แนวทางการฟื้นฟูจิตใจ ใน ... · 2020. 5. 8. ·...

29
(Combat 4 th Wave of COVID-19 : C4) แนวทางการฟื้นฟูจ ตใจ ในสถานการณ์การระบาดของ โรคต ดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19)

Upload: others

Post on 09-Sep-2020

8 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: แนวทางการฟื้นฟูจิตใจ ใน ... · 2020. 5. 8. · กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข 1

(Combat 4th Wave of COVID-19 : C4)

แนวทางการฟนฟจตใจ ในสถานการณการระบาดของ โรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)

Page 2: แนวทางการฟื้นฟูจิตใจ ใน ... · 2020. 5. 8. · กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข 1

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข ก

คำนำ

จากสถานการณการแพรระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ในประเทศไทย

เมอวเคราะหลกษณะของการระบาดตาม Health Footprint of COVID-19 (ขอมลจาก UPWELL Health

Collection, Home Health : Melbourne, Australia) สามารถแบงการระบาดออกเปน 4 คลน (Wave)

พบวาป จจบ นประเทศไทย เร ม เข าส คล นล กท 4 : 4th wave : Psychic trauma, Mental illness,

Economic injury, Burnout : ผลกระทบทางเศรษฐกจและผลกระทบดานปญหาสขภาพจต เนองมาจากการ

ตอสกบสถานการณระบาดในระยะเวลาทตอเน องยาวนานและมาตรการในการควบคมโรค อนสงผลให

ประชาชนเกดความเครยด วตกกงวล เกดปญหาทางสขภาพจตและเจบปวยดวยโรคทางจตเวชเพมขน

บคลากรทางการแพทยและสาธารณสขมแนวโนมเกดภาวะเหนอยลาทางอารมณ หมดไฟ ซงสงผลกระทบให

เกดปญหาทางสขภาพจตตามมา หรอเกดการเจบปวยทางจตเวชได

กรมสขภาพจตจงไดจดทำแนวทางการฟนฟจตใจในสถานการณการระบาดของโรคตดเชอไวรส

โคโรนา 2019 (COVID-19) (Combat 4th Wave of COVID-19 : C4) โดยม งเนนความรวมมอของทกภาคสวน

ในทกเขตสขภาพในการดำเนนงานดานสขภาพจต เพอใหประชาชน ครอบครว และชมชน ปลอดภย

จากผลกระทบดานสขภาพจตในสถานการณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) น และ

มความเขมแขงทางจตใจเตมเปยมดวยพลงสามารถปรบตวเขาสชวตวถใหม (New Normal) ได

(นายแพทยเกยรตภม วงศรจต)

อธบดกรมสขภาพจต

พฤษภาคม 2563

Page 3: แนวทางการฟื้นฟูจิตใจ ใน ... · 2020. 5. 8. · กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข 1

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข ข

สารบญ

คำนำ ก สารบญ ข บทนำ 1 กรอบแนวคด วตถประสงค ตวชวดและคาเปาหมายของแผนฯ กลยทธ บทบาทหนาทของหนวยงานสาธารณสข เปาหมายระยะท 1 (Phase 1) : ระยะ 3 เดอนแรก การฟนฟจตใจในสถานการณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) แผนผงท 1 การประเมนและดแลสขภาพจตบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข เพอเฝาระวงและปองกนปญหาสขภาพจต แผนผงท 2 การประเมนและดแลจตใจในประชาชนกลมเสยง เพอเฝาระวงและปองกน ปญหาสขภาพจต แผนผงท 3 กระบวนการสงเสรม เฝาระวงและปองกนปญหาสขภาพจตในประชาชน ในสถานการณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) บทบาทบคลากรสขภาพจตในการฟนฟจตใจในสถานการณการระบาด ของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ภาคผนวก เครองมอการประเมน/คดกรองภาวะสขภาพจต

• แบบประเมนความเครยด 5 ขอ (ST-5)

• แบบคดกรองโรคซมเศรา (2Q, 9Q)

• แบบประเมนความเสยงฆาตวตาย (8Q)

• แบบประเมนภาวะเหนอยลาหมดไฟ (Burnout)

• แหลงสนบสนนขอมลรปแบบออนไลน (Link Technology and Intervention)

3 5 5 6 6 7 8 9 10 11 12 20

21

21

23

24

24 25

Page 4: แนวทางการฟื้นฟูจิตใจ ใน ... · 2020. 5. 8. · กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข 1

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข 1

แนวทางการฟนฟจตใจในสถานการณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) (Combat 4th Wave of COVID-19 : C4)

บทนำ โรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) มการระบาดในวงกวางทสาธารณรฐประชาชนจน ตงแต

เดอนธนวาคม 2562 เปนตนมา และแพรกระจายอยางรวดเรวในทกภมภาคทวโลก เมอวนท 11 มนาคม 2563 องคการอนามยโลก (WHO) ไดประกาศวาโรคตด เชอไวรส โคโรนา 2019 (COVID-19) มลกษณะ การระบาดใหญทวโลก (Pandemic) สำหรบในประเทศไทย ณ วนท 24 เมษายน 2563 พบผปวยตดเชอ รายใหม 15 คน ผตดเชอสะสม 2,854 คน รกษาหายเพมขน 60 คน รกษาหายสะสม 2,490 คน ทำใหเหลอผปวยทรกษาในโรงพยาบาล 314 คน ไมพบผเสยชวตเพมขนจงทำใหมยอดผเสยชวตสะสม 50 คน (ขอมลจาก ศนยบรหารสถานการณโควด-19) เมอวเคราะหลกษณะของการระบาดตาม Health Footprint of COVID-19 (ขอมลจาก UPWELL Health Collection, Home Health : Melbourne, Australia) สามารถแบงการระบาดออกเปน 4 คลน(Wave) คอ คลนลกท 1 : 1st wave : Immediate mortality and morbidity of COVID-19 การระบาดของโรคทำใหประชาชนตดเชอ และเสยชวตจำนวนมาก ระยะถดมาเปนคลนลกท 2 : 2nd wave : Impact of resources restriction on urgent non-COVID-19 conditions การระบาดขยายวงกวางและสรางปญหาใหกบผปวยทไมตดเชอ รวมถงการจดการทรพยากรอยางเรงดวนใหเพยงพอตอการปองกน และรกษาผปวย สวนในคลนลกท 3 : 3nd wave : Impact of Interrupted care of chronic conditions การระบาดจะมผลกระทบตอผปวยโรคเรอรง อาจทำใหไมสามารถพบแพทยตามกำหนด หรอตองดแลตนเองทบาน และเขาสคลนลกท 4 : 4th wave : Psychic trauma, Mental illness, Economic injury, Burnout จากการระบาด ทยาวนานจะสงผลตอเศรษฐกจ ทำใหประชาชนเกดความเครยด วตกกงวล เกดปญหาทางสขภาพจต และเจบปวยดวยโรคทางจตเวชเพมขน บคลากรทางการแพทยและสาธารณสขเกดภาวะเหนอยลาทางอารมณ หมดไฟ สงผลกระทบใหเกดปญหาทางสขภาพจตตามมาหรอเกดการเจบปวยทางจตเวชได

Page 5: แนวทางการฟื้นฟูจิตใจ ใน ... · 2020. 5. 8. · กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข 1

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข 2

แผนภาพท 1 แสดง Health Footprint of COVID-19

Source: Graph adapted from Victor Tseng – Pulmonary & Critical Care Physician: University of Colorado.

ขณะนสถานการณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) มแนวโนมทจะควบคมไดดขน จากความรวมมอของประชาชน บคลากรสาธารณสข และทกภาคสวน ในการเฝาระวง และดแลรกษาทมประสทธภาพ แตผลกระทบจากการระบาดและมาตรการในการควบคมโรค มผลทำใหคนในสงคมทรวมกนตอสกบภาวะวกฤตการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ทเกดขนมาอยางตอเนองยาวนาน มโอกาสเกดความกดดน ความเครยด และความวตกกงวล สงผลตอสขภาพจตของคนไทยเปนจำนวนมากโดยจะเหนไดจากปญหาดานสขภาพจตและจตเวชทมแนวโนมเพมขน จากการสำรวจภาวะเครยด (Stress) ของกรมสขภาพจต พบวาบคลากรสาธารณสข 8 ใน 10 คน และประชาชน 4 ใน 10 คน มความเครยด และกงวลจากการทำงานซงจะมแนวโนมทำใหบคลากรสาธารณสขมความเหนอยลาทางอารมณ รสกหมดพลง หมดหวง สญเสยพลงทางจตใจ และนำไปสภาวะเหนอยลาหมดไฟ (Burnout) สำหรบประชาชนอาจเกดความเครยดเพมขนและอาจเจบปวยดวยโรคทางจตเวช เชน โรคซมเศรา (Depression) เพมขน นอกจากนพบวาอตราการฆาตวตายมแนวโนมทสงขน ตงแตเดอนมกราคมถงมนาคม โดยเมอเปรยบเทยบขอมลของ ป 2562 กบป 2563 พบวาจำนวนประชากรทฆาตวตายสำเรจ (Suicide) เพมขนประมาณ รอยละ 20

จากสถานการณดงกลาว จงตองมการดำเนนงานดานสขภาพจตอยางเรงดวนโดยอาศยความรวมมอของทกภาคสวนในทกเขตสขภาพ เพอเตรยมความพรอมการเขาสคลนลกท 4 ภายใต “แนวทางการฟนฟจตใจในสถานการณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) (Combat 4th Wave of COVID-19: C4)”เพอมงเนนใหประชาชน ครอบครว และชมชน ปลอดภยจากผลกระทบดานสขภาพจตในสถานการณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) น และมความเขมแขงทางจตใจเตมเปยมดวยพลงสามารถปรบตวเขาสชวตวถใหม (New Normal) ได

Page 6: แนวทางการฟื้นฟูจิตใจ ใน ... · 2020. 5. 8. · กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข 1

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข 3

กรอบแนวคด (Conceptual Framework)

Page 7: แนวทางการฟื้นฟูจิตใจ ใน ... · 2020. 5. 8. · กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข 1

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข 4

การฟนฟจตใจในสถานการณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ทมแนวโนมจะมความตอเนองยาวนาน มงเนนการลดผลกระทบทางสขภาพจตของบคลากรสาธารณสขและประชาชน และเพมศกยภาพทางจตใจในระดบบคคล ครอบครว ชมชนใหมภมคมกนทางใจ ดงน

ระดบบคคล 1) การบรณาการงานสงเสรมสขภาพจตตามกลมวย ในประเดน ความรอบรดานสขภาพจต

(Mental Health Literacy) การเวนระยะหางทางสงคม “ตวหางแตใจหวง” (Social Distancing but Still Connect) และแนวทางการปรบเปลยนพฤตกรรมใหสอดรบกบชวตวถใหม (New Normal)

2) การเฝาระวงและปองกนปญหาสขภาพจตในกลมเสยง ไดแก 2.1) บคลากรทางการแพทยและสาธารณสข 2.2) ผปวยโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) และญาต 2.3) ผถกกกตว (Quarantine) 2.4) ผออนดอยเปราะบางทางสงคม เชน ผทมความบกพรองทางสตปญญาหรอทางจต

คนพการ ผปวยโรคเรอรง ผมปญหาทางเศรษฐกจอยางรนแรง นกโทษ เปนตน โดย (1) การสำรวจสภาพปญหาดานสขภาพจต (StB SuD Survey) ใน 4 ประเดน ไดแก ภาวะเครยด

(Stress) ภาวะเหนอยลาหมดไฟ (Burnout) การฆาตวตาย (Suicide) และโรคซมเศรา (Depression) (2) การคดกรองสขภาพจตเชงรก (Active Screening) โดยอาสาสมครสาธารณสขประจำหมบานเขาเยยมแตละบานเพอประเมนคดกรองสขภาพจตเบองตน ตลอดจนมการคดกรองปญหาสขภาพจตทางโทรศพท/ออนไลน โดยหนวยงาน กรมสขภาพจต (โรงพยาบาล/สถาบน/ศนยสขภาพจต) และสำหรบประชาชนทวไปสามารถประเมนสขภาพจตเบ องตนดวยตนเอง รวมท งคดกรองปญหาโรคจตเวชไดผ าน Application Mental Health Check up (3) การเฝาระวงปญหาสขภาพจตเชงรก (Active Surveillance) (4) การใหคำปรกษาใน 2 กลม คอ การใหคำปรกษาเช งรก (Active Counseling) และการให คำปรกษาในท ต ง (In-house Counseling) รวมท ง ลดการตตราในสงคม (De-Stigmatization) ซงดำเนนการโดยอาศยความรวมมอของบคลากรสาธารณสข ทกระดบ ตลอดจนอาสาสมครสาธารณสขประจำหมบานและเครอขายภาคประชาชนในชมชน 3) การดแลรกษาผทมปญหาสขภาพจต ทเกดขนจากผลกระทบของการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ใน 4 ประเดน (StB SuD : Stress, Burnout, Suicide, Depression) รวมทง ผตดสราและสารเสพตดทมปญหาสขภาพจต โดยมมาตรการดำเนนงาน (Intervention) สำหรบดแลภาวะเครยด และภาวะเหนอยลาหมดไฟ ตลอดจนคมอแนวทางการรกษา (Clinical Guideline) สำหรบผม ความเสยงตอการฆาตวตาย (Suicide) และโรคซมเศรา (Depression)

4) การฟนฟจตใจผทมปญหาดานสขภาพจต (Re-integration) ในระดบบคคล ครอบครว ชมชน โดยมงเนนการใช “วคซนใจ” ใหประชาชนมศกยภาพเตมเปยมดวยพลง มความเขมแขงทางใจ (Resilience) โดยใชหลกการของ “อด ฮด ส” อด : I am รวาตนเองเปนอยางไร ผานวกฤตอะไรมาบาง ฮด : I have รวาตนเองมศกยภาพอะไร สามารถคนหาแหลงขอมล เพอพฒนาทกษะดแลตวเองตอไป ส : I can สรางสงดๆ ใหเกดขนได พรอมเขาสชวตวถใหม (New Normal)

Page 8: แนวทางการฟื้นฟูจิตใจ ใน ... · 2020. 5. 8. · กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข 1

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข 5

ระดบครอบครว มงเนนการสรางความเขมแขงทางจตใจในระดบครอบครว “วคซนครอบครว” และเพมศกยภาพของครอบครว ผาน 3 พลงสำคญ คอ พลงบวก ครอบครวทมองบวก มองเหนทางออกในทกปญหา แมในภาวะวกฤต เมอเหนทางออกแลวครอบครวตองอาศยพลงยดหยน

