วิทยาลัยนอร์ทเทิร์น – รับสมัคร...
TRANSCRIPT
การเรยนรตลอดชวตของผสงอายในเขตเทศบาลตำาบลตะเคยนเตย
อำาเภอบางละมง จงหวดชลบรLonglife learning for elderly in Takhiantia Municipal District
Banglamung District, Chonburi Province.พทกษ ทองสข 1 ภาสกรณ วฒนพฤกษ2 สกญญา โพยนอก 3 ดวงรตน เหลองออน 4
สวภา บญอไร 5 และประวทย ทองไชย 6
PITARK THONGSOOK1PASAKORN WATANAPRUK2SUKANYA POYNOK4DUANGRAT LUANGON4SUWAPHA
BOONURAI5ANDPRAWIT TONGCHAI6
บทคดยอ
การวจยนมวตถประสงคเพอ 1) ศกษารปแบบการเรยนรตลอดชวตและแหลงสนบสนนการเรยนรของผสงอายในเขตเทศบาลตำาบลตะเคยนเตย อำาเภอบางละมง จงหวดชลบร และ 2) ศกษาความตองการเรยนรตลอดชวตของผสงอายในเขตเทศบาลตำาบลตะเคยนเตย อำาเภอบางละมง จงหวดชลบร โดยใชรปแบบการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) ทำาการเกบรวบรวมขอมลดวยวธการสมภาษณเชงลก สนทนากลม สงเกตแบบไมมสวนรวมและจดบนทกขอมลจ กลมผใหขอมล คอ ผสงอายทมอาย 60 ปขนไปทขนทะเบยนผสงอายกบศนยบรการผสงอายในเขตเทศบาลตำาบลตะเคยนเตย อำาเภอบาละมง จงหวดชลบร และผมสวนเกยวของกบผสงอาย จำานวน 13 คน วเคราะหขอมลโดยการวเคราะหเนอหาและการบรรยายเชงพรรณนา ผลการวจย พบวา รปแบบการเรยนรของผสงอายในปจจบนมการเรยนรจากแหลงตางๆ ไดแก 1) เรยนรจากการรวมปฏบตงานกบทมบคลากรดานสขภาพ 2) เรยนรจากการเขา
2
รวมประชมหรออบรม 3) เรยนรจากการสอนของกลมอาสาสมครสาธารณสขประจำาหมบาน 4) เรยนรจากการลงมอปฏบตการดแลผปวย 5) เรยนรจากนวตกรรมสอประชาสมพนธ 6) เรยนรจากญาต เพอนบาน หรอกลมแมบาน 7) เรยนรจากวฒนธรรมพนบาน โดยไดรบการสนบสนนจากภาครฐและครอบครวสวนความตองการการเรยนรตลอดชวตของผสงอาย ไดแก 1) การเรยนรวธการดแลสขภาพตนเองแบบการแพทยทางเลอก 2) การเรยนรเรองการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ และ 3) เรยนรเรองสวสดการและสทธประโยชน
คำาสำาคญ: ผสงอาย การเรยนรตลอดชวต การดแลสขภาพตนเอง
ABSTRACTResearch of Long live learning for elderly in
Takhiantia Banglamung Chonburi province with the objective as follows 1) to study the problem and the need for Long life learning for elderly in Takhiantia Municipal District Banglamung District, Chonburi Province.and 2) to study the Long life learning format for elderly in Takhiantia Municipal District Banglamung District, Chonburi Province. This research uses qualitative research methods data collection methods with in-depth interviews, discussion groups. Observation is not shared and record data with the elderly group is aged 60 years old or older who are registered with the elderly, elderly service center in the Takhiantia Municipal District Banglamung District,Chonburi Province and those is involved with elderly. Data analysis by
3
