลไมด 811±226 742±591 397±353 123±98 2,076±967

F-test NS NS * NS NS

C.V. (%) 59 64 52 59 29

91

ตารางท 4.18 ความเขมขนของแมงกานส (mg kg-1) ในรากยางพารากอนเปดกรดทระดบความลก 0-30 ซม.และ 30-60 ซม. ทปลกในพนทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด ในชวงฤดฝนและฤดแลง

สภาพพนท ฤดฝน (พ.ย.54) (mg kg-1)

ฤดแลง (เม.ย.55)(mg kg-1)

0-30 ซม. 30-60 ซม.

0-30 ซม. 30-60 ซม. ทดอน 573a 837a

838 1024

ทลมไดผลด 165b 178b

112 82 ทลมไดผลไมด 153b 103b

329 235

F-test * *

NS NS C.V. (%) 44 64

84 78

หมายเหต : NS = ไมมความแตกตางทางสถต, * = มความแตกตางทางสถต (P 0.05) , ** = มความแตกตางทางสถต (P 0.01)

ตารางท 4.19 ความเขมขนของแมงกานส (mg kg-1) ในรากยางพาราหลงเปดกรดทดบความ

ลก 0-30 ซม.และ 30-60 ซม. ทปลกในสภาพพนทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด ในชวงฤดฝนและฤดแลง

สภาพพนท ฤดฝน (พ.ย.54) (mg kg-1)

ฤดแลง (เม.ย.55)(mg kg-1)

0-30 ซม. 30-60 ซม.

0-30 ซม. 30-60 ซม. ทดอน 746a 436a

976a 622a

ทลมไดผลด 240b 133c

361b 329b ทลมไดผลไมด 248b 243b

194b 170b

F-test * **

** * C.V. (%) 40 17

26 9

หมายเหต : NS = ไมมความแตกตางทางสถต, * = มความแตกตางทางสถต (P 0.05) , ** = มความแตกตางทางสถต (P 0.01)

วจารณผลการศกษา

เปรยบเทยบสภาพพนท สมบตกายภาพ และเคมของดนทลมและทดอน

สภาพพนทในแปลงทดอนทศกษามทงสภาพทเปนเชงเขา ลกคลนลอนลาด และตะพกล าน าระดบต า โดยมความสงจากระดบน าทะเลและความลาดชนมากกวาในทลมซงสวนใหญมสภาพเปนตะพกล าน าระดบต าและเปนพนทราบ (ตารางท 4.1 และ 4.2) สภาพเชนนท าใหมการเคลอนยายอนภาคทมขนาดเลก จากพนทดอนทอยสงกวา ไปทบถมบรเวณทลมบรเวณ

92

ใกลเคยง ท าใหดนทลมเกดจากตะกอนน าพามาทบถมกนจนเปนดนลก และมเนอดนละเอยดกวาในทดอน (ตารางท 4.3 และ 4.4) และสงผลใหดนในทลมมระบายน าเลว ดงนน ดนทดอนและทลมจงมลกษณะทแตกตางกนชดเจน กลาวคอ ดนดอนมสน าตาลถงน าตาลปนเหลอง และไมพบจดประทเกดจากการขงน าภายในหนาตดดน (ยกเวนดนดอนในแปลงยางพารากอนเปดกรดใน อ าเภอรตภม) ในขณะทดนในทลมมการระบายน าเลว ดนสวนใหญมสน าตาลปนเทาและสเทาปนน าตาลในดนบน สวนในดนลางเปนสเทา โดยพบจดประภายในหนาตดดนในทลมในทกแปลง ทงน เมอเปรยบเทยบระหวางแปลงทไดผลดและไมด ทงในยางพารากอนเปดกรดและหลงเปดกรด พบวา ในแปลงทไดผลดไมพบจดประสน าตาลแดง ทเกดจากน าขงภายในระดบความลก 0-30 เซนตเมตร ในขณะทแปลงทไดผลไมดพบจดประทเกดจากน าขงภายในความลกดงกลาว อยางไรกตาม พบจดประทเกดจากรากพช ซงมลกษณะสน าตาล เปนเสน ยาว ๆ ทงในแปลงทไดผลดและไมด จดประในดนแสดงถงสภาพการมน าขงเปนระยะเวลานานท าใหเหลกอยในรปเฟอรรสไอออน และกระจายตวไปทวตามระดบขนลงของน าใตดน และเคลอบอนภาคดน เมอระบายน าออกท าใหดนมสเทา ในขณะทมการระบายน าออกท าใหชองวางในดน รวมทงภายในรากพชทตายแลวเกดสภาพทมการถายเทอากาศไดดกวาสวนอนๆ ท าใหเหลกตกตะกอนเปนสารประกอบอยในรปเฟอรกซงมสน าตาลแดง (ferrihydrite and maghemite) แดง (hematite) และสม (lepidocroccite) (Schaetzl and Anderson, 2005)

จดประทเกดจากน าขงพบในแปลงทลมทไดผลไมดภายใน 0-30 เซนตเมตร จดประนจงเปนตวชวดถงสภาพทไมเหมาะสมของดนตอการปลกยางพารา จดประดงกลาวเกดอยบนพนสเทาซงเปนสสวนใหญของดน โดยมลกษณะเปนจด ๆ หรอเปนหยอม ๆ ซงมกมสน าตาลปนแดง แดง หรอสม ขนอยกบชนดของสารประกอบเหลกออกไซด หากพบจดประประเภทน แสดงวา ดนอยในสภาพอมตวดวยน าเปนเวลานาน ดนมระดบน าใตดนตน โดยสถาบนวจยยางไดก าหนดวา ดนทเหมาะสมตอการปลกยางพาราควรมระดบน าใตดนลกกวา 1 เมตร (สถาบนวจยยาง, 2553) แตถาเปนจดประทเกดจากรากพชมกเปนสน าตาลแดง มรปรางเปนเสนตามลกษณะของราก พบทงในแปลงทไดผลดและไมด ทงน พบวา ในแปลงยางพาราทดอนทงกอนและหลงเปดกรดทศกษาไมพบจดประ แสดงวา มระดบน าใตดนอยลก สวนในแปลงทลมจะพบจดประทเกดจากน าขง โดยแปลงยางพาราทงกอนและหลงเปดกรดในทลมทไดผลดมระดบน าใตดนอยลกกวาแปลงทไดผลไมด (รปท 4.2 และ 4.3)

สมบตกายภาพ ดนทดอนและทลมทศกษาเปนกลมดนรวนทรายและดนรวนเหนยว ซงจดเปนดนทเหมาะสมตอการปลกยางพารา (สถาบนวจยยาง, 2553) แตดนในทดอนสวนใหญมอนภาคขนาดทรายสงกวาในทลม และในแปลงทไดผลดกมกมอนภาคทรายสงกวาแปลงทไดผลไมด (ตาราง 4.3 และ 4.4) อนภาคดงกลาวสงผลตอการระบายน าของดน ท าใหแปลงทลมทไดผลดมระดบน าใตดนลกกวาแปลงทไดผลไมด (รปท 4.2 และ 4.3) และไมพบจดประทเกดจากน าขง (ตารางท 4.1 และ 4.2) ทงน สอดคลองกบคาสภาพน าน าของดนในแปลงทดอนซงสง

93

กวาแปลงในทลม โดยพบวา ในแปลงทดอนสวนใหญมคาสมประสทธการน าน าอยในชวงทเหมาะสมส าหรบการเกษตร คอ 1-15 เซนตเมตรตอชวโมง ในขณะทในทลมสวนใหญมกมคาต ากวา 0.18 เซนตเมตรตอชวโมง ซงเปนลกษณะทวไปของดนเนอละเอยด (Brady and weil, 2008) อยางไรกตาม คาความหนาแนนรวมดนในแปลงทดอนซงมเนอหยาบ สงกวาแปลงในทลมเลกนอย โดยความหนาแนนในดนลางสงกวาในดนบน (ตารางท 4.3 และ 4.4) สอดคลองกบทมรายงานวา ในดนเนอหยาบมกมความหนาแนนรวมสงกวาดนเนอละเอยด และจะเพมขนตามความลกของดน (Brady and Weil, 2008) ซงอนทรยวตถในดนบนทมสงกวา (ตารางท 4.5 และ 4.6) ท าหนาทเปนสารเชอมใหอนภาคดนเกาะยดกนเปนเมดดนท าใหดนบนมชองวางเพมขน ความหนาแนนรวมจงต ากวา

สมบตทางเคม ดนทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด มพเอชทงในแปลงกอนเปดกรด (ตารางท 4.5) และหลงเปดกรด (ตารางท 4.6) อยในชวงทเหมาะสม (pH = 4.5 -5.5) ทใชปลกยางพารา (นชนารถ, 2552) ดนทศกษามอนทรยวตถในระดบปานกลาง (10-25 g kg-1) ส าหรบปลกยางพารา (นชนารถ, 2554) ดนในทลมมคาการน าไฟฟาสงกวาทดอนเลกนอย แตไมสงจนท าใหมปญหาเรองความเคม (ECe> 4 dS m-1) และเนองจากดนในทลมมอนภาคดนเหนยวสงกวาทดอนจงท าใหมคาความจแลกเปลยนแคตไอออน แคลเซยม แมกนเซยม และโซเดยมทแลกเปลยนไดสงกวาทดอน ทงน ในแปลงกอนเปดกรดในทดอนและทลมไดผลด มฟอสฟอรสและโพแทสเซยมสงกวาทลมไดผลไมด โดยจดอยในระดบทเหมาะสม เมอเทยบกบคามาตรฐานในดนปลกยางพารา (นชนารถ, 2554) แตในระยะหลงเปดกรดสวนใหญมธาตทงสองในระดบต า (ยกเวนฟอสฟอรสในแปลงทลมไดผลดมคาปานกลาง) นอกจากนน ในแปลงทดอนมแมงกานสทสกดได (0.05 M DTPA) ต ากวาในทลม ในแปลงทดอนกอนและหลงเปดกรดมแมงกานสเฉลย (0-30 cm) เทากบ 6.08 และ 7.41 มลลกรมตอกโลกรม ตามล าดบ คาดงกลาวจดวาสง (> 4 mg kg-1) (นชนารถ, 2554) ในขณะทแปลงในทลมไดผลด และไดผลไมด มแมงกานสสงกวาในทดอนมาก (ตารางท 4.5 และ 4.6) เพราะในแปลงทลมดนอยในสภาพน าขงท าใหขาดออกซเจน คารดอกซโพเทนเชยล (redox potential) ลดลง สงผลใหแมงกานสละลายไดมากขน โดยเฉพาะอยางยงในดนกรด (Havlin et al., 2005)

การเจรญเตบโต ผลผลต และธาตอาหารในน ายางและในใบ

การเจรญเตบโตของยางพาราในระยะกอนเปดกรด ทปลกในทลมและทดอนในตอนเรมทดลอง (4 ป) ใกลเคยงกนมาก แตเมอยางอายประมาณ 5 ป พบวา ยางพาราทปลกในทดอนเรมเจรญเตบโตดกวาในทลม โดยมเสนรอบวงและน าหนกสดไมยางสงกวา (ตารางท 4.7) ทงน สอดคลองกบทมรายงานวา การปลกยางในทลมในระยะแรกยางเจรญเตบโตด เพราะมน าอยางเพยงพอ แตเมออายมากขนยางพาราจะเจรญเตบโตชาเพราะระดบน าใตดนตน ท าใหจ ากดการเจรญเตบโตของราก (ชมสนธ, 2553) อยางไรกตาม ยางพาราทปลกในทลมไดผลดมการ

94

เจรญเตบโตไมแตกตางกบในทดอน โดยอตราการเพมขนของเสนรอบวงในแปลงทดอนและแปลงทลมไดผลดสงกวาแปลงทลมไดผลไมด แตในยางพาราหลงเปดกรด พบวา แมขนาดเสนรอบวงและปรมาณเนอไมในแปลงทดอนและทลมไดผลดจะใกลเคยงกน แตเมอพจารณาจากอตราการเพมขนของเสนรอบวงและเนอไม พบวา อตราการเจรญเตบโตของยางพาราในแปลงทดอนสงกวาแปลงทลมชดเจน สอดคลองกบทมรายงานวา ยางพาราอาย 3, 6 และ 16 ป ทปลกในทดอนมขนาดเสนรอบวงสงกวาทปลกในพนทนาราง (ระว และอบรอเฮม, 2553) และในแปลงทไดผลดมแนวโนมของอตราการเจรญเตบโตสงกวาแปลงไดผลไมด (ตาราง 4.8) ดงนน การปลกยางในทลมแมวาในชวงแรกยางเจรญเตบโตด แตในระยะยาวจะสงผลตอการเจรญเตบโตตอยางพารา ทงน อาจเกดจากในระยะแรกดนมความชนเพยงพอ ท าใหรากยางพาราสามารถจะดดน าและธาตอาหารจากบรเวณผวดนไปใชในการเจรญเตบโตไดด แตเมอยางมาอายมากขน ความตองการธาตอาหารกมากขนดวย แตเนองจากระดบน าใตดนตนรากสวนใหญจงถกจ ากดอยเฉพาะบรเวณใกลผวดน ดงนน พนททเปนแหลงธาตอาหารทรากดดไปใชไดจงอาจจะถกจ ากด การเพมปรมาณป ย และการแบงใสหลายๆ ครงจะชวยใหยางพาราไดรบธาตอาหารเพยงพอได

ผลผลตน ายางสดตอไรตอครงกรดในแปลงทดอนสวนใหญสงกวาในแปลงทลมไดผลดและไมด เกอบตลอดป ยกเวนในระยะเรมเปดกรดซงเพงผานชวงแลง ทแปลงทลมใหผลผลตสงกวา (รปท 4.4) สอดคลองกบทพบวา น าหนกน ายางสด (กรมตอตนตอครงกรด) ในแปลงทดอนในฤดฝนมแนวโนมสงกวาในทลม ในขณะทในฤดแลงผลผลตในแปลงทดอนและทลมใกลเคยงกนมาก (ตารงท 4.9) โดยอาจเกดจากในแปลงทลมดนมความชนสงกวา ท าใหยางพาราใหน ายางมากวา ทงน มรายงานวา การใหน าท าใหยางพาราใหผลผลตเพมขน (สเมธ และคณะ, 2550; Mak et al., 2008) ส าหรบเนอยางแหงในแปลงทดอนมแนวโนมสงกวาแปลงทลมตลอดทงป อาจเปนเพราะในทดอนมสภาพพนทเหมาะสม และไดรบธาตอาหารสงกวาท าใหกระบวนการสรางเนอยางเกดไดดกวา ทงน เนอยางแหงในระยะเปดกรดในทกแปลงจะสงและคอย ๆ ลดลง (รปท 4.5)

ในยางพารากอนเปดกรด พบวา ธาตอาหารและองคประกอบทางชวเคมในน ายางในแปลงทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด ไมแตกตางกนทางสถต อยางไรกตาม ซโครสในแปลงทดอนและทลมไดผลด มแนวโนมต ากวาในแปลงทไดผลไมด ในขณะทแอมโมเนยม โพแทสเซยม และแคลเซยมมคาสงกวา ทงน นาจะเกดจากยางพาราในแปลงทดอนและทลมไดผลดสรางเนอยางและเจรญเตบโตไดดกวา จงท าใหซโครสลดลงและอนนทรยฟอสฟอรสในน ายางเพมขน (ตารางท 4.10) ในแปลงทลมทไดผลไมดคาไทออลสงกวาแปลงทดอนและทลมไดผลด เพราะในทลมไดผลไมด ระดบน าใตดนตนท าใหตนยางเกดความเครยด จงมการสรางไทออลมากขน โดยเฉพาะในชวงฤดฝนมคาสงกวาในฤดแลง อยางไรกตาม ผลดงกลาวขดแยงกบรายงานทวา ไทออลในน ายางจากแปลงทดอนสงกวาในแปลงนาราง (ระว และอบรอเฮม,

95

2553) สวนแอมโมเนยมในชวงแลงมคาต ากวาในชวงฝน เพราะหลงจากแตกใบใหมยางพาราตองการไนโตรเจนไปใชในการเจรญเตบโตทางดานกง กาน และใบ ส าหรบในยางพาราหลงเปดกรด พบวา ซโครส อนนทรยฟอสฟอรส และไทออลในแตละแปลงใกลเคยงกนมาก (ตารางท 4.11) แตโพแทสเซยมและแมกนเซยมในแปลงทดอนและทลมไดผลดมแนวโนมสงกวาทลมไดผลไมด ทงนเพราะในยางพาราทมการกรดอยางสม าเสมอ ตนยางพาราจะสรางน ายางทดแทนและธาตทงสองมความส าคญตอกระบวนการดงกลาว แมกนเซยมเปนตวกระตนของเอนไซมเอทพเอส (ATPase) ทรานสเฟอเรส (transferases) และเปนตวยบยงเอนไซมอนเวอรเทส (invertase) ซงเปลยนซโครสเปนกลโคสและฟรกโทสเพอเปนสารตงตนในการสงเคราะหยาง (Jacob et al., 1989) และการสรางน ายางตองอาศยพลงงาน ATP ท าใหมการปลดปลอย อนนทรยฟอสฟอรสออกมา ดงนน ในแปลงทดอนและทลมไดผลดซงใหผลผลตสงกวาจงม อนนทรยฟอสฟอรสในน ายางสงกวาแปลงทลมไดผลไมด ซงสอดคลองกบทเคยมรายงานวา บรเวณใตรอยกรดเปนพนททมการสงเคราะหยางทดแทน จงสงผลใหมกระบวนการเมแทบอลซมสง โดยจะพบซโครสต าและอนนทรยฟอสฟอรสสง (Chantuma et al., 2006; Silpi et al., 2006) และรายงานทวา อนนทรยฟอสฟอรสมความสมพนธเชงบวกกบปรมาณผลผลตน ายางพารา (นภาวรรณ และคณะ, 2544 ; Jacob et al., 2000 ; Vinod et.al., 2000) ในขณะทโพแทสเซยมมหนาทเกยวของกบการควบคมสมดลของน าและแรธาตระหวางการไหลของน ายาง (d’Auzac, 1989) ท าใหธาตทงสองในน ายางสงกวาในยางพารากอนเปดกรด และเนองจากการกรดยางเปนการกระตนใหเกดความเครยด จงท าใหไทออลในน ายางสงกวาในระยะกอนเปดกรด และมแนวโนมสงกวาแปลงทลมไดผลไมดซงใหผลผลตต ากวา

ความเขมขนของธาตอาหารในใบ ในยางพารากอนเปดกรดในแปลงทดอนมแนวโนมวา ธาตไนโตรเจน ฟอสฟอรส และโพแทสเซยม สงกวาในทลม (ตารางท 4.12) อาจเปนเพราะแปลงปลกยางอยในสภาพทมการระบายอากาสด ท าใหดดธาตอาหารไดมากกวา สอดคลองกบทรายงานวา ในยางพาราอาย 16 ป ทปลกในพนทนาราง มฟอสฟอรสและโพแทสเซยมต ากวาในทดอน (ระว และอมรอเฮม, 2553) นอกจากนน ยงมรายงานวา ยางพาราทอยในสภาพน าขงท าใหรากฝอยตายเปนจ านวนมาก จงท าใหสามารถดดไนโตรเจน ฟอสฟอรส และโพแทสเซยม ไดนอยกวายางพาราทปลกในสภาพปกต (อมรอเฮม และพทยา, 2534) แตกรณของแมงกานส พบวา ในแปลงทลมมแนวโนมสงกวาแปลงทดอน เพราะในสภาพน าขงท าใหแมงกานสละลายไดมาก (ตารงท 4.5) จงท าใหยางพาราดดแมงกานสไปสะสมในใบมากกวาในทดอน (ตารางท 4.13) ส าหรบธาตอาหารในใบในยางพาราหลงเปดกรดในทกสภาพพนทใกลเคยงกนมาก ยกเวนในทลมทมแมงกานสสงแตมสงกะสต า (ตารางท 4.14 และ 4.15)

96

การกระจายของรากและแมงกานสในราก ปรมาณรากยางพาราทงหมดในฤดฝนมมากกวาในฤดแลง เพราะในฤดฝนยางพาราไดรบน าฝน ท าใหดนมความชน ธาตอาหารในดนจงเปนประโยชนมากขน จงท าใหรากยางเจรญเตบโตไดดกวา โดยทท งยางพารากอนเปดกรดและหลงเปดกรด มปรมาณรากทงหมดมากทระดบ 15-30 และ 0-15 เซนตเมตร ในทดอนและทลมตามล าดบ ทงน อาจเกดจากในทลมมระดบน าใตดนตน ในชวงเวลาหนงโดยเฉพาะในฤดฝนท าใหรากขาดออกซเจน ดงนน จงท าใหพบรากในระดบ 0-15 เซนตเมตร มากกวาทระดบ 15-30 เซนตเมตร โดยพบความแตกตางไดชดเจนมากในฤดฝน (ตารางท 4.16 และ 4.17) อยางไรกตาม มการศกษาการกระจายรากหาอาหารของรากพาราโดยวธนวเคลยรเทคนค (ลขต และคณะ, 2535) พบวา ในยางอาย 4-5 ป การกระจายของรากดดอาหารจะหนาแนนในบรเวณหางจากโคนตน 100 เซนตเมตร และลกลงไป 0-15 เซนตเมตร สวนในยางหลงเปดกรดจะพบรากดดอาหารหนาแนนบรเวณหางจากโคนตน 300 เซนตเมตร และระดบความลก 0-15 เซนตเมตร ในขณะทมการศกษาการกระจายของรากหาอาหารของยางพาราหลงเปดกรดโดยใชสารก ามนภาพรงส (32P) ใสใหกบยางพาราทระดบ 10, 30, 60 และ 90 เซนตเมตร จากผวดน เมอตรวจวด 32P ในใบและในน ายาง ท าใหสรปไดวา รากหาอาหารสวนใหญ (56 %) มหนาแนนในระดบความลก 0-10 เซนตเมตร (George et al., 2009) นอกจากนน ยงมรายงานวา รากหาอาหารในยางพารารอยละ 75 พบบรเวณความลก 0-20 เซนตเมตร มเพยงรอยละ 17.2 และ 1.9 ทพบในระดบความลก 20-50 และ 50-90 เซนตเมตร ตามล าดบ (Samarappuli et al., 1999) ดงนน การปรบปรงใหสภาพหนาดนในทลมในระดบ 0-30 เซนตเมตร ใหมการถายเทอากาศด น าไมขง จะชวยใหรากหาอาหารท าหนาทไดด และท าใหยางพาราทปลกในทลมสามารถเจรญเตบโตไดดขน ความเขมขนของแมงกานสในใบยางพาราทปลกในทดอน มแนวโนมต ากวาในใบยางพาราในทลม (ตารางท 4.13 และ 4.15) ในขณะทความเขมขนของแมงกานสในรากกลบตรงกนขาม (ตารางท 4.18 และ 4.19) ทงน อาจเกดจากในสภาพทดอนมการถายเทอากาสดกวา ท าใหแมงกานสทรากดดเขาไปรวมกบออกซเจนเกดเปนสารประกอบแมงกานส (Havlin et al., 2005) ตกตะกอนในรปของสารประกอบแมงกานสออกไซดและสะสมอยในบรเวณชองวางระหวางเซลลชนคอรเทค (cortex) ของราก จงท าใหมแมงกานสสะสมในรากยางพาราทปลกในทดอนมากกวาในทลม ปจจยทจ ากดการเจรญเตบโตและการใหผลผลตยางพาราในทลมและทดอน

ในยางพาราทมอาย 5.5 และ 9.5 ป ทปลกในทดอนมการเจรญเตบโตดกวาในทลม (ตารางท 4.7 และ 4.8) โดยทแปลงทลมทไดผลดมการเจรญเตบโตใกลเคยงกบในแปลงทดอน สวนผลผลต พบวา ผลผลตในแปลงทลมทไดผลดมคาใกลเคยงกบในแปลงทดอน (รปท 4.4) เมอพจารณาถงปจจยตางๆ ทอาจจะสงผลตอการเจรญเตบโตและการใหผลผลตของยางพารา

97

ในทลมและทดอน พบวา ดนในแปลงทดอนมเนอหยาบ คาสภาพน าน าสงกวาในทลม (ตารางท 4.3 และ 4.4) ดนมการระบายน าด ระดบน าใตดนอยลกมากกวา 1 เมตร จงไมพบจดประเนองจากการขงนน ในขณะทในแปลงทลมจะพบจดประทเกดจากรากพชและน าขง (ตารางท 4.1 และ4.2) โดยเฉพาะในแปลงทลมทไดผลดใกลเคยงกบทดอนนน ระดบน าใตดนอยลกกวาในแปลงทไดผลไมด (รปท 4.2 และ 4.3) และพบจดประทเกดจากน าขงอยลกมากกวา 30 เซนตเมตร และผลการศกษาการกระจายของราก พบวา ความแปรปรวนของรากในแตละสภาพพนทสง ท าใหไมพบความแตกตางของรากในแปลงยางทลมและทดอน อยางไรกตาม ในแปลงทลมรากสวนใหญกระจายอยใกลผวดนในระดบ 0-15 เซนตเมตร มากกวาในระดบ 15-30 เซนตเมตร ในขณะทในแปลงทดอน พบวา รากกระจายทระดบ 15-30 เซนตเมตร มากกวา ลกษณะเชนนจงสงผลใหรากยางพาราในทดอนสามารถจะดดอาหารไดทงในระดบ 0-15 และ 15-30 เซนตเมตร ประกอบกบในแปลงทดอน และทลมไดผลดมแนวโนมวา ระดบฟอสฟอรสทเปนประโยชนและโพแทสเซยมทแลกเปลยนไดสงกวาแปลงทลมไดผลไมด ดงนน ความเขมขนของธาตอาหารหลกในใบจงมแนวโนมสงกวาในทลม (ตารางท 4.12 และ 4.14) และสอดคลองกบทพบวา ทงฟอสฟอรสและโพแทสเซยมในน ายางจากแปลงทดอนและทลมไดผลดมคาสงกวาในแปลงทลมไดผลไมด (ตารางท 4.10 และ 4.11) จงสงผลใหยางพาราในทดอนเจรญเตบโตไดดกวา นอกจากนน สาเหตอกอยางหนงทอาจจะท าใหยางพาราทปลกในทลมมการเจรญเตบโตและการใหผลผลตต ากวาทดอน คอ ดนในทลมมแมงกานสสงกวาในทดอนมาก (ตารางท 4.5 และ 4.6) โดยมคามากกวาระดบทจดวาเปนพษ (นชนารถ, 2554) ท าใหยางพาราดดแมงกานสไปสะสมในใบจนมแนวโนมสงกวาในแปลงทดอน (ตารางท 4.13 และ 4.15) โดยทม รายงานวา หากตนชาไดรบแมงกานสสง ท าใหมคลอโรฟลล กรดอะมโน และคาโรทนอย (carotenoid) ลดลง แตเอนไซมทเกดในสภาวะเครยด (antioxidant enzyme) ไดแก คาทาเลส (catalase) และ เพอรออกซเดส (peroxidase) เพมขน (Venkatesan et al., 2007) ทงนสอดคลองกบทพบวา ไทออลซงเปนสารทตอตานอนมลอสระในน ายางจากแปลงในทลมมแนวโนมสงกวาจากแปลงทดอน (ท 4.10 และ 4.11) เชนเดยวกบทมรายงานวา ในแตงกวาทไดรบแมงกานสสงท าใหมกจกรรมของเอนไซมซเพอรออกไซดดสมสเทส (superoxide dismutase: SOD) แอสโคเบตเพอรออกซเดส (ascorbate peroxidase) ในใบสง และท าใหยบยงการเจรญเตบโต (Shi et al., 2006)

แนวทางการจดการดนและธาตอาหารยางพาราในทลมและทดอน ดนในทดอนมคาการน าไฟฟาต ากวาในทลม ดงนน แคตไอออนตางๆ ในทดอนจงมแนวโนมต ากวาในทลม โดยเฉพาะแคลเซยม แมกนเซยม และโซเดยมทแลกเปลยนได อยางไรกตาม เมอพจารณาอนทรยวตถ พบวา อนทรยวตถในดนในทลมและทดอนมคาใกลเคยงกนและจดอยในระดบคอนขางต าเมอเทยบกบระดบทเหมาะสมกบยางพารา คอ 10-25 กรมตอ

98

กโลกรม ในขณะทฟอสฟอรสและโพแทสเซยมในแตละสภาพพนทมความแปรปรวนสงซงนาจะเกดจากความไมสม าเสมอในการใสป ย แตไมไดสะสมมากเหมอนทพบในสวนไมผล (สมตรา และคณะ, 2547 ; สรชาต และคณะ, 2547) ดงนน การใสป ยทมธาตอาหารหลกอยางเพยงจงเปนสงจ าเปน ทงนเพราะดนปลกยางพาราในภาคใตสวนใหญเปนดนทมการพฒนาการมาสง ท าใหมสภาพเปนกรด มโพแทสเซยมและฟอสฟอรสทเปนประโยชนต า เชนเดยวกบทเคยรายงานไว (ชยรตน และคณะ, 2538; ปราโมทย, 2554) ดงนน เมอใสป ยฟอสเฟตและโพแทชเพมท าใหยางพารากอนเปดกรดเจรญเตบโตไดดกวาการใสป ยสตร 20-8-20 (สทธชย และคณะ, 2556) นอกจากนน ควรใสป ยอนทรยรวมกบป ยเคมเพราะท าใหลดการใชป ยเคมและยงชวยใหลดการดดแมงกานสได โดยเฉพาะในทลมซงแมงกานสละลายออกมามาก การใสป ยอนทรยจะชวยลดการดดแมงกานสได โดยทแมงกานสจะเกดเปนสารประกอบเชงซอนกบอนทรยวตถทไมเปนประโยชนกบพช (Havlin et al., 2005) และตองมการปรบปรงระบบการระบายน าในแปลงโดยการขดครอบๆ แปลง ขดคระหวางแถว หรอถาน าทวมขงไมมากอาจขดดนระหวางแถวยางแลวน าไปกองรวมกนบรเวณแถวทจะปลกยาง เพอไมใหมน าทวมขงเปนเวลานาน เพราะหากมน าขงจะสงผลตอการดดธาตอาหารและเพมการละลายของแมงกานสได ทงน ควรใสป ยอนทรยรวมกบป ยเคมเพราะนอกจากจะชวยท าใหพชดดใชป ยเคมไดดข น ชวยลดการดดแมงกานส แลวอนทรยวตถยงชวยใหดนมโครงสรางดขนท าใหมการระบายน าดขนอกดวย