พลงยดหยน เพอใหสามารถปรบเปลยนบทบาท ทำหนาททดแทนกน ชวยกนแบงเบาภาระ ทเกดขนและนำไปสพลงรวมมอ

พลงรวมมอ ทำใหครอบครวปรองดอง เปนนำหนงใจเดยวกนในการฟนฝาอปสรรค

ระดบชมชน/องคกร มงเนนการสรางภมคมกนในระดบชมชน/องคกร เพอใหคนในชมชน/องคกรรวมมอรวมใจกนรบมอและกาวผานวกฤตการแพรระบาดไปดวยกนอยางเขมแขง โดยการจะทำใหเกดภมคมกนในชมชนไดนนทำไดดวยการสราง “วคซนใจในชมชน: 4 สราง 2 ใช” ประกอบดวย 1) สรางชมชน ทรสกปลอดภย (Sense of Safe) ดวยการสอสารใหประชาชนมความรและวธในการดแลตวเองทถกตองรวมกบการกำหนดมาตรการเพอความปลอดภยใหกบประชาชนในชมชน 2) สร างชมชนทสงบ (Calm) โดยสอสารใหประชาชนรบรสถานการณการแพรระบาดทชดเจน อยางสมำเสมอ ควบคไปกบสงเสรม ใหประชาชนมความรในการดแลจดการความเครยด ลดความกงวลของตนเอง 3) สรางชมชนทมความหวง (Hope) ดวยการฟนฟโครงสรางและบรการพนฐานทมในชมชนใหสามารถกลบมาใหบรการประชาชนไดโดยเรว รวมไปกบการจดใหมสวสดการดานการเงนและอาชพเพอชวยเหลอประชาชนในชมชน 4) สรางชมชนทเขาใจ เหนใจและใหโอกาส (De-stigmatization) ดวยการสอสารทำความเขาใจเกยวกบโรคระบาด ลดการรงเกยจ และใหโอกาสผทหายปวยกลบมามสวนรวมในการชวยเหลอผอนในชมชน นอกจากนการสรางวคซนในชมชน จำเปนตองใชพลงทมในชมชนไดแก 1) ใชศกยภาพชมชน (Efficacy) ระดมทรพยากรทมในชมชน รวมถง ดงการมสวนรวมของคนในชมชนมารวมกนแกปญหาในชมชน 2) ใชสายสมพนธในชมชน (Connectedness) ตงแตผนำชมชน ปราชญชาวบาน เพอนบาน รวมถงสมาชกในครอบครวมารวมกนดแล ชวยเหลอซงกนและกน

วตถประสงค 1. ลดผลกระทบดานสขภาพจตของประชาชนจากสถานการณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 2. เพมศกยภาพทางจตใจในระดบบคคล ครอบครว ชมชนใหมภมคมกนทางใจ

ตวชวดและคาเปาหมายของแผนฯ 1. อตราการฆาตวตายไมเกน 8.0 ตอประชากรแสนคน 2. รอยละ 80 ของประชาชนกลมเสยงใน 4 ประเดน (StB SuD: Stress, Burnout, Suicide, Depression) เขาถงบรการสขภาพจต 3. รอยละ 80 ของประชาชนทมความเขมแขงทางใจ ในสถานการณการระบาดโรคตดเช อไวรส โคโรนา 2019 (COVID-19)

Page 9: แนวทางการฟื้นฟูจิตใจ ใน ... · 2020. 5. 8. · กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข 1

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข 6

กลยทธ 1. บรณาการสงเสรม ปองกนสขภาพจตเชงรกและควบคมปจจยทกอใหเกดปญหาสขภาพจตในสถานการณระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19): Mental Health Promotion Prevention and Protection Excellence 2. พฒนาคณภาพระบบบรการสขภาพจตและจตเวชในสถานการณระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19): Mental Health Service Excellence 3. พฒนาระบบการส อสารความเส ยงด านสขภาพจต และสรางความรอบร ด านสขภาพจต : Mental Health Risk Communication and Mental Health Literacy 4. พฒนาบคลากรเพอเพมศกยภาพการปฏบตงาน ในสถานการณระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19): People Excellence 5. พฒนาระบบสงเคราะหขอมลสารสนเทศ เพอจดทำขอเสนอเชงนโยบายดานสขภาพจต ในสถานการณระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) 6. พฒนาและตดตงวคซนใจใหบคคล ครอบครว ชมชนเพอเตรยมความพรอมสชวตวถใหม (New Normal)

บทบาทหนาทของหนวยงานสาธารณสข เขตสขภาพและกรงเทพมหานคร สนบสนนใหหนวยงานในพนทดำเนนการตามแนวทางการฟนฟจตใจในสถานการณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) และวางแนวทางการดำเนนงาน ทสอดคลองกบบรบทของเขตสขภาพ ตลอดจนตดตาม กำกบการดำเนนงานในภาพรวมของเขตสขภาพ สำนกงานสาธารณสขจงหวด สนบสนนและตดตามการดำเนนงานของพนท รวบรวมขอมลจดสงในฐานขอมลสขภาพจต และรายงานผลการปฏบตงานเสนอระดบจงหวด/เขตสขภาพ เพอประกอบการตดสนใจในการดำเนนงานตามแนวทางระดบจงหวด/เขตสขภาพทสอดคลองกบแนวทางการฟนฟจตใจในสถานการณ การระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) โรงพยาบาลศนย/โรงพยาบาลทวไป หรอเทยบเทา จดระบบเพอดำเนนการตามแนวทางการฟนฟจตใจ ในสถานการณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ในการคดกรอง ตรวจวนจฉย บำบดรกษากลมเสยงทสงตอจากโรงพยาบาลชมชน ใหบรการภาวะฉกเฉนดานจตเวช รวมทงการใหคำปรกษาดานสขภาพจต ทจำเปน โรงพยาบาลชมชน หรอเทยบเทา จดระบบเพอดำเนนการตามแนวทางการฟนฟจตใจในสถานการณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ในการตดตามประเมนกลมเสยงทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบลสงตอ รวมทงตรวจวนจฉย บำบดรกษา และใหการชวยเหลอโดยใหการปฐมพยาบาลจตใจเบองตน และใหคำปรกษาตามสภาพปญหา ตลอดจนตดตามและสนบสนนการดำเนนงานเรอง วคซนใจ วคซนครอบครว และวคซนชมชน/องคกร เพอใหบคคล ครอบครว และชมชน มภมคมกนทางใจ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบล หรอเทยบเทา ตดตามประเมนกลมเสยงทอาสาสมครสาธารณสขประจำหมบาน (อสม.) สงตอ หรอประเมนสขภาพจตกลมเสยงทมารบบรการ ใหบรการชวยเหลอทางจตใจโดยใหการปฐมพยาบาลจตใจเบองตน และใหคำปรกษาเบองตน ตลอดจนสนบสนนและรวมดำเนนงาน เรอง วคซนใจ วคซนครอบครว และวคซนชมชน/องคกร เพอใหบคคล ครอบครว และชมชน มภมคมกนทางใจ

Page 10: แนวทางการฟื้นฟูจิตใจ ใน ... · 2020. 5. 8. · กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข 1