analyzing the content and descriptive. The research found that Long Life Learning Model of the elderly: The current that the knowledge can be learned from following sources: 1) Learn from working together with in a healthcare team. 2) Learn from attend the meeting or training. 3) Learn from teaching of the Public health group. 4) Learn from practice to caring patients. 5) Learn from the Innovation and the public relations media. 6) Learn from the relatives, the neighborhood and the housewife groups. 7) Learning from the folk culture. As well as have supported by the Government and family, Demand for Long Life Learning among of the elderly: 1) Learning about the method healthcare itself. 2) Learning about the method adjusts to change behaviors heath. 3) Learning about the knowledge of welfare and benefits that the elderly should.Keywords: ELDERLY LONGLIVELEARNING SELFCARE1 ผเชยวชาญการพยาบาลขนสง โรงพยาบาลสมเดจพระนางเจาสรกต email: [email protected] โทร.081-68704052 นสตระดบปรญญาเอก วทยาลยวทยาการวจยและวทยาการปญญา มหาวทยาลยบรพา email: [email protected] โทร.081-72385923 พยาบาลวชาชพชำานาญการ โรงพยาบาลชลประทาน email: [email protected] โทร.095-48919914 นสตระดบปรญญาเอก วทยาลยวทยาการวจยและวทยาการปญญา มหาวทยาลยบรพา email: [email protected] โทร.061-48039105 คร โรงเรยนบานหนองเสอชาง สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาชลบร เขต 1 email: [email protected] โทร.086-62997696 อาจารย วททยาลยวทยาการวจยและวทยาการปญญา มหาวทยาลยบรพา email: [email protected] โทร.086-3139663
4
บทนำา
ปจจบนสงคมไทยกำาลงเผชญกบการเปลยนแปลงโครงสรางทางประชากรอยางมากและรวดเรว การเปลยนผานทางประชากรภาวะการเกดสงตายสงมาสการเกดตำาตายตำา ทำาใหสงคมไทยเปลยนจากสงคมเยาววยเขาสสงคมผสงอาย ซงกอใหเกดปญหาสำาคญจากการเปนสงคมผสงอายตามมา การเปนสงคมผสงอาย (Aging Society) คอ การทมจำานวนผสงอายหรอประชากรทมอาย 60 ปบรบรณขนไป เพมขนสงมากกวารอยละ 10 ของประชากรทงหมด ในขณะทวยเดกและวยแรงงานลดลงเรอย ๆ (สำานกสถตสงคม, 2557) ซงการสำารวจขอมลประชากรผสงอายในประเทศไทย พ.ศ. 2557 (ครงท 5) พบวา ผสงอายเพมขนเปนรอยละ 14.9 ของประชากรทงหมด ในทำานองเดยวกนภาพรวมผสงอายของจงหวดชลบรกมแนวโนมเพมขนอยางตอเนองเชนเดยวกน ซงจากการสำารวจประชากรผสงอายและดชนการสงงวย พ.ศ. 2556 จงหวดชลบรมประชากรผสงอายจำานวน 153,361 คน คดเปนรอยละ 52.39 ดชนความรนแรงเปนลำาดบท 6 ของประเทศ (สำานกงานปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย, 2557)
จากการเพมขนของผสงอายดงกลาวสงผลกระทบในดานตาง ไดแก ผลกระทบทางดานจตใจ ซงเกดจากความเสอมโทรมของรางกายทเสอมโทรม มโรคภยตาง ๆ เชน โรคสมองเสอม โรคหลอดเลอดสมอง ทำาใหสภาพจตใจและอารมณของผสงอายเสอมถอยลง ซงสำาหรบปญหาดานสขภาพของผสงอายเปนเองทมความสำาคญอยางยงกบผสงอาย ปญหาทางดานสงคม ผสงอายอาจจะไมไดรบการยกยองจากสงคมเหมอนเดม การปรบตวไมไดตอสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไปตามยคสมย ปญหาครอบครว คอ การไมไดรบการดแลและการใหความอบอนจากลกหลานทตองไปทำางานนอกบาน
5