สรป

ยางพาราทปลกในทลมไดผลด มการเจรญเตบโต และใหผลผลตใกลเคยงกบในทดอน และสงกวาแปลงทลมไดผลไมด โดยพบวา ซโครสในแปลงทดอนและทลมไดผลดในยางพารากอนเปดกรดมแนวโนมต ากวาในแปลงทไดผลไมด แตในแปลงหลงเปดกรด พบวา ซโครส อนนทรยฟอสฟอรส และไทออลในน ายางใกลเคยงกนมาก ในขณะทโพแทสเซยมและแมกนเซยมในแปลงทดอนและทลมไดผลด มแนวโนมสงกวาทลมไดผลไมด และสงกวาในยางกอนเปดกรด สวนความเขมขนของธาตอาหารหลกในใบในแปลงกอนเปดกรดในทดอนมแนวโนมวาสงกวาในทลม แตพบวา แมงกานสในแปลงทลมมแนวโนมสงกวาแปลงทดอน ส าหรบในยางพาราหลงเปดกรดในทกสภาพพนทมธาตอาหารใกลเคยงกนมาก ยกเวนในทลมทมแมงกานสสงแตมสงกะสต า

ดนปลกยางพาราในสภาพทดอนและทลมโดยทวไปดนมสภาพเปนกรดและมความอดมสมบรณต า ในทลมเปนดนลก และมเนอดนละเอยดกวาในทดอน สงผลใหดนในทลมมระบายน าเลว และมคาสมประสทธการน าน าต า พบจดประทเกดจากน าขงปรมาณมากในระดบความลก 0-30 เซนตเมตร โดยเฉพาะในแปลงทไดผลไมด ธาตอาหารและอนทรยวตถในดนในทลมและทดอนมคาใกลเคยงกนและจดอยในระดบต า ในขณะทมแมงกานสสง ดงนน การใสป ยทมธาต

99

อาหารหลกอยางเพยงจงเปนสงจ าเปน และควรใสป ยอนทรยรวมกบป ยเคม เพราะท าใหลดการใชป ยเคมและยงชวยใหลดการดดแมงกานสได โดยเฉพาะในทลมซงแมงกานสละลายออกมามาก รวมทงควรศกษาปญหาความเปนพษของแมงกานสและแนวทางแกไข นอกจากนน ตองมการปรบปรงระบบการระบายน าในแปลงโดยการขดครอบๆ แปลง ขดคระหวางแถว แตถาเปนพนททพบจดประทเกดจากน าขงในระดบ 0-30 เซนตเมตร เปนปรมาณมาก ไมควรใชพนทนนปลกยางพารา

100

บทท 5

สถานะโพแทสเซยมในดนปลกยางพาราในทดอนและในทลม และความสมพนธกบธาตอาหารในใบและในน ายางพารา

ค าน า

พนทดอนทมหนาดนลกเปนพนทเหมาะสมตอการปลกยางพารา แตเนองจากราคา

น ายางพาราปกอนหนามราคาเฉลยสงขนทก ๆ ป โดยในป พ.ศ. 2545 น ายางพารามราคาเพยง 26.86 บาท/กโลกรม ขณะทในป พ.ศ. 2546 - 2550 ราคายางพาราเรมมแนวโนมสงขนเปน 37.93, 43.72, 52.49, 68.08 และ 72.15 บาท/กโลกรม จนกระทงป พ.ศ. 2551 น ายางพารามราคา 79.87 บาท/กโลกรม แตในป พ.ศ. 2552 เกดปญหาเศรษฐกจโลก ประกอบกบเงนบาทประเทศไทยแขงคาขน สงผลใหราคาน ายางพาราลดลงเหลอ 59.46 บาท/กโลกรม เมอเศรษฐกจโลกดขนความตองการใชยางพาราเพมขน จงสงผลใหราคาน ายางพาราปรบตวสงขนเปน 106.22 และ 132.36 บาท/กโลกรม ในป พ.ศ. 2553 และ 2554 ตามล าดบ (สถาบนวจยยาง, 2550; สถาบนวจยยาง, 2555)

จากราคายางพาราทมแนวโนมสงขนในเวลาดงกลาวสงผลใหเกษตรกรในหลายจงหวดรวมทงในจงหวดสงขลาปลกยางพาราในทลมซงเปนดนเนอละเอยดและเปนพนทไมเหมาะสมตอการปลกยางพาราในชวงเวลาดงกลาวเพมขน โดยทวไปในดนเนอละเอยดมโพแทสเซยมทเปนประโยชนสงกวาดนเนอหยาบ (Havlin et al., 2005) โพแทสเซยมเปนธาตอาหารหลกของยางพารามหนาทควบคมการเปดปดของปากใบ ชวยใหพชและระบบรากแขงแรง ควบคมสมดลน าในพช และท าใหผลผลตน ายางพาราเพมขนเมอดนมโพแทสเซยมเพมขน (Joseph et al., 1998) นอกจากนน โพแทสเซยมยงชวยเพมขนาดเสนรอบวงของล าตนและท าใหหนายางทกรดแลวสรางเปลอกใหมเรวขน (นชนารถ, 2543) โพแทสเซยมในดนแบงออกเปน 4 รป คอ 1) โพแทสเซยมในสารละลายดน 2) โพแทสเซยมทแลกเปลยนได 3) โพแทสเซยมทถกตรง และ 4) โพแทสเซยมทเปนองคประกอบของแร ส าหรบโพแทสเซยมทเปนประโยชนตอพช คอ โพแทสเซยมทแลกเปลยนไดและโพแทสเซยมในสารละลายดน โพแทสเซยมทงสองรปนมเพยง 0.1 - 2 % ของโพแทสเซยมทงหมดในดน สวนโพแทสเซยมทถกตรงซงเปนสวนทจะคอย ๆ ปลดปลอยออกมาเปนประโยชนแกพชม 1 - 10 % และโพแทสเซยมทเปนองคประกอบของแรมสงถง 90 - 98 % ของโพแทสเซยมทงหมดในดน (Havlin et al., 2005) โพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดนมความสมพนธกน โดยมรายงานความสมพนธระหวางโพแทสเซยมทสกดไดกบโพแทสเซยมในสารละลายดน และโพแทสเซยมทสกดไดกบโพแทสเซยมทถกตรงในดนอนดบ อลทซอลสและออกซซอลส (Darunsontaya et al., 2009)

101

โพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดนอยในสภาวะสมดลกน เมอโพแทสเซยมทเปนประโยชนตอพชลดลงจากการดดกนของรากพช หรอถกชะละลายและไมมการใสป ยชดเชยสวนทสญเสยไป จะท าใหมการปลดปลอยโพแทสเซยมจากรปอน ๆ ออกมาในสารละลายดน เชน โพแทสเซยมทถกตรง หรอโพแทสเซยมทเปนองคประกอบของแร เพอรกษาสมดล (Havlin et al., 2005; Brady and Weil, 2008) โพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดน เปนแหลงใหโพแทสเซยมแกพช มรายงานคาสมประสทธสหสมพนธ (correlation coefficient : r) ระหวางโพแทสเซยมท ถวเหลองดดน าไปใชสวนเหนอดนกบโพแทสเซยมในสารละลายดน (r = 0.93) กบโพแทสเซยมทแลกเปลยนได (r = 0.87) และกบโพแทสเซยมทถกตรง (r = 0.91) (Taiwo et al., 2010)

การปลกพชตดตอกนเปนเวลานาน ๆ สงผลใหโพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดนลดลง เชน

โพแทสเซยมทเปนประโยชน (ดารากร และคณะ, 2553; Chun-man et al., 2007; Hosseinifard

et al., 2010) โพแทสเซยมทถกตรง (Samadi et al., 2008; Hosseinifard et al., 2010;

Darunsontaya et al., 2012) และโพแทสเซยมทงหมดในดน (Karthikakuttyamma et al.,

1998; Ulaganathan et al., 2012) ดงนน การทราบรปของโพแทสเซยมในดนจะชวยใหทราบ

ถงโพแทสเซยมทเปนประโยชนและศกยภาพของดนทจะเปนแหลงใหโพแทสเซยมกบพช

เพราะรปทเปนแหลงส ารองในดนจะคอย ๆ ปลดปลอยออกมาเพอรกษาระดบโพแทสเซยมและ

ใหพชน าไปใชประโยชนได

ความสามารถในการรกษาระดบโพแทสเซยมในสารละลายดนเปนความสามารถของดนในการรกษาความเขมขนโพแทสเซยม ซงมหลกการหาคลายกบ Adsorption isotherm ของฟอสฟอรส โดยไดจากสดสวนของโพแทสเซยมทถกตรงและโพแทสเซยมทเปนองคประกอบของแร (quantity; Q) กบโพแทสเซยมในสารละลายดน (intensity; I) (Yawson et al., 2011) หรอสดสวนระหวางโพแทสเซยมทแลกเปลยนไดโดยท าใหดนถงสมดลกบแคลเซยมคลอไรดเขมขน 0.01 โมลาร (0.01M CaCl2) (quantity; Q) กบโพแทสเซยมความเขมขนตางๆ (intensity; I) แลวพลอตกราฟระหวางโพแทสเซยมทถกดดซบหรอปลดปลอย (แกนY) กบคา Activity ratio (ARK = aK/(aCa + aMg)½) (แกน X) (ปทมา, 2547; Wang et al., 2004) โดยความลาดเอยงของกราฟทไดในสวนทเปนเสนตรงคอ Potential buffering capacity (PBCK) ซงเปนความสามารถของดนในการรกษาระดบโพแทสเซยมในสารละลายดน (ปทมา, 2547; Taiwo et al., 2010) หรอทเรยกวา K buffering ability (Wang et al., 2004) ซงความสามารถของดนดงกลาวมสงในดนเนอละเอยด (ปทมา, 2547)

นอกจากนน มการดดแปลงวธการดงขางตน โดยเตมโพแทสเซยมในดนอตราตางๆ แลวบมดนทงไว 2 สปดาห เมอครบก าหนดสกดโพแทสเซยมในดน แลวพลอตกราฟความสมพนธระหวางโพแทสเซยมทเตม (แกน Y) กบโพแทสเซยมทสกดได (แกน X) โดย

102

ความชนของกราฟเสนตรงทไดเรยกวาสมประสทธบฟเฟอรของโพแทสเซยม (buffer coefficient for potassium; BCK) (สารสา, 2552) โดยคาทไดบอกถงความสามารถของดนในการดดซบโพแทสเซยม หากมคาสง (คาใกลเคยง 1) แสดงวาเมอใสป ยโพแทชลงไปในดน ดนมการตรงโพแทสเซยมไวไดนอย ดนจงมโพแทสเซยมทเปนประโยชนตอพชสง หากมคาต าแสดงวาดนตรงโพแทสเซยมไดสง จงเหลอโพแทสเซยมทเปนประโยชนตอพชในดนนอยกวาทใสลงไป

ในการประเมนความเปนประโยชนโพแทสเซยมทเปนประโยชนในดนสวนใหญใช แอมโมเนยมอะซเทรต (1 M NH4OAc pH 7) เปนสารสกด เพราะวธดงกลาวมความสมพนธสงกบโพแทสเซยมทพชดดน าไปใช (r = 0.94) (สรเชษฏ, 2550) พชสวนใหญไดรบธาตอาหารจากดน ดงนน การวเคราะหธาตอาหารในพชจงสะทอนภาพรวมของปจจยตาง ๆ ทมผลตอความเปนประโยชนของธาตอาหารในดน การวเคราะหธาตอาหารในใบจงประเมนธาตอาหารในพชได แตในยางพาราหลงเปดกรดเกบใบไดคอนขางล าบาก เนองจากล าตนยางพาราหลงเปดกรดมความสง 15 - 20 เมตร และในการเกบตวอยางใบยางพาราตองเกบในชวงใบมอาย 100 - 150 วน (นชนารถ, 2542) ในน ายางพาราประกอบดวยธาตตาง ๆ ซงมบทบาทส าคญตอการสรางน ายางพารา และในปจจบนมการศกษาองคประกอบทางชวเคมในน ายางพารา เพอใชตรวจสอบสขภาพของตนยางพารา แตยงไมมการศกษาโพแทสเซยมในน ายางพาราซงอาจพบความสมพนธระหวางโพแทสเซยมในเซรมน ายางพารากบโพแทสเซยมในดนหรอในใบ ดงนน จงน าไปสการศกษาสถานะโพแทสเซยมในดน ใบ และเซรมน ายางพารา และสมประสทธ บฟเฟอรของโพแทสเซยมในดนปลกยางพาราในทดอนและในทลม เพอใชเปนแนวทางในการจดการป ยโพแทชกบยางพาราใหมความสอดคลองกบสถานะโพแทสเซยมในดนและในใบยางพารา

วธการศกษา

ศกษาสถานะโพแทสเซยมในดน ใบ และเซรมน ายางพาราจากสวนยางพาราทปลกในทดอนและในทลมในจงหวดสงขลา ซงมทงระยะกอนเปดกรดและหลงเปดกรด โดยเกบดนมาวเคราะหโพแทสเซยมรปตางๆ แลวประมาณคาแบบชวงและหาความสมพนธของโพแทสเซยมในดน ใบ และเซรมน ายางพารา ตลอดจนศกษาสมประสทธบฟเฟอรของโพแทสเซยมในกลมเนอดนตาง ๆ ดงน

สถานะโพแทสเซยมในดน ใบ และเซรมน ายางพารา

เลอกสวนยางพาราพนธ RRIM 600 ในอ าเภอคลองหอยโขง อ าเภอนาทว และอ าเภอ

รตภม ในจงหวดสงขลา ทปลกในทดอนซงมระดบน าใตดนอยลกจากผวดนและน าไมทวมขง

103

และแปลงยางพาราทปลกในทลม (พนทนาราง) ซงชวงหนงของรอบปมระดบน าใตดนอยเหนอ

ผวดน โดยมแปลงในระยะกอนเปดกรด (อาย 4 ป) และหลงเปดกรด (อาย 8 ป) อ าเภอละ 30

แปลง รวมทงหมดใชแปลงในการศกษา 90 แปลง

การเกบตวอยางและวเคราะหโพแทสเซยมรปตางๆ ในดน เกบดนโดยใชสวานเจาะดน โดยวธสมเลอกและทศทางการสมแบบ X-shaped เกบดนแปลงละ 9 จด ทความลก 0 - 30 และ 30 - 60 เซนตเมตรจากผวดน (Karthikakuttyama et al., 2000) เอาดนในชวงความลกทตองการ (0 - 30 หรอ 30 - 60 เซนตเมตร) ใสในถง เกบจนครบ 9 จด แลวคลกดนใหเปนเนอเดยวกน หลงจากนนแบงดนมา 1 กโลกรม แลวน าดนไปผงใหแหงในทรม หลงจากนนรอนผานตะแกรงขนาดชองเปด 2 มลลเมตร (10 เมช) เกบดนทผานการรอนไวในกระปองพลาสตกทสะอาด ส าหรบวเคราะหโพแทสเซยมในดนทง 4 รป คอ โพแทสเซยมในสารละลายดน (Water-K) โพแทสเซยมทแลกเปลยนได (Exch-K) โพแทสเซยมทถกตรง (Fixed-K) และโพแทสเซยมทงหมดในดน (Total-K) ตามวธการวเคราะหดงน

1) โพแทสเซยมในสารละลายดน (Water-K) ชงดน 8.00 กรม ใสหลอดเหวยงพลาสตกขนาด 50 มลลลตร เตมน าทปราศจากไอออน 40 มลลลตร (ดน : น า = 1 : 5) เขยา 3 นาท วางทงไวครงชวโมง กรองสวนใสผานกระดาษกรองวตแมนเบอร 5 แลวน าสารละลายวเคราะหโพแทสเซยมในสารละลายดนดวยวธการเปลงแสงของอะตอม (Atomic Emission Spectrophotometry) (Samadi et al, 2008)

2) โพแทสเซยมทสกดไดโดยแอมโมเนยมอะซเทรต (NH4OAc-K) ชงดน 5.00 กรม ใสหลอดเหวยงพลาสตกขนาด 50 มลลลตร เตมแอมโมเนยมอะซเทรต (1 M NH4OAc pH 7) ปรมาตร 25 มลลลตร เขยา 30 นาท กรองสวนใสผานกระดาษกรองวตแมนเบอร 5 แลวน าสารละลายวเคราะหโพแทสเซยมทสกดไดโดยแอมโมเนยมอะซเทรตดวยวธการเปลงแสงของอะตอม (จ าเปน, 2547) ซงคาทวเคราะหไดเปนผลรวมของ Water-K กบ Exch-K

3) โพแทสเซยมทแลกเปลยนได (Exch-K) ไดจาก NH4OAc-K ลบดวย Water-K 4) โพแทสเซยมทสกดไดโดยกรดไนทรก (HNO3-K) ชงดน 2.50 กรม ใสขวดรป

ชมพ (erlenmeyer flask) ขนาด 125 มลลลตร เตมกรดไนทรก (1 M HNO3) 25 มลลลตร น าไปตมทอณหภม 113 องศาเซลเซยส นาน 25 นาท เพอใหกรดไนทรกท าลายโครงสรางของแรและท าใหโพแทสเซยมทถกตรงออกมาในสารละลาย หลงจากนน วางใหเยนแลวกรองผานกระดาษกรองวตแมนเบอร 50 ใสขวดวดปรมาตร (volumetric flask) ขนาด 100 มลลลตร ปรบปรมาตรดวยน าทปราศจากไอออนจนมปรมาตรเปน 100 มลลลตร น าสารละลายทไดวเคราะหโพแทสเซยมทสกดไดโดยกรดไนทรกดวยวธการเปลงแสงของอะตอม (Helmke and Sparks, 1996) ซงคาทวเคราะหไดจะเปนผลรวมของ NH4OAc-K กบ Fixed-K

5) โพแทสเซยมทถกตรง (Fixed-K) ไดจาก HNO3-K ลบดวย NH4OAc-K

104

6) โพแทสเซยมทงหมดในดน (Total-K) ชงดน 0.5 กรม ในเทปลอนบเกอร (teflon breaker) ขนาด 50 มลลลตร เตมกรดเขมขนผสมระหวางกรดไนทรก (HNO3) กบไฮโดรคลอรก (HCl) (อตราสวน 1 : 3 v/v) 1 มลลลตร แลวเตมกรดไฮโดรฟลออรก (HF) ลงไป 10 มลลลตร น าไปตมใหความรอนท 110 องศาเซลเซยส นาน 3 ชวโมง เพอใหกรดไฮโดรฟลออรกท าลายโครงสรางของแรซลเกตโดยฟลออไรดไอออน (F-) ท าปฏกรยากบซลกอนไอออน (Si4+) เกดเปนซลกอนเตตระฟลออไรด (SiF4) และระเหยเมอไดรบความรอน หลงจากนน วางใหเยนแลวใชน าทปราศจากไอออนชะของเหลวในเทปลอน บเกอรลงในขวดปรบปรมาตรพลาสตก (plastic volumetric flask) ขนาด 100 มลลลตร ทมกรดบอรก 2.8 กรม เพอเปลยนฟลออไรดไอออน ทเหลอใหอยในรปกรดฟลออโรบอรก (fluoroboric acid; HBF4) แลวปรบปรมาตรดวยน าทปราศจากไอออนจนมปรมาตรเปน 100 มลลลตร หลงจากนน น าสารละลายทไดวเคราะหโพแทสเซยมทงหมดโดยวธการเปลงแสงของอะตอม (ถวล, 2530; Helmke and Sparks, 1996)

นอกจากนน วเคราะหสมบตทางเคมบางประการ ไดแก รอยละอนภาคทราย ทรายแปง และดนเหนยว (hydrometer method) (คณาจารยภาควชาธรณศาสตร, 2554) พเอช (ดน : น า = 1 : 5) คาการน าไฟฟา (ดน : น า = 1 : 5) อนทรยวตถ (Walkley-Black method) ฟอสฟอรสทเปนประโยชน (Bray II method) โพแทสเซยม แคลเซยม แมกนเซยม และโซเดยมทสกดได (NH4OAc extraction) ไนโตรเจนทงหมด (Kjeldahl method) และความจแลกเปลยนแคตไอออน (ammonium saturation method) ตามคมอการวเคราะหดนและพช (จ าเปน, 2547)

การเกบและวเคราะหธาตอาหารในใบยางพารา เกบใบหลงจากยางพาราผลใบใหม 100 - 150 วน และเกบหลงจากใสป ยอยางนอย 70 วน (นชนารถ, 2542) ในแตละแปลงเกบใบ จากตนยางพารา 9 ตน ทอยใกลจดเกบตวอยางดน เกบใบตนละ 4 - 6 ใบ ยางพารากอนเปดกรด ใบทเกบตองเปนกงทอยในรมเงาทงสองขางของทรงพม สวนยางพาราทเปดกรดแลวใบทเกบเปนใบของกงในรมระหวางแถวและใบอยในต าแหนงคลางหรอใบท 1 และ 2 ของฉตรแรก เกบใบใสถงกระดาษเกบตวอยางพช หลงจากนน เชดใบก าจดฝนและอบทอณหภม 70 องศาเซลเซยส นาน 2 - 3 วน เมอตวอยางใบแหงน าไปบดดวยเครองบดตวอยางพชผานตะแกรงขนาด 20 เมช (mesh) แลวเกบไวในถงกระดาษส าหรบน าไปวเคราะหธาตอาหาร ยอยตวอยางใบยางพาราดวยกรดซลฟวรก (H2SO4) ส าหรบวเคราะหไนโตรเจน (Kjeldahl method) และยอยดวยกรดไนทรกผสมเพอรคลอรก ส าหรบวเคราะหฟอสฟอรสโดยท าใหเกดสดวยวธวาเนโดโมลบเดต (vanadomolybdate method) วเคราะหโพแทสเซยมโดยใชหลกการเปลงแสงของอะตอม แคลเซยมและแมกนเซยม โดยวธการดดกลนแสงของอะตอม (Atomic Absorbtion Spectrophotometry) ตามคมอการวเคราะหดนและพช (จ าเปน, 2547)

105

การเกบและวเคราะหธาตอาหารในเซรมน ายางพารา เกบน ายางพาราในชวงเชา (6.00 - 12.00 นาฬกา) ในระยะกอนใสป ยจากตนยางพาราทเกบใบ เกบน ายางพาราตนละ 1 มลลลตร (ประมาณ 15 หยด) จ านวน 9 ตน โดยใชเหลกปลายแหลมเจาะท ามมประมาณ 30 องศา กบล าตนยางพารา หากเปนยางพารากอนเปดกรดเจาะทความสง 150 เซนตเมตรจากผวดน สวนยางพาราทเปดกรดแลวเจาะใต รอยกรดลงมา 5 เซนตเมตร แลวสอดหลอดพลาสตกเพอล าเลยงน ายางพารา ปลอยน ายางพารา 2 - 3 หยดแรกทง รองรบน ายางพาราดวยหลอดแกวทแชอยในภาชนะทบรรจน าแขง น าน ายางพาราทเกบไดจาก 9 ตนผสมใหเขากนแลวตกตะกอนเนอยางทนทในแปลง โดยปเปตตน ายางพารา 2 มลลลตร ใสขวดแกวแลวเตมสารละลายผสมทซเอกบอดทเอ (trichloroacetic acid; 2.5 % w/v TCA + 0.01 % w/v EDTA) 18 มลลลตร เขยาใหเนอยางจบตวแลวกรองผานกระดาษกรองวตแมนเบอร 1 เกบสารละลายทกรองไดทเรยกวาเซรม (serum) แชไวในกระตกน าแขงเพอวเคราะหโพแทสเซยมโดยวธการแปลงแสงของอะตอมดวยเครอง Atomic Absorption Spectrophotometer (วารณ และคณะ, 2556)

การวเคราะหขอมล น าผลการวเคราะหโพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดน ใบ และเซรมน ายางพารา ตลอดจนสมบตทางเคมและรอยละอนภาคทราย ทรายแปง และดนเหนยว ของดนในทดอนและในท ล มมาประมาณค าแบบช ว งท ระดบความเช อมน 95 % โดยใชสต ร x ± Zα/2 SD/ เมอ x คอ คาเฉลยของขอมล Z คอ คาพนทในตารางทไดจากตารางโคงปกตมาตรฐาน α คอ ระดบนยส าคญในทนใชท 0.05 SD คอ สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ n คอ จ านวนขอมล (บญธรรม, 2553) แลวเปรยบเทยบโพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดน ใบ และเซรมน ายางพาราของยางพาราทปลกในทดอนและในทลมโดยการทดสอบสมมตฐานของกลมตวอยาง 2 กลมทเปนอสระตอกน (independent sample t-test) ตลอดจนประเมนสถานะโพแทสเซยมทเปนประโยชนในดนและในใบกบเกณฑมาตรฐานทไดมก าหนดไว

ความสมพนธระหวางโพแทสเซยมรปตางๆ ในดน ใบ และเซรมน ายางพารา น าผลวเคราะหโพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดน ใบ และเซรมน ายางพารา มาหาความสมพนธระหวางโพแทสเซยมรปตาง ๆ ดงน

1) โพแทสเซยมรปตางๆ ในดน 2) โพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดนกบสมบตทางเคมบางประการของดน 3) โพแทสเซยมในใบกบโพแทสเซยมในเซรมน ายางพารา 4) โพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดน ใบ และเซรมน ายางพารา

106

สมประสทธบฟเฟอรของโพแทสเซยม (BCK) ในดนปลกยางพารา ดนทใชศกษา ใชเนอดน 3 กลม กลมละ 3 ชดดน จากแปลงปลกยางพารา โดยแตละ

กลมเนอดนประกอบดวยเนอดนและระบบการจ าแนกดงน (วฒชาต, 2550) กลมดนเนอละเอยด (fine-textured soil) ชดดนทใชศกษา คอ

บางนารา (Ba) Fine, kaolinitic, isohyperthermic, Typic Paleaquults อาวลก (Ak) Very - fine, kaolinitic, isohyperthermic, Rhodic Kandiudoxs พะวง (Paw) Very - fine, kaolinitic, isohyperthermic, Umbric Paleaquults

กลมดนเนอปานกลาง (medium-textured soil) ชดดนทใชศกษา คอ ภเกต (Pk) Fine, kaolinitic, isohyperthermic, Typic Kandiudults ฝ งแดง (Fd) Fine - loamy, kaolinitic, isohyperthermic, Rhodic Kandiudults สายบร (Bu) Fine - silty, kaolinitic, isohyperthermic, Aquic Kandiudults

กลมดนเนอหยาบ (coarse-textured soils) ชดดนทใชศกษา คอ บาเจาะ (Bc) Coated, isohyperthermic, Typic Quartzipsamments คอหงส (Kh) Coarse - loamy, kaolinitic, isohyperthermic, Typic Kandiudults น ากระจาย (Ni) Coarse - loamy, mixed, semiactive, isohyperthermic, Typic

Plinthaquults

วเคราะหสมบตทางเคมและรอยละอนภาคทราย ทรายแปง และดนเหนยว น าดนทง 9 ชดดนวเคราะหโพแทสเซยมทง 4 รป คอ โพแทสเซยมในสารละลายดน (Water-K) โพแทสเซยมทแลกเปลยนได (Exch-K) โพแทสเซยมทถกตรง (Fixed-K) และโพแทสเซยมทงหมด (Total-K) นอกจากนน วเคราะหสมบตทางเคมและกายภาพของดนไดแก พเอช (pH) คาการน าไฟฟา (EC) อนทรยวตถ (OM) ความจแลกเปลยนแคตไอออน (CEC) ไนโตรเจนทงหมด (total N) ฟอสฟอรสทเปนประโยชน (available P) แคลเซยมทสกดได (extractable Ca) แมกนเซยมทสกดได (extractable Mg) โซเดยมทสกดได (extractable Na) และรอยละอนภาคทราย ทรายแปง และดนเหนยว ตามวธการวเคราะหเชนเดยวกบทไดกลาวไวกอนหนา

สมประสทธบฟเฟอรของโพแทสเซยม น าตวอยางดนทความลก 0 - 30 เซนตเมตร

ทผานการรอนผานตะแกรงขนาด 2 มลลเมตร จ านวน 5.00 กรม ผสมกบสารละลายโพแทสเซยมคลอไรด (KCl) โดยเตมโพแทสเซยมลงไปในดน อตรา 0, 40, 80, 120 และ 160 มลลกรม โพแทสเซยม/กโลกรม ใสในหลอดเหวยงพลาสตกขนาด 50 มลลลตร บมดนโดยใหมความชนอยท 70 เปอรเซนตของสภาพความจความชนสนาม (FC) 24 ชวโมง เมอครบก าหนดอบดนท 70 องศาเซลเซยส เปนเวลา 4 ชวโมง เพอท าใหดนแหง จากนนปลอยใหดนอยใน

107

สภาพแหง 21 ชวโมง ท าเชนเดยวกนนเพอท าใหดนเปยกสลบแหง 3 ครง บมดน 2 สปดาห ทอณหภมหอง (ประมาณ 30 องศาเซลเซยส) เมอครบก าหนดวเคราะหโพแทสเซยมทสกดไดในดน โดยสกดดวยแอมโมเนยมอะซเทรต (1 M NH4OAc pH 7) แลววดโพแทสเซยมโดยวธการแปลงแสงของอะตอมดวยเครอง Atomic Absorption Spectrophotometer น าขอมลมาสรางสมการและหาสมประสทธบฟเฟอร (buffer coefficient for potassium; BCK) จากความชนของกราฟเสนตรงระหวางโพแทสเซยมทสกดได (แกน X) กบโพแทสเซยมทเตม (แกน Y) (รปท 5.1) (สารศา, 2552)

รปท 5.1 คา BCK จากการพลอตกราฟระหวางโพแทสเซยมทเตมกบโพแทสเซยมทสกดไดในดน

ผลการศกษา

สถานะโพแทสเซยมในดน ใบ และเซรมน ายางพารา

สมบตทวไปของดนในทดอนและในทลมทใชปลกยางพารา ดนปลกยางพาราในทดอนและทลมมพเอช อนทรยวตถ ไนโตรเจนทงหมด ฟอสฟอรสทเปนประโยชน และโพแทสเซยมทสกดไดใกลเคยงกน (ตารางท 5.1) แตสมบตทางเคมบางประการของดนบน (0 - 30 เซนตเมตร) ดนในทดอนมคาต ากวาในทลม ไดแก คาการน าไฟฟาเทากบ 17 - 26 และ 35 - 59 ไมโครซเมน/เซนตเมตร แคลเซยมทสกดได 44 - 84 และ 127 - 201 มลลกรม/กโลกรม แมกนเซยมทสกดได 9 - 20 และ 19 - 35 มลลกรม/กโลกรม โซเดยมทสกดได 8 - 11 และ 12 - 18 มลลกรม/กโลกรม และความจแลกเปลยนแคตไอออน 1.52 - 2.40 และ 1.91 - 3.23

0

40

80

120

160

0 40 80 120 160

โพแท

สเซย

มทเตม

(มก.