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข 7

อาสาสมครสาธารณสขประจำหมบาน หรอเทยบเทา เขาเยยมแตละบานเพอประเมนคดกรองสขภาพจตเบองตน และใหคำแนะนำการเฝาระวงและปองกนปญหาสขภาพจตดวยตนเอง และใหการปฐมพยาบาลจตใจเบองตนโดยใชหลก 3ส. (สอดสองมองหา ใสใจรบฟง สงตอเชอมโยง) ตลอดจนดำเน นงาน เรอง วคซนใจ (อด ฮด ส) วคซนครอบครว (3 พลง: พลงบวก พลงยดหยน พลงรวมมอ) และวคซนชมชน/องคกร (4 สราง 2 ใช) เพอใหบคคล ครอบครว และชมชน มภมคมกนทางใจ กรมสขภาพจต กำหนดนโยบายและสนบสนนการดำเนนงาน รวมทงสนบสนนองคความรและเทคโนโลยดานสขภาพจต พฒนาบคลากรตามแนวทางการฟนฟจตใจในสถานการณการระบาดของ โรคตดเช อไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) จดระบบการใหบรการคดกรองปญหาสขภาพจตเชงร ก ทางโทรศพท/ออนไลน โดยเฉพาะอยางยงในกลมบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข (Helper) ตลอดจนจดทำฐานขอมลสขภาพจต และรายงานผลการปฏบตงานเสนอในระดบกระทรวง/ประเทศ เพอใหขอเสนอแนะเชงนโยบายดานสขภาพจตในระดบประเทศตอไป

เปาหมายระยะท 1 (Phase 1) : ระยะ 3 เดอนแรก

ตวชวด เปาหมายระยะท 1 :

3 เดอนแรก 1. รอยละของการเฝาระวงและปองกนปญหาสขภาพจตดวยการคนหาคดกรองเชงรก (Active Screening) ส ำห รบ กล ม เส ย งใน 4 ป ระเด น (StB SuD : Stress, Burnout, Suicide, Depression) - บคลากรทางการแพทยและสาธารณสข - ผปวยโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) และญาต - ผถกกกตว (Quarantine) - ผออนดอยเปราะบางทางสงคม

รอยละ 80 รอยละ 80 รอยละ 70 รอยละ 60

2. รอยละของประชาชนทมความเขมแขงทางใจในสถานการณ COVID-19 รอยละ 80

3. รอยละของประชาชนทมพฤตกรรมดำเนนชวตตามชวตวถ ใหม (New Normal) ในการปองกนโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) - Social Distancing - การสวมใสหนากากอนามย หลกเลยงการไปในพนทแออดอยางเปนประจำ

รอยละ 80 รอยละ 80

4. จำนวนชมชนทมภมคมกนทางใจในสถานการณ COVID-19 3 ชมชน/เขตสขภาพ

5. รอยละของชมชนทมพฤตกรรมดำเนนชวตตามชวตวถใหม (New Normal) ในการปองกนโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)

รอยละ 80

Page 11: แนวทางการฟื้นฟูจิตใจ ใน ... · 2020. 5. 8. · กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข 1

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข 8

การฟนฟจตใจในสถานการณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)

จากสถานการณ การระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ท ผ านมาไดม การดำเนนงานเฝาระวงและชวยเหลอดานสขภาพจตโดยความรวมมอของทกภาคสวนในทกเขตสขภาพ และเพอเตรยมความพรอมการเขาสคลนลกท 4 ภายใต “แนวทางการฟนฟจตใจในสถานการณการระบาดของ โรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) (Combat 4th Wave of COVID-19: C4)” มงเนนใหประชาชน ครอบครว และชมชน ปลอดภยจากผลกระทบดานสขภาพจต และมความเขมแขงทางจตใจ สามารถปรบตวเขาสชวตวถใหม (New Normal) ไดด ลดการเขาสคลนลกท 4 : 4th wave : Psychic trauma, Mental illness, Economic injury, Burnout จากการระบาดทยาวนาน ซงสงผลตอเศรษฐกจ ทำใหประชาชนเกดความเครยด วตกกงวล เกดปญหาทางสขภาพจตและเจบปวยดวยโรคทางจตเวชเพมขน ไดแก ภาวะเครยดเรอรง ซมเศรา และฆาตวตาย รวมทงบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข มภาวะเหนอยลาหมดไฟ สงผลกระทบใหเกดปญหาทางสขภาพจตตามมาหรอเกดการเจบปวยทางจตเวชได การฟนฟจตใจ สงเสรม เฝาระวงและปองกนปญหาสขภาพจตใหแกประชาชนในสถานการณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) มแนวทางการดำเนนงาน ประกอบดวย

- แผนผงการประเมนและดแลสขภาพจตบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข เพอเฝาระวงและปองกนปญหาสขภาพจต

- แผนผงการประเมนและดแลจตใจในประชาชนกลมเสยง เพอเฝาระวงและปองกนปญหาสขภาพจต - กระบวนการสงเสรม เฝาระวงและปองกนปญหาสขภาพจตในประชาชน ในสถานการณการระบาด

ของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) - บทบาทบคลากรสขภาพจตในการฟนฟจตใจในสถานการณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา

2019 (COVID-19)

Page 12: แนวทางการฟื้นฟูจิตใจ ใน ... · 2020. 5. 8. · กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข 1

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข 9

แผนผงท 1 การประเมนและดแลสขภาพจตบคลากรทางการแพทยและสาธารณสขเพอเฝาระวงและปองกนปญหาสขภาพจต

เสยง (9Q 8)

เสยง

ไมเสยง

ไมเสยง

ไมเสยงง

เสยง

บคลากรทางการแพทยและสาธารณสข

มความเสยงตอภาวะเหนอยลาหมดไฟ หรอปญหาสขภาพจต (8Q 1 หรอ 9Q 7)

หรอ ST-5 8)

ประเมนความเครยด (ST-5)

ประเมนความเสยงฆาตวตาย (8Q)

ใหการดแลโดย MCATT / จตแพทย

ใหคำแนะนำสขภาพจต เพอจดการตนเอง และ Mental Health Check Up Application

และสายดวนสขภาพจต

ประเมนภาวะเหนอยลาหมดไฟ (Burnout)

คดกรองซมเศรา (2Q)

ประเมนดวยคำถามคดกรอง ความเสยงฆาตวตาย 1 ขอ

(9Q ขอ 9)

ประเมนซมเศรา(9Q)

ความเสยงตอภาวะเหนอยลาหมดไฟ หรอปญหาสขภาพจต (ST-5 8 หรอ 8Q 1หรอ

Burnout 3 หรอ 9Q 7) ไมเสยง

Page 13: แนวทางการฟื้นฟูจิตใจ ใน ... · 2020. 5. 8. · กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข 1

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข 10

แผนผงท 2 การประเมนและดแลจตใจในประชาชนกลมเสยง เพอเฝาระวงและปองกนปญหาสขภาพจต

ไมเสยง

ไมเสยง

ไมเสยง

เสยง (9Q 7)

ไมเสยง

ใหการปฐมพยาบาลจตใจเบองตนและ ใหคำปรกษาโดย MCATT / จตแพทย

เสยง

มความเสยงตอปญหาสขภาพจต

(8Q 1 หรอ 9Q 7 หรอ ST5 8)