ปญหาดานความร ผสงอายไมมโอกาสไดรบความรเพอการพฒนาตนเองใหเหมาะสมกบวย และสงคมทเปลยนแปลงไปนน โดยแนวทางในการรองรบกบปญหาดงกลาวรฐบาลไดระบไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ป พ.ศ. 2550 และในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 ในเรองของการพฒนา คน โดยมเปาหมายทจะพฒนากลมผสงอายดวย สวนใน“ ”พระราชบญญตการศกษาแหงชาต ป พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 และ (ฉบบท 3) พ.ศ. 2553 ไดระบความสำาคญของการใหการศกษาและการเรยนรตลอดชวตของบคคลอยางตอเนอง ตงแตวยเดกจนถงผสงอายโดยการประสานความรวมกนนของการศกษาในระบบ นอกระบบและตามอธยาศย ขณะเดยวกนแผนพฒนาผสงอายแหงชาตฉบบท 1 และฉบบท 2 และในพระราชบญญตผสงอายป พ.ศ 2546 ตลอดจนปฏญญาผสงอายไทย พ.ศ. 2542 ขอท 3 ทกลาววา ผสงอายควรไดรบโอกาสทางการศกษา เรยนรและพฒนาศกยภาพของตนอยางตอเนอง เขาถงขอมลขาวสารและบรการทางสงคมอนเปนประโยชนตอการดำารงชวต เขาใจถงความเปลยนแปลงของสงคมรอบดานเพอสามารถปรบบทบาทของตนเองใหสมวย ขอท 4 กลาววา ผสงอายควรไดถายทอดความร และประสบการณใหสงคม มโอกาสไดทำางานทเหมาะสมกบวยตามความสมครใจ โดยไดรบคาตอบแทนทเปนธรรม เพอใหเกดความภาคภมใจและเหนชวตมคณคาและขอท 6 ทกลาววา ผสงอายควรไดมบทบาทและสวนรวมในกจกรรมของครอบครว ชมชนและสงคม โดยเฉพาะการรวมกลมเพอแลกเปลยน เรยนร และความเขาใจอนดระหวางผสงอายดวยกนและกบบคคลทกวย (แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 พ.ศ. 2454-2564) สอดคลองกบ (มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2557) ในการเตรยมความพรอมการเขาสสงคมผสงอายควรจะรวมมอกนทงภาครฐและเอกชนตงแตระดบ
6
บคคล ชมชนและประเทศ โดยเฉพาะการรวมกนกระตนเพอใหตระหนกถงความสำาคญของการกาวเขาสสงคมผสงอาย สรางความรสกทดตอตนเอง ตระหนกในคณคาของตนเองทมตอบคคลอน การใชชวตในบนปลาย การจดกจกรรมเผยแพรความรทางดานสขภาพอนามยของผสงอาย การปรบตวทางดานสงคมและจตใจ เพอไมใหรสกวาตนเองไรคณคาและเปนภาระกบสงคมเพอสรางความภาคภมใจใหกบผสงอาย
จากนโยบายระดบชาตสะทอนใหเหนความสำาคญและกรอบนโยบายในการจดการศกษาตลอดชวตของผสงอาย ซงแนวคดการจดการการเรยนรตลอดชวต (Long life learning) เปนแนวคดการจดการเรยนรทใหผเรยนพงตนเองและไมแยกหางจากวถชวต เรยนรไดทกเพศ ทกวย ทกชมชน มงเนนการนำาคณคา และการสรางคณคาดานตาง ๆ ของผสงอายมาใชเปนการสรางความรใหมจากการแลกเปลยนซงกนและกน เพอนำาเปนสการเปนผสงอายทมศกยภาพและคณภาพชวตทด เนอหาการเรยนรของผสงอายนนควรตอบสนองความตองการของผสงอาย โดยคำานงถงความสามารถในการเรยนรของผสงอาย และสามารถนำาความรทไดไปประยกตไดในสถานการณจรง ไดแก ดานสขภาพอนามย ดานการปรบตวทางสงคมจตใจ ดานเศรษฐกจ ดานการออม ดานการเรยนร และดานสทธของผสงอายตามกฎหมาย (ระว สจจโสภณ, 2556) ลกษณะการเรยนรตลอดชวตของผสงอายอาจจดในรปแบบบรณาการอยางหลากหลาย เนนการแลกเปลยนเรยนรดวยกนอยางไมเปนทางการ กจกรรมสวนใหญอาจอยในรปแบบนนทนาการ การหตถกรรม การอบรมใหความรเกยวกบการดแลสขภาพรางกายและจตใจ การใหคำาปรกษาดานสขภาพและการปฏบตตวเมอสงอาย โดยมรปแบบใหผสงอายในชมชนมาทำากจกรรมรวมกนกบเพอนในวยเดยวกน อาจมการจดทำา ผถายทอดองคความรใหกบผสงอายอาจมาจากผทรงคณวฒ
7
ในชมชน อาจารยพยาบาลทมาแนะนำาการดแลสขภาพ ปราชญชาวบาน ซงมความหมายหลากหลายทางความรทมความเหมาะสมกบผสงอายหรอเปนผสงอายทมความรในเรองตาง ๆ เพอเปนการสรางคณคาใหกบตนเองดวยการชวยเหลอบคคลอนดวยการใหคำาแนะนำา ใหกำาลง หรอแสดงความเอออาทนตอบคคลอน โดยการสรางสงคมการเรยนรตลอดชวตนนทกภาคสวนของสงคมจะตองเขามามสวนรวมในการกำาหนดและตดสนใจในกจกรรมการเรยนร เพอสนบสนนการเรยนรของชมชนทองถน อนเปนรากฐานทมนคง เขมแขงของชมตอไป