/กก.

)

โพแทสเซยมทสกดได (มก./กก.)

BCK

ความชน

108

เซนตโมลประจ /กโลกรม ตามล าดบ โดยลกษณะดงกลาวเกดขนในดนลาง (30 - 60 เซนตเมตร) เชนกน ดนบนในทดอนมเนอดนหยาบกวาดนบนในทล มโดยมรอยละอนภาคทราย 53 - 61 ในขณะทดนบนในทล มมรอยละ 40 - 53 สวนอนภาคดนเหนยวจะกลบกน กลาวคอ ดนบนในทดอนมคาต ากวาดนบนในทล มโดยมอนภาคดนเหนยวรอยละ 18 - 24 ในขณะทดนบนในทลมมรอยละ 22 - 31

ตารางท 5.1 สมบตทางเคมและอนภาคดนของดนปลกยางพาราในทดอนและในทลม

สมบตดน ดนบน (0 - 30 ซม.) ดนลาง (30 - 60 ซม.)

ทดอน ทลม ทดอน ทลม pH (ดน:น า =1:5) 5.12 - 5.68 5.17 - 5.98 5.16 - 5.43 5.27 - 5.52 EC (1:5) (μS/cm) 17 - 26 35 - 59 15 - 22 22 - 30 OM (ก./กก.) 9 - 12 10 - 13 4 - 5 3 - 4 Total N (ก./กก.) 0.47 - 0.63 0.63 - 0.79 0.36 - 0.49 0.34 - 0.43 Avai. P (มก./กก.) 9 - 15 8 - 15 3 - 4 3 - 4 Extr. K (มก./กก.) 29 - 41 31 - 41 18 - 27 17 - 26 Extr. Ca (มก./กก.) 44 - 84 127 - 201 32 - 83 93 - 151 Extr. Mg (มก./กก.) 9 - 20 19 - 35 7 - 14 17 - 30 Extr. Na (มก./กก.) 8 - 11 12 - 18 6 - 7 15 - 22 CEC (cmolc/kg) 1.52 - 2.40 1.91 - 3.23 2.21 - 4.05 3.30 - 4.92 Sand (%) 53 - 61 40 - 53 46 - 60 30 - 41 Silt (%) 21 - 24 23 - 31 22 - 31 33 - 41 Clay (%) 18 - 24 22 - 31 17 - 23 25 - 31

หมายเหต : คาไดจากการประมาณคาแบบชวงทระดบความเชอม น 95 %

โพแทสเซยมรปตางๆ ในดนปลกยางพารา โพแทสเซยมทเปนประโยชนตอพช คอ รป NH4OAc-K ซงเปนผลรวมของ Water-K และ Exch-K พบวา ดนในทดอนและทลมม NH4OAc-K จากการประมาณคาแบบชวงใกลเคยงกน (ตารางท 5.2) และมคาเฉลย Water-K เทากบ 12 และ 12 มลลกรม/กโลกรม Exch-K 23 และ 24 มลลกรม/กโลกรม และ NH4OAc-K 35 และ 36 มลลกรม/กโลกรม ในดนทดอนและทลม ตามล าดบ (รปท 5.2 A) เชนเดยวกบดนลางทพบวา Exch-K จากการประมาณคาแบบชวงใกลเคยงกน (ตารางท 5.2) และไมพบความแตกตางของคาเฉลยโพแทสเซยมรปดงกลาวเชนเดยวกบดนบน (รปท 5.2 B)

ความเขมขนของโพแทสเซยมรปทไมเปนประโยชนตอพชของดนบนในทดอนต ากวาในทลม และจากการประมาณคาแบบชวงแตละรปมคาคอนขางกวาง โดย Fixed-K เทากบ 16 - 23 และ 26 - 57 มลลกรม/กโลกรม HNO3-K 47 - 62 และ 59 - 96 มลลกรม/กโลกรม และ Total-K 1,292 - 2,437 และ 6,106 - 9,288 มลลกรม/กโลกรม ในดนทดอนและทลม ตามล าดบ (ตารางท 5.2) สวนคาเฉลยของ Fixed-K ของดนบนเทากบ 19 และ 35 มลลกรม/กโลกรม HNO3-K 54 และ 77 มลลกรม/กโลกรม และ Total-K 1,865 และ 7,702 มลลกรม/กโลกรม ในดนทดอน

109

และทลม ตามล าดบ (รปท 5.3 A และ 5.4) สวนดนลางความเขมขนโพแทสเซยมรปดงกลาวในดนทดอนมคาต ากวาดนในทลมเชนเดยวกบทพบในดนบน (รปท 5.3 B และ 5.4) ตารางท 5.2 ความเขมขนของโพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดนทดอนและทลมทใชปลกยางพารา รปของ K (มก./กก.)

คา ดนบน (0 - 30 ซม.) ดนลาง (30 - 60 ซม.)

ทดอน ทลม ทดอน ทลม Water-K ต าสด - สงสด 4 - 24 5 - 24 2 - 14 3 - 17

ชวง 10 - 14 10 - 13 6 - 8 5 - 7

Exch-K ต าสด - สงสด 6 - 45 13 - 55 2 - 29 4 - 53

ชวง 19 - 27 21 - 27 12 - 19 12 - 19

NH4OAc-K ต าสด - สงสด 10 - 67 21 - 78 7 - 69 10 - 69

ชวง 29 - 41 31 - 41 18 - 27 17 - 26

Fixed-K ต าสด - สงสด 2 - 44 4 - 81 3 - 38 1 - 78

ชวง 16 - 23 26 - 57 12 - 19 23 - 39

HNO3-K ต าสด - สงสด 24 - 93 33 - 278 11 - 108 22 - 108

ชวง 47 - 62 59 - 96 32 - 43 45 - 61

Total-K ต าสด - สงสด 355 - 6,453 534 - 17,044 291 - 7,973 487 - 21,962

ชวง 1,292 - 2,437 6,106 - 9,288 1,604 - 4,613 6,476 - 10,263

หมายเหต : ชวงไดจากการประมาณคาแบบชวงทระดบความเชอม น 95 %

รปท 5.2 ความเขมขนของ Water-K, Exch-K และ NH4OAc-K ในดนทดอน ( ) และ ในทลม ( ) ทใชปลกยางพาราทความลก 0-30 (A) และ 30-60 (B) เซนตเมตร หมายเหต: NS = ไมแตกตางทางสถต, I = Standard error

12 23 3512 24 36

NS

NS

NS

0

10

20

30

40

Water-K Exch-K NH4OAc-K

ความ

เขมข

น K

(มก.

/กก.

)

ดนบน (0-30 ซม.)

7 16 226 15 22

NS

NS

NS

0

10

20

30

40

Water-K Exch-K NH4OAc-K

ความ

เขมข

น K

(มก.

/กก.

)

ดนลาง (30-60 ซม.)

(A) (B)

Water-K Exch-K NH4OAC-K Water-K Exch-K NH4OAc-K

110

15 3831 53

**

**

0

20

40

60

80

100

Fixed-K HNO3-K

ความ

เขมข

น K

(มก.

/กก.

)

ดนลาง (30-60 ซม.)

รปท 5.3 ความเขมขนของ Fixed-K และ HNO3-K ในดนทดอน ( ) และในทลม ( ) ทใชปลกยางพาราทความลก 0-30 (A) และ 30-60 (B) เซนตเมตร

หมายเหต: *, ** แตกตางทางสถตอยางมนยส าคญท P ≤ 0.05 และ 0.01 ตามล าดบ I = Standard error

รปท 5.4 ความเขมขนของ Total-K ในดนปลกยางพาราในทดอน ( ) และในทลม ( ) ท ความลก 0-30 และ 30-60 เซนตเมตร หมายเหต : ** แตกตางทางสถตอยางมนยส าคญท P ≤ 0.01, I = Standard error

โพแทสเซยมทเปนประโยชนในดนปลกยางพาราในทดอนและทลม ดนบนในทดอนและ ในทลมมโพแทสเซยมทเปนประโยชน (NH4OAc-K) ไมแตกตางกน (รปท 5.2) เมอน าโพแทสเซยมทเปนประโยชนในดนทดอนและในทลมทความลก 0-30 เซนตเมตรของแปลง

19 5435 77

**

*

0

20

40

60

80

100

Fixed-K HNO3-K

ความ

เขมข

น K

(มก.

/กก.

)ดนบน (0-30 ซม.)

1,865 3,108

7,70

2

8,36

9

** **

0

2,000

4,000

6,000

8,000

10,000

0-30 30-60

ความ

เขมข

น K

(มก.

/กก.

)

ความลกของดน (ซม.)

Total K

Fixed-K HNO3-K Fixed-K HNO3-K

(A) (B)

111

ปลกยางพารากอนเปดกรดและหลงเปดกรดมาเปรยบเทยบกบคามาตรฐานโพแทสเซยมทเปนประโยชนในดนของสถาบนวจยยาง พบวา ดนปลกยางพาราในทดอนและในทลมสวนใหญม NH4OAc-K ต า คอ ต ากวา 40 มลลกรม/กโลกรม ทงในยางพารากอนเปดกรด (ตารางท 5.3) และหลงเปดกรด (ตารางท 5.4) ดนในทดอนของยางพารากอนเปดกรดรอยละ 47 และในทลมรอยละ 75 ของแปลงทศกษาม NH4OAc-K ต า ใกลเคยงกบเมอเปรยบเทยบโดยใชเกณฑของสายใจ (สายใจ, 2554) ในขณะทเมอเปรยบเทยบกบเกณฑของสถาบนวจ ยยางอนเดย (Karthikakuttyamma et al, 2000) พบวา รอยละของแปลงทม NH4OAc-K ในระดบต ามมากกวา และดนสวนใหญม NH4OAc-K ต า ดนปลกยางพาราหลงเปดกรดในทดอนและในทลมสวนใหญม NH4OAc-K ต า โดยดนในทดอนรอยละ 64 และดนในทลมรอยละ 72 ม NH4OAc-K ต าเมอเปรยบเทยบโดยใชเกณฑของสถาบนวจยยาง ในขณะทเมอเปรยบเทยบโดยใชเกณฑของสถาบนวจยยางอนเดยพบวา รอยละของแปลงทม NH4OAc-K ระดบต ามมากกวา และรอยละของแปลงในทลมม NH4OAc-K ในระดบต ามากกวาแปลงในทดอน

ตารางท 5.3 ระดบโพแทสเซยม (NH4OAc-K) ในดนปลกยางพารากอนเปดกรดทความลก 0-30 เซนตเมตรทปลกในทดอนและในทลมเมอจ าแนกตามเกณฑมาตรฐาน

เกณฑมาตรฐาน สภาพพนท ระดบโพแทสเซยมในดน (รอยละของแปลงท

ศกษา) ต า ปานกลาง สง

(< 40) (40 - 60) (> 60)

สถาบนวจยยาง ทดอน (n=19) 47 32 21 (นชนารถ, 2554) ทลม (n=28) 75 18 7

ต า ปานกลาง สง

(< 40) (40 - 80) (> 80)

สายใจ (2554) ทดอน (n=19) 47 42 2 ทลม (n=28) 71 25 4

ต า ปานกลาง สง

(< 50) (50 - 125) (> 125)

สถาบนวจยยางอนเดย ทดอน (n=19) 69 26 5 (Karthikakuttyamma et al, 2000) ทลม (n=28) 82 18 0 หมายเหต : ( ) = ความเขมขน K ทสกดโดย 1 M NH4OAc pH 7 (มก./กก.) ทจดเปนระดบต า ปานกลาง และสง

112

ตารางท 5.4 ระดบโพแทสเซยม (NH4OAc-K) ในดนปลกยางพาราหลงเปดกรดทความลก 0-30 เซนตเมตรทปลกในทดอนและในทลมเมอจ าแนกตามเกณฑมาตรฐาน

เกณฑมาตรฐาน สภาพพนท ระดบโพแทสเซยมในดน (รอยละของแปลงท

ศกษา)

ต า ปานกลาง สง

(< 40) (40 - 60) (> 60)

สถาบนวจยยาง ทดอน (n=25) 64 24 12 (นชนารถ, 2554) ทลม (n=18) 72 22 6

ต า ปานกลาง สง

(< 50) (50 - 125) (> 125)

สถาบนวจยยางอนเดย ทดอน (n=25) 80 20 0 (Karthikakuttyamma et al, 2000) ทลม (n=18) 83 17 0 หมายเหต : ( ) = ความเขมขน K ทสกดโดย 1 M NH4OAc pH 7 (มก./กก.) ทจดเปนระดบต า ปานกลาง และสง

โพแทสเซยมในใบยางพาราทปลกในทดอนและในทลม โพแทสเซยมในใบยางพารากอนเปดกรดในทดอนและในทลมมคาอยในชวง 7.85 - 10.10 และ 9.37 - 11.31 กรม/กโลกรม ตามล าดบ (ตารางท 5.5) สวนยางพาราหลงเปดกรดมโพแทสเซยมอยในชวง 10.45 - 13.51 และ 12.00 - 13.72 กรม/กโลกรม ในทดอนและในทลม ตามล าดบ คาเฉลยโพแทสเซยมในใบยางพาราทปลกในทดอนและในทลมมคาไมแตกตางกน แตโพแทสเซยมในใบยางพาราทปลกในทดอนมแนวโนมต ากวาในทลมเลกนอยซงพบทงในยางกอนเปดกรดและหลงเปดกรด โดยคาเฉลยโพแทสเซยมในใบยางพารากอนเปดกรดทปลกในดนทดอนและในทลมมคา 9.26 และ 10.34 กรม/กโลกรม ตามล าดบ สวนยางพาราหลงเปดกรดมคา 12.65 และ 12.84 กรม/กโลกรม ในทดอนและในทลม ตามล าดบ

113

ตารางท 5.5 โพแทสเซยมในใบยางพารากอนเปดกรดและหลงเปดกรดทปลกในทดอน

และในทลม

ระยะ โพแทสเซยมในใบ (ก./กก.)

คา ทดอน (n = 19) ทลม (n = 28) กอนเปดกรด ต าสด - สงสด 5.23 - 13.88 7.36 - 14.22

ชวง 7.85 - 10.10 9.37 - 11.31 เฉลย NS 9.26 10.34 ทดอน (n = 26) ทลม (n = 17)

หลงเปดกรด ต าสด - สงสด 7.67 - 21.15 10.69 - 15.08 ชวง 10.45 - 13.51 12.00 - 13.72 เฉลย NS 12.65 12.84

หมายเหต : ชวงไดจากการประมาณคาแบบชวงทระดบความเชอม น 95 %

NS ไมมความแตกตางทางสถต เมอทดสอบดวยวธ T-test ทระดบความเชอม น 95 %

เมอน าโพแทสเซยมในใบยางพาราทปลกในทดอนและในทลมมาเปรยบเทยบกบ คามาตรฐานระดบโพแทสเซยมในใบยางพาราของสถาบนวจยยางพบวา แปลงยางพารากอนเปดกรดในทดอนรอยละ 95 และในทลมรอยละ 93 มโพแทสเซยมในใบต า (ตารางท 5.6) โดยมคานอยกวา 13.5 กรม/กโลกรม สอดคลองกบเมอเปรยบเทยบกบเกณฑของสายใจและสถาบนวจยยางอนเดยทพบวา ยางพารากอนเปดกรดทปลกในทดอนและในทลมสวนใหญมโพแทสเซยมในใบต า (ตารางท 5.6) ยางพาราหลงเปดกรด ในทดอนรอยละ 68 และในทลมรอยละ 67 มโพแทสเซยมในใบต าเมอเทยบกบคามาตรฐานของ สถาบนวจยยาง แตหากเปรยบเทยบโดยใชเกณฑมาตรฐานสถาบนวจยยางอนเดยพบวา แปลงยางพาราหลงเปดกรดในทดอนรอยละ 20 และในทลมรอยละ 6 มโพแทสเซยมในใบต า (ตารางท 5.7)

114

ตารางท 5.6 ระดบโพแทสเซยมในใบยางพารากอนเปดกรดทปลกในทดอนและในทลมตามเกณฑมาตรฐาน

เกณฑมาตรฐาน สภาพพนท ระดบโพแทสเซยม (รอยละของแปลงทศกษา) ต า ปานกลาง สง

(< 13.5) (13.6 - 16.5) (16.6 - 18.5)

สถาบนวจยยาง ทดอน (n=19) 95 5 0 (นชนารถ, 2554) ทลม (n=28) 93 7 0

ต า ปานกลาง สง

(< 10.0) (10.0 - 14.0) (> 14.0)

สายใจ ทดอน (n=19) 68 32 0 (สายใจ, 2554) ทลม (n=28) 50 43 7

ต า ปานกลาง สง

(< 10.0) (10.0 - 15.0) (> 15.0)

สถาบนวจยยางอนเดย ทดอน (n=19) 68 32 0 (Karthikakuttyamma et al, 2000) ทลม (n=28) 46 54 0

หมายเหต : ( ) = ความเขมขนของ K ในใบ (ก./กก.) ทจดเปนระดบต า ปานกลาง และสง

ตารางท 5.7 ระดบโพแทสเซยมในใบยางพาราหลงเปดกรดทปลกในทดอนและในทลมตามเกณฑมาตรฐาน

เกณฑมาตรฐาน สภาพพนท ระดบโพแทสเซยม (รอยละของแปลงทศกษา)

ต า ปานกลาง สง

(< 13.5) (13.6 - 16.5) (16.6 - 18.5)

สถาบนวจยยาง ทดอน (n=25) 68 24 8 (นชนารถ, 2554) ทลม (n=18) 67 33 0

ต า ปานกลาง สง

(< 10.0) (10.0 - 15.0) (> 15.0)

สถาบนวจยยางอนเดย ทดอน (n=25) 20 56 24 (Karthikakuttyamma et al, 2000) ทลม (n=18) 6 83 11

หมายเหต : ( ) = ความเขมขนของ K ในใบ (ก./กก.) ทจดเปนระดบต า ปานกลาง และสง

โพแทสเซยมในเซรมน ายางพาราทปลกในทดอนและในทลม เซรมน ายางพารากอนเปดกรดทปลกในทดอนและในทลมมโพแทสเซยมอย ในชวง 30.44 - 43.97 และ 31.44 - 40.25 มลลโมลาร ตามล าดบ ในขณะทเซรมน ายางพาราหลงเปดกรดมโพแทสเซยมสงกวาในระยะกอนเปดกรด โดยมโพแทสเซยมอยในชวง 54.57 - 64.43 และ 49.91 - 67.91 มลลโมลาร ในทดอนและในทลม ตามล าดบ (ตารางท 5.8) คาเฉลยโพแทสเซยมในเซรมน ายางพาราพบวา ยางพาราทปลกในทดอนและในทลมมโพแทสเซยมในเซรมน ายางพารา

115

ไมแตกตางกนทงในยางกอนเปดกรดและหลงเปดกรด (ตารางท 5.8) โดยคาเฉลยโพแทสเซยมในเซรมน ายางพารายางกอนเปดกรดมคา 38.12 และ 35.76 มลลโมลาร ในทดอนและในทลม ตามล าดบ สวนยางพาราหลงเปดกรดมคาเฉลยโพแทสเซยมในเซรมน ายางพาราเทากบ 56.85 และ 59.36 มลลโมลาร ในทดอนและในทลม ตามล าดบ

ตารางท 5.8 โพแทสเซยมในเซรมน ายางพารากอนเปดกรดและหลงเปดกรดทปลกในทดอน และในทลม

ระยะ โพแทสเซยมในเซรมน ายางพารา (มลลโมลาร)

คา ทดอน (n = 19) ทลม (n = 28) กอนเปดกรด ต าสด - สงสด 21.38 - 62.89 23.41 - 51.64

ชวง 30.44 - 43.97 31.44 - 40.25 คาเฉลย NS 38.12 35.76 ทดอน (n = 26) ทลม (n = 17)

หลงเปดกรด ต าสด - สงสด 38.56 - 74.80 29.49 - 87.99 ชวง 54.57 - 64.43 49.91 - 67.91 คาเฉลย NS 56.85 59.36

หมายเหต : ชวงไดจากการประมาณคาแบบชวงทระดบความเชอม น 95 % NS ไมมความแตกตางทางสถต เมอทดสอบดวยวธ T-test ทระดบความเชอม น 95 %

ความสมพนธระหวางโพแทสเซยมรปตางๆ ในดน ใบ และเซรมน ายางพารา

เมอน าขอมลผลการวเคราะหโพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดน ใบ และเซรมน ายางพาราทปลกในทดอนและในทลมมาหาความสมพนธกนพบวา ใหผลการศกษาดงน

ความสมพนธระหวางโพแทสเซยมรปตางๆ ในดน รปของโพแทสเซยมในดนมความสมพนธกน โดยพบความสมพนธระหวาง Water-K กบ Exch-K ทงดนในทดอน (r = 0.70) และในทลม (r = 0.71) พบความสมพนธระหวาง Water-K กบ NH4OAc-K ของดนในทดอน (r = 0.84) และดนในทล ม (r = 0.85) โดยเฉพาะ Exch-K กบ NH4OAc-K มความสมพนธกนสงทงดนในทดอน (r = 0.98) และดนในทลม (r = 0.97) (ตารางท 5.9) โดยความสมพนธระหว าง Exch-K กบ NH4OAc-K ของดนในทดอนเม อน ามาวเคราะหความสมพนธแบบแพทโคเอฟฟเซยนพบวา ความสมพนธระหวาง Exch-K กบ NH4OAc-K เกดจากอทธพลทางตรงของ Exch-K เทากบ 0.12 โดยผานอทธพลทางออมของ HNO3-K (0.98) (ตารางท 5.10) ในขณะทดนในทลมซงมคาสมประสทธสหสมพนธระหวาง NH4OAc-K กบ Exch-K เทากบ 0.97 เกดจากอทธพลทางตรงของ Exch-K เทากบ 0.75 โดยผานอทธพลทางออมของ Water-K (0.23) (ตารางท 5.10)

116

ไมพบความสมพนธระหวางโพแทสเซยมรป Water-K, Exch-K และ NH4OAc-K กบ Fixed-K (ตารางท 5.9) อยางไรกตาม Fixed-K และ HNO3-K มความสมพนธกน โดยมคา r ระหวาง Fixed-K กบ HNO3-K ของดนในทดอนเทากบ 0.65 และดนในทลมเทากบ 0.81 โดยความสมพนธระหวาง Fixed-K กบ HNO3-K ของดนในทดอนเมอน ามาวเคราะหความสมพนธแบบแพทโคเอฟฟเซยนพบวา เกดจากอทธพลทางตรงของ Fixed-K เทากบ 0.51 โดยผานอทธพลทางออมโพแทสเซยมรปอนๆ ต า (ตารางท 5.11) ดนในทลมมคาสมประสทธสหสมพนธระหวาง Fixed-K กบ HNO3-K เทากบ 0.81 เกดจากอทธพลทางตรงของ Fixed-K เทากบ 0.69 โดยผานอทธพลทางออมของ Exch-K (0.34) (ตารางท 5.11) เมอวเคราะหสมการถดถอยเสนตรงพบสมประสทธการตดสนใจ (correlation of determination; r2) ระหวาง HNO3-K กบ Fixed-K ของดนในทดอนเทากบ 0.51 และดนในทลมเทากบ 0.70 (รปท 5.5)

ตารางท 5.9 สมประสทธสหสมพนธระหวางโพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดนทดอนและในทลมทใชปลกยางพารา

รปของโพแทสเซยม Water-K Exch-K NH4OAc-K Fixed-K HNO3-K ทดอน

Exch-K 0.70** NH4OAc-K 0.84** 0.98** Fixed-K 0.18 0.17 0.19

HNO3-K 0.74** 0.84** 0.87** 0.65**

Total-K 0.08 0.33** 0.27* 0.14 0.28**

ทลม Exch-K 0.71**

NH4OAc-K 0.85** 0.97** Fixed-K 0.25* 0.30* 0.31* HNO3-K 0.52** 0.60** 0.61** 0.81** Total-K - 0.12 0.09 0.03 0.03 0.04

หมายเหต : *, ** = คาสมประสทธสหสมพนธมนยส าคญทางสถตท 95 % และ 99 % ตามล าดบ

117

ตารางท 5.10 แพทโคเอฟฟเชยนทระหวาง NH4OAc-K กบโพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดน รปของ

โพแทสเซยม r

อทธพลทางตรง

อทธพลทางออม Water-K Exch-K Fixed-K HNO3-K Total-K

ทดอน Water-K 0.84 -0.01 - 0.09 -0.10 0.86 0.00 Exch-K 0.98 0.12 -0.01 - -0.10 0.98 0.00 Fixed-K 0.19 -0.58 0.00 0.02 - 0.75 0.00 HNO3-K 0.87 1.16 -0.01 0.10 -0.38 - 0.00 Total-K 0.27 -0.01 0.00 0.04 -0.08 0.32 -

ทลม Water-K 0.85 0.33 - 0.53 0.01 -0.02 0.00 Exch-K 0.97 0.75 0.23 - 0.01 -0.02 0.00 Fixed-K 0.31 0.03 0.08 0.22 - -0.02 0.00 HNO3-K 0.61 -0.04 0.17 0.45 0.03 - 0.00 Total-K 0.03 0.00 -0.04 0.07 0.00 0.00 -

ตารางท 5.11 แพทโคเอฟฟเชยนทระหวาง HNO3-K กบโพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดน

รปของโพแทสเซยม

r อทธพลทางตรง

อทธพลทางออม NH4OAc-K Water-K Exch-K Fixed-K Total-K

ทดอน

NH4OAc-K 0.87 0.23 - 0.14 0.40 0.10 0.00 Water-K 0.74 0.16 0.20 - 0.28 0.10 0.00 Exch-K 0.84 0.40 0.23 0.12 - 0.09 0.00 Fixed-K 0.65 0.51 0.04 0.03 0.07 - 0.00 Total-K 0.28 0.00 0.06 0.01 0.14 0.07 -

ทลม NH4OAc-K 0.61 -1.12 - 0.43 1.08 0.21 0.00 Water-K 0.52 0.51 -0.95 - 0.79 0.17 0.00 Exch-K 0.60 1.12 -1.09 0.36 - 0.21 0.00 Fixed-K 0.81 0.69 -0.35 0.13 0.34 - 0.00 Total-K 0.04 0.01 -0.03 -0.06 0.10 0.02 -

118

รปท 5.5 ความสมพนธระหวาง Fixed-K กบ HNO3-K ในดนทดอน ( ) และในทลม ( ) ทใช ปลกยางพารา

ความสมพนธระหวางโพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดนกบสมบตดน โพแทสเซยมรปตาง ๆ มความสมพนธกบสมบตเคมบางประการ (ตารางท 5.12) โดย Water-K มความสมพนธกบพเอช (r = -0.25) คาการน าไฟฟา (r = 0.27) และอนทรยวตถ (r = 0.55) สวน Exch-K มความสมพนธกบคาการน าไฟฟา (r = 0.25) แมกนเซยม (r = 0.19) ความจแลกเปลยนแคตไอออน (r = 0.19) และอนทรยวตถ (r = 0.40) NH4OAc-K มความสมพนธกบคาการน าไฟฟา (r = 0.28) และอนทรยวตถ (r = 0.48) Fixed-K มความสมพนธกบพเอช (r = 0.19) คาการน าไฟฟา (0.50) แคลเซยม (r = 0.20) และแมกนเซยม (r = 0.37) HNO3-K มความสมพนธกบ พเอช (-0.24) คาการน าไฟฟา (r = 0.53) แมกนเซยม (r = 0.36) และอนทรยวตถ (r = 0.23) สวน Total-K พบวา มความสมพนธกบแคลเซยม (r = 0.36) แมกนเซยม (r = 0.31) ความจแลกเปลยนแคตไอออน (r = 0.37) และอนภาคดนเหนยว (r = 0.19)

ตารางท 5.12 สมประสทธสหสมพนธของโพแทสเซยมรปตาง ๆ กบสมบตทางเคมบางประการ รปของโพแทสเซยม pH EC Extr. Ca Extr. Mg CEC OM Clay Water-K -0.25** 0.27** -0.04 0.04 -0.01 0.55** 0.13 Exch-K -0.15 0.25** 0.07 0.19* 0.19* 0.40** 0.15 NH4OAc-K -0.19 0.28** 0.04 0.15 0.14 0.48** 0.16 Fixed-K -0.19* 0.50** 0.20* 0.37** -0.06 0.02 -0.06 HNO3-K -0.24** 0.53** 0.17 0.36** 0.01 0.23** 0.02 Total-K 0.13 0.07 0.36** 0.31** 0.37** -0.13 0.19*

หมายเหต : *, ** = คาสมประสทธสหสมพนธมนยส าคญทางสถตท 95 % และ 99 % ตามล าดบ

0

20

40

60

80

100

0 20 40 60 80 100 120 140

Fixed

-K (ม

ก./กก.

