งานวชาการรบใชสงคมและต าแหนงทางวชาการ

ปยะวต บญ-หลงสถาบนคลงสมองของชาต

วจย

2

หลกคด “วชาการเพอสงคม”

การเรยนการสอน

บรการ“โจทย”จากสงคม

1.“ผล”ตอสงคม

กระบวนการมสวนรวม

2. “ผล”ตอวงการวชาการ

“วชาการรบใชสงคม”

วจย

3

หลกคด “วชาการเพอสงคม”

การเรยนการสอน

บรการ“โจทย”จากสงคม

1.“ผล”ตอสงคม

กระบวนการมสวนรวม

2. “ผล”ตอการเรยนร

“วชาการรบใชสงคม”

“การเรยนการสอนทผกพนกบสงคม(Socially-engaged Pedagogy)”

“ท านามใหเทยง”

1. “วชาการเพอสงคม” (socially-engaged scholarship)– เปนวชาการเชงประยกต (วจย/บรการวชาการ ท าโดยมหาวทยาลย เพอผใชภายนอกมหาวทยาลย)

2. “วชาการรบใชสงคม”– ผลงานเพอขอก าหนดต าแหนงทางวชาการ (ก.พ.อ.)

– มเกณฑ 7 ขอ

3. “บรการวชาการ” – การใชความรความเชยวชาญของมหาวทยาลย ในการแกปญหาของชมชนหรอสงคมภายนอกมหาวทยาลย

– เปนความสมพนธแบบ “ผใหบรการ” กบ ”ผใชบรการ”

“งานวชาการเพอสงคม”“งานวจย” และ “งานบรการวชาการ”

Activity

Methodology

Goalแกปญหาของผใช และตอบขอสงสย

ทางวชาการ

งานวจย

กจกรรม กจกรรม

งานบรการวชาการ

กจกรรม

การสรางผลงานวชาการรบใชสงคมการตงโจทย

-โจทยของชมชน (แกปญหา)

-โจทยของนกวชาการ (สงสย)

-โจทยของ stakeholders อนๆ

กระบวน

การท

า -อยางมสวนรวม

-ไดรบการยอมรบ

- ยดถอ Methodology อนใดอนหนง

การสรป/เขยน -เพอตอบโจทย

ทตงไว

-โดยมหลกฐานยนยน (การเปลยนแปลง)

-โดยมหลกคด/ทฤษฎอธบาย (งานวชาการ)

ความแตกตางจาก “วชาการแบบเดม”

Basic

Research

Applied Research

Translational Research

Product or process

“ผลตอวงการวชาการ” “ผลตอผใช”

Publ. Publ. Publ.

“วชาการเพอสงคม”

Basic

Research ในสาขาวชา

Applied Research ใน

สาขาวชา

งานวชาการรบใชสงคม

โจทยในพนท

“ผลตอวงการวชาการ” “ผลตอผใช”

Publ. แกปญหา

ตอบขอสงสย

Publ.

วชาการเพอสงคม

โจทยจากสถานการณจรง

ผใชมสวนรวมคดรวมท า

เวลา-คาใชจายพอเหมาะ

ปญหาถกคลคลาย

ตอยอดดวยสาขาวชาอนๆ

ขยายผลไปสผใชอนๆ

วชาการแบบเดม

ความใหมของโจทย

วธการตามแบบแผน

เวลา-คาใชจายตามแหลงทน

ผลท าซ าได

ลงลกในสาขาวชาเดม

ถกอางองโดยนกวชาการ

9

“กระบวนทศน” ทแตกตาง

โครงการผาฝายยอมสธรรมชาต พะเยา

• ปญหา : ผาฝายยอมสธรรมชาต ขายได แตสไมแนนอน ไมสม าเสมอ และไมตดคงทน

• งานวชาการ : พฒนากระบวนการยอม เทคนคการยอม การดดซบส (ไคโตซาน ถวเหลอง) เพมสจากวตถดบตามธรรมชาตอนๆ (แกนไมฝาง เปลอกตนมะมวง ใบสก)