เทศบาลตำาบลตะเคยนเตย อำาเภอบางละมง จงหวดชลบร เปนองคกรปกครองสวนทองถนทถอวาเปนองคกรทมความใกลชดกบประชาชน ประชากรสวนใหญประกอบอาชพดานการเกษตร ทำานา ปจจบนมประชากรทเปนผสงอาย จำานวน 1,225 ราย เทศบาลตำาบลตะเคยนเตยมนโยบายดานคณภาพชวตและชมชนดานการศกษาทมงจดการศกษาใหคนในทองถนพฒนาตนเองอยางตอเนองและตลอดชวต สามารถพงตนเองได เปนคนดมปญญาและอยรวมกบผอนได อกทงมการสงเสรมภมปญญาทองถน ปราชญชาวบานทมความรความเชยวชาญในสาขาวชาตาง ๆ ใหไดถายทอดประสบการณใหแกคนรนหลงไดสบไป ดงนนเพอเปนการพฒนาการเรยนรตลอดชวตและการสรางคณคาใหกบผสงอายใหเปนไปตามความตองการของผสงอาย ผวจยจงไดทำาการศกษาวจยเรองรปแบบการศกษาตลอดชวตของผสงอาย ในเขตเทศบาลตำาบลตะเคยนเตย อำาเภอบางละมง จงหวดชลบร เพอใหไดขอมทนำามาวางแผนในการดำาเนนงานดานการพฒนาสขภาพและคณภาพชวตของผสงอายไดอยางมประสทธภาพ สอดคลองกบบรบทการเปนสงคมผสงอายของประเทศตอไป
8
วตถประสงคของการวจย
1. เพอศกษารปแบบการเรยนรตลอดชวตและแหลงสนบสนนการเรยนรของผสงอายในเขตเทศบาลตำาบลตะเคยนเตย อำาเภอบางละมง จงหวดชลบร
2. เพอศกษาความตองการเรยนรตลอดชวตของผสงอายในเขตเทศบาลตำาบลตะเคยนเตย อำาเภอบางละมง จงหวดชลบร
ขอบเขตการศกษา
ขอบเขตดานผใหขอมล
ผใหขอมล ประกอบดวย 1) ผมสวนเกยวของกบผสงอาย และ 2) ผสงอาย ดงน
1) ผมสวนเกยวของกบผสงอาย ใชวธการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) จำานวน 7 คน ดงน นายกเทศมนตรเทศบาลตำาบลตะเคยนเตย จำานวน 1 คน ผอำานวยการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพประจำาเทศบาลตำาบลตะเคยนเตย จำานวน 1 คน ปราชญชาวบาน จำานวน 1 คน ประธานชมรมผสงอาย จำานวน 1 คนอาสาสมครสาธารณสขประจำาหมบาน 3 คน
2) ผสงอาย ไดแก ผทมอายตงแต 60 ปขนไป ทขนทะเบยนกบศนยบรการผสงอายเทศบาลตำาบลตะเคยนเตย ใชวธการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) จำานวน 6 คน
ขอบเขตดานพนท
การวจยครงนมงเนนศกษากบผสงอายทมอายตงแต 60 ปขนไป ทขนทะเบยนผสงอายกบศนยบรการผสงอายเทศาลตำาบลตะเคยนเตย อำาเภอบางละมง จงหวดชลบร
9
วรรณกรรมทเกยวของ
ในการศกษาเรองการเรยนรตลอดชวตของผสงอาย ในเขตเทศบาลตำาบลตะเคยนเตย อำาเภอบางละมง จงหวดชลบร ผวจยไดรวบรวมวรรณกรรมทเกยวของไวดงน ปฏญญาผสงอายไทย ขอ 3 ระบวา ผสงอายควรไดรบโอกาสในการศกษาเรยนร และพฒนาศกยภาพของตนเองอยางตอเนอง เขาถงขอมลขาวสารและบรการทางสงคม อนเปนประโยชนในการดำารงชวต เขาใจถงการเปลยนแปลงของสงคมรอบดาน เพอสามารถปรบบทบาทของตนใหสมวย ขอ 4 ผสงอายควรไดถายทอดความรประสบการณใหสงคม มโอกาสไดทำางานทเหมาะสมกบวยและตามความสมครใจ โดยไดรบคาตอบแทนทเปนธรรม เพอใหเกดความภาคภมใจและเหนชวตมคณคา ขอ 5 ผสงอายควรไดเรยนรการดแลสขภาพอนามยของตนเอง ตองมหลกประกนและสามารถเขาถงบรการดานสขภาพอนามยอยางครบวงจรโดยเทาเทยมกน รวมทงไดรบการดแลจนถงวาระสดทายของชวตอยางสงบตามคตนยมขอ 6 ผสงอายสวนใหญพงพาตนเองได สามารถชวยเหลอครอบครวและชมชนมสวนรวมในสงคม เปนแหลงภมปญญาของคนรนหลง มการเขาสงคม มนนทนาการทดและมเครอขายชวยเหลอซงกนและกนในชมชนขอ 7 รฐ โดยการมสวนรวมขององคกรภาคเอกชน ประชาชน สถาบนสงคมตองกำาหนดนโยบายและแผนหลกดานผสงอาย สงเสรมและประสานใหหนวยงานทเกยวของดำาเนนการอยางตอเนองใหบรรลผลตามเปาหมาย ขอ 9 รฐ โดยการมสวนรวมขององคกรภาคเอกชน ประชาชน สถาบนสงคมตองรณรงคปลกฝงคานยมใหสงคมตระหนกถงคณคาของผสงอายตามวฒนธรรมไทยทเนนความกตญญกตเวทและเอออาทรตอกน