)

HNO3-K (มก./กก.)

y = 0.72x – 10.98 r2 = 0.70

y = 0.36x + 1.28 r2 = 0.51

: ทลม

: ทดอน

119

ความสมพนธระหวางโพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดน ใบ และเซรมน ายางพาราโพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดนทงสองความลก (0 - 30 และ 30 - 60 เซนตเมตร) สวนใหญไมมความสมพนธกบโพแทสเซยมในใบและในเซรมน ายางพารา (ตารางท 5.13) ยกเวน Fixed-K ทความลก 0 - 30 เซนตเมตรมความสมพนธกบโพแทสเซยมในใบ (r = 0.33) และ Fixed-K ทความลก 30 - 60 เซนตเมตรมความสมพนธกบโพแทสเซยมในใบ (r = 0.31) และโพแทสเซยมในเซรมน ายางพารา (r = 0.33)

ตารางท 5.13 สมประสทธสหสมพนธของโพแทสเซยมรปตางๆ ในดน ใบ และเซรมน า ยางพารา (n=64)

หมายเหต : *, ** คาสมประสทธสหสมพนธมนยส าคญทางสถตท 95 % และ 99 % ตามล าดบ

ความสมพนธระหวางโพแทสเซยมในใบและในเซรมน ายางพารา โพแทสเซยมใน

ใบยางพาราและในเซรมน ายางพารามความสมพนธกน ซงพบทงในยางพารากอนเปดกรดและหลงเปดกรด โดยยางพารากอนเปดกรดมคาสมประสทธสหสมพนธระหวางโพแทสเซยมในใบกบโพแทสเซยมในเซรมน ายางพาราเทากบ 0.40 ในขณะทยางหลงเปดกรดมคาความสมพนธดงกลาวเทากบ 0.36 (ตารางท 5.14)

รปของโพแทสเซยม ความลก (ซม.) โพแทสเซยม

ในใบยางพารา ในเซรมน ายางพารา

Water-K 0-30 0.05 0.03 30-60 -0.01 0.08

Exch-K 0-30 0.09 -0.22 30-60 0.21 -0.24

NH4OAc-K 0-30 0.13 -0.18 30-60 0.19 -0.23

Fixed-K 0-30 0.33* 0.04 30-60 0.31* 0.33**

HNO3-K 0-30 0.21 -0.11 30-60 0.24 0.20

Total-K 0-30 0.15 -0.20 30-60 -0.16 0.19

120

ตารางท 5.14 สมประสทธสหสมพนธระหวางโพแทสเซยมในใบและในเซรมน ายางพารา โพแทสเซยมในใบยางพารา โพแทสเซยมในเซรมน ายางพารา ยางพารากอนเปดกรด 0.40* ยางพาราหลงเปดกรด 0.36* หมายเหต : * = คาสมประสทธสหสมพนธมนยส าคญทางสถตท 95 %

สมประสทธบฟเฟอรของโพแทสเซยม (BCK) ในดนปลกยางพารา

จากการน าดนทง 3 กลมเนอดน คอ กลมเนอดนละเอยด กลมเนอดนปานกลาง และกลมเนอดนหยาบ อยางละ 3 ชดดน วเคราะหโพแทสเซยมรปตาง ๆ และ BCK ไดผลดงน (ตารางท 5.15)

ดนทง 3 กลมสวนใหญเปนกรด มพเอชอยในชวง 5.51 - 6.13 ยกเวน ชดดนอาวลกทมคา 7.43 คาเฉลยพเอชแตละกลมเนอดนมคาใกลเคยงกนโดยมคา 6.43, 5.80 และ 5.77 ในกลมดนเนอละเอยด เนอปานกลาง และเนอหยาบ ตามล าดบ คาการน าไฟฟาของดนทงสามกลมอยในชวง 14.35 - 25.23 ไมโครซเมน/เซนตเมตร โดยดนกลมเนอละเอยดมคาเฉลยคาการน าไฟฟาสงกวากลมเนอดนอน โดยมคาเทากบ 23.31 ไมโครซเมน/เซนตเมตร กลมเนอดนหยาบมคา 21.15 และกลมดนเน อปานกลางมคา 18.19 ไมโครซเมน /เซนตเมตร สวนอนทรยวตถในดนพบวา ดนทงสามกลมมอนทรยวตถในดนต า โดยอยในชวง 5.73 - 18.95 กรม/กโลกรม ในกลมดนเนอละเอยดมคาเฉลยอนทรยวตถสงสด โดยมคาเทากบ 13.13 กรม/กโลกรม กลมเนอดนปานกลางมคา 9.02 และกลมดนเนอหยาบมคา 8.99 กรม/กโลกรม ดนในกลมดนเนอละเอยดมเนอดนจากคาเฉลยรอยละอนภาคทราย ทรายแปง และดนเหนยวเปนดนรวนปนเหนยว สวนกลมเนอปานกลางเปนดนรวนปนเหนยวปนทราย และกลมดนเนอหยาบเปนดนรวนปนทราย คาเฉลยของอนภาคดนเหนยว พบวา กลมดนเนอละเอยดมอนภาคดนเหนยวสงสด โดยมรอยละ 46 ขณะทกลมดนเนอปานกลางมรอยละ 22 และกลมดนเนอหยาบมรอยละ 8 สวนอนภาคทรายจะกลบกน กลาวคอ ดนกลมเนอหยาบมอนภาคทรายสงสด รองลงมาเปน กลมเนอปานกลาง และกลมเนอละเอยด ตามล าดบ ดงนน จงสงผลใหดนเนอละเอยดมคาความจแลกเปลยนแคตไอออนสงสด โดยมคาเทากบ 9.26 เซนตโมลประจ/กโลกรม ขณะทกลมดนเนอปานกลางและกลมดนเนอหยาบมคาเทากบ 3.31 และ 1.81 เซนตโมลประจ/กโลกรม ตามล าดบ

ดนทง 3 กลมมไนโตรเจนทงหมด ฟอสฟอรสทเปนประโยชน แคลเซยม และแมกนเซยมทสกดได มคาคอนขางกวาง โดยในกลมดนเนอละเอยดมไนโตรเจนทงหมด (0.65 กรม/กโลกรม) แคลเซยมทสกดได (199.27 มลลกรม/กโลกรม) และแมกนเซยมทสกดได (60.63 มลลกรม/กโลกรม) สงสด รองลงมาเปนกลมดนเนอปานกลาง และกลมดนเนอหยาบ ตามล าดบ ในขณะทฟอสฟอรสทเปนประโยชนกลบพบวา กลมดนเนอหยาบมคาเฉลยฟอสฟอรสทเปน

121

ประโยชนสงสด (10.43 มลลกรม/กโลกรม) รองลงมาเปนกลมดนเนอละเอยด (8.63 มลลกรม/กโลกรม) และกลมดนเนอปานกลาง (8.12 มลลกรม/กโลกรม) ตามล าดบ

โพแทสเซยมรปตางๆ ในดน ทไดจากการสกดโดยวธตาง ๆ พบวา ดนมโพแทสเซยมแตละรปดงน (ตารางท 5.15)

Water-K ดนทง 3 กลมม Water-K คอนขางกวาง ตงแต 4.80 - 71.54 มลลกรม/กโลกรม โดยดนในกลมดนเนอละเอยดมคาเฉลยสงสด โดยมคาเทากบ 28.44 มลลกรม/กโลกรม ขณะทกลมดนเนอปานกลางและกลมดนเนอหยาบมคาเทากบ 6.98 และ 11.72 มลลกรม/กโลกรม ตามล าดบ

Exch-K ดนทง 3 กลมม Exch-K คอนขางกวาง ตงแต 4.02 - 163.26 มลลกรม/กโลกรม โดยดนในกลมดนเนอละเอยดมคาเฉลยเทากบ 62.96 มลลกรม/กโลกรม ขณะทกลมดนเนอปานกลางและกลมดนเนอหยาบมคาเทากบ 6.50 และ 17.45 มลลกรม/กโลกรม ตามล าดบ

NH4OAc-K ดนทง 3 กลมม NH4OAc-K คอนขางกวาง ตงแต 8.83 – 234.80 มลลกรม/กโลกรม โดยดนในกลมดนเนอละเอยดมคาเฉลยสงสด โดยมคาเทากบ 91.40 มลลกรม/กโลกรม ขณะทกลมดนเนอปานกลางและกลมดนเนอหยาบมคาเทากบ 13.48 และ 29.17 มลลกรม/กโลกรม ตามล าดบ

Fixed-K ดนทง 3 กลมม Fixed-K คอนขางกวาง ตงแต 10.17 - 53.77 มลลกรม/กโลกรม โดยดนในกลมดนเนอละเอยดมคาเฉลยสงสด โดยมคาเทากบ 36.94 มลลกรม/กโลกรม ขณะทกลมดนเนอปานกลางและกลมดนเนอหยาบมคาเทากบ 15.53 และ 11.84 มลลกรม/กโลกรม ตามล าดบ

HNO3-K ดนทง 3 กลมม HNO3-K คอนขางกวาง ตงแต 19.00 - 288.57 มลลกรม/กโลกรม โดยดนในกลมดนเนอละเอยดมคาเฉลยสงสด โดยมคาเทากบ 128.34 มลลกรม/กโลกรม ขณะทกลมดนเนอปานกลางและกลมดนเนอหยาบมคาเทากบ 29.01 และ 41.01 มลลกรม/กโลกรม ตามล าดบ

Total-K ดนทง 3 กลมม Total-K คอนขางกวาง ตงแต 467 - 74,390 มลลกรม/กโลกรม โดยดนในกลมดนเนอละเอยดมคาเฉลยสงสด โดยมคาเทากบ 35,992 มลลกรม/กโลกรม ขณะทกลมดนเนอปานกลางและกลมดนเนอหยาบม 2,641 และ 612 มลลกรม/กโลกรม ตามล าดบ

122

ตารางท 5.15 สมบตทางเคมและรอยละอนภาคดนของกลมดนเนอละเอยด ปานกลาง และ หยาบทความลก 0-30 ซม.

พารามเตอร กลมเนอดน / ชดดน

เนอละเอยด เนอปานกลาง เนอหยาบ บางนารา อาวลก พะวง เฉลย ภเกต ฝ งแดง สายบร เฉลย บาเจาะ คอหงส น ากระจาย เฉลย

pH (ดน:น า =1:5) 6.13 7.43 5.73 6.43 5.68 5.82 5.90 5.80 5.83 5.51 5.96 5.77 EC (1:5) (μS/cm) 23.15 25.23 21.55 23.31 14.35 16.35 23.88 18.19 15.53 25.14 22.77 21.15 OM (ก./กก.) 10.56 18.95 9.88 13.13 7.33 8.39 11.35 9.02 5.73 11.19 10.04 8.99 Total N (ก./กก.) 0.72 0.61 0.63 0.65 0.41 0.44 0.51 0.45 0.21 0.36 0.56 0.38 Avai. P (มก./กก.) 8.53 5.94 11.43 8.63 8.84 2.70 12.83 8.12 1.80 22.56 6.93 10.43 Water-K (มก./กก.) 4.90 71.54 8.88 28.44 8.92 5.21 6.80 6.98 4.80 17.68 12.67 11.72

Exch.-K (มก./กก.) 9.71 163.26 15.90 62.96 8.97 4.02 6.52 6.50 4.03 41.49 6.84 17.45

NH4OAc-K (มก./กก.) 14.61 234.80 24.78 91.40 17.89 9.23 13.32 13.48 8.83 59.17 19.51 29.17

Fixed-K (มก./กก.) 25.29 53.77 31.77 36.94 12.07 10.75 23.77 15.53 10.17 12.64 12.70 11.84

HNO3-K (มก./กก.) 39.90 288.57 56.55 128.34 29.96 19.98 37.09 29.01 19.00 71.81 32.21 41.01

Total-K (มก./กก.) 11,589 74,390 21,998 35,992 3,762 2,844 1,316 2,641 467 509 859 612

Extr. Ca (มก./กก.) 63.35 458.67 75.80 199.27 15.95 15.07 18.23 16.42 14.10 22.59 22.43 19.71 Extr. Mg (มก./กก.) 12.14 150.10 19.65 60.63 9.52 4.03 6.23 6.59 4.29 3.75 9.25 5.76 Extr. Na (มก./กก.) 7.23 7.68 8.61 7.84 10.86 6.72 5.13 7.57 4.52 13.51 11.75 9.93

CEC (cmolc/kg) 4.50 18.17 5.10 9.26 3.80 3.25 2.89 3.31 1.13 2.09 2.20 1.81 Sand (%) 40 12 14 22 68 73 34 58 94 72 68 78 Silt (%) 28 33 36 32 4 5 49 20 4 18 20 14 Clay (%) 32 55 50 46 28 22 17 22 2 10 12 8 Texture CL C C CL SCL SCL L SCL S SL SL SL

หมายเหต : CL = Clay Loam, C = Clay, SCL = Sandy Clay Loam, L = Loam, S = Sand, SL = Sandy Loam

สมประสทธบฟเฟอรของโพแทสเซยมในดน (BCK) ซงไดจากความชนของกราฟ

เสนตรงระหวางโพแทสเซยมทสกดไดกบโพแทสเซยมทเตมลงไปในดน โดยหากคา BCK

ใกลเคยง 1 แสดงวา ดนมความสามารถในการตรงโพแทสเซยมต า นนคอ โพแทสเซยมทสกดไดมปรมาณใกลเคยงกบโพแทสเซยมทเตมลงไปในดน ผลการศกษาพบวา กลมดนเนอหยาบมคาเฉลย BCK สงกวากลมดนเนอปานกลางและกลมดนเนอละเอยด โดยมคาเฉลย BCK เทากบ 0.97, 0.92 และ 0.81 ตามล าดบ (รปท 5.6)

เมอน าคา BCK ในชดดนตาง ๆ มาหาความสมพนธกบสมบตทางเคมและอนภาคทราย ทรายแปง และดนเหนยวพบวา พบความสมพนธสงระหวาง BCK กบไนโตรเจนทงหมดในดน (r = - 0.70) กบอนภาคทราย (r = 0.69) และกบอนภาคดนเหนยว (r = -0.79) (ตารางท 5.16) และเมอน าโพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดนทงสามกลมกอนท าการทดลองมาหาความสมพนธกบคา BCK พบวา พบความสมพนธระหวางคา BCK กบ Fixed-K (r = -0.73) และ Total-K (r = -0.70) (ตารางท 5.17)

123

รปท 5.6 สมประสทธบฟเฟอรของโพแทสเซยม (BCK) ในดนปลกยางพาราเนอดนตางๆ ตารางท 5.16 สมประสทธสหสมพนธระหวาง BCK กบสมบตทางเคมและอนภาคดน (n=9) สมบตดน

pH EC OM N P Ca Mg Na CEC Sand Silt Clay

BCK - 0.61 - 0.32 - 0.57 -0.70* 0.25 - 0.63 - 0.58 0.30 - 0.67 0.69* - 0.26 -0.79* หมายเหต : * คาสมประสทธสหสมพนธมนยส าคญทางสถตท 95 %

ตารางท 5.17 สมประสทธสหสมพนธระหวางคา BCK กบโพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดน (n=9) โพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดน Water-K Exch-K NH4OAc-K Fixed-K HNO3-K Total-K BCK -0.46 -0.50 -0.49 -0.73* -0.54 -0.70* หมายเหต : * คาสมประสทธสหสมพนธมนยส าคญทางสถตท 95 %

วจารณผลการศกษา

สถานะโพแทสเซยมในดน ใบ และเซรมน ายางพารา สมบตทวไปของดนในทดอนและในทลม ดนในทดอนมอนภาคดนเหนยวต ากวาดน

ในทลม สงผลใหดนในทดอนมคาความจแลกเปลยนแคตไอออน คาการน าไฟฟา แคลเซยม แมกนเซยม และโซเดยมทสกดไดต ากวาดนในทลม (ตารางท 5.1) ดนในทดอนมอนทรยวตถต ากวาในทลมเลกนอย รวมถงดนในทดอนมอนภาคดนเหนยวต า ดงนน จงสงผลใหดนในทดอนดดซบแคลเซยม แมกนเซยม และโซเดยมไดต ากวาดนในทลมซงมอนภาคดนเหนยวและ

124

อนทรยวตถสงกวา แตไนโตรเจนทงหมด ฟอสฟอรสทเปนประโยชน และโพแทสเซยมทสกดไดโดยแอมโมเนยมอะซเทตมคาใกลเคยงกน อาจเกดจากดนปลกยางพาราในทล มทใชศกษาในอดตเคยใชปลกขาวและสตรป ยทใชกบขาวไมมโพแทสเซยม เชน 16-20-0 หรอ 20-20-0 (กรมวชาการเกษตร, 2548) ดนจงเปนแหลงใหโพแทสเซยมแกขาวเพยงแหลงเดยว สงผลใหดนคอย ๆ มโพแทสเซยมทเปนประโยชนลดลง ตางจากดนในทดอนทไดร บโพแทสเซยมเพมเตมจากป ย จงสงผลใหดนในทดอนและในทลมมโพแทสเซยมทเปนประโยชนไมแตกตางกน แมวา ดนในทลมมเนอละเอยดกวาและควรดดซบโพแทสเซยมไดมากกวาดนในทดอน ตางจากทมรายงานวา ดนเนอละเอยดมโพแทสเซยมทเปนประโยชนสงกวาดนเนอหยาบ (Havlin et al., 2005) และดนทลมเนอละเอยดทใชปลกยางพาราในจงหวดพทลงทมโพแทสเซยมทเปนประโยชนสงกวาดนในทดอน (ระว และอบรอเฮม, 2553)

ปจจบนมการแนะน าป ยสตร 20-8-20 (อตราทใชขนอยกบเนอดนและอายยาง) ส าหรบยางพารากอนเปดกรดในภาคใต และสตร 29-5-18 (อตรา 1 กโลกรม/ตน/ป) แกยางพาราหลงเปดกรด (นชนารถ, 2554) แตยงคงพบวา ดนปลกยางพาราในทดอนและในทลมทศกษามฟอสฟอรสทเปนประโยชนต า (< 11 มลลกรม/กโลกรม) (นชนารถ, 2554) แสดงวา ปรมาณฟอสฟอรสทใสไมมากพอทจะท าใหเกดการสะสมเหมอนทพบในดนปลกไมผล เชน ในทเรยน (สมตรา, 2544) และลองกอง (จ าเปน และคณะ, 2549) ดนในทดอนและในทลมเปนดนกรด (ตารางท 5.1) ท าใหฟอสฟอรสทเปนประโยชนตกตะกอนกบเหลกและอะลมนมเปลยนไปอยในรปทละลายน าไดยาก (Brady and Weil, 2008) สงผลใหความเปนประโยชนของฟอสฟอรสอยในระดบต า สอดคลองกบดนกรดเขตรอนในประเทศไทย (นวลศร และคณะ, 2543) ดนปลกมงคดในภาคใต (ชยรตน และคณะ, 2538) ชดดนทาศาลาทใชปลกยางพารา (ปราโมทย และคณะ, 2554) และดนปลกยางพารากอนเปดกรดในอ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ (สทธชย และคณะ, 2556 ก) ทพบวา ดนมฟอสฟอรสทเปนประโยชนต า

โพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดนทดอนและในทลมทใชปลกยางพารา โพแทสเซยมทเปนประโยชนของดนบนในทดอนและในทลมมความเขมขนไมแตกตางกน โดยมคา 35 และ 36 มลลกรม/กโลกรม ตามล าดบ (รปท 5.2 A) ซงจดวาต าเมอเทยบกบระดบทเหมาะสมของยางพารา (40 - 60 มลลกรม/กโลกรม) (นชนารถ, 2554) สอดคลองกบผลการศกษาในชดดนคอหงสซงพบทวไปในภาคใต (ชยรตน และวเชยร, 2539) ดนปลกมงคดในภาคใต (ชยรตน และคณะ, 2538) ดนปลกยางพารากอนเปดกรดในจงหวดชมพร สราษฎรธาน และนครศรธรรมราช (สายใจ, 2554) ดนในภาคใตของประเทศไทย (นวลศร และคณะ, 2543) และดนปลกยางพารากอนเปดกรดในอ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ (สทธชย และคณะ, 2556 ก) ทพบวา ดนมโพแทสเซยมทเปนประโยชนต า ในดนเขตรอน เชน ดนในประเทศไทยสวนใหญอยในอนดบอลทซอลส ดนในอนดบน เปนดนทมการพฒนาการสงและเกดกระบวนการชะ

125

ละลายไดด จงสงผลใหโพแทสเซยมถกชะละลายออกไปจากพนทไดง าย สงผลใหดนในประเทศไทยสวนใหญมโพแทสเซยมทเปนประโยชนต า (นวลศร และคณะ, 2543)

ดนบนของดนในทดอนและในทลมมโพแทสเซยมทเปนประโยชนไมแตกตางกน (รปท 5.2A) แตเมอน าโพแทสเซยมทเปนประโยชนมาเทยบกบโพแทสเซยมทงหมดในดนพบวา ดนบนของดนใน ทดอนมโพแทสเซยมทเปนประโยชนรอยละ 1.88 ดนในทลมมรอยละ 0.47 ของโพแทสเซยมทงหมดในดน ทงนเนองจากดนในทล มม Total-K สงกวาดนในทดอนมาก (รปท 5.4) เมอโพแทสเซยมทเปนประโยชนในดนลดลงจะมการปลดปลอยโพแทสเซยมจากรปทไมเปนประโยชนตอพชออกมาชดเชย (ดารากร และคณะ, 2553; Benipal and Pasricha, 2002; Brady and Weil, 2008; Hosseinifard et al., 2010; Darunsontaya et al., 2012) ดนทม Fixed-K สง เชน ดนทมสเมกไทต (Nilawonk et al., 2008) หรออลไลตสง (Darunsontaya et al., 2012) สามารถปลดปลอยโพแทสเซยมออกมาเปนรปทเปนประโยชนตอพชไดดกวาดนทมเคโอลไนต นอกจาก Fixed-K ทสามารถปลดปลอยโพแทสเซยมไดแลว ยงมรายงานวา โพแทสเซยมทเปนองคประกอบของแรกสามารถปลดปลอยโพแทสเซยมใหออกมาอยในรปทเปนประโยชนไดเชนกน (Brady and Weil, 2008) โดยมรายงานวา การบดหนไนสซงมแรไมกาเปนองคประกอบใหมขนาด 1 - 2 มลลเมตร พบวา ใชเปนแหลงใหโพแทสเซยมแกพชได (Wang et al., 2000)

ดนในทลมม Fixed-K และ Total-K สงกวาดนในทดอนมาก (ตารางท 5.2) เนองจาก ดนในทลมมอนภาคดนเหนยวสงกวาดนในทดอน (ตารางท 5.1) สอดคลองกบทมรายงานคา r ระหวางโพแทสเซยมทถกตรงกบปรมาณอนภาคดนเหนยว (r = 0.69) (Bedrossian and Singh, 2004) ในอนภาคดนเหนยวประกอบดวยสวนทเปนแรดนเหนยวและสวนทเปนแรปฐมภมทมโพแทสเซยมเปนองคประกอบ เชน เฟลดสปารและไมกา (อญชล, 2553) ดนในทลมสวนใหญมแรดนเหนยวผสมซงมอลไลตอยดวยจงมโพแทสเซยมทถกตรงในระหวางผลก (inter layer) สงกวาดนในทดอนซงสวนใหญมแร เคโอลไนต เชนเดยวกบทมรายงานวา ปรมาณ Fixed-K และ Total-K ขนอยกบชนดและปรมาณของแรทมอยในดน (ดารากร และคณะ, 2553) มรายงานวา ดนทลมในภาคเหนอ ภาคตะวนออก และภาคกลางของประเทศไทยยงพบอลไลตหรอแรเฟลดสปารในอนภาคดนเหนยว (Prakongkep, 2008) ดงนน ดนในทลมซงมอนภาคดนเหนยวสงจงม Total-K สงกวาดนในทดอนมาก สอดคลองกบขอสรปทวา ดนเน อละเอยดมโพแทสเซยมทงหมดสงกวาในดนเนอหยาบ (Havlin et al., 2005)

โพแทสเซยมทเปนประโยชนในดนปลกยางพาราในทดอนและในทลม ดนบนของดนใน ทดอนและในทลมมโพแทสเซยมทเปนประโยชนไมแตกตางกน (รปท 5.2) เมอประเมนสถานะโพแทสเซยมทเปนประโยชนในดนทดอนและในทลมโดยใช เกณฑมาตรฐานของสถาบนวจยยาง (นชนารถ, 2554) พบวา ดนปลกยางพารากอนเปดกรดและหลงเปดกรดในทดอนและในทลมสวนใหญมโพแทสเซยมทเปนประโยชนต า (ตารางท 5.3 และ 5.4) คอ นอยกวา

126

40 มลลกรม/กโลกรม สอดคลองกบเมอเปรยบเทยบโดยใชเกณฑของสายใจ (สายใจ, 2554) และเกณฑของสถาบนวจยยางอนเดย (Karthikakuttyamma et al, 2000) เนองจากดนปลกยางพาราในทลมในอดตใชปลกขาวและป ยทใสไมมโพแทสเซยมทละลายน า เชน 16-20-0 หรอ 20-20-0 (กรมวชาการเกษตร, 2548) ดงนน จงสงผลใหโพแทสเซยมทเปนประโยชนในดนคอย ๆ ลดลงจนอยในระดบทต า แมวาดนเนอละเอยดควรมโพแทสเซยมทเปนประโยชนสงกวาในดนเนอหยาบ (Havlin et al., 2005) ตางจากดนทดอนทไดรบโพแทสเซยมเพมเตมจากป ยอยเสมอจงสงผลใหดนมโพแทสเซยมทเปนประโยชนใกลเคยงกบดนในทลม (ตารางท 5.2)

รอยละของแปลงยางพารากอนเปดกรดในทลมทม NH4OAc-K ต ามจ านวนสงกวาในทดอน แตในยางพาราหลงเปดกรดกลบพบวา ในทดอนและในทลมมแปลงปลกยางพาราทมโพแทสเซยมต าใกลเคยงกน (ตารางท 5.3 และ 5.4) ทงนเนองจาก เมอแปลงปลกยางพาราในทลมมการใสป ยโพแทชตอเนองหลาย ๆ ป จงคอย ๆ เพมระดบโพแทสเซยมในดน จนกระทงมระดบโพแทสเซยมทเปนประโยชนเพมขนและอยในระดบทใกลเคยงกบแปลงปลกยางพาราในทดอนทไดรบโพแทสเซยมเพมเตมอยเสมอ นอกจากนน มรายงานวา ยางพารากอนเปดกรดทปลกในทดอนมการใชป ยสตร 20-8-20 ซงเปนสตรแนะน าโดยสถาบนวจยยางมากกวายางพารากอนเปดกรดทปลกในทลมซงมทงใชป ยสตรดงกลาวและใชป ยอนทรยเพยงอยางเดยว สวนยางพาราหลงเปดกรดเกษตรกรสวนใหญใชป ยสตร 15-7-18 ทงยางพาราทปลกในทดอนและในทลม (หทยกานต และคณะ, 2556) ทงทสตรแนะน าโดยสถาบนวจยยาง คอ 29-5-18 ดงนน ดนปลกยางพาราในทดอนและในทลมจงไดรบโพแทสเซยมจากป ยในปรมาณทใกลเคยงกน อยางไรกตาม ยงคงพบวาแปลงปลกยางพาราสวนใหญมโพแทสเซยมทเปนประโยชนต า

เมอเปรยบเทยบคาโพแทสเซยมในชวงปานกลางพบวา เกณฑโพแทสเซยมทเปนประโยชนในดนของสถาบนวจยยางอนเดยมคาคอนขางสง (50 - 125 มก./กก.) เมอเทยบกบเกณฑของสถาบนวจยยาง (40 - 60 มก./กก.) และของสายใจ (40 - 80 มก./กก.) จงท าใหแปลงทมโพแทสเซยมทเปนประโยชนต ามปรมาณมากกวาเมอใชเกณฑของสถาบนวจยยางอนเดย (ตารางท 5.3)

แมยางพาราตองการโพแทสเซยมสงและระดบทเหมาะสมของโพแทสเซยมทเปนประโยชนในดนตามเกณฑของสถาบนวจยยางอยในชวง 40 - 60 มลลกรม/กโลกรม (นชนารถ, 2554) แตกอยในระดบต ากวาระดบโพแทสเซยมทเหมาะสมในดนปลกพชอน ๆ เชน สมโอ (100 - 150 มลลกรม/กโลกรม) (สมศกด, 2551) ปาลมน ามน (97.73 มลลกรม/กโลกรม) (ชยรตน และคณะ, 2553) และดนทวไป (60-90 มลลกรม/กโลกรม) (เอบ, 2544)

โพแทสเซยมในใบยางพาราทปลกในทดอนและในทลม ยางพาราทปลกในทดอนและในทลมมโพแทสเซยมในใบไมแตกตางกนทงในยางพารากอนเปดกรดและหลงเปดกรด แตมแนวโนมวาโพแทสเซยมในใบยางพาราทปลกในทลมมคาสงกวายางพาราทปลกในทดอนเลกนอย (ตารางท 5.5) นอกจากนน โพแทสเซยมในใบยางพาราหลงเปดกรดมคาสงกวาในใบ