กลมเสยง

ไมเสยง ประเมนดวยคำถามคดกรอง ความเสยงฆาตวตาย 1 ขอ

(9Q ขอ 9)

ประเมนความเครยด (ST-5)

เสยง

คดกรองซมเศรา (2Q)

ประเมนเสยงฆาตวตาย (8Q)

ประเมนซมเศรา (9Q)

ไมเสยง

ประเมนหลงกลบบาน

ใหขอมลการจดการสขภาพจต ประเมนหลงกลบบาน

ไมตองตดตาม/ยตการตดตาม

ใหขอมลการจดการสขภาพจต การผอนคลาย ความเครยด และใหขอมลแหลงสนบสนน

ประเมนซำทก 1 สปดาห

Page 14: แนวทางการฟื้นฟูจิตใจ ใน ... · 2020. 5. 8. · กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข 1

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข 11

ประเมนความเสยงฆาตวตาย (8Q) ซำอกครง

- แพทยวนจฉย และตรวจรกษาตดตามการรกษา ทก 1 เดอน เปนเวลา 6 เดอน - ดแลเฝาระวงการฆาตวตาย ตามระดบความรนแรง - สงตอจตแพทย ถาอาการไมดขน หรอไมแนใจ

พบมแนวโนมเสยงตอการ ฆาตวตายสง 8Q ≥17

สงตอโรงพยาบาลจตเวช

ประเมนซมเศรา (9Q) ซำอกครง

คดกรองกลมเสยง

9Q ≥7 (เสยง)

8Q ≥1 (เสยง)

ประเมนความเครยดและซมเศรา ฆาตวตาย ตามขนตอน

แผนผงท 3 กระบวนการสงเสรม เฝาระวงและปองกนปญหาสขภาพจตในประชาชน ในสถานการณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)

เจาหนาทระดบ อสม. หรอเทยบเทา รพ.สต. หรอเทยบเทา รพช./รพท./รพศ.หรอเทยบเทา

ใหสขภาพจตศกษา

8 ประเมนความเครยด (ST-5)

ไมเสยง

เสยง ประเมนดวยคำถามคดกรอง ความเสยงฆาตวตาย 1 ขอ

(9Q ขอ 9)

เสยง คดกรองซมเศรา (2Q)

คดกรอง

ประเมนซมเศรา (9Q)

9Q 7 (เสยง)

ประเมนความเสยง ฆาตวตาย (8Q)

8Q ≥1 (เสยง)

ตดตามการรกษาทก 1 เดอน เปนเวลา 6 เดอน

ไมเสยง

เสยง

คดกรองซมเศรา (2Q) ซำอกครง

ใหการดแล ตามระดบ

ความเครยด

คดกรองกลมเสยง

ประเมนความเครยด (ST-5) และความเสยงตอการฆาตวตาย (กรณ ไมผานการคดกรองจาก อสม.)

Page 15: แนวทางการฟื้นฟูจิตใจ ใน ... · 2020. 5. 8. · กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข 1

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข 12

บทบาทบคลากรสขภาพจตในการฟนฟจตใจในสถานการณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19)

ผรบผดชอบ กลมเปาหมาย กจกรรม/การดำเนนงาน เครองมอ/Intervention การตดตาม/ชองทาง

การรายงาน

เจาหนาทระดบ อสม.

หรอเทยบเทา

ระดบบคคล/ครอบครว

• ประชาชนทวไป

• ผถกกกตว (Quarantine) - ผถกกกกนทบาน - ผปวยตดเชอรกษาหายกลบบาน

• ผออนดอยเปราะบางทางสงคม เชน ผทมความบกพรองทางสตปญญาหรอทางจต คนพการ ผปวยโรคเรอรง ผมปญหาทางเศรษฐกจ อยางรนแรง นกโทษ เปนตน

การปฐมพยาบาลทางจตใจเบองตน โดยใชหลก 3ส.

- การปฐมพยาบาลทางดานจตใจ (PFA) - ลงเยยมบาน -โทรศพท - Application - สายดวนสขภาพจต

รายงานผลการปฏบตงานให รพ.สต.

สำรวจ/เคาะประตบานเพอประเมนคดกรองสขภาพจตเบองตน ไดแก ภาวะเครยด ภาวะซมเศรา และภาวะเสยงตอการฆาตวตาย หรอใหคำแนะนำการเฝาระวงและปองกนปญหาสขภาพจตดวยตนเองดวยการประเมนคดกรองสขภาพจตเบองตนจากแอพพลเคชน หากพบวามความเสยงใหแจง อสม. หรอเจาหนาทสาธารณสขใกลบาน

- แบบประเมนความเครยด (ST-5) - แบบคดกรองโรคซมเศรา (2Q) - คำถามคดกรองความเสยงฆาตวตาย 1 ขอ (9Q ขอ 9) หรอแนะนำ - Mental Health Check Up Application - ชองทางสายดวนสขภาพจต 1323

ใหคำแนะนำในการดแลสขภาพเบองตน หรอสงตอ รพ.สต. ถามภาวะเครยดสง ภาวะซมเศรา คดทำรายตนเอง หรอนอน ไมหลบ กนไมได หงดหงดกาวราวรนแรง (ตามแนวทางทระบไว) ทำขอมล และตดตามผมปญหาสขภาพจต

Page 16: แนวทางการฟื้นฟูจิตใจ ใน ... · 2020. 5. 8. · กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข 1

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข 13

ผรบผดชอบ กลมเปาหมาย กจกรรม/การดำเนนงาน เครองมอ/Intervention การตดตาม/ชองทาง

การรายงาน

รพ.สต. หรอเทยบเทา

• ประชาชนทวไป

• ผถกกกตว (Quarantine) - ผถกกกกนทบาน - ผปวยตดเชอรกษาหายกลบบาน

• ผออนดอยเปราะบางทางสงคม เชน ผทมความบกพรองทางสตปญญาหรอทางจต คนพการ ผปวยโรคเรอรง ผมปญหาทางเศรษฐกจ อยางรนแรง นกโทษ เปนตน

• บคลากรทางการแพทยและสาธารณสข

ตดตามประเมนกลมเสยงท อสม. สงตอ หรอประเมนสขภาพจตในกลมเสยงทมารบบรการโดยประเมน ภาวะเครยด (Stress) ภาวะเหนอยลาหมดไฟ (Burnout) ของ เจาหนาท อสม.การฆาตวตาย (Suicide) และโรคซมเศรา (Depression)

- แบบประเมนความเครยด (ST-5) - แบบคดกรองและประเมนโรคซมเศรา (2Q 9Q 8Q) - แบบคดกรองภาวะเหนอยลาหมดไฟ (Burnout) (สำหรบบคลากรทางการแพทย)

- ลงเยยมบาน - โทรศพท - application

รายงานผลการปฏบตงานใหรพช.