10
วธดำาเนนการวจย
การศกษาเรองการเรยนรตลอดชวตของผสงอาย ในเขตเทศบาลตำาบลตะเคยนเตย อำาเภอบางละมง จงหวดชลบร ใชวธการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) และการอธบายเชงพรรณนาโดยใชกระบวนการในการเกบขอมลเชงลก โดยศกษาตงแตสภาพปจจบน ความตองการ และรปแบบการจดการศกษาตลอดชวตของผสงอาย ซงมธดำาเนนการวจยดงน
การพทกษสทธของผใหขอมล
ในการพทกษสทธของผใหขอมลซงเปนผสงอายทมอาย 60 ปขนไปและบคคลทเกยวของในการศกษา ผวจยไดถามความสมครใจกอนสมภาษณ และสรางสมพนธภาพระหวางผวจยและผใหขอมล ผวจยไดชแจงรายละเอยดเกยวกบวตถประสงคการวจย การขออนญาตการบนทกเสยงสนทนา และผใหขอมลสามารถยตการใหขอมลไดในทกระยะของการสมภาษณ และการนำาขอมลไปเผยแพรผวจยจะนำาไปใชในการนำาเสนอทางวชาการเทานน
ขนตอนในการเกบรวบรวมขอมล
ในการเกบรวบรวมขอมล ประกอบดวย การสมภาษณ การสงเกตโดยใชวธการสงเกตแบบไมมสวนรวม และการสนทนากลม ดำาเนนเกบรวบรวมขอมลทศนยบรการผสงอายเทศบาลตำาบลตะเคยนเตย อำาเภอบางละมง จงหวดชลบร ระหวางวนท 20 กมภาพนธ 2560 ถง 6 เมษายน 2560
เครองมอทใชในการวจย
เครองมอทสำาคญทสดในการวจย คอ ตวผวจยเอง โดยผวจยมการเตรยมความพรอมในการดำาเนนการวจยและจดหาเครองมอประกอบอนๆ ในการวจย ดงน
11
1. แบบบนทกขอมลสวนบคคล 2. แบบบนทกภาคสนาม ใชบนทกรายละเอยดเบองตนของการ
สมภาษณ คอ วนท เวลาในการสมภาษณ และแนวทางคำาถามทใชในการสมภาษณซงเปนถามปลายเปดทมงใหผใหขอมลทกภาคสวนทเกยวของอธบาย และเลาประสบการณทเกยวของกบประเดนทศกษา
3. เครองบนทกเสยง4. อปกรณจดบนทกขอมลการวเคราะหขอมลผวจยนำาขอมลทไดจากการเกบรวบรวมขอมลมาสรปสาระ
สำาคญของเนอหาทไดจดกระทำาไวมาวเคราะหเชงเนอหาและจดกลมความคดตามประเดนทศกษา โดยการวเคราะหเนอหา (Content analysis) เปนประเดกหลก ประเดนรองในลกษณะบรรยาย (Descriptive)
การตรวจสอบความนาเชอถอของการวจย
ผวจยไดตรวจสอบความถกตองของขอมลดวยวธการตรวจสอบสามเสาดานขอมล (Data Triangulation) เพอตรวจสอบและยนยนวาขอมลทไดมา
ผลการวจย
ตอนท 1 รปแบบการเรยนรตลอดชวตและแหลงสนบสนนการเรยนรของผสงอายในเขตเทศบาลตำาบลตะเคยนเตย อำาเภอบางละมง จงหวดชลบร
รปแบบการเรยนรของผสงอายในเขตเทศบาลตำาบลตะเคยนเตยอำาเภอบางละมง จงหวดชลบร ปจจบนมการเรยนรจากแหลงตางๆ ดงน
12
1. เรยนรจากการรวมปฏบตงานกบทมบคลากรดานสขภาพโดยผสงอายหลายคนปฏบตหนาทเปนอาสาสมครสาธารณสขประจำาหมบาน ซงออกเยยมผปวยในหมบานรวมกบทมเจาหนาทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลตะเคยนเตย ทำาใหไดเรยนรเรองการดแลผปวยทเปนโรคเรอรง โดยเฉพาะผปวยทชวยเหลอตวเองไมไดตองนอนตดเตยง “เวลาทเราไปหมอจะตดตามเราไป หมอจะบอกสงทเราไมร เรากไดเรยนรจากการปฏบต และจากทหมอชวยสอนดวย เรยนรจากผปวยดวย”
2. เรยนรจากการเขารวมประชมหรออบรม ไดแก 1) การรวมกจกรรมชมรมผสงอายทกวนท 20 ของทกเดอน ซงจะมกจกรรมการใหความรโดยทมเจาหนาทจากโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลตะเคยนเตย หรอผมความรอนๆ ทผรบผดชอบชมรมผสงอายเชญมาใหความรแกผสงอาย 2) การเขารวมอบรมหรอประชมวชาการโดยทมเจาหนาทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลตะเคยนเตย หรอเทศบาลตะเคยนเตยเปนผคดเลอกและสงตว “เรยนรจากการประชมคะ ”“ไปอบรมทบางละมง การนวดประคบ ”“หาความรไดทอนามย ทโรงพยาบาล เพราะเราประชมอยบอยๆ ถงเดอนหมอเขากประชม กจะพดเรองการแพทยทางเลอกดวย”