127

ยางพารากอนเปดกรด ทงนเพราะยางพาราหลงเปดกรดตองการโพแทสเซยมสง (เวท และโสภา, 2528) ดงนน สตรป ยในยางพาราหลงเปดกรด (29-5-18) ซงใชในอตรา 1,000 กรม/ตน/ป (คดเปน K = 216 กรม/ตน/ป) ดนจงไดรบโพแทสเซยมสงกวาในยางพารากอนเปดกรด (อาย 6 ป) ซงใชสตร 20-8-20 ทปลกในดนรวนทราย (K = 89 กรม/ตน/ป) และดนรวนเหนยว (K = 65 กรม/ตน/ป) (นชนารถ, 2554) แมวา ดนรวนเหนยวซงมเนอดนละเอยดกวาดนรวนทรายจะไดรบโพแทสเซยมจากป ยต ากวา อยางไรกตาม ดนทมเนอละเอยดมโพแทสเซยมทเปนแหลงส ารอง (Fixed-K) สงกวาดนเนอหยาบ (ตารางท 5.2 และ 5.15) ดนเนอละเอยดจงมความสามารถในการเปนแหลงใหโพแทสเซยมแกพชในระยะยาวไดด จงสงผลใหแมดนปลกยางพาราในดนรวนเหนยวใชป ยโพแทชต ากวาดนรวนทราย แตโพแทสเซยมในใบยางพาราทปลกในดนทลมซงเปนดนเนอละเอยดมแนวโนมโพแทสเซยมในใบสงกวายางพาราทปลกในทดอนซงเปนดนเนอหยาบ

ความสามารถในการดดธาตอาหารในดนของพช สามารถทราบไดจากการวเคราะหพช เพราะหากดนมโพแทสเซยมทเปนประโยชนเพมขน พชกจะดดใชโพแทสเซยมไดมากขน สงผลใหโพแทสเซยมในใบเพมขน ซงลกษณะดงกลาวพบในยางพารากอนเปดกรด (Yogaratnam and Mel, 1985) ยางพาราหลงเปดกรด (Yogaratnam and Weerasuriya, 1984) มนส าปะหลง (อรชมา และธนชย, 2554) กาแฟอราบกา (ชวลต และนรศ, 2548) และปาลมน ามน (ชยรตน และคณะ, 2544) อยางไรกตาม มรายงานวา หากโพแทสเซยมทเปนประโยชนในดนสงกวา 62 มลลกรม/กโลกรม อาจเกดสภาวะปฏปกษท าใหยางพาราดดแมกนเซยมไดลดลง สงผลใหความยาวเสนรอบวงล าตนของยางพารากอนเปดกรดลดลง (สายใจ, 2554)

แปลงในทลมมรอยละโพแทสเซยมในใบต านอยกวาแปลงในทดอน (ตารางท 5.6 และ 5.7) ทง ๆ ทดนในทลมมแปลงทมโพแทสเซยมต ามากกวาดนในทดอน (ตารางท 5.3 และ 5.4) และดนในทดอนและทลมมโพแทสเซยมทเปนประโยชนเทา ๆ กน (รปท 5.2) อาจเนองจากดนในทลมมการปลดปลอยโพแทสเซยมออกมาจาก Fixed-K ซงมมากกวาในดนทดอน ดงนน เมอประเมนสถานะโพแทสเซยมในใบยางพารากอนเปดกรดทปลกในทดอนและในทลมโดยใชเกณฑมาตรฐานของสถาบนวจยยาง (นชนารถ, 2554) พบวา ยางพารากอนเปดกรดในทดอนรอยละ 95 และในทลมรอยละ 93 มโพแทสเซยมในใบต า (ตารางท 5.6) คอ ต ากวา 13.5 กรม/กโลกรม สอดคลองกบเมอน าโพแทสเซยมในใบมาประเมนโดยใชเกณฑของสายใจ (สายใจ, 2554) ทพบวา ยางพารากอนเปดกรดทปลกในทดอนและในทลมสวนใหญมโพแทสเซยมในใบต า (ตารางท 5.6) เชนเดยวกบทมรายงานวา ยางพารากอนเปดกรดในจงหวดชมพร สราษฏรธาน และนครศรธรรมราช (สายใจ, 2554) และยางพารากอนเปดกรดในอ าเภอคลองทอม จงหวดกระบ (สทธชย และคณะ, 2556 ก) มโพแทสเซยมในใบต า แตหากประเมนโดยใชเกณฑของสถาบนวจยยางอนเดย (Karthikakuttyamma et al, 2000) พบวา ยางพารากอนเปดกรดทปลกในทดอนสวนใหญมโพแทสเซยมในใบต า (< 10.0 กรม/กโลกรม) แตยางพาราทปลก

128

ในทลมสวนใหญมโพแทสเซยมในใบปานกลาง (10.0 - 15.0 กรม/กโลกรม) ทงนเนองจากคาในชวงระดบต าของเกณฑสถาบนวจยยางอนเดย (< 10.0 กรม/กโลกรม) มคาต ากวาเกณฑของสถาบนวจยยาง (< 13.5 กรม/กโลกรม) แตเทากบเกณฑของสายใจ (< 10.0 กรม/กโลกรม) ดงนน รอยละของแปลงทมโพแทสเซยมในใบต าเมอเทยบโดยใชเกณฑของสถาบนวจยยางจงมมากกวาเมอใชเกณฑของสายใจและเกณฑของสถาบนวจยยางอนเดย ในขณะทคาในชวงระดบปานกลางของเกณฑสถาบนวจยยาง (13.6 - 16.5 กรม/กโลกรม) มคาสงกวาเกณฑของสายใจ (10.0 - 14.0 กรม/กโลกรม) และเกณฑของสถาบนวจยยางอนเดย (10.0 - 15.0 กรม/กโลกรม) ดงนน จงพบรอยละแปลงทมโพแทสเซยมในใบระดบปานกลางมากเมอเทยบโดยใชเกณฑสถาบนวจยยางอนเดย โดยเฉพาะในยางพารากอนเปดกรดทปลกในทลมซงมโพแทสเซยมในใบระดบปานกลางถงรอยละ 54 (ตารางท 5.6)

โพแทสเซยมในใบยางพาราหลงเปดกรดในทดอนรอยละ 68 และในทลมรอยละ 67 ของแปลงทใชศกษาอยในระดบต า (ต ากวา 13.5 กรม/กโลกรม) เมอเทยบโดยใชเกณฑของสถาบนวจยยาง (นชนารถ, 2554) แตเมอเทยบกบเกณฑของสถาบนวจยยางอนเดย พบวา โพแทสเซยมในใบยางพาราทปลกในทดอนรอยละ 56 และในทลมรอยละ 83 อยในระดบ ปานกลาง (10.0 - 15.0 กรม /กโลกรม ) (ตารางท 5.7) ทงน อาจเปนไปไดวาค าวกฤตโพแทสเซยมในใบของเกณฑสถาบนวจยยางอาจเปนคาทสงเกนจรง ในขณะทคามาตรฐานโพแทสเซยมในใบยางพารากอนเปดกรดทรายงานโดยสายใจและสถาบนวจยยางอนเดยมชวงทใกลเคยงกน (ตารางท 5.6) และใกลเคยงกบคาวกฤตโพแทสเซยมในใบทมคาเทากบ 13.5 กรม/กโลกรม (Joseph et al., 1998) เมอน าคาจากการท านายมาเทยบกบคามาตรฐานพบวา คาวกฤตโพแทสเซยมในใบทไดจากการท านายอยในระดบปานกลางเมอเทยบกบเกณฑสถาบนวจยยางอนเดยและของสายใจ แตอยในระดบต าเมอเทยบกบเกณฑสถาบนวจยยาง

ในดนปลกยางพาราหากมแมกนเซยมทสกดไดสงจะสงผลใหยางพาราดดโพแทสเซยมในดนไดนอย สงผลใหโพแทสเซยมในใบลดลง (Yogaratnam and Mel, 1985) แมวาดนมโพแทสเซยมทเปนประโยชนเพยงพอ แตโดยทวไปดนปลกยางพาราไมไดรบแมกนเซยมจากป ย ในแปลงปลกยางพาราทปลกตดตอกนเปนรอบท 2 และ 3 ดนอาจมแมกนเซยมต า (< 34.46 มก./กก.) แปลงทมแมกนเซยมต าจงควรใสป ยคเซอไรต ในอตรา 80 กรม/ตน/ป (นชนารถ และคณะ, 2537) สวนแปลงทมแมกนเซยมสงกไมจ าเปนตองใส ในดนทมแมกนเซยมสงท าใหพชดดใชโพแทสเซยมไดนอยลง ซงพบไดในยางพารา (นชนารถ, 2537; สนทรย และจนตนา, 2549; Iqbal and Yogaratnam, 1995) มะพราว (Jeganathan, 1990) ลองกอง (จ าเปน และคณะ, 2550) และปาลมน ามน (สนย, 2540) มรายงานสดสวนระหวางโพแทสเซยม แคลเซยม และแมกนเซยมทเหมาะสมในใบลองกอง (จ าเปน และคณะ, 2549) โดยโพแทสเซยมตอแคลเซยมควรอยในชวง 1.5 - 2.1 โพแทสเซยมตอแมกนเซยมควรอยในชวง 6.2 - 7.7 และแคลเซยมตอแมกนเซยมควรอยในชวง 3.7 - 5.1 จงเหมาะสม ในขณะทยางพารากอนเปดกรดสดสวนของ

129

ธาตดงกลาวมคาต ากวา โดยสดสวนโพแทสเซยมตอแมกนเซยมเทากบ 3.2 - 4.2 และสดสวนของโพแทสเซยมตอแคลเซยมเทากบ 0.8 - 1.4 (สายใจ, 2554)

โพแทสเซยมในเซรมน ายางพาราทปลกในทดอนและในทลม ยางพาราทปลกในทดอนและทลมมโพแทสเซยมในเซรมน ายางพาราไมแตกตางกนทงในยางพารากอนเปดกรดและหลงเปดกรด (ตารางท 5.8) ยางพาราหลงเปดกรดมโพแทสเซยมในเซรมสงกวากอนเปดกรด โดยยางพารากอนเปดกรดในทดอนและทลมมคาเฉลยโพแทสเซยมในเซรมเทากบ 38.12 และ 35.76 มลลโมลาร ตามล าดบ สวนยางพาราหลงเปดกรดมคาเฉลยโพแทสเซยมในเซรมเทากบ 56.85 และ 59.36 มลลโมลาร ในทดอนและในทลม ตามล าดบ สอดคลองกบทมรายงานโพแทสเซยมในเซรมน ายางพาราเทากบ 30 - 80 มลลโมลาร (d’Auzac and Jacob, 1989) และใกลเคยงกบโพแทสเซยมในเซรมน ายางพาราหลงเปดกรดในอ าเภอคลองหอยโขง (49.89 - 54.30 มลลโมลาร) และทอ าเภอเทพา (49.89 - 54.30 มลลโมลาร) ในจงหวดสงขลา (วารณ และจ าเปน, 2556) โพแทสเซยมเปนธาตทชวยในการเคลอนยายซโครส ซงเปนสารตงตนในการสรางน ายางพาราเขาสทออาหาร (phloem) ควบคมการเปดปดของปากใบ (ยงยทธ, 2552) และเปนตวกระตนเอมไซม Pyruvate Kinase ในการเปลยน PEP (phosphoenol pyruvate) เปนไพรเวต (pyruvate) ซงจะเปลยนตอไปเปน Acetyl-CoA ซงเปนสารทใชในการสรางน ายางพารา (Jacob et al., 1989) นอกจากนน โพแทสเซยมยงเกยวของกบการควบคมสมดลน าในพชและท าใหผลผลตน ายางพาราเพมขน (Joseph et al., 1998) การกรดยางพาราเปนการกระตนการสรางน ายางพาราทดแทน ซงใชเวลา 48 - 72 ชวโมง (สถาบนวจยยาง, 2555) เมอมการกรดยางพารา สงผลใหความดนภายในทอน ายางลดลงอยางรวดเรว ท าใหผนงของทอน ายางหดตวขบน ายางพาราใหไหลออกมา และมการรกษาสมดลน าในเซลลทอน ายางโดยน าจากเซลลขางเคยงหรอจากทอน า (xylem) และทออาหาร ซงภายในทออาหารโพแทสเซยมสามารถเคลอนยายได (ยงยทธ, 2552) จงซมผานผนงเซลลเขาสทอน ายางพาราซงอยภายในทออาหาร ดงนน จงสงผลใหในยางพาราหลงเปดกรดมโพแทสเซยมในเซรมน ายางพาราสงกวาในยางพารากอนกรด สอดคลองกบทมรายงานวา ยางพาราอาย 5 ปทเปดกรดกอนก าหนดมโพแทสเซยมในเซรมน ายางพาราสงกวายางพาราทมอายใกลเคยงกนแตยงไมเปดกรด (สทธชย และคณะ, 2556 ข)

ความสมพนธระหวางโพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดน ใบ และเซรมน ายางพารา

สมประสทธสหสมพนธระหวางโพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดน Water-K, Exch-K และ NH4OAc-K มความสมพนธกนสงทงดนในทดอนและในทลม (ตารางท 5.9) สอดคลองกบความสมพนธระหวาง Water-K กบ NH4OAc-K ของดนอนดบอลตซอลส (r = 0.88) และออกซซอลส (r = 0.90) (Darunsontaya et al., 2009) ทงนการใชแอมโมเนยมอะซเทต

130

สามารถสกด Water-K และ Exch-K ซงเปนรปทเปนประโยชนตอพชใหออกมาได ดนในทดอนมสมประสทธสหสสมพนธระหวาง NH4OAc-K กบ Exch-K สงถง 0.98 แตเมอวเคราะหความสมพนธดงกลาวแบบแพทโคเอฟฟเชยนต กลบพบวา เกดจากอทธพลทางตรงของ Exch-K เพยง 0.12 แตผานอทธพลทางออมของ HNO3-K สงถง 0.98 (ตารางท 5.10) ทงนอาจเนองจากดนในทดอนมคาความจแลกเปลยนแคตไอออนและอนภาคดนเหนยวต า จงท าใหพบความสมพนธดงกลาวต า ดงนน การประเมนโพแทสเซยมรป HNO3-K ส าหรบดนในทดอนนาจะสะทอนความเปนประโยชนของโพแทสเซยมในดนไดด เนองจาก HNO3-K เปนผลรวมของ NH4OAc-K และ Fixed-K ซง NH4OAc-K เปนรปทเปนประโยชนตอพชและพชสามารถน าไปใชประโยชนได ในขณะท Fixed-K เปนรปทเปนแหลงส ารองโพแทสเซยมในดนทคอย ๆ ปลดปลอยออกมาเปนประโยชนตอพชอยางชา ๆ ดงนน หากทราบโพแทสเซยมทงสองรปกจะทราบถงศกยภาพของดนในทดอนทจะเปนแหลงใหโพแทสเซยม เพราะมรายงานวา Fixed-K สามารถปลดปลอยเปนแหลงใหโพแทสเซยมแกพชไดทงฤดปลก (Havlin et al., 2005) สวนดนในทลมมสมประสทธสหสมพนธระหวาง NH4OAc-K กบ Exch-K สงถง 0.97 และเมอวเคราะหความสมพนธดงกลาวแบบแพทโคเอฟฟเชยนต พบวา เกดจากอทธพลทางตรงของ Exch-K สงถง 0.75 (ตารางท 5.10) สอดคลองกบทรายงานวา การใช NH4OAc สามารถประเมน Exch-K ซงมประมาณ 90 % ของโพแทสเซยมทเปนประโยชนในดน (Brady and Weil, 2008) และเหมาะสมในดนทมแรดนเหนยวเคโอลไนต (Nilawonk et al., 2008)

ในการศกษาครงนพบคา r ระหวาง HNO3-K กบ Fixed-K สงทงดนในทดอน (r = 0.65) และดนในทลม (r = 0.81) และเมอวเคราะหความสมพนธดงกลาวแบบแพทโคเอฟฟเชยนตพบวา ในดนทดอนความสมพนธระหวาง HNO3-K กบ Fixed-K เกดจากอทธพลโดยตรงของ Fixed-K สงถง 0.51 เชนเดยวกบดนในทลมทความสมพนธดงกลาวเกดจากอทธพลโดยตรงของ Fixed-K สงถง 0.69 และเมอน า HNO3-K และ Fixed-K มาสรางสมการถดถอยพบคาสมประสทธการตดสนใจ (r2) สง ระหวาง HNO3-K กบ Fixed-K ทงดนในทดอนและดนในทลม (รปท 5.5) โดยมสมการถดถอยความสมพนธระหวางปรมาณ HNO3-K กบ Fixed-K ในดนดงน

ดนในทดอน y = 0.36x + 1.28 ; r2 = 0.51 ดนในทลม y = 0.72x - 10.98 ; r2 = 0.70

เมอ y คอ Fixed-K (มลลกรม/กโลกรม) และ x คอ HNO3–K (มลลกรม/กโลกรม)

เมอทราบ HNO3-K จงสามารถใชคาดคะเนความเขมขน Fixed-K ได โดยการแทนคา HNO3-K ลงในสมการความสมพนธดงกลาว โดยไมตองวเคราะห HNO3-K กบ NH4OAc-K แลวน ามาหกลบกน หากดนม Fixed-K สงแสดงวาดนมโพแทสเซยมทเปนแหลงส ารองสงและ

131

เปนแหลงใหโพแทสเซยมในดนในระยะยาวได ทงนคา r2 ระหวาง HNO3-K กบ Fixed-K ของดนในทลมมคาสง (r = 0.81) เชนเดยวกบทพบในดนทลมอนดบเวอรทซอลสทมแรสเมกไทตเดน (r = 0.99) (Ngwe et al., 2012) ทงนเกดจากปรมาณและชนดของแรดนเหนยวทแตกตางกน ในดนทดอนสวนใหญเปนเคโอลไนตในขณะทดนในทลมเปนแรดนเหนยวแบบผสมซงม อลไลตรวมอย ดงนน เมอใชกรดไนทรก สกดโพแทสเซยมทถกตรงสงผลให Fixed-K ระหวางผลกซงมอยสงในอลไลตออกมา ซงสอดคลองกบ ผลการวเคราะหแพทโคเอฟฟเชยนตทพบวา HNO3-K มความสมพนธกบ Fixed-K (ตารางท 5.11) ดงนน ความสมพนธดงกลาวในดนทลมจงมคาสงกวาดนในทดอนซงสวนใหญมแรเคโอลไนตซงม Fixed-K ต า

ความสมพนธระหวางโพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดนกบสมบตของดน โพแทสเซยมรป ตาง ๆ ในดนสวนใหญมความสมพนธกบคาการน าไฟฟา สอดคลองกบในดนปลกถวพตาชโอ (pistachio) ทพบความสมพนธสงระหวาง Water-K กบคาการน าไฟฟา (r = 0.79) (Hosseinfard et al., 2010) คาการน าไฟฟาขนอยกบปรมาณเกลอทละลายน าไดในดน ซงป ยทใชเปนแหลงใหโพแทสเซยม เชน โพแทสเซยมคลอไรด (KCl) และโพแทสเซยมซลเฟต (K2SO4) กอยในรปของเกลอ ดงนน เมอใสโพแทสเซยมคลอไรดหรอโพแทสเซยมซลเฟตในดนจงอาจสงผลใหดนมคาการน าไฟฟาเพมขนเลกนอย โพแทสเซยมรปตาง ๆ มความสมพนธกบอนทรยวตถ โดยเฉพาะรปทเปนประโยชนตอพช (ตารางท 5.12) เชนเดยวกบทมรายงานคา r ระหวาง NH4OAc-K กบอนทรยวตถในดนทลมอนดบเวอรทซอลส (r = 0.55) (Ngwe et al., 2012) อนทรยวตถเปนแหลงประจลบในดน ท าใหดนดดซบแคตไอออน รวมทงโพแทสเซยมไดดขน สงผลให Exch-K ถกดดซบบรเวณผวคอลลอยดดนหรออนทรยวตถ ดงนน Water-K และ Exch-K จงมความสมพนธกบอนทรยวตถสง นอกจากนน พบความสมพนธระหวาง HNO3-K กบอนทรยวตถมคาต า ในขณะทมรายงานวาดนในทดอนอนดบอลทซอลสและออกซซอลส ในประเทศไทยไมพบความสมพนธระหวาง HNO3-K กบอนทรยวตถในดน (Darunsontaya et al., 2011) แมวา HNO3-K จะสกดโพแทสเซยมทเปนประโยชน และ Fixed-K ออกมา แต Fixed-K ไมไดเปนสวนทถกดดซบกบอนทรยวตถ แตถกดดซบในระหวางผลกของแรดนเหนยว (Ghost and Singh, 2001) จงสงผลใหไมพบความสมพนธดงกลาว Fixed-K มความสมพนธกบแคลเซยม (r = 0.20) และแมกนเซยมทสกดได (r = 0.37) นอกจากนน พบความสมพนธระหวาง HNO3-K กบแมกนเซยมทสกดได (r = 0.36) เนองจากแรปฐมภมและทตยภมทมโพแทสเซยมเปนองคประกอบ เชน ไ บ โ อ ไ ทต (K(Mg,Fe)3(Si3Al)O10(OH)2) แ ล ะ อลไลต(Si,Al)8(Al,Fe,Mg)4O20(OH)4 มแมกนเซยมเปนองคประกอบอยดวย (Sposito, 2008) ดงนน เมอใช HNO3 ในการสกดจงสามารถสกดแมกนเซยมออกมา จงท าใหพบความสมพนธดงกลาว (ตารางท 5.12)

Exch-K มความสมพนธกบความจแลกเปลยนแคตไอออน (r = 0.19) สอดคลองกบความสมพนธระหวาง Exch-K กบความจแลกเปลยนแคตไอออน (r = 0.30) ในดนทดอนอนดบ

132

อลทซอลสและออกซซอลสในประเทศไทย (Darunsontaya et al., 2011) ดนเหนยวซงมความจแลกเปลยนแคตไอออนสงจะมแคตไอออนทถกดดซบสงกวาดนทรายทมความจแลกเปลยนแคตไอออนต า (Brady and Weil, 2008) อยางไรกตาม เมอพชดดโพแทสเซยมทถกดดซบบรเวณผวคอลลอยด ไปใชจงท าใหโพแทสเซยมทถกดดซบลดลง ดงนน จงสงผลใหพบความสมพนธต าระหวาง Exch-K กบความจแลกเปลยนแคตไอออน นอกจากนน พบความสมพนธระหวาง Total-K กบอนภาคดนเหนยว (r = 0.19) ในอนภาคดนเหนยวมสวนทเปนแรดนเหนยวและแรปฐมภม (อญชล, 2553) ซงโพแทสเซยมทอยในรปองคประกอบของแรมประมาณรอยละ 90 - 98 ของ Total-K (Havlin et al., 2005) ดงนน หากอนภาคดนเหนยวมแรทมโพแทสเซยมทเปนองคประกอบอยนอยกท าใหความสมพนธระหวาง Total-K กบอนภาคดนเหนยวมคาต าเชนกน

ความสมพนธระหวางโพแทสเซยมในใบและในเซรมน ายางพารา เมอโพแทสเซยมเขาสรากโดยสวนใหญโดยการแพรจากทมความเขมขนสงในดนผานเยอหมเซลลในรากเขาสทอล าเลยงน า (xylem) โพแทสเซยมและธาตอน ๆ จะถกเคลอนยายตามกระแสการคายน าไปยงบรเวณใบ ดงนน ใบจงเปนศนยรวมของธาตอาหารทพชไดรบจากดน เมอใบไดรบโพแทสเซยมและธาตอน ๆ สวนหนงกจะถกสงเขาทออาหาร (phloem) เพอล าเลยงไปสเซลลตาง ๆ ในพช (ยงยทธ, 2552) โดยสวนตาง ๆ ของยางพารา เชน ใบ ล าตน ราก และน ายาง มโพแทสเซยมอยรอยละ 0.89, 0.43, 0.52 และ 0.26 ตามล าดบ (สนทร และจนตนา, 2549) ดงนน จงพบความสมพนธระหวางโพแทสเซยมในสวนตาง ๆ ของพช เชน พบความสมพนธระหวางโพแทสเซยมในใบยางพารากบโพแทสเซยมในเซรมน ายางพาราทงยางพารากอนเปดกรด (r = 0.40) และหลงเปดกรด (r = 0.36) (ตารางท 5.14) และในไมผลกพบความสมพนธระหวางโพแทสเซยมในใบกบในผลมะมวงสก (r = 0.38) (นจร และคณะ, 2554)

การใสป ยใหแกตนยางพาราสงผลใหสถานะธาตอาหารในน ายางเพมขน เชน เมอ ใสป ยโพแทชท าใหโพแทสเซยมในน ายาง (Watson, 1989; สทธชย และคณะ, 2556 ก) และในใบ (สทธชย และคณะ, 2556 ข) เพมขน ใสป ยแอมโมเนยมไนเทรตเพมระดบไนโตรเจน โพแทสเซยม และแมกนเซยมใน น ายางพารา ใสป ยหนฟอสเฟตเพมฟอสฟอรสและแคลเซยม ใสป ยโพแทสเซยมคลอไรดเพมโพแทสเซยมและฟอสฟอรส แตลดแคลเซยมและแมกนเซยม และป ยแมกนเซยมเพมแมกนเซยม แตลดโพแทสเซยมในน ายางพารา (Waston, 1989) เชนเดยวกบการใสป ยไนโตรเจน ฟอสเฟต และโพแทชมผลท าใหแมกนเซยมในน ายางเพมขน สวนการใสป ยแมกนเซยมท าใหแมกนเซยมในน ายางเพมขนเชนกน (นชนารถ, 2550) ดงนน เมอยางพาราดดธาตอาหารไปจากดนกจะน าธาตอาหารสวนหนงไปใชสรางน ายางพาราและสรางชวมวล สอดคลองกบทพบความสมพนธระหวางโพแทสเซยมในเซรมน ายางพารากบโพแทสเซยมในใบยางพาราทงในระยะกอนเปดกรดและหลงเปดกรด (ตารางท 5.14) จงมความเปนไปไดถงการน าเซรมน ายางพารามาใชในการตรวจสอบสถานะธาตอาหารของยางพารา

133

เพราะยางพาราหลงเปดกรดสงประมาณ 15 - 20 เมตร เกบใบจากต าแหนงทเหมาะสมได ไมสะดวก อกทงการเกบน ายางพาราท าไดงายกวาการเกบใบ ซงการเกบน ายางพาราจะเกบบรเวณกงกลางใตรอยกรด 5 เซนตเมตร (วารณ และจ าเปน, 2556) อยางไรกตาม ยงไมมรายงานชวงเวลาทเหมาะสมในรอบปส าหรบเกบน ายางพาราเพอตรวจสถานะธาตอาหารเหมอนกบตวอยางใบทตองมอาย 100 – 150 วนหลงจากผลใบ เพราะเปนชวงทความแปรปรวนของธาตอาหารในใบต า (นชนารถ, 2542) การวเคราะหธาตอาหารในน ายางพาราเพอประเมนสถานะธาตอาหารยงไมเคยมการศกษา ดงนน ควรมการศกษาเพมเตมชวงเวลาเหมาะสมทเกบในรอบป และเกณฑมาตรฐานส าหรบโพแทสเซยมในเซรม น ายางพารา เพอใชประเมนสถานะธาตอาหารรวมกบผลการวเคราะหดนและใบ ซงนาจะเปนประโยชนตอการจดการป ยโพแทชในสวนยางพาราใหสอดคลองกบความตองการโพแทสเซยมของยางพารายงขน

ความสมพนธระหวางโพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดน ใบ และเซรมน ายางพารา ไมพบความสมพนธระหวางโพแทสเซยมรปทเปนประโยชนในดนกบโพแทสเซยมในใบและในเซรมน ายางพารา สอดคลองกบการศกษาในดนปลกไมผล เชน สมสายน าผง (ภาวน และคณะ, 2551) ทเรยน (สมตรา และวเชยร, 2546) มะมวง (อศจรรย, 2545) และยางพารา (สมยศ และคณะ, 2536) ทไมพบความสมพนธระหวางธาตอาหารในดนกบธาตอาหารในใบของพชยนตน แตในพชอายสน มรายงานวา พบความสมพนธระหวาง NH4OAc-K กบโพแทสเซยมทขาวโพดดดน าไปใช (r = 0.94) (สรเชษฏ, 2550) การใชแอมโมเนยมอะซเทรตเปนสารสกดโพแทสเซยมทเปนประโยชนในดนเปนวธทนยมใชในประเทศไทย (คณะท างานปรบปรงมาตรฐานการวเคราะหดน พช น า และป ยเคม, 2536; สมศกด, 2537; จ าเปน, 2547; ส านกวทยาศาสตรเพอการพฒนาทดน, 2547; จงรกษ, 2550; พชร, 2552)

การวเคราะหดนเปนการประเมนความเปนประโยชนของธาตอาหารในดนวาเพยงพอทพชจะดดน าไปใชหรอไม ในขณะทการวเคราะหธาตอาหารในใบเปนสงทสะทอนความสามารถของพชในการดดธาตอาหารจากดนไปใช (สมตรา, 2544) ในดนปลกพชยนตนทมการใสป ย พชจะดดใชธาตอาหารจากป ยทใส ท าใหธาตอาหารในพชคอย ๆ สงขน แตธาตอาหารในดนคอย ๆ ลดลง ประกอบกบการตอบสนองธาตอาหารของพชยนตนในสภาพธรรมชาตนน มปจจยสภาพแวดลอมตาง ๆ มาเกยวของนอกเหนอจากปจจยดานธาตอาหาร (ปทมา, 2547) เชน ปจจยดานภมอากาศทแปรปรวน ปจจยดนทางดานสมบตเคม กายภาพ และชวภาพ และปจจยดานพช เชน ความสามารถพเศษของรากในการ ขบกรดอนทรย (Onthong and Osaki, 2006) ชวยปลดปลอยโพแทสเซยมจากรปทไมเปนประโยชนใหกลายเปนรปทเปนประโยชน (Han and Lee, 2005) ดงนน จงสงผลใหไมคอยพบความสมพนธระหวางธาตอาหารทเปนประโยชนในดนกบปรมาณธาตอาหารทพชดดน าไปใช ในขณะทพชทเจรญเตบโตในธรรมชาต ความอดมสมบรณของดนขนกบชนดของหนหรอแรทเปนวตถตนก าเนดดน ดงนน ดนทมความอดม