• งานวชาการ : การออกแบบลาย • งานวชาการ : การบรหารจดการกลมทอผา• งานวชาการ : การปลกฝายพนเมองทมสในตวอยแลว• งานวชาการ : ศนยการเรยนรผาทอไทลอ บานทงมอก KM

Design

Management

เกษตร

เคม

Methodology ของงานวชาการรบใชสงคม

โจทยจากชมชนParticipatory

Action Research (PAR)

Knowledge

& Changes

D1

R2

D2

etc.

R1

ทมา

• Methodology = Method + World view

• PAR เกดขนในสมย 1970s (counter-culture, แสวงหาความหมายใหม)

• ปรชญาเบองหลง :“หลดจากความคดเดม (อาณานคม) และทฤษฎเดม(นกวชาการเปนคณพอรด”

• เปาหมาย : “ความเปลยนแปลงในสงคม (social change)”

• “เพอใหชมชนรจกวเคราะหตวเอง หาทางออกดวยตวเอง”

• Keywords : “Change” & “Participation”

• ไมใชเพยงแตสรางความร

12

ปรชญาของงานวชาการเพอสงคม/รบใชสงคม

งานวจยแบบเดม :

1. สรางความรสสากล /contribute สองคความรของมนษยชาต -> “knowledge agenda”

งานวชาการเพอสงคม/รบใชสงคม :

1. ชวยเหลอผดอยโอกาส เพมคณภาพชวต ลดความเหลอมล า “social agenda”

2. สรางความภมใจ ความหมายใหกบชวตของผท า “values agenda”?

3. ถายทอดตอคนรนตอไป “cultural agenda”

A A’

มหาวทยาลย

“Academic ” “Participatory Action Research ”

“Community-based Research”

บทบาทของนกวชาการในงานน

D

E

ชมชนKnowledge Transfer

บทบาทของนกวชาการ vs. บทบาทของชมชน

TechnologyTransfer

PAR CBR

นกวชาการ

ชมชน

รปแบบของผลงานวชาการรบใชสงคม

ใหจดท าเปนเอกสาร ทประกอบดวยเนอหาดงตอไปน

1. สถานการณกอนการเปลยนแปลง

2. การมสวนรวมและการยอมรบของกลมเปาหมาย

3. กระบวนการทท าใหเกดการเปลยนแปลง

4. ความรความเชยวชาญทใช

5. การประเมนผลลพธทเกดขนจากการเปลยนแปลงนน

6. การคาดการณสงทจะตามมา

7. แนวทางการตดตามและธ ารงรกษา

Baseline data

เทคโนโลยใหม วธการใหม

ดานผใช และดานวชาการของสาขา

น าเขาระบบ/องคกร สรางกลม สรางคนรนใหม

การขอก าหนดต าแหนงทางวชาการดวยผลงานวชาการรบใชสงคม

17

ผศ. รศ. ศ.

การสอนผลงานวชาการ

ผลงานวจยผลงานวชาการ

ลกษณะอน

ผลงานวชาการรบใช

สงคม

ต ารา หนงสอ

การขอก าหนดต าแหนงทางวชาการดวยผลงานวชาการรบใชสงคม

1. วธด าเนนการ (procedure)

– ใชวธเดยวกนกบการขอต าแหนงวชาการปกต

–ไมถอวาเปนการเปลยนสาขา

2. ตวผลงาน

• จดท าเปนเอกสาร + สอชนดอนๆ

• การมสวนรวม ไมคดเปนรอยละ แตใหระบบทบาท

3. การเผยแพร

• เผยแพรอยางกวางขวาง โดยประจกษตอสาธารณะ (ผานงานนทรรศการ การน าเสนอ สอมวลชน ฯลฯ)