3. เรยนรจากการสอนของกลมอาสาสมครสาธารณสขประจำาหมบาน “มแตเราทตองไปบอกเขา แตถาเราไปประชม เราไปรมาจากเขา แตวาเราไปในชมชนเราตองเอาความรไปบอกเขา ”“เปนอสม.เหมอนกน ถามอะไรกปรกษากน”
4. เรยนรจากการลงมอปฏบตการดแลผปวยโดยผสงอายทปฏบตหนาทเปนอาสาสมครสาธารณสขประจำาหมบาน ซงออกเยยมผปวยในหมบานจะไดลงมอปฏบตการดแลผปวยโรคเรอรง ทำาใหเกดการเรยนร “ไปเจาะเลอดเขาเรากไดเรยนร นำาตาล 110,120 มนม
13
คายงไง มนเกนนะ ตองแนะนำาเขา บางคนเขาไมเคยเจาะ กชาวบานนะ ปวดหวกหายามากน พอเจาะแลวนำาตาลเยอะเรากบอกเขาวา จะมหมอมาตรวจนะ ใหมานะ มาหาหมอวนพธพอตรวจแลวหมอเขากจะสงยาใหกน ขนแรกเขากยงไมใหกน เขาจะใหควบคมอาหารกอน”
5. เรยนรจากนวตกรรมสอประชาสมพนธ นวตกรรมสอประชาสมพนธความรดานสขภาพสำาหรบใหผปวยหรอผสนใจเปดฟง เปนเครองมอชวยใหอาสาสมครสาธารณสขประจำาหมบานสามารถเรยนรและใหความรดานสขภาพไดดขน “เราจะถออนนประจำา อนไหนไมรเรากเปด มกลองเสยงใหเปดอสม.มาประชมเรากเปด ”“หมอเป ลเขากจะอดเปนเพลงมารองใหฟง เบาหวานไมรเปนอะไร “ ”
6. เรยนรจากญาต เพอนบาน หรอกลมแมบาน นองสาวเปน“ครอยเขากรเรองสมนไพรพวกนเขาเรยนมา เขากมาพดทผสงอาย” เรยนมาจากกลมแมบาน“ ” ตอนน กกนนำาอญชน นำาใบเตย “กระเจยบ ปลกกระเจยบไวทำาเอง”
7. เรยนรจากวฒนธรรมพนบาน “บานเรามลานวฒนธรรมดวยนะ เวลามงานเรากไป โชว เปนการแสดงพนบาน ทำาใหไดเรยนรวาวฒนธรรมเรามอะไร”
สวนแหลงสนบสนนทางสงคมในการเรยนรตลอดชวตของผสงอาย ในเขตเทศบาลตำาบลตะเคยนเตยอำาเภอบางละมง จงหวดชลบร ม 2 แหลงหลกๆ ดงน
1. การสนบสนนจากภาครฐ ดงขอความคดสรร ดงน แลว“เทศบาลเขากจะเหนความสำาคญ กจะสนบสนนและมาจดกจกรรมใหฟรๆ ” ถาไมมคนมาสงเทศบาลกจะสงรถไปรบ“ ”
2. การสนบสนนจากครอบครว ดงขอความคดสรร ดงน สวน“ใหญกอาศยลกคนท 3 ทใหสตางคใชอยทกวนน ขาดเหลออะไรลกคน
14
โต ลกชายคนกลางกให ตอนนสบาย ” แตเคากยงซกผาหงขาวให“หลานกน ทำางานกอกๆ แกก ๆ ไปเรอย ๆ”
ตอนท 2 ความตองการเรยนรตลอดชวตของผสงอายในเขตเทศบาลตำาบลตะเคยนเตย อำาเภอบางละมง ผลการวจยพบวา ผสงอายมความตองการเรยนรเรองดงตอไปน
1. การเรยนรวธการดแลสขภาพตนเองแบบการแพทยทางเลอก แตแรกกอาหารกนอะไรไมคอยไดมนไมคอยอรอย ตม แกง “ไมอยากกนตงแตเจอกบทานวนนนแลวก กลบมาบานกนนำาพรกนะ นำาพรกใสนำาปลาไปนดหนงกกนไปไดเปนชามๆ แตวาไมอยากจะกนแกงกนตม ไมรเปนอะไรไป ควรจะพกผอนอยางไร ควรจะกนอาหาร”“อยางไร บางทกนเลยเวลาถงเวลาไมกนนกลางวนไมกนมนยงไมถงเวลา ไมไปกนไดเพอนคยกคยไมกน”
2. การเรยนรเรองการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ โดยจากการสมภาษณผอำานวยการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลตะเคยนเตย ใหขอคดเหนถงสงทควรจดการเรยนรสำาหรบผสงอายในตำาบลตะเคยนเตยวา ความรเรองการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพมความสำาคญทสด เรองนสำาคญ การเปนผดแล แตตวเองยงมพฤตกรรม“สขภาพไมด แตมนยากนะ นานดวย ”
3. เรยนรเรองสวสดการและสทธประโยชน “คดวาเขาอยากเรยนรเกยวกบวธการทเขาจะอยแบบสบาย อยแบบพอเพยง วธการดแลสขภาพของเขาสำาคญเปนอนดบแรกเลย อะไรทสงคมจะชวยเขาไดบาง”