134

สมบรณสงธาตอาหารทพชดดน าไปใชจงมความสมพนธอยางแทจรงกบปรมาณธาตอาหารทมอยเดมในดน ในปจจบนไดมการทดลองในสภาพไรนาโดยการหาความสมพนธระหวางคาวเคราะหธาตนนๆ ในดนกบรอยละผลผลตสมพนธ แลวก าหนดเปนชวงระดบธาตอาหารทเหมาะสมกบพชนน ๆ (ปทมา, 2547) อยางไรกตาม วธการดงกลาวตองใชเวลานานและท าไดยาก

ในการศกษาครงนพบความสมพนธระหวางโพแทสเซยมในดนรป Fixed-K กบโพแทสเซยมในใบ และในเซรมน ายางพารา (ตารางท 5.13) เชนเดยวกบดนปลกถวเหลองทพบความสมพนธระหวาง Fixed-K กบโพแทสเซยมในสวนเหนอดน (r = 0.91) (Taiwo et al., 2010) ดงนน ในดนปลกยางพาราจงควรวเคราะห Fixed-K รวมกบ NH4OAc-K เพราะดนทม Fixed-K สง จะเปนแหลงใหโพแทสเซยมเพมเตมในระยะยาวไดดกวาดนทม Fixed-K ต า (Ghost and Singh, 2001) โดย Fixed-K จะคอย ๆ ปลดปลอยโพแทสเซยมเมอดนมโพแทสเซยมทเปนประโยชนลดลง (Benipal and Pasricha, 2002; Brady and Weil, 2008) สอดคลองกบทมรายงานวา Fixed-K สามารถเปนแหลงใหโพแทสเซยมแกพชในฤดกาลปลก (Havlin et al., 2005) เชนเดยวกบดนทมแรอลไลต (Darunsontaya et al., 2012) และ สเมกไทต (Weena et al., 2008) สามารถปลดปลอยโพแทสเซยมออกมาในดนได อยางไรกตาม ควรมการใสป ยโพแทชเพอรกษาระดบ Fixed-K ในดน

สมประสทธบฟเฟอรของโพแทสเซยม (BCK) ในดนปลกยางพารา

ดนเนอละเอยดมพเอช คาการน าไฟฟา แคลเซยม แมกนเซยม ความจแลกเปลยนแคตไอออน รวมถงโพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดน ไดแก Water-K, Exch-K, NH4OAc-K, Fixed-K และ Total-K สงกวากลมดนเนอปานกลาง และกลมดนเนอหยาบ (ตารางท 5.15) ในกลมดนเนอละเอยดมอนภาคดนเหนยวซงเปนแหลงประจไฟฟาลบในดนและมอนทรยวตถสงกวากลมดนเนอปานกลางและกลมดนเนอหยาบ (ตารางท 5.15) จงสงผลใหดนเนอละเอยดดดซบโพแทสเซยม แคลเซยม แมกนเซยม และโซเดยมไดสงกวากลมดนเนอปานกลางและกลมดนเนอหยาบ เชนเดยวกบทมรายงานวา ดนเนอละเอยดมโพแทสเซยม แคลเซยม และแมกนเซยมทแลกเปลยนไดสงกวาในดนเนอหยาบ (Havlin et al., 2005) สอดคลองกบดนปลกถวพตาชโอในประเทศอหรานทพบวา หากมดนเหนยวสงจะมโพแทสเซยมทสกดไดสง (Hosseinifard et al., 2010) แตตางจากดนในทดอนและในทลมทปลกยางพาราทใชศกษาทพบวา ดนในทดอนและในทลมมโพแทสเซยมทสกดไดใกลเคยงกน (ตารางท 5.1)

ดนทใชศกษาทง 3 กลม สวนใหญอยในอนดบอลทซอลส ไดแก ชดดนบางนารา พะวง ภเกต ฝ งแดง สายบร คอหงส และชดดนน ากระจาย นอกจากนน จดอยในอนดบออกซซอลส คอ ชดดนอาวลก และอนดบเอนทซอลส คอ ชดดนบาเจาะ ดนในอนดบอลทซอลสและออกซซอลสพบทวไปในเขตรอน ดนสองอนดบนเปนดนทผานการชะละลาย (leaching) มามาก จงท า

135

ใหดนมแคตไอออนสภาพเบส (basic cation) ไดแก โพแทสเซยม แคลเซยม แมกนเซยม และโซเดยมทสกดไดต ากวารอยละ 35 นอกจากนน ชดดนอาวลกซงจดอยในอนดบออกซซอลสพบวา มดนเหนยวสง ดนจงมความสามารถในการแลกเปลยนแคตไอออนสง (ตารางท 5.16) สวนชดดนบาเจาะซงอยในอนดบเอนทซอลสมรอยละอนภาคทรายสง มรอยละอนภาคดนเหนยวและอนทรยวตถต า จงมโพแทสเซยม แคลเซยม แมกนเซยม และโซเดยมทสกดได ตลอดจนความสามารถในการแลกเปลยนแคตไอออนต า (ตารางท 5.15)

ชดดนอาวลกซงอยในกลมดนเนอละเอยดมพเอช โพแทสเซยม แคลเซยม และแมกนเซยมทสกดไดสงเพราะเกดจากการผพงสลายตวอยกบทของวตถตนก าเนดดนทเปนหนปนหรอหนปนรวมกบหนดนดาน (วฒชาต, 2550) ดงนน เมอหนปนสลายตวจงปลดปลอยแคลเซยมและแมกนเซยมซงเปนองคประกอบของแคลไซด (CaCO3) และโดโลไมต (CaMg(CO3)2) ตลอดจนไฮดรอกไซดไอออน (OH-) ซงไดจากการไฮโดรไลซสของคารบอเนตไอออน (CO3

2-) สงผลใหดนมพเอช แคลเซยม และแมกนเซยมทสกดไดสง แตดนทงสามกลมมฟอสฟอรสทเปนประโยชนต า ซงในดนดางฟอสฟอรสจะเกดการตกตะกอนกบแคลเซยมและแมกนเซยม สวนในดนกรดฟอสฟอรสจะตกตะกอนกบเหลกและอะลมนมกลายไปอยในรปทละลายน าไดยากขน (Brady and Weil, 2008)

ในดนทมคาสมประสทธบ ฟเฟอรของโพแทสเซยมสง จะมโพแทสเซยมทสกดไดใกลเคยงกบโพแทสเซยมทเตมลงไปในดน ดงนน หากใสป ยโพแทชดนจะมโพแทสเซยมทเปนเปนประโยชนตอพชสง แตส าหรบในภาคใตทมฝนตกชกจะสงผลใหกระบวนการชะละลาย (leaching) และการกรอน (erosion) เกดขนงาย จงอาจสงผลใหสญเสยโพแทสเซยมออกไปในดนไดงายกวาดนเนอละเอยดทสามารถดดซบโพแทสเซยมไว ในกลมดนเนอหยาบมคา BCK สงกวากลมดนเนอปานกลางและกลมดนเนอละเอยด (รปท 5.6) โดยมคาเฉลย BCK ในดนเทากบ 0.97, 0.92 และ 0.81 ตามล าดบ ดงนน หากใสโพแทสเซยมในดนทงสามกลม 100 มลลกรม จะพบวา โพแทสเซยมทเปนประโยชนตอพชในดนทงสามกลมเพมขน 96.8, 92.3 และ 80.9 มลลกรม ตามล าดบ และดนจะมโพแทสเซยมทถกตรงและกลายเปนแหลงส ารองในดนเพมขน 3.2, 7.7 และ 19.1 มลลกรม หรอดนสามารถตรงโพแทสเซยมไดรอยละ 3.2, 7.7 และ 19.1 ของปรมาณโพแทสเซยมทเตมในกลมดนเนอหยาบ กลมดนเนอปานกลาง และกลมดนเนอละเอยด ตามล าดบ ซงสวนทถกตรงนจะคอย ๆ ปลดปลอยออกมาเปนประโยชน (Havlin et al., 2005)

ความสามารถในการตรงโพแทสเซยมในดนแตละกลมแตกตางกน หากมดนเหนยวสง พบวา ดนมโพแทสเซยมทถกตรงสงกวาดนเนอหยาบ (Havlin et al., 2005) เชนเดยวกบดนในทลมซงมดนเหนยวสง พบวา ม Fixed-K สงกวาดนในทดอนซงเปนดนเนอหยาบ (ตารางท 5.2) สอดคลองกบทพบความสมพนธเชงลบสงระหวาง BCK กบ อนภาคดนเหนยว (r = -0.79) (ตารางท 5.16) และความสมพนธเชงบวกระหวาง BCK กบอนภาคทราย (r = 0.69)

136

นอกจากนน ยงสอดคลองกบดนปลก ชการบตในอหรานทพบความสมพนธระหวางโพแทสเซยมทแลกเปลยนไดกบอนภาคเหนยว (r = 0.38) (Samadi et al., 2008)

ความสามารถของดนในการตรงโพแทสเซยมทแตกตางกนเกดจากประจลบทอยบรเวณระหวางผลกของแรดนเหนยว (clay layer) ซงเกดจากระบวนแทนทขนาดเทา (isomorphous substitution) ดนทมแรดนเหนยวชนด 2:1 เชน สเมกไทต (-80 ถง -150 เซนตโมลประจ/กโลกรม) เวอรมควไลต (-100 ถง -200 เซนตโมลประจ/กโลกรม) อลไลต (-10 ถง -40 เซนตโมลประจ/กโลกรม) มประจลบสทธสงกวาแรดนเหนยวชนดเคโอลไลต (-1 ถง -10 เซนตโมลประจ/กโลกรม) ซงเปนแบบชนด 1:1 ดงนน ดนทมแรดนเหนยวชนด 2:1 เชน อลไลต (Sharma et al., 2010) หรอสเมกไทตสง (สารศา, 2552) สามารถตรงและดดซบโพแทสเซยมไดสง นอกจากนน ดนทมประจขนกบพเอช (pH dependent charge) เชน เคโอลไนตและออกไซดหรอไฮดรสออกไซดของเหลกและอะลมนม มรายงานวา ดนมพเอชสงขนสงผลใหดนมประจลบเพมขน (Brady and Weil, 2008) สามารถตรงโพแทสเซยมไดสงกวาดนทมพเอชต า (Havlin et al., 2005) การใช NH4OAc เปนสารสกดโพแทสเซยมเพอศกษา BCK พบวา BCK มความสมพนธกบแมกนเซยมทสกดได และสามารถใชแมกนเซยมทสกดไดอธบายความผนแปรของ BCK ไดรอยละ 54.6 (สารสา, 2552) สอดคลองกบดนทงสามกลมเนอดนทพบความสมพนธระหวางแมกนเซยมทสกดไดกบ BCK (r = -0.58) การใช NH4OAc สกดโพแทสเซยมทเปนประโยชนในดนสามารถสกดแมกนเซยมออกมาไดดวย ซงในดนทวไปมแมกนเซยมประมาณรอยละ 4 - 20 ของความสามารถในการแลกแคตไอออนของดน (Havlin et al., 2005) จงสงผลใหพบความสมพนธดงกลาว แมกนเซยมเปนธาตทมอนตรกรยากบโพแทสเซยมโดยสดสวนระหวางโพแทสเซยมตอแมกนเซยมในดนปลกพชยนตนควรมสดสวนนอยกวา 5 ส าหรบพชผกเทากบ 3 และในไมผลควรอยท 2 (Havlin et al., 2005) ในดนทงสามกลมทศกษาพบสดสวนระหวางโพแทสเซยมตอแมกนเซยมเทากบ 1.50, 2.04 และ 5.06 สวนสดสวนโพแทสเซยมตอแคลเซยมเทากบ 0.46, 0.82 และ 1.48 ในกลมดนเนอละเอยด เนอปานกลาง และกลมดนเนอหยาบ ตามล าดบ (ตารางท 5.15) ซงอยในชวงทมรายงานไวในดนปลกยางพารากอนเปดกรดวา สดสวนโพแทสเซยมตอแมกนเซยมควรมคา 2.0 - 6.0 และสดสวนระหวางโพแทสเซยมตอแคลเซยมควรอยท 0.4 - 1.4 (สายใจ, 2554) เพอไมใหเกดอนตรกรยาการแขงขนเขาสรากพชของโพแทสเซยม แคลเซยม และแมกนเซยมในดน แนวทางการจดการโพแทสเซยมในดนปลกยางพารา

ดนปลกยางพาราในทดอนและในทลมทใชศกษามโพแทสเซยมทเปนประโยชน (โพแทสเซยม ในสารละลายดน และโพแทสเซยมทแลกเปลยนได) ใกลเคยงกน แตโพแทสเซยมทเปนแหลงส ารอง (โพแทสเซยมทถกตรง และโพแทสเซยมทเปนองคประกอบของแร) พบวา

137

ดนในทดอนมต ากวาดนใน ทลมมาก (ตารางท 5.2) ดนปลกยางพาราทมโพแทสเซยมทเปนประโยชนต าจะตองใสป ยเพอเพมโพแทสเซยมใหเพยงพอกบความตองการของยางพารา ปจจบนสถาบนวจยยางแนะน าป ยสตร 29-5-18 ส าหรบยางพาราหลงเปดกรดในทกพนท อตรา 1 กโลกรม/ตน/ป คดเปนโพแทสเซยม 11.35 กโลกรม/ไร/ป (ยาง 76 ตน/ไร) และในน ายางสด 1,000 กโลกรม สญเสยโพแทสเซยม 25 กโลกรม (สถาบนวจยยาง, 2550) ดงนน จงสญเสยโพแทสเซยมไปกบน ายาง 17.76 กโลกรม/ไร/ป (ผลผลตยางแหง = 297 กโลกรม/ไร/ป และ % เนอยางแหง = 41.8) ซงเปนปรมาณทสงกวาทไดรบจากการใสป ย หากใสป ยนอยกวาทสญเสยออกไป ในระยะยาวอาจท าใหโพแทสเซยมทเปนประโยชนในดนลดลงเหมอนทพบในดนปลกยางพาราในสาธารณรฐประชาชนจน (Chun-man et al., 2007)

ดนปลกยางพาราในทดอนสวนใหญเปนดนเนอหยาบ ดนมคา BCK สง (รปท 5.6) และมความสามารถในการดดซบและตรงโพแทสเซยมไดต า เมอเตมโพแทสเซยมลงไปในดนท าใหความเปนประโยชนของโพแทสเซยมในดนขณะนนสงแตโพแทสเซยมถกตรงไวต า ดงนน จงสกดโพแทสเซยมออกมาไดใกลเคยงกบทเตมลงไป อยางไรกตาม จงหวดสงขลามฝนตกชกจงสงผลใหในดนเนอหยาบมโอกาสสญเสยโพแทสเซยมออกไปจากดนโดยกระบวนการชะละลายไดงาย ดงนน ในดนเนอหยาบซงมความสามารถในการดดซบแคตไอออนต าจงควรใสป ยอนทรย หรอใสอนทรยวตถเพมเตม เนองจากอนทรยวตถเปนแหลงของประจลบในดน ชวยใหดนดดซบโพแทสเซยมไมใหสญเสยออกไปโดยการชะละลายไดงาย นอกจากน น เมออนทรยวตถเกดการยอยสลายกจะมการปลดปลอยโพแทสเซยมใหแกยางพารา เชนเดยวกบทม รายงานวา การใชป ยอนทรยรวมกบป ยเคมท าใหยางพาราเจรญเตบโตและใหผลผลตเพมขน (ลขต และคณะ, 2534) และการใชป ยอนทรยชวยเพมประสทธภาพการใชป ยเคมและสามารถลดปรมาณการใชป ยเคมได (ลขต และคณะ, 2534; นชนารถ และประสาท, 2547) ดงนน จงมค าแนะน าใหใสป ยอนทรยแกยางพาราอยางนอย 2 กโลกรม/ตน/ป รวมกบการใชป ยเคมสตรแนะน า (นชนารถ, 2554)

ดนปลกยางพาราในทลมสวนใหญเปนดนเนอละเอยด ดนมคา BCK ต า ดงนน เมอเตมโพแทสเซยมลงไปในดนโพแทสเซยมจงถกดดซบและตรงไวไดสง ท าใหเมอสกดโพแทสเซยมทเปนประโยชนออกมามนอยกวาทเตมลงไป อยางไรกตาม โพแทสเซยมทถกตรงจะคอยๆ ปลดปลอยออกมาเปนประโยชน ดนเนอละเอยดม Total-K สง ซง Total-K สวนใหญเปนโพแทสเซยมทอยในรปทเปนองคประกอบของแร ซงสามารถปลดปลอยออกมาไดโดยการผพงสลายตว แตตองใชเวลานาน อยางไรกตาม ยางพารา (Onthong and Osaki, 2006) และแบคทเรย Bacillus mucilaginosus (Han and Lee, 2005) สามารถขบกรดออกซาลก (oxalic acid) ออกมาสดนได กรดอนทรยดงกลาวชวยใหเกดพนธะกบอะตอมของโลหะในองคประกอบของแร หรอทเรยกวาปฏกรยา Chelation (Badr et al., 2006; Brady and Weil, 2008) แรจงคอย ๆ สลายตว และปลดปลอยโพแทสเซยมออกมาไดเรวกวาการผพงสลายตวตามธรรมชาต

138

ดงนน ดนในทลมซงมโพแทสเซยมทถกตรงและโพแทสเซยมทเปนองคประกอบของแรสง จงสามารถเปนแหลงใหโพแทสเซยมแกยางพาราน าไปใชในระยะยาวไดดกวาดนในทดอนซงมโพแทสเซยมในรปทเปนแหลงส ารองต า ดงนน โพแทสเซยมในใบยางพาราทปลกในทลมจงสงกวาในยางพาราทปลกในทดอน ทง ๆ ทดนม NH4OAc-K ใกลเคยงกน ดนในทลมทมอนทรยวตถต าควรใสอนทรยวตถหรอป ยอนทรยรวมดวย การยอยสลายของอนทรยวตถท าใหเกดกรดอนทรย ซงชวยใหแรเกดการสลายตว (Singh et al., 2002) นอกจากนน ดนเนอละเอยดมความพรนต ากวาดนเนอหยาบ (คณาจารยภาควชาปฐพวทยา, 2548) จงควรใสอนทรยวตถเพอชวยใหดนมความพรนรวมถงการระบายน าและอากาศดขน

แมดนในทดอนและในทล มมการปลดปลอยโพแทสเซยมออกมาจากรปทไมเปนประโยชนซง เปนส วนส ารองโพแทสเซยมในดน แตในระยะยาวจะส งผลให Fixed-K (Hosseinifard et al., 2010; Darunsontaya et al., 2012; Ulaganathan et al., 2012) และ Total-K ลดลงได (Karthikakuttyamma et al., 1998; Ulaganathan et al., 2012) ดงนน จงควรใสป ยเพอรกษาสมดลโพแทสเซยมในดน แมยางพาราจะตอบสนองตอป ยโพแทชไดดเมอดนมโพแทสเซยมทเปนประโยชนต ากวา 15 มลลกรม/กโลกรม (นชนารถ, 2550)

ปจจบนการใสป ยใหสอดคลองกบความตองการของยางพารา จะใชการประเมนโพแทสเซยมทเปนประโยชนรวมกบประเมนสถานะในใบ แตในยางพาราไมพบความสมพนธระหวางโพแทสเซยมทเปนประโยชนในดนกบโพแทสเซยมในใบ (ตารางท 5.13) สอดคลองกบทมรายงานไวกอนหนาน (สมยศ และคณะ, 2536) และในไมผล (อศจรรย, 2545; สมตรา และวเชยร, 2546; ภาวน และคณะ, 2551) ทไมพบความสมพนธดงกลาว อยางไรกตาม พบความสมพนธระหวางโพแทสเซยมทถกตรงกบโพแทสเซยมในใบ ดงนน ดนปลกยางพารา จงควรพจารณาโพแทสเซยมทเปนแหลงส ารองรวมกบการประเมนโพแทสเซยมทเปนประโยชนในดน โดยเฉพาะดนปลกยางพาราในทลมซงมแหลงส ารองโพแทสเซยมทเปนแหลงคอ ย ๆ ปลดปลอยมากกวาดนในทดอน นอกจากนน ภาครฐควรมการสงเสรมใหเกษตรกรมการบนทกประวตการใชป ย รวมถงผลผลตน ายางพารา ส าหรบใชพจารณาสมดลโพแทสเซยมทไดรบและสญเสยในแตละป เพอไมใหใสป ยโพแทชต ากวาทสญเสย รวมถงควรสงเสรมการใชป ยตามคาวเคราะหดนหรอทดสอบดน เพราะการใชป ยตามคาทดสอบดนพบวา ท าใหยางพารากอนเปดกรดเตบโตดและเปดกรดไดเรวกวาการใชป ยสตรแนะน า (สทธชย และคณะ, 2556 ก) เชนเดยวกบการใชป ยตามคาวเคราะหดนในยางพาราหลงเปดกรดทพบวา ท าใหผลผลตเพมขนและลดคาป ยทใช สงผลใหมผลตอบแทนเพมขนเมอเปรยบเทยบกบการใสป ยตามวธการของเกษตรกร (นชนารถ และคณะ, 2551) และควรจดเจาหนาทอบรมวชาการเรองดนและป ยใหแกเกษตรกร เพราะเกษตรกรปลกยางพาราในทดอนสวนใหญไดรบความรเรองดนและป ยจากกองทนสงเคราะหการท าสวนยาง (สกย.) แตเกษตรกรในทลมไดจากเพอนบานและหมอดนอาสา (หทยกานต และคณะ, 2556) เชนเดยวกบเกษตรกรชาวสวนปาลมน ามนทไดรบความร

139

การใชจากรานคาป ยมากกวาการศกษาดวยตนเองจากเอกสาร ต ารา และสอตางๆ (ชยรตน และคณะ, 2551) ดงนน หากเกษตรไดรบความรดงกลาว และน ามาใชในการจดการป ยโพแทชในดนปลกยางพาราโดยใสโพแทสเซยมในดนสงกวาทสญเสยรวมกบการพจารณาโพแทสเซยมทมอยในดนกจะสามารถรกษาระดบโพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดนไมใหลดลงได

สรป

ดนในทดอนและในทลมมโพแทสเซยมทเปนประโยชนไมแตกตางกน และจดวาต ากวา

ระดบทเหมาะสม (40-60 มลลกรม/กโลกรม) แตมโพแทสเซยมทถกตรงและโพแทสเซยมทงหมดในดนต ากวาในทลมมาก โดยพบความสมพนธระหวาง โพแทสเซยมในสารละลายดน โพแทสเซยมทแลกเปลยนได และโพแทสเซยมทสกดไดโดยแอมโมเนยมอะซเทรตมความสมพนธกนสง นอกจากนน ยงพบความสมพนธระหวางโพแทสเซยมทถกตรงกบโพแทสเซยมทสกดไดโดยกรดไนทรก โพแทสเซยมในใบยางพาราทปลกในทดอนมแนวโนมต ากวาในทลมเลกนอย และต ากวาระดบทเหมาะสม (13.6-16.5 กรม/กโลกรม) ในขณะทโพแทสเซยมในเซรมน ายางพาราทปลกในทดอนและในทลมมคาไมแตกตางกน ทงน โพแทสเซยมในน ายางพารากอนเปดกรดต ากวาในน ายางหลงเปดกรด โดยพบความสมพนธระหวางโพแทสเซยมทถกตรงในดนกบโพแทสเซยมในใบ นอกจากนน โพแทสเซยมในใบและในเซรมน ายางพารามความสมพนธกน ดงนน การวเคราะหธาตอาหารในน ายางจงสามารถใชเปนตวชวดศกยภาพการดดใชธาตอาหารในดนไดเชนเดยวกบคาวเคราะหใบ

ผลการศกษาศกษาสมประสทธบฟเฟอรของโพแทสเซยมในดน (BCK) พบวา กลมดนเนอหยาบมคาเฉลย BCK สงกวากลมดนเนอปานกลางและกลมดนเนอละเอยด โดยมคาเฉลย BCK เทากบ 0.97, 0.92 และ 0.81 ตามล าดบ หากคา BCK ใกลเคยง 1 แสดงวา ดนมความสามารถในการตรงโพแทสเซยมต า นนคอ โพแทสเซยมทสกดไดมปรมาณใกลเคยงกบโพแทสเซยมทเตมลงไปในดน เนองจากดนดอนและดนทลมมโพแทสเซยมทเปนประโยชนต า จงตองใสป ยโพแทชใหเพยงพอเพอชดเชยโพแทสเซยมทสญเสยไปกบผลผลต ส าหรบดนทดอนซงสวนใหญมเนอหยาบ มความสามารถดดซบโพแทสเซยมไวไดต า จงควรมการใสป ยอนทรยรวมกบการใชป ยเคม เพอใหดนดดซบโพแทสเซยมไวไดดขน สวนดนในทลมทมอนทรยวตถต ากควรใสป ยอนทรยเพอชวยใหดนมความรวนซย ระบายน าไดดข น นอกจากนน กรดอนทรยทไดจากการยอยสลายของอนทรยวตถกจะชวยใหแรทมโพแทสเซยมเปนองคประกอบปลดปลอยโพแทสเซยมออกมาในดนได อยางไรกตาม ควรศกษาถงการปลดปลอยโพแทสเซยมในดนทมโพแทสเซยมทงหมดสง และการคดเลอกพนธยาง ตลอดจนจลนทรยเพอชวยเพมการละลายของโพแทสเซยมในดน

140

บทท 6

สรปและขอเสนอแนะ

การศกษาสถานะของโพแทสเซยมและสมบตของดนปลกยางพาราในทลมและทดอน ประกอบดวย 3 การทดลอง คอ 1) สณฐานวทยาสนาม สมบตทางกายภาพ และเคมของดนปลกยางพาราในพนทนารางและทดอน 2) สถานะธาตอาหารกบการเจรญเตบโตและผลผลตของยางพาราทปลกในทลมและทดอน และ 3) สถานะโพแทสเซยมในดนปลกยางพาราในทดอนและในทลมและความสมพนธกบธาตอาหารในใบและในน ายางพารา ไดผลสรปดงน

1. สภาพพนท ดนในพนทดอนมสภาพภมประเทศทเปนลกคลนลอนลาดถงลอนชนในระบบของทลาดเชงเขาและตะพกล าน า มวตถตนก าเนดดนแตกตางกนตามลกษณะภมประเทศ ไดแก เศษหนเชงเขา วสดตกคางของหนทราย และตะกอนน าพา และมระดบน าใตดนลกมากกวา 100 เซนตเมตรจากผวหนาดน สวนดนปลกยางพาราในพนทลมมสภาพภมประเทศเปนทราบหรอเกอบราบอยในระบบของตะพกล าน าและสวนใหญเปนตะพกขนต า มวตถตนก าเนดดนเปนตะกอนน าพา ระดบน าใตดนในแปลงปลกยางพาราทลมไดผลดอยลกกวาในบรเวณแปลงปลกยางพาราทลมไดผลไมด โดยระดบน าใตดนเฉลยจากแปลงทไดผลดและไมดเทากบ 72 และ 64 เซนตเมตรจากผวดน ตามล าดบ

2. ลกษณะทวไปของดนทดอนและทลม สวนใหญเปนดนลกและมพฒนาการสง ในทดอนดนมสน าตาลถงน าตาลปนเหลองหรอสมปนเหลอง ไมพบจดประในหนาตดดน มสภาพการระบายน าด สวนลกษณะดนในทลมเปนดนเนอละเอยดและหนาดนลกกวาทดอน บางบรเวณพบการสะสมสารเขมขนของเหลกและแมงกานสออกไซด แคลเซยมคารบอเนต และชนพลนไทต สดนในทลมมสออนกวาดนทดอน โดยมลกษณะสเทาและมจดประในหนาตดดนเนองจากการระบายน าเลว มน าแชขงในดนในชวงหนงของป

3. สภาพการระบายน า ในแปลงบรเวณทลมไดผลด ดนมลกษณะสดนและจดประแสดงถงการมน าแชขงในหนาตดดนเปนระยะเวลาสน ๆ หรอไมมน าแชขงในตอนบนของหนาตดดนทชวงความลก 0-25/35 เซนตเมตร สวนแปลงทลมไดผลไมดจะมสภาพน าแชขงนานและพบจดประทเกดจากน าขงในระดบ 0-30 เซนตเมตรเปนปรมาณมากกวาในแปลงทไดผลด ทงน พบจดประเปนเสน ๆ ทเกดจากรากพชภายในระดบ 0-30 เซนตเมตร ทงในแปลงทไดผลดและไมด

141

4. สมบตกายภาพ เนอดนในบรเวณทดอนสวนใหญ มเนอหยาบกวาดนในบรเวณทลม ดนทดอนมความหนาแนนรวมและสภาพน าน าสงกวาในทลม และในชนดนลางมคาสงกวาดนบน

5. สมบตทางเคมและความอดมสมบรณของดน โดยทวไปดนมสภาพเปนกรด มปรมาณไนโตรเจนทงหมดในดน อนทรยวตถ ฟอสฟอรสและโพแทสเซยมทเปนประโยชน ความจแลกเปลยนแคตไอออน และความอมตวเบส มคาสวนใหญอยในระดบต า

6. ความเหมาะสมของดนส าหรบปลกยางพารา ดนทดอนสวนใหญมความเหมาะสมในระดบเหมาะสมด มขอจ ากดเพยงความอดมสมบรณของดนต า ดนทลมทกบรเวณมสภาพไมเหมาะสมส าหรบยางพารา มขอจ ากดรนแรงเรองการมน าแชขงบนผวดน รองลงมา คอ ดนมสภาพการระบายน าเลว แตหากมการแกปญหาเรองการระบายน า จะเปนดนทมความเหมาะด