ใหการชวยเหลอทางจตใจ โดยการให การปฐมพยาบาลทางใจเบองตน และใหคำปรกษาเบองตน

- การปฐมพยาบาลทางดานจตใจ (PFA) - ใหสขภาพจตศกษา - การใหการปรกษาเบองตน (Basic Counseling) - วคซนใจ (Resilience ความเขมแขงทางใจ " อด ฮด ส")

สงตอตามระบบบรการสาธารณสข ถามภาวะเครยดสง ภาวะซมเศรา คดทำรายตนเองหรอนอนไมหลบ กนไมได หงดหงดกาวราวรนแรง

ทำขอมล และตดตามผมปญหาสขภาพจต ระดบชมชน/องคกร สรางความเขมแขงทางจตใจ และฟนฟจตใจ

ผไดรบผลกระทบ โดยมงเนนการใช “วคซนใจ” พรอมเขาสชวตวถใหม (New Normal)

- วคซนครอบครว (3 พลง: พลงบวก พลงยดหยน พลงรวมมอ) - วคซนชมชน/องคกร (4 สราง 2 ใช)

Page 17: แนวทางการฟื้นฟูจิตใจ ใน ... · 2020. 5. 8. · กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข 1

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข 14

ผรบผดชอบ กลมเปาหมาย กจกรรม/การดำเนนงาน เครองมอ/Intervention การตดตาม/ชองทาง

การรายงาน

รพช. หรอเทยบเทา

ระดบบคคล/ครอบครว

• ประชาชนทวไป

• ผถกกกตว (Quarantine) - ผถกกกกนทบาน - ผปวยตดเชอรกษาหายกลบบาน

• ผออนดอยเปราะบางทางสงคม เชน ผทมความบกพรองทางสตปญญาหรอทางจต คนพการ ผปวยโรคเรอรง ผมปญหาทางเศรษฐกจ อยางรนแรง นกโทษ เปนตน

• บคลากรทางการแพทยและสาธารณสข

ตดตามประเมนกลมเสยงท รพ.สต. สงตอ - แบบประเมนความเครยด (ST-5) - แบบคดกรองและประเมนโรคซมเศรา (2Q 9Q 8Q)

- ลงเยยมบาน - ตดตามในสถานพยาบาล/โรงพยาบาล - โทรศพท - application

รายงานผลการปฏบตงานให สสจ.

สำรวจ/ประเมนคดกรองสขภาพจต ไดแก ภาวะเครยด (Stress) ภาวะเหนอยลา หมดไฟ (Burnout) ในบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข การฆาตวตาย (Suicide) และโรคซมเศรา (Depression)

- แบบประเมนความเครยด (ST-5) - แบบคดกรองและประเมนโรคซมเศรา (2Q 9Q 8Q) - แบบประเมนภาวะเหนอยลาหมดไฟ (Burnout)

ตรวจวนจฉย บำบดรกษา และใหความชวยเหลอโดยการใหการปฐมพยาบาลจตใจเบองตนและใหคำปรกษาตามสภาพปญหา

- การปฐมพยาบาลทางดานจตใจ (PFA) - เทคนคการคลายเครยด - การประคบประคองจตใจ (Psycho Support) - การชวยเหลอทางจตใจในภาวะวกฤต (Crisis Intervention) - การใหการปรกษาเบองตน (Basic Counseling) - การดแลตามแนวปฏบต (Clinical Guideline) สำหรบภาวะซมเศรา และฆาตวตาย - วคซนใจ Resilience ความเขมแขงทางใจ " อด ฮด ส" - แหลงสนบสนนทางสงคม ฯลฯ

Page 18: แนวทางการฟื้นฟูจิตใจ ใน ... · 2020. 5. 8. · กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข 1

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข 15

ผรบผดชอบ กลมเปาหมาย กจกรรม/การดำเนนงาน เครองมอ/Intervention การตดตาม/ชองทาง

การรายงาน

สงตอตามระบบบรการสาธารณสข ถามภาวะเครยดสง ภาวะซมเศรา คดทำรายตนเองหรอนอนไมหลบ หงดหงดกาวราวรนแรง

จดทำขอมลกลมเสยงดานสขภาพจต ระดบชมชน/องคกร สรางความเขมแขงทางจตใจ และฟนฟจตใจ

ผไดรบผลกระทบ โดยมงเนนการใช “วคซนใจ” พรอมเขาสชวตวถใหม (New Normal)

- วคซนครอบครว (3 พลง: พลงบวก พลงยดหยน พลงรวมมอ) - วคซนชมชน/องคกร (4 สราง 2 ใช)

รพศ./รพท. หรอเทยบเทา

ระดบบคคล/ครอบครว

• ประชาชนทวไป

• ผถกกกตว (Quarantine) - ผถกกกกนทบาน - ผปวยตดเชอรกษาหายกลบบาน

• ผออนดอยเปราะบางทางสงคม เชน ผทมความบกพรองทางสต ปญญาหรอทางจต คนพการ ผปวยโรคเรอรง ผมปญหาทางเศรษฐกจอยางรนแรง นกโทษ เปนตน

• ผปวยโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) และญาต

คดกรอง ตรวจวนจฉย บำบดรกษา ในกลมทสงตอจาก รพช.

- แบบคดกรองและประเมนโรคซมเศรา (2Q 9Q 8Q)

- ลงเยยมบาน - ตดตามในสถานพยาบาล/โรงพยาบาล - โทรศพท - application

รายงานผลการปฏบตงานให สสจ.

สำรวจ/ประเมนคดกรองสขภาพจต ไดแก ภาวะเครยด (Stress) ภาวะเหนอยลา หมดไฟ (Burnout) การฆาตวตาย (Suicide) และโรคซมเศรา (Depression)

- แบบประเมนความเครยด (ST-5) - แบบคดกรองและประเมนโรคซมเศรา (2Q 9Q 8Q) - แบบประเมนภาวะเหนอยลาหมดไฟ (Burnout)

ใหบรการภาวะฉกเฉนดานจตเวชและ ใหการชวยเหลอโดยการใหการปรกษา และการบำบดอนๆ รวมทงการรบไวดแล ในกรณฉกเฉนตามระบบ

- การปฐมพยาบาลทางดานจตใจ (PFA) - การประคบประคองจตใจ (Psycho Support) - เทคนคการคลายเครยด - การใหการปรกษาเบองตน (Basic Counseling) - การชวยเหลอทางจตใจในภาวะวกฤต (Crisis Intervention)

Page 19: แนวทางการฟื้นฟูจิตใจ ใน ... · 2020. 5. 8. · กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข 1

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข 16

ผรบผดชอบ กลมเปาหมาย กจกรรม/การดำเนนงาน เครองมอ/Intervention การตดตาม/ชองทาง

การรายงาน

• บคลากรทางการแพทยและสาธารณสข

- การรกษา (Clinical Guideline) สำหรบ โรคจตเวชสำคญ ภาวะซมเศรา และฆาตวตาย - วคซนใจ Resilience ความเขมแขงทางใจ " อด ฮด ส" - แหลงสนบสนนทางสงคม ฯลฯ

สงตอหนวยบรการจตเวชเมออาการจตเวชรนแรง ยงยาก ซบซอนทไมสามารถดแลได

จดทำขอมลและตดตามกลมเสยงดานสขภาพจต

รายงานผลการปฏบตงาน ระดบชมชน/องคกร สรางความเขมแขงทางจตใจ และฟนฟจตใจ

ผไดรบผลกระทบ โดยมงเนนการใช “วคซนใจ” พรอมเขาสชวตวถใหม (New Normal)

- วคซนครอบครว (3 พลง: พลงบวก พลงยดหยน พลงรวมมอ) - วคซนชมชน/องคกร (4 สราง 2 ใช)

สสจ. ระดบชมชน/องคกร สนบสนนการดำเนนงานของพนท

- โทรศพท - Application

- รายงานผลการปฏบตงานสง ทม MCATT ในเขตสขภาพ/กระทรวงสาธารณสข

รวบรวมและจดทำฐานขอมล ตดตามและสนบสนนการดำเนนงานในพนท รายงานผลการปฏบตงาน เพอนำเสนอ War room จงหวด/กระทรวงสาธารณสข

Page 20: แนวทางการฟื้นฟูจิตใจ ใน ... · 2020. 5. 8. · กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข 1

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข 17

ผรบผดชอบ กลมเปาหมาย กจกรรม/การดำเนนงาน เครองมอ/Intervention การตดตาม/ชองทาง

การรายงาน

ทม MCATT กรมสขภาพจต

ระดบบคคล/ครอบครว

• ประชาชนทวไป

• ผถกกกตว (Quarantine) - ผถกกกกนทบาน - ผปวยตดเชอรกษาหายกลบบาน

• ผออนดอยเปราะบางทางสงคม เชน ผทมความบกพรองทางสต ปญญาหรอทางจต คนพการ ผปวยโรคเรอรง ผมปญหาทางเศรษฐกจอยางรนแรง นกโทษ เปนตน

• ผปวยโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) และญาต

• บคลากรทางการแพทยและสาธารณสข

ประเมน คดกรอง ตรวจวนจฉย บำบดรกษา ในกลมทสงตอ ผทไดรบการควบคม เพอสงเกตอาการในพนทควบคม และ กลมเสยงทมารบบรการทโรงพยาบาล

- แบบประเมนความเครยด (ST-5) - แบบคดกรองและประเมนโรคซมเศรา (2Q 9Q 8Q) - แบบประเมนภาวะเหนอยลาหมดไฟ (Burnout)

- ลงเยยมบาน - ตดตามในสถานพยาบาล /โรงพยาบาล - โทรศพท - Application

- รายงานผลการปฏบตงานสง กองบรหารระบบบรการสขภาพจต กรมสขภาพจต ใหบรการจตเวชฉกเฉนและใหการชวยเหลอ

โดยการใหการปรกษา และการบำบดอนๆ รวมทงการรบไวดแลในโรงพยาบาล

- การรกษา (Clinical Guideline) - การประคบประคองจตใจ (Psycho Support) - การใหการปรกษาในภาวะวกฤต (Crisis Counseling) - การชวยเหลอทางจตใจ (Crisis Intervention) - การทำจตบำบดรายบคคล เชน CBT, EMDR - เทคนคการคลายเครยด - วคซนใจ Resilience ความเขมแขงทางใจ " อด ฮด ส" - แหลงสนบสนนทางสงคม ฯลฯ

รบสงตอบรการจตเวชเฉพาะทาง / บรการ จตเวชรนแรง ยงยาก ซบซอน

พเลยง / เปนทปรกษา ทม MCATTในเขตสขภาพทรบผดชอบ และใหการสนบสนน ในกรณรองขอจากพนท

ตดตามการดำเนนงานในพนท

Page 21: แนวทางการฟื้นฟูจิตใจ ใน ... · 2020. 5. 8. · กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข 1

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข 18

ผรบผดชอบ กลมเปาหมาย กจกรรม/การดำเนนงาน เครองมอ/Intervention การตดตาม/ชองทาง

การรายงาน

จดทำฐานขอมล รายงานผลการปฏบตงานตามขนตอน เพอนำเสนอ War room กระทรวงสาธารณสข

ระดบชมชน/องคกร สนบสนน และผลกดนใหมการสรางความเขมแขงทางจตใจในระดบชมชน

- วคซนครอบครว (3 พลง: พลงบวก พลงยดหยน พลงรวมมอ) - วคซนชมชน/องคกร (4 สราง 2 ใช)

สนบสนน และเปนพเลยงในการบรณาการงานสงเสรมสขภาพจตตามกลมวย ในประเดน ความรอบรดานสขภาพจต (Mental Health Literacy) การเวนระยะหาง (Social Distancing but Still Connect) “ตวหาง แตใจหวง” และชวตวถใหม (New Normal)

Page 22: แนวทางการฟื้นฟูจิตใจ ใน ... · 2020. 5. 8. · กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข 1

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข 19

ภาคผนวก

Page 23: แนวทางการฟื้นฟูจิตใจ ใน ... · 2020. 5. 8. · กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข 1

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข 20

แบบประเมนความเครยด 5 ขอ (ST-5)

ใหประเมนอาการของทานในรอบ 2 สปดาหทผานมา (รวมทงวนน) โดยใหคะแนน 0 –3ทตรงกบความรสกของทาน

คะแนน 0 หมายถง แทบไมม

คะแนน 1 หมายถง เปนบางครง

คะแนน 2 หมายถง บอยครง

คะแนน 3 หมายถง เปนประจำ

ขอท อาการหรอความรสกทเกดขนในระยะ 2-4 สปดาหทผานมา คะแนน

0 1 2 3 1 มปญหาการนอน นอนไมหลบ หรอนอนมาก 2 มสมาธนอยลง 3 หงดหงด กระวนกระวาย วาวนใจ 4 รสกเบอหนาย เซง 5 ไมอยากพบปะผคน

รวมคะแนน

การแปลผล

คะแนน 0 - 4 เครยดเลกนอย

คะแนน 5 - 7 เครยดปานกลาง

คะแนน 8 – 9 เครยดมาก

คะแนน 10 - 15 เครยดมากทสด

ระดบความเครยดมากขนไป ถอวามความเสยง

เครองมอการประเมน/คดกรองภาวะสขภาพจต

Page 24: แนวทางการฟื้นฟูจิตใจ ใน ... · 2020. 5. 8. · กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข 1

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข 21

คำแนะนำ 1. เครยดนอย เปนความเครยดในชวตประจำวน ซงแตละคนสามารถปรบตวไดเองไม เกดปญหา

สขภาพของตนเอง และทนยงสามารถชวยดแลบคคลอนๆ ในครอบครวและชมชนไดดวย 2. เครยดปานกลาง ในภาวะวกฤตหรอภยพบตบคคลตองเตรยมพรอมในการจดการกบปญหาตางๆ

จนทำใหเกดความเครยดเพมขนในระดบปานกลาง ซงยงถอวาเปนปกตเพราะทำใหเกดความกระตอรอรน ในการเผชญปญหา

3. เครยดมาก ในภาวะวกฤตหรอภยพบตตางๆ อาจทำใหเกดการตอบสนองทรนแรงขนชวคราว ซงมกจะลดมาเปนปกตหลงเหตการณ อยางไรกตามทานควรมการจดการกบความเครยดดงตอไปน

- การฝกการหายใจคลายเครยด

- การพดคยกบคนใกลชด การสวดมนตไหวพระ การชวยเหลอผอนทประสบปญหาจะชวยใหความเครยดลดลง

- การมความหวงวา เราจะฝาฟนอปสรรคหรอปญหาครงนไปไดและมองเหนดานบวก เชน อยางนอยกยงรกษาชวตไวได มคนเหนใจและมการชวยเหลอจากฝายตางๆ

- มองขามความขดแยงเกาๆ ในอดตและรวมตวกนชวยใหชมชนผานวกฤตไปได - ภายใน 2 สปดาห ทานควรไปพบบคลากรสขภาพจตเพอประเมนซำวาความเครยดลดลง

หรอไม เพราะความเครยดทมากและตอเนองอาจนำไปสโรควตกกงวล ภาวะซมเศรา และเสยงตอการฆาตวตายได ซงจะตองไดรบการรกษาจากบคลากรสขภาพจตหรอแพทย

4. เครยดมากทสด เปนความเครยดทรนแรงซงสงผลกระทบตอภาวะรางกาย ทำใหออนแอ เจบปวยงายและตอภาวะจตใจ จนอาจทำใหเกดโรควตกกงวล ภาวะซมเศรา และเสยงตอการฆาตวตายจะตองไดรบการรกษาจากบคลากรสขภาพจตหรอแพทยทนท และไดรบการดแลตอเนองไปอก 3-6 เดอน

Page 25: แนวทางการฟื้นฟูจิตใจ ใน ... · 2020. 5. 8. · กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข 1

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข 22

แบบคดกรองโรคซมเศรา

แบบคดกรองโรคซมเศราดวย 2 คำถาม (2Q) คำถาม ไมใช ใช

1. ใน 2 สปดาหทผานมา รวมวนน ทานรสกหดห เศรา หรอทอแทสนหวง หรอไม 0 1 2. ใน 2 สปดาหทผานมา รวมวนน ทานรสกเบอ ทำอะไรกไมเพลดเพลน หรอไม 0 1 การแปลผล หมายเหต สำหรบอสม. ถาคำตอบ ไมใช ทง 2 คำถาม ใหถามคดกรองภาวะเสยงตอการฆาตวตาย 1 ขอ (9Q ขอ 9)

ถาคำตอบ ม ใหถามคำถามภาวะเสยงตอการฆาตวตาย 1 ขอ ใหสงตอประเมนความเสยงฆาตวตาย 8Q

จากแบบคดกรองโรคซมเศราดวย 2 คำถาม (2Q) ถาคำตอบ ม ขอใดขอหนงหรอทง 2 ขอ (มอาการใดๆ ในคำถามท 1 และ 2) หมายถง“เปนผมความเสยง” หรอ “มแนวโนมทจะเปนโรคซมเศร า” ใหสงตอโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบล (รพ.สต.)

แบบคดกรองโรคซมเศราดวย 9 คำถาม (9Q) ในชวง 2 สปดาหทผานมารวมทงวนน

ทานมอาการเหลาน บอยแคไหน ไมม เลย

เปนบางวน 1-7 วน

เปนบอย > 7 วน

เปน ทกวน

1. เบอ ไมสนใจอยากทำอะไร 0 1 2 3 2. ไมสบายใจ ซมเศรา ทอแท 0 1 2 3 3. หลบยาก หรอหลบๆ ตนๆ หรอหลบมากไป 0 1 2 3 4. เหนอยงาย หรอไมคอยมแรง 0 1 2 3 5. เบออาหาร หรอกนมากเกนไป 0 1 2 3 6. รสกไมดกบตวเอง คดวาตวเองลมเหลว หรอครอบครวผดหวง 0 1 2 3 7. สมาธไมด เวลาทำอะไร เชน ดโทรทศน ฟงวทย หรอทำงานทตองใชความตงใจ

0 1 2 3

8. พดชา ทำอะไรชาลง จนคนอนสงเกตเหนได หรอ กระสบกระสายไมสามารถอยนงไดเหมอนทเคยเปน

0 1 2 3

9. คดทำรายตนเอง หรอคดวาถาตายไปคงจะด 0 1 2 3 รวมคะแนน

***หมายเหต คะแนน 9Q ≥ 7 ใหประเมนการฆาตวตายและสงพบแพทย

คำถาม ไมม ม 1. ใน 2 สปดาหทผานมา ทานคดทำรายตนเอง หรอคดวาถาตายไปคงจะด 0 1

Page 26: แนวทางการฟื้นฟูจิตใจ ใน ... · 2020. 5. 8. · กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข 1

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข 23

แบบประเมนความเสยงฆาตวตาย 8 คำถาม (8Q)

ลำดบคำถาม

ระยะเวลา คำถาม ไมม ม

1. ใน

ชวง 1

เดอน

ทผาน

มารว

มวนน

คดอยากตาย หรอ คดวาตายไปจะดกวา 0 1

2. อยากทำรายตวเอง หรอ ทำใหตวเองบาดเจบ 0 2 3. คดเกยวกบการฆาตวตาย 0 6 (ถาตอบวาคดเกยวกบฆาตวตายใหถามตอ) ... ทานสามารถ

ควบคมความอยากฆาตวตายททานคดอยนนไดหรอไม หรอ บอกไดไหมวาคงจะไมทำตามความคดนนในขณะน

ได 0

ไมได 8

4. มแผนการทจะฆาตวตาย 0 8 5. ไดเตรยมการทจะทำรายตนเองหรอเตรยมการจะฆาตวตาย

โดยตงใจวาจะใหตายจรง ๆ 0 9

6. ไดทำใหตนเองบาดเจบแตไมตงใจทจะทำใหเสยชวต 0 4 7. ไดพยายามฆาตวตายโดยคาดหวง/ตงใจทจะใหตาย 0 10 8. ตลอดชวต

ทผานมา ทานเคยพยายามฆาตวตาย 0 4

คะแนนรวมทงหมด

คะแนนรวม การแปลผล 0 ไมมแนวโนมฆาตวตายในปจจบน

1-8 มแนวโนมทจะฆาตวตายในปจจบน ระดบนอย 9-16 มแนวโนมทจะฆาตวตายในปจจบน ระดบปานกลาง ≥ 17 มแนวโนมทจะฆาตวตายในปจจบน ระดบรนแรง

ถาคะแนน 8Q ≥ 17 สงตอโรงพยาบาลมจตแพทยดวน

แบบประเมนภาวะเหนอยลา หมดไฟ (Burnout)

ในชวง 1 สปดาหทผานมา ทานมความเหนอยลาทางอารมณ รส กหมดพลง หมดหวง สญเสยพลงงานทางจตใจหรอไม

1. แทบไมม 2. เปนบางครง 3. บอยครง 4. เปนประจำ

การแปลผล เสยง = 3 คะแนนขนไป

Page 27: แนวทางการฟื้นฟูจิตใจ ใน ... · 2020. 5. 8. · กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข 1

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข 24

แหลงสนบสนนขอมลออนไลนตางๆ ในเรองการดแลจตใจตนเองทจำเปนเกยวของกบโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ) ใน 4 ประเดน (SBSD) มดงน

1. ภาวะเครยด (Stress) 1.1 นองสายดวนสขภาพจต แชทบอทประเมนความเครยดID Line : @147nzgad

1.2 แบบประเมนความเครยด ST-5 https://www.dmh.go.th/test/qtest5/

2. ภาวะเหนอยลาหมดไฟ (Burnout) หรอ https://bit.ly/35dciw0

3. ฆาตวตาย(Suicide)

4. โรคซมเศราDepression)

แหลงสนบสนนขอมลรปแบบออนไลน (Link Technology and Intervention)

Page 28: แนวทางการฟื้นฟูจิตใจ ใน ... · 2020. 5. 8. · กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข 1

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข 25

Page 29: แนวทางการฟื้นฟูจิตใจ ใน ... · 2020. 5. 8. · กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข 1

แนวทางการฟนฟจตใจในสถานการณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 ( (COVID-19)

(Combat 4th Wave of COVID-19 : C4)