อภปรายผลการวจย
15
จากผลการวจยเรองการ การเรยนรตลอดชวตของผสงอายในเขตเทศบาลตำาบลตะเคยนเตยอำาเภอบางละมง จงหวดชลบร ผวจยอภปรายผลการวจยไดดงน
สภาพโดยทวไปของผสงอายในเขตเทศบาลตำาบลตะเคยนเตย อำาเภอบางละมง จงหวดชลบร ผสงอายสวนใหญยงมสขภาพแขงแรง สามารถดแลตนเองได เชน การเดนไปวด การทำางานบาน การเลยงดหลาน การจกสาน โดยรปแบบการเรยนรตลอดชวตของผสงอายมหลากหลาย มการใหความหมายการเรยนรวาเปนการมปฏสมพนธระหวางกนในสงคมทแฝงไวดวยวถชมชนทเกอกลชวยเหลอและการเหนคณคาการไดประโยชนรวมกน ชมชนมการพฒนาและเรยนรไปดวยกนโดยเฉพาะการใหความสำาคญกบการเรยนรดานสขภาพ เกดการเรยนรเพอการดแลตนเองและการดแลผอนในบทบาทการเปนอาสาสมครสาธารณสขประจำาหมบาน นอกจากนน ผสงอายสวนใหญมปฏสมพนธทดกบครอบครว มตรสหายและเพอนบาน ซงสะทอนใหเหนวาผสงอายไดรบการดแล เอาใจใสจากคนในครอบครว มการพบปะหรอรวมกจกรรมกบมตรสหายและเพอนบานโดยเฉพาะอยางยงมการพบปะกนในกจกรรมชองชมรมผสงอายอยางสมำาเสมอทกเดอน ควรมการใหความรทางการ แพทยและการดแลเบองตนเกยวกบโรคของผสงอายและการปองกน การปฏบตตนและการดแลสขภาพดวยตวเองและการเปลยนแปลงรางกายเมอเขา สวยสงอาย เชน กจกรรมการออกกำาลงกายจดกจกรรมเพอสงเสรมสขภาพ เชน การเตนแอโรบคเดนตอนเชา การทำาเครองดมสมนไพร ใหความรดานสขภาพและตรวจสขภาพประจำาปซงสอดคลองกบ ศศพฒน ยอดเพชร. (2548: 103) ทได เสนอแนวคดครอบครวและชมชนเปนฐาน (Family and Community-Based) ในการจดการสวสดการสงคม ใหกบผสงอายในชมชน สวนหนงของสาระสำาคญไดกลาวถง ความสมพนธของ
16
สมาชกในครอบครวมสวนสำาคญตอการดแลผสงอายในครอบครวใหมคณภาพชวตทด โดยเฉพาะผสงอายทมปญหาสขอนามย และการสนบสนนทางสงคมของครอบครว ถอเปนการชวยเหลอใหผสงอายไดใชชวตอยในครอบครวและชมชนอยางม ความสข โดยเฉพาะการสนบสนนดานอารมณและจตใจ
ภาวะสขภาพและพฤตกรรมสขภาพของผสงอายสะทอนใหเหนวา การเรยนรอยางตอเนองทงโดยรตวและไมรตวทำาใหผสงอายมการดแลสขภาพใหความสำาคญตอภาวะสขภาพและพฤตกรรมสขภาพ แตบางครงความใสใจตอสขภาพและพฤตกรรมสขภาพยงขาดความตอเนองซงยงตองอาศยการสนบสนนจากสงคมทงครอบครวและองคการของรฐ จากผลการศกษาพบวา หากหนวยงานทเกยวของมการจดกจกรรมการเรยนรในชมชน ผสงอายสวนมากจะยนดเขารวม ซงสอดคลองกบทฤษฎการทำากจกรรมของผสงอาย (The Activity Theory of Aging) (Noelker, Rockwood, and Sprott(Eds.), 2006) ทกลาววาจะตองมแบบแผนใหผสงอายสามารถทำากจกรรมไดเทากบคน ในวยกลางคน โดยสนบสนนใหมกจกรรมตาง ๆ ใหมความสนใจและเกยวของกบสขภาพในวยเดยวกน เนนความสมพนธระหวางกจกรรมทางสงคม และความพงพอใจในชวต กลาวคอ ผสงอายทมกจกรรมสง จะมการปรบตวไดดทงรางกาย จตใจ และสงคม บคคลทสามารถดำารงกจกรรมทางสงคมได จะเปนผทมความพอใจในชวตสง มภาพพจนเกยวกบตนเองด นอกจากนการมกจกรรมและการเคลอนไหวอยตลอดเวลา จะทำาใหมความรสกวา ตนเปนประโยชนตอสงคม และความสามารถในการดำาเนนชวตอยในสงคมไดอยางมความสข
ขอเสนอแนะ
17
การดแลสขภาพของผสงอายไทย จากการศกษาพบวา ผสงอายมการดแลสขภาพทมากขนยอมสงผลใหมสขภาพทดยงขน โดยทำาไดทงการออกกำาลงกาย การใสใจและหมนตรวจสขภาพของตนเอง การทำากจกรรมนอกบานเพอเสรมสรางความมนคงทางจตใจและเปนการใชเวลารวมกบผอน องคการบรหารปกครองสวนทองถน ซงถอเปนหนวยงานทใกลชดกบประชาชนมากทสดควรมจดการประชาสมพนธและจดกจกรรมทสงเสรมสขภาพของผสงอายโดยเนนการมสวนรวมของชมชน