7. การเจรญเตบโต ยางพาราทปลกในทลมไดผลดมการเจรญเตบโตไมแตกตางกบในทดอน โดยอตราการเพมขนของเสนรอบวงในแปลงทดอนและแปลงทลมไดผลดสงกวาแปลงทลมไดผลไมด แตในยางพาราหลงเปดกรด พบวา แมขนาดเสนรอบวงและปรมาณเนอไมในแปลงทดอนและทลมไดผลดจะใกลเคยงกน แตเมอพจารณาจากอตราการเพมขนของเสนรอบวงและเนอไม พบวา อตราการเจรญเตบโตของยางพาราในแปลงทดอนสงกวาแปลงทลมชดเจน

8. ผลผลตและเนอยางแหง ผลผลตน ายางสดตอไรตอครงกรดในแปลงทดอนสวนใหญสงกวาในแปลงทลมไดผลดและไมด เกอบตลอดป ส าหรบเนอยางแหงในแปลงทดอนมแนวโนมสงกวาแปลงทลมตลอดทงป

9. ธาตอาหารและองคประกอบทางชวเคมในน ายาง ในแปลงยางพารากอนเปดกรดทปลกในทดอน ทลมไดผลด และทลมไดผลไมด ธาตอาหารและองคประกอบทางชวเคมในน ายางไมแตกตางกนทางสถต อยางไรกตาม ซโครสในแปลงทดอนและทลมไดผลด มแนวโนมต ากวาในแปลงทไดผลไมด ส าหรบในยางพาราหลงเปดกรด พบวา ซโครส อนนทรยฟอสฟอรส และไทออลในแตละแปลงใกลเคยงกนมาก แตโพแทสเซยมและแมกนเซยมในแปลงทดอนและทลมไดผลดมแนวโนมสงกวาทลมไดผลไมด และในยางหลงเปดกรดมธาตทงสองในน ายางสงกวาในยางกอนเปดกรด

10. ความเขมขนของธาตอาหารในใบ ในยางพารากอนเปดกรดในแปลงทดอนมแนวโนมวา ธาตไนโตรเจน ฟอสฟอรส และโพแทสเซยม สงกวาในทลม แตกรณของแมงกานส พบวา ในแปลงทลมมแนวโนมสงกวาแปลงทดอน ส าหรบธาต

142

อาหารในใบในยางพาราหลงเปดกรดในทกสภาพพนทใกลเคยงกนมาก ยกเวนในทลมทมแมงกานสสงแตมสงกะสต า

11. ปรมาณราก รากยางพาราทงหมดในฤดฝนมมากกวาในฤดแลง โดยรากยางพาราในทดอนมมากทระดบ 15-30 แตในทลมมมากท 0-15 เซนตเมตร

12. แมงกานสในใบและราก ความเขมขนของแมงกานสในใบยางพาราทปลกในทดอน มแนวโนมต ากวาในใบยางพาราในทลม ในขณะทความเขมขนของแมงกานสในรากกลบตรงกนขาม

13. ปจจยทสงผลตอการเจรญเตบโตและการใหผลผลตของยางพาราในทลม ระดบน าใตดน ท าใหรากยางพาราในแปลงทลมสวนใหญกระจายอยใกลผวดน สงผลใหมพนทดดธาตอาหารไดนอยกวา นอกจากนน ยงอาจเกดจากสภาพน าขงท าใหแมงกานสละลายออกมามากจนเปนพษกบยางพาราได ดงนน จงควรศกษาเพมเตมถงผลกระทบของแมงกานสตอการเจรญเตบโตและการดดธาตอาหารและกจกรรมตางๆ ของยางพารา

14. การจดการดนและธาตอาหารยางพาราในทลมและทดอน ดนทลมและทดอนมความอดมสมบรณต า และอนทรยวตถในดนในทลมและทดอนมคาใกลเคยงกนและจดอยในระดบคอนขางต าเมอเทยบกบระดบทเหมาะสมกบยางพารา (10-25 กรม/กโลกรม) ในขณะทมแมงกานสสง ดงนน การใสป ยทมธาตอาหารหลกอยางเพยงจงเปนสงจ าเปน และควรใสป ยอนทรยรวมกบป ยเคมเพราะท าใหลดการใชป ยเคมและยงชวยใหลดการดดแมงกานสได โดยเฉพาะในทลมซงแมงกานสละลายออกมามาก นอกจากนน ตองมการปรบปรงระบบการระบายน าในแปลงโดยการขดครอบๆ แปลง ขดคระหวางแถว

15. สถานะโพแทสเซยมในดน ดนบนในทดอนและในทลมมโพแทสเซยมทเปนประโยชนไมแตกตางกน โดยมคาเฉลยเทากบ 35 และ 36 มลลกรม/กโลกรม ซงจดวาต ากวาระดบทเหมาะสม (40-60 มลลกรม/กโลกรม) ทก าหนดโดยสถาบนวจยยาง สวนโพแทสเซยมทเปนแหลงส ารอง ซงจะคอย ๆ เปนประโยชนในดน คอ โพแทสเซยมทถกตรงและโพแทสเซยมทงหมดในดน พบวา ดนในทดอนมโพแทสเซยมทเปนแหลงส ารองต ากวาดนในทลมมาก โดยมโพแทสเซยมทถกตรงในดนบนเทากบ 19 และ 35 มลลกรม/กโลกรม สวนโพแทสเซยมทงหมดในดนซงสวนใหญเปนโพแทสเซยมทเปนองคประกอบของแรม 1,865 และ 7,702 มลลกรม/กโลกรม ในดนทดอนและทลม ตามล าดบ

16. สถานะโพแทสเซยมในใบ โพแทสเซยมในใบยางพาราทปลกในทดอนมแนวโนมต ากวาในทลมเลกนอย ซงพบทงในยางพารากอนเปดกรดและหลงเปดกรด โดยมคาเฉลยโพแทสเซยมในใบยางพารากอนเปดกรดทปลกในทดอนและในทลมเทากบ

143

9.26 และ 10.34 กรม/กโลกรม ตามล าดบ สวนยางพาราหลงเปดกรดมคา 12.65 และ 12.84 กรม/กโลกรม ตามล าดบ แปลงปลกยางพาราสวนใหญมโพแทสเซยมในใบต ากวาระดบทเหมาะสม (13.6-16.5 กรม/กโลกรม) ซงก าหนดโดยสถาบนวจยยาง

17. สถานะโพแทสเซยมในเซรมน ายางพารา โพแทสเซยมในเซรมน ายางพาราทปลกในทดอนและในทลมมคาไมแตกตางกน ซงพบทงในยางพารากอนเปดกรดและหลงเปดกรด โดยคาเฉลยโพแทสเซยมในเซรมน ายางพารากอนเปดกรดทปลกในทดอนและในทลมมคา 38.12 และ 35.76 มลลโมลาร ตามล าดบ สวนยางพาราหลงเปดกรดมคา 56.85 และ 59.36 มลลโมลาร ตามล าดบ

18. ความสมพนธระหวางโพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดน โพแทสเซยมในรปสารละลายดน โพแทสเซยมทแลกเปลยนได และโพแทสเซยมทสกดไดโดยแอมโมเนยมอะซเทรตมความสมพนธกนสงทงดนในทดอนและดนในทลม แตไมพบความสมพนธระหวางโพแทสเซยมทง 3 รปดงกลาวกบโพแทสเซยมทถกตรงและโพแทสเซยมทงหมดในดน ซงเปนแหลงส ารองโพแทสเซยมในดน แตพบความสมพนธระหวางโพแทสเซยมทถกตรงกบโพแทสเซยมทสกดไดโดยกรดไนทรกทงดนในทดอนและดนในทลม ดงนน สามารถใชโพแทสเซยมทสกดไดโดยกรดไนทรกท านายความเขมขนของโพแทสเซยมทถกตรงในดนทดอน (r2 = 0.51) และในทลม (r2 = 0.70) ได

19. ความสมพนธระหวางโพแทสเซยมในดนกบในใบและในน ายาง โพแทสเซยมรปตาง ๆ ในดน สวนใหญไมมความสมพนธกบโพแทสเซยมในใบและในเซรมน ายางพารา ยกเวน โพแทสเซยมทถกตรงทความลกของดน 0 - 30 เซนตเมตร มความสมพนธกบโพแทสเซยมในใบ (r = 0.33) และโพแทสเซยมทถกตรงทความลกของดน 30-60 เซนตเมตร มความสมพนธกบโพแทสเซยมในใบ (r = 0.31) และโพแทสเซยมในเซรมน ายางพารา (r = 0.33) นอกจากนน โพแทสเซยมในใบและในเซรมน ายางพารามความสมพนธกน ซงพบทงในยางพารากอนเปดกรด (r = 0.40) และหลงเปดกรด (r = 0.36) ดงนน การวเคราะหธาตอาหารในน ายางจงสามารถใชเปนตวชว ดศกยภาพการดดใชธาตอาหารในดนไดเชนเดยวกบคาวเคราะหใบ

20. สมประสทธบฟเฟอรของโพแทสเซยมในดน (BCK) ผลการศกษาพบวา กลมดนเนอหยาบมคาเฉลย BCK สงกวากลมดนเนอปานกลางและกลมดนเนอละเอยด โดยมคาเฉลย BCK เทากบ 0.97, 0.92 และ 0.81 ตามล าดบ โดยหากคา BCK ใกลเคยง 1 แสดงวา ดนมความสามารถในการตรงโพแทสเซยมต า นนคอ โพแทสเซยมทสกดไดมปรมาณใกลเคยงกบโพแทสเซยมทเตมลงไปในดน

144

21. แนวทางการจดการป ยโพแทชในดนทดอนและดนในทลม ดนปลกยางพาราทใชศกษาในทดอนและในทลมสวนใหญมโพแทสเซยมทเปนประโยชนต า ดงนน จงควรใสป ยโพแทชใหมโพแทสเซยมมากกวาปรมาณทสญเสยออกไปจากดน แมวา ดนมความสามารถในการปลดปลอยโพแทสเซยมออกมาชดเชยจากสวนทเปนแหลงส ารอง เมอใสป ยในดนทดอนซงสวนใหญเปนดนเนอหยาบ โพแทสเซยมสวนใหญจะอยในรปทเปนประโยชน แตในดนทลมซงสวนใหญเปนดนละเอยดพบวา โพแทสเซยมสวนหนงจะถกตรงไว ท าใหความเปนประโยชนของโพแทสเซยมในขณะนนลดลงเลกนอย อยางไรกตาม โพแทสเซยมทถกตรงไวจะคอย ๆ เปนประโยชนและเปนผลดในแงการรกษาโพแทสเซยมไวในดนไมใหสญเสยออกโดยกระบวนการชะละลาย ดงน น ในดนเน อหยาบซงมความสามารถดดซบโพแทสเซยมไวไดต าจงควรมการใสป ยอนทรยหรออนทรยวตถรวมกบการใชป ยสตรแนะน า เพอใหดนมความสามารถในการดดซบโพแทสเซยมไวไดดข น สวนดนใน ทลมทมอนทรยวตถต ากควรใสป ยอนทรยรวมดวยเชนกน เพอชวยใหดนมความโปรง นอกจากนน กรดอนทรยทไดจากการยอยสลายของอนทรยวตถกจะชวยใหแรทมโพแทสเซยมเปนองคประกอบปลดปลอยโพแทสเซยมออกมาในดนไดเชนกน

22. ขอเสนอแนะ ควรมการศกษาเพมเตมหาพนธยางพาราทสามารถปลดปลอยกรดออกซาลกออกมาไดสง หรอการน าแบคทเรย Bacillus mucilaginosus มาใชเปนป ยชวภาพ เพอใชปลดปลอยโพแทสเซยมในดนปลกยางพารา โดยเฉพาะในดนเนอละเอยดซงมโพแทสเซยมทงหมดในดนสง ควรมการศกษาการปลดปลอยโพแทสเซยมจากรปทไมเปนประโยชนใหกลายเปนรปทเปนประโยชนตอพช ในกลมดนตาง ๆ โดยเฉพาะในดนเนอละเอยดซงมโพแทสเซยมทเปนองคประกอบของแรอยในปรมาณสง เพอวางแผนจดการป ยโพแทชในดนปลกยางพาราไดอยางมประสทธภาพยงขน นอกจากนน ควรมการศกษาเพมเตมชวงเวลาเหมาะสมในการเกบน ายางพาราในรอบปและมเกณฑมาตรฐานส าหรบโพแทสเซยมในเซรมน ายางพารา เพอใชประเมนสถานะธาตอาหารรวมกบผลการวเคราะหดนและใบ

145

เอกสารอางอง กรมแผนททหาร. 2540. แผนทสภาพภมประเทศ มาตราสวน 1: 50000. กรงเทพฯ : กรม

แผนททหาร กองบญชาการทหารสงสด. กรมพฒนาทดน. 2543. การชะลางพงทลายของดนในประเทศไทย. กรงเทพฯ : กรมพฒนา

ทดน. กรมพฒนาทดน. 2553. สรปประเภทการใชทดนประเทศไทย ป พ. ศ. 2551/2552. Available:

http://olp101.ldd.go.th/luse1/luse_product51-52.html (เขาถงเมอ 25 กรกฎาคม 2555)

กรมวชาการเกษตร. 2548. ค าแนะน าการใชป ยกบพชเศรษฐกจ. กรงเทพ ฯ : กรมวชาการเกษตร.

กรมอตนยมวทยา. 2556. ขอมลสถตอตนยมวทยาจงหวดสงขลา. ศนยอตนยมวทยาภาคใตฝ งตะวนออก กรมอตนยมวทยา กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร. สบคนจาก : http://www.songkhla.tmd.go.th/songkhla.html 28 มถนายน 2556.

กฤษดา สงขสงห. 2548. ประเมนปรมาณไมยางเพอก าหนดราคา. น.ส.พ. กสกร 78 : 68-71. กองส ารวจดน. 2516. แผนทดน จงหวดสงขลา. กรงเทพฯ : กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตร

และสหกรณ. กองส ารวจและจ าแนกดน. 2543. คมอการจ าแนกความเหมาะสมของดนส าหรบพชเศรษฐกจ

ของประเทศไทย. กรงเทพฯ : กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ. เกษมศร ซบซอน. 2542. การปลดปลอยปรมาณโพแทสเซยมในดนนาสภาพน าขง. การประชม

ทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 37 ณ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วนท 3-5 กมภาพนธ 2542 หนา 227-234.

คณะท างานปรบปรงมาตรฐานการวเคราะหดน พช น า และป ยเคม. 2536. วธวเคราะหดน. กรงเทพ ฯ : กรมวชาการเกษตร.

คณาจารยภาควชาธรณศาสตร. 2550. คมอปฏบตการวชาปฐพวทยาเบองตน. สงขลา : ภาควชาธรณศาสตร คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

คณาจารยภาควชาปฐพวทยา. 2541. ปฐพวทยาเบองตน. กรงเทพฯ : ส านกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

คณาจารยภาควชาปฐพวทยา . 2548. ปฐพวทยาเบองตน . กรง เทพ ฯ : ส านกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

จงรกษ จนทรเจรญสข. 2550. การวเคราะหดนและพชทางเคม. กรงเทพ ฯ : ภาควชาปฐพวทยา คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

146

จ าเปน ออนทอง, สายใจ กมสงวน และพรณ ตระพฒน. 2549. คามาตรฐานของไนโตรเจน ฟอสฟอรส โพแทสเซยม แคลเซยม และแมกนเซยมในใบลองกอง. ว. วทย.กษ. 37 : 257-268.

จ าเปน ออนทอง และจกรกฤษณ พนภกด. 2555. คมอการวเคราะหดนและพช. สงขลา : ภาควชาธรณศาสตร คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

จ าเปน ออนทอง, สรชาต เพชรแกว, สายใจ กมสงวน และณรงค มะล. 2550. ผลการใชปนขาว ยปซม และโพแทสเซยมคลอไรตตอการเจรญเตบโตและการดดธาตอาหารของตนกลาลองกอง (Aglaie dookkoo Griff.) . ว. สงขลานครนทร วทท. 29 : 655-667.

จ าเปน ออนทอง, สรชาต เพชรแกว, สายใจ กมสงวน และณรงค มะล. 2550. ผลการใชปนขาว ยปซม และโพแทสเซยมคลอไรดตอการเจรญเตบโตและการดดธาตอาหารของตนกลาลองกอง. ว. สงขลานครนทร วทท. 29 : 656-667.

จ าเปน ออนทอง. 2547. คมอการวเคราะหดนและพช. สงขลา : ภาควชาธรณศาสตร คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

เจรญ เจรญจ ารสชพ, ก าชย กาญจนธนเศรษฐ และเมธน ศรวงศ. 2540. การจดการดนกรดในประเทศไทย. กรงเทพฯ : กรมพฒนาทดน.

ชวลต กอสมพนธ และนรศ ยมแยม. 2548. ผลของโพแทสเซยมและแมกนเซยมตอความเขมขนของธาตอาหารในใบกาแฟอราบกาทก าลงตดผล. วารสารเกษตร 21 : 27-35.

ชยรตน นลนนท, ธระ เอกสมทราเมษฐ, ธระพงศ จนทรนยม, ประกจ ทองค า และวรรณา เลยววารณ. 2544. ผลของการใชป ยตอการใหผลผลตของปาลมน ามน. ว. สงขลานครนทร วทท. 23 : 649-659.

ชยรตน นลนนท, ธระ เอกสมทราเมษฐ, ธระพงศ จนทรนยม, ประกจ ทองค า และปราณ สวรรณรตน. 2553. หลกส าคญของการจดการสวนปาลมน ามนอยางมประสทธภาพ. สงขลา : สถานวจ ยพชกรรมปาลมน ามน คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

ชยรตน นลนนท และวเชยร จาฏพจน. 2539. การประเมนความอดมสมบรณและความตองการธาตอาหารของพชอาหารสตวกระกลถวในชดดนคอหงส. ว. สงขลานครนทร วทท. 18 : 36-42.

ชยรตน นลนนท, ธระพงศ จนทรนยม, ประกจ ทองค า, ธระ เอกสมทราเมษฐ และปราณ สวรรณรตน. 2551. สภาพการท าสวนและการใชป ยเคมส าหรบปาลมน ามนของเกษตรจงหวดสราษฎรธาน. ว. ดนและป ย 30 : 12-22.

ชยรตน นลนนท, วเชยร จาฏพจน, วรรณา เลยววารณ และสภาณ ยงค. 2538. สภาพความอดมสมบรณของดนปลกมงคดบางชนดในภาคใตของประเทศไทย. ว. สงขลานครนทร วทท. 17 : 381-393.

147

ชมสนธ ทองมตร. 2553. กรณตวอยางการปลกยางในพนทไมเหมาะสม. นสพ. เคหะการเกษตร 34 : 135-138.

ดารากร อคฮาดศร, อญชล สทธประการ และเอบ เขยวรนรมย. 2553. แหลงของโพแทสเซยมส าหรบพชของดนดอนทมพฒนาการสงภายใตสภาพภมอากาศแบบมรสมเขตรอนของประเทศไทย. ว. วทย.กษ. 41 : 111-120.

ถวล ครฑกล. 2530. การวเคราะหดนและพชทางเคม. กรงเทพ ฯ : ภาควชาปฐพวทยา คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ทมทอง ดรณสนธยา, อญชล สทธประการ, เอบ เขยวรนรมย และโรเบรต เจ จลคส. 2552. รปของโพแทสเซยมในออกซซอลสและอลทซอลสทดอนของประเทศไทย. การประชมวชาการวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย ครงท 35 ณ The Tide Resort (หาดบางแสน) ชลบร วนท 15-17 ตลาคม 2552 หนา 1-5.

นภาวรรณ เลขะวพฒน, รชน รตนวงศ และอนสรณ แรมล. 2544. การศกษาชวเคมของยางพนธแลกเปลยนระหวางประเทศในเขตภมอากาศท 1. รายงานการวจยยางพาราประจ าป พ.ศ. 2544 หนา 135-154. กรงเทพฯ : สถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร.

นลน จารกภากร, สรพล จนทรเรอง และส าราญ สะรโน. 2549. รายงานผลการปฏบตงานการตดตามปญหาการปลกยางพาราในนาขาว จงหวดพทลงและจงหวดสงขลา. สงขลา : ส านกวจยและพฒนาการเกษตร เขตท 8 จงหวดสงขลา กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

นวลศร กาญจนกล, สวรรณย ภธรธราช และขนษฐศร ฮนตระกล. 2543. ระดบความอดมสมบรณของดนในประเทศไทย. กรงเทพฯ : กองวเคราะหดน กรมพฒนาทดน.

นนทรตน ศภก าเนด. 2544. โครงการวจยธาตอาหารสม. กลยทธการจดการธาตอาหารพชสรายไดทย งยน ณ เค.ย.โฮม 18-19 สงหาคม 2544 หนา 62-66.

นจร บญแปลง, นาร พนธจนดาวรรณ และพรทวา กญยวงคศหา. 2554. ธาตอาหารในใบและผลมะมวงจากแหลงปลกตางๆ ในประเทศไทย. การประชมวชาการดนและป ย ครงท 2 ณ ศนยการศกษาและฝกอบรมนานาชาต มหาวทยาลยแมโจ 11-13 พฤษภาคม 2554 หนา 46-47.

นชนารถ กงพศดาร และประสาท เกศวพทกษ. 2547. การจดการป ยเพอเพมศกยภาพการผลตยางพารา. ว. ดนและป ย 26 : 169-189.

นชนารถ กงพศดาร, ปชตา เปรมกระสน และช านาญ บญเลศ. 2551. การจดการธาตอาหารพชเพอเพมผลผลตยางใหเหมาะสมเฉพาะพนทตามคาวเคราะหดน . ใน รายงานผลการวจยยางพาราป 2551 หนา 114-128. กรงเทพ ฯ : สถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร.

148

นชนารถ กงพศดาร, ปชตา เปรมกระสน และช านาญ บญเลศ. 2551. การจดการธาตอาหารพชเพอเพมผลผลตยางใหเหมาะสมเฉพาะพนทตามคาวเคราะหดน . รายงานการวจยยางพาราประจ าป พ.ศ. 2551 หนา 114-128. กรงเทพฯ : สถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร.

นชนารถ กงพศดาร, พเชษฐ ไชยพานชย และช านาญ บญเลศ. 2541 ก. การใชระบบ FCC เพอศกษาความเหมาะสมและจ าแนกสมรรถนะความอดมสมบรณของดนปลกยางในเขตภาคใตตอนลาง. รายงานการวจยยางพาราประจ าป พ.ศ. 2541 หนา 29-116. กรงเทพฯ : สถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร.

นชนารถ กงพศดาร, ไววทย บรณธรรม, ช านาญ บญเลศ และวรพงศ ตนอภรมย. 2541 ข. การศกษาระดบป ย N P และ Mg ทเหมาะสมกบยางออนในชดดนคอหงส ในสวนยางปลกแทนรอบสองทมการปลกพชรวมยางบางชนด. รายงานการวจยยางพาราประจ าป พ.ศ. 2541 หนา 600-642. กรงเทพฯ : สถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร.

นชนารถ กงพศดาร, สภาพร บงแกว, กรรณการ ธรวฒนสข, อไร จนทรประทน, ศภมตร ลมปชย, พชต สพโชค และนชนาฏ ณ ระนอง. 2547. เอกสารวชาการยางพารา. กรงเทพฯ : สถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร.

นชนารถ กงพศดาร, โสภา โพธวตถธรรม, เวท ไทยนกล และสมยศ สนธรหส . 2522. การศกษาชนดของแรดนเหนยวและคณสมบตทางกายภาพและเคมของดนปลกยางพารา. รายงานผลการคนควาวจยป 2522 หนา 161-162. กรงเทพฯ : กองการยาง กรมวชาการเกษตร.

นชนารถ กงพศดาร. 2534. จลธาตอาหารส าหรบยางพารา. ว. ดนและป ย 13 : 195-200. นชนารถ กงพศดาร. 2542. การประเมนระดบธาตอาหารพชเพอแนะน าการใชป ยกบยางพารา.

กรงเทพ ฯ : สถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร. นชนารถ กงพศดาร. 2543. เอกสารวชาการป ยยางพารา. กรงเทพ ฯ : สถาบนวจยยาง

กรมวชาการเกษตร. นชนารถ กงพศดาร. 2548. การจดการสวนยางพาราบนพนทไมเหมาะสม. ว. กสกร 76 : 44-

48. นชนารถ กงพศดาร. 2550 ก. การใชป ยและการปรบปรงดนในสวนยาง. กรงเทพฯ :

สถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร. นชนารถ กงพศดาร. 2550 ข. การใชป ยอยางมประสทธภาพกบยางพาราหลงเปดกรดตามคา

วเคราะหดน. กรงเทพฯ : สถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร. นชนารถ กงพศดาร. 2552. การจดการสวนยางพาราอยางยงยน : ดน น า และธาตอาหารพช.

กรงเทพฯ : สถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร.

149

นชนารถ กงพศดาร. 2552. การจดการสวนยางพาราอยางยงยน : ดน น า และธาตอาหารพช. กรงเทพฯ : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.

นชนารถ กงพศดาร. 2554. ค าแนะน าการใชป ยยางพารา ป 2554. กรงเทพ ฯ : สถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร.

นชนารถ กงพศดาร. 2555. ค าแนะน าการใชป ยยางพารา ป 2554. กรงเทพฯ : สถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร.

นชนารถ กงพสดาร, ลขต นวลศร, ยบล ลมจตต, ช านาญ บญเลศ, วรพงศ ตนอภรมย และไววทย บรณธรรม. 2537. การตอบสนองของยางหลงเปดกรดตอป ย N P K และ Mg ในดนชดคอหงส. ใน รายงานผลการวจยยางพาราป 2537 หนา 127-162. กรงเทพ ฯ : สถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร.

บญธรรม กจปรดาบรสทธ. 2553. สถตวเคราะหเพอการวจย. กรงเทพ ฯ : ส านกพมพเรอนแกวการพมพ.

ประภาศร จงประดษฐนนท, พชรนทร นามวงษ, สมพร เหรยญรงเรอง และสมภพ จงรวยทรพย. 2549. การสญเสยธาตอาหารจากการพงทลายของดนในพนทปลกสบปะรด. ว. อนรกษดนและน า 21 : 41-52.

ปราโมทย ทมข า, สมศกด มณพงศ, มนตร อสรไกรศล และกฤษดา สงขสงห. การประเมนสถานะธาตอาหารโดยวธ Omission trial เพอการจดการดนปลกยางพารา. ใน: บทคดยอเอกสารประชมวชาการดนและป ยแหงชาต ครงท 2 มหาวทยาลยแมโจ เชยงใหม 11-13 พฤษภาคม 2554. หนา 36-37.

ปราโมทย สวรรณมงคล และสมเจตน ประทมมนทร. 2530. การปลกยางพาราในดนทระบายน าเลว. ว. ยางพารา 8 : 18-30.

ปราโมทย สวรรณมงคล, สมเจตน ประทมมนทร และประเทอง ดลกจ. 2527. สภาพแวดลอมทเหมาะสมตอการปลกยางพารา. ว. ยางพารา 5 : 144-156.

ปทมา วตยากร. 2547. ความอดมสมบรณของดนขนสง. ขอนแกน : ภาควชาทรพยากรทดนและสงแวดลอม คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน.

พเยาว รมรนสขารมย, รชน รตนวงศ, นภาวรรณ เลขะวพฒน, กรรณการ ธระวฒนสข, บตร พทธรกษ และสมบต พงกศล. 2546. การใชเทคนคทางชวเคมระบคณสมบตพนธยาง. รายงานการวจยยางพาราประจ าป พ.ศ. 2546 หนา 95-119. กรงเทพฯ : สถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร.

พชร ธรจนดาขจร. 2552. คมอวเคราะหดนทางเคม. ขอนแกน : ภาควชาพชศาสตรและทรพยากรการเกษตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน.

ไพบลย ววฒนวงศวนา. 2546. เคมดน. เชยงใหม : คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

150

ภาวน จนทรวจตร, ธวชชย รตนชเลศ และนนทรตน ศภก าเนด. 2551. การใชความสมดลธาตอาหารเพอปรบปรงผลผลตและคณภาพของสมสายน าผง : 2. การประเมนต าแหนงใบสมทเหมาะสมส าหรบการเกบตวอยางพชเพอวเคราะหธาตอาหารพช . วารสารเกษตร 24 : 117-124.

ยงยทธ โอสถสภา. 2547. หลกการใชป ยกบยางพาราและปาลมน ามน. ว. ดนและป ย 26 : 149-168.

ยงยทธ โอสถสภา. 2552. ธาตอาหารพช. กรงเทพฯ : ส านกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ระว เจยรวภา และอบรอเฮม ยด า. 2553. การเจรญและผลผลตยางพารา (Hevea bresiliensis

Muell. Arg.) ในพนทนารางและพนทดอน. ว. วชาการเกษตร 28 : 58-74. ราตร ภารา. 2553. ความสมพนธระหวางการกระจายความหนาแนนของราก ความลาดชนและ

ลกษณะสมบตบางประการของดน บรเวณพนทสวนยางพารา. วทยานพนธ วทยาศาสตรมหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ลขต นวลศร, สมศกด พกพบล, นชนารถ กงพศดาร, โสภา โพธวตถธรรม, ยบล ลมจตด, ช านาญ บญเลศ, จรญ ออนแกว และสภาพร บวแกว. 2534. ป ยอนทรยกบการเจรญเตบโตและเพมผลผลตยางพารา. รายงานผลการวจยยางพาราป 2534. กรงเทพ ฯ : สถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร. [Online] Available form http://it.doa.go.th/rrit/web/index.php?p=p3&id=449. [Accessed June 10, 2011].