18

จดออนทพบในบทความวชาการรบใชสงคม

• การอธบายสถานการณกอนการเปลยนแปลง ไมชดเจน ไมเฉพาะเจาะจง (กบกลมเปาหมายหรอพนท)

• กระบวนการและเครองมอทใช ไมมเหตผลทมา และหลงจากท าแลวไมมการวเคราะหวาเหตใดจงประสบความส าเรจ/ไมส าเรจ กบกลมเปาหมายน หรอพนทน

• ความรความเชยวชาญทใช ไมชดเจนหรอไมหนกแนนพอ

• ผลการเปลยนแปลงทเกดขน ไมชดเจนหรอไมมหลกฐานยนยน

• ไมมมาตรการทจะท าใหการเปลยนแปลงนนคงอยตอเนอง

19

การเผยแพร

-วารสาร-Proceedings-หนงสอรวมบทความ(ทม peer review จากตางสถาบน)

20

บทบาทของมหาวทยาลยในการสรางผลงานวชาการรบใชสงคม

และการขอก าหนดต าแหนงทางวชาการ

1. อนญาตใหออกไปท างาน

2. ตรวจสอบการมอยจรงของผลงานวชาการรบใช

สงคม และรบรองการใชประโยชน (หากจ าเปน)

3. อาจแตงตงผทรงคณวฒดานชมชนรวมพจารณาผลงานไดอก 2 คน

4. เตรยมขอมลชมชน /ประสานงานกบชมชน/ หาพเลยงใหนกวจย/ พฒนากลไกกลาง

5. สนบสนนการท างาน/การประสานกบหนวยงาน/การเผยแพรผลงาน/น าเสนอในตางประเทศ

สถานภาพปจจบน

ของผลงานวชาการเพอสงคม/รบใชสงคม

1. นกวจย และทนวจย : มอยบางแลว

2. นโยบายและการสนบสนนของมหาวทยาลย : มหลายแหง

3. การขอก าหนดต าแหนง : ก าลงอยระหวางการ process

4. ตวอยาง

• กรณศกษา Engagement Cases 50 กรณ

• หนงสอ “งานวชาการเพอสงคม : หลกการและวธการ”

5. การประชมวชาการ Engagement Thailand ครงท 3 : 6-8 กรกฏาคม 2559 โดย มทส.

6. การประชมพฒนาเกณฑการประเมนคณภาพ และการท าความเขาใจกบผทรงคณวฒ (10 สค.59)

7. รางตวชวดมหาวทยาลย ดาน engagement ( สมมนา 2 มย. 59)

8. ความสนใจจากตางประเทศ (USM, Engagement Australia)

http://www.umultirank.org/assets/sunburst_indicators.pdf

แนวทาง

1. ตวชวดตามแนวทางของ QS, THE และอนๆ

– ส าหรบมหาวทยาลย และสาขาวชาทเนนการวจยวชาการ

2. ตวชวดตามแนวทางของ U-multirank

– ส าหรบมหาวทยาลยทมภารกจอนทแตกตางกนออกไป เลอกเนนตามมตทตองการ

3. ตวชวดทจะพฒนาเพมเตมใหเหมาะสมกบประเทศไทย

– เชน ดานการพฒนาทองถน งานวชาการรบใชสงคม งานวชาการเพออตสาหกรรม งานนวตกรรมทางศลปวฒนธรรม งานวชาการเพอพฒนาการเรยนการสอน เปนตน

• เสนอแนะมาตรการสนบสนนทตรงตามภารกจและศกยภาพของมหาวทยาลยแตละกลม

การวางแผนงานวชาการรบใชสงคม

• Review สถานการณและทมาของปญหาทจะวจย (Research Problem)

• ขอบเขตของงาน (“ชมชน” หรอ “พนท” – “unit”)

– เพอจะวดความเปลยนแปลงในภายหลง

• วตถประสงค (Objective) และค าถามวจย (Research Question)

• วธการ – กจกรรม – แผนงาน – งบประมาณ

• สงทจะไดเมอส นสดโครงการ (Deliverables)

• ความถนด/ความเชยวชาญของผวจย

25

1. การตงโจทย : ปญหาทมกพบ

• เรมงาน “มอเปลา” ไมรอะไรเลยเกยวกบเรองนน/ชมชนนน หรอในทอนทเกยวของกน

• เรองใหญหรอเลกเกนไป ไมสงผลตอการเปลยนแปลง (ปญหาเรอง “ขอบเขต” หรอ “unit” )

• โจทยไมเปน action

• มทางเลอกอนทดกวา (แตไมเลอก)

• วตถประสงค – วธการ – กจกรรมทจะท า ไมสมพนธกน (วธการเลก/วตถประสงคใหญ)

• ผลทคาดวาจะไดรบเมอท าส าเรจเปนนามธรรม ไมสามารถวดการเปลยนแปลงได

26

ปญหา : “ความไมนาสนใจ” ของโจทย

• เปนเรองพนๆ มคนท ามาแลวมาก (ไมมโจทยใหม /

กลมเปาหมายใหม หรอวธการใหม ฯลฯ)

28

โจทยใหม/ วธการเกา

โจทยใหม/ วธการใหม

โจทยเกา/ วธการเกา

โจทยเกา/ วธการใหม

โจทยใหม

โจทยเกา

วธการใหมวธการเกา

2. กระบวนการท า : ปญหาทมกพบ

• ไมมสวนรวมอยางแขงขน (active participation)

• ไมมพเลยงทมประสบการณ

• นกวจยหางเหนกบชมชน

• เรงรบ แผนงาน”คบ” ตองท างานแขงกบเวลา

• ชมชนไมยอมรบ ไดขอมลไมด ไมไดสรางคน

• ไมเกดผลความเปลยนแปลง/ ไมยงยน

29

3. การสรป/เขยน : ปญหาทมกพบ

• ไมรวธการเขยน เขยนไมเปนระบบ วางโครงสรางของบทความไมเปน เขยนภาษาไทยไมเปน

• ไมมทฤษฎหลกประกอบการเขยน

– PAR

– ทฤษฎเสรม (Technology Adoption, etc.)

• ไมมเวลาเขยน/ขเกยจเขยน

30

ทฤษฎเสรม : Technology Adoption

โจทยจากชมชน Technology Transfer

Solution & Adoption

ความรความเชยวชาญทใช (+ PAR)

“How Change Happens” (Krznaric, 2007)• ประวตศาสตร (why?)

– Actors/structures, above/below, internal/external

• รฐศาสตร– ฝายบรหาร/กลไกรฐ/อปท./กฎหมาย/ความมนคง, sequences/path

analysis, สงคมอปถมภ/คอรปชน, ความเหลอมล า

• สงคมวทยา– ผน า/แกนน า, ขบวนการประชาชน,ประชาสงคม, สหกรณ, NGO, ส านก/

วฒนธรรม

• บรหาร/วทยาการจดการ– Learning organizations/systems thinking, change

management/positive reinforcement/comfort zones, leadership

• เศรษฐศาสตร– Rational choice/self-interest, free market, behavioral economics

• Others – Tipping points 32

“ทนเดม”

ภมปญญาทองถน ความรวชาการ

โจทยของชมชน

รวมปฏบตการ

สรปผล

“ความเปลยนแปลง”

ภมปญญาทองถนทพฒนาเพมขน

ความรเชงวชาการทปรบใหเหมาะสมกบบรบท

โจทยของชมชน

ทดลองปฏบตการ

ทบทวนผล

ผลงานวชาการเพอพฒนาการเรยนการสอน

โจทยจากชมชน Experiential Learning?

Learning Outcome

สมมนา “Socially-engaged Pedagogy (SeP)” 25 กค. 59

- critical thinking- problem-solving skill- communication skill- understanding diversity- etc.