ขอเสนอแนะในการทำาวจยครงตอไป
จากผลการวจย สามารถสรปความตองการเรยนรตลอดชวตของผสงอายในเขตเทศบาลตำาบลตะเคยนเตย อำาเภอบางละมง จงหวดชลบรได 3 ประเดน ไดแก 1) การเรยนรวธการดแลสขภาพตนเองแบบการแพทยทางเลอก 2) การเรยนรเรองการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ และ 3) เรยนรเรองสวสดการและสทธประโยชน ดงนนผทมสวนเกยวของควรนำาไปสรางรปแบบการเรยนรตลอดชวตของผสงอายตอไป
กตตกรรมประกาศ
การวจยเรองการเรยนรตลอดชวตของผสงอายในเขตเทศบาลตำาบลตะเคยนเตยอำาเภอบางละมง จงหวดชลบร คณะวจยขอขอบพระคณผสงอายและผทมสวนเกยวของกบผสงอายในเขตเทศบาลตำาบลตะเคยนเตย อำาเภอบางละมง จงหวดชลบรทกทานทไดใหการสบสนนในดานขอมล และเออเฟ อสถานทในการเกบรวบรมขอมล อนเปนประโยชนตอการวจยมา ณ โอกาสน
18
คณะผวจยหวงเปนอยางยงวา องคความรเกยวกบการเรยนรตลอดชวตของผสงอายสามารถสงเสรมคณภาพชวต และเสรมสรางการเปนสงคมผสงอายทมคณภาพ รปแบบและแนวทางการเรยนรทไดจากการวจยสามารถใชเปนขอมลสำาคญสำาหรบผทเกยวของทกฝายทเกยวของกบผสงอาย นำาไปดำาเนนการพฒนาประชาชนผสงอายในพนทตาง ๆ เพอเตรยมความพรอมเมอเขาสงสงคมสงอาย
เอกสารอางอง
คณะกรรมการสงเสรมและประสานงานผสงอายแหงชาต. (2545) แผนพฒนาผสงอายแหงชาตฉบบท 2 พ.ศ. 2545-2564. กรงเทพฯ: สำานกนายกรฐมนตร.
จราพร เกศพชญวฒนา. (2549). รายงานการวจย โครงการพฤฒพลง: กรณศกษาจากผสงอายทได รบการยอมรบในสงคม. กรงเทพฯ: สำานกงาน กองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ.
พระราชบญญตการศกษาแหงชาต ป พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 และ (ฉบบท 3)พ.ศ. 2553. (2542, 19 สงหาคม). ราชกจจานเบกษา. เลมท 116. ตอนท 74 ก.
พระราชบญญตผสงอายป พ.ศ 2546. (2546, 31 ธนวาคม). ราชกจจานเบกษา. เลมท 120. ตอนท 130 ก.
เพญแข ประจนปจจนก. (2550). รายงานวจยฉบบ สมบรณเรองการจดการศกษาและการเรยนร ตลอดชวตเพอเตรยมความพรอมในการพฒนา ภาวะพฤฒพลงในผสงอายไทย. กรงเทพฯ: สำานกงานกองทนสนบสนนการวจย.
19
มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.(2557). สงคมผสงอาย: นยตอการพฒนาเศรษฐกจ. วนทสบคนขอมล 16 กมภาพนธ 2560 เขาถงไดจาก http://www.stouonline/lom/data/sec/Lom12/05-04-02.html
ระว สจจโสภณ. (2556). แนวคดทางการศกษาเพอการพฒนาภาวะพฤฒพลงในผสงอาย
ว. เกษตรศาสตร (สงคม). 34, 471–490.ศศพฒน ยอดเพชร. (2548). รายงานการวจยโครงการผดแลผ
สงอายในครอบครว. กรงเทพฯ: โรงพมพ มหาวทยาลยธรรมศาสตร.
สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2560). แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560-2564). วนทสบคนขอมล 16 กมภาพนธ 2560 เขาถงไดจาก http://www.nesdb.go.th/ewt_news.php?nid=6420&filename=develop_issue
สำานกงานปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. (2557). ประชากรสงอายไทย:ปจจบนและอนาคต. กรงเทพฯ: ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร.
สำานกงานสถตแหงชาต. (2557). รายานการสำารวจประชากรผสงอายในประเทศไทย พ.ศ. 2557. กรงเทพฯ: เทกซ แอนด เจอรนล พบลเคชน.
Noelker, LS., Rockwood, K., & Sprott, RL. (2006). Long-term care workforce. The Encyclopedia of Aging, Fourth Edition. New York, NY: Springer Publishing Company.
20