วารณ อตศกดกล และจ าเปน ออนทอง. 2556. ผลของต าแหนงการเกบตวอยางน ายางสดตอธาตอาหารและองคประกอบทางชวเคมในน ายาง. การประชมวชาการดนและป ย ครงท 3 ณ คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน 25-27 เมษายน 2556 หนา 14.

วฒชาต ศรชวยช. 2550. ฐานขอมลดนภาคใตเพอการพฒนาทดน. กรงเทพฯ : ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน กรมพฒนาทดน.

เวท ไทยนกล และโสภา โพธวตถธรรม. 2528. การใชป ยยางพาราหลงเปดกรด. ว. ยางพารา 6 : 129 -141.

เวท ไทยนกล และนชนารถ กงพศดาร. 2524. ธาตอาหารส าหรบยางพารา. ว. ยางพารา 2 : 40-46.

เวท ไทยนกล และสมยศ สนธระหส. 2523. ลกษณะดนทเหมาะสมส าหรบปลกยางพารา. ว. ยางพารา 1 : 30-35.

ศานต สวสดกาญจน และวษณ ทรพยกร. 2554. ผลของระยะเวลาการใหน าทวมขงตอการยบยงการเจรญเตบโตของยางพารา. ว. วทย. กษ. (พเศษ) 42 : 197-200.

สถาบนวจยยาง. 2549. เอกสารแนะน าพนธยางสภาบนวจยยาง 251. กรงเทพฯ : สถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร.

151

สถาบนวจยยาง. 2550. ขอมลวชาการยางพารา 2550. กรงเทพ ฯ : สถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร.

สถาบนวจยยาง. 2553. ขอมลวชาการยางพารา 2553. กรงเทพฯ : สถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร.

สถาบนวจยยาง. 2554. ค าแนะน าพนธยาง ป 2554. กรงเทพฯ : สถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร.

สถาบนวจยยาง. 2555. ขอมลวชาการยางพารา 2555. กรงเทพ ฯ : สถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร.

สมยศ สนธระหส, อดร เจรญแสง, สทศน ดานสกลผผล และพเชษฐ ไชยพานชย. 2536. ความสมพนธธาตอาหาร K, Ca, Mg ในดนและใบยาง เพอแนะน าการใชป ยยาง. ในรายงานผลการวจยยางพาราป 2536 หนา 80-85. กรงเทพ ฯ : สถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร.

สมศกด มณพงศ. 2537. การวเคราะหดนและพช. สงขลา : ภาควชาธรณศาสตร คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

สมศกด มณพงศ. 2551. การส ารวจธาตอาหารเพอจดท าคาแนะน ามาตรฐานส าหรบการวเคราะหดนและพชส าหรบสมโอ. ว. วทย.กษ. 40 : 198-201.

สายใจ สชาตกล. 2554. การจดท าคามาตรฐานเพอการวนจฉยสถานะธาตอาหารในดนและใบส าหรบยางพารากอนเปดกรด. วทยานพนธ วทยาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยวลยลกษณ.

สารศา ศรชมจนทร. 2552. การปรบปรงวธการประเมนความตองการป ยโพแทสเซยมส าหรบดนสเมกไทตทปลกขาวโพด. วทยานพนธ วทยาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยเกษตร-ศาสตร.

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร. 2554. สถตการเกษตรของประเทศไทย ป 2554. กรงเทพฯ : ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร.

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร. 2555 ก. สถานการณสนคาเกษตรทส าคญและแนวโนม ป 2555. กรงเทพฯ : ส านกวจยเศรษฐกจการเกษตร.

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร. 2555 ข. สถตการเกษตรของประเทศไทย ป 2554. กรงเทพฯ : ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร.

ส านกวทยาศาสตรเพอการพฒนาทดน. 2547. คมอการวเคราะหตวอยางดน น า ป ย พช วสดปรบปรงดน และการวเคราะหเพอตรวจรบรองมาตรฐานสนคา เลม 1. กรงเทพ ฯ : กรมพฒนาทดน.

152

สทธชย บญมณ, จ าเปน ออนทอง และขวญตา ขาวม. 2556 ก. เปรยบเทยบการใสป ยตามคาทดสอบดนและป ยผสมสตร 20-8-20 ในยางพารากอนเปดกรด. วารสารเกษตรพระจอมเกลา 31 : 53-62.

สทธชย บญมณ, จ าเปน ออนทอง และขวญตา ขาวม. 2556 ข. ธาตอาหารและองคประกอบทางชวเคมในน ายางจากตนยางพารากอนเปดกรดทใสป ยตามคาทดสอบดนและป ยเชงผสมสตร 20-8-20. การประชมวชาการดนและป ย ครงท 3 ณ คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน 25-27 เมษายน 2556 หนา 45-53กรงเทพฯ :.

สจนต แมนเหมอน, อารกษ จนทมา และกรรณการ ธรวฒนสข. 2536. การเจรญเตบโตของยางพาราในทองทแหงแลง. ว. ยางพารา 13 : 12-30.

สนทรย ยงชชวาล และจนตณา บางจน. 2549. ปรมาณธาตอาหารหลกในตนยางพาราพนธ RRIM 600. ว. วทย. กษ. 37 : 353-364.

สนย นเทศพตรพงศ, ภญโญ มเดช, สรกตต ศรกล และชาย โฆรวส. 2540. ปฏกรยาสมพนธระหวางธาตโพแทสเซยมและธาตแมกนเซยมทมตอการเจรญเตบโตและผลผลตของปาลมน ามนพนธเทเนอราซงปลกในดนรวนปนทราย. รายงานผลงานวจยประจ าป 2540. สราษฏรธาน : ศนยวจยพชสวนสราษฏรธาน สถาบนวจยพชสวน กรมวชาการเกษตร. [Online] Available from http://it.doa.go.th/palm/performance1.htm. [Accessed October 30, 2010].

สมตรา ภวโรดม. 2544. การจดการธาตอาหารส าหรบทเรยน. กลยทธการจดการธาตอาหารพชสรายไดทย งยน ณ เค.ย.โฮม 18-19 สงหาคม 2544 หนา 62-66.

สมตรา ภวโรดม และวเชยร จาฏพจน. 2546. การใชวธเสนขอบเขตในการก าหนดคามาตรฐานธาตอาหารส าหรบทเรยน. ว. วทย.กษ. 34 : 51-58.

สมตรา ภวโรดม, พรทวา กญยวงศหา, นจร บญแปลง และชยวฒน มครเพศ. 2547. รายงานฉบบสมบรณโครงการการวเคราะหพชเพอเปนแนวทางการใสป ยมงคด. กรงเทพฯ : ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย.

สเมธ ลมมณธร, สายณห สดด และอมรอเฮม ยด า. 2550. ผลของการใหน าตอการตอบสนองทางสรรวทยาและผลผลตน ายางของยางพารา (Hevea brasiliensis) ในชวงฤดแลง. ว.สงขลานครนทร วทท. 29 : 601-613.

สรชาต เพชรแกว, จ าเปน ออนทอง, เบญจพร ชาครานนท และณรงค มะล. 2547. สมบตของดนปลกลองกองภาคใตของประเทศไทย. ว. วทย. กษ. 35 (พเศษ) : 363-366.

สรเชษฎ อรามรกษ. 2550. ประสทธภาพของน ายาสกดเมลคสามและแอมโมเนยมไบคารบอเนต-ดทพเอ ในการประเมนฟอสฟอรสและโพแทสเซยมทเปนประโยชนในบางชดดนของประเทศไทย. วทยานพนธ วทยาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยเกษตร-ศาสตร.

153

หทยกานต นวลแกว, จกรกฤษณ พนภกด, จฑามาศ แกวมโน และจ าเปน ออนทอง. 2556. การใชป ยและแนวทางการจดการดนปลกยางพาราในทลมและทดอนในจงหวดสงขลา. วารสาร....... (ตอบรบตพมพวารสามหาวทยาลยราชภฏยะลา)

อภรด อมเอบ. 2534. ผลของการจดการดนและพชตอการสญเสยธาตอาหารพชจากการชะลางพงทลายของดนทมความลาดเทสง. ว. อนรกษดนและน า 7 : 5-15.

อรชมา จงเจอกลาง และธน กองแกว. 2554. การจดการป ยโพแทสเซยมเฉพาะพนทส าหรบมนส าปะหลงทปลกในดนรวนปนทราย. การประชมวชาการดนและป ย ครงท 2 ณ ศนยการศกษาและฝกอบรมนานาชาต มหาวทยาลยแมโจ 11-13 พฤษภาคม 2554 หนา 48-49.

อรณศร ก าลง, ยงยทธ โอสถสภา, วสทธ วรสาร และจนทรจรส วรสาร. 2546. รายงานวจยฉบบสมบรณ โครงการวเคราะหใบเพอก าหนดแนวทางในการประเมนระดบธาตอาหารและการใชป ยอยางเหมาะสมส าหรบลนจท ปลกในเขตภาคกลางของประเทศไทย. กรงเทพ ฯ : ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย.

อญชล สทธประการ. 2553. แรในอนภาคขนาดดนเหนยวของดนเขตรอน. กรงเทพฯ : ภาควชาปฐพวทยา คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

อศจรรย สขธ ารง. 2545. รายงานวจยฉบบสมบรณโครงการจดการธาตอาหารพชเพอการเพมผลผลตและควบคมคณภาพของมะมวง. กรงเทพ ฯ : ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย.

อมรอเฮม ยด า และพทยา ศรสงคราม. 2534. รายงานผลงานวจยเรองการศกษาความส าเรจในการปลกยางพาราในพนทน าทวมในฤดฝน . สงขลา : คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

เอบ เขยวรนรมณ. 2533. ดนของประเทศไทย. กรงเทพฯ : ภาควชาปฐพวทยา คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

เอบ เขยวรนรมณ. 2533. ดนของประเทศไทย: ลกษณะ การแจกกระจาย และการใช. กรงเทพฯ : ภาควชาปฐพวทยา คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

เอบ เขยวรนรมณ. 2544. การส ารวจดน. กรงเทพ ฯ : ส านกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร. เอบ เขยวรนรมณ. 2547. คมอปฏบตการ การส ารวจดน. กรงเทพฯ : ส านกพมพมหาวทยาลย-

เกษตรศาสตร. เอบ เขยวรนรมณ. 2548. การส ารวจดน: มโนทศน หลกการและเทคนค. กรงเทพฯ : ส านก-

พมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

154

Aguilar, E. A., Santos, P. J. A. and Tamisin, L. L. 2008. Root characteristics of five local banana cultivars (Musa spp.) under waterlogged condition. Philippine Journal of Crop Science 33 : 14-23.

Aramrak, S., Chanchareonsook, J., Suwannarat, C. and Sarobol, E. 2007. Assessment of multielement extractants for prediction of available potassium in Thai soils. Kasetsart J. (Nat. Sci) 41 : 461-466.

Badr, M. A., Shafei, A. M. and Sharaf El-Deen, S. H. 2006. The dissolution of K and P bearing minerals by silicate dissolving bacteria and their effect on sorghum growth. Res. J. Agric. & Biol. Sci. 2 : 5-11.

Bedrossian, S. and Singh, B. 2004. Potassium adsorption characteristics and potassium form in some New South Wales soils in relation to early senescence in cotton. Aust. J. Soil. Res. 42 : 747-753.

Benipal, D. S. and Pasricha, N. S. 2002. Nonexchangeable K release and supplying power of Indo-Gangetic alluvial soils. Geoderma 108 : 197-206.

Blake, G. R. and Hartge, K. H. 1986. Bulk density. In Methods of Soil Analysis Part 1: Physical and Mineralogical Methods. (ed. A. Klute) pp. 363-375. Wisconsin : American Society of Agronomy, Inc.

Blavet, D., Mathe, E. and Leprum, J. C. 2000. Relations between soil colour and waterlogging duration in a representative hillside of the West African granito-gneissic bedrock. Catena 39 : 187-210.

Brady, N.C. and Weil, R.R. 2008. The Nature and Properties of Soils. New Jersey : Pearson Education Inc.

Buol, S. W., Southard, R. J., Graham, R. C. and McDaniel, P. A. 2003. Soil Genesis and Classification. Iowa : Iowa State Press.

Butzer, K. W. 1976. Geomorphology from the Earth. New York : Harper & Row Publishers, Inc.

Chantuma, P., Thanisawanyangkura, S., Kasemsap, P., Gohet, E. and Thaler, P. 2006. Distribution patterns of latex sucrose content and concurrent metabolic activity at the trunk level with different tapping systems and in latex production bark of Hevea brasiliensis. Kasetsart J. (Nat. Sci.) 40 : 634-642.

Chun-man, C., Ru-song, W. and Ju-sheng, J. 2007. Variation of soil fertility and carbon sequestration by planting Hevea brasiliensis in Kainan Island, Chaina. J. Environ. Sci. 19 : 348-352.

155

Cope, JR. J. T. 1981. Effects of 50 years of fertilization with phosphorus and potassium on soil test levels and yields at six location. Soil Sci. Soc. Am. J. 45 : 342-347.

Costello, L. R., MacDonald, J. D. and Jacobs, K. A. 1991. Soil aeration on tree health: correlating soil oxygen measurements with the decline of established oaks. USDA Forest Service Gen. Tech. Rep. 126 : 295-299.

Czepinska-Kaminska, D., Konecka-Bettey, K. and Janowska, E. 2003. The dynamics of exchangeable cations in the environment of soils at Kampinoski National Park. Chemosphere 52: 581-584.

d’Auzac, J. 1989. Tapping systems and area of the drained bark. In Physiology of Rubber Tree Latex. (eds. d’Auzac, J., Jacob, J.L. and Chrestin, H.) pp. 221-232. Boca Raton : CRC Press.

d’Auzac, J. and Jacob, J. L. 1989. The composition of latex from Hevea brasiliensis as a laticiferous cytoplasm. In Physiology of Rubber Tree Latex. (eds. d’Auzac, J., Jacob, J. L. and Chrestin, H.), pp. 57-96. Boca Raton : CRC Press.

Darunsontaya, T. 2011. The Mineralogy of Upland Agricultural Soils Under Tropical Monsoonal Environment in Thailand. Ph.D. Dissertation. Kasetsart university.

Darunsontaya, T., Suddhiprakarn, A., Kheoruenromne, I. and Gilkes, R. J. 2009. Forms of potassium in upland Oxisols and Ultisols in Thailand. 35th Congress on Science and Technology of Thailand, The Tide Resort, Chonburi, 15-17 October 2009, pp. 1-5.

Darunsontaya, T., Suddhiprakarn, A., Kheoruenromne, I., Prakongkep, N. and Gilkes, R. J. 2012. The forms and availability to plants of soil potassium as related mineralogy for upland Oxisols and Ultisols from Thailand. Geoderma 170 : 11-24.

Gee, G. W. and Bauder, J. W. 1986. Particle-size analysis. In Methods of Soil Analysis Part 1: Physical and Mineralogical Methods. (ed. A. Klute) pp. 383-409. Wisconsin : American Society of Agronomy, Inc.

George, S., Suresh, P. R., Wahid, P. A., Nair, R. B. and Punnoose, K. I. 2009. Active root distribution pattern of Hevea brasiliensis determined by radioassay of latex serum. Agroforest Syst. 76 : 275-281.

George, S., Suresh, P.R., Wahid, P.A., Nair, R.B. and Punnoose, K.I. 2007. Active root distribution parttern of Hevea brasiliensis determined by radioassay of latex serum. Agroforest Syst. 76 : 275-281.

156

Gerrard, J. 1992. Soil Geomorphology: An Integration of Pedology and Geomorphology. London : Chapman and Hall.

Ghosh, B. N. and Singh, R. D. 2001. Potassium release characteristics of some soils of Uttar Pradesh hills varying in altitude and their relationship with forms of soil K and clay mineralogy. Geoderma 104 : 135-144.

Hahn, C., Prasuhn, V., Stamm, C. and Schulin, R. 2012. Phosphorus losses in runoff from manured grassland of different soil P status at two rainfall intensities. Agriculture, Ecosystems and Environment 153 : 65-74.

Han, H. S. and Lee, K. D. 2005. Phosphate and potassium solubilizing bacteria effect on mineral uptake, soil availability and growth of eggplant. Res. J. Agric. & Biol. Sci. 2 : 176-180.

Havlin, J. L., Beaton, J. D., Tisdale, S. L. and Nelson, W. L. 2005. Soil Fertility and Fertilizers : An Introduction to Nutrient Management. New Jersey : Pearson Prentice Hall.

Helmke, P.A. and Sparks, D.L. 1996. Lithium, sodium, potassium, rubidium and cesium. In Method of Soil Analysis. (ed. Page, A.L.) pp 551-572. Madison : Soil Science Society of America.

Hosseinifard, S. J., Khademi, H. and Kalbasi, M. 2010. Different sorms of soil potassium as affected by the age of pistachio (Pistacia vera L.) trees in Rafsanjan, Iran. Geoderma 155 : 289-297.

Iqbal, S. M. M. and Yogaratnam, N. 1995. Effect of potassium on growth yield and mineral composition of young Hevea brasiliensis. Jl. Rubb. Res. Inst. Sri Lanka 75 : 13-30.

Ismail, M. R. and Noor, K. M. 1996. Growth and physiological processes of young starfruit (Averrhoa carambola L.) plants under soil flooding. Scientia Horticulturae 65 : 229-238.

Jacob, J. L., Prevot, J. C. and Kekwick, R. G. O. 1989. General metabolism of Hevea brasiliensis latex (with the exception of isoprenic anabolism). In Physiology of Rubber Tree Latex. (eds. d’Auzac, J., Jacob, J. L. and Chrestin, H.), pp. 101-144. Boca Raton : CRC Press.

Jacob, J., Auzac, J. and Chrestin, H. 2000. Physiology of Rubber Tree Latex. Florida : CRC Press.

157

Jacob, J.L., Prevot, J.C. and Kekwick, R.G.O. 1989. General metabolism of Hevea brasiliensis latex (with the exception of isoprenic anabolism). In Physiology of Rubber Tree Latex. (eds. d’Auzac, J., Jacob, J.L. and Chrestin, H.) pp. 101-144. Boca Raton : CRC Press.

Jeganathan, M. 1990. Studies on potassium magnesium interaction in coconut (Cocos nucifera). Cocos 8 : 1-12.

Jenkinson, B. J. and Franzmeier, D. P. 2006. Development and evaluation of iron-coated tubes that indicate reduction in soil. Soil Sci. Soc. Amer. J. 70 : 183-191.

Jenny, H. 1980. The Soil Resource: Origin and Behavior. New York : Springer-Verlag. Joseph, M., Nair, R. B., Mathew, M. and Punnoose, K. I. 1998. Potassium nutrition of

mature rubber. Indian journal of natural rubber research 11 : 58-66. Kanket, W., Suddhiprakarn, A., Kheoruenromne, I. and Gilkes, R. J. 2005. Chemical

and crystallographic properties of kaolin from Ultisols in Thailand. Clay and Clay Minerals 53 : 478-489.

Karthikakuttyama, M., Joseph, M. and Nair, A. N. S. 2000. Soil and nutrition. In Natural Rubber Agromanagement and Crop Processing. (eds. George, P. J. and Jacob, C. K.), pp. 170-198. Cochin : Anaswara Printing and Pubishing Company.

Karthikakuttyama, M., Suresh, P. R., George, V. P. and Aiyer, R. S. 1998. Effect of continuous cultivation of rubber (Hevea brasiliensis) on morphological features and organic carbon, total nitrogen, phosphorous and potassium content of soil. Indian journal of natural rubber research 11 : 73-79.

Karthikakuttyamma, M., Joseph, M. and Sasidharan, N. 2000. Soil and nutrition. In Natural Rubber : Agromanagement and Crop Processing. (ed. George, P.J. and Jacob, C.K.) pp. 170-198. Kottayam : Rubber Research Institute of India.

Kheoruenromne, I., Suddhiprakarn, A. and Watana, S. 2000. Properties and agricultural potential of skeletal soils in southern Thailand. Kasetsart J. (Nat. Sci.) 34 : 52-63.

Klute, A. and Dirksen, C. 1986. Hydraulic conductivity and diffusivity: laboratory methods. In Methods of Soil Analysis Part 1: Physical and Mineralogical Methods. (ed. A. Klute) pp. 687-732. Wisconsin : American Society of Agronomy, Inc.

Mak, S., Chinsathit, S., Pookpakdi, A. and Kasemsap, P. 2008. The effect of fertilizer on yield and quality of rubber (Hevea brasiliensis) grown in Chanthaburi province of Thailand. Kasetsart J. (Nat. Sci.) 42 : 226-237.

Marschner, H. 1995. Mineral of Nutrition of Higher Plants. San Diego : Academic Press.

158

Navarrete, I., Asio, V. B., Jahn, R. and Tsutsuki, K. 2007. Characteristics and genesis of two strongly weathered soils in Samar, Philippines. Australian Journal of Soil Research 45 : 153-163.

Ngwe, K., Kheoruenromne, I. and Suddhiprakarn, S. 2012. Potassium status and physicochemical and mineralogical properties of lowland Vertisols in a rice-based cropping system under tropical savanna climate. Kasetsart J. (Nat. Sci.) 46 : 522-537.

Nilawonk, W., Attanandana, T., Phonphoem, A., Yost, R. and Shuai, X. 2008. Potassium release in representative maize producing soils of Thailand. Soil Sci. Soc. Am. J. 72 : 791-797.

Olk, D.C. and Cassman, K.G. 1993. Soil Organic Matter Dynamics and Sustainability of Tropical Agriculture. Leuven : A Wiley–Sayce Co–Publication.

Onthong, J. and Osaki, M. 2006. Adaptations of tropical plants to acid soils. Tropics 15 : 337-347.

Osher, L. J. and Buol, S. W. 1998. Relationship of soil properties to parent material and landscape position in Eastern Madre de Dios, Peru. Geoderma 83 : 143-166.

Peel, M. C., Finlayson, B. L. and McMahon, T.A. 2007. Updated world map of the KÖppen-Geiger climate classification. Hydrol. Earth Syst. Sci. 11 : 1633-1644.

Phetchawee, S., Kanareugsa, C., Sittibusaya, C. and Khunathai, H. 1985. Potassium avaibility in the soil of Thailand. Proceeding of the 19th Colloquium of the International Potash Institute held in Bangkok Thailand pp. 167-184.

Prakongkep, N. 2008. Comparative Mineralogy and Chemistry of Lowland Soils in Thailand. Ph.D. Dissertation. Kasetsart university.

Prasad, R. and Power, J. F. 1997. Soil Fertility Management for Sustainable Agriculture. Florida : CRC Press LLC.

Samadi, A., Dovlati, B. and Barin, M. 2008. Effect of continuous cropping on potassium forms and potassium adsorption characteristics in calcareous soils of Iran. Aust. J. Soil Res. 46 : 265-272.

Samarappuli, L., Yogaratnam, N., Karunadasa, P. and Mitrasen, U. 1999. Root development in Hevea brasiliensis in relation to management practices. Jl. Rubb. Res. Inst. of Sri Lanka 77 : 93-111.

Sanchez, P.A. 1976. Properties and Management of Soils in the Tropic. New York : John Wiley and Sons, Inc.

159

Schaetzl, R. and Anderson, S. 2005. Soils Genesis and Geomorphology. Cambridge : Cambridge University Press.

Sethuraj, M.R. 1992. Yield Component in Hevea Brasiliensis. In Natural Rubber: Biology, Cultivation and Technology (eds. Sethuraj, M.R. and Mathew, N.M.) pp. 137-163. Amsterdam : Elsevier.

Sharma, A., Jalali, V. K. and Arora, S. 2010. Non-exchangeable potassium release and its remove in foot-hill soils of north-west Himalayas. Catena 82 : 112-117.

Shi, Q., Zhua, Z., Xu, M., Qian., Q. and Yu, J. 2006. Effect of excess manganese on the antioxidant system in Cucumis sativus L. under two light intensities. Environ. Exper. Bot. 58 : 197–205.

Shorrocks, V.M. 1964. Mineral Deficiencies in Hevea and Associated Cover Plants. Kuala Lumpur : Rubber Research Institute.

Silpi, U., Chantuma, P., Kasamesap, P., Thaler, P., Thanisawanyangkura, S., Lacointe, A., Ameglio, T. and Gohet, E. 2006. Sucrose and metabolism distribution patterns in the latices of three Hevea brasiliensis clones : Effects of tapping and stimulation on the tree trunk. J. Rubb. Res. 9 : 115-131.

Singh, M., Singh, V. P. and Reddy, D.D. 2002. Potassium balance and release kinetics under continuous rice-wheat cropping system in Vertisol. Field Crop Res. 77 : 81-91.

Smith, K. D., May, P. B. and Moore, G. M. 2001. The influence of waterlogging on the establishment of four Australian landscape trees. Journal of Arboriculture 27 : 49-56.

Soil Survey Division Staff. 1993. Soil Survey Manual. Washington, D.C. : United States Department of Agriculture.

Soil Survey Staff. 2010. Keys to Soil Taxonomy. Washington D.C. : United States Department of Agriculture.

Sparks, D.L. 2003. Environmental Soil Chemistry. London : Academic Press. Inc. Sposito, G. 2008. The Chemistry of Soils. New York : Oxford University Press. Taiwo, A. A., Adetunji, M. T., Azeez, J. O. and Bamgbose, T. 2010. Potassium

supplying capacity of some tropical alfisols in southwest Nigeria as measured by intensity, quantity and capacity factors. Nutr. Cycl. Agroecosyst 86 : 341-355.

160

Thanachit, S., Suddhiprakarn, A., Kheoruenromne, I. and Gilkes, R. J. 2006. The geochemistry of soils on catena on basalt at Khon Buri, northeast Thailand. Geoderma 135 : 81-96.

Tisdale, S.L., Nelson, W.L., Beaton, J.D. and Havlin, J.L. 1993. Soil Fertility and Fertilizera. 5th ed. New York : MacMillan Publishing Company.

Trakoonyingcharoen, P., Kheoruenromne, I., Suddhiprakarn, A. and Gilkes, R. J. 2005. Phosphate sorption by Thai red Oxisols and red Ultisols. Soil Science 170 : 716-725.

Troeh. R.T. and Thompson, L.M. 2005. Soils and Soil Fertility. Sixth Edition. Iowa : Blackwell Publishing.

Ulaganathan, A., Gilkes, R. J., Jessy, M. D., Ambily, K. K. and Nair, N. U. 2012. Distribution of potassium forms in soils under repeated rubber cultivation and virgin forest. International Rubber Conference, Kovalam, Kerala, India, 28-31 October 2012, pp. 141-142.

Van Wambeke, A. 1992. Soils of the Tropics: Properties and Appraisal. New York : McGraw-Hill, Inc.

Venkatesan, S., Hemalatha, K.V. and Jayaganesh, S. 2007. Characterization of manganese toxicity and its influence on nutrient uptake, antioxidant enzymes and biochemical parameters in tea. Phytochemistry 1 : 52-60.

Vinod, K.K., Pothen, J., Chaudhuri, D., Priyadarshan, P.M., Eappen, T., Varghese, M., Mandal, D., Sharma, A.C., Pal, T.K., Devakumar, A.S. and Krishnakumar, A.S. 2000. Variation and trend of yield and related traits of Hevea Brasiliensis MÜll. Arg. in Tripura. Indian Journal of Natural Rubber Research 13 : 69-78.

Wang, J. G., Zhang, F. S., Cao, Y. P. and Zhang, X. L. 2000. Effect of plant types on release of mineral potassium from gneiss. Nutr. Cycl. Agroecosyst 56 : 37-44.

Wang, J. J., Harrell, D. L. and Bell, P. F. 2004. Potassium buffering characteristics of three soils low in exchangeable potassium. Soil Sci. Soc. Am. J. 68 : 654-661.

Waston, G. A. 1989. Nutrition. In Rubber. (eds. Webster, C. C. and Baulkwill, W. J.), pp. 291-348. New York : John Wiley & Sons.

Watana, S., Kheoruenromne, I., Suddhiprakarn, A. and Gilkes, R. J. 2005. Properties of Aquic plinthite formed under a tropical monsoonal climate in Thailand. Thai Journal of Agricultural Science 38 : 1-26.

161

Yawson, D. O., Kwakre, P. K., Armah, F. A. and Frimpong, K. A. 2011. The dynamics of potassium (K) in representative soil series of Ghana. ARPN Journal of Agricultural and Biological Science 6 : 48-55.

Yin, X. and Vyn, T. J. 2004. Residual effects of potassium placement for conservation-till corn on subsequent no-till soybean. Soil & Tillage Research 75 : 151-159.

Yogaratnam, N. 2000. Rubber land suitability evaluation. Bulletin of the Rubber Research Institute of Sri Lanka 41 : 33-38.

Yogaratnam, N., De Mel, J. G. 1985. Effect of fertilizers on leaf composition of N P K in some Hevea cultivars. J. Rubb. Res. Inst. Sri Lanka 63 : 15-24.

Yogaratnam, N., Weerasuriya, S. M. 1984. Fertilizer responses in mature Hevea under Sri Lankan condition. J. Rubb. Res. Inst. Sri Lanka 62 : 19-39.

Zhang, H. C., Cao, Z. H., Shen, Q. R. and Wong, M. H. 2003. Effect of phosphate fertilizer application on phosphorus (P) losses from paddy soils in Taihu Lake Region, I. Effect of phosphate fertilizer rate on P losses from paddy soil. Chemosphere 50 : 695-701.

Zhang, H., Gan, Y., Huang, G., Zhao, W. and Li, F. 2009. Postharvest residual soil nutrients and yield of spring wheat under water deficit in arid northwest China. Agricultural Water Management 96 : 1045-1051.

Zhong, B.Y., Jiang, F.Y., Mu, Y.X. and Zhen, M.Y. 2009. Interaction between aluminum toxicity and manganese toxicity in soybean (Glycine max). Plant soil 313 : 277